Plan Odnowy Miejscowości Niesulice Niesulice

Zał ącznik nr 1 do Uchwały nr LII/343/2010 Rady Gminy Sk ąpe z dnia 27 sierpnia 2010 r.

GMINA SK ĄPE

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI NIESULICE

Niesulice, sierpie ń 2010 r.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Spis tre ści

WST ĘP ...... 444 1. CHARAKTERYSTYKA GMINY SK ĄPE ...... 555 1.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNO -PRZYRODNICZE ...... 5 1.2. PODZIA Ł ADMINISTRACYJNY ...... 9 1.3. LUDNO ŚĆ ...... 10 2. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWO ŚCI, W KTÓREJ B ĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA ...... 111111 2.1. HISTORIA ...... 11 2.2. POŁOŻENIE ...... 11 2.3. LUDNO ŚĆ – STATYSTYKA ...... 12 2.4. ILO ŚĆ GOSPODARSTW ...... 13 2.5. ZAK ŁADY I ZATRUDNIENIE ...... 13 2.6. STOWARZYSZENIA ...... 13 3. INWENTARYZACJA ZASOBÓW S ŁUŻĄ CA ODNOWIE MIEJSCOWO ŚCI ...... 141414 3.1. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE ...... 14 3.1.1. Walory krajobrazu ...... 14 3.1.2. Walory klimatu ...... 14 3.1.3. Walory szaty ro ślinnej oraz świata zwierz ęcego ...... 15 3.1.4. Warunki wodne ...... 15 3.1.5. Gleby ...... 16 3.1.6. Drogi ...... 16 3.2. ŚRODOWISKO KULTUROWE ...... 16 3.2.1. Zabytki ...... 16 3.2.1.1. Uk ład osadniczy ...... 16 3.2.1.2. Cmentarz ...... 17 3.2.1.3. Zabudowa ...... 17 3.2.1.4. Grodzisko w Niesulicach ...... 17 3.2.1.5. Legendy i podania ...... 18 3.2.1.6. Pras łowia ński most ...... 21 3.3. OBIEKTY I TERENY ...... 22 3.3.1. Miejsca publicznych spotka ń ...... 22 3.3.2. Miejsca sportu i rekreacji ...... 22 3.3.2.1. Ośrodki wypoczynkowe ...... 23 3.3.2.2. Szlaki turystyczne ...... 24 3.3.2.3. Wielkie p ływanie i bieganie ...... 25 3.3.2.4. Plac zabaw ...... 25 3.4. CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKA ŃCÓW ...... 26 3.5. GOSPODARKA , ROLNICTWO ...... 26 3.5.1. Użytkowanie gruntów ...... 26 3.5.2. Gospodarstwa rolne ...... 27 3.5.3. Infrastruktura techniczna ...... 27 3.5.3.1. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 27 3.5.3.2. Gospodarka odpadami ...... 29 3.5.3.3. Zaopatrzenie w gaz ...... 29 3.5.3.4. Elektroenergetyka i telekomunikacja ...... 29 3.6. MIESZKA ŃCY , KAPITA Ł SPO ŁECZNY ...... 30 3.6.1. Zwi ązki i stowarzyszenia ...... 30 3.7. ANALIZA ZASOBÓW ...... 31 3.7.1. Elementy wyró żniaj ące miejscowo ść ...... 32 4. OCENA MOCNYCH I S ŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ B ĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA ...... 333333 4.1. ANALIZA SWOT ...... 33

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

4.2. WYNIKI ANALIZY SWOT ...... 34 5. PLAN D ŁUGOTERMINOWY ...... 353535 6. PROJEKT KRÓTKOTERMINOWY ...... 373737 7. OPIS PLANOWANYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH NA LATA 2010-2016 ...... 393939 7.1. HARMONOGRAM REALIZACJI PROJEKTÓW ...... 41 7.2. KOSZTY REALIZACJI ZADA Ń ...... 42 ZAKO ŃCZENIE ...... 434343 SPIS TABEL ...... 444444 SPIS RYSUNKÓW ...... 444444 SPIS MAP ...... 444444 SPIS FOTOGRAFII ...... 444444

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Wst ęp

Jednym z warunków zapewnienia równomiernego rozwoju spo łeczno- gospodarczego kraju jest podniesienie atrakcyjno ści obszarów wiejskich poprzez podj ęcie dzia łań wp ływaj ących na popraw ę stanu infrastruktury technicznej i spo łecznej wsi oraz stworzenie warunków dla rozwoju zarówno dzia łalno ści rolniczej jak i innych sektorów gospodarki. My śl ta ma swoje odzwierciedlenie w polityce Wspólnoty Europejskiej, której celem jest m.in. niwelowanie ró żnic rozwojowych mi ędzy poszczególnymi jej regionami. Zatem stworzony zosta ł dla potrzeb polskiej wsi i rolnictwa na lata 2007-2013 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. Dzia łanie Odnowa i rozwój wsi w ramach PROW ma stworzy ć warunki dla rozwoju spo łeczno-ekonomicznego obszarów wiejskich i aktywizacji ludno ści wiejskiej przez wsparcie inwestycyjne przyznawane na realizacj ę projektów zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym utrzymaniem, odbudow ą i opraw ą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesienie atrakcyjno ści turystycznej obszarów wiejskich. Dzia łanie ma wp łyn ąć na popraw ę jako ści życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb spo łecznych i kulturalnych mieszka ńców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Umo żliwi rozwój to żsamo ści spo łeczno ści wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wp łynie na wzrost atrakcyjno ści inwestycyjnej obszarów wiejskich. Niniejszy pomys ł na realizacj ę projektu w ramach dzia łania Odnowa i rozwój wsi narodzi ł si ę z potrzeb mieszka ńców gminy.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

1. Charakterystyka Gminy Sk ąpe

1.1. Po łożenie geograficzno-przyrodnicze

Gmina Sk ąpe po łożona jest na zachodzie Polski, w środkowej cz ęś ci Województwa Lubuskiego, w powiecie świebodzi ńskim. Graniczy z nast ępuj ącymi 6 gminami: od pó łnocnego-wschodu i wschodu z gmin ą Świebodzin (powiat świebodzi ński), od po łudniowego-wschodu z gmin ą Sulechów (powiat zielonogórski), od po łudnia z gmin ą Czerwie ńsk (powiat zielonogórski), od zachodu z gmin ą Bytnica (powiat kro śnie ński), od pó łnocnego-zachodu z gmin ą Łagów (powiat świebodzi ński), od pó łnocy z gmin ą Lubrza (powiat świebodzi ński). W s ąsiedztwie wschodniej granicy gminy przebiega droga krajowa nr 3 Świnouj ście-Szczecin-Zielona Góra-Legnica-Jakuszyce, która przebudowana zostanie na drog ę ekspresow ą A-3 Szczecin-Lubawka. W odleg łości 5 km od pó łnocnej granicy przebiega g łówna o ś komunikacyjna kraju wschód-zachód droga krajowa nr 2 – przysz ła autostrada A-2 Berlin-Świecko-Pozna ń Warszawa.

Mapa 1. Po łożenie Gminy Sk ąpe w Powiecie Świebodzi ńskim

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Wa żnym elementem usytuowania gminy jest bliskie s ąsiedztwo z zachodni ą granic ą Polski, z przej ściami granicznymi w S łubicach i Gubinku, w odleg łości 70 km. Odleg łości siedziby gminy od miast powiatowych: Świebodzin – 14 km, Krosno Odrz. –27 km, Zielona Góra – 34 km. Ośrodki akademickie w najbli ższym s ąsiedztwie gminy to Sulechów, Zielona Góra i Gorzów Wlkp. O środkiem ponadwojewódzkim w zakresie kszta łcenia akademickiego i wyspecjalizowanej opieki klinicznej jest Pozna ń – w odleg łości 103 km.

Mapa 2. Po łożenie Gminy Sk ąpe w Województwie Lubuskim

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Gmina Sk ąpe jest gmin ą o statusie wiejskim z siedzib ą we wsi so łeckiej Sk ąpe. Zajmuje powierzchni ę 181 km 2 (18.128 ha), co równa si ę 1,3% obszaru ca łego Województwa Lubuskiego. Podstawow ą funkcj ą gminy jest rolnictwo, u żytki rolne stanowi ą 43% powierzchni ogólnej gminy. Uzupe łniaj ącą funkcj ą gminy jest turystyka i wypoczynek. Prawie 50% powierzchni ogólnej gminy zajmuj ą lasy. Od pó łnocy obszar gminy przylega do jednego z najwi ększych i najczystszych zbiorników Województwa Lubuskiego, jeziora Nies łysz.

Fot. 1 Jezioro Nies łysz

Jezioro Nies łysz (pow. 486,2 ha, d ł. 4700 m, szer. 1700m, maks. g łę b. 34,7 m) jest najwi ększym jeziorem na Pojezierzu Łagowskim. Le ży w otoczeniu du żych partii lasów sosnowych, z licznymi stanowiskami drzew li ściastych. Linia brzegowa jeziora (d ł. 19 km) jest urozmaicona wieloma zatokami (Z. Juliusza, Z. Bogenza, Z. Wodne Wci ęcie, Z. Kolina, Z. Borowska i Z. Szary Kamie ń) i pó łwyspami. Jego kszta łt modeluj ą trzy wielkie pó łwyspy, wcinaj ące si ę daleko w to ń jeziorn ą. Z powierzchni wody wynurzaj ą si ę dwie du że wyspy, poro śni ęte drzewami li ściastymi, stanowi ące dogodne miejsca do zatrzymywania si ę wielu gatunków ptaków w czasie przelotów. Bogaty jest równie ż świat ptaków gnie żdżą cych si ę tutaj na stałe: m. in. łab ędź niemy, czapla, bocian czarny, żuraw, a tak że orze ł bielik. Jezioro stanowi idealny akwen do uprawiania ró żnorodnych sportów wodnych i wędkarstwa. Szczególnie nadaje si ę do uprawiania żeglarstwa i wio ślarstwa, a zim ą – bojerów. Jezioro obfituje w dorodn ą płoć, leszcza i lina, a z drapie żnych ryb – w okonia,

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe szczupaka i w ęgorza. Podwodne wyp łycenia i mielizny zach ęcaj ą do uprawiania po łowów spiningowych. W g łę binach jeziora żyje najsmaczniejsza z ryb s łodkowodnych – sielawa. Wyj ątkowo czyste wody oraz bogata rze źba dna, pokrytego bujn ą ro ślinno ści ą podwodn ą, s ą magnesem dla podwodnych wypraw p łetwonurków. Zachodnia cz ęść gminy po łożona jest za ś w strefie Gry żyńskiego Parku Krajobrazowego. Park obejmuje powierzchni ę 2755 ha, któr ą w 86,6% porastaj ą lasy. Na terenie Gminy Sk ąpe znajduje si ę 65 ha, co stanowi 2,4% ogólnej powierzchni parku, natomiast otulina zajmuje 3751 ha (18,4% powierzchni ca łej otuliny).

Fot. 2 Gry żyński Park Krajobrazowy

Gry żyński Park Krajobrazowy utworzony zosta ł na podstawie rozporz ądzenia Wojewody Zielonogórskiego nr 4 z dnia 15 kwietnia 1996 roku (Dz. Urz. Z 19996 r. Nr 6, poz. 61) w celu ochrony i zachowania walorów krajobrazowych i przyrodniczych rynny polodowcowej oraz znajduj ących si ę w niej stawów, jezior i doliny rzeki Gry żyński Potok (potocznie zwany Gry żyn ą). Zró żnicowana rze źba terenu, du że nachylenie zboczy rynny, liczne jeziora polodowcowe, stawy, 94 źród ła zboczowe, 17 torfowisk i pi ękna pstr ągowa rzeka Gry żyna dostarczaj ą niezapomnianych wra żeń. Tak ukszta łtowany teren pokrywa ciekawa szata ro ślinna, tworz ąc zespo ły wodne, bagienne, torfowiskowe, łą kowe, zaro ślowe i le śne. Nic wi ęc dziwnego, że bytuje tutaj sporo jeleni, dzików i saren. W wielu miejscach spotka ć mo żna ślady żerowania bobrów i wydry. Z bogatej ornitofauny na czo ło wysuwa si ę król przestworzy - orze ł bielik. Z trzcinowisk s łycha ć czasami g łos

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe bąka a w olszynach klangorem zaznaczaj ą swoj ą obecno ść żurawie. Liczna populacja dzi ęcio ła czarnego pozostawia po sobie wiele du żych dziupli zajmowanych ch ętnie przez rzadkiego go łę bia siniaka i pi ękn ą kaczk ę zwan ą gągo łem. Nad wodami bystry obserwator na pewno spotka "szmaragdowy klejnot" gry żyńskiej rynny - zimorodka.

1.2. Podzia ł administracyjny

Na terenie gminy znajduje si ę 19 miejscowo ści, z tego 15 to wsie so łeckie (B łonie, Darnawa, Łą kie, Kalinowo, Mi ędzylesie, Niekarzyn, Niesulice, O łobok, Pa łck, Pod ła Góra, Sk ąpe, Radoszyn, Rokitnica, W ęgrzynice, Zawisze), 2 to wsie (Kaliszkowice, Przetocznica), 2 to osady (Cibórz, Cz ąbry). Najwi ększ ą pod wzgl ędem powierzchni w granicach administracyjnych jest miejscowo ść Węgrzynice, mieszka w niej jednak relatywnie ma ło osób (183). Najwi ększ ą liczb ę mieszka ńców ma Cibórz (974), nast ępnie O łobok (698) i Radoszyn (573). Sk ąpe zamieszkuje 412 osób, Niekarzyn - 403 osoby, Pa łck – 290, Rokitnic ę – 253, Zawisze – 228. Pozosta łe miejscowo ści licz ą poni żej 200 osób. Po łożenie poszczególnych miejscowo ści na terenie gminy charakteryzuje si ę znacznym rozdrobnieniem, co stwarza mniej korzystne warunki rozwoju. Najwi ększ ą jednostk ą pod wzgl ędem zaludnienia jest Cibórz, który wg urz ędowego wykazu miejscowo ści ma status osady. Koncentruje ok. 20% ludno ści gminy. Wynika to z funkcjonowania na jego obszarze wysokospecjalistycznego szpitala, będącego jednostk ą organizacyjn ą samorz ądu województwa lubuskiego. Hierarchia miejscowo ści gminy Sk ąpe przedstawia si ę nast ępuj ąco: ośrodek ponadpodstawowy - wie ś Sk ąpe - siedziba gminy, ośrodek ponadpodstawowy – osada Cibórz - wspomaga siedzib ę gminy, ośrodek ponadpodstawowy – wie ś Ołobok – obs ługuje turystów z pó łnocnej cz ęś ci gminy, ośrodki podstawowe z niepe łnym zakresem us ług – wsie Niekarzyn, Węgrzynice, Mi ędzylesie, Radoszyn , ośrodki elementarne - pozosta łe wsie.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

1.3. Ludno ść

Ludno ść gminy wed ług danych Urz ędu Gminy Sk ąpe z dnia 31 grudnia 2007 r. wynosi 5 071 osób, stanowi ona 0,5% ludno ści województwa. Podzia ł mieszka ńców wed ług p łci przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Tabela 1. Podzia ł mieszka ńców Gminy Sk ąpe wed ług p łci

Ludno ść Kobiety Powierzchnia WYSZCZEGÓLNIENIE Miejscowo ści na 100 w km 2 ogó łem męż czy źni kobiety na 1 km 2 męż czyzn

Gmina Sk ąpe 181 19 5071 2493 2578 28 103

osoby zameldowane na pobyt sta ły

Zdecydowanie najwi ększ ą grup ę mieszka ńców gminy stanowi ą ludzie w wieku 40-59 lat, tj.1591 osób. Udzia ł dzieci w wieku od 0 do 14 lat w stosunku do ogó łu mieszka ńców to zaledwie 16 %, m łodzie ż w wieku od 15 do 19 lat – 7,62 %, doro śli w wieku od 60 do 64 lat – 4,49 %, natomiast powy żej 65 roku życia – 16 %. Ludno ść wed ług wieku w Gminie Sk ąpe (dane Urz ędu Statystycznego w Zielonej Górze na dzie ń 31 grudnia 2006 r.):

Tabela 2. Podzia ł mieszka ńców Gminy Sk ąpe wed ług wieku

Płeć Męż czy źni Kobiety Gminy Ogó łem 0 - 15 - 20 - 30 - 40 - 60 - 65 i 0 - 15 - 20 - 30 - 40 - 60 - 65 i 14 19 29 39 59 64 wi ęcej 14 19 29 39 59 64 wi ęcej Sk ąpe 5547 495 208 432 353 833 97 332 421 215 408 309 758 131 555 osoby zameldowane na pobyt sta ły i na pobyt czasowy

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

2. Charakterystyka miejscowo ści, w której b ędzie realizowana operacja

2.1. Historia

Pierwotna nazwa Nes łuczek , świadczy o tym, że wie ś powsta ła przed 2 po łow ą ę XIV wieku, kiedy to dosta ła si we władanie łagowskiej komandorii joannitów. O starych tradycjach osadniczych świadczy zreszt ą wczesno średniowieczne grodzisko w

Niesulicach. Po upa ństwowieniu dóbr zakonnych w 1810 roku Niesulice sta ły si ę własno ści ą rodziny Paech. Wie ś za łożona zosta ła jako ma ła ulicówka, obecnie o znacznie zatartym Ryc. 1. Wie ś Niesulice na starej karcie pocztowej układzie. W przesz łości w Niesulicach istnia ł ko śció ł o nieznanej metryce, przej ęty przez protestantów i zwrócony katolikom w 1654 roku, a w XIX wieku rozebrany, zapewne z powodu z łego stanu technicznego. Teren dawnego cmentarza nad jeziorem sta ł si ę obecnie cz ęś ci ą lasu. Niektóre znane ju ż z XIX wieku stanowiska archeologiczne nie zosta ły potwierdzone podczas bada ń AZP przeprowadzonych w 1987 roku. Zarejestrowano natomiast inne. Do najciekawszych nale ży grodzisko z wczesnego średniowiecza przy jeziorze Niesłysz. Prawdopodobnie tu w latach 60-tych XX wieku podczas bada ń stwierdzono dwufazowo ść grodu. Pierwsza faza si ęga 2 po łowy VI i 1 po łowy VII wieku, a ostatnia faza datowana jest na 2 po łow ę XIII wieku, kiedy gród zosta ł wtórnie wykorzystany prawdopodobnie przez zakon joannitów.

2.2. Po łożenie

Wie ś Niesulice le ży na pó łnocnym skraju Gminy Sk ąpe, nad jeziorem Nies łysz (najczystszy zbiornik wodny województwa lubuskiego), w pobli żu znajduje si ę jezioro Złoty Potok. Przez wie ś przebiega droga powiatowa nr 1223F.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

W bezpo średnim s ąsiedztwie Niesulic znajduj ą si ę nast ępuj ące miejscowo ści:

∗ Ołobok – 2 km, ∗ Kalinowo – 2 km, ∗ Prze łazy – 4 km.

2.3. Ludno ść – statystyka

Ludno ść Niesulic wed ług danych Ewidencji Ludno ści Urz ędu Gminy Sk ąpe z dnia 31 grudnia 2008 r. wynosi 101 osób.

Tabela 3. Podzia ł mieszka ńców wed ług p łci

Ludno ść Wyszczególnienie ogó łem męż czy źni kobiety

Gmina Sk ąpe 5044 2502 2542

w tym: 101 50 51 Niesulice

Tabela 4. Podzia ł mieszka ńców wed ług wieku

w wieku Wyszczególnienie 0-6 7-15 16-19 20-65 pow. 65 ogó łem

Niesulice 4 7 7 59 24 101

Tabela 5. Stan liczebno ści mieszka ńców Niesulic w ostatnich pi ęciu latach

ROK Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008

Niesulice 104 103 105 104 101

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

2.4. Ilo ść gospodarstw

W Niesulicach jest 28 gospodarstw domowych. Ze względu na fakt, i ż Niesulice są typow ą miejscowo ści ą wypoczynkow ą, wykorzystuj ącą w pe łni walory turystyczne jeziora Nies łysz i Z łoty Potok, nie funkcjonuj ą tutaj gospodarstwa rolne, które stanowi łyby jedyne źród ło utrzymania dla posiadaj ących je w łaścicieli.

2.5. Zak łady i zatrudnienie

Miejscowo ść Niesulice nie posiada zak ładów pracy. Wszelka dzia łalno ść gospodarcza, oprócz dwóch sklepów spo żywczych, funkcjonuj ących ca łorocznie, zwi ązana jest z turystyk ą. St ąd na terenie Niesulic funkcjonuj e sezonowo pi ęć punktów gastronomicznych oraz dwa sklepy. Osobn ą kategori ę stanowi ą ośrodki wypoczynkowe, które, cho ć nastawione na dzia łalno ść w sezonie letnim, mog ą świadczy ć us ługi przez ca ły rok. W Niesulicach funkcjonuj ą 4 o środki wypoczynkowe: ∗ Ośrodek wypoczynkowy „Kormoran” ∗ Ośrodek wypoczynkowy „Ada” ∗ Ośrodek wczasowy „Irena” ∗ Ośrodek wypoczynkowy „Pod klonem” Ponadto w Niesulicach jest baza noclegowa nast ępuj ących podmiotów: ∗ Baza obozowa ZHP Zielona Góra ∗ Baza obozowa ZHP Świdnica ∗ PHU „Joker” ∗ Agroturystyka Roman G łowacki

2.6. Stowarzyszenia

Na terenie Niesulic funkcjonuj ą trzy stowarzyszenia: ∗ Stowarzyszenie Mi łośników Niesulic ∗ Stowarzyszenie Turystyczne „Irena” ∗ Stowarzyszenie Turystyczne „Stokrotka”

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3. Inwentaryzacja zasobów służą ca odnowie miejscowo ści

3.1. Środowisko przyrodnicze

3.1.1. Walory krajobrazu

Wie ś Niesulice po łożona jest na terenie

falistym, bogatym w cieki wodne i jeziora.

Krajobraz cz ęś ciowo otwarty, od pó łnocy na

jezioro Nies łysz, a od po łudnia na pola.

Pojezierze Łagowskie obejmuje wie ś Niesulice.

Jest to pagórkowaty teren morenowy. Wzgórza morenowe przecinaj ą rynny z licznymi Fot. 3. Niesulice z lotu ptaka jeziorami. Do najwi ększych nale ży jezioro Nies łysz

3.1.2. Walory klimatu

Rozpatrywany teren le ży w VI Krainie Klimatycznej zwanej Pojezierzem Lubuskim (Prawdzic). Średnioroczny opad z wielolecia wynosi 534 mm. Opad przewa żnie w postaci deszczu odznacza si ę minimum zimowym w lutym i marcu, a maksimum w miesi ącach letnich: czerwcu, lipcu i sierpniu. W ci ągu roku najcz ęś ciej wyst ępuj ą wiatry wiej ące z kierunków SW, W i NW (g łównie latem i zim ą) z tzw. sektora zachodniego. W porze wiosennej wzrasta aktywno ść wiatrów pó łnocnych. Jesieni ą nast ępuje wzrost cyrkulacji z sektora po łudniowego. Wa żniejsze dane klimatyczne: Najwy ższa średnia temperatura powietrza: lipiec 17,8 0 C Najni ższa średnia temperatura powietrza: stycze ń -1,9 0 C Najwy ższa średnia miesi ęczna suma opadów: lipiec 66 mm Najni ższa średnia miesi ęczna suma opadów: marzec 30,7 mm Średnia roczna suma opadów: 534 mm

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Cz ęsto ść wyst ępowania kierunków wiatrów średnio w roku w %:

Kierunek N NE E SE S SW W NW C % 9,0 8,6 10,1 3,8 7,1 17,8 22,5 7,9 13,2

Na omawianym obszarze wyst ępuje znaczna przewaga wiatrów z kierunku zachodniego i po łudniowo - zachodniego (40,3 %) we wszystkich porach roku. Najmniejsz ą cz ęstotliwo ść posiadaj ą tutaj wiatry z kierunków po łudniowo - wschodniego i po łudniowego - łą cznie 10,9 % w skali roku. Stosunkowo du ża jest tu ilo ść okresów bezwietrznych, 13,2 % rocznie. Najwi ęcej jest tu wiatrów w zakresie pr ędko ści 0 - 5 m/s (wiatr s łaby) wiej ących przez 71,3 % czasu w skali roku. Wiatry silne i bardzo silne wyst ępuj ą tutaj ok. 2,6 % czasu w roku .

3.1.3. Walory szaty ro ślinnej oraz świata zwierz ęcego

Wie ś Niesulice rozci ąga si ę wzd łuż po łudniowego brzegu jeziora Nies łysz. Akwen ten stanowi centrum rekreacyjno-wypoczynkowe regionu. Cech ą charakterystyczn ą jeziora Nies łysz jest bogata i dobrze rozwini ęta linia brzegowa poro śni ęta lasem, z wieloma zatokami. Linia brzegowa oraz dwie wyspy znajduj ące si ę na jeziorze s ą miejscami l ęgu ptactwa, w tym żurawia, czapli , łab ędzia niemego, or ła bielika . W wodach jeziora żyje wiele gatunków ryb m.in. leszcz, szczupak, oko ń, węgorz, sielawa. Wyst ępuj ą tu ciekawe i ró żnorodne zbiorowiska ro ślinno ści, zw łaszcza rzadkich gatunków ro ślinno ści wodnej, np. kłoci wiechowatej . Przy po łudniowym brzegu jeziora znajduj ą si ę lasy bukowe, które stanowi ą, rzadko wyst ępuj ącą w tym rejonie, wysp ę siedlisk acidofilnego lasu bukowo-dębowego .

3.1.4. Warunki wodne

Sąsiaduj ące z Niesulicami jezioro Nies łysz zasilaj ą źród ła wód podziemnych oraz trzy dop ływy, które łącz ą zbiornik z ma łymi jeziorkami, le żą cymi w bliskim s ąsiedztwie: ma ły ciek, bior ący pocz ątek z jeziora Ksi ęż y Dó ł (Ksi ęż no), struga z jeziora Czarny Dó ł i ciek z jeziora Z łoty Potok. Wody jeziora odprowadzane s ą poprzez dwa odp ływy: w kierunku grupy jezior z okolic Lubrzy oraz do rzeki Odry. Uj ęty w system grobli i śluz kana ł w okolicach wsi O łobok, odprowadza do niej swe wody poprzez rzek ę Ołobok.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Odp ływ ten ma decyduj ący wp ływ na poziom oraz stan czysto ści wód jeziora Nies łysz. Nale ży podkre śli ć, że gdyby nie wy żej opisany, rozwini ęty system dop ływów i odp ływów, powoduj ący. że ok. 20% wód jeziora ulega ca łkowitej wymianie w ci ągu jednego roku, jezioro mog łoby w ogóle nie nadawa ć si ę do wykorzystania turystycznego.

3.1.5. Gleby

W rejonie wsi Niesulice przewa żaj ą grunty orne w klasach bonitacyjnych V i VI. Gleby w klasie dobrej i bardzo dobrej w ogóle nie wyst ępuj ą.

3.1.6. Drogi

Przez wie ś Niesulice przebiega droga powiatowa nr 1223F. Jej stan techniczny, chocia ż w tej chwili niezadowalaj ący, ulegnie w najbli ższych miesi ącach poprawie w zwi ązku z realizacj ą przez Gmin ę Sk ąpe projektu wodno - kanalizacyjnego. W ramach przedmiotowego projektu, po zako ńczeniu prac ziemnych, ma by ć dokonana wymiana nawierzchni drogi. W samej miejscowo ści brakuje chodników usytuowanych wzd łuż jezdni. Jednocze śnie miejscowo ść posiada dobrze zorganizowan ą komunikacj ę autobusow ą oraz zadowalaj ące po łączenia z najbli ższymi o środkami spo łeczno-kulturalnymi oraz administracyjnymi.

3.2. Środowisko kulturowe

3.2.1. Zabytki

3.2.1.1. Uk ład osadniczy

Plan ma łej ulicówki w Niesulicach, nieco rozbudowanej w XIX wieku, zosta ł cz ęś ciowo zatarty, gdy ż po 1945 roku, poza wsi ą, powsta ł ośrodek wczasowy. W wyniku czego powsta ła ma ła wielodro żnica. Fot.4. Niesulice przed 1945 rokiem Dominant ę przestrzenn ą stanowi ł zespó ł folwarczny zlokalizowany po wschodniej stronie wsi. Obecnie jest ona nieczytelna.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.2.1.2. Cmentarz

Po pó łnocno-wschodniej stronie wsi, nad brzegiem

jeziora Nies łysz, w XIX wieku ewangelicy za łożyli cmentarz. Pierwotnie na rzucie zbli żonym do

kwadratu, obecnie granice s ą zatarte, a kompozycja nieczytelna. Z zieleni zachowa ły si ę

tuje, brzozy, grochodrzew. Teren pokryty Fot.5. Pozosta łości cmentarza ewangelickiego bluszczem. Zachowa ły si ę do ść liczne wolnostoj ące nagrobki trudne do datowania

3.2.1.3. Zabudowa

Rozlu źniona zabudowa usytuowana w wi ększo ści przy wspólnej linii rozgranicze ń. W linii tej wzniesiono ogrodzenia sztachetowe z siatki, a nawet betonowe. Linia zabudowy zbli żona. Zagrody w uk ładzie podkowy sk ładaj ą si ę przewa żnie z 3-4 budynków. S ą to parterowe budynki o wysokich dwuspadowych dachach, krytych ceramiczn ą dachówk ą, ustawione w uk ładzie szczytowo-kalenicowym. Elewacje tynkowane i ceglane o niezbyt bogatym detalu architektonicznym. Budynki te w wi ększo ści pochodz ą z 2 po łowy XIX wieku. Bardzo du żo wprowadzono wspó łczesnych budynków mieszkalnych i typu letniskowego oraz pawilonów. Obiekty te nie podporz ądkowane historycznej przestrzeni spowodowa ły, i ż wie ś zosta ła zdegradowana. Obraz ten dope łniaj ą stare budynki, które maj ą przebudowane elewacje, mi ędzy innymi remiza stra żacka z 2 Fot.6. Budynek by łej szko ły po łowy XIX wieku przebudowana w latach 80- tych XX wieku, zaadaptowana na kawiarni ę.

3.2.1.4. Grodzisko w Niesulicach

Nad jeziorem Nies łysz jest jedno z najwi ększych i najlepiej zachowanych grodzisk wczesnohistorycznych na Ziemi Lubuskiej. Znajduje si ę ono na wysokim wzgórzu zalesionego pó łwyspu wcinaj ącego si ę w wody jeziora. Średnica owalu wynosi 300x150

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe m. Pot ęż ne wa ły i g łębokie fosy otaczaj ą wn ętrze. Droga wej ściowa w luce wa łów i strome wej ście na majdan dawnego grodu zachowa ły si ę do dnia dzisiejszego. Latem 1961 r. na wzgórzu zosta ły przeprowadzone badania archeologiczne. Łopaty polskich archeologów ods łoni ły warstwy spalenizny, groty strza ł, resztki umocnie ń obronnych i przedmioty codziennego u żytku. Okazało si ę, że w wieku VII-VIII S łowianie usypali tu pierwsze wa ły, wnie śli umocnienia i kontrolowali ze wzgórza okolic ę. Za łożycielem grodu by ło prawdopodobnie które ś z plemion śląskich. Potem gród upad ł. W jednej z warstw z wczesnego średniowiecza odkopano szkielety poleg łych w walce s łowia ńskich obro ńców grodu. W XIII w. wzgórze zosta ło zaj ęte przez nowych w łaścicieli, którzy odbudowali gród nad jeziorem i przez dwie ście lat szerzyli krwawy terror w śród okolicznej ludno ści s łowia ńskiej. Po nich to pozosta ła nazwa wzgórza „zamek zbójecki”. Rycerzami – rabusiami byli prawdopodobnie bracia Zakonu Joannitów, którzy posiadali równie ż swój gród w niedalekim Łagowie. Ca ła okolica nosi ślady s łowia ńskiej ludno ści, które mówi ą o przesz łości tych terenów i tylko zbudowany przez najezdników na miejscu grodziska „zamek zbójecki” przetrwa ł w legendzie jako miejsce przekl ęte przez okoliczn ą ludno ść .

3.2.1.5. Legendy i podania

Wie ś Niesulice posiada swoj ą legend ę:

„By ło to w czasach bardzo, bardzo dawnych. Nie pami ętaj ą ich nawet najstarsi ludzie. Na miejscu dawnego grodziska nad Niesulickim Jeziorem stan ął pot ęż ny zamek rycerza- rozbójnika. Przyst ępu do niego broni ły wysokie mury, wa ły obronne, fosa pe łna wody oraz rozsiane g ęsto na du żej przestrzeni dobrze zamaskowane tak zwane wilcze do ły. Nad bezpiecze ństwem zamku czuwa ły ponadto umieszczone na murach wie że wartownicze, góruj ące nad ca łą okolic ą. Za mostem zwodzonym umieszczona by ła ci ęż ka krata żelazna, utrudniaj ąca dost ęp do bramy zamkowej. W podziemiach ponurej twierdzy znajdowa ły si ę lochy, w których wi ęziono pojmanych niewinnych ludzi tak d ługo, a ż nie zostali wykupieni przez swoich bliskich. Panem zamku by ł raubritter Bodo. W pewn ą mglist ą noc wiosenn ą zako łata ł kto ś do bram zamku, prosz ąc o go ścin ę. Podró żnym by ł mo żny, bogato ubrany rycerz polski. Towarzyszy ło mu dwóch pacho łków. Bodo zatar ł ręce z uciechy. „Zwierzyna sama lezie w pu łapk ę! Cha, cha, cha, to ci gratka”- za śmia ł si ę do siebie.- Pro ście, pro ście! - Krzykn ął dono śnie na stra że. – Nie godzi si ę podró żnemu odmawia ć go ściny… Zaskrzypia ły łańcuchy zwodzonego mostu, powoli rozwar ły si ę bramy, a w ślad za nimi unios ły si ę ci ęż kie kraty żelazne. Dwudziestoletni rycerz polski Rados ław wjecha ł na dziedziniec zamkowy. Zdro żone i zg łodnia łe konie zar żały rado śnie, przeczuwaj ąc bliski spoczynek. Gdy po wieczerzy zm ęczony podró żny równie ż ułożył si ę do snu, wpad ł Bodo ze swymi pomocnikami do jego komnaty. Zanim Rados ław zdo łał pomy śle ć o obronie, le żał ju ż skr ępowany. - Widzisz, ptaszku – szydzi ł Bodo – będzie Ci tu dobrze w mych lochach. - To na pewno jaka ś pomy łka – wykrztusi ł Rados ław. – Nigdy was, rycerzu, na oczy nie widzia łem. Czego chcecie ode mnie? - On nie wie, czego my chcemy? – Zarechota ł Rolad, który by ł praw ą ręką Boda. – Pieni ędzy chcemy za ciebie. Wymienimy ci ę za brz ęcz ące dukaty. - Do lochów z nim! – zakomenderowa ł Bodo. Dwóch zbrojnych pacho łków Rados ława spotka ł ten sam los. W wytwornej komnacie dwie niewiasty prowadzi ły o żywion ą rozmow ę. Ścisza ły cz ęsto g łos niemal do szeptu, spogl ądaj ąc trwo żnie w kierunku drzwi. M łodsz ą by ła Jadwiga, córka Boda, starsz ą – jej niania, zast ępuj ąca dziewczynie wcze śnie zmar ła matk ę. - Rolad powiedzia ł, że w lochach znowu znalaz ł si ę wi ęzie ń – mówi ła Jadwiga do niani. – Przyby ł w nocy, prosz ąc o go ścin ę. W czasie snu go pojmali.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Spa ł tak twardo, że ani si ę spostrzeg ł, gdy znalaz ł si ę w p ętach. Podobno to jaki ś młody polski rycerz … Oczy dziewcz ęcia spochmurnia ły, zaciska ła wargi, które dr żeć zacz ęł y jak u ma łego dziecka. Nia ńka zdawa ł si ę tego nie dostrzega ć. My śla ła o uwi ęzionym m łodzie ńcu, zastanawia ła si ę, jakby mu przyj ść z pomoc ą. Szepta ła teraz cicho do przej ętej dziewczyny: - Polski rycerz… Bardzo bym chcia ła z nim porozmawia ć. Żyjemy tu odci ęte od świata i ludzi, a ju ż nigdy prawie nie udaje si ę spotka ć rodaka… Trzeba mu pomóc, nie mo żna zezwoli ć, by marnia ł w wilgotnych lochach… - Pójdziemy do ojca, mo że go przekonamy, że rozbójnictwo jest ha ńbą. Nia ńka pokiwa ła g łow ą. Ona lepiej zna ła prawd ę. Postanowi ła wyjawi ć wszystko Jadwidze. - Moje dziecko… Rozbójnictwem trudni ł si ę twój ojciec ju ż w swojej ojczy źnie, tylko ma ło kto o tym wiedzia ł. Gdy przyby ł na dwór ksi ęcia głogowskiego, robi ł wra żenie uczciwego cz łowieka, dlatego zakocha ła si ę w nim twoja matka, wywodz ąca si ę z polskiego rodu. By ły to tylko pozory. Wiele łez wyla ła ta biedaczka: prosi ła, b łaga ła, wszystko na nic. Nieraz przyje żdżali tu jego opryszkowie, brutalni, ha łaśliwi, pijani. Cz ęsto krew kazali oczyszcza ć ze swojej odzie ży. Ojciec twój znika ł potem z nimi na ca łe tygodnie. Nikt nie wiedzia ł, gdzie si ę podziewa. Z której ś wyprawy przyniós ł do tej komnaty dzieci ęcą odzie ż… Matka twoja ju ż wtedy wiedzia ła, czym trudni si ę rycerz Bodo. By ło to krótko przed twoim urodzeniem… Cierpia ła strasznie, p łaka ła rzewnymi łzami, zaklina ła m ęż a, aby porzuci ł rozbój i zaj ął si ę uczciw ą prac ą. Próbowa ła wreszcie i innych środków. Dwukrotnie wys łała pos łańców do swojej polskiej rodziny i do ksi ęcia g łogowskiego. Bodo mia ł jednak wsz ędzie szpiegów. Pos łańców uj ął i na oczach matki zak łuł mieczem. Có ż wi ęc mog ła biedaczka zrobi ć? W strapieniu nie wychodzi ła ju ż ze swego pokoju. Posi łki zabierano od niej nietkni ęte. Pewnego dnia, w oczekiwaniu na śmier ć, przywo łała mnie do siebie i powierzy ła twoje wychowanie. Pami ętam jeszcze jej ostatnie s łowa: „Gdy si ę nadarzy okazja, uchod ź z Jadwig ą do Polski…” Jadwiga s łucha ła z zapartym tchem. Twarz jej powa żnia ła, wreszcie zdoby ła si ę na decyzj ę. - Nianiu – powiedzia ła – spe łnimy polecenie mej biednej matki. Uwolnimy tego rycerza, ra źniej nam b ędzie ucieka ć. Wybadaj wszystkie tajemnice. Sprawd ź wyj ście zamkowe, przygotuj, co potrzebne, do drogi … Ja zajm ę si ę wi ęź niem. Dowiem si ę, jak jest strze żony, kto ma klucze do lochów … Z tym si ę rozsta ły. Jadwiga na łożyła do koszyka ró żnych smako łyków i w upatrzonej chwili, gdy Bodo siedzia ł przy wieczerzy, pobieg ła do lochów. Stra żnicy, zaj ęci gr ą w ko ści, nie robili trudno ści. Pomkn ęł a w ciemny głą b korytarza. Ci ęż kie, d ębowe drzwi, nabijane du żymi gwo ździami, oddziela ły j ą teraz od wi ęź nia. Na wysoko ści ramienia cz łowieka znajdowa ł si ę zakratowany otwór, przez który podawano wi ęź niowi po żywienie. Spojrza ła w g łą b celi, panowa ła w nim zupe łna ciemno ść . Wtedy nie opodal spostrzeg ła pozostawiony przez stra że kaganek. Podnios ła go szybko i ponownie pobieg ła do drzwi celi. - Rycerzu! – zawo łała szeptem. – Rycerzu! … - powtórzy ła. Po chwili wi ęzie ń podszed ł do zakratowanego otworu. W migotliwym, s łabym świetle ujrza ła jego twarz. „Jaki on pi ękny” - pomy śla ła Jadwiga. Dług ą chwil ę sta ła wpatrzona w jego oczy, nie mog ąc ze wzruszenia wymówi ć słowa. Wreszcie wyszepta ła zd ławionym g łosem: - Jestem Jadwiga. Razem z nia ńką chcemy ci ę uwolni ć i odej ść st ąd daleko. Rados ław by ł zaskoczony. To, że uwolnienie przyjdzie z serca gniazda rozbójniczego, przekracza ło jego marzenia... Tymczasem Jadwiga przez okienko w drzwiach prowadz ących do lochu zacz ęł a podawa ć wi ęź niowi przyniesion ą przez siebie żywno ść . A potem jeszcze d ługo patrzy ła w oczy Rados ława. Jakie ś dziwne uczucie zaczęł o wdziera ć si ę do jej serca. - Musz ę ju ż odej ść – wyszepta ła wreszcie. – Móg łby mnie kto ś zobaczy ć... Jutro przyjd ę znowu. Bywajcie... W komnacie czeka ła ju ż zaniepokojona stara piastunka. - Musimy jeszcze jaki ś czas tu zosta ć. Furtka w murze jest zamkni ęta, nie wiem, kto ma do niej klucz. Poczekamy, a ż Bodo z Rolandem wyrusz ą gdzie ś na wypraw ę. Szpiegów ju ż rozes łali. Wiosna w pe łni, drogi obesch ły, kupcy ci ągn ą z towarem... - To mo że d ługo potrwa ć – zauwa żyła Jadwiga. – Ale innej rady nie mamy... Uda ły si ę na spoczynek. Tej nocy Jadwiga nie spa ła. W pami ęci przywo ływa ła obraz Rados ława, syci ła si ę jego widokiem. O takim rycerzu marzy ła zawsze i nuci ła w pie śniach sm ętnych jak jej życie. Jak go uwolni ć? Jak mu dopomóc? Zdecydowa ła si ę pój ść do ojca i prosi ć go o uwolnienie wi ęź nia. Chyba nie zechce odmówi ć pro śbie swej córki? Równo ze świtaniem by ła ju ż na nogach. D ługo w ędrowa ła po zamku, oczekuj ąc stosownej chwili. W nocnych rozmy ślaniach rozmowa z ojcem wydawa ła si ę łatwa. Teraz brak ło jej na ni ą odwagi. Wreszcie z bij ącym trwo żnie sercem przyst ąpi ła do drzwi komnaty i nacisn ęł a klamk ę. Bodo siedzia ł przed dzbanem piwa. Niech ętnie spojrza ł na wchodz ącą córk ę. - Ojcze, chc ę ci ę o co ś prosi ć – powiedzia ła nie śmia ło. – Nigdy ci ę o nic nie prosi łam. To jest moja pierwsza pro śba. Uwolnij tego polskiego rycerza. Wypu ść Rados ława z lochów i pozwól mu wróci ć do domu. Nalana, czerwona twarz Boda sta ła si ę fioletowa. - Zmys ły postrada łaś? Widz ę, że si ę w tobie odzywa krew matki. Zajmij si ę lepiej k ądziel ą. Ten ch łystek przyniesie mi du żo pieni ędzy. A gdy zbior ę du żo z łota, wrócimy nad Ren. Do ść mam tych borów i tego pustkowia. Zostaniesz tam żon ą mo żnego pana, mo że nawet ksi ęcia. Dla ciebie potrzebuj ę pieni ędzy. Chc ę ci stworzy ć lepsze życie ni ż moje... - Ja nie chc ę nad Ren, ojcze. Tu jest grób mojej matki. Tu wyros łam. Tu bym chcia ła pozosta ć. Nie chc ę pieni ędzy ani bogactwa uzyskanego krzywd ą i cierpieniem. Porzu ć rozbójnictwo i żyj jak inni ludzie. Odpraw Rolanda, on jest twoim złym duchem... Bodo uniós ł si ę straszliwym gniewem. - Wyjd ź st ąd natychmiast! Jeszcze s łowo, do lochów ka żę ci ę zamkn ąć . Ty... – nie doko ńczy ł. Dawno ju ż jej nie by ło w jego

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe komnacie, a wzburzony Bodo ci ągle nie móg ł si ę uspokoi ć. Nie dla córki wszak pragn ął bogactwa. Marzy ł o s ławie, rz ądach nad Renem, o wielkiej w ładzy... Tymczasem tutaj ta dziewczyna staje mu na przekór, śmie rad udziela ć... - Ale żmije wyhodowa łem – powtarza ł ze z łości ą, przemierzaj ąc komnat ę długimi krokami. – Co z ni ą zrobi ć? Odpraw Rolanda, powiedzia ła...Ju ż wiem, ju ż wiem. Taj b ędzie najlepiej. Wydam j ą za Rolanda, on z ni ą sobie poradzi. Odprzedam mu zamek, mog ą tu pozosta ć z Jadwig ą. Przekl ęty namiestnik ksi ęcia g łogowskiego, Jan Karnkowski z G łogowa, coraz bardziej mi si ę dobiera do skóry. Niedawno kaza ł straci ć Czarnego Krzysztofa... Dobry by ł kompan... Mieszczanie zniszczyli ostatnio zamek raubrittera Piotra Lossowa w Boczowie. Ledwo sam z życiem uszed ł. Lepiej wróc ę nad Ren. Starczy mi na życie... Długo tak chodzi ł Bodo tam i z powrotem bez celu. Nagle chwyci ł młotek le żą cy na stole i uderzy ł nim w stalow ą płyt ę wisz ącą na ścianie. Po chwili w drzwiach stan ął pacho łek. Kaza ł mu sprowadzi ć córk ę przed swe oblicze... Długo spogl ąda ł na ni ą ostro, uwa żnie. Przywo łał wreszcie na usta grymas maj ący wyra żać uśmiech. - Chc ę ci zrobić przyjemno ść ... – powiedzia ł. W oczach Jadwigi pojawi ły si ę ciep łe blaski. „Chce uwolni ć Rados ława – przebieg ło jej przez my śl. – Wys łucha ł mojej pro śby... Nie jest taki z ły, jak o nim mówi ą...” Tym bardziej j ą przerazi ły jego nast ępne słowa: - Zamierza łem ci ę zabra ć nad Ren. Nie chcia łaś, prosi łaś, bym porzuci ł rozbójnictwo i odprawi ł Rolanda. A wi ęc stanie si ę zado ść twej woli. Sko ńczy łem z rozbójnictwem, rozstaj ą si ę tak że z Rolandem... - Ojcze, jak że si ę ciesz ę!... D łoni ą nakaza ł jej milczenie. - Sam wracam do mej ojczyzny. Zostaniesz tu z Rolandem, któremu oddaj ę ci ę za żon ę. Za posag otrzymasz Rados ława. Roland ju ż będzie wiedzia ł, co z nim zrobi ć... Jadwiga zblad ła jak śnieg. W oczach jej ściemnia ło. - Nigdy, ojcze! B łagam ci ę, nie oddawaj mnie Rolandowi, temu oprawcy. Wol ę śmier ć. Wol ę iść do klasztoru... - Do klasztoru? Nie. Zostaniesz tutaj. Roland ci ę pojmie za żon ę. Do klasztoru oddam t ę star ą wied źmę, która ciebie ci ągle buntuje. Zrobi ę jej tym wielk ą łask ę, bo Roland od dłuższego czasu prosi ł mnie, bym mu pozwoli ł utopi ć bab ę na środku jeziora... Kaza łem wszystko sposobi ć do waszego wesela. Po ksi ędza tak że pos łałem. Ślub odb ędzie si ę jutro w kaplicy zamkowej. A teraz odejd ź. Jadwiga wysz ła bez s łowa. By ła oszo łomiona i niezdolna do jakiegokolwiek dzia łania. Uda ła si ę wprost do swej powiernicy. - Jestem zgubiona – wyszepta ła, przest ąpiwszy próg. – Mam wyj ść za m ąż za Rolanda. Ksi ądz ju ż wezwany. Ty pójdziesz do klasztoru... Ojciec wyje żdża nad Ren... Jako posag darowuje mi Rados ława... Wi ęcej nie mog ła mówi ć. Z piersi jej wyrwa ł si ę długo t łumiony szloch. Stara piastunka przytuli ła j ą serdecznie do siebie i g ładz ąc po jasnych w łosach szepta ła cicho: - Uspokój si ę. Nie p łacz. Nie zezwolimy na to. Jeszcze dzisiejszej nocy razem z Rados ławem opu ścisz zamek. Jutro mo że by ć ju ż za pó źno. Mam jeszcze zaufanych ludzi. Nie zawiod ą nas w potrzebie. Otucha wst ąpi ła w serce dziewczyny. Nie mog ła si ę doczeka ć nocy, liczy ła godziny... Nadchodzi ł wieczór. Na dworze by ło gor ąco i duszno, zanosi ło si ę na burz ę. Z łowroga cisza zawis ła w powietrzu. Powoli noc zacz ęł a rozpo ściera ć swe czarne skrzyd ła. Daleko na horyzoncie b łyskawice raz po raz rozdziera ły niebo. Ruch w zamku zamiera ł, powoli gas ły świat ła, tylko echo w pobliskim borze odbija ło okrzyki stra ży. Pó źniej i one zamilk ły. W komnacie niewie ściej czuwano. Jadwiga by ła niespokojna. Piastunka cicho szepta ła modlitwy. Naraz dobieg ło do nich trzykrotne wo łanie puszczyka. Stara kobieta poderwa ła si ę z miejsca. - Słyszysz? Idziemy. To znak dla nas. Id ź cicho do furtki w ogrodzie, a ja si ę zjawi ę tam z Rados ławem. Pami ętaj, b ądź ostro żna... Nied ługo czeka ła Jadwiga przy furtce. Po chwili dwa cienie oderwa ły si ę od zamku, kieruj ąc si ę w jej stron ę. - Id źcie, moje dzieci. Niech was Bóg prowadzi – powiedzia ła piastunka, otwieraj ąc wyj ście zdobytym kluczem. – Nad jeziorem s ą łodzie. Zabierzcie jedn ą i p łyńcie w kierunku po łudniowym, w stron ę pó łwyspu le żą cego na drugim brzegu jeziora. Po przybyciu na miejsce zepchnijcie łódk ę do wody. To zmyli ślady... - A ty nie pójdziesz z nami? Bez ciebie nie rusz ę si ę z miejsca – postanowi ła Jadwiga. - Nie mog ę. Rano wyruszy pogo ń. Kto ś z nas ocaleje na pewno. Id ź ju ż. Psy si ę gotowe pobudzi ć, stra że nas mog ą zobaczy ć w świetle b łyskawicy... Id źcie. Żegnajcie – wypchn ęł a ich niemal si łą . Zbiegowie nie doszli jeszcze do brzegów jeziora, gdy na dziedzi ńcu zamkowym rozleg ło si ę dono śne szczekanie psów. Biegiem dotarli teraz do łódki i zepchn ęli ją z brzegu na wzburzone fale. W pokoju Boda zab łys ło świat ło. - Co si ę tym psom sta ło? Czy żby kto ś przyby ł? – Nas łuchiwa ł chwil ę, psy od nowa zanios ły si ę wściek łym ujadaniem. „Co ś w tym musi by ć”, my śla ł Bodo. Nie waha ł si ę ju ż, narzuci ł na siebie p łaszcz i szybko uda ł si ę do komnat niewie ścich. By ły puste. Zme łł w z ębach przekle ństwo i stan ął niezdecydowany. Zaraz jednak przyszed ł mu na my śl Rados ław. „Czy żby i on tak że?” Jak szalony bieg ł do podziemi. Stra ż spa ła twardo. Po k ątach wala ły si ę nie dopite dzbany z miodem i piwem. Kopn ął nog ą najbli żej le żą cego. Odpowiedzia ł niezrozumia łym pomrukiem i spa ł dalej. Cela Rados ława tak że by ła pusta. Nieprzytomny z w ściek łości wybieg ł na dziedziniec zamkowy. Stra że przy bramie czuwa ły. T ędy wi ęc przej ść nie mogli. Mo że furtka w ogrodzie? Zdyszany dobieg ł do niej... W świetle b łyskawicy zauwa żył ciemn ą posta ć, rozpozna ł star ą piastunk ę. - Ty wied źmo! – krzykn ął . – Zap łacisz mi teraz za wszystko. W nieprzytomnej w ściek łości ści ął ją mieczem. Pad ła, nie wydaj ąc j ęku. Skrzykn ął stra że. Wszcz ął si ę ruch. Zabrzmia ły rogi. Zjawi ł si ę Roland. - Co si ę sta ło? - Jadwiga uciek ła wraz z wi ęź niem. Trzeba ich ściga ć. Wyszli za mury, pilnie śledz ąc okolic ę. By ło bardzo ciemno, niczego nie mogli wypatrze ć. Roland pobieg ł po psy, zwolni ł je z uwi ęzi, nadbieg ły ca łą sfor ą. Nie rozumia ły od

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe razu, czego Bodo od nich chce. Wreszcie w ęsz ąc przy ziemi, zacz ęł y posuwa ć si ę śladami zbiegów w kierunku Niesulickiego Jeziora. W krótkim czasie stan ęli wszyscy nad brzegiem. Roland zauwa żył brak jednej z łodzi. Grzmoty przelewa ły si ę po niebie. W świetle błyskawicy ścigaj ący ujrzeli male ńką łód ź kołysz ącą si ę na falach jeziora. Za chwil ę kilkana ście par silnych rąk uj ęł o wios ła. - Pr ędzej, pr ędzej! – przynagla ł Bodo. Wio ślarze dobywali wszystkich si ł. Male ńka łódeczka by ła coraz bli żej. Bodo doby ł miecza. - Wyk ąpi ę go w krwi tego ch łystka – mrucza ł przez zaci śni ęte z ęby. - Rados ław przesta ł wios łowa ć. Prze śladowcy byli tu ż, tu ż. Widzia ł, że im nie ujd ą. Postanowi ł broni ć si ę wios łem – miecz jego pozosta ł w zamku. Bodo pierwszy natar ł na Rados ława. Ugodzony wios łem w rami ę, wypu ści ł miecz, który z pluskiem wpad ł do wody. Jadwiga krzykn ęł a, bo w tym samym czasie Roland rzuci ł si ę ku niej, chc ąc j ą porwa ć. Wymkn ęł a mu si ę i skoczy ła do wody, tylko jej bia ły welon pozosta ł, w jego d łoniach. Nad Rados ławem unios ły si ę dzidy, zal śni ł czyj ś miecz, gdy nagle straszliwa b łyskawica rozdar ła niebo. Piorun z ponurym grzmotem uderzy ł w łód ź napastników. Jakby pchni ęta w dó ł niewidzialn ą dłoni ą, wielka łód ź z ca łą za łog ą pogr ąż yła fale. Czas jaki ś jeszcze na powierzchni wody wida ć by ło zaci śni ętą rękę Rolanda z bia łym welonem Jadwigi. Potem znikn ęł a. Rados ław wci ągn ął dziewczyn ę do swej łódki. Jezioro dziwnie szybko zacz ęł o si ę uspokaja ć. Ksi ęż yc wyp łyn ął na niebo, rozpraszaj ąc ciemno ści nocy. M łodzi p łyn ęli ku brzegom, ku swym lepszym losom. Odt ąd w ka żdą rocznic ę tej nocy, w miejscu wypadku – a pozna ć je łatwo, gdy ż widnieje tam ciemna plama na ja śniejszej toni jeziora – daj ą si ę zauwa żyć nies łychane dziwa. Pot ęż ny szum niesie si ę od g łę bin, szalej ą fale, trzciny dygoc ą jak za podmuchem wiatru, pozosta ła cz ęść wody jest g ładka jak lustro. A potem ukazuje si ę na powierzchni ręka ściskaj ąca bia ły welon”. Legenda pochodzi ze zbioru "Marianna oraz inne podania i legendy lubuskie" Wydawnictwo Pozna ńskie 1986 r. Wybór z tomu pt. "Z łota dzida Boles ława" pod redakcj ą Jemisza Koniusza wyd. 1970 r

3.2.1.6. Pras łowia ński most

Pod wodami jeziora Nies łysz znajduje si ę najstarszy most w naszym województwie. Ma ponad 1000 lat. W IX w. na jednym z cyplów niedaleko brzegu wyrasta ł sporej wielko ści gród warowny b ędący siedzib ą władzy plemiennej. Dobrze ufortyfikowany umo żliwia ł

kontrol ę nad ca łą okolic ą. I mo żna by ło z niego obserwowa ć oddalony o pó łtora kilometra w linii prostej

gródek na wyspie. Niewielki, o średnicy dochodz ącej do 40 metrów, mo żna powiedzie ć, że by ł wczesnos łowia ńsk ą

naturaln ą świ ątyni ą. Czyli móg ł tu by ć chocia żby świ ęty gaj. Zak ładano je w miejscach niedost ępnych – na

szczytach gór lub wyspach, lub bardzo wa żnych np. u źróde ł rzek. Gródek na wyspie musia ł si ę cieszy ć spor ą

popularno ści ą wśród miejscowych. Tak du żą , że Fot.7. Badania archeologiczne Autor fot. Krzysztof Kubasiewicz odwiedzaj ący go mieszka ńcy nie chc ąc przedziera ć si ę na wysp ę w bród postanowili wybudowa ć most. To by ło nie lada przedsi ęwzi ęcie. Mia ł 4 m szeroko ści i a ż 100 m d ługo ści. To jedyny ślad takiego mostu w województwie lubuskim i jeden z kilkunastu w Polsce.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.3. Obiekty i tereny

W Niesulicach istnieje 305 nieruchomo ści, których typ i rodzaj przedstawia poni ższa tabela:

Tabela 6. Rodzaj nieruchomosci

Rodzaj/ typ nieruchomo ści liczba

Budowle lub ich cz ęś ci – dzia łalno ść gospodarcza 6 Budynki lub ich cz ęś ci – dzia łalno ść gospodarcza 10

Budynki mieszkalne lub ich cz ęś ci 83 Budynki pozosta łe, w tym budynki letniskowe, 90 gara że Grunty – dzia łalno ść gospodarcza 12 Grunty pozosta łe – zabudowane i niezabudowane 104

3.3.1. Miejsca publicznych spotka ń

Mieszka ńcy Niesulic nie posiadaj ą miejsca publicznych spotka ń – świetlicy i /lub sali wiejskiej. Wszelka aktywno ść spo łeczna i kulturalna mieszka ńców Niesulic realizowana jest w oddalonej od wsi o 2 km Sali wiejskiej w O łoboku.

3.3.2. Miejsca sportu i rekreacji

Z uwagi na du żą powierzchni ę i znaczn ą głęboko ść j. Nies łysz, stanowi idealny

akwen do uprawiania ró żnorodnych sportów wodnych i wędkarstwa .

Szczególnie nadaje si ę do uprawiania żeglarstwa, windsurfingu, wio ślarstwa

i nurkowania , a zim ą – bojerów . Warto podkre śli ć, że du żą atrakcj ą jeziora jest

Fot.8. Regaty na jeziorze Nies łysz posiadaj ący w łasn ą przysta ń oraz wypo życzalni ę sprz ętu p ływaj ącego, Klub Żeglarski "Lumel", organizuj ący regaty wewn ętrzne i otwarte.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.3.2.1. Ośrodki wypoczynkowe

Z uwagi na turystyczny charakter miejscowo ści, mie ści si ę tu wiele o środków wypoczynkowych o ró żnej liczbie miejsc noclegowych:

Tabela 7. Ośrodki wypoczynkowe w Niesulicach

l.p. Nazwa Ilo ść miejsc noclegowych Ośrodki wypoczynkowe 1 Ośrodek wypoczynkowy „Kormoran” 297 domki letniskowe Ośrodek wypoczynkowy „Kormoran” 150 pole namiotowe Ośrodek wypoczynkowy „Kormoran” 150 pole kampingowe 2 Ośrodek wypoczynkowy „Ada” 50 domki letniskowe Ośrodek wypoczynkowy „Ada” 250 pole kampingowe 3 Ośrodek wczasowy „Irena” 72 domki letniskowe Ośrodek wczasowy „Irena” 84 pole kampingowe Ośrodek wczasowy „Irena” 250 pole namiotowe 4 Ośrodek wypoczynkowy „Pod klonem” 420 Domki letniskowe 5 Ośrodek wypoczynkowy KWP w Gorzowie 127 Wlkp. Baza noclegowa 6 Baza obozowa ZHP Zielona Góra 150 stanica NAL Baza obozowa ZHP Zielona Góra 150 pole namiotowe 7 Baza obozowa ZHP Świdnica 33 budynek Baza obozowa ZHP Świdnica 350 Pole namiotowe 8 PHU „Joker” 15

Gospodarstwa agroturystyczne 9 Agroturystyka Roman G łowacki – pokoje go 30 scinne Agroturystyka Roman G łowacki – pole 30 kampingowe

Wiele o środków posiada tereny przeznaczone na pola namiotowe oraz kampingowe. Wszystkie o środki zlokalizowane s ą nad samym jeziorem. Oprócz tradycyjnych us ług hotelarsko-gastronomicznych w swej ofercie maj ą równie ż wypo życzanie sprz ętu p ływaj ącego: ∗ kajaki ∗ łodzie

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

∗ żaglówki ∗ rowery wodne Niektóre z nich dodatkowo dysponuj ą kortem tenisowym oraz boiskami do siatkówki i koszykówki.

3.3.2.2. Szlaki turystyczne

Mapa 3. Mapa turystyczna gminy Skąpe

W kwietniu 2008 r. na terenie Gminy Sk ąpe zosta ły oddane do u żytku szlaki rowerowe . Przez miejscowo ść Niesulice przebiegaj ą 2 szlaki – żółty i czarny:

Tabela 8. Szlaki turystyczne w Niesulicach

szlak charakter trasa długość szlaku w km od Lubrzy – PRZEŁAZY – Kalinowo - Niesulice – ŻÓLTY międzyeuroregionalny 25,1 Ołobok – Rokitnica – I. Cibórz – PRZETOCZNICA CZARNY gminny NIESULICE – Rokitnica – Węgrzynice – BŁONIE 8,5

Niezwykle istotne dla dalszego rozwoju turystycznego gminy jest budowa i oznakowanie pieszej ście żki turystycznej wzd łuż

linii brzegowej j. Nies łysz. Potrzeb ę tak ą zg łaszaj ą tury ści odwiedzaj ący ten zak ątek gminy oraz sami mieszka ńcy Niesulic.

Mapa 4. Jezioro Niesłysz

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.3.2.3. Wielkie p ływanie i bieganie

Od sze ściu lat w Niesulicach odbywa si ę latem festyn promocyjny Gminy Sk ąpe ”Wielkie p ływanie i bieganie”. Impreza ma charakter sportowo-rekreacyjny i zd ąż yła si ę ju ż wpisa ć w kalendarz sta łych wydarze ń kulturalno-sportowych gminy. Co roku w ramach festynu odbywaj ą si ę zawody p ływackie oraz bieg prze łajowy, tzw. „Niesulicka PI ĄTKA”, który zosta ł wpisany przez Lubuskie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej do Grand Prix Województwa Lubuskiego w D ługodystansowych Biegach Ulicznych i Prze łajowych . Ponadto zawodom sportowym towarzysz ą zawsze dodatkowe imprezy: gry i zabawy dla dzieci, zawody strzeleckie, wyst ępy zespo łów muzycznych, zabawa taneczna. W roku 2009 impreza odby ła si ę na terenie o środka wypoczynkowego „Kormoran”.

Fot.9. Wielkie p ływanie i bieganie w Niesulicach

3.3.2.4. Plac zabaw

W 2006 r. staraniem gminy utworzono w Niesulicach plac zabaw. W tym celu zakupiono i zamontowano urz ądzenia do zabawy, wszystkie z odpowiednimi atestami bezpiecze ństwa. Inwestycja uzasadniona by ła przede wszystkim tym, że w Niesulicach w miesi ącach letnich przebywa bardzo du ża liczba dzieci. Z my ślą o nich planuje si ę w Fot.10. Plac zabaw w Niesulicach przysz łości doposa żenie placu zabaw.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.4. Charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców

W miejscowo ści Niesulice obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, sprzyjaj ący nawi ązywaniu kontaktów spo łecznych zlokalizowany jest w obr ębie placu zabaw dla dzieci. Jest to jedno z niewielu publicznych miejsc w tej miejscowo ści. Teren wyposa żony jest w podstawowe urz ądzenia do zabawy. Obszar sprzyja nawi ązywaniu kontaktów pomi ędzy najm łodszymi mieszka ńcami wsi oraz ich rodzicami. Kolejnym obszarem o szczególnym znaczeniu dla mieszka ńców wsi jest teren usytuowany nad brzegiem jeziora Nies łysz – głównej atrakcji turystycznej miejscowo ści. Jest to teren typowo rekreacyjny. W okresie letnim s łuży mieszka ńcom wsi do zaspokojenia potrzeb w zakresie rozwoju kultury fizycznej i wypoczynku. Ogromne znaczenie dla mieszka ńców miejscowo ści maj ą tereny zlokalizowane wzd łuż drogi przebiegaj ącej przez wie ś. Tu skupia si ę życie handlowo-us ługowe, w tym punkty gastronomiczne i sklepy. Najwi ększ ą bol ączk ą zwi ązan ą z funkcjonowaniem tego obszaru jest brak chodników i parkingów

3.5. Gospodarka, rolnictwo

Wszelka aktywno ść gospodarcza mieszka ńców Niesulic zwi ązana jest z turystyk ą. Przejawia si ę to zarówno w us ługach hotelarskich, jak i sferze gastronomicznej. Nale ży podkre śli ć, że w łaścicielami o środków wypoczynkowych nad jeziorem Nies łysz nie s ą mieszka ńcy wsi, lecz osoby z zewn ątrz. Dzia łalno ść gospodarcza mieszka ńców skupia si ę raczej na sezonowej dzia łalno ści gastronomicznej oraz wynajmowaniu pokoi noclegowych turystom.

3.5.1. Użytkowanie gruntów

Rodzaje gruntów w so łectwie Niesulice: ∗ grunty orne: 374,1286 ha ∗ sady: 0,0000 ha ∗ łą ki: 20,8382 ha ∗ pastwiska: 5,7668 ha

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

∗ grunty pod lasami (lasy i grunty le śne): 402,5764 ha ∗ grunty pod lasami (grunty zadrzewione i zakrzewione): 5,9365 ha ∗ grunty pod wodami (wody stoj ące): 0,0000 ha ∗ grunty pod wodami (wody p łyn ące): 2,4985 ha ∗ grunty pod wodami (rowy): 2,3892 ha ∗ użytki kopalne: 0,0000 ha ∗ tereny zielone: 1,8342 ha ∗ nieu żytki: 1,5600 ha

3.5.2. Gospodarstwa rolne

W Niesulicach praktycznie nie ma gospodarstw rolnych, które by łyby jedynym źród łem utrzymania dla ich w łaścicieli. Funkcjonuj ą tu gospodarstwa rolne o ró żnej powierzchni gruntów. Ich wielko ści przedstawia poni ższe zestawienie:

Tabela 9. Grupy gospodarstw rolnych we wsi Niesulice

Grupy gruntów Ogólna liczba Powierzchnia gosp. fizyczna (ha) Powierzchnia od 1 do 2 ha 7 8,1713 Powierzchnia od 2 do 5 ha 3 10,0683 Powierzchnia od 5 do 7 ha 2 12,4832 Powierzchnia od 7 do 10 h//a 0 0,0000 Powierzchnia od 10 do 15 ha 0 0,0000 Powierzchnia powy żej 15 ha 2 131,5719 Razem 14 162,2947

3.5.3. Infrastruktura techniczna

3.5.3.1. Gospodarka wodno-ściekowa

Do 2009 r. Niesulice by ły jedyn ą wi ększ ą miejscowo ści ą Gminy Sk ąpe, która nie posiada ła sieci wodoci ągowej. Do ko ńca listopada br. w Niesulicach trwa ły prace zwi ązane z budow ą nie tylko wodoci ągu, ale równie ż kanalizacji sanitarnej. Budowa by ła zwi ązana z realizacj ą przez Gmin ę Sk ąpe projektu pt. „ Skanalizowanie

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe i zwodoci ągowanie m. Niesulice wraz z budow ą ruroci ągu t łocznego i wodoci ągu przesy łowego do O łoboku, modernizacja stacji uzdatniania wody w O łoboku oraz skanalizowanie m. Kalinowo” , który otrzyma ł dofinansowanie w wysoko ści 85% kosztów kwalifikowanych projektu ze środków Unii Europejskiej w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego . Dzi ęki realizacji projektu w miejscowo ści Niesulice zosta ła wybudowana: ∗ sie ć kanalizacji sanitarnej o łącznej d ługo ści 7.786 km. Ścieki z miejscowo ści odprowadzane s ą ruroci ągiem t łocznym wybudowanym na trasie Niesulice - Ołobok do oczyszczalni ścieków w Ciborzu (Ruroci ąg t łoczny na trasie O łobok- Cibórz jest przedmiotem projektu komplementarnego). ∗ sie ć wodoci ągowa wraz z wodoci ągiem dosy łowym na odcinku O łobok- Niesulice. Woda do m. Niesulice dostarczana jest obecnie ze stacji uzdatniania w O łoboku, która zosta ła zmodernizowana równie ż w ramach przedmiotowego projektu. Do sieci wodoci ągowej zosta ła pod łączona tylko miejscowo ść Niesulice z wy łączeniem o środków wypoczynkowych. Razem z wodoci ągiem przesy łowym na odcinku O łobok - Niesulice, d ługo ść wybudowanej sieci wodoci ągowej wyniosła 4.920 km. Celem projektu by ła poprawa stanu

środowiska naturalnego w najwa żniejszych

ze wzgl ędów turystycznych i

krajobrazowych terenach Gminy Sk ąpe,

wprowadzenie wysokich standardów

ekologicznych poprzez zwi ększenie ilo ści

sieci wodoci ągowo-kanalizacyjnych oraz

poprawa warunków życia mieszka ńców.

Nale ży podkre śli ć, że budowa kanalizacji Fot.11. Budowa kanalizacji i wodoci ągu w sanitarnej oraz sieci wodoci ągowej w Niesulicach jest przedsi ęwzi ęciem prospo łecznym i proekologicznym . Warto doda ć, że Gmina Sk ąpe zosta ła za realizacj ę przedmiotowej inwestycji uhonorowana statuetk ą Eurolidera w konkursie „Lubuski Eurolider”, zorganizowanym przez Instytucj ę Zarz ądzaj ącą Lubuskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 2007-2013. Nagroda zosta ła przyznana w kategorii „ Środowisko”.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.5.3.2. Gospodarka odpadami

Miejscowo ść posiada uregulowan ą gospodark ę odpadami sta łymi. Gospodarstwa gromadz ą nieczysto ści sta łe w typowych pojemnikach. Nieczysto ści wywo żone s ą przez specjalistyczne firmy.

3.5.3.3. Zaopatrzenie w gaz

Mieszka ńcy Niesulic korzystaj ą z gazu sieciowego. Gaz wykorzystywany jest do celów komunalno-bytowych i grzewczych. Źród łem gazu ziemnego, zaazotowanego jest gazoci ąg wysokiego ci śnienia relacji Grodzisk – Rakoniewice – Sulechów – Świebodzin, od którego w rejonie Osogóry (gmina Świebodzin) wykonane jest odga łęzienie sieci wysokiego ci śnienia o średnicy Ø100 mm – oznaczony GA-1. W pobli żu wsi Radoszyn oraz Sk ąpe znajduj ą si ę stacje redukcyjno pomiarowe I stopnia. Ze stacji w Sk ąpem ( EG-2) zasilana jest sieciami średniego ci śnienia m.in. wie ś Niesulice.

3.5.3.4. Elektroenergetyka i telekomunikacja

Niesulice zasilane są lini ą napowietrzn ą na napi ęciu 15 kV ze stacji elektroenergetycznej 110/15kV w Swiebodzinie. Z ww. linii oraz jej odga łę zie ń zasilana jest stacja transformatorowa 15/0,4 kV typu s łupowego, znajduj ąca si ę w miejscowo ści. Obs ług ę eksploatacyjn ą sieci elektroenergetycznej prowadzi Rejon Energetyczny w Świebodzinie Miejscowo ść obs ługiwana jest przez 4 operatorów: TP S.A. – telefonia stacjonarna oraz operatorów telefonii komórkowej- PLUS GSM, ERA GSM, ORANGE. Od 2005 roku mieszka ńcy Niesulic mog ą korzysta ć ze sta łego dost ępu do internetu. Jest to o tyle istotne, i ż wi ększo ść ośrodków wypoczynkowych oraz osób oferuj ących noclegi og łoszenia swoje zamieszcza w Internecie.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.6. Mieszka ńcy, kapita ł spo łeczny

3.6.1. Zwi ązki i stowarzyszenia

Stowarzyszenie Mi łośników Niesulic funkcjonuje od 2003 r. Siedziba organizacji znajduje si ę w Niesulicach. Stowarzyszenie zosta ło zarejestrowane w Krajowym Rejestrze S ądowym pod numerem 0000169304. Stowarzyszenie Turystyczne „Irena” funkcjonuje od 2005 r. Siedziba organizacji znajduje si ę w Niesulicach. Stowarzyszenie zosta ło zarejestrowane w Krajowym Rejestrze S ądowym pod numerem 0000243455. Oba stowarzyszenia nie posiadaj ą statusu organizacji po żytku publicznego. Stowarzyszenie Turystyczne „Stokrotka” funkcjonuje od 2002 r. Siedziba organizacji znajduje si ę w Zielonej Górze. Stowarzyszenie zosta ło zarejestrowane w Krajowym Rejestrze S ądowym pod numerem 0000118074. Stowarzyszenia posiadaj ą w Niesulicach obiekty wypoczynkowe dla swoich cz łonków. S ą to obiekty funkcjonuj ące ca łorocznie. Dzia łalno ść stowarzysze ń skupia si ę na promowaniu walorów i pi ękna jeziora Nies łysz oraz promocji samej miejscowo ści Niesulice.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.7. Analiza zasobów

Tabela 10. Analiza zasobów

Znaczenie zasobu Wyró ż Rodzaj zasobu Opis zasobu, jakim wie ś dysponuje Ma łe Du że niaj ące wie ś Środowisko przyrodnicze, po łożenie walory krajobrazu Jedno z najwi ększych, x najczystszych i najpi ękniejszych jezior woj. lubuskiego – j. Niesłysz walory klimatu x walory szaty ro ślinnej oraz świata Rzadko ść – kło ć wiechowata. x zwierz ęcego Żuraw, czapla, orzeł bielik, leszcz, szczupak warunki wodne System dopływów i odpływów – x samooczyszczanie si ę jeziora Niesłysz gleby x drogi (dost ępno ść komunikacyjna) x Środowisko kulturowe uk ład osadniczy x zabytki Grodzisko wczesnohistoryczne, x pozosta łości najstarszego mostu w woj. lubuskim cmentarz Pozosta łości cmentarza ewangelickiego x legendy, podania niesulicka legenda x Obiekty i tereny miejsca sportu i rekreacji Jezioro Nies łysz – regaty x żeglarskie, festyn sportowo- rekreacyjny „Wielkie pływanie i bieganie” ośrodki wypoczynkowe Ośrodki wczasowe, baza x szlaki turystyczne obozowa ZHP Żółty (mi ędzyeuroregionalny) x i czarny szlak rowerowy plac zabaw x Gospodarka, rolnictwo grunty orne x gospodarstwa rolne x infrastruktura techniczna Kanalizacja sanitarna oraz sie ć x wodoci ągowa internet x Mieszka ńcy, kapita ł spo łeczny zwi ązki i stowarzyszenia Stowarzyszenie turystyczne x „Irena” Stowarzyszenie Mi ło śników x Niesulic

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

3.7.1. Elementy wyró żniaj ące miejscowo ść

Po łożenie: ∗ po łożenie nad jednym z najwi ększych, najpi ękniejszych i najczystszych akwenów wodnych województwa lubuskiego – jeziorem Nies łysz

Walory świata ro ślinnego i zwierz ęcego: ∗ rzadkie zwierz ęta: czapla, żuraw, orze ł bielik ∗ rzadka ro ślinno ść : k łoć wiechowata

Zabytki architektury: ∗ wczesnohistoryczne grodzisko, ∗ pras łowia ński most - najstarszy w województwie lubuskim ∗ cmentarz ewangelicki

Warto ści kulturowe: ∗ legenda

Obiekty i tereny: ∗ jezioro Nies łysz ∗ ośrodki wypoczynkowe ∗ mi ędzyeuroregionalny szlak rowerowy ∗ imprezy sportowo-rekreacyjne: regaty, „Wielkie p ływanie i bieganie”

Kapita ł spo łeczny: ∗ stowarzyszenia

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

4. Ocena mocnych i s łabych stron miejscowo ści, w której będzie realizowana operacja

4.1. Analiza SWOT

Ryc. 2. Analiza SWOT

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

1. konieczność remontu drogi przebiegającej 1. położenie nad jednym z najpiękniejszych przez miejscowość jezior województwa lubuskiego 2. brak miejsca spotkań szerokiej grupy 2. rozpoznawalność wsi jako marki członków lokalnej społeczności turystycznej 3. brak miejsca do rozwoju działalności 3. doskonałe wykorzystanie atutów kulturalnej związanych z położeniem 4. brak ciekawego, pomysłowego 4. wysoka klasa czystości jeziora oznakowania miejscowości turystycznej 5. umiejętność przyciągnięcia turystów 5. wysokie opłaty za wstęp na plażę 6. dostępność mediów: kanalizacja, ograniczony dostęp do plaż 6. plaże zamknięte (w prywatnych rękach) – wodociąg, gaz, Internet 7. dobrze prosperujące ośrodki brak możliwości swobodnego obejścia wypoczynkowe jeziora 8. szlaki rowerowe 7. ceny usług hotelarskich nieadekwatne do 9. istnienie i aktywność organizacji standardu społecznych 8. niska świadomość ekologiczna mieszkańców miejscowości 9. brak parkingów w miejscowości

SZANSE ZAGRO ŻENIA

1. utrzymanie statusu lidera wśród miejscowości turystycznych województwa 1. pogarszający się standard usług lubuskiego 2. rosnące opłaty za wstęp na plażę 2. dalsza ochrona wód jeziora Niesłysz 3. brak parkingów w miejscowości 3. możliwość wykorzystania funduszy 4. plaże zamknięte (w prywatnych rękach) – strukturalnych brak możliwości swobodnego obejścia 4. wykorzystanie atutu związanego z jeziora obecnością w pobliskiej miejscowości pola 5. brak chodników w miejscowości golfowego 5. turystyka weekendowa 6. stworzenie ścieżki turystycznej wokół

jeziora Niesłysz

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

4.2. Wyniki analizy SWOT

Ryc. 3. Wyniki analizy SWOT

6,7 1,2,4, 9 8 9

4, 6 1,3,5

JAKOŚĆ STANDARD ŻYCIA ŻYCIA warunki warunki niematerialne materialne i duchowe 2 4 1 1 (-) ! 5 5 (~) 2 3 TOŻSAMOŚĆ WSI 0 0 i wartość życia wiejskiego

BYT 1,2,3, 2 warunki 4 ekonomiczne 3,5,7 5,7

1,2,3 1,3,4, 2,4 5

4 1 3 2 (+) 5 5 (+) 3 0 4 2

Z analizy SWOT wynika, i ż dziedzin ą, która szczególnie wymaga poprawy jest standard życia .

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

5. Plan d ługoterminowy

Program d ługoterminowy wyznacza cel rozwoju miejscowo ści, do jakiego mieszka ńcy b ędą dąż yć. Drog ę rozwoju wyznacza wizja , jak ą mieszka ńcy przyj ęli do realizacji swoich potrzeb:

Niesulice – turystyczne centrum województwa lubuskiego, które szczyci się najczystszym jeziorem w regionie oraz bogatą ofertą usług turystycznych

Wizja rozwoju miejscowo ści Niesulice będzie realizowana pod has łem :

Wszystkie szlaki prowadzą do Niesulic

Program d ługoterminowy obejmuje projekty, których realizacja wzmocni wszystkie dziedziny życia wspólnotowego jak i życia indywidualnego mieszka ńca. Programy zaszeregowano wi ęc wed ług celów jakie maj ą spe łnia ć. Nale ży podkre śli ć, ze cele programu d ługoterminowego, okre ślone przez mieszka ńców Niesulic są komplementarne z celami strategicznymi Gminy Sk ąpe i jej dokumentami: Strategi ą rozwoju spo łeczno-gospodarczego gminy Sk ąpe do 2010 r., Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Sk ąpe na lata 2008-2013.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Tabela 11. Plan d ługoterminowy rozwoju miejscowo ści Niesulice Plan d ługoterminowy rozwoju: miejscowo ść Niesulice Program rozwoju 2. Co pomo że osi ągn ąć cele? 3. Co mo że przeszkodzi ć? 1. Cele Bariery; S łabe strony Atuty Projekty Co trzeba osi ągn ąć by Zasoby Co wyeliminujemy? Silne strony i szanse Co wykonamy? urzeczywistni ć wizj ę wsi? Czego u żyjemy Zagro żenia Co wykorzystamy? Czego unikniemy A. To żsamo ść wsi i warto ści życia wiejskiego 1. Zły stan zachowania 1. Wczesnohistoryczne zabytków 1. Piel ęgnacja i dbanie o ewangelicki cmentarz 1. Zachowanie 1. Jedne z najstarszych zabytki, 2. Wysokie koszty 2. Dbanie o ochron ę środowiska naturalnego w dziedzictwa zabytków w 2. Ewangelicki cmentarz przywrócenia zabytków do miejscowo ści kulturowego i województwie 3. Krajobraz – jezioro ich pierwotnego stanu 3. Utworzenie ście żki edukacyjno-przyrodniczej naturalnego 2. Najczystsze jezioro Nies łysz, lasy 3. Niska świadomo ść wzdłu ż linii brzegowej jeziora Niesłysz ekologiczna mieszka ńców B. Standard życia (-) 1. Uregulowanie kwestii własno ści linii 1. Zaanga żowanie władz 1. Ustalenie linii brzegu jeziora Nies łysz 1. Umiej ętno ść 1. Brak finansów brzegowej jeziora gminy 2. Aktualizacja u żytków gruntowych granicz ących z przyci ągni ęcia 2. Pla że w r ękach prywatnych 2. Podniesienie 2. Tury ści lini ą brzegow ą jeziora Niesłysz turystów 3. Nieuregulowana własno ść standardu miejsc 3. Właściciele ośrodków 3. Wydzielenie jeziora w granicach ustalonej linii 2. Jezioro Nies łysz gruntów rekreacji i 4. Mieszka ńcy miejscowo ści brzegu jako odr ębnej działki ewidencyjnej wypoczynku C. Jako ść życia 1. Podniesienie poziomu 1. Umiej ętno ść 1. Brak finansów życia wspólnotowego 1. Stowarzyszenia 1. Organizacja imprez promuj ących miejscowo ść , samoorganizowania 2. Brak czasu 2. Rozwój stowarzysze ń 2. Mieszka ńcy jezioro si ę mieszka ńców

D. Byt 1. Dobrze prosperuj ące 1. Zwi ększenie ośrodki 1. Ustawienie tablic informacyjnych na terenie atrakcyjno ści wypoczynkowe wczesnohistorycznego grodziska turystycznej 1. Jezioro Nies łysz, lasy 2. Bliskie po łożenie 1. Ceny nieadekwatne do 2. Opracowanie wspólnego programu promocji miejscowo ści 2. Pole golfowe „Kalinowe jedynego w standardu Niesulic 2. Zwi ększenie pola” województwie pola 2. Brak finansów 3. Utworzenie publicznej pla ży dochodów golfowego

miejscowo ści 3. Walory naturalne okolic Niesulic

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

6. Projekt krótkoterminowy

Program krótkoterminowy ma na celu rozwi ązanie problemów mieszka ńców w najbli ższym czasie. Programy te uporz ądkowano wi ęc wg kategorii „kluczowych programów”. Kategorie programów zosta ły zaszeregowane w zwi ązku z potrzebami mieszka ńców miejscowo ści. Poszczególne projekty oceniono pod wzgl ędem mo żliwo ści realizacji finansowym i organizacyjnym.

Najbardziej integruje

Najbardziej integruj ącą form ę maj ą spotkania i/lub festyny. Wspólne przebywanie sprawia, i ż spo łeczno ść poznaje si ę, okre śla swoj ą przynale żno ść do grupy mieszka ńców, a co za tym idzie buduje swoj ą to żsamo ść .

Najbardziej zale ży

Najwi ększ ą potrzeb ą mieszka ńców Niesulic jest utrzymanie przez miejscowo ść statusu lidera w śród podobnych miejscowo ści wypoczynkowych.

Najbardziej przeszkadza

Niesulice w sezonie letnim, kiedy przebywa tam kilka tysi ęcy turystów, borykaj ą si ę z brakiem parkingów. Kolejnym powa żnym problemem, zarówno dla samych mieszka ńców, jak i turystów, jest z ły stan drogi przebiegaj ącej przez miejscowo ść oraz brak chodników. Wskazuje si ę tak że na braki w infrastrukturze rekreacyjnej dla dzieci, tj. niedoposa żeniu placu zabaw.

Najbardziej zmieni nasze życie

Najpilniejsz ą potrzeb ą zg łaszan ą przez mieszka ńców jest konieczno ść zapewnienia im oraz turystom, zw łaszcza w sezonie letnim, bezpiecznych warunków poruszania si ę po miejscowo ści. W zwi ązku z tym najwa żniejsz ą inwestycj ą jest budowa chodników oraz parkingów.

Naj łatwiej przyjdzie

Naj łatwiejsz ą rzecz ą, która mo że by ć realizowana przy ma łym nak ładzie finansowym jest wspólna organizacja lokalnych imprez, akcje sprz ątania wsi oraz wypracowanie wspólnego planu promocji miejscowo ści.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Tabela 12. Program krótkoterminowy odnowy miejscowości Niesulice na okres 2 lat

Czy nas Czy nas sta ć na Kluczowy sta ć na Punktacj Odpowied ź Propozycja projektu realizacj ę Hierarchia problem realizacj ę a organizacyjnie finansowo Co nas 1. Festyny 1,1,1,2, - najbardziej 1. Organizacja imprez lokalnych TAK TAK IV 2. spotkania 5 integruje Na czym nam 1. utrzymanie statusu lidera w śród TAK 1. Budowa ście żki turystycznej wzd łuż 5,4,5,5- najbardziej miejscowo ści wypoczynkowych przy wspó łpracy NIE II linii brzegowej jeziora Nies łysz 19 zale ży województwa Gminy

1. Brak parkingów Co nam 1. Budowa parkingów 2. Brak chodników 5,5,5,5,- najbardziej 2. Budowa chodników NIE NIE I 3. Zły stan drogi 20 przeszkadza 3. Doposa żenie placu zabaw 4. Niedoposa żenie placu zabaw TAK Co najbardziej 1. Podniesienie standardu 1. Budowa parkingów 5,5,5,5- zmieni nasze 2. Zadbanie o bezpiecze ństwo NIE NIE I 2. Budowa chodników 20 życie drogowe 1. Organizacja lokalnych imprez Co nam 1. Organizacja imprez 2. Akcje sprz ątania wsi 3,1,2,2- przyjdzie 2. Sprz ątanie wsi TAK TAK III 3. Opracowanie programu promocji 8 naj łatwiej 3. promocja Niesulic Budowa ście żki turystycznej wzd łuż linii TAK brzegowej jeziora Nies łysz/ Doposa żenie przy wspó łpracy NIE placu zabaw Gminy

Najpilniejsz ą potrzeb ą zg łaszan ą przez mieszka ńców Niesulic oraz przebywaj ących tu turystów jest podniesienie standardu i zadbanie o bezpiecze ństwo drogowe poprzez: budow ę parkingów i chodników oraz remont drogi przebiegającej przez wie ś. Z uwagi jednak na fakt, i ż mieszka ńców nie sta ć na wsparcie organizacyjne, ani tym bardziej finansowe, wspomnianych inwestycji, dlatego te ż jako najwa żniejsze wskazuje si ę te inwestycje, które mieszka ńcy mog ą wesprze ć co najmniej organizacyjnie: Budowa ście żki turystycznej wzd łuż linii brzegowej jeziora Nies łysz/ Doposa żenie placu zabaw.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

7. Opis planowanych zada ń inwestycyjnych na lata 2010-2016

Opis planowanych zada ń inwestycyjnych zawiera zarówno te plany inwestycyjne, które zosta ły wskazane przez mieszka ńców miejscowo ści i zebrane w niniejszym dokumencie przez Lokaln ą Grup ę Odnowy (patrz: Tab. 11 i 12), jak równie ż zadania wskazane przez Urz ąd Gminy Sk ąpe oraz pozosta łe instytucje, których plany skupiaj ą si ę na poprawie infrastruktury w miejscowo ści.

Tabela 13. Opis planowanych zada ń inwestycyjnych na lata 2010-2016

l.p. CEL PROJEKT (nazwa) PRZEZNACZENIE 1 - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi Budowa ście żki turystycznej wzd łuż linii - organizacja imprez rekreacyjno- sportowych - aktywizacja mieszka ńców wsi w zakresie kultury i sportu brzegowej jeziora Nies łysz -wzbogacenie życia mieszka ńców wsi - podniesienie estetyki wsi 2 - zaspokojenie potrzeb spo łecznych i kulturalnych mieszka ńców wsi - organizacja czasu wolnego dzieci i m łodzie ży - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi Doposa żenie placu zabaw - organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych - podniesienie atrakcyjno ści terenów rekreacyjnych wsi 3 -podniesienie standardów, wyrównywanie ró żnic mi ędzy miastem a Budowa parkingów, chodników w - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi wsi ą miejscowo ści

- podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści 4 -podniesienie standardów, wyrównywanie ró żnic mi ędzy miastem a - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi wsi ą Remont drogi w miejscowo ści

- podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści 5 - zaspokojenie potrzeb spo łecznych i kulturalnych mieszka ńców wsi Organizacja lokalnych imprez - organizacja czasu wolnego mieszka ńców wsi - aktywizacja mieszka ńców wsi w zakresie kultury i sportu integracyjnych - wzbogacenie oferty kulturalnej 6 - podniesienie estetyki wsi Akcje sprz ątania wsi - uatrakcyjnienie życia mieszka ńców wsi - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

7 - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści Opracowanie programu promocji - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi Niesulic 8 - podniesienie estetyki wsi Piel ęgnacja i dbanie o ewangelicki - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści cmentarz - wzbogacenie oferty turystycznej

9 - zaspokojenie potrzeb spo łecznych mieszka ńców wsi Utworzenie ście żki edukacyjno- - organizacja czasu wolnego mieszka ńców wsi oraz - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści przyrodniczej wzdłu ż linii brzegowej turystów - podniesienie atrakcyjno ści terenów rekreacyjnych wsi jeziora Niesłysz - wzbogacenie oferty turystycznej 10 - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści Ustalenie linii brzegu jeziora Nies łysz - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi 11 - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści Aktualizacja u żytków gruntowych - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi granicz ących z lini ą brzegow ą jeziora - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi Niesłysz 12 - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści Wydzielenie jeziora w granicach ustalonej - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi linii brzegu jako odr ębnej działki - poprawa jako ści życia mieszka ńców wsi ewidencyjnej 13 - zaspokojenie potrzeb spo łecznych i kulturalnych mieszka ńców wsi - organizacja czasu wolnego mieszka ńców wsi oraz Organizacja imprez promuj ących i turystów turystów miejscowo ść , jezioro - aktywizacja mieszka ńców wsi w zakresie kultury i sportu - wzbogacenie oferty turystycznej 14 - podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści Ustawienie tablic informacyjnych na terenie wczesnohistorycznego - wzbogacenie oferty turystycznej grodziska 15 - zaspokojenie potrzeb spo łecznych mieszka ńców wsi i turystów - organizacja czasu wolnego mieszka ńców wsi oraz ż - aktywizacja w zakresie kultury i sportu Utworzenie publicznej pla y turystów

- podniesienie atrakcyjno ści terenów rekreacyjnych wsi - wzbogacenie oferty turystycznej

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

7.1. Harmonogram realizacji projektów

Tabela 14. Harmonogram rzeczowy realizacji projektów

l.p. PROJEKT (nazwa) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1 Budowa ście żki turystycznej wzd łuż linii brzegowej jeziora Nies łysz 2 Doposa żenie placu zabaw

3 Budowa parkingów, chodników w miejscowo ści

4 Remont drogi w m iejscowo ści

5 Organizacja lokalnych imprez

6 Akcje sprz ątania wsi

7 Opracowanie programu promocji Niesulic

8 Piel ęgnacja i dbanie o ewangelicki cmentarz

9 Utworzenie ście żki edukacyjno-przyrodniczej wzdłu ż linii brzegowej jeziora Niesłysz 10 Ustalenie linii brzegu jeziora Nies łysz

11 Aktualizacja u żytków gruntowych granicz ących z lini ą brzegow ą jeziora Niesłysz 12 Wydzielenie jeziora w granicach ustalonej linii brzegu jako odr ębnej działki ewidencyjnej 13 Organizacja imprez promuj ących miejscowo ść , jezioro 14 Ustawienie tablic informacyjnych na terenie wczesnohistorycznego grodziska 15 Utworzenie publicznej pla ży

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

7.2. Koszty realizacji zada ń

Tabela 15. Koszty realizacji projektów

l.p. Rodzaj zadania Łą czny koszt Źród ło finansowania PLN 1 Budowa ście żki turystycznej wzd łuż linii Gmina Sk ąpe/ fundusze 120.000,00 brzegowej jeziora Nies łysz europejskie 2 Doposa żenie placu zabaw Gmina Sk ąpe/ fundusze 10.700,00 europejskie 3 Budowa parkingów , chodników w miejscowo ści Gmina Sk ąpe/ środki 150.000,00 zewn ętrzne 4 Remont drogi w miejscowo ści Gmina Sk ąpe / środki 100.000,00 zewn ętrzne 5 Mieszka ńcy miejscowo ści Organizacja lokalnych imprez 0,00

6 Mieszka ńcy miejscowo ści Akcje sprz ątania wsi 0,00

7 Mieszka ńcy miejscowo ści Opracowanie programu promocji Niesulic 5.000,00

8 Mieszka ńcy miejscowo ści Piel ęgnacja i dbanie o ewangelicki cmentarz 0,00

9 Utworze nie ście żki edukacyjno -przyrodniczej Mieszka ńcy wzd łuż linii brzegowej jeziora Nies łysz 15.000,00 miejscowo ści/ fundusze europejskie 10 Gmina Sk ąpe Ustalenie linii brzegu jeziora Nies łysz 0,00

11 Gmina Sk ąpe Aktualizacja u żytków gruntowych granicz ących z 0,00 lini ą brzegow ą jeziora Nies łysz 12 Gmina Sk ąpe Wydzielenie jeziora w granicach ustalonej linii 0,00 brzegu jako odr ębnej dzia łki ewidencyjnej 13 Organizacja imprez promuj ących miejscowo ść , Mieszka ńcy jezioro 10.000,00 miejscowo ści/ fundusze europejskie 14 Ustawienie tablic informacyjnych na terenie Mieszka ńcy wczesnohistorycznego grodziska 10.000,00 miejscowo ści/ fundusze europejskie 15 Gmina Sk ąpe Utworzenie publicznej pla ży 80.000,00

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Zako ńczenie

Słabo rozwini ęta infrastruktura turystyczna polskiej wsi stanowi jedn ą z barier rozwoju obszarów wiejskich o charakterze wypoczynkowym w ich sferze gospodarczej. Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice, wykorzystuj ąc potencja ł turystyczny miejscowo ści, przewiduje realizacj ę nast ępuj ących inwestycji: budowa ście żki turystycznej wzd łuż linii brzegowej jeziora Nies łysz oraz doposa żenie placu zabaw. Obiekty te pe łni ć mają funkcje sportowo- rekreacyjne. Istotny element dzia łań w ramach Planu stanowi pobudzenie aktywno ści środowisk lokalnych oraz stymulowanie wspó łpracy na rzecz rozwoju i promocji warto ści zwi ązanych z miejscow ą specyfik ą przyrodnicz ą i kulturow ą. Priorytetowym celem inwestycji jest poprawa warunków życia mieszka ńców, podniesienie atrakcyjno ści turystycznej wsi, poprawa zagospodarowania przestrzennego oraz uatrakcyjnienie obszarów wiejskich, jako miejsca wypoczynku i rekreacji. Cele te realizowane b ędą na ró żne sposoby. Obiekty służyć będą jako miejsca sportu i rekreacji o charakterze lokalnym i regionalnym.

Plan Odnowy Miejscowo ści Niesulice

Gmina Sk ąpe

Spis tabel

Tabela 1. Podzia ł mieszka ńców Gminy Sk ąpe wed ług p łci ...... 10 Tabela 2. Podzia ł mieszka ńców Gminy Sk ąpe wed ług wieku ...... 10 Tabela 3. Podzia ł mieszka ńców wed ług p łci ...... 12 Tabela 4. Podzia ł mieszka ńców wed ług wieku ...... 12 Tabela 5. Stan liczebno ści mieszka ńców Niesulic w ostatnich pi ęciu latach ...... 12 Tabela 6. Rodzaj nieruchomosci ...... 22 Tabela 7. O środki wypoczynkowe w Niesulicach ...... 23 Tabela 8. Szlaki turystyczne w Niesulicach ...... 24 Tabela 9. Grupy gospodarstw rolnych we wsi Niesulice ...... 27 Tabela 10. Analiza zasobów ...... 31 Tabela 11. Plan d ługoterminowy rozwoju miejscowo ści Niesulice ...... 36 Tabela 12. Program krótkoterminowy odnowy miejscowości Niesulice na okres 2 lat ...... 38 Tabela 13. Opis planowanych zada ń inwestycyjnych na lata 2010-2016 ...... 39 Tabela 14. Harmonogram rzeczowy realizacji projektów ...... 41 Tabela 15. Koszty realizacji projektów ...... 42

Spis rysunków

Ryc. 1. Wie ś Niesulice na starej karcie pocztowej ...... 11 Ryc. 2. Analiza SWOT ...... 33 Ryc. 3. Wyniki analizy SWOT ...... 34

Spis map

Mapa 1. Po łożenie Gminy Sk ąpe w Powiecie Świebodzi ńskim ...... 5 Mapa 2. Po łożenie Gminy Sk ąpe w Województwie Lubuskim ...... 6 Mapa 3. Mapa turystyczna gminy Sk ąpe ...... 24 Mapa 4. Jezioro Nies łysz ...... 24

Spis fotografii

Fot. 1 Jezioro Nies łysz ...... 7 Fot. 2 Gry żyński Park Krajobrazowy ...... 8 Fot. 3. Niesulice z lotu ptaka...... 14 Fot.4. Niesulice przed 1945 rokiem ...... 16 Fot.5. Pozosta łości cmentarza ewangelickiego ...... 17 Fot.6. Budynek by łej szko ły ...... 17 Fot.7. Badania archeologiczne ...... 21 Fot.8. Regaty na jeziorze Nies łysz ...... 22 Fot.9. Wielkie p ływanie i bieganie w Niesulicach ...... 25 Fot.10. Plac zabaw w Niesulicach ...... 25 Fot.11. Budowa kanalizacji i wodoci ągu w Niesulicach ...... 28