(112) 2019 Częstochowski Biuletyn Oświatowy Kwartalnik Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „Wom” W Częstochowie

2 (112) 2019 CZĘSTOCHOWSKI BIULETYN OŚWIATOWY KWARTALNIK REGIONALNEGO OŚRODKA DOSKONALENIA NAUCZYCIELI „WOM” W CZĘSTOCHOWIE

W numerze: Konferencja poświęcona Ludmile Marjańskiej i Tadeuszowi Gierymskiemu 100

Metoda TED w nowoczesnym nauczaniu języków obcych 61 Rola inscenizacji w procesie resocjalizacji 89 „Niebieskie dziecko” w szkole masowej 4

ISSN 1425-011X Zdjęcia z artykułu Agaty Kałużyńskiej pt. „Batimuzykowanie w przedszkolu – aktywne słuchanie muzyki metodą Batii Strauss”, s. 7.

Zdjęcia z artykułu Eweliny Janowskiej pt. „Mali kucharze w Miejskim Przedszkolu nr 41 w Częstochowie”, s. 48.

Zdjęcia z artykułu Magdaleny Borowieckiej pt. „Rola samorządu uczniowskiego w życiu codziennym szkoły i każdego ucznia”, s. 85.

S p i s t r e ś c i Częstochowski

PRZYKŁADY DOBREJ PRAKTYKI B i u l e t y n K. Wilk – Zaproszenie do współpracy ...... 3 E. Buchwald – „Niebieskie dziecko” w szkole ma- O ś w i a t o w y sowej ...... 4 A. Kałużyńska – Batimuzykowanie w przedszkolu – aktywne słuchanie muzyki metodą Batii nr 2 (112) 2019 Strauss ...... 7 ks. Marek Leszczyk – Wojna – w jaki sposób mówić o niej uczniom? ...... 9 E. Stawiak-Kołba – Indywidualizacja w dydaktyce i wychowaniu okiem praktyka ...... 11 M. Szyszko – „Zdrowo jem, więcej wiem!” – ogólno- polski projekt edukacji prozdrowotnej ...... 12

FORUM NAUCZYCIELI KONSULTANTÓW B. Kosta, M. Borowiecka – IV Regionalny Festiwal Piosenki Europejskiej „Śpiewanie w Bieganie”. „Love is all around us”. Edycja walentynkowa ..... 16 A. Leszcz-Krysiak, G. Janerka – Wielka zmiana w życiu małego dziecka ...... 18 D. Liberda – „Kick mit und sprich immer besser Deutsch!“: Die WM 2018 im DaF-Unterricht ...... 21 M. Lipska – Teach your students to be assertive ...... 26 E. Makowska – Tout ce que vous ne savez pas sur l’Eurovision ...... 30 U. Mielczarek – Konferencja „Wolontariat szkolny w praktyce. Różne oblicza wolontariatu” ...... 37 U. Mielczarek – Konferencja „Wychowawca przewodnikiem aktywności uczniów. Pomysły na zajęcia z wychowawcą – przykłady dobrej praktyki pedagogicznej” ...... 40

FORUM BIBLIOTEK I BIBLIOTEKARZY A. Grabna, B. Policińska, M. Pasternak, I. Tutak – Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich Od- dział w Częstochowie w 2018 roku ...... 42

EDUKACJA W TEORII I PRAKTYCE

Wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna E. Janowska – Mali kucharze w Miejskim Przed- szkolu nr 41 w Częstochowie ...... 48 A. Rudzińska, U. Gorzędowska – Dbając o własne środowisko, dbamy o lepszy świat ...... 51 Edukacja polonistyczna A. Kowalkowska – Innowacja pedagogiczna w nauczaniu języka polskiego na poziomie szkoły podstawowej ...... 55 Regionalny Ośrodek A. Bulińska-Gądek – Konspekt lekcji języka polskiego w klasach VII–VIII ...... 57 Doskonalenia Nauczycieli Edukacja językowa „WOM” w Częstochowie A. Knapik – Metoda TED w nowoczesnym nauczaniu języków obcych ...... 61 I. Madej – Storytelling ...... 63 Częstochowa 2019

Edukacja kulturalna A. Orman-Kazik – III edycja Wojewódzkiego Kon- RADA PROGRAMOWA kursu Recytatorskiego Poezji św. Jana Pawła II .... 68 prof. zw. dr hab. MARIA NOWICKA-SKOWRON prof. nadzw. dr hab. JOLANTA KARBOWNICZEK Edukacja matematyczno-przyrodnicza ks. dr hab. ROMAN CEGLAREK P. Zając – Zadania z obniżką/podwyżką cen o da- dr JAROSŁAW DURKA ny procent na wiele sposobów ...... 69 dr JULIUSZ SĘTOWSKI Edukacja czytelnicza i medialna RENATA LIPNIEWSKA A. Grabna, A. Majchrzak – Formy pracy z czy- GRAŻYNA BOCHENKIEWICZ telnikiem w Zespole Szkół Samochodowo-Bu- KATARZYNA WILK dowlanych w Częstochowie ...... 73 przewodnicząca L. Pilecka – Przegląd narzędzi ułatwiających gromadzenie, organizowanie i udostępnianie ma- KOMITET REDAKCYJNY teriałów ...... 75 Nauczyciele konsultanci RODN „WOM” w Częstochowie Nauczyciele bibliotekarze PBP RODN „WOM” w Częstochowie Edukacja zdrowotna A. Bronkiewicz, M. Zabłocka – Zaproszenie do REDAKTOR NACZELNY wspólnej wędrówki – Regionalny Oddział PTTK AGNIESZKA GRUDZIŃSKA w Częstochowie ...... 80 ZASTĘPCA REDAKT ORA M. Dul – 100 lat sportu w Niepodległej Polsce. IWONA KMIECIAK Scenariusz turnieju sportowego z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości w Jasnogór- ZESPÓŁ REDAKCYJNY skiej Publicznej Ogólnokształcącej Szkole Mu- PAWEŁ WŁODARCZYK zycznej I Stopnia w Częstochowie ...... 83 fotoedycja, grafika, skład Wychowanie i opieka JOLANTA CZARNOTA M. Borowiecka – Rola samorządu uczniowskiego w życiu codziennym szkoły i każdego ucznia ..... 85 Na okładce: A. Sosińska – Rola inscenizacji w procesie resocja- Zdjęcia z konferencji poświęconej lizacji ...... 89 Ludmile Marjańskiej i Tadeuszowi Gierymskiemu, która odbyła się 22 listopada 2018 r. w Auli „Forum” Kształcenie zawodowe Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „WOM” P. Kowalik – IV Wojewódzki Konkurs „Młody w Częstochowie. Mistrz Budownictwa” Częstochowa 2019 ...... 90 Fot. M. Błoch I. Szczęsny – „Kulinarne smaki. O gastronomii po polsku, angielsku i niemiecku” – innowacja pe- © Copyright by Regionalny Ośrodek Doskonalenia dagogiczna w SOSW im. Konrada Mańki w Lub- Nauczycieli „WOM” Częstochowa 2019 lińcu ...... 92 A. Orman-Kazik, K. Walasek – Festiwal Techniki Wyda wc a w Zespole Szkół Technicznych w Częstochowie ..... 94 Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie Rubryka szkolnych specjalistów 42-200 Częstochowa, al. Jana Pawła II 126/130 M. Pabin, B. Zielonka – Nasze doświadczenia w opra- tel. 34 360 60 04, 34 360 60 14, wew. 219, 228 cbo.womczest.edu.pl cowaniu programu wychowawczo-profilaktycz- [email protected] nego szkoły ...... 96 A. Jałowiecka-Frania – Dźwięk przedniojęzykowo- Skład, druk, oprawa zębowy „c” w wyrażeniach dwuwyrazowych, Wydawnictwo Regionalnego Ośrodka Doskonalenia zdaniach i tekstach. Scenariusz zajęć logope- Nauczycieli „WOM” w Częstochowie dycznych ...... 98 42-200 Częstochowa, al. Jana Pawła II 126/130 tel. 34 360 60 04, 34 360 60 14, wew. 552

Z ŻYCIA SZKÓŁ • Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania niezbędnych popra- wek, uzupełniania i skracania artykułów oraz nadawania włas- I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH nych tytułów bez naruszania zasadniczych myśli autora. A. Orman-Kazik – Relacja z konferencji poświęconej • Nadesłane materiały są publikowane bez honorariów dla ich autorów. Ludmile Marjańskiej i Tadeuszowi Gierymskie- • Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów. mu ...... 100 J. Janowicz, I. Jura, B. Ginter, J. Smolińska – Pierw- szy Festiwal Literatury Pięknej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną ...... 102 K. Orszulak – Połączył nas wolontariat ...... 104

Przykłady dobrej praktyki Przykłady dobrej praktyki

Szanowni Państwo, Dyrektorzy i Nauczyciele przedszkoli, szkół i placówek z Częstochowy oraz powiatów: częstochowskiego, kłobuckiego, lublinieckiego i myszkowskiego

Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie upowszechnia przykłady dobrej praktyki pedagogicznej: ● za pośrednictwem własnej strony internetowej, ● poprzez bezpośrednią prezentację podczas konferencji, seminariów, warsztatów, ● w „Częstochowskim Biuletynie Oświatowym”. Celem prezentacji przykładów dobrej praktyki jest wspomaganie dyrektorów, nauczycieli przedszkoli, szkół, placówek w realizacji zadań statutowych, podnoszenie jakości pracy, rozwijanie umiejętności i wiedzy, propagowanie kreatywności i innowacyjności, promocja sprawdzonych sposobów uzyskiwania pozytywnych efektów w pracy, promocja dobrych przedszkoli, szkół i placówek w środowisku lokalnym, aktywowanie nauczycieli do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem. Zachęcamy, aby dzielić się przykładami dobrej praktyki w zakresie realizacji podstawowych kierunków polityki oświatowej państwa wyznaczonych corocznie przez Ministra Edukacji Narodowej. Przykładem dobrej praktyki może być dobre jakościowo, a zarazem ciekawe, atrakcyjne lub nowatorskie działanie/przedsięwzięcie, związane z życiem przedszkola, szkoły lub pla- cówki, które zostało celowo zaplanowane, sprawnie i planowo zrealizowane (wymóg koniecz- ny), przyniosło oczekiwane i wymierne efekty dydaktyczne, wychowawcze, profilaktyczne, opiekuńcze lub w inny uzasadniony sposób wpłynęło na poprawę jakości pracy przedszkola, szkoły lub placówki. Przykład dobrej praktyki może dotyczyć działania/przedsięwzięcia w obszarze zarządzania przedszkolem, szkołą lub placówką, w tym doskonalenia zawodowego nauczycieli, współpracy z rodzicami, działania/przedsięwzięcia realizowanego w obszarze kształcenia lub w ramach programu wychowawczo-profilaktycznego, zakończonych projektów lub innowacji pedagogicznych. Może zawierać m.in.: narzędzia do diagnozy ucznia, programy zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, scenariusze zajęć z kreatywności, scenariusze zajęć doty- czących planowania kariery ucznia. Bierzemy pod uwagę szczególnie istotne elementy realizacji programu, które w decydujący sposób kształtowały jego efekty innowacyjne, wyjątkowe, możliwe do zastosowania w innych przedszkolach, szkołach, placówkach. Więcej informacji na ten temat znajdziecie Państwo na stronie internetowej RODN „WOM” w Częstochowie: www.womczest.edu.pl w zakładce „Przykłady dobrej praktyki”. Tam również dostępny jest zasób przykładów dobrej praktyki pedagogicznej, którą dzielą się Nauczyciele. Zapraszamy do współpracy

Katarzyna Wilk dyrektor RODN „WOM” w Częstochowie

3 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Przykłady dobrej praktyki

Ewa Buchwald Szkoła Podstawowa im. W.S. Reymonta w Starokrzepicach „NIEBIESKIE DZIECKO” W SZKOLE MASOWEJ

Spektrum autyzmu jest długie i szerokie i wszyscy się w nim znajdujemy. Kiedy się w to uwierzy, łatwo zobaczyć, ile mamy ze sobą wspólnego. Lisa Genova, „Kochając syna”

ETAP KSZTAŁCENIA: szkoła podstawowa dzone oceną jego trudności oraz mocnych stron, SŁOWEM WSTĘPU 3. opracowanie strategii kompensacyjnych Autyzm jest zaburzeniem z grupy całoś- mających na celu dostosowanie środo- ciowych zaburzeń rozwoju. Jednoznaczna wiska do potrzeb dziecka, diagnoza tego zaburzenia nadal sprawia 4. ciągłość – wszystkie aktywności są wcześ- badaczom i praktykom sporo trudności. Od niej zaplanowane i następują po sobie wielu lat badania prowadzone w różnych krajach dostarczają nowych informacji na niezmiennie w stałym porządku, temat etiologii autyzmu oraz rozwoju dzieci 5. dynamiczne nauczanie – ciągłe poszuki- cierpiących z jego powodu. Świadomość wanie nowych rozwiązań i strategii. społeczna na temat spektrum autyzmu z ro- SAMOKSZTAŁCENIE ku na rok jest coraz większa. Dzieci, mło- Pierwszym krokiem do efektywnej pracy dzież, a także dorośli z tym zaburzeniem co- z dzieckiem ze spektrum autyzmu jest sa- raz częściej pojawiają się w życiu publicz- mokształcenie kadry pedagogicznej. Przed nym, głośno mówiąc o swoich problemach. rozpoczęciem pracy z uczniem ze spektrum Coraz częściej dzieci z autyzmem uczęsz- autyzmu w naszej szkole odbyła się rada czają do szkół masowych. Przyjęcie dziecka szkoleniowa, na której nauczyciele poznali o specjalnych potrzebach edukacyjnych zarys historyczny badań nad autyzmem, do- w progi szkoły masowej wymaga wielu sta- wiedzieli się, jakie są współczesne kryteria rań i przygotowań. Przykładem prawidło- diagnostyczne spektrum autyzmu (ICD-10, wych działań mających na celu zapewnienie DSMV), jakie są pierwsze symptomy za- optymalnych warunków rozwoju, a także burzenia i przede wszystkim na czym polega poczucia bezpieczeństwa dziecka z autyz- terapia osób z autyzmem i jakie są pod- mem są inicjatywy podejmowane w Szkole stawowe zasady pracy z dziećmi z ASD. Podstawowej im. W.S. Reymonta w Staro- Dzięki pozyskanym informacjom można by- krzepicach. ło określić wspólne cele pracy z uczniem TEACCH z autyzmem, przyjęto również wstępnie me- TEACCH (Treatment and Education of Au- tody oraz formy pracy. tistic and Related Communication Handisap- PIERWSZE KROKI ped Children) to program, który łączy wiele Niezwykle istotne jest również odpowied- metod w różnych kombinacjach zależnie od nie przygotowanie do nauki samego dziecka. potrzeb i możliwości danego dziecka. Zakła- Uczeń ze spektrum autyzmu już przed rozda się w nim, że opieka nad dziećmi po- poczęciem roku szkolnego powinien poznać winna mieć charakter kompleksowy. Celem swoich przyszłych nauczycieli, w szczegól- oddziaływań jest rozwijanie umiejętności ności nauczyciela wspomagającego, zapo- adaptacyjnych dzieci oraz przystosowanie znać się z placówką, mieć możliwość obej- środowiska do ich potrzeb. W Szkole rzenia klas, wybrania ławki, w której będzie Podstawowej im. W.S. Reymonta w Staro- siedział itp. Zadaniem nauczyciela wspoma- krzepicach terapia i edukacja ucznia z au- gającego oraz wychowawcy jest również tyzmem oparta jest na pięciu głównych zapoznanie dziecka z planem lekcji, dokład- elementach TEACCH: ne ustalenie zasad współpracy, a także wcześ- 1. rozumienie i posiadanie wiedzy na temat niejsze informowanie o jakichkolwiek zmia- autyzmu, nach w planie czy organizacji życia w szko- 2. przygotowanie indywidualnego planu dzia- le. Taki „rytuał” można odbyć jednorazowo, łania dopasowanego do dziecka, poprze- przed rozpoczęciem nauki w nowej szkole,

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 4 Przykłady dobrej praktyki bywa jednak, że trzeba to robić każdora- nikują się inaczej, mają takie same potrzeby zowo po dłuższej przerwie (np. wakacyjnej). i prawa jak każdy z nas. Przez cały kwiecień Dobrze jest również, jeśli przy układaniu w szkole organizowane są również konkursy planu zajęć bierze się pod uwagę możliwości plastyczne, pogadanki oraz projekcje filmów. dziecka w poszczególnych porach dnia (np. INDYWIDUALIZACJA zajęcia rewalidacyjne w godzinach poran- nych, sportowe po południu). Kluczowym zadaniem kadry pedagogicznej jest również indywidualizacja procesu MOJA KLASA I SZKOŁA nauczania. W pracy z dzieckiem z autyz- Szczególną wagę przywiązywać należy mem należy skupić się na dostosowaniu również do przygotowania grupy rówieś- materiału, tempa pracy oraz metod do ak- niczej na przyjęcie kolegi czy koleżanki tualnych możliwości ucznia. Niestety, może z autyzmem. W tym celu dobrze jest orga- się okazać, że w danym przypadku klasycz- nizować pogadanki na temat zaburzenia, ne metody nauczania się nie sprawdzą. Ucz- pokazać, jak mogą się zachowywać dzieci niowie z ASD, a szczególnie z niepełno- z autyzmem, z jakimi czynnościami mogą sprawnościami sprzężonymi (np. ze współ- sobie nie radzić, jak mogą reagować na towarzyszącą niepełnosprawnością intelek- poszczególne zachowania i jak na te zacho- tualną) nierzadko mają problemy z odpo- wania należy odpowiadać, jak pomagać. wiednią motywacją do pracy, zniechęcają Rozpowszechnianie wiedzy na temat au- się niepowodzeniami, potrzebują silnych tyzmu nie powinno ograniczać się do kon- i atrakcyjnych bodźców, aby podjąć wysiłek. kretnej klasy, lecz obejmować całą szkołę. W tej materii wiele zależy od nauczyciela Szczególną okazją może być przypadający wspomagającego. Pomocne może okazać się 2 kwietnia Światowy Dzień Świadomości Au- wprowadzanie gier dydaktycznych, fiszek, wy- tyzmu. Z tej okazji każdego roku w Szkole korzystywanie multimediów, skupianie się Podstawowej im. W.S Reymonta w Staro- na konkretnych zadaniach. krzepicach uczniowie wszystkich klas soli- daryzują się z osobami cierpiącymi na autyzm, ubierając się na niebiesko. Przepro- wadzane zostają również zajęcia, które mają uświadomić uczniom, czym charakteryzuje się to zaburzenie, na jakie trudności można napotkać podczas komunikowania się z osobą z autyzmem oraz w jaki sposób można takiej osobie pomóc.

Gra dydaktyczna „Dodawanie i odejmowanie”

„BEZPIECZNA PRZYSTAŃ” Aby móc osiągnąć wyznaczone cele wychowawcze i edukacyjne, każde dziecko powinno czuć się w szkole bezpiecznie. Jest to zadanie szczególnie trudne w przypadku dzieci z autyzmem, dla których z założenia szkoła może okazać się miejscem obcym, szczególnie stresującym. Może się zdarzyć, że uczeń z autyzmem z powodu gorszego Plakaty konkursowe dnia nie zechce brać udziału w zajęciach edukacyjnych, będzie potrzebował wycisze- Uczniowie dowiadują się również, że oso- nia, uspokojenia czy uporządkowania włas- by z autyzmem mają prawo do niezależnego, nych myśli, dlatego na terenie szkoły warto samodzielnego i aktywnego życia, pozwala- stworzyć miejsce z myślą tylko o nim, do jącego na pełne rozwinięcie własnych moż- którego będzie mógł się udać w razie jakiej- liwości, wykorzystanie szans życiowych i peł- kolwiek niedyspozycji. Nie musi to być nienie ról społecznych. Podczas dni najistot- osobna klasa, wystarczy mała, przytulna niejsze jest uświadomienie uczniom, że oso- przestrzeń, która będzie pełniła funkcję by z autyzmem, choć zachowują i komu- „bezpiecznej przystani”.

5 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Przykłady dobrej praktyki

WSPÓŁPRACA PRZEKRACZANIE BARIER Wszelkie działania wychowawcze, eduka- Przekraczanie własnych możliwości, po- cyjne i terapeutyczne mają sens tylko wte- konywanie lęków, podejmowanie wyzwań dy, gdy posiadają charakter holistyczny, jest zadaniem każdego ucznia. Dzieci ze tzn. obejmują wszystkie poziomy oddzia- spektrum autyzmu mogą mieć w tej materii ływania. Dla prawidłowych efektów pracy szczególne trudności. Priorytetem nauczy- należy podejmować określone działania nie cieli powinno być włączanie ich w szkolne tylko w szkole, ale również w środowisku inicjatywy, zachęcanie do udziału w wyjaz- rodzinnym. Bardzo ważna jest współpraca dach do kina, na basen czy lodowisko, z rodzicami. W największym stopniu prze- a przez to budowanie poczucia własnej war- biega ona między nauczycielem wspoma- tości i wyjątkowości. gającym a rodzicem. Obowiązkiem nauczy- ZAKOŃCZENIE ciela wspomagającego jest m.in. informowanie rodzica o bieżących sukcesach i prob- Praca z dzieckiem o specjalnych potrze- lemach dziecka, możliwych źródłach pomo- bach edukacyjnych wymaga wielu wysiłków cy i wsparcia, sposobach rozwiązywania ok- i starań. Na oczekiwane rezultaty niejedno- reślonych problemów, podejmowanych dzia- krotnie trzeba długo czekać, potrzeba czasu, łaniach mających na celu dobro i rozwój konsekwencji i cierpliwości. Niezbędna jest dziecka. Dobrym kanałem komunikacji mo- również współpraca całego grona pedago- że być zeszyt do korespondencji, kontakt gicznego, wyrozumiałość i wspólne dążenie telefoniczny lub e-mailowy. do jednego celu, jakim jest dobro dziecka. Mam nadzieję, że inicjatywy związane z prze- bywaniem w placówce dziecka ze spektrum autyzmu podejmowane w Szkole Podsta- wowej im. W.S. Reymonta w Starokrzepi- cach będą inspiracją dla innych nauczycieli i terapeutów. Ewa Buchwald

Przykładowy zapis w zeszycie do korespondencji

Dzień Autyzmu w Szkole Podstawowej im. W.S. Reymonta w Starokrzepicach

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 6 Przykłady dobrej praktyki

Agata Kałużyńska Niepubliczne Artystyczne Przedszkole Olka Klepacza w Częstochowie BATIMUZYKOWANIE W PRZEDSZKOLU – AKTYWNE SŁUCHANIE MUZYKI METODĄ BATII STRAUSS

ETAP KSZTAŁCENIA W omawianej metodzie największą ra- wychowanie przedszkolne dość sprawia dzieciom to, że mogą obcować TERMIN z muzyką, aktywnie wchodząc w role dyry- wrzesień 2016 do nadal genta, muzyka przy użyciu różnych rekwi- zytów (instrumenty, pałeczki, kubki, worki). CELE I ZAŁOŻENIA Przedszkolaki działają, słuchając muzyki, Rozwijanie ekspresji muzycznej i ruchowej poznają dzieło, doświadczają jego dynamiki, na podstawie metody aktywnego słuchania tempa, rytmu i przeżywają „na sobie”, rea- muzyki Batii Strauss: gując ruchem, słowem. Zajęcia nie nużą, bo ● rozbudzanie miłości do muzyki, dzieci chcą wielokrotnie słuchać utworu, ● przygotowanie do świadomego i aktyw- ponieważ za każdym razem mogą wystę- nego korzystania z muzyki, pować w innej roli, grać na innym instrumencie, zmieniać rekwizyt czy partnera ● rozwijanie indywidualnych zdolności mu- w tańcu. Taniec może być wykonywany so- zycznych, aktywności twórczej, lo, w parach, w kole z użyciem rekwizytów ● rozbudzanie wyobraźni i wrażliwości ar- lub bez nich. Metoda aktywnego słuchania tystycznej. muzyki opiera się na wykorzystaniu utwo- Metoda aktywnego słuchania muzyki we- rów muzycznych różnych epok np. baroku dług Batii Strauss to jedna z metod, którą lub klasycyzmu, a także utworów i piosenek wykorzystuję na co dzień w pracy z moimi ludowych i popularnych. podopiecznymi. Opracowała ją nauczycielka z Izraela w celu przybliżenia dzieciom muzyki klasycznej. Dzieci słuchają utworu i wy- konują proste ruchy rytmiczne, siedząc, albo ruchy taneczne według wskazówek nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych są to proste ruchy, ilustrujące krótkie opowiadanie związane z każdym utworem muzycznym. Metoda Batii Strauss została zaakceptowana przez Izraelskie Minister- stwo Edukacji i uznana za standard edukacyjny polecany szkołom. Przez ostatnie 25 lat swego życia Batia Strauss prowadziła warsztaty niemal w całej Europie, również w Warszawie. Dużą pomocą w realizacji założeń metody mogą być wskazówki dla nauczycieli, jakie zostawiła Batii Strauss. Dotyczą one sposobu prowadzenia zajęć, postawy nauczyciela: ● nauczyciel jest aktywny, wychodzi z pro- pozycją, dlatego bardzo ważny jest po- czątek zajęć, rozbudzenie w dzieciach ciekawości, co się wydarzy, ● na zajęciach obowiązuje zasada dobro- wolności. Uczestniczą ci, których to inte-

7 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Przykłady dobrej praktyki

resuje. Są obecni, bo to lubią, a nie dla- Przebieg zajęć: tego, że muszą, 1. Powitanie zabawą „Wesoło witamy” – dzieci ● nie ma rywalizacji. Każdy może zagrać na ustawione w kole śpiewają, jednocześnie każdym instrumencie, zostać dyrygentem machając do siebie na powitanie. – częste zamiany w czasie zajęć to obo- Wesoło witamy (2x) wiązująca zasada, Radośnie śpiewamy cały czas (2x) ● dzieci poznają instrumenty perkusyjne, Ciekawe, ciekawe co robić będziemy ale też są twórcami własnych – wyko- Co dzisiaj, co dzisiaj dla was szykujemy. nanych z przedmiotów codziennego użyt- ku, ● zajęcia nie są nastawione na osiągnięcie szybkiego efektu (to wymaga wytrwałości i jest długotrwałym procesem), ale jeśli pokusimy się o zaprezentowanie swoich umiejętności publicznie, to nie należy zostawiać dzieci samych sobie. Ważna jest tu rola i wsparcie nauczyciela – dy- rygenta i nie trzeba się tego wstydzić. Przecież profesjonalne orkiestry też wys- tępują z dyrygentem.

Metodę aktywnego słuchania muzyki mia- łam okazję dokładnie poznać podczas war- 2. Zabawa „Czarowanie”. Dzieci przy muzy- sztatów przeprowadzonych w naszym przed- ce Tzadik Katamar naśladują czarowanie szkolu. Stała się ona dla mnie twórczą in- kota i myszy. spiracją w pracy z przedszkolakami. Zdo- Czary-mary, czary-mary, czary-mary, huuuuu (2x) byte umiejętności wykorzystuję podczas za- Hokus-pokus, kszy, kszy (2x) jęć, a także w przygotowaniu różnego ro- Abrakadabra, abrakadabra, abrakadabra dzaju uroczystości grupowych. Poniżej Hokus-pokus, kszy, kszy (2x) przedstawiam przykładowy scenariusz zajęć Abrakadabra, abrakadabra, abrakadabra. dla dzieci 4–5-letnich, inspirowany metodą 3. Fabularyzowanie utworu Le Basque połą- aktywnego słuchania muzyki według Batii czone z prostymi ruchami rytmicznymi. Strauss. Dzieci siedzą na dywanie i naśladują ruchy nauczyciela zgodnie z muzyką, snu- SCENARIUSZ ZAJĘĆ MUZYCZNO-RUCHOWYCH jąc opowieść o kotach. W OPARCIU O METODĘ AKTYWNEGO SŁUCHANIA Idzie sobie pierwszy kotek, pierwszy kotek miauu MUZYKI WEDŁUG BATII STRAUSS Idzie sobie drugi kotek, drugi kotek kotek miauu Temat: Idzie sobie trzeci kotek, trzeci kotek miauu „Uciekaj myszko do dziury”. Idzie sobie czwarty kotek, czwarty kotek miauu Taki zuch, taki zuch (4x) Cele: Łapie myszy, łapie myszy z jednej strony już – poznajemy utwory muzyki klasycznej, Łapie myszy, łapie myszy z drugiej strony już. – kształtujemy koordynację wzrokowo-słu- chowo-ruchową, – czerpiemy radość ze wspólnej zabawy. Metody: Metoda aktywnego słuchania muzyki Batti Strauss. Formy: zbiorowa Środki dydaktyczne: płyta CD z muzyką klasyczną, kubki po jogurtach z gumką i paskami bibuły

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 8 Przykłady dobrej praktyki

część A: myszy grają na kubeczkach, uderzając mieszadełkiem w brzeg kubecz- ka i na gumkach zamocowanych do kub- ków od jogurtów,

4. Wykonanie instrumentów smyczkowych z plastikowych kubeczków, gumki recep- turki i kolorowej bibuły. część B: koty wykonują taniec z kubkiem 5. „Kocia orkiestra” – instrumentacja utwo- i wirującymi paskami bibuły. ru Pizzicato. Gra na instrumentach smyczkowych wykonanych przez dzieci; 6. Zakończenie zajęć, podziękowanie za wspól- wyjaśnienie techniki wydobywania dźwię- ną zabawę. ków na instrumentach. Agata Kałużyńska

ks. Marek Leszczyk Szkoła Podstawowa nr 32 im. J. Dudy-Gracza w Częstochowie WOJNA – W JAKI SPOSÓB MÓWIĆ O NIEJ UCZNIOM?

agadnienie wojny niejednokrotnie przestają być środkiem służącym do roz- pojawia się wśród tematów porusza- wiązywania konfliktów. Próbując zdefinio- Z nych podczas katechezy. Czynione wać zagadnienie wojny, uznać trzeba, że jest to zarówno w kontekście omawiania jest ona zorganizowanym starciem sił zbroj- piątego przykazania Dekalogu, jak i przy po- nych dwóch lub większej liczby państw albo ruszaniu spraw związanych ze współczes- też dwóch lub większej liczby grup nale- nym terroryzmem i zagrożeniami zbrojnymi. żących do jednego państwa. Do XX wieku Okazją do podjęcia refleksji nad zagad- wojna niejednokrotnie była usprawiedliwia- nieniem będzie także obchodzona niebawem na. Odwoływano się w takim wypadku do 80. rocznica wybuchu II wojny światowej. wypracowanego w średniowieczu pojęcia Ryzyko wybuchu wojny nieustannie niepo- wojny sprawiedliwej. koi ludzi, ponieważ wojna zagraża egzys- Tadeusz Ślipko w swojej książce „Zarys tencji zarówno jednostki, jak i całego społe- etyki szczegółowej. Myśl filozoficzna” defi- czeństwa. Sprawy wojny nigdy nie były obo- niuje wojnę jako „walkę zbrojną, która pro- jętne Kościołowi katolickiemu. W przeszłości wadzona jest przez równe i suwerenne pań- głównym problemem była kwestia godzi- stwa, celem uzyskania tego, co uważają za wości prowadzonych wojen. Współcześnie swoje prawo lub interes”. Ze względu na cel rezygnuje się z usprawiedliwiania wojny na rozróżnić można wojny o charakterze pod- rzecz dążenia do pokoju. bojów, religijne, ekonomiczne i powstania Niechęć do wojny oraz pragnienie trwa- niepodległościowe. Biorąc zaś pod uwagę łego pokoju są tak stare jak ludzkość. Woj- charakter działań oręża: na zaczepne i ob- ny jednak wciąż są obecne w dziejach i nie ronne. Liczne odniesienia do wojny odnaleźć

9 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Przykłady dobrej praktyki można na kartach Starego i Nowego zbrojeń i rozbrojenia oraz wezwanie do Testamentu. Zwracając uwagę na stosunek pokoju między narodami. Jan Paweł II także Żydów do wojny, na podstawie opisów był przeciwnikiem wojny i zwolennikiem po- zawartych w Starym Testamencie, zauważyć kojowego rozwiązywania wszelkich konflik- można niemające końca walki Narodu tów. O ile niegdyś w nauczaniu Kościoła Wybranego. Wynikały one jednak nie z roz- katolickiego dominował problem godziwości miłowania w wojnie, ale z konieczności prowadzenia wojen, o tyle obecnie dążenie walki o byt, zdobycia ziemi czy obrony przed do pokoju stanowi zawsze aktualne zadanie nieprzyjacielem. W „Księdze Powtórzonego Kościoła katolickiego. Prawa” odnaleźć można przepisy dotyczące Nauka społeczna Kościoła katolickiego wojny, ale odnoszą się one tylko do wojny podkreśla, że wojna to nie tylko zjawisko podjętej z inicjatywy samego Boga. Na kar- społeczne, ale też fakt etyczny. Oznacza to, tach Nowego Testamentu spotykamy wypo- że podlega ona konkretnemu wartościowa- wiedzi Jezusa, który odrzuca oczekiwania niu oraz ocenie. Wojna nie może być trak- Narodu Wybranego zakładające przywró- towana jako dobro lub wartość. W pewnych cenie świetności Izraela. Poucza, że jego sytuacjach może być ona traktowana jako królestwo nie pochodzi z tego świata, nie obrona wartości, a tym samym coś uspra- poleca też podjęcia wojny dla osiągnięcia wiedliwionego. Do wojen moralnie uspra- takiego celu. wiedliwionych należy zaliczyć wojny podjęte Kwestia wojny, w tym kształtowanie się dla obrony zagrożonych praw, prowadzone doktryny wojny sprawiedliwej, obecna była dla zwrotu naruszonego dobra oraz takie, w myśli i dorobku wielu myślicieli chrześci- które podjęte zostały dla wsparcia państwa jańskich. Augustyn z Hippony wprowadza walczącego o zagrożone lub naruszone pra- pojęcie wojny sprawiedliwej. Nazywa nią wa. Nigdy moralnie usprawiedliwionymi nie działania o charakterze odwetowym, wywo- będą wojny o charakterze zaborczym ani łane nienaprawianą krzywdą wyrządzoną polegające na wspieraniu państwa, które danemu państwu przez inne, które zanied- dopuszcza się agresji. buje udzielenie zadośćuczynienia. Jego dok- Problem wojny pozostaje wciąż aktual- tryna wywarła wpływ na późniejsze życie, nym zagadnieniem. Mimo że miniony wiek zwłaszcza na kształtowanie się ideałów ży- obfitował w konflikty i wojny, w tym dwie cia rycerskiego. Tomasz z Akwinu, będący o zasięgu światowym, to jednak ludzkość najwybitniejszym scholastykiem, w swoim nie wyciągnęła właściwych wniosków, a woj- dziele „Suma teologiczna” doprecyzował ny nadal wybuchają w różnych zakątkach poglądy Augustyna. W jego ujęciu za spra- świata. Rzeczywistość wojny nie pozostaje wiedliwą uznać można tylko taką wojnę, obca naszemu narodowi, dla którego szcze- która wynika ze słusznej przyczyny, pro- gólnie dotkliwymi okazały się obie wojny wadzona jest w imieniu najwyższej władzy mające miejsce w XX wieku. i z rzetelnym zamiarem. Sposobem na przezwyciężenie wojen jest Niezwykle istotnym jest przyjrzenie się troska, zwłaszcza ze strony młodego poko- współczesnym wypowiedziom Magisterium lenia, o zaprowadzenie i utrzymanie pokoju, Kościoła Katolickiego na ten temat. Kwestia dlatego uzasadnioną jest refleksja nie tyle wojny stała się przedmiotem dyskusji pod- nad zagadnieniem wojny, ile nad kształ- czas obrad II Soboru Watykańskiego i na- towaniem postawy pokojowej zarówno w wy- świetlona została w „Konstytucji duszpas- miarze społecznym, jak i indywidualnym. terskiej o Kościele w świecie współczesnym”. W taki właśnie sposób katecheta, porusza- Dokonano tam oceny wojny jako takiej oraz jąc zagadnienie wojny, powinien kształto- potępiono wojnę totalną i wyścig zbrojeń. wać w katechizowanych nieustanne dążenie Także Katechizm Kościoła katolickiego pou- do pokoju, pozostające zawsze aktualnym cza, że piąte przykazanie Dekalogu zakazuje zadaniem dla Kościoła katolickiego. dobrowolnego niszczenia ludzkiego życia. ks. Marek Leszczyk Ponieważ wojna niesie ze sobą zło i nie- sprawiedliwość, Kościół wzywa do modlitwy Bibliografia: i podjęcia konkretnych działań na rzecz Dembiński H., Wojna jako narzędzie prawa i prze- uwolnienia od zniewolenia przez wojnę. Pa- wrotu, Lublin 1936. pież Jan XXIII w swojej encyklice „Pacem in Jan XXIII, Encyklika „Pacem in terris”, Kraków 2003. terris” poruszył ważne zagadnienia wyścigu

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 10 Przykłady dobrej praktyki

Katechizm Kościoła katolickiego, wyd. II popr., moralne Kościoła, red. J. Nagórny, M. Po- Poznań 2002. krywka, Lublin 2003. Marcol A., Teologia moralna wobec problemu woj- Skorowski H., Problematyka pokoju i wojny w nau- ny nowoczesnej, „Roczniki Teologiczno-Kano- ce społecznej Kościoła, „Communio”. Między- niczne” 11(1964). narodowy Przegląd Teologiczny 16(1996), Olejnik S., Dar. Wezwanie. Odpowiedź. Teologia nr 4(94). moralna, t. 7, Moralność życia społecznego, Ślipko T., Zarys etyki szczegółowej. Myśl filo- Warszawa 1993. zoficzna, t. II, Etyka społeczna, Kraków 2005. Pokrywka M., Rola rodziny w wychowaniu do Winowski L., Stosunek chrześcijaństwa pierw- pokoju, [w:] Wojna sprawiedliwa? Przesłanie szych wieków do wojny, Lublin 1947.

Ewa Stawiak-Kołba Szkoła Podstawowej im. J. Korczaka w Kleszczowie INDYWIDUALIZACJA W DYDAKTYCE I WYCHOWANIU OKIEM PRAKTYKA

dostosowaniu metod, form i tempa dobry, choć być może sam o tym nie wie. pracy do personalnych potrzeb Nie boję się pytać o zdanie rodziców ucz- O psychofizycznych dziecka oraz jego niów. Każdorazowo przyświeca nam przecież indywidualnych możliwości powiedziano, wspólny cel – optymalny rozwój ucznia/ napisano i nakazano tak wiele, że temat dziecka, na miarę jego indywidualnych wydaje się wyczerpany. Jednak nic bardziej możliwości. Dbam, aby określić modalne mylnego. Chociaż definicję indywidualizacji predyspozycje ucznia. Uczniowie spieszą mi w nauczaniu zna każdy nauczyciel, to rze- często z pomocą, podpowiadając, w jaki telnie wykonać wynikające z niej zadania, sposób najbardziej lubią się uczyć, np. wy- nie jest wbrew pozorom łatwo. Nauczyciel korzystując wizualizacje prezentowanych powinien zrealizować obowiązek wynikający treści lub słuchając. Warto przypomnieć, że z litery prawa, wdrożenia w praktycznym nauczanie wielozmysłowe jest szczególnie działaniu postulatu indywidualizacji w pro- efektywne w pracy z uczniem w młodszym cesie dydaktycznym. Jest to możliwe i wy- wieku szkolnym. nika nie tylko z obowiązku, ale przede wszystkim z chęci pomocy każdemu ucz- Po drugie – Plan działań praktycznych. niowi w jego indywidualnym rozwoju. Żeby Na bazie trafnej, rzetelnie przeprowadzo- sprostać niełatwemu zadaniu, opracowałam nej diagnozy, warto usystematyzować wie- strategię postępowania, która będzie gwa- dzę na temat każdego ucznia z osobna oraz rantem efektywności oddziaływań dydak- w odniesieniu do całego zespołu klasowego. tyczno-wychowawczych w zróżnicowanym Z mojego doświadczenia pedagogicznego wy- zespole klasowym. W mojej codziennej pra- nika, że efektywnym nauczaniem, niekoli- cy z uczniami w odniesieniu do tematu dującym z ideą indywidualizacji, jest szuka- indywidualizacji procesu dydaktyczno-wy- nie uczniów o podobnych potrzebach, zain- chowawczego sprawdził się sposób postępo- teresowaniach, predyspozycjach itp. Nie mylić wania, który prezentuję poniżej. z szufladkowaniem. Takie podejście do tematu usprawnia bowiem przygotowanie i pro- Po pierwsze – Diagnoza. wadzenie efektywnych zajęć. Dążę więc, aby Zawsze zaczynam pracę jako nauczyciel- usystematyzować wiedzę na temat każdego wychowawca od poznania predyspozycji ucznia w odniesieniu do jego predyspozycji, każdego ucznia, czyli jego indywidualnych wynikających z nich potrzeb oraz talentów możliwości. Następnie staram się precyzyj- i zainteresowań. Staram się szukać uczniów nie określić wynikające z nich potrzeby. o podobnych predyspozycjach i zaintere- Równocześnie dbam, aby odnaleźć w uczniu sowaniach. Zachęcam ich do wspólnej pracy talent. Niewątpliwie każdy jest w czymś grupowej, co umożliwia niektórym uczniom

11 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Przykłady dobrej praktyki przełamywanie własnych barier i lęków. tów, zachęcam do udziału w nich wszyst- Skutkuje to z kolei podniesieniem samo- kich uczniów danej klasy. oceny, a co za tym idzie, także zwiększa mo- Po czwarte – Nie bójmy się zmian. tywację do uczenia się. Przeprowadzam ewaluację pracy własnej, Po trzecie – Każde dziecko ma talent. pytam o opinię uczniów oraz ich rodziców. Na bazie rzetelnej diagnozy każdorazowo Wykorzystuję wnioski do projektowania pozyskuję informacje o talentach, ale także zmian. Zawsze mam na uwadze cel, czyli in- zainteresowaniach i pasjach uczniów. Wy- dywidulny, optymalny rozwój każdego ucz- korzystuję tę wiedzę w praktyce pedago- nia. gicznej. Przygotowując materiały na zajęcia, Po piąte – Praktyka czyni mistrza. dbam, aby uwzględniały potrzeby każdego ucznia, ale jednocześnie licowały z jego za- Doskonalę na bieżąco swój warsztat pe- interesowaniami i rozwijały jego talenty. dagogiczny. Korzystam z dobrych praktyk oraz doświadczeń innych. Organizuję zaję- To sprawdzony sposób, aby zachęcić ucz- cia otwarte, aby pokazać rodzicom, jak fun- niów do aktywizacji. Zawsze stosuję zasadę kcjonuje ich dziecko w zespole klasowym, stopniowania trudności, pozwalając tym sa- ale także, aby zacieśnić więzi między szkołą mym osiągnąć sukces każdemu na miarę i domem rodzinnym. jego indywidualnych predyspozycji. Dostrze- gam nawet niewielkie postępy. Wzmacniam Mam nadzieję, że moje praktyczne po- pozytywnie, stosując wartościujące komuni- dejście do tematyki indywidualizacji pro- katy werbalne. Gdy uczeń wątpi, staram się cesu dydaktyczno-wychowawczego okaże się mu pomóc, wskazując dziedziny, w których pomocne nauczycielom rozpoczynającym odnosi sukcesy. Organizuję pokazy talen- pracę w zawodzie nauczyciela. Ewa Stawiak-Kołba

Małgorzata Szyszko Miejskie Przedszkole nr 38 w Częstochowie „ZDROWO JEM, WIĘCEJ WIEM!” OGÓLNOPOLSKI PROJEKT EDUKACJI PROZDROWOTNEJ

rupa dzieci 6-letnich z Miejskiego Przedszkola nr 38 w Częstochowie wzięła udział w ogólnopolskim projekcie edukacji prozdrowotnej pt. „Zdrowo jem, więcej wiem!” G przeznaczonym dla zerówek i klas I–III szkół podstawowych w roku szkolnym 2018/2019. Nasza grupa uczestniczyła w etapie jesiennym programu. Dziewiąta edycja programu odbywała się pod honorowym patronatem Małżonki Prezydenta RP Agaty Korn- hauser-Dudy. Głównym celem projektu jest wykształcenie u dzieci postaw prozdrowotnych poprzez uczenie zasad zdrowego odżywiania oraz przekazywanie wiedzy na temat produktów służących zdrowiu i produktów dla zdrowia szkodliwych. Zajęcia „Zdrowo jem, więcej wiem!” odbywały się w grupie przedszkolnej „Motyle” we wrześniu, październiku i listopadzie 2018 roku. Zajęcia były prowadzone na wielu płaszczyznach, angażując całą społeczność przedszkolną, rodziców oraz nauczycieli. Podczas spotkania z rodzicami nauczyciel poinformował o przygotowaniach do realizacji programu prozdrowotnego. Pierwszy temat, kompleksowy, tygodniowy, wprowadzający w zagadnienie brzmiał „Dary jesieni”. Podczas jego trwania dzieci przynosiły do przedszkola owoce i warzywa. W czasie

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 12 Przykłady dobrej praktyki zajęć przedszkolaki wykonywały wiele czynności, które miały za zadanie poszerzyć wiedzę na temat wartości odżywczych owoców i warzyw. Dzieci rozmawiały na temat ich wyglądu, przeznaczenia, wartości odżywczych. Zabawy, takie jak: „Zaczarowany woreczek”, „Jesienią w ogrodzie”, „Sałatka warzywna”, „Kłótnia owoców” czy słuchanie piosenki „Jarzynowy wóz” uświadomiły przedszkolakom, jak należy się odżywiać, aby być zdrowym. Nauczyciel odczytał wiersz Jana Brzechwy „Na straganie”. Dzieci, pracując w zespołach dwuosobowych, wykonały kukiełki przedstawiające warzywa wymienione w wierszu, które później wyko- rzystywały w przedstawieniu. Zrobiły też odpowiednie na tę okazję opaski na głowę.

W realizację projektu zaangażowaliśmy rodziców, którzy wspólnie ze swoimi dziećmi wykonali prezentację wybranego warzywa lub owocu. W prezentacjach zamieszczano własnoręczne ilustracje wykonane dowolną techniką, a także wiersze i zagadki. Niektórzy stworzyli ciekawe labirynty, rebusy, przepisy na sałatki czy soki. W czasie podsumowania dzieci opracowały „Encyklopedię warzyw i owoców”, która znajduje się w biblioteczce szkolnej. Jako pracę domową narysowały strój, jaki wykonały, aby przygotować się do przedstawienia klasowego oraz stworzyły przepis na zdrową potrawę. Za najciekawsze prezentacje przyznano nagrody. W czasie zajęć popołudniowych z rodzicami dzieci zaprezentowały przedstawienie „Na straganie”, wykorzystując przygotowane wcześniej kukiełki. Przedszkolaki bawiły się wspólnie z rodzicami, wykonując różne prace plastyczne. W dalszej części spotkania dzieci i rodzice otrzymali zadanie, aby wykonać plakat pt. „Na straganie”, promujący przedstawienie.

13 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Przykłady dobrej praktyki

Dzieci wraz z rodzicami malowały farbami hasła i różne obrazki warzyw, straganów, w ten sposób zapraszając na spektakl. Wyróżniona praca została wyeksponowana w holu przedszkolnym. Wszystkie przedszkolaki miały możliwość zapoznania się z proponowanym wydarzeniem. Na zakończenie popołudniowych zabaw dzieci zaśpiewały piosenkę „Cytryna” oraz zatańczyły wraz z rodzicami taniec „Swing w uliczce”. Temat „Woda na zdrowie” to kolejny etap naszych działań, w trakcie których dzieci dowiedziały się, jakie są właściwości wody i do czego ona służy. W czasie doświadczeń z wodą mogły zobaczyć, dlaczego niektóre przedmioty toną, a inne utrzymują się na powierzchni. Podczas rozpuszczania różnych farb w wodzie dzieci bawiły się kolorami. Dowiedziały się, że woda paruje oraz rzeczy najważniejszej, że bez wody nie ma życia na naszej planecie, gdyż potrzebują jej zarówno ludzie, zwierzęta jak i rośliny. Poznały obieg wody w przyrodzie, a także jej rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu człowieka. Przed zajęciami nauczyciel zorganizował kącik picia wody, zachęcając do wdrażania nawyku picia wody. Każde dziecko posiada własny kubeczek i może w dowolnym czasie korzystać z wody. W odpowiedni klimat wprowadziła nas piosenka „Mamo, tato wolę wodę” oraz zagadka. Po doświadczeniach z roślinami dzieci wiedziały, gdzie znajduje się woda. W czasie zabawy edukacyjnej „Ile jest w nas wody?” intuicyjnie wypełniały kolorem ilość wody znajdującej się w dziecku i w osobie dorosłej. Uczeń przebrany za żabę prezentował ilustracje skrzeku, kijanki. Dzieci chętnie słuchały opowiadania o żabie Matyldzie – wypowiadały się na jego temat. Jako zadanie domowe otrzymały do wykonania pracę – woda na zdrowie, w której miały zamalować część mózgu, jaką stanowi w nim woda.

W czasie spotkania popołudniowego, gdy dzieci przygotowywały tło do plakatu promu- jącego przedstawienie, zorganizowałam dla rodziców pogadankę na temat wody. Wcześniej, dzieci wymyślały projekty na ulotkę przedstawiającą zawartość wody w produktach. Rysowały w kropelkach produkty, które należy jeść, aby uzupełniać wodę w organizmie. Każdy uczestnik spotkania, oprócz ulotki, otrzymał projekty przygotowane przez dzieci. W trakcie spotkania z rodzicami nakreśliłam także, jaką wiedzę powinny posiadać dzieci na temat picia wody i przedstawiłam zakres wiadomości, które dzieci zdobyły w trakcie zajęć. Najważniejsze wiadomości przekazane rodzicom to: ● Źródło życia – woda – gdzie znajduje się woda. ● Wodny bilans – w ciągu dnia tracimy przeciętnie 2,5 litra wody. ● Kiedy należy pić wodę? Najlepiej wyprzedzać moment pojawienia się pragnienia i popijać systematycznie w ciągu całego dnia. ● Jak pić wodę? Najlepiej pić powoli, małymi łykami. Dzięki temu organizm dobrze przyswoi płyny. ● Ile pić wody w ciągu dnia? Dzieci w wieku 4–6 lat – 1,7 litra, dorośli – 2,7 litra. ● Skutki niedoboru wody objawiają się uczuciem zmęczenia, bólami i zawrotami głowy, ogólnym osłabieniem, przegrzaniem, zaburzeniami funkcji termoregulacyjnych. Inne objawy to zaparcia, spadek masy ciała, suchość skóry, zaburzenia rytmu serca, zmiany ciśnienia krwi, schorzenia stawów.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 14 Przykłady dobrej praktyki

Zwieńczeniem spotkania był wspólny taniec. Dzieci zatańczyły z rodzicami przy piosence „Mamo, tato wolę wodę”. Uczniowie, nauczyciele oraz rodzice, którzy uczestniczyli w programie „Zdrowo jem, więcej wiem”, zdobyli wiedzę pozwalającą na podjęcie kroków ku lepszemu i zdrowszemu życiu. W trakcie cyklu zajęć wiele razy mogliśmy się spotkać i przekazać wiedzę innym uczestnikom społeczności. W czasie całego etapu jesiennego zostały zrealizowane zajęcia: „Warzy- wa i owoce na co dzień i od święta”, „Woda na zdrowie”, „Na straganie”. Podczas wszystkich działań edukacyjnych dzieci, rodzice i nauczyciele mogli uczestniczyć w wielu spotkaniach w celu osiągnięcia wiedzy o zdrowym żywieniu, zaprezentować swoje umiejętności szerszej publiczności i podzielić się wiedzą na temat zdrowego odżywiania. Były to: ● zebranie organizacyjne zorganizowane na potrzebę wyjaśnienia celu akcji, ● gazetki promujące zdrowe odżywianie i picie wody, ● prace domowe do wykonania wspólnie z rodzicami – korzystanie z kącika dla Mamy i Taty, ● angażowanie rodziców do wykonania prac promujących zdrowe warzywa i owoce, ● spotkania popołudniowe z rodzicami, ● prelekcja dla rodziców – „Eliksir życia”. Rozdawanie ulotek na temat picia wody, ● zajęcia angażujące dzieci do twórczego działania w zakresie zdrowego trybu życia, ● konkurs wewnątrzklasowy na reklamę wody, ● występy dzieci dla innych dzieci przedszkolnych. Pokaz przedstawienia „Na straganie”, ● zorganizowanie kącika picia wody.

Wszystkie działania były ciekawe i inspirujące. Dzieci chętnie w nich uczestniczyły. Z dużym zapałem przedstawiały swoją wiedzę i umiejętności. W końcowej punktacji nasza grupa w etapie jesiennym zdobyła 30 miejsce spośród 330 zerówek biorących udział w projekcie. Za udział w projekcie otrzymaliśmy pamiątkowy dyplom.

Promowanie zdrowego odżywiania jest ważne, a szczególnie wśród najmłodszych członków naszego społeczeństwa. Małgorzata Szyszko

15 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów Forum nauczycieli konsultantów

Barbara Kosta Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie Magdalena Borowiecka III Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół im. dr. W. Biegańskiego w Częstochowie IV REGIONALNY FESTIWAL PIOSENKI EUROPEJSKIEJ „ŚPIEWANIE W BIEGANIE” LOVE IS ALL AROUND US EDYCJA WALENTYNKOWA

uż przed feriami zimowymi III Liceum miłosnej, jak również integrację młodzieży Ogólnokształcące im. dr. W. Biegań- śpiewającej z Częstochowy i okolic. T skiego w Częstochowie już po raz kolejny było gospodarzem Regionalnego Fes- tiwalu Piosenki Europejskiej „Śpiewanie w Bieganie”. 6 lutego 2019 r. odbyła się jego IV edycja, która w tym roku nawiązywała do święta zakochanych, zwanego popularnie walentynkami. Przedsięwzięcie było owocem czteroletniej współpracy III Liceum Ogólno- kształcącego im. dr. W. Biegańskiego z Re- gionalnym Ośrodkiem Doskonalenia Nau- czycieli „WOM” w Częstochowie. Honorowy patronat nad festiwalem objął Krzysztof Powitanie uczestników festiwalu przez dr. Jana Randaka, dyrektora III Liceum Matyjaszczyk – Prezydent Miasta Częstocho- Ogólnokształcącego im. dr. W. Biegańskiego wy, a patronat medialny sprawował „Czę- w Częstochowie stochowski Biuletyn Oświatowy” wydawany przez RODN „WOM” w Częstochowie. W tym dniu szkoła i aula zostały udeko- rowane balonami, kwiatami, wstążkami Przygotowaniem i koordynacją projektu i elementami w kształcie serc, w kolorze zajęły się: Katarzyna Pogłodzińska i Mag- czerwonym symbolizującym miłość. Trady- dalena Borowiecka, nauczyciele języka an- cyjnie, jak przystało na gospodarza, dyrek- gielskiego w III Liceum Ogólnokształcącym tor szkoły, dr Jan Randak powitał uczest- im. dr. W. Biegańskiego oraz Barbara Kosta, ników festiwalu, nauczycieli, a w szczegól- nauczyciel-konsultant języka francuskiego ności gościa specjalnego – Aurelię Nad- w RODN „WOM” w Częstochowie. rowską z Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Festiwal adresowany był do uczniów od- Częstochowy. Przedstawiono członków jury, działów gimnazjalnych oraz klas VIII szkół w skład którego weszli: Zofia Gawryś, nau- podstawowych i miał na celu promowanie czyciel muzyki i juror konkursów wokal- nauki języka angielskiego, francuskiego nych, Jan Bereziński, muzyk i pedagog, i niemieckiego, rozwijanie uzdolnień twór- juror ogólnopolskich i międzynarodowych czych uczniów, doskonalenie ich umiejęt- festiwali muzycznych, Weronika Zielińska- ności językowych i wokalnych, populary- -Wilczyńska, laureatka konkursów i festi- zację utworów nawiązujących do tematyki wali w kraju i za granicą, absolwentka

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 16 Forum nauczycieli konsultantów filologii romańskiej, Barbara Kosta, nauczy- im. Matki Zofii Szulc Sióstr Zmartwych- ciel-konsultant języka francuskiego w RODN wstanek. Młode częstochowianki zaśpiewały „WOM” w Częstochowie, Monika Wojtal, utwór pt. „All Of Me”. Drugą lokatę zajęła nauczyciel języka angielskiego w III LO Martyna Zygadło ze Szkoły Podstawowej im. im. dr. W. Biegańskiego w Częstochowie J. Lompy w Woźnikach za wykonanie oraz Małgorzata Łuszczyk, nauczyciel języka utworu „I Will Always Love You”, zaś na niemieckiego w III LO im. dr. W. Biegań- trzecim miejscu uplasowała się Wiktoria skiego w Częstochowie. Burzyńska, reprezentująca Szkołę Podsta- Gościnny występ pary tanecznej klasy A wową im. H. Sienkiewicza w Konopiskach, ze Szkoły Tańca Estyma zainaugurował która zaprezentowała utwór „Love Yourself”. tegoroczną edycję festiwalu, w której udział Oceniający przyznali także wyróżnienia, wzięło 37 młodych wokalistów z Często- które trafiły do Julii Kozik, uczennicy chowy i powiatów: częstochowskiego, kło- Szkoły Podstawowej im. H. Sienkiewicza buckiego, lublinieckiego i myszkowskiego. w Konopiskach, Katarzyny Pacak ze Szkoły Uczestnicy festiwalu w sposób mistrzowski Podstawowej nr 29 im. Królowej Jadwigi zaśpiewali utwory o tematyce miłości, ta- w Częstochowie, Klaudii Ujmy ze Szkoły kich wykonawców jak: Kids United, Zaz, Joe Podstawowej im. M. Kopernika we Wrzoso- Dassin, Adele, Christina Aguilera, Whitney wej, Katarzyny Glenc ze Szkoły Podstawowej Houston, Justin Bieber, John Legend, Tay- im. św. Jana de La Salle w Częstochowie lor Swift, Phil Collins, Doris Day, Shannon oraz Poli Błachowicz ze Szkoły Podstawowej Purser, Sting, Ed Sheeran, The Weekend, im. T. Kościuszki w Mstowie. Helen Fischer i Rosenstoltz.

I miejsce

Para taneczna klasy A Członkowie jury, oceniając umiejętności wokalne i językowe, dobór repertuaru, in- terpretację utworu oraz ogólny wyraz artystyczny, mieli niezwykle trudne zadanie. Po długich i burzliwych obradach wyłoniono trzech laureatów.

II miejsce

Jury festiwalu Zdaniem jury najlepsze wykonanie zapre- zentował duet Anna Kulska i Barbara Ur- bańczyk z Publicznej Szkoły Podstawowej III miejsce

17 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

Wszyscy uczestnicy festiwalu otrzymali dyplomy, plecaki i drobne upominki ufun- dowane przez Empik School w Częstocho- wie. Nauczycielom i opiekunom wręczono specjalne podziękowania, zaś laureaci uho- norowani zostali atrakcyjnymi nagrodami: semestralnymi kursami dowolnego języka w Szkole Językowej Empik School w Często- chowie, tabletem oraz powerbankiem do smartfonów. Zwycięzcy odebrali nagrody z rąk dr. Jana Randaka, dyrektora III Li- ceum Ogólnokształcącego im. dr. W. Bie- gańskiego. W przerwie obrad jury miała miejsce Laureaci festiwalu część artystyczna, którą wypełnił występ Zwycięzcom gratulujemy i życzymy dal- młodzieży klas pierwszych i drugich pod prze- szych sukcesów w przygodzie z piosenką. wodnictwem s. Dagmary Kanii, mający for- Dziękujemy nauczycielom za przygotowanie mułę kabaretu o tematyce walentynkowej. uczniów do udziału w festiwalu, natomiast Po występie kabaretu swoje zdolności ta- sponsorom za ufundowanie atrakcyjnych neczne przedstawili również uczniowie klas nagród dla laureatów. Już dziś organizato- drugich. Zachęcili oni gospodarzy i gości do rzy zapraszają do udziału w przyszłorocznej, wspólnej zabawy podczas tańca „Belgijka”. jubileuszowej V edycji festiwalu. Organizatorzy imprezy zadbali o przyjemną walentynkową atmosferę oraz słodki poczęs- Fot. N. Molenda, O. Foltyniewicz tunek dla wszystkich wykonawców, opieku- Barbara Kosta nów, publiczności, gości i jurorów. Magdalena Borowiecka

dr Agnieszka Leszcz-Krysiak Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie Gabriela Janerka Przedszkole Miejskie nr 5 w Bytomiu Przedszkole Niepubliczne Tika z Oddziałami Integracyjnymi i Specjalnymi w Bytomiu WIELKA ZMIANA W ŻYCIU MAŁEGO DZIECKA

posób okazywania emocji przez dzieci Zmienia się liczba i rodzaj połączeń między jest bardzo spontaniczny, szczery i wy- neuronami, zwanych synapsami, które poz- S razisty. Reakcja emocjonalna dziecka bawione stymulacji zanikają. Dlatego też staje się tym silniejsza, im bardziej potrze- poczucie bezpieczeństwa fizycznego i emo- buje ono pomocy. cjonalnego dziecka jest podstawą kształto- Rozwijający się mózg dziecka do piątego wania prawidłowego rozwoju osobowości. roku życia jest bardzo podatny na wpływ Do właściwego rozwoju społeczno-emo- napięć emocjonalnych. Silny stres zaburza cjonalnego dziecka jest niezbędne otoczenie równowagę substancji chemicznych w móz- ludzi znaczących, wrażliwych na jego uczu- gu1 rozwijającego się człowieka. W tym ok- cia i potrzeby. Pozwala to dziecku na myś- resie pod wpływem doświadczeń życiowych lenie w trudnych sytuacjach o własnych kształtują się miliony połączeń w mózgu.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 18 Forum nauczycieli konsultantów reakcjach, odczuciach, emocjach i właści- Warto stworzyć sytuacje edukacyjne, wym ich wyrażaniu2. które pomogą dziecku zaakceptować sy- Zachowanie dziecka jest komunikatem tuację zmiany. Lektura może być inspiracją dla osób dorosłych i trzeba je właściwie od- do realizacji ciekawych zajęć, które będą czytywać. Gdy dziecko próbuje tłumić emoc- pomocne w rozmowie z dzieckiem i w pod- je, na ogół wracają one ze zdwojoną siłą jęciu tematu nt. przeprowadzki czy zmiany i wtedy jest nam jeszcze trudniej udzielić szkoły. Wybierając lekturę, która ma nam mu wsparcia. Przyczyną trudnych emocji pomóc w rozmowie na trudny temat, w życiu dziecka mogą być różne sytuacje zwróćmy uwagę na preferowany sposób wprowadzające zmiany w jego życiu. Nie- rozwiązania danego problemu – czy jest wątpliwie do najtrudniejszych tematów na- zgodny z naszymi systemami wartości i czy leży strata kogoś bliskiego związana z cho- to rzeczywiście dobre rozwiązanie. Czasami robą, śmiercią, rozwodem, czy wynikająca autorzy proponują rozwiązania nieakcepto- z innej przyczyny. Pojawienie się nowych człon- walne. Na pozór mogą wydawać się zabaw- ków rodziny, np. rodzeństwa, nowych part- ne, oryginalne i modne, ale niekonstruk- nerów rodziców również wzbudza różne tywne i bezużyteczne, np. nie przejmuj się, uczucia. Dzieci są konserwatystami i lubią śmiej się ze wszystkiego, kiedy ktoś cię bije, uporządkowaną i przewidywalną rzeczywis- oddaj mu. Dotyczy to szczególnie nauczycieli tość, która daje im poczucie bezpieczeń- pracujących z grupą przedszkolną czy stwa. Dlatego w wychowaniu ważne jest wy- szkolną – niekoniecznie rozwiązanie, które znaczanie granic i zasad, które pomagają odpowiada nauczycielowi, będzie akcepto- w odnajdywaniu się w nowych sytuacjach. wane przez rodziców wychowanków. Dzieci kochają tajemnice i niespodzianki, Pracując z trudnymi emocjami dzieci, pa- ale tylko te, które wywołują pozytywne emocje miętamy, aby unikać komunikatów, które i nie zaburzają ich poczucia bezpieczeństwa. będą przekazywać im informację, że to, co Często występującą zmianą w życiu dziec- czują, jest niewłaściwe, np. nie ma powodu, ka jest przeprowadzka, zmiana przedszkola żeby się bać; jeśli nie przestaniesz się szkoły i środowiska społecznego, w którym złościć, nie pojedziesz do koleżanki; nie bądź dziecko wzrasta. W nowej sytuacji mały niemądra, zmiana szkoły to nic takiego itp. człowiek potrzebuje informacji o tym, co się Wspieramy dziecko poprzez akceptację jego zmieni oraz czasu, aby się z nią oswoić. emocji, np. widzę, że się boisz, to normalne Dziecko tak samo jak dorosły, najbardziej w takiej sytuacji, wiele osób też tak się boi się tego, co jest nieznane, niepewne, czuje, gdy idzie do nowego przedszkola, budzi lęk i frustrację. Dlatego zmieniając, jestem przy tobie. Bycie uważnym na potrze- np. miejsce zamieszkania, wybierając nowe by i uczucia dziecka jest podstawą kształ- przedszkole czy szkołę trzeba przygotować towania jego bezpieczeństwa emocjonalnego. dziecko do zmiany. Istotne jest, aby czuło Szczere towarzyszenie mu w sytuacjach się również inicjatorem tej zmiany, gdyż trudnych i empatyczna komunikacja buduje lepiej akceptujemy rzeczy, na które mamy otwartość dziecka i uczy je regulować wpływ. Możemy przedyskutować wybór emocje a nie ukrywać. przedszkola, szkoły, aby dziecko czuło się Poniżej znajduje się konspekt zajęć dla związane z nową placówką. Warto wybrać dzieci w wieku przedszkolnym z wykorzys- się na zajęcia adaptacyjne umożliwiające taniem tekstu literackiego N. Jakusiewicz poznanie nowego środowiska. Gdy już dziec- na temat zmiany miejsca zamieszkania, tęs- ko trafi do nowego miejsca, trzeba się upew- knoty i lęku przed nowym, nieznanym oto- nić, czy posiada podstawowe informacje, czeniem. Konspekt skonstruowany jest zgod- wie, do kogo się zgłosić w razie problemu. nie z systemem edukacji przez ruch Ważne jest także, aby poinformować pra- D. Dziamskiej, czyli kinezjologicznym spo- cowników placówki o specjalnych potrze- sobem kształcenia i terapii, który jest zbio- bach dziecka związanych ze zdrowiem. rem różnorodnych technik i metod pracy Istotnym elementem procesu adaptacyjnego z dzieckiem, wykorzystujących naturalny do nowych warunków jest wzmacnianie po- ruch organizmu w procesie uczenia się. Jest czucia pewności siebie. Objaśnienie dziec- to edukacja czynnościowa, której punktem ku, że to, iż czuje się obce, zagubione czy wyjścia staje się planowanie rytmicznego zdenerwowane jest zupełnie naturalnym ruchu jako podstawy aktywności poznaw- stanem. czej dziecka3.

19 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

KONSPEKT DLA DZIECI W PRZEDSZKOLU 3. Ćwiczenia matematyczne w przeliczaniu kropek, porównywaniu, tworzeniu zbio- Temat: Nowi przyjaciele wróbelka Marcelka rów – dzieci siedzą na dywanie z kart- – wszędzie można spotkać wartościowych ludzi. kami i przeliczają kropki, podają przeli- Cel: wsparcie całościowego rozwoju dziecka czoną liczbę kropek, porównują z sąsia- na podstawie tekstu literackiego N. Ja- dem z prawej strony, a następnie z są- kusiewicz pt. „O wróbelku Marcelku, co ze siadem z lewej strony, kto ma więcej, swoją wróbelkową rodziną musiał przenieść a kto mniej. się do innego lasku”. Cele operacyjne w obszarach rozwojowych: W obszarze fizycznym dziecko: ● chodzi, sprawnie biega, mijając się z ró- wieśnikami, ● chwyta, składa koła, ● planuje ruch, ● maże, rysuje, klei. W obszarze emocjonalnym: ● zna sposoby, jak poradzić sobie z tęsknotą,

● uświadamia sobie, że wszędzie można spotkać wartościowych ludzi, 4. Ćwiczenia w słuchaniu opowiadania i od- ● wyraża zaciekawienie, zdziwienie, powiadaniu na pytania do tekstu pt. ● cieszy się i zachwyca wykonaną pracą. „O wróbelku Marcelku, co ze swoją wró- belkową rodziną musiał przenieść się do W obszarze społecznym: innego lasku”4. ● nawiązuje relacje rówieśnicze podczas wspólnego działania, – Jak miał na imię wróbelek? ● obdarza uwagą innych, – Gdzie mieszkał? ● czeka na swoją kolej. – Dlaczego Marcelek musiał wraz z ro- W obszarze poznawczym: dzicami poszukać innego domu? ● odpowiada na pytania dotyczące tekstu, – Czy udało się rodzinie wróbelków zna- ● przelicza w zakresie 10 i więcej, leźć nowy dom? ● porównuje, określa, kto ma więcej, a kto – Dlaczego Marcelek był smutny? mniej. – Co przyniósł wróbelkowi Gołąb Listo- Planowane sytuacje edukacyjne: nosz? 1. Zabawa ruchowa „Wróble w gniazdach” – Co napisał Marcelek w liście do Ma- – dzieci (wróbelki) biegają między krąż- rysi i Cezarego? kami ułożonymi na dywanie, na przerwę – Kto odwiedził wróbelka? w muzyce wskakują do krążka-gniazda. – Z kim zaprzyjaźnił się Marcelek? Zabawę powtarzamy kilka razy. 5. Ćwiczenia w rytmicznym kreśleniu nie- 2. Ćwiczenia w rytmicznym stawianiu krop- pełnej wiązki z punktu, składającej się ki – na stoliku leżą przyklejone białe z trzech kresek – wróbelek chodzi po no- kartki A4. Dzieci chodzą wokół stolika wym lesie i szuka przyjaciół, zostawiając i w rytm muzyki stawiają kropki kredką ślady na śniegu – dzieci chodzą między w kolorze szarym, muzyka: polonez stolikami i kreślą trzy kreski z każdego W. Kilara. wcześniej wykreślonego punktu. Jedna ręka trzyma kartkę, a druga kreśli. 6. Ćwiczenia w rytmicznym kreśleniu wa- łeczkiem wewnątrz kropli – dzieci siedzą przy stolikach – nauczyciel podchodzi do każdego i rysuje kroplę – to łza wróbelka, który nie może znaleźć nowych przyja- ciół, gdyż wszyscy wydają mu się nudni i nieciekawi – dziecko obrysowuje wnęt- rze kropli wałeczkiem, gdy obrysuje, podaje kredkę sąsiadowi z prawej strony

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 20 Forum nauczycieli konsultantów

i gdy dostanie kredkę od sąsiada z lewej 9. Ćwiczenia gratyfikacji. Gratulacje i po- strony, obrysowuje kolejny raz. Dzieci dziękowania nauczyciela. Wzajemne gra- wymieniają się kredkami dotąd, aż całe tulacje. Budowanie poczucia wartości wnętrze zostanie wykreślone. Kredki dziecka. – różne odcienie brązu. Agnieszka Leszcz-Krysiak Gabriela Janerka

Przypisy: 1 M. Sunderland, Mądrzy rodzice. Zadbaj o pra- widłowy rozwój emocjonalny swojego dziecka, Świat Książki, Warszawa 2012, s. 26–27. 2 Tamże. 3 D. Dziamska, Teoria systemu EPR, http://www.pracownia.origami.org.pl/, [dostęp 20.12.2018]. 4 Tekst opowiadania dostępny na stronie http://www.dbc.wroc.pl/Content/3913/ 7. Ćwiczenia w wyobrażaniu, nadawaniu szuflada_z_bajkami.pdf, [dostęp 20.12.2018]. znaczeń „Co to może być”. Wspólne ustalenie, że może to być wróbelek – nowy Bibliografia: przyjaciel Marcelka. Dziamska D., Edukacja przez ruch, płyty CD, 8. Ćwiczenia w konstruowaniu wróbelka WSiP, Warszawa 2014. – doklejanie ogona z kół origami oraz Fijałkowska M., Szymura B. (red)., Lęk: geneza, dzióbka i skrzydła, dorysowywanie oka. mechanizmy, funkcje, Wyd. Naukowe Scholar, cop. 2009. Sunderland M., Mądrzy rodzice. Zadbaj o pra- widłowy rozwój emocjonalny swojego dziecka, Świat Książki, Warszawa 2012.

Netografia: Dziamska D., Teoria systemu EPR, http://www.pracownia.origami.org.pl/, [dostęp 20.12.2018]. http://www.dbc.wroc.pl/Content/3913/ szuflada_z_bajkami.pdf, [dostęp 20.12.2018].

Dorota Liberda Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie „KICK MIT UND SPRICH IMMER BESSER DEUTSCH!“: DIE WM 2018 IM DAF-UNTERRICHT

s gibt eine große Anzahl von Unterrichtsmethoden zur Entwicklung der sprachlichen Grundfertigkeiten im FSU. Die Lehrenden zerbrechen sich oft den Kopf über die E Wahl. Einige davon eignen sich sehr gut für den Unterricht zur Förderung sowohl

21 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów von Hören und Lesen als auch von Schreiben und Sprechen. Ein Tipp für Integration rezeptiver sowie produktiver Sprachfertigkeiten ist ein Projekt. Wie können wir die Lernen- den zu einer Projektarbeit motivieren? Immer bewährt sich da ein aktuelles Thema, z.B. in diesem Jahr die Fußball-WM 2018 in Russland.

Einführung ins Thema Man kann einen Einstieg ins Thema mit den Vorent- lastungsübungen machen. Schon am Anfang (AB 1) lernt man die Ländernamen kennen, die an der WM 2018 teilnehmen. Der Lehrende liest jeden Namen vor und die Lernenden sprechen ihm nach. Man kann somit gleichzeitig die Farbnamen lernen/wiederholen. Im AB 2 werden die Ländernamen schon den konkreten Flaggen zugeordnet. Anschließend sprechen die Schüler die Ländernamen aus. Im AB 3a und 3b wird das erworbene Wissen kreativ und spielerisch überprüft. Die Lernenden nehmen meist gern an der Übung teil, außer sprachlichen Fähigkeit wird da eine kognitive Fähigkeit in Rücksicht genommen. www.pixabay.com

Arbeitsblatt AB 1

https://www.grundschule-arbeitsblaetter.de/ ------

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 22 Forum nauczycieli konsultantów

Arbeitsblatt AB 2

https://www.grundschule-arbeitsblaetter.de/ ------

Arbeitsblatt AB 3a

Quelle: https://www.grundschule-arbeitsblaetter.de/ ------

23 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

Arbeitsblatt AB 3b

Quelle: https://www.grundschule-arbeitsblaetter.de/ ------„Wechselspiel“ In einem Projektunterricht setzt man viel daran, die Kommunikation im Unterricht zu fördern. Man muss aber dazu einige Kommunikationsanlässe schaffen. Zu diesem Zweck dienen unter anderem Übungen mit Informationslücken, z.B. Bilddiktate oder Rollenspiele. Im AB 4a und AB 4b wird das „Wechselspiel“ (Tandemblatt nach Klett-Verlag) auszugsweise präsentiert. In diesem Falle ist die Partnerarbeit angesagt. Eine Voraussetzung ist es, dass der eine über Wissen verfügt und es tatsächlich weitergeben möchte und der andere es erfahren möchte. Die Lernenden stellen sich gegenseitig Fragen und beantworten sie.

Arbeitsblatt AB 4a WECHSELSPIEL „FUSSBALL“ A FUSSBALL-WM ORT (GASTLAND) WELTMEISTER Wo war die WM 19hundert…? Wer war Weltmeister? 1930 Uruguay Uruguay 1982 1986 in Mexiko Argentinien 1990 1994 in den USA Brasilien 1998 2002 in Südkorea Brasilien 2006 2010 in Südafrika Spanien 2014 2018 in Russland noch nicht entschieden

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 24 Forum nauczycieli konsultantów

Arbeitsblatt AB 4b WECHSELSPIEL „FUSSBALL“ B FUSSBALL-WM ORT (GASTLAND) WELTMEISTER Wo war die WM 19hundert…? Wer war Weltmeister? 1930 1982 in Spanien Italien 1986 1990 in Italien Deutschland 1994 1998 in Frankreich Frankreich 2002 2006 in Deutschland Italien 2010 2014 in Brasilien Deutschland 2018 in Russland noch nicht entschieden ------

WebQuest „WM 2018 in Russland“ Will man die Lernenden zur Arbeit im Unterricht motivieren, integriert man am besten Medien und ICT in den Unterricht. Einer der besten Tipps dafür ist ein WebQuest. Das Konzept besteht immer aus festen folgenden Bestandteilen: Einführung, Aufgabe, Einzelschritten, Ressourcen, Rückblick und Präsentation. Beim WebQuest teilen wir die Klasse in einige Gruppen je ca. 3-4 Personen. Jede Gruppe recherchiert online nach konkreten Hinweisen. Die wichtigste Bedeutung wird der Aufgabe zugeordnet. Ein Beispiel wird im AB 5 dargestellt.

Arbeitsblatt AB 5 Ihr arbeitet in einem Reisebüro in München. Die Touristen aus Belgien möchten einen Ausflug von Deutschland aus zur Fußball- WM 2018 in Russland verreisen, aber vorher würden sie gern drei Tage lang in München verbringen. Ihr bekommt einen Auftrag, für sie einen Ausflug in München vorzubereiten. Unter den Touristen sind die Fussballfans, Kunstliebhaber, Musikfans usw Was könntet ihr ihnen zur WM-Zeit in München anbieten? Sucht nach konkreten Infos. www.pixabay.com

www.pixabay.com ------

25 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

Die Zahl der Projektgruppen hängt von der Anzahl der „Hobby-Teams“ ab. Das bestimmt schon der Lehrende selbst. Jede Gruppe sucht online die konkreten Informationen nach Spielplan von Belgien, nach Veranstaltungskalender zu dieser Zeit in München usw. Alles hängt von der Initiative und Kreativität des Lehrenden ab. Der Lehrende stellt nur bestimmte Internetressourcen zur Verfügung, z.B. über die Sehenswürdigkeiten von München. Das ist eine große Orientierungshilfe für die Projektteilnehmer. Wir müssen darauf achten, dass sich die Links problemlos öffnen lassen und nicht veraltet sind. Die Lernenden bekommen also eine Aufgabe und … so fängt ihr tolles „Lernabenteuer“ an. Viel Spaß und Erfolg dabei ! Dorota Liberda

Bibliografia: Moser, H., Abenteuer Internet. Lernen mit WebQuests. Auer Verlag, 2000. https://www.hueber.de/seite/pg_lehren_uebungen01_idn, [dostęp 31.06.2018]. https://www.grundschule-arbeitsblaetter.de/, [dostęp 31.06.2018]. http://www.webquest-forum.ch/infos/infos.html, [dostęp 11.06.2018].

Marta Lipska Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie TEACH YOUR STUDENTS TO BE ASSERTIVE

s the role of school strictly academic? Are there any other responsibilities school must shoulder? As it is included in the core curriculum, school is obliged to both teach I academic skills and foster students' emotional and social development, bring them up to become healthy and thoughtful adults. Students must be able to develop social and personal skills like problem solving, assertiveness, making positive interactions, building healthy relationships. ‘Just as the school provides lessons on reading, writing and arithmetic, from the very beginning it also focuses on helping kids learn about compassion, respect, empathy and integrity,’ says Rosenya Faith in her article titled ‘The School's Role in Influencing Child Development’1 As assertiveness is one of the crucial social skills people need to acquire, this article proposes some activities that a teacher can use for students to practice this skill and to understand its importance. The first educational resource to recommend is https://teenshealth.org/en/teens/ where you can find advice on how teenagers can talk about their feelings, problems, how to respectfully disagree2 or how to talk to adults or deal with anger. Underneath are presented some activities for teaching teenagers how to be assertive. Our students must learn this skill as they will need it every day: while making an appointment with friends or a teacher, asking someone on a date, or doing well on a job interview. Young people must learn this skill as it doesn't come naturally to everyone. Some people communicate in a way that is too aggressive; they feel that everyone should serve them. Other people have a style that is too passive; they feel that they should serve everyone else and that their own feelings and needs are less important. ‘An assertive style is the happy medium between these two’, explains D'Arcy Lyness, PhD in his article on assertiveness3. To begin a lesson on assertiveness, you may present your students with the tables below. They will have to guess if the people described are assertive or not4.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 26 Forum nauczycieli konsultantów

Table 1: Put a tick if you think that such people are assertive. Make a guess. They communicate in a way that is too passive: they feel that they should serve everyone else as they feel inferior. Their style is too aggressive: they feel superior and want everyone to serve them. They show they respect themselves and other people. They are not too shy and not too pushy.

To check their guesses they can read this short text on assertiveness: Assertiveness is a healthy way of communicating, stating your opinion or decision in an honest and respectful way. You need to be assertive every day: while making an appointment with friends or a teacher, asking someone on a date, having a job interview. Some people who can’t be assertive often sound too aggressive because they feel that everyone should serve them. Other unassertive people may seem too passive because they feel that they should serve everyone else. They are convinced that their own feelings and needs are less important. An assertive person is in between. He respects both himself and other people in order to cooperate for the mutual benefit.

Now have your students proceed to the next table with descriptions of different types of behaviour: Table 2: Which of the following people are assertive? Put a tick next to that person. If you ask Mike where he would like to go for lunch, he’ll say ‘I don't know – what do you suggest?’ Most often he lets others decide, but then he says to himself: ‘It’s a shame I didn’t say what I really wanted’. John is usually upset when his classmates do most of the talking. But they don’t even realise he tries to say something because he speaks quietly. When you talk to Jake, he usually interrupts you. You have a feeling that he’s not listening to you. Nelly seems bossy and hostile. If she disagrees with your opinion, she often rolls her eyes and uses words like ‘ridiculous’, ‘stupid’, ‘nonsense’. Mark knows how to make others listen to him. He says what he wants confidently and very loudly. Chris listens to what you say. If he disagrees with you, he says so in a way that doesn't make you feel wrong or silly.

Having talked these behaviours over, your students may try to come up with a definition of assertiveness, e.g. they may complete the one proposed by Lolly Daskal in ‘7 Powerful Habits That Make You More Assertive’: Assertiveness is ______in which you ______while still ______. When you are assertive, ______, ______. you are neither passive nor aggressive respecting the rights of others demonstrate the healthy confidence to stand up for yourself

27 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

an interpersonal skill but direct and honest

Answer key: “Assertiveness is an interpersonal skill in which you demonstrate the healthy confidence to stand up for yourself while still respecting the rights of others. When you are assertive, you are neither passive nor aggressive, but direct and honest5.”

Tell your students that they can learn to be assertive but it takes time and practice. Give them some clues on assertiveness in a reading task, so that you can teach both academic English and social skills: How to be assertive Read about the habits that make you more assertive. Are the sentences in the box TRUE or FALSE? Assertiveness is a great skill for managing positive relationships with others and being true to your own feelings and needs. An assertive person operates from a position of equality and respect. That means that you should treat other people and yourself as equal. No one is better, no one is worse, so ‘respect your own rights, values and beliefs while respecting the rights, values and beliefs of others6.’ Being assertive is a skill that needs practice. You will have better times and worse times. Don’t get discouraged but try to learn from your mistakes. Experts7 suggest some simple ways to help you develop the skill of being assertive: 1. If you want something or there is something bothering you, just say it. Look confident when you speak. Stand up straight. You can smile or keep a neutral face (it helps you keep your cool and hide any strong emotions). Make good eye contact with the person you are talking to. 2. After you state your opinion, try to understand other points of view. Don't get angry because of the differences; it doesn’t necessarily mean that you are right and the other person is wrong. Listen respectfully and don't interrupt when he/she is speaking. Remember: People who give respect get respect in return8. 3. Be simple and direct. Don’t use long explanations. 4. While saying what you think, speak in a way that doesn't suggest accusations or make the other person feel guilty. 5. In order to avoid accusations, use ‘I’ statements. Say things like ‘I think ... ‘ or ‘I feel .... ‘. Don’t use aggressive language such as ‘You never... ‘ or ‘You always.... ‘ because the person you are talking to may feel frustrated and quit the conversation. 6. Even if you feel excited when expressing your opinion, try to stay calm. You will sound more confident. 7. Practise in front of a mirror or with a friend. Pay attention to your body language as well as to the words you choose.

To sum it up, remember the saying: ‘There is nobody better than you, but you are no better than anyone else’9. If you realise that you are of equal value to others, you will sooner or later accept the fact that sometimes your own preferences will be met while at other times somebody else’s preferences will win. You shouldn’t feel guilty when you don’t agree to somebody’s wishes or desires. But remember not to get upset with others if they don’t always do what you like. It’s okay to have different opinions and needs, but you should communicate them with respect to others and to yourself. Assertiveness relates to mutual respect – True/False respect for ourselves and respect for others. Try to understand the other person’s point True/False of view. Don’t interrupt when they are explaining it to you.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 28 Forum nauczycieli konsultantów

Having a different point of view doesn’t True/False mean that one side is right and the other side is wrong. Be honest – say how you feel or what you True/False want but don’t make anyone feel guilty. Look the person in the eye, keep your face True/False relaxed and speak in a normal voice. Be patient when you practice being True/False assertive. You will sometimes do better than at other times.

To keep it all in mind, students at home can make posters with the saying quoted above: ‘There is nobody better than you, but you are no better than anyone else’. The printable version of the presented activities with an answer key is available at http://www.womczest.edu.pl/new/zasoby-edukacyjne/jezyki-obce/jezyk-angielski/. Choose the tab ‘Wychowawczo-profilaktyczna rola szkoły’ and then click 'How to be assertive (for teenagers)'. For more practice on assertive language, I recommend the article ‘What Can I Do if I Want to be More Assertive?’ at https://www.gov.nl.ca/eecd/k12/ safeandcaring/students/assertive/, and ‘Modeling Assertiveness With Students’ by Kristin Stuart Valdes at https://www.edutopia.org/article/modeling-assertiveness-students. Marta Lipska

Przypisy: 1 Faith Rosenya, ‘The School's Role in Influencing Child Development’, https://mom.me/kids/4978- what-schools-role-influencing-child-development/, [dostęp 27.06.2019]. 2 D'Arcy Lyness, PhD (reviewer), ‘5 Ways to (Respectfully) Disagree’, https://teenshealth.org/en/teens/tips-disagree.html?WT.ac=take5, [dostęp 27.06.2019). 3 D'Arcy Lyness, PhD (reviewer), ‘Assertiveness’, https://kidshealth.org/en/teens/assertive.html, [dostęp 27.06.2019]. 4 Based on ibid. 5 Daskal Lolly, ‘7 Powerful Habits That Make You More Assertive’, https://www.inc.com/lolly- daskal/7-powerful-habits-that-make-you-more-assertive.html, [dostęp 28.02.2019]. 6 Buckley Carthage, ‘Why be assertive? 4 major benefits of assertive behaviour’, https://www.liveyourtruestory.com/why-be-assertive-4-major-benefits-of-assertive-behaviour- communication/, [dostęp 26.06.2019]. 7 Daskal Lolly l, ‘7 Powerful Habits That Make You More Assertive’, https://www.inc.com/lolly- daskal/7-powerful-habits-that-make-you-more-assertive.html (access date: 28.02.2019) and ‘10 tips for being assertive’, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/ten-tips/10-tips-for-being- assertive, [dostęp 28.02.2019]. 8 D'Arcy Lyness, PhD (reviewer), ‘Assertiveness’, https://kidshealth.org/en/teens/assertive.html, [dostęp 27.06.2019]. 9 Buckley Carthage, ‘Why be assertive? 4 major benefits of assertive behaviour’, https://www.liveyourtruestory.com/why-be-assertive-4-major-benefits-of-assertive-behaviour- communication/, [dostęp 26.06.2019].

Netografia: Buckley Carthage, ‘Why be assertive? 4 major benefits of assertive behaviour’, https://www.liveyourtruestory.com/why-be-assertive-4-major-benefits-of-assertive-behaviour- communication/, [dostęp 26.06.2019]. D’Arcy Lyness, PhD (reviewer), ‘Assertiveness’, https://kidshealth.org/en/teens/assertive.html, [dostęp 27.06.2019].

29 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

D'Arcy Lyness, PhD (reviewer), ‘5 Ways to (Respectfully) Disagree’, https://teenshealth.org/en/teens/tips-disagree.html?WT.ac=take5, [dostęp 27.06.2019]. Faith Rosenya, ‘The School's Role in Influencing Child Development’, https://mom.me/kids/4978- what-schools-role-influencing-child-development/, [dostęp 27.06.2019]. Daskal Lolly, ‘7 Powerful Habits That Make You More Assertive’, https://www.inc.com/lolly-daskal/ 7-powerful-habits-that-make-you-more-assertive.html, [dostęp 28.02.2019]. Valdes Stuart Kristin, ‘Modeling Assertiveness With Students’, https://www.edutopia.org/article/modeling-assertiveness-students, [dostęp 28.02.2019]. ‘10 tips for being assertive’, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/ten-tips/10-tips-for-being- assertive, [dostęp 28.02.2019]. TeensHealth, https://teenshealth.org/en/teens/, [dostęp 28.02.2019]. ‘What Can I Do if I Want to be More Assertive?’ https://www.gov.nl.ca/eecd/k12/safeandcaring/students/assertive/, [dostęp 28.02.2019].

Ewelina Makowska Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie TOUT CE QUE VOUS NE SAVEZ PAS SUR L’EUROVISION

e Concours Eurovision de la chanson existe depuis 1956. En 2018, il fête ses 63 ans. Dès le début, il fait l’objet de controverses artistiques et politiques. Il a ses partisants L ardents qui suivent avec enthousiasme tous les concerts, ainsi que ses opposants le critiquant pour son côté kitsch. Pourtant, il reste un événement important : L'Eurovision demeure l'un des plus anciens programmes télévisés au monde, et le plus important concours musical jamais organisé. Son succès a dépassé les frontières du continent européen et il a in- spiré de nombreuses autres compétitions musicales1. C’est pour cela qu’il vaut travailler ce thème avec les élèves en classe de FLE. L’Eurovision a été initiative suisse et il est bien ancré dans la culture francophone. Je vous propose des activités de classe regroupées autour de cinq documents divers de niveaux différents et, surtout, consacrés aux aspects du Concours variés. Tous les textes des exercices sont des citations.

***

Voici l’exercice portant sur les renseignements globaux au sujet du Concours.

I. Eurovision – informations générales Activité : Lisez le texte, puis, dites si les phrases sont vraies ou fausses : « Le Concours Eurovision de la chanson (en anglais : Eurovision Song Contest) est un événement annuel organisé par l'Union européenne de radio-télévision, l'UER. Il réunit les membres de l'Union dans le cadre d'une compétition musicale, diffusée en direct et en simultané par tous les diffuseurs participants. Il est retransmis à la télévision (par câble et satellite), la radio et sur Internet. Appelé plus communément Eurovision, [...] il a été inventé par le directeur général de la télévision publique suisse, Marcel Bezençon, sur le modèle du Festival de Sanremo, créé peu de temps auparavant. Sa toute première édition a eu lieu le 24 mai 1956, à Lugano, en Suisse. Sept pays fondateurs ont concouru alors pour la victoire. Depuis, le Concours s'est tenu chaque année, sans aucune interruption. Le nombre de pays

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 30 Forum nauczycieli konsultantów participants n'a cessé d'augmenter, passant de sept à une quarantaine au XXIe siècle. À travers les décennies, le Concours a évolué, s'est adapté et réinventé, accompagnant les développements technologiques et musicaux, mais aussi historiques et politiques2 ». Source : https://fr.wikipedia.org/wiki/Concours_Eurovision_de_la_chanson [accès : 12.07.2018] Vrai Faux 1. L’Eurovision a lieu chaque année. 2. Il faut être membre de l’UER pour participer au Concours. 3. On ne peut pas regarder l’Eurovision sur Internet. 4. Le Concours a été inventé par les Français. 5. L’Eurovision a été créé avant le Festival de Sanremo. 6. La première année du Concours, 7 pays y ont participé. 7. Il y a de moins en moins de pays qui prennent part à l’Eurovision. 8. Depuis sa créatio, la formule du Concours ne change pas.

***

Le deuxième exercice est consacré à la toute première édition du Concours qui a eu lieu en 1956.

II. Eurovision – première édition Activité : Lisez le texte, ensuite trouvez les synonymes des mots au-dessous : « Le tout premier Concours Eurovision de la chanson a lieu le jeudi 24 mai 1956, au Teatro Kursaal de Lugano, en Suisse. Sept pays concourent pour le grand prix : l'Allemagne, la Belgique, la France, l'Italie, le Luxembourg, les Pays-Bas et la Suisse. L'Autriche, le Danemark et le Royaume-Uni devaient également participer mais ils n'ont pu respecter la date limite d'inscription et doivent s'abstenir. Tous trois diffusent cependant l'événement. C'est le pays hôte, la Suisse qui remporte la victoire, avec la chanson Refrain, interprétée par Lys Assia. Cette première édition demeure particulière. Seuls des artistes en solo sont admis à concourir et toute chorégraphie est interdite. De plus, chaque pays présente deux chansons — en raison du nombre restreint de participants – et envoie à Lugano deux jurés. Chaque juré peut attribuer deux points à une chanson, même à une chanson de son propre pays. Les résultats complets n'ont jamais été rendus publics, les bulletins de vote étant détruits immédiatement après la fin de la compétition. Il n'y a donc ni deuxième, ni dernière place3 ». Source : https://fr.wikipedia.org/wiki/Concours_Eurovision_de_la_chanson, [dostęp 12.07.2018]. a. participer au concours – ______b. prendre part à – ______c. renoncer – ______d. gagner – ______e. spéciale – ______f. acceptés – ______g. défendue – ______h. à cause de – ______i. limité – ______j. donner/accorder – ______

***

Voici l’activité consacrée à la 63e édition du Concours qui a eu lieu en 2018. La France a été représentée par le duo Madame Monsieur qui a interprété la chanson Mercy créée par eux-

31 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów mêmes. J’ai déjà publié deux ressources éducatives4 sur le site de RODN « WOM » de Częstochowa consacrées à cette chanson. Toutes les deux s’adressent aux apprenants niveau A2-B1. Voici un texte concernant les élèves dont le niveau est plus fort (B2).

III. Eurovision 2018 Activité : Lisez le texte et répondez aux questions : « Mercy raconte à la première personne la venue au monde d’un bébé sur le navire humanitaire de SOS-Méditerranée, juste après le sauvetage de sa mère, une Nigériane qui tentait de gagner l’Europe à bord d’un canoë pneumatique. Le 21 mars 2017, cette naissance était relayée sur Twitter par Grégory Leclerc, reporter à Nice-Matin. Emilie Satt, 29 ans, originaire de la côte d’Azur, et son mari, Jean-Karl Lucas, 35 ans, venu d’Amiens, alors en studio, voient la photo. « Nous avons été submergés par l’émotion, prenant soudain conscience du risque encouru par cette maman pour donner la vie, et par les bénévoles. Deux jours plus tard, la chanson était écrite ! », se souvient la jeune femme5 ». Source : Aurélie Blondel, Le Monde, 12.05.2018, https://www.lemonde.fr/televisions-radio/article/2018/05/12/eurovision-2018- france-2-mise-sur-madame-monsieur_5297807_1655027.html, [dostęp 12.07.2018]. 1. Quel événement a inspiré la création de la chanson Mercy ? 2. Quelle a été la réaction des membres de Madame Monsieur suite à cette nouvelle ? 3. Quels sont leurs sentiments envers la femme nigériane ? 4. Et vous, qu’est-ce que vous pensez de la décision prise par cette femme ?

***

L’Eurovision est un concours qui est souvent critiqué pour son niveau artistique faible et pour l’engagement politique des pays participants. Voici l’activité destinée aux apprenants niveau B1-B2 mais surtout assez mûrs pour parler des conflits politiques. Avant de visionner la vidéo, demandez à vos élèves d’expliquer les termes suivants : un opposant, surgir, être sous le joug de quelqu’un, la contestation, les protestations, boycotter, l’invasion, sanctionner, l’intervention, exproprier, pénaliser, la propagande, la déportation, l’annexion d’un territoire et des sous-entendus.

IV. Ces moments politiques qui ont marqué l’histoire de la compétition Activité préalable : Lisez le texte et répondez aux questions : « L’Eurovision c’est avant tout beaucoup de kitsch, de paillettes et d’acrobaties en tout genre et dans toutes les langues. Mais le concours musical, dont la finale de la 63e édition a lieu samedi 12 mai, a aussi parfois été le théâtre d’affrontements politiques entre les pays participants. Conflit entre la Russie et l’Ukraine, boycott d’Israël, critiques lors de la participation de la chanteuse transsexuelle Conchita Wurst… ces accrochages font souvent écho à l’état du monde et à l’évolution des mœurs. Cette année, la participation du duo français Madame Monsieur met un coup de projecteur sur la crise des migrants grâce à leur chanson Mercy. Retour en images sur neuf moments politiques qui ont marqué l’histoire de la compétition, choisis en collaboration avec Jean-Marc Richard et Nicolas Tanner, coauteurs du livre La Saga Eurovision, 60 ans d’histoires (éd. Favre) »6. 1. Comment vous comprenez la phrase : L’Eurovision c’est avant tout beaucoup de kitsch, de paillettes et d’acrobaties ? Êtes-vous d’accord avec cette opinion ? 2. Quels sont les domaines dans lesquels il y a des conflits entre différents pays ? Est-ce uniquement de la politique ?

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 32 Forum nauczycieli konsultantów

Activité : Regardez la vidéo, lisez les sous-titres et complétez le texte ci-dessous : En 1974, un homme surgit sur la scène pour protester contre la participation des deux pays : l’______et le ______gouvernés à l’époque par les dictateurs. La chanson portugaise devient l’hymne de la ______des ______qui a eu lieu la même année. En 1975, la ______est boycottée par la ______pour l’invasion de ______un an plus tôt. Suite à cet événement, 200 000 Grecs ont été chassés de l’île. En 1978, des pays d’______du Nord et du ______-______boycottent le représentant d’______, Izhar Cohen. Au moment de la diffusion de sa chanson, ils lancent des spots de publicité. Et même s’il gagne le concours, la ______annoncera la victoire de la ______. En 2003, le ______-______obtient le triste score de ______point au classement. Les autres pays protestent ainsi contre Tony Blair et sa décision d’intervenir en ______. En 2009, les représentants de ______chantent la chanson “We don’t wanna put in” ce que certains interprètent comme « Nous ne voulons pas de Poutine » – réaction à l’intervention de la ______en ______du Sud. En 2012, le concours se déroule en ______. Pour l’occasion, son président a fait construire une sale démesurée : le ______. Mais pour pouvoir le faire, il a rasé des quartires entiers de la capitale, ______, et a exproprié des habitants. Le tout sans tenir compte des critiques d’association des droits humains. En 2014, l’______est représentée par Conchita Wurst ce qui suscite la désapprobation des pays suivants : la ______, la ______et l’______qui ont voté les lois pénalisant « la ______homosexuelle ». Finalement, Conchita Wurst remporte le concours. En 2016, c’est la chanteuse Jamala représentant l’______qui gagne l’Eurovision. Sa chanson « 1944 » est une allusion à l’annexion de la Crimée par la ______7. D’après Joséfa Lopez, Le Monde, 11.05.2018, https://www.lemonde.fr/televisions-radio/video/ 2018/05/11/eurovision-2018-ces-moments-politiques-qui-ont-marque-l-histoire- de-la-competition_5297705_1655027.html, [dostęp 16.07.2018].

***

Après ce thème sérieux, je voudrais finir sur un ton plus léger et amusant. Durant le concours, il y a d’autres prix attribués que ceux pour la meilleure chanson. Voici le texte sur le prix Barbara-Dex.

V. Prix Barbara-Dex Activité 1 : Lisez le texte et cochez la bonne réponse : « Le Prix Barbara-Dex est une récompense humoristique annuelle décernée par des internautes votant en ligne, en marge du Concours Eurovision de la chanson. Il couronne l'interprète le plus mal habillé de l'édition concernée. […] Le prix tire son nom de la représentante belge à l'édition 1993 du concours, Barbara Dex. Cette chanteuse porta le soir de la finale, un ensemble beige qu'elle avait réalisé elle-même et qui retint l'attention du public et des commentateurs. Barbara Dex termina dernière et causa la première relégation de la Belgique (le pays manquant alors, pour la première fois depuis 1956, une édition du concours). Le commentateur néerlandais et comédien, Paul de Leeuw, plaisanta Barbara Dex et déclara qu'un prix de la robe la plus laide devrait être créé en son honneur. Par conséquent, la prestation de la chanteuse devint rapidement l’objet d’un culte de la part des fans. Deux d'entre eux, originaires des Pays-Bas, créèrent en 1997 le prix portant son nom. Ils le décernèrent eux-mêmes les deux premières années, puis à partir de 1999, demandèrent aux internautes d'attribuer le prix par un scrutin en ligne. La procédure de vote est actuellement hébergée par le site www.songfestival.be »8.

33 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

1. Le Prix Barbara-Dex est un prix : □ très convoité par les artistes. □ attribué pour rire. □ attribué par les journalistes. 2. Il est attribué par : □ le jury. □ les journalistes. □ les internautes. 3. Il est décérné aux artistes qui: □ chantent le mieux. □ sont très bien habillés. □ sont très mal habillés.

Activité 2 : Analysez le tableau ci-dessous et répondez aux questions : Récapitulatif par année9 : Année Artiste Pays Chanson 1997 Debbie Scerri Malte Let Me Fly 1998 Guildo Horn Allemagne Guildo hat euch lieb! 1999 Lydia Espagne No quiero escuchar 2000 Nathalie Sorce Belgique Envie de vivre 2001 Piasek Pologne 2 Long 2002 Michalis Rakintzis Grèce S.A.G.A.P.O 2003 t.A.T.u. Russie Nje vjer, nje bojsa 2004 Sanda Ladosi Roumanie I Admit 2005 Martin Vučić Macédoine Make My Day 2006 Nonstop Portugal Coisas de nada 2007 Verka Serduchka Ukraine Dancing Lasha Tumbai

2008 Gisela Andorre Casanova 2009 Zoli Ádok Hongrie Dance With Me 2010 Milan Stanković Serbie Ovo je Balkan 2011 Eldrine Géorgie One More Day

2012 Rona Nishliu Albanie Suus 2013 Moje 3 Serbie Ljubav je svuda 2014 Vilija Matačiūnaitė Lituanie Attention 2015 Trijntje Oosterhuis Pays-Bas Walk Along 2016 Nina Kraljić Croatie Lighthouse 2017 Slavko Kalezić Monténégro Space 2018 Eye Cue Macédoine Lost And Found

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 34 Forum nauczycieli konsultantów

1. Il y a deux pays dont les représentants ont eu deux fois le Prix Barbara-Dex, lesquels ? 2. Est-ce que ce prix a été décérné à un artiste polonais ? 3. En quelle année on a attribué le prix pour la première fois ? 4. Choisissez un(e) artiste (par exemple le prix 2007 – Verka Serduchka : https://www.youtube.com/watch?v=hfjHJneVonE), regardez sa performance et essayez de décrire son costume. Donnez votre opinion sur lui. 5. Regardez maintenant l’ensemble de Barbara Dex : https://www.youtube.com/watch?v=sTJW7YtTmZU. Vous trouvez qu’il est laid ? 6. Qu’est-ce que vous pensez du Prix Barbara Dex ? Le public devrait s’intéresser aux costumes des artistes ou, tout simplement, se concentrer sur l’interprétation de la chanson ?

***

Vous pouvez consacrer un cours entier à ces activités ou en choisir une ou deux selon le niveau et les intérêts de vos élèves. En tout cas, j’espère qu’elles vont plaire à vos apprenants et à vous-mêmes.

Corrigé I. Eurovision – informations générales Vrai Faux 1. L’Eurovision a lieu chaque année. X 2. Il faut être membre de l’UER pour participer au Concours. X 3. On ne peut pas regarder l’Eurovision sur Internet. X 4. Le Concours a été inventé par les Français. X 5. L’Eurovision a été créé avant le Festival de Sanremo. X 6. La première année du Concours, 7 pays y ont participé. X 7. Il y a de moins en moins de pays qui prennent part à l’Eurovision. X 8. Depuis sa création, la formule du Concours ne change pas. X

II. Eurovision – première édition a. participer au concours – concourir b. prendre part à – participer à c. renoncer – s’abstenir d. gagner – remporter la victoire e. spéciale – particulière f. acceptés – admis g. défendue – interdite h. à cause de – en raison de i. limité – restreint j. donner/accorder – attribuer

III. Eurovision 2018 1. Quel événément a inspiré la création de la chanson Mercy ? La naissance du bébé en pleine mer, juste après le sauvetage. 2. Quelle a été la réaction des membres de Madame Monsieur suite à cette nouvelle ? Ils étaient très émus par cette nouvelle. Elle les a beaucoup touchés. 3. Quels sont leurs sentiments envers la femme nigériane ? Ils la trouvent courageuse d’avoir pris ce risque pour offrir meilleure vie à son enfant. 4. Et vous, qu’est-ce que vous pensez de la décision prise par cette femme ? Réponses libres.

35 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

IV. Ces moments politiques qui ont marqué l’histoire de la compétition 1. Comment vous comprenez la phrase : L’Eurovision c’est avant tout beaucoup de kitsch, de paillettes et d’acrobaties ? Êtes-vous d’accord avec cette opinion ? Les auteurs critiquent le niveau artistique du concours en soulignant que souvent ce sont les costumes et les choréographies qui sont plus importants que le côté artistique. 2. Quels sont les domaines dans lesquels il y a des conflits entre différents pays ? Est- ce uniquement de la politique ? Non, ce n’est pas seulement les questions politiques qui sont source de conflits. Ce sont aussi questions des mœurs ou des conflits socio- politiques comme par exemple les immigrants.

En 1974, un homme surgit sur la scène pour protester contre la participation des deux pays : l’Espagne et le Portugal gouvernés à l’époque par les dictateurs. La chanson portugaise devient l’hymne de la Révolution des Œillets qui a eu lieu la même année. En 1975, la Turquie est boycottée par la Grèce pour l’invasion de Chypre un an plus tôt. Suite à cet événement, 200 000 Grecs ont été chassés de l’île. En 1978, des pays d’Afrique du Nord et du Moyen-Orient boycottent le représentant d’Israël, Izhar Cohen. Au moment de la diffusion de sa chanson, ils lancent des spots de publicité. Et même s’il gagne le concours, la Jordanie annoncera la victoire de la Belgique. En 2003, le Royaume-Unis obtient le triste score de zéro point au classement. Les autres pays protestent ainsi contre Tony Blair et sa décision d’intervenir en Iraq. En 2009, les représentants de Géorgie chantent la chanson “We don’t wanna put in” ce que certains interprètent comme « Nous ne voulons pas de Poutine » – réaction à l’intervention de la Russie en Ossetie du Sud. En 2012, le concours se déroule en Azerbaïdjan. Pour l’occasion, son président a fait construire une sale démesurée : le Crystal Hall. Mais pour pouvoir le faire, il a rasé des quartires entiers de la capitale, Bakou, et a exproprié des habitants. Le tout sans tenir compte des critiques d’association des droits humains. En 2014, l’Autriche est représentée par Conchita Wurst ce qui suscite la désapprobation des pays suivants : la Russie, la Biélorussie et l’Ukraine qui ont voté les lois pénalisant « la propaganda homosexuelle ». Finalement, Conchita Wurst remporte le concours. En 2016, c’est la chanteuse Jamala représentant l’Ukraine qui gagne l’Eurovision. Sa chanson « 1944 » est une allusion à l’annexion de la Crimée par la Russie.

V. Prix Barbara-Dex 1. Le Prix Barbara-Dex est un prix attribué pour rire. 2. Il est attribué par les internautes. 3. Il est décérné aux artistes qui sont très mal habillés.

1. Il y a deux pays dont les représentants ont eu deux fois le Prix Barbara-Dex, lesquels ? La Macédoine et la Serbie. 2. Est-ce que ce prix a été décérné à un artiste polonais ? Oui, à Piasek en 2001. 3. En quelle année on a attribué le prix pour la première fois ? En 1997. 4. Choisissez un(e) artiste (par exemple le prix 2007 – Verka Serduchka : https://www.youtube.com/watch?v=hfjHJneVonE), regardez sa performance et essayez de décrire son costume. Donnez votre opinion sur lui. Réponses libres.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 36 Forum nauczycieli konsultantów

5. Regardez maintenant l’ensemble de Barbara Dex : https://www.youtube.com/watch?v=sTJW7YtTmZU. Vous trouvez qu’il est laid ? Réponses libres mais il est facile de remarquer que les vêtements de la jeune fille sont très modestes et “normaux”par rapport à ceux des autres artistes. 6. Qu’est-ce que vous pensez du Prix Barbara-Dex ? Le public devrait s’intéresser aux costumes des artistes ou, tout simplement, se concentrer sur l’interprétation de la chanson ? Réponses libres. Ewelina Makowska

Przypisy: 1 Source : https://fr.wikipedia.org/wiki/Concours_Eurovision_de_la_chanson, [dostęp 12.07.2018]. 2 Idem. 3 Source : https://fr.wikipedia.org/wiki/Concours_Eurovision_de_la_chanson, [dostęp 12.07.2018]. 4 Source : http://www.womczest.edu.pl/new/wp-content/uploads/2018/07/Mercy-Madame-Monsieur.pdf; https://learningapps.org/5382368, [dostęp 12.07.2018]. 5 Aurélie Blondel, Le Monde, 12.05.2018, https://www.lemonde.fr/televisions-radio/article/2018/ 05/12/eurovision-2018-france-2-mise-sur-madame-monsieur_5297807_1655027.html, [dostęp 12.07.2018]. 6 Joséfa Lopez, Le Monde, 11.05.2018, https://www.lemonde.fr/televisions-radio/video/2018/05/11/eurovision-2018-ces-moments- politiques-qui-ont-marque-l-histoire-de-la-competition_5297705_1655027.html, [dostęp 16.07.2018]. 7 D’après Joséfa Lopez, Le Monde, 11.05.2018, https://www.lemonde.fr/televisions-radio/video/2018/05/11/eurovision-2018-ces-moments- politiques-qui-ont-marque-l-histoire-de-la-competition_5297705_1655027.html, [dostęp 16.07.2018]. 8 https://fr.wikipedia.org/wiki/Prix_Barbara-Dex, [dostęp 16.07.2018]. 9 https://fr.wikipedia.org/wiki/Prix_Barbara-Dex, [dostęp 16.07.2018].

Urszula Mielczarek Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie KONFERENCJA „WOLONTARIAT SZKOLNY W PRAKTYCE. RÓŻNE OBLICZA WOLONTARIATU”

marca 2019 r. w Regionalnym Uczestniczyli w niej opiekunowie wolon- Ośrodku Doskonalenia Nauczy- tariatu, nauczyciele wszystkich typów szkół 25 cieli „WOM” w Częstochowie od- i placówek oświatowych, wychowawcy klas, była się konferencja „Wolontariat szkolny pedagodzy szkolni. w praktyce. Różne oblicza wolontariatu” po- Konferencję przygotowała i poprowadziła święcona działalności wolontariackiej w szko- Urszula Mielczarek, nauczyciel-konsultant le wspieranej przez instytucje pozarządowe Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nau- działające na rzecz potrzebujących.

37 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów czycieli „WOM” w Częstochowie, we współ- szary zawarte w programie pracy wolon- pracy z Sylwią Kurcab, nauczycielem-kon- tariatu. sultantem Regionalnego Ośrodka Doskona- lenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie.

3. Przykłady dobrej praktyki pedagogicznej. Radosława Tatarczyk – nauczycielka; Ali- na Chybalska i Natalia Kurcab – uczennice Zespołu Szkół Muzycznych im. M.J. Żebrowskiego w Częstochowie podzieliły Przedstawiono różnorodne działania wo- się doświadczeniami z działalności wolontariatu. lontariatu w ich szkole. Zaprezentowały Prelegenci podjęli następujące tematy: liczne przykłady dobrych praktyk, przed- stawiły interesujące różnorodne działania 1. Organizacja wolontariatu szkolnego. prowadzone dla szkoły i poza nią. Urszula Mielczarek, nauczyciel-konsultant RODN „WOM” w Częstochowie na- 4. Wolontariat misyjny. wiązała do tematu przewodniego, przed- Barbara Rajs-Paterocyn, nauczyciel III LO stawiła najważniejsze ogniwa organizacji im. dr. W. Biegańskiego w Częstochowie wolontariatu w szkole. Odwołując się do i ks. Jacek Gancarek, dyrektor Papies- słów piosenki „Kto, jeśli nie ja, pomagać kiego Dzieła Misyjnego i delegat Metro- innym ma”, stwierdziła, iż warto poma- polity Częstochowskiego ds. misji opowie- gać potrzebującym. dzieli o działaniach misyjnych na kon- Szkolny wolontariat umożliwia realizację tynencie afrykańskim skierowanych głów- licznych celów dotyczących społeczności nie do dzieci. Ideą wolontariatu mi- uczniowskiej. Projekty wolontariackie mają syjnego jest wspieranie działalności pla- swojego koordynatora, który przygotowa- cówek misyjnych, ale także doświadcze- ny do pełnienia roli odpowiada za dzia- nie kultury danego kraju, aby potem być łalność szkolnego koła wolontariatu. Ur- swoistym „ambasadorem” misji. szula Mielczarek powiedziała o zmianach w przepisach, celach wolontariatu szkolnego, o wpływie działalności wolontariackiej na rozwój osobowości i kompetencji społecznych młodego człowieka.

2. Etapy budowania wolontariatu szkolnego. Sylwia Kurcab, nauczyciel-konsultant RODN „WOM” w Częstochowie, omówiła zasady regulujące pracę wolontariusza w obszarze diagnozowania potrzeb, planowania działań do realizacji, zapisów w statucie szkolnym. Przedstawiła zadania koordynatora wolontariatu oraz ob-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 38 Forum nauczycieli konsultantów

Praca wolontariuszy misyjnych, choć dzia- osiągnięcia w dziedzinie pomocy społecz- łają oni pod egidą Kościoła katolickiego, nej. Caritas niesie pomoc potrzebującym, nie polega na ewangelizacji wprost. zagrożonym wykluczeniem i wykluczo- Wolontariusze misyjni przede wszystkim nych społecznie. Ks. Paweł opowiedział służą swoim przykładem, zaangażowa- o działalności charytatywnej i humani- niem i chęcią pomocy. Wyróżniają się tarnej organizowanej w formie akcji do- wrażliwością na potrzeby innych. Poka- raźnych, okolicznościowych i długofalo- zują ludziom z odległych zakątków Ziemi, wych, zapobiegającej niekorzystnym zja- że świat o nich nie zapomniał. Okazują wiskom społecznym. Zaprosił do współ- im swoje zainteresowanie, otwartość. Nie- pracy Szkolne Koła Caritas w Archidie- raz najważniejsze jest to, że z nimi są cezji Częstochowskiej prowadzące sze- i realizują podstawowe potrzeby i war- roką działalność społeczną, zachęcał do tości. organizowania nowych kół przez szkoły.

5. Wolontariat europejski. Jan Strączyński ze Stowarzyszenia Wza- jemnej Pomocy „AGAPE” wraz ze studen- tami, członkami Stowarzyszenia Polsko- Włoskiego „Nowy Świat” i Mondo Nuovo – Associazione di Promozione Sociale przedstawili działania realizowane przez wolontariuszy włoskich skierowane do bezdomnych w Częstochowie. Wolon- tariusze mówili o tym, w jaki sposób ułatwiają funkcjonowanie ludziom, któ- rzy nie mają własnego domu, są samotni, opuszczeni i nie widzą sensu życia. Dzia- łania studentów włoskich skierowane były również do uczniów szkól często- chowskich korzystających ze świetlic szkolnych i środowiskowych. Tłumaczem przekazu Włochów była Jolanta Brze- zińska, nauczyciel języka francuskiego i włoskiego, nauczyciel-doradca metodyczny SOD w Częstochowie oraz Jan Strączyński.

7. Działalność społeczna na rzecz osób potrzebujących. Jan Cichecki, prezes Zarządu Fundacji „Promyk Nadziei”, omówił różnorodne i ciekawe formy pomocy skierowane do po- trzebujących mieszkańców Częstochowy. Zaprosił do współpracy chętnych nauczycieli wszystkich typów szkół, uczniów i rodziców wrażliwych na krzywdę i cier- pienie innych. Fot. P. Włodarczyk 6. Warto być dobrym. Urszula Mielczarek Ks. Paweł Dzierzkowski, zastępca dyrektora Caritas Archidiecezji Częstochow- skiej przedstawił wybitne i nowatorskie

39 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum nauczycieli konsultantów

Urszula Mielczarek Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie KONFERENCJA „WYCHOWAWCA PRZEWODNIKIEM AKTYWNOŚCI UCZNIÓW. POMYSŁY NA ZAJĘCIA Z WYCHOWAWCĄ – PRZYKŁADY DOBREJ PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ”

maja 2019 r. w Regionalnym i współpracy z rodzicami oraz przyjaznego Ośrodku Doskonalenia Nauczy- klimatu w klasie szkolnej. Integracja zes- 16 cieli „WOM” w Częstochowie od- połu klasowego jest gwarantem sukcesów była się konferencja „Wychowawca prze- dydaktyczno-wychowawczych zespołu nau- wodnikiem aktywności uczniów. Pomysły na czycieli, uczniów i rodziców. Wychowawca zajęcia z wychowawcą – przykłady dobrej kształtuje hierarchię systemu wartości ucz- praktyki pedagogicznej”. Została ona po- niów, dba o wychowanie dostosowane do święcona szukaniu ciekawych rozwiązań do sfer rozwojowych. zastosowania w pracy z uczniami, a jej W dalszej części konferencji prelegenci: uczestnikami byli wychowawcy klas, nau- Monika Rządkowska (Szkoła Podstawowa czyciele wszystkich typów szkół i placówek nr 14 w Częstochowie), Justyna Milejska- oświatowych, specjaliści szkolni. -Cień (Szkoła Podstawowa im. Powstańców Konferencję przygotowała i poprowadziła Styczniowych w Kruszynie) i Anna Sitek Urszula Mielczarek, nauczyciel-konsultant (Szkoła Podstawowa nr 7 w Częstochowie), Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nau- przedstawiły propozycje w obszarze dziele- czycieli „WOM” w Częstochowie, która pod- nia się dobrymi praktykami pedagogicznymi czas otwarcia nawiązała do tematu prze- i pomysłami na przeprowadzenie zajęć z wy- wodniego, stwierdzając, że pełnienie funkcji chowawcą. wychowawcy klasy przez nauczycieli to duże Panie zaprezentowały szeroką gamę cie- wyzwanie. kawych pomysłów. Pani Monika Rządkow- ska omówiła propozycje zajęć dotyczących wychowania do wartości, zaproponowała gry i zabawy w oparciu o książkę Ireny Koź- mińskiej i Elżbiety Olszewskiej, „Z dzieckiem w świat wartości”.

Prowadząca powiedziała o roli, zadaniach i odpowiedzialności wychowawcy. Jako koordynator działań wychowawczo-profilaktycznych czuwa on nad budowaniem więzi

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 40 Forum nauczycieli konsultantów

Nauczenie wartości to najważniejsza Założeniem pracy wychowawczej pani rzecz, jaką możemy zrobić dla szczęścia Anny Sitek są działania integrujące całą dziecka. Wychowanie na nich oparte sprzyja społeczność szkolną. Właściwa atmosfera rozwojowi dziecka w szczęśliwą dorosłą oso- i klimat panujący w klasach i w szkole zale- bę, ciekawą świata, potrzebującą bliskości ży od integracji. Integracja zespołu szkol- i umiejącą ją dawać innym, uczy podejmo- nego odbywa się poprzez wycieczki i wy- wania przez dziecko właściwych decyzji i wy- prawy po Jurze Krakowsko-Częstochow- borów. skiej, wspólne malowanie na wielkich arku- szach papieru, przedstawienia, zabawę, w których biorą udział uczniowie wszystkich klas, nauczyciele, dyrektor szkoły i rodzice.

Pani Justyna Milejska-Cień pracę wychowawcy z uczniami w klasie IV rozpoczęła przeprowadzeniem ankiety socjometrycznej w zakresie diagnozy relacji panujących w grupie. Wyniki ankiety wskazały kierunek Szkoła zżyta chętnie podejmuje się rea- działań w zakresie budowania porozumienia lizacji nowych, trudnych zadań do wyko- w klasie w atmosferze zaufania i bezpie- nania. W szkole panuje atmosfera wzajem- czeństwa, pracę nad emocjami. Pani Justy- nego zaufania, życzliwości i tolerancji, co na w swojej pracy wychowawczej stosuje pozwala poprawnie funkcjonować wszyst- różnorodne metody i techniki budujące kim. całej społeczności szkolnej Uczniowie poprawne relacje społecznej, takie jak: film, uczą się wrażliwości na potrzeby innych, rozmowa kierowana z elementami dyskusji, odpowiedzialności, kształtowania pozytyw- promyczkowe szeregowanie, mapa pojęcio- nych stosunków koleżeńskich. W zespole, wa, zdania niedokończone, tarcza strzelec- w którym uczniowie otwarcie się ze sobą ka, „łańcuch przyjaźni”. Dobrym, spraw- komunikują, znają i przestrzegają normy dzonym pomysłem jest wspólne rysowanie obowiązujące na co dzień, łatwiej zapobiec plakatów omawianych lektur, tworzenie agresji i innym trudnym zachowaniom. portretów literackich, klasowe tworzenie dzieł poetyckich, co służy budowaniu wspólnoty społeczności klasowej.

Fot. P. Włodarczyk Urszula Mielczarek

41 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum bibliotek i bibliotekarzy Forum bibliotek i bibliotekarzy

Alina Grabna Bożena Policińska Miłosława Pasternak Iwona Tutak Towarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich Oddział w Częstochowie SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI TOWARZYSTWA NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZY SZKÓŁ POLSKICH ODDZIAŁ W CZĘSTOCHOWIE W 2018 ROKU

owarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Najważniejsze działania podejmowane Szkół Polskich Oddział w Częstocho- w 2018 roku to: T wie to organizacja pożytku publicz- 1. Rozwijanie czytelnictwa nego działająca społecznie. W ramach rozwijania kompetencji czytel- Celem Towarzystwa jest czynny udział niczych nauczyciele bibliotekarze wzięli w tworzeniu właściwych warunków funk- udział w następujących akcjach: „Ogól- cjonowania bibliotek szkolnych, integracja nopolski Dzień Głośnego Czytania”, „Cała środowiska zawodowego nauczycieli biblio- Polska czyta dzieciom”, maraton czytel- tekarzy, działania na rzecz podnoszenia niczy „Wobec Wielkiej Zagłady” w XVII rangi biblioteki szkolnej i statusu nauczy- Ogólnopolskim Tygodniu Czytania Dzie- ciela bibliotekarza, ochrona interesów za- ciom oraz w Roku Ireny Sendlerowej, wodowych środowiska nauczycieli bibliote- Narodowe Czytanie „Przedwiośnia” Stefa- karzy, działania na rzecz rozwoju czytel- na Żeromskiego, VIII Festiwal Dekon- nictwa dzieci i młodzieży, kształtowanie strukcji Słowa „Czytaj!”, „Jak nie czytam, twórczej postawy zawodowej, popieranie ini- jak czytam – bicie rekordu w czytaniu”, cjatyw zawodowych, doskonalenie fachowe Bookcrossing „Uwolnij książki, dziel się nauczycieli bibliotekarzy. z innymi radością czytania”, „Światowy Dzień Pluszowego Misia”, „Dzień Postaci z Bajek”, II Ogólnopolskie Czytanie Jeży- cjady Małgorzaty Musierowicz. a) projekty czytelnicze o zasięgu mię- dzyszkolnym, miejskim, regionalnym, ogólnopolskim Nauczyciele bibliotekarze realizowali programy i projekty, takie jak: „Narodowy Program Rozwoju Czytel- nictwa” – Priorytet 3 – Rozwijanie za- interesowań uczniów poprzez promowanie i wspieranie rozwoju czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży, w tym za- Zebranie bibliotekarzy TNBSP kup nowości wydawniczych – maksy- malne kwoty dotacji na zakup książek

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 42 Forum bibliotek i bibliotekarzy

wyniosły 15000 zł, „Międzynarodowy – Zespół Szkół Samochodowo-Budow- Miesiąc Bibliotek Szkolnych”, „Poczy- lanych w Częstochowie, IV Powiatowy tajMY”, „Wychować człowieka mądre- Konkurs Czytelniczo-Plastyczny „Tę- go”, „Polubić czytanie!”, „Tysiąc powo- sknota za Niepodległą” – Szkoła Pod- dów by czytać”, „Festiwal Bajki” „Czy- stawowa nr 49 im. J. Kusocińskiego taj z Gangiem Słodziaków” – ogólno- w Częstochowie, I Wojewódzki Kon- polski projekt czytelniczy dla szkół kurs Literacki Inspirowany Twórczoś- podstawowych organizowany przez cią Bolesława Prusa – Zespół Szkół sieć sklepów Biedronka polegający na w Garnku, IX Powiatowy Konkurs Ka- wyrabianiu u dzieci nawyku codzien- ligraficzny „I Ty możesz zostać Mis- nego czytania poprzez nagradzanie trzem pióra” – Szkoła Podstawowa naklejkami w albumach czytelniczych. nr 24 w Częstochowie oraz Szkoła Równolegle konkurs dla nauczycieli Podstawowa nr 38 im. L. Zamenhofa na najlepszą promocję projektu z moż- w Częstochowie, liwością wygrania 3000 zł na książki d) inne imprezy o zasięgu między- do biblioteki szkolnej, szkolnym, miejskim, regionalnym, b) spotkania autorskie ogólnopolskim Członkowie Towarzystwa wzięli udział 28 09. 2018 r. uczniowie i nauczyciele w spotkaniach autorskich podczas 22. bibliotekarze Zespołu Szkół Samocho- Międzynarodowych Targów Książki dowo-Budowlanych w Częstochowie w Krakowie między innymi z: Wojcie- wzięli udział w VIII Festiwalu Dekon- chem Cejrowskim, ojcem Leonem strukcji Słowa „Czytaj!” zorganizowa- Knabitem, Wiolettą Piasecką, Anną nym przez Miejską Bibliotekę Publicz- Kaszubą-Dębską, Robertem Trojanow- ną oraz Centrum Promocji Młodych skim i Piotrem Kasińskim, Andrzejem w Częstochowie, 1.10.2018 r. nauczy- Pilipiukiem (26.10.2018 r. – 84 oso- ciele bibliotekarze Zespołu Szkół Sa- by), a także w spotkaniach autorskich mochodowo-Budowlanych w Często- z Waldemarem Cichoniem i Małgorza- chowie zorganizowali głośne czytanie tą Flis zorganizowanych przez Biblio- w ramach projektu „Mądra szkoła tekę Publiczną im. dr. W. Biegańskie- czyta uczniom” ph. „Czytanie drogą do go w Częstochowie w ramach IV edycji Niepodległej”. Festiwalu Bajki w Częstochowie 2. Rozwijanie młodych talentów i zainte- (70 osób), 10.04.2018 r. – 120 ucz- resowań niów – spotkanie autorskie z Mał- Wszystkie działania i inicjatywy podejmo- gorzatą Wójcik (zorganizowane przez wane na rzecz dzieci i młodzieży w 2018 r. Szkołę Podstawową nr 38 w Często- miały na celu rozbudzanie zaintereso- chowie), 14.06.2018 r. – 65 uczniów wań, promowanie talentów oraz przygo- brało udział w spotkaniu z Grze- towanie do licznych konkursów. Wspa- gorzem Kasdepke – zorganizowane niałe rezultaty można było osiągnąć poprzez Bibliotekę Publiczną Filię nr 15 przez prowadzenie zajęć pozalekcyjnych: w Częstochowie, literackich, dziennikarskich, plastycz- c) konkursy czytelnicze o zasięgu mię- nych, bibliotecznych. dzyszkolnym, miejskim, regional- Nauczyciele bibliotekarze zorganizowali nym, ogólnopolskim różnorodnego rodzaju konkursy czytelni- Członkowie Towarzystwa organizowali cze, takie jak: wiele konkursów, które odbywają się cyklicznie i wpisały się w tradycję po- a) konkursy czytelnicze i plastyczne szczególnych szkół, np.: XIV Powia- ● szkoły podstawowe: etap szkolny, towy Konkurs Wiedzy o Książce i Bib- etap międzyszkolny liotece – Szkoła Podstawowa nr 53 Powiatowy Konkurs Literacko-Czy- w Częstochowie, VII Powiatowy Kon- telniczy pt. ,,Najbardziej lubiani kurs Wiedzy o Książce i Literaturze przez dzieci bohaterowie lektur „Czytam, więc jestem” – Szkoła Pod- szkolnych dla klas I–III” – Szkoła stawowa nr 24 w Częstochowie, Po- Podstawowa w Brzyszowie, Powia- wiatowy Konkurs Poprawnej Pol- towy Walentynkowy Konkurs Czy- szczyzny „O gęsie pióro Mikołaja Reja” telniczy „Najbardziej romantyczny

43 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum bibliotek i bibliotekarzy

fragment książki”– Zespół Szkół nr 1 w Częstochowie, Powiatowy Konkurs Czytelniczy na „Szkolną gazetę promującą czytelnictwo” – Zespół Szkół w Garnku, Szkolny konkurs czytelniczy „Mistrz wzoro- wego czytania” – Szkoła Podsta- wowa nr 38 w Częstochowie, ● gimnazja: etap szkolny, etap mię- dzyszkolny Szkolny Konkurs Czytelniczy „Pięć pytań o… Częstochowie” Zespół Szkół Samochodowo-Budowlanych Wspólne zdjęcie przed Zamkiem w Pszczynie w Częstochowie, Powiatowy Kon- kurs „Mój kandydat do Literackiej Nagrody Nobla” – Zespół Szkół nr 1 w Częstochowie, ● szkoły ponadgimnazjalne: etap szkolny, etap międzyszkolny IX edycja Powiatowego Konkursu Kaligraficznego „I Ty możesz zostać Mistrzem pióra” – Szkoła Podsta- wowa nr 24 w Częstochowie i Szko- ła Podstawowa nr 38 w Często- chowie, III Wojewódzki Konkurs „Książka i informacja w erze me- diów cyfrowych” – TNBSP/O Czę- stochowa i PBP RODN „WOM” w Czę- stochowie, Warsztaty w Muzeum w Pszczynie

b) imprezy czytelnicze promujące ucz- niów, szkołę, TNBSP I. Działania na rzecz środowiska nauczy- cielskiego Z okazji „Narodowego czytania” miłoś- nicy książek wraz z nauczycielami ● imprezy promujące TNBSP w środowisku bibliotekarzami z kilku szkół ponad- szkolnym skierowane do nauczycieli gimnazjalnych wzięli udział w czyta- przedmiotów, dyrektorów szkół niu „Przedwiośnia” Stefana Żerom- Nauczyciele bibliotekarze uczestniczyli skiego, które zostało zorganizowane w pracach różnorodnych zespołów dzia- przez pracowników Publicznej Bib- łających w poszczególnych placówkach. lioteki Pedagogicznej RODN „WOM” Włączali się w organizację imprez i uro- w Częstochowie. Podejmowane inicja- czystości szkolnych, organizowali kon- tywy miały na celu promocję książki kursy, podejmowali działania z zakresu i czytelnictwa, edukacji czytelniczej, medialnej, ekolo- c) inne imprezy promujące TNBSP gicznej, prozdrowotnej, wychowawczej, regionalnej, pomagali w realizacji pro- W 2018 r. członkowie Towarzystwa jektów edukacyjnych i programów szkol- włączyli się w akcje promujące czy- nych. Uzupełniali zbiory biblioteczne telnictwo, takie jak: „Cała Polska zgodnie z potrzebami uczniów i nauczy- czyta dzieciom”, maraton czytelniczy cieli, „Wobec Wielkiej Zagłady” oraz w XVII Ogólnopolski Tydzień Czytania Dzie- ● szkolenia, warsztaty i inne formy dosko- ciom. Ponadto TNBSP Oddział w Czę- nalenia skierowane do rad pedagogicz- stochowie zorganizowało wyjazd edu- nych kacyjny do Muzeum Zamkowego Członkowie Towarzystwa podczas rad pe- w Pszczynie. dagogicznych promowali literaturę facho- wą oraz czasopisma dostępne w biblio-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 44 Forum bibliotek i bibliotekarzy

tece szkolnej. Zachęcali do korzystania – Szkoła Podstawowa nr 49 w Czę- z branżowych stron (witryn) interne- stochowie, towych. W czasie spotkań zespołów sa- ● Powiatowy Walentynkowy Konkurs mokształceniowych promowali współpra- Czytelniczy „Najbardziej romantyczny cę z uczelniami, organizacjami i stowa- fragment książki” – Zespół Szkół nr 1 rzyszeniami związanymi z edukacją, na- w Częstochowie, uczanym przedmiotem, a także informo- ● XIV Powiatowy Konkurs Wiedzy o Książ- wali nauczycieli o stanie czytelnictwa ce i Bibliotece – Szkoła Podstawowa w szkole. nr 53 w Częstochowie.

c) warsztaty i szkolenia dla bibliotekarzy II. Działania na rzecz środowiska lokal- różnych typów bibliotek nego Spotkania członków częstochowskiego od- a) imprezy organizowane w środowisku działu TNBSP, udział w kursach i szko- lokalnym leniach pozwoliły na wymianę doświad- 27.05.2018 r. Towarzystwo Nauczycieli czeń, doskonalenie zawodowe, poszerze- Bibliotekarzy Szkół Polskich Oddział nie oferty zajęć i konkursów dla uczniów w Częstochowie przygotowało stoisko oraz prezentowanie własnego warsztatu i zaprezentowało się społeczności lokal- pracy. Rada oddziału TNBSP w Często- nej podczas Pikniku Pozarządowego na chowie zorganizowała warsztaty eduka- Promenadzie im. Cz. Niemena w Często- cyjne na temat: chowie. „Jak skutecznie promować bibliotekę przez gazetkę szkolną – strategie, narzę- dzia, zasady” (21.02.2018 r.), „Krajobraz literacki znany i nieznany” (28.05.2018 r.), „Wzrost prestiżu biblioteki a kierunki polityki oświatowej w roku szkolnym 2018/2019” (25.09.2018 r.), „Warsztaty edukacyjne podczas wyjazdu na 22. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie” (26.10.2018 r.). Ponadto nauczyciele bibliotekarze z naszego oddziału w roku 2018 uczestniczyli w warsztatach, szkoleniach oraz w kon- Piknik Pozarządowy – Promenada im. Cz. Niemena ferencjach organizowanych przez Pub- liczną Bibliotekę Pedagogiczną RODN b) sponsorowanie jako TNBSP imprez lo- „WOM” w Częstochowie, Sekcję Bibliote- kalnych, konkursów itp. karską przy Oddziale ZNP, Samorządowy Członkowie naszego Oddziału w 2018 r. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Czę- zorganizowali pod patronatem Towarzys- stochowie na temat: „Ruch kadrowy twa i przy jego wsparciu finansowym w oświacie” (15.02.2018 r.), „Media spo- konkursy, mające na celu popularyzację łecznościowe w szkole – spotkanie orga- literatury wśród dzieci i młodzieży, takie nizacyjne” (19.02.2018 r.), „Dokumen- jak: tacja pracy bibliotecznej” (28.02.2018 r.), ● IX edycja Powiatowego Konkursu Kali- „Portale społecznościowe – narzędzia pro- graficznego „I Ty możesz zostać Mis- mocji działań edukacyjnych” (25.04.2018 r.), trzem pióra” – Szkoła Podstawowa „Jak odpowiedzialnie korzystać z mediów nr 24 oraz Szkoła Podstawowa nr 38 społecznych” (13.06.2018 r.), „Bezpiecz- w Częstochowie, ne i odpowiedzialne korzystanie z me- ● III edycja Wojewódzkiego Konkursu diów. Ewaluacja i podsumowanie pracy „Książka i informacja w erze mediów sieci” (13.06.2018 r.), „Jakość i efektyw- cyfrowych” – TNBSP/ O Częstochowa ność pracy biblioteki szkolnej” i PBP RODN „WOM” w Częstochowie, (20.09.2018 r.), „Excel w pracy dla nauczyciela – dla średniozaawansowanych” ● IV edycja Konkursu czytelniczo-plas- (16.10.2018 r.), „Rola biblioteki szkolnej tycznego „Tęsknota za Niepodległą” w pracy z uczniem ze specjalnymi po-

45 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Forum bibliotek i bibliotekarzy

trzebami edukacyjnymi” (5.11.2018 r.), jektu z zakresu oświaty i edukacji, „Innowacje i programy autorskie w bib- współfinansowanego przez Urząd liotece” (11.12.2018 r.), „Rozwijanie kom- Miasta Częstochowy i Towarzystwo petencji czytelniczych dzieci i młodzieży Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Pol- w szkołach i placówkach” (14.11.2018 r.), skich Oddział Częstochowa, „Akademia Szczęśliwego Dzieciństwa – 26.10.2018 r. na 22. Międzynaro- – dziecko w cyfrowym świecie” dowe Targi Książki do Krakowa, (21.11.2018 r.), „Ochrona danych osobo- w którym uczestniczyli nie tylko wych a ich przetwarzanie” (29.11.2018 r.), członkowie Towarzystwa, ale rów- „Cyfrowe zasoby promocji czytelnictwa” nież miłośnicy książek i uczniowie (3.12.2018 r.), aktywnie włączający się w życie bib- d) współpraca z bibliotekami liotek szkolnych. W tym roku wy- W ramach współpracy z innymi biblio- jazd na Targi cieszył się wyjątko- tekami prowadzono wypożyczenia mię- wym zainteresowaniem, dzybiblioteczne, które w znacznym stop- c) współpraca z innymi bibliotekami niu pomogły w przygotowaniach uczniów W ramach współpracy z Publiczną Bib- do różnego typu konkursów i olimpiad, lioteką Pedagogiczną RODN „WOM” jak również ułatwiły dostęp do lektur w Częstochowie zorganizowano dla szkolnych i literatury fachowej. uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych III edycję Wojewódz- III. Działania na rzecz nauczycieli bib- kiego Konkursu „Książka i informacja liotekarzy w erze mediów cyfrowych”. Członko- wie Towarzystwa uczestniczyli w pra- Spotkania członków częstochowskiego od- cach sieci współpracy i samokształ- działu TNBSP, udział w kursach i szkole- cenia bibliotekarzy prowadzonej przez niach pozwoliły na wymianę doświadczeń, pracowników Publicznej Biblioteki Pe- doskonalenie zawodowe, poszerzenie oferty dagogicznej RODN „WOM” w Często- zajęć i konkursów dla uczniów oraz prezen- chowie na temat „Jak odpowiedzialnie towanie własnego warsztatu pracy. korzystać z mediów społecznych”. 1. Działania w środowisku nauczycieli Przedstawiciele Towarzystwa wzięli bibliotekarzy różnych szkół udział w ogólnopolskiej akcji Naro- a) konkursy i imprezy okolicznościo- dowe Czytanie 2018 przygotowanej we TNBSP (np. fora, spotkania jubi- przez Publiczną Bibliotekę Pedago- leuszowe itp.) giczną, które odbyło się 7.09.2018 r. XIV Forum Bibliotekarzy Wojewódz- w Auli „Forum” Regionalnego Ośrodka twa Śląskiego „Biblioteka w działaniu Doskonalenia Nauczycieli „WOM” – działanie w Bibliotece” (20.03.2018 r.), w Częstochowie. Podczas spotkania maraton czytelniczy „Wobec Wielkiej wysłuchaliśmy fragmentów książki Zagłady” w Roku Ireny Sendlerowej i obejrzeliśmy sceny z filmu „Przed- oraz w XVII Ogólnopolski Tydzień Czy- wiośnie” Stefana Żeromskiego. Na pa- tania Dzieciom (8.06.2018 r.), Ogól- miątkę akcji ostemplowaliśmy własne nopolski Kongres Nauczycieli Biblio- książki pamiątkową pieczęcią. tekarzy Bibliotek Pedagogicznych d) inne formy działań podejmowanych i Szkolnych (25.09.2018 r.), XV Regio- w środowisku bibliotekarskim nalne Forum Bibliotekarzy w Często- Rada oddziału na zaproszenie Prezy- chowie (16.10.2018 r.), Seminarium denta Miasta Częstochowy uczest- „2018 Rok Zbigniewa Herberta w edu- niczyła 22.09.2018 r. w Gali Ekonomii kacji i bibliotece” (29.11.2018 r.), Społecznej w Filharmonii Częstochow- b) wycieczki i wyjazdy edukacyjne skiej im. B. Hubermana, w spotkaniu Rada Oddziału Towarzystwa zorgani- wigilijnym z Prezydentem Miasta zowała dwa wyjazdy edukacyjne dla Częstochowy (13.12.2018 r.). Nauczy- uczniów i nauczycieli: ciele bibliotekarze z Zespołu Szkół Samochodowo-Budowlanych w Często- – 18.05.2018 r. do Muzeum Zamko- chowie wzięli aktywny udział w akcji wego w Pszczynie w ramach pro-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 46 Forum bibliotek i bibliotekarzy

charytatywnej „Święty Mikołaj na wystawę z okazji 100-lecia Niepod- Kresy”. ległej „Orzeł czarny. Orzeł biały”, W związku z wprowadzeniem reformy oś- a także wzięli udział w warsztatach wiaty i likwidacją szkół gimnazjalnych edukacyjnych, odział TNBSP wspierał poszukujących c) informacja o osiągnięciach osobis- pracy nauczycieli bibliotekarzy poprzez tych koleżanek i kolegów członków przekazywanie informacji o wolnych miej- TNBSP scach w bibliotekach. Członkowie TNBSP Oddział w Często- 2. Promocja działań TNBSP chowie w 2018 r. zostali wyróżnieni a) nowoczesne formy przekazu kilkunastoma Nagrodami Dyrektora Szkoły, TNBSP Oddział Częstochowa posiada stronę internetową http://tnbsp- d) inne działania niewymienione wyżej czest.netai.net/, na której publiko- (np. udział w pracach różnych or- wane są działania podejmowane przez ganizacji z ramienia TNBSP) członków oddziału, a także Kwartalnik Pani Alina Grabna została powołana TNBSP/Oddział w Częstochowie, do komisji oceniającej wnioski w ra- b) obchody Dnia Bibliotekarza, Tygod- mach otwartego konkursu ofert Urzę- nia Bibliotek itp. du Miasta Częstochowy z zakresu edukacji ekologicznej. W ramach Dnia Bibliotekarza oraz Ty- godnia Bibliotek nauczyciele bibliotekarze wraz z uczniami wzięli udział Działania podejmowane przez członków wyjeździe edukacyjnym do Pszczyny Towarzystwa publikowane są na łamach 18.05.2018 r. odbywającym się w ra- Kwartalnika TNBSP Oddział w Częstochowie mach projektu z zakresu oświaty oraz w „Częstochowskim Biuletynie Oświa- i edukacji, współfinansowanego przez towym” RODN „WOM” w Częstochowie. Urząd Miasta Częstochowy i Towa- Alina Grabna rzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Bożena Policińska Szkół Polskich Oddział Częstochowa. Miłosława Pasternak Uczestnicy zwiedzili Muzeum Zam- Iwona Tutak kowe, kompleks pałacowy, zwiedzili

XV Regionalne Forum Bibliotekarzy

47 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce Edukacja w teorii i praktyce

WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE I EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA

Ewelina Janowska Miejskie Przedszkole nr 41 w Częstochowie MALI KUCHARZE W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 41 W CZĘSTOCHOWIE

rawidłowe odżywianie, czyli spożywa- czyć organizmowi wszystkich niezbędnych nie produktów bogatych w składniki składników. Wśród najważniejszych założeń P odżywcze ma ogromny wpływ na zdro- innowacji należy wymienić: propagowanie wie, rozwój i funkcjonowanie organizmu i wdrażanie idei zdrowego żywienia na co ludzkiego. dzień, promowanie prawidłowych nawyków Jakość posiłków, ich rodzaj, właściwe żywieniowych, poszerzanie wiedzy na temat proporcje i prawidłowe nawyki żywieniowe zdrowego odżywiania, uświadomienie skut- są podstawą w profilaktyce chorób cywili- ków niewłaściwej diety, stwarzanie warun- zacyjnych, m.in. otyłości wśród dzieci. Obec- ków do działań kulinarnych, zapoznanie nie przyzwyczajenia żywieniowe ulegają bar- z organizacją i działaniem kuchni przed- dzo szybkim zmianom, lecz nie zawsze są to szkolnej, rozwijanie zainteresowań dzieci, zmiany na lepsze. Wśród dzieci można zaob- prowadzenie preorientacji zawodowej wy- serwować awersję do jedzenia podstawo- chowanków (poznanie zawodów: dietetyk, wych produktów: warzyw, owoców, mleka, kucharz, intendent), ale także doskonalenie nabiału, mięsa. Dzieci nierzadko nie są sprawności manualnej (krojenie, ugniata- przyzwyczajone do spożywania zróżnicowa- nie, smarowanie, mieszanie itp.), rozwijanie nych posiłków, toteż reagują na nie nie- umiejętności prospołecznych (współpraca chęcią. Okazuje się, iż w jadłospisie dzieci w grupie, wzajemna pomoc, dbanie o bez- często pojawiają się słodycze, jedzenie typu pieczeństwo swoje i innych), czerpanie ra- fast food i napoje gazowane, które nega- dości i satysfakcji z podejmowanych dzia- tywnie oddziałują na zdrowie młodego orga- łań. nizmu. Dlatego konieczne jest podejmowa- Innowacja ma charakter programowy, nie działań na rzecz edukowania najmłod- polega na rozszerzeniu treści programowych szych i ich rodziców, korygowania złych zawartych w Podstawie programowej wycho- przyzwyczajeń, nabywania prawidłowych wania przedszkolnego1 oraz w Programie nawyków żywieniowych. Okres przedszkol- wychowania przedszkolnego „Kocham przed- ny to czas poznawania nowych smaków, szkole”2. Zajęcia odbywają się w grupie przezwyciężania niechęci do spożywania 5-latków, 1–2 razy w miesiącu, z wykorzys- niektórych potraw, kształtowania się upodo- taniem różnorodnych metod, form pracy bań kulinarnych i nawyków żywieniowych. oraz ciekawych środków dydaktycznych. Myślą przewodnią innowacji „Smacznie, zdrowo, kolorowo” realizowanej w roku Metody pracy: szkolnym 2018/2019 jest nauczenie dzieci ● czynne: zadania stawiane dziecku, kie- poprzez zabawę, jak i co jeść, aby dostar- rowania własną działalnością dziecka, samodzielne doświadczenie, ćwiczenia,

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 48 Edukacja w teorii i praktyce

● słowne: pogadanka, polecenia, objaśnie- W styczniu dzieci poznały techniki skła- nia, instrukcje, burza mózgów, wiersze, dania serwetek. Rozwiązywały zagadki do- historyjki, opowiadania nauczyciela i dzie- tyczące różnych produktów spożywczych ci, śpiewanie piosenek, zagadki, poprzez dotykanie, wąchanie, degustowanie ● oglądowe: pokaz, obserwacja. i odgadywanie. Wykonały i skonsumowały szaszłyki ze zdrowych produktów. Formy pracy: W lutym przedszkolaki odwiedziły kuch- ● indywidualna, zespołowa, grupowa. nię przedszkolną, poznały zawód kucharza i intendenta; przeprowadziły wywiad z pa- Środki dydaktyczne: niami kucharkami na temat rytmu dnia ● plakat „Piramida zdrowego żywienia i ak- pracy w kuchni i przygotowania posiłków. tywności fizycznej”, materiały plastyczne, Dzieci obejrzały wyposażenie kuchni, sfor- produkty spożywcze, naczynia i sprzęty mułowały zasady bezpieczeństwa. Następnie kuchenne, fartuszki. przygotowały kanapki z ulubionych pro- duktów, z wykorzystaniem różnego rodzaju W październiku gościliśmy w przedszkolu pieczywa. Po skończonej pracy mali kucha- panie dietetyczki, które omówiły zasady pra- rze zjedli kanapki. widłowego żywienia na podstawie „Piramidy W marcu wychowankowie poznawali i de- zdrowego żywienia i aktywności fizycznej”. gustowali różne rodzaje nabiału. Wykonali Zwróciły uwagę na produkty, które powinny pierogi: przygotowali i wyrabiali ciasto na znaleźć się w diecie oraz te, które należy pierogi (odmierzenie składników, miesza- ograniczyć lub wyeliminować z jadłospisu. nie), zrobili farsz (ser z cukrem trzcinowym, Uświadomiły dzieciom wpływ odżywiania na ser z jabłkiem), lepili pierogi z farszem. Na zdrowie człowieka oraz wskazały skutki nie- zakończenie zajęć stworzyli plakat rekla- właściwych nawyków żywieniowych. Ponad- mujący danie, a następnie częstowali przy- to przedszkolaki poznawały, degustowały gotowanym daniem społeczność przed- różne produkty spożywcze, ze zwróceniem szkolną. uwagi na ich wartości odżywcze. Wykonały W kwietniu dzieci zostały zapoznane pyszną i zdrową sałatkę owocową. Na ko- z wartością odżywczą płatków owsianych, niec zajęć dzieci, wspólnie z gośćmi, przy- a następnie odmierzyły i wymieszały podane gotowały plakat „Piramida zdrowia” i przy- w przepisie składniki, wyrobiły ciasto na rzekły, iż będą przestrzegać zasad i dbać pyszne ciasteczka owsiane, które zostały o swoje zdrowie. upieczone w przedszkolnej kuchni. W przer- W listopadzie przedszkolaki poznały war- wie oczekiwania na wypieki dzieci spotkały tości odżywcze warzyw, nazywały i rozpoz- się z panią intendentką, która opowiedziała nawały je, przygotowały sałatkę warzywną o zasadach żywienia najmłodszych i tworze- (krojenie warzyw, mieszanie). Z wielkim nia jadłospisów, odpowiadała na pytania smakiem degustowały sałatkę, przezwycię- przedszkolaków, a następnie wszyscy razem żając tym samym niechęć do spożywania układali przykładowy jadłospis. niektórych warzyw. Uczyły się nakrywać do W maju grupa „Słoneczka” wyjechała na stołu, ze zwróceniem uwagi na ułożenie ta- wycieczkę do Owczarkowej Zagrody w Wą- lerzy, sztućców. Chętnie i z wielkim zaanga- soszu, gdzie obserwowała i nazywała mie- żowaniem pełniły funkcję dyżurnych przy szkające tam zwierzęta, słuchała opowieści posiłkach. o zwyczajach zwierząt, uczestniczyła w war- W grudniu wychowankowie poznali tra- sztatach o nazwie „W gorącej wodzie kąpa- dycję pieczenia pierniczków na Święta Bo- ny” uczących wyrobu wiejskiego makaronu, żego Narodzenia. Następnie, wspólnie z nau- ale również zgłębiała tradycje, zwyczaje lu- czycielem, przygotowali ciasto według prze- dowe, dawne zawody. Przedszkolaki poznały pisu (odmierzenie i mieszanie składników, także zdrowe napoje jako alternatywę dla wyrabianie ciasta). Po rozwałkowaniu wy- napojów gazowanych; przygotowały lemo- krawali ciasteczka za pomocą specjalnych niadę zgodnie z przepisem. foremek. Tak przygotowane pierniczki zos- Dzieci chętnie brały udział w zajęciach, tały upieczone w przedszkolnej kuchni, a nas- starannie i w skupieniu realizowały zada- tępnego dnia – ozdobione przez dzieci nia. Warsztaty poszerzyły ich wiedzę na lukrowymi pisakami i kolorowymi cukie- reczkami.

49 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

temat zdrowego odżywiania, zachęciły do podejmowania wspólnych, kulinarnych wyz- wań, rozwijały zainteresowania, ale także okazały się świetną zabawą i przygodą.

Nasze pierogi

Robimy sałatkę warzywną

Ugniatamy ciasto na pierniczki

Bierzemy udział w warsztatach o nazwie „W gorącej wodzie kąpany” uczących wyrobu wiejskiego makaronu podczas wycieczki do Owczarkowej Zagrody w Wąsoszu Ewelina Janowska

Przypisy: 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz

podstawy programowej kształcenia ogólnego Ciasteczka już gotowe dla szkoły podstawowej, [...]; Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przed-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 50 Edukacja w teorii i praktyce

szkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach Pleskot M., Staszewska-Mieszek A., Kocham przed- podstawowych oraz innych form wychowania szkole. Program wychowania przedszkolnego, przedszkolnego (Dz.U. z 2017, poz. 356). Warszawa 2018. 2 M. Pleskot, A. Staszewska-Mieszek, Kocham Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej przedszkole. Program wychowania przedszkol- z dnia 14 lutego 2017r. w sprawie podstawy nego, Warszawa 2018. programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształ- cenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, Bibliografia: kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej Krawczyński M., Żywienie dzieci w wieku szkol- przysposabiającej do pracy oraz kształcenia nym i młodzieży, Kraków 2008. ogólnego dla szkoły policealnej; Podstawa Fordham H., Nakarmić dziecko. Przepisy na zdro- programowa wychowania przedszkolnego dla we i kolorowe posiłki, Warszawa 2016. przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szko- Gorzelińska J., Piramida w kuchni, czyli zdrowo łach podstawowych oraz innych form gotujemy, Warszawa 2010. wychowania przedszkolnego – załącznik nr 1 Kłosińska A., Zdrowa kuchnia dla dzieci. Wska- (Dz.U. z 2017, poz. 356). zówki, rady, przepisy, Warszawa 2011. Przepisy kulinarne ze zbiorów własnych.

Agnieszka Rudzińska Urszula Gorzędowska Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 w Rędzinach DBAJĄC O WŁASNE ŚRODOWISKO, DBAMY O LEPSZY ŚWIAT

asze przedszkole, jak co roku, bar- przenosimy dzieci w świat przyrody – zdro- dzo dba o wzmacnianie działań wych roślin, czystego powietrza, środowiska N proekologicznych. Przedszkolaki do- przyjaznego nam i innym organizmom. wiadują się, że troszcząc się o swoje naj- Barwna szata graficzna, dużo nowych wia- bliższe środowisko, przyczyniają się do dba- domości, ciekawe ilustracje mają zachęcić nia o lepszą i czystszą planetę. Działań jest dzieci i rodziców do wspólnej aktywności wiele, opiekujemy się ptakami, tworzymy proekologicznej. Rodzice razem ze swoimi ścieżki przyrodnicze i zielone kąciki w sa- pociechami mogą poszerzać swoją wiedzę na lach, redagujemy gazetkę „Mały Ekolog”, temat ekologii i korzystać z atrakcyjnych sprzątamy plac przedszkolny z okazji Świa- materiałów. towego Dnia Ziemi oraz sadzimy kwiatki, aby nasz ogród przedszkolny był jeszcze piękniejszy. Dzieci chętnie uczestniczą w przedsięwzięciach, dzięki czemu zdobywa- ją wiedzę ekologiczną. W działaniach biorą udział wszystkie przedszkolaki: 3-, 4-, 5- oraz 6-latki. Co więcej, nie tylko dzieci zdobywają wiedzę na temat ekologii, ale również ich rodzice. Jednym z działań ekologicznych, którego podjęliśmy się z wielkim zaangażowaniem, było opracowanie i zredagowanie przedszkolnej gazetki „Mały Ekolog”. Dzięki niej Gazetka przedszkolna „Mały Ekolog”

51 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Nasi mali ekolodzy rozumieją już zna- Rozróżniamy również odgłosy naszych czenie słowa ekologia, znają zależności za- pierzastych przyjaciół, wiemy, jak ćwierkają chodzące w świecie roślin i zwierząt, wiedzą, wróbelki, kraczą wrony i pogwizdują kosy, że świat przyrody jest piękny i tajemniczy, lecz najpiękniejszy jest śpiew skowronka, a częścią tego świata jest człowiek, który dźwięczny i przyjemny dla ucha. Spotkania musi o niego dbać. W gazetce omawiamy z przyrodą dostarczają nam wiele radości działania ekologiczne realizowane przez i niezapomnianych przeżyć. Dzieci wiedzą, przedszkole. Opisujemy utworzone w salach jak zachować się podczas obserwacji, cicho zielone kąciki, akcje i ważne wydarzenia i spokojnie obcować z przyrodą, a ona po- ekologiczne. W gazetce znajdują się również trafi pokazać nam swoje piękno. zadania dla przedszkolaków. Na ostatniej Również wiosną pamiętamy o ptakach. stronie umieszczono obrazki roślin do poko- W naszym ogrodzie przedszkolnym założy- lorowania. Oprócz gazetki w kąciku dla ro- liśmy pierwsze budki lęgowe, które stanowią dziców zamieszczamy ważne informacje z za- zastępcze miejsce gniazdowania. Tam ptaki kresu ekologii, wzbogacamy je barwnymi budują swoje gniazda i wychowują pisklęta. ilustracjami i ciekawymi artykułami. Budki lęgowe dla ptaków to najprostszy Kolejnym działaniem proekologicznym, i najskuteczniejszy sposób ich aktywnej które podejmujemy co roku, jest pomaganie ochrony. W wyniku utraty naturalnych ptakom w różnych porach roku. Już w ok- siedlisk lęgowych i dziupli, wiele gatunków resie jesienno-zimowym umieszczamy w wielu ptaków w Polsce znacznie obniżyło swą li- miejscach, w ogrodzie przedszkolnym domki czebność, a niektórym groziło nawet wygi- dla ptaków. Na drzewach wieszamy sło- nięcie. Poprzez takie działania tworzymy ninkę oraz specjalne kulki z karmą z róż- ptakom zastępczą osłonę przed czynnikami nych zbóż. Dzieci systematycznie doglądają pogodowymi i drapieżnikami. Ich jaja i pis- karmniki i dosypują ziarna. Oczywiście klęta mogą się czuć bezpieczne. Tego nauczycielki wyjaśniają im wcześniej, dla- wszystkiego dzieci dowiadują się podczas czego podejmujemy takie działania – na zajęć przyrodniczych w przedszkolu. Dzięki zajęciach dydaktycznych wychowankowie aktywnej obserwacji na zajęciach badaw- zyskują świadomość, iż dokarmiając ptaki, czych poznaliśmy nowego lokatora, który zbliżamy się do nich, uczymy się bezpo- zamieszkał w naszym ogrodzie przedszkol- średniego kontaktu z przyrodą, pobudzamy nym. Jest nim sikorka – to ona jako pierw- swoje zainteresowania, a także mamy po- sza znalazła domek w naszej budce lęgowej. czucie, że robimy coś dobrego. Dzięki ob- Od tej pory co roku obserwujemy ją, jak serwacjom w ogrodzie przedszkolnym poz- buduje swoje gniazdko, jak niezliczoną ilość naliśmy wiele gatunków ptaków. Znamy razy przylatuje z małymi patyczkami czy i wiemy jak wyglądają: sikorki, wróble, wro- trawką, jak mozolnie i cierpliwie pracuje. ny, szpaki, sroki i kosy, poznaliśmy piękne Dzieci z zaciekawieniem i dużym zaintere- barwy sójek, które coraz częściej nas od- sowaniem przyglądają się, kiedy wylecą wiedzają, zza okna obserwowaliśmy nawet z budki młode ptaszki. bażanty i stado kuropatw.

Dokarmianie ptaków w ogrodzie przedszkolnym Budka lęgowa dla ptaków w ogrodzie przedszkolnym

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 52 Edukacja w teorii i praktyce

Działania ekologiczne pobudzają zainteresowania dzieci ornitologią i rozwijają zachowania proekologiczne. Dbanie o ptaki kształtuje w dzieciach empatię, poczucie obowiązku, wrażliwość na istoty żywe, a prawidłowo prowadzone dokarmianie mo- że być jedną z form aktywnej ochrony przyrody. „Gdy słońce świeci sprzątamy śmieci” – pod takim hasłem rozpoczynamy sprzą- tanie ogrodu przedszkolnego z okazji obcho- dzonego co roku przez naszych przedszko- laków Światowego Dnia Ziemi. Celem przewodnim akcji jest kształtowanie u dzieci postaw proekologicznych i przekonanie, że Praca plastyczna z surowców wtórnych człowiek poprzez swoje działanie może także wykonana przez dziecko 6-letnie ratować przyrodę. Najistotniejsze jest zin- Kolejnym działaniem o charakterze ekolo- tegrowanie wszystkich przedszkolaków gicznym jest organizowanie w przedszkolu w słusznej sprawie oraz wspólna zabawa. zielonych kącików. W każdej sali, dzięki Wszystkie dzieci otrzymują jednorazowe rę- pomocy rodziców, parapety zielenią się róż- kawiczki foliowe i sprzątają ogród przed- nymi doniczkowymi kwiatami, które tworzą szkolny z wszelkich śmieci: kamieni, gałą- odpowiedni mikroklimat. zek oraz drobnych papierków. W ten sposób dbamy o naszą planetę. Oczywiście wiemy, że nie należy wyrzucać śmieci na ziemię, ponieważ większość opakowań, torebek foliowych oraz innych przedmiotów z plastiku bardzo długo rozkłada się i nisz- czy nasze środowisko. Podjęte działania po- przedzają zajęcia z cyklu „Dbamy o śro- dowisko”, w czasie których pogłębiamy wiedzę naszych wychowanków na tematy związane z segregacją śmieci, a co więcej zachęcamy również rodziców do udziału w zajęciach. W ten sposób dzieci dowiadują się, że żółty pojemnik na śmieci powinien zawierać plastik, niebieski pojemnik papier, a zielony szkło. Przedszkolaki mają również Zielony kącik w grupie dzieci 5-letnich okazję tę wiedzę wypraktykować. W naszej placówce znajdują się pojemniki do segre- Dzięki nim powietrze staje się czystsze gacji śmieci, wrzucamy do nich zużyte ba- i bardziej przyjazne. Dlatego właśnie rośliny terie, żarówki oraz gromadzimy nakrętki, doniczkowe nie tylko zdobią wnętrza miesz- które następnie przekazujemy na rzecz dzie- kań, ale są też sprzymierzeńcami zdrowia. ci niepełnosprawnych. Dzięki takim działa- Przetwarzają dwutlenek węgla w tlen, oczysz- niom wspieramy akcje charytatywne i uczy- czają i regulują wilgotność powietrza. Za- my dzieci, jak pomagać innym osobom wierają lotne substancje, które potrafią li- w trudnych sytuacjach życiowych. Wiemy kwidować drobnoustroje unoszące się w po- również, że materiały wtórne możemy wietrzu. I co nie tak dawno odkryto – nie- ponownie wykorzystać i tworzyć z nich które rośliny doniczkowe skutecznie od- wspaniałe, pełne inwencji twórczej prace filtrowują powietrze z toksyn, np. formalde- plastyczne. Organizujemy wystawy prac hydów i likwidują smog elektromagnetyczny oraz promujemy je w konkursach ekologicz- emitowany przez urządzenia elektryczne nych o charakterze gminnym i powiatowym. i elektroniczne. Przekazujemy również rodzi- Dzięki temu podnosimy świadomość ekolo- com i dzieciom ważne informacje dotyczące giczną dzieci i kształtujemy poczucie odpo- bezpieczeństwa podczas obcowania z rośli- wiedzialności za otaczającą nas przyrodę. nami w naszym najbliższym środowisku.

53 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Nie każdy przecież wie, że niektóre rośliny tycznej pod nazwą „Drzewa wokół nas”. mogą być niebezpieczne dla ludzi i zwierząt. Główny cel tego działania to edukacja eko- Stworzyliśmy listę z nazwami roślin do- logiczna przedszkolaków poprzez obserwację niczkowych, które najskuteczniej usuwają przyrody w jej naturalnym środowisku toksyny z powietrza i są bezpieczne dla w różnych porach roku, co nie jest możliwe dzieci: sansewieria gwinejska, palma areca, w sali przedszkolnej. Przebieg ścieżki dy- rapis wyniosły, nefrolepis, zielistka Stern- daktycznej zaplanowany został tak, aby berga, aloes, liriope szafirkowata, pepero- dzieci poznały jak najwięcej polskich drzew mia, bazylia, mięta itp. iglastych i liściastych. Okazy przyrodnicze zostały oznakowane tablicami z nazwami W naszych zielonych kącikach zakładamy drzew. Podczas edukacyjnych spacerów hodowle roślin. Sadzimy cebulkę, rzeżuchę dzieci wraz z wychowawcami omawiają wy- i fasolę. Systematycznie dbamy o ogródek, gląd drzew, kształt liści, barwę kory, różnice podlewając oraz pielęgnując różnobarwne między drzewami liściastymi i iglastymi. kwiaty i warzywa, obserwujemy zielony szczy- Przedszkolaki utrwalają nazwy drzew: brzo- piorek i wzrost rzeżuchy. Wspólnie z dziećmi za, sosna, świerk, lipa, klon. Nie brakuje hodujemy egzotyczne rośliny, np. z pestek również zabaw badawczych i haseł ekolo- awokado, cytryny oraz storczyki, które gicznych: Szanuj zieleń!, Nie łam gałęzi!, Nie pięknie kwitną. Pracy jest dużo, ale efekty deptaj kwiatów! – mały ekolog wie, jak dbać wspaniałe. Kilka kwiatów dzieci potrafią już, o przyrodę. co wcale nie jest łatwe, samodzielnie naz- wać, np. fiołki, paprotki, aloes. Dzięki za- angażowaniu rodziców możemy wraz z dzieć- mi sadzić wiosną w naszym ogrodzie przedszkolnym sadzonki wielobarwnych kwiatów. Z klombu uśmiechają się do nas bratki, niezapominajki, stokrotki, a jak one wtedy pachną! Można to sprawdzić schylając się nad nimi, oglądając je z bliska i podziwiając ich naturalne piękno.

Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna w ogrodzie przedszkolnym

Sadzenie kwiatków w ogrodzie przedszkolnym Ktoś kiedyś bardzo ładnie powiedział, że „kwiaty są biżuterią ziemi” i trudno się z tym stwierdzeniem nie zgodzić. Należy również wspomnieć, że angażowanie dzieci do pielęgnacji roślin kształtuje w nich obo- Hasła ekologiczne 6-latków wiązkowość i poszanowanie dla otaczającej Działania proekologiczne wdrażane są przyrody. w przedszkolu przez cały rok, dlatego wszyst- Ważnym przedsięwzięciem ekologicznym kim przedszkolakom nie są obce akcje w placówce stało się wytyczenie w ogrodzie dotyczące ochrony środowiska. Nie tylko przedszkolnym ścieżki przyrodniczo-dydak- dzieci angażujemy do takich działań, ale

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 54 Edukacja w teorii i praktyce również rodziców naszych wychowanków. nie, pobudzają do działania, myślenia i two- Bądźmy „pozytywnie zieloni”, dbajmy o na- rzenia na różnych płaszczyznach. Chcemy sze otoczenie jak o swój dom. Przyroda to wspólnie chronić przyrodę wokół nas. przecież wszystko to, co nas otacza – zielona Pamiętajmy, że jesteśmy częścią przyrody, trawa, kwitnące drzewa, młode pączki na więc dbajmy o nią w sposób szczególny. gałązkach i kolorowe pachnące kwiaty. Przecież chodzi o to, aby nasze środowisko Przedstawione wyżej działania pokazują było piękne, zadbane i przyjazne. aktywne sposoby poznawania przyrody i jej Źródło fot.: archiwum przedszkola ochrony. Uczą naszych małych ekologów bezpośredniego kontaktu z naturą poprzez Agnieszka Rudzińska obserwowanie, badanie i eksperymentowa- Urszula Gorzędowska

EDUKACJA POLONISTYCZNA

Agnieszka Kowalkowska Zespół Szkolno-Przedszkolny w Słowiku INNOWACJA PEDAGOGICZNA W NAUCZANIU JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ

TEMAT: dzin lekcyjnych. Uczniowie będą tworzyć „Pisanie nie jest trudne”. różnorodne formy wypowiedzi o praktycznym charakterze stymulowane różnymi sytuac- CZAS REALIZACJI: jami, z jakimi uczniowie zetkną się w doros- od października 2018 r. do czerwca 2019 r. łym życiu. Prace zostaną opublikowane na ADRESAT INNOWACJI: stronie internetowej szkoły, w gazetce ucz- uczniowie klasy IV szkoły podstawowej niowskiej „Słowikowe Wieści”. Na zakoń- czenie projektu innowacji przeprowadzony RODZAJ INNOWACJI: będzie konkurs na najlepsze wypracowanie metodyczna uczniowskie, w którym wyłoniony zostanie FINANSOWANIE: „Mistrz Pióra”. Zakres treściowy zostanie Innowacja nie wymaga dodatkowych środków. zrealizowany w oparciu o Program nauczania ogólnego języka polskiego w klasach IV–VIII PRZYCZYNY WPROWADZENIA INNOWACJI: szkoły podstawowej „Nowe słowa na start!” Motywacją do wprowadzenia innowacji pe- Marleny Derlukiewicz. dagogicznej pt. „Pisanie nie jest trudne” jest pomoc uczniom w rozwijaniu zdolności i za- CELE OGÓLNE: interesowań humanistycznych oraz chęć in- ● rozwijanie zdolności i zainteresowań hu- spirowania ich do pogłębiania wiedzy polo- manistycznych uczniów oraz inspirowa- nistycznej. Ponadto rozwijanie umiejętności nie ich do pogłębiania wiedzy polonis- tworzenia różnego rodzaju form wypowiedzi tycznej, pisemnych, dążenie do poprawy jakości ● rozwijanie zainteresowania uczniów języ- swojej pracy jako nauczyciela polonisty kiem jako składnikiem dziedzictwa kul- oraz jakości pracy ucznia, a tym samym do turowego, poprawy jakości pracy szkoły. Innowacja ● doskonalenie umiejętności wykorzysty- zostanie poprowadzona w wymiarze 30 go- wania zdobytej wiedzy w praktyce,

55 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

● przygotowanie do publikacji własnych V. Doskonalenie umiejętności pisania bajki. tekstów, VI. Pisanie sprawozdania z danego wyda- ● budzenie w uczniach kreatywności, rzenia. ● kształtowanie poczucia odpowiedzialnoś- VII. Tworzenie zaproszenia. ci za „małą i wielką Ojczyznę”, VIII. Pisanie przepisu i instrukcji. ● kształcenie u uczniów tożsamości lokal- IX. Konstruowanie tekstów reklamowych. nej i narodowej. X. Tworzenie komiksu. CELE SZCZEGÓŁOWE: XI. Pisanie streszczenia. Uczeń: XII. Doskonalenie zapisywania notatek. ● poprawnie konstruuje formy wypowiedzi przewidziane w materiale nauczania, METODY I FORMY PRACY: ● potrafi zbudować różnego rodzaju zda- Innowacja ma służyć inspirowaniu ucznia nia, do bycia kreatywnym, do tworzenia włas- ● pisze zgodnie z tematem i celem, przy nych, dobrych tekstów, które będą się na- użyciu odpowiednich form wypowiedzi, dawały do publikacji, dlatego podczas zajęć ● formułuje wypowiedzi zgodnie ze świa- wykorzystam głównie metody aktywizujące, domością celu, by zachęcić uczniów do wypowiadania się w różnych formach pisemnych. Uczeń pod- ● wyróżnia części tekstu zgodnie z jego czas zajęć ma przede wszystkim pokonywać strukturą, bariery i trudności, wykazywać się pracą ● poprawnie buduje tekst, stosując środki twórczą poprzez dobrą zabawę. Swoje prace językowe i przestrzegając norm ortogra- będzie tworzyć dzięki zetknięciu się z róż- ficznych, gramatycznych i interpunkcyj- nymi sytuacjami, w oparciu o przeżycie kon- nych, kretnego wydarzenia, np.: wycieczkę klaso- ● dostrzega różnice między fonetyczną a gra- wą, spektakl teatralny, akademię szkolną ficzną formą wyrazu, i środowiskową itp. ● pisze czytelnie, Uczniowie powinni pracować indywidualnie ● dostosowuje zapis do form wypowiedzi. i grupowo. TREŚCI NAUCZANIA: Wszystkim zaproponowanym formom pracy będzie towarzyszył krótki wykład nauczy- I. Doskonalenie umiejętności nabytych ciela dotyczący tego, jakie cechy gatunkowe w klasie IV: posiadają poszczególne rodzaje wypowiedzi 1. Tworzenie planu ogólnego. pisemnej, jakie słownictwo jest dla nich ty- 2. Redagowanie opisu: powe, jaka jest ich konstrukcja i forma gra- a) przedmiotu, ficzna. b) zwierząt, PROPONOWANA TEMATYKA ZAJĘĆ: c) postaci. 1. Jak napisać życzenia lub pozdrowienia. 3. Konstruowanie dialogu. 2. Piszemy list prywatny. 4. Pisanie opowiadania. 3. Każdy może pisać wiersze – piszemy 5. Tworzenie baśni. wiersz. 6. Redagowanie kartki pocztowej, listu, 4. Opisujemy postać. zawiadomienia i ogłoszenia. 5. Opisujemy przedmiot. 7. Pisanie e-maila, SMS-a. 6. Opisujemy ulubione zwierzę. 8. Tworzenie notatki. 7. Układamy ramowy plan wydarzeń. 9. Zachowanie akapitów. 8. Redagujemy zaproszenie. 10. Tworzenie wypowiedzeń jednozdanio- 9. Redagujemy opowiadanie zgodnie z pla- wych, krótkiej i rozszerzonej odpowiedzi. nem. II. Doskonalenie konstruowania planu ogól- 10. Redagujemy podziękowanie według wzo- nego i szczegółowego. ru. III. Ćwiczenia w tworzeniu opowiadania 11. Redagujemy ogłoszenie. twórczego i odtwórczego. 12. Redagujemy kartkę pocztową. IV. Konstruowanie opowiadania z dialogiem.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 56 Edukacja w teorii i praktyce

13. Przygotowujemy plakat na szkolną za- ● prezentują swoje prace rodzicom na bawę karnawałową. spotkaniu.

14. Konstruujemy dialog. EWALUACJA 15. Piszemy opowiadanie z dialogiem. Prace uczniów będą na bieżąco sprawdzane, 16. Tworzymy baśń. omawiane, a najlepsze publikowane. Na za- 17. Redagujemy zawiadomienie. kończenie projektu zostaje ogłoszony kon- 18. Piszemy e-maila, SMS-a. kurs na najlepszą pracę pisemną na podany 19. Tworzymy notatkę. temat. 20. Wymyślamy bajkę. Wśród uczniów przeprowadzona będzie an- 21. Piszemy sprawozdanie z wydarzenia. kieta, mająca na celu wyrażenie opinii do- tyczącej wprowadzonej innowacji pedago- 22. Tworzymy przepis na proste danie. gicznej. 23. Reklama dźwignią handlu – tworzymy Autor projektu po zakończeniu innowacji hasła reklamowe. napisze sprawozdanie z jej realizacji i przed- 24. Streszczamy podany tekst. stawi je dyrektorowi szkoły oraz nauczy- 25. Przygotowujemy się do występu – uczymy cielom. się wierszy, tekstów. Agnieszka Kowalkowska 26. Język fotografii – komiks metodą collage.

27. Układamy rymowanki i zagadki. Bibliografia: 28. „Moje wymarzone wakacje” – opowiada- Arciszewska E., Bariery rozpoznawania inno- nie twórcze. wacji pedagogicznych, „Nowa Szkoła” 2008, 29. Przygotowujemy materiały do gazetki nr 10. szkolnej ,,Słowikowe wieści”. Brudnik E., Moszynska A., Owczarska B., Ja 30. Konkurs na „Mistrza pióra”. i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Kielce 2000. OCZEKIWANE REZULTATY: Przyborowska E., Struktury innowacyjne w edu- Uczniowie: kacji, „Meritum” 2008, nr 3. Rusakowska D., Nauczyciel i innowacja peda- ● sprawnie przekazują swoje myśli na gogiczna, Warszawa 1984. piśmie, Dobrołowicz J., Kreatywność uczniów a ich osiąg- ● tworzą w poprawny sposób różnego ro- nięcia szkolne, Wydaw. Akad. Świętokrzyskiej, dzaju formy wypowiedzi, Kielce 2002. ● swoje prace pisemne publikują na inter- Jak być twórczym nauczycielem? oprac. D.M. netowej stronie szkoły, w gazetce ucz- Petry, J. Lewandowski, D. Nikitienko, Legnica niowskiej, 2001.

Anna Bulińska-Gądek Szkoła Podstawowa im. J. Tuwima w Złochowicach KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASACH VII–VIII

Temat: Między rzeczywistością, a ideałem… Czego nauczyliśmy się od Małego Księcia?

Czas: 90 minut

Cele. Uczeń: ● ustala zasady pracy w grupie, ● określa wartość lektury, ● przyporządkowuje cechy postaciom z lektury – odczytuje symbole,

57 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

● wyjaśnia znaczenie niezrozumiałych słów, ● wnioskuje na podstawie zgromadzonego materiału, ● zna cechy rozprawki, ● formułuje tezę, ● formułuje i wartościuje argumenty, ● analizuje rzeczywistość, uzasadnia ocenę świata, w którym żyje, ● wnioskuje – podaje propozycje sposobów naprawiania świata, ● stosuje wyrazy i konstrukcje składniowe typowe dla rozprawki, ● prezentuje swoje argumenty poprawnie pod względem językowym i stylistycznym.

Metody: ● runda (krążąca kartka), ● metaplan.

Materiały: ● dowolne wydanie książki Antoine’a de Saint-Exupéry’ego „Mały Książę”, ● CD z piosenką „Mały Książę” w wykonaniu Katarzyny Sobczyk, ● materiały pomocnicze do pracy w grupach: słownik, arkusze papieru, pisaki, nożyczki, klej. Przebieg lekcji Umiejętności Uwagi I. Zaangażowanie Skuteczne 1. Wysłuchanie piosenki w wykonaniu Katarzyny komunikowanie się, Sobczyk. Pytania dotyczące interpretacji słów organizacja piosenki. pracy w grupie. 2. Podział klasy na trzy grupy. Ustalenie zasad pracy w grupie (2 rundy). II. Badanie Wszystkie 1. Zadania dla grup: uzupełniaj zdanie: „Mały odpowiedzi Książę” jest naszą lekturą, ponieważ… powinny być Zapis na tablicy. (Zostawiamy miejsce na Skuteczne akceptowane. temat). komunikowanie, 2. Jaki był cel wędrówki Małego Księcia? selekcja, (wyruszył w poszukiwaniu przyjaciela). porządkowanie, 3. Grupy otrzymują materiał do uporządkowania poszukiwanie. (przyporządkowanie cech postaciom). Postacie: Mały Książę, Król, Próżny, Pijak, Bankier, Latarnik, Geograf. * Praca ze Cechy typowe: słownikami autorytet oparty na rozsądku, skłonność do – wyjaśnianie zarozumialstwa, fantazja, zachwyt nad pięk- niezrozu- nem, przykładanie wagi do etykiety, próżność, miałych słów. ucieczka w nałogi, czystość, marzycielstwo, chęć rozkazywania, słaby charakter, auten- tyczne wzruszenie, uwielbienie dla liczb, chęć posiadania, żądza dóbr, ciekawość, skromność, kult pieniądza, dociekliwość, dobroć, brak za- Uczniowie interesowania dla piękna, pragmatyzm*, praco- uzasadniają holizm, altruizm*, opiekuńczość, szukanie przyporząd- przyjaźni, brak wzruszeń, samotność. Porównywanie kowanie 4. Uczniowie prezentują wyniki pracy na planszy. wyników pracy. cech postaci. 5. Wniosek Współdziałanie Wniosek jest mieszkańcy planet – w rozwiązywaniu ustalany nasz świat, problemów. wspólnie. rzeczywistość, dorośli.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 58 Edukacja w teorii i praktyce

Mały Książę – nasze ideały, marzenia, dzieci. 6. Zapis tematu lekcji. III. Przekształcenie 1. Przypomnienie cech rozprawki (schemat budowy, słownictwo). 2. Objaśnienie sposobu wykonania planszy (metaplan). 3. Praca w grupach.

Nasz świat Dyskusja, selekcja, Uczniowie Jaki jest? Jaki powinien być? uzasadnienie, mogą komunikowanie. wzbogacić planszę Notowanie symbolicz- Dlaczego nie jest taki, jaki powinien być? w zeszycie. nymi, prostymi rysunkami.

Wnioski

IV. Prezentacja Uczniowie prezentują wyniki pracy grupy po Planowanie uprzednim przydzieleniu treści, wykorzystują wypowiedzi, materiały pomocnicze do prezentacji. komunikowanie uczeń – grupa, klasa – nauczyciel, dowodzenie, wnioskowanie V. Refleksja Dostrzeganie Wskazanie na 1. Zaprezentowane metaplany stanowią wartości lektury, uniwersalny doskonały plan rozprawki, inny niż wskazują dostrzeganie charakter lek- znane uczniom schematy. własnych osiągnięć. tury i ponad- 2. Powtórzenie zadania II 1.: „Mały Książę” jest czasowe praw- naszą lekturą, ponieważ… dy o człowieku. 3. Ocena prowadzenia lekcji (walizka – kosz, Zapis w ze- potem uczniowie wklejają do zeszytu). szycie w formie wniosku. VI. Praca domowa Redagowanie Uczeń samo- 1. Napisz dekalog przyjaciela (na następną dekalogu, twórczość dzielnie podej- lekcję). pozawerbalna, muje próbę 2. Wykonaj amulet dla przyjaciela (dla chętnych; redagowanie stylizacji. czas – tydzień). rozprawki. Współpraca 3. Chcę, aby świat, w którym żyję był lepszy z nauczycielem (praca dla wszystkich; czas – tydzień). plastyki. Wypracowania mogą stanowić doskonały ma- teriał do szkolnej gazetki i na stronę inter- netową szkoły.

59 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Cel ogólny Cele operacyjne Realizacja Uwagi I. 1–2 – skutecznie komunikuje się, Czyta i interpre- – dobiera wyrazy – cechy do tuje teksty kul- postaci lektury, tury na poziomie – wyjaśnia znaczenie dosłownym i sym- niezrozumiałych słów (praca ze bolicznym, odczy- słownikiem), tuje intencje – wnioskuje na podstawie nadawcy. uporządkowanego materiału, – uzasadnia cel omawiania lektury. II. 2 – zna cechy rozprawki, Redaguje – formułuje tezę, rozprawkę. – formułuje i wartościuje argumenty, – analizuje rzeczywistość, uzasadnia ocenę świata, w którym żyje, – wnioskuje – podaje propozycje sposobów naprawy świata, – stosuje wyrazy i konstrukcje składniowe typowe dla rozprawki, – prezentuje swoje argumenty poprawnie pod względem językowym i stylistycznym.

Umiejętności kluczowe Realizacja Uwagi Nr 2 – skutecznie komunikuje się, – prezentuje własny punkt widzenia i uwzględnia poglądy innych, – poprawnie posługuje się językiem ojczystym, – przygotowuje się do publicznych wystąpień, Nr 3 – efektywnie współdziała w zespole i w grupie, – podejmuje indywidualne i grupowe decyzje, Nr 4 – rozwiązuje problemy w sposób twórczy, Nr 5 – poszukuje, porządkuje informacje, Nr 6 – wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce.

Słownictwo pomocnicze w prezentacji Jak jest? Jak powinno być? Naszym zdaniem… Sądzimy, że… Uważamy, że świat w którym żyjemy, jest… Jesteśmy zdania, że… Twierdzimy, że… Niewątpliwie świat powinien być… Z naszych obserwacji wynika, że… Z całym przekonaniem stwierdzamy, że… Dlaczego nie jest taki, jaki powinien być? Wnioski Dzieje się tak dlatego, że… Reasumując… Po pierwsze… Sumując… Po drugie… Jak wynika z argumentacji…

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 60 Edukacja w teorii i praktyce

Oto kolejny argument… Argumentacja przemawia za tym, że… Kolejnym argumentem jest… Na zakończenie stwierdzamy, że… Dowodem na nasze twierdzenie jest… Nasuwają się więc wnioski… Wskaźniki nawiązania (spójności): tak więc, przy tym, natomiast, otóż, ponadto, w związku z tym, następnie, z kolei, bowiem, poza tym, w gruncie rzeczy, w rzeczywistości, w rzeczy samej, na ogół.

Wyniki i uzyskane efekty: „Mały Książę” jest lekturą ulubioną wśród uczniów klas starszych. Lekcje przeprowadzone według zaprezentowanego konspektu spotkały się z zainteresowaniem uczniów, a nauczycielowi dawały dużo satysfakcji. Młodzież angażowała się w pracę w grupie, żywo intere- sowała się omawianą problematyką, formułowała trafne argumenty. Grupy odpowiedzialnie prezentowały wyniki swojej pracy. Lekcje dobrze przygotowały zespół do redagowania rozprawki, eliminowały banalne sformułowania i utarte przekonania. Anna Bulińska-Gądek

EDUKACJA JĘZYKOWA

Agata Knapik Szkoła Podstawowa nr 2 w Częstochowie METODA TED W NOWOCZESNYM NAUCZANIU JĘZYKÓW OBCYCH

XXI wieku pojawiło się wiele skutecznych i niebanalnych metod W nauczania języków obcych. Język angielski, jako najpopularniejszy język świata, stał się doskonałym materiałem do testowania nowych metod dydaktycznych. Już kilkumiesięczne dzieci mogą uczestni- czyć w zajęciach, podczas których nauka odbywa się poprzez zabawę, dzięki czemu przyswajają język obcy w sposób naturalny Źródło: medium.com., dostęp [15.03.2019]. i intuicyjny. Osoby dorosłe często sięgają po coraz bardziej wyszukane metody nauki. Jednym z innowacyjnych kierunków, do W ten sposób pragną przyspieszyć i urozma- których zmierza nauczanie jest niezaprze- icić żmudny proces. Wiele osób śledzi no- czalnie częste wykorzystywanie technologii winki związane z nauczaniem języków ob- informacyjno-komunikacyjnej na zajęciach, cych, chcąc w ten sposób znaleźć idealne tak aby uczeń mógł w pełni wykorzystać rozwiązanie dla siebie. Bardzo często znane swój czas, potencjał i motywację. Internet autorytety zajmujące się dydaktyką, dostar- stał się doskonałym narzędziem do nauki czają coraz to nowszych informacji o nie- języków dla osób w każdym wieku. Jako standardowych i zaskakujących trendach nieocenione źródło informacji oraz inspiracji nauczania języków obcych. Nowoczesne me- coraz częściej Internet, programy interne- tody mają za zadanie zachęcić wszystkich towe, aplikacje, audycje, kanały czy strony do skutecznej i przyjemnej nauki. WWW stają się podstawą dydaktyki.

61 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Co jednak wybrać, aby to spotkanie kowe materiały wzbogacające plan lekcji. z „żywym językiem” było owocne i fascynu- Końcowym etapem jest publikowanie swojej jące zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucz- lekcji na platformie. nia? Metoda TED daje mnóstwo korzyści. Po Idealną metodą nauczania języków ob- pierwsze, jako jedna z nowoczesnych tech- cych jest metoda TED, której nazwa pocho- nik wspierających tradycyjne nauczanie dzi od jej pierwszych liter: Technology (Tech- języków obcych skutecznie zachęca i moty- nologia), Entertainment (Rozrywka) i Design wuje uczniów do ćwiczenia egzaminacyjnego (Dizajn). Tak zwane TED Talks to zazwyczaj zadania na rozumienie tekstu słuchanego. kilkunastominutowe filmy, w których zapro- Bogate słownictwo zawarte w autentycznych szeni uczestnicy, wybitni przedstawiciele wykładach jest dostosowane do poziomu nauki, biznesu i kultury prezentują cenne językowego odbiorcy. TEDxKids to cześć wykłady na dany temat. Wszystkie zostały platformy proponowana dla najmłodszej zebrane na platformie www.ted.com, a wie- części odbiorców, czyli dzieci ze szkół pod- le z nich zostało przetłumaczonych na inne stawowych, TEDxYouths przeznaczona jest języki obce. dla nastolatków, czyli uczniów liceów, tech- Sam pomysł TED Talks narodził się ników czy szkół branżowych. w 1984 r. w Ameryce, gdzie Richard Wur- Powyższa metoda jest atrakcyjna nie tyl- man, wybitny architekt i projektant, zapro- ko ze względu na treść. Uczniowie mają sił na pierwszą konferencję ekspertów, aby możliwość nauki poprzez tak dobrze znane zaprezentowali swoje innowacje i ciekawe im tablety, smartfony czy inne mobilne no- pomysły. Początkowo miało to być jednora- winki technologiczne. Jest to z pewnością zowe spotkanie naukowe, jednak pomysł inspirujące nie tylko dla młodych odbior- spotkał się z ogromnym uznaniem i zyskał ców, ale atrakcyjne dla każdego nauczycie- dużą popularność. W konsekwencji, od la. Także łatwość i bezproblemowość używa- 1990 r. w Ameryce i Kanadzie są przepro- nia strony daje poczucie bezpieczeństwa, że wadzane przez amerykańską organizację zajęcia będą atrakcyjne, interesujące i dob- nonprofit Saplin Foundation coroczne kon- rze przygotowane. ferencje TED, na których prezentowane są Co więcej, TED Talks to filmy lub ani- „idee warte propagowania”1. macje, które można ściągać, odtwarzać on- Rosnące zainteresowanie TED, także wśród line, także w formacie mp3, nie łamiąc przy nauczycieli i uczniów, pozwoliło na utwo- tym praw autorskich. Dzięki doskonale rzenie nowoczesnej platformy edukacyjnej przygotowanej platformie uczniowie mogą TED-Ed Lessons Worth Sharing, na której wykorzystywać technologię informacyjno- można obejrzeć lub wysłuchać wartościowej -komunikacyjną do nauki w każdym miejs- i inspirującej wypowiedzi w języku angiel- cu i czasie. Wszędzie tam, gdzie jest dostęp skim. Jest to miejsce zrzeszające tysiące do Internetu, istnieje możliwość odsłucha- nauczycieli i uczniów z całego świata, którzy nia wartościowych materiałów, które mogą co tydzień korzystają z wykładów w więk- stać się wyjściem do ciekawej dyskusji na szości dotyczących spraw globalnych. dany temat. TED-Ed jest podzielona na dwie części: Użycie nowej metody TED skutecznie dla uczniów i edukatorów. Ci ostatni, po za- podnosi atrakcyjność zajęć, nauczyciel może logowaniu, mogą mieć nieograniczony dos- wykorzystać na zajęciach sprzęt szkolny tęp do materiałów i animacji, a przy pomocy taki jak: tablica interaktywna, laptop, edytora z łatwością przygotują test spraw- tablet. Dzięki temu oferta szkoły staje się dzający rozumienie konferencji. Pytania bogatsza, a uczniowie mają możliwość dotyczące filmów lub animacji mogą być uczestniczenia w interesujących lekcjach. otwarte lub zamknięte. Nauczyciel otrzy- Metoda TED staje się coraz popularniej- muje unikatowy adres strony, który następ- sza. Jedno z wydawnictw pokusiło się o opar- nie przekazuje swoim uczniom, aby mogli cie swojego podręcznika do nauki języka an- wziąć udział w e-lekcji. Poprzez platformę gielskiego właśnie o wykłady z tej platformy. nauczyciele mogą monitorować postępy Z pewnością dodatkowym atutem dla i odpowiedzi swoich uczniów. W edytorze uczniów jest fakt, że podczas słuchania znajdują się także wskazówki do przeprowa- i oglądania filmów mogą spotkać słynnych dzenia interesujących dyskusji oraz dodat- aktorów czy celebrytów, którzy chętnie an-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 62 Edukacja w teorii i praktyce gażują się w sprawy globalne. Bono, Bill co w nowoczesnym nauczaniu języków Clinton, Bill Gates, James Cameron, Sting, obcych jest najważniejsze: innowacyjność, Peter Gabriel, Jamie Olivier to tylko niek- skuteczność i bogatą treść. tóre nazwiska uczestników tych krótkich, Agata Knapik ubogacających wykładów2.

Dzięki TED Talks zajęcia stają się ciekawe zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Wykłady poszerzają horyzonty, uwrażliwiają na problemy innych, skupiają uwagę na naprawdę ważnych sprawach ludzi z całego świata. Nie ma mowy o nudzie, lecz o peł- nym zaangażowaniu odbiorcy, który jedno- Przypisy: cześnie uczy się języka obcego w naturalny 1 https://en.wikipedia.org/wiki/TED_(conference), sposób oraz przyczynia się do rozpowszech- dostęp [15.03.2019]. niania wartościowych idei. 2 https://www.ted.com/#/., Mamy pewność, że lekcje z wykorzysta- dostęp [15.03.2019]. niem TED Talks łączą ze sobą wszystko to,

Ilona Madej Szkoła Podstawowa Fundacji Elementarz w Łutowcu

STORYTELLING

1. THE ROLE OF STORIES IN FOREIGN LAN- As Cameron claims “stories represent GUAGE TEACHING holistic approach to language teaching and Children take pleasure in listening to learning that place a high premium on stories in their mother tongue. As soon as children’s involvement with rich, authentic they hear the formula “Once upon a time…” uses of the foreign language” (2001: 159). they know what to expect next, under- They present a whole imaginary world, standing the conventions of narrative. For created by language, that children can enter this reason, “storybooks can provide an and enjoy, learning language as they go. ideal introduction to the foreign language Stories bring into the classroom texts that presented in a context that is familiar to the originate in the world outside school (ibid. child. Stories can also be the starting point 2001). Storytelling engage children’s infor a wide variety of related language and terest, motivation, attention and imagi- learning activities” (Brewster, Ellis and nation and develop their language skills in Girard, 1992: 186). The use of storytelling a holistic way. They also appeal to children in foreign language teaching has greatly with different intelligences and learning increased over the past few years. The styles and provide a framework for fostering materials and activities that derive from social skills and attitudes, such as active literary texts are a great aid to learning in listening, collaborating, turn taking and that they appeal to the learners’ ima- respect for others, in a positive way. Thro- gination, increase motivation and, above all, ugh stories children develop understanding create a rich and meaningful context. of themselves and the world around them. Stories are seen as a first-rate resource in http://www.onestopenglish.com/section.asp?doc the teaching of the child’s own language. id=156981 http://www.scribd.com/doc/25043675/ Young children love listening to stories mcmillan-publishing-storytelling-by- and older ones begin to read for themselves. sagrario-salaberri-juan-jesus-zaro Moreover, stories in contrast to pictures or

63 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

even games are pure language. Ur claims it is possible that the storytelling process that “telling a story in the foreign language can also make children more aware of how is one of the simplest and richest sources of to communicate, how to listen and inter- foreign language input for young learners. pret, not necessarily only in words but also The most effective combination in teaching by their facial expressions and gestures, is pictures and stories together: and the when people are telling a story, and how to success of use of picture books with young collaborate in case of questions raised by learners has been attested by many” teachers or classmates (Wright, 1995). (Ur, 1991: 289). Ellis and Brewster state that, “listening to stories is a shared social 2. REASONS FOR USING STORIES IN FOREIGN experience, it provokes a shared response of LANGUAGE TEACHING laughter, sadness, excitement and anticipation” (1991: 1). Scott and Ytreberg point Stories are frequently claimed to bring out that “listening to stories should be part many benefits to young learner classrooms, of growing up every child. Educationalists including language development (Wright and psychologists shown that stories have 1997; Garvie 1990 cited in Cameron, 2001). a vital role to play in the child’s develop- They are very important for children in ment of language”. The teacher’s role is very learning their mother tongue as well as significant. They suggest that “teacher learning a foreign language. Stories give should create a friendly and secure atmos- a chance to escape into a magic worlds phere during listening to stories, establish where anything is possible. For children a storytelling routine and rearrange the this is vital because fantasy plays such an seating so that teacher have eye contact important role in their lives. Stories are an with pupils” (1990: 29). What is more, chil- essential motivating factor in young lear- dren should seat together and comfortably, ners’ classes. Brewster, Ellis and Girard if they are relaxed and comfortable they are give a number of ways in which stories are more open to what they are about to hear, valuable in language teaching. and they will benefit far more from the sto- They are motivating and fun and rytelling. Many stories are full of repetition can help develop positive attitudes in themselves. Almost all stories are worth towards the foreign language and telling again and again. (ibid 1990) Accor- language learning. They can create ding to Ellis and Brewster “stories exercise a desire to continue learning. Ima- the imagination, children can become per- ginative experience helps develop sonally involved in a story as they identify their own creative powers. Listening with the characters and try to interpret the to stories allows the teacher to in- narrative and illustrations. Stories are troduce or review new vocabulary a useful tool in linking fantasy and the ima- and sentence structures by exposing gination with the child’s real world, they the children to language in varied, provide a way of enabling children to make memorable and familiar context sense of their everyday life” (1991: 1). Hal- which will enrich their thinking and liwell claims that “children have the natural gradually enter their own speech. ability of grasping meaning by other sour- Listening to stories develops the ces such as intonation, facial expression child’s listening and concentrating and so on, no matter what language is used skills via visual clues, for example to present the story” (1992: 3). Further- pictures and illustrations, their prior more, through stories children have wider knowledge of how language works, knowledge of the world, providing contexts their general knowledge. This allow in which children can experience the world them to understand the overall mea- using their own imagination (Cameron, ning of a story and to relate it to their 2001). Taking into consideration that personal experience. Stories create listening to the teacher reading stories in opportunities for developing conti- a classroom is a well established social nuity in children’s learning since experience, it is easy to see its potential in they can be chosen to consolidate the EFL context. By controlling the flow of learning in school subjects across the story, by asking questions from time to the curriculum. Learning English time to engage children more in the stories, through stories can lay the founda-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 64 Edukacja w teorii i praktyce

tions for secondary school in terms of learned and recalled by children as a group. basis language functions and struc- They lead to communication, as children tures vocabulary and language lear- are eager to know more about the story, so ning skills (1992: 186–187). they will benefit from a great deal of natural What is more, “children enjoy listening to practice in asking questions, making pre- stories over and over again. This frequent dictions and hypotheses about it and this repetition allows certain language items to helps their cognitive development. Storytel- be acquired while others are being overtly ling helps teachers to introduce and rein- reinforced. Many stories contain natural force a lot of vocabulary and grammatical repetition of key vocabulary and structures. patterns which would be hard to introduce This helps children to remember every in a different way. detail, so they can gradually learn to anti- Effective stories are repetitive and cipate what is about to happen next in the this fact makes them easily followed story. Repetition also encourages parti- by children, who learn lots of new cipation in the narrative” (Ellis and Brew- vocabulary and grammatical struc- ster, 1991: 1-2). “Listening to stories helps tures without realizing it. When fo- children become aware of the rhythm, into- cusing on language, teachers must nation and pronunciation of language”. In make sure not to lose the magic of addition, stories “develop the different types stories. Usually stories provide infor- of ‘intelligences’ that contribute to language mation about the culture of the learning, including emotional intelligence. countries they are originally from Stories improve children’s learning strate- and we must take advantage of this. gies such as listening for general meaning, Through learning the language tea- predicting, guessing meaning and hypo- chers can also learn something of the thesizing. They allow children to play with culture of the country where it is ideas and feelings and to think about issues spoken. Stories are fun. Children en- which are important and relevant to them. joy them a lot, because they intro- They also provide ideal opportunities for duce funny characters and a great presenting cultural information and en- deal of fantasy which helps children couraging cross-cultural comparison. For let their imagination and creativity teachers stories allow to use an acquisition- fly. Storytelling guarantees enthusia- based methodology by providing optimal stic participation by children. input” (Ellis and Brewster, 2002: 2). Came- http://fds.oup.com/www.oup.com/pdf/elt/ ron adds that stories have the potential to products/presarticle1.pdf capture children’s interest and thus motivation to learn, along with space for lan- 3. TELLING OR READING ALOUD? guage development. The five or ten minutes spent listening to a well-known story will As Andrew Wright remarks there are re-activate vocabulary and grammatical advantages and disadvantages in both ca- patterns, and offer opportunities for chil- ses. Reading aloud lets teachers use story dren to notice aspects of the language use pictures to help conveying meaning, there is that passed them by on previous readings no need to learn stories by heart, teachers or that they have partly learnt (2001). Sto- do not have to worry about making mis- ries are universally recognized by children, takes in the foreign language, children will as there are stories in the oral tradition of always hear the same text (no variations of all languages. Children are used to hearing it), so this will help them to make pre- them and to their structure, so it is very dictions of what is to come. It demonstrates easy for them to transfer their own ex- that books are a source of interesting ideas perience of stories in their mother tongue to and thus encourages reading (1995). stories in different languages. They are full Reading is not the same as telling a story of associations and convey emotions. and in this case teacher should not change Through stories, children can be more fa- the story at all. “Children like to have their miliar with the world around them and will favourite stories repeated, and they will very develop an ability to transmit their personal often be able to tell the teacher the story emotions and reactions to different situa- word for word – they do not like changes tions. Stories have a context which can be being made” (Morgan and Rinvolucri, 1988:

65 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

9). If children like learning stories off by 4. TIPS FOR STORYTELLING heart, teachers should let them. Children of Wright suggests a number of tips for use all ages love to be read to, and teacher by teachers when they tell stories, and the should try to spend as much time as author considered these in conducting possible reading to the eight to ten year olds research: before the story the teacher can as well as to the younger learners. For the put some music on; in order to calm the older group it is often good to have a con- pupils the teacher might write Story Time tinuing story so that you read a bit of the on the board, they can use a friendly book every time teacher see them (ibid, puppet or wear a particular coat or hat, 1988). But it also has some disadvantages, pupils can be asked to sit on the floor for example, while reading a story teacher around their teacher; while telling story the tend to go quickly and to concentrate on the teacher can make use of variety of the reading rather than on the listeners! human voice which includes pitch, volume, (Wright, 1995). Morgan and Rinvolucri add rhythm, softness/harshness; the teacher that “the reader is forced to become aware should point to the illustrations and ask the of things normally taken for granted, such learners to do so too; the teacher should as breathing; and these technical problems pre-teach unknown words and phrases, may become a barrier between him or her pupils can be involved in repeating key and the author just as the book he or she is vocabulary and phrases from the story; holding may become a physical barrier teachers should use facial expression, body between him or her and his or her movements which should be a little slower audience” (1988: 8). On the other hand, and bigger, miming and gesture to help “storytelling lets teachers make the story learners understand the meaning of the theirs, as they will never tell the story twice story; teachers can move quickly or slowly, the same way (teachers can introduce jerkily or smoothly, with grand gestures or, variations, change the scenes, change the with minor movements of eyebrows; pauses voices of the characters etc.)” (Wright, 1995: can be inserted into the story to create 10). They can see children faces, so they tension and build anticipation in the can check if they are understanding the learners; different characters should have story or if there is a lack of comprehension; different voices, as far as possible; the they can avoid irrelevant information or add teacher should maintain eye contact with new details; they can use gestures and the learners and involve them; the story mime freely to help the understanding of should be repeated several times (1995). the story; they can adapt the language and Moreover, the teacher has to make the use words they know our students already content accessible to learners, construct know. However, storytelling implies that activities that offer language learning stories must be learnt by heart and some opportunities and plan classroom work with teachers feel reluctant to tell stories clear language learning goals in mind because they afraid of making mistakes in (Cameron, 2001). the foreign language, but through telling stories teachers can develop oral fluency (ibid. 1995). What is more, in telling, 5. CHOOSING STORIES teachers can shape the story to one’s own In choosing stories teacher should con- needs, they can address one’s audience sider children’s interest, age, their experien- directly: they can make eye contact, expand ce and their language level. Teacher should or modify the form of one’s telling as the choose stories that have interesting or lo- occasion demands, and in general establish vely characters to attract children’s atten- and maintain a community of attention tion, that have simple and interesting plot between teller and listener (Morgan and or a surprising ending so that children can Rinvolucri, 1988). Scott and Ytreberg point remember them and enjoy them, and that out that “telling stories to children of all the language in the stories will be more levels means that the teacher can adopt the memorable. Teacher can adapt stories as language to their level, can go back and they like. (Wright, 1995). Morgan and repeat, can put in all sorts of gestures and Rinvolucri state that stories should arouse facial expressions and can keep eye contact pupils’ interest and entertain them. What is most of the time” (1990: 30). more, should be appropriate and engage the

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 66 Edukacja w teorii i praktyce pupils within the first lines, the chosen Brumfit Ch., Moon J. and Tongue R., (1991), story should be liked by the teacher and Teaching English to Children from Practice to well understood by the learners. Moreover, Principle, Longman. story should offer a rich experience of lan- Cameron L., (2001), Teaching Languages to guage (1988). Using real stories is very im- Young Learners, Cambridge University Press. portant because they “add variety and pro- Dakowska M., (2007), Teaching English as a Fo- vide a springboard for creating complete reign Language, Wydawnictwo Naukowe PWN. units of work that constitute mini-sylla- Davies A., (2007), Storytelling in the Classroom, buses and involve pupils personally, crea- Paul Chapman Publishing. tively and actively in an all-round whole Ellis G. and Brewster J., (1991), The Storytelling curriculum approach. They thereby provide Handbook for Primary Teachers, London: a novel alternative to the coursebook” (Ellis Penguin. and Brewster, 2002: 2). If a story appeals to Gardner H., (1993), The Theory in Practice, Ba- pupils, they will want to hear it again and sicBooks a Member of the Perseus Books again (Cameron, 2001). Group. Garvie E., (1990), Story as Vehicle, England: Multilingual Matters Ltd. 6. FAIRY TALES Halliwell S., (1992), Teaching English in the Pri- Traditional fairy tales like Little Red Ri- mary Classroom, London: Longman. ding Hood and Goldilocks are amazing sto- Harmer J., (1998), How to Teach English, ries for telling. They have a clear structure: London: Longman. beginning, middle and end. They start off Harmer J., (2001), The Practice of English Lan- with the setting – when and where. The guage Teaching, London: Longman. story is told in episodes events which have Komorowska H., (2001), Metodyka nauczania ję- consequences. One set of consequences le- zyków obcych, Warszawa: Fraszka Eduka- ads to another event. There are goodies and cyjna. baddies, and the goodies win. Most fairy Linse C.T., (2005), Practical English Language tales have good story lines and the teacher Teaching: Young Learners, McGrow-Hill. can either tell traditional stories from Moon J., (2000), Children Learning English, teacher’s own country or tales from other Oxford: Macmillan Heinemann. countries. If the teacher is going to tell Morgan J. and Rinvolucri M., (1988), Once Upon traditional stories, then it is best that the a Time: Using Stories in the Language teacher goes through the story firs and Classroom, Cambridge University Press. write it down in sequence. For example, Phillips S., (1993), Young Learners, Oxford Uni- Litlle Red riding Hood: Setting: In a wood. versity Press. Her grandmother’s cottage. Episodes: Little Reilly V. and Ward S.M., (1997), Very Young Red Riding Hood makes a lunch basket. Learners, Oxford University Press. She says goodbye to her mother. She skips and sings on the way. She meets a wolf. Richards J.C. and Rodgers T.S., (1986), Appro- aches and Methods in Language Teaching, Etc. This will make it easier for the teacher Cambridge University Press. to remember the story as he/she tells it. Scott W. and Ytreberg L., (1990), Teaching Traditional fairy tales can be read aloud English to Children, London: Longman. as well if the teacher have a version which is simply enough (Scott and Ytreberg, Ur P., (1991), A Course in Language Teaching, Cambridge University Press. 1990). Ur. P., Wright A., (1992), Five-Minute Activities, Ilona Madej Cambridge University Pres. Wright A., (1995), Storytelling with Children, Oxford University Press.

Bibliografia: Wright A., (1997), Creating Stories with Children, Oxford University Press. Brewster J. and Ellis G., (2002), Tell it again – The New Story Telling Handbook for Primary Teachers, Penguin.

67 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

EDUKACJA KULTURALNA

Agnieszka Orman-Kazik Zespół Szkół Technicznych im. Jana Pawła II w Częstochowie III EDYCJA WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU RECYTATORSKIEGO POEZJI ŚW. JANA PAWŁA II

Świat bez sztuki naraża się na to, że będzie światem zamkniętym na miłość. Jan Paweł II

od takim hasłem Zespół Szkół Tech- uczniów ze szkół podstawowych i ponad- nicznych im. Jana Pawła II w Czę- gimanzjalnych. P stochowie zorganizował III edycję Wo- Recytacje oceniało jury w składzie: Ag- jewódzkiego Konkursu Recytatorskiego nieszka Grudzińska, polonista, nauczyciel- Poezji św. Jana Pawła II, cieszącego się nie- konsultant Regionalnego Ośrodka Dosko- słabnącą popularnością wśród młodzieży nalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie, całego regionu śląskiego już od czterech lat. Izabela Banaszewska, redaktor Radia Jasna Organizacja konkursu stała się naszą Góra oraz s. Aleksandra Szyborska ze Zgro- szkolną tradycją, ponieważ technikum i bran- madzenia Uczennic Boskiego Mistrza, re- żowa szkoła pierwszego stopnia w Zespole daktor Radia Jasna Góra. Szkół Technicznych noszą imię wielkiego Bardzo cieszy, że młodzież chce „zanu- papieża Polaka. rzać się” w poezji Ojca Świętego, poezji Do tej pory miały miejsce dwie edycje niełatwej w rozumieniu i interpretacji, poezji powiatowe i dwie wojewódzkie konkursu. niosącej wielkie moralne przesłanie, uczącej W 2018 roku w dniach 27 i 28 lutego udało miłości i dumy ze swojego kraju i pocho- się zorganizować III wojewódzką edycję kon- dzenia, z tego, że jesteśmy Polakami i dane kursu pod honorowym patronatem Urszuli jest nam żyć w wolnym, ukochanym przez Bauer, Śląskiego Kuratora Oświaty, Jadwigi Papieża kraju. Wiśniewskiej, poseł do Parlamentu Euro- Dzięki konkursowi Papież na nowo prze- pejskiego oraz Wacława Depo, Arcybiskupa mówił głosem młodych ludzi, pozwalając Metropolity Częstochowskiego. przeżyć uczestnikom swoiste wewnętrzne Przesłuchania konkursowe miały miejsce rekolekcje i odkryć zapomniane wartości. w Ośrodku Promocji Kultury Gaude Mater Scena Ośrodka Gaude Mater stała się w Częstochowie. Podsumowanie uczniow- miejscem odkrywania na nowo zapom- skich zmagań i wręczenie nagród odbyło się nianych niekiedy wartości. Nie sposób nie 4 marca w Muzeum Monet i Medali Jana wzruszyć się, słysząc pięknie recytowane Pawła II w Częstochowie. przez dzieci i młodzież słowa wiersza Myśląc Patronami medialnymi uroczystości byli: Ojczyzna…: Ojczyzna – kiedy myślę – wów- Tygodnik Katolicki „Niedziela”, który ufun- czas wyrażam siebie i zakorzeniam, mówi dował także nagrody dla wszystkich uczest- mi o tym serce, jakby ukryta granica, która ników konkursu, Telewizja Polska Oddział ze mnie przebiega ku innym, aby wszystkich Katowice, częstochowskie rozgłośnie: Radio ogarniać w przeszłość dawniejszą niż każdy Jasna Góra i Katolickie Radio Fiat. z nas: z niej się wyłaniam (… ) gdy myślę Ojczyzna – by zamknąć ją w sobie jak skarb. Ku naszej wielkiej radości konkurs w tym roku cieszył się jeszcze większym za- Inicjatywa Zespołu Szkół Technicznych interesowaniem niż w latach ubiegłych, służy wychowaniu młodych Polaków do gdyż do recytacji zgłosiło się ponad dwustu wartości moralnych i patriotycznych. Dzięki ich zachowaniu, a także dbałości o kulturę

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 68 Edukacja w teorii i praktyce i tożsamość Polacy odzyskali niepodległość ciu o jakiekolwiek inne środki fizycznej popo 123 latach niewoli, dlatego w czerwcu tęgi, ale tylko w oparciu o własną kulturę, 1980 roku w paryskiej siedzibie Unesco Jan która okazała się w tym wypadku potęgą Paweł II powiedział: „Człowiek żyje praw- większą od tamtych potęg”. dziwym życiem dzięki kulturze (…) Jestem Agnieszka Orman-Kazik synem narodu, który przetrzymał najstrasz- liwsze doświadczenia dziejów (…) nie w opar-

EDUKACJA MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA

Paweł Zając Zespół Szkół im. gen. W. Andersa w Częstochowie ZADANIA Z OBNIŻKĄ/PODWYŻKĄ CEN O DANY PROCENT NA WIELE SPOSOBÓW

racuję w Zespole Szkół im. gen. W. Andersa w Częstochowie jako nauczyciel matematyki i informatyki. Praca w placówce nauczyła mnie dyscypliny i systematyczności P w realizowaniu materiału wykładanego na lekcjach. Uczę matematyki w różnych typach szkół: Szkole Podstawowej dla Dorosłych, Gimnazjum dla Dorosłych, Liceum dla Dorosłych oraz w Technikum (szkoła dla młodzieży, dzienna), wchodzących w skład Zespołu Szkół im. gen. W. Andersa w Częstochowie. W każdym typie szkoły praca wymaga nieco innego zaangażowania. W szkołach dla dorosłych, w których młodzież często posiada kilkuletnie braki, należy z wielką starannością tłumaczyć pewne zagadnienia przedmiotu, za każdym razem przypominając uczniom- słuchaczom zaległy materiał. Natomiast w technikum, zakładając, że uczeń regularnie uczęszcza na lekcje, odrabia prace domowe, ćwiczy zadania, materiał realizuje się łatwiej. A co w przypadku, gdy tak nie jest? Czy istnieją tematy, zagadnienia, które realizuje się lekko, łatwo i przyjemnie, uniwersalne dla wszystkich typów szkół? Ależ oczywiście! Z matematyki: procenty. Chciałbym przedstawić moje podejście do zagadnienia i omówić, w jaki sposób można szybko i efektywnie wytłumaczyć uczniom zadania z obniżką/pod- wyżką o dany procent oraz przedstawić interpretację tych treści zrozumiałą dla uczniów. W Podstawie programowej znajdują się następujące zapisy na temat procentów liczb: KLASY VII i VIII V. Obliczenia procentowe. Uczeń: (…) 5) stosuje obliczenia procentowe do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, również w przypadkach wielokrotnych podwyżek lub obniżek danej wielkości. III etap edukacyjny 5. Procenty. Uczeń: (…) 4) stosuje obliczenia procentowe do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, np. oblicza ceny po podwyżce lub obniżce o dany procent, wykonuje obliczenia związane z VAT, oblicza odsetki dla lokaty rocznej. IV etap edukacyjny – zakres podstawowy 1. Liczby rzeczywiste. Uczeń (…) 9) wykonuje obliczenia procentowe, oblicza podatki, zysk z lokat (również złożonych na procent składany i na okres krótszy niż rok).

69 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Treści dotyczące obliczeń procentowych występują na każdym etapie kształcenia. W czasie zajęć, zanim przystąpię do realizacji konkretnych tematów (również tych powtó- rzeniowych), dotyczących procentów, w przygotowawczych fazach lekcji pytam uczniów 푝 푝% = i przypominam, że 100 . Zwracam uwagę na zamianę procentu na ułamek zwykły lub dziesiętny. Zadaję pytania uczniom, na przykład: – 35% – jaki to ułamek? Proszę też 35 = 0,35 o podanie w postaci dziesiętnej: 100 . Często proszę uczniów szkoły dla dorosłych (w szczególności słuchaczy liceum), by byli zaopatrzeni w kalkulatory zwykłe. Wyrobienie odpowiedniego nawyku korzystania z kalkulatora jest bardzo ważne. Błyskawiczne użycie pozwala na efektywne rozwiązywanie zadań, bowiem sprawdzamy poprawność własnych rachunków, przez co (np. przy mnożeniu „ma- łych” liczb) utrwalamy znajomość tabliczki mnożenia. Sprawn e korzystanie z kalkulatora pozwala skrócić czas rozwiązywania zadań oraz potrzebne jest do rozwiązywania zadań w kontekście praktycznym (np. obliczenia odsetek). Przejdźmy zatem do zadań związanych z obniżką/podwyżką pewnej kwoty. Na początek zadania na poziomie szkoły podstawowej (zadanie 1 i 2), a w kolejnej części artykułu zadania na poziomie szkoły średniej, w tym jedno maturalne (zadanie 3 i 4).

Zadanie 1 Cena telewizora wynosi 2500 zł. Ile będzie kosztował telewizor po 20% obniżce? Rozwiązanie Klasycznym sposobem zadanie to można rozwiązać następująco, dobierając jak najwięcej podobnych określeń, krok po kroku: 2500 zł – cena początkowa (pierwotna) telewizora; 2500 zł · 20% – zmiana ceny; o tyle złotych m n i e j wynosi cena końcowa (od pierwotnej, czyli od tej przed o b n i ż k ą ); tę kwotę należy o d j ą ć od ceny początkowej: 20 2 2 500 2500 ⋅ 20% = 2500 ⋅ = 2500 ⋅ = 250 ⋅ = = 500 [푧ł] 100 10 1 1 czyli 2500 zł – 500 zł = 2000 zł. Skoro w poleceniu występuje słowo o b n i ż k a , to warto utrwalić uczniom, że należy o d e j m o w a ć wartości. Zapiszmy zatem całe rozwiązanie zadania klasycznym sposobem: 2500 zł – 2500 zł · 20% = 2500 zł – 500 zł = 2000 zł. Odpowiedź: Cena telewizora wynosi teraz 2000 zł.

Jestem świadom, że są uczniowie, dla których powyższe rozwiązanie jest kłopotliwe, dlatego osoby, które korzystają z kalkulatora i/lub uczniowie, operujący na ułamkach zwyk- łych i dziesiętnych, mogą skorzystać z uproszczonej metody rozwiązywania tego klasycznego zadania. Zaprezentuję metodę z zastosowaniem odpowiedniego mnożnika, bardzo chętnie wyko- rzystywaną przez uczniów. Na początek przedstawiam uczniom tabelę, która zawiera pewne wartości procentowe (Tabela 1). Zawieram w niej jak najwięcej wartości liczbowych, by uczeń samodzielnie potrafił ją wypełnić. Poniższa tabela przedstawia mnożniki w postaci procentów i liczb dziesiętnych. Mnożniki Procent obniżki/podwyżki obniżka podwyżka obniżka podwyżka 20% 80% 120% 0,8 1,2 15% 85% 115% 0,85 1,15 3% 97% 103% 0,97 1,03 82% 1,18

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 70 Edukacja w teorii i praktyce

100% 0 200% 0 2 300% –200% 400% –2 4 200% –100% 300% 75% 0,25 140% 0,6 Tabela 1. Mnożniki ułatwiające rozwiązywanie zadań z procentami Uczeń wie, że w przypadku obni ż k i od stu procent o d e j m u j e m y wartość procentową, podaną w kolumnie pierwszej, natomiast w przypadku p o d w y ż k i – do stu procent d o d a j e m y tę wartość. Interpretacja: Na podstawie danych w Tabeli 1, cena telewizora wynosi 80% ceny początkowej. Czyli 80% · 2500 zł = 0,8 · 2500 zł = 2000 zł Uczniowie pisemnie lub za pomocą kalkulatora (wykorzystując funkcję „%”) podają ostateczną wartość. Pokazanie uczniom, jak interpretuje się dane wartości procentowe, okazuje się niezbędne do poprawnych rachunków w zadaniach z podwyżką lub obniżką. Zadanie to możemy zapisać również: 100% · 2500 zł – 20% · 2500 zł = 2500 zł (100% – 20%) = 2500 zł · 80%.

Zadanie 2 Cena spodni wynosiła 200 zł. Wzrosła o 3%. Ile teraz kosztują spodnie? Rozwiązanie 200 zł – cena początkowa (pierwotna) spodni; 200 zł · 3% – zmiana ceny; o tyle złotych w i ę c e j wynosi cena końcowa (od pierwotnej, czyli od tej przed podwyżką); tę kwotę należy d o d a ć do ceny początkowej: 3 3 2 ⋅ 3 6 200 ⋅ 3% = 200 ⋅ = 2 ⋅ = = = 6 [푧ł] 100 1 1 1 czyli 200 zł + 6 zł = 2000 zł. Skoro w poleceniu występuje słowo p o d w y ż k a , to – rzecz jasna – będziemy d o d a w a ć wspomniane wartości: 200 zł + 200 zł · 3% = 200 zł + 6 zł = 206 zł. Albo zastosować odpowiedni mnożnik z Tabeli 1. 200 zł · 103% = 200 zł · 1,03 = 206 zł Interpretacja: Na podstawie danych w Tabeli 1 cena spodni wynosi 103% ceny początkowej, czyli 1,03 tej wartości, tj. 206 zł. Odpowiedź: Cena spodni wynosi teraz 206 zł

Przejdę do zadań na poziomie szkoły średniej.

Zadanie 3 Cena początkowa kajaka wynosiła 1000 zł. Podniesiono ją najpierw o 20%, a następnie o 15%. Ile kosztuje kajak po tych zmianach? O ile procent wzrosła cena kajaka w stosunku do ceny początkowej? Rozwiązanie W zadaniu schemat postępowania ten sam. Wciąż można posłużyć się wartościami z Tabeli 1. Warto wykorzystać kolorowe kredy, a uczniów poprosić, by używali długopisów w różnych kolorach. 1000 zł – cena początkowa kajaka; 1000 zł · 120% = 1000 zł · 1,2 = 1200 zł – I podwyżka, cena po I zmianie ceny.

71 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Aby znaleźć cenę po obydwu podwyżkach, wystarczy pomnożyć poprzednią przez kolejny 115 115% = = 1,15 mnożnik, czyli 100 : 1200 zł · 1,15 = 1380 zł – II podwyżka, cena po II zmianie ceny. Albo najlepiej od razu: 1000 zł · 120% · 115% = 1000 zł · 1,2 · 1,15 = 1380 zł – II podwyżka, cena po II zmianie ceny. Musimy jeszcze sprawdzić, o ile procent wzrosła cena kajaka w stosunku do ceny począt- 1380푧ł 138 = = 1,38 kowej: 1000푧ł 100 . Otrzymana wartość informuje nas, że cena wzrosła o 38%. Interpretacja identyczna jak w przypadku zasady obliczania mnożników w Tabeli 1. Odpowiedź: Cena kajaka wynosi teraz 1380 zł. Wzrosła ona o 38% w stosunku do ceny początkowej.

Zadanie 4 (matura – czerwiec 2018) Po dwukrotnej obniżce, za każdym razem o 10% w stosunku do ceny obowiązującej w chwili obniżki, komputer kosztuje 1944 złotych. Stąd wynika, że przed obniżkami kosztował: A. 2200 złotych. B. 2300 złotych. C. 2400 złotych. D. 3000 złotych. Rozwiązanie x – cena początkowa komputera; 90% · x = 0,9x – cena po I obniżce – nowa cena to 90% ceny początkowej komputera; 90% · 90% · x = 0,9 · 0,9 · x = 0,81x = 81%x – cena po obydwu obniżkach. Interpretacja: Cena zmalała o 19% w stosunku do ceny początkowej; inaczej: cena komputera po II obniżce (po wszystkich obniżkach) wynosi 81% ceny początkowej komputera. Aby rozwiązać to zadanie, uczniowie powinni już rozwiązywać proste równania liniowe z jedną niewiadomą. Wystarczy napisać: 0,81x = 1944. Po podzieleniu obustronnym przez 0,81, otrzymamy wartość 2400 [zł]. Odpowiedź: Cena komputera wynosiła 2400 zł (odp. C).

Reasumując, zadania rozwiązywane na lekcji według proponowanego przeze mnie podejścia mogą spowodować u uczniów pewien nawyk w interpretacji zadań związanych z procentami. Ważne jest, by interpretowanie treści polecenia przez uczniów odbywało się w sposób poprawny i należy tego pilnować. Wszystko uzależnione jest w dużej mierze od umiejętności sprawnego obliczania prostych rachunków, również za pomocą kalkulatora. Na podstawie tego, ile czasu poświęciłem nauczaniu w różnych typach szkół, ośmielę się stwierdzić, że taka propozycja rozwiązywania zadań daje wymierne efekty dydaktyczne. Paweł Zając

Bibliografia: Bobiński W., Chańko L., Ponczek D., Matematyka 1. Podręcznik. Zakres podstawowy i rozszerzony. Szkoła ponadgimnazjalna, Nowa Era 2015. https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/matematyka.-pp-z-komentarzem.-szkola- podstawowa-1.pdf, [dostęp 15.01.2019]. http://www.bc.ore.edu.pl/Content/229/Tom+6+Edukacja+matematyczna+i+techniczna.pdf, [dostęp 15.01.2019]. https://arkusze.pl/maturalne/matematyka-2018-czerwiec-matura-podstawowa.pdf, [dostęp 15.01.2019].

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 72 Edukacja w teorii i praktyce

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA

Alina Grabna Anna Majchrzak Zespół Szkół Samochodowo-Budowlanych w Częstochowie FORMY PRACY Z CZYTELNIKIEM W ZESPOLE SZKÓŁ SAMOCHODOWO-BUDOWLANYCH W CZĘSTOCHOWIE

łodzież wieku cyfryzacji nie zawsze niowie zachęceni lekturą będą sięgać po chętnie zagląda do biblioteki i się- inne pozycje książkowe dostępne w bib- M ga po słowo drukowane, dlatego liotece szkolnej wyeksponowane podczas w naszej placówce stosujemy takie formy czytania. pracy z czytelnikiem, aby zachęcić go do Z okazji Dnia Chłopaka w naszej szkolnej częstego korzystania z biblioteki szkolnej. bibliotece został zorganizowany konkurs Zdajemy sobie sprawę z tego, że jesteśmy czytelniczy. Uczniowie mieli za zadanie od- społeczeństwem, które komunikuje się głów- powiedzieć na pytania, które umieszczone nie za pomocą krótkich form tekstowych były w wypożyczanych tego dnia książkach. wysyłanych drogą elektroniczną. Dłuższe Za prawidłową odpowiedź każdy chłopak wypowiedzi sprawiają uczniom problemy, otrzymywał nagrodę. Dzięki akcji przybyło dlatego też jako nauczyciele bibliotekarze bibliotece kilku wartościowych czytelników. staramy się tak pracować z młodzieżą, aby przyswoić im łatwość wypowiadania się w sposób prosty, a zarazem atrakcyjny. W bibliotece Zespołu Szkół Samocho- dowo-Budowlanych stosujemy różnorodne formy pracy z czytelnikiem, takie jak: głośne czytanie, opowiadanie, pogadanki, dys- kusje, konkursy, wystawki, gazetki ścienne, hasła, napisy, plansze oraz filmy. Naszym pierwszym działaniem w kierunku promocji czytelnictwa było umożliwienie młodzieży udziału w Narodowym Czytaniu „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego w Pub- licznej Bibliotece Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie. Dzień Chłopaka Pod koniec września w ramach obchodów Ogólnopolskiego Dnia Głośnego Czytania 9 października obchodziliśmy w bibliote- został zorganizowany – według autorskiego ce Międzynarodowy Dzień Pisania Listów. scenariusza – szkolny dzień głośnego czy- Była to doskonała okazja przybliżenia ucz- tania pod hasłem „Mój region – Moja mała niom różnorodnych form wypowiedzi. ojczyzna”. Nauczyciele oraz uczniowie czy- Główna uwaga została skierowana na re- tali klasom pierwszym „Legendy ziemi czę- dagowanie pism użytkowych, a w szczegól- stochowskiej” autorstwa Mirosława Zwoliń- ności listów oficjalnych. W swych listach skiego. Przepiękna scenografia sprawiła, że uczniowie zwracali się głównie do dyrektora słuchacze czuli się jak w średniowiecznym szkoły (zachowując formę oficjalną) w spra- zamku rycerskim. Mamy nadzieję, że ucz- wach istotnych dla społeczności szkolnej.

73 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Zachęcając młodzież do uczestnictwa ● I miejsce w II Wojewódzkim Konkursie w życiu kulturalnym szkoły, dajemy również „Książka i informacja w erze mediów możliwość udziału w projektach i akcjach cyfrowych”. ogólnopolskich realizowanych poza placów- ką. 16 października zainteresowani uczniowie wzięli udział w warsztatach w Kinie Studyjnym OKF „ILUZJA” połączonych z projekcją filmu „Przesłuchanie” w ramach ogólnopolskiego programu Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej. Tego dnia aktywni czy- telnicy wzięli także udział w VII Festiwalu Dekonstrukcji Słowa „Czytaj!”. Na Dworcu PKP spotkali się miłośnicy dobrej książki, którzy pokazywali słowa czytane przez lek- tora, aby w ten sposób zarazić innych pasją czytania. Wszyscy uczestnicy spotkania doskonale się bawili, gdyż jak powiedziała Wisława Szymborska: „Czytanie to najpięk- Laureat Wojewódzkiego Konkursu niejsza zabawa, jaką ludzkość wymyśliła”. „Książka i informacja w erze mediów cyfrowych” Istotnym elementem pracy z czytelnikiem jest zachęcanie uczniów do udziału w róż- nego typu konkursach, które dają moż- liwość ujawnienia talentów, rozwijania zain- teresowań, a także pogłębiania wiedzy. Za- daniem nauczycieli bibliotekarzy jest odpowiedni dobór źródeł, motywowanie do samodzielnego wyszukiwania informacji oraz inspirowanie twórczych poszukiwań. Młodzież przygotowywana pod kierunkiem nauczycieli bibliotekarzy osiągnęła wysokie lokaty w następujących konkursach: ● I miejsce w Powiatowym Konkursie Mul- timedialnym „Wszystko o bibliotece”, Rozdanie nagród w Wojewódzkim Konkursie „Książka i informacja w erze mediów cyfrowych” w Bibliotece na Jasnej Górze

27 października wzięliśmy udział w wy- jeździe edukacyjnym na 21. Międzynarodo- we Targi Książki w Krakowie. Targi to naj- większa uczta literacka wpisująca się w Na- rodowy Program Rozwoju Czytelnictwa. Pod- czas targów mieliśmy możliwość konwer- sacji z autorami książek, a także zapoznania się z bardzo bogatą literaturą światową. Każdy znalazł tu coś dla siebie. Podziwia- liśmy przepiękne obrazy ułożone z puzzli, a także plakaty promujące targi z poprzed- Laureatka konkursu nich lat. Wyjazd został zorganizowany w ra- „Wszystko o bibliotece” mach obchodów Międzynarodowego Miesiąca Bibliotek Szkolnych przez Towarzystwo Nau- ● I i II miejsce w IV Wojewódzkim Konkur- czycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich Oddział sie Fotograficznym „Biblioteka w oczach w Częstochowie. czytelnika”,

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 74 Edukacja w teorii i praktyce

Wystawa „Tolerancja” 21. Międzynarodowe Targi Książki Podsumowując możemy stwierdzić, iż róż- – nasza młodzież norodność form pracy z czytelnikiem ma Dodatkową promocją działań bibliotecz- ogromny wpływ na postrzeganie biblioteki nych są wystawy w holu szkoły, których w strukturze szkolnej, a także podnosi znacz- celem jest zachęcenie młodzieży, nauczy- nie poziom czytelnictwa. cieli, rodziców i pracowników szkoły do Alina Grabna sięgania po słowo drukowane. Tematyka Anna Majchrzak ekspozycji nawiązuje do uroczystości szkolnych, rocznic patriotycznych oraz wydarzeń kulturalnych.

Ludmiła Pilecka Szkoła Podstawowa im. S. Ligonia w Truskolasach PRZEGLĄD NARZĘDZI UŁATWIAJĄCYCH GROMADZENIE, ORGANIZOWANIE I UDOSTĘPNIANIE MATERIAŁÓW

oraz częściej korzystamy z materiałów elektronicznych nie tylko podczas zajęć lekcyjnych, ale również zadając pracę domową, stwarzając uczniom możliwości sa- C mokształcenia, czy np. stosując metodę tzw. lekcji odwróconej. W takich sytuacjach przydatne okazują się miejsca, gdzie w łatwy sposób możemy te zasoby gromadzić, ale także udostępniać je innym. Na początku warto wspomnieć o dwóch najpopularniejszych chmurach: Google Drive oraz One Drive (usłudze firmy Microsoft). Obie umożliwiają przechowywanie danych, udostęp- nianie ich, a dodatkowo zawierają zestaw aplikacji do pracy z różnego rodzaju dokumentami. W przypadku Google są to usługi darmowe, w przypadku Microsoftu mogą być dla nas darmowe, jeśli szkoła korzysta z usługi Office 365 dla edukacji. Google Drive to usługa internetowa polegająca na udostępnieniu przestrzeni dyskowej przez firmę Google. Do korzystania z usługi potrzebne jest konto Google (które zakładamy, np. chcąc korzystać ze skrzynki pocztowej Gmail). Możemy za jego pomocą udostępniać innym użytkownikom całe foldery, pojedyncze dokumenty, dzielić się albumami w usłudze Zdjęcia Google. Częścią naszej przestrzeni dyskowej są Dokumenty Google. Dokumenty tworzymy bezpośrednio w przeglądarce, ale możemy też zaimportować pliki utworzone w prog- ramach popularnych pakietów biurowych i zapisane na dysku własnego komputera, aby pracować nad nimi online i udostępnić je innym osobom do przeglądania lub do współ-

75 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

edytowania. Użytkownicy mogą w tym samym czasie pracować nad dokumentem w edytorze tekstu, arkuszu kalkulacyjnym, tworzyć prezentację czy rysunek. Z kolei firma Microsoft udostępnia nam dysk OneDrive, który w opcji edukacyjnej ma pojemność aż 1TB. Możemy udostępniać notatki w programie OneNote, prezentacje w programie Sway, ale także tradycyjne dokumenty utworzone offline w pakiecie biurowym (nie tylko MS Office, ale także LibreOffice czy OpenOffice) lub we wchodzących w skład pakietu aplikacjach online. Tu również możemy udostępniać je innym użytkownikom usługi, zarówno w opcji do przeglądania, jak i do edycji. Poza wspomnianymi dwoma profesjonalnymi narzędziami, będącymi właściwie rozbudo- wanymi pakietami biurowymi wraz z własną przestrzenią dyskową, na uwagę zasługuje Dropbox. To dysk w chmurze pozwalający na przechowywanie plików, ale także na synchronizację ich z folderem na dysku naszego komputera. Dzięki temu, pracując na różnych komputerach, nie musimy wiecznie uaktualniać plików i zastanawiać się, gdzie zapisaliśmy efekt naszej pracy. Ciekawą usługą do udostępniania plików dużych rozmiarów jest Wetransfer. Ładujemy plik na serwer, a odbiorca otrzymuje e-mail z linkiem, z którego może go pobrać (link jest aktywny przez tydzień). Link możemy użyć wielokrotnie, dopóki nie wygaśnie. Prócz typowych chmur i narzędzi do transferu plików w sieci znajduje się wiele aplikacji ułatwiających „opiekowanie się treścią” (ang. content curation), czyli głównie gromadzenie linków, na które natrafiliśmy w sieci, ale czasem także naszych zasobów offline. Niektóre z nich umożliwiają współpracę i jednoczesne dodawanie treści przez kilku użytkowników. Jednym z popularniejszych narzędzi do gromadzenia i współtworzenia treści jest Padlet (pl.padlet.com). Możemy w nim tworzyć wirtualne, interaktywne tablice korkowe, zwane padletami. Narzędzie jest bardzo proste w obsłudze, służy jako obszar roboczy do współ- pracy, gromadzenia zbiorów czy wspólnych treści. Zbiory dodawane są w postaci miniaturek z podglądem. Aplikacja pozwala dodawać i gromadzić linki do stron internetowych, zdjęcia czy tekst, a następnie udostępniać je nawet niezalogowanym użytkownikom. Możemy pozwo- lić innym jedynie na przeglądanie naszego padletu albo na dodawanie własnych elementów. Posty możemy kopiować, przenosić pomiędzy padletami. Istnieje również aplikacja na urządzenia mobilne ułatwiająca nam dostęp do naszych materiałów.

Fragment padletu gromadzącego linki do narzędzi i stron związanych z nowoczesnymi technologiami stworzony w trakcie kursu „Using technology in the Classroom”

Przez dłuższy czas korzystanie z Padletu było całkowicie darmowe, obecnie darmowa opcja pozwala na utworzenie jedynie 3 tablic, użytkownicy z większym stażem mogą ich mieć więcej. Zmiana ta sprawiła, że fani serwisu szukają darmowej alternatywy. Jedną z opcji jest Lino (en.linoit.com). Aplikacja wymaga utworzenia konta. Wygląd tablicy przypomina tę z Padletu, przy czym mamy nieco większą swobodę w rozmieszczaniu

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 76 Edukacja w teorii i praktyce przypinanych „karteczek”. Obszar roboczy może służyć do udostępniania notatek, zadań do wykonania, gromadzenia pomysłów, prezentowania interesujących nas zagadnień. Możemy udostępniać grafiki, filmy, pliki z komputera, linki. Przy czym te ostatnie prezentują się gorzej niż w Padlecie, nie przyjmują kształtu miniaturek. Również aplikacja na urządzenia mobilne jest mniej funkcjonalna niż we wcześniejszym narzędziu. Tablice mogą być prywatne, możemy je udostępniać, zarówno do wglądu, jak i do współedytowania. Możemy uczynić prywatnymi tylko niektóre elementy na tablicy, co akurat jest dość ciekawą opcją. Innym darmowym serwisem, który może zastąpić Padlet, jest Trello (trello.com). Jest to serwis do zarządzania zadaniami, do pracy nad projektami, ale z powodzeniem może być używany do porządkowania treści, a dodatkowe możliwości mogą okazać się bonusem, dla którego zastosowanie znajdziemy w pracy z młodzieżą (np. podczas projektów). Aby rozpocząć pracę z Trello, wymagana jest rejestracja pozwalająca tworzyć tablice prywatne – widoczne tylko dla nas, zespołowe – zapraszamy wówczas osoby do współpracy nad projektem, a także publiczne – dostęp mają wszyscy użytkownicy Trello. Na tablicy możemy tworzyć listy, na których będziemy umieszczać karty, tym zaś przypisujemy kolorowe etykiety. Karty mogą zawierać linki, grafiki, tekst, a także listy zadań, na których odhaczamy zrealizowane czynności. Szczegóły karty pojawiają się po kliknięciu na nią. Można na niej umieszczać komentarze, co jest istotne przy pracy zespołowej. Do każdej karty dodajemy innych członków. Można ustawić również termin ważności, po którym karta wygasa, wcześniej jednak ostrzegając nas czerwonym kolorem. Istnieje możliwość załączania plików z komputera. Utworzone karty i listy możemy przenosić w obrębię tablicy. Serwis posiada również wersje płatne, lecz darmowa powinna być wystarczająca do zastąpienia Padletu. Dostępne są również appki na urządzenia mobilne.

Przykładowa tablica w aplikacji Trello

Pinterest to kolejna „tablica korkowa”, na którą można przypinać interesujące nas materiały wizualne: obrazy, video. Po utworzeniu konta tworzymy wirtualne tablice, które będą zawierały tematycznie pogrupowane piny. Tablicę można udostępnić innym użytkownikom i używać jednocześnie. Na urządzeniach mobilnych istnieje możliwość zain- stalować aplikację ułatwiającą korzystanie z serwisu. Aplikacją służącą głównie do zapisywania i porządkowania linków jest Scoop (scoop.it). Strona przypomina trochę bloga. Możemy w postaci wpisów dodawać linki do stron, a aplikacja dodaje zazwyczaj jakiś element graficzny i kilkanaście pierwszych słów. Całość możemy przeczytać, klikając na dany wpis. Aplikacja radzi sobie z osadzaniem obiektów, m.in. prezentacji z serwisu slideshare.net, filmów z YouTube’a i Vimeo, plików PDF itd. Na bezpłatnym koncie możemy stworzyć tylko jeden kanał tematyczny, a w nim umieścić 50 wpisów, zwanych scoopami. Ponadto na podstawie słów kluczowych dodawanych do

77 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

naszych wpisów otrzymujemy również propozycje wpisów umieszczonych przez innych użytkowników. Możemy je dodać do naszego kanału. Podobny charakter ma aplikacja Wakelet (wakelet.com). Po założeniu konta aplikacja pozwala na tworzenie kolekcji z linków, grafik i krótkich notatek. Mamy do wyboru kilka układów: media view – wpisy umieszczane są jeden pod drugim wraz z krótkim podglądem, tworzą coś w rodzaju bloga, compact view – wpisy umieszczane są jeden pod drugim, ale jedynie w postaci prostokątnych kafelków oraz grid view – wpisy umieszczane są obok siebie w postaci dużych kafelków, podobnie jak w Padlecie czy Pintereście. Dzięki wtyczce do przeglądarki możemy łatwo dodawać napotkanie strony do naszych kolekcji. Kolekcje można umieszczać jako prywatne (widoczne tylko dla nas), niepubliczne (widoczne dla tych, którzy otrzymają link) oraz publiczne. Podobną funkcjonalność ma aplikacja SymbalooEDU (edu.symbaloo.com). Strona pozwala na gromadzenie i organizowanie linków do stron i zasobów online. Możemy tworzyć własne kolekcje, zwane webmixami, przeglądać webmixy zebrane przez innych użytkowników. Nasze kolekcje możemy udostępniać jako publiczne lub tylko osobom, którym podamy link. Zakładki do stron lub gotowych zasobów prezentowane są w formie kafelków, które albo już istnieją w aplikacji (wystarczy je wyszukać), albo można je dodać (aplikacja zwykle radzi sobie ze znalezieniem logo programu i utworzeniem z niego ikony), albo przypisać dowolną ikonkę czy załadować własny obraz. Ikonom przypisujemy różne kolory, łączyć je w obszary tematyczne o tym samym kolorze. Założone konto pozwala nam na łatwy dostęp do stworzonych zakładek na każdym urządzeniu, istnieją również aplikacje mobilne na Androida oraz iOS.

Przykładowa kolekcja w aplikacji SymbalooEDU

Aplikacją online, która pozwala zgromadzić i zorganizować swoje zasoby internetowe, ale także inne treści, jest Pearltrees. Możemy w niej umieszczać linki do stron internetowych, grafiki, filmy z YouTube’a, pliki zaimportowane z komputera, zasoby zaimportowane z me- diów społecznościowych, z dysków online (Dysku Google lub Dropboxa). Aplikacja pozwala też umieszczać proste notatki. Zasoby możemy grupować w kolekcje, a w nich tworzyć jeszcze kolejne podfoldery. Zasoby prezentowane są w postaci miniaturek, które po klik- nięciu przenoszą nas w odpowiednie miejsce. W wersji darmowej nasze kolekcje są widoczne, w wersji Premium możemy uczynić je prywatnymi. Z naszego konta możemy korzystać również z aplikacji dostępnej na Androida i iOS. Dodatkową funkcjonalnością są rozszerzenia dla przeglądarek, które pozwalają na łatwe dodawanie nowych linków do wy- branej kolekcji. LiveBinders to aplikacja, która pozwala zrobić porządek w dokumentach oraz zasobach internetowych i przechowywać wszystkie nasze materiały dydaktyczne (zarówno te dotych-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 78 Edukacja w teorii i praktyce czas przechowywane offline, jak i te, które już znajdują się w sieci) w jednym miejscu. W darmowej wersji możemy stworzyć 5 segregatorów, a dodatkowo umieścić je na różnych półkach. Sam wygląd strony jest dość toporny, ale za to nawigacja po naszych zasobach bardzo prosta. Każdemu segregatorowi przypisuje się okładkę. Dodatkowo możemy stworzyć coś w rodzaju skoroszytów zawierających kilka różnych zasobów. W ten sposób gromadzimy materiały do poszczególnych działów czy tematów. Na początku każdego segregatora auto- matycznie tworzy się spis treści.

Przykładowy segregator wraz ze spisem treści. Jako okładkę wykorzystano okładkę podręcznika do klasy 7 wydawnictwa GWO

W segregatorze możemy gromadzić materiały takie jak: karty pracy w formacie pdf i doc, prezentacje PPT, linki do stron internetowych, grafiki, filmy oraz interaktywne ćwiczenia. Większość zasobów osadza się bezpośrednio na stronie w segregatorze (jeśli nie chcemy podglądu całej strony internetowej, to korzystamy z kodu embed), dzięki czemu wszystko odbywa się w jednym miejscu, płynnie przechodzimy do kolejnych zasobów. Nasze segregatory mogą być prywatne bądź publiczne. Możemy je udostępniać w mediach społecznościowych, a także za pomocą linku czy kodu QR, dzielić się nimi z innymi użytkownikami serwisu, którzy mogą je tylko oglądać lub współedytować. Można też udostępnić segregator, ale wy- łączyć możliwość jego kopiowania. Spośród tych wszystkich aplikacji trudno wybrać jedną, która spełniłaby wszystkie nasze oczekiwania. Jedne są wygodne w użytkowaniu, ale niekoniecznie dobrze prezentują się dla czytelnika, inne wymagają od nas więcej wkładu pracy, ale za to efekt końcowy może niemal zastąpić platformę e-learningową. Jedne będą lepsze do udostępniania materiałów dydaktycznych uczniom, inne do pracy zespołowej podczas warsztatów, a jeszcze inne do szybkiego zapisywania linków na własne potrzeby. Do moich ulubionych należą: OneDrive (ze wszystkimi benefitami pakietu Office 365), Trello (do pracy w projektach), Pearltrees (do gromadzenia ciekawych stron, głównie dzięki wtyczce do przeglądarki) i LiveBinders (do porządkowania materiałów dydaktycznych). Z pewnością jednak od czasu do czasu będę zaglądać do pozostałych, aby porównać możliwości, które dają i ewentualnie zrewidować poglądy. Ludmiła Pilecka

79 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

EDUKACJA ZDROWOTNA

Anna Bronkiewicz Szkoła Podstawowa nr 27 w Częstochowie Małgorzata Zabłocka Szkoła Podstawowa nr 53 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Skłodowskiej-Curie w Częstochowie ZAPROSZENIE DO WSPÓLNEJ WĘDRÓWKI – REGIONALNY ODDZIAŁ PTTK W CZĘSTOCHOWIE

spółczesna młodzież nie wyobraża szawski Urząd Gubernialny zatwierdził sta- sobie nawet jednego dnia bez tut organizacji, która postawiła sobie za cel W telefonu komórkowego, komputera „(...) zbieranie wiadomości krajoznawczych czy dostępu do Internetu… Coraz częściej i szerzenie ich wśród ogółu oraz groma- obserwuje się tendencję do spędzania wol- dzenie zbiorów naukowych dotyczących ziem nego czasu w sposób bierny, w czterech polskich, organizowanie wycieczek po kraju, ścianach własnego domu. Świadomi rodzice tworzenie oddziałów prowincjonalnych, urzą- organizują swoim pociechom różnorodne za- dzanie wystaw krajoznawczych, roztaczanie jęcia dodatkowe, zapisują na pozaszkolne opieki nad pamiątkami historycznymi oraz zajęcia sportowe. Jednak wiele dzieci pozos- osobliwościami przyrody”1. tawionych jest samym sobie – i wybiera W 1950 r. w nowych warunkach ustro- ekran komputera. jowych powojennej Polski doszło do połącze- Tymczasem w naszym mieście działa z du- nia wspomnianych dwóch organizacji. Nowo żym powodzeniem jedna z najaktywniejszych powstała przyjęła nazwę PTTK, czyli Polskie w kraju i jedna z największych w regionie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze i ob- organizacja społeczna – Regionalny Oddział jęła swoim zasięgiem cały kraj. Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajo- znawczego. Niniejszy artykuł ma na celu TURYSTYKA W NASZYM MIEŚCIE przybliżenie historii PTTK, działalności Od- działu oraz zapoznanie z ofertą turystyczną W Częstochowie w 1908 r. (z inicjatywy organizacji i zachęcenie do korzystania z niej. Władysława Biegańskiego) rozpoczął działal- ność Oddział Polskiego Towarzystwa Kra-

joznawczego propagujący piękno Wyżyny NA POCZĄTEK TROCHĘ HISTORII Krakowsko-Wieluńskiej, natomiast w 1933 r. Turystyka i krajoznawstwo mają w na- powstało Koło Polskiego Towarzystwa Ta- szym kraju bardzo bogate tradycje sięgające trzańskiego, które w 1935 r. zostało prze- XVI wieku. Pierwszą organizacją krajoznaw- kształcone w samodzielny Oddział PTT. Na czą było skupiające miłośników Tatr Polskie podkreślenie zasługuje fakt, że „na terenie Towarzystwo Tatrzańskie założone w 1873 r. naszego miasta, zarówno przed, jak i po Natomiast w roku 1906 w Warszawie I wojnie światowej najaktywniejsi w działal- – z inicjatywy pasjonatów krajoznawstwa, ności krajoznawczej byli nauczyciele, przy- którym leżało na sercu propagowanie po- czyniając się do tworzenia szkolnych i ha- znawania piękna ziem polskich powstało rcerskich kółek krajoznawczych”2. Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Impul- Poza oczywistą działalnością polegającą sem do powołania organizacji był incydent, na organizacji wycieczek, wyjazdów i innych gdy podczas wycieczki do Ogrodzieńca zaob- imprez turystycznych, Polskie Towarzystwo serwowano wiejskich chłopców bezmyślnie Krajoznawcze zajmowało się także publi- niszczących pamiątkową tablicę nad bramą kacją prac dotyczącą krajoznawstwa, uru- do zamku. 27 października 1906 r. War- chamianiem schronisk, tworzeniem rezer-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 80 Edukacja w teorii i praktyce watów przyrody, znakowaniem szlaków tu- W pierwszym roku działalności składki rystycznych. opłaciły 182 osoby, po pięciu latach w 1997 r. Rok powstania Polskiego Towarzystwa Tu- – 862 osoby zrzeszone w 37 kołach, nato- rystyczno-Krajoznawczego – 1950 – dla Czę- miast w 2007 r. liczba 1 440 członków stochowy był jednocześnie rokiem zmian z 47 kół uplasowała Oddział na I miejscu przynależności administracyjnej (miasto prze- w województwie śląskim pod względem liczeb- niesiono z województwa kieleckiego w ob- ności członków. Obecnie zrzeszonych jest szar województwa katowickiego). Przyczyniło 1 057 członków w 44 kołach i klubach, się to do zahamowania działalności turys- w tym 607 członków w 37 Szkolnych Kołach tycznej w zorganizowanej formie na kilka Krajoznawczo-Turystycznych. lat. Mimo to odbywały się różnorodne imprezy turystyczne, szkoliła się kadra prze- PROPOZYCJE wodnicka. Celem nadrzędnym RO PTTK jest rozwi- 15 stycznia 1955 r. odbył się I Walny janie zainteresowania krajoznawstwem i tu- Zjazd Oddziału PTTK w Częstochowie, przy- rystyką ze szczególnym uwzględnieniem na- spieszając rozwój turystyki i krajoznawstwa szego regionu. Uczestnicy pogłębiają swoją w naszym regionie. W kolejnych latach wiedzę, aktywnie wypoczywają na świeżym powstały komisje, koła i kluby PTTK. powietrzu, spędzają wolny czas w sposób W 1989 r. w wyniku załamania się ustroju ciekawy, bezpieczny i atrakcyjny. socjalistycznego i nowych praw gospodarki rynkowej doszło do kolejnych zawirowań w działalności Oddziału PTTK w Częstocho- wie. Zlikwidowano zarządy wojewódzkie PTTK. Na początku lat 90. ubiegłego wieku, w środowisku członków Terenowego Koła działającego przy Oddziale Miejskim PTTK, członków Szkolnego Koła Krajoznawczo-Tu- rystycznego „Egzotyk” przy VI Liceum Ogól- nokształcącym im. J. Dąbrowskiego w Czę- stochowie, działającego przy Oddziale Hut- niczym oraz młodzieży kółka turystycznego przy Szkole Podstawowej nr 35 w Często- Rajd „Małego Piechura”, 11.06.2016 r. chowie zrodziła się myśl o stworzeniu nowej Oddział proponuje szereg ciekawych form jednostki promującej aktywny wypoczynek spędzania czasu w sposób aktywny, wyko- i walory krajoznawczo-turystyczne naszego rzystując naturalną potrzebę ruchu każdego regionu. Tak powstał Regionalny Oddział z nas. Swą ofertę kieruje do wszystkich za- Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajo- interesowanych młodszych i starszych. Pierw- znawczego w Częstochowie. Zjazd założyciel- szą z nich są rajdy piesze. To podstawowa ski odbył się 27 kwietnia 1992 r., a do jego i najatrakcyjniejsza impreza dla uczniów. władz zostali wybrani: Lech Tota – prezes, Organizatorzy gwarantują ciekawe trasy, a na Zbigniew Tarnowski, Maria Dziurska-Pyr- mecie ciepły posiłek, okolicznościowy zna- kosz – wiceprezesi, Zofia Gawrońska-Wie- czek, loterie, liczne konkursy z nagrodami czorek – skarbnik i Ferdynand Ficek – se- rzeczowymi dla zwycięzców. kretarz. Kolejną formą są Marsze na Orientację. Pierwszymi jednostkami, poza założyciel- Uczniowie mają okazję do sprawdzenia swo- skimi zarejestrowanymi w Oddziale, były ich umiejętności posługiwania się mapą Szkolne Kluby PTTK przy szkołach podsta- i orientowania się w terenie. Następny cykl wowych w Częstochowie: nr 10, nr 11, imprez to całodniowe wycieczki w góry. nr 14, nr 29, nr 32, nr 46, nr 54, przy Uczestnicy maszerują beskidzkimi szlaka- Szkole Podstawowej w Czarnym Lesie i Ra- mi. Inne pasma górskie można poznać na dostkowie oraz przy VII Liceum Ogólno- obozach wędrownych organizowanych pod- kształcącym im. M. Kopernika w Często- czas wakacji. W wakacje i ferie zimowe ofer- chowie, a także Klub Osiedlowy PTTK M-2 ta obejmuje oprócz ww. także wycieczki kra- w Myszkowie. joznawcze. Corocznie odbywają się kon-

81 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

kursy wiedzy (Powiatowy konkurs wiedzy o regionie „Witajcie na szlaku”, Medialny konkurs „Region częstochowski – moja mała ojczyzna”, Wojewódzki konkurs krasomów- czy) oraz Regionalny konkurs fotograficzny „Mój świat w obiektywie”. Członkowie PTTK zdobywają odznaki turystyki kwalifikowanej oraz odznaki krajoznawcze. Od 1992 r. do końca 2018 r. zwe- ryfikowano łącznie 14 414 odznak. W tym 3 861 GOT, 1 601 OTP, 1 293 OInO, 1 798 KOT, 708 MOK, 2 678 regionalnych i 2 475 pozostałych. Lech Tota – podczas otwarcia Marszów na Orientację Na ogół frekwencja na imprezach jest „InOMania 2018”, 15.09.2018 r. wysoka. Od pewnego czasu zauważa się jednak spadek liczby uczestników. Nie powta- DLA ZAINTERESOWANYCH rzają się już takie imprezy jak: Rajd Pie- Kalendarz imprez można znaleźć na stro- czenia Ziemniaka (2000 r. – 1 327 uczest- nie http://www.ropttk.cba.pl/. ników, 2018 r. – 471 uczestników), Jesien- ne Marsze na Orientację (2002 r. – 518 Aby zostać członkiem PTTK należy op- uczestników, 2018 r. – 193 uczestników). łacić roczną składkę członkowską. Jednak Choć na imprezach bardziej kameralnych nie trzeba być członkiem PTTK, by móc ko- panuje niejednokrotnie lepszy klimat i moż- rzystać z bogatej oferty Oddziału. na mocniej poczuć swą przynależność do Anna Bronkiewicz braci turystycznej, to jednak warto byłoby Małgorzata Zabłocka przybliżyć atrakcyjną ofertę Regionalnego Oddziału PTTK większemu gronu odbiorców. Dotrzeć do tych, którzy szukają alternatywy dla spędzania czasu w sposób bierny.

Przez 27 lat RO PTTK w Częstochowie mógł działać i rozwijać się dzięki zaanga- Przypisy: żowaniu wielu ludzi z pasją turystyczno- 1 https://www.pttk.pl/pttk/historia.php, krajoznawczą, których potrafił skupić wokół [dostęp 18.09.2018]. siebie Lech Tota – Prezes Regionalnego Od- 2 A. Szczepański, Zarys dziejów częstochow- działu PTTK w Częstochowie, przewodnik, skiego krajoznawstwa 1908–1958, Wydaw- Przodownik Turystyki Pieszej i Górskiej, In- nictwo Zarząd Wojewódzki PTTK, Częstocho- struktor Krajoznawstwa Polski. wa 1987.

Bibliografia: Kulczycki Z., 100 lat społecznej turystyki w Pol- sce, Wydawnictwo ZG PTTK, Warszawa 1973. Szczepański A., Zarys dziejów częstochowskiego krajoznawstwa 1908–1958, Wydawnictwo Za- rząd Wojewódzki PTTK, Częstochowa 1987. 100 lat turystyki i krajoznawstwa w Często- chowie 1908–2008, red. M. Głowacki, Wy- dawnictwo Muzeum Częstochowskie, Często- chowa 2008. https://www.pttk.pl/pttk/historia.php, [dostęp 18.09.2018]. Lech Tota – pierwszy od lewej – podczas podsumowania Rajdu „Wiośnie na spotkanie”, 16.03.2019 r.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 82 Edukacja w teorii i praktyce

Małgorzata Dul Jasnogórska Publiczna Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I Stopnia w Częstochowie 100 LAT SPORTU W NIEPODLEGŁEJ POLSCE SCENARIUSZ TURNIEJU SPORTOWEGO Z OKAZJI 100. ROCZNICY ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI W JASNOGÓRSKIEJ PUBLICZNEJ OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ SZKOLE MUZYCZNEJ I STOPNIA W CZĘSTOCHOWIE

CELE: w strefie kibica wytyczonej przez organi- ● integracja środowiska szkolnego: dzieci zatorów. i nauczycieli, 7. Uczniowie klas IV–VIII spotykają się na ● kształtowanie nawyków aktywnego obcho- świetlicy szkolnej, gdzie wykonują rzuty dzenia świąt narodowych, ringo i skok w dal. Następnie przechodzą do sali gimnastycznej z opiekunami, ● poznanie różnych form aktywności fi- zajmują miejsca w strefie kibica. zycznej, 8. Klasy I–III spotykają się w sali gimnas- ● kształcenie umiejętności porozumiewania tycznej. Zawodnicy w strojach sporto- się z innymi członkami grupy i czynnego wych zajmują stanowiska, pozostali ucz- współuczestnictwa w grupie, niowie kibicują w strefie kibica. ● kształtowanie poczucia odpowiedzialnoś- 9. Po zakończeniu wyścigu rzędów, klasy ci, sprawiedliwości i poszanowania god- IV–VIII przystępują do wykonania biegu ności innych, po kopercie i unihokeja. ● kształtowanie zdolności organizacyjnych,

● promowanie postaw patriotycznych,

● poznanie historii sportu, SPOSÓB PRZEPROWADZENIA IMPREZY: ● promowanie zachowań prospołecznych. 1. Liczba zawodników: po 6 uczniów z kl. I–VIII w strojach i obuwiu spor- towym. Pozostali uczniowie wraz z nau- PRZYGOTOWANIE DO IMPREZY: czycielami kibicują kolegom. 1. Wykonanie hasła przewodniego imprezy 2. Zawody organizowane są w sali gimnas- „100 lat sportu w niepodległej Polsce”. tycznej, świetlicy szkolnej. 2. Rozstrzygnięcie międzyklasowego kon- 3. Konkurencje sportowe odbywają się kursu na gazetkę ścienną pt. „100 lat w formie wyścigu rzędów dla klas I–III sportu w niepodległej Polsce”. i obwodu stacyjnego dla klas IV–VIII. 3. Zaplanowanie i przygotowanie stano- 4. Na każdej stacji można uzyskać punkty. wisk do zabaw oraz przyrządów i przy- 5. Obsługą poszczególnych stacji i konku- borów potrzebnych do rozegrania kon- rencji zajmą się wcześniej przeszkoleni kurencji. uczniowie oraz wytypowani nauczyciele. 4. Określenie osób odpowiedzialnych za 6. Podczas zabawy obowiązuje strój i obu- przebieg i sędziowanie konkurencji na wie sportowe. Punkty za strój w barwach danych stanowiskach. narodowych. 5. Przygotowanie kart klasy i dyplomów 7. Komisja sędziowska sumuje punkty każ- z nagrodami. dej klasy i wyłania zwycięską klasę 6. Wytyczenie i przygotowanie miejsc do ki- w kategorii I–III i IV–VIII. bicowania. Wejście na salę gimnastyczną 8. Ogłoszenie wyników i wręczenie nagród oznaczonymi drzwiami, zajęcie miejsc na zakończenie imprezy.

83 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Wszystkie sporne kwestie związane z zaję- do wiaderka, stojąc na materacu przy- ciami rekreacyjno-sportowymi rozstrzygają najmniej jedną nogą, w odległości od rzu- organizatorzy. cającego: kl. I – 3 m, kl. II – 4 m, kl. III – 5 m, rzucający wykonują po 3 rzuty, wygrywa rząd, który uzyska najwięcej celnych

rzutów. PRZYBORY I PRZYRZĄDY: Konkurencje dla klas IV–VIII Szarfy, ławeczki gimnastyczne, kocyki, pa- chołki, woreczki, wiaderka, materace, piłka 1. Rzuty kółkiem ringo – każdy uczestnik lekarska, ringo, piłka nożna, kij do uniho- wykonuje 5 rzutów na ustawiony pa- keja z piłeczkami, piłka lekarska, chorą- chołek z odległości 2–3 m. Liczba celnych giewki, taśma miernicza, stopery. rzutów jest liczbą zdobytych punktów dla klasy.

2. Skok w dal z miejsca – mierzony włas-

nymi stopami (zaokrąglany mniej niż ½ PROGRAM IMPREZY: stopy w dół, więcej niż ½ stopy w górę), Zbiórka w sali gimnastycznej liczba stóp jest zarazem liczbą zdobytych 1. Powitanie uczniów. punktów. 2. Przedstawienie harmonogramu konku- 3. Unihokej – 3 strzały na bramkę z odleg- rencji sportowych i zasad rywalizacji. łości 10 m. Celne strzały są zarazem licz- bą zdobytych punktów. Wyścigi rzędów klas I–III 4. Bieg po kopercie – bieg zygzakiem w pro- 1. „Bieg z przekładaniem szarfy” – zadaniem stokącie 3x5 m, we wszystkich rogach, uczestników jest dobiec do słupka i prze- na środku i na przecięciu się przekąt- ciągnąć przez siebie szarfę górą. Zawod- nych ustawione są pachołki. Zawodnik nicy biegną pojedynczo, kolejny zawod- startuje z pozycji wykrocznej (start wynik startuje po przekroczeniu linii przez soki) i omija pachołki jeden raz nie do- poprzedniego. Bieg jest ukończony, gdy tykając ich żadną częścią ciała, gdy prze- wszyscy z rzędu przyjmą postawę siad wróci tyczkę, podnosi ją i kontynuuje skrzyżny (wyścig, 3 pkt, 2 pkt, 1pkt). bieg na czas. Sumuje się czasy wszyst- 2. „Przeczołganie po ławeczce” – pierwszy kich zawodników. Najlepszy czas klasowy zawodnik obiega pachołek i wraca z prze- daje największą liczbę punktów. czołganiem po ławeczce do zespołu, następnie w ten sam sposób biegną ko-

lejni zawodnicy. Bieg jest ukończony, gdy wszyscy z rzędu przyjmą postawę siad PODSUMOWANIE IMPREZY: skrzyżny (wyścig, 3 pkt, 2 pkt, 1pkt). 1. Zsumowanie punktów uzyskanych we 3. „Bieg z piłką lekarską slalomem” – za- wszystkich konkurencjach turnieju: ga- wodnik biegnie z piłką, zostawia ją w hu- zetka ścienna, strój sportowy w barwach la-hop, wraca slalomem bez piłki, nas- narodowych i rozgrywki sportowe. tępny zawodnik biegnie slalomem, zabie- 2. Ogłoszenie wyników w kategoriach klas ra piłkę i przekazuje zmiennikowi. Bieg I–III i IV–VIII. jest ukończony, gdy wszyscy z rzędu 3. Wręczenie nagród i dyplomów. przyjmą postawę siad skrzyżny (wyścig, 4. Podziękowanie i zakończenie. 3 pkt, 2 pkt, 1pkt).

4. „Rzut woreczkiem do celu” – każdy rząd typuje jedną osobę, która łapie woreczki Małgorzata Dul

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 84 Edukacja w teorii i praktyce

WYCHOWANIE I OPIEKA

Magdalena Borowiecka III Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół im. dr. W. Biegańskiego w Częstochowie ROLA SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO W ŻYCIU CODZIENNYM SZKOŁY I KAŻDEGO UCZNIA

Samorząd – to właśnie praca, żeby jednakowo dobrze działo się wszystkim, którzy razem pracują, uczą się i pół dnia razem spędzają, żeby jeden drugiego nie krzywdził, nie przeszkadzał, nie dokuczał, nie wyśmiewał, a przeciwnie, żeby świadczył przysługi, pomagał, opiekował się i pilnował porządku. Janusz Korczak

dea samorządności uczniowskiej pow- a możliwością rozwijania i zaspokajania stała na długo przed wprowadzeniem własnych zainteresowań, I regulacji prawnych, dotyczących działal- 3. prawo redagowania i wydawania gazety ności samorządu w szkole. Głosy podkreś- szkolnej, lające wagę autonomii uczniów pojawiały się 4. prawo do organizowania działalności kul- już w XIX wieku, a w wieku XX ogromny turalnej, oświatowej, sportowej oraz roz- wkład w rozwój samorządności uczniowskiej rywkowej, zgodnie z własnymi potrze- wnieśli polscy pedagodzy – Janusz Korczak bami i możliwościami organizacyjnymi, i Aleksander Kamiński. Byli oni przekonani, że nie kary i twarda dyscyplina, ale moż- 5. prawo wyboru nauczyciela pełniącego liwość kształtowania rzeczywistości, jak rolę opiekuna samorządu uczniowskiego, również wpływ na podejmowane decyzje 6. prawo do wyrażania opinii w sprawie wzmacniają w uczniach poczucie odpowie- skreślenia uczniów z listy, dzialności za grupę i przestrzeń, a także 7. prawo do opiniowania zmian w Statucie uczą zaangażowania. szkoły. Mając na uwadze powyższe idee, w III Li- Według Statutu szkoły, przewodniczący ceum Ogólnokształcącym im. dr. W. Biegań- samorządu może być zapraszany na po- skiego w Częstochowie, tak jak i w wielu siedzenia rady pedagogicznej celem przed- innych szkołach, funkcjonuje samorząd stawienia opinii i wniosków uczniów, doty- uczniowski, który tworzą wszyscy uczniowie czących organizacji i pracy szkoły. Zada- szkoły, a ich przedstawiciele wybierani są niem samorządu jest również wykazywanie corocznie poprzez głosowanie. Sprawują tę stałej troski o godne zachowanie się ucz- funkcję przez rok w oparciu o prawa i obo- niów, dobre wyniki w nauce, właściwą frek- wiązki zgodne ze Statutem szkoły. Statut wencję na zajęciach oraz kulturalne sto- zapewnia uczniom samorządu uczniowskie- sunki koleżeńskie. go przedstawianie radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wniosków i opinii we wszyst- Podejmując funkcję przewodniczącej sa- kich sprawach szkoły, a w szczególności do- morządu uczniowskiego w roku szkolnym tyczących realizacji podstawowych praw 2017/2018 w III Liceum Ogólnokształcącym uczniów, takich jak: im. dr. W. Biegańskiego w Częstochowie i kontynuując ją, wraz z innymi opiekunami 1. prawo do zapoznania się z programem i dwunastką wybranych w drodze wyborów nauczania, jego treścią, celami i stawia- uczniów i uczennic klas pierwszych, dru- nymi wymaganiami, gich i trzecich, staram się kształcić u ucz- 2. prawo do organizacji życia szkolnego, niów umiejętności w zakresie podejmowania umożliwiającego zachowanie właściwych decyzji, wyrażania własnego zdania, brania proporcji między wysiłkiem szkolnym, odpowiedzialności za przedsięwzięcia indywidualne i zbiorowe. Staram się uatrak-

85 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

cyjnić pobyt uczniów w szkole, organizując przedsięwzięcia wynikające z kalendarza uroczystości imprez szkolnych, ale również spoza kalendarza, będące pomysłami mło- dzieży, tak aby dać im możliwość aktywnego włączenia się w życie szkoły i umożliwić prezentowanie swoich umiejętności organizacyjnych i twórczych. Jednym z pierwszych wydarzeń mają- cych miejsce w szkole w roku szkolnym 2018/2019 było zorganizowanie 30 paź- dziernika Halloween z inicjatywy uczniów. W tym dniu został zorganizowany konkurs Lampiony konkursowe z dyni na lampion z dyni dla uczniów klas – prace uczniów klas pierwszych i drugich pierwszych i drugich. Uczniowie wszystkich Fot. M. Borowiecka klas naszej szkoły mogli zagłosować przez Wychodząc naprzeciw inicjatywom samo- oddanie 1 głosu na najładniejszą dynię, rządu również w listopadzie, uczniowie zor- słuchając tematycznej muzyki oraz mając ganizowali niezapomniane słodkie andrzej- możliwość wykonania profesjonalnego ma- ki. Młodzież miała możliwość wykazania się kijażu halloweenowego dzięki uczennicom umiejętnościami organizacji imprezy kuli- klasy 2b. Zbieraniem i liczeniem głosów, jak narnej – uczniowie mogli skosztować owo- również przygotowaniem fotobudki, oprawy ców w czekoladowym founde. muzycznej i dekoracji auli zajęli się uczniowie samorządu.

Degustacja czekoladowego founde Uczennice klasy 1e i ich halloweenowe przebrania Fot. M. Borowiecka Fot. M. Borowiecka Jednym z zadań opiekunów samorządu szkolnego jest szerzenie postaw patriotycznych wśród młodzieży, w związku z tym 11 listopada 2018 r., w 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę, dyrektor III Liceum Ogólnokształcącego wraz z opiekunem samorządu uczniowskiego i oraz społecznością uczniowską wzięli udział w uroczystości patriotycznej, która rozpoczęła się przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Była ona dla nas podwójnie wy- jątkowa: 100. rocznica odzyskania niepod- ległości przez Polskę i pierwsze uczestnictwo Fotobudka – uczennice klasy 2b naszej szkoły w uroczystości wraz z pre- i prezentacja makijażu halloweenowego zentacją nowego sztandaru szkolnego. Fot. M. Borowiecka

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 8 6 Edukacja w teorii i praktyce

Mikołaj ze swoimi Śnieżynkami z wizytą u dyrektora szkoły Uczniowie podczas obchodów 100. rocznicy Fot. M. Borowiecka odzyskania niepodległości przez Polskę przy Wałach Jasnogórskich z nowym sztandarem III Liceum Ogólnokształcącego im. dr. W. Biegańskiego w Częstochowie Fot. M. Borowiecka Prawo do organizowania działalności kul- turalnej oraz rozrywkowej zgodnie z włas- nymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi to również prawo uczniów III Li- ceum. Uczniowie bardzo chętnie je realizują, zwłaszcza jeśli chodzi o kultywowanie tradycji związanej z mikołajkami. 6 grudnia Mikołaj odwiedził nasze liceum, przynosząc uczniom prezenty, radość, zabawę i nieza- Aby dostać nagrody od Mikołaja, pomniane przeżycia. Uczniowie i nauczycie- klasa 2b musiała wykonać zadanie taneczne zaproponowane przez niego le ubrani na czerwono wśród ozdób nawią- Fot. N. Molenda zujących do tradycji Bożego Narodzenia świętowali radosny dzień. Praca w samorządzie uczniowskim to nie tylko organizowanie i przeprowadzanie imprez rozrywkowych dla uczniów naszego liceum. Do obowiązków należących do ucz- niów SU należy również przygotowanie i przeprowadzenia Dnia Samorządności, który odbywa się 21 marca. Dzień Samo- rządności już od kilku lat organizowany jest w tym samym dniu, co Dzień Otwarty dla absolwentów klas trzecich gimnazjalnych, a w tym roku także dla uczniów klas ós- mych szkół podstawowych. Tegoroczny Dzień Samorządności wymagał od młodzieży przygotowania ciekawego i kreatywnego planu imprezy, zwłaszcza, że widzami naszego Mikołajki w „Bieganie”. show było około 2000 osób, które w tym Od lewej: dyrektor Izabella Łabuź, Justyna Witek, dniu odwiedziły liceum. Uczniowie postarali Katarzyna Pogłodzińska, siostra Dagmara Kania, się, aby spotkanie pod hasłem „kino – film” uczeń klasy 3a Dawid Wolny, przewodnicząca było jak najbardziej atrakcyjne. Odbyły się i opiekun samorządu uczniowskiego prezentacje scenek z najsławniejszych fil- Magdalena Borowiecka, Anita Kozłowska-Ulfik mów polskich i zagranicznych, przygoto- Fot. N. Molenda wane przez uczniów klas pierwszych i drugich.

87 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Największe emocje wzbudził quiz wiedzy o filmie z uczestnictwem przedstawicieli uczniów i nauczycieli oraz konkurencje sportowe, dzięki którym mogliśmy zobaczyć, jak zgrana jest młodzież poszczególnych klas naszego liceum oraz jak wspaniale nauczyciele nie tylko motywują do nauki i rywalizacji, ale też wspomagają swoich wychowanków w zadaniach wykonywanych wspólnie z nimi. Tego typu aktywności po- zwalają uczniom zrozumieć sens współpracy

grupy wraz z nauczycielem, jak również Zwycięska klasa 1e i prezentacja scenki z filmu „Harry Potter” zaistnieć i sprawdzić się w nietypowych, Fot. N. Molenda niecodziennych sytuacjach.

Scenka z filmu „Ojciec chrzestny” w wykonaniu klasy 2b Quiz wiedzy o filmach Fot. N. Molenda – nauczyciele kontra uczniowie Fot. N. Molenda Mogliśmy również zobaczyć postacie z fil- mów i bajek, a nawet z nimi porozmawiać. Uczniowie wykazali się olbrzymią kreatyw- nością i spostrzegawczością w odtwarzaniu nie tylko wizerunku postaci, ale i jej cha- rakterystycznego zachowania lub porusza- nia się, czy też posiadania swoistych przedmiotów (np. Kubuś Puchatek i jego słój z miodem). Wśród postaci mogliśmy podziwiać: Jacka Sparrowa, Kubusia Pu- chatka, Czerwonego Kapturka, Pipi Lang- strumpf i inne.

Konkurencja sprawdzająca współpracę nauczycieli z uczniami Fot. N. Molenda Magdalena Borowiecka

Bibliografia: Dziecko w koncepcjach pedagogicznych Marii Grzegorzewskiej i Janusza Korczaka pod red. J. Bałachowicz, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2012. Regulamin pracy samorządu uczniowskiego [w:] Statut III Liceum Ogólnokształcącego im. dr. Postacie z filmów i bajek W. Biegańskiego w Częstochowie. Fot. N. Molenda

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 88 Edukacja w teorii i praktyce

Angelika Sosińska Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Herbach ROLA INSCENIZACJI W PROCESIE RESOCJALIZACJI

rodkiem oddziaływań wychowawczych umiejętność współdziałania w grupie, elimi- wobec młodzieży niedostosowanej spo- nują napięcia emocjonalne, wzmacniają po- Ś łecznie jest jej czynne uczestniczenie czucie własnej wartości, uczą się aktywnego w zajęciach kół zainteresowań. W zależności udziału w życiu kulturalnym społeczeństwa. od potrzeb i zainteresowań wychowanków Zaangażowane działanie pobudza wyobraź- mogą to być różnego typu koła, których nię, zmusza do twórczych poszukiwań, wyz- programy wpisują się w model twórczej wala indywidualne możliwości. Działalność resocjalizacji. Metoda ta jest najczęściej teatralna daje także wychowankom możli- rozumiana jako działanie mające na celu wość wzbogacania języka czynnego i bier- doprowadzenie do powstania i pomyślnego nego, doskonalenia wymowy, pokonywania zakończenia dwóch procesów: osobistych słabości związanych z niską sa- ● wzbudzenia rozwoju strukturalnych czyn- mooceną, nieśmiałością, kompleksami, roz- ników procesów twórczych i poznaw- wojem wrażliwości estetycznej i aktywności czych nieprzystosowanej jednostki, twórczej. ● zmiany wizerunku społecznego. Podstawą zajęć teatralnych są zabawy Odgrywa ona bardzo istotną rolę, ponie- integracyjne, różnego typu improwizacje waż wpływa na światopogląd wychowanków, i doskonalenie technik aktorskich. Progra- na postrzeganie przez nich rzeczywistości mowi przyświeca zasada systematyczności i jej wartościowanie. i stopniowania trudności w rozwoju artys- tycznym młodzieży. Nie ma podziału na Metody twórczej resocjalizacji różnią się sekcje, jednak zajęcia są tak pomyślane, niejako od metod tradycyjnych, angażując aby odkryć i wydobyć różne predyspozycje przede wszystkim wychowanków placówek uczniów (plastyczne, muzyczne, literackie, resocjalizacyjnych do pewnej aktywności, taneczne, recytatorskie, aktorskie) i pokazać wysiłku, współuczestniczenia w tym pro- młodzieży, że teatr jest syntezą wielu sztuk. cesie. Wychowankowie – w ramach działalności Wśród metod twórczej resocjalizacji znaj- kółka – mogą wybierać oryginalne sztuki, dują się m.in.: ich fragmenty lub uczestniczyć w przygo- ● teatr, towaniu własnych scenariuszy. Dokonanie ● resocjalizacja przez sport i rekreację, wyboru jest równoznaczne z podjęciem ● drama, szczegółowej pracy nad tekstem, strojem, ● muzykoterapia, scenografią, oprawą muzyczną itp. Młodzież ● arteterapia. uczy się tekstu, uczestniczy w próbach na W działania twórczej resocjalizacji z całą scenie, w trakcie których systematycznie pewnością wpisują się działania kółka tea- szlifowana jest wymowa, dopracowywany tralnego działające przy Młodzieżowym Ośrod- ruch sceniczny, scenografia. Zwieńczeniem ku Wychowawczym w Herbach. Udział pracy uczniów jest występ. w teatrze umożliwia emocjonalny rozwój wy- Jednym z pierwszych przedstawień, przy- chowanka – młodego człowieka. Pozwala gotowanych przez wychowanków MOW poznawać siebie, wyrabiać umiejętność w Herbach w roku szkolnym 2018/2019, wywoływania emocji i radzenia sobie z nimi. stał się spektakl z okazji Dnia Edukacji Na- Ułatwia odkrywanie innego świata, znale- rodowej. zienie motywacji do życia, rozwija wiarę Kolejny występ związany był z 100. rocz- w siebie. Wychowankowie biorący udział nicą odzyskania przez Polskę niepodległości. w zajęciach kółka teatralnego kształtują W listopadzie wychowankowie działający swoją wrażliwość emocjonalną, poznają w kółku teatralnym przygotowali przedsta- i rozwijają własne możliwości, doskonalą wienie „Pociąg do Niepodległości”, w którym

89 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

przybliżyli zaproszonym gościom i swoim Przedstawienie było doskonałą okazją do kolegom wydarzenia związane z odzyska- przekazania młodzieży wartości moralnych, niem przez Polskę niepodległości. Symbo- estetycznych i społecznych. Udział w spek- liczny Pociąg do Niepodległości zatrzymywał taklu pozwolił uczestnikom na krytyczną się na kolejnych stacjach obrazujących ocenę wydarzeń z 1918 roku, porównanie walki o niepodległość (Niewola, Powstania ich z własną definicją patriotyzmu, moty- narodowo-wyzwoleńcze, I wojna światowa, wami działania, wartościami. Ponadto po- Wolność). Dzięki podróży widzowie mogli mógł utrwalić wiedzę o postaciach i wyda- zobaczyć drogę Polaków do wolności i włas- rzeniach historycznych związanych z odzys- nego państwa. Przypomniane zostały histo- kaniem niepodległości, a także kształtował ryczne postacie, m.in. Tadeusz Kościuszko, poczucie przynależności do własnego kraju. Józef Piłsudski oraz wydarzenia (powstanie Angelika Sosińska kościuszkowskie, listopadowe, styczniowe).

KSZTAŁCENIE ZAWODOWE

Paweł Kowalik Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Częstochowie IV WOJEWÓDZKI KONKURS „MŁODY MISTRZ BUDOWNICTWA” CZĘSTOCHOWA 2019

wiosennym kalendarzu Częstocho- lizacja odbywała się równolegle w części wy na stałe zagościł, organizowany projektowej i praktycznej. Tematem tego- W przez Centrum Kształcenia Zawo- rocznego konkursu była termomodernizacja dowego i Ustawicznego w Częstochowie oraz fragmentu muru wraz z montażem parapetu Wydział Budownictwa Politechniki Często- i obróbki blacharskiej ściany oddzielenia chowskiej, Wojewódzki Konkurs „Młody pożarowego. Mistrz Budownictwa”. Tegoroczna, czwarta Odbywająca się na Wydziale Budownict- edycja imprezy zgromadziła na starcie wa Politechniki Częstochowskiej część pro- 12 drużyn: Zespół Szkół Ogólnokształcąco- jektowa obejmowała: sporządzenie przed- -Technicznych w Lublińcu, Zespół Szkół miaru oraz harmonogramu robót, zapotrze- Budowlanych w Rybniku, Techniczne Za- bowania materiałowego, wykazu narzędzi, kłady Naukowe w Częstochowie, Zespół sprzętu i środków ochrony indywidualnej. Szkół nr 1 w Kłobucku, Zespół Szkół Bu- W części praktycznej, odbywającej się w Cen- dowlano-Architektonicznych w Tarnowskich trum Kształcenia Zawodowego i Ustawicz- Górach, Zespół Szkół Budowlano-Cera- nego w Częstochowie, uczestnicy zmagali micznych w Gliwicach, Zespół Szkół nr 1 się z praktycznym wykonaniem zadania. w Myszkowie, Technikum w Zespole Szkół Konkursowa rywalizacja, rokrocznie, sta- Ponadgimnazjalnych w Ornontowicach, By- je się okazją do promowania nowych roz- tomski Ośrodek Edukacji, Katowickie Cen- wiązań w budownictwie. W czasie gdy ucz- trum Edukacji Zawodowej im. Powstańców niowie wykonywali swoje zadania, ich opie- Śląskich, Technikum nr 12 im. Jana Pawła II kunowie mieli możliwość uczestniczenia w Zespole Szkół Technicznych w Często- w zorganizowanym przez Wydział Budow- chowie, Państwowe Szkoły Budownictwa nictwa Politechniki Częstochowskiej szkole- – Zespół Szkół w Bytomiu. niu na temat „Budownictwo z wykorzys- Każda ze szkół mogła wystawić do kon- taniem technologii BIM”. Przedstawiciel wy- kursu jedną, trzyosobową drużynę. Rywa- działu, mgr Henryk Katowicz-Kowalewski

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 90 Edukacja w teorii i praktyce przeprowadził wykład na temat „SENSTER Wojciech Rurański, Bartłomiej Gawlik. i inne myślące przedmioty – INTERAKTYW- Opiekun: Marceli Stec; NA architektura sterowana cyfrowo”. Wszys- cy zainteresowani mieli również możliwość uczestniczenia w pokazie zorganizowanym przez firmę „Blachotrapez”. Część podsumowująca tegoroczny konkurs odbyła się w Klubie Politechnik. W uro- czystości ogłoszenia laureatów oraz wrę- czenia wyróżnień uczestniczyli przedstawiciele organizatorów, patronów, sponsorów i patronów medialnych. A oto laureaci i zdobywcy wyróżnień IV Wojewódzkim Konkursie „Młody Mistrz Bu- downictwa”: Zdobywcy III miejsca ● I miejsce: Zespół Szkół Ogólnokształcą- co-Technicznych w Lublińcu, w składzie: ● Wyróżnienie Wydziału Budownictwa Poli- Daniel Hal, Jakub Kurda, Szymon Ol- techniki Częstochowskiej za najlepiej wy- szok. Opiekun: Daniel Łodziński; konaną część teoretyczną otrzymał Ma- teusz Wiewióra, uczeń Zespołu Szkół Bu- dowlano-Ceramicznych w Gliwicach; ● Wyróżnienie Śląskiego Stowarzyszenia Dyrektorów Centrów Kształcenia Usta- wicznego i Centrów Kształcenia Praktycz- nego za najlepiej wykonaną część praktyczną otrzymali: Mateusz Zander i Radosław Józiak, uczniowie Zespołu Szkół nr 1 w Kłobucku.

Zdobywcy I miejsca ● II miejsce: Zespół Szkół Budowlanych w Rybniku, w składzie: Szymon Dron- szczyk, Michał Paszak, Tomasz Zmoń- czyk. Opiekun: Aniela Grębocka;

Wyróżnieni Warto w tym miejscu wspomnieć, że konkurs „Młody Mistrz Budownictwa” jest im- prezą, w której nagradzanie są nie tylko laureaci. Wszyscy uczestnicy otrzymali zestawy ciekawych upominków, ufundowanych przez organizatorów, sponsorów i patronów. Uroczystość ogłoszenia zwycięzców i wy- różnień stała się również okazją do wy- Zdobywcy II miejsca rażenia podziękowań skierowanych do firm ● III miejsce: Zespół Szkół Budowlano- i instytucji, które wsparły tegoroczną edycję Architektonicznych w Tarnowskich Gó- imprezy. Organizacja konkursu nie byłaby rach, w składzie: Jakub Kloczkowski, możliwa bez zaangażowania licznego grona organizatorów, sponsorów i patronów.

91 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Organizatorzy, patroni, sponsorzy

Centrum Kształcenia Zawodowego i Usta- Przedsiębiorca przyjazny edukacji wicznego w Częstochowie, przy okazji organizacji konkursu, przyznaje statuetkę: Przed- Centrum Kształcenia Zawodowego i Us- siębiorca Przyjazny Edukacji. W tym roku tawicznego w Częstochowie od ponad 20 lat kapituła postanowiła wyróżnić firmę H+H kształci uczniów częstochowskich techni- Polska. W jej imieniu statuetkę przyjął Pan ków i szkół branżowych (zawodowych). Rafał Malczyk – doradca ds. inwestycji Organizacja zajęć praktycznych i praktyk i projektów. Szczególne podziękowania zos- zawodowych dla uczniów szkół współpra- tały skierowane również do przedstawicieli cujących to jedynie część aktywności firm branży budowlanej: Selena, Blacho- CKZiU. W murach szkoły nowe kwalifikacje trapez, Termo Organika i Kubala. Pamiątko- mogą zdobywać również dorośli w ramach we statuetki i podziękowania wręczono Szkoły Policealnej i Kwalifikacyjnych Kur- wszystkim patronom i sponsorom konkursu. sów Zawodowych. Na szczególną uwagę za- sługuje Szkoła Branżowa nr 12 w Często- „Młody Mistrz Budownictwa” to kon- chowie, której uczniowie zdobywają kwali- kurs, który cieszy się ugruntowaną popular- fikacje w kilku pożądanych dziś zawodach: nością. Organizatorom imprezy, każdego operator obrabiarek skrawających CNC, roku udaje się zaprosić do współpracy elektryk, monter zabudowy i robót wykoń- kolejnych sponsorów oraz przedstawicieli czeniowych w budownictwie, monter sieci instytucji i organizacji nie tylko branżo- i instalacji sanitarnych. wych. Paweł Kowalik

Izabela Szczęsny Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. K. Mańki w Lublińcu „KULINARNE SMAKI. O GASTRONOMII PO POLSKU, ANGIELSKU I NIEMIECKU” – INNOWACJA PEDAGOGICZNA W SOSW IM. KONRADA MAŃKI W LUBLIŃCU

ulinarne smaki. O gastronomii po lektualną w stopniu lekkim, kształcących polsku, angielsku i niemiecku” – pod się w szkołach ponadgimnazjalnych funk- „K taką nazwą realizowane były, w ro- cjonujących w ramach Specjalnego Ośrodka ku szkolnym 2017/2018, nowatorskie, po- Szkolno-Wychowawczego im. Konrada Mań- zalekcyjne zajęcia teoretyczne i praktyczne ki w Lublińcu. dla uczniów niesłyszących i słabosłyszących Innowacją pedagogiczną, mającą charak- oraz uczniów z niepełnosprawnością inte- ter organizacyjno-metodyczny, objęci zostali

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 92 Edukacja w teorii i praktyce chętni uczniowie Branżowej Szkoły I Stop- nania, niezbędny sprzęt i urządzenia gastro- nia Specjalnej nr 1 kształcący się w zawo- nomiczne, a podczas zajęć praktycznych spo- dzie kucharz oraz Technikum Specjalnego rządzali potrawy i napoje na podstawie po- nr 4, kształcący się w zawodzie technik znanych przepisów. Niezbędne produkty na za- żywienia i usług gastronomicznych. W inno- jęcia praktyczne współfinansowało Stowa- wacji, która obejmowała przedmioty zawo- rzyszenie na rzecz Dzieci Niepełnosprawnych dowe, brało udział siedemnastu uczniów, Słuchowo i Umysłowo „Uśmiech Dziecka”. w tym ośmiu branżowej szkoły oraz dzie- więciu uczniów technikum. Celami ogólnymi innowacji były: wzrost kompetencji zawodowych uczniów z zakresu kwalifikacji T.6/TG.07 Sporządzanie potraw i napojów – wyodrębnionej w podstawie programowej kształcenia w zawodach: kucharz oraz technik żywienia i usług gastronomicznych – w języku polskim, języku angielskim i języku niemieckim, a także wzrost kompetencji personalnych i społecznych Uczniowie podczas zajęć teoretycznych uczniów. Natomiast cele szczegółowe to: Znaczna część realizowanych ćwiczeń i za- rozwijanie i wzbogacanie zasobu słownictwa dań podczas zajęć teoretycznych została przy- zawodowego uczniów w języku polskim gotowana przez autorkę innowacji w prog- i języku angielskim, poznawanie przez ucz- ramie tablicy interaktywnej Smart Board, niów słownictwa zawodowego w języku nie- łącząc jednoczesne odbieranie informacji mieckim, rozbudzanie zainteresowania języ- i reagowanie na nią. Różnorodność inter- kiem niemieckim zawodowym, rozbudzanie aktywnych wizualnych ćwiczeń i zadań aktywności słownej oraz poprawnego stoso- ułatwiała uczniom zdobywanie i rozwijanie wania słownictwa zawodowego przez ucz- sprawności językowych zawodowych, a tak- niów w języku polskim, angielskim i nie- że wspomagała niektórych z nich w prze- mieckim, rozwijanie umiejętności uczniów łamywaniu nieśmiałości i bariery w posłu- w zakresie czytania ze zrozumieniem prze- giwaniu się polskim, angielskim i niemiec- pisów gastronomicznych, doskonalenie umie- kim językiem zawodowym. jętności zawodowych z zakresu sporządza- nia potraw i napojów, doskonalenie pracy w zespole. Innowację wdrażało troje nauczycieli: nauczyciel przedmiotów zawodowych, nauczyciel języka angielskiego i nauczyciel języka niemieckiego. Nowatorstwo zajęć polegało na przemien- nej realizacji, w ramach danej jednostki lekcyjnej, treści z zakresu kwalifikacji T.6/TG.07 w trzech językach: polskim, angielskim i niemieckim przez troje nauczycieli: przedmiotów zawodowych, języka an- Uczniowie podczas zajęć praktycznych gielskiego i języka niemieckiego. Treści in- Niecodziennym gościem zajęć praktycz- nowacji były realizowane jako cykl sześciu nych innowacji był, w maju 2018 r., pan zajęć teoretycznych, w wymiarze jednostko- Alec Foster – kucharz ze Szkocji. Zapoznał wym 60 minut oraz sześciu zajęć praktycz- on uczniów z wybranymi potrawami kuchni nych, w następnym tygodniu po zajęciach angielskiej oraz zaprezentował sposób wy- teoretycznych, w wymiarze jednostkowym konania jednej z nich – jajek poszetowych 120 minut. z sosem holenderskim podawanych na an- Na zajęciach teoretycznych uczniowie po- gielskich bułeczkach drożdżowych. Ta wy- znawali w językach: polskim, angielskim kwintna i sycąca potrawa spożywana jest na i niemieckim wybrane przepisy gastrono- śniadanie w wytwornych restauracjach Wiel- miczne kuchni polskiej, angielskiej i nie- kiej Brytanii. Niecodzienne zajęcia praktycz- mieckiej – składniki potraw, sposób wyko- ne, prowadzone odpowiednio w językach:

93 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

polskim, angielskim i migowym zakończyła su kwalifikacji T.6/TG.07) uczniów biorą- wspólna degustacja potrawy. cych w niej udział oraz wspomogła naby- wanie przez nich zawodowych umiejętności komunikacyjnych. Pozwoliła też na zaznajo- mienie się ze słownictwem języka niemieckiego zawodowego, którego uczniowie nie poznają na zajęciach lekcyjnych. Uroczystość podsumowania innowacji, która miała miejsce w czerwcu 2018 r., za- szczycili swą obecnością rodzice i opiekunowie uczniów biorących w niej udział, prezes Stowarzyszenia na rzecz Dzieci Nie- pełnosprawnych Słuchowo i Umysłowo „Uś- Zajęcia z kucharzem ze Szkocji miech Dziecka” oraz dyrekcja szkoły. Pod- czas spotkania zaproszeni goście mogli Innowacja pedagogiczna „Kulinarne sma- podziwiać wiedzę i umiejętności uczniów bio- ki. O gastronomii po polsku, angielsku i nie- rących udział w innowacji, degustując spo- miecku”, wzbogacając obowiązkowe zajęcia rządzone przez nich smaczne potrawy kuch- lekcyjne z przedmiotów gastronomicznych ni polskiej, angielskiej i niemieckiej. i języka angielskiego zawodowego, przyczy- niła się do wzrostu kompetencji zawodo- Izabela Szczęsny wych, personalnych i społecznych (z zakre-

Uroczystość zakończenia innowacji

Agnieszka Orman-Kazik Katarzyna Walasek Zespół Szkół Technicznych w Częstochowie FESTIWAL TECHNIKI W ZESPOLE SZKÓŁ TECHNICZNYCH W CZĘSTOCHOWIE

marca 2019 roku Zespół Szkół drzwi dla wszystkich ósmoklasistów i gim- Technicznych im. Jana Pawła II nazjalistów z Częstochowy i powiatu, którzy 21 w Częstochowie otworzył swoje planują kontynuację nauki w naszej szkole.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 94 Edukacja w teorii i praktyce

Okazją do tego stał się cyklicznie orga- Dla uczniów zainteresowanych zawodem nizowany Festiwal Techniki, podczas któ- technik inżynierii sanitarnej oraz monter rego szkoła zaprezentowała swoje kierunki sieci i instalacji sanitarnych odbyły się war- kształcenia w technikum i w szkole bran- sztaty dotyczące techniki łączenia rur. żowej, przybliżyła specyfikę nauczanych Młodzież poznała materiały instalacyjne zawodów oraz realizowane projekty. oraz technologie ich łączenia. Następnie pod Młodzież mogła zwiedzić budynek, dowie- opieką nauczycieli samodzielnie wykony- dzieć się, jakie zajęcia dodatkowe oferuje wała połączenia rur PP metodą zgrzewania szkoła, i w jaki sposób wspiera zaintere- polifuzyjnego. sowania uczniów. W ramach prezentacji zawodów budowla- Uczniowie i zaproszeni goście zwiedzali nych tworzono układy funkcjonalne w po- ogród dydaktyczny ZST, który jest na bie- mieszczeniach mieszkalnych oraz składano żąco udoskonalany, pełni funkcję ozdobną, nowoczesne modele maszyn. Zorganizowano rekreacyjną i ułatwia uczniom tego kierun- także ciekawe warsztaty modelarskie i pro- ku doskonalenie umiejętności zawodowych. jektowe zatytułowane „Murale – ginące za- Zgromadzono tutaj bogatą kolekcję roślin wody”. ozdobnych i użytkowych. Zaplecze w postaci Na stanowisku odlewniczym odbył się szklarni ogrodowej i domku gospodarczego pokaz, który polegał na wykonaniu form pomaga w organizowaniu zajęć praktycz- z masy formierskiej, wytapianiu stopu cyn- nych dla młodzieży. ku w piecu indukcyjnym i odlewaniu z nie- Uczniowie technikum architektury kraj- go medali między innymi z logo szkoły. Na obrazu pod nadzorem nauczycieli przed- stoisku prezentowane były również inne od- miotów zawodowych prowadzili warsztaty lewy wykonane z żeliwa, mosiądzu i alumi- plastyczne, projektowe i florystyczne. Mło- nium. dzież wykonywała prace plastyczne „akwa- Jednym z punktów w programie festi- rela botaniczna” i ozdoby z kwiatów „biżu- walu było rozdanie nagród w konkursie na teria florystyczna”. projekt muralu naściennego, który ma Architekci krajobrazu zaprezentowali powstać na jednej ze ścian budynku szkoły. prace projektowe, plastyczne i malarskie Zadanie polegało na opracowaniu barwnej uczniów, stoiska z zielenią i ekologiczne ele- koncepcji graficznej na załączonym szab- menty wyposażenia ogrodu. Na szkolnym lonie. Jury przy wyborze zwycięskich prac patio odbył się pokaz cięcia roślin oraz pre- brało pod uwagę pomysłowość, innowa- zentacja sprzętu ogrodniczego. cyjność i technikę wykonania. Zwycięskie prace zostały zaprezentowane na wystawie Nauczyciele i młodzież z klas o profilu pokonkursowej. technik urządzeń i systemów energetyki od- nawialnej przedstawili gościom prezentację Wystawa przygotowana przez nauczycieli pt. „Ciepło i prąd z odnawialnych źródeł i uczniów szkoły, zatytułowana „Polska energii”. W ramach warsztatów „Młodzi Za- w Europie”, zaprezentowała efekty zrealizo- wodowcy” konstruowano wiatraki. Zorgani- wanych w szkole zawodowych projektów zowany został także konkurs ze znajomości unijnych. paliw stałych. Zespół Szkół Technicznych dba nie tylko Informatycy zaprezentowali nowoczesne o rozwój kompetencji zawodowych obecnych urządzenia wykorzystywane w nauczaniu i przyszłych uczniów, ale także o ich spraw- kierunku. Młodzież brała udział w war- ność fizyczną. W związku z tym w ramach sztatach, podczas których mogła dowiedzieć dnia otwartego odbyły się również zawody się o wykorzystaniu minikomputerów na sportowe „Lepiej grać niż brać”. Dodat- bazie raspberry w celach programistycz- kowymi atrakcjami były zawody strzeleckie, nych. Odbyła się prezentacja na temat ret- pokazy broni wojskowej oraz ścianka wspi- rogier, współpracy sieci lokalnych oraz moż- naczkowa. liwości wykorzystania wizualizacji w prak- Zaproszeni goście mogli kibicować naszej tyce. Warto dodać, że nasza szkoła – oprócz młodzieży podczas współzawodnictwa w ra- posiadanych dwóch pracowni informatycz- mach rozgrywek Turnieju Zawodowca. Dru- nych – pozyskała z funduszy unijnych żyny reprezentujące poszczególne zawody środki na doposażenie w sprzęt jeszcze rywalizowały o tytuł „Złotej Rączki ZST”. trzech pracowni zawodowych. Liczne konkurencje teoretyczne i praktycz-

95 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

ne, z którymi młodzież musiała się zmie- Techniki okazał się świetną okazją do in- rzyć, doskonale przybliżyły specyfikę po- tegracji młodzieży ostatnich klas gimnazjum szczególnych zawodów. i szkół podstawowych, która bardzo licznie Dzień otwarty w Zespole Szkół Technicz- w tym dniu odwiedziła naszą szkołę. nych pozwolił nie tylko zaprezentować nasze Agnieszka Orman-Kazik osiągnięcia, ale także pokazać umiejętności Katarzyna Walasek i możliwości praktyczne uczniów. Festiwal

RUBRYKA SZKOLNYCH SPECJALISTÓW

Małgorzata Pabin Szkoła Podstawowa nr 13 im. K. Makuszyńskiego w Częstochowie Beata Zielonka Szkoła Podstawowa nr 9 w Częstochowie NASZE DOŚWIADCZENIA W OPRACOWANIU PROGRAMU WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO SZKOŁY

rogram wychowawczo-profilaktyczny lizacji skutecznych działań i rozwiązań wy- jest współtworzony i realizowany przez chowawczych, opiekuńczych, mających wspie- P wszystkich członków społeczności szkol- rać proces rozwoju ucznia, ukierunkowany nej: wychowawców, nauczycieli, uczniów, na osiągnięcie pełni dojrzałości fizycznej, rodziców oraz dyrektora szkoły. Jest to je- społecznej, psychicznej (intelektualnej i emo- den z najważniejszych dokumentów szkol- cjonalnej) oraz duchowej. nych, którego cele ukierunkowane są na Czynniki ryzyka możemy podzielić na niwelowanie niebezpieczeństw i ograniczeń, dwie grupy: dotyczące właściwości jednost- będących elementami realiów współczes- ki, na które składają się: postawy, prze- ności. Dla nauczycieli stanowi to wielkie konania, cechy indywidualne oraz środo- wyzwanie w obliczu szybko postępujących wiskowe, w których czynnikiem oddzia- zmian i eskalacji zachowań ryzykownych. ływania jest rodzina, grupa rówieśnicza, Należy pamiętać, że każda szkoła tworzy cechy środowiska lokalnego, szkoła. Należy swój własny, niepowtarzalny program. jednak pamiętać, że pomimo oddziaływań wszystkich negatywnych czynników jest TWORZENIE PROGRAMU część dzieci, która dzięki naturalnym pre- WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO dyspozycjom osobowościowym, tzw. pozy- Tworzenie programu wychowawczo-pro- tywnej adaptacji jest odporna na zagro- filaktycznego, a następnie jego modyfikacja, żenia. powinno być poprzedzone diagnozą prob- Do czynników chroniących, równoważą- lemów, potrzeb środowiska szkolnego (ocze- cych czynniki ryzyka zaliczyć można: relacje kiwania uczniów, rodziców i nauczycieli), z osobami z najbliższego otoczenia, cechy czynników ryzyka i chroniących, występu- indywidualne (temperament, poziom inteli- jących w danym środowisku. Zebrane w ten gencji), klimat szkoły, jakość nauczania, sposób informacje pomogą w doborze i rea- zasoby pozarodzinnego środowiska (np.

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 96 Edukacja w teorii i praktyce wsparcie wspólnoty religijnej, bezpieczne odmawiania, umiejętności współpracy w gru- sąsiedztwo). pie w różnych obszarach działalności szko- Czynnikami chroniącymi w toku zapla- ły. nowanych działań wychowawczo-profilak- W programie wychowawczo-profilaktycz- tycznych w szkole są opiekuńcze i wspie- nym szkoły jest także miejsce na rozwijanie rające relacje z nauczycielami, a zwłaszcza pasji, poszukiwanie alternatyw dla czynni- wychowawcami, oparte na szacunku nie na ków ryzyka, rozwijanie empatii i wrażliwości koleżeństwie, następnie pozytywne, wysokie społecznej poprzez propagowanie idei np. oczekiwania wobec ucznia oraz sposobność wolontariatu. Warto organizować i zachęcać do rozwijania odpowiedzialności i właściwe- uczniów do uczestnictwa w zawodach spor- go przeżywania emocji, aktywnego uczest- towych, uczyć przestrzegania zasad fair nictwa w życiu szkoły. Pomaga to w budo- play, promować zdrowy styl życia. waniu pozytywnego klimatu szkoły, czyli jakości relacji społecznych, ich głębokości METODY BADAWCZE i charakterze pomiędzy członkami społecz- Najczęściej stosowane metody badawcze ności szkolnej. Na pozytywny klimat skła- w szkole to: ankieta, wywiad grupowy dają się również cechy środowiska kształ- i indywidualny, obserwacja, analiza doku- cenia i wychowania, takie jak m.in. nasta- mentacji szkolnej, konsultacje z nauczy- wienie na rozwój umiejętności społecznych, cielami, rodzicami w toku bieżącej pracy. zaangażowanie nauczycieli, sposób oceny Konstruując kwestionariusz ankiety na- umiejętności, zachowań, sukcesów szkol- leży pamiętać, by nie zadawać pytań wpro- nych, zaangażowanie grona pedagogicznego wadzających w zakłopotanie, które badający w działania zabezpieczające przed niebez- może uznać za intruzywne, naruszające jego pieczeństwami, tj. agresją rówieśniczą, prywatność. W ankiecie nie powinno być hejtem, budowaniem zaufania do instytucji zbyt dużej liczby pytań, ponieważ to znie- nauczyciela i szkoły. Nie bez znaczenia są chęca respondenta. Uzyskane odpowiedzi, także zasoby szkoły: jej wielkość, wygląd sugestie powinny być wykorzystane w pla- zewnętrzny i wewnętrzny budynków, este- nowaniu pracy wychowawczo-profilaktycz- tyka i wyposażenie sal lekcyjnych. nej.

PLANOWANIE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Dla ułatwienia podsumowania i sprawozdania z realizacji programu wychowawczo- W planowaniu działań profilaktycznych profilaktycznego można wprowadzić mie- szkoły nie należy ulegać wpływom nagłaś- sięczne harmonogramy sprawozdawcze nianych kampanii medialnych dotyczących z działań podejmowanych przez nauczycieli narkotyków, alkoholu i papierosów, ponie- w poszczególnych klasach. Na koniec pół- waż to rozbudza ciekawość eksperymento- rocza lub roku szkolnego każdy wychowaw- wania z używkami. W pracy z młodzieżą ca może przygotować sprawozdanie ze swo- należy podkreślać, że jedynie zdecydowana jego klasowego programu wychowawczo- mniejszość sięga po używki i przekazywać -profilaktycznego, w którym dokona analizy tylko te informacje, które są niezbędne mocnych i słabych stron uczniów, oceni i w rzetelny sposób informują o ryzyku, skuteczność podjętych działań. Te opraco- realnych zagrożeniach i konsekwencjach. wania mogą posłużyć do dokonania diag- W pracy z młodzieżą warto realizować prog- nozy i modyfikacji programu w następnym ramy profilaktyczne, które pomagają rozwi- roku szkolnym jako odpowiedź na potrzeby jać umiejętności przeciwstawienia się presji i trudności danej społeczności szkolnej. grupy, np. „Smak życia. Debata o dopa- laczach”. W pracy z młodym człowiekiem należy Małgorzata Pabin nieustannie wzmacniać poczucie własnej Beata Zielonka wartości, uczyć asertywności, skutecznego

97 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Edukacja w teorii i praktyce

Agata Jałowiecka-Frania Szkoła Podstawowa nr 52 im. Małego Powstańca w Częstochowie DŹWIĘK PRZEDNIOJĘZYKOWO-ZĘBOWY „C” W WYRAŻENIACH DWUWYRAZOWYCH, ZDANIACH I TEKSTACH SCENARIUSZ ZAJĘĆ LOGOPEDYCZNYCH

CELE OGÓLNE: FORMY: ● uwrażliwienie zmysłu słuchu; Praca indywidualna, praca grupowa. ● kształcenie umiejętności prawidłowej wymowy głoski zwarto-szczelinowej „c” w na- ŚRODKI: głosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów; Magnetofon, obrazki (Hanna Rodak, Danuta ● utrwalanie wywołanego dźwięku w wyra- Nawrocka, Od obrazka do słowa, Warszawa żeniach dwuwyrazowych; 1993), karty pracy (opracowane przy wyko- ● wdrażanie do poprawnej artykulacji głos- rzystaniu następującej pozycji: Maria Wrze- ki „c” w zdaniach i tekstach; sińska, Chcę poprawnie wymawiać. Ćwi- ● stabilizowanie dźwięku w mowie kontro- czenia logopedyczne, cz. 3., Poznań 1999), lowanej; gry: „Logopedyczny Piotruś” (cz. VII – głoska „c”), „W domu”, ilustracja pt. „W cyrku”, ● utrwalanie wzorca kinestetyczno-rucho- kredki, nożyczki, klej. wego i autokontroli słuchowej; ● wzbogacanie zasobu leksykalnego; PRZEBIEG zajęć: ● trening mowy opowieściowej; I. Część wstępna: ● rozwijanie spostrzegawczości i koncen- ● Przypomnienie zasad prawidłowego wy- tracji uwagi. brzmiewania głoski zwarto-szczelinowej „c”. ● „Czyj to głos?” – rozpoznawanie głosów CELE SZCZEGÓŁOWE: kolegów/koleżanek nagranych na kasetę Dzieci: magnetofonową. ● rozpoznają głosy swoich kolegów; ● „Skojarzenia” (karta pracy) – polecenie: ● prawidłowo wypowiadają głoskę przed- Dopasuj wyrazy do ilustracji: reperacja, niojęzykowo-zębową „c” w różnych po- operacja, kolacja, lekcja, policjant, infor- zycjach i sąsiedztwach fonetycznych; macja, pacjent, wakacje i połącz je z od- ● artykułują dźwięk „c” w wyrażeniach dwu- powiednim obrazkiem. wyrazowych; ● Utrwalanie artykulacji dźwięku „c” w opar- ● właściwie wymawiają wywołaną głoskę ciu o grę „Logopedyczny Piotruś” – 25 w zdaniach i tekstach; kart (12 par oraz jeden „Piotruś”) rozda- ● stosują autokontrolę słuchową; jemy kolejno wszystkim graczom. Z otrzy- ● dopasowują wyrazy do ilustracji na zasa- manych kart uczestnicy wybierają i od- dzie skojarzeń; kładają wszystkie pary. Pozostałe karty ● dobierają wyrazy do zdań, tak aby pow- gracze układają w „wachlarz”. Następnie stały rymy; każdy uczeń wyciąga jedną kartę od ● opowiadają ilustracje. osoby siedzącej po prawej stronie. Jeśli dobrana karta, pasuje do pary z inną posiadaną, gracz odkłada na bok całą METODY: parę i nazywa znajdujące się na kartach Metoda wyjaśniania, metoda stopniowego obrazki. Czynności te wykonują kolejno przybliżania, metoda praktycznego działa- wszystkie dzieci. Uczeń, który pierwszy nia, pedagogika zabawy, gry dydaktyczne. pozbędzie się wszystkich kart – wygrywa,

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 98 Edukacja w teorii i praktyce

natomiast ten, który pozostanie z „Pio- Celina ma lwice. (klocki) trusiem” przegrywa. W cyrku występują klocki. (lwice) Taca z kucykami stoi na stole. (cukierkami) II. Zajęcia właściwe: W gospodarstwie Cezarego jest zagroda z cukierkami. (kucykami) 1. Wypowiadanie wyrażeń dwuwyrazowych, w których jedno ze słów przedstawione Królewna mieszka w kocu. (pałacu) jest za pomocą ilustracji (logopeda po- Dziecko siedzi na pałacu. (kocu) daje jeden z członów wyrażenia, dzieci 4. Wysłuchanie tekstu czytanego przez lo- nazywają obrazek, następnie powtarzają gopedę i próba zapamiętania go: całe wyrażenie, stosując odpowiednią for- mę gramatyczną): „W cyrku” cytrynowy cukierek lekcja tańca Alicja i ciocia Celina są w cyrku. Za chwilę obejrzą cyrkowe popisy: chłopców cały plecak pocerowany koc skaczących na linach, sportowców na mocny ocet pracowite ręce motocyklach, kiwającego głową i kłania- cenna pomoc całe abecadło jącego się kucyka, tańczącej na piłce ba- cudowny pałac cynamonowy placek letnicy kręcącej na ręce kółka, zabawne- go pajaca z procą. Niespodzianką będzie owce bacy lipcowa noc tajemniczy czarodziej, który pali cygaro, klocki Celiny centymetr krawca ma cylinder i ukrywa w chustce rozmaite cyrkiel Jacka ocalona kamienica cuda. Na występy czeka też uśmiecha- jący się zając i latająca ośmiornica. Praw- 2. Karta pracy – polecenie: Odetnij obrazki dziwą cyrkową atrakcją będzie lwica ska- z dołu strony i przyklej je odpowiednio cząca przez obręcze. Jeszcze cyrkowcy na końcu każdego zdania, tak aby pow- nie pojawili się na arenie, a Alicja już wy- stały rymy (logopeda czyta zdania, dzieci ciąga z plecaka cukierki, owoce i sok cy- powtarzają je wraz z zakończeniami): trynowy. „Alicjo! Nie jedz tyle!” – zwraca Na podłogę upadło z klocków... (abecadło). jej uwagę ciocia Celina. „Obiecuję, że gdy Ewkę lubi Wacek, a Małgosię... (Jacek). będziemy wracać, wstąpimy do cukierni W kamienicy pracują dzielni... (robotnicy). i kupimy placek owocowy”. Pewien malec lizał... (palec). 5. Przypomnij sobie opowiadanie pt. „W cyr- Mama Lucyny myje... (cytryny). ku”, przyjrzyj się ilustracji i opowiedz, co dzieje się na rysunku. Na granicy pracują... (celnicy).

3. Karta pracy – polecenie: Ignacy pomylił niektóre wyrazy w zdaniach. Ułóż zdania III. Część końcowa: tak, aby miały sens: Gra dydaktyczna: „W domu” – uczniowie do- bierają do ilustracji tematycznej i nazywają Baca wypasa owoce. (owce) poszczególne obrazki, po czym opowiadają Lucyna postawiła na stole owce. (owoce) wybrane ilustracje. Wacek ma bolący widelec. (palec) W zlewie jest palec. (widelec) Agata Jałowiecka-Frania

99 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Z życia szkół i placówek Z życia szkół i placówek

Agnieszka Orman-Kazik Zespół Szkół Technicznych im. Jana Pawła II w Częstochowie RELACJA Z KONFERENCJI POŚWIĘCONEJ LUDMILE MARJAŃSKIEJ I TADEUSZOWI GIERYMSKIEMU PROSZĘ NIECH ZE MNĄ ZA RAZ ME RYMY NIE GINĄ, ALE KIEDY JA UMRĘ, ONY NIECHAJ SŁYNĄ J. KOCHANOWSKI, KU MUZOM

od takim hasłem 22 listopada 2018 r. -literackim wygłosili wykładowcy Instytutu w Auli „Forum” Regionalnego Ośrod- Filologii Polskiej Uniwersytetu Humanis- P ka Doskonalenia Nauczycieli „WOM” tyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie odbyła się konferencja po- w Częstochowie – prof. dr hab. Elżbieta święcona znanym częstochowskim twórcom Hurnik i dr Konrad Ludwicki. kultury literackiej – Ludmile Marjańskiej i Tadeuszowi Gierymskiemu, zorganizowana przez Zespół Szkół Technicznych im. Jana Pawła II w Częstochowie. Zbiegła się ona z obchodami 95. rocznicy urodzin poetki i 90. rocznicą urodzin poety. Konferencja była także podsumowaniem powiatowego konkursu poświęconego twór- czości Ludmiły Marjańskiej i Tadeusza Gie- rymskiego. Jego cele to: ● popularyzacja poezji Ludmiły Marjań- skiej i Tadeusza Gierymskiego, ● zachęcanie do czytania i interpretowania poezji wybitnych częstochowian, ● szerzenie kultury języka i piękna żywego słowa, ● uwrażliwianie młodych ludzi na wartości estetyczno-literackie poezji, ● rozwijanie aktywności twórczej, ● promowanie utalentowanej młodzieży. W uroczystości uczestniczyli dyrektorzy, nauczyciele i uczniowie z Częstochowy Zgromadzona młodzież z uwagą zapoz- i okolic oraz zaproszeni goście z Urzędu nała się z życiem i twórczością Ludmiły Miasta, Kuratorium Oświaty w Katowicach Marjańskiej i Tadeusza Gierymskiego, Delegatury w Częstochowie i Muzeum Czę- a ciekawe prelekcje zachęciły zgromadzo- stochowskiego. nych do zapoznania się z ich dziełami. Prelekcje o twórczości postaci związa- Liczne grono słuchaczy potwierdziło także nych z częstochowskim życiem kulturalno- myśl Tadeusza Gierymskiego, że „słowa żyją

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 100 Z życia szkół i placówek dłużej niż człowiek, który je wypowiedział”, chowskim twórcom kultury literackiej – Ludmile a szczególnie wtedy, gdy są mądre i wypo- Marjańskiej i Tadeuszowi Gierymskiemu, wiada je twórca literacki. Poeci, artyści mają który odbył się 23 października w Zespole więc przewagę nad „zwykłymi zjadaczami Szkół Technicznych im. Jana Pawła II chleba”, zostaje po nich nieśmiertelna twór- w Częstochowie. Laureatami zostali: czość – jak wcześniej pisali już Horacy Kategoria I i Kochanowski. Może takie przesłanie za- – szkoły podstawowe klasy IV–VI: chęci uzdolnioną literacko młodzież do pod- I miejsce – Karolina Kukuła – Szkoła Pod- jęcia wysiłku, poszukania inspiracji i stwo- stawowa im. H. Sienkiewicza w Kamienicy rzenia swoich pierwszych dzieł. Polskiej II miejsce – Mateusz Jakubowski – Szkoła Podstawowa nr 49 im. J. Kusocińskiego w Częstochowie III miejsce – Wiktoria Trentkiewicz – Szkoła Podstawowa nr 49 im. J. Kusocińskiego w Częstochowie Wyróżnienie – Bartosz Kuziorowicz – Szkoła Podstawowa nr 49 im. J. Kusocińskiego w Częstochowie Kategoria II – szkoły podstawowe klasy VII–VIII, Ludmiła Marjańska w swej twórczości oddziały gimnazjalne: inspirowała się człowiekiem, jego codzien- I miejsce – Przemysław Borecki – Szkoła nością i zwyczajnym życiem, które miewało Podstawowa im. M. Kopernika we Wrzo- wzloty i upadki. Dlatego pisała: sowej Bez ludzi nie istnieję (…). II miejsce – Julia Kazik – Szkoła Podsta- Ich bliskość jest jak woda: wowa nr 49 im. J. Kusocińskiego w Często- jałową ziemię użyźni chowie i dojrzeją w ogrodach III miejsce – Izabela Leśniak – Zespół Szkol- owoce dla moich bliźnich. no-Przedszkolny im. K. Makuszyńskiego Bogata w przemyślenia i refleksje twór- w Kalei czość poetki może być dla każdego życio- Wyróżnienie – Karol Ludwin – Zespół Szkol- wym drogowskazem. Z takiej mądrości mo- no-Przedszkolny im. K. Makuszyńskiego żemy czerpać pełnymi garściami, a źródło w Kalei, Wiktoria Wojtysiak – Szkoła Pod- nigdy się nie wyczerpie. Liryka Marjańskiej stawowa nr 12 im. Bolesława Chrobrego zyskuje w ten sposób wymiar uniwersalny, w Częstochowie ponadczasowy, podobnie jak twórczość Ja- Fot. M. Błoch na z Czarnolasu. Agnieszka Orman-Kazik Poniżej zamieszczamy wyniki powiatowego konkursu poświęconego znanym często-

101 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Z życia szkół i placówek

Joanna Janowicz Izabela Jura Barbara Ginter Joanna Smolińska Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych im. M. Grzegorzewskiej w Częstochowie PIERWSZY FESTIWAL LITERATURY PIĘKNEJ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

ematem przewodnim Pierwszego Fes- torskich i przeglądach teatralnych. Ucznio- tiwalu Literatury Pięknej była „Nie- wie ZSZS osiągają w nich wysokie lokaty, zdo- T podległa w poezji i prozie”. Festiwal bywając liczne nagrody i wyróżnienia np.: odbył się 22 listopada 2018 r. w Regio- ● I miejsca i wyróżnienia w Przeglądzie nalnym Ośrodku Kultury w Częstochowie. Małych Form Teatralnych „Terapia przez Sztukę” w Częstochowie, ● I i II miejsce w Ogólnopolskim Integra- cyjnym Konkursie Recytatorskim z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę w Dąbrowie Górniczej, ● II i III miejsce oraz wyróżnienia w Kon- kursie „Czarowanie Słowem” w Często- chowie. Zorganizowany przez nas w tym roku festiwal umożliwia konfrontację postaw re- cytatorskich uczniów z różnych szkół i pla- cówek specjalnych na rodzimej i profesjo- To kolejna artystyczna inicjatywa Zes- nalnej scenie Regionalnego Ośrodka Kul- połu Szkół Zawodowych Specjalnych im. tury. M. Grzegorzewskiej w Częstochowie, skiero- Nadrzędnymi celami festiwalu są: roz- wana do uczniów z niepełnosprawnością wijanie kulturotwórczej roli szkoły w śro- intelektualną. dowisku, popularyzacja umiejętności ucz- Organizatorami przedsięwzięcia były niów z niepełnosprawnością oraz ich inte- nauczycielki ZSZS: Joanna Janowicz, Iza- gracja ze środowiskiem zewnętrznym. bela Jura i Barbara Ginter, opiekunki Idea powołania do życia festiwalu w 2018 szkolnego koła Towarzystwa Przyjaciół Dzie- roku zbiegła się z rocznicą stulecia odzys- ci działającego w Zespole Szkół oraz Zarząd kania przez Polskę niepodległości, dlatego Miejski TPD w Częstochowie. W latach celem tegorocznej edycji było świętowanie 2002–2015 organizowały one adresowany ważnej rocznicy. Tytuł Pierwszego Festiwalu do dzieci i młodzieży z niepełnosprawnoś- Literatury Pięknej „Niepodległa w poezji ciami Przegląd Małych Form Teatralnych i prozie” upamiętnił wzruszający dla każ- w Częstochowie „Terapia przez sztukę”. dego Polaka moment w dziejach historii Nowe przedsięwzięcie, jakim jest Festiwal naszej Ojczyzny. Literatury Pięknej, odpowiada na wiele nie- W Pierwszym Festiwalu Literatury Pięk- zaspokojonych potrzeb rozwojowych ucz- nej wzięło udział 24 uczniów z niepełno- niów z niepełnosprawnościami. Pozwala sprawnością intelektualną w stopniu lekkim wyeksponować ich umiejętności: recytator- i umiarkowanym z 8 szkół i placówek spec- skie, teatralne, czytelnicze, literackie, plas- jalnych z Częstochowy i Bogumiłka. tyczne i wokalne, które od dłuższego czasu Dzień Festiwalu był zwieńczeniem dłu- doceniane są w różnych konkursach artys- gotrwałych przygotowań, które wymagały tycznych, a zwłaszcza konkursach recyta-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 102 Z życia szkół i placówek wysiłku zarówno od uczniów z niepełno- przyznało: pierwsze, drugie i trzecie miejsca sprawnością intelektualną, jak i ich nau- w dwóch kategoriach. Ocenie podlegało: pa- czycieli. Początkowy etap przygotowań to mięciowe opanowanie tekstu, interpretacja przede wszystkim odpowiedni dla uczniów utworu, kultura słowa oraz ogólny wyraz dobór tekstu. Następnie nauka prawidłowej artystyczny. recytacji, czyli praca nad płynnym czyta- niem, rozumieniem tekstu oraz interpre- tacją utworu. W czasie wytężonej pracy uczniowie pod kierunkiem opiekunów dos- konalili wymowę, akcent, prawidłową in- tonację, ruch sceniczny, uczyli się pracy z mikrofonem, ćwiczyli koncentrację uwagi, pokonując bariery psychologiczne. Tym samym rozwijali swoje zainteresowania, pod- nosili poczucie własnej wartości, pracowali nad opanowaniem nieśmiałości i tremy. Kolejnym etapem pracy był dobór oprawy prezentowanego utworu: rekwizytów, kos- tiumów oraz muzyki dostosowanej do te- W grupie I: matyki wybranego tekstu poetyckiego. ● I miejsce zajęła uczennica Specjalnego Ośrodka Szklono-Wychowawczego im. Ja- Prezentacje konkursowe w czasie festi- na Brzechwy w Bogumiłku, walu odbywały się w dwóch grupach ze względu na stopień niepełnosprawności ● II miejsce – uczeń Zespołu Niepub- uczestników. Poprzedził je występ zespołu licznych Placówek Oświatowych prowa- wokalnego z Zespołu Szkół Zawodowych dzonych przez Zgromadzenie Sióstr Świę- Specjalnych im. M. Grzegorzewskiej w Czę- tego Józefa w Częstochowie, stochowie. Uczniowie odśpiewali wzrusza- ● III miejsce – uczennica Zespołu Szkół jącą pieśń „Ojczyzno ma” autorstwa księdza Specjalnych nr 28 w Częstochowie. Karola Dąbrowskiego. W II grupie: ● I miejsce – uczennica Zespołu Szkół Zawodowych Specjalnych im. Marii Grze- gorzewskiej w Częstochowie, ● II miejsce – uczeń Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 w Często- chowie, ● III miejsce – uczeń Zespołu Szkół Spec- jalnych nr 23 im. Janusza Korczaka w Częstochowie. Nagrodami dla zwycięzców były gry dydaktyczne oraz zestawy pasteli. Miłym ak- centem dla każdego uczestnika był prezent Następnie rozpoczęły się recytacje. Po w postaci książki o tematyce patriotycznej wysłuchaniu prezentacji wszystkich uczest- oraz słodycze. ników jury udało się na obrady. W tym czasie uczniowie wraz z opiekunami wzięli udział w redagowaniu życzeń dla Polski. Wszystkie życzenia, które zostały zapisane na białych i czerwonych papierowych ser- duszkach utworzyły flagę Polski. Jury, do którego zostali zaproszeni przedstawiciele Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Oddziału Miejskiego w Częstochowie, Sa- morządowego Ośrodka Doskonalenia w Czę- stochowie oraz Publicznej Biblioteki Peda- gogicznej RODN „WOM” w Częstochowie

103 Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 Z życia szkół i placówek

Pierwszy Festiwal Literatury Pięknej do- Kolejna, druga edycja Festiwalu Litera- starczył wielu wyjątkowych wrażeń zarówno tury Pięknej odbędzie się w listopadzie 2019 uczestnikom, opiekunom, jak i przybyłym roku. gościom, na czele z Magdaleną Dębską, Serdecznie zapraszamy. naczelnik Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Częstochowy. Uwagę wszystkich zwrócił Joanna Janowicz bardzo wysoki poziom artystyczny występów Izabela Jura oraz odpowiednio dobrane patriotyczne Barbara Ginter elementy stroju uczestników. Joanna Smolińska

Katarzyna Orszulak Szkoła Podstawowa nr 32 im. J. Dudy-Gracza w Częstochowie POŁĄCZYŁ NAS WOLONTARIAT

zkolne Koło Wolontariatu działające wie mieli możliwość spotkania się z włoskim w Szkole Podstawowej nr 30 im. przedstawicielem Stowarzyszenia Mondo S por. Michała Brzeskiego w Częstocho- Nuovo – Associazione di Promozione Sociale wie podejmuje różnorodne działania na Michelem Fanellim. Miejscem spotkania rzecz niesienia pomocy potrzebującym była siedziba „Agape”. Podczas wspólnych w najbliższym otoczeniu oraz w środowisku rozmów wymieniliśmy się doświadczeniami, lokalnym. spostrzeżeniami oraz pomysłami na dalszą współpracę.

Z podjętych prac na terenie szkoły mo- żemy wymienić, m.in. pomoc młodszym W miłej atmosferze przy poczęstunku kolegom w odrabianiu pracy domowej i or- czas szybko mija. Na pamiątkę spotkania ganizowanie gier i zabaw świetlicowych, zrobiliśmy wspólne zdjęcia. Nowe doświad- natomiast działalność lokalna to między in- czenia na długo zostaną w naszych pamię- nymi zbiórka karmy dla zwierząt ze schro- ciach. Wymienione poglądy ukierunkują niska oraz zbiórka środków higienicznych nas do dalszego działania, a wspólna nasza dla Stowarzyszenia Opieki Hospicyjnej Zie- praca na rzecz wolontariatu przyniesie wiele mi Częstochowskiej. korzyści potrzebującym. Nasi wolontariusze ściśle współpracują Katarzyna Orszulak ze Stowarzyszeniem Wzajemnej Pomocy „Agape”. Dzięki życzliwości Jana Strączyń- skiego, koordynatora wolontariatu, ucznio-

Częstochowski Biuletyn Oświatowy nr 2 (112) 2019 104 Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie tel. 34 360 60 04 al. Jana Pawła II 126/130 faks 34 360 62 39 42-200 Częstochowa womczest.edu.pl [email protected] Publiczna placówka doskonalenia nauczycieli prowadzona przez Województwo Śląskie akredytowana przez Śląskiego Kuratora Oświaty

Wojewódzka Publiczna Biblioteka Wydawnictwo Placówka Pedagogiczna RODN „WOM” Doskonalenia z filiami w: Kłobucku, Lelowie Nauczycieli Lublińcu, Myszkowie

OFERTA EDUKACYJNA WARSZTAT „CZĘSTOCHOWSKI BIULETYN DLA SZKÓŁ I PLACÓWEK INFORMACYJNO- OŚWIATOWY” • wspomaganie szkół i placówek -BIBLIOGRAFICZNY czasopismo edukacyjne • szkolenia rad pedagogicznych • zbiory adresowane głównie • działania wspierające szkołę/placówkę – książki do nauczycieli i osób adresowane do rodziców i uczniów – czasopisma związanych z oświatą – multimedia wydawane kwartalnie: DOSKONALENIE • katalogi online • w formie papierowej KADRY OŚWIATOWEJ – książki • w formie plików PDF • konferencje, kongresy – multimedia na stronie internetowej ośrodka • seminaria, warsztaty – artykuły z czasopism • wideokonferencje, wykłady – regionalia • szkolenia (stacjonarne, online, mieszane) – uroczystości szkolne DZIAŁALNOŚĆ • konsultacje indywidualne • Prawo w oświacie WYDAWNICZO-POLIGRAFICZNA • doradztwo metodyczne • Webowa biblioteka • skład i łamanie tekstu • sieci współpracy i samokształcenia • Zestawienia bibliograficzne • przygotowanie do druku • kursy doskonalące • druk cyfrowy • kursy kwalifikacyjne ZAJĘCIA UPOWSZECHNIANIE PRZYKŁADÓW EDUKACYJNE WSPÓŁPRACA DOBREJ PRAKTYKI • edukacja czytelnicza i medialna, Z PLACÓWKAMI • biblioterapia OŚWIATOWYMI PUBLIKACJA OTWARTYCH ZASOBÓW • bezpieczeństwo w Internecie • karty indywidualne EDUKACYJNYCH • edukacja filmowa i dziennikarska dla poradni psychologiczno- • projekty edukacyjne -pedagogicznych PROJEKTY • Cała Polska czyta dzieciom • druki i rewersy dla bibliotek • regionalne • konkursy i spotkania czytelnicze • dyplomy • ogólnopolskie • wystawy okolicznościowe • druki okolicznościowe • europejskie

WOJEWÓDZKIE KONKURSY DOSKONALENIE PRZEDMIOTOWE NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZY KONKURSY TEMATYCZNE • konferencje DLA NAUCZYCIELI I UCZNIÓW • warsztaty • seminaria INFORMACJA PEDAGOGICZNA • wideokonferencje • sieci współpracy i samokształcenia BADANIA I ANALIZY EDUKACYJNE • konsultacje indywidualne

WSPÓŁPRACA Z PODMIOTAMI DZIAŁAJĄCYMI NA RZECZ EDUKACJI Zdjęcia z konferencji poświęconej Ludmile Marjańskiej i Tadeuszowi Gierymskiemu, która odbyła się 22 listopada 2018 r. w Auli „Forum” Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie.

Fot. M. Błoch