voor het gebouwtje, Heemtuin Munstergeleen Al twee jaar na de opening kwam van uit de bezoekers de vraag naar een boe rentuin met daarbij aan de ingang van de heemtuin een tweede krijthelling. Daarnaast bleek de bestaande vijver al geruime tijd te lekken. Waarschijnlijk Marc Houben waren de waterplanten door de kunst stoffolie gegroeid. Na lang overleg Even onder Sittard, aan het begin van Ondertussen telde de werkgroep even werd besloten om twee nieuwe vijvers de heuvels van Zuid-Limburg, ligt aan veel leden als de rest van de IVN-afde te maken, waarvan een van beton, met de rand van een hellingbos reeds meer ling Sittard-Geleen. Het gevolg hiervan als doeI een echte kijkvijver te worden . dan 20 jaar een heemtuin. Deze heem was dat op 8 november 1972 de afde In 1981 viel Hub Mulders weg als be tuin is een onderdeel van de plaatse ling Munstergeleen werd opgericht (In heerder. Er kwamen twee nieuwe be lijke IVN-afdeling. derdaad, we vieren dit jaar dus ons 25 heerders: Ber Hovens en Harry Gijsen. jarig bestaan), In 1982 kwam Ber Hovens plotseling Gescbiedenis Het plan voor de inrichting van de te overlijden, een grote tegenslag voor In 1970 werd in de IVN-afdeling Sit heemtuin is opgesteld door Hub Mul de werkgroep. De muurflora (een idee tard-Geleen de 'werkgroep Munsterge ders, tevens de eerste beheerder van de van Ber Hovens) is na veel gepraat leen' opgericht tuin. Zijn eerste opzet was het een tuin toch tot stand gekomen. In het begin hield de werkgroep zich te creeren met daarin zoveel mogelijk In 1983 kwam er een scholenwerk voornamelijk bezig met het voeren van elementen van het Limburgs land groep in de heemtuin. Dames, vooral vogels in het recreatiegebied "De schap . Maar omdat al vlug duidelijk van IVN Sittard probeerden aan de toe Hondskerk". Langzaam ontstond het was dat de tuin te groot was om direct nemende vraag vanuit het onderwijs te idee voor de aanleg van een 'instructie in zijn geheel in te richten werd beslo voldoen door rondleidingen op zich te ve tuin'. Na lang zoeken en praten stel ten een deel te gebruiken als weiland, nemen . de het Streekgewest Westelijke Mijn dat door schapen begraasd kon worden . Vanaf 1986 is ieder jaar een themadag streek een oude boomgaard in het re Deze scbapen waren eigendom van een georganiseerd. Hierbij kwamen de creatiegebied ter beschikking. Deze van de leden, de heer Voorter. meest uiteenlopende onderwerpen aan boomgaard had een oppervlakte van Naast de schapenweide werd een bijen bod, zoals "Vijvers", "Vlinders", ca. 4500 m'. Als begroeiing waren stal gebouwd en een vijver, een krijtve "Kruiden", "Bedreigde planten" en voornamelijk bramen en brandnetels getatie, een bosvegetatie en een krui "Landbouw en natuurbescherming". aanwezig. Hier kon de werkgroep zijn den/kweekhoek aangelegd. Dit jaar vindt de open dag plaats op 29 eigen ideeen gaan uitwerken. Op 17 mei 1975 was het dan zover. De juni en is het thema: "Heksen en krui In het voorjaar van 1972 werd met de heemtuin werd officieel geopend door den" . De meeste van deze themadagen aanleg begonnen. Dit hield in eerste in de burgemeester van Munstergeleen, zijn door de werkgroepleden zelf geor stantie vooral in: brandnetels en bra de heer Wagemans. Deze opening ge ganiseerd. men rooien en natuurlijk veel graven. beurde door het planten van een linde In 1990 kreeg de heemtuin een aquari um. Hierin werden kikkervisjes van met name de groene kikker opge kweekt om deze later in de vijver in de heemtuin uit te zetten . De bezoekers kunnen dit proces van dichtbij bekij ken. Reden voor deze opkweekbak was het gebrek aan nakomelingen bij de groene kikker die in de heemtuin voor komt. In 1996 was het eindelijk zover: de groene kikkers hebben vorig jaar voor het eerst weer dril afgezet in de vijvers . Dit werd gevierd met beschuit en muisjes, aangeboden door de man die al die jaren gezocht beeft naar kik kerdril voor de opkweek, Jo Heine mans . 1996 was ook bet jaar dat de heemtuin de bescbikking beeft gekre gen over de bijna complete collectie zeggen (Carex-soorten) die in Neder land en Belgie voorkomen. Al deze Feestelijke bijeenkomst bij de offlciele opening in 1975 foro : Hub Mulders planten zijn verzameld door een van de
2 Oase zomer 1997 Overzicht van de heemtuin in de jaren '80
grootste zeggenkenners in Nederland, ra laten zien. Een aantal vrijwilligers het zeer weelderig doet, waardoor - en Wim de Veen. heeft zich gespecialiseerd op een of clat is dan weer een voordeel - het gras Er ontbreken nu nog zes soorten. Als er meerdere gedeelten. Andere stukken sterk achterblijft en andere planten, zo mensen zijn die ons deze planten kun worden door de groep in zijn geheel als de echte koekoeksbloem kansen nen bezorgen of die juist graag planten beheerd. Enkele voorbeelden: krijgen. Bijkomend voordeel is clat bij of zaad willen hebben van andere in het maaien (naclat de grote ratelaar is heemse zeggen dan kunnen zij contact De vijvers uitgebloeid en in september) er niet zo met me opnemen (zie ook rubriek Centraal in de heemtuin liggen twee veel maaisel moet worden afgevoerd. "vragen en oproepen"). vijvers. De eerste vijver heeft steile De muizen vinden het puin ook erg ge randen en is een echte kijkvijver. Je schikt voor hun eigen woningbouw. Opbouw en beheer van de heemtuin kunt er de kikkers en salamanders zien Sinds de aanleg in 1972 is al het werk rondzwemmen. Krijtflora uitgevoerd door vrijwilligers. Iedere De tweede vijver heeft een zachtglooi In de heemtuin bevinden zich twee ge zaterclagmorgen wordt er in de tuin ge ende oever, die hem meer geschikt deelten die gemaakt zijn van mergel werkt. Van de ongeveer 25 vrijwilli maakt voor oever- en moerasplanten. die vrijkwam bij de restauratie van een gers zijn er elke zaterclag wei een vijf Het beheer is er er 'alleen maar' op ge kerk in Sittard. Deze worden door ons tot tien aanwezig, Behalve werken in richt de vijver en oevers niet dicht te kortweg onze "krijtflora's" genoemd. de tuin is er uiteraard ook de koffie laten groeien. Eens in de 5 - 6 jaar wor De eerste bevindt zich vlakbij de in pauze. Tijdens deze pauze (vaak met den de vijvers schoongemaakt om het gang. Hier groeien voomamelijk de Limburgse vlaai) vinden geregeld zeer aanwezige slib weg te halen. ruige krijtliefhebbers, zoals malrove, verhitte discussies plaats die niet alleen wild kattekruid en hokjespeul. over de tuin gaan (laatst is b.v. nog uit De bermflora De andere "krijtflora", gelegen achter gebreid besproken weik PTT-aanbod Bij de vijver in de buurt Iigt "de berm de vijver, herbergt onder meer de grate voor de telefoon nu het beste was). flora". Deze bestaat uit een grate hoop centaurie, wilde marjolein en de ge Het feit clat er aileen vrijwilligers in de puin met ciaaroverheen een dun laagje vlekte orchis. Deze laatste plant heeft tuin werken heeft consequenties voor grond. Het idee hierachter was om een zich de afgelopen tijd uitgebreid, Aan de wijze waarop de tuin beheerd wordt. droge berm flora te krijgen. Al na een het einde staan een aantal krijtminnen Hier is ook al bij de aanleg rekening paar jaar bleek clat de berm juist erg de bosplanten, zoals de gele anemoon, mee gehouden. vochtig was. Waarschijnlijk werkt het pijpbloem, kranssalamonszegel en een De tuin is ingedeeld in kleine stukken onderliggende puin als een spons. Het bes. Intensief onderhoud is hier nood die elk een facet van de Limburgse flo gevolg hiervan is clat de grote ratelaar zakelijk.
Oase zomer 1997 3 De boerengaard de meeste soorten zich goed uitzaaien Ligging en bereikbaarheid Niet ver van de ingang is een boeren (ook al zijn ze in Nederland zeer zeld Heemtuin Munstergeleen is gelegen in gaardlkruidentuin aangelegd. In deze zaam, zoals de gele zegge en de schub het recreatiegebied De Hondskerk. De tuin staan behalve de normale groenten zegge) . Om de soorten zoveel mogelijk tuin is met per auto te bereiken (parkeer ook diverse kruiden en kleinfruit, zoals te scheiden is met trouoirtegels een plaats op de Wintraekerberg). Op het pruimen, aaIbessen e.d. Dit gedeelte soort dambord aangelegd waarin de N.S.-station te Sittard zijn fiesten te huur. van de beemtuin is voor veel mensen zeggen staan . Dit beefi eigenlijk niets en dan met name ook voor kinderen met een natuurtuin te maken , maar bet I ··~ LimbricUt~ :B C3~ I een echt ontdekkingsgebied. Of u bet ziet er apart uit. .. it, wilt geloven of niet, zelfs in een dorp emi3
Voor de heemtuin in Munstergeleen geldt dat we rustig doorgaan met de tuin. WeI blijven we druk op zoek naar vrijwilligers, want daar hebben we al tijd een gebrek aan . Maar daarin zijn we vast niet uniek . 0
Marc Houben is medebeheerder van heemiuinMunstergeleen Zijn adres: Burg. Coonenstraat 10 6151 CG Munstergeleen Aanleg van het ven jato: Marc Houben 046-4514109
4 Oase zomer 1997