Zuidlaren (Gemeente Tynaarlo)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Zuidlaren (gemeente Tynaarlo) (Bron: www.eropuit.nl) Introductie Zuidlaren maakt deel uit van de Drentse gemeente Tynaarlo, en is daarvan met 10.000 inwoners de op een na grootste kern. Zuidlaren is gesitueerd in de nabijheid van twee provinciehoofdsteden: 14 km ten noorden van Assen en 16 km ten zuidoosten van Groningen. Landschappelijk gezien ligt Zuidlaren in een bijzonder gebied, de Hondsrug. Deze zandrug in Drenthe en Groningen strekt zich uit van Emmen tot de stad Groningen. Hij maakt deel uit van een groter geheel van zandruggen en beekdalen in Drenthe en Groningen, dat wel het Hondsrugsysteem wordt genoemd. De afwisseling van ruggen en dalen resulteert in een aantrekkelijk en afwisselend landschap. Ook de overgang tussen de Hondsrug en het open agrarische Hunzedal, ten oosten van Zuidlaren, springt in het oog. Door de grote variaties in deellandschappen, en de markante manier waarop de bewoners hun leefgebied door de eeuwen heen hebben ingericht, is deze regio al decennia een toeristische trekpleister. (Inter)nationale landschappen De landschappelijke kwaliteiten van de gemeente Tynaarlo hebben zich inmiddels vertaald in (inter)nationale kwalificaties van dit gebied, met bijbehorende voordelen en beperkingen. Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa Nagenoeg alle kernen van Tynaarlo, en Zuidlaren is daarop geen uitzondering, zogenaamde esdorpen. Enkele vrij stereotype kenmerken hiervan zijn: -de brink: van oudsher de centrale verzamelplaats voor vee in het dorp, later ook op andere manieren het open, groene hart van het dorp. -de es: de gemeenschappelijke akker van een woongemeenschap, meestal wat hoger gelegen aan de rand van het dorp -de beek: de noodzakelijke watervoorziening, meestal omgeven door weilanden voor veeteelt Op zoek naar maatwerk voor de Drentsche Aa ontstond het plan voor het ‘Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa’ dat de eigen sfeer en identiteit zou kunnen behouden. Het gebied heeft immers ook een duidelijke woonfunctie en het bestaat voor meer dan de helft uit landbouwgrond. Een Nationaal Park in traditionele zin, waarin landbouw en wonen ondergeschikt zijn aan de natuur, was voor de Drentsche Aa in zijn geheel dan ook geen reële optie. Dit heeft geleid tot een verbrede doelstelling waar voor het beheren, inrichten en ontwikkelen gekozen is voor een brede aanpak; natuur, landschap, landbouw, recreatie, inwoners en gebruikers, waterhuishouding en cultuurhistorie zijn hierbij betrokken. Het grondgebied van Tynaarlo ligt in zijn geheel in het gebied van het Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa. Voor het grotere Nationaal Park Drentsche Aa wordt een strenger 'ja, mits-regime' gevoerd. De functies landbouw en wonen zijn hier ondergeschikt aan de natuur. Het grondgebied van Zuidlaren ligt deels in het Nationaal Park. Het gebied is door de Europese Unie inmiddels ook ondergebracht bij Natura 2000, een netwerk van natuurgebieden in Europa. Daarnaast maakt het stroomgebied van de Drentsche Aa deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur. Hier heeft de natuur voorrang. Rivierlandschap de Drentsche Aa (Bron: dehondsruginbeeld.nl) Zuidlaardermeer Ten noorden van Zuidlaren bevindt zich het Zuidlaardermeer, onderdeel van het Drents-Gronings merengebied. Het meer ligt voor ongeveer een kwart op grondgebied van de gemeente Tynaarlo, en is een Natura 2000 gebied, onder meer vanwege de bijzondere vogelstand. Daarnaast is het zeer populair vanwege de recreatieve mogelijkheden. (Bron: www.naarzuidlaren.nl) Geopark de Hondsrug Op 5 september 2013 is Geopark de Hondsrug officieel tot eerste Geopark van Nederland benoemd. Dit park beslaat naast het eigenlijke Hondsruggebied ook het Hunzedal en het Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa. Geopark de Hondsrug maakt nu onderdeel uit van het Europese Geopark Netwerk dat onder toezicht staat van Unesco. In een Geopark werken inwoners, ondernemers en overheden samen aan de identiteit van het gebied. Het gaat hierbij niet alleen om de natuur en behoud daarvan, maar ook om de invloed van de mens op het landschap. (Bron: TDN/Kadaster) Structuurvisies In 2009 heeft de gemeente Tynaarlo een Structuurvisie Landschapsontwikkelingsplan (LOP) ontwikkeld. In 2013 is de Structuurvisie Wonen gereed gekomen. In december 2013 is de definitieve versie van het Bestemmingsplan Buitengebied Tynaarlo gepubliceerd. Het LOP stelt vast dat Zuidlaren een fraai voorbeeld is van een groot esdorp met grote ruimtelijke kwaliteiten, onder meer door de lommerrijke uitstraling en de landschappelijke samenhang tussen het dorp met zijn vele brinken en het omringende landschap. Als verdere sterke punten worden genoemd: - Openheid en grotendeels fraaie (dorps)randen aan de es van Zuidlaren. - Kleinschaligheid en authenticiteit van de dorpsomgeving van Midlaren, onder meer met de open Noorderesch met vennen, oude zandwegen, en cultuurhistorische bijzonderheden zoals hunebedden. - Natuurgebieden op de hoge gronden, in aansluiting op het beekdal, zoals De Vijftig Bunder, het Noordlaarderbosch en Wilde Veen. - Aantrekkelijk recreatielandschap met betekenis op regionale en nationale schaal. In de structuurvisie worden met betrekking tot het Hondsruggebied in het algemeen en Zuidlaren in het bijzonder echter ook ruimtelijke knelpunten genoemd. Er heeft zich een aantal geleidelijke ontwikkelingen (recreatie, dorpsuitbreiding) voltrokken, die met elkaar afbreuk doen aan de kwaliteit van het landschap van de dorpsomgeving. Zo is de overgang tussen de nieuwere woonbuurten en het oude eslandschap niet overal even goed uitgevoerd, en is aan de noordkant van Zuidlaren, boven de N386, een wat onsamenhangend geheel aan recreatieterreinen en tuincentra ontstaan. Ook de markante aansluiting tussen de Hondsrug en het Hunzedal, en de verbinding tussen Zuidlaren en het Zuidlaardermeer is niet overal goed zichtbaar. Het is dus met name in de overgangsgebieden tussen het dorp en landschap waar de ruimtelijke ambities van de gemeente Tynaarlo liggen. Niet zozeer door het ontwikkelen van grote projecten, maar door behoud en versterking van de al ruim aanwezige kwaliteiten van het dorp Zuidlaren en zijn omgeving. In de Structuurvisie Landschapsontwikkeling wordt in 2009 al gesproken van bescheiden plannen wat betreft woningbouw in Zuidlaren. De Structuurvisie Wonen 2013 bevestigt dit beeld. Hoewel Zuidlaren een grote kern is binnen de gemeente Tynaarlo, en beschikt over een hoog voorzieningenniveau, staan er geen uitbreidingsplannen gepland. De gemeente richt zich voornamelijk op herstructurering van bestaande woonwijken. In het nieuwe Bestemmingsplan Buitengebied is in grote lijnen veel terug te vinden wat al beschreven is in het LOP. Daarnaast is in het bestemmingsplan vanzelfsprekend de gehele regelgeving voor het buitengebied opgenomen. (Inzage via www.ruimtelijkeplannen.nl) Ontwikkeling Hondsrug/Zuidlaren Het gebied rond Zuidlaren is van een hoog landschappelijk niveau; het dorp zelf is eveneens zeer karakteristiek. De gemeente Tynaarlo is zich ervan bewust dat het nu vooral zaak is om de al bestaande kwaliteiten verder te ontwikkelen, en zwakke plekken aan te pakken, zodat een sterk samenhangend geheel tussen dorp en omgeving ontstaat. Ruimtelijke activiteiten die de landschappelijke ambities van de gemeente Tynaarlo ondersteunen zijn hier dan ook het meest kansrijk. Bronnen en verdere informatie: - Structuurvisie Landschapsontwikkelingsplan Tynaarlo (2009) - Structuurvisie Wonen 2013, Gemeente Tynaarlo - Bestemmingsplan Buitengebied Tynaarlo (2013) - www.tynaarlo.nl - www.drentscheaa.nl - www.geoparkdehondsrug.eu - www.ruimtelijkeplannen.nl .