Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14184 — Poz. 2442, 2443

Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, towo, Brzostowo, Grabionna, Grabówno, Miasteczko-Huby, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, Miasteczko Krajeñskie, Okaliniec, Solnówek i Wolsko; poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr §2. Traci moc: 208, poz. 1532, Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818 i Nr 181, 1) §2 uchwa³y Nr V/50/99 Rady Gminy Miasteczko Krajeñskie poz. 1292) Rada Gminy Miasteczko Krajeñskie uchwala, co z dnia 27 lutego 1999 r. w sprawie przekszta³cenia Szko³y nastêpuje: Podstawowej im. Komandora Boles³awa Romanowskiego w Miasteczku Krajeñskim; §1. W uchwale Nr XVI/76/2008 Rady Gminy Miasteczko Krajeñskie z dnia 28 marca 2008 r. w sprawie utworzenia 2) §2 uchwa³y Nr V/51/91 Rady Gminy Miasteczko Krajeñskie Zespo³y Szkó³ w Miasteczku Krajeñskim i okreœlenia obwodu, z dnia 27 lutego 1999 r. w sprawie za³o¿enia Publicznego §2 otrzymuje brzmienie: Gimnazjum w Miasteczku Krajeñskim. 1. Do obwodu Szko³y Podstawowej im. kmdra Boles³awa §3. Wykonanie uchwa³y powierza siê Wójtowi Gminy Romanowskiego w Miasteczku Krajeñskim nale¿¹ miej- Miasteczko Krajeñskie. scowoœci: Arentowo, Brzostowo, Grabionna, Grabówno, §4. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie z dniem 1 wrzeœnia 2008 r. Miasteczko-Huby, Miasteczko Krajeñskie, Okaliniec, Sol- i podlega og³oszeniu w Dzienniku Urzêdowym Województwa nówek i Wolsko; Wielkopolskiego. 2. Do obwodu Publicznego Gimnazjum im. Stanis³awa Sta- szica w Miasteczku Krajeñskim nale¿¹ miejscowoœci: Aren- Przewodnicz¹cy Rady (-) mgr Daniela Pawlak

2443

UCHWA£A Nr XVII/129/2008 RADY GMINY BUDZYÑ

z dnia 30 czerwca 2008 r.

w sprawie przyjêcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami dla Gminy Budzyñ na lata 2008-2011”

Na podstawie art. 15 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca §1. Przyjmuje siê „Gminny program opieki nad zabytkami 1990 r. o samorz¹dzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. dla Gminy Budzyñ na lata 2008-2211” stanowi¹cy za³¹cznik do 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. niniejszej uchwa³y. 984, Nr 153, poz. 1274, i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, §2. Wykonanie uchwa³y powierza siê Wójtowi Gminy poz717, i Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, i Nr Budzyñ. 116, poz. 1203, z 2005 r. Nr 172, poz. 1441, i Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128 i Nr 181 poz. 1337, z 2007 r. Nr 48, §3. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie z dniem podjêcia i podlega poz. 327, Nr 138, poz. 974, i Nr 173, poz. 1218) oraz art. 87, og³oszeniu w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielko- ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków polskiego. i opieki nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, i Nr 238, poz. 2390, oraz z 2006 r. Nr 50 poz. 362 Przewodnicz¹cy i Nr 126 poz. 875) Rada Gminy Budzyñ uchwala co nastêpuje: Rady Gminy (-) Bogdan £asecki Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14185 — Poz. 2443

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY BUDZYÑ na lata 2008 – 2011

1. Wstêp „Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty nale¿y do zadañ w³asnych gminy. W szczególnoœci zadania w³asne 1.1. Cel opracowania gminnego programu opieki nad obejmuj¹ sprawy: zabytkami dla gminy Budzyñ. 9) kultury w tym bibliotek gminnych i innych instytucji Podstawowym, ogólnie pojêtym za³o¿eniem niniejszego kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.” „Programu opieki nad zabytkami dla gminy Budzyñ na lata 2008 – 2011” jest ukierunkowanie dzia³añ Samorz¹du Gmin- 1.2.2. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków nego maj¹ce na celu poprawê stanu zachowania i utrzymania i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z póŸniejszymi gminnego œrodowiska kulturowego. Dla realizacji powy¿sze- zmianami) go za³o¿enia niezbêdna jest realizacja szczegó³owych celów - art. 4 okreœlonych m.in. w art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, do których „Ochrona zabytków polega, w szczególnoœci, na podejmo- nale¿¹: wania przez organy administracji publicznej dzia³añ maj¹- cych na celu: - w³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu za- dañ strategicznych wynikaj¹cych z koncepcji przestrzen- 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i nego zagospodarowania kraju; finansowych umo¿liwiaj¹cych trwa³e zachowanie za- bytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; - uwzglêdnianie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, 2) zapobieganie zagro¿eniom mog¹cym spowodowaæ ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- uszczerbek dla wartoœci zabytków; gi ekologicznej; 3) udaremnianie niszczenia i niew³aœciwego korzystania - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowa- z zabytków; dzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) przeciwdzia³anie kradzie¿y, zaginiêciu lub nielegalne- - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów mu wywozowi zabytków za granicê; krajobrazu kulturowego; 5) kontrolê stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; - podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ zabyt- 6) uwzglêdnianie zadañ ochronnych w planowaniu i za- ków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- gospodarowaniu przestrzennym oraz kszta³towaniu œro- nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi dowiska.” œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami; - art. 5 - okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami zabyt- ków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z wyko- „Opieka nad zabytkami sprawowana przez jego w³aœcicie- rzystaniem tych zabytków; la lub posiadacza polega, w szczególnoœci, na zapewnie- niu warunków: - podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie miejsc pracy zwi¹zanych z opieka nad zabytkami 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku; oraz 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; - zapoznanie z zasobami dziedzictwa kulturowego, histori¹ i zabytkami gminy Budzyñ, w tym tak¿e rozró¿nienie 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otocze- obiektów wpisanych do rejestru zabytków województwa nia w jak najlepszym stanie; wielkopolskiego i figuruj¹cych w ewidencji Wielkopolskie- 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniaj¹cy trwa³e go Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zachowanie jego wartoœci; - wspieranie dzia³añ zmierzaj¹cych do pozyskania œrodków 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku finansowych na opiekê nad zabytkami oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.” - uwzglêdnienie uwarunkowañ ochrony zabytków przy spo- - art. 18 i art. 19 rz¹dzaniu i zmianie miejscowych planów zagospodarowa- nia przestrzennego oraz studium uwarunkowañ i kierun- zak³adaj¹ obowi¹zek uwzglêdniania w strategii rozwoju ków zagospodarowania przestrzennego gminy. gminy, w studium uwarunkowañ i kierunków zagospoda- rowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych pla- 1.2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu nach zagospodarowania przestrzennego ochrony zabyt- opieki nad zabytkami. ków i opieki nad zabytkami oraz zapisów zawartych w 1.2.1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym programie opieki nad zabytkami gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z póŸniejszymi - art. 20 zmianami) studium i plany miejscowe wymagaj¹ odpowiednio zaopi- - art. 7 ust. 1 pkt 9 niowania lub uzgodnienia przez wojewódzkiego konser- watora zabytków Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14186 — Poz. 2443

- art. 22 ust. 4 Celem g³ównym „Strategii rozwoju województwa wielko- polskiego” jest „Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminn¹ ewidencjê zabytków w formie zbioru kart adresowych Poprawa jakoœci przestrzeni województwa, systemu edu- zabytków nieruchomych z terenu gminy, objêtych woje- kacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery spo³ecznej skutkuj¹- wódzka ewidencja zabytków.” ca wzrostem poziomu ¿ycia mieszkañców. - art. 32 ust. 1 pkt 3 i ust 2 ma byæ on realizowany przy pomocy celów strategicznych i operacyjnych. Najwiêksze znaczenie dla dziedzictwa kulturo- stanowi o przyjmowaniu przez wójta (burmistrza, prezy- wego ma cel strategiczny denta miasta) zawiadomieñ o znalezieniu w trakcie prowa- dzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co Dostosowanie przestrzeni do wyzwañ XXI wieku który do którego istnieje przypuszczenie, ¿e jest on zabytkiem i osi¹gniêty bêdzie przez realizacjê celów operacyjnych, w tym zawiadomienie o tym fakcie w³aœciwego wojewódzkiego celu operacyjnego konserwatora zabytków Wzrost znaczenia i zachowania dziedzictwa kulturowego. - art. 33 ust. 1 i ust 2. „Dziedzictwo kulturowe w rozwoju Wielkopolski pe³ni stanowi o przyjmowaniu przez wójta (burmistrza, prezy- kilka funkcji. Jest ono czynnikiem integracji spo³ecznej, stano- denta miasta) zawiadomieñ o przypadkowym znalezieniu wi instrument promocji regionu oraz przyczynia siê do rozwo- przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, ¿e jest ju gospodarczego, gdy¿ mo¿e byæ baz¹ dla turystyki i us³ug on zabytkiem archeologicznym i zawiadomienie o tym kulturalnych. Szczególnie wa¿nym elementem tego dziedzic- fakcie w³aœciwego wojewódzkiego konserwatora zabyt- twa jest wielkopolska kultura przedsiêbiorczoœci. ków Cel ten realizowany bêdzie przede wszystkim poprzez: - art. 81 - inwestycje w instytucje kultury Organ stanowi¹cy gminy lub powiatu ma prawo udziela- - ochronê dorobku kulturowego nia dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru - wsparcie dzia³añ powiêkszaj¹cych dorobek kulturalny re- zabytków, na zasadach okreœlonych w podjêtej przez ten gionu organ uchwale. - promocje aktywnoœci kulturalnej mieszkañców.” - art. 87 2.1.2. Plan zagospodarowania przestrzennego wojewódz- Artyku³ ten stanowi, ¿e: twa wielkopolskiego. - wójt sporz¹dza na okres 4 lat gminny program opieki Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa nad zabytkami; Wielkopolskiego uchwalony przez Sejmik Województwa Wiel- kopolskiego uchwa³¹ Nr XLII/628/2001 w dniu 26 listopada - gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada 2001 r. gminy po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwa- tora zabytków; Nie ma rangi prawa miejscowego, jest jednak wi¹¿¹cy, poniewa¿: - gminny program opieki nad zabytkami og³aszany jest w wojewódzkim dzienniku urzêdowym; - jego ustalenia musz¹ byæ uwzglêdnione w uchwalanych przez organy samorz¹du terytorialnego studiach uwarun- - z realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami kowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego wójt sporz¹dza co 2 lata sprawozdanie, które przedsta- gmin, z którymi z kolei musi byæ spójny ka¿dy opracowany wia radzie gminy. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, 2. Uwarunkowania zewnêtrzne ochrony zasobów dziedzic- - w planie zapisane zostaj¹ wszystkie zadania rz¹dowe i twa kulturowego. samorz¹du województwa s³u¿¹ce realizacji ponadlokal- 2.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z nych celów publicznych ze wskazaniem obszarów, na opracowaniami wykonanymi na poziomie województwa: których przewiduje siê realizacjê tych zadañ. 2.1.1. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego. Podstawowym celem planu jest harmonijny i zrównowa- ¿ony rozwój obszaru ca³ego województwa. Pojêcie „zrówno- „Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku wa¿ony rozwój” ³¹czy w sobie: ³ad spo³eczny, ³ad ekonomicz- 2020” jest dokumentem opracowanym przez Urz¹d Marsza³- ny ³ad ekologiczny oraz najbardziej podkreœlony ³ad prze- kowski Województwa Wielkopolskiego, a przyjêtym przez Sej- strzenny wyra¿aj¹cy siê d¹¿eniem do harmonijnoœci, upo- mik Województwa Wielkopolskiego dnia 19 grudnia 2005 r. rz¹dkowania i proporcjonalnoœci wszystkich elementów œro- Strategia okreœla uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju dowiska cz³owieka. województwa. Ustalenia zawarte w w/w dokumencie stano- Plan uznaje, ¿e podstawow¹ zasad¹ pozwalaj¹ca na zacho- wi¹ podstawê do sporz¹dzenia planu zagospodarowania prze- wanie dóbr kultury dla przysz³ych pokoleñ jest bezwzglêdne strzennego województwa, przez co maj¹ bezpoœredni wp³yw przestrzeganie obowi¹zuj¹cego w tym zakresie prawa. Ochro- na zachowanie i poprawê krajobrazu kulturowego. na dziedzictwa kulturowego powinna byæ realizowana po- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14187 — Poz. 2443

przez w³aœciwe zapisy w miejscowych planach zagospodaro- jako herb Budzynia. W starostwie rogoziñskim Budzyñ by³ wania przestrzennego oraz w studiach uwarunkowañ i kierun- miastem królewskim, a póŸniej siedzib¹ niegrodowego staro- ków zagospodarowania przestrzennego gmin. Ochrona dóbr stwa budzyñskiego. kultury materialnej i niematerialnej jest celem polityki prze- W 1774 zosta³ bezprawnie zaanektowany przez Królestwo strzennej. Plan podkreœla, ¿e elementy naturalne i kulturowe Prus, co by³o wykroczeniem poza oficjalne postanowienia w krajobrazie mog¹ pozytywnie stymulowaæ inne dziedziny rozbiorowe. Pomimo intensywnych procesów germanizacyj- ¿ycia jednak¿e pod warunkiem m.in. w³aœciwego wykorzysta- nych Polacy stanowili w Budzyniu wiêkszoœæ – œwiadcz¹ o nia zasobów dziedzictwa kulturowego poprzez dostosowanie tym spisy ludnoœci z lat 1816, 1831 i 1871. funkcji obiektów dla turystyki, przez dba³oœæ o stan techniczny i estetykê zabytków i otoczenia. 5 stycznia 1919 roku Budzyñ zosta³ wyzwolony spod protektoratu Prus przez powstañców z pobliskiego RogoŸna W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Wojewódz- Wielkopolskiego. Budzyñ sta³ siê miastem strategicznie wa¿- twa Wielkopolskiego przyjêto, ¿e: nym dla Powstania. 7 lutego udaremniono atak niemiecki na - œcis³ej ochronie konserwatorskiej powinny podlegaæ tere- RogoŸno, w czym wydatny udzia³ mieli mieszkañcy Budzynia. ny, na których zachowa³y siê zespo³y przestrzenne wpisa- 26 kwietnia 1919 r. otrzymali symboliczny klucz do ratusza. ne do rejestru zabytków. Celem takich dzia³añ jest zacho- Jednak¿e ju¿ 15 lat póŸniej rozporz¹dzeniem Rz¹du II Rzecz- wanie ich historycznego charakteru oraz zapewnienie pospolitej Budzyniowi odebrano prawa miejskie. Od tego ochrony i rewaloryzacji; czasu Budzyñ funkcjonuje na prawach wsi”1 - nale¿y chroniæ historyczne uk³ady ruralistyczne oraz ze- Na terenie gminy znajduje siê 7 obiektów architektury spo³y sakralne, pa³acowo – parkowe, folwarki, zabytkowe wpisanych do rejestru zabytków. W Budzyniu najcenniejszym budynki mieszkalne, gospodarcze, szko³y, wiatraki, m³yny, zabytkiem jest koœció³ parafialny p.w. œw. Barbary. Koœció³ ten gorzelnie i inne elementy specyficzne dla architektury wzniesiony zosta³ jako katolicki w 1849 r. jako murowany na wiejskiej np.: krzy¿e, kapliczki; miejscu starszego drewnianego koœcio³a, który uleg³ zniszcze- niu poprzez czêste po¿ary. Zbudowano go w stylu charakte- - nale¿y przestrzegaæ wytycznych konserwatorskich w za- rystycznym dla historyzmu XIX wieku z elementami zaczerp- kresie nie tylko poszczególnych obiektów objêtych ochro- niêtymi z architektury renesansowej. W latach 1939 – ’45 na, ale równie¿ zasad zagospodarowania zabytkowych Niemcy zamienili koœció³ w magazyn. A w roku 1945 powróci³ uk³adów urbanistycznych; do parafii rzymsko – katolickiej. - nale¿y „odkryæ” lokaln¹ architekturê wiejsk¹ i zapewniæ Oprócz koœcio³a cennym zabytkiem Budzynia jest drew- mo¿liwoœæ wprowadzenia tradycyjnych gabarytów, form niany wiatrak paltrak, usytuowany przy ul. Rogoziñskiej. dachów, detali i rozwi¹zañ materia³owych do obiektów o wspó³czesnych standardach; Na terenie tej miejscowoœci znajduj¹ siê jeszcze dwa obiekty wpisane do rejestru zabytków, a s¹ nimi szczytowe - chroniæ krajobraz, a w rejonach o najwy¿szych walorach budynki mieszkalne charakterystyczne dla zabudowy Budzy- przyrodniczych i kulturowych wykluczyæ realizacje obiek- nia, z których jeden w latach 70 – tych XX wieku zosta³ tów, które charakterem koliduj¹ z otoczeniem; rozebrany i odbudowany z zachowaniem historycznej kuba- - szanowaæ kszta³towan¹ tradycyjnie ró¿norodnoœæ form tury i elewacji szczytowej, znajduje siê on przy ul. Rynkowej osadnictwa wiejskiego; 45, dawniej nr 47. Drugi zaœ budynek mieszkalny wpisany do rejestru zabytków znajduje siê przy tej samej ulicy pod - wydobyæ w uk³adzie przestrzennym elementy kompozycji numerem 30, dawniej nr 28 wzniesiony na rzucie prostok¹ta urbanistycznej: dominant przestrzennych, osi widokowych, jako murowany ok. po³owy XIX wieku. ekspozycji, dolin, skarp, charakterystycznych form tereno- wych, grup zieleni, alei. Ponadto w gminie znajduj¹ siê dwa koœcio³y wpisane do rejestru zabytków w Bukowcu i w Soko³owie Budzyñskim. 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy Koœció³ filialny w Bukowcu powsta³ w 1863 r. jako ewangelicki Budzyñ. murowany w stylu neogotyckim z wie¿¹ od zachodu i pó³ko- Gmina Budzyñ znajduje siê w po³udniowej czêœci powiatu list¹ absyd¹ od wschodu z zachowanymi we wnêtrzu empo- chodzieskiego. Siedziba gminy mieœci siê w jej centrum. rami. Koœció³ filialny p.w. Niepokalanego Serca NMP w Gmina (8.377 mieszkañców) zajmuje obszar 207,85 km2 z Soko³owie Budzyñskim powsta³ oko³o 1846 r. równie¿ jako czego ponad 50% to u¿ytki rolne a oko³o 35% stanowi¹ lasy. ewangelicki, murowany w stylu neoromañskim, bezwie¿owy jedynie z sygnaturk¹ wieñcz¹ca szczyt i z absyd¹ oflankowan¹ Miejscowoœæ Budzyñ po raz pierwszy wzmiankowana by³a prostok¹tnymi emporami. Do rejestru zabytków wpisany jest w 1435/36 r. Jest to dawne miasto królewskie. Jego data tak¿e koœció³ parafialny p.w. MB Pocieszenia w Wyszynach, lokacji jest nieznana. W XV i XVI w. naprzemian zwana by³a który powsta³ w latach 1824 – ’25 jako katolicki w budynku miastem (po raz pierwszy w 1458 r.) i wsi¹. XVIII – wiecznego spichlerza na terenie dawnego za³o¿enia „Na skraju obecnych terenów wsi istnia³a wczeœniej osada folwarcznego. Bugaje, zniszczona prawdopodobnie w wieku XIV. Prawa Do rejestru zabytków z terenu gminy wpisany jest tak¿e miejskie otrzyma³ Budzyñ jeszcze przed 1458 r., za panowania dworski park krajobrazowy w Dziewokluczu za³o¿ony w 2 po³. Kazimierza Jagielloñczyka. Odnowi³ je W³adys³aw IV w 1641, XIX w. i znacznie przekszta³cony po II wojnie œwiatowej potwierdzaj¹c jednoczeœnie wizerunek or³a bia³ego i klucza wchodz¹cy w sk³ad zespo³u folwarcznego. Na terenie parku Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14188 — Poz. 2443

znajduje siê bardzo ju¿ przebudowany dwór, który to na Na terenie gminy wystêpuj¹ za³o¿enia ruralistyczne z XIX skutek prac budowlanych utraci³ swoje zabytkowe walory. – wieczn¹ zabudow¹ mieszkaln¹, nale¿¹ do nich: Bukowiec, Dziewoklucz, Nowa Wieœ Wyszyñska, Soko³owo Budzyñskie Poza tym na terenie gminy spoœród znacznej liczby cmen- oraz Wyszyny – wzmianka o tej miejscowoœci pochodzi z 1400 tarzy dwa wpisane s¹ do rejestru zabytków i s¹ to: cmentarz r. Jednak brak jest ich dok³adnego rozpoznania dlatego te¿ ewangelicki w Budzyniu z 2 po³owy XIX w. usytuowany przy zaleca siê przeprowadzenie historycznego rozpoznania tych ul. W¹growieckiej oraz cmentarz ewangelickich w Wyszyn- miejscowoœci celem przeanalizowania ich rozwoju dla prawi- kach za³o¿ony w 2 po³. XIX w. d³owej ochrony wartoœciowych uk³adów. Obecnie podczas opracowywania niniejszego programu Oprócz obiektów wpisanych do rejestru zabytków z terenu toczy siê postêpowanie administracyjne w sprawie wpisania gminy rozpoznano wiele przyk³adów ciekawej zabudowy do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego koœcio³a ma³omiasteczkowej w Budzyniu i wiejskiej na pozosta³ym parafialnego p.w. œw. Kazimierza w Podstolicach. terenie, która ujêt¹ zosta³a w ewidencji Wielkopolskiego Ponadto w Budzyniu znajduje siê koœció³ ewangelicki, ob. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wraz z cmentarzami rzymsko – katolicki pomocniczy p.w. œw. Andrzeja Boboli i zespo³ami folwarcznymi zgodnie z poni¿sza tabel¹ i spisem. wzniesiony jako murowany w 1881 r. w stylu neoromañskim, który figuruje w wojewódzkiej ewidencji zabytków.

ZASOBY ZABYTKÓW W GMINIE BUDZYÑ

:Ã7<0Ã:3,6$1<Ã'2Ã 7<3Ã2%,(.78Ã 0852:$1<Ã '5(:1,$1<Ã 5(-(6758Ã Ã8. $'<Ã85%$1,67<&=1(Ã Ã Ã Ã ÃÃ Ã8. $'<Ã585$/,67<&=1(Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã=$%8'2:$Ã0,(6=.$/1$Ã Ã Ã Ã Ã2%,(.7<Ã6$.5$/1(Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã;9,;9,,, Ã ÃÃÃ Ã Ã;,; Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã%8'2:1,&7:2Ã2%5211(Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã2%,(.7<Ã8 <7(&=12 &,Ã38%/,&=1(-Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã  Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã2%,(.7<Ã35=(0<6 2:(Ã,Ã*2632'$5&=(Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã3$ $&(Ã,Ã':25<Ã Ã Ã Ã Ã=(632 <Ã)2/:$5&=1(Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃÃ

Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14189 — Poz. 2443

à  à à à à à à à  à à à à  Ã3$5.,à   à à à à à à  à à à  Ã&0(17$5=( à à à   à   à à  à à à Ã67$12:,6.$Ã$5&+(2/2*,&=1( à à à à à  à  à Ã,11( à à Ã

ród³o: Raport o stanie zabytków w gminie Budzyñ – Pi³a, maj 2004 r.

3.1. Obiekty zabytkowe nieruchome o najwy¿szym znacze- SOKO£OWO BUDZYÑSKIE niu dla gminy Budzyñ – wpisane do rejestru zabytków (wykaz). - koœció³ ewangelicki, ob. rzymsko – katolicki, filialny p.w. Niepokalanego serca NMP ok. 1846 r., nr rej. A – 717 z dnia BUDZYÑ 16.11.1990 r. – obecnie 547/Wlkp/A. - koœció³ rzymsko – katolicki parafialny p.w. œw. Barbary, 1849 r., nr rej. A – 227/1261 z dnia 30.09.1971 r. obecnie – 542/Wlkp/A WYSZYNY - dawny spichlerz, obecnie koœció³ rzymsko – katolicki, - dom, ul. Rynkowa 22, 1 po³. XIX nr rej. A – 228/1262 z dnia parafialny p.w. MB Pocieszenia przebudowany z XVIII – 30.09.1971 r. – nie istnieje, obiekt nale¿y wykreœliæ z wiecznego spichlerza w latach 1824 – ’25, nr rej. A – 238/ rejestru zabytków 1273 z dnia 30.09.1971 r. – obecnie 548/Wlkp/A. - dom, ul. Rynkowa 28, ob. 30, ok. po³. XIX w., nr rej. A – 229/1263 z dnia 30.09.1971 r. – obecnie 543/Wlkp/A WYSZYNKI - dom, ul. Rynkowa 47, ob. 45, ok. po³. XIX w., nr rej. A – - cmentarz ewangelicki, 2 po³. XIX w., nr rej. A – 566 z dnia 230/1264 z dnia 30.09.1971 r. – obecnie 539/Wlkp/A 21.02.1989 r. – obecnie 538/Wlkp/A. - wiatrak paltrak, XIX/XX w., nr rej. A – 316/16 z dnia 22.09.1977 r. – obecnie 544/Wlkp/A 3.2. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych (woje- wódzka ewidencja zabytków – wykaz). (Obiekty podkreœlone - cmentarz ewangelicki, 2 po³. XIX w., nr rej. A – 565 z dnia wpisane do rejestru zabytków wyszczególnione w punkcie 21.02.1989 r. – obecnie 545/Wlkp/A 3.1.) BUDZYÑ BUKOWIEC 1. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒW. BARBARY: - koœció³ ewangelicki, ob. rzymsko – katolicki, filialny p.w. MP Ró¿añcowej 1863 r., nr rej. A – 716 z dnia 16.11.1990 a) koœció³, mur., 1849, r. – obecnie 546(Wlkp)A. b) brama, mur., pocz. XX. 2. KOŒCIÓ£ EWANG., OB. KATOLICKI P.W. ŒW. ANDRZEJA, DZIEWOKLUCZ mur., l. 20-te XX. - park dworski, 2 po³. XIX w., nr rej. – 549 z dnia 28.09.1987 r. 3. KAPLICZKA Z FIGUR¥ ŒW. ROCHA, mur., l. 20-te XX. PODSTOLICE 4. STACJA PKP, mur., k. XIX. - koœció³ rzymsko – katolicki, parafialny, p.w. œw. Kazimierza 5. SZKO£A PODSTAWOWA, mur., k. XIX. – wszczête postêpowanie administracyjne w sprawie wpi- sania obiektu do rejestru zabytków 6. WIATRAK PALTRAK, drewno, przed 1918. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14190 — Poz. 2443

7. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, ul. W¹growiec- 50. DOM Nr 24, mur., XIX/XX. ka, nieczynny, 2 po³. XIX. 51. DOM Nr 44, mur., 1900-1910. 8. CMENTARZ KATOLICKI, nieczynny, tzw. „Okrêglik”, 1813. ul. Przemys³owa 9. CMENTARZ KATOLICKI, PRZYKOŒCIELNY, nieczynny, ul. 52. DOM Nr 2, mur., 4 æw. XIX. Lipowa, pocz. XIX. ul. Pi³sudzkiego 10. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, 2 po³. XIX. 53. DOM Nr 2, mur./drewno, 1 æw. XX. 11. MIEJSCE PO CMENTARZU EWANGELICKO-AUGSBUR- SKIM, 2 po³. XIX. ul. Rogoziñska 54. DOM Nr 1, mur., 1 æw. XX. 12. MIEJSCE PO CMENTARZU ¯YDOWSKIM, XVIII. 55. DOM Nr 8, mur., 1 æw. XX. ul. Bugaje 56. DOM Nr 9, mur., pocz. XX. 13. DOM Nr 4, mur., 1 æw.XX. 57. DOM Nr 15, mur., pocz. XX. 14. DOM Nr 18, mur., 1 æw.XX. 58. DOM Nr 20, mur., 2 po³. XIX. 15. DOM Nr 19, mur./drewno, 4 æw.XIX. 59. DOM Nr 24, mur., l.20-te XX. 60. DOM Nr 25, mur., k. XIX. ul. Chodzieska 61. DOM Nr 26, mur., po³. XIX. 16. DOM Nr 5, mur., ok.1900 62. DOM Nr 27, mur., 4 æw . XIX. 17. DOM Nr 21, mur., ok.1900. 63. DOM Nr 28, mur., pocz. XX. 18. DOM Nr 24, mur., XIX/XX. 64. DOM Nr 31, mur., 4 æw. XIX. 19. DOM Nr 27, mur., 4 æw. XIX. 65. DOM Nr 33, mur., 4 æw. XIX. 20. DOM Nr 29, mur., pocz. XX. 66. DOM Nr 38, mur., k. XIX. 21. DOM Nr 34, mur., 4 æ.w. XIX. 22. DOM Nr 35, mur., pocz. XX. ul. Rynkowa 67. DOM Nr 1, mur., 4 æw.XIX. ul. Dworcowa 68. DOM Nr 3, mur., 1 æw. XX. 23. DOM Nr 4, mur., 1 æw. XX. 69. DOM Nr 4, mur., 1 æw. XX. 24. DOM Nr 12, mur., XIX/XX 70. DOM Nr 6, mur., 4 æw. XIX. 25. DOM Nr 18, mur., k. XIX. 71. DOM Nr 10, mur., 4 æw. XIX. 26. DOM Nr 26, mur., ok.1900. 72. DOM Nr 13-14, mur., 2 po³. XIX. 27. DOM Nr 28, Komenda Policji, mur., 1 æw. XIX. 73. DOM Nr 18, mur., 1 æw. XX. 28. DOM Nr 30, mur., pocz. XX. 74. DOM Nr 23, mur., 4 æw. XIX. 29. DOM Nr 45, mur., 4 æw. XIX. 75. DOM Nr 24, mur., ok.po³. XIX. 30. DOM Nr 52, mur., pocz. XX. 76. DOM Nr 26, mur., ok.po³. XIX. 31. DOM Nr 56, mur., pocz. XX. 77. DOM Nr 27, mur., 4 æw. XIX. 32. DOM Nr 61, mur., 1913. 78. DOM Nr 28, ob. nr 30, szach., ok. po³. XIX. 33. DOM bez n-ru, mur., 1910. 79. DOM Nr 32, mur., l. 20-te XX. 34. BUDYNEK GOSPODARCZY, bez n-ru, mur., pocz. XX. 80. DOM Nr 33, mur., 4 æw. XIX. 81. DOM Nr 34, mur., po³. XIX. ul. Lipowa 82. DOM Nr 36, mur., 1 æw. XX. 35. DOM Nr 1, mur., pocz. XX. 83. DOM Nr 38, mur., ok.1900. 36. ZESPÓ£ DOMU Nr 2: 84. DOM Nr 39, mur., XIX/XX. a) dom, mur., ok.1910, 85. DOM Nr 41, mur., XIX/XX. b) budynek gospodarczy, mur./drewno, 1 æw. XX. 86. DOM Nr 44, mur., ok. po³. XIX. 37. DOM Nr 4, mur., pocz. XX. 87. DOM Nr 45, d. nr 47, mur., przed 1839. 38. DOM Nr 5, mur., 4 æw. XX. 88. DOM Nr 51, mur., po³. XIX. 39. DOM Nr 7, mur., XIX/XX. 89. DOM Nr 53, szach., ok.po³. XIX. 40. DOM Nr 8, mur., 4 æw. XIX. 90. DOM Nr 54, mur., pocz. XX. 41. DOM Nr 10, mur., 2 po³. XIX. 91. DOM Nr 56, mur., k. XIX. 42. DOM Nr 12, mur., 2 po³. XIX. 92. DOM Nr 60, mur., ok. 1900. 43. DOM Nr 13, mur., 2 po³. XIX. 93. DOM Nr 61, mur., 1 æw. XX, przebud. 44. DOM Nr 15, mur., 1912. 94. DOM Nr 63, mur., po³. XIX. 45. DOM Nr 16, mur., pocz. XX. 95. DOM Nr 64, mur., po³. XIX. 46. DOM Nr 19, mur., pocz. XX. 96. DOM bez n-ru, mur., po³. XIX. 47. DOM Nr 23, mur., XIX/XX. 48. DOM bez n-ru, mur., 1 æw. XX. ul. W¹growiecka 97. DOM Nr 3, szach., po³. XIX, przebud. ul. Margoniñska 98. DOM Nr 4, mur., k. XIX. 49. DOM Nr 9, szach., 1 æw. XIX. 99. DOM Nr 5, mur., l. 30-te XX. 100. DOM Nr 6, mur., 1932. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14191 — Poz. 2443

101. DOM Nr 9, mur., 2 po³. XIX, przebud. a) gorzelnia, mur., XIX/XX, 102. DOM Nr 12, mur., 4 æw. XIX. b) budynek administracyjny, mur., XIX/XX. 103. DOM Nr 13, mur., 4 æw.XIX. 141. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 104. DOM Nr 21, mur., 1 æw. XX. ny, 2 po³. XIX. 105. DOM Nr 25, mur., 1 æw.XX. 142. PARK WIEJSKI, 2 po³. XIX. 106. DOM Nr 31, mur., l.30-te XX. GRABÓWKA BRZEKINIEC 143. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 107. CMENTARZ KATOLICKI, nieczynny, 2 po³. XIX. ny, 2 po³. XIX. 108. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 144. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, Grabów ny, 2 po³. XIX. ka-Piaski, nieczynny, 2 po³. XIX. 109. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- ny, po³. XIX. JAÑCÓWKA 145. ZESPÓ£ DWORSKO-FOLWARCZNY: BRZEKINIEC-DR¥¯EK a) dwór, mur., XIX/XX, 110. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- b) obora, mur., XIX/XX. ny, 2 po³. XIX. K¥KOLEWICE 146. BUDYNEK GOSPODARCZY Nr 10, mur., 1910-20. BUKOWIEC 147. DOM Nr 11, mur., pocz. XX. 111. KOŒCIÓ£ FILIALNY P.W. MATKI BOSKIEJ RÓ¯AÑCO- 148. BUDYNEK GOSPODARCZY, bez n-ru, mur., 1900-10. WEJ, mur., 1863. 149. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 112. SZKO£A PODSTAWOWA, mur., 1 æw. XX. ny, 2 po³. XIX. 113. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 150. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- a) stajnia, obora, mur., XIX/XX, ny, 2 po³. XIX. b) dom mieszkalny, czworak, ob. Nr 5, mur., XIX/XX, c) dom mieszkalny, czworak, ob. Nr 7, mur., XIX/XX, NOWE BRZENO d) budynek gospodarczy, mur., XIX/XX. 151. ZESPÓ£ FOLWARCZNY BRZENO NOWE: 114. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- a) dwór, mur., XIX, ny, 2 po³. XIX. b) gorzelnia, mur., po³. XIX, 115. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- c) rz¹dcówka, mur., po³. XIX, ny, 1 po³. XIX. d) dom mieszkalny, mur., po³. XIX, 116. ZAGRODA Nr 25: e) dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, mur., a) dom, mur., pocz. XX, po³.XIX, b) obora, glina, pocz. XX. f) stodo³a, mur./szach., po³. XIX, 117. DOM Nr 1, mur., 1 æw. XX. g) budynki mieszkalne, mur., k.XIX, 118. DOM Nr 2, mur., 1 æw. XX. h) stodo³a z budynkiem gospodarczym, mur., k.XiX, 119. DOM Nr 4, mur., XIX/XX. i) stodo³a, drewno, k.XIX. 120. DOM Nr 5, mur., k. XIX. 152. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 121. DOM Nr 7, mur., k. XIX. ny, 2 po³. XIX. 122. DOM Nr 8, mur., 1 æw. XX. 153. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 123. DOM Nr 10, mur., 1 æw. XX. ny, 2 po³. XIX. 124. DOM Nr 11, mur., XIX/XX. 125. DOM Nr 13, glina, pocz. XIX, przebud. NOWA WIEŒ WYSZYÑSKA 126. DOM Nr 17, mur., 1 æw. XX. 154. SZKO£A PODSTAWOWA, mur., ok.1910. 127. DOM Nr 18, mur., pocz. XX. 155. DOM Nr 1, mur., XIX/XX. 128. DOM Nr 19, mur., XIX/XX. 156. DOM Nr 2, mur., XIX/XX. 129. DOM Nr 22, mur., 1 æw. XX. 157. DOM Nr 4, opuszczony, mur., XIX/XX. 130. DOM Nr 26, mur., k. XIX. 158. DOM Nr 8, mur., ok.1920. 131. DOM Nr 31, mur., XIX/XX. 159. DOM Nr 11, mur., 4 æw. XIX. 132. DOM Nr 32, mur., 1 æw. XX. 160. DOM Nr 11a, mur., 4 æw. XIX. 133. DOM Nr 40, mur., 1 æw. XX. 161. DOM Nr 13, mur., XIX/XX. 134. DOM, bez n-ru, mur., 4 æw. XIX. 162. ZAGRODA Nr 20: 135. KUNIA, mur., pocz. XX. a) dom, mur., ok.1910, b) budynek gospodarczy, mur., ok.1910. DZIEWOKLUCZ 163. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 136. KAPLICA, ob. Szko³a Podstawowa, mur., pocz. XX. ny, 2 po³. XIX. 137. DOM Nr 22, mur., l.20-te XX. 138. DOM Nr 24, mur., 1901-20. NIEWIEMKO 139. DOM Nr 25, mur., 1910-20. 164. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 140. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: ny, 2 po³. XIX. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14192 — Poz. 2443

165. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 201. BUDYNEK GOSPODARCZY, bez n-ru, mur., 1 æw. XX. ny, 2 po³. XIX. 202. M£YN, mur., 1 æw. XX. 166. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 203. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- ny, 2 po³. XIX. ny, pocz. XX.

OSTRÓWKI POPIELNO 167. STACJA PKP, mur., 1910-20. 204. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 168. DOM, ob. sklep, mur., 1913. ny, 1 po³. XIX. 169. BUDYNEK GOSPODARCZY Nr 1, mur., 1900-10. 170. DOM Nr 5, mur., 1910-20. SOKO£OWO BUDZYÑSKIE 171. DOM Nr 6, mur., ok.1900. 205. KOŒCIÓ£ FILIALNY P.W. NMP, mur., 1849. 172. DOM Nr 7, mur., 1920-30. 206. ZESPÓ£ DWORCA PKP: 173. BUDYNEK GOSPODARCZY Nr 8, mur., 1900-10. a) dworzec PKP, mur., pocz. XX, 174. DOM Nr 14, mur., 1900-10. b) dom, mur., pocz. XX. 175. DOM Nr 20, mur., 1910-20. 207. ZESPÓ£ FOLWARCZNY I: 176. DOM Nr 26 wraz z budynkiem gospodarczy, mur., a) dom mieszkalny w³aœciciela, Nr 7, mur., XIX, 1920-30. b) spichlerz, mur., XIX, 177. DOM Nr 27, mur., l.20-te XX. c) magazyn, ob. remiza, mur., XIX, 178. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- d) budynek inwentarski, ob. magazyn, mur., XIX, ny, 2 po³. XIX. e) dom mieszkalny szeœciorak, Nr 20, mur., XIX, 179. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, 1977. f) budynek gospodarczy, mur., XIX. 180. CMENTARZ PARAFIALNY, czynny, 2 po³. XIX. 208. ZESPÓ£ FOLWARCZNY II: a) om mieszkalny w³aœciciela, Nr 32, mur., 2 po³. XIX, PODSTOLICE b) oficyna, ob. dom mieszkalny, mur., 2 po³. XIX, 181. KOŒCIÓ£ PAR. P.W. ŒW.KAZIMIERZA, mur., 1936-37. c) chlewnia, mur., 2 po³. XIX, 182. PLEBANIA Nr 3, mur., 1 æw. XX. d) dom mieszkalny, trojak, ob. dom Nr 34, mur., 2 po³. 183. DWÓR, ob. dom Nr 36, mur., k. XIX. XIX. 184. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 209. DOM Nr 1, mur., XIX/XX. a) rz¹dcówka, mur., XIX/XX, 210. DOM Nr 2, mur., 1 æw. XIX. b) owczarnia, mur., XIX/XX. 211. DOM Nr 3, mur., 4 æw. XIX, przebudowany. 185. ZAGRODA Nr 13: 212. DOM Nr 4, mur., 4 æw. XIX. a) dom, mur, XIX/XX, 213. DOM Nr 5, mur., 1 æw. XX. b) budynek gospodarczy, mur., 1900-10. 214. ZAGRODA Nr 7: 186. ZAGRODA Nr 26: a) dom, mur., 4 æw. XIX, a) dom, mur./szach., po³. XIX, b) budynek gospodarczy, mur., 4 æw. XIX. b) budynek gospodarczy, mur., 1900-10. 215. DOM Nr 9, mur., XIX/XX. 187. DOM Nr 8, szach., ok.po³. XIX. 216. DOM Nr 11, mur., 4 æw. XIX. 188. DOM Nr 15, mur., l.20-te XX. 217. DOM Nr 20, mur., 4 æw. XIX. 189. DOM Nr 17, mur., XIX/XX. 218. DOM, ob. Poczta, mur., l.20-te XX. 190. DOM Nr 25, mur., ok.1900. 219. DOM Nr 22, mur., l.20-te XX. 191. DOM Nr 27, mur., ok.1900. 220. DOM Nr 25, mur., 3 æw. XIX 192. BUDYNEK GOSPODARCZY Nr 36, mur., ok.1900. 221. DOM Nr 27, mur., 4 æw. XIX. 193. BUDYNEK GOSPODARCZY Nr 46, mur., XIX/XX. 222. DOM Nr 36, mur., 1 æw. XIX. 194. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, pocz. XX. 223. DOM Nr 45, mur., 1 æw. XX. 224. DOM Nr 46, mur., 4 æw. XIX. PROSNA 225. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- 195. SZKO£A PODSTAWOWA, mur., ok.1910. ny, 1 po³. XIX. 196. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 226. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- a) rz¹dcówka, ob. budynek administracyjno-mieszkal- ny, 2 po³. XIX. ny, mur., 2 po³. XIX, b) owczarnia, mur., 2 po³. XIX, STRZELECKI GAJ c) spichlerz, mur., 2 po³. XIX, 227. DOM Nr 43, mur., XIX/XX. d) chlewnia, mur., 2 po³. XIX, 228. DOM Nr 46, mur., XIX/XX. e) wozownia, ob. magazyn, mur., 4 æw. XIX. 197. DOM Nr 8, mur., l.20-te XX. WYSZYNY 198. ZAGRODA Nr 13: 229. ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. MB POCIESZENIA: a) dom, mur., l.20-te XX, a) koœció³, mur., 1824-25, b) budynek gospodarczy, drewno/rygl., 4 æw. XIX. b) dom Sióstr Zakonnych, mur., l.20-te XX. 199. DOM Nr 20, mur., 1 æw. XX. 230. ZESPÓ£ FOLWARCZNY: 200. DOM Nr 22, mur., ok. po³. XIX. a) gorzelnia, mur., 1860, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14193 — Poz. 2443

b) stodo³a, ob. magazyn, mur., 1910, 3.4. Zabytki archeologiczne. c) obora, mur., 1890. 3.4.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do 231. DOM Nr 4, drewno, ok.1870. rejestru zabytków. 232. DOM Nr 15, mur., 1 æw. XX. 233. DOM Nr 36, mur., 4 æw. XIX. Na terenie gminy Budzyñ nie ma stanowisk archeologicz- 234. DOM Nr 37, mur., ok.1920. nych wpisanych do rejestru zabytków. 235. ZAGRODA Nr 38: 3.4.2. Wykaz stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej. a) dom, mur., ok.1920, b) budynek gospodarczy, mur., 1 æw. XX, Na terenie gminy nie zarejestrowano stanowisk archeolo- c) budynek gospodarczy, mur., 1 æw. XX. gicznych o w³asnej formie krajobrazowej. 236. DOM Nr 42, mur., l.20-te XX. 3.4.3. Zestawienie liczbowe zewidencjonowanych stano- 237. DOM Nr 43, mur., 2 po³. XIX. wisk archeologicznych ³¹cznie z ich funkcj¹ oraz krótk¹ analiz¹ 238. DOM Nr 45, mur., 1 æw. XX. chronologiczn¹ (opis koncentracji stanowisk archeologicz- 239. DOM Nr 53, drewno, pocz. XX. nych – uwarunkowania fizjograficzne). 240. DOM Nr 55, drewno, pocz. XX. 241. DOM Nr 54, drewno, pocz. XX. Podstawow¹ i wiod¹c¹ metod¹ ewidencjonowania stano- 242. DOM Nr 65, drewno, 1937. wisk archeologicznych jest ogólnopolski program badawczo 243. KAPLICZKA Z FIGUR¥ ŒW.WAWRZYÑCA, drewno, – konserwatorski Archeologiczne Zdjêcie Polski (AZP). Syste- XIX. matyzuje dotychczasowy zasób wiedzy o rozpoznaniu arche- 244. CMENTARZ KATOLICKI, czynny, 2 po³. XIX. ologicznym terenu, poprzez obserwacjê archeologiczn¹ tere- nu oraz uwzglêdnianie informacji zawartych w archiwach, WYSZYNKI zbiorach muzealnych, instytucjach i publikacjach. Nale¿y jed- 245. LEŒNICZÓWKA mur., 1 æw. XX. nak pamiêtaæ, ¿e zbiór dokumentacji AZP, reprezentuj¹cy 246. DOM Nr 2, ob. sklep, mur., ok.1920. ewidencjê zasobów archeologicznych, jest otwarty i ci¹gle 247. DOM Nr 4, szach., ok.1870. uzupe³niany w procesie archeologicznego rozpoznania tere- 248. DOM Nr 9, mur./drewno, pocz. XX. nu. Do zbioru w³¹czane s¹ informacje o wszystkich sukcesyw- 249. CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, nieczyn- nie odkrywanych reliktach przesz³oœci niezale¿nie od charak- ny, 2 po³. XIX. teru badañ, a tak¿e wszystkie bie¿¹ce informacje weryfikuj¹ce lub uzupe³niaj¹ce dotychczasowe dane. W ten sposób doku- 3.3. Zespo³y najcenniejszych zabytków ruchomych na te- mentacja stanowisk archeologicznych utworzona metod¹ AZP renie gminy (wpisane do rejestru zabytków – wykaz zespo³ów jest Ÿród³em najbardziej aktualnej wiedzy o terenie. zabytków ruchomych). Poni¿sza tabela prezentuje zasoby archeologicznego dzie- Na terenie gminy Budzyñ nie ma obiektów ruchomych dzictwa kulturowego na terenie gminy Budzyñ wpisanych do rejestru zabytków.

à à à à Ã67$12:,6.$Ã$5&+(2/2*,&=1(à à à à à à à à à à à à à à à à à à Ã

Gmina Budzyñ zlokalizowana jest na po³udnie od krawêdzi osady kultury ³u¿yckiej i przeworskiej z okresu wp³ywów pradoliny Noteci. Rozmieszczenie pozosta³oœci osadnictwa rzymskich. Skupiska stanowisk archeologicznych odkryto w jest nierównomierne i wykazuje wyraŸn¹ zale¿noœæ od sieci rozlewiskach i wœród ³¹k na pó³noc od Prosny oraz wokó³ hydrograficznej. Stanowiska archeologiczne po³o¿one s¹ g³ów- Nowej Wsi Wyszyñskiej. S¹ to œlady osadnictwa z wczesnej nie przy krawêdziach wykszta³conych dolin cieków. Na wyso- epoki kamienia, epoki br¹zu, okresu wp³ywów rzymskich oraz czyznach wystêpuje mniej pradziejowych stanowisk archeolo- wczesnego œredniowiecza. W œwietle badañ AZP dzia³alnoœæ gicznych, przy wiêkszym udziale stanowisk wczesno i póŸno- intensywna dzia³alnoœæ osadnicza wystêpowa³a w rejonie œredniowiecznych, przy czym zawsze w pobliskim s¹siedztwie miejscowoœci K¹kolewice. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje cieków lub ich dolin. Uwzglêdniaj¹c chronologiê osadnictwo osadnictwo wielokulturowe na zachód od Budzynia wystêpu- trwa³o nieprzerwanie na tym obszarze od mezolitu, poprzez j¹ce tu od epoki br¹zu po wczesne œredniowiecze a tak¿e neolit i epokê br¹zu a¿ do œredniowiecza w³¹cznie. stanowisko w Podstolicach – osada z okresu wp³ywów rzym- skich i wczesnego œredniowiecza oraz osada wielokulturowa Na terenie gminy zarejestrowano kilka skupisk stanowisk w Grabówce, reprezentuj¹ca ca³y przekrój pradziejów od archeologicznych. Osadnictwo ludzkie w pradziejach koncen- neolitu, poprzez kulturê ³u¿yck¹, okres wp³ywów rzymskich i trowa³o siê miêdzy innymi w rejonie miejscowoœci Wyszyny, wczesne œredniowiecze. BrzeŸna oraz w pobli¿u rozlewisk rzeki Flinty. Wiêkszoœæ stanowisk koncentruje siê wzd³u¿ pradoliny Flinty i jej dop³y- W okresie wczesnego œredniowiecza zajmowane s¹ nie wów. Zarejestrowano tu œlady osadnictwa z okresu neolitu, tylko rejony dolin rzecznych ale i tereny wysoczyzny. W tym Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14194 — Poz. 2443

czasie kszta³tuje siê obecny uk³ad miejscowoœci, stanowiska 4.1. Stan zachowania i obszary najwiêkszego zagro¿enia œredniowieczne i nowo¿ytne wystêpuj¹ce w pobli¿u obecnych zabytków miejscowoœci wyznaczaj¹ tym samym ich metrykê. 4.1.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych wpisa- 4. Uwarunkowania wewnêtrzne ochrony zasobów dzie- nych do rejestru zabytków dzictwa i krajobrazu kulturowego.

0,(-6&2:2 Ã 2%,(.7Ã 67$1Ã=$&+2:$1,$Ã . Ã Ã  Ã Ã% Ã Ã ' Ã Ã5 ÃÃ Ã Ã %8'=< Ã ' Ã Ã5 Ã Ã : Ã Ã Ã & Ã Ã Ã %8.2:,(&Ã . Ã Ã  Ã0%Ã5 Ã Ã '=,(:2./8&=Ã 3 Ã Ã Ã . Ã Ã  Ã1 Ã6 Ã 62.2 2:2Ã%8'=< 6.,(Ã Ã 103Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã0%Ã :<6=<1<Ã Ã 3 Ã :<6=<1.,Ã & Ã Ã Ã

ród³o: Raport o stanie zabytków w gminie Budzyñ –Pi³a, maj nie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do reje- 2004 r. stru - Koœció³ ewangelicki, obecnie rzymsko – katolicki filialny LEGENDA: p.w. Niepokalanego Serca NMP w Soko³owie Budzyñskim 1. Bardzo z³y znajduje siê w stanie dostatecznym wskazane by³oby 2. Z³y wykonanie remontu dachu jak równie¿ osuszenie lekko 3. Dostateczny zawilgoconych œcian. 4. Dobry 5. Bardzo dobry - Koœció³ rzymsko – katolicki p.w. MB Pocieszenia w Wyszy- nach, który powsta³ w latach 1824 – ’25 w budynku XVIII - Koœció³ parafialny rzymsko – katolicki p.w. œw. Barbary w – wiecznego spichlerza znajduje siê w stanie dobrym. Budzyniu znajduje siê w stanie dobrym na bie¿¹co remon- - Park dworski w Dziewokluczu zaniedbany, iloœæ i stan towany, w roku 2002 przeprowadzona zosta³a renowacja gatunkowy drzew uleg³ niekorzystnym zmianom, na tere- o³tarza g³ównego. Koœció³ ten wzniesiony zosta³ w 1849 r. nie parku znajduje siê zupe³nie przebudowany dwór, który jako murowany na miejscu starszego drewnianego ko- straci³ swe cechy zabytkowe. œcio³a, który uleg³ zniszczeniu poprzez czêste po¿ary. W z³ym stanie technicznym natomiast znajduje siê murowa- - Ponadto na terenie gminy znajduj¹ siê dwa cmentarze ne ogrodzenie, zniszczone na skutek kolizji drogowej i wpisane do rejestru zbytków: w Budzyniu i w Wyszynkach. pêkaj¹ca w swym zwieñczeniu ceglana brama wjazdowa. Cmentarz w Budzyniu wymaga prac porz¹dkowych, pie- lêgnacyjnych a przede wszystkim rewaloryzacyjnych - - Dom przy ul. Rynkowej 28 w Budzyniu czêœciowo przebu- stan zachowania z³y, cmentarz w Wyszynkach - stan dowany, g³ównie otwory okienne jest zamieszka³y i znaj- dostateczny nale¿y przeprowadziæ na nim prace sanitarno duje siê w stanie dostatecznym wymagaj¹cym prac na- – porz¹dkowe. prawczych g³ównie wiêŸby dachowej i pokrycia dachowe- go. Wszystkie prace przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków wymagaj¹ pozwolenia Wielkopolskiego Wojewódz- - Dom przy ul. Rynkowej 45 w Budzyniu w roku 1956 zosta³ kiego Konserwatora Zabytków po uprzednim uzgodnieniu ich kompleksowo przebudowany zachowuj¹c szczytowa ele- zakresu w Wojewódzkim Urzêdzie Ochrony Zabytków – De- wacje frontow¹. Obecnie u¿ytkowany jako obiekt miesz- legatura w Pile. kalno – us³ugowy znajduje siê w stanie dobrym. 4.1.2. Stan zachowania zabytków ruchomych. - Wiatrak paltrak w Budzyniu przy ul. Rogoziñskiej znajduje siê w stanie dostatecznym po przeprowadzonym w latach W gminie Budzyñ brak jest zabytków ruchomych wpisa- 2004/2005 remoncie wraz z monta¿em nowych skrzyde³ nych do rejestru zabytków nie mniej jednak wystêpuj¹ zabytki wiatraka. figuruj¹ce w ewidencji Wielkopolskiego Wojewódzkiego kon- serwatora zabytków i nale¿¹ do nich: - Koœció³ ewangelicki, obecnie rzymsko – katolicki filialny p.w. NMP Ró¿añcowej w Bukowcu wymaga podjêcia 1. Wystrój i wyposa¿enie z XVII, XVIII i XIX w., m. in. o³tarze pilnie prac remontowych wie¿y koœcio³a, wiêŸby dachowej wraz z obrazami i rzeŸbami, ambona, chrzcielnica, pro- oraz pokrycia dachowego na podstawie dokumentacji spekt organowy w koœciele parafialnym p. w. œw. Barbary opracowanej przez inz. Edmunda Krzysztofa Marmura, na w Budzyniu – proponowane przez WUOZ w Poznaniu, podstawie której WWKZ udzieli³ pozwolenia na prowadze- Delegatura w Pile do wpisu do rejestru zabytków. Stan Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14195 — Poz. 2443

zachowania ogólnie dostateczny. W 2003 r. przeprowadzo- ny sposób niszcz¹ substancjê zabytkow¹ i obiekty archeolo- na zosta³a o³tarza g³ównego. giczne. 2. Wystrój i wyposa¿enie g³ównie XIX wieczne (m. in. witra¿e Przebudowa uk³adów urbanistycznych, ruralistycznych i w prezbiterium) w koœciele filialnym p. w. œw. Andrzeja za³o¿eñ pa³acowo-parkowych prowadzi czêsto do naruszenia Boboli w Budzyniu. Stan zachowania dostateczny. œredniowiecznych i nowo¿ytnych nawarstwieñ kulturowych. W zwi¹zku z tym wszystkie prace ziemne wymagaj¹ jednocze- 3. Wystrój i wyposa¿enie z XIX w.: m. in. prospekt organowy, snego prowadzenia badañ archeologicznych. Wyniki badañ witra¿, kropielnica w koœciele filialnym p. w. Niepokalane- czêsto stanowi¹ jedyn¹ dokumentacjê nastêpuj¹cych po so- go Serca NMP w Soko³owie Budzyñskim. Stan zachowa- bie epizodów osadniczych na tym terenie. Pozwalaj¹ skory- nia dobry gowaæ, uszczegó³owiæ i potwierdziæ dane ze Ÿróde³ pisanych. 4. Wyposa¿enie barokowe i klasycystyczne w koœciele para- Pozyskany w trakcie badañ materia³ ruchomy umo¿liwia fialnym p. w. MB Pocieszenia w Wyszynach. Stan zacho- uzupe³nienie danych o kulturze materialnej mieszkañców. wania dobry. Zagro¿eniem dla dziedzictwa archeologiczne jest te¿ roz- 5. Wyposa¿enie z XIX w. m. in. chrzcielnica, prospekt orga- wój turystyki zw³aszcza nad rzekami, jeziorami i w obszarach nowy w koœciele filialnym p. w. NMP Ró¿añcowej w leœnych. Tereny te atrakcyjne pod wzglêdem rekreacyjnym Bukowcu. Stan zachowania dostateczny. obecnie, czêsto by³y równie¿ okupowane przez ludzi w pra- dziejach i wczesnym œredniowieczu. Dostêp do wody, który 4.1.3. Stan zachowania dziedzictwa archeologicznego oraz stanowi³ podstawê egzystencji osadniczej umo¿liwia³ tworze- istotne zagro¿enia dla zabytków archeologicznych nie niezwykle licznych osad o metryce siêgaj¹cej od epoki Stanowiska archeologiczne nie wpisane do rejestru zabyt- kamienia po czasy nowo¿ytne. Dlatego wa¿ne jest wype³nia- ków, ujawnione g³ównie podczas badañ AZP, stanowi¹ pod- nie przez inwestorów wymogów konserwatorskich okreœlo- stawow¹ i najliczniejsz¹ grupê, która sk³ada siê na archeolo- nych przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora giczne dziedzictwo kulturowe. Najlepiej zachowane s¹ stano- Zabytków. wiska archeologiczne po³o¿one na nieu¿ytkach, terenach nie- 4.1.4. Obszary najwiêkszego zagro¿enia dla zabytków w zabudowanych oraz terenach zalesionych. gminie. W myœl art. 6 pkt 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o a) nieruchomych ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568) wszystkie zabytki archeologiczne – bez wzglêdu na stan Na terenie gminy Budzyñ wystêpuj¹ 33 zewidencjonowa- zachowania podlegaj¹ ochronie i opiece. ne cmentarze w tym 2 wpisane do rejestru zabytków. Jest to najbardziej zagro¿ony pod wzglêdem konserwatorskim ob- Aktualnie zagro¿eniem dla stanowisk archeologicznych s¹ szar. Cmentarze te w przewa¿aj¹cej wiêkszoœci s¹ nieczynne inwestycje budowlane i przemys³owe, nielegalna eksploata- i nie zagospodarowane wiêc ulegaj¹ postêpuj¹cej degradacji. cja piaœnic i ¿wirowni. Istotne zagro¿enie dla zachowania Wiele z nich jest nieogrodzonych st¹d pozosta³oœci starych substancji zabytkowej stanowisk archeologicznych zlokalizo- nagrobków i metalowych krat z uwagi na ³atwy dostêp oraz wanych w obrêbie pó³ uprawnych stanowi g³êboka orka. na zaroœniêcie samosiejkami i licznymi krzewami s¹ zagro¿o- Niektóre zagro¿enia pojawi³y siê w ci¹gu ostatnich lat, jak na ne kradzie¿¹. przyk³ad dzia³alnoœæ tzw. poszukiwaczy skarbów z wykrywa- czami metali, których rozmiarów nie potrafimy oceniæ. Dzia- Gmina Budzyñ oprócz pojedynczych, cz¹stkowych miej- ³alnoœæ ta szczególnie zagra¿a cmentarzyskom zlokalizowa- scowych planów zagospodarowania przestrzennego nie po- nym na terenie gminy. Wiele zagro¿eñ wynika z przyspieszo- siada ogólnego planu bêd¹cego prawem miejscowym. Fakt nego rozwoju gospodarczego– jak ju¿ wspomniano u¿ycie ten z punktu widzenia ochrony konserwatorskiej jest istotnym ciê¿kiego sprzêtu w rolnictwie, rozwój budownictwa na obrze- zagro¿eniem dla zabytków nieruchomych figuruj¹cych w ewi- ¿ach miast, budowa dróg. A zatem podstawowym zagro¿e- dencji WWKZ. Bowiem ustalenie ochrony w miejscowym niem dla stanowisk archeologicznych oraz nawarstwieñ kul- planie zagospodarowania przestrzennego gminy jest jedn¹ z turowych s¹ wszelkie inwestycje zwi¹zane z zabudowaniem czterech form ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. i zagospodarowaniem terenu, które wymagaj¹ prowadzenia Pozosta³e - wpis do rejestru zabytków, dotyczy nielicznej prac ziemno-budowlanych. grupy obiektów w gminie Budzyñ, zaœ uznanie za pomnik historii i utworzenie parku kulturowego, obecnie gminy nie Wysoki stopieñ zurbanizowania ma sama miejscowoœæ dotyczy. Brak szczegó³owych zapisów dotycz¹cych ochrony Budzyñ. Zabudowa historyczna dawnego miasta nakazuje historycznych za³o¿eñ urbanistycznych i ruralistycznych, ze- szczególn¹ ochronê pradziejowych, œredniowiecznych i no- spo³ów folwarcznych, wspomnianych wy¿ej cmentarzy i par- wo¿ytnych nawarstwieñ kulturowych w jego obrêbie. ków nie wpisanych do rejestru zabytków oraz pojedynczych Aby zapobiec zniszczeniu stanowisk archeologicznych, obiektów architektury spowodowaæ mo¿e nieodwracalne, prace ziemne prowadzone w strefie ochrony stanowisk arche- daleko id¹ce przekszta³cenia przestrzenne, kubaturowe, mate- ologicznych wymagaj¹ prowadzenia prac archeologicznych w ria³owe oraz architektoniczne krajobrazu kulturowego gminy. zakresie uzgodnionym z Wielkopolskim Wojewódzkim Kon- Znacznym zagro¿eniem dotycz¹cym uk³adu i wnêtrza urbani- serwatorem Zabytków. Jest to szczególnie wa¿ne podczas stycznego dawnego miasta Budzenia jest degradacja zabyt- takich inwestycji jak budowa obwodnic, dróg, zbiorników kowej substancji spowodowana wymogami wspó³czesnej retencyjnych, kopalñ kruszywa, gdy¿ inwestycje te z uwagi na cywilizacji. Wymiana historycznej tkanki budynków w postaci szerokop³aszyznowy charakter prac ziemnych, w bezpowrot- oryginalnych drewnianych stolarek okiennych i drzwiowych, Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14196 — Poz. 2443

ceramicznego pokrycia dachowego, a tak¿e pozbawianie zabytkowe jak równie¿ uk³ad przestrzenny dawnego miasta budynków ich pierwotnych dekoracji architektonicznych ne- Budzenia i zabytkow¹ zabudowê wiejskich obszarów gminy. gatywnie wp³ywa nie tylko na same obiekty, ale tak¿e na Rozdzia³ 8 – „ Uwarunkowania wynikaj¹ce z cech œrodo- zabytkowe wnêtrze miasta. Podobne problemy zwi¹zane z wiska kulturowego oraz prawnej ochrony dóbr kultury” wska- wystrojem elewacji dotycz¹ tak¿e charakterystycznej zabudo- zuje, i¿ s¹ one wynikiem wystêpowania na obszarze warto- wy wiejskiej i folwarcznej. Zagro¿enia te zwi¹zane s¹ nie tylko œciowych zasobów kulturowych oraz wymagañ w zakresie z wymian¹ stolarek okiennych i drzwiowych, ale tak¿e powi¹- ochrony konserwatorskiej w stosunku do dziedzictwa kultu- zane niejednokrotnie z powiêkszeniami otworów okiennych rowego, pod którego pojêciem nale¿y rozumieæ: historyczne b¹dŸ ich zamurowaniami a tak¿e niekontrolowanymi rozbu- uk³ady przestrzenne, zabytkowe zespo³y i obiekty architektu- dowami zniekszta³caj¹c w ten sposób zabytkowy wizerunek ry, budownictwa, przemys³u i techniki, za³o¿enia zieleni upo- zabudowy. rz¹dkowanej, oraz zabytki archeologiczne. b) archeologicznych Przedmiotowe studium wyró¿nia uk³ad przestrzenny cen- Najwiêkszym zagro¿eniem dla stanowisk archeologicz- trum Budzynia – g³ównie ulicê Rynkow¹ i postuluje o jego nych oraz nawarstwieñ kulturowych na terenie gminy Bu- ochronê poprzez: dzyñ, s¹ jak ju¿ wspomniano wczeœniej, wszelkie inwestycje - utrzymanie zasadniczego uk³adu ulicy; zwi¹zane z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, które wymagaj¹ prowadzenia szerokop³aszczyznowych prac - utrzymanie historycznej zasady podzia³ów parcelacyjnych; ziemno-budowlanych. Nale¿¹ do nich miêdzy innymi plano- - utrzymanie istniej¹cej zabudowy o wartoœci historycznej wane na najbli¿sze lata inwestycje: lub lokalno – kulturowej we w³aœciwym stanie technicz- - budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowoœci K¹kolewice nym i funkcjonalnym; - budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowoœci Brzekiniec, - utrzymanie historycznej kompozycji obiektów z dostoso- Nowe BrzeŸno waniem elementów nowych do kompozycji istniej¹cej; - budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowoœci Ostrówki - zachowanie kompozycji uk³adów zieleni wraz z konieczno- œci¹ uzupe³niania ubytków i kontrol¹ dosadzeñ; - modernizacja i rozbudowa oczyszczalni œcieków w miej- scowoœci Wyszyny wraz z budow¹ kanalizacji sanitarnej w - nawi¹zaniu w nowej zabudowie do zasad historycznej miejscowoœci Nowa Wieœ Wyszyñska, Prosna, Grabówka kompozycji zespo³u i typu zabudowy s¹siaduj¹cej. - przebudowa, modernizacja dróg gminnych w miejscowo- Dodatkowo zaproponowano wprowadzenie strefy ochro- œciach: Nowe BrzeŸno, Dziewoklucz, Soko³owo Budzyñ- ny ekspozycji obejmuj¹cej teren po³o¿ony na pó³noc od ul. skie, Bukowiec, Wyszyny, Grabówka, K¹kolewice, Podsto- Rynkowej. W strefie tej nowoprojektowana zabudowa powin- lich, Budzyñ, Nowa Wieœ Wyszyñska na byæ dostosowywana do usytuowanego w bliskim s¹siedz- twie historycznego zespo³u, a plany zagospodarowania prze- - modernizacja systemu komunikacyjnego w miejscowoœci strzennego powinny byæ poprzedzone studiami panoramicz- Budzyñ nymi, które dok³adnie okreœl¹ warunki zabudowy. - budowa otwartego wielofunkcyjnego lekkoatletycznego Znacz¹cym elementem œrodowiska kulturowego gminy obiektu sportowego w Budzyniu jak wskazuje studium jest wystêpowanie du¿ej liczby histo- - zagospodarowanie parku przy stawie tzw.”GLINKI” rycznych zabudowañ wiejskich. W zwi¹zku z tym istota prze- kszta³ceñ obszarów zurbanizowanych na terenie gminy po- - budowa wspólnego miêdzygminnego sk³adowiska odpa- winno byæ zachowanie w³aœciwej skali i charakteru zabudowy. dów w rejonie miejscowoœci Nowe BrzeŸno, Toniszewo, Forma architektoniczna projektowanych nowych zagród oraz Kopaszyn, etap I rozbudowa ju¿ istniej¹cych nie powinna stanowiæ elementu W celu ochrony stanowisk archeologicznych oraz pradzie- dysharmonizuj¹cego; poddana szczególnym zasadom kszta³- jowych, œredniowiecznych i nowo¿ytnych nawarstwieñ kultu- towania powinna nawi¹zywaæ do tradycyjnej wiejskiej i ma- rowych niezbêdne jest uzgadnianie decyzji o warunkach ³omiasteczkowej architektury. Wiejska architektura powinna zabudowy i decyzji o lokalizacji celu publicznego z WUOZ w harmonizowaæ z przestrzenia krajobrazu rolniczego i chroniæ Poznaniu Delegatura w Pile oraz wype³nianie przez inwesto- jego pejza¿ rów wymogów konserwatorskich okreœlonych przez Wielko- Ponadto studium zawiera zapis: „Obiekty architektury polskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. wpisane do rejestru zabytków objête s¹ wszelkimi rygorami 4.2. Uwarunkowania wynikaj¹ce ze studium uwarunko- prawnymi wynikaj¹cymi z treœci odpowiednich aktów praw- wañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy nych. Wszelkie prace remontowe, zmiany funkcji i przeznacze- (wynikaj¹ca ze studium ochrona zabytków nieruchomych i nia obiektu wymagaj¹ pisemnej zgody WKZ. W przypadku dziedzictwa archeologicznego). zabytków architektury i budownictwa nie dopuszczalne jest zw³aszcza: nadbudowanie obiektów, powiêkszanie ich bry³y Studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przez dobudówki, zmiana konstrukcji dachu i pokrycia dacho- przestrzennego zosta³o uchwalone przez Radê Gminy Budzyñ wego, zmiana wielkoœci i liczby otworów okiennych i drzwio- uchwa³¹ XX/124/97 z dnia 30 kwietnia 1997 r. wych oraz zmiana wygl¹du elewacji. Szczególnej ochronie Rozdzia³ 7 - „Œrodowisko kulturowe” opisuje historiê podlega istniej¹cy detal architektoniczny: gzymsy, fryzy, opa- Budzynia i gminy Budzyñ i wskazuje na wartoœciowe obiekty ski okienne i drzwiowe, oraz inne elementy zdobnicze; ochro- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14197 — Poz. 2443

nie podlega równie¿ dawna stolarka okienne i drzwiowa, 1) czêœæ obszaru objêtego planem znajduje siê w niekiedy bogato zdobiona.” zasiêgu oznaczonych na rysunku planu stref ochro- ny stanowisk archeologicznych, w granicach któ- Do zabytkowych za³o¿eñ zielni – parków i cmentarzy rych nale¿y przeprowadziæ ratownicze prace wyko- odnosi siê zapis: „ wszelkie inwestycje mo¿na prowadziæ paliskowe przed rozpoczêciem prac ziemnych jedynie po uprzednim uzgodnieniu Wojewódzkim konserwa- torem Zabytków i Wojewódzkim Konserwatorem przyrody. 2) roboty ziemne w obrêbie stref odbywaæ siê mog¹ Teren zabytkowych za³o¿eñ zieleni nale¿y zachowaæ w grani- pod warunkiem powiadomienia w³aœciwego Woje- cach historycznych, nie dzieliæ tych obszarów na dzia³ki wódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków, przed przy- u¿ytkowe, w miarê mo¿liwoœci zachowaæ ca³oœæ jako jedn¹ st¹pieniem do prac, o zamiarze ich rozpoczêcia, w³asnoœæ. Aleje i szpalery nale¿y konserwowaæ odtwarzaj¹c celem umo¿liwienia ewentualnego przeprowadze- ubytki tymi samymi gatunkami drzew”. nia interwencyjnych prac archeologicznych Dokument ten informuje równie¿, i¿ obiekty figuruj¹ce w 3) uchwa³a XXIV/169/2005 r. Rady Gminy Budzyñ z ewidencji WKZ s¹ obiektami wartoœciowymi wobec, których dnia z dnia 29 listopada 2005 r. w sprawie miejsco- przed przyst¹pieniem do inwestycji z nimi zwi¹zanych nale¿y wego planu zagospodarowania obejmuj¹cego ob- zasiêgn¹æ opinii WKZ co do mo¿liwoœci przeprowadzenia prac szary po³o¿one w obrêbie wsi Budzyñ rejon ulicy przy tych obiektach. Rogoziñskiej gmina Budzyñ Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego - dla ochrony dziedzictwa archeologicznego oznaczono odnosi siê zapis: „Na terenie gminy Budzyñ znajduje siê 520 na rysunku planu obszary ochrony oraz wprowadzono zewidencjonowanych i rozpoznanych stanowisk archeolo- zapis: gicznych, stanowi¹cych dobro kultury i objêtych ochron¹ - roboty ziemne w obrêbie stref odbywaæ siê mog¹ pod konserwatorsk¹. Dlatego te¿ wymagana jest przy inwesty- warunkiem powiadomienia w³aœciwego Wojewódzkie- cjach zwi¹zanych z pracami ziemnymi na tych obszarach, go Urzêdu Ochrony Zabytków, przed przyst¹pieniem konsultacja z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, w do prac, o zamiarze ich rozpoczêcia, celem umo¿liwie- celu objêcia ich ewentualnym nadzorem archeologicznym. nia ewentualnego przeprowadzenia interwencyjnych Celem ochrony winno byæ wszechstronne udokumentowanie prac archeologicznych œladów osadniczych poprzez prowadzenie obserwacji arche- ologicznej w formie nadzoru nad realizacj¹ robót ziemnych, 4) uchwa³a XXXI/240/06 Rady Gminy Budzyñ z dnia 25 po zakoñczeniu których teren mo¿e byæ trwale zainwestowa- paŸdziernika 2006 r. w sprawie miejscowego planu zago- ny.” spodarowania przestrzennego gminy Budzyñ, rejon ulicy Rogoziñskiej (I etap) 4.3. Uwarunkowania wynikaj¹ce z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy Budzyñ. - dla ochrony dziedzictwa archeologicznego oznaczono na rysunku planu obszary ochrony oraz wprowadzono Gmina Budzyñ nie posiada Gminnego Planu Zagospoda- zapis rowania Przestrzennego. Obowi¹zuje 20 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla fragmentów miejsco- 1) ustala siê obowi¹zek sprawowania opieki nad za- woœci w gminie, z czego tylko 4 zawieraj¹ zapisy dotycz¹ce bytkami nieruchomymi i stanowiskami archeolo- ochrony zabytków nieruchomych i archeologicznych. Nale¿¹ gicznymi zlokalizowanymi w granicach planów w do nich: oznaczonych miejscach wskazanych na rysunku planu, 1) uchwa³a VI/41/2003 r. Rady Gminy Budzyñ z dnia z dnia 30 czerwca 2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu 2) wszelkie roboty ziemne prowadzone na obszarach ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Bu- wskazanych w planie oraz zakres badañ archeolo- dzyñ gicznych wymagaj¹ powiadomienia i uzgodnienia z w³aœciwym organem ochrony zabytków. - dla ochrony dziedzictwa archeologicznego oznaczono na rysunku planu obszary ochrony oraz wprowadzono 4.4. Uwarunkowania wynikaj¹ce z ochrony przyrody i rów- zapis: nowagi ekologicznej - na terenach urz¹dzeñ elektroenergetycznych EE ozna- Na terenie gminy Budzyñ znajduje siê 10 obiektów stano- czonych nr 25, 30, 31, 33, 34, 35, 36, 37, 57 i 77 ustala wi¹cych pomniki przyrody siê obowi¹zek ustalenia nadzoru archeologicznego nad 1) D¹b szypu³kowy w K¹kolewicach (przy zabudowaniach) o robotami ziemnymi zwi¹zanymi z realizacj¹ elektrowni obwodzie 714 cm, wys. 25 m, szer. kor. 20 m, uznany za wiatrowych pomnik przyrody 28.03.1957 r. poz. 172 2) uchwa³a XXIV/168/2005 r. Rady Gminy Budzyñ z dnia z 2) D¹b szypu³kowy w Brzekiñcu (przy zabudowaniach) o dnia 29 listopada 2005 r. w sprawie miejscowego planu obwodzie 379 cm, wys. 20 m, szer. kor. 18 m, uznany za zagospodarowania obejmuj¹cego obszary po³o¿one w pomnik przyrody 28.03.1957 r. poz. 173 obrêbie wsi Budzyñ rejon ulicy Leœnej gmina Budzyñ 3) D¹b szypu³kowy w K¹kolewicach (grunty ok. 10 km od - dla ochrony dziedzictwa archeologicznego oznaczono trasy Pi³a – Poznañ na skraju drzewostanu sosnowego) o na rysunku planu obszary ochrony oraz wprowadzono obwodzie 361 cm, wys. 25 m, szer. kor. 21 m, uznany za zapis pomnik przyrody 30.12.1981 r. poz. 305 Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14198 — Poz. 2443

4) D¹b szypu³kowy w miejscowoœci Dziewoklucz „Olszynki” - obszar bagien – skupisko roœlinnoœci bagiennej o (na terenie starego cmentarza ewangelickiego w otocze- powierzchni 0,50 ha po³o¿onej na terenie wsi Brzeki- niu innych drzew) o obwodzie 294 cm, wys. 19 m, szer. niec kor. 15 m, uznany za pomnik przyrody 31.12.1992 r. poz. – miejsce i data og³oszenia aktu o utworzeniu u¿ytku eko- 531 logoicznego – Uchwa³a nr XXIII/164/2001 Rady Gminy 5) Grupa drzew – 3 dêby szypu³kowe w miejscowoœci Dzie- Budzyñ z dnia 28 wrzeœnia 2001 r. woklucz „Olszynki” (na terenie starego cmentarza ewan- 4.5. Uwarunkowania wewnêtrzne wynikaj¹ce ze ”Strategii gelickiego) o obwodach 293, 302, 271 cm, wys. 21, 21, 21 rozwoju gminy na lata 2006 – 2018”. m, szer. kor. 14, 15, 17 m, uznana za pomnik przyrody 31.12.1992 r. poz. 532 Jednym z priorytetów strategii rozwoju gminy uwzglêd- niaj¹cym dziedzictwo kulturowe jest 6) Grupa drzew – 3 dêby szypu³kowe w miejscowoœci Ostrów- ka (na palcu wiejskim przed szko³¹, obok przystanku PKS) „Rozwój turystyki o obwodach 324, 300, 298 cm, wys. 22, 21, 23 m, szer. kor. Wykorzystanie walorów i potencja³u gminy w zakresie 17, 17, 22 m, uznana za pomnik przyrody 31.12.1992 r. poz. turystyki wiejskiej: agroturystyki, turystyki w gospodarstwie, 533 ekologicznej turystyki (œcie¿ki rowerowe, zaprzêgowe, do 7) Lipa drobnolistna w miejscowoœci Podstolice (w naro¿niku jazdy konnej) ³¹cznie z szeregiem gwarantowanych atrakcji cmentarza rzymsko – katolickiego, w otoczeniu innych (ogniska, uroczystoœci wiejskie, obiekty kultury sakralnej oraz m³odszych drzew) o obwodzie 435 cm, wys. 19 m, szer. dziedzictwa narodowego, lokalne atrakcje kulinarne, folklory- kor. 14 m, uznana za pomnik przyrody 31.12.1992 r. poz. styczne)itd. 534 „Rozwój kultury 8) Grupa drzew – 4szt. (3 uby³y) d¹b szypu³kowy i d¹b Upowszechnianie uczestnictwa w kulturze, w tym w³asnej bezszypu³kowy w miejscowoœci Wyszynki (przy leœniczów- lokalnej, rozwój instytucji i organizacji kulturalnych, odbudo- ce) o obwodach 276 – 537 cm, wys. 21 – 26 m, szer. kor. wanie b¹dŸ o¿ywienie kultury i tradycji miejscowych, to¿sa- 8 – 20 m, uznana za pomnik przyrody 31.12.1992 r. poz. moœci kulturowej spo³eczeñstwa.” 535 Jednym z celów strategicznych rozwoju gminy jest: 9) D¹b szypu³kowy w miejscowoœci Wyszyny (przy drodze Wyszyny - Gêbiczyn) o obwodzie 440 cm, wys. 25 m, szer. Rozwój infrastruktury technicznej, spo³ecznej, kulturowej kor. 17 m, uznany za pomnik przyrody 31.12.1992 r. poz. i turystycznej zapewniaj¹cy zwiêkszenie oferty kulturalnej 536 gminy poprzez: 10) Lipa drobnolistna w miejscowoœci Bukowiec (przy koœcie- - pomoc we wdro¿eniu menad¿erskiego systemu zarz¹dza- le rzymsko – katolickim, w po³udniowo – zachodnim nia kultur¹ w gminie naro¿niku ogrodzenia placu koœcielnego) o obwodzie 303 - opracowanie projektu zachowania gminnego dziedzictwa cm, wys. 124 m, szer. kor. 21 m, uznana za pomnik kulturowego. przyrody 06.10.1997 r. poz. 678 „Celem niniejszego programu jest zachowanie gminnego Ponadto na obszarze gminy wystêpuj¹: dziedzictwa kulturowego poprzez restytucjê istniej¹cych w - rezerwat leœny pod nazw¹ „ródliska Flinty” obejmuj¹cy gminie obiektów, które maj¹ okreœlon¹ wartoœæ kulturow¹ i obszar 44,83 ha turystyczn¹. – miejsce i data og³oszenia aktu o utworzeniu rezerwatu Realizacja programu przyczyni siê do zahamowania pro- - Rozporz¹dzenie Ministra Ochrony Œrodowiska, Zaso- cesu niszczenia zabytkowych obiektów Gminy Budzyñ, które bów Naturalnych i Leœnictwa z dnia 21 grudnia 1998 mog¹ staæ siê atrakcjami turystycznymi, a tak¿e miejscem r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Dz.U. z pracy dla mieszkañców. 1998 r. Nr 161, poz. 1104); Obwieszczenie Woj. Wiel- Zapewni ona tak¿e mieszkañcom Gminy Budzyñ mo¿li- kopolskiego z dnia 4 paŸdziernika 2001 r. w sprawie woœæ czynnego uczestnictwa w ¿yciu kulturalnym, lepsze og³oszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych warunki wykorzystania wolnego czasu, wypoczynku i rozwoju do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopol- zainteresowañ, a tym samym zwiêkszy zadowolenie spo³ecz- skiego Nr 123, poz. 2401), ne i integracje mieszkañców gminy. – plan ochrony - Rozporz¹dzenie Nr 213/06 Woj. Wlkp. z Wa¿nym elementem aktywizacji kulturalnej w Gminie dnia 29 listopada 2006 r. w sprawie ustanowienia Budzyñ jest opracowanie i wdro¿enie programu zarz¹dzania planu ochrony dla rezerwatu przyrody „ródliska Flin- kultur¹, w tym jej finansowania z ró¿nych Ÿróde³ wewnêtrz- ty” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 198, poz. 4692). nych i zewnêtrznych. - u¿ytek ekologiczny: Jednostka wiod¹ca (osoba) odpowiedzialna za realizacjê - obszar torfowisk o powierzchni 34,80 ha po³o¿onych w programu: miejscowoœci Niewielko; Gminny Oœrodek Kultury, Gminny Zak³ad Oœwiaty oraz - obszar bagien o powierzchni 30,42 ha po³o¿onych we Referat zamówieñ publicznych, inwestycji i rolnictwa Urzêdu wsi Wyszynku; Gminy. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14199 — Poz. 2443

Szacunkowy koszt realizacji programu: 5. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami (art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i Koszt realizacji tego programu nale¿y oszacowaæ na po- opiece nad zabytkami). ziomie 600.000 z³. - w³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu za- ród³a finansowania: dañ strategicznych wynikaj¹cych z koncepcji przestrzen- Program powinien byæ finansowany przede wszystkim ze nego zagospodarowania kraju; œrodków bud¿etu gminy, dotacji celowych z Funduszu Rozwo- - uwzglêdnianie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym ju i Promocji Województwa Wielkopolskiego, wybranego krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, inwestora (przetarg na wdro¿enie i zarz¹dzanie), mieszkañ- ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- ców oraz z pozyskanego wsparcia finansowego z organizacji gi ekologicznej; zewnêtrznych, tak¿e z Unii Europejskiej, a szczególnie z Regio- nalnego Programu Operacyjnego. - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowa- dzenie do poprawy stanu ich zachowania; Data rozpoczêcia/zakoñczenia/ realizacji programu: - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów Program bêdzie realizowany w okresie od 1.03.2007 - krajobrazu kulturowego; 31.12.2010/wariant optymistyczny/, 1.03.2007 – 31.12.2011 / wariant realistyczny/, 1.03.2009 – 31.12.2013 /wariant pesymi- - podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ zabyt- styczny/ ków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi Planowany efekt koñcowy realizacji programu: œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami; Realizacja programu przyczyni siê do poprawy standardu - okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami zabyt- ¿ycia mieszkañców Gminy Budzyñ, zmniejszenia skali patolo- ków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z wyko- gii spo³ecznej w gminie, rozwoju zainteresowañ, lepszego rzystaniem tych zabytków; wypoczynku i rekreacji oraz zwiêkszenia oferty kulturalnej. - podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie Zadania do zrealizowania: miejsc pracy zwi¹zanych z opieka nad zabytkami Zadanie 2/3/1- dokonanie inwentaryzacji obiektów zalicza- 6. Kierunki dzia³añ dla realizacji gminnego programu nych do gminnego dziedzictwa kulturowego w poszczegól- opieki nad zabytkami. nych so³ectwach Gminy Budzyñ 6.1. Gminna ewidencji zabytków. Zadanie 2/3/2 - opracowanie koncepcji restytucji obiektów gminnego dziedzictwa kulturowego Gminy Budzyñ 6.1.1. Sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków nieru- chomych Zadanie 2/3/3 - og³oszenie przetargu (w ramach zamówieñ publicznych) w celu wy³onienia inwestora dla realizacji od- - sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru tworzenia obiektów gminnego dziedzictwa kulturowego Gminy kart adresowych zabytków nieruchomych objêtych woje- Budzyñ. wódzk¹ ewidencj¹ zabytków, a tak¿e jeszcze nierozpozna- nych w uzgodnieniu z Wojewódzkim Urzêdem Ochrony Zadanie 2/3/4 - opracowanie projektu odtworzenia obiek- Zabytków w oparciu o program komputerowy przekazany tów gminnego dziedzictwa kulturowego Gminy Budzyñ ³¹cznie przez WWKZ z podpisaniem umowy z wytypowanym (w przetargu) inwe- storem. - okreœlenie stosunków w³asnoœciowych i ustalenie szcze- gó³owej lokalizacji z podaniem nr dzie³ek geodezyjnych Zadanie 2/3/5 - realizacja inwestycji zgodnie z projektem.” obiektów objêtych ewidencj¹ 4.6. Uwarunkowania wewnêtrzne ochrony zabytków ar- - przekazanie so³tysom i radnym w ka¿dym so³ectwie 1 egz. cheologicznych opracowanych kart adresowych z terenów im podleg³ych - respektowanie wyznaczanych stref ochrony stanowisk - systematyczne uzupe³nianie kart adresowych o uzyskane archeologicznych na za³¹cznikach graficznych przy sporz¹- dane i dokumentacjê fotograficzn¹ dzaniu dokumentów planistycznych - rozpoznanie i wprowadzanie do ewidencji zmian powsta- - wprowadzenie zapisu zapewniaj¹cego prawid³ow¹ ochro- ³ych w wyniku rozbiórek, modernizacji i remontów obiek- nê archeologicznego dziedzictwa kulturowego w stosunku tów do stref wystêpowania stanowisk archeologicznych oraz obszarów chronionych tj. uk³adu urbanistycznego miasta 6.1.2. Sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków arche- Szamocin, uk³adów ruralistycznych, za³o¿eñ pa³acowo- ologicznych. parkowych, zabytkowych cmentarzy, obiektów wpisanych - wykonanie gminnej ewidencji zabytków archeologicznych do rejestru zabytków i ujêtych w ewidencji zabytków: w formie kart zespo³u stanowisk archeologicznych „Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwi¹zane z budownic- - sporz¹dzenie elektronicznej systematycznie aktualizowa- twem i zagospodarowaniem terenu, w obrêbie obszarów nej bazy informacji o stanowiskach archeologicznych wy- chronionych i stref wystêpowania stanowisk archeolo- typowanych do wpisania do rejestru zabytków gicznych, wymagaj¹ uzgodnienia z WUOZ, który okreœli warunki realizacji inwestycji.” Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14200 — Poz. 2443

- uzupe³nianie i weryfikowanie istniej¹cej ewidencji zabyt- 6.1.5. Edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturo- ków archeologicznych poprzez w³¹czane informacje o wego wszystkich sukcesywnie odkrywanych reliktach przesz³o- - w³¹czenie tematyki ochrony dóbr kultury do zajêæ szkol- œci niezale¿nie od charakteru badañ, nych w szko³ach prowadzonych przez gminê Gmina Budzñ zosta³a przebadana metod¹ Archeologiczne- - wdra¿anie do zajêæ szkolnych pojêæ zwi¹zanych z krajobra- go Zdjêcia Polski. Jednak¿e od tego czasu proces destrukcji zem kulturowym gminy i regionu stanowisk archeologicznych wynikaj¹cy przewa¿nie z dzia³al- noœci gospodarczej cz³owieka znacznie siê spotêgowa³, dlate- - informowanie m³odzie¿y szkolnej o zasobach krajobrazu go konieczne jest zweryfikowanie dotychczasowej wiedzy o kulturowego gminy, powiatu i województwa zabytkach archeologicznych z terenu gminy i przeprowadze- - zorganizowanie w ramach zajêæ szkolnych wycieczek kra- nie powtórnych badañ AZP. Praktyka badawcza wykaza³a joznawczych, rowerowych po najciekawszych i najwa¿- równie¿, ¿e dopiero drugie przejœcie w ramach AZP oraz niejszych miejscach w gminie i powiecie oraz przedsta- porównanie badañ i osi¹gniêtych wyników daje pe³ny obraz wienie im obiektów zabytkowych osadnictwa pradziejowego i wczesnoœredniowiecznego. Dla- tego konieczna jest realizacja drugiego etapu rozpoznania 6.1.6. Zahamowanie procesów degradacji zabytków i do- powierzchniowego na obszarach obejmuj¹cych gminê Bu- prowadzenie do poprawy stanu ich zachowania. dzyñ - wspó³dzia³anie z Urzêdem Ochrony Zabytków w sprawie - sporz¹dzenie mapy dziedzictwa kulturowego gminy Bu- informowanie w³aœcicieli obiektów zabytkowych o mo¿li- dzyñ z naniesion¹ lokalizacjê obiektów i obszarów chro- woœciach pozyskania œrodków na ich remonty nionych oraz stref ochrony stanowisk archeologicznych, - nawi¹zanie wspó³pracy z w³aœcicielami obiektów znajdu- systematycznie uaktualnian¹ j¹cych siê w gminnej ewidencji zabytków przy czynnym 6.1.3. Inwentaryzacja obiektów tzw. malej architektury udziale Wojewódzkiego Urzêdu Ochrony Zabytków pole- (kapliczki, krzy¿e przydro¿ne) gaj¹cym na sprawowaniu dy¿urów w Starostwie Powia- towym w Chodzie¿y poprzez: - sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków ma³ej architek- tury w formie zbioru kart adresowych zabytków w uzgod- - rozpowszechnianie wœród nich informacji na temat nieniu z Wojewódzkim Urzêdem Ochrony Zabytków zasad konserwatorskich, zasad etyki i profilaktyki kon- serwatorskiej - okreœlenie stosunków w³asnoœciowych i ustalenie szcze- gó³owej lokalizacji z podaniem nr dzie³ek geodezyjnych - zbieranie od nich informacji na temat przeprowadzo- nych remontów i odnotowanie tych faktów w kartach - przygotowanie wniosków o wpisanie najciekawszych obiek- adresowych obiektów tów do rejestru zabytków - aktywne zachêcanie sektora prywatnego do zagospodaro- - nawi¹zanie wspó³pracy z s¹siednimi gminami w celu wania obiektów zabytkowych utworzenia szlaku kapliczek i krzy¿y przydro¿nych - okreœlenie zasad i mo¿liwoœci udzielania pomocy finanso- 6.1.4. Udostêpnianie i promocja zabytków nieruchomych wej w³aœcicielom remontuj¹cym obiekty zabytkowe - rozpowszechnienie informacji na temat obiektów wpisa- - uchwa³a Nr XIV/103/2008 Rady Gminy Budzyñ z dnia nych do rejestru zabytków z terenu gminy 27 marca 2008 r. w sprawie zasad udzielania dotacji na - udostêpnienie gminnej ewidencji zabytków oraz niniejsze- prace konserwatorskiego, restauratorskie lub roboty go „Programu opieki nad zabytkami gminy Budzyñ na lata budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabyt- 2008 – 2011” na stronie internetowej Urzêdu Gminy ków Budzyñ 6.1.7. Poprawa stanu zachowania zabytkowych cmenta- - zlecenie wykonania tablic informacyjnych dla obiektów rzy (wpisanych do rejestru zabytków i figuruj¹cych w woje- wpisanych do rejestru zabytków wódzkiej ewidencji zabytków) - wspó³praca z instytucjami wprowadzaj¹cymi dodatkowe Podjêcie próby rozwi¹zania problemu nieczynnych cmen- oznakowania na drogach gminnych, powiatowych i woje- tarzy na terenie gminy Budzyñ. Ustalenie w planach zagospo- wódzkich w celu u³atwienia dojazdu do tych obiektów darowania przestrzennego docelowych funkcji cmentarzy poprzez wyszczególnienie, które (najlepiej zachowane z licz- - utworzenie na terenie gminy œcie¿ki dydaktycznej przed- nymi nagrobkami) pozostan¹ cmentarzami i objête zostan¹ stawiaj¹cej jego historiê, krajobraz i zabytki tak¿e te nie programem rewitalizacji na miarê mo¿liwoœci finansowych wpisane do rejestru zabytków a kszta³tuj¹ce jego prze- gminy, a które stanowiæ bêd¹ tereny zieleni urz¹dzonej b¹dŸ strzeñ i bêd¹ce œwiadectwem jego przesz³oœci i oznakowa- pozosta³oœci po cmentarzach z zachowaniem starodrzewia i nie ich tablicami informacyjnymi ewentualnym zgrupowaniem pozosta³oœci nagrobków w jed- - uwzglêdnienie obiektów zabytkowych przy wyznaczaniu nym miejscu cmentarza w formie miejsca pamiêci lub lapi- tras turystycznych i œcie¿ek dydaktycznych gminy darium. Co do cennych zachowanych nagrobków i pozosta- ³ych elementów cmentarzy przeprowadziæ inwentaryzacjê fo- - ustalenie z w³aœcicielami obiektów zabytkowych mo¿liwo- tograficzn¹ i opisow¹ we wspó³pracy z Wojewódzkim Urzê- œci i zasad ich udostêpniania dem Ochrony Zabytków. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14201 — Poz. 2443

6.2. Sporz¹dzenie wykazu zespo³ów i obiektów nierucho- - osada neolityczna i z wczesnego okresu br¹zu mych, stanowisk archeologicznych typowanych do wpisu do Soko³owo Budzyñskie, stan. 39, ob. AZP 43-28/21 rejestru zabytków z terenu gminy w celu uwzglêdnienia ich - osada neolityczna w dokumentach planistycznych i inwestycyjnych gminy Bukowiec, stan. 31, ob. AZP 43-27/84 - wspó³praca z Wojewódzkim Urzêdem Ochrony Zabytków - osada kultury pomorskiej, wczesnoœredniowieczna w sprawie wpisania do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego obiektów nieujêtych jeszcze w rejestrze, Ostrówki, stan. 3, ob. 42-28/22 a reprezentuj¹cych du¿e walory historyczne i stanowi¹- - osady neolityczne cych wa¿ne miejsce w krajobrazie kulturowym gminy, do Budzyñ, stan. 4, ob. 42-28/48 których nale¿¹ m.in. - osady neolityczne - koœció³ ewangelicki, ob. rzymsko – katolicki, pomocniczy Budzyñ, stan. 28, ob. 42-28/42 p.w. œw. Andrzeja Boboli w Budzyniu - osada kultury ³u¿yckiej - zespó³ stacji kolejowej w Budzyniu Grabówka, stan. 2, ob. AZP 42-27/5 - dwór w miejscowoœci – Nowe BrzeŸno - osada z okresu neolitu, kultury ³u¿yckiej, z okresu wp³y- wów rzymskich, wczesnego œredniowiecza - dwór w miejscowoœci Bukowiec – Jañcówka Prosna, stan. 4, ob. AZP 42-27/29 - spichlerz w Soko³owie Budzyñskim - osada z okresu neolitu, kultury ³u¿yckiej, z okresu wp³y- - zespó³ stacji kolejowej w Soko³owie Budzyñskim wów rzymskich - Wytypowane do wpisania do rejestru zabytków woje- Prosna, stan. 8, ob. AZP 42-27/33 wództwa wielkopolskiego stanowiska archeologiczne re- - osada kultury ³u¿yckiej prezentuj¹ce du¿¹ wartoœæ poznawcz¹: Prosna, stan. 12, ob. AZP 42-27/37 Soko³owo Budzyñskie, stan. 22, ob. AZP 43-28/40 - osady neolityczne - obozowisko z epoki kamienia, osady neolityczne i z wcze- Prosna, stan. 2, ob. AZP 42-27/56 snej epoki br¹zu - osady neolityczne Soko³owo Budzyñskie, stan. 23, ob. 43-28/41 K¹kolewice, stan. 4, ob. AZP 41-28/35 - osada neolityczna - osada?, cmentarzysko? ludnoœci kultury ³u¿yckiej BrzeŸno Nowe, stan. 24, ob. AZP 43-28/24 Podstolice, stan. 9, ob. AZP 41-28/18 - osady neolityczne i z wczesnej epoki br¹zu - osada ludnoœci kultury przeworskiej z okresu wp³ywów Niewiemko, stan. 7, ob. AZP 42-26/8 rzymskich - osada neolityczna Baza stanowisk archeologicznych wytypowanych do wpi- Wyszynki, stan. 5, ob. AZP 42-26/14 su do rejestru zabytków powinna byæ systematycznie aktuali- - osada z okresu neolitu i kultury ³u¿yckiej zowana w miarê rozpoznania archeologicznego gminy. Wyszynki, stan. 7, ob. AZP 42-26/16 W przypadku ka¿dego z podanych wy¿ej stanowisk ko- - osady neolityczne nieczne jest przeprowadzenie szczegó³owej inwentaryzacji materia³u archeologicznego na powierzchni oraz wykonanie Budzyñ, stan. 8, ob. AZP 42-28/6 badañ weryfikacyjno – sonda¿owych, które pozwol¹ sprecy- - obozowisko z epoki kamienia, osady neolityczne zowaæ ich zasiêg. Ostateczne decyzje zwi¹zane z wyborem Prosna, stan. 1, ob. AZP 42-28/5 stanowisk archeologicznych przeznaczonych do wpisu do - obozowisko z epoki kamienia, osady neolityczne rejestru zabytków z terenu gminy, Wojewódzki Konserwator Zabytków podejmie po wykonaniu drugiego etapu rozpozna- Prosna, stan. 2, ob. AZP 42-28/9 nia powierzchniowego w ramach Archeologicznego Zdjêcia - osady neolityczne Polski. Grabówka, stan. 1, ob. AZP 42-27/2 6.3. Respektowanie wyznaczanych stref ochrony stano- - cmentarzysko kultury pomorskiej wisk archeologicznych wraz z zapisem zapewniaj¹cym prawi- BrzeŸno Nowe, stan. 15. ob. AZP 43-28/15 d³ow¹ ochronê archeologicznego dziedzictwa kulturowego - osada z okresu wp³ywów rzymskich, wczesnoœrednio- Wyznaczanie stref ochrony stanowisk archeologicznych wieczna na za³¹cznikach graficznych, respektowanych przy sporz¹dza- BrzeŸno Nowe, stan. 17. ob. AZP 43-28/17 niu dokumentów planistycznych gminy oraz wprowadzenie - osada kultury ³u¿yckiej, z okresu wp³ywów rzymskich, zapisu zapewniaj¹cego prawid³ow¹ ochronê archeologiczne- wczesnoœredniowieczna go dziedzictwa kulturowego w stosunku do stref wystêpowa- nia stanowisk archeologicznych oraz obszarów chronionych: BrzeŸno Nowe, stan. 19. ob. AZP 43-28/19 „Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwi¹zane z zabudowa- - osada kultury ³u¿yckiej niem i zagospodarowaniem terenu, w obrêbie obszarów BrzeŸno Nowe, stan. 24. ob. AZP 43-28/24 chronionych i stref wystêpowania stanowisk archeologicz- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14202 — Poz. 2443

nych, wymagaj¹ uzgodnienia z WUOZ, który okreœli warunki Podmiotem formu³uj¹cym gminny program opieki nad realizacji inwestycji.” zabytkami jest samorz¹d gminy. Realizacja programu odby- waæ siê bêdzie poprzez zespó³ dzia³añ w³adz gminy na rzecz 6.4. Okreœlenie sposobu realizacji poszczególnych celów osi¹gniêcia celów w nim przyjêtych. gminnego programu opieki nad zabytkami zawartych w punk- cie 5. Samorz¹d ma oddzia³ywaæ na ró¿ne podmioty maj¹ce do czynienia z obiektami zabytkowymi, w tym tak¿e na mieszkañ- 6.4.1. Obiekty zabytkowe stanowi¹ce w³asnoœæ gminy ców, tak by wywo³aæ ich po¿¹dane zachowanie prowadz¹ce Budzyñ do realizacji zamierzonych celów. Obiektem wpisanym do rejestru zabytków stanowi¹cym Zak³ada siê, ¿e w realizacji gminnego programu opieki nad w³asnoœæ Gminy Budzyñ jest cmentarz ewangelickim z 2 po³. zabytkami dla gminy Budzyñ wykorzystane zostan¹ nastêpu- XIX w. w miejscowoœci Wyszynki. Zarówno wobec tego j¹ce grupy instrumentów: instrumenty prawne, finansowe, cmentarza jak i pozosta³ych znajduj¹cych siê na terenie gminy koordynacji, spo³eczne oraz instrumenty kontrolne. Budzyñ nale¿y zaplanowaæ dzia³anie zmierzaj¹ce do poprawy istniej¹cego stanu poprzez sukcesywne porz¹dkowanie tere- - Instrumenty prawne nów cmentarnych. a) dokumenty wydawane przez Wielkopolskiego Woje- 6.4.2. Obiekty niebêd¹ce w³asnoœci¹ gminy Budzyñ wódzkiego Konserwatora Zabytków wynikaj¹ce z prze- pisów ustawowych Pozosta³e obiekty wpisane do rejestru zabytków stanowi¹ w³asnoœæ: b) programy okreœlaj¹ce politykê pañstwa i województwa - koœcio³y – w³asnoœæ parafii rzymsko – katolickich; w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego - budynki mieszkalne – w³asnoœæ prywatna; c) uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzglêdnieniem zagadnieñ ochrony - wiatrak – w³asnoœæ prywatna, jednak¿e jego remont w zabytków latach 2004/2005 przeprowadzony zosta³ z inicjatywy i przy du¿ym udziale Gminy Budzyñ. Ponadto nale¿y ogrodziæ d) wnioskowanie o wpis do rejestru zabytków z terenu teren i umieœciæ przed nim tablicê informacyjn¹ dotycz¹c¹ gminy, które powinny byæ objête ochrona prawn¹ jego pierwotnego przeznaczenia i historii; - Instrumenty finansowe - cmentarz ewangelicki w Budzyniu stanowi w³asnoœæ pa- a) dotacje rafii ewangelicko – augsburskiej; b) subwencje - park dworski – w³asnoœæ spó³ki z o.o. c) dofinansowania Z uwagi na fakt i¿ w/w obiekty nie s¹ w³asnoœci¹ gminy Budzyñ w zwi¹zku z czym gmina nie ma mo¿liwoœci bezpo- d) programy uwzglêdniaj¹ce finansowanie z funduszy œredniego sprawowania opieki nad tymi zabytkami, a co za Unii Europejskiej tym idzie wp³ywaæ na sposób ich u¿ytkowania. Natomiast - Instrumenty koordynacji dzia³ania poœrednie wynikaj¹ce z ustawy jak równie¿ polityki gminy Budzyñ polegaj¹ na: a) strategie rozwoju gminy - prowadzeniu edukacji na poziomie szkó³ podstawowych i b) plany rozwoju lokalnego gimnazjalnych na terenie Gminy w zakresie informacji o c) programy prac konserwatorskich zasobie zabytków i krajobrazu kulturowego regionu oraz mo¿liwoœciach ich ochrony d) programy ochrony œrodowiska - promowaniu wœród mieszkañców gminy i przybywaj¹- e) studia i analizy, koncepcje cych tu goœci najcenniejszych zabytków f) plany rewitalizacji - wspieraniu przy wspó³udziale Urzêdu Ochrony Zabytków - Instrumenty spo³eczne poczynañ zwi¹zanych z w³aœciwym utrzymaniem i zago- spodarowaniem zabytków i ich otoczenia a) edukacja kulturowa - okreœlaniu przy sporz¹dzaniu dokumentów planistycznych b) informacja warunków i sposobów ochrony zabytków wpisanych do c) wspó³praca rejestru zabytków jak równie¿ figuruj¹cych w ewidencji Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków d) wspó³dzia³anie z organizacjami spo³ecznymi - wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej zwi¹za- - Instrumenty kontrolne nej z problematyk¹ zabytków nieruchomych, ruchomych a) utworzenie w ramach organizacyjnych Urzêdu Gminy i archeologicznych na terenie gminy Budzyñ (ewidencja Budzyñ Zespo³u Koordynuj¹cego pracami realizuj¹cy- gminna) mi poszczególne zadania wynikaj¹ce z ustaleñ niniej- 7. Instrumentarium realizacji gminnego programu opie- szego programu. ki nad zabytkami W sk³ad zespo³u wchodz¹ pracownicy Urzêdu Gminy Budzyñ: Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 133 — 14203 — Poz. 2443

1. Wójt Gminy Budzyñ – Marcin Soko³owski - Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków (wo- soz.bip-i.pl/public)– dotacje przyznawane s¹ na prace kon- 2. Sekretarz Gminy – Bogus³aw Gni³a serwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy 3. Inspektor ds. planowania przestrzennego i inwesty- obiektach wpisanych do rejestru zabytków na podstawie cji – Hubert Barczak wniosków z³o¿onych przez w³aœcicieli, posiadaczy lub u¿ytkowników zabytków 4. Inspektor ds. ochrony œrodowiska i gospodarki wodno – œciekowej – Przemys³aw £asecki - Samorz¹d Województwa Wielkopolskiego (www.bip.umww.pl) – bud¿et województwa wielkopol- b) aktualizacja bazy danych ewidencji gminnej skiego przewiduje œrodki na pomoc finansow¹ ukierunko- c) monitoring stanu œrodowiska kulturowego. wana na ochronê zabytków i opiekê nad zabytkami. S¹ to dotacje celowe z bud¿etu na finansowanie lub dofinanso- 8. Monitoring dzia³ania gminnego programu opieki nad wanie prac remontowych i konserwatorskich obiektów zabytkami zabytkowych zarówno jednostkom sektora finansów pu- Zgodnie z art. 87 ust. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o blicznych jak równie¿ pozosta³ym jednostkom. ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Wójt Gminy Bu- - Fundusz Koœcielny (www.mswia.gov.pl) – dotacje udziela- dzyñ zobowi¹zany jest do sporz¹dzania co 2 lata sprawozda- ne wy³¹cznie na remonty i konserwacje zabytkowych nia z gminnego programu opieki nad zabytkami. Sprawozda- obiektów o charakterze sakralnym i to tylko na wykony- nie to przedstawiane jest Radzie Gminy. Po 4 latach program wanie podstawowych prac zabezpieczaj¹cych sam obiekt. powinien zostaæ zaktualizowany i ponownie przyjêty przez Z Funduszu nie finansuje siê remontów i konserwacji Radê Gminy. obiektów towarzysz¹cych, wyposa¿enia obiektów sakral- Do wykonania powy¿szego zadania utworzono Zespó³ nych oraz otoczenia œwi¹tyni, a tak¿e sta³ych elementów Koordynuj¹cy monitoruj¹cy „Gminny program opieki nad wystroju wnêtrz. Podmiotami uprawnionymi do otrzymy- zabytkami Gminy Budzyñ na lata 2008 – 2011” poprzez analizê wania œrodków Funduszu Koœcielnego s¹: stopnia jego realizacji. 1. osoby prawne Koœcio³a Katolickiego; 9. Niektóre zewnêtrzne Ÿród³a finansowania gminnego 2. osoby prawne innych koœcio³ów i zwi¹zków wyznanio- programu opieki nad zabytkami wych dzia³aj¹cych na podstawie ustaw o stosunku Obowi¹zek dbania o stan zabytków ustawa o ochronie Pañstwa do koœcio³ów oraz zwi¹zków wyznaniowych; zabytków i opiece nad zabytkami nak³ada na w³aœcicieli i 3. osoby prawne koœcio³ów i zwi¹zków wyznaniowych posiadaczy zabytków. wpisanych do rejestru koœcio³ów i zwi¹zków wyznanio- Wsparciem dla zadañ z zakresu ochrony zabytków s¹ wych, o którym mowa w art. 30 ustawy z dnia 17 maja zewnêtrzne Ÿród³a dofinansowania udzielane zgodnie z obo- 1989 r. o gwarancjach wolnoœci sumienia i wyznania wi¹zuj¹c¹ ustaw¹ z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków (Dz.U. z 2005 Nr 231, poz. 1965, z poŸn. zm.) i opieki nad zabytkami. - Starostwo Powiatowe w Chodzie¿y – na podstawie Uchwa³y - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Nr XL/235/2006 Rady Powiatu Chodzieskiego z dnia 29 (www.mkidn.gov.pl) w ramach programu operacyjnego czerwca 2006 r. w sprawie zasad udzielania dotacji na „Dziedzictwo Kulturowe” realizowane przez 6 priorytetów: prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budow- lane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków. 1. Rewaloryzacja zabytków nieruchomych i ruchomych - Ponadto istniej¹ mo¿liwoœci zdobywania œrodków finan- 2. Rozwój instytucji muzealnych sowych ze Ÿróde³ zewnêtrznych na zadania inwestycyjne 3. Ochrona dziedzictwa narodowego poza granicami kra- i spo³eczne do wspó³finansowania z funduszy krajowych ju i zagranicznych Unii Europejskiej. 4. Ochrona zabytków archeologicznych Uwaga: W/w Ÿród³a finansowania s¹ wskazówk¹ dla u¿ytkowników 5. Tworzenie zasobów cyfrowych dziedzictwa kulturowe- obiektów zabytkowych i przedstawicieli w³adz samorz¹do- go wych w jakich instytucjach mo¿na pozyskiwaæ œrodki na 6. Ochrona zabytkowych cmentarzy ochronê zabytków i opiekê nad zabytkami.

1 Informacje ze strony internetowej gminy - www.budzyn.pl