Niekartowe Schematy Płatności Bezgotówkowych Na Świecie Kierunki Rozwoju, Wybrane Przykłady
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Niekartowe schematy płatności bezgotówkowych na świecie Kierunki rozwoju, wybrane przykłady Opracował: Michał Kisiel Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu wersja 2.1 Wprowadzenie .................................................................................................................................... 4 1. Zamknięte schematy oparte na przedpłaconym rachunku ............................................................. 5 1.1. Podstawy technologiczne ......................................................................................................... 5 1.2. Rozliczenie transakcji i podział przychodów............................................................................. 6 1.3. Typy podmiotów tworzących system i ich role ........................................................................ 7 1.4. Przykładowe systemy niekartowych płatności closed loop na świecie .................................... 7 1.4.1. Starbucks ........................................................................................................................... 8 1.4.2. Burger King ...................................................................................................................... 11 1.4.3. Tim Hortons ..................................................................................................................... 14 1.4.4. Schematy korzystające z rachunku bankowego jako źródła pieniądza - Cumberland Farms i Netto ............................................................................................................................. 15 1.5. Perspektywa standaryzacji – wielostronne systemy closed loop........................................... 19 1.6. Najważniejsze szanse i zagrożenia dla zamkniętych systemów płatności niekartowych ....... 21 2. Otwarte schematy oparte na przedpłaconym rachunku .............................................................. 24 2.1. Podstawy technologiczne ....................................................................................................... 24 2.2. Rozliczenie transakcji i podział przychodów........................................................................... 25 2.3. Typy podmiotów tworzących system i ich role ...................................................................... 25 2.4. Przykładowe systemy open loop na świecie .......................................................................... 25 2.4.1. Dwolla .............................................................................................................................. 25 2.4.2. M-PESA ............................................................................................................................ 30 2.5. Szanse i zagrożenia dla rozwoju modelu open loop ............................................................... 34 3. Model hybrydowy - mobilny portfel, cyfrowy portfel ................................................................... 37 3.1. Podstawy technologiczne ....................................................................................................... 37 3.2. Mechanizm rozliczania transakcji, podział przychodów ........................................................ 37 3.3. Typy podmiotów tworzących system i ich role ...................................................................... 38 3.4. Przykładowe mobilne portfele na świecie .............................................................................. 39 3.4.1. Google Wallet .................................................................................................................. 39 3.4.2. LevelUp ............................................................................................................................ 44 3.4.3. „Portfel w chmurze” PayPal ............................................................................................ 47 3.5. Szanse i zagrożenia dla rozwoju modelu mobilnego portfela ................................................ 50 4. Schematy oparte na rachunku bankowym .................................................................................... 54 4.1. Podstawy technologiczne ....................................................................................................... 54 4.2. Rozliczenie transakcji i podział przychodów........................................................................... 54 4.3. Typy podmiotów tworzących system i ich role ...................................................................... 55 2 4.4. Przykładowe schematy niekartowych płatności bezgotówkowych bazujące na rachunku bankowym ..................................................................................................................................... 55 4.4.1. Barclays Pingit ................................................................................................................. 56 4.4.2. Inicjatywa Zapp – planowany standard płatności mobilnych ......................................... 57 4.4.3. Inicjatywa Paym – planowany standard w obszarze płatności P2P ................................ 58 4.5. Szanse i zagrożenia dla rozwoju schematów bazujących na rachunku bankowym ............... 60 5. Model „direct carrier billing” (DCB) ............................................................................................... 62 5.1. SMS Premium jako prekursor płatności DCB .......................................................................... 62 5.2. DCB – podstawy technologiczne ............................................................................................ 63 5.3. Rozliczenie transakcji i podział przychodów........................................................................... 63 5.4. Typy podmiotów tworzących system i ich role ...................................................................... 64 5.5. Przykładowi integratorzy DCB działający na świecie .............................................................. 65 5.5.1. Zong ................................................................................................................................. 65 5.5.2. Boku ................................................................................................................................. 66 5.5.3. Inne podmioty oferujące płatności DCB .......................................................................... 68 5.6. Najważniejsze szanse i zagrożenia dla rozwoju modelu DCB ................................................. 69 5.7. Inicjatywy standaryzacyjne a schematy direct carrier billing ................................................. 71 5.7.1. Inicjatywa Payforit ........................................................................................................... 72 6. Wirtualne waluty jako podstawa budowy schematów płatności ................................................. 74 7. Podsumowanie .............................................................................................................................. 77 Spis rysunków .................................................................................................................................... 80 3 Wprowadzenie W przygotowanym na zlecenie Departamentu Systemu Płatniczego opracowaniu „Niekartowe schematy płatności bezgotówkowych w Polsce” przedstawiono podział nowotworzonych systemów ze względu na wykorzystywany typ źródła pieniądza. Element ten w znacznym stopniu determinuje zarówno schemat rozliczeń i rozrachunku, jak również model biznesowy przedsięwzięcia. W ten sposób wyróżniono: systemy oparte na przedpłaconym rachunku: - zamknięte (closed loop) - otwarte (open loop), systemy oparte na rozrachunku za pośrednictwem MNO (direct carrier billing), systemy oparte na użyciu zdematerializowanych kart płatniczych (portfele kartowe), systemy oparte na rachunku bankowym, systemy oparte na wirtualnych walutach, systemy hybrydowe (korzystające z wielu źródeł płynności, cyfrowe portfele). Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie szerszego tła przemian zachodzących na polskim rynku poprzez wskazanie typów schematów bezgotówkowych płatności niekartowych funkcjonujących na świecie i, w przeważającej części, niemających swojego bezpośredniego odpowiednika w Polsce. Skupiono się zatem na wybranych modelach, wskazując na ich specyfikę i ilustrując przykładami konkretnych systemów. Przypadki prezentowane w opracowaniu dobrano tak, aby możliwe było na ich podstawie wskazanie najważniejszych cech poszczególnych modeli oraz ich przewag i ograniczeń. Jednocześnie wyselekcjonowano, tam, gdzie było to możliwe, rozwiązania, które ewoluują w stronę budowy rynkowego standardu lub skupienia większej liczby rynkowych aktorów w ramach jednego schematu. W podsumowaniu opracowania zestawiono najważniejsze wnioski, wskazując na kierunki przemian zachodzących w poszczególnych grupach schematów niekartowych płatności bezgotówkowych na świecie. 4 1. Zamknięte schematy oparte na przedpłaconym rachunku Wiele niekartowych schematów płatności funkcjonujących na świecie opiera się na odtworzeniu za pomocą nowych technologii sprawdzonych schematów płatności. Przedstawione w tej części opracowania rozwiązania zamieniają telefon w instrument płatniczy, umożliwiający zainicjowanie transferu płynności pomiędzy płatnikiem a akceptantem. Płynność przechowywana jest zazwyczaj na wydzielonym, przedpłaconym rachunku, chociaż niektóre schematy, ewoluują w kierunku ścisłej integracji z zewnętrznymi źródłami pieniądza w postaci kart płatniczych lub rachunków bankowych. Mianem systemów płatności closed loop określa się systemy, w których funkcjonują