STRUKTURA UKŁADÓW ĆWICZEŃ W INDYWIDUALNYCH SKOKACH NA TRAMPOLINIE KOBIET I MĘŻCZYZN MEDALISTÓW IGRZYSK OLIMPIJSKICH W ATENACH ( 2004) I PEKINIE (2008 ) Wiktor Bołoban, Waldemar Wiśniowski, Roman Gruszkiewicz, Paweł Wiśniowski, Bartłomiej Piróg Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Pił- sudskiego w Warszawie, Polska Narodowy Uniwersytet Wychowania Fizycznego i Sportu Ukrainy, Kijów 1 Adnotacja. Wiktor Bołoban, Waldemar Wiśniowski, Roman Gruszkiewicz, Paweł Wiśniowski, Bartłomiej Piróg. W artykule zaprezentowano analizę struktury programów startowych w indywidualnych skokach na trampolinie kobiet i mężczyzn, medalistów IO 2004 i IO 2008. Rozpatrzono i porównano czasy i trudności wykonanych skoków, a także ilość stopni w obrotach saltowych w skokach na trampolinie. Przedstawiono wysoki poziom przygotowania technicznego sportowców. Słowa kluczowe: Igrzyska Olimpijskie, skoki na trampolinie, programy zawodów fi nałowych, czas i trudność wykonanych ćwiczeń, ilość stopni w obrotach saltowych, przygotowanie techniczne, medalistki i medaliści zawodów. Анотація. Болобан Віктор, Вишниовськи Вальдемар, Грушкевич Роман, Вишниовськи Павло, Пируг Бартломей. Структура зма- гальних програм в індивідуальних стрибках на батуті жінок і чоловіків медалістів Олімпійських Ігор в Афінах 2004 і Пекіні 2008 років. У статті представлений аналіз структури змагальних програм в індивідуальних стрибках на батуті чоловіків і жінок, медалістів ОІ 2004 і ОІ 2008. Розглянуто й зрівняно час і труднощі виконаних стрибків, а також обертання й повороти (у градусах) у стрибках. Показано високий рівень технічної підготовки спортсменів. Наведено аналіз відеофільмів виконання вправ провідними спортсменами. Наведено індивідуальні показники виконання вправ призерами Олімпійських ігор. Ключові слова: Олімпійські Ігри, стрибки на батуті, програми фінальних змагань, час і труднощі виконаних вправ; обертання, повороти тіла (у градусах), технічна підготовка, медалістки й медалісти змагань. Аннотация. Болобан Виктор, Вишниовски Вальдемар, Грушкевич Роман, Вишниовски Павел, Пируг Бартломей. Структура сорев- новательных программ в индивидуальных прыжках на батуте женщин и мужчин медалистов Олимпийских Игр в Афинах 2004 и Пекине 2008 годов. В статье представлен анализ структуры соревновательных программ в индивидуальных прыжках на батуте мужчин и женщин, медалистов ОИ 2004 и ОИ 2008. Рассмотрены и сравнены время и трудность выполненных прыжков, а также вращения и поворо- ты (в градусах) в прыжках. Показан высокий уровень технической подготовки спортсменов. Приведен анализ видеофильмов выполнения упражнений ведущими спортсменами. Приведены индивидуальные показатели выполнения упражнений призерами Олимпийских игр. Ключевые слова: Олимпийские Игры, прыжки на батуте, программы финальных соревнований, время и трудность выполненных упраж- нений; вращения, повороты тела (в градусах), техническая подготовка, медалистки и медалисты соревнований. Annotation. Boloban Wiktor, Wisniowski Waldemar, Gruszkiewicz Roman, Wisniowski Paweł, Pirog Bartlomiej. The structure of the start- ing programmes in the individual trampoline jumping of female and male medallists of the Olympics held in Athena in 2004 and in Peking in 2008. The article presents an analysis of the structure of the starting programmes in the individual trampoline jumping of females and males, the medallists of the Olympics 2004 and 2008. It examines and compares the duration and the degrees of diffi culty of the performed jumps as well as the rotations (the number of degrees in the somersault rotations)in the jumps. The article presents the high quality of the Olympic athletes’ technical preparation. The analysis of videofi lms of execution of exercises is reduced by conducting sportsmen. Individual parameters of execution of exercises are reduced by prize-winners of Olympic plays. Key words: Olympics, trampoline jumping, the programmes of the fi nal competition, the duration and degree of diffi culty of the performed jumps, rotations, body rotations (the number of degrees of the somersault rotations), technical preparation, medallists.

Wstęp to koniec” i na podstawie ich biomechanicznych wskaźni- Skoki na trampolinie-olimpijska dyscyplina od ków dokonywać analizy fazowej struktury ćwiczenia. 2000 roku. Jest sportem międzynarodowym niemal pięć- Po raz pierwszy zaprezentowano nowe nauko- dziesiąt lat. Pierwsze i drugie mistrzostwa świata odbyły we fakty skutecznej oceny techniki sportowej ćwiczeń się w Londynie w 1964 i 1965 latach. Z każdym rokiem gimnastycznych i akrobatycznych z pozycji odkrytych rośnie trudność programów zawodów, powstają współ- kluczowych (węzłowych) elementów techniki sporto- czesne wymogi co do techniki sportowej, kompozycji wej takich jak: poza rozruchowa (пусковая поза тела), układów ćwiczeń wykonywanych przez sportowców. multiplikacja póz, poza końcowa - charakterystyczna dla W trenerskich laboratoriach narodziła się metoda oceny stabilnego lądowania lub przejścia do pozy rozruchowej skoków na trampolinie poprzez pomiar czasu (wysokość następnego ćwiczenia (Bołoban, Birjuk 1978,1979), słu- amplitudy wykonanego skoku). W idealnej formie, jeden żących jako podstawa do opracowania pedagogicznych skok- ćwiczenie powinien trwać 2,0 sekundy, dziesięć technologii nauczania ćwiczeń ze złożoną koordynacyjnie skoków-ćwiczeń – 20 sekund. Niestety, tak bywa bar- strukturą ruchów. W późniejszym czasie (Bołoban 1988,; dzo rzadko. Długi czas wykonania skoków świadczy o Sadowski, Bołoban, Wiśniowski, Mastalerz, Niźnikowski ich wysokości. Jest to dobra metoda do podwyższenia 2005; Садовски, Болобан, Нижниковски, Масталеж, trudności pojedynczych ćwiczeń oraz układów i jest spe- Вишниовски 2007 ) potwierdzili skuteczność oceny cjalnym testem technicznego i funkcjonalnego przygoto- techniki sportowej i opracowania algorytmów nauczania wania zawodników. Struktura czasowa skoków na tram- ćwiczeń gimnastycznych i akrobatycznych z wykorzysta- polinie jest bardzo skuteczną częścią techniki sportowej niem wskaźników węzłowych elementów techniki spor- zawodnika, wzbogaca programy treningowe i startowe towej ćwiczeń gimnastycznych i akrobatycznych na pod- (struktura rzeczowa) , podwyższa piękno olimpijskiej stawie wideo komputerowego programu analizy ruchów dyscypliny sportowej. APAS 2000. Autorzy: Czaplicki, Wiśniowski (1998), Cza- Są trenerzy, naukowcy i zawodnicy, którzy wnoszą plicki, Wiśniowski (2001) W.Czaplicki, Łojek, Wiśniow- efektywne propozycje udoskonalające techniczne przygo- ski (2002) piszą, że w trakcie ćwiczenia należy zwrócić towania sportowców. Znany trener i naukowiec Daniłow szczególną uwagę na prawidłowe przygotowania do wy- (1978, 1983) do oceny techniki sportowej skoków na konania poprawnego wyjścia z siatki trampoliny. Propo- trampolinie zaproponował wydzielenie w każdym ćwi- nują wykorzystanie czasowych charakterystyk do analizy czeniu umownych nazw: „salto początek”, „ fi gura”, „sal- technicznej skoków na batucie. Profesor Bołoban (2006) proponuje dokonanie oceny funkcjonalnego stanu układu © Wiktor Bołoban, Waldemar Wiśniowski, Roman Gruszkiewicz, przedsionkowego sportowców, który wpływa na jakość Paweł Wiśniowski, Bartłomiej Piróg, 2009 170 sterowania ruchami oraz na technikę sportową skoczków 2. Alexander Moskalenko(RUS) –II miejsce na trampolinie na podstawie pomiaru, analizy i oceny 3. Henrik Stehlik (GER)- III miejsce ilości stopni w obrotach wykonanych salt. np. zawodnik Medalistki IO 2008 wykonał na trampolinie układ składający się z trzech ćwi- 1. He Wenna (CHN) - I miejsce czeń: salto kuczne-salto proste-salto śruba. Ilość stopni w 2. Karen Cockburn(CAN)- II miejsce obrotach równa się 1440°. Jak to obliczono? Salto kuczne 3. Ekaterina Khilko (UZB)- III miejsce (obrót wokół frontalnej osi jest równy 360°), salto proste ( Medalisci IO 2008 obrót wokół frontalnej osi - 360°), salto śruba ( 360° - sal- 1. Lu Chulong (CHN)- I miejsce to proste i 360° – salto śruba, obrót wokół podłużnej osi 2. Jason Barnett (CAN)- II miejsce ciała, razem 720°). Suma: salto kuczne 360°+ salto pro- 3. Dong Dong(CHN)- III miejce Metody badań. ste 360°+ salto śruba 720° = 1440°. Zawodnik wykonu- Metoda sondażu diagnostycznego i metoda oceny eksper- je w procesie treningowym, lub zawodów większą ilość tów mają na celu dokonanie oceny struktury czasowej i ćwiczeń, więcej układów. Ma bardzo wielką kumulacją struktury życiowej układów ćwiczeń w indywidualnych obciążeń obrotowych na sensorowy układ przedsionko- skokach na trampolinie kobiet i mężczyzn fi nalistów IO wy, a to, z kolei, może negatywnie wpływać na technikę 2004 i IO 2008. Techniki badań. Video rejestracja ukła- sportową zawodnika. Uwagi do tego parametru ze strony dów ćwiczeń skoków na trampolinie kobiet i mężczyzn trenera i sportowca są słusznie. fi nalistów IO 2004 i IO 2008. Analiza video- fi lmów (24 Skoki na trampolinie wykonywane są w układzie kadry /sek.) odbyła się z uwzględnieniem (dokładnością) składającym się z dziesięciu ćwiczeń. Np., układ fi nało- 0,01 sek. każdego z dziesięciu skoków, każdego układu wy, który wykonał na IO 2008 zawodnik Lu Chunlong ćwiczeń, indywidualnie. Dolnym punktem orientacji od (CHN): potrójne salto łamane w przód z pół śruby w trze- którego rozpoczyna się obliczenie odbicia jest poziom cim salcie – potrójne salto w tył w zgrupowaniu z pół śru- siatki, z której wykonuje skok sportowiec. Błąd pomiaru by w pierwszym i pół śruby w trzecim salcie – potrójne jest równy 2-3%. Video materiały, dostępne do analizy- z salto w zgrupowaniu w przód z pół śrubą w trzecim salcie zawodów IO 2004 i IO 2008 oraz z www.youtube.pl. – podwójne salto łamane w tył w pierwszym i w drugim Techniki badań: porównania- analogie, analiza- salcie pół śruby – podwójne salto proste w przód w pierw- synteza struktury czasowej i struktury życiowej układów szym salcie śruba w drugim półtorej śruby – podwójne ćwiczeń w skokach na trampolinie kobiet i mężczyzn fi na- salto proste w tył w pierwszym salcie półtorej śruby i listów IO 2004 i IO 2008 wykonane przez polską komisję drugim pół śruby – podwójne salto proste w przód śruba sędziów sportowych klasy międzynarodowej ( 2 osoby) i w pierwszym pół śruby w drugim salcie – podwójne sal- klasy krajowej (1 osoba) w skokach na trampolinie. to łamane w tył w pierwszym salcie pół śruby w drugim Dysponowano danymi o czasach wykonania po- salcie półtorej śruby – podwójne salto łamane w przód szczególnych ćwiczeń i układów ćwiczeń fi nalistów IO półtorej śruby w drugim salcie – podwójne salto proste w 2004 i IO 2008 oraz wyliczoną trudnością ćwiczeń i ukła- tył z półtorej śruby w pierwszym i drugim salcie. Trud- dów, cyfrowymi oznaczeniami i tekstem wykonanych sko- ność układu – 16,2 pkt. Czas wykonania układu -18,99 ków w układach. Wykonaliśmy tabele z czasów wykony- sek. Ilość stopni w obrotach saltowych 13860° . wanych ćwiczeń, symbolicznych oznaczeń skoków oraz Analiza układów ćwiczeń fi nalistów IO w Atenach ich trudności. Przygotowaliśmy krzywe czasów indywi- (2004) i Pekinie(2008) w skokach na trampolinie kobiet i dualnych układów. Analizie poddano ćwiczenia i układy mężczyzn świadczy o wysokim ale indywidualnie różnym wszystkich fi nalistów, ale w artykule podajemy materiały stopniu ich technicznego przygotowania tak z pozycji cza- kobiet medalistek i mężczyzn medalistów IO 2004 i IO sowej, jak i życiowej. Czas wykonania każdego ćwiczenia 2008. Istota tego postępowania - to znalezienie porówny- z dziesięciu potrzebnych skoków i całego układu odkrywa walnych lub innych cech charakterystycznych dla wyczy- możliwości oceny poziomu przygotowania technicznego nowych zawodników w skokach na trampolinie. sportowców (jakość wykonania węzłowych elementów Wyniki badań techniki, trudność ćwiczeń, mistrzostwo wykonania) oraz Analiza indywidualnych skoków na trampolinie ko- ich funkcjonalną gotowość wykonania układu od począt- biet medalistek IO 2004 ku do końca skutecznie, bez obniżenia czasu wykonania Wykres krzywej czasów wykonanych ćwiczeń w ćwiczeń, ich trudności i techniki sportowej. układzie skoków na trampolinie przez fi nalistkę IO 2008 Celem pracy jest ocena struktury układów ćwi- Anną Dogonadze charakteryzuje się wysokim poziomem czeń w indywidualnych skokach na trampolinie kobiet i technicznego przygotowania ( rys 1). Różnica czasu wy- mężczyzn medalistów Igrzysk Olimpijskich w Atenach konania skoku pierwszego 1,81 sek., a skokiem ostatnim (2004) i Pekinie (2008). 1,61 sek. wyniosła 0,20 sek. świadczy o stabilnym, ale Materiał i metody badań falistym wykonaniu układu. Uwzględniając falistość cza- Materiał badań stanowiły dane dotyczące kobit i sów wykonanych dziesięciu skoków wydzielimy charak- mężczyzn medalistów IO 2004 i IO 2008 w indywidual- terystycznie ich wskaźniki. Pierwszy skok – potrójne salto nych skokach na trampolinie. łamane w przód z pół śrubą w ostatnim salcie (12001>), Medalistki IO 2004 wykonany wysoko, w czasie 1,81sek. ( tab.1). Trudność 1. Anna Dogonadze (GER) - I miejsce skoku 1,8 pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych 1260°. 2. Karen Cockburn (CAN) – II miejsce Poza rozruchowa (PR) w pierwszym skoku była wykona- 3. Huan Shanshan (CHN) - III miejsce na technicznie prawidłowo (pionowa, usztywniono- sprę- Medalisci IO 2004 żysta poza ciała z ramionami w górę ), to dało możliwość 1. Yuri Nikitin(UKR)- I miejsce wykonać technicznie lądowania i odbicia na drugie sal- 171 to (811> ), też z prawidłowo wykonanej PR – czas dru- konania w porównywaniu z pierwszą częścią układu. Bar- giego skoku 1,75 sek. Trudność drugiego skoku 1,4 pkt. dzo złożona koordynacja ćwiczeń wpływa negatywnie na Ilość stopni w obrotach saltowych 1080°. Lądowanie po sterowanie ruchami w węzłowych elementach techniki. drugim skoku było nie do końca udane- bliżej do skraju Dziesiąty skok (831/). Czas -1,61 sek.. Trudność-1,6 pkt. czerwonego prostokąta , z odbiciem na trzecie salto z PR Ilość stopni w obrotach saltowych 1440° (tab.1). lekko ugiętej w stawach biodrowych. Trzeci skok (803>) Czas wykonania układu Anny Dogonadze17,06 zawodniczka wykonała w przód i skos, bliżej do lewego sek. skraju prostokąta. Czas 1,72 sek., trudność 1,5 pkt., ilość Trudność układu 14,2 pkt. stopni w obrotach saltowych 1260°. Czwarty skok (831o) Ilość stopni w obrotach saltowych 11700°. wykonany z lekko ugiętych nóg, z lekkim skłonem tuło- Anna Dogonadze (GER) zajęła w indywidualnych wia w przód i odbiciem w przód w górę . Skok nie wy- skokach na trampolinie w fi nale IO 2004 - I miejsce. soki, ale długi – czas wykonania 1,74 sek., trudność -1,4 Krzywa czasów wykonania indywidualnych sko- pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych czwartego skoku ków na trampolinie Karen Cockburn (CAN) w fi nalie IO jest równa 1440°. Długość skoku i czas jego wykonania 2004 jest falistą. Różnica czasu wykonania skoku pierw- daje możliwość zawodniczce dobrą orientację czasowo- szego 1,93 sek., a skoku ostatniego 1,68 sek. wyniosła przestrzenną przed i w czasie wykonania piątego skoku 0,25 sek. ( różnica czasu wykonania skoku pierwszego (803o), który trwał 1,76 sek. (drugi czas w układzie). To 1,93 sek, a skoku ósmego, mającego niższy czas w ukła- spowodowało w następnych skokach stabilizacją wyko- dzie, 1,66 sek., wyniosła 0,27 sek.). Na podstawie analizy nania węzłowych elementów techniki. Trudność piątego czasów wykonanych skoków wydzieliliśmy trzy ich wi- skoku 1,3 pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych 1260°. doczne części. W pierwszej części cztery skoki (rys. 2). Średnia czasu w drugim, trzecim, czwartym i piątym sko- Skok potrójne salto łamane w przód z pół śrubą w trzecim kach wyniosła 1,74 sek. Skoki wykonane z większą pręd- salcie (12001>) wykonany w czasie 1,93 sek. Trudność kością, jednakże na niższej wysokości w porównaniu z 1,8 pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych 1260º (tab.2). pierwszym skokiem. Średnia trudność tej grupy skoków Dobra poza rozruchowa (PR) w pierwszym skoku – pio- 1,4 pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych tej grupy sko- nowe położenie ciała, widoczna jest jego sztywność, sprę- ków- 5040°. Szósty, siódmy, ósmy i dziewiąty skok. Ich żystość. Poza końcowa pierwszego skoku lekko ugięta w czasy są zbliżone (1,67 sek.; 1,66 sek.; 1,67 sek.; 1,67 stawach biodrowych w przód. Poza końcowa pierwsze- sek.). Węzłowe elementy techniki, w pierwszej kolejności go skoku stała się podstawą PR drugiego skoku (813>) i PR każdego skoku, odpowiadają przepisom zawodów, ale była podstawą odbicia wykonanego z akcentem w przód widoczne są ruchy zawodniczki w przód i w tył na siatce w górę z lądowaniem na skraju prostokąta. Czas wykona- trampoliny w wyniku utrzymania podczas odbicia lekko nia drugiego skoku 1,8 sek. Trudność 1,6 pkt. Ilość stop- ugiętego tułowia. Średnia czasów wykonania tych sko- ni w obrotach saltowych 1440º. W trzecim skoku (803>) ków 1,67 sek. Trudność 1,2 pkt.; 1,5 pkt.; 1,2 pkt.; 1,3 pkt. zawodniczka obniżyła czas wykonania – 1,73 sek. Wy- Średnia trudność tej grupy skoków 1,3 pkt. Ilość stopni konała skok sterowany „pod siebie”. Trudność 1,5 pkt. w obrotach saltowych szóstego, siódmego, ósmego, dzie- Ilość stopni w obrotach saltowych 1260º. Taka taktyka wiątego skoku osiągnęła 3960°. Skoki wskazują na dal- wykonania trzeciego skoku dała zawodniczce technicznie szą tendencją zwiększenia szybkości wykonania ćwiczeń, możliwości wykonania czwartego skoku (811>) wysoko, jednak na rys. 1 widoczne jest obniżenie czasów ich wy- w centrum trampoliny – 1,84 sek. (drugi czas wykona-

Anna Dogonadze (GER) 2 1,96 1,92 1,88 1,84 1,81 1,76 1,8 1,75 1,74 1,76 1,72 1,72 1,67 1,66 1,67 1,67 1,68 1,61 Czas 1,64 1,6

Czas skoków 1,56 1,52 1,48 1,44 1,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys.1. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2004 Anny Dogonadze (GER), I miejsce.

172 Tablica 1. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2004 roku Anny Dogonadze (GER) - I miejsce Czasy Symboliczne Trudność Ilość stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w obrotach skoków skoków (sek.) skoków (pkt) saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół 1 1,81 12001 > 1,8 1260° śrubą w trzecim salcie 2.Podwójne salto łamane w tył w 2 1,75 811 > 1,4 1080° pierwszym i drugim salcie pół śruby 3. Podwójne salto łamane w przód 3 1,72 803 > 1,5 1260° półtorej śruby w drugim salcie 4. Podwójne salto w pół kucznej 4 1,74 831 o pozycji, półtorej śruby w pierwszym i 1,4 1440° pół śruby w drugim salcie 5. Podwójne salto w zgrupowaniu w 5 1,76 803 o 1,3 1260° przód w drugim salcie półtorej śruby 6. Podwójne salto w zgrupowaniu w tył 6 1,67 811 o 1,2 1080° w każdym salcie pół śruby 7. Podwójne salto łamane w przód w 7 1,66 821 > pierwszym salcie śruba w drugim pół 1,5 1260° śruby 8 1,67 8 > 8. Podwójne salto łamane w tył 1,2 720° 9. Podwójne salto łamane w przód w 9 1,67 801 > 1,3 900° drugim salcie pół śruby 10. Podwójne salto łamane w tył w 10 1,61 831 / pierwszym salcie półtorej śruby w 1,6 1260° drugim pół śruby nia skoków w układzie). Trudność 1,4 pkt. Ilość stopni w Trudność układu 14,6 pkt. obrotach saltowych 1080º. PR w czwartym skoku biome- Ilość stopni w obrotach saltowych układu 11880º. chanicznie prawidłowo ułożona. Poza końcowa ma także Karen Cockburn (CAN) w skokach indywidual- dobrą techniczną charakterystykę. Druga część krzywej nych na trampolinie zajęła w fi nale IO 2004 II miejsce. czasów wykonania skoków w układzie - to skoki piąty Krzywa czasów wykonanych indywidualnych sko- (803o), szósty (831o), siódmy (821>).Czasy ich wykona- ków na trampolinie Huan Shanshan (CHN) na IO 2004 w nia, w porównaniu ze skokami wykonanymi w umownej fi nale, może być przedstawiona jako pięcioczęściowa fala pierwszej części układu, są obniżone (odpowiednio 1,73 skoków, dobrze zebraną przez zawodniczkę w strukturalną sek; 174 sek; 1,74 sek), tab. 2. Skoki wykonane stabil- całość na dostatecznie wysokim mistrzowskim poziomie. nie, mistrzowsko. Trudność 1,3 pkt; 1,4 pkt; 1,5 pkt. Ilość Różnica wyższego czasu skoku w układzie 1,89 sek. (dru- stopni w obrotach saltowych piątego skoku 1260º, szóste- gi w kolejności skok w układzie), a niższego czasu skoku go -1440º, siódmiego- 1260º. Na rys. 2 wyraźnie widocz- w układzie 1,59 sek. (siódmy po kolei skok w układzie) na jest umowna trzecia część czasów wykonania układu. równy 0, 3 sek. Dwa pierwszych skoki ( 12001o, 813o) Czasy wykonania skoków są niestabile. Obniżenie czasu wykonane w czasach 1,86 sek. i 1,89 sek. (rys. 3). Ich wykonania ósmego skoku , naszym zdaniem, powiązane trudność kolejnie jest równa 1,6 pkt. i 1,4 pkt. Węzłowe jest z niedostatecznie techniczną pozą końcową siódmego elementy techniki sportowej ( poza rozruchowa, multipli- skoku. Ósmy skok (8>). Czas wykonania 1,66 sek. Skok kacja póz, poza końcowa ) wykonane prawidłowo, od- wykonany bardzo szybko. Trudność 1,2 pkt. Ilość stopni powiadają przepisom zawodów. Ilość stopni w obrotach w obrotach saltowych 720º. Ósmym skokiem Karen Co- saltowych, kolejno jest równa 1440º (tab. 3). Druga cześć ckburn poszukiwała energię do wykonania następnych krzywej - to trzeci, czwarty, piąty, szósty skok. Zbliżone skoków. Po wykonaniu ósmego skoku zawodniczka skon- czasy ich wykonania, kolejno: 1,74 sek., 1,8 sek., 1,73 centrowała uwagę na technice odbicia i dziewiąty skok sek, 1,76 sek. Średnia trudność wykonania czterech sko- (801>) miał czas 1,75 sek. Dziewiąty skok – podwójne ków 1,4 pkt. ( 1,5 pkt; 1,2 pkt; 1,5 pkt; 1,4 pkt.). W tab. salto łamane w przód w drugim salcie pół śruby – daje 3 podana jest ilość stopni w obrotach saltowych: 1260º, zawodniczce możliwość wykonania lądowania z dobrą 720º, 1260º, 1080º ( suma 5400º). Wykonany siódmy skok orientacją w przestrzeni. Trudność 1,3 pkt. Ilość stopni (trzecia część krzywej ) - podwójne salto w zgrupowaniu w obrotach saltowych 900º. Zakończenie układu, to skok w przód w drugim salcie półtorej śruby ( trudność 1,3 pkt) (831/ ) o trudności 1,6 pkt. Czas wykonania dziesiątego wykonano w czasie 1,59 sek. - spowodował wykonanie skoku 1,68 sek. Ilość stopni w obrotach saltowych 1440º. ósmego skoku (811o) wysoko- daleko do tyłu w górę, z Ostatni skok zakwalifi kowaliśmy do ćwiczeń o bardzo lądowaniem za czerwonym prostokątem. Czas wykona- złożonej koordynacyjnie strukturze ruchów. Trzy ostat- nia 1,75 sek. Trudność 1,2 pkt. Ilość stopni w obrotach nie niedostatecznie stabilnie skoki (naszym zdaniem) od- saltowych 1080º. Dziewiąty skok zawodniczka wykonuje zwierciedlają kumulację w układzie przedsionkowym ilo- w czasie 1,74 sek. (tab,3). Trudność skoku 1,3 pkt. Ósmy ści stopni w obrotach saltowych całego układu ćwiczeń. i dziewiąty skok – to przedostatnia, czwarta część krzy- Czas wykonania układu 17,6 sek. wej czasów wykonania układu Huan Shanshan świadczy

173 o stabilnym przygotowaniu do wykonania dziesiątego dualnego układu skoków na trampolinie złotej medalistki skoku (831/) – ostatnia, piąta cześć krzywej czasów wy- IO 2008 He Wenny (CHN). Wysoki poziom techniczne- konania ćwiczeń. Czas wykonania skoku 1,61 sek. Trud- go przygotowania . Wyznaczyliśmy trzy części krzywej ność skoku 1,6 pkt. ilość stopni w obrotach saltowych w czasów wykonania skoków (rys. 4). Różnice czasów dziesiątym skoku 1440°. występujące w poszczególnych częściach są znaczne, Czas wykonania układu 17,47 sek. ale świadczy to o nietypowości technicznego i taktycz- Trudność układu 14,0 pkt. nego przygotowania He Wenny w stosunku do innych Ilość stopni w obrotach saltowych układu 11520º. porównywanych wyników zawodniczek. Część pierwszą Huan Shanshan (CHN) w indywidualnych skokach stanowią skoki (12001>, 8o, 12001o), tab.4. Skoki wy- na trampolinie zajęła w fi nale IO 2004- III miejsce. konane w czasie (1,92 sek., 1,87 sek., 1,79 sek.). Średni Analiza indywidualnych skoków na trampolinie ko- czas uzyskany w tej części krzywej 1,86 sek. Trudność, biet medalistek IO 2008 kolejno, 1,8 pkt.; 1,0 pkt.; 1,6 pkt. Ilość stopni w obro- Mistrzowska krzywa czasów wykonania indywi- tach saltowych odpowiednio stanowi: 1260º, 720º, 1260º.

Karen Cockburn (CAN) 2 1,96 1,92 1,93 1,88 1,84 1,84 1,8 1,8 1,75 1,76 1,73 1,73 1,74 1,74 1,72 1,68 1,68 1,66 1,64 1,6 Czas 1,56 1,52

Czas skoków 1,48 1,44 1,4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys. 2. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2004 Karen Cockburn (CAN), II miejsce. Tablica 2. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2004 Karen Cockburn (CAN) - II miejsce Czasy Symboliczne Trudność Ilość stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w obrotach skoków skoków(sek) skoków (pkt) saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód, pół 1 1,93 12001 > śruby w ostatnim salcie 1,8 1260° 2. Podwójne salto łamane w tył w 2 1,8 813 > pierwszym salcie pół śruby w drugim 1,6 1440° salcie półtorej śruby 3. Podwójne salto łamane w przód 3 1,73 803 > półtorej śruby w drugim salcie 1,5 1260° 4. Podwójne salto łamane w tył w 4 1,84 811 > pierwszym i drugim salcie pół śruby 1,4 1080° 5. Podwójne salto w zgrupowaniu w 5 1,73 803 o przód w drugi salcie półtorej śruby 1,3 1260° 6. Podwójne salto w pół kucznej pozycji 6 1,74 831 o w tył, półtorej śruby w pierwszym i pół 1,4 1440° śruby w drugim salcie 7. Podwójne salto łamane w przód w 7 1,74 821 > pierwszym salcie śruba w drugim salcie 1,5 1260° pół śruby 8 1,66 8 > 8. Podwójne salto łamane w tył 1,2 720° 9. Podwójne salto łamane w przód w 9 1,75 801 > drugi salcie pół śruby 1,3 900° 10. Podwójne salto łamane w tył w 10 1,68 831 / pierwszym salcie półtorej śruby w 1,6 1440° drugim salcie pół śruby

174 Huan Shanshan (CHN)

2 1,96 1,89 1,92 1,88 1,86 1,84 1,8 1,8 1,76 1,75 1,74 1,73 1,74 1,76 1,72 1,68 1,61 Czas 1,64 1,59 1,6

Czas skoków 1,56 1,52 1,48 1,44 1,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys. 3. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2004 Huan Shanshan (CHN), III miejsce. Tablica 3. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2004 Huan Shanshan (CHN)- III miejsce Czasy Symboliczne Trudność Ilość stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w obrotach skoków skoków(sek) skoków (pkt.) saltowych 1. Potrójne salto w zgrupowaniu w 1 1,86 12001 o 1,6 1260° przód z pół śrubą w trzecim salcie 2. Podwójne salto w zgrupowaniu w 2 1,89 813 o tył w pierwszym pół śruby w drugim 1,4 1440° półtorej śruby 3. Podwójne salto łamane w przód w 3 1,74 821 > 1,5 1260° pierwszym śruba w drugim pół śruby 4 1,8 8 > 4. Podwójne salto łamane w tył 1,2 720° 5. Podwójne salto łamane w przód w 5 1,73 803 > 1,5 1260° drugim salcie półtorej śruby 6. Podwójne salto łamane w tył w 6 1,76 811 > 1,4 1080° pierwszym i drugim salcie pół śruby 7. Podwójne salto w zgrupowaniu w 7 1,59 803 o 1,3 1260° przód w drugi salcie półtorej śruby 8. Podwójne salto w zgrupowaniu w 8 1,75 811 o 1,2 1080° tył w każdym salcie pół śruby 9. Podwójne salto łamane w przód w 9 1,74 801 > 1,3 900° drugi salcie pół śruby 10. Podwójne salto łamane w tył w 10 1,61 831 / pierwszym salcie półtorej śruby w 1,6 1440° drugim pół śruby Ćwiczeniem bardzo ważnym w tej części układu jest stopni w obrotach saltowych jest równa: 1440º, 1260º, skok drugi (8o), który pozwala po wykonaniu pierwszego 1440º, 900º. Różnica czasu między najszybciej wykona- skoku potrójnego salta ocenić jakość wykonania węzło- nym skokiem, a najwolniej wyniosła w tej grupie 0,14 sek. wych elementów techniki i sterować ruchami oraz nabrać Trzecia część- to skoki (811o, 803>, 831/). Czas ich wy- energią i wysokość do wykonania następnego potrójnego konania i kolejność skoków (1,81sek, 1,66 sek., 1,6 sek.). salta. Trudność drugiego skoku jest najniższą ze wszyst- Ilość stopni w obrotach saltowych: 1080º,1260º, 1440º. kich analizowanych skoków fi nałowych. Taktyczny krok Średni czas wykonania skoków- to 1,69 sek. Różnica cza- zawodniczki i trenera. Wskazuje to także na dużą koncen- su wykonania najwolniejszego i najszybszego skoku wy- trację zawodniczki na wykonaniu potrójnych salt. Druga niosła 0,21 sek. Różnica czasu wykonania skoku pierwsze część- to skoki (813o, 821>, 831>, 801>). Czasy wykona- 1,92 sek., a skoku ostatniego 1,6 sek. wyniosła 0,32 sek. nia tych skoków, kolejno, 1,82 sek.,1,78 sek., 1,73 sek., Czas wykonania układu 17,66 sek. 1,68 sek. Średni czas wynosi 1,75 sek. Trudność skoków Trudność układu 14,5 pkt. jest następująca: 1,4 pkt. 1,5 pkt, 1,6 pkt.,1,3 pkt. Ilość Ilość stopni w obrotach saltowych 12060º. 175 He Wenna w indywidualnych skokach na trampoli- czasów wykonania ćwiczeń wystąpiło na 0,32 sek.( na IO nie zajęła w fi nale IO 2008 - I miejsce. 2004 różnica 0,20 sek). Skok pierwszy 12001>. Czas wy- Krzywa czasów wykonania indywidualnych sko- konania 1,92 sek (rys. 5). Trudność 1,8 pkt. Ilość stopni ków na trampolinie w układzie przez fi nalistkę IO 2008 w saltach obrotowych 1260º (tab. 5). Skok drugi 811>. Karen Cockburn (CAN) umownie może być podzielona Czas wykonania 1,82 sek. Trudność 1,4 pkt. Ilość stop- na cztery części. Generalnie można mówić o niedosta- ni w obrotach saltowych 1080º. Skok trzeci 823o. Czas tecznie stabilnym wykonaniu układu z pozycji uzyska- wykonania 1,6 sek. Trudność 1,5. Ilość stopni w obrotach nych czasów każdego skoku oraz ich wysokości. Widocz- saltowych 1620°. Średnia trudność ćwiczeń trzech pierw- ne są „zrywne” czasy skoków. Różnica czasu wykonania szych skoków 1,56 pkt.( na IO 2004 -1,63 pkt.). Obraz skoku pierwszego 1,92 sek., a skoku dziesiątego 1,41 sek. krzywych czasów wykonania pierwszych trzech skoków wyniosła 0,51 sek. Na IO 2004 u Karen Cockburn wystą- na IO 2008 i IO 2004 jest taki sam. Druga część skoków piła różnica w porównaniu czasu pierwszego, a ostatniego (811o, 803>, 831o), wykonane w czasie, odpowiednio: skoku 0,25 sek. W pierwszych trzech skokach obniżenie 1,74 sek., 1,73 sek., 1,73 sek. Średnia czasu wykonania

He Wenna (CHN) 2 1,96 1,92 1,92 1,87 1,88 1,82 1,81 1,84 1,79 1,8 1,78 1,76 1,73 1,72 1,68 1,66 1,68 Czas 1,64 1,6 1,6

Czas skoków 1,56 1,52 1,48 1,44 1,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys.4. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2008 He Wenna (CHN), I miejsce. Tablica 4. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2008 roku He Wenna (CHN)- I miejsce Ilość Czasy Symboliczne Trudność stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w skoków skoków (sek) skoków (pkt) obrotach saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół śru- 1 1,92 12001 > 1,8 1260° by w trzecim salcie 2 1,87 8 o 2. Podwójne salto w zgrupowaniu w tył 1,0 720° 3. Potrójne salto w zgrupowaniu w przód z 3 1,79 12001 o 1,6 1260° pół śrubą w trzecim salcie 4. Podwójne salto w zgrupowaniu w tył w 4 1,82 813 o pierwszym salcie pół śruby w drugim pół- 1,4 1440° torej śruby 5. Podwójne salto łamane w przód w pierw- 5 1,78 821 > 1,5 1260° szym salcie śruba w drugim pół śruby 6. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 6 1,73 831 > szym salcie półtorej śruby w drugim pół 1,6 1440° śruby 7. Podwójne salto łamane w przód w drugi 7 1,68 801 > 1,3 900° salcie pół śruba 8. Podwójne salto w zgrupowaniu w tył w 8 1,81 811 o 1,2 1080° każdym salcie pół śruby 9. Podwójne salto łamane w przód półtorej 9 1,66 803 > 1,5 1260° śruby w drugim salcie 10. Podwójne salto proste w tył w 10 1,6 831 / pierwszym salcie półtorej śruby w drugim 1,6 1440° pół śruby.

176 skoków w drugiej części 1,73 sek. Wyniki wykazują się ność ruchów i przygotować dziesiąty skok– podwójne dużą stabilnością. Trudność skoków kolejno (1,2 pkt., salto proste w tył, w pierwszym salcie półtorej i drugim 1,5 pkt., 1,4 pkt.). Średnia trudność 1,3 pkt. Ilość stop- salcie pół śruby (831º). Czas– 1,67 sek. Trudność 1,6 pkt. ni w obrotach saltowych kolejno: 1080°, 1260°, 1440°. Ilość stopni w obrotach saltowych 1440º. Trzecia część krzywej skoków- to siódmy i ósmy skok ( Czas wykonania układu 17.09 sek. 821>, 8>). Czas wykonania odpowiednio: 1,59 sek., 1,6 Trudność układu 14.4 pkt. sek. Ilość stopni w obrotach saltowych kolejno: 1260°, Ilość stopni w obrotach saltowych 11700º 720°. W ósmym skoku zawodniczka ląduje na skraju Ekaterina Khilko (UZB) zajęła w indywidualnych prostokąta z tyłu i w pozycji lekko załamanej w stawach skokach na trampolinie w fi nale IO 2008 - III miejsce. biodrowych, w przód. Wykonuje wysoki dziewiąty skok Analiza indywidualnych skoków na trampolinie męż- (801>), ale pod siebie. Czas wykonania skoku 1,78 sek. czyzn medalistów IO 2004 ( rys. 5). Trudność skoku 1,3 pkt. Ilość stopni w saltach Złoty medalista IO 2004 Juri Nikitin zademonstro- obrotowych 900° ( tab. 5). Zawodniczka musiała wy- wał bardzo wysoki poziom przygotowania techniczne- prowadzić skok na większą wysokość, by przygotować go. Wyznaczona krzywa złotego medalista IO 2004 ma ostatni dziesiąty skok (831/). Czas wykonania dziesiątego tendencję krzywej zmiennej, „falistej.” Widoczny jest skoku 1,41 sek. Trudność 1,6 pkt., ilość stopni w obrotach oryginalny taktyczny wariant wykonania układu.(rys.7). saltowych w tym skoku osiągnęła 1440°. Analiza porów- Różnica czasu wykonania pierwszego skoku 2,04 sek. nawcza układów ćwiczeń Karen Cockburn wykonanych i ostatniego skoku 1,74 sek. wyniosła 0,30 sek (rys. 7). na IO 2004 i IO 2008 świadczy o tym, że w programie Pierwszy skok potrójne salto łamane w przód pół śruby startowym IO 2008 jest siedem skoków, które wystąpiły w trzecim salcie (12001>) wykonany bardzo wysoko, w programie startowym IO 2004 roku. czas wykonania skoku 2,04 sek. Poza rozruchowa (PR) Czas wykonania układu 16,82 sek.( na IO 2004-17,6 wykonana z centrum trampoliny, sylwetka wyprostowana sek.) ramiona w górze. Obroty kończy w szczytowym punkcie Trudność układu 14,4 pkt. ( na IO 2004-14,6 pkt.) wznoszenia. Trudność 1,8 pkt. Ilość stopni w obrotach Ilość stopni w obrotach saltowych 12060º ( na IO saltowych 1260°. PR do wykonania (12101o) potrójne- 2004-11800º) go salta w zgrupowaniu w tył w pierwszym salcie pół Karen Cockburn (CAN) zajęła w indywidualnych śruby i w trzecim salcie pół śruby wykonana w pozycji skokach na trampolinie w fi nale IO 2008- II miejsce (na wyprostowanej z centrum trampoliny. Czas wykonania IO 2004– II miejsce). skoku 2,04 sek. Ocena za trudność wykonania 1,7 pkt. Krzywa czasów wykonania indywidualnych sko- Ilość stopni w obrotach saltowych wyniosła 1440°. Nie- ków układu ćwiczeń na trampolinie Jekateriny Khilko zwykła stabilność wykonania tak trudnych skoków, bez (UZB) w fi nale IO 2008 roku wskazuje na stabilną, ale, utraty wysokości skoków i czasu wykonania świadczy o w określonej mierze, postępowo - falistą i obniżoną ich wysokim mistrzostwie wykonawcy. Zawodnik wykonał wysokość( rys. 6). Różnica lepszego czasu wykonania obroty na 2,700° (tab. 7).. Drugim wskaźnikiem mistrzo- skoku 1,86 sek, a skoku posiadającego gorszy czas 1,61 stwa są uzyskane oceny za trudność (1,8, 1, 7 pkt.). Poza sek- wyniosła 0,25 sek. (różnica czasu pierwszego sko- końcowa w centrum trampoliny, sylwetka wyprostowana ku 1,86 sek., a ostatniego skoku 1,67 sek. wyniosła– 0,19 z ramionami w górze. Daje to doskonałą PR do wykona- sek). U złotej medalistki IO 2008 He Wenny różnica ta nia trzeciego skoku (12001o), ilość wykonanych obrotów wyniosła 0,32 sek., a u Karen Cockburn – II miejsce- 0,51 1260°. Także w tym skoku zawodnik kończy kombinację sek. Analiza video-materiałów skoków Jekateryny Khilko w centrum trampoliny z ramionami w górze. Czas wyko- dała możliwość wyróżnić na krzywiej pięć części czasów, nania skoku (1,97 sek.). Widoczny jest minimalny spadek charakterystycznych dla wykonania danego układu. czasu wykonania trzeciego salta potrójnego o 0,07 sek. Pierwszą część stanowią skoki (12001>, 811>). w stosunku do dwóch poprzednich salt potrójnych. Trud- Czas wykonania skoków 1,86 sek. i 1,81 sek. Trudność ność 1,6 pkt. Zawodnik w następnym czwartym skoku 1,8 pkt i 1,4 pkt,. ilość stopni w obrotach saltowych, ko- (811 >), podwójne salto łamane w tył w pierwszym i dru- lejno: 1260º i 1080º ( tab. 6). Zawodniczka wykonała gim salcie pół śruby, koryguje pozę ciała wykonując skok skoki z bardzo dobrą dynamiczną postawą, usztywniono- o 0,02 sek. wyżej. Sylwetka w pozycji łamanej utrzymana sprężystą, na sterowanej wysokości. Drugą część stano- chwytem pod kolana. Trudność 1,4 pkt. Czas wykonania wią skoki (821>, 813>). Czas wykonania 1,75 sek. i 1,75 1,99 sek. Ilość stopni w obrotach saltowych 1080°. Piąty sek. Trudność 1,5 pkt., i 1,6 pkt. Ilość stopni w obrotach skok (823/), ilość stopni w obrotach saltowych skoku to saltowych 1260º i 1440º. Skoki wykonane stabilnie, w 1620°. Skok wykonany w środku kombinacji. Ilość obro- centrum trampoliny. Trzecią cześć krzywej czasów wy- tów powoduje spadek wysokości skoku. Poza końcowa w konania skoków stanowią ćwiczenia (803>, 811o, 803o). centrum trampoliny, co świadczy o doskonałym panowa- Czasy wykonanych skoków- 1,68 sek., 1,67 sek., 1,68 niu nad elementami w kombinacji. Czas wykonania 1,88 sek. Skoki wykonywane coraz szybciej na niższej wy- sek. Powoduje to spadek czasu o 0,11 sek. w stosunku do sokości. Trudność, kolejno: 1,5 pkt., 1,2 pkt., 1,3 pkt. W skoku poprzedniego. Szósty skok (813 >), podwójne salto tab.6 podano ilość stopni w obrotach saltowych. Suma łamane w pierwszym salcie pół śruby, w drugim półtorej trzech skoków 3600º. Czwartą część stanowią skoki (8>, śruby wykonany z centrum trampoliny. Skok wykonany 801>). Czasy, odpowiednio: 1,61 sek. i 1,61 sek. Trud- w czasie 1,96 sek. Drugi raz udaje się zawodnikowi po- ność 1,2 pkt. i 1,3 pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych prawić wysokość o 0,08 sek. Ilość obrotów 1440° (tab.7). 720º i 900º. Zawodniczka taktycznie obniżyła trudność Trudność skoku oceniona na 1,6 pkt. Od tego skoku na- ósmego i dziewiątego skoku, żeby zabezpieczyć stabil- stępuje stały spadek krzywej czasu wykonania poszcze- 177 Karen Cockburn (CAN) 2 1,96 1,92 1,92 1,88 1,82 1,84 1,78 1,8 1,74 1,76 1,73 1,73 1,72 1,68 1,6 Czas 1,64 1,6 1,59 1,6 1,56 Czas skoków 1,52 1,48 1,44 1,41 1,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys. 5. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2008 Karen Cockburn (CAN), II miejsce. Tablica 5. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2008 roku Karen Cockburn(CAN)- II miejsce Czasy Symboliczne Trudność Ilość stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w obrotach skoków skoków(sek) skoków (pkt.) saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół 1 1,92 12001 > 1,8 1260° śrubą w trzecim salcie 2. Podwójne salto łamane w tył w 2 1,82 811 > 1,4 1080° pierwszym i drugim salcie pół śruby 3. Podwójne salto w pół kucznej w 3 1,6 823 o przód w pierwszym salcie śruba w 1,5 1620° drugim półtorej śruby 4. Podwójne salto w zgrupowaniu w 4 1,74 811 o 1,2 1080° tył w każdym salcie pół śruby 5. Podwójne salto łamane w przód 5 1,73 803 > 1,5 1260° półtorej śruby w drugim salcie 6. Podwójne salto w tył w pół kucznej 6 1,73 831 o pozycji, półtorej śruby w pierwszym i 1,4 1440° pół śruby w drugim salcie 7. Podwójne salto łamane w przód w 7 1,59 821 > pierwszym salcie śruba w drugim pół 1,5 1260° śruby 8 1,6 8 > 8. Podwójne salto łamane w tył 1,2 720° 9. Podwójne salto łamane w przód w 9 1,78 801 > 1,3 900° drugim salcie pół śruby 10. Podwójne salto proste w tył w 10 1,41 831 / pierwszym salcie półtorej i drugim pół 1,6 1440° śruby gólnych elementów. Siódmy skok (803>), podwójne salto skoków. Ocena trudności 1,6 pkt( tab. 7). Dziewiąty skok łamane w przód półtorej śruby w drugim salcie wykona- (821/) podwójne salto proste w przód śruba w pierwszym ny w czasie 1,9 sek. Poza końcowa wykonana w centrum salcie i pół śruby w drugim salcie, zawodnik utrzymuje trampoliny. Ilość obrotów 1260°. Trudność skoku ocenio- na wysokości skoku poprzedniego. Poza rozruchowa wy- no na 1,5 pkt. Dalszy spadek wysokości skoków, jednak- konana w centrum trampoliny w pozycji wyprostowanej, że wykonywanych doskonale technicznie i umiejscawia- usztywnionej. Ilość stopni w obrotach saltowych wynio- ne przez zawodnika w centrum trampoliny. Ósmy skok sła 1260°. Trudność skoku 1,5 pkt. (831/), podwójne salto proste w tył w pierwszym salcie Zawodnik przygotowuje się do wykonania ostat- półtorej śruby, w drugim pół śruby. Poza rozruchowa niego skoku wykonanego w najkrótszym czasie z najwięk- (PR) przyjęta w pozycji wyprostowanej z ramionami w szą ilością obrotów. Skok (833/), podwójne salto proste w górze. Podczas wykonania śrub w saltach sylwetka po- przód półtorej śruby w pierwszym i drugim salcie (tab.7). zostaje cały czas w napięciu. Ilość obrotów 1440°. Czas Elementy wykonane w pozycji wyprostowanej. Czas wy- wykonania 1,8 sek. Dalszy nieznaczny spadek wysokości konania 1,74 sek., ocena trudności 1,8 pkt., ilość stopni w 178 obrotach 1800°. towych trzech skoków 3,960°. Czas wykonania poszcze- Czas wykonania układu 19,14 sek. gólnych elementów tej grupy skoków (2,07 sek., 1,93 Trudność układu 16,2 pkt. sek., 2,01 sek.). Średni czas wykonania jednego skoku Ilość stopni w obrotach saltowych 13860°. wyniósł 2,0 sek. Jednakże widoczne są duże wahania cza- Yuri Nikitin (UKR) zajął w fi nale indywidualnych sów wykonania każdego ze skoków. Pierwszy ze skoków skoków na trampolinie IO 2004– wykonany na dużej wysokości w najdłuższym czasie z I miejsce. analizowanych skoków na obu IO. Pierwszy skok potrój- Wykres czasów (rys.8) wykonanego układu ćwiczeń ne salto łamane w trzecim salcie pół śruby zawodnik miał skoków na trampolinie Alexandra Moskalenko (RUS) fi - najprawidłwiejszą poza rozruchowa wykonaną z centrum nalie IO 2004 jest niestabilny, ale złoty medalista IO 2000 siatki Ilość stopni w obrotach saltowych wyniosła 1260°. wykonuje bardzo wysokie skoki, robie to w sposób tech- Trudność 1,8 pkt. Drugi skok potrójne salto w zgrupowa- niczny, na poziomie wysokiej ich trudności ( tab.8). niu z pół śruby w pierwszym i trzecim salcie wykonany w Zawodnik rozpoczął układ potrójnymi saltami ( najkrótszym czasie z salt potrójnych tj. 1,93 sek., jednak- 12001>, 12101o, 12001o). Ilość stopni w obrotach sal-

Ekaterina Khilko (UZB)

2 1,96 1,92 1,88 1,86 1,84 1,81 1,8 1,75 1,75 1,76 1,68 1,68 1,72 1,67 1,67 1,68 1,64 1,61 1,61 Czas 1,6

Czas skoków 1,56 1,52 1,48 1,44 1,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys.6. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalistki IO 2008 Ekateriny Khilko (UZB), III miejsce Tablica 6. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych) skoków na trampolinie fi nalistki IO 2008 roku Ekateriny Khilko (UZB)- III miejsce Czasy Symboliczne Trudność Ilość stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w obrotach skoków skoków(sek) skoków (pkt) saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół 1 1,86 12001 > 1,8 1260° śruby w trzecim salcie 2. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 2 1,81 811 > 1,4 1080° szym i drugim salcie pół śruby 3. Podwójne salto łamane w przód w 3 1,75 821 > pierwszym salcie śruba w drugim pół 1,5 1260° śruby 4. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 4 1,75 813 > szym salcie pół śruby w drugi salcie 1,6 1440° półtorej śruby 5. Podwójne salto łamane w przód półto- 5 1,68 803 > 1,5 1260° rej śruby w drugim salcie 6. Podwójne salto w zgrupowaniu w tył 6 1,67 811 o 1,2 1080° w każdym salcie pół śruby 7. Podwójne salto w zgrupowaniu w 7 1,68 803 o 1,3 1260° przód w drugi salcie półtorej śruby 8 1,61 8 > 8. Podwójne salto łamane w tył 1,2 720° 9. Podwójne salto łamane w przód w 9 1,61 801 > 1,3 900° drugim salcie pół śruby 10. Podwójne salto proste w tył w pierw- 10 1,67 831 / 1,6 1440° szym salcie półtorej i drugim pół śruby

179 że zawodnik wykonuje w tym elemencie obroty na 1440°. kompozycji. Suma ilośći stopni w obrotach saltowych jest Ocena trudności 1,7 pkt.. Trzeci skok potrójne salto w równa 5,040°. Czasy wykonania skoków 1,86 sek., 1,93 zgrupowaniu w trzecim salcie pół śruby zawodnik wyko- sek., 1,86 sek., 1,86 sek.. Średni czas wykonania skoku nuje o 0,08 sek. dłużej i wyżej od skoku drugiego. Wyso- 1,87 sek. Charakterystyczny jest skok (803>). Zawodnik kość ta ma dać czas i energię do wykonania następnych tym skokiem przygotowuje siś do końcowej części ukła- skoków, a to skoki (831/, 823/). Ilość stopni w obrotach du.. Trudność skoków wysoka (1,6 pkt., 1,5 pkt., 1,4 pkt., saltowych wykonanych dwóch skoków3060°. Skoki wy- 1,5 pkt.). Dziesiąty skok (833/), podwójne salto proste w konane w czasie (1,94sek. i 1,96 sek.). Czasy wykonanych przód półtorej śruby w pierwszym i drugim salcie. Ilość skoków są stabilne, jak i trudność (1,6 pkt., 1,7 pkt.). Sko- stopni w obrotach saltowych 1800°. Skok wykonany w ki (813>, 803>, 811>, 821/) są charakterystyczne dla całej czasie 1,74 sek. Trudność skoku bardzo wysoka, wyrażo-

Yuri Nikitin (UKR)

2,2 2,16 2,12 2,08 2,04 2,04 2,04 1,97 1,99 2 1,96 1,96 1,88 1,9 1,92 1,88 1,82 Czas 1,84 1,8 1,8 1,74

Czas skoków 1,76 1,72 1,68 1,64 1,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys.7. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2004 Yuri- ja Nikitina (UKR), I miejsce. Tablica 7. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2004 roku Jurija Nikitina (UKR)- I miejsce Ilość Czasy Symboliczne Trudność stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w skoków skoków(sek) skoków (pkt) obrotach saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół 1 2,04 12001 > 1,8 1260° śruby w trzecim salcie 2. Potrójne salto w zgrupowaniu w tył z 2 2,04 12101 o 1,7 1440° pół śruby i w trzecim salcie 3. Potrójne salto w zgrupowaniu w przód 3 1,97 12001 o 1,6 1260° pół śruby w trzecim salcie 4. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 4 1,99 811 > 1,4 1080° szym i drugim salcie pół śruby 5. Podwójne salto proste przód w pierw- 5 1,88 823 / 1,7 1620° szym salcie śruba w drugim półtorej śruby 6. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 6 1,96 813 > szym salcie pół śruby w drugim salcie 1,6 1440° półtorej śruby 7. Podwójne salto łamane w przód półtorej 7 1,9 803 > 1,5 1260° śruby w drugim salcie 8. Podwójne salto proste w tył w pierw- 8 1,8 831 / szym salcie półtorej śruby w drugim pół 1,6 1440° śruby 9. Podwójne salto proste w przód śruba w 9 1,82 821 / 1,5 1260° pierwszym pół śruby w drugim salcie 10. Podwójne salto proste w przód z 10 1,74 833 / 1,8 1800° półtorej śruby w pierwszym i drugim salcie

180 na oceną 1,8 pkt. powanie następuje na wznoszącej trajektorii ruchu. Czas Różnica czasu wykonania skoku pierwszego 2,07 wykonania ćwiczenia sek., a skoku ostatniego 1,74 sek. wyniosła 0,33 sek. 1,98 sek.. Ilość stopni w obrotach osiągnęła 1260° Czas wykonania układu 19,16 sek (tab 10). Lądowanie w centrum trampoliny. Zawodnik Ilość stopni w obrotach saltowych 13860º rozgrupowuje się na dużej wysokości planując lądowa- Trudność układu 16,2 pkt. nie. Trudność skoku 1,8 pkt. Doskonale przygotowana PR Alexander Moskalenko (RUS) zajął w indywidu- do wykonania drugiego skoku (12101o), potrójne salto alnych skokach na trampolinie w fi nale IO 2004- II miej- w zgrupowaniu w tył w pierwszym i trzecim salcie pół sce. śruby. Sylwetka zgrupowania utrzymana bardzo ściśle. Krzywa czasów wykonania układu ćwiczeń w sko- Ilość stopni w obrotach saltowych wyniosła 1440°. Lą- kach na trampolinie Henryka Stehlika (GER) w fi nale IO dowanie wykonane lekko poza centrum siatki trampoliny. 2004 ma tendencję do stabilnie spadającej. Różnica czasu Czas wykonania 1,96 sek. trudność skoku 1,7 pkt. Trzeci wykonania skoku pierwszego 2,01 sek.,a skokiem ostat- ze skoków potrójnych (12001o), potrójne salto w zgru- nim 1,68 sek. wyniosła 0,33 sek (rys. 9). powaniu w przód pół śruby w trzecim salcie. PR według Zawodnik rozpoczyna układ skokiem ( 12001>) - nas wykonana zbyt wcześnie. Czas wykonania 1,94 sek. potrójne salto łamane w przód, z pół śruby w trzecim sal- Sylwetka w saltach doskonale utrzymana w zgrupowaniu, cie. Poza rozruchowa wykonana z centrum trampoliny w jednakże zawodnika przenosi zbyt daleko po rozgrupowa- pozycji wyprostowanej, widocznie usztywnionej, ramio- niu za czerwony prostokąt siatki trampoliny. Ilość stopni na w górze. Czas wykonania skoku 2,01 sek. Ilość stop- w obrotach 1260°. Trudność 1,6 pkt. PR czwartego skoku ni w obrotach saltowych wyniosła 1260°. Trudność 1,8 została przez zawodnika skorygowana. Ramiona wyrzu- pkt. Kompozycja obejmowała tylko jeden skok potrójne cone wysoko nad głowę, sylwetka wyprostowana. (811>) salto. Trzy następne skoki (813o, 823/, 813>) wykonane - podwójne salto łamane w tył w każdym salcie pół śruby. w czasie 1,96 sek., 1,89 sek., 1,8 sek. Średni czas 1,88 Ilość stopni w obrotach saltowych 1080°. Sylwetka w po- sek. .Trudność ćwiczeń 1,4 pkt.,1,7 pkt.,1,6 pkt (tab. 9).. zycji łamanej utrzymana bardzo ściśle. Obroty wykonane Ilość stopni w obrotach saltowych bardzo wielka - 5400º na wznoszącej części trajektorii ruchu. Czas wykonania ( 1440º,1620º,1440º ). Zawodnik wykonuje ćwiczenia na 1,95 sek. Poza końcowa umiejscowiona w centrum tram- wysokim sportowo-technicznym poziomie. Skok piąty poliny. Trudność 1,4 pkt. Wydzieliliśmy na krzywej cza- (803>), podwójne salto łamane w przód półtorej śruby w sów cztery pierwszych skoki. Ilość stopni w obrotach sal- drugim salcie. Czas wykonania skoku 1,84 sek. Poza koń- towych w czterech pierwszych skokach wyniosła 5,040°. cowa w centrum trampoliny, sylwetka wyprostowana, ra- Mała różnica czasu wykonania skoków, ale ich trudność miona w górze. Ilość stopni w obrotach saltowych wynio- podczas wykonania każdego następnego skoku ma spad- sła 1260°. Czas wykonania 1,84 sek. Zawodnik ten skok kwą tendencję (1,8 pkt., 1,7 pkt., 1,6 pkt., 1,4 pkt). We- wykonał w dłuższym czasie niż poprzednie, aby na po- dług nas bardzo interesującą stanowią skoki (823/, 831/, zostałe skoki starczyło energii sterowania ruchamy. Skoki 821/), ilość (suma) stopni w obrotach saltowych 4,320°, szósty, siódmy, ósmy i dziewiąty (811>, 801>, 831/, 821/), czasy wykonania poszczególnych skoków w kolejności charakteryzują się prawie identycznymi czasami wykona- (1,84 sek., 1,84 sek., 1,84 sek.). Trudności skoków wska- nia (1,74 sek., 1,75 sek., 1,76 sek., 1,76 sek.) (tab.9). Śred- zują na spadkową tendencję (1,7 pkt., 1,6 pkt., 1,5 pkt.), ni czas wykonania skoku 1,75 sek. Ilość stopni w obro- średnia -1,6 pkt.. Ósmy skok (813>) podwójne salto ła- tach saltowych wyniosła 4,680° (1080º,900º,1440º,1260º). mane w tył w pierwszym salcie pół śruby w drugim salcie Trudnośći zróżnicowane (1,4 pkt., 1,3 pkt., 1,6 pkt., 1,5 półtorej śruby, wykonany w czasie 1,88 sek. ( rys. 10). pkt.). Średnia trudność 1,45 pkt. Ostatni skok (833/), po- Zawodnik bardzo mocno zaznacza pozycję łamaną z głę- dwójne salto proste w tył z półtorej śruby w pierwszym i bokim chwytem za podudzia. Po czasie wykonania widać, drugim salcie. PR wykonana z centrum trampoliny, syl- że zawodnik przygotowuje się do wykonania końcowej wetka wyprostowana, ramiona w górze. Wykonany w części układu. Ilość stopni w obrotach saltowych wynio- czasie 1,68 sek .Ilość stopni w obrotach saltowych 1800°. sła 1440°. Trudności 1,6 pkt. Dziewiąty skok (803>), po- Ttrudność wykonania wysoka 1,8 punktu. dwójne salto łamane w przód półtorej śruby w drugim sal- Czas wykonania układu 18,19 sek. cie. Czas wykonania 1,91 sek. Zawodnik wydłuża nadal Trudnośc układu 15,6 pkt. czas wykonanych skoków przez co zwiększa wysokość. Ilość stopni w obrotach saltowych 13500º Ilość stopni w obrotach saltowych wyniosła 1260°. Trud- Henrik Stehlik (GER) zajął w indywidualnych sko- ność 1,5 pkt. Ostatni skok (833/) podwójne salto proste w kach na trampolinie w fi nale IO 2004 - III miejsce tył w każdym salcie półtorej śruby( tab.10). Ilość stopni Analiza indywidualnych skoków na trampolinie męż- w obrotach saltowych 1800°, czas wykonania 1,85 sek. czyzn medalistów IO 2008 Interesujące jest, że skok został wykonany w dłuższym Na podstawie wykresu czasów wykonanych in- czasie niż skoki grupy drugiej. Trudność 1,8 pkt. Różnica dywidualnych skoków na trampolinie mistrza IO 2008 czasu wykonania skoku pierwszego 1,98 sek., a skokiem Lu Chunlong (CHN) można powiedzieć o zbliżonej do ostatnim 1,85 sek. wyniosła 0,13 sek prostej krzywej ( rys. 10), wyznaczonej przez wykonane Czas wykonania układu 18,99 sek. ćwiczenia. Poza rozruchowa do skoku (12001>), potrój- Trudność układu 16,2 pkt ne salto łamane w przód w trzecim salcie pół śruby wy- Ilość stopni w obrotach saltowych 13860º konana z centrum trampoliny. Sylwetka wyprostowana, Lu Chunlong (CHN) zajął w indywidualnych sko- usztywniona, ramiona w górze. Pozycja łamana w potrój- kach na trampolinie w fi nale IO 2008- I miejsce. nych saltach utrzymana stabilnie, skłon głęboki. Rozgru- Krzywa czasów wykonania indywidualnych 181 Alexander Moskalenko (RUS) 2,2 2,16 2,12 2,08 2,07 2,04 2,01 2 1,96 1,93 1,94 1,96 1,93 1,92 1,86 1,86 1,86 1,88 1,84 Czas 1,8 1,74 Czas skoków 1,76 1,72 1,68 1,64 1,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys. 8. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2004 Alexander Moskalenko (RUS), II miejsce. Tablica 8. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2004 Alexan- der Moskalenko (RUS)- II miejsce Ilość Czasy Symboliczne Trudność stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w skoków skoków(sek) skoków (pkt) obrotach saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół śruby 1 2,07 1,8 1260° 12001 > w trzecim salcie 2. Potrójne salto w zgrupowaniu w tył pół 2 1,93 1,7 1440° 12101 o śruby w trzecim salcie 3. Potrójne salto w zgrupowaniu w przód z 3 2,01 1,6 1260° 12001 o pół śruby w trzecim salcie 4. Podwójne salto proste w tył w pierwszym 4 1,94 salcie półtorej śruby w drugim salcie pół 1,6 1440° 831 / śruby 5. Podwójne salto proste przód w pierwszym 5 1,96 1,7 1620° 823 / salcie śruba w drugim półtorej śruby 6. Podwójne salto łamane w tył w pierwszym 6 1,86 salcie pół śruby w drugim salcie półtorej 1,6 1440° 813 > śruby 7. Podwójne salto łamane w przód półtorej 7 1,93 1,5 1260° 803 > śruby w drugim salcie 8. Podwójne salto łamane w tył w pierwszym 8 1,86 1,4 1080° 811 > i drugim salcie pół śruby 9. Podwójne salto proste w przód śruba w 9 1,86 1,5 1260° 821 / pierwszym pół śruby w drugim salcie 10. Podwójne salto proste w przód z półtorej 10 1,74 1,8 1800° 833 / śruby w pierwszym i drugim salcie skoków układu ćwiczeń na trampolinie Jasona Burnett żania czasu wykonania kolejno: 1,98sek., 1,95 sek., co w (CAN) w fi nale IO 2008 wskazuje na stabilną, ale, w stosunku do pierwszego skoku daje krótszy czas wykona- określonej mierze, postępowo - falistą i obniżoną ich wy- nia o 0,07 sek., 0,10 sek. Oceny skoków bardzo wysokie sokość( rys.11). 2,0 pkt., 1,7 pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych dwóch Pierwszy skok w układzie (12001>), potrójne salto skokach wyniosła 3780° (2160º i 1620º). Doskonałą mul- łamane w przód z pół śrubą w trzecim salcie zawodnik tiplikację poz zaprezentował zawodnik w drugim skoku. wykonał bardzo wysoko. Czas wykonania 2,05 sek. PR Czwarty skok (831>), podwójne salto łamane w tył półto- wykonana z centrum trampoliny w pozycji wyprostowa- rej śruby w pierwszym salcie i pół śruby w drugim salcie. nej, widocznie usztywnionej. Ilość stopni w obrotach sal- PR rozpoczęta z centrum trampoliny z ramionami w gó- towych 1260°. Trudność skoku wysoka -1,8 pkt (tab.11). rze, sylwetka usztywniona, wyprostowana. Czas wykona- Drugi i trzeci skok (853/, 823>) wskazują tendencję obni- nia 2,0 sek. Skokiem tym zawodnik podniósł wysokość

182 wykonywanych ćwiczeń. Jednakże naszym zdaniem zbyt 1,85 sek, 1,85sek., 1,82 sek.), rys.11. Średni czas wykona- wolno wykonał multiplikację poz w śrubach co spowodo- nia skoku w tej grupie wyniósł 1,83 sek. Oceny trudności wało, że pozę końcową zawodnik przyjął za czerwonym kolejno: 1,6 pkt., 1,5 pkt., 1,6 pkt., 1,7 pkt. Dziesiąty skok prostokątem siatki trampoliny. Ilość stopni w obrotach to (833/), podwójne salto proste półtorej śruby w obu sal- saltowych 1440° (tab. 11). Ocena trudności 1,6 pkt. Pią- tach. Ilość stopni w obrotach saltowych w skoku osiąg- ty skok (803>), podwójne salto łamane w przód z półto- nęła 1800°. Trudność 1,8 pkt. Czas wykonania 1,75 sek. rej śruby w drugim salcie wykonany w krótszym czasie, Różnica czasu wykonania skoku pierwszego 2,05 sek., a niż poprzedni skok- 1,94 sek. Ilość stopni w obrotach skokiem ostatnim 1,75 sek. wyniosła 0,30 sek. saltowych 1260°. Trudność 1,5 pkt. Charakterystyczną Czas wykonania układu 19,02 sek. grupę stanowią skoki (831/, 821>, 813>, 832/), ilość ob- Trudność układu 16,8 pkt. rotów wyniosła 5,760°, czas wykonania skoków bardzo Ilość stopni w obrotach saltowych 15300º stabilny.W poszczególnych skokach wynosił (1,83sek., Jason Barnett (CAN) zajął w indywidualnych sko-

Henrik Stehlik (GER) 2,2 2,16 2,12 2,08 2,04 2 2,01 1,96 1,96 1,92 1,89 1,88 1,84 1,84 1,8 Czas 1,8 1,76 1,75 1,76 1,76 1,74 1,72 1,68

Czas skoków 1,68 1,64 1,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys.9. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2004 Hen- rika Stehlik (GER), III miejsce. Tablica 9. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2004 roku Henrik Stehlik (GER)- III miejsce Ilość Czasy Symboliczne Trudność stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w skoków skoków (sek) skoków (pkt) obrotach saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół śruby 1 2,01 12001 > 1,8 1260° w trzecim salcie 2. Podwójne salto w zgrupowaniu w tył pół- 2 1,96 813 o 1,4 1440° torej śruby w pierwszym i drugim salcie 3. Podwójne salto proste przód w pierwszym 3 1,89 823 / 1,7 1620° salcie śruba w drugim półtorej śruby 4. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 4 1,8 813 > szym salcie pół śruby w drugim salcie pół- 1,6 1440° torej śruby 5. Podwójne salto łamane w przód półtorej 5 1,84 803 > 1,5 1260° śruby w drugim salcie 6. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 6 1,74 811 > 1,4 1080° szym i drugim salcie pół śruby 7. Podwójne salto łamane w przód w drugim 7 1,75 801 > 1,3 900° salcie pół śruby 8. Podwójne salto łamane w tył w pierwszym 8 1,76 831 / 1,6 1440° salcie półtorej śruby w drugim pół śruby 9. Podwójne salto proste w przód śruba w 9 1,76 821 / 1,5 1260° pierwszym pół śruby w drugim salcie 10. Podwójne salto proste w tył z półtorej 10 1,68 833 / 1,8 1800° śruby w pierwszym i drugim salcie

183 Lu Chunlong (CHN) 2,2 2,16 2,12 2,08 2,04 2 1,96 1,98 1,94 1,95 1,96 1,91 1,92 1,88 1,85 1,88 1,84 1,84 1,84 1,84 Czas 1,8 1,76 Czas skoków 1,72 1,68 1,64 1,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Kolejności skoków Rys.10. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2008 Lu Chunlong (CHN), I miejsce. Tablica 10. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2008 Lu Chunlong (CHN)- I miejsce Ilość Czasy Symboliczne Trudność stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w skoków skoków skoków (pkt.) obrotach (sek.) saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół śru- 1 1,98 12001 > 1,8 1260° by w trzecim salcie 2. Potrójne salto w tył w zgrupowaniu z pół 2 1,96 12101 o śruby w pierwszym i pół śruby w trzecim 1,7 1440° salcie. 3. Potrójne salto w zgrupowaniu w przód z 3 1,94 12001 o 1,6 1260° pół śrubą w trzecim salcie 4.Podwójne salto łamane w tył w pierw- 4 1,95 811 > 1,4 1080° szym i drugim salcie pół śruby 5. Podwójne salto proste przód w pierw- 5 1,84 823 / 1,7 1620° szym salcie śruba w drugim półtorej śruby 6. Podwójne salto proste w tył w pierwszym 6 1,84 831 / 1,6 1440° salcie półtorej śruby i drugim pół śruby 7. Podwójne salto proste w przód śruba w 7 1,84 821 / 1,5 1260° pierwszym pół śruby w drugim salcie 8. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 8 1,88 813 > szym salcie pół śruby w drugi salcie półto- 1,6 1440° rej śruby 9. Podwójne salto łamane w przód półtorej 9 1,91 803 > 1,5 1260° śruby w drugim salcie 10. Podwójne salto proste w tył z półtorej 10 1,85 833 / 1,8 1800° śruby w pierwszym i drugim salcie kach na trampolinie w fi nale IO 2008- II miejsce. cim skoku (12101o, 12001o), czas wykonania jest zbli- Krzywa czasów wykonania indywidualnych sko- żony i wynosi kolejno: 1,91 sek., 1,92 sek. Ilość stopni ków układów ćwiczeń na trampolinie Dong Donga (CHN) w obrotach saltowych w drugim i trzecim skoku wynio- w fi nalie IO 2008 jest falista (rys. 12).. sła 2700° (tab. 12). Trudność skoków 1,7 pkt., 1,6 pkt. Pierwszy skok (12001>), potrójne salto łamane w Następna grupa skoków to (831>, 805>, 811>), ilość wy- przód z pół śrubą w trzecim salcie wykonane z centrum konanych obrotów wyniosła 4140°, czas wykonania sko- trampoliny z ramionami w górze, sylwetka wyprostowa- ków to odpowiednio 1,81sek., 1,85sek., 1,88 sek. Średni na. Skok wykonany wysoko 2,0 sek.. Zawodnik wykonał czas 1,84 sek. Interesujące jest, że zawodnik ze skoku na doskonałe zgrupowanie w pozycji łamanej. Ilość stopni skok wydłuża czas wykonania ćwiczeń, a co za tym idzie w obrotach saltowych jest równą 1260°. Poza końcowa i wysokości skoku. Trudność wykonania skoków 1,6 pkt., w centrum trampoliny. trudnośc 1,8 pkt. W drugim i trze- 1,7 pkt., 1,4 pkt. (tab. 12). Średnia ocena wyniosła 1,5

184 Jason Barnett (CAN) 2,2 2,16 2,12 2,08 2,04 2,05 2 1,98 2 1,95 1,96 1,94 1,92 1,85 1,88 1,83 1,85 1,82 1,84 Czas 1,8 1,75 Czas skoków 1,76 1,72 1,68 1,64 1,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków Rys.11. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2008 Jason Barnett (CAN), II miejsce. Tablica 11. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2008 Jason Barnett (CAN)- II miejsce Ilość Czasy Symboliczne Trudność stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w skoków skoków skoków (pkt.) obrotach (sek.) saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół śru- 1 2,05 12001 > 1,8 1260° by w trzecim salcie 2. Podwójne salto proste w tył dwie i pół 2 1,98 853 / śruby w pierwszym salcie i półtorej śruby 2,0 2160° w drugim 3. Podwójne salto łamane w przód w pierw- 3 1,95 823 > 1,7 1620° szym śruba w drugim półtorej śruby 4. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 4 2 831 > szym salcie półtorej śruby w drugim pół 1,6 1440° śruby 5. Podwójne salto łamane w przód z półto- 5 1,94 803 > 1,5 1260° rej śruby w drugim salcie 6. Podwójne salto proste w tył w pierwszym 6 1,83 831 / 1,6 1440° salcie półtorej śruby w drugim pół 7. Podwójne salto łamane w przód w pierw- 7 1,85 821 > 1,5 1260° szym salcie, śruba w drugim pół śruby 8. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 8 1,85 813 > szym salcie pół śruby w drugim salcie pół- 1,6 1440° torej śruby 9. Podwójne salto w przód w pierwszym 9 1,82 832 / 1,7 1620° salcie półtorej śruby w drugim śruba 10. Podwójne salto proste w tył z półtorej 10 1,75 833 / 1,8 1800° śruby w pierwszym i drugim salcie pkt. Skoki siódmy, ósmy i dziewiąty (821>, 813>, 803>). Trudność układu 16,2 pkt. Ilość stopni w obrotach saltowych wynosi 3,960° ( 1260º, Ilość stopni w obrotach saltowych układu 13860º 1440º, 1260º). Czasy wykonania skoków kolejno 1,82 Dong Dong (CHN) zajął w indywidualnych sko- sek., 1,81 sek., 1,83 sek. Średni czas 1,82 sek. Trudność kach na trampolinie w fi nale IO 2008- III miejsce. skoków 1,5 pkt., 1,6pkt., 1,5 pkt. Dziesiąty skok (833/). Wnioski Ilość stopni w obrotach saltowych skoku 1800°, czas wy- 1. Analiza indywidualnych skoków na trampolinie me- konania ćwiczenia 1,68 sek. Trudność 1,8 pkt. Różnica dalistów IO 2004 i IO 2008 wykazała wysoki poziom czasu wykonania skoku pierwszego 2,0 sek., a skokiem przygotowania technicznego sportowców, indywidu- ostatnim 1,68 sek. wyniosła 0,32 sek. alny styl wykonania ćwiczeń, piękno. Podstawą do Czas wykonania układu 18,51 sek. uzyskania wysokiej oceny mistrzostwa sportowego

185 jest wskaźnik takich parametrów jak: czas wykona- do skraju czerwonego prostokąta). Powiązane jest to nia skoku i jego trudność, ilość stopni w obrotach z bardzo złożoną koordynacją wykonania salt, w tym saltowych skoku oraz ich sumy w układach. kombinowanych, które wymagają optymizacji stero- 2. Od pierwszego do dziesiątego indywidualnego skoku wania ruchami na podstawie funkcjonowania syste- na trampolinie medalistów IO 2004, IO 2008 bardzo mów sensorowych oraz specjalnej wytrzymałości i widoczne jest faliste obniżenie czasów ich wykona- wysokich psychomotorycznych jakości sportowców. nia. Osiągnięcie czasów wykonania skoków odbywa 3. Trudność wykonania indywidualnych układów w się poprzez podniesienie ich wysokości (technika roz- skokach na trampolinie medalistów IO 2004 i IO poczynania i kończenia skoków w centrum trampoli- 2008 jest parametrem, który zgodnie z przepisami ny) i poprzez długość wykonanego skoku (od skraju FIG- u, podlega ocenie sędziów sportowych. Trud-

Dong Dong (CHN) 2,2 2,16 2,12 2,08 2,04 2 2 1,96 1,91 1,92 1,92 1,88 1,85 1,88 1,83 1,82 1,81 1,84 1,81 Czas 1,8 1,76 1,68 Czas skoków 1,72 1,68 1,64 1,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kolejności skoków

Rys.12. Krzywa czasów (sek.) i kolejności wykonanych indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2008 Dong Dong (CHN), III miejsce. Tablica 12. Elementy struktury czasowej i struktury rzeczowej indywidualnych skoków na trampolinie fi nalisty IO 2008 Dong Dong(CHN)- III miejsce Ilość Czasy Symboliczne Trudność stopni Lp. poszczególnych oznaczenie Tekstowa nazwa skoków skoków w skoków skoków skoków (pkt) obrotach (sek.) saltowych 1. Potrójne salto łamane w przód z pół śrubą 1 2 12001 > 1,8 1260° w trzecim salcie 2. Potrójne salto w tył w zgrupowaniu z pół 2 1,91 12101 o śruby w pierwszym i pół śruby w trzecim 1,7 1440° salcie. 3. Potrójne salto w zgrupowaniu w przód z 3 1,92 12001 o 1,6 1260° pół śrubą w trzecim salcie 4. Podwójne salto łamane w tył w pierwszym 4 1,81 831 > 1,6 1440° salcie półtorej śruby w drugim pół śruby 5. Podwójne salto w przód łamane z dwoma 5 1,85 805 > 1,7 1620° i pół śrubami w drugim salcie 6. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 6 1,88 811 > 1,4 1080° szym i drugim salcie pół śruby 7. Podwójne salto łamane w przód w pierw- 7 1,82 821 > 1,5 1260° szym salcie, śruba w drugim pół śruby 8. Podwójne salto łamane w tył w pierw- 8 1,81 813 > szym salcie pół śruby w drugi salcie półtorej 1,6 1440° śruby 9. Podwójne salto łamane w przód półtorej 9 1,83 803 > 1,5 1260° śruby w drugim salcie 10. Podwójne salto proste w tył z półtorej 10 1,68 833 / 1,8 1800° śruby w pierwszym i drugim salcie

186 ność w dużej mierze zależy od jakości wykonania du 18,99 sek., trudność układu16,2 pkt., ilość stopni węzłowych elementów techniki ćwiczeń. Pionowa, w obrotach saltowych 13860°; sprężysto- usztywniona poza rozruchowa z ramio- II miejsce Jason Barnett (CAN): czas wykonania nami w górze jest podstawą skutecznego odbicia od układu 19,02 sek; trudność układu 16,8 pkt., ilość siatki trampoliny i wykonania złożonej multiplikacji stopni w obrotach saltowych 15300°; póz ciała w locie oraz skutkiem lądowania, ze stero- III miejsce Dong Dong (CHN): czas wykonania ukła- wanym przejściem do następnej pozy rozruchowej, du 18,51 sek., trudność układu 16,2 pkt., ilość stopni następnego skoku. w obrotach saltowych 13860°. 4. Ilość stopni w obrotach saltowych w skokach na 7. Wskaźniki analizowanych parametrów w indywidu- trampolinie świadczy o tym jak wpływa kumulacja alnych skokach na trampolinie mężczyzn, medali- obciążeń w obrotach saltowych na stabilność funk- stów IO 2004 w porównaniu z wynikami medalistów cjonowania układu przedsionkowego, który uczest- IO 2008 posiadają krótszy czas wykonania układów niczy w sterowaniu ruchami. Pomiar, analiza i oce- o 0,01 sek., mniejszą trudność o 0,4 pkt. i mniejszą na ilości stopni w obrotach saltowych w skokach na ilość stopni w obrotach saltowych na 600°. trampolinie może być testem do oceny funkcjonalne- Literatura 1. Болобан В.Н., Бирюк Е. В. Педагогические аспекты развития go stanu organizmu sportowca. структуры движений спортсмена. Комплексная оценка эффек- 5. Kobiety, medalistki IO 2004 w indywidualnych sko- тивности спортивной тренировки. Киев: Комитет по физиче- kach na trampolinie uzyskały następujące wyniki ской культуре и спорту при Совете Министров Украинской ССР, 1978. - С. 55. analizowanych parametrów: 2. Болобан В.Н., Бирюк Е.В. Статодинамическая устойчивость I miejsce Anna Dogonadze (GER): czas wykonania тела спортсмена как показатель эффективного обучения фи- układu 17,06 sek., trudność układu 14,2 pkt., ilość зическим упражнениям регрессирующей сложности. Опти- stopni w obrotach saltowych 11700°; мизация управления процессом совершенствования техниче- ского мастерства спортсменов высшей квалификации. Киев: II miejsce Karen Cockburn (CAN): czas wykonania КГИФК,1979. – С. 79-85. układu 17,6 sek., trudność układu 14,6 pkt., ilość 3. Болобан В.Н. Спортивная акробатика. Киев: Выща школа, stopni w obrotach saltowych 11880°; 1988. – С. 48-64. 4. Болобан В.Н. Сенсомоторная координация как основа техниче- III miejsce Huan Shanshan (CHN): czas wykonania ской подготовки //Наука в олимпийском спорте, 2006.- N 2.- С. układu17,47 sek., trudność układu 14,0 pkt., ilość 96-102. stopni w obrotach saltowych 11520°. 5. Данилов К. Ю. Прыжки на батуте. М.: Физкультура и спорт, 1978. - С. 101. 6. Kobiety medalistki IO 2008 w indywidualnych sko- 6. Данилов К. Ю. Тренировка батутиста. М.: Физкультура и спорт, kach na trampolinie mają następujące wyniki anali- 1983. - С. 208. zowanych parametrów: 7. Садовски Е., Болобан В., Нижниковски Т., Масталеж А., Виш- ниовски В. Кинематическая структура узловых элементов I miejsce He Wenna (CHN): czas wykonania układu спортивной техники акробатических упражнений. //Наука в 17,66 sek., trudność układu 14,5 pkt., ilość stopni w олимпийском спорте,2007.-№1.-С.39-47. obrotach saltowych 12060°; 8. Appelt K. Cviceni na trampoline. Aeceda cvicitele. Praha 1971.- S.84. II miejsce Karen Cockburn (CAN): czas wykonania 9. Bajer W., Czaplicki A. Modeling and inverse simulation of układu 16,82 sek., trudność układu 14,4 pkt., ilość somersaults on the trampoline. Journal of Biomechanics, 2001- stopni w obrotach saltowych 12060°; Vol.34.- S. 1619-1629 III miejsce Jekaterina Khilko (UZB): czas wykonania 10. Bołoban W., Wiśniowski W., Mistułowa T., Niźnikowski T. Metody aktywnego nauczania ćwiczeń akrobatycznych, złożonych układu 17,09 sek., trudność układu 14,4 pkt., ilość koordynacyjnie. Kierunki doskonalenia treningu i walki sportowej. stopni w obrotach saltowych 11700°. Warszawa.: AWF- 2003.- S. 97 – 100. 7. Wskaźniki analizowanych parametrów w indywidu- 11. Czaplicki A., Wiśniowski W.: Analiza salta w tył na trampolinie studentek IWFiS w Białej Podlaskiej w aspekcie mechanicznym alnych skokach na trampolinie kobiet medalistek IO i metodycznym. Gimnastyka- taniec w teorii oraz praktyce 2004 w porównaniu z wynikami medalistek IO 2008 wychowania fi zycznego i sportu, Szot Z., Fostjak. D., Lipowski M., mają dłuższy czas wykonania skoków o 0,18 sek., (red.) Gdańsk: Wydawnictwo DJ, 1998.- S. 139- 142. 12. Czaplicki A., Wiśniowski W.: Stan obciążeń wybranych stawów mniejszą trudność układów o 0,17 pkt. i mniejszą w fazie odbicia na trampolinie. Sport gimnastyczny i taniec w ilość stopni w obrotach saltowych o 240°. badaniach naukowych, Szot Z. (red.), Gdańsk: Wydawnictwo DJ, 8. Mężczyźni, medaliści IO 2004 w indywidualnych 2001. – S. 73- 77. 13. Łojek M., Czaplicki A., Wiśniowski W.: Analiza salta w tył na batucie skokach na trampolinie uzyskali następujące wyniki na podstawie wybranych parametrów biomechanicznych. Trening analizowanych parametrów: sportowy na przełomie wieków, współczesny sport olimpijski i I miejsce Juri Nikitin (UKR): czas wykonania układu sport dla wszystkich, Sozański H., Perkowski K., Śledziewski D. 19,14 sek., trudność układu 16,2 pkt., ilość stopni w (red.), Warszawa: AWF, 2002, - S. 334- 341. 14. Mieczkowski T. Skoki na trampolinie. Skrypt dla studentów uczelni obrotach saltowych 13860°; wychowania fi zycznego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe II miejsce Alexander Moskalenko (RUS): czas wy- Uniwersytetu Szczecińskiego, 1987.- . 80 S. konania układu 19,16 sek., trudność układu16,2 pkt., 15. Sadowski J., Bołoban W., Mastalerz A., Wiśniowski W., Niżnikowski T. Analiza porównawcza biomechanicznych wskaźników węzłowych ilość stopni w obrotach saltowych 13860°; elementów techniki sportowej podwójnego salta prostego w tył III miejsce Henrik Stehlik(GER): czas wykonania zakończonego lądowaniem z podwójnym saltem prostym w tył układu 18,19 sek., trudność układu 15,6 pkt., ilość połączonym z saltem tempowym. Kierunki doskonalenia treningu i walki sportowej - diagnostyka. Warszawa: AWF, 2005.- Tom 2.- stopni w obrotach saltowych 13500° S.187-191. 6. Mężczyźni, medaliści IO 2008 w indywidualnych 16. Zieliński K. Skoki na trampolinie. Materiały szkoleniowe PZAS. skokach na trampolinie uzyskali następujące wyniki Warszawa 1985.- 70 S. Artykul postupil do redakcji 06.07.2009 r. analizowanych parametrów: [email protected] I miejsce Lu Chunlong (CHN): czas wykonania ukła- 187