MAZOWIECKIE BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I ROZWOJU REGIONALNEGO

======

STUDIUM UWARUNKOWA Ń

ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

OBSZARÓW CHRONIONYCH

W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM:

CHOJNOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY

------WRZESIE Ń 2005

Dyrektor prof. dr hab. Zbigniew Strzelecki

Zast ępca Dyrektora mgr Bartłomiej Kolipi ński

Zast ępca Dyrektora mgr in Ŝ. arch. Tomasz Sławi ński

*****

Prowadz ący:

Maria Puk

Współpraca:

Jolanta Kołakowska,

Opracowanie graficzne:

Teresa Bujakowska, Ewa Pikus Danuta Aleksandrowicz

SPIS TRE ŚCI

str WPROWADZENIE ...... 1 I. CHARAKTERYSTYKAPRZYRODNICZAISPOŁECZNOGOSPODARCZAPARKU ...... 3 1. Powierzchnia i poło Ŝenie Parku...... 3 2. Charakterystyka abiotycznych składników środowiska przyrodniczego...... 4 2.1. Budowa geologiczna i rze źba terenu...... 4 2.2. Gleby...... 6 2.3 Wody powierzchniowe i podziemne...... 7 2.4. Klimat...... 7 3. Charakterystyka walorów biotycznych Parku...... 8 3.1. Siedliska, ekosystemy, flora...... 8 3.2. Fauna...... 8 4. Istniej ące formy szczególnej ochrony...... 9 5. Charakterystyka walorów krajobrazowych i kulturowych...... 12 6. Powi ązania przyrodnicze...... 14 7. Sytuacja społeczno-gospodarcza...... 17 II. CELEIZASADYOCHRONYAZASADYZAGOSPODAROWANIAPRZESTRZENNEGO ...... 24 1. Cele i zasady ochrony zawarte w przepisach organów odpowiedzialnych za ochron ę przyrody...... 25 2. Cele i zasady ochrony, a zasady zagospodarowania przestrzennego zawarte w studiach uwarunkowa ń i kierunkach zagospodarowania przestrzennego gmin...... 33 2.1. Studia uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego - sytuacja ogólna...... 33 2.2. Przykłady zapisów w studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania ...... 34 2.3. Podsumowanie...... 42 III UWARUNKOWANIADLAOBSZARÓWCHRONIONYCH ...... 44 1. Uwarunkowania wynikaj ące z sytuacji planistycznej Parku i jego otuliny...... 44 1.1. Analiza stopnia pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego...... 45 1.2. Charakterystyka miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego...... 48 1.3. Najwa Ŝniejsze ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dotycz ące wymogów ochrony przyrody i środowiska...... 49 1.4. Problemy wynikaj ące z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego...... 52 2. Uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne w obszarze Parku i jego bezpo średnim otoczeniu...... 54 2.2. Funkcje miast i gmin wchodz ących w skład Parku...... 55 2.3. Predyspozycje rozwojowe. Obszary współzale Ŝno ści i ci ąŜ eń...... 56 IV. ZAGROśENIA ŚRODOWISKA. KOLIZJE I KONFLIKTY POMIĘDZY ISTNIEJĄCYM I PROJEKTOWANYMZAGOSPODAROWANIEMAOCHRONĄPRZYRODY ...... 57 V. KIERUNKIDZIAŁAŃ ...... 64 1. Kierunki działa ń wymagaj ące zachowania i kształtowania środowiska przyrodniczego...... 65 2. Kierunki wymagaj ące przywrócenia równowagi ekologicznej...... 66 3. Kierunki działa ń ograniczaj ące skutki negatywnych oddziaływa ń infrastruktury technicznej...... 67 4. Kierunki działa ń w zakresie ochrony przeciwpowodziowej...... 68 5. Rozwój proekologicznych form działalno ści gospodarczej...... 69 VI. WNIOSKI ...... 73 Materiałyźródłowe ...... 76

Wprowadzenie

Niniejsze opracowanie zostało wykonane zgodnie z akceptowanym przez Zarz ąd Województwa planem pracy Mazowieckiego Biura Planowania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego. Stanowi ono realizacj ę wymogu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie prowadzenia przez organy samorz ądu województwa analiz i studiów, odnosz ących si ę do obszarów problemowych. Celem opracowania jest analiza uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego w gminach, na terenie których wyst ępuj ą wielkoobszarowe formy ochrony przyrody, a w szczególno ści: Kampinoski Park Narodowy i Parki Krajobrazowe: Bolimowski, Chojnowski, Kozienicki, Mazowiecki, Nadbu Ŝański. Jak wykazały m.in. prace nad Planem zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, obszary te s ą miejscem wyst ępowania licznych kolizji w zagospodarowaniu przestrzennym i z tym zwi ązanych konfliktów społecznych. Jednocze śnie we wszystkich dokumentach wyznaczaj ących strategiczne cele i kierunki rozwoju województwa mazowieckiego sprawa ochrony przyrody jest traktowana w sposób priorytetowy. W zwi ązku z tym, w odniesieniu do wyró Ŝnionych gmin i obszarów, istnieje uzasadniona potrzeba podbudowania polityki przestrzennej uszczegółowiaj ącymi (w stosunku do Planu województwa ) analizami i studiami.

Przeprowadzone dla poszczególnych parków analizy koncentrowały si ę na nast ępuj ących zagadnieniach: • charakterystyce obszaru z punktu widzenia jego walorów przyrodniczych i cech społeczno-gospodarczych; • celach i zasadach ochrony przyrody wyra Ŝonych w dokumencie konstytuuj ącym park, w zestawieniu z celami lokalnych polityk przestrzennych, zapisanych w studiach gminnych; • prawnych uwarunkowaniach polityki ochronnej i przestrzennej wynikaj ących z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; • zagro Ŝeń środowiska i kolizji przestrzennych, • kierunkach działa ń na rzecz równowa Ŝenia rozwoju i zapobiegania konfliktom.

1 Opracowanie zostało wykonane z my ślą o wykorzystaniu go jako podstawy do działa ń koordynacyjnych, realizowanych m.in. poprzez opiniowanie i uzgadnianie studiów gminnych oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Mo Ŝe by ć ono przydatne tak Ŝe przy sporz ądzaniu planów ochrony parków i innych dokumentów, okre ślaj ących zasady i kierunki ochrony środowiska przyrodniczego. Całość opracowania składa si ę z sze ściu zeszytów zawieraj ących analizy odnosz ące si ę do poszczególnych parków krajobrazowych i Kampinoskiego Parku Narodowego oraz z zeszytu syntetycznego, zawieraj ącego omówienie: • formalno-prawnych uwarunkowa ń prowadzenia gospodarki przestrzennej na obszarach obj ętych prawn ą ochron ą przyrody, • krótk ą charakterystyk ę poszczególnych parków obj ętych analiz ą, • wnioski wynikaj ące z przeprowadzonych bada ń i propozycje dotycz ące ogólnych rozwi ąza ń prawno-organizacyjnych w zakresie planowania przestrzennego w powi ązaniu z ochron ą przyrody. Ka Ŝdy zeszyt po świ ęcony poszczególnym parkom składa si ę z cz ęś ci tekstowej i graficznej, przedstawionej w formie wielowektorowych map (wykonanych w oprogramowaniu MapInfo) oraz wykresów i kartogramów.

2

I. CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA I SPOŁECZNO- GOSPODARCZA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO

1. POWIERZCHNIA I POŁO śENIE PARKU

Chojnowski Park Krajobrazowy (CHPK) utworzony został Rozporz ądzeniem Wojewody Warszawskiego w dniu 1 czerwca 1993r. (Dziennik Urz ędowy Województwa Warszawskiego z dnia 15 czerwca 1993r. Nr 9, poz. 100). Celem utworzenia Parku było zachowanie warto ści przyrodniczych i krajobrazowych Lasów Chojnowskich i rzeki Jeziorki w dolnym biegu oraz fragmentów doliny Wisły wraz ze skarp ą wi ślan ą. CHPK zajmuje powierzchni ę 6796 ha, a wraz z otulin ą 11523 ha. Poło Ŝony jest około 20 km na południe od Warszawy w Obszarze Metropolitalnym Warszawy, na terenie 5 jednostek administracyjnych, nale Ŝą cych do powiatu piaseczy ńskiego – tj.: • miasta i gminy Góra Kalwaria, • miasta i gminy Konstancin-Jeziorna, • miasta i gminy , • miasta i gminy Tarczyn, • gminy wiejskiej: Pra Ŝmów. Wraz z Kampinoskim Parkiem Narodowym i Mazowieckim Parkiem Krajobrazowym oraz licznymi rezerwatami stanowi „zielony pier ście ń Warszawy”. Ten otaczaj ący Warszaw ę pas naturalnej zieleni le śnej zapewnia miastu stały dopływ świe Ŝego powietrza i stwarza warunki do odpoczynku i rekreacji mieszka ńcom stolicy. Chojnowski Park Krajonrazowy jest Parkiem typowo leśnym. Lasy zajmuj ą 75% powierzchni parku i s ą nadzorowane przez Nadle śnictwo Chojnów w gminie Piaseczno. 15% stanowi ą pastwiska, ł ąki oraz wody, 10% - tereny zabudowane. Otulina Parku nie stanowi strefy ci ągłej, lecz wypełnia przestrzenie w rozczłonkowanym zasi ęgu Parku.

3 Park wraz z otulin ą od północy graniczy z warszawskimi dzielnicami: Ursynowem i Wilanowem, od wschodu przez Wisł ę z powiatem otwockim, od południa z grójeckim a od zachodu z gmin ą Lesznowola i powiatem pruszkowskim. Pod wzgl ędem fizycznogeograficznym. według dziesi ętnego podziału J. Kondrackiego obszar Parku i otuliny wchodzi w zasi ęg nast ępuj ących jednostek: - Megaregion...... Pozaaplejska Europa Zachodnia, - Prowincja...... Ni Ŝ Środkowoeuropejski (31) - Podprowincja.....Niziny Środkowopolskie (318) - Makroregion...... Nizina Środkowomazowiecka (318.7) - Mezoregiony...... Dolina Środkowej Wisły (318.75) ...... Równina Warszawska (318.76) - Makroregion...... Wzniesienia Południowomazowieckie (318.8) - Mezoregion...... Wysoczyzna Rawska (318.83)

Według regionalizacji klimatycznej Polski W. Okołowicza obszar Parku nale Ŝy do Mazowiecko- Podlaskiego regionu klimatycznego.

2. CHARAKTERYSTYKA ABIOTYCZNYCH SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

2.1. Budowa geologiczna i rze źba terenu

Poło Ŝenie w obr ębie trzech ró Ŝnych jednostek fizyczno-geograficznych, z których ka Ŝdy był kształtowany przez inny zespół procesów morfogenetycznych decyduje o zró Ŝnicowaniu rze źby i warunków geologicznych obszaru Parku i jego otuliny. Najwi ększa cz ęść Parku z otulin ą poło Ŝona jest na Równinie Warszawskiej i jest silnie zdenudowan ą wysoczyzn ą polodowcow ą moreny dennej zlodowacenia Warty. Jej rubie Ŝ wschodni ą, stanowi ącą granic ę z mezoregionem Doliny Środkowej Wisły tworzy strome zbocze o wysoko ści od kilku do 20 metrów i przebiegu NNW-SSE, wyerodowane przez pra- Wisł ę. Spadki skarpy wysoczyznowej przekraczaj ą z reguły warto ść 20 °, czyni ąc j ą obszarem niedogodnym do zabudowy ze wzgl ędu na niesprzyjaj ącą morfologi ę i mo Ŝliwe ruchy masowe. Wysoczyzn ę dziel ą na kilka cz ęś ci dolina Jeziorki i jej dopływy, wykorzystuj ącej fluwioglacjalne obni Ŝenie w powierzchni morenowej. Najbardziej na północ wysuni ęty

4 fragment tego obszaru, wzniesiony maksymalnie do 108 m n.p.m., opada do ść wyra źnie w kierunku doliny Jeziorki i zbudowany jest z glin morenowych, przykrytych w wi ększo ści piaskami. Grunty takie s ą dobrym podło Ŝem budowlanym, cho ć miejscami utrudniony odpływ powierzchniowy powoduje gromadzenie si ę wód opadowych. Rze źbę południowej cz ęś ci równiny, nieco wy Ŝszej i osi ągaj ącej 116 m n.p.m., lokalnie urozmaicaj ą niewysokie wydmy wałowe tworz ące deniwelacje dochodz ące do 5 m i zboczach o nachyleniu od 5 ° do 30 °. Pierwszy poziom wodono śny znajduje si ę z reguły na gł ęboko ści wi ększej ni Ŝ 2 m p.p.t., co sprawia, Ŝe teren wysoczyzny, z wyj ątkiem równole Ŝnikowego obni Ŝenia wzdłu Ŝ południowej granicy gminy Konstancina-Jeziorna jest generalnie przydatny do zabudowy. Mezoregion Doliny Środkowej Wisły pod wzgl ędem geomorfologicznym składa si ę z dwóch zasadniczych cz ęś ci: - wschodniej, czyli przylegaj ącego bezpo średnio do Wisły tarasu zalewowego (niskiego), - zachodniej, czyli nadzalewowego tarasu (wy Ŝszego) Oba te tarasy obejmuj ą wschodni ą cz ęść gminy Konstancin-Jeziorna i Góra Kalwaria. Zachodni skraj tarasu jest prawie to Ŝsamy z granic ą zasi ęgu powodziowego zalewu wód Wisły ( tzw. wody stuletniej - Q 1% ) i wywołuj ącego zalewy podsi ąkania wód gruntowych w czasie jej wezbra ń. Warunki gruntowo-wodne charakteryzuje tu płytkie ( około 1 m p.p.t.) wyst ępowanie wód podziemnych, ograniczaj ące w zasadniczy sposób wykorzystanie terenu pod zabudow ę. W obszarze doliny Wisły charakterystyczne jest płytkie zaleganie wód gruntowych i okresowe zalewanie wodami rzecznymi bogatymi w substancje mineralne. W zwi ązku z tym jest to siedlisko lasów ł ęgowych i ł ąk typu zalewowego przekształconych w pola uprawne ze wzgl ędu na wyst ępowanie madów. Wy Ŝszy taras jest oddzielony od zalewowego strom ą i wysok ą na 2 - 5 m kraw ędzi ą. Jego obszar ci ągnie si ę wzdłu Ŝ skarpy stosunkowo w ąskim pasem o szeroko ści od kilkudziesi ęciu metrów do ponad 1 km. Wody gruntowe zalegaj ą zwykle poni Ŝej 2 m p.p.t., co stwarza dobre warunki dla zabudowy. Zachodni ą cz ęść obszaru Parku, obejmuj ącą zachodni ą cz ęść gminy Tarczyn stanowi Mezoregion - Wysoczyzna Rawska – obszar wysoczyznowy moreny czołowej silnie zmodyfikowany przez procesy peryglacjalne ostatniego zlodowacenia wysoko ściach bezwzgl ędnych 150-180m n.p.m. Wysoczyzn ę rozcina rzeka Utrata i Tarczynka, wykorzystuj ąc obniŜenia w powierzchni morenowej.

5 2.2 .Gleby

Do podstawowych czynników kształtuj ących pokryw ę glebow ą nale Ŝą : rodzaj podło Ŝa, rze źba terenu, uwodnienie oraz sposób u Ŝytkowania gruntu. Fakt ten implikuje istnienie kilku rejonów o odmiennym charakterze gleb, zwi ązanych z: - dolin ą Wisły, gdzie dominuj ą cenne dla rolnictwa gleby wykształcone na aluwiach, mady - o klasie bonitacyjnej I – III, (cz ęść wschodnia gminy Konstancin-Jeziornej i Góry Kalwaria), - obszarami wysoczyzn, z mozaik ą gleb głównie na utworach morenowych i fluwioglacjalnych, wytworzone z piasków gliniastych i słabogliniastych o bardzo ró Ŝnej jako ści: gleb bielicowych, rdzawych i brunatnych, z względn ą przewag ą klas IV – VI, - cenne grunty klasy II i III spotyka si ę w dnach obni Ŝeń Jeziorki i jej dopływów oraz Utraty i Tarczynki. Wg 100 punktowej skali oceny warunków agrotechnicznych (gleby, rze źba, klimat, stosunki wodne) przez IUNG - średni wska źnik waloryzacji rolniczej wynosi od 37 pkt na obszarach gleb bielicowych na terenach le śnych – do 76 pkt na obszarze gleb brunatnych w rejonie Tarczyna i 80 pkt w obszarze doliny Wisły w Konstancinie-Jeziornej i Górze Kalwarii na madach wi ślanych.

2.3 Wody powierzchniowe i podziemne

Obszar Parku wraz z otulin ą w cało ści nale Ŝy do zlewni Wisły. Wa Ŝnymi elementem sieci hydrograficznej jest Jeziorka, Zielona, Czarna, Utrata i ich dopływy. Na tarasie Wisły – terenie o cz ęś ciowo przekształconych warunkach wodnych – wyró Ŝnia si ę system drenuj ących go rowów i cieków, biegn ących bezpo średnio do Wisły. Du Ŝo jest zbiorników wodnych – b ądź jako starorzecza dokumentuj ące przebieg dawnych koryt Wisły lub sztuczne stawy. Konsekwencj ą ró Ŝnic w budowie geologicznej s ą odr ębno ści warunków wyst ępowania wód podziemnych. Ich zasoby ujmowane s ą w utworach jurajskich i kredowych, trzeciorz ędu, czwartorz ędu, kredy i jury. Zasadnicze znaczenie ma czwartorz ędowy poziom wodono śny ze wzgl ędu na najwi ększe zasoby, najwi ększ ą ich odnawialno ść oraz najpłytsze wyst ępowanie. Ok. 30% zasobów eksploatacyjnych obszaru stanowi oligoce ński poziom wodno śny (I pi ętro trzeciorz ędowe) o dobrej izolacyjno ści.

6 Chemizm tych wód jest zbli Ŝony do składu chemicznego wód oligoce ńskich Warszawy. Ze wzgl ędu na przekroczone normy zawarto ści Ŝelaza i amoniaku dla wód pitnych oraz niewła ściwy smak i zapach musz ą one by ć uzdatniane. W celu ochrony wód podziemnych na podstawie wykonanych dokumentacji hydrogeologicznych wytypowano tzw. Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP nr 222) – Doliny Środkowej Wisły. Okre ślany jest on jako średnio zasobny. Wody poziemne wykorzystywane s ą równie Ŝ w lecznictwie uzdrowiskowym w gminie Konstancin-Jeziorna. S ą to wody termalne, chlorkowo-sodowe, bromkowe, jodkowe, Ŝelaziste,borkowe o temeraturze na wypływie 21-25 0 C. Solank ę wykorzystuje si ę dla potrzeb uzdrowiskowych t ęŜ ni i inhalatorium w Konstancinie. Średni jej pobór waha si ę od 30 do 40 m3 na dob ę.

2.4. Klimat Cały makroregion ma klimat stosunkowo cieplejszy od s ąsiaduj ących z nim od północy, wschodu i południa regionów; średnie temperatury miesi ęczne kształtuj ą si ę od ok. –30 C (stycze ń) do +18 0 C (lipiec). Temperatury ekstremalne mieszcz ą si ę w granicach – 28 0 C do + 36 oC. Najwi ększe zró Ŝnicowanie warunków termicznych wyst ępuje miedzy dolinami i terenami podmokłymi, a obszarami wyniesionymi, o głębszym zaleganiu wód gruntowych. Tereny wyniesione ponad dna dolin i obni Ŝeń charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi, natomiast doliny rzeczne stanowi ą obszary inwersyjne z tendencj ą do zalegania chłodnego powietrza i mgieł. Najlepsze warunki wilgotno ściowe panuj ą na obszarach wysoczyznowych, dobrze przewietrzanych, o gł ębokim zaleganiu wód gruntowych, a tak Ŝe na obszarach wydmowych pokrytych lasem. Roczne sumy opadów s ą niskie i wynosz ą ok. 500-550 mm opadu i s ą ni Ŝsze od średniej krajowej.Najni Ŝsze opady wyst ępuj ą w styczniu – kwietniu, najwy Ŝsze w lipcu. Na podkre ślenie zasługuje specyfika klimatyczna obszaru aglomeracji warszawskiej, obejmuj ąca obszar Parku - szczególnie Piaseczna i północno-środkowej cz ęś ci Konstancina- Jeziornej, która ma wy Ŝsze od otoczenia temperatury (zwłaszcza minimalne o 2-30C), wi ększe zachmurzenie i nieco wi ększe opady zwi ązane przede wszystkim z aglomeracyjnym smogiem. Liczba dni z pokryw ą śnie Ŝną zale Ŝnie od warunków lokalnych zmienia si ę od 50 do 70, a liczba dni pochmurnych od 120 do 140.

7 3. CHARAKTERYSTYKA WALORÓW BIOTYCZNYCH PARKU

3.1. Siedliska, ekosystemy, flora Kompleks Lasów Chojnowskich jest pozostało ści ą rozległych terenów le śnych pozostaj ących niegdy ś w widłach Wisły i Jeziorki pomi ędzy Piasecznem, Czerskiem, Pra Ŝmowem, si ęgaj ącym do Konar i Drwalewa na południu. Wg geobotanicznego podziału Kraju - Chojnowski Park Krajobrazowy znajduje si ę w Krainie Mazowieckiej i kształtowany jest wpływem klimatu kontynentalnego. Charakterystyczne dla tego regionu jest rozpowszechnienie borów sosnowych i borów mieszanych – z przewag ą sosny, z udziałem d ębów, brzozy i lipy, z obecno ści ą świerka oraz ro ślinno ści torfowiskowej i psamofilnej zwi ązanej z wydmami piaszczystymi. Brak jest wielu gatunków lasotwórczych takich jak: jodła, buk, jawor, jarz ąb. Naturalnymi zespołami ro ślinnymi s ą zbiorowiska hydrofilne, zwi ązane z przebiegiem dawnych koryt Wisły i licznymi starorzeczami. Z przyrodniczego punktu widzenia cenne s ą zwłaszcza tereny poło Ŝone za wałem przeciwpowodziowym nad sam ą Wisł ą oraz w dolinach rzek: Jeziorki, Zielonej, Cienkiej i Tarczynki. – ł ęgi z przewag ą olchy, jesionu i wi ązu oraz fragmenty zespołów lasów olszowych w zabagnionych obni Ŝeniach - np.: Rezerwat Łyczy ńskie Olszyny, Ł ęgi Oborskie w gminie Konstancin- Jeziorna . Na obszarze Równiny Warszawskiej pojawiaj ą si ę na kompleksach lepszych gleb brunatnych siedliska gr ądu wysokiego i typowego., które obejmuj ą wielogatunowe zbiorowiska lasów li ściastych głównie d ębu i grabu, stanowi ąc niewielkie enklawy terenów rolnych Rezerwat Pilawski Gr ąd w gminie Piaseczno. Ciekawsze gatunki z „Czerwonej Ksi ęgi” to: brzoza niska, go ździk pyszny, goryczka wąskolistna, turówka le śna, rosiczka po średnia oraz rzadkie gatunki chronione: widłak wroniec, pierwiosnka lekarska, przylaszczka pospolita, zimoziół północny. Ciekawostk ą botaniczn ą Parku jest stanowisko wiciokrzewu pomorskiego obj ęte ochron ą rezerwatow ą.

3.2. Fauna

Pomimo silnej antropopresji Warszawy i niezbyt zró Ŝnicowanej struktury przyrodniczej znalazło tu swoje miejsce ok. 100 gatunków ptaków, kilkadziesi ąt gatunków ssaków, płazów i gadów. W śród ssaków najciekawszymi gatunkami s ą: ło ś, borsuk, kuna le śna, jele ń,

8 daniel, lis, wsród ptaków: tracze nurog ęsi, perkozy zauszniki i rdzawoszyje, cyraneczki, remizy, bociany czarne, myszołowy zwyczajne, jastrzębie, krogulce i kobuzy. Cennym elementem ornitofauny jest grupa gatunków zwi ązana z mokradłami: derkacz, kulik wielki, czajka. W Parku wyst ępuje równie Ŝ 5 gatunków gadów: jaszczurka zwinka i Ŝyworodna, padalec, Ŝmija zygzakowata i zaskroniec a w śród płazów: ropucha szara, kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszki ziemne.

4. ISTNIEJ ĄCE FORMY SZCZEGÓLNEJ OCHRONY

Na terenie Parku utworzono 11 rezerwatów, z czego wi ększo ść to ochrona zbiorowisk le śnych. - Biele Chojnowskie - rezerwat florystyczny, pow. 14,10ha w gm. Piaseczno, - Chojnów - rezerwat le śny, pow. 12,14 ha w gm. Piaseczno, - Las P ęcherski - rezerwat le śny , pow. 14,99 ha w gm. Piaseczno, - Łęgi Oborskie - rezerwat le śny, pow. 48,31ha w gm. Piaseczno, - Ło ś - rezerwat le śny, pow. 11,02 ha w gm. Pra Ŝmów, - Łyczy ńskie Olszyny - rezerwat le śny, pow. 25,38 ha w gm Konstancin-Jeziorna, - Obory - rezerwat le śny, pow. 44,34 ha w gm. Konstancin - Jeziorna, - Pilawski Gr ąd - rezerwat le śny , pow. 4,04 ha w gm. Piaseczno, - Skarpa Jeziorka - rezerwat le śny, pow. 7,13 ha w gm. Pra Ŝmów, - Skarpa Oborska - rezerwat krajobrazowy, pow. 15,65 ha w gm.Konstancin-Jeziorna, - Uroczysko Stephana - rezerwat le śny, pow. 49,15 ha w gm. Piaseczno, W otoczeniu Parku, w korycie Wisły, na terenie gmin nale Ŝą cych do Chojnowskiego Parku Krajobrazowego utworzono 3 rezerwaty wi ślane: - Wyspy Zawadowskie - rezerwat faunistyczny, pow. 530,28ha, gm. Konstancin-Jeziorna, - Wyspy Świderskie - rezerwat faunistyczny, pow. 572,28 ha gm. Góra Kalwaria, - Łachy Brzeskie rezerwat faunistyczny, pow, 476,31ha, gm. Góra Kalwaria

Zatem ze wzgl ędu na wielko ść , poło Ŝenie i cel ochrony wyró Ŝni ć mo Ŝna kilka grup rezerwatów: • do pierwszej grupy zaliczono trzy du Ŝe rezerwaty znajduj ące poza terenem Parku. Są to le Ŝą ce w gminach Konstancin-Jeziorna i Góra Kalwaria oraz w s ąsiaduj ącym powiecie otwockim, w obszarze mi ędzywala Wisły tzw. rezerwaty „wi ślane” (ka Ŝdy o

9 powierzchni około 500 ha): „Wyspy Zawadowskie”, „Wyspy Świderskie” i „Łachy Brzeskie”. Powołano je w celu ochrony rzadkich i gin ących gatunków ptaków, zwi ązanych ze środowiskiem wysp i łach wi ślanych. • grupa rezerwatów średnich (od 25 do 60 ha) obejmuje cztery rezerwaty przyrody o charakterze le śnym. Dwa z nich: „Uroczysko Stephana” (na północny-wschód od Zalesia Górnego) i „Obory” (na południowy-wschód od Konstancina-Jeziorny), ustanowiono w celu zachowania ró Ŝnorodno ści zespołów le śnych-głównie gr ądów, borów mieszanych i świetlistej d ąbrowy– z bogatym podszytem i runem. Kolejne dwa rezerwaty średnie: „Ł ęgi Oborskie” i „Łyczy ńskie Olszyny” (odpowiednio na północ i na południe od wsi Obory) utworzono w celu ochrony pozostało ści naturalnych lasów ł ęgowych - głównie jesionowo wi ązowych - w dolinie Wisły. • spo śród rezerwatów małych ( poni Ŝej 15 ha), których jest w powiecie piaseczy ńskim siedem, wyró Ŝniaj ą si ę cztery rezerwaty chroni ące naturalne fragmenty zespołów gr ądowych. S ą to: „Chojnów” na południowy zachód od Czarnowa i „Pilawski Gr ąd” pomi ędzy Pilaw ą a Orzeszynem oraz „Las P ęcherski” na zachód od wsi P ęchery i „Ło ś” na zachód od Piskórki. Kolejne dwa rezerwaty z tej grupy: ”Skarpa Oborska” na zachód od Obór „Skarpa Jeziorki” pomi ędzy wsiami Ło ś i Aleksandrów, słu Ŝą zachowaniu wielogatunkowych lasów li ściastych na wysokich skarpach dolinnnych, porozcinanych gł ębokimi w ąwozami. Ostatni z małych rezerwatów – „Biele Chojnowskie” – utworzono przede wszystkim w celu ochrony stanowiska unikalnego w środkowej Polsce wiciokrzewu pomorskiego. W powiecie piaseczy ńskim ustanowiono tak Ŝe - w oparciu o przepisy ustawy o ochronie przyrody z 1991 roku - dwa mniejsze przyrodnicze obszary chronione. Pierwszym z nich jest zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Górki Szymona”, utworzony w granicach Piaseczna (pomi ędzy ul. Sosnow ą, al. Wilanowsk ą i al. Brzóz) na mocy Rozporz ądzenia Nr 186 Wojewody Mazowieckiego z dnia 11 maja 2001 roku. Drugi to zabytkowy park dworski w Woli Gołkowskiej ( Piaseczno), chroniony jako u Ŝytek ekologiczny, powołany Rozporz ądzeniem Nr 221 Wojewody Mazowieckiego z dnia 10 lipca 2001 roku. Do obszarów istotnych z przyrodniczego punktu widzenia, nale Ŝą przede wszystkim strefy ochrony uzdrowiskowej w Konstancinie-Jeziornie, ustanowione Uchwał ą Nr XIX/89/72 Rady Narodowej w Warszawie z dnia 30 pa ździernika 1972 roku jako statut uzdrowiska. Obszar ochronny uzdrowiska ustalono w celu ochrony warunków naturalnych

10 niezb ędnych do prowadzenia i rozwijania lecznictwa uzdrowiskowego oraz w celu kształtowania innych czynników środowiskowych dla uzdrowiska Konstancin – Jeziorna. Dla zachowania odpowiednich warunków funkcjonowania uzdrowiska statut ten ustala w mie ście i okolicy obszary ochronne - nazwane umownie A, B, C - o zró Ŝnicowanym stopniu rygorów i ogranicze ń. Najliczniejsze obowi ązuj ą w strefie B1Z, otaczaj ącej obiekty zakładów lecznictwa uzdrowiskowego oraz w strefie A, obejmuj ącej pozostał ą cz ęść pierwotnego terenu Konstancina. Bez zgody odpowiednich władz, w tym władz uzdrowiska zakazane jest m.in. lokalizowanie nowych obiektów budowlanych i usługowych, wprowadzanie zmian w drzewostanie, uruchamianie zakładów uci ąŜ liwych dla otoczenia, a w strefie wokół zakładów leczniczych - równie Ŝ wprowadzanie zmian w zagospodarowaniu publicznych i prywatnych terenów zielonych. Z wyj ątkiem południowych kresów gminy, le Ŝą cych poza stref ą C, obowi ązuje m.in. zakaz budowy zbiorników wodnych i regulacji cieków. Zasady sformułowane w statucie w du Ŝej mierze s ą to Ŝsame z tymi, które narzuca istnienie obszaru chronionego krajobrazu i parku krajobrazowego. Wspólne na cz ęś ci terenów s ą równie Ŝ zasi ęgi ich obowi ązywania. Dla strefy uzdrowiskowej wprowadzono dodatkowo obowi ązek uzgadniania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu z dyrektorem Urz ędu Górniczego .

Oprócz wymienionych powy Ŝej obszarów, ochron ą prawn ą – jako pomniki przyrody – obj ęte s ą szczególnie okazałe drzewa b ądź ich grupy, głazy narzutowe czy jeziora. Ogółem w powiecie piaseczy ńskim ustanowiono ponad 160 pomników przyrody o Ŝywionej, chroni ących ł ącznie 500 drzew oraz 4 pomniki przyrody nieo Ŝywionej. Najwi ęcej pomników znajduje si ę na terenie dwóch gmin: Piaseczno i Konstancin-Jeziorna (ł ącznie ponad 100 obiektów chroni ących blisko 340 drzew). Wśród pomników przyrody wyró Ŝniaj ą si ę zabytkowe aleje i grupy drzew w Gołkowie-Kamionce (ponad 100 świerków pospolitych i brzóz brodawkowatych przy ul. Świerkowej), w Bielawie (blisko50 lip drobnolistnych i kasztanowców białych) oraz w Głoskowie (ponad 30 klonów srebrzystych). Osobliwo ści ą przyrodnicz ą, chronion ą tak Ŝe jako pomnik przyrody, jest Jezioro Czerskie, le Ŝą ce u podnó Ŝa skarpy wi ślanej, w s ąsiedztwie ruin zamku ksi ąŜą t mazowieckich.

11 5. CHARAKTERYSTYKA WALORÓW KRAJOBRAZOWYCH i KULTUROWYCH

Pod wzgl ędem przyrodniczo-krajobrazowym szczególne znaczenie maj ą: • szeroka dolina Wisły oraz skarpa wi ślana, wysoka, urwista daj ąca wgl ąd w krajobraz Wisły z 3 rezerwatami wi ślanymi: Wyspy Zawadowskie, Świderskie, Brzeskie, • dolina rzeki Jeziorki , zwłaszcza jej cz ęść poło Ŝona na obszarze gminy Konstancin- Jeziorna, nieuregulowana powy Ŝej Mirkowa, z licznymi starorzeczami, na zachód od Piaseczna, jej dopływu - rzeki Zielonej - wraz ze sztucznym zalewem i kompleksem stawów hodowlanych tworzy ona malowniczy krajobraz. W górze rzeki znajduj ą si ę rozlewiska z bogat ą faun ą i flor ą. • Górki Szymona o charakterze wydmowym poło Ŝone w Zalesiu Dolnym, przy sztucznym zbiorniku wodnym. • "Zimne Doły" - to polana nieopodal stawów w Zalesiu Górnym. Znajduje si ę w miejscu starej gajówki spalonej przez Niemców w czasie II wojny światowej, st ąd zwyczajowa nazwa "Spalona". Obecnie tzw. "Zimne Doły" stanowi ą najwi ększy obiekt turystyczny z wiatami, placem zabaw dla dzieci i paleniskami. Obok prowadzi trasa ście Ŝki dydaktyczno-turystycznej. Wszystkie cenne przyrodniczo i krajobrazowo tereny chronione s ą poprzez ochron ę rezerwatow ą. Pod wzgl ędem krajobrazowym i kulturowym jednym z najciekawszych obszarów Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otoczenia jest gmina Konstancin-Jeziorna. Decyduj ą o tym zarówno wyj ątkowe walory kulturowe, uzdrowiskowy charakter miasta oraz znacz ące walory przyrodnicze. Wyj ątkowe, ponadregionalne walory to przede wszystkim zabytkowa architektura i układ urbanistyczny uzdrowiskowej cz ęś ci Konstancina. Zachowane w ró Ŝnym stanie wille projektowane przez wybitnych architektów na pocz ątku XX wieku, reprezentuj ą rozmaite style: secesyjne, neorenesansowe, neogotyckie, eklektyczne, czy te Ŝ takie które nawi ązuj ą do architektury willi Lazurowego Wybrze Ŝa, alpejskich czy zakopia ńskich. Oprócz willi na terenie miasta istniej kilka zabytkowych obiektów: neogotyckie ko ścioły w Konstancinie, Skolimowie i Mirkowie, Stara Papiernia, kompleks przemysłowo-mieszkalny Warszawskich Zakładów Papierniczych. Poza granicami miasta zabytkowy ci ąg obiektów zespołów dworkowo-parkowych spotka ć mo Ŝna od Okrzeszyna poprzez Bielaw ę, Obory, Łyczyn a Ŝ

12 do Turowic. Poło Ŝone wzdłu Ŝ skarpy wi ślanej tworz ą naturalne przedłu Ŝenie „Traktu Królewskiego”. Wyj ątkowe, ponadregionalne walory posiada Góra Kalwaria (Nowa Jerozolima) poło Ŝona nieco dalej w odległo ści ok. 10 km od CHPK, z zachowanym układem urbanistycznym starego miasta w kształcie krzy Ŝa. Strefami ochrony konserwatorskiej wpisanymi do rejestru zabytków i w obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego jest zespół urbanistyczno-budowlany starego miasta wraz z cmentarzami i skarp ą Wi ślan ą oraz XII-wieczny Czersk z zabytkowym układem miasta średniowiecznego . Miasto Piaseczno, przez który przebiegał średniowieczny ci ąg komunikacyjny (go ściniec z Warszawy do Grójca i Tarczyna), wskutek kolejnych przekształce ń posiada zmieniony układ urbanistyczny, gdzie głównym ci ągiem w miejscu historycznych podziałów jest ul. Warszawska i Sierakowskiego. Zespoły kulturowe gminy Piaseczno s ą zwi ązane przede wszystkim z kilkoma dawnymi zespołami dworskimi, pałacowymi i zakonnymi: zespoły dworsko-parkowe w Głoskowie i Woli Gołkowskiej, zespół pałacowo-parkowy w Złotokłosie, zało Ŝenia zachowane fragmentarycznie w Chylicach, P ęcherach, Wólce P ęcherskiej, Wólce Prackiej i śabie ńcu. Podobne zespoły kulturowe zwi ązane z dawnymi zespołami dworskimi znajduj ą si ę w Tarczynie: Je Ŝewicach, Dukach – Mariankach, Komornikach, Ksi ęŜ owoli, Manach i Pracach Du Ŝych. Na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, jego otuliny i najbli Ŝszego otoczenia wyznaczono 6 głównych szlaków turystycznych oraz ście Ŝek dydaktycznych, pieszych i rowerowych. Szlaki turystyczne, mimo do ść trudnych odcinków, nadaj ą si ę tak Ŝe do jazdy rowerowej. S ą to: • Podwarszawski Szlak Okr ęŜ ny – (Zalesie Górne – Uroczysko Nowinki – – Kąty – Łutówka – Góra Kalwaria), 16 km, znakowanie czerwone, • Szlak Rezerwatowy Kabaty – (rezerwat Las Kabacki – Konstancin- Jeziorna – rezerwat Łęgi Oborskie – rezerwat Skarpa Oborska – rezerwat Łyczy ńska Olszyna – Łyczyn – rezerwat Obory – Borowina – rezerwat Chojnów – rezerwat Uroczysko Stephana – Zimne Doły – Zalesie Górne), 29,6 km, znakowanie niebieskie,

13 • Główny Szlak Lasów Chojnowskich – ( – Złotokłos – Uroczysko Ło ś – Uroczysko Piskórka – Jaroszowa Wola – Ustanówek – Uroczysko Nowinki - Kamie ń Stephana – rezerwat Chojnów – Konstancin), 34 km, znakowanie zielone, • Szlak Południkowy – (Uroczysko Piskórka – Zalesie Górne – Zalesie Dolne – Piaseczno), 26 km, znakowanie Ŝółte, • Chojnowski Szlak Zabytków Przyrody – (Zalesie Górne – rezerwat Uroczysko Stephana – rezerwat Pilawski Gr ąd – Chojnów – rezerwat Chojnów), 8,8 km, znakowanie czarne, • Konsta ńci ński Szlak Zabytków Architektury – (Konstancie-Jeziorna – Skolimów – gajówka Królewska Góra – Konstancin-Jeziorna), 8,8 km, znakowanie czarne

6. POWI ĄZANIA PRZYRODNICZE

Chojnowski Park Krajobrazowy s ąsiaduje z obszarem funkcjonalnym – Doliny Środkowej Wisły, która została zakwalifikowana jako: - paneuropejski korytarz ekologiczny, - obszar w ęzłowy rangi miedzynarodowej nr 23 w koncepcji ECONET PL, - w europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000: Dolina Środkowej Wisły - (Dyrektywa Ptasia) obejmuje gminy Góra Kalwaria i Konstancin – Jeziorna - Natomiast europejsk ą sieci ą Natura 2000 i waloryzacj ą ECONETu nie został obj ęty obszar Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. Dlatego te Ŝ szczególnie istotnym staje si ę powi ązanie Parku z dolin ą Wisły, tworzenie i funkcjonowanie spójnego systemu obszarów chronionych. System ten stanowi ć będą: otulina Parku jako zewn ętrzny pier ście ń chroni ący Park przed szkodliwymi wpływami zewn ętrznym oraz Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu (WOCHK) o powierzchni około 20 000 ha (co stanowi blisko 40% powierzchni powiatu piaseczy ńskiego). WOCHK utworzony został w 1997 roku Rozporz ądzeniem Wojewody Warszawskiego na terenie dawnego województwa warszawskiego (Dziennik Urz ędowy Województwa Warszawskiego z dnia 16 wrze śnia 1997r. nr 43, poz.149) w celu ochrony „wyró Ŝniaj ących si ę krajobrazowo ekosystemów i powi ązania ich z krajowym systemem obszarów chronionych”. Według obowi ązuj ącej wtedy ustawy o ochronie przyrody z 1991 roku, obszar chronionego krajobrazu powinien obejmowa ć „tereny o zró Ŝnicowanych ekosystemach (...) warto ściowe w szczególno ści ze wzgl ędu na istniej ące lub odtwarzane korytarze ekologiczne ”.

14 W zwi ązku ze zmianami ustaw o ochronie przyrody i prawie ochrony środowiska, zmieniały si ę niektóre zasady zagospodarowania i gospodarowania w tym obszarze oraz jego granice. Obecnie obowi ązuj ące jest Rozporz ądzenie Wojewody Mazowieckiego z dnia 3 sierpnia 2000r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie zmiany rozporz ądzenia Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997r. w sprawie utworzenia chronionego krajobrazu na terenie województwa warszawskiego (Dz.U. Woj. Mazowieckiego Nr 93 poz. 911 z dnia 18 sierpnia 2000r. (dokładnie omówione w rozdziale II: Cele i zasady ochrony a zasady zagospodarowania przestrzennego). W skład Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu wchodz ą zarówno stosunkowo du Ŝe, zwarte kompleksy le śne i ł ąkowe o du Ŝym stopniu naturalno ści, doliny rzeczne, obszary wodno-błotne, jak i niewielkie, rozdrobnione lasy i ł ąki o znacznej bioró Ŝnorodno ści, a tak Ŝe tereny rolnicze z lu źną zabudow ą zagrodow ą oraz tereny silniej zurbanizowane z zabudow ą mieszkaniow ą po śród zieleni. Warszawski Obszar Chronionego krajobrazu jest korytarzem ekologicznym , który zapewnia ci ągło ść powi ąza ń przyrodniczych (pondregionalnych, regionalnych i lokalnych) i łączy : • Dolin ę Wisły z Chojnowskim Parkiem Krajobrazowym, • Dolin ę Wisły z Jeziork ą, • Dolin ę Wisły z lokalnymi ci ągami: rzek ą: Cedron, Mał ą, Czarn ą, Zielon ą • wzmacnia ochron ę unikatowych dolin rzecznych i ich otoczenia, • obejmuje ochron ą prawn ą obszary wodno-błotne, stanowi ące siedliska szczególnie wa Ŝne dla zachowania bioró Ŝnorodno ści biologicznej siedlisk, W granicach WOCHK znalazły si ę: - tereny otaczaj ące Chojnowski Park Krajobrazowy (ł ącznie z dolin ą Jeziorki), poło Ŝone we wszystkich gminach Parku, - wi ększa cz ęść szerokiej doliny Wisły (łącznie z terenami przyskarpowymi na wysoczy źnie) w gminach Góra Kalwaria i Konstancin-Jeziorna, - kompleksy le śne z mozaik ą pól i ł ąk, towarzysz ące dolinom rzek: Małej, Czarnej i Cedron na południe i zachód od Góry Kalwarii oraz Tarczynki w gminie Tarczyn; - stosunkowo du Ŝe kompleksy le śne w rejonie na zachód od Baniochy (gmina Góra Kalwaria) oraz na północny - zachód od Tarczyna; - do ść w ąskie tereny ł ąkowo-rolne wzdłu Ŝ dolin: Utraty (gmina Lesznowola), Strugi () i Zielonej (gmina Pra Ŝmów);

15 - tereny zurbanizowane z du Ŝym udziałem ro ślinno ści, obejmuj ące m.in. południowe cz ęś ci Konstancina-Jeziornej i Piaseczna, a tak Ŝe Zalesie Górne, i Złotokłos. W granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu wyodr ębniono: stref ę szczególnej ochrony ekologicznej oraz stref ę ochrony urbanistycznej , ró Ŝni ące si ę zasadami uŜytkowania od reszty omawianego obszaru. Strefa szczególnej ochrony ekologicznej została wyznaczona na terenach, które decyduj ą o potencjale biotycznym obszarów. W powiecie piaseczy ńskim strefa ta obejmuje: - cenne z przyrodniczego punktu widzenia obszary mi ędzywala Wisły w gminach Góra Kalwaria i Konstancin-Jeziorna - taras zalewowy doliny Jeziorki od Jazgarzewa w dół rzeki. Z kolei strefa ochrony urbanistycznej obejmuje wybrane tereny miast i wsi oraz obszary o wzmo Ŝonym naporze urbanizacyjnym, posiadaj ące szczególne warto ści przyrodnicze. W opisywanej strefie znalazły si ę m.in.: - znaczna cz ęść gminy Konstancina-Jeziornej, obszar terasów nadzalewowych Wisły, cz ęść uzdrowiskowa miasta Konstancin – Jeziorna, dolina Jeziorki, obszary przylegaj ące od północy i od południa do ściany Lasów Chojnowskich, obszary poło Ŝone przy Lesie Kabackim, - południowa cz ęść miasta Piaseczna (do ul. Pomorskiej) i Jazgarzewszczyzna, Zalesie Górne, dolina Jeziorki oraz sołectwa poło Ŝone wokół Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, - Nowy Pra Ŝmów, Wilcza Wólka, Ło ś, Piskórka, Ustanów, Biały Ług i Ławki, Jeziórko i Kr ępa w gminie Pra Ŝmów, - znaczna cz ęść gminy Góra Kalwaria: terasy nadzalewowe Wisły, miejscowo ści: Brze ść e, Kąty, Wojciechowice, Sierzchów, i Karolina w gminie Góra Kalwaria., obszary poło Ŝone przy uroczysku Sobików i Walewice. Na obszarze Chojnowskiego Parku Krajobrazowego występuj ą wszystkie typy krajobrazów w uj ęciu przyrodniczym (fizjocenoz). Uwzgl ędniaj ąc zasi ęg obszarowy, zró Ŝnicowanie wewn ętrzne i wzajemne powi ązania przestrzenne, najlepiej rozwini ęte s ą krajobrazy: dolinny, i le śny oraz silnie przekształcony krajobraz le śny. Uwzgl ędniaj ąc kolejny poziom ekologicznej struktury środowiska, czyli ekosystem, wyró Ŝniaj ą si ę na terenie CHPK zbiorniki wodne naturalnego pochodzenia (starorzecza) i środowiska bagienne w niewielkich, lokalnych obni Ŝeniach terenu. Te swoiste środowiska znajduj ą si ę w otoczeniu wymienionych krajobrazów tworz ące specyficzne ekosystemy charakterystyczne

16 dla Parku. Kolejn ą cech ą charakterystyczn ą dla ekosystemów i krajobrazów przyrodniczych CHPK jest wzajemne przenikanie si ę poszczególnych typów fizjocenoz.

7. SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA

Sytuacja społeczno-gospodarcza na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otoczenia (5 gmin powiatu piaseczy ńskiego) zdeterminowana jest istnieniem metropolii stołecznej . Obszar Parku i jego otoczenia jest jednym z atrakcyjniejszych w okolicach stolicy. Decyduj ą o tym zarówno czynniki przyrodniczo-krajobrazowe, jak i dost ępno ść komunikacyjna. Blisko ść i dost ępno ść Warszawy decydowała , Ŝe ju Ŝ w latach 70-tych i na pocz ątku osiemdziesi ątych obszar ten był miejscem lokalizacji prywatnych podmiotów gospodarczych i rozwoju prywatnego sektora gospodarczego – dotyczyło to głównie miasta i gminy Piaseczno. Naturalne wła ściwo ści lecznicze i rozwój funkcji uzdrowiskowych Konstancina– Jeziornej predystynował ten obszar do rozwoju funkcji mieszkaniowej. W gminach Góra Kalwaria, Tarczyn i Piaseczno rozwijało si ę sadownictwo, a rejon grójecko-warecki jest najwi ększ ą koncentracj ą sadów w Polsce. Nowoczesne gospodarstwa sadownicze nastawione s ą na dostarczanie owoców mieszka ńcom Warszawy. W ko ńcu lat 80-tych i na pocz ątku 90-tych nast ąpił na tym obszarze bardzo dynamiczny rozwój mieszkalnictwa – głównie dla ludno ści Warszawy, rozwój funkcji przemysłowych głównie w Piasecznie i stopniowe zmniejszanie si ę specjalistycznej produkcji sadowniczej.

7.1. Ludno ść

Na koniec 2002 roku liczba mieszka ńców gmin na obszarze, których le Ŝy Chojnowski Park Krajobrazowy wynosiła 120 060.

Najwi ęcej mieszka ńców, 56 tys. skupia gmina miejsko-wiejska Piaseczno, o środek ponadlokanych usług i administracji , du Ŝy w obszarze aglomeracji o środek przemysłowy . Gminy Góra Kalwaria i Konstancin-Jeziorna s ą o połow ę mniejsze pod wzgl ędem liczby

17 ludno ści - do 24 tys. mieszka ńców. Najmniejsze pod wzgl ędem liczby mieszka ńców s ą gminy rolnicze Pra Ŝmów i Tarczyn.

Gęsto ść Przyrost Saldo Ludno ść zaludnienia naturalny migracji Gmina ogółem (na 1 km 2) (na 1000 ludno ści) Góra Kalwaria m-w 23625 163 -81 7,0 Konstancin-Jeziorna m-w 22636 289 -87 13,7 Piaseczno m-w 55706 434 45 36,6 Pra Ŝmów w 7906 92 - 5 12,0 Tarczyn w 10187 89 -16 -0,6 Obszar Parku 120060 213 -145 23,1

Powierzchnia gmin zwi ązanych z Parkiem wynosi ł ącznie 551 km 2. Najwi ększ ą powierzchni ę zajmuje gmina Góra Kalwaria – 145 km 2, a najmniejsze powierzchniowo gminy to: Konstancin-Jeziorna z powierzchni ą 78 km 2 oraz gmina Pra Ŝmów z powierzchni ą 86 km 2.

Wska źnik g ęsto ści zaludnienia na tym terenie jest wy Ŝszy od średniego dla województwa mazowieckiego – 144 osoby na km 2 i dla kraju – 122 osoby na km 2 i wynosi 213 osób na 1 km 2 i nale Ŝy do najwy Ŝszych w Obszarze Metropolitalnym Warszawy, a bior ąc pod uwag ę wska źnik g ęsto ści zaludnienia w Piasecznie – uzna ć go nale Ŝy za wska źnik silnie zurbanizowanych krajów Europy Zachodniej.

18 Powierzchnia i ludno ść w gminach zwi ązanych z Parkiem

60 000 500

434 450 50 000 400

350 40 000

289 300

30 000 250

200 163 144 20 000 150 92 89 100 10 000 50

0 0 Tarczyn Góra Kalwaria Konstancin- Piaseczno Pra Ŝmów województowo Jeziorna

powierzchnia liczba ludno ści liczba osób na 1 km2

Dane : Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego 2003r.

Rozwój demograficzny na tym terenie cechuje przewaga przyrostu migracyjnego nad przyrostem naturalnym, typowa dla obszarów zurbanizowanych. Ruchy migracyjne z Warszawy stanowi ą o wzro ście liczby mieszka ńców tego terenu, Mo Ŝna si ę tu spodziewa ć w najbli Ŝszych latach – na podstawie rozwoju budownictwa mieszkaniowego, ilo ści i powierzchni sporz ądzanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego – dalszego dynamicznego wzrostu liczby ludno ści. W 2002r. saldo migracji na tym obszarze wynosiło 23,1/1000ludno ści i tylko w gminie Tarczyn miało ono charakter ujemny. W pozostałych gminach wyst ępowało dodatnie saldo migracji, a w gminie Piaseczno wynosiło a Ŝ 36,6/1000M. Przyrost naturalny w gminach Góra Kalwaria, Konstancin-Jeziorna, Tarczyn i Pra Ŝmów był ujemny, jedynie w gminie Piaseczno przyrost naturalny był dodatni.

19 Ruch naturalny 3000 2642

2500

2000

1500

1000 609 445 500 118 150 45 -16 -81 -87 0 -5 Tarczyn Góra Kalw aria Konstancin-Jeziorna Piaseczno PraŜmów

-500

urodzenia Ŝywe zgony przyrost naturalny napływ Dane : Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego 2003r.

Struktura wieku mieszka ńców gmin, na terenie których le Ŝy Park jest korzystna, ze stosunkowo wysokim udziałem ludno ści w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym.

Lp. Ekonomiczne grupy wieku Gminy zwi ązane Województwo z Parkiem 1. Wiek przedprodukcyjny 22,4% 22,7% 2. Wiek produkcyjny 63,3% 60,8% 3. Wiek poprodukcyjny 14.3% 16,5% Dane : Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego 2003r.

20 Ludno ść wg ekonomicznych grup wieku 60000

50000

40000

30000

20000

10000

0 Piaseczno Góra Kalwaria Konstancin Tarczyn Pra Ŝmów Jeziorna

ogółem w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym

Dane : Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego 2003r.

7.2. Potencjał gospodarczy

Potencjał i struktura miejsc pracy w poszczególnych gminach s ą zró Ŝnicowane. Ponad połowa pozarolniczych miejsc pracy koncentruje si ę w gminie Piaseczno. W gminach Konstancin-Jeziorna i Góra Kalwaria jest ich znacznie mniej (10 – 20%). Gminy Tarczyn i Pra Ŝmów s ą gminami typowo rolniczymi, z niewielkim udziałem miejsc pracy w przemy śle, budownictwie czy usługach.

Tereny u Ŝytkowane rolniczo w gminach zwi ązanych z Parkiem zajmuj ą obszar 24 687 ha., co stanowi ok. 50% powierzchni gmin. Lasy i zadrzewienia stanowi ą 19% powierzchni, a pozostałe tereny - 31%. Najwi ęcej gruntów u Ŝytkowanych rolniczo maj ą gminy: Tarczyn 59% i Pra Ŝmów 48%., najmniejszy udział ma miejsko-wiejska gmina Piaseczno.

21 Struktura u Ŝytkowania gruntów w poszczególnych gminach

4500

4000

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0 Tarczyn Góra Kalwaria Konstancin Jeziorna Piaseczno PraŜmów

grunty orne sady łąki pastwiska lasy i grunty le śne pozostałe

Dane : Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego 2003r.

Obszar otoczenia Parku cieszy si ę zainteresowaniem inwestorów. Poszukuj ą oni głównie terenów pod budownictwo mieszkaniowe (atrakcyjno ść z uwagi na kompleksy lasów), oraz pod ró Ŝnego rodzaju działalno ść gospodarcz ą (dost ępno ść komunikacyjna, istniej ąca aktywno ść gospodarcza, klimat przedsi ębiorczo ści tworzony przez lokalne samorz ądy). Miar ą wysokiej aktywno ści gospodarczej jest udział dochodów własnych w dochodach ogółem gmin, świadcz ący o środkach finansowych wypracowywanych na własnym terenie , okre ślaj ący potencjał gospodarczy gmin.

Dochody ogółem Dochody Wydatki ogółem Wydatki Gmina (tys. zł) własne (tys. zł) na 1M (%) (zł) Góra Kalwaria m-w 38094,0 50,6 39627,9 1673,1 Konstancin-Jeziorna m- 53958,8 82,9 48749,7 2165,4 w Piaseczno m-w 125132,3 81,0 124386,9 2279,2

22 Pra Ŝmów w 9433,3 56,2 8781,7 1119,3 Tarczyn w 15755,4 59,0 16814,9 1642,9 Województwo 4111040,4 48,3 4158045,9 1411,0

Najwy Ŝszy udział dochodów własnych wypracowano w gminie Konstancin – Jeziorna i Piasecznie, przy czym sam udział dochodów ogółem w gminie Piaseczno, był 2,3 – krotnie wy Ŝszy od dochodów innych gmin i nale Ŝał do najwy Ŝszych w Obszarze Metropolitalnym Warszawy. Wysoko ść dochodów i udział środków własnych wskazuj ą na du Ŝe zró Ŝnicowania w obr ębie gmin Parku i potwierdza wielofunkcyjno ść i du Ŝy potencjał gospodarczy Piaseczna , mniejszy gminy Konstancin-Jeziorna i najmniejszy Góry Kalwarii, Tarczyna i Pra Ŝmowa. Gminy te przeznaczaj ą równie Ŝ wy Ŝsze wydatki na 1 Mieszka ńca – wy Ŝsze ni Ŝ średnie w województwie.

Ruch budowlany na obszarze Parku i jego otoczenia nale Ŝy do najwy Ŝszych w obszarze metropolitalnym. W latach 1999-2002 oddano do u Ŝytku 1542 mieszkania. Przy czym około 75% dotyczy miasta i gminy Piaseczno. Nale Ŝy przypuszcza ć, Ŝe w ci ągu najbli Ŝszych kilku lat ruch budowlany nie zostanie zatrzymany, a rozło Ŝy si ę bardziej równomiernie. Du Ŝo opracowywanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, ze zmian ą przeznaczenia pod funkcje mieszkaniowe przewiduje si ę w Konstancinie-Jeziornej, Górze Kalwarii i Pra Ŝmowie.

Wyposa Ŝenie w infrastruktur ę komunaln ą

Systemy infrastruktury komunalnej w gminach wchodz ących w obszar Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny s ą niewystarczaj ąco rozwini ęte – szczególnie sieci kanalizacyjnej, która nie nad ąŜ a za rozwojem mieszkalnictwa i systemami wodoci ągowymi.. Z sieci wodoci ągowej w 2002r. korzystało około 93% mieszka ńców miast i około 70% mieszka ńców wsi tego obszaru , z sieci kanalizacyjnej – 85% w miastach i ok. 20% na wsi. Najwi ększy post ęp w wodoci ągowaniu terenów wiejskich nast ąpił w latach 90 – tych i proces ten jest kontynuowany. Źródłem wody dla wodoci ągów zbiorowych s ą uj ęcia wód gł ębinowych. W roku 2002 sie ć wodoci ągowa w analizowanym obszarze była 5-krotnie dłu Ŝsza ni Ŝ sie ć kanalizacyjna. W skali gmin zró Ŝnicowania te s ą jeszcze wi ększe. Gmina

23 Pra Ŝmów nie posiada systemu sieci kanalizacyjnych, w Tarczynie wynosi ona tylko 8km i jest 14-krotnie mniejsza ni Ŝ sie ć wodoci ągowa. Sosunkowo naljlepsza sytuacja ma miejsce w gminie Piaseczno i Konstancin – Jeziorna – i to bardziej w sensie stosunku obu sieci ni Ŝ samych długo ści tych sieci, obsługuj ących poszczególne, urbanizuj ące si ę obszary.

Sie ć Sie ć Stosunek Gmina wodoci ągowa kanalizacyjna obu sieci rozdzielcza Góra Kalwaria m-w 212,9 41,2 5,2 Konstancin-Jeziorna m-w 67,9 28,4 2,4 Piaseczno m-w 361,7 109,8 3,3 Pra Ŝmów w 111,5 - - Tarczyn w 115,6 7,8 14,8

II. CELE I ZASADY OCHRONY A ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Celem tego rozdziału jest przede wszystkim zestawienie i porównanie przepisów „ochronnych” działaj ących na terenie Parku i jego otuliny – tj.: aktów prawnych powołuj ących Chojnowski Park Krajobrazowy i Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu (WOCHK) znajduj ący si ę w otulinie Parku lub przylegaj ący do niej, stanowi ący system powi ąza ń przyrodniczych, z ustaleniami studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin jako dokumentów okre ślaj ących polityk ę przestrzenn ą gmin . Zestawienie to powinno odpowiedzie ć na pytanie: - Czy polityki przestrzenne gmin uwzgl ędniaj ą zasady ochrony zawarte w przepisach powołuj ących Chojnowski Park Krajobrazowy i Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu? - Czy zapisy studiów s ą na tyle jednoznaczne (lub niejednoznaczne), Ŝe ich zapisy pozwalaj ą na przeniesienie ich do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego?.

24 1. Cele i zasady ochrony zawarte w przepisach organów odpowiedzialnych za ochron ę przyrody 1a.) Akty prawne powołuj ące Chojnowski Park Krajobrazowy

Zgodnie z: • Rozporz ądzeniem Wojewody Mazowieckiego z dnia 1 czerwca 1993r. w sprawie utworzenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego (Dz. U. Woj. Warszawskiego z dnia 15 czerwca 1993r. Nr 9, poz.100), • Rozporz ądzeniem nr 171 Wojewody Mazowieckiego z dnia 18 października 2000r. zmieniaj ące rozporz ądzenie Wojewody Warszawskiego z dnia 1 czerwca 1993r. (Dz.U. Woj. Mazowieckiego z dnia 24 pa ździernika 2000r. nr 128), • Rozporz ądzeniem nr 22 Wojewody Mazowieckiego z dnia 6 sierpnia 2004r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie utworzenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego

Na podstawie art. 24 ust.4 i 5 ustawy z dnia 16 pa ździernika 1991r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 114 poz.492) zarz ądza si ę co nast ępuje: 1. Tworzy si ę Chojnowski Park Krajobrazowy w celu zachowania, popularyzacji i upowszechniania w warunkach racjonalnego gospodarowania warto ści krajobrazowych, przyrodniczych i klimatycznych Lasów Chojnowskich, doliny Jeziorki oraz rejonu Skarpy Wi ślanej w Oborach 2. Wokół Parku tworzy si ę otulin ę zabezpieczaj ącą Park przez szkodliwym oddziaływaniem czynników zewn ętrznych 3. Park obejmuje 6796ha, a otulina 4727ha na obszarze gmin: Góra Kalwaria, Konstancin- Jeziorna, Piaseczno, Pra Ŝmów i Tarczyn. 4. Grunty rolne, le śne i inne nieruchomo ści znajduj ące si ę w granicach Parku pozostawia si ę w gospodarczym wykorzystaniu

Na podstawie art.16 ust.3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880) w rozporz ądzeniu Wojewody Warszawskiego z dnia 1 czerwca 1993r. w sprawie utworzenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego zmienia si ę zapisy § 4.

W PARKU ZAKAZUJE SI Ę:

1. realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – prawo ochrony środowiska, 2. umy ślnego zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, niszczenia ich nor, l ęgowisk, innych schronie ń i miejsc rozrodu oraz tarlisk i zło Ŝonej ikry, z wyj ątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynno ści w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej, rybackiej i łowieckiej, 3. likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, przydro Ŝnych i nawodnych , je Ŝeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego, wodnego, budowy lub odbudowy, utrzymania remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych 4. pozyskiwania dla celów gospodarczych skał, w tym torfu oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, minerałów i bursztynu, 5. wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu z wyj ątkiem prac przeciwpowodziowych lub przeciwosuwiskowych lub budow ą, napraw ą, remontem, utrzymaniem urz ądze ń wodnych

25 6. dokonywania zmian stosunków wodnych, je Ŝeli zmiany te nie słu Ŝą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, le śnej, wodnej lub rybackiej, 7. budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych z wyj ątkiem obiektów słu Ŝą cych turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej 8. likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych, 9. wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów rolnych, 10. prowadzenia chowu i hodowli zwierz ąt metod ą bez ściółkow ą, 11. utrzymania otwartych rowów i zbiorników ściekowych, 12. organizowania rajdów motorowych i samochodowych, 13. UŜywania łodzi motorowych i innego sprz ętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych

NA TERENIE PARKU DOPUSZCZA SI Ę:

• remonty i modernizacj ę istniej ącej zabudowy przy zachowaniu dotychczasowej funkcji a przy zmianie u Ŝytkowania dostosowa ć nale Ŝy stosowa ć przepisy niniejszego rozporz ądzenia, • odprowadzania ścieków oczyszczonych bytowo-gospodarczych do cieków oraz do ziemi je Ŝeli poziom wód gruntowych znajduje si ę conajmniej 1,5 m poni Ŝej poziomu wprowadzania ścieków, • lokalizacj ę niezb ędnych urz ądze ń liniowych dla potrzeb lokalnych pod warunkiem ich uzgodnienia ich przebiegu i warunków realizacji z wojewod ą, • lokalizowanie ogrodze ń działek indywidualnych w odległo ści nie mniejszej ni Ŝ 6 m od brzegów naturalnych cieków i zbiorników wodnych, • grodzenie działek indywidualnych pod warunkiem, Ŝe grodzenie umo Ŝliwi migracj ę płazów, gadów i drobnych ssaków.

NA TERENIE OTULINY ZAKAZUJE SI Ę:

1. Zmian przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne z wyj ątkiem: • realizacji niezb ędnych urz ądze ń komunikacyjnych, infrastruktury technicznej oraz obiektów i urz ądze ń słu Ŝą cych ochronie środowiska w tym oczyszczalni ścieków, zakładów unieszkodliwiania odpadów, pod warunkiem zastosowania rozwi ąza ń i technologii bezpiecznych dla środowiska przyrodniczego, przy zachowaniu co najmniej 50% powierzchni biologicznie czynnej, • rozbudow ę istniej ących cmentarzy z zachowaniem co najmniej 30% powierzchni biologicznie czynnej oraz okre ślonych jako strefa ochrony urbanistycznej Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 2. Lokalizacji budynków i budowli z wyjątkiem obiektów małej architektury w odległo ści nie mniejszej ni Ŝ 25m od granic kompleksów le śnych wchodz ących w granice Parku i otuliny z wyj ątkiem strefy urbanistycznej Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

3. Naruszania naturalnej sieci hydrograficznej rzek, strumieni, potoków, starorzeczy, oczek wodnych, bagien i torfowisk, zmiany naturalnego charakteru ich brzegów, zanieczyszczania wód oraz ich pasa przybrze Ŝnego, niszczenia ro ślinno ści wodnej i

26 nawodnej. Zakazy te nie dotycz ą: działa ń słu Ŝą cych retencji wód, zapewnienia bezpiecze ństwa mienia i ludzi w tym regulacji wód dla celów powodziowych i utrzymaniowych po spełnieniu procedury okre ślonej w ustawie o ochronie środowiska. 4. Lokalizowania budynków i budowli w odległo ści mniejszej ni Ŝ 20 m, a ogrodze ń w odległo ści mniejszej ni Ŝ 6 m od brzegów naturalnych cieków i zbiorników wodnych. 5. Odprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych i do ziemi. 6. Odprowadzania oczyszczonych i nieoczyszczonych ścieków do wód podziemnych, stawów, oczek wodnych, jezior bezodpływowych. 7. Eksploatacji kopalin w tym równie Ŝ torfów z wyj ątkiem złó Ŝ kopalin, , które w dniu wej ścia w Ŝycie niniejszego rozporz ądzenia posiadały w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczenie na wydobywanie kopalin 8. Lokalizowania nowych lub rozbudowy istniej ących inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi lub mog ących pogorszy ć stan środowiska z wył ączeniem realizacji niezb ędnych urz ądze ń komunikacyjnych, infrastruktury technicznej i urz ądze ń słuŜą cych ochronie środowiska w tym oczyszczalni ścieków, zakładów unieszkodliwiania odpadów, pod warunkiem zastosowania rozwi ąza ń i technologii bezpiecznych dla środowiska przyrodniczego przy zachowaniu co najmniej 50% powierzchni biologicznie czynnej w obrębie ka Ŝdej działki ( z wyj ątkiem inwestycji liniowych), 9. Lokalizacji nowych cmentarzy. 10. Działalno ści: • Prowadzenia działalno ści mog ącej powodowa ć przekroczenie dopuszczalnych prawem norm w zakresie: a) zanieczyszczenia lub innych form degradacji powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, gleb, ro ślinno ści i powierzchni ziemi, b) hałasu, wibracji i promieniowania. • Dokonywania zmian: a) stosunków wodnych, niekorzystnych dla ekosystemów lądowych i wodnych oraz w rejonach źródliskowych i wododziałowych, b) naturalnej sieci hydrograficznej rzek, potoków, strumieni, starorzeczy, jezior, oczek wodnych, bagien i torfowisk, zmian naturalnego charakteru ich brzegów, zanieczyszczenia wód oraz pasa przybrze Ŝnego, niszczenia ro ślinno ści wodnej i nawodnej. Zakaz nie dotyczy działa ń słu Ŝą cych zapewnieniu bezpiecze ństwa ludzi i mienia. • Odprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych i do ziemi oraz tworzenia i utrzymania otwartych kanałów ściekowych, • Przekształce ń naturalnej rze źby terenu, w tym niszczenia skarp i kraw ędzi erozyjnych, wąwozów, wydm, lokalnych dolin, a tak Ŝe kurhanów i innych śladów pierwotnego osadnictwa. • Usuwania, niszczenia i uszkadzania drzew i krzewów nieowocowych, ci ągów zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych, przydro Ŝnych i nawodnych z wyj ątkiem drzew i krzewów owocowych i krzewów nieowocowych, których usuni ęcie jest zwi ązane z: a) robotami utrzymaniowymi urz ądze ń melioracji wodnych, b) budow ą, remontami i modernizacj ą obiektów dotycz ących prowadzenia działalno ści mog ącej powodowa ć przekroczenie dopuszczalnych norm w zakresie zanieczyszczenia lub degradacji powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, gleb, ro ślinno ści, powierzchni ziemi, hałasu, wibracji i promieniowania, c) zachowaniem bezpiecze ństwa ludzi i mienia • Chwytania, płoszenia i zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, niszczenia nor i l ęgowisk zwierz ęcych, gniazd ptasich, wybierania jaj, niszczenia mrowisk. Zakaz nie dotyczy

27 pozyskiwania zwierzyny zgodnie z prawem łowieckim oraz racjonalnej gospodarki rybackiej i w ędkarskiej. • Wprowadzania do wolnej przyrody ro ślin i zwierz ąt obcych rodzimej florze i faunie. • Wypalania ro ślinno ści i pozostało ści ro ślinnych • Wjazdu pojazdami mechanicznymi na drogi le śne nie b ędące drogami publicznymi, za wyj ątkiem przypadków nadzwyczajnego zagro Ŝenia środowiska oraz okre ślonych w ustawie o lasach.

NA TERENIE OTULINY DOPUSZCZA SI Ę:

1. Zabudow ę jednorodzinn ą w formie wolnostoj ących budynków jednorodzinnych lub bli źniaczych z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki. 2. Usługi towarzysz ące nieuci ąŜ liwe z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej 3. Zabudow ę zwi ązan ą z ochron ą zdrowia, o świat ą, obronno ści ą i bezpiecze ństwem pa ństwa, działalno ści ą wyznaniow ą, turystyk ą, rekreacj ą, sportem i wypoczynkiem oraz z gospodarstwami rolnymi pod warunkiem zachowania 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki 4. Rozbudow ę istniej ących cmentarzy z zachowaniem co najmniej 30%powierzhni biologicznie czynnej 5. Grodzenie działek umo Ŝliwiaj ących migracj ę przedstawicieli drobnej fauny, 6. Wtórny podział działek pod warunkiem zachowania ustale ń tego rozporz ądzenia. 7. Odprowadzania ścieków bytowo-gospodarczych do cieków oraz do ziemi, je Ŝeli poziom wód gruntowych znajduje si ę co najmniej 1,5 poni Ŝej poziomu odprowadzania ścieków.

NA TERENIE PARKU I OTULINY NAKAZUJE SI Ę:

1. Prowadzenie racjonalnej gospodarki rolnej i le śnej, polegaj ącej na zachowaniu , a w miar ę mo Ŝliwo ści aktywizacj ę roli środowiskowotwórczej ekosystemów le śnych, rolnych, wodnych, bagiennych i innych 2. Wprowadzenie ekologicznych metod produkcji Ŝywno ści oraz ograniczanie do niezb ędnego minimum stosowania środków ochrony ro ślin i nawozów sztucznych na rzecz środków naturalnych i metod biologicznych. 3. Zachowanie w dotychczasowym u Ŝytkowaniu śródle śnych ł ąk, wrzosowisk, torfowisk przej ściowych i wysokich oraz ochron ę ich warunków siedliskowych 4. Utrzymanie i ochron ę oczek wodnych, stawów, jezior, bagien i torfowisk niskich towarzysz ących ekosystemom ł ąkowym 5. Rekultywacj ę terenów na których była i jest prowadzona działalno ść wywołuj ąca degradacj ę środowiska na wszystkich etapach działalno ści tj. w trakcie jak i po ustaniu tej działalno ści, ale nie dłu Ŝej ni Ŝ w ci ągu dwóch lat po jej zako ńczeniu. Projekt rekultywacji wymaga uzgodnienia z Wojewod ą 6. Prowadzenie działalności edukacyjnej i turystycznej w zakresie i formach nie zagra Ŝaj ących środowisku i walorom krajobrazowym Parku i otuliny 7. Stosowanie w budownictwie zharmonizowanych z krajobrazem form architektonicznych uwarunkowanych historycznie i kulturowo, 8. Zagospodarowanie otoczenia obiektów historycznych, kulturowych, przyrodniczych p owinno by ć podporz ądkowane ich ochronie i ekspozycji, 9. Uzupełnienie zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych i przydro Ŝnych gatunkami ro ślin rodzimych dla danego obszaru,

28 10. Dostosowanie planów zagospodarowania przestrzennego do wymaga ń ochrony Parku i otuliny okre ślonych niniejszym Rozporz ądzeniem oraz zawartych w planie ochrony parku.

Przepisy ogólne:

1. Wydawanie przewidzianych odr ębnymi przepisami pozwole ń na działalno ść , której skutki dotycz ą ogranicze ń lub zakazów wprowadzonych w odniesieniu do Parku i jego otuliny wymienionych w niniejszym rozporz ądzeniu wymaga uzgodnienia z wojewod ą. 2. Obiekty i urz ądzenia zbudowane wbrew wprowadzonym zakazom, nakazom, ograniczeniom albo bez uzyskania wymaganej zgody wojewody lub niezgodnie z warunkami uzgodnienia podlegaj ą przymusowej rozbiórce w trybie przepisów prawa budowlanego. 3. Planowane w Parku lub jego otulinie inwestycje i przedsi ęwzi ęcia wymagaj ą zaopiniowania przez dyrektora zarz ądu Parku. 4. Na terenie Parku i otuliny dopuszcza si ę remonty i modernizacj ę budynków i budowli, które powstały przed wej ściem w Ŝycie niniejszego rozporz ądzenia lub w trakcie jego obowi ązywania pod warunkiem zachowania funkcji dotychczasowej lub zmiany ich przeznaczenia zgodnie z tre ści ą niniejszego rozporz ądzenia.

1b.) Akty prawne powołuj ące Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu • Rozporz ądzenie Wojewody Mazowieckiego Nr 117 z dnia 3 sierpnia w sprawie zmiany Rozporz ądzenia Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997r. w sprawie utworzenia obszaru chronionego krajobrazu na terenie województwa warszawskiego - Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego z dnia 18 sierpnia 2000r. Nr 93 poz. 911 – wyci ąg

W granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu wyodr ębnia si ę:

• stref ę szczególnej ochrony ekologicznej, obejmuj ącą tereny, które decyduj ą o potencjale biotycznym obszarów, • stref ę ochrony urbanistycznej, obejmuj ącej wybrane tereny miast i wsi oraz obszary o wzmo Ŝonym naporze urbanizacyjnym, posiadaj ące szczególne warto ści przyrodnicze.

A. Zakazy, nakazy i ograniczenia obowi ązuj ące na terenie warszawskiego obszaru chronionego krajobrazu

I. W odniesieniu do lasów i zadrzewie ń: 1. Zakazuje si ę: 1) zmiany przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne z wył ączeniem zapisów: (dopuszcza si ę) - eksploatacji kopalin, w tym równie Ŝ torfów - z wyj ątkiem tych złó Ŝ kopalin, które w dniu wej ścia w Ŝycie niniejszego rozporz ądzenia posiadały zatwierdzone dokumentacje geologiczne lub przeznaczenie na wydobywanie kopalin w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, - lokalizowania nowych lub rozbudowy istniej ących inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi lub mog ących pogorszy ć stan środowiska z wył ączeniem realizacji niezb ędnych urz ądze ń komunikacyjnych, infrastruktury technicznej oraz

29 obiektów i urz ądze ń słu Ŝą cych ochronie środowiska w tym m.in. oczyszczalni ścieków, zakładów unieszkodliwiania odpadów, pod warunkiem zastosowania rozwi ąza ń i technologii bezpiecznych dla środowiska przyrodniczego, przy zachowaniu co najmniej 50% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki (z wyj ątkiem inwestycji liniowych), - rozbudow ę istniej ących cmentarzy z zachowaniem co najmniej 30% powierzchni biologicznie czynnej, 2) lokalizacji budynków i budowli z wył ączeniem obiektów małej architektury w odległo ści mniejszej ni Ŝ 25m od granic kompleksów le śnych wchodz ących w granice Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz Parków Krajobrazowych Mazowieckiego i Chojnowskiego, o ile granica Parku stanowi jednocze śnie granic ę Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Zapis ten nie dotyczy odległo ści ustalonych w planie ochrony Kampinoskiego Parku Narodowego), 3) zmian stosunków wodnych pogarszaj ących warunki siedliskowe lasów, zanieczyszczania terenów leśnych, 4) usuwania, niszczenia i uszkadzania drzew i krzewów, ci ągów zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych, przydro Ŝnych i nawodnych z wyj ątkiem drzew i krzewów owocowych oraz: a) robót utrzymaniowych urz ądze ń melioracji wodnych, b) budowy, remontów i modernizacji inwestycji dopuszczonych w niniejszym rozporz ądzeniu, c) zachowania bezpiecze ństwa ludzi i mienia 2. Nakazuje si ę zachowanie i pozostawienie w dotychczasowym u Ŝytkowaniu śródle śnych łąk, wrzosowisk, torfowisk oraz ochron ę ich warunków siedliskowych

II. W odniesieniu do gruntów rolnych:

1. Zakazuje si ę dokonywania zmian stosunków wodnych mog ących pogorszy ć warunki siedliskowe rodzimych gruntów rolnych i u Ŝytków zielonych; w szczególno ści zakazuje si ę działa ń, które mogłyby przyczyni ć si ę do niekorzystnego dla gruntów rolnych obni Ŝenia zwierciadła wód gruntowych, 2. Nakazuje si ę utrzymanie i ochron ę oczek wodnych, stawów, jezior, bagien i torfowisk niskich towarzysz ących ekosystemom ł ąkowym. 3. Zaleca si ę: a) wprowadzanie ekologicznych metod Ŝywno ści, b) uzupełnienie zadrzewień i zakrzewie ń śródpolnych i przydro Ŝnych gatunkami ro ślin rodzimych dla całego obszaru.

III. W odniesieniu do wód: Zakazuje si ę: 1) naruszania naturalnej sieci hydrograficznej, zmiany naturalnego charakteru brzegów, zanieczyszczania wód oraz pasa przybrze Ŝnego, niszczenia ro ślinno ści wodnej i nawodnej. Zakazy nie dotycz ą: działa ń słu Ŝą cych retencji wód, zapewnienia bezpiecze ństwa ludzi i mienia w tym regulacji wód dla celów powodziowych i utrzymania Ŝeglowno ści dla robót podejmowanych na terenach wód i mi ędzywali rzek o szczególnych warto ściach społeczno-gospodarczych i wysokich walorach krajobrazowych oraz ekologicznych 2) lokalizowania budynków i budowli w odległo ści mniejszej ni Ŝ 20 m, a ogrodze ń w odległo ści mniejszej ni Ŝ 6 m od brzegów naturalnych cieków i naturalnych zbiorników wodnych,

30 3) niekorzystnych zmian warunków wodnych w rejonach źródliskowych i wododziałowych, 4) odprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych. Dopuszcza si ę odprowadzanie ścieków oczyszczonych bytowo-gospodarczych do ziemi je Ŝeli poziom wód gruntowych znajduje si ę co najmniej 1,5m poni Ŝej poziomu wprowadzania ścieków, 5) odprowadzania oczyszczonych i nieoczyszczonych ścieków do wód podziemnych, stawów, oczek wodnych, i jezior bezodpływowych, 6) lokalizacji obiektów budowlanych na obszarach potencjalnych tarasów zalewowych.

IV. W zakresie zmian krajobrazu i powierzchni ziemi: 1. Zakazuje si ę: 1.) niszczenia skarp i kraw ędzi erozyjnych, w ąwozów, wydm, lokalnych dolin, a tak Ŝe kurhanów i innych śladów pierwotnego osadnictwa. Zagospodarowanie otoczenia obiektów historycznych, kulturowych, przyrodniczych powinno by ć podporz ądkowane ich ochronie i ekspozycji, 2.) eksploatacji kopalin, w tym równie Ŝ torfów z wyj ątkiem tych terenów złó Ŝ kopalin, które w tym równie Ŝ torfów - z wyj ątkiem tych złó Ŝ kopalin, które w dniu wej ścia w Ŝycie niniejszego rozporz ądzenia posiadały zatwierdzone dokumentacje geologiczne lub przeznaczenie na wydobywanie kopalin w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, 2. Nakazuje si ę rekultywacj ę terenów, na których była i jest prowadzona działalno ść wywołuj ąca degradacj ę środowiska na wszystkich etapach działalno ści tj. w trakcie jak i bezpo średnio po ustaniu tej działalno ści – nie dłu Ŝej ni Ŝ w ci ągu dwóch lat po jej uzgodnieniu. Projekt wymaga uzgodnienia z wojewod ą.

V. W zakresie lokalizacji inwestycji:

1. Zakazuje si ę: 1) lokalizowania nowych lub rozbudowy istniej ących inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi albo mog ących pogorszy ć stan środowiska z wył ączeniem realizacji niezb ędnych urz ądze ń komunikacyjnych, infrastruktury technicznej oraz obiektów i urz ądze ń słu Ŝą cych ochronie środowiska, w tym m.in. oczyszczalni ścieków, zakładów unieszkodliwiania odpadów pod warunkiem zastosowania rozwi ąza ń i technologii bezpiecznych dla środowiska przyrodniczego, przy zachowaniu co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki, 2) lokalizacji nowych cmentarzy 2. Dopuszcza si ę: 1) zabudow ę jednorodzinn ą w formie wolnostoj ących budynków jednorodzinnych lub bli źniaczych z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki, 2) usługi towarzysz ące nieuci ąŜ liwe z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki, 3) zabudow ę zwi ązan ą z ochron ą zdrowia, o świat ą, obronno ści ą i bezpiecze ństwem pa ństwa, działalno ści ą wyznaniow ą, turystyk ą, rekreacj ą, sportem i wypoczynkiem oraz z gospodarstwami rolniczymi pod warunkiem zachowania funkcji przyrodniczych obszaru, przy zachowaniu co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki, 4) rozbudow ę istniej ących cmentarzy z zachowaniem co najmniej 30% powierzchni biologicznie czynnej,

31 5) grodzenie działek indywidualnych pod warunkiem, Ŝe grodzenie umo Ŝliwi migracj ę drobnych przedstawicieli fauny, w szczególno ści: płazów, gadów i drobnych ssaków, 6) remonty i modernizacje budynków i budowli, które powstały przed wej ściem w Ŝycie niniejszego rozporz ądzenia lub w trakcie jego obowi ązywania pod warunkiem zachowania funkcji dotychczasowej lub zmiany ich przeznaczenia zgodnie z tre ści ą niniejszego rozporz ądzenia, 7) wtórny podział działek pod warunkiem zachowania przepisów niniejszego rozporz ądzenia. 3. Nakazuje si ę stosowanie w budownictwie zharmonizowanych z krajobrazem form architektonicznych uwarunkowanych historycznie i kulturowo.

B. Zakazy, nakazy i ograniczenia obowi ązuj ące w strefie szczególnej ochrony ekologicznej

W strefie szczególnej ochrony ekologicznej obowi ązuj ą zakazy, nakazy i ograniczenia ustalone dla Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w rozdziale A, a ponadto:

I. Zakazuje si ę: 1) przeznaczania terenów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, 2) naruszania stanu istniej ących zasobów i warunków przyrodniczych obszaru, 3) grodzenia terenów le śnych z wyj ątkiem słu Ŝą cych gospodarce rolnej

II. Dopuszcza si ę: 1) racjonaln ą gospodark ę le śną, łowieck ą, w ędkarsk ą oraz roln ą 2) odprowadzania ścieków oczyszczonych do powierzchniowych wód płyn ących, 3) lokalizacj ę niezb ędnych inwestycji liniowych pod warunkiem uzgodnienia ich przebiegu i warunków realizacji z wojewod ą,

C. Zakazy, nakazy i ograniczenia obowi ązuj ące w strefie ochrony urbanistycznej

W strefie ochrony urbanistycznej obowi ązuj ą zakazy, nakazy i ograniczenia ustalone dla Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w rozdziale A z wyj ątkiem dopuszczenia: 1) zmiany przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne, 2) lokalizacji budynków i budowli w odległo ści mniejszej ni Ŝ 25 m od granic kompleksów le śnych

Przepisy ogólne

1. Wydawanie przewidzianych odr ębnymi przepisami pozwole ń na działalno ść której skutki dotyczą ogranicze ń lub zakazów wprowadzonych w odniesieniu do Obszaru Chronionego Krajobrazu wymaga uzgodnienia z Wojewod ą, 2. Obiekty i urz ądzenia zbudowane wbrew wprowadzonym zakazom, nakazom i ograniczeniom albo bez uzyskania wymaganej zgody wojewody lub niezgodnie z warunkami uzgodnienia podlegaj ą przymusowej rozbiórce w trybie przepisów prawa budowlanego. W sprawach regulowanych niniejszym rozporz ądzeniem a zako ńczonych ostateczn ą decyzj ą o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu stosuje si ę przepisy dotychczasowe.

32

2. CELE I ZASADY OCHRONY A ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ZAWARTE W DOKUMENTACH PLANISTYCZNYCH GMIN: STUDIACH UWARUNKOWA Ń I KIERUNKACH ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMIN.

Analiza sytuacji dokumentów planistycznych – tj studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarownia przestrzennego gmin przeprowadzona została w pa ździerniku i listopadzie 2004r. i jest zapisem sytuacji tych dokumentów w ko ńcu listopada 2004r.

2.1. Studia uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin - ogólna sytuacja

Przedmiotowe studia w wi ększo ści powstały pod ustaw ą z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym . Ogólny zakres tych studiów był wypełnieniem zapisów art. 6 w.w.ustawy: - tj. w studium okre śla si ę w szczególno ści: - obszary obj ęte ochron ą środowiska przyrodniczego i kulturowego, - lokalne warto ści zasobów środowiska przyrodniczego i zagro Ŝenia środowiskowe, - obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wył ączone z zabudowy, - obszary zabudowane, ze wskazaniem w miar ę potrzeby, terenów wymagaj ących przekształce ń i rehabilitacji , - obszary, które mog ą by ć przeznaczone pod zabudow ę, ze wskazaniem w miar ę potrzeby obszarów przewidzianych do zorganizowanej działalności inwestycyjnej, - kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, - obszary dla których sporz ądzanie planów miejscowych jest obowi ązkowe na podstawie przepisów szczegółowych lub ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania.

Wśród gmin poło Ŝonych na terenie Parku i jego otuliny jedynie gmina Pra Ŝmów nie posiada zatwierdzonego studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Pozostałe gminy posiadaj ą zatwierdzane studia pod ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994r. W dwóch gminach: Piaseczno i Góra

33 Kalwaria prowadzone s ą prace nad zmianami studium według ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 roku.

2.2. Przykłady zapisów w studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin Parku

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Góra Kalwaria - kierunki rozwoju gminy (Wyci ąg)

Celem opracowania studium jest okre ślenie polityki gminy z uwzgl ędnieniem celów i kierunków polityki województwa mazowieckiego. Studium stanowi ć b ędzie podstaw ę dla wyboru terenów obejmowanych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego i

34 umo Ŝliwi władzom gminy prowadzenie prawidłowej i racjonalnej polityki w zakresie zagospodarowania przestrzennego.

Na podstawie uwarunkowa ń rozwojowych gminy, bior ąc pod uwag ę blisko ść Warszawy, zdecydowano si ę na wprowadzenie wariantu intensywnego rozwoju w oparciu o oferowane przez gmin ę tereny dla potrzeb mieszkalnictwa aglomeracji warszawskiej. Dla realizacji intensywnego rozwoju przestrzennego zało Ŝono: - intensyfikacj ę zabudowy w mie ście Piasecznie - do chłonno ści 17 000 mieszka ńców, - lokalizacj ę „miast-ogrodów” dla potrzeb mieszkalnictwa aglomeracji warszawskiej w tym: w cz ęś ci północnej gminy: Wojciechowice-Dobiesz-Sierzchów dla ca 3700 mieszka ńców, Brze śce – ok. 1500 mieszka ńców Szymanów –Łubna – dla ca 2500 mieszka ńców, Tomice-Kąty dla ca 2000 mieszka ńców. Obszary te poło Ŝone s ą w Parku, jego otulinie lub bliskim s ąsiedztwie na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, - powi ększenie terenów budowlanych we wsiach: Krzaki Czaplinowskie, Wólka Dworska, Czersk, Karolina, , Sobików, Podł ęcze – równie Ŝ obszary cenne przyrodnicze, w wi ększo ści przynale Ŝą ce do Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu,

Realizacja intensywnego rozwoju nast ępowa ć b ędzie pod warunkiem zachowania walorów środowiska naturalnego i jego przystosowania do pełnienia funkcji mieszkalnych, rekreacyjnych i turystycznych.

W zakresie środowiska przyrodniczego studium uwzgl ędnia istniej ące powi ązania przyrodnicze tj: • teren Chojnowskiego Parku Krajobrazowego (CHPK), • Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu (WOCHK), • Rezerwat wi ślany K ępy Brzeskie, • ponadregionalny ci ąg ekologiczny Doliny Wisły, • ci ąg regionalny ł ącz ący Dolin ę Wisły przez rejon Brze śc i Baniochy z Chojnowskim Parkiem Krajobrazowym, • lokalne ci ągi zwi ązane z dolinami rzek: Cedron. Mała, Zielona. Studium ustala:

35 • ochron ę lasów i potrzeb ę realizacji dolesie ń szczególnie w obr ębie wysypiska śmieci Łubna 1 i nowego zakładu utylizacji odpadów Łubna 2, • ochrona warto ściowych gleb jako rolniczej przestrzeni produkcyjnej, • ochron ę skarpy wi ślanej poprzez zakaz zabudowy w obszarze skarpy i dokonywania uzgodnie ń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ze słu Ŝbami konserwatorskimi, • w celu zmniejszenia istniej ących zagro Ŝeń : zachowanie jako biologicznie czynnej powierzchni działek budowlanych: - 70% powierzchni w obszarach chronionego krajobrazu z zaleceniem by powierzchnia działki nie była mniejsza od 2000 m 2 , - 60% - w pozostałych obszarach gminy z zaleceniem, aby powierzchnia działki nie była mniejsza ni Ŝ 1200 m 2 , - 40% na terenie miasta z zaleceniem aby powierzchnia działki jednorodzinnej nie była mniejsza ni Ŝ 900m 2. Wybór funkcji stanowi ących podstawy rozwoju gminy: 1) funkcje przyrodnicze i ochronne, pozwalaj ąca na prawidłowy rozwój funkcji pozostałych, 2) produkcja sadownicza i warzywnicza, 3) obsługa mieszka ńców gminy-mieszkalnictwo, 4) administracja, usługi, 5) przemysł, składy handel, budownictwo, 6) obsługa ruchu turystycznego i rekreacji dla aglomeracji warszawskiej, 7) mieszkalnictwo wynikające z potrzeb aglomeracji warszawskiej, 8) unieszkodliwianie odpadów. Studium wyznacza obszary tych funkcji oraz ustalenia ogólne dotycz ące sposobu realizacji tych funkcji. Jednym z istotniejszych problemów rozwoju gminy jest komunikacja. Jako cel strategiczny uznano polepszenie powi ąza ń drogowych z Warszaw ą i wyeliminowanie ruchu tranzytowego z miasta oraz popraw ę poł ącze ń wschód-zachód poprzez: - modernizacj ę drogi nr 723 i zapewnienie jej parametrów klasy GP, - realizacj ę wschodniej obwodnicy miasta w klasie G, ł ącz ącą si ę z drog ą regionaln ą nr 724 poprzez obwodnic ę Konstancina - Jeziornej oraz z drog ą krajow ą nr 50,

36 - modernizacj ę drogi nr 50, - docelowo realizacj ę drogi ekspresowej (autostrady) dla której rezerwuje si ę pas terenu przebiegaj ący przez: Czachówek, Czarny Las, ,Sierzchów, Ługówkę, K ąty, Wołk ę Zalewsk ą i Wólk ę Dworsk ą.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Konstancin- Jeziorna (Wyci ąg)

Cele rozwoju i funkcje gminy: Przyjmuje si ę, ze funkcj ą wiod ącą w rozwoju przestrzennym i gospodarczym jest funkcja uzdrowiskowa wraz z towarzysz ącymi jej funkcjami: - usługow ą, w tym zwi ązan ą z obsług ą turystyki i rekreacji, - mieszkaniow ą, - rolnicz ą, - produkcyjn ą.

Głównym celem przyj ętych kierunków zagospodarowania przestrzennego i polityki przestrzennej władz jest zachowanie i zrównowa Ŝony rozwój tych funkcji. Przemiany społeczne i gospodarcze gminy maj ą na celu zachowanie i stymulacj ę dalszego rozwoju funkcji uzdrowiskowej i powinny podlega ć zasadom rozwoju proekologicznego. Jednym z wa Ŝniejszych celów rozwoju jest podniesienie standardów technicznych w zakresie komunikacji i uzbrojenia technicznego.

Studium wprowadza kierunki zagospodarowania przestrzennego jako: • adaptacj ę, ochron ę, rozwój. • adaptacja z dopuszczeniem modernizacji i przebudowy oraz rehabilitacji terenu dotyczy: Nowego Wierzbna, Czarnowa, osiedla Witaminowa, osiedla Cegielnia Oborska, Mirków, Łyczyn-Parcela, Borowina-Kaw ęczynek, Bielawa. • ochrona dotyczy terenów, które powinny by ć chronione przed urbanizacją: prawnie chronione obszary Chojnowskiego Parku Krajobrazowego wraz z rezerwatami przyrody, Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu, tereny rolne w tym najwy Ŝszych klas bonitacyjnych poło Ŝone wzdłu Ŝ Wisły na tarasie zalewowym.

37 • Rozwój – jako obszary strategiczne traktuje si ę obszar uzdrowiska oraz rejon „centrum”,Klarysew, rejon „pod skarp ą”, Skolimów, Nowe Wierzbno, Mirków.

Maj ąc na uwadze cele gminy i główne kierunki rozwoju miasto i gmin ę podzielono na 3 główne strefy polityki: 1) Strefy ochrony ekologicznej ( warto ści przyrodniczych), 2) Strefy ochrony warto ści rolniczych (rolnicze przestrzenie produkcyjne), 3) Strefy urbanizacji (tereny budowlane).

Strefy te podzielono jeszcze na podstrefy z warunkami i standardami zabudowy: Dla strefy ekologicznej obejmuj ącej: CHPK, rezerwaty przyrody, WOCHK, obszary obni Ŝeń pradolinnych i starorzeczy doliny Wisły - obowi ązuj ą ustalenia zawarte w Roporz ądzeniu Wojewody w sprawie utworzenia warszawskiego obszaru chronionego krajobrazu. Na obszarze rezerwatów wyst ępuje bezwzgl ędny zakaz zabudowy. W wyznaczonych strefach powi ąza ń ekologicznych pomi ędzy rezerwatami wprowadza si ę zakaz zabudowy. Na obszarze otuliny Lasu Kabackiego zakaz zabudowy w odległo ści 50 m od rezerwatu. Dla strefy ochrony warto ści rolniczych, bez prawa zabudowy dopuszcza si ę: adaptacj ę istniej ącej rozproszonej zabudowy zagrodowej i letniskowej, a na terenach u Ŝytkowanych rolniczo mo Ŝliwo ść realizacji programu sportowo-rekreacyjnego z zabudow ą kubaturow ą, bez prawa lokalizacji zabudowy mieszkaniowej. Rejon Okrzeszyna i Słomczyna dopuszcza zabudow ę ekstensywn ą na działkach 15000-3000m 2 . Dla strefy urbanizacji - tereny obejmuj ące obecne zainwestowanie z adaptacj ą i mo Ŝliwo ści ą uzupełnie ń, tereny zurbanizowane na terenie zalesionym (dzielnica uzdrowiskowa) pod warunkiem zachowania ochrony konserwatorskiej, tereny obejmuj ące rezerwy terenowe o stosunkowo najmniejszej ilo ści ogranicze ń. Dla wydzielonych podstref podane s ą warunki i standardy zabudowy: wielko ść działki, % powierzchni biologicznie czynnej, intensywno ść , ilo ść kondygnacji, warunki dopuszczenia innych funkcji, warunki realizacji zabudowy zgodne ze statutem uzdrowiska z dnia 30 pa ździernika 1972r.

W zakresie rozwoju komunikacji: Okre śla si ę nast ępuj ące kierunki rozwoju komunikacji:

38 - wzmocnienie kierunku drogi nr 724 poprzez piln ą budow ę obwodnicy i odci ąŜ enie ruchu tranzytowego obszarów centrum miasta, - utrzymanie rezerwy korytarza dla drogi nr 721, - obni Ŝenie uci ąŜ liwo ści komunikacyjnej w kontek ście istnienia uzdrowiska poprzez ograniczenie przejazdu samochodów przez obszar uzdrowiska, wybudowaniu na obszarach stykowych z uzdrowiskiem parkingów, - wybudowanie ekologicznej linii autobusowej obsługującej obszar uzdrowiska

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Piaseczno (Wyci ąg)

Jako główne funkcje rozwojowe dla miasta Piaseczna uznano: • miasto jako o środek administracyjno-usługowy w cz ęś ci południowej Obszaru Metropolitalnego Warszawy, • ośrodek przemysłowy wysokich technologii. • mieszkalnictwo jako skutek rozwoju pierwszych dwu funkcji. Jako główne funkcje rozwojowe gminy uznano: • mieszkalnictwo głównie jednorodzinne dla ludno ści Obszaru Metropolitalnego Warszawy, • rekreacja dla ludno ści OMW, • rolnictwo z d ąŜ eniem do restrukturyzacji rolnictwa.

Jako szczególnie istotne długofalowe działania uznaje si ę: • prawidłowy rozwój funkcji mieszkaniowej, • przebudowa i modernizacja miasta Piaseczna, • ochrona i wzbogacanie środowiska przyrodniczego. • Rozwój funkcji wypoczynkowej

W zakresie rozwoju urbanistycznego studium wprowadza podział gminy na 2 zasadnicze strefy, których granic ę stanowi rzeka Jeziorka:

39 - północna, północno-zachodnia i zachodnia cz ęść - silnie urbanizuj ą si ę: z intensywn ą zabudow ą oraz rozwojem produkcji i usług : Józefosław, Julianów, Gołków, Głosków, Bąkówka , Złotokłos, Runów, Henryków. - strefa południowa i południowo-wschodnia: strefa przyrodniczo-krajobrazowa Chojnowskiego Parku Krajobrazowego - rekreacyjno-rolnicza z ekstensywn ą zabudow ą – zasada ograniczonej urbanizacji.

W zakresie środowiska przyrodniczego: Podstaw ą wszelkich działa ń na terenie miasta i gminy powinien by ć ekorozwój, co oznacza, Ŝe uwarunkowania przyrodnicze powinny by ć podstawowym kryterium przy formułowaniu wniosków dotycz ących rozwoju gospodarczego gminy, a aktywna urbanizacja powinna si ę skupia ć na terenach, które maj ą mniejsze walory przyrodnicze

Elementy chronione i do obj ęcia ochron ą prawn ą: • Chojnowski Park Krajobrazowy, • Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu, • Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe poło Ŝone w cz ęś ci południowej i wschodniej gminy, gdzie zagospodarowanie powinno by ć harmonijnie wkomponowane w układ przyrodniczo-krajobrazowy, na du Ŝych działkach z pełnym wyposa Ŝeniem środowiska przyrodniczego z eliminacj ą funkcji uci ąŜ liwych, Likwidacja zagro Ŝeń: • uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, • realizacja nowej zabudowy przy zapewnieniu wcze śniejszego istnienia infrastruktury technicznej, • obj ęcie ochron ą wód powierzchniowych i podziemnych, opracowanie studium zlewni Jeziorki Wzbogacanie zasobów przyrodniczych: • zwi ększanie zadrzewie ń i zalesie ń wzdłu Ŝ dróg, cieków i rowów, • odbudowa zbiorników retencyjnych, • rekultywacja terenów zdegradowanych.

W zakresie rekreacji i turystyki

40 Proponuje si ę rozwój rekreacji spokojnej z „małymi koncentracjami rekreacyjnego i wypoczynku plenerowego, sportu niekwalifikowanego, rozwój bazy turystycznej: Pólko, Henryków Urocze, , P ęchery W zakresie komunikacji Studium proponuje w zakresie rozwi ąza ń regionalnych i ponadregionalnych:: - budow ę drogi N-S Warszawa – Kraków (Robercin- Szczaki – Złotokłos), - węzeł planowanej N-S z drog ę nr 721.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Tarczyn – ( Wyci ąg)

W zakresie ochrony środowiska przyrodniczego : • na całym obszarze gminy obowi ązuje ochrona gleb, wód, powietrza, flory, fauny w oparciu o ogólne krajowe ustalenia prawne, • obowi ązuj ą ustalenie Rozporz ądzenia Wojewody Warszawskiego w sprawie powołania Chojnowskiego Parku Krajobrazowego oraz rozporz ądzenie w sprawie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu z 1997r., • na terenie gminy wprowadza si ę zakaz lokalizowania inwestycji szczególnie uci ąŜ liwych, • na terenie gminy istotne jest utrzymanie ci ągów ekologicznych zwi ązanych z dolinami rzek Jeziorki i Tarczynki • strefy wska źnikowe uci ąŜ liwo ści tras komunikacyjnych w stosunku do zabudowy bez zabezpiecze ń akustycznych wynosz ą: - od trasy ekspresowej 100 m od kraw ędzi jezdni, od dróg krajowych-50 m, od wojewódzkich 18 m. od dróg gminnych 5m od kraw ędzi jezdni, od linii normalnotorowej 60m, od linii kolejowej w ąskotorowej – 20m , • produkcja rolnicza nie mo Ŝe narusza ć równowagi ekologicznej , Obszary zabudowane: • w obszarach zabudowy zagrodowej i mieszkalnictwa dopuszcza si ę lokalizacj ę nowej zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej, lokalizacj ę infrastruktury technicznej i usługowej pod warunkiem ograniczenia uci ąŜ liwo ści do granic własnych działki, Transport i komunikacja:

41 • utrzymuje si ę dotychczasowy korytarz dla planowanej drogi N-S Nr S-7 oraz ustala si ę orientacyjny przebieg wariantowego przebiegu autostrady A-2, i zapewnienie powi ąza ń istniej ących dróg z projektowanym • ustala si ę eliminacj ę ruchu z centrum Tarczyna.

2.3. Studia uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin - Podsumowanie

1. Wszystkie studia uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin poło Ŝonych na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego w warstwie deklaratywnej celów rozwoju gminy zakładały: • rozwój gminy pod warunkiem zachowania środowiska przyrodniczego (gm. Góra Kalwaria), • zasady rozwoju proekologicznego, zachowanie i zrównowa Ŝony rozwój funkcji (gm. Konstancin-Jeziorna), • zasady ekorozwoju (gm. Piaseczno) • na całym obszarze gminy obowi ązuje ochrona gleb, wód, powietrza, flory, fauny w oparciu o ogólne krajowe ustalenia prawne (gm. Tarczyn) 2. Zakres tych dokumentów generalnie był wypełnieniem zapisów art.6 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym. 3. Ró Ŝna jest natomiast szczegółowo ść i jednoznaczno ść realizacji zapisów art. 6 w.w.ustawy . Du Ŝa szczegółowo ść wyst ępuje w cz ęś ci uwarunkowa ń rozwoju, w tym uwarunkowa ń przyrodniczych. Studia uwzgl ędniaj ą tereny chronione w skali ponadregionalnej, regionalnej i lokalnej, stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego, dotychczasowe przeznaczenie i zagospodarowanie terenów . W cz ęś ci kierunków (polityk) studia te zaczynaj ą si ę ró Ŝni ć szczegółowo ści ą i jednoznaczno ści ą zapisów . 3.1. Najbardziej precyzyjne jest studium gm. Konstancin-Jeziorna. Wychodz ąc z głównych uwarunkowa ń rozwoju gminy w tym uwarunkowa ń przyrodniczych wskazano główne 2 strefy polityki przestrzennej: - dotycz ącą terenów niebudowlanych lub powa Ŝnie ograniczonych dla zabudowy, (strefy ochrony ekologicznej i ochrony warto ści przyrodniczych),

42 - terenów ju Ŝ zainwestowanych i stanowi ących potencjalne rezerwy dla dalszej urbanizacji. Strefy te podzielono na podstrefy, dla których określono: funkcj ę terenu, rodzaj zabudowy , standardy zabudowy: wielko ść działki, % powierzchni biologicznie czynnej, ilo ść i wysoko ść kondygnacji, intensywno ść zabudowy, warunki dopuszczenia innych funkcji lub wyraźny zakaz zabudowy. Brak jest natomiast jednoznacznych zapisów dotycz ących obsługi poszczególnych terenów przez infrastruktur ę techniczn ą - przede wszystkim w zakresie ochrony środowiska. Studium wprowadza zapisy warunków ochrony zawartych w rozporz ądzeniu Wojewody Warszawskiego dotycz ącego utworzenia Chojnowskiego Parki Krajobraowego i Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, statutu uzdrowiska. Studium to równie Ŝ jednoznacznie okre śla funkcj ę wiod ącą gminy jako funkcj ę uzdrowiskow ą.

3.2. Studium miasta i gminy Góra Kalwaria okre śla 8 równorz ędnych funkcji rozwoju gminy; nie ma tu funkcji wiod ącej. Studium wyznacza obszary tych funkcji oraz bardzo ogólne ustalenia dotycz ące tych funkcji. W zakresie terenów zabudowanych i przeznaczonych do zabudowy – powierzchnie działki i % powierzchni biologicznie czynnej, przywołuj ąc rozporz ądzenia w sprawie utworzenia CHPK i WOCHK . Studium wyra źnie okre śla przyj ęcie wariantu intensywnego rozwoju, co zwi ązane jest przede wszystkim z presj ą urbanizacyjn ą Warszawy . Wskazuje dokładnie tereny i ich chłonno ść , nie okre śla standardów zabudowy.

3.3. Studium miasta i gminy Piaseczno było pierwszym dokumentem, który powstał pod rz ądami ustawy o zagospodarowniu przestrzennym w województwie warszawskim. St ąd te Ŝ brak praktyki w stosowaniu tych dokumentów powodował , Ŝe jego zapisy s ą jak najbardziej ogólne. Nie obowi ązywało wtedy jeszcze rozporz ądzenie Wojewody w sprawie utworzenia Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W gminie tej wyst ępuje równie Ŝ najwi ększa presja urbanizacyjna. Uwzgl ędniaj ąc uwarunkowania rozwoju w mie ście Piasecznie wyró Ŝniono funkcj ę wiod ącą usługowo-produkcyjn ą oraz funkcje mieszkaniow ą. Gmin ę uznano jako obszar wielofunkcyjny. W sensie rozwoju urbanistycznego gmin ę podzielono na 2 zró Ŝnicowane funkcjonalnie strefy

43 - obszar zurbanizowany i urbanizuj ący si ę ; dla obszarów tych okre ślono chłonno ść terenów, - obszar CHPK i rzeki Jeziorki – jako strefa rekreacyjno – rolnicza Brak jest okre ślenia zasad zabudowy czy zakazów zabudowy, nie przywoływano zapisów rozporz ądzenia Wojewody w sprawie utworzenia Chojnowskiego parku Krajobrazowego.

Studium Tarczyna jest dokumentem, w którym nie ma oddzielenia uwarunkowa ń rozwoju gminy od kierunków jej rozwoju, co powoduje ogólny chaos ustale ń, a zapisy dotycz ące poszczególnych dziedzin zagospodarowania przestrzennego s ą z jednej strony bardzo ogólne nawet jak na sfer ę deklaratywn ą, z drugiej strony zawieraj ą zapisy ustale ń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (np.:dokładne warunki techniczne lub strefy uci ąŜ liwo ści). Studium rejestruje tylko stan faktyczny, nie wskazuje wariantu rozwojowego gminy, brak jest podania ogólnych zasad zabudowy.

III. UWARUNKOWANIA DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH

1. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z SYTUACJI PLANISTYCZNEJ PARKU I JEGO OTULINY

Charakteryzuj ąc zró Ŝnicowany potencjał społeczno-gospodarczy gmin, naleŜy uzna ć, Ŝe jest on m.in. pochodn ą istniej ącego zagospodarowania przestrzennego i dalszych zamierze ń rozwojowych gmin, zawartych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Wa Ŝna z punktu widzenia celów ochronnych Parku jest sytuacja planistyczna rozumiana jako: - stopie ń pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, - wielko ść tych planów, - najwa Ŝniejsze ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, - problemy i paradoksy wynikaj ące z zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w kontek ście innych uregulowa ń prawnych. Sytuacja planistyczna pozwala okre śli ć stopie ń zagospodarowywania przestrzeni, przeznaczenie terenu, jego funkcje, sposób zagospodarowania w kontek ście wymogów ochronnych wokół Parku i w szerszym kontek ście kształtowania ładu (lub nieładu przestrzennego), wskazanie kolizji przestrzennych i zagro Ŝeń środowiska.

44 1.1. Analiza stopnia pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego

Analiza miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin prowadzona była na przełomie pa ździernika i listopada 2004r.i jest zapisem sytuacji planistycznej na koniec listopada 2004r. Na obszarze 5 gmin Parku sytuacja planistyczna jest bardzo zró Ŝnicowana . 1.1.1. Na obszarze gminy Konstancin-Jeziorna uchwalonych jest 10 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego sporz ądzonych pod ustaw ą z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym . Pokrywaj ą one 22% powierzchni gminy i dotycz ą obszarów znajduj ących si ę na terenie Parku, w jego otulinie lub w obszarze poł ącze ń ekologicznych Parku z Wisł ą lub rezerwatem Las Kabacki. W sensie form ochrony prawnej dotycz ą: Parku, jego otuliny, rezerwatów: Las Kabacki i Lęgi Oborskie, oraz Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Są to plany wykonywane b ądź dla całych sołectw lub dla poszczególnych obszarów funkcjonalnych wokół uzdrowiska Konstancin-Jeziorna: sołectwa Łyczyn-Parcela, Borowina – Kaw ęczynek, , Bielawa, Mirków, Obory, Klarysew Wschodni, Stare Wierzbno, Chylice Letnisko, Cegielnia Letnisko. Plany te obejmuj ą du Ŝe powierzchnie ( średnio 80-100 ha, max. powierzchnia dotyczyła miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Bielawy – 300 ha, min. dla m.p.z.p. Klarysewa Wschodniego – 45 ha. ) W trakcie opracowania znajduje si ę 32 projekty planów, obejmuj ące ok. 50% gminy, i dotycz ą obszarów Parku i jego otuliny, strefy uzdrowiskowej i terenów przyległych w mie ście oraz terenów rolnych poło Ŝonych na terasach Wisły . Jeden plan dotyczy obwodnicy drogi wojewódzkiej nr 724 wraz z terenami przyległymi , który obejmuje cenne przyrodniczo obszary gminy Konstancin-Jeziorna: otulin ę Parku, Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu oraz tereny podskarpowe.

1.1.2. Gmina Piaseczno, poddana najwi ększej presji urbanistycznej posiada 46 uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które pokrywaj ą 32% gminy, w tym 40 planów pod ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym , 6 pod ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Plany te dotycz ą przede wszystkim osiedli i obszarów funkcjonalnych w mie ście Piasecznie oraz cz ęś ci sołectw. S ą to plany mniejsze ni Ŝ w przypadku Konstancina – Jeziornej, o średniej powierzchni 20-40 ha.

45 Specyfik ą tych planów jest „dog ęszczanie” zabudowy, tworzenie planów w cz ęś ciach. Ze wzgl ędu na wysok ą klas ę gleb, wyst ępowały na tym obszarze trudno ści w uzyskiwaniu zgód na zmian ę przeznaczenia terenów rolnych na cele nierolnicze i terenów le śnych na cele niele śne. Równie Ŝ wobec istniej ącej procedury opracowywania planów pod ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym ze wzgl ędu na istniej ącą instytucj ę protestów i zarzutów, plany dla poszczególnych sołectw dzielono na cz ęś ci, tam gdzie sytuacja w zakresie protestów i zarzutów była rozwi ązywalna w ramach podstawowej procedury planu (bez kierowania zarzutów do s ądu). W trakcie opracowania znajduje si ę 26 projektów planów, obejmuj ących ok. 30% gminy. Gros dotyczy całych obszarów wsi w tym m.in. dotyczy obszarów poło Ŝonych pod projektowan ą przez Polskie Sieci Energetyczne lini ą 400 KV Ołtarzew – Stara Miłosna , gdzie gmina likwiduje rezerw ę pod t ą lini ę. Ze wzgl ędu na uproszczenie procedury opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pod ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (likwidacja mo Ŝliwo ści dwukrotnego zaskar Ŝenia planu) istnieje szansa na powstawanie planów dla wi ększych obszarów sołectw czy obszarów funkcjonalnych.

1.1.3.Gmina Góra Kalwaria posiada 53 uchwalone miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego o ł ącznej powierzchni 2200ha, co stanowi 15% powierzchni gminy. W trakcie opracowania znajduj ą si ę 32 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w tym 4 uchwalone pod ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994r. i 28 planów pod ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003r. Gmina poło Ŝona w odległo ści ok. 30 km od Warszawy poddana jest mniejszej presji urbanistycznej. Ok. 80% liczby opracowanych dotychczas miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego to plany dla terenów o bardzo niewielkich powierzchniach 0,5-10ha, porozrzucanych po całym obszarze gminy. Są to plany poło Ŝone w s ąsiedztwie kompleksów le śnych Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, na terenie otuliny lub mniejszych, pojedynczych kompleksów le śnych, przy drodze krajowej nr 79, wojewódzkiej nr 722 i drogach powiatowych . Plany sporz ądzane dla wi ększych powierzchni, stanowi ące cz ęś ci sołectw, obszary funkcjonalne, obejmuj ą miasto Góra Kalwaria i obszary wyznaczone w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Góra Kalwaria.- tj. : „miasta - ogrody” dla potrzeb mieszkalnictwa obszaru metropolitalnego Warszawy. Dotyczy

46 to obszarów północnych gminy, najbardziej zurbanizowanych: Brze śce, Szymanów, Łubna, Tomice - K ąty, w cz ęś ci zachodniej gminy: Wojciechowice, Dobiesz, Sierzchów . Plany te obejmuj ą obszary Parku, jego otuliny, obszary poło Ŝone w ci ągu ekologicznym ł ącz ącym dolin ę Wisły z obszarami Chojnowskiego Parku Krajobrazowego.

1.1.4. Gmina Pra Ŝmów posiada tylko 7 uchwalonych planów zagospodarowania przestrzennego, ale obejmuj ą one a Ŝ 7600 ha to jest 88% powierzchni gminy. Gmina nie posiadaj ąc opracowanego studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyst ąpiła do sporz ądzenia 2 wielkich planów „ cz ęś ci północnej gminy „ i „cz ęś ci południowej gminy”, które stanowi ą 87% powierzchni gminy, pozostałe plany stanowi ą tylko 1% powierzchni i obejmuj ą obszary o wielko ści kilku, kilkunastu hektarów. Plany te pokrywaj ą przede wszystkim tereny północne gminy, poło Ŝone w Parku, jego otulinie lub na obszarze powi ąza ń ekologicznych Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu: Ło ś, Uwieliny, Piskórka, Kr ępa, Jeziórko. W trakcie opracowania znajduj ą si ę 2 małe plany pod ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym o ł ącznej powierzchni 8 ha i 3 małe plany pod ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, obejmuj ące ł ącznie 30 ha i dotycz ą „dog ęszczania” zabudowy.

1.1.5. Gmina Tarczyn w grudniu 2003r. uchwaliła plan zagospodarowania przestrzennego , obejmuj ący cały obszar gminy .

Podsumowanie – Analiza stopnia pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego Ilo ść Powierzchnia Ilo ść planów w Powierzchnia Nazwa gminy sporz ądzonych planów trakcie planów planów % pokrycia opracowania % pokrycia gminy gminy ok. 2200ha ok. 2600 ha Góra Kalwaria mw 53 15% 32 20% 1114ha ok.3900ha Konstancin-Jeziorna mw 10 22% 32 50% Piaseczno mw. ok.4100 ha ok. 3850ha 46 32% 26 30% Pra Ŝmów w 7590 ha 30 ha 7 88% 5 0,3% Tarczyn mw 1 11415ha - - (100%)

47

Na obszarze 5 gmin Parku o ł ącznej powierzchni 53813 ha obowi ązuje 119 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które obejmuj ą 26519 ha tj 49,3% całej powierzchni, oraz w trakcie opracowania znajduj ą si ę obecnie 93 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które pokryj ą ok.19% powierzchni gmin. W stosunku do średniej krajowej pokrycia obowi ązuj ącymi planami (wynosz ącej ok. 20%) na blisko 50% powierzchni gmin zagospodarowanie przestrzenne, lokalizacja inwestycji dokonuje si ę w oparciu o plan, a nie indywidualne decyzje administracyjne . Wszystkie 119 obowi ązuj ących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powstawało pod rz ądami ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym . Na 93 znajduj ące si ę w trakcie opracowania –35 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powstaje pod rz ądami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

1.2. Charakterystyka miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

1. Analiza miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego znajduj ących si ę na terenie 5 gmin Parku pozwoliła generalnie wyró Ŝni ć dwie tendencje w ich sporz ądzaniu : • dla wi ększych obszarów funkcjonalnych, sołectw i cz ęś ci miast - plany maj ą bardziej szczegółow ą rol ę regulacyjn ą, dotycz ącą przeznaczenia terenów, zasad, warunków, standardów zabudowy, nakazów i zakazów w kontek ście środowiska przyrodniczego i ochrony przyrody, rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej, oraz warunków scalania i podziału nieruchomo ści, (wi ększo ść planów w Gminie Konstancin-Jeziorna, Piaseczno, Tarczyn i Pra Ŝmów), • dla małych powierzchni rola regulacyjna tych planów jest bardzo ogólna, ustanawia przede wszystkim zmian ę przeznaczenia terenów rolnych na nierolne, lub le śnych na niele śne (plany w gminie Góra Kalwaria) oraz wprowadza bardzo ogólne zapisy dotycz ące infrastruktury technicznej i ochrony środowiska. 2. Ustalenia dotycz ące przeznaczenia terenów, s ą bardzo zró Ŝnicowane, cho ć w wi ększo ści planów struktura funkcji jest do ść zło Ŝona i dopuszcza kilka rodzajów u Ŝytkowania jako funkcji podstawowej, uzupełniaj ącej i dopuszczonej. Tylko kilka drobnych planów dla poszczególnych działek miało charakter monofunkcyjny i dotyczyło jednego rodzaju uŜytkowania.

48 3. Dla 96% sporz ądzonych planów dominuje funkcja mieszkaniowa, jednorodzinna, wolnostoj ąca, bli źniacza lub szeregowa w parku, jego otulinie i na obszarze Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, zgodnie z wła ściwymi rozporz ądzeniami Wojewody dotycz ących Parku i WOCHK, a w miastach – zabudowa wielorodzinna (osiedla w Piasecznie Górze Kalwarii i Konstancinie Jeziornej). Jako funkcj ę uzupełniaj ącą dopuszcza si ę z reguły nieuci ąŜ liwe usługi oraz rozwój komunikacji i infrastruktury technicznej, tereny zieleni, rekreacji i sportu. 4. Wi ększo ść planów wprowadza wielko ść działek w ramach poszczególnych kwartałów i obszarów funkcji – min ich wielko ść wynosi od 1000 m 2 do 3300m 2 w cz ęś ci uzdrowiskowej gminy Konstancin – Jeziorna i zachowuje historyczn ą parcelacj ę na działkach le śnych. 5. W wi ększo ści planów ustanawiana jest powierzchnia biologicznie czynna , która stanowi conajmniej 70% powierzchni działki i jest wymogiem rozporz ądzenia Wojewody Mazowieckiego w sprawie utworzenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego oraz Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W ok. 40% ilo ści planów pojawia si ę wska źnik intensywno ści zabudowy i wysoko ść zabudowy; (z reguły wska źnik intensywno ści zabudowy wynosi od 0,15% do 03%, a wysoko ść zabudowy (poza terenami miast do 12m). 6. Ustalenia dotycz ące komunikacji przedstawiaj ą istniej ący stan komunikacji, planowane nowe przebiegi dróg oraz warunki techniczne dla tych dróg zgodnie z ustaw ą o drogach publicznych i rozporz ądzeniu Ministra Transportu w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiada ć drogi i ich usytuowanie. 7. W zakresie infrastruktury technicznej podawane s ą zasady uzbrojenia terenu, miejsca lokalizacji urz ądze ń i ich charakterystyka techniczna.

1.3. Najwa Ŝniejsze ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dotycz ące wymogów ochrony przyrody i ochrony środowiska

Ustalenia planów dotycz ące zarówno przepisów ogólnych, przepisów dotycz ących zasad ochrony środowiska i przyrody oraz przepisów szczegółowych, okre ślaj ących zasady i warunki zagospodarowania przestrzennego na poszczególnych terenach o wyznaczonych liniach rozgraniczaj ących przeznaczenia terenu (funkcji) wprowadzaj ą nast ępuj ące zapisy:

1. Zasady i warunki zagospodarowania s ą zgodne z :

49 • Rozporz ądzeniem Wojewody Mazowieckiego z dnia 1 czerwca 1993r. w sprawie utworzenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego (Dz. U. Woj. Warszawskiego z dnia 15 czerwca 1993r. Nr 9, poz.100), • Rozporz ądzeniem nr 171 Wojewody Mazowieckiego z dnia 18 października 2000r. zmieniaj ące rozporz ądzenie Wojewody Warszawskiego z dnia 1 czerwca 1993r. (Dz.U. Woj. Mazowieckiego z dnia 24 pa ździernika 2000r. nr 128), • Rozporz ądzeniem nr 22 Wojewody Mazowieckiego z dnia 6 sierpnia 2004r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie utworzenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, • Rozporz ądzenie Wojewody Mazowieckiego Nr 117 z dnia 3 sierpnia w sprawie zmiany Rozporz ądzenia Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997r. w sprawie utworzenia obszaru chronionego krajobrazu na terenie województwa warszawskiego - Dz. U. Woj. Mazowieckiego z dnia 18 sierpnia 2000r. Nr 93 poz. 911).

2. W zakresie przepisów dotycz ących zasad ochrony środowiska przyrodniczego i przyrody oraz szczegółowych warunków zagospodarowania przestrzennego w poszczególnych obszarach dominuj ą nast ępuj ące zapisy:

 Na terenie Parku zakazuje si ę: - realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – prawo ochrony środowiska,

 Na terenie Parku dopuszcza si ę: - remonty i modernizacj ę istniej ącej zabudowy przy zachowaniu dotychczasowej funkcji, - lokalizacj ę niezb ędnych urz ądze ń liniowych dla potrzeb lokalnych pod warunkiem ich uzgodnienia ich przebiegu i warunków realizacji z wojewod ą,

 Na terenie otuliny zakazuje si ę: - zmian przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne z wyj ątkiem: realizacji niezb ędnych urz ądze ń komunikacyjnych, infrastruktury technicznej oraz obiektów i urz ądze ń słu Ŝą cych ochronie środowiska w tym oczyszczalni ścieków, zakładów unieszkodliwiania odpadów, pod warunkiem zastosowania rozwi ąza ń i technologii bezpiecznych dla środowiska przyrodniczego, przy zachowaniu co najmniej 50% powierzchni biologicznie czynnej, rozbudow ę cmentarzy, z zachowaniem co najmniej 30% powierzchni biologicznie czynnej

50 - oraz obszarów okre ślonych jako strefa ochrony urbanistycznej Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

 Na terenie otuliny dopuszcza si ę: - zabudow ę jednorodzinn ą w formie wolnostoj ących budynków jednorodzinnych lub bli źniaczych z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki, - usługi towarzysz ące nieuci ąŜ liwe z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej, - zabudow ę zwi ązan ą z ochron ą zdrowia, o świat ą, obronno ści ą i bezpiecze ństwem pa ństwa, działalno ści ą wyznaniow ą, turystyk ą, rekreacj ą, sportem i wypoczynkiem oraz z gospodarstwami rolnymi pod warunkiem zachowania 70% powierzchni biologicznie czynnej, - wtórny podział działek pod warunkiem zachowania ustale ń rozporz ądzenia.

 Na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu zakazuje si ę: - zmiany przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne z wył ączeniem ekspoaltacji kopalin oraz niezb ędnych elementów infrastruktury technicznej i ochrony środowiska, - lokalizacji budynków i budowli z wył ączeniem obiektów małej architektury w odległo ści mniejszej ni Ŝ 25m od granic kompleksów le śnych wchodz ących w granice Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz Parków Krajobrazowych Mazowieckiego i Chojnowskiego, o ile granica Parku stanowi jednocześnie granic ę Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu . - zmian stosunków wodnych pogarszaj ących warunki siedliskowe lasów, gruntów rolnych i uŜytków zielonych. - naruszania naturalnej sieci hydrograficznej, zmiany naturalnego charakteru brzegów, zanieczyszczania wód oraz pasa przybrze Ŝnego, niszczenia ro ślinno ści wodnej i nawodnej. - lokalizowania budynków i budowli w odległo ści mniejszej ni Ŝ 20 m, a ogrodze ń w odległo ści mniejszej ni Ŝ 6 m od brzegów naturalnych cieków i naturalnych zbiorników wodnych,

 W zakresie lokalizacji inwestycji plan dopuszcza : - zabudow ę jednorodzinn ą w formie wolnostoj ących budynków jednorodzinnych lub bli źniaczych z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki, - usługi towarzysz ące nieuci ąŜ liwe z zachowaniem co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki,

51 - zabudow ę zwi ązan ą z ochron ą zdrowia, o świat ą, obronno ści ą i bezpiecze ństwem pa ństwa, działalno ści ą wyznaniow ą, turystyk ą, rekreacj ą, sportem i wypoczynkiem oraz z gospodarstwami rolniczymi pod warunkiem zachowania funkcji przyrodniczych obszaru, przy zachowaniu co najmniej 70% powierzchni biologicznie czynnej w obr ębie ka Ŝdej działki, - rozbudow ę istniej ących cmentarzy z zachowaniem co najmniej 30% powierzchni biologicznie czynnej,

 Na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w strefie ochrony urbanistycznej obowi ązuj ą zakazy, nakazy i ograniczenia ustalone dla Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu , z wyj ątkiem dopuszczenia: - zmiany przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne, - lokalizacji budynków i budowli w odległo ści mniejszej ni Ŝ 25 m od granic kompleksów le śnych.

1.4. Problemy wynikaj ące z zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego – zagro Ŝenia ładu przestrzennego

1. Obowi ązuj ące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego na terenie 5 gmin Parku powstałe pod rz ądami ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym nie posiadały obligatoryjnego zakresu ustale ń. Zgodnie z art.10 ww. ustawy „ w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala si ę w zale Ŝno ści od potrzeb”. St ąd ró Ŝny zakres planu i wcze śniej omówiona mo Ŝliwo ść ró Ŝnego stopnia szczegółowo ści regulacyjnej planów.

2. Obowi ązywanie dwu rozporz ądze ń Wojewody Mazowieckiego w sprawie utworzenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, przy czym ustalenia dotycz ące zasad i warunków ochrony s ą bardziej restrykcyjne dla ni Ŝszej formy ochrony przyrody tj Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, ni Ŝ dla samego Parku, co powoduje „wchodzenie’ i intensyfikacj ę zabudowy w samym Parku , mniejsz ą powierzchni ę działek i mniejsz ą powierzchni ę biologicznie czynn ą.

3. Ze wzgl ędu na utrudnion ą procedur ę opracowywania planów pod ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym, sporz ądzanie planów etapami dziel ąc sołectwa na

52 cz ęś ci, tworzy nieczytelne odległo ści zabudowy, przestrzenie publiczne pozbawione pierzei i nieczytelne w krajobrazie.

4. Zmieniaj ące si ę przepisy - szczególnie w zakresie : • odległo ści budynków od ściany lasów: Rozporz ądzenie Wojewody Warszawskiego, które wprowadzało w zale Ŝno ści od powierzchni lasu odległo ści od 25, 50,do 100m, podczas gdy obowi ązuj ące obecnie rozporz ądzenie wprowadza odległo ść 25m. Powoduje to swoist ą „szachownic ę linii zabudowy” przy ścianie lasu Parku Chojnowskiego, wprowadza chaos przestrzenny, rozbija korytarze ekologiczne, tworzy utrudnienia przebiegu infrastruktury, • odległo ści obiektów budowlanych od linii brzegów rzek - obecnie na mocy ustawy o ochronie przyrody wprowadzono 100 m pas szeroko ści w którym obowi ązuje zakaz zabudowy w Chojnowskim Parku Krajobrazowym Czy dla rzeki Czarnej, Cedronu, Zielonej potrzebny jest a Ŝ tak szeroki pas? Szczególnie w kontek ście istniej ących dotychczas przepisów i istniej ącego zagospodarowania?

5. Mnogo ść planów otaczaj ących Park, wchodz ących do parku, ró Ŝny stopie ń szczegółowo ści ich zapisów, ró Ŝny charakter linii zabudowy powoduje Ŝe Chojnowski Park jest obudowywany z ka Ŝdej strony. Obudowa ta wł ąś ciwie ma charakter równoległy do ściany Parku, co powoduje, Ŝe nie tworz ą si ę na styku Parku z ł ąkami cenne siedliska przyrodnicze, a flora i fauna parku ubo Ŝeje. Nawet w obszarach, gdzie zabudowa miała charakter prostopadły do ściany Lasu wskutek „dog ęszczania” zabudowy przybiera ona form ę jednolitej ściany równoległej do Parku. W przypadku dog ęszczania zabudowy (głównie plany Piaseczna), w sytuacji, gdzie wielko ści działek uniemo Ŝliwiała realizacj ę zabudowy wolnostoj ącej plany dopuszczały zabudow ę bli źniacz ą, szeregow ą lub w ostrej granicy z s ąsiadem.

5. Za obudowywaniem Parku nie nad ąŜ a infrastruktura techniczna, a szczególnie kanalizacyjna. Wi ększo ść planów ok. 60% wprowadza zapisy dopuszczaj ące rozwi ązania czasowe lub zapisy nie ścisłe ”Plan ustala, Ŝe odbiornikiem ścieków sanitarnych jest projektowany układ kanalizacji zako ńczony budow ą oczyszczalni. Plan dopuszcza mo Ŝliwo ść stosowania szczelnych indywidualnych szamb do czasu wybudowania kanalizacji”. Ok. 10% ilo ści planów wprowadza zapisy, które uzale Ŝniaj ą realizacj ę nowej zabudowy (inwestycji) od równoczesnej lub wyprzedzaj ącej budowy sieci

53 uzbrojenia technicznego, a 30% ilo ści planów dysponuje istniej ącymi oczyszczalniami ścieków.

6. W wi ększo ści planów dotycz ących obszarów wra Ŝliwych ekologicznie, o niskim poziomie zwierciadła wód gruntowych bardzo rzadko pojawiaj ą si ę zapisy o wypłyceniu przewodów kanalizacyjnych, czy wr ęcz zakaz ich umieszczania poni Ŝej zwierciadła wód gruntowych.

2. UWARUNKOWANIA FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNE W OBSZARZE PARKU I JEGO BEZPO ŚREDNIM OTOCZENIU

2.1. Zagospodarowanie przestrzeni wokół Parku

W obszarze otoczenia Parku, podstawowe elementy struktury przestrzennej stanowi ą: • metropolia stołeczna, poło Ŝona w odległo ści ok. 10km, • zurbanizowany układ osadniczy Obszaru Metropolitalnego Warszawy, obejmuj ący wszystkie 5 analizowanych gmin, na terenie których poło Ŝony jest Park, z o środkiem powiatowym Piaseczno, • mi ędzynarodowe i ponadregionalne korytarze transportowe, b ędące potencjalnymi pasmami rozwoju: korytarz II: Berlin - Warszawa - Mi ńsk Mazowiecki oraz ponadregionalny: KR – Warszawa – Radom (Kielce), • podlegaj ący urbanizacji obszar rolniczy głównie gmin: Góra Kalwaria, Tarczyn, Pra Ŝmów oraz cz ęść nadwi śla ńska gminy Konstancin-Jeziorna, • dolina Wisły jako korytarz ekologiczny o randze krajowej i europejskiej wraz ze skarp ą wi ślan ą, • regionalny ci ąg ekologiczny: rzeki Jeziorki i Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu., • lokalne ci ągi ekologiczne rzeki Zielonej, Czarnej, Cedronu, Tarczynki,

1. Sie ć osadnicza obszaru wokół Parku jest wynikiem silnej dominacji o środka centralnego i nało Ŝenia si ę układu osadniczego wytworzonego przez rozwój funkcji Warszawy na pierwotny układ osadnictwa wiejskiego.

54 2. Park poło Ŝony jest przy głównych trasach komunikacyjnych, wprowadzaj ących i wyprowadzaj ących ruch do Warszawy i z Warszawy oraz ruch wewn ątrzaglomeracyjny S ą to: - drogi krajowe wysokich klas: po zachodniej stronie Parku - droga krajowa nr 7 relacji Gda ńsk - Warszawa - Radom - Kraków, na południu - droga krajowa nr 50 relacji Sochaczew - Mszczonów - Grójec - Góra Kalwaria - Mińsk Mazowiecki, na wschodzie droga krajowa nr 79 Warszawa - Góra Kalwaria – Sandomierz, - drogi wojewódzkie, na zachodzie droga wojewódzka nr 724 Warszawa - Konstancin- Jeziorna - Góra Kalwaria, od północy - droga wojewódzka nr 721 relacji Nadarzyn - Wi ązowna , bez przeprawy mostowej na Wi śle, - towarowa obwodnica kolejowa CE-20 relacji Łuków – Skierniewice, Teren Parku przecinaj ą : - droga krajowa nr 79 Warszawa - Góra Kalwaria – Sandomierz, - linia kolejowa Warszawa - Radom.

2.2. Funkcje miast i gmin wchodz ących w skład Parku

Obecne funkcje miast i gmin wchodz ących w skład Parku wynikaj ą ze stanu zagospodarowania, stanu środowiska przyrodniczego, z cech społeczno-gospodarczych przestrzeni. • Miasto Piaseczno pełni funkcj ę ponadlokalnego, wielofunkcyjnego o środka rozwoju przede wszystkim w zakresie usług infrastruktury społecznej, administracji, obsługuj ących mieszka ńców powiatu, jest tak Ŝe silnym o środkiem przemysłowym Obszaru Metropolitalnego Warszawy, • Miasto Konstancin-Jeziorna, pełni ące funkcje uzdrowiska, zaplecza mieszkaniowego, i przyrodniczego i rekreacyjnego Warszawy, • Gmina Piaseczno i gmina Konstancin-Jeziorna to obszar zaplecza mieszkaniowego, przyrodniczego i rekreacyjnego Warszawy, • Miasta Góra Kalwaria i Tarczyn to lokalne o środki rozwoju, obsługuj ące ludno ść gmin, obszary zaplecza mieszkaniowego Warszawy, • Gmina Tarczyn, Pra Ŝmów, Góra Kalwaria to obszary rolnicze, zaplecza mieszkaniowego i przyrodniczego Warszawy.

55 Wa Ŝnym impulsem rozwojowym obszaru wokół Parku byłoby: - powstanie trasy N-S, która przechodziłaby przez zachodni ą, silnie urbanizuj ącą si ę cz ęść gminy Piaseczno, przez miejscowo ści: Robercin, Wola Gołkowska Złotokłos, Szczaki , byłaby równie Ŝ szans ą dla Piaseczna jako obszaru koncentracji i rozwoju technologicznego, - budowa mostu na Wi śle na wysoko ści Konstancin-Jeziorna (Ciszyca) - Józefów wraz z modernizacj ą drogi wojewódzkiej nr 721. Oba te przedsi ęwzi ęcia pogarszałyby jednak stan przyrody Parku i uzdrowiska Konstancin – Jeziorna.

2.3. Predyspozycje rozwojowe. Obszary współzale Ŝno ści i ci ąŜ eń.

Na podstawie struktury zagospodarowania przestrzennego i pełnionych funkcji przez poszczególne gminy obszar Parku i jego otoczenia moŜna podzieli ć na 3 ró Ŝne przestrzenie (strefy): • Strefa uzdrowiskowo – rekreacyjna, wynikaj ąca z walorów środowiska przyrodniczego obejmuj ąca Konstancin – Jeziorn ą i gminy za Wisł ą: Otwock, Celestynów, , Wi ązowna, które razem tworzyłyby cenny przyrodniczo obszar, zabezpieczaj ący Chojnowski Park Krajobrazowy i jego powi ązania przyrodnicze. • Strefa rolnicza – obejmuj ąca gminy: Tarczyn, Pra Ŝmów, Góra Kalwaria, oraz Karczew za Wisł ą ze specjalizacj ą produkcji rolniczej, ale równie Ŝ znacznymi obszarami terenów otwartych, zabepieczaj ących Park i zapewniaj ących powi ązania przyrodnicze. • Miasto i gmina Piaseczno, które stanowi zwornik centralnej cz ęś ci Obszaru Metropolitalnego, obszaru aktywizacji gospodarczej w otoczeniu lotniska Ok ęcie, strefy rekreacyjnej biegn ącej od Konstancina do Otwocka, oraz pasa rolniczego od Tarczyna do Karczewa za Wisł ą.

56 IV.ZAGRO śENIA ŚRODOWISKA, KOLIZJE I KONFLIKTY POMI ĘDZY ISTNIEJ ĄCYM I PROJEKTOWANYM ZAGOSPODAROWANIEM A OCHRON Ą PRZYRODY

1. IDENTYFIKACJA ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1. Głównym czynnikiem zagra Ŝaj ącym środowisku przyrodniczemu jest silna presja urbanizacyjna od strony północnej Parku (od Warszawy). Obecnie ju Ŝ tereny poło Ŝone wokół miasta Piaseczna i Konstancina – Jeziornej stanowi ą jeden silnie urbanizuj ący si ę obszar, obejmuj ący: Józefosław, Julianów, Chylice, Kierszek, Skolimów, Klarysew, Bielaw ę. Zabudowa zaczyna „rozlewa ć si ę” i ze wzgl ędu na atrakcyjne walory przyrodnicze i krajobrazowe silnie wkracza w granice Parku i jego otulin ę. Szczególnie ma to miejsce w gminie Piaseczno – w miejscowo ściach: Chojnów, , Pilawa, Wólka Kozodawska, Łbiska, Wólka Pęcherska, śabieniec, Siedliska, Jastrz ębie; praktycznie cała otulina Parku i miejscowo ści poło Ŝone w samym Parku podlegaj ą szybko post ępuj ącej zabudowie. Na terenie gminy Konstancin-Jeziorna najwi ększe niebezpiecze ństwo istnieje na obszarze: Czarnowa, Borowiny – Kaw ęczynka, Obór, Łyczyna i Słomczyna, W Górze Kalwarii wi ększa presja urbanizacyjna ma miejsce w cz ęś ci północnej gminy i obejmuje: Brze ść e, Szymanów, Łubn ą, Banioch ę oraz od strony zachodniej gminy Piaseczno: Wojciechowice, Sierzchów, Dobiesz. W Pra Ŝmowie i Tarczynie poło Ŝonych w odległo ści ok. 40km od Warszawy presja urbanizacyjna rozpocz ęła si ę nieco pó źniej i na razie ma mniejsz ą skal ę. Urbanizuj ą si ę przede wszystkim: - w Pra Ŝmowie - obszary północne, poło Ŝone w otulinie Parku : Ło ś, Piskórka, Ustanów, Jeziórka, oraz w Tarczynie w Woli Prackiej w cz ęś ci wschodniej gminy. Skutkiem presji urbanizacyjnej jest zmniejszenie powi ąza ń ekologicznych w rozczłonkowanym zasi ęgu Parku, w tym ograniczanie areału gleb cennych rolniczo. Powoduje to istotne zubo Ŝenie specyficznej strefy ekologicznej, powstaj ącej na styku obszarów le śnych i ł ąkowych, uproszczenie składu gatunkowego z wykształceniem le śnych monokultur sosnowych . Presja urbanizacyjna dotyka tak Ŝe wra Ŝliwych elementów sieci hydrograficznej i siedlisk zwi ązanych z terenami podmokłymi, które ulegaj ą sukcesji nowej ro ślinno ści, a tak Ŝe areału cennych gleb.

57 Szacuje si ę, Ŝe ok. .50% gleb klas II-IV na obszarach obj ętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego zmieniło swoje przeznaczenia na tereny nierolnicze, głównie na terenie otuliny Parku i w jej najbli Ŝszym otoczeniu – szczególnie w gminie Piaseczno. Zakładany w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego rozwój funkcji rolnej - w chwili obecnej jest zapisem bezprzedmiotowym, a gmina Piaseczno przyst ąpiła do opracowania nowego studium.

Rozprzestrzenianie si ę zabudowy na terenach Parku, otuliny i jej otoczenia ma charakter ekstensywny, (m.in. w zwi ązku z regulacjami prawnymi dotycz ącymi ochrony przyrody i środowiska) za którym nie nad ąŜ a rozwój infrastruktury technicznej przede wszystkim gospodarki ściekowej.

2. Wa Ŝnym zagro Ŝeniem wynikaj ącym z presji urbanistycznej jest zagro Ŝenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych . Wg danych Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska rzeka Jeziorka na całej swej długo ści prowadzi wody pozaklasowe. Na dopływach rzeki Jeziorki nie jest prowadzony monitoring zanieczyszcze ń, cho ć nale Ŝy spodziewa ć si ę równie Ŝ wód pozaklasowych. Wisła na tym odcinku prowadzi równie Ŝ wody pozaklasowe. Presja urbanizacyjna - szczególnie na terenach wraŜliwych, o niskim poziomie wód gruntowych, powinna powodowa ć szczególne rozstrzygni ęcia w zakresie gospodarki wodno- ściekowej, przede wszystkim zakaz prowadzenia przewodów kanalizacyjnych poni Ŝej zwierciadła wody. Jest to jednak praktyka stale stosowana w przypadkach obszarów cennych przyrodniczo, o niskim poziomie zalegania wód gruntowych lub te Ŝ praktyka stosowania tłoczenia ścieków niezgodnych ze spadkiem terenu. Cały obszar 5 gmin na których poło Ŝony jest Park to obszar intensywnej eksploatacji wód podziemnych, z wytworzeniem lejów depresyjnych. Zagro Ŝenia zanieczyszczeniami wód podziemnych wynikaj ą przede wszystkim z infiltracji zanieczyszcze ń z wód powierzchniowych, z migracji wgł ębnej zwi ązków chemicznych terenów zurbanizowanych i komunikacyjnych, o słabej izolacyjno ści gruntowej warstw wodono śnych – dotyczy głównie przywi ślanych terenów Góry Kalwarii i Konstancina – Jeziornej.

58 Znacz ący udział w degradacji wód powierzchniowych maj ą zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego, zwi ązane z nieodpowiednim nawo Ŝeniem gruntów oraz stosowaniem środków ochrony ro ślin. Dotyczy to przede wszystkim terenów rolnych ze specjalizacj ą sadownicz ą wzdłu Ŝ Wisły, w gminie Góra Kalwaria, w gminie Tarczyn, nale Ŝącej do „zagł ębia grójeckiego” oraz rolnictwa wielokierunkowego wzdłu Ŝ Wisły na terenie gminy Konstancin - Jeziorna.

3. Z silnym rozwojem społeczno-gospodarczym gmin Parku s ą zagro Ŝenia powstaj ące ze źródeł punktowych: S ą to zakłady METSA TISSUE (dawne zakłady papiernicze w Konstancinie- Jeziornej, Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego HORTEX w Górze Kalwarii, oraz liczne „dzikie” wysypiska śmieci.. Regionalnym zagro Ŝeniem środowiskowym w rejonie Parku jest oddziaływanie składowiska odpadów komunalnych ŁUBNA (obecnie rekultywowanego) i mniejszych, lokalnych składowisk gminnych (Je Ŝewice). Maj ą one wpływ przede wszystkim na zanieczyszczenie wód podziemnych. W śród źródeł punktowych maj ących wpływ na zanieczyszczenie powietrza nale Ŝy wymieni ć lokalne kotłownie osiedlowe i przemysłowe oraz procesy technologiczne w samych zakładach przemysłowych i usługowych (przede wszystkim THOMSON POLKOLOR w Piasecznie), a tak Ŝe liczne indywidualne paleniska domowe (spalanie odpadów toksycznych, takich jak plastikowe opakowania i guma).

4. Przebieg elementów infrastruktury technicznej stanowi naturaln ą kolizj ę funkcji mi ędzy istniej ącym zagospodarowaniem i ochron ą przyrody .

4.1. Najwi ększym problemem jest przebieg dróg krajowych i wojewódzkich, które s ą drogami wprowadzaj ącymi i wyprowadzaj ącymi ruch do Warszawy i z Warszawy , maj ą charakter obwodnicowy, prowadz ą ruch tranzytowy, niska jest wydolno ść tych dróg na granicy wyczerpywania si ę ich przepustowo ści. Są to drogi : • bezpo średnio przecinaj ące Chojnowski Park Krajobrazowy - droga krajowa nr 79 Warszawa - Góra Kalwaria - Sandomierz, - droga wojewódzka nr 722 Piaseczno - Lesznowola - Grójec, przebiegaj ąca w niewielkiej odległo ści od rzeki Jeziorki,

59 - droga wojewódzka nr 724 Warszawa-Konstancin- Jeziorna - Góra Kalwaria, przebiegaj ąca w bardzo niewielkiej odległo ści od cz ęś ci uzdrowiskowej Konstancina- Jeziornej , • przebiegaj ące w niewielkiej odległo ści od Parku: - droga wojewódzka nr 721 Nadarzyn - Piaseczno – Konstancin-Jeziorna – Wi ązowna (bez przeprawy mostowej na Wi śle), która prowadzi ruch tranzytowy, równole Ŝnikowo przez obszar Konstancina Jeziornej, - w odległo ści 6-8 km od Parku przebiegaj ą drogi krajowe nr 7 Gda ńsk - Warszawa – Radom – Kraków - Chy Ŝne i nr 50 Ciechanów – Pło ńsk – Sochaczew – Mszczonów – Grójec – Góra Kalwaria - Mi ńsk Mazowiecki – Ostrów Mazowiecka; to do tych dróg prowadz ą ruch drogi regionalne nr 721,722,724 i krajowa nr 79. Nat ęŜ enie ruchu na tych drogach nale Ŝy do najwy Ŝszych w województwie mazowieckim ale tak Ŝe w aglomeracji warszawskiej – np.:na drodze krajowej nr 7 wynosi od ponad 10 000 do 50 000 pojazdów na dob ę, na drodze regionalnej nr 724 – wynosz ą 8000-10 000 pojazdów na dob ę. Wi ększo ść dróg regionalnych pod wzgl ędem przestrzennym i wymogów techniczno- funkcjonalnych nie spełnia wymogów okre ślonych w warunkach technicznych jakim powinny odpowiada ć drogi, a dotyczy to szczególnie klasy G - w szeroko ściach mi ędzy liniami rozgraniczaj ącymi ulic, szczególnie w obr ębie skrzy Ŝowa ń, brak jest wydzielonych lewoskr ętów. Przebieg tych dróg, ich stan techniczny oraz potoki ruchu jakie prowadz ą s ą zagro Ŝeniem dla środowiska przyrodniczego w sensie zanieczyszcze ń powietrza przed wszystkim zwi ązkami siarki i azotu, na które najwi ększ ą wra Ŝliwo ść wykazuj ą gatunki iglaste Parku. Nasilaj ącym si ę zagro Ŝeniem jest równie Ŝ hałas. Drogi nr: 7, 79,721 i 724 nale Ŝą do dróg o najwy Ŝszych wska źnikach poziomu hałasu w województwie i aglomeracji warszawskiej. Istniej ący przebieg dróg, ich niekorzystne warunki techniczne oraz szerzej traktowany układ transportowy aglomeracji warszawskiej wymaga modernizacji i budowy nowych odcinków dróg. Na terenie Parku i jego otoczenia b ędą to: - projektowana trasa N-S, (jako poł ączenie drogi krajowej nr 7 na północ i na południe od Warszawy ), która przebiega ć b ędzie w odległo ści ok. 2 km na zachód od granic Parku przez gmin ę Piaseczno, Tarczyn do Grójca (Robercin, Wola Gołkowska, Szczaki – Złotokłos, Kotorydz, Tarczyn do Grójca),

60 - modernizacja i przebudowa drogi nr 721 wraz z przepraw ą mostow ą na Wi śle, co równie Ŝ w kontek ście powstania „Paszkowianki” wytwarza jeszcze silniejszy układ obwodnicowy. W ten sposób w odległo ści kilkuset metrów od Parku i uzdrowiska Konstancin – Jeziona przebiegałaby trasa prowadz ąca jeszcze wi ększy ruch tranzytowy równie Ŝ przez most na Wi śle, - modernizacja drogi krajowej nr 50 – wzmocnienie nawierzchni i dostosowanie do nacisków 115 kN/o ś, co spowoduje zwi ększenie ruchu tranzytowego, - modernizacja drogi nr 722, przebiegaj ącej przez Park. - budowa obwodnicy Konstancina-Jeziornej w ci ągu drogi wojewódzkiej nr 724 , która odci ąŜ y ruch przez miasto ale przebiega ć b ędzie pod terenami skarpy w pobli Ŝu wra Ŝliwych przyrodniczo obszarów Parku szczególnie w obszarze Obór i Łyczyna., - budowa wschodniej i południowej obwodnicy Góry Kalwarii, która odci ąŜ y ruch tranzytowy przez miasto ale wchodzi w obszar powi ąza ń ekologicznych – Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu ł ącz ący si ę z Chojnowskim Parkiem Krajobrazowym

4.2. Zagro Ŝenia ze strony energetyki

Teren Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otoczenia jest miejscem lokalizacji ponadlokalnych i lokalnych sieci elektroenergetycznych pracuj ących w strukturze krajowego systemu przesyłowych sieci najwy Ŝszych napi ęć 220 kV, 110 kV, średniego napi ęcia 15 kV i niskiego napi ęcia 0,4 kV. Elementami sieci przesyłowych WN terytorialnie zwi ązanymi z obszarem CHPK s ą napowietrzne linie energetyczne: - linia 220kV relacji Piaseczno-Mory- Kozienice, - kilka linii 110 kV relacji Mory-Siekierki, Piaseczno-Góra kalwaria, Piaseczno- Tarczyn, Piaseczno- Grójec ze stacjami 110/15 kV Konstancin – Jeziorna i Góra Kalwaria. Ponadto przewiduje si ę budow ę stacji energetycznej Julianów, PiasecznoI i Złotokłos, Góra KalwariaI, rozbudow ę stacji energetycznej 220/110KV Piaseczno, budow ę linii napowietrznych Kamionka – istniej ąca linia energetyczna 110kV relacji Piaseczno – Grójec – G ąsin – Moszna, Piaseczno I - Góra Kalwaria – jako zadania zgłoszone przez Zakład Energetyczny Warszawa – Teren. Linie najwy Ŝszych napi ęć s ą elementami infrastruktury technicznej uci ąŜ liwymi dla środowiska, bowiem s ą źródłem niejonizuj ącego pola elektromagnetycznego, hałasu oraz zakłóce ń fal RTV i telekomunikacyjnych. Na trasach linii powinny wyst ępowa ć obszary

61 ograniczonego u Ŝytkowania maj ące chroni ć ludzi przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego poprzez wył ączenie z zabudowy mieszkaniowej terenów, na których składowa elektryczna i magnetyczna pola elektromagnetycznego przekracza dopuszczalne przepisami warto ści nat ęŜ enia tych składowych. Linie NN s ą elementami pogarszaj ącymi walory krajobrazowe środowiska. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, w tym na terenach przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą, wyznacza Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania tych poziomów, ogłoszone w Dzienniku Ustaw Nr 163 z 14 listopada 2003r., poz. 1883. Okre śla ono, Ŝe dla w/w terenów składowa elektryczna pól elektromagnetycznych o cz ęstotliwo ści 50 Hz (cz ęstotliwo ść sieciowa) nie mo Ŝe by ć wi ększa ni Ŝ 1 kV/m, a składowa magnetyczna nie mo Ŝe przekracza ć warto ści 60A/m. Rozporz ądzenie okre śla, Ŝe pomiary nale Ŝy wykonywa ć 2 m nad powierzchni ą ziemi. Przy zastosowaniu powy Ŝszych parametrów obszar wykluczony z zabudowy mieszkaniowej pod liniami NN wynosi: - po 29,5 m od osi linii 400 kV w jej obydwie strony, - po 18,5 m od osi linii 220 kV w jej obydwie strony. - po 8,5 m od osi linii 110kV w obydwie strony Przepisy o ochronie ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pola elektroenergetycznego, które obowi ązywały do roku 1998 podawały konkretne odległo ści budynków od skrajnego przewodu linii, powy Ŝej których nat ęŜ enie pola elektrycznego nie przekracza warto ści 1 kV/m dla wszystkich rozwi ąza ń konstrukcyjnych linii. Dla linii 400 kV były to odległo ści po 33 m od skrajnych przewodów, dla linii 220 kV po 26 m od skrajnych przewodów, a dla linii 110kV – 14,5 m. Linie energetyczne wszystkich mocy (400kV, 220kV, 110kV i 15kV) s ą powa Ŝnym zagro Ŝeniem dla ptaków ze wzgl ędu na brak oznakowania linii i słupów energetycznych, zabezpieczaj ącego przed kolizjami w trakcie przelotów ptaków.

5. Za jedno z najwi ększych zagro Ŝeń w wymiarze regionalnym i ponadregionalnym jest zagro Ŝenie powodzi ą.

Jest to zagro Ŝenie, którego skutki s ą niekorzystne dla działalno ści człowieka - zalanie w przypadku tzw. wody stuletniej Wisły dotyczy rozległych terenów rolniczych z zabudow ą

62 ekstensywn ą na terenie gminy Góra Kalwaria i Konstancin-Jeziorna - na obszarze tarasów zalewowych a Ŝ po skarp ę, oraz wylewy Jeziorki i jej dopływów. Obszary Jeziorki s ą w znacznym stopniu zabudowane i tu niebezpiecze ństwo powodzi jest równie Ŝ du Ŝe. Jednocze śnie deklarowana w studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin polityka ochrony środowiska przyrodniczego, ju Ŝ na etapie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego staje si ę niejednoznaczna, a celem tych planów jest wprowadzenie zabudowy mieszkaniowej i usług towarzysz ących w tereny otwarte - tereny rolne. Zabudowa wkracza równie Ŝ w obszary nara Ŝone na niebezpiecze ństwo powodzi - przyst ąpienie do planów i projekty planów: sołectwa Ł ęg, , , , Ciszyca, Czernidła, Obórki – miejscowo ści poło Ŝone wzdłu Ŝ Wisły na jej tarasach w gminie Konstancin- Jeziorna . Z punktu widzenia środowiska przyrodniczego wylewy powodziowe s ą dobrodziejstwem dla zachowania i rozwoju wielu siedlisk i gatunków flory i fauny – szczególnie siedlisk łegowych we wschodniej cz ęś ci Parku a jednocze śnie wzmacniaj ą powi ązania przyrodnicze mi ędzy obszarem Wisły a obszarem Chojnowskiego Parku Krajobrazowego.

6. Zagro Ŝeniem dla środowiska przyrodniczego s ą wały przeciwpowodziowe, osuszaj ące zawale i w dłu Ŝszej perspektywie zmienieniaj ące krajobraz dolinny w typowo rolniczy z intensywnie nawo Ŝonymi ł ąkami i gruntami ornymi, zmniejszaj ący powi ązania ekologiczne z Chojnowskim Parkiem Krajobrazowym Najbardziej zagro Ŝone stały si ę siedliska l ęgowej awifauny na obszarach tarasu zalewowego skupiaj ącego najliczniejsze populacje wielu gatunków ptaków z grupy silnie zagro Ŝonych. Wały zlokalizowane blisko rzeki, powoduj ą zaw ęŜ enie strefy swobodnych wezbra ń wód powodziowych. Równie Ŝ znacz ące s ą straty przyrodnicze, a szczególnie: rozerwanie dotychczasowej ci ągło ści lasów ł ęgowych oraz odci ęcie wi ększo ści starorzeczy od regularnego zasilania w okresie wezbra ń wód w rzece. Szczególnie widoczny jest szybko post ępuj ący proces uproszczenia (zubo Ŝenia) struktury zgrupowa ń l ęgowych ptaków pod wpływem po średniego oddziaływania wałów. Zagro Ŝenia dotycz ą głównie awifauny lęgowej, a wi ęc tej grupy ptaków, która decyduje o najwy Ŝszych walorach doliny Środkowej Wisły-walorach, które zdecydowały o wł ączeniu doliny Środkowej Wisły na list ę Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) w sieci Natura 2000 oraz uznaniu tej rzeki za paneuropejski korytarz ekologiczny.

63 Wały ograniczaj ą czy wr ęcz uniemo Ŝliwiaj ą regularne zalewy ł ąk i torfowisk, które pozostały w strefie tzw. zawala. W efekcie nast ępuje osuszenie, murszenie i zakwaszenie gleb. Wzrost kwasowo ści gleb powoduje zubo Ŝenie bazy pokarmowej wa Ŝnej dla wykarmienia nielotnych młodych, głównie przedstawicieli siewkowców (ptaki dorosłe mog ą przemieszcza ć si ę na Ŝerowiska poło Ŝone w korycie rzeki). Rowy opaskowe kopane wzdłu Ŝ wałów i prostopadle do nich rowy melioracyjne odwadniaj ą nie tylko opisane wcze śniej ł ąki i torfowiska, ale równie Ŝ starorzecza i bezodpływowe (dotychczas) zagł ębienia („oczka” i „smugi”) poło Ŝone na zawalu. Poniewa Ŝ na przewa Ŝaj ącej cz ęś ci przebiegu wałów, zlokalizowano je zbyt blisko Wisły równie Ŝ siedliska ł ęgów wi ązowo-jesionowych zostały nara Ŝone na degradacj ę podlegaj ąc procesom gr ądowienia.. W mniejszym stopniu zjawisko to dotyczy ł ęgów wierzbowo- topolowych. Dotychczasowe badania wykazały, Ŝe negatywne efekty oddziaływania obejmuj ą rozległ ą grup ę ptaków l ęgowych zwi ązanych ze starorzeczami, torfowiskami niskimi, ł ąkami, ł ęgami wi ązowo- jesionowymi, olsami i ł ęgami olszowo-jesionowymi, zwłaszcza na tych fragmentach doliny Wisły, które są pozbawione mniejszych dopływów tej rzeki. Nale Ŝy oczekiwa ć dalszej degradacji środowisk poło Ŝonych na zawalu i w dłu Ŝszej perspektywie - zamiany przesuszonych ł ąk na grunty orne, a wi ęc całkowitego przekształcenia krajobrazu tarasu zalewowego w typowy krajobraz rolniczy zdominowany przez agrocenozy.

V. KIERUNKI DZIAŁA Ń

Zgodnie z dokumentami samorz ądu województwa: „Strategi ą rozwoju województwa mazowieckiego”,„Planem zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego ”, „Programem ochrony środowiska przyrodniczego” , przyj ęto, Ŝe priorytetowymi kierunkami wojewódzkiej polityki przestrzennej jest poprawa warunków środowiska przyrodniczego. Polityka ta przeniesiona na obszar Parku i jego otoczenia wprowadza kilka sfer kierunków działa ń odniesionych do ochrony walorów przyrodniczych i poprawy standardów środowiska prowadzonych przez ró Ŝne organy administracji publicznej oraz fundusze strukturalne i krajowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

64 1. KIERUNKI DZIAŁA Ń WYMAGAJ ĄCE ZACHOWANIA I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1.1. Podstawowym działaniem jest niezwłoczne opracowanie przez Dyrektora Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, kompleksowego planu działa ń ochronnych na terenie Parku i jego otuliny tj. Planu Ochrony Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. Plan ten powinien okre śli ć m.in. charakterystyk ę i ocen ę przyrody Parku, klasyfikacj ę istniej ących i potencjalnych zagro Ŝeń, analiz ę skuteczno ści dotychczasowych form ochrony, cele obecnej ochrony, program działa ń ochronnych oraz ustalenia do studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin.

1.2. W zakresie ochrony walorów przyrodniczych, celem polityki samorz ądu województwa jest stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych. poprzez: - wzmocnienie ochrony unikatowych dolin rzecznych i ich otoczenia, - zapewnienie ci ągło ści powi ąza ń przyrodniczych (korytarze ekologiczne ponadregionalne i regionalne), - obj ęcie ochron ą prawn ą obszarów wodno-blotnych, stanowi ących siedliska szczególnie wa Ŝne dla zachowania ró Ŝnorodno ści biologicznej.

Uwzgl ędniaj ąc wnioski Ministra Środowiska i Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody wskazano w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego nast ępuj ące obszary predystynowane do obj ęcia ochron ą prawn ą, poło Ŝone wokół Parku, stanowi ące system powi ąza ń ekologicznych: • dolin ę rzeki Wisły na odcinku Góra Kalwaria – D ęblin, (na terenie gminy Góra Kalwaria )- do obj ęcia ochron ą prawn ą w formie parku krajobrazowego, • mi ędzywale Wisły na terenie gminy Góra Kalwaria i Konstancin – Jeziorna - do obj ęcia Europejsk ą Sieci ą Ekologiczn ą Natura 2000, dla którego nale Ŝy równie Ŝ sporz ądzi ć plan ochrony. Teren Chojnowskiego Parku Krajobrazowego nie został obj ęty Europejsk ą Sieci ą Natura 2000, ze wzgl ędu na nie spełnianie przez Dyrektywy Ptasie i Siedlskowe kryteriów i liczebno ści siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków.

65 1.3 W celu zachowania ochrony wód podziemnych – w cz ęś ci północno-wschodniej obszaru otoczenia Chojnowskiego Parku Krajobrazowego szczególnej ochronie powinien podlega ć Zbiornik Wód Podziemnych Nr 22 zatwierdzony przez Ministra Środowiska (okre ślony na mapie nr 3 Kierunki działa ń, Zagro Ŝenia). Podstawowym czynnikiem ochrony musi by ć racjonalizacja poboru wody na terenie gmin południowych Warszawy, Piaseczna, Konstancina – Jeziornej i Góry Kalwarii oraz budowa oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacji zbiorczej – wskazane w Planie zagospodarowania Przestrzennego Wojewodztwa Mazowieckiego i Programie Ochrony Środowowiska Województwa Mazowieckiego Wa Ŝnym działaniem jest ochrona gruntów bez zabezpieczeń podło Ŝa, podatnych na infiltracj ę zanieczyszcze ń, poprzez ograniczenia presji zabudowy, tworzenie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej , wyprzedzaj ąco w stosunku do zabudowy,

1.5. Na obszarach powi ąza ń przyrodniczych Wisły z CHPK niezale Ŝnie od ustanowionego prawnie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu nale Ŝy zachowa ć tereny otwarte rolne, z zachowaniem cennych kompleksów glebowych tarasów Wisły umo Ŝliwiaj ących dodatkowe powi ązania ekologiczne.

2. KIERUNKI WYMAGAJ ĄCE PRZYWRÓCENIA RÓWNOWAGI EKOLOGICZNEJ

2.1 Podstawowym działaniem jest budowa i modernizacja systemu oczyszczalni ścieków wraz z rozbudow ą systemów kanalizacji zbiorczej. Na podstawie „ Krajowego Programu oczyszczania ścieków komunalnych”, w oparciu o środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Rozwoju Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, funduszy Unii Europejskiej i środki gminne do roku 2010 planowana jest: • rozbudowa i modernizacja ścieków w Piasecznie i rozbudowa kanalizacji zbiorczej w aglomeracji Piaseczno o RLM (równowa Ŝnej liczbie mieszka ńców) przekraczaj ących 100 000 M , • rozbudowa i modernizacja ścieków w Wólce Kozodawskiej (gm.Piaseczno) i rozbudowa kanalizacji zbiorczej w aglomeracji Piaseczno o RLM (równowa Ŝnej liczbie mieszka ńców) 15 000-100 000

66 • rozbudowa i modernizacja ścieków w Runowie (gm.Piaseczno) i rozbudowa kanalizacji zbiorczej w aglomeracji Piaseczno o RLM (równowa Ŝnej liczbie mieszka ńców) 2 000 - 15 000M • rozbudowa systemu kanalizacji zbiorczej w aglomeracji Konstancin – Jeziorna, Głosków, (gm. Piaseczno), Góra Kalwaria – przedsi ęwzi ęcia te nie s ą uj ęte w „Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych” , lecz jako zadanie postulowane, zawarte w studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gmin • rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w Otwocku, obsługuj ąca Otwock, Karczew, Celestynów , wpływaj ąca na stan czysto ści Wisły.

2.2. Zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe – dotyczy gminy Piaseczno, Konstancin – Jeziorna, Góra Kalwaria, Tarczyn, wprowadzenie zamnkni ętych obiegów wody w przemy śle oraz wodooszcz ędnych technologii produkcji.

2.3. Przywrócenia równowagi ekologicznej wymaga zamykane w 2006r. wysypisko śmieci Łubna I w Baniosze (gm. Góra Kalwaria) poprzez wła ściw ą rekultywacj ę oraz wprowadzenie opłat za unieszkodliwianie odpadów w powstaj ącej Łubnej II - Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów wraz z kompostowni ą, sortowni ą. Rekultywacja ta powinna przywraca ć warto ść u Ŝytkow ą gruntu w obr ębie składowiska, porz ądkowa ć teren, zabezpiecza ć przed erozj ą wodn ą i wietrzn ą wraz z okryw ą rekultywacyjn ą umo Ŝliwiaj ącą powstanie stałej pokrywy ro ślinnej.

3. KIERUNKI DZIAŁA Ń OGRANICZAJ ĄCE SKUTKI NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWA Ń INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

3.1. Stosowanie wła ściwych odległo ści zabudowy w zale Ŝno ści od klasy drogi, zgodnie z ustaw ą o drogach publicznych oraz stosowanie do rozwi ąza ń technicznych dla nowo powstaj ących dróg zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny od powiada ć drogi i ich usytuowanie, wraz z zastosowaniem odpowiednich technologii tłumi ących hałas, zakładanie pasów zieleni przy drogach,

67 3.2. Zachowywanie stref ochronnych wokół linii WN, gazoci ągów i ropoci ągów,

3.3. Wprowadzanie układów obwodnicowych dla miast ( w przypadku obwodnicy Konstancina –Jeziornej i Góry Kalwarii – obwodnica zaczyna narusza ć cenne przyrodniczo obszary, pomimo, Ŝe wyprowadza tranzyt z miasta),

3.4. Wprowadzenie w przyszło ści obsługi szybk ą kolej ą ł ącz ącą obszar Konstancina – Jeziornej wzdłu Ŝ bocznicy kolejowej do Siekierek oraz do linii kolejowej radomskiej, odci ąŜ aj ąc ruch przede wszystkim na drodze nr 721.

4. KIERUNKI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ

4.1. Opracowanie dokumentów dotycz ących ochrony przeciwpowodziowej – zadania zapisane w Programie Ochrony Środowiska Wojewodztwa Mazowieckiego : • przez Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej (RZGW) Planów Ochrony Przeciwpowodziowej oraz Planów Gospodarowania Wodami w dorzeczu Wisły, wraz z systemem kontroli w tym zakresie, wdro Ŝenie katastru wodnego, • przez RZGW wykonanie studium okre ślaj ącego granice obszarów bezpo średniego zagro Ŝenia powodziowego, umo Ŝliwiaj ącego kontrolowane ograniczenie powodzi na terenach zabudowanych – szczególnie Konstancin – Jeziorna, Góra Kalwaria , • przez Wojewódzki Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń wodnych (WZMUiW) regionalnego programu retencjonowania wód z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń przyrodniczych oraz programów byłych województw

4.2. Działania bezpo średnio zwi ązane z ochron ą przeciwpowodziow ą: • modernizacja i zabezpieczanie wałów powodziowych na Wi śle i Jeziorce wykonywana ze środków: NFO ŚiGW oraz WFO ŚiGW oraz fundusze unijne • prowadzenie robót regulacyjnych i utrzymaniowych na Wi śle - w rejonie Podłecza i Wólki Dworskiej (gm. Góra Kalwaria) oraz w miejscowo ści Nadbrze Ŝ (gm. Konstancin- Jeziorna) ,

68 5. ROZWÓJ PROEKOLOGICZNYCH FORM DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ

5.1. Tworzenie programów rolno-środowiskowych

Na podstawie dokumentu rz ądowego „ Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Polski na lata 2004-2006” oraz zało Ŝeń „ Krajowej strategii ochrony i umiarkowanego u Ŝytkowania ró Ŝnorodno ści biologicznej” przyj ęto w ramach priorytetów ochron ę środowiska i zachowanie walorów przyrodniczych obszarów wiejskich. Priorytetom tym przypisano konkretne działania m.in. tworzenie programów rolno-środowiskowych. W skład programów rolno-środowiskowych wchodz ą nast ępuj ące przedsi ęwzi ęcia : • rolnictwo zrównowa Ŝone, polegaj ące na ograniczeniu nawo Ŝenia, przestrzeganiu nast ępstwa ro ślin, • rolnictwo ekologiczne w rozumieniu ustawy o rolnictwie ekologicznym, • utrzymanie ł ąk ekstensywnych wi ąŜą ce si ę z przywróceniem lub kontynuacj ą wykaszania traw na ł ąkach jednoko śnych o wysokich walorach przyrodniczych, • utrzymanie pastwisk ekstensywnych – ekstensywne wypasy na półnaturalnych pastwiskach, • ochrona gleb i wód polegaj ąca na stosowaniu mi ędzyplonów, zwi ększaj ących udział gleb z okryw ą ro ślinną w okresie jesienno-zimowym, • strefy buforowe – polega na tworzeniu 2 lub 5-metrowych pasów zadarnionych na granicy gruntów rolnych z wodami powierzchniowymi lub terenami intensywnie u Ŝytkowanymi rolniczo, • zachowanie rodzimych ras gatunków zwierz ąt gospodarskich Programy rolno-środowiskowe skierowane s ą do ka Ŝdego gospodarstwa rolnego, dla którego zostanie obliczona stawka jednostkowa płatno ści za hektar i dotycz ą gruntów uŜytkowanych rolniczo i terenów nierolnych, na których prowadzone s ą specjalne zabiegi. Wykluczone z pomocy s ą grunty rolne zabudowane, grunty pod wodami powierzchniowymi, grunty le śne (powy Ŝej 0,1 ha) oraz grunty odłogowane na których nie b ędą realizowane pakiety rolno-środowiskowe Pakiety adresowane do gospodarstw powy Ŝej 1 ha, do wła ściciela lub dzier Ŝawcy w okresie zobowi ązania. Na poziomie gospodarstwa rolnik mo Ŝe uzyska ć płatno ści od jednego do maksymalnie 3 pakietów.

69 Wybór pakietów rolno środowiskowych został dokonany przez Wojewódzkie Zespoły Robocze, które przeprowadziły diagnoz ę stanu środowiska, zidentyfikowały kluczowe obszary dla regionu i instrumenty działa ń. Dwie gminy: Góra Kalwaria i Konstancin – Jeziorna zaliczono do II strefy Wisły i Pilicy spo śród 3 wyznaczonych stref na terenie województwa mazowieckiego. Szczególnie wa Ŝne w tych gminach jest wykorzystanie pakietów: - Rolnictwo zrównowa Ŝone - Utrzymanie ł ąk ekstensywnych - Ochrona gleb i wód

Rolnictwo zrównowa Ŝone odznacza si ę nie tylko ograniczeniem zu Ŝycia chemicznych środków ochrony ro ślin oraz nawozów sztucznych i przestrzeganiu odpowiedniego nast ępstwa ro ślin, ale w równej, mierze powinno zachowa ć wła ściw ą struktur ę upraw (rozdrobnienie, a przez to du Ŝy udział miedz, zamiast monokultur) oraz znaczny udział ł ąk i pastwisk oraz sródpolnych zadrzewie ń, mokradeł i oczek wodnych. Szczególnie wa Ŝne jest zachowanie płatów ekstensywnie u Ŝytkowanych trwałych u Ŝytków zielonych oraz zachowanie i tworzenie w sąsiedztwie gruntów ornych swoistych środowisk wył ączonych z intensywnych zabiegów agrotechnicznych (miedze, pasy zakrzewie ń i zadrzewie ń, pasy trwałych, ekstensywnych ł ąk). Środowiska te stanowi ą ostoje ro ślin kluczowych dla zachowania ró Ŝnorodno ści florystycznej i zwi ązanej z ni ą ró Ŝnorodno ści faunistycznej w krajobrazie rolniczym. S ą niezwykle istotne dla zachowania walorów krajobrazowych przestrzeni rolniczej, a co wa Ŝniejsze, stanowi ą bardzo wa Ŝną barier ę biogeochemiczn ą, co opisano w dalszej cz ęś ci przy pakiecie dotycz ącym ochrony wód i gleb. Utrzymanie ł ąk ekstensywnych – realizacja tego pakietu wi ąŜ e si ę nie tylko z przywróceniem lub kontynuacj ą wykaszania traw, w terminie od dnia 1 lipca wł ącznie, na ł ąkach jednoko śnych o wysokich walorach przyrodniczych, zagro Ŝonych degradacj ą. Wa Ŝne jest tu ograniczone zu Ŝycie środków chemicznych, a tak Ŝe w równym stopniu zaniechanie intensywnego odwodnienia, zachowanie śródł ąkowych, niedu Ŝych płatów zakrzewie ń i pojedynczych drzew oraz oczek wodnych i torfianek. Jednocze śnie, wykaszanie ł ąk jest koniecznym warunkiem do zachowania niektórych rodzajów siedlisk przyrodniczo cennych. Łąki i pastwiska nale Ŝy w dolinach rzek chroni ć przed ich konwersj ą w grunty orne. Taka zamiana jest jedn ą z bardziej szkodliwych tendencji obserwowanych w polskim rolnictwie. Zarówno dlatego, Ŝe walory przyrodnicze ł ąk i pastwisk mierzone liczb ą występuj ących tam rzadkich kr ęgowców s ą wybitnie wi ększe od gruntów ornych, jak i z uwagi na to, Ŝe pojemno ść

70 retencyjna gleb u Ŝytkowanych jako ł ąki i pastwiska jest nawet trzykrotnie wi ększa od pojemno ści retencyjnej gruntów ornych. W epoce gwałtownych powodzi nawiedzaj ących Polsk ę niemal corocznie, działania zwi ększaj ące pojemno ść retencyjn ą zlewni stanowi ą podstawow ą szans ę na popraw ę tej sytuacji. Jest to równie Ŝ niezwykle wa Ŝne działanie przeciwdziałaj ące erozji wodnej. Rolnicy z obszaru otoczenia CHPK powinni by ć zach ęcani do takich działa ń, bowiem mog ą stopniowo porzuca ć ten rodzaj praktyk, co w konsekwencji doprowadzi do zaniku najcenniejszych siedlisk ro ślin i zwierz ąt na terenach które obj ęto sieci ą Natura 2000. Ponadto wsparcia wymaga zachowanie ekstensywnego wypasu jako głównej-obok wykaszania- formy przeciwdziałanie procesom sukcesji wkraczaj ącej na tereny otwarte-najcenniejsze siedliska w NPK. Ochrona gleb i wód polega nie tylko na stosowaniu mi ędzyplonów w celu zwi ększenia udziału gleb z okryw ą ro ślinn ą w okresie jesienno-zimowym. Realizacja tego pakietu polega równie Ŝ na realizacji zapisów Dyrektywy Azotanowej i zwi ązanym z tym ograniczeniem spływu biogenów, metali ci ęŜ kich itp. działaniach na rzecz ograniczenia eutrofizacji i ska Ŝeń wód powierzchniowych i podziemnych. Ponadto wa Ŝne s ą ró Ŝnorodne działania przeciwdziałaj ące spadkowi poziomu wód gruntowych – szybko post ępuj ącemu w wyniku osuszania torfowisk i oczek wodnych oraz pogł ębiania i prostowania rzek i budowy zbiorników retencyjnych w dolinach du Ŝych rzek. Opisany powy Ŝej jako szczególnie niepo Ŝą dany, jest proces zamiany ł ąk i pastwisk w grunty orne. Pojemno ść retencyjna gleb u Ŝytkowanych jako ł ąki i pastwiska jest nawet trzykrotnie wi ększa od pojemno ści retencyjnej gruntów ornych . Szczególn ą rol ę w ograniczaniu spływu azotanów i fosforanów do wód, odgrywaj ą środowiska wył ączone z intensywnej uprawy ze szczególnym uwzgl ędnieniem zadrzewie ń przy zbiornikach wodnych i ciekach. Ma to ogromne znaczenie dla niezb ędnej poprawy jako ści wód, szczególnie bior ąc pod uwag ę fakt, Ŝe około połowy ładunku azotanów w naszych rzekach pochodzi ze spływów z obszarów rolniczych. Wdro Ŝenie tego pakietu ułatwiłoby Polsce wywi ązanie si ę ze zobowi ąza ń mi ędzynarodowych w zakresie redukcji zanieczyszcze ń zwi ązkami azotu ze źródeł powierzchniowych, jakie wynikaj ą z konwencji z 9 kwietnia 1992 r. o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, zwanej Konwencj ą Helsi ńsk ą

5.2. Zalesianie gruntów rolnych Na terenie Parku, jego otuliny i otoczenia Parku szczególnie istotne s ą działania obejmuj ące: • powi ększanie obszarów le śnych poprzez zalesianie u Ŝytków rolnych o niskiej przydatno ści dla rolnictwa,

71 • utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilno ści obszarów le śnych poprzez zmniejszanie fragmentacji kompleksów le śnych Parku i tworzenie korytarzy ekologicznych. Na zalesienia skierowane mog ą by ć znaczne środki pochodz ące z Sekcji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych. Warunkiem uzyskania tych środków jest zalesienia gruntów, nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa, przeznaczenie do zalesienia w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, minimalna powierzchnia zalesienia musi wynosi ć 0,3 ha, przy minimalnej szeroko ści działki zalesionej wynosz ącej 20m, wykorzystywanie jedynie rodzimych gatunków drzew i krzewów, zgodnie z klasyfikacj ą regionalno- przyrodnicz ą, wła ściciel został wpisany do ewidencji producentów, zobowi ązał si ę do piel ęgnacji upraw zgodnie z planem zalesienia. W Krajowym Programie Zwi ększania Lesisto ści wskazano kategorie gmin ze wzgl ędu na preferencje zalesieniowe, bior ąc pod uwag ę 12 cech: (udział gleb najsłabszych, jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej wg IUNG, rze źbę terenu, stepowienie, zagro Ŝenie erozj ą wodn ą powierzchniow ą, lesisto ść , poda Ŝ gruntów do zalesienia, udział ł ąk i pastwisk w powierzchni gminy, wa Ŝniejsze wododziały, ochrona wód podziemnych .) Na terenie gmin Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, preferencje zalesieniowe s ą wysokie (max -15 pkt) : Góra Kalwaria-14,87, Tarczyn-13,66, Piaseczno – 13,64, Pra Ŝmów – 12,91,Konstancin-Jeziorna – 10pkt. W Programie Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego w celu zwi ększenia lesisto ści i ochrony lasów wprowadzono zadanie opracowania wojewódzkiego programu zwi ększania lesisto ści.

72

6. WNIOSKI

Chojnowski Park Krajobrazowy, poło Ŝony w odległo ści 20km od Warszawy, dobrze z ni ą skomunikowany jest jednym z atrakcyjniejszych miejsc w obszarze metropolitalnym i podlega silnej presji urbanizacyjnej. Na obszarze Parku i jego otoczenia średnia g ęsto ść zaludnienia wynosi 213 os/km 2 i nale Ŝy do najwy Ŝszych w Obszarze Metropolitalnym Warszawy (w woj. mazowieckim 144os./km 2). Na terenie Parku i jego otoczenia zagospodarowanie przestrzenne jest regulowane przez 119 uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i 93 plany b ędące w trakcie opracowania. W trakcie opracowania znajduje si ę równie Ŝ dokument okre ślaj ący polityk ę gminy - studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Piaseczno, najbardziej zurbanizowanej i uprzemysłowionej gminy Parku, stanowi ącego ł ącznik mi ędzy stref ą gospodarcz ą lotniska Ok ęcie a obszarami cennymi przyrodniczo.

Organy ochrony przyrody administracji rz ądowej, Minister Środowiska i Wojewódzki Konserwator Przyrody na podstawie waloryzacji przyrodniczej Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, nie wskazały tego obszaru do obj ęcia europejsk ą sieci ą Natura 2000, ze wzgl ędu na mniejsz ą bioró Ŝnodno ść obszaru, mniejsz ą reprezentatywno ść i ilo ść siedlisk gatunków i siedlisk przyrodniczych. Do sieci Natura 2000 oraz do obszarów projektowanych parków krajobrazowych wskazana została dolina Wisły - obszar znajduj ący si ę w otoczeniu Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. (gminy Konstancin – Jeziorna i Góra Kalwaria) Wojewódzki Konserwator Przyrody wskazał równie Ŝ obszar fragmentu Wysoczyzny Rawskiej i Równiny Łowicko-Bło ńskiej, poło Ŝony w ci ągu ekologicznym mi ędzy CHPK a Bolimowskim Parkiek Krajobrazowym do obj ęcia ochron ą prawn ą w formie parku krajobrazowego.

Dlatego te Ŝ istotne wydaje si ę przede wszystkim:

1. Zachowanie powi ąza ń przyrodniczych Chojnowskiego Parku Krajobrazowego z dolin ą Wisły oraz powi ąza ń Chojnowskiego Parku Krajobrazowego z Bolimowskim Parkiem Krajobrazowym poprzez:

73 - zachowywanie przepisów dotycz ących Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, - ograniczanie zmian przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolne i niele śne, które to grunty stanowi ą naturalne korytarze ekologiczne, zwi ększaj ące bioró Ŝnorodno ść siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków.

2. Opracowanie Planu Ochrony Chojnowskiego Parku Krajobrazowego jako kompleksowego planu działa ń ochronnych na terenie Parku i jego otuliny, który powinien okre śli ć m.in. charakterystyk ę i ocen ę przyrody Parku, klasyfikacj ę istniej ących i potencjalnych zagro Ŝeń, analiz ę skuteczno ści dotychczasowych form ochrony, cele obecnej ochrony, program działa ń ochronnych oraz ustalenia do studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin.

3. Dostosowanie wymogów ochronnych do form ochrony przyrody – mniejsze re Ŝimy ochronne wyst ępuj ą na terenie Parku ni Ŝ na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, co z jednej strony jest zasadne ze wzgl ędu na funkcje ochronne otuliny, z drugiej strony zabudowa zaczyna intensywnie wkracza ć w obszar Parku .

4. Utrzymywanie stabilnych przepisów w zakresie ochrony przyrody , zasad zagospodarowania i gospodarowania na terenie Parku, jego otuliny oraz w Warszawskim Obszarze Chronionego Krajobrazu.

5. Opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w otoczeniu Parku, dla obszarów funkcjonalnych, o szerokim zakresie przedmiotowym, o konkretnych zapisach regulacyjnych dotycz ących zasad, warunków i standardów zabudowy, uzbrojenia technicznego i ochrony środowiska - szczególnie istotne w przypadku gdy plan ochrony nie obejmuje otuliny Parku (gdyby powstały ustalenia dla otuliny Chojnowskiego Parku Krajobrazowego w jego planie ochrony b ędą miały one charakter tylko postulatywny).

6. Dostosowanie form ochrony przyrody do walorów przyrodniczych, z uwzgl ędnieniem obecnego zainwestowania i mo Ŝliwo ści rozwoju gospodarczego jednostek samorz ądu gminnego”

74 Przedstawione działania w zakresie proekologicznych form działalno ści gospodarczej na terenie otoczenia Parku, w gminie Góra Kalwaria b ędą przyczyn ą naturalnej kolizji z istniej ącym charakterem towarowego rolnictwa wielokierunkowego, z ukształtowan ą specjalizacj ą sadownicz ą. System płatno ści w ramach programów rolno- środowiskowych lub zalesie ń powinien kształtowa ć wła ściwe proporcje finansowe, pozwalaj ące na rozwój rolnictwa pełni ącego równie Ŝ funkcj ę zachowania siedlisk i bioró Ŝnorodno ści. Tam, gdzie proporcje te b ędą niekorzystne utrzyma si ę rolnictwo intensywne z wysokim stopniem nawo Ŝenia, stanowi ące naturalne zagro Ŝenia dla siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, stanowi ące naturalne zagro Ŝenie dla Europejskiej Sieci Natura 2000. Podej ście do ochrony środowiska powinno si ę jednak odbywa ć zgodnie z zasadami ekonomicznymi .

7. Za jedną z wi ększych naturalnych kolizji funkcji (poza presj ą urbanizacyjn ą) uzna ć nale Ŝy kolizj ę mi ędzy ochron ą środowiska doliny Wisły a zabezpieczeniami przeciwpowodziowymi na Wi śle. Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej zdecydowanie przeciwstawiał si ę powstawaniu parków krajobrazowych w dolinie Wisły, Sieci Natura 2000 oraz rezerwatów wi ślanych. Zdaniem organu zarz ądzaj ącego wodami obowi ązuj ące przepisy w zakresie parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody nie pozwalaj ą na prowadzenie robót konserwatorskich i utrzymaniowych na Wi śle oraz prac przeciwpowodziowych.

75

WA śNIEJSZE MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

Opracowania planistyczne i programowe

Krajowe - Geografia regionalna Polski, Kondracki J. PWN, 2003 r.; - II Polityka Ekologiczna Pa ństwa – Ministerstwo Środowiska, Warszawa, czerwiec 2000 r. - Program wykonawczy do II polityki ekologicznej pa ństwa na lata 2002-2010 – Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002 r.; - Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska – praca zbiorowa pod redakcj ą dr A. Liro – Fundacja IUCN , Warszawa 1995 r.; - Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju – Monitor Polski Nr 26/2001 - Krajowy plan gospodarki odpadami – Ministerstwo Środowiska, czerwiec 2002 ; - Krajowy Program Rolno środowiskowy. Działanie PROW na lata 2004-2006. Materiał Informacyjny, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 17.12.2003 r.; - Krajowy Program oczyszczania ścieków komunalnych – Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2003r. - Narodowa Strategia Ochrony Środowiska na lata 2000-2006 – Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2000; - Narodowy plan rozwoju 2004-2006, dokument przyj ęty przez Rad ę Ministrów 14 stycznia 2003r, - Plan rozwoju obszarów wiejskich na lata 2004-2006. Projekt. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, stycze ń 2004 r.; - Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010 – Rada Ministrów, grudzie ń 2002 r.; - Polityka Le śna Pa ństwa – Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa (Warszawa 1997); - Strategia ochrony wód podziemnych w Polsce, praca zbiorowa pod redakcj ą A. Kleczkowskiego, Kraków 1990 r.; - Wdra Ŝanie koncepcji sieci NATURA 2000 w latach 2001-2003 – Ministerstwo Środowiska, grudzie ń 2002 r.;

Wojewódzkie

- Strategia rozwoju województwa mazowieckiego – Sejmik Województwa Mazowieckiego – Warszawa, 2001 r.; - Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego, Mazowieckie Biuro Planowania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2004 r.;

76

- Program ochrony środowiska woj. mazowieckiego. Urz ąd Marszałkowski, Departament Rolnictwa i Ochrony Środowiska ,Mazowieckie Biuro Planowania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego, 2003 r, 2004.; - Plan gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego na lata 2004-2011 –, Warszawa wrzesie ń 2003 r.; - Gospodarka odpadami pochodzenia przemysłowego w województwie mazowieckim – WIO Ś, Warszawa 2001; - Program Rolno środowiskowy. Strefy priorytetowe we województwie. Samorz ąd Województwa Mazowieckiego, 2004 r. ; - Wojewódzki Program Rozwoju Regionalnego Mazowsza na lata 2001-2006 - Sejmik Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2001; - Diagnoza stanu zagospodarowania przestrzennego województwa warszawskiego, Urz ąd Wojewódzki w Warszawie, BPRW, Warszawa, 1998.

Materiały statystyczne, atlasy

- Baza danych Regionalnych dla Polski w przekroju powiatów i gmin za 2000 i 2002 r. – IMAGIS, Warszawa 2001, 2003 r.; - Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego, US w Warszawie, Warszawa 2003r., - Stan środowiska w województwie mazowieckim – raport Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, - Jako ść i zagro Ŝenia wód powierzchniowych w woj. mazowieckim – Raport WIO Ś, Warszawa 2002 r.; - Dokumentacje hydrogeologiczne zbiorników wód podziemnych – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1995-2001; - Mapa hydrogeologiczna Polski – Obszary o braku izolacyjno ści I poziomu wodono śnego– Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1995-2001;

77 78

79

80