Pandemiya Dövründə Iqtisadi Vəziyyət

Avqust 2020 | say 40

Pandemiya dövründə iqtisadi vəziyyət

Ön söz

Sədr ön söz - - - İlham Əliyevin muəyyənləsdir istəyən Türkiyəli iş adamlarına diyi və həyata keçirdiyi dayanıq və eyni zamanda Türkiyədə biz lı sosial-iqtisadi siyasət qlobal nes qurmaq istəyən Azərbaycanlı pandemiya dovrundə oz cevik- iş adamlarına ATİB olaraq dəstək EcoVision (40/2020) reaksiyaları ilə diqqəti cəlb edir.- olmağa hazırıq. Azərbaycan Prezidentinin göstə- - Təsisçi: rişlərinə uyğun olaraq koronavi Ötən il ərzində ATİB davamlı Azərbaycan Türkiyə İş Adamları rusun iqtisadi subyektlərə təsiri- olaraq təşkilati potensialını güc- Birliyi (ATİB) nin minimallasdırılması yonundə ləndirərək üzvlərinə göstərdiyi mühüm addımlar atılıb. Biz inanı xidmətlərin miqyasını və key Baş redaktor: rıq ki, cənab Prezidentin yüksək fiyyətini yaxşılaşdırmış və bu - Gülnar Şirinova təşəbbüskarlığı ilə bu COVID‑19 istiqamətdə fəaliyyətini daha da

Dəyərli oxucularımız! mübarizəsindən qalib şəkildə xi genişləndirməyi hədəfləmişdir. las olacağıq. - - Dizayner: Hörmətli oxucular, əminəm ki, Maksim Kostenko - ATİB ölkələrimiz arasında- ATİB üzvlərinin və əməkdaşlıq et Hazırda qlobal pandemiya kı istər ticari əlaqələrin, istərsə diyimiz təşkilatların köməkliyi və Korrektor: donəmində fəaliyyət gostəri də investisiya əlaqələrinin möh- dəstəyi ilə gələcəkdə daha böyük Kəmalə Cəfərova rik. Hec şbhəsiz, bu da həyatın- kəmləndirilməsi istiqamətində uğurla imza atacaqdır. Hörmətlə, demək olar butun sahələrinə, öz partnyorları ilə birgə fəaliy Cemal Yangın, • Anadolu Universiteti yətini ötən dövr ərzində davam xüsusilə, sosial-iqtisadi sfera ATİB İdarə heyətinin sədri Azərbaycan Proqramları ya təsirsiz otümur. Azərbaycan etdirmişdir. Bundan sonra da • Azercell Respublikasının Prezidenti cənab Azərbaycana sərmayə yatırmaq • “Dünyagöz Xəstəxanası” Baş katibdən ön söz • İstanbul Çarşı İmport Export Hörmətli oxucular, Ltd - • “MGM Group” İnşaat Az. EcoVision jurnalımızın növ- ilin pandemiya dövründə iqtisadi- Resp. Filialı bəti sayını diqqətinizə çatdırı- araşdırmalar və Azərbaycan Res • Starcom Azerbaijan rıq. publikasını qanunvericiliyində də • Ziraat Bank yişiklər də əks olunub. - Bildiyimiz kimi Pandemiya bir Jurnal Azərbaycan - Fürsətdən istifadə edərək Ko rona virusla mübarizə sahəsində Respublikasının Ədliyyə çox bizneslərin inteqrasiya mo- bizlər üçün gecə gündüz səbirlə və- Nazirliyində qeydiyyatdan dellərini yeni bir reallığa çevirdi. fədakarlıqla çalışan bütün səhiyyə- keçmişdir: Müştərilər biznes proseslərini hə- nümayəndələrinə dərin təşəkkürü 3026 “EcoVision” jurnalına yata keçirmək üçün yeni modellər, müzü bildiririk. Hamınıza can sağlı istinad zəruridir. yeni məhsullar meydana çıxartdı- ğı arzulayırıq. lar. Yeni məhsulların yaranmasının - Jurnaldakı mətn və ya illüstrativ zərurət olduğu meydana gəldi. Bu Jurnalımıza göstərdiyiniz materialların təkrar dərci yalnız nunla bağlı üzvlərimizin fəaliyyəti diqqət və marağa görə Sizə təşək redaksiyanın yazılı razılığından haqqında, onların fəaliyyətlərində- kür edirik. Hörmətlə, sonra mümkündür. yenilikləri EcoVision jurnalımızda Pərvanə HACIYEVA, sizinlə paylaşmağa çox şadıq. Həm çinin budəfəki sayımızda 2020-ci Jurnal dövlət və özəl strukturlar, yerli və xarici şirkətlər, Baş redaktordan ön söz beynəlxalq təşkilatlar və diplomatik nümayəndəliklərə Hörmətli oxucular! pulsuz yayılır. Reklam materiallarının məzmununa görə - çalışmışıq. Bu işdə Siz oxucuların- bizə ünvanlayacağı rəy və təkliflər redaksiya məsuliyyət daşımır. Sizinlə növbəti görüşə gəlmək çox qiymətlidir. Hər zaman təkmil dən məmnunuq. Budur, kifayət ləşmək arzusunda olduğumuzdan, Müəlliflərin nümayiş etdirdiyi qədər hadisələrlə dolu, hərarətli sizlərin jurnalımızla bağlı təklif,- mövqe ilə redaksiyanın mövqeyi 2020-ci ilin birinci rübünü arxada tövsiyə və arzularınızı dinləməyə- üst-üstə düşməyə bilər. qoyduq. Hal-hazırda davam edən- hazırıq. Buna görə mənim elekt koronavirus xəstəliyi (COVID-19) ron ünvanıma [email protected] göndər - Ünvan: dünyanı öz ağuşuna alıb. Hər bi mənizi rica edirəm. Bakı şəhəri, İstiqlaliyyət 21, 5-ci rinizə bu mübarizədən sağlam şə- mərtəbə, AZ1001 kildə çıxmağı arzulayıram. - “EcoVision” jurnalının növbəti “EcoVision” jurnalının bu sa sayında görüşənə qədər.Hörmətlə, yında bu ilə sirayət edən məqam Gülnar ŞİRİNOVA, Tel : (994 12) 449 88 82/83 lara diqqəti çəkməyə çalışmışıq. Baş redaktor Faks : (994 12) 449 88 84 Jurnalın bu sayının ərsəyə Email : [email protected] gəlməsi üçün maraqlı mövzular seçməyə, gündəmlə ayaqlaşmağa

say 40 | EcoVision 1 Reklam

P&G şirkəti pandemiya ilə mübarizədə ianə məbləğini 460 min manata çatdırdı -

Procter&Gamble şirkəti iyul ayında elan əminik ki, bu ağır dövrdən yalnız əl-ələ tu karantin günlərində də insanlar hər- etdiyi “1 məhsul = 1 ümid” kampaniyasının- taraq və sabaha ümidlə baxaraq çıxacağıq”- zaman alış-veriş etməyə alışdıqları nəticəsi olaraq, həmin ayın satışlarından – P&G rəsmisi vurğulayıb. bütün satış nöqtələrində P&G təmiz əldə etdiyi vəsaitdən 40 min manatı pan- Procter & Gamble şirkəti Azərbaycan • lik və gigiyena məhsullarını rahat demiyanın ehtiyaca saldığı şəxslərə yardım- da COVID-19 pandemiyası ilə mübarizəyə- şəkildə əldə edə biliblər. üçün ayırıb. ““Bir damın altında ümidlə sa- verdiyi dəstək P&G şirkətinin Avropada Pandemiya ilə ön cəbhədə mübarizə- baha!” şüarı ilə keçirdiyimiz yardım kam COVID-19 pandemiyası əleyhinə fəaliyyəti aparan bütün insanları və qurumları paniyasının ilk mərhələlərində biz istehlak- nin tərkib hissəsidir. Ötən müddətdə P&G dəstəkləmək – şirkət həm tibb işçilə çılarımızla birgə iştirak edirdiksə, budəfəki- şirkəti Azərbaycanda pandemiya ilə bağlı rinə, həm karantində saxlanılanlara,- dəstəyin tamamilə məhsullarımızın istifa karantində olan şəxslərə və karantin üçün həm də pandemiyanın zərərlərini dəçilərinə aid olduğunu deyə bilərik” - Pro nəzərdə tutulmuş məkanlara çatdırılması yaşayışında hiss edənlərə öz dəstə cter&Gamble şirkətinin Qafqaz və Mərkəzi- üçün öz məhsullarından ayırıb, İcbari Tibbi- yini təqdim edib. Asiya respublikaları üzrə baş direktoru- Sığorta Agentliyinə təhvil verib. Həmçinin, Dəyər Kurtaslanoğlu kampaniyanın nəti P&G şirkəti “Ümid 2020” gigiyena bağlama- cələri barədə məlumat verib. Dəyər Kur larından əlavə, pandemiya zamanı ehtiyacı- taslanoğlu bildirib ki, “1 məhsul = 1 ümid”- olan şəxslərə yardım etmək üçün Azərbay kampaniyası nəticəsində daha 1500 ailəyə can Qızıl Aypara Cəmiyyətinə 170 min ma “Ümid 2020” gigiyena bağlamaları paylana nat vəsait köçürüb. - Procter & Gamble (P&G) haqqında caq. Bağlamaların paylanması Azərbaycan Procter & Gamble pandemiya dövründə Qızıl Aypara Cəmiyyəti ilə birgə həyata ke- ictimai ehtiyacları dəstəkləmək üçün atdığı P&G öz brendləri ilə dünyada təqribən 5 çirilir. təcili• addımları – 3 əsas istiqamətə ayırıb: - milyard insana xidmət göstərir. Şirkət Pam- “Beləliklə, “Bir damın altında, ümidlə sa - pers®, Tide®, Ariel®, Head & Shoulders®, baha!” kampaniyamızla 9000 ailənin, 36 Əməkdaşlarının sağlamlığının qo Always®, Pantene®, Fairy®, Blend-a-med®, min nəfərin həyatına toxunmuş oluruq.- runması və iqtisadi cəhətdən təmi Oral-B®, Gillette®, Safeguard® kimi etibarlı, Ümumilikdə isə pandemiya ilə mübarizəyə natı – pandemiyanın elan etdiyi ilk- keyfiyyətli və qabaqcıl brendlərdən ibarət ən ayırdığımız ianə məbləğimizi 460 min ma günlərdən şirkət əməkdaşlarının güclü məhsul çeşidlərinin birinə sahibdir. P&G icması dünyanın təqribən 70 ölkəsində nata çatdıra bildik. 20 ildən artıq müddətdə evdən onlayn, işdə isə məsafə saxla - • - fəaliyyət göstərir. P&G şirkəti və onun Azərbaycan istehlakçısına təqdim etdiyimiz maqla çalışmasına şərait yaradıb. brendləri haqqında ətraflı məlumat almaq və yüksək keyfiyyətli və geniş çeşidli məhsul- İnsanların daha çox ehtiyac duydu- ən son xəbərləri oxumaq üçün www.pg.com larla onların məişətinin, həyata keçirdiyimiz ğu məhsulların fasiləsiz istehsalı və saytına baş çəkin. sosial məsuliyyət kampaniyaları ilə cəmiy istehlakçılara çatdırılması – pande yətin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişik. Biz miyanın elan edildiyi ilk günlərdə də,

say 40 | EcoVision

Mündəricat

ATİB haqqında 5 Qanunvercilik Həlimə Qəmərlinskaya: "Pandemiyada bir çox bizneslər ATİB İdarə heyətinin tərkibi 6 inteqrasiya modellərini yeni bir reallığa çevirdi" 24 ATİB Katibliyi 6 Hasan Haykıran “Beta A.Ş.”-nin direktoru cənab 25 Üzvlərdən xəbərlər 8 “Qeyri-hökumət təşkilatları (ictimai birliklər və fondlar) haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda Kənan Aslanlı, iqtisadçı dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan ekspert Respublikasının Qanunu 15 Qlobal koronavirus pandemiyasının iqtisadi təsirləri 26 Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında Pandemiya və Azərbaycan iqtisadiyyatı: Azərbaycan Respublikasının Qanunu 16 perspektiv baxış 28 Azərbaycan Respublikasına səfər etmək, yaşamaq və əmək fəaliyyəti ilə məşğul "Qanun layihələrinin müzakirəsində olmaq niyyətində olan Türkiyə Respublikası iş adamlarının iştirakını müsbət vətəndaşlarının diqqətinə! 16 qiymətləndiririk"

Milli Məclisi İqtisadi siyasət, sənaye və Azərbaycan Respublikası Nazirlər sahibkarlıq komitəsinin sədri Kabinetinin 2013-cü il 14 oktyabr tarixli 305 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş Tahir Mirkişilinin “Fiziki şəxslər tərəfindən istehsal, yaxud “EcoVision” jurnalına müsahibəsi 32 kommersiya məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan malların gömrük sərhədindən ATİB Dergisi Röportajı – DEİK Başkanı keçirilməsinin güzəştli və sadələşdirilmiş Qaydaları”nda dəyişiklik edilməsi Nail Olpak 34 haqqında 17 “Muganbank” ASC-nin Baş Direktoru Müsahibə Elnur Abbasovun EcoVision jurnalına müsahibəsi 36

MGM Group şirkətinin direktoru Muhammed Güvenin “EcoVision” jurnalı üçün müsahibəsi 38

Maraqlı

L'Hospitalet (Barselona, İspaniya) futbol klubunun Azərbaycanlı oyunçusu Orxan DMX rəisi Vüsal Hüseynovun “Pandemiya ATİB xəbərləri 12 Əliyev dövründə Azərbaycanda miqrasiya 43 idarəçiliyi” sərlövhəli məqaləsi 19

EcoVision

Koronavirus nədir? 44

Değer Kurtaslanoğlu “Pandemiya təhlükəsindən qurtarmaq üçün ən ümdə şey sabaha ümiddir” 22

say 40 | EcoVision

4 ATİB haqqında

- -

Azərbaycan Türkiyə İş Adamları Birliyi Azərbaycanı regi arasında, daha sonra isə Azərbaycan və digər ölkələr arasın onun qabaqcıl ölkəsi kimi və dünyanın inkişaf etmiş ölkələri da iqtisadi, sosial və mədəni əlaqələrin inkişaf etdirilməsinin sırasındaATİB-in görür və bunun VİZYONU: üçün öncəliklə Azərbaycan və Türkiyə vacibliyinə inanır.

ATİB Azərbaycan iqtisadiyyatını canlandıran yeni inkişaf toplayaraq, Azərbaycanın sahib olduğu iqtisadi potensialdan istiqamətindəATİB-in Türkiyə və MİSSİYASI: Azərbaycan iş adamlarını bir yerdə birlikdə istifadə etmək və bir SİNERJİ yaratmaq üçün qurulub.

• Azərbaycanda biznes mühitinin təkmilləşdirilməsi üçün dövlət • Üzvlər arasında əlaqələrin gücləndirilməsi üçün mütəmadi orqanları və ATİB üzvləri arasında körpü rolu həyata keçirilir; olaraq səhər yeməkləri və axşam ziyafətləri təşkil edir; • ATİBATİB ofisində üzvlərinə təqdimat, seminar və treninqlərin faydalı keçirilməsi xidmətlər: • Üzvlərə ictimaiyyətlə və media ilə əlaqələr üzrə dəstək xidmətini həyata keçirir; xidməti göstərir; • ATİB üzvləri haqqında məlumatların təşkilatın internet • Üzvlər arasında səmimiyyətin tam formalasdırılması üçün səhifəsində yerləşdirilməsi imkanını yaradır; istirahət və əyləncə məqsədli tədbirlər təşkil edir. • Üzvlər üçün müxtəlif dövlət orqanları təmsilçilərinin iştirak etdiyi açıq və qapalı toplantılar keçirir;

• ATİB-in Nizamnaməsinə əsasən üzv olacaq hüquqi və fiziki • Dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamənin surəti şəxsin və ya xarici şirkətin təmsilçiliyinin Azərbaycanda və ATİB-ə üzvlük blankı (üzvlük blankı əlavə edilir). ATİB-infəaliyyət göstərməsi. üzvlük şərtləri: • Birliyə illik üzvlük haqqı olaraq 1200 manat ödənilməsi. Ödəmə hissə-hissə də həyata keçirilə bilər.

• Yeni biznes əlaqələrinin formalaşdırılması • Hər iki ölkədə biznes etiketi və ənənələri ilə tanışlıq • Şirkətinizin daha yaxşı tanıdılması • Müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsində iştirak. • ATİB-əƏn son informasiyanın üzvlük əldə edilməsi nə verir: say 40 | EcoVision

5 İdarə heyəti üzvləri

ATİB İdarə heyətinin tərkibi

Cemal Yangın İdarə heyətinin sədri İstanbul Çarşı İmport Export Ltd.

Mürsəl Rüstəmov Avni Demirci Etibar Babaşlı Rafiq Qarayev Hasan Ellialtı İdarə heyəti sədrinin İdarə heyəti sədrinin İdarə heyətinin üzvü İdarə heyətinin üzvü İdarə heyətinin üzvü müavini müavini “RR Group of Companies” “Azərbaycan Koka Kola “Positive Consulting” MMC Ziraat Bank Azərbaycan MMC Bottlers Ltd” MMC

Xəyal Rəhimov Kaya Karslı Azər Hətəmov Osman Şahin Arda Çetiner İdarə heyətinin üzvü İdarə heyətinin üzvü Anadolu Universiteti İdarə heyətinin üzvü İdarə heyətinin üzvü “Real Təmizlik” MMC “İstanbul Reklam Market” Azərbaycan Schneider Electric Middle East MMC Proqramlarının Projects koordinatoru

ATİB Katibliyi

Pərvanə Hacıyeva Baş katib

Gülnar Şirinova Aytən Teymurlu Sevda Məmmədli Mətanət Şirinova PR Manager Katibə-referent Layihə koordinatoru Mühasib Baş redaktor

say 40 | EcoVision

Üzvlərdən xəbərlər

Sosial təcrid şəraitində Azercell

- rəqəmsallığı- daha əlçatan etdi İri həcmli məlumatların sürətlə ötü rülməsi və yüklənilməsinə ehtiyac ya randığı, cəmiyyətin əksər hissəsinin- onlayn iş və təhsil rejiminə keçdiyi bir zamanda keyfiyyətli mobil internet xid- mətlərinə tələbat qaçılmazdır. Azercell öz istifadəçilərinin gündəlik rabitə eh tiyaclarını operativ şəkildə qarşılamağa- istiqamətlənərək öz şəbəkəsinin paytaxt və regionlar boyu daha da keyfiyyətli ol- ması üçün bütün texniki tədbirləri həyata keçirir. Belə ki, şəbəkənin təkmilləşdiril məsi sahəsində aktiv fəaliyyətin nəticəsi- - - olaraq ölkə ərazisində Azercell-in təqdim sir dövrdə Avropa standartlarına əsasən şəbəkəsindən istifadə edən abunəçilər, etdiyi LTE xidmətində əhəmiyyətli irəlilə- Çağrı mərkəzlərinin fəaliyyəti üçün yük həm də digər mobil operatorların abunə yişlər olmuşdur. 2019-cu ilin əvvəlindən- sək nəticədir. Məlumat üçün bildirək ki, çisi olan koronavirusla mübarizənin ön həyata keçirilən LTE şəbəkəsinin təkmil xidmət səviyyəsi - operatorun zəngi nə cəbhəsində olan, həyatlarını riskə ataraq- ləşdirilməsi layihəsi nəticəsində bu tex dərəcədə tez cavablandırması və müvafiq fədakarlıqla öz vəzifə borclarını yerinə nologiya üzərindən çalışan ümumi Radio olaraq daxil olan müraciətin araşdırılması yetirən 600-dən çox tibb işçisinin hər bi Baza Stansiyalarının (RBS) sayı 902-dən müddətinin qısalığını göstərir və mütləq rinin balansına 50 AZN həcmində məbləğ 2524-ə yüksəlmiş, təkcə 2020-ci ilin ilk- şəkildə müştəri məmnuniyyətinə təsir yükləyib. - yarısında isə daha 845 vahiddə stansiya etməklə yanaşı, təşkilatın imici üçün də- Azercell Təhsil Nazirliyinin yaratdığı istifadəyə verilmişdir. Xüsusilə regionlar- əhəmiyyət kəsb edir. Həmçinin Avropa- “Virtual Məktəb” portalı üzərindən qey da görülən işlər sayəsində ölkə üzrə LTE standartlarına görə müştəri məmnuniy- diyyatdan keçmiş və Azercell abunəçisi- şəbəkəsi daha da genişləndirilmiş və coğ- yəti göstəricisi 80 faizdən yuxarı olmalı olan 25000-dən artıq müəllim-pedaqoji rafi əhatə dairəsi 9%-dən 68%-ə, əhali- dır ki, son altı ayda “Azercell”də bu göstə heyətinin mobil nömrə balansına hədiy əhatəsi isə 31%-dən 85%-ə qədər yüksəl rici 90 faizdən artıq təşkil edib. yə olaraq iki ay ərzində 10 azn dəyərində mişdir. Hal-hazırda Azercell internet tra Ümumiyyətlə, ölkədə pandemiya ilə 5GB internet paketi yüklənilib. Qeyd edək- fikin yüksək keyfiyyətinin təmin edilməsi- əlaqədar elan edilmiş karantin rejimi- ki, indiyədək portalda 600000-dən çox və artırılması istiqamətində lazımi işlər- səbəbindən Azercell şirkətinin Əlaqə şagird və 50.000-dən çox müəllim qeydiy aparır. Bunun üçün LTE spektrinin zola mərkəzi və bütün Xidmət Mərkəzləri güc yatdan keçib. - ğının genişləndirilməsi və Bakıda LTE şə ləndirilmiş iş rejimində çalışır. Bundan əlavə, Azərbaycan Texniki- bəkəsinin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması Şirkətin əhaliyə yönəlik ən mühüm Universitetinin 600-dək tələbəsinə uni- həyata keçirilir. addımlardan biri evdən çıxması qadağan versitetin büdcəsi hesabına Azercell tərə Mobil internet şəbəkəsi gücləndikcə olunan sosial həssas təbəqə - 65 yaşdan- findən endirimli qiymətlərlə internet pa- yüksək həcmli proqram və tətbiqlərdən yuxarı olan abunəçilərinə təmənnasız ketləri təqdim edilib, Azercell abunəçisi daha rahat istifadəyə də zəmin yaranır Mobil Müştəri Xidmətinin təqdim olun- olmayan tələbələrə isə internet paketlə ki, bu sahədə də Azercell abunəçilərini- ması idi. Mobil operator ahıl yaşda olan rindən yararlanmaq üçün 150-dən artıq- düşünərək onların vaxtını səmərəli və abunəçilərinə Azercell-in müştəri xidmət Azercell nömrəsi pulsuz hədiyyə edilib. maraqlı keçirməsi üçün müxtəlif kampa- lərindən evlərini tərk etmədən, həm də Bütün bunlar operativ bağlantı, keyfiy niyalar təşkil edib. Karantin şəraitində ödənişsiz yararlanmaq imkanı təklif etdi. yətli rabitənin hava və su qədər vacib olan Azercell “Busuu” - dil öyrənmə tətbiqin Bu məqsədlə Mobil Müştəri Xidmətlərində- zamanda kompleks təşəbbüsləri həyata də qoşulmaya 50% endirim, Zvuk musiqi fəaliyyət göstərən işçilərin sayı da artırıldı. keçirərək istifadəçilərin ehtiyaclarının tətbiqində isə mobil internet trafikindən- Sosial təcrid rejiminin tətbiq olundu qarşılamasını Azercell Telekom-a aid pulsuz istifadə kampaniyaları təqdim ğu ilk aylardan etibarən Azercell həm öz edir. edib. Bunlarla yanaşı, dünyanın ən baxım lı kanallarını izləməyə imkan verən NNTV- xidməti istifadəyə verilib, Paycell xidməti- və “Abunəçi bilgilərinin dəqiqləşdirilmə- si” xidməti üçün ödəniş ləğv olunub, Fak turalı xəttlərdə borcun son ödəmə tarixi- nin silinməsi müddəti uzadılıb və s. - Bütün bu tədbirlər lider mobil operatorun Müştəri Məmnuniyyəti göstəricilə rində də özünü pozitiv şəkildə göstər məyə bilməzdi. Azercel-in 2020-ci ilin ilk- yarısında xidmət səviyyəsinin göstəricisi ortalama 82 faiz təşkil edib ki, bu, müa 8 say 40 | EcoVision Üzvlərdən xəbərlər

sas əhali qruplarının özünüməşğulluğu- olacaq Birbaşa Borclandırma Sisteminin nun təşkilində banklar arasında sosial (BBS), fiziki və hüquqi şəxlər üçün isə məsuliyyətin bölüşdürülməsi təşəbbü yeni depozit məhsulunun, əlavə olaraq, Azərbaycan İqtisadiyyatına Ziraat sünə "Ziraat Bank Azərbaycan" ASC də start-up-lar və ixracat əməliyyatları ilə- Bank dəstəyi! qoşularaq, bir çox sahibkarların öz biznes məşğul olan sahibkarlar üçün paketlərin - arzularını həyata keçirmələrinə dəstək hazır olduğunu və yaxın günlərdə istifa vermişdir. dəyəRəqəmsal veriləcəyini Bankçılığın bildirmişdir. İnkişafı! “Ziraat Bank Azərbaycan” ASC Mərkə Həmçinin, pandemiya dövründə Bank- zi Bank tərəfindən 30.12.2014 tarixində filiallarında karantin qaydalarına tam əməl- - verilən lisenziya əsasında Türkiyənin 156- edərək müştərilərinin və işçilərinin təh- Xidmətlərin rəqəmsallaşması, nağdsız illik tarixə malik Ziraat Maliyyə Qrupunun lükəsizliyini qorumuşdur. Pandemiya za ödənişlərə keçid prosesinin sürətləndiril- törəmə Bankı olaraq fəaliyyət göstərmək- manı müştərilərin əməliyyatlarının sürət məsi məqsədi ilə Bank mövcud İnternet- dədir. “Ziraat Bank Azərbaycan”ASC-nin li və rahat şəkildə icrası ilə yanaşı Daxili Bankçılığını yeni formatda, daha mükəm yarandığı gündən etibarən əsas məqsəd Dəstək kampaniyaları və Dövlət Dəstək məl şəkildə müştərilərə bu il təqdim et lərindən biri Azərbaycan iqtisadiyyatının- kampaniyalarını uğurlu şəkildə apararaq, mək üçün işlərin tamamlanmasına əlavə- möhkəmləndirilməsində rol oynamaq,- müştərilərin pandemiyadan gördükləri olaraq, Bankın yeni, dünya standartlarına təqdim edilən məhsul və xidmətləri müş zərəriYeni minimuma Məhsullar endirməyə və Xidmətlər! çalışmışdır. cavab verən, əlverişli, rahat, geniş imkan tərilərin rahatlığı üçün optimizasiya et - lara və xoş dizayna sahib mobil tətbiqinin- mək olmuşdur. də müştərilərə təqdim edilməsinə dair Korporativ və pərakəndə bankçılıq Ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin bil son işlərin yaxın günlərdə yekunlaşaca- sahəsində məhsullar və xidmətlər təklif dirdiyi kimi, ölkə iqtisadiyyatının inkişafı- ğını bildirmişdir. Həmçinin, Bank mövcud- edən “Ziraat Bank Azərbaycan” ASC-nin sahibkarlığın inkişafından başlayır. Bank internet səhifəsini də yeniləyərək, müştə ölkə ərazisində Bakı, Gəncə və Sumqayıt- bu timsalda müştərilərə Azərbaycan Res- rilərin sərbəstliyi üçün daha rahat inter şəhərlərində yerləşən 4 filialı mövcuddur- publikasının Sahibkarlığın İnkişafı Fondu- feys təqdim etmişdir. və filialların sayını iki dəfəyə yaxın artır (SİF) , Azərbaycan Respublikasının İpote “Ziraat Bank Azərbaycan” ASC məhsul- mağı planlaşdırır. Bankın yeni filialların- ka və Kredit Zəmanət Fondu (İKZF) , Azər və xidmətlərini daim inkişaf etdirərək, dan biri olan “Əhməd Rəcəbli” filialında baycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı müştərilərin rahatlığını təmin edir, bun işlər yekunlaşmışdır və çox qısa müddət- Nazirliyi yanında Aqrar Kredit və İnkişaf dan başqa, Bank keçirdiyi sosial layihələr də açılması planlaşdırılır. Agentliyi (AKİA) ilə imzalanan müqavilələr ilə də daxili istehsalın güclənməsi, mikro Bundan əlavə, Bank 2020-2021-ci il- əsasında dövlət dəstəkli verilən güzəştli- və kiçik sahibkarların inkişafı və bunun lər üçün əsas prioritet olaraq böyüməyi, kreditlər, əlavə olaraq, Türk istehsalı olan- kimi bir çox sektorların inkişafına öz rəqəmsallaşmağı və inkişafı nəzərdə tu malları Türkiyədən idxal edən sahibkarla dəstəyini əsirgəmir. Bunlara misal olaraq,- tan planının başladığını və artıq böyük ra Türkiyə Eximbank ilə əməkdaşlığı çərçi “Ziraat Bank Azərbaycan” ASC-nin dəstəyi həcmdəPandemiya işlərin bitdiyini Dövründə bildirmişdir. “Ziraat Bank vəsində güzəştli kreditlər təklif edir. ilə keçirilən Cocuq Mərcanlı kəndinin ye- Azərbaycan” Azərbaycan Respublikasının Kiçik və- nidən qurulma layihəsi, Dövlət Agentliyi Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi (KOBİA)- olan KOBİA ilə Baku Expo Center-da ke ilə “Ziraat Bank Azərbaycan” ASC arasın çirilən mikro və kiçik sahibkarlara dəstək Daim inkişafda olan və hər zamanda imzalanan memoranduma əsasən sa layihəsi və bunun kimi bir çox layihələri müştərilərinin qayğısına qalan “Ziraat- hibkarlar, Agentlik və Bank arasında sıx- göstərə bilərik. - Bank Azərbaycan” ASC, pandemiya döv biznes əlaqələrinin qurulacağı, idxal və Əlavə olaraq da, qeyd edək ki, bank ründə də öz missiya və prinsiplərinə sa ixrac əməliyyatlarında sahibkarlara xüsu məhsulları və xidmətləri haqqında ətraf- diq qalaraq, bir sıra tədbirlərə imza atmış, si dəstək göstəriləcəyi vacib nüans olaraq lı məlumatı *9229 Məlumat Mərkəzinə yeni məhsul və xidmətlərlə müştərilərin- vurğulanmışdır. zəng edərək, www.ziraatbank.az saytın etimadını doğrultmağı bacarmışdır. Bunlardan əlavə, sahibkarlar üçün dan və ya Bankın sosial şəbəkələrdəki Ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin həs nəzərdə tutulmuş, ölkəmiz üçün bir ilk rəsmi səhifələrindən əldə edə bilərsiniz. say 40 | EcoVision

9 Üzvlərdən xəbərlər

Covid-19Yapı Kredi Bank pandemiya Azərbaycan qlobal- dönəmində qabaqlayıcı tədbirlər Covid-19 pandemiyasının səbəb olduğu- dövrdə müştərilərinin və əməkdaşları nın sağlamlığını əsas götürərək çevik qa baqlayıcı tədbirlər görməyə davam edir.- Uzaqdan çalışması mümkün olan bütün əməkdaşların ofisə gəlmədən çalışma sına icazə verməklə yanaşı, bank sahib olduğu texniki avadanlıqlar sayəsində müştəri məmnunluğunu yüksək tutmağa nail ola bilmişdir. - Pandemiyanın ilk günündən etibarən, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və Azər baycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın qəbul etdiyi qaydalar əsasında bütün iş sahələrində- (ofislər, binalar, filiallar və bankomatlar)- gigiyena və dezinfeksiya işləri daxil ol maqla mütəmadi şəkildə lazımlı qoruyu cu tədbirlərin icrası təmin edilmişdir.

Digital bankçılıq: Xidmətdə Sərhəd yoxdur

- - - Pandemiyanın vüsət atdığı ilk günlər- komissiya ödəmədən icra edə bilməsinə- nin layihəsinin pilot mərhələsini uğurla dən etibarən müştərilərin bank əməliyyat şərait yaratmışdır. Eyni zamanda bank 24- yekunlaşdıran bir neçə bankdan biri ola lar üçün əsasən İnternet və Mobil bankçı- saat fəaliyyət göstərən *0444 çağrı mərkə raq Yapı Kredi Bank Azərbaycan qarşılıqlı lıqdan istifadə etmələri təşviq edilmişdir. zi ilə müştərilərə fasiləsiz dəstək göstər- ödəniş əməliyyatları üzrə hesablaşmaları- Bununla bərabər onlayn bank əməliyyat- məyə davam etmişdir. - 24*7*365 rejimində 5-10 saniyə ərzində larının asanlaşdırılması üçün internet və Bank canlı təmasdan uzaq durmalı oldu tam başa çatdırılmasına imkan verən siste mobil bankçılıq sistemi yenilənmiş və on ğumuz bu dövrdə şəhərimizin bir çox yerin- mi yaxın zamanlarda müştərilərinə təqdim layn bank əməliyyatlarının sayı artmışdır də quraşdırılmış Yapı Kredi Bank ATM-ləri- etməyi hədəfləyir. Hazırda demək olar ki, Yapı Kredi Bank ilə insanların nağd pula olan ehtiyacını qar Mövcud dönəmdə rəqəmsal bankçılığın Azərbaycan müştəriləri mümkün bütün- şılamağa çalışmış, həmçinin bir neçə müd əhəmiyyətinin artması ilə əlaqədar Yapı bank əməliyyatlarını rəqəmsal kanallar- dətdir başladığı 100% təmassız kart və POS- Kredi Bank Azərbaycan məsafədən hesab- vasitəsi ilə həyata keçirə bilirlər. Bank pan ödəmələri layihəsini mövcud vəziyyət ilə açmaq, QR kodla ödəmə, NFC ilə ödəmə demiya zamanı qeyri-nəğd ödənişləri təb bağlı sürətləndirərək böyük hissəsini uğur- kimi rəqəmsal layihələrinin icrasına xüsu liğ etmək üçün mobil bankçılıq xidmətinə la tamamlamışdır. - si diqqət ayırmışdır. Hazırda bu layihələrin 0% komissiya tətbiq edərək müştərilərin Rəqəmsal ödənişlərin genişləndiril uğurla icrası üçün lazım olan işlərin həyata ödənişlərini uzaqdan rahatlıqla və heç bir məsi məqsədi ilə Ani Ödənişlər Sistemi keçirilməsini sürətlə davam etdirir.

- - 20 ildən çoxdur fəaliyyət göstərdiyi kredit müraciətlərini ara vermədən qəbul də Strateji Yol Xəritələrində müəyyənləş AzərbaycanMövcud maliyyə şərtlərdə bazarında hər zaman müştərilər edib, operativ şəkildəüçün dəyərləndirərək daha sərfəli dirilmiş prioritetlərətəkliflər uyğun olaraq qey tərəfdaş şirkətlərin genişlənməsi üçün mümkün qədər müsbət cavablandırmağa- ri-neft sektorunun maliyyələşdirilməsi maliyyə dəstəyi göstərən Yapı Kredi Bank çalışmışdır. Hazırda bank Azərbaycanda fəaliyyətini uğurla davam etdirir. Azərbaycan bu təlatümlü dövrdə biznes real sektorun dəstəklənməsi istiqamətin

say 40 | EcoVision

10 Üzvlərdən xəbərlər

Sahibkarlığın İnkişafı Fondu ilə birgə pandemiyadan əziyyət çəkən sahibkarlara dəstək oluruq

Bank Covid-19 pandemiyası səbəbin- ti göstərən müştərilərə, həmçinin Bankın insanlar Yapı Kredi Bank Azərbaycandan dən biznesində və biznes kreditlərinin- verdiyi kreditlə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə- nağd pul kreditlərini 15%-dən başlayaraq, ödənilməsində çətinlik yaşayan sahibkar- məşğul olmaq istəyən yeni müştərilərə 20 000 AZN-dək zaminsiz əldə edə bilərlər. lara dəstək vermək üçün Azərbaycan Res güzəştli kreditlər, kredit faiz subsidiyala Hər zaman sərfəli şərtlər təqdim edən- publikasının İqtisadiyyat Nazirliyinin Sa rı və zəmanətlər verərək onların yanında- bank Worldcard – kredit və taksit kartı hibkarlığın İnkişafı Fondu ilə əməkdaşlığa- olmağa davam edir. müştəriləri üçün də faiz dərəcələrini aşa dair razılaşma imzalamışdır. Razılaşmaya- Bank fərdi müştəriləri üçün isə bu çə ğı salmışdır. İndi yeni Worldcard sahibləri əsasən, bank pandemiyanın zərər vurdu tin dövrdə ehtiyaclarını qarşılamaq üçün üçün nağd avans 1.83% və alış-veriş isə ğu iqtisadi sahələrdə sahibkarlıq fəaliyyə istehlak kredit faizlərini endirmişdir. İndi 1.75 faiz ilə hesablanacaqdır.

- - Sosial“Yapı Kredi Məsuliyyət Bank” Azərbaycanda miklayihələrinəliyi, Mərkəzi Bankı davam və Azərbaycan Bank qurması üçün bütün lazımi avadanlıqlarla- ro, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına- lar Assosiasiyası arasında həssas əhali- təmin etməklə, bu 6 ailələnin öz biznesini- hər zaman dəstək göstərməklə bərabər, qruplarının özünüməşğulluğun təşkilinə qurmasına töhfə vermişdir. Bu günə qə korporativ sosial məsuliyyət proqramla- köməklik göstərilməsi sahəsində əmək dər ailənin öz müstəqil gəlir yerini qur rına daim əhəmiyyət verir. Belə ki, Bank daşlığa dair imzalanmış Memoranduma masına dəstək verən bank bu fəaliyyətini Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazir qoşularaq may ayından etibarən öz işini növbəti aylarda da davam etdirəcəkdir. say 40 | EcoVision 11 ATİB xəbərləri

- - - KoronovirusAzərbaycan – Türkiyə İş Adamları Birliyi (ATİB) Pandemiyası Azərbaycan- genişləndirilmiş idarə heyətinin iclasını sonrası keçirdi. da fəaliyyət göstərən iş adamlarının iqtisadi və sosial sahədə in İclasda University of Chicago Harris School of Public Poli- formasiya ilə təminatını yaxşılaşdırılmaq, eləcə də ölkənin inki cy’de doktora sonrası araştırma görevlisi olan Xanım Dr. Emine şaf prioritetlərinə uyğun fəaliyyətlərinə dəstək vermək məqsədi Deniz, Türkiyə Respublikasının Azərbaycandakı səfirliyinin xə ticarətilə müxtəlif mövzularda tədbirlər, və iclaslar iqisadiyyata təşkil edir. zinə və maliyyə müşaviri təsiri Cənab Can Memduh Erdem və Türkiyə - - ATİB iqtisadi və sosial sahədəki fəaliyyətini genişləndirmək Respublikasının Azərbaycandakı səfirliyinin Ticarət müşaviri məqsədi ilə 11 may 2020-ci il tarixində saat 18:00 da (Azər Cənab Ahmet Ataker, ATİB sədri Cemal Yangın, sədrin müavin baycan, Bakı vaxtı ilə) onlayn zoom programı ilə “Koronovirus ləri Avni Demirçi və Mürsəl Rüstəmov, İdarə Heyətinin üzvləri Pandemiyası sonrası ticarət və iqisadiyyata təsiri” mövzusunda və digər üzvlər iştirak etdi.

say 40 | EcoVision

12 ATİB xəbərləri

say 40 | EcoVision

13 ATİB xəbərləri

- ATİB nümayəndələri ŞKTR yeni təmsilçini - ATİB idarə Heyəti sədrinin müavini Avni Demirçi, İdarə Heyə- ATİB haqqında geniş geniş məlumat verildi. tinin üzvü Rafiq Qarayev və baş katib Pərvanə Hacıyeva Şimali ATİB sədrinin müavini Avni Demirçi ŞKTC Bakı Təmsilçisi xa ziyarətKipr Türk Cumhuriyyətinin etdi ölkəmizə yeni təyin olunan təmsil nım Növber Ferit Vechiyə yeni vəzifəsində uğurlar arzuladı. çisi xanım Növber Ferit Vechini ofisində ziyarət etdilər. Görüsdə Görüşün sonunda xatirə şəkli çəkildi.

Anadolu Universiteti rektoru Prof.Dr. Fuat Erdala təbrik ziyarəti

5 avqust 2020-ci il - - tarixində Azərbaycan-Turkiyə İ Adam məlumat verilmis və Turkiyə Cumhuriyyətinin Azərbaycandakı ları Birliyi (ATIB) IH sədri Cemal Yangın və Anadolu Universiteti- bu onəmli təhsil layihəsinin perspektivləri muzakirə olunmus Azərbaycan Proqramları Koordinatoru Azər Hətəmov Anadolu dur. Səmimi və qarsılıqlı məlumat mubadiləsi səraitində kecən Universiteti rektoru Prof. Dr. Fuat Erdalı ziyarət etmisdirlər. Ko gorü Universitetin prorektorlarının və rektor müavirlərinin də- ordinator Azər Hətəmov və ATIB sədri Cemal Yangın rektor Fuat istirakı ilə davam etdirilmisdir. - Erdalı yeni vəzifəyə təyin edilməsi munasibətilə təbrik edərək, Koordinator Azər Hətəmov rektor Fuat Erdala uzərində olkə ona gələcək islərində ugurlar arzulamısdırlar. mizə məxsus tarixi abidələrin əks olundugu hədiyyə təqdim et Anadolu Universiteti Azərbaycan Proqramları koordinatoru misdir. və ATIB IH sədri tərəfindən Anadolu Universiteti Azərbaycan Sonda rektor ziyarətlərindən dolayı onlara oz təsəkkurunu Proqramlarının movcud fəaliyyəti haqqında Prof.Dr. Fuat Erdala bildirmisdir. say 40 | EcoVision

14 Qanunvericilik

“Qeyri-hökumət təşkilatları (ictimai birliklər və fondlar) haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Azərbaycan Respublikasının Milli Məc- təsis sənədlərində edilən dəyişikliklərin, işlərin görülməsi haqqında müqavilələrin Qanunundalisi Azərbaycan Respublikası Konstitudəyişiklik- eləcə də qeydə edilməsi alınmış faktların hər bir barədə qeydə alınmasının və ianələr üzrə mə- siyasının 94-cü maddəsinin I hissəsinin sonrakı dəyişikliklərinin elektron müraciət lumatların təqdim edilməsinin elektron Azərbaycan10-cu bəndini rəhbər tutaraq qərara Respublikasının alır: əsasında müvafiq icra hakimiyyəti Qanunu orqa- müraciət əsasında aparılması. “Qeyri-hökumət təşkilatları (ictimai bir- nının elektron məlumat sistemi vasitəsilə liklər və fondlar) haqqında” Azərbaycan dövlət qeydiyyatı “Hüquqi şəxslərin döv- Qeyri-hökumət təşkilatları qrant müqa- Respublikasının Qanununa (Azərbaycan lət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqın- vilələrinin (qərarlarının), xarici maliyyə Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, da” Azərbaycan Respublikasının Qanunu- mənbələri hesabına xidmətlərin göstə- 2000, № 10, maddə 710; 2001, № 9, na uyğun olaraq həyata keçirilir. rilməsi və ya işlərin görülməsi haqqında maddə 576, № 11, maddə 675; 2003, № müqavilələrin qeydə alınmasının və qə- 1, maddə 16; 2005, № 4, maddə 278, № 16.2-2. Qeyri-hökumət təşkilatlarının bul etdikləri ianələr üzrə məlumatların 8, maddə 684, № 10, maddə 908; 2007, bank hesabları üzrə maliyyə əməliyyat- təqdim edilməsinin müvafiq icra haki- № 11, maddələr 1049, 1053; 2008, № larının aparılması zamanı müvafiq icra miyyəti orqanının elektron məlumat sis- 8, maddə 699; 2009, № 7, maddə 517, hakimiyyəti orqanının elektron məlumat temi vasitəsilə elektron qaydada həyata № 8, maddə 611; 2010, № 4, maddə sistemi vasitəsilə əldə edilmiş sənədlər- keçirilməsi üçün müraciət edə bilərlər.” 265; 2013, № 3, maddə 216; 2014, № dən kağız daşıyıcılarda, yaxud “Elektron 2, maddə 79, № 11, maddə 1359; 2018, imza və elektron sənəd haqqında” Azər- İlham Əliyev № 6, maddə 1160, № 7 (I kitab), mad- baycan Respublikasının Qanununa uyğun Azərbaycan Respublikasının də 1405) aşağıdakı məzmunda 16.2-1- olaraq elektron qaydada istifadə edilir.”; Prezidenti ci, 16.2-2-ci və 24-3-cü maddələr əlavə “Maddə 24-3. Qrant müqavilələrinin Bakı şəhəri, 30 iyun 2020-ci il. edilsin: (qərarlarının), xarici maliyyə mənbələri “16.2-1. Qeyri-hökumət təşkilatlarının hesabına xidmətlərin göstərilməsi və ya

say 40 | EcoVision

15 Qanunvericilik

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində

Azərbaycan Respublikasının Milli 12, maddə 1226; 2013, № 2, maddə maddə 1894; Azərbaycan Respublika- dəyişiklikMəclisi Azərbaycan Respublikasıedilməsi 91, № haqqında 4, maddə 366, № 11, maddəAzərbaycan sının 2020-ci il 1 may tarixli 72-VIQD Konstitusiyasının 94-cü maddəsi- 1278, № 12, maddələr 1483, 1486, nömrəli, 8 may tarixli 90-VIQD nöm- Respublikasınınnin I hissəsinin 15-ci bəndini rəh- 1495;Qanunu 2014, № 2, maddələr 94, 98, № rəli və 19 may tarixli 103-VIQD nöm- bər tutaraq qərara alır: 6, maddə 608, № 7, maddə 770, № 8, rəli qanunları) 30.6.11-ci maddəsinin maddə 957, № 10, maddə 1158, № sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül Azərbaycan Respublikası Vergi Mə- 12, maddə 1525; 2015, № 1, maddə işarəsi ilə əvəz edilsin və aşağıdakı cəlləsinin (Azərbaycan Respublikasının 11, № 12, maddə 1433; 2016, № 2 (I məzmunda 30.6.12-ci və 30.6.13-cü Qanunvericilik Toplusu, 2000, № 8 (I kitab), maddə 207, № 3, maddələr 396, maddələr əlavə edilsin: kitab), maddə 583; 2001, № 7, maddə 402, № 5, maddə 848, № 6, maddələr 454, № 9, maddə 576, № 12, maddə 973, 974, 1015, № 7, maddə 1245, “30.6.12. “Notariat haqqında” Azərbay- 734; 2002, № 5, maddə 249, № 12, № 10, maddə 1603, № 11, maddələr can Respublikasının Qanununa uyğun maddə 707; 2003, № 8, maddə 425, 1752, 1792, 1793, № 12, maddələr olaraq notariat hərəkətlərinin aparılması № 12 (I kitab), maddə 671; 2004, № 2001, 2037, 2046; 2017, № 2, maddə və bununla əlaqədar xidmətlərin göstə- 1, maddə 1, № 11, maddə 887, № 12, 146, № 5, maddələr 695, 723, 737, № rilməsi üçün notariuslara; maddə 980; 2005, № 2, maddə 61, № 6, maddə 1055, № 7, maddə 1304, № 8, maddə 688, № 12, maddə 1081; 8, maddə 1509, № 12 (I kitab), mad- 30.6.13. “İcra haqqında” Azərbaycan 2006, № 12, maddələr 1005, 1026; dələr 2219, 2251, 2270; 2018, № 2, Respublikasının Qanununa uyğun ola- 2007, № 1, maddə 4, № 6, maddə 597, maddə 149, № 5, maddə 863, № 6, raq icra hərəkətlərinin həyata keçirilməsi № 8, maddə 745, № 11, maddə 1053, maddə 1193, № 7 (I kitab), maddələr üçün icra məmurlarına.”. № 12, maddə 1192; 2008, № 7, mad- 1414, 1427, № 10, maddə 1962, № də 602, № 11, maddə 960; 2009, № 7, 11, maddələr 2186, 2210, № 12 (I ki- İlham Əliyev maddə 506; 2011, № 1, maddə 14, № tab), maddələr 2498, 2509; 2019, № Azərbaycan Respublikasının 7, maddələr 588, 603, № 12, maddə 1, maddə 30, № 4, maddə 590, № 5, Prezidenti 1115; 2012, № 6, maddələr 500, 513, maddələr 796, 801, 804, 812, 814, № Bakı şəhəri, 30 iyun 2020-ci il. № 7, maddə 652, № 9, maddə 841, № 8, maddələr 1364, 1373, 1378, № 12,

Azərbaycan Respublikasına səfər etmək, yaşamaq və əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq2020-ci il fevralın niyyətində 25-də Bakı istəyən olan şəxslər Türkiyə müvəqqəti yaşama Respublikasıvətəndaşlarına mövcud qaydalara uy- şəhərində imzalanmış “Azərbay- icazəsi almaq üçün əvvəlcədən müra- ğun olaraq, işəgötürənlər tərəfindən iş can Respublikası Hökuməti ilə ciət etməlidirlər. Hər iki ölkə vətəndaş- icazəsi alınmalıdır (iş icazəsinin alın- vətəndaşlarınınTürkiyə Respublikası Hökuməti diqqətinə!larına məxsus pasportlar müvafiq ölkə ması tələb olunmayan hallar istisna arasında qarşılıqlı olaraq vizadan ərazisinə giriş tarixindən etibarən azı olmaqla). azad etmə haqqında Saziş” 13 6 (altı) ay etibarlılıq müddətinə malik avqust 2020-ci il tarixdə qüvvəyə olmalıdır. Hər iki ölkə vətəndaşları milli Sazişin 13 avqustdan etibarən qüvvəyə minəcək. qanunvericilikdən irəli gələn qayda və minməsi ölkə ərazisində tətbiq olunan prosedurlara riayət etməlidirlər. Azər- xüsusi karantin rejimi ilə əlaqədar dövlət Sazişə əsasən, qarşılıqlı olaraq Azər- baycanda 15 gündən artıq müvəqqəti sərhədində hərəkətlə bağlı məhdudiyyət- baycan və Türkiyə vətəndaşları bir-bi- olan Türkiyə vətəndaşları olduğu yer ləri aradan qaldırmır. rinin ərazisinə daxil olmaq, tranzit üzrə qeydiyyata alınmalıdırlar. Həm- keçmək, ölkədən getmək və müvəqqə- çinin vizadan azad etmə işləmək və ti qalmaq üçün 90 (doxsan) gün ya hər hansı peşə fəaliyyəti ilə məş- müddətinə viza tələbindən azad ğul olmaq hüququ vermir. Azərbaycan edilirlər. Müvafiq ölkə ərazisində 90 ərazisində haqqı ödənilən əmək fəaliy- (doxsan) gündən artıq müddətə qalmaq yəti ilə məşğul olmaq istəyən Türkiyə

say 40 | EcoVision

16 Qanunvericilik

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2013-cü il 14 oktyabr tarixli 305 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Fiziki şəxslər tərəfindən istehsal, yaxud kommersiya məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan malların gömrük sərhədindən keçirilməsinin№ 303 Bakı şəhəri, 21 avqust güzəştli 464, № 5, maddə və 624; sadələşdirilmiş 2016, № 1, mad- “ən azı” sözləri çıxarılsın və həmin bən- 2020-ci il də 177, № 7, maddə 1347; 2017, № 9, də aşağıdakı məzmunda üçüncü cümlə maddə 1756; 2018, № 11, maddə 2450; əlavə edilsin: Qaydaları”ndaAzərbaycan Respublikası Konstitusiya dəyişiklik- 2019, № 3, maddə edilməsi 518, № 6, maddə haqqında sının 119-cu maddəsinin səkkizinci abza- 1144; 2020, № 3, maddə 361) ilə təsdiq “Fiziki şəxs tərəfindən gömrük sərhə- sını rəhbər tutaraq Azərbaycan Respub- edilmiş “Fiziki şəxslər tərəfindən isteh- dindən keçirilən eyni və (və ya) eynicins- likasının Nazirlər Kabineti qərara alır: sal, yaxud kommersiya məqsədləri üçün li malların miqdarı 2-dən çox olduqda, 1. Azərbaycan Respublikası Nazirlər nəzərdə tutulmayan malların gömrük güzəştli qaydada (gömrük ödənişləri Kabinetinin 2013-cü il 14 oktyabr tarixli sərhədindən keçirilməsinin güzəştli və ödəmədən) gömrük sərhədindən keçirilə- 305 nömrəli Qərarı (Azərbaycan Respub- sadələşdirilmiş Qaydaları”nda aşağıdakı cək malların 2-dən çox olan miqdarı bu likasının Qanunvericilik Toplusu, 2013, dəyişikliklər edilsin: bənddə göstərilən xüsusiyyətlər əsasın- № 10, maddə 1223; 2015, № 4, maddə 1.1. 1.5-ci bəndin ikinci cümləsindən da gömrük orqanları tərəfindən müəyyən

say 40 | EcoVision

17 Qanunvericilik edilir və müəyyən edilmiş miqdardan la) gömrük ərazisinə gətirilməsinə görə 3.11. İstehsal, yaxud kommersiya artıq keçirilən eyni və (və ya) eynicinsli gömrük ödənişləri tutulmur. məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan, fi- mallara görə bu Qaydaların 2.1.2-ci və Gömrük ödənişləri tutulmayan av- ziki şəxsin adına daşıyıcı şirkət vasitəsilə 2.1.4-cü yarımbəndlərində nəzərdə tu- tonəqliyyat vasitələrinin göstərilən müd- göndərilən malların və ya Ümumdünya tulmuş hədlər nəzərə alınmadan gömrük dətdə özgəninkiləşdirilməsinə həmin Poçt İttifaqının aktlarında nəzərdə tu- ödənişləri ödənilir.”; avtonəqliyyat vasitələri üçün qanunveri- tulmuş sənədlərlə müşayiət olunmayan cilikdə nəzərdə tutulmuş gömrük ödəniş- beynəlxalq poçt göndərişlərinin gömrük 1.2. 2.1.2-ci və 2.1.4-cü yarımbəndlər lərinin ödənilməsi şərtilə yol verilir; dəyəri bu Qaydaların 2.1.4-cü yarım- aşağıdakı redaksiyada verilsin: bəndi ilə müəyyən edilmiş həddən çox “2.1.2. bu Qaydaların 2.1.1-ci yarımbən- 1.4. 3-cü hissənin adından “yazılı for- olduqda, malların gömrük rəsmiləşdi- dində göstərilən mallar istisna olmaqla, mada” sözləri çıxarılsın; rilməsi alan və ya göndərən şəxs və ya Azərbaycan Respublikasının gömrük əra- 1.5. 3.3-cü bənddə “yazılı” sözü “göm- onların səlahiyyətli nümayəndəsi tərə- zisinə (bundan sonra – gömrük ərazisi) rük sərhədinə gətirilənədək əvvəlcədən findən gömrük orqanına sadələşdirilmiş hər təqvim ayı ərzində bir dəfə gətirilən, elektron formada və ya gömrük sər- elektron bəyannamə təqdim edilməklə ümumi gömrük dəyəri 800 ABŞ dolları- hədinə gətirildikdən sonra yazılı (kağız həyata keçirilir. Həmin mallar üçün göm- nın ekvivalenti məbləğindən artıq olma- üzərində və ya elektron)” sözləri ilə əvəz rük ödənişləri gömrük rəsmiləşdirilməsi yan mallar;” edilsin; aparılan günə Azərbaycan Respublikası- nın Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən 2.1.4. beynəlxalq poçt göndərişləri və 1.6. 3.7-ci bənd aşağıdakı redaksiyada edilən məzənnəyə görə manatla he- ya daşıyıcı şirkət vasitəsilə eyni fiziki şəx- verilsin: sablanır və yalnız bank, poçt və ya ödə- sin adına hər təqvim ayı ərzində gömrük “3.7. Fiziki şəxslər istehsal, yaxud kom- niş kartı vasitəsilə fiziki şəxs tərəfindən ərazisinə bir dəfə gətirilən, ümumi göm- mersiya məqsədləri üçün nəzərdə tu- elektron ödəmə sistemindən istifadə rük dəyəri 300 ABŞ dollarının ekvivalenti tulmayan malları gömrük sərhədindən edilməklə gömrük orqanlarının hesabına məbləğindən artıq olmayan mallar;”; əl yükündə və (və ya) müşayiət edilən köçürülür. baqajda keçirdikdə və həmin malın göm- 1.3. 2.3-cü bənd aşağıdakı redaksiyada rük dəyəri bu Qaydaların 2.1.2-ci yarım- 3.18. Təqdim olunan bəyannamə bə- verilsin: bəndi ilə müəyyən edilmiş həddən artıq yannaməçi və ya bu Qaydalara əsasən “2.3. İki ildən az olmayaraq Azərbaycan olduqda, alan və ya göndərən şəxs və ya səlahiyyəti olan digər şəxs tərəfindən im- Respublikasının diplomatik nümayən- onların səlahiyyətli nümayəndəsi tərə- zalanmalı və gömrük rəsmiləşdirilməsini dəliklərində və konsulluqlarında xidmət findən sadələşdirilmiş bəyannamə hə- həyata keçirən gömrük orqanının məsul etmiş Azərbaycan Respublikasının dip- min mal gömrük sərhədinə gətirilənədək şəxsi tərəfindən şəxsi nömrəli möhürlə lomatik xidmət əməkdaşları və diploma- əvvəlcədən elektron formada və ya mal və imzası ilə təsdiq edilməlidir.”; tik xidmət orqanlarının inzibati-texniki gömrük sərhədinə gətirildikdən sonra xidmətini həyata keçirən şəxslər, Azər- yazılı (kağız üzərində və ya elektron) for- 1.9. Qaydalara 1 nömrəli əlavə - “Fiziki baycan Respublikasının xarici ölkələrdə mada malların gömrük orqanına təqdim şəxslər tərəfindən Azərbaycan Respubli- və beynəlxalq təşkilatlarda fəaliyyət edilməsi ilə eyni vaxtda verilir. Həmin ka-sının gömrük sərhədindən keçirilərkən göstərən diplomatik nümayəndəliklərinin mallar üçün gömrük ödənişləri gömrük yazılı formada bəyan edilməli olan mal- və konsulluqlarının mühafizəsini həyata rəsmiləşdirilməsi aparılan günə Azərbay- ların Siyahı-sı” üzrə: keçirən hərbi qulluqçular tərəfindən mü- can Respublikasının Mərkəzi Bankı tərə- vafiq olaraq Azərbaycan findən müəyyən edilən məzənnəyə görə 1.9.1. 6-cı hissəyə “valyuta” sözündən Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi manatla hesablanır və yalnız bank, poçt əvvəl “xarici” sözü əlavə edilsin; və xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşki- və ya ödəniş kartı vasitəsilə fiziki şəxs latlarda fəaliyyət göstərən diplomatik tərəfindən elektron ödəmə sistemindən 1.9.2. aşağıdakı məzmunda 8-ci və nümayəndəliklərinin və konsulluqlarının istifadə edilməklə gömrük orqanlarının 9-cu hissələr əlavə edilsin: mühafizəsini həyata keçirən dövlət orqa- hesabına köçürülür.”; nı tərəfindən xarici ölkəyə ezam olunmuş “8. 20000 (iyirmi min) manat və ondan əməkdaşın təyinat və geri çağırılma əm- 1.7. 3.9-cu bənddə “və ya onun” sözləri yuxarı məbləğdə olan nağd milli valyu- rlərinin təsdiq olunmuş surətləri gömrük “, daşıyıcı şirkət, poçt rabitəsi operatoru ta (kağız və metal pul nişanları) və milli orqanına təqdim edilməklə, onların xaric- və ya onların” sözləri ilə əvəz edilsin; valyutada ifadə olunan qiymətli kağızlar. də işlədikləri dövrdə əldə etdikləri vəsaitin və əmlakın, o cümlədən ümumi gömrük 1.8. 3.10-cu, 3.11-ci və 3.18-ci bəndlər 9. Səfər zamanı fiziki şəxslər tərəfindən, dəyəri 40 000 ABŞ dollarının ekvivalenti aşağıdakı redaksiyada verilsin: həmçinin poçt göndərişləri ilə ölkə ərazi- məbləğindən və mühərrikin həcmi 3000 “3.10. Müşayiət olunmayan baqajda sinə gətirilən mobil telefon və digər sim- kubsantimetrdən artıq olmayan bir ədəd bu Qaydaların 3.11-3.14-cü bəndlərində siz rabitə avadanlıqları.”. avtonəqliyyat vasitəsinin (avtonəqliyyat nəzərdə tutulan qaydada gətirilən yetkin- vasitəsinin dəyərinin ödənilməsi haqqın- lik yaşına çatmayan şəxsə aid olan mallar 2. Bu Qərar dərc edildiyi gündən 30 da sənəd, avtonəqliyyat vasitəsinin bir üzrə gömrük rəsmiləşdirilməsi ilə bağlı (otuz) gün sonra qüvvəyə minir. il müddətində özgəninkiləşdirilməməklə münasibətlər həmin bəndlərin tələbinə sahibliyi, həmçinin avtonəqliyyat vasitə- uyğun olaraq, onun valideynləri, övladlı- Əli ƏSƏDOV sini idarə etmək hüququ istisna olmaq- ğa götürənləri, qəyyumları, himayəçiləri, Azərbaycan Respublikasının la üzərində digər sərəncam verməmək yaxud göstərilən şəxslərin etibarnamələri Baş Naziri barədə avtonəqliyyat vasitəsi sahibinin əsasında hərəkət edən başqa fiziki şəxslər öhdəliyinə dair sənəd təqdim olunmaq- tərəfindən həyata keçirilir.

18 say 40 | EcoVision Müsahibə DMX rəisi Vüsal Hüseynovun

“Pandemiyasərlövhəli məqaləsi dövründə Azərbaycanda miqrasiya idarəçiliyi”

- - Yeni növ koronavirus xəstəliyinin (CO elan edilməsindən keçən müddət ərzində- və qurumlarının rəhbər şəxslərindən VID-19) dünya dövlətləri qarşısında ya müxtəlif ölkələrdəki vəziyyət və həyata- ibarət Nazirlər Kabineti yanında Operativ- ratdığı çağırışlar və insanların gündəlik- keçirilmiş tədbirlərin nəticələri artıq dün Qərargahın yaradılması mövcud şəraitdə- həyatlarına gətirdiyi məhdudiyyətlər son- ya dövlətlərinin bu qlobal problemlə mü idarəetmənin və kommunikasiyanın düz dövrlər ən çox müzakirə edilən, həlli ax barizə siyasətlərinin, yanaşmalarının və gün qurulmasına, həmçinin çevik qərarla tarılan mövzulardandır. COVID-19 pan- verilmiş qərarların səmərəlilik səviyyəsini- rın qəbul olunmasına imkan yaratmışdır. demiyası bütün dünyada yeni situasiya və qiymətləndirməyə imkan yaradır. Pandemiya dövründə dövlətimiz üçün- çoxsaylı çağırışlar yaratmışdır. Bu çağı- Azərbaycanın da bu xüsusda təcrübə- prioritet məsələ cənab Prezident İlham- rışlar insan yerdəyişməsinə əhəmiyyətli si təqdirəlayiqdir. Ölkəmiz koronavirus Əliyevin vurğuladığı kimi “insan sağlam təsir edərək, miqrasiya sahəsini də pan xəstəliyinin yayılmasının qarşısının alın lığı, insan həyatı və insanların sosial mü demiyadan ən çox zərərçəkən sahələrdən- ması üçün ilk günlərdən çevik və zəruri dafiəsi” olmuşdur. biri kimi meydana çıxarmışdır. Belə ki,- qabaqlayıcı addımlar atmış, pandemiyaya Ölkəmiz bu istiqamətdə, həmçinin- COVİD-19-un daha çox insan təması ilə ya qarşı təxirəsalınmaz tədbirləri operativ- digər dövlətlərlə həmrəylik göstərmiş, yılan infeksiya olması dövlətləri bu virus- həyata keçirmişdir. - beynəlxalq tərəfdaşlarla, xüsusilə Ümum- dan qorunmaq üçün həmçinin sərhədlərin Azərbaycan Respublikasının Preziden dünya Səhiyyə Təşkilatı ilə əməkdaşlığı bağlanması, səyahət və hərəkət məhdudiy ti cənab İlham Əliyev tərəfindən pande gücləndirmiş, qlobal bəlaya qarşı müba- yətləri, sosial məsafə qaydalarının tətbiqi- miyanın fəsadlarını minimuma endirmək, rizədə hərətəfli yanaşma sərgiləyərək və digər bu kimi oxşar tədbirlər görməyə- xəstəliyin geniş yayılmasının qarşısını- humanitar təşəbbüslərini də davam et- məcbur etmiş, bu isə öz növbəsində miq- almaq, səhiyyə sistemini gücləndirmək, dirmişdir. Belə ki, ölkəmiz tərəfindən- rasiya proseslərində kəskin neqativ nəti sosial cəhətdən həssas əhaliyə davam Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına 10 mil- cələrə səbəb olmuşdur. Bu şərtlər dövlət lı dəstək və iqtisadi dayanıqlığı təmin yon dollar dəyərində könüllü ianələr ay lər və beynəlxalq icma tərəfindən çevik etmək məqsədilə vaxtında və operativ rılmış, 30-dan çox ölkəyə humanitar yar qərarların qəbul edilməsini, həmrəylik qərarlar verilmişdir. Cənab Prezidentin dımlar olunmuşdur. göstərilməsi və sıx əməkdaşlıq edilməsini tapşırığı ilə Azərbaycanda ilk yoluxma- Azərbaycanın COVID-19 dövründə şərtləndirmiş və bu istiqamətlərdə saysız faktının qeydə alındığı tarixdən daha öncə miqrasiya idarəçiliyi ümumi olaraq əksər təşəbbüslər, təbdirlər həyata keçirilmiş, Dövlət Miqrasiya Xidməti də daxil olmaq ölkələrin yaxşı təcrübələri ilə uyğunluq qərarlar qəbul olunmuşdur. Pandemiyanın la, bütün aiddiyyəti dövlət orqanlarının təşkil edir, bununla belə özünün spesifik say 40 | EcoVision

19 Müsahibə

- - - - xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Ölkəmizdə CO qaydada həyata keçirilməsi təmin edilmiş verilməsi üçün müraciətlərin qəbulunun- VID-19 dövründə miqrasiya sahəsində də- dir. Qeyd etmək istərdik ki, elektron xid dayandırılmaması, hərəkət azadlığına tət çevik, şəffaf və səmərəli idarəçilik modeli mətlərə çıxış, həm də Xidmət tərəfindən- biq edilən məhdudiyyətlərin ixtiyari ol qurulmuşdur. Belə ki, Azərbaycan Res- hələ 2018-ci ildən istifadəyə verilmiş və maması və ya hər hansı ayrı-seçkiliyə yol publikasında koronavirus infeksiyasına vətəndaş məmnunluğunun təmin olun- verilməməsi, pandemiya ilə mübarizə ilk yoluxma faktının qeydə alındığı 28 fev masına yönəlmiş “MigAz” mobil tətbiqi çərçivəsində həyata keçirilən tədbirlərdə ral 2020-ci il tarixdən sonra qısa müddət vasitəsilə də mümkündür. Ötən dövr ər qaçqınların, məcburi köçkünlərin və digər ərzində yük daşımaları istisna olmaqla, zində Dövlət Miqrasiya Xidmətinin təqdim qrupların unudulmaması əsas başlıqlar idi.- ölkə ərazisinə yerüstü və hava nəqliyyatı etdiyi elektron xidmətlərdən əcnəbilərin Azərbaycanda pandemiya dövründə ilə giriş-çıxış dayandırılmış, ölkə daxilində rahat istifadəsinin təmini, eləcə də mövcud qaçqın statusu əldə etmək üçün müra xüsusi karantin tədbirləri tətbiq edilmiş,- vəziyyətlə əlaqədar müvafiq prosedurlar- ciətlər dayandırılmadı. Sığınacaq axtaran daxili yerdəyişmə məhdudlaşdırılmışdır. barədə ictimaiyyətin vaxtında və dolğun- şəxslərin müraciətlərinə baxılması təxirə COVID-19 dövründə miqrasiya sahə- məlumatlandırılması diqqət mərkəzin salındı və onlara ölkə ərazisində qalmaq sində ortaya çıxan əsas suallar ölkədə də saxlanılmışdır. Belə ki, elektron xid üçün verilən icazələrin müddəti uzadıldı. olan miqrantların hüquqi vəziyyəti, on mətlərdən istifadə qaydaları və Xidmət- COVID-19-dan öncə qaçqın statusunun ların müracitələrinə baxılması və digər tərəfindən həyata keçirilən işlərlə bağlı- verilməsindən imtina edilən şəxslərin- narahatlıqlarının aradan qaldırılması müxtəlif dillərdə maarifləndrici və məlu ölkədən çıxması tələb olunmadı və ya ilə bağlı görüləcək tədbirlər barədə idi. matlandırıcı vəsaitlər, o cümlədən vide- onlar məcburi şəkildə saxlama mərkəzlə- Ölkədə yaşama icazələri əsasında yaşayan otəlimatlar hazırlanmış, sosial şəbəkələr rinə yerləşdirilmədi. miqrantların hüquqi vəziyyəti nisbətən- də daxil olmaqla kütləvi informasiya va- Qaçqınların və sığınacaq axtaran şəxs- stabil olsa da, Azərbaycana viza əsasında- sitələrində yayımlanaraq hədəf qruplarına lərin sosial ehtiyaclarını təmin etməsinin və ya vizasız qaydada gələn, ölkə ərazi çatdırılmışdır. Qeyd edilənlərlə yanaşı, Xid çətinliyi nəzərə alınaraq, Dövlət Miqrasi- sinə giriş-çıxışa tətbiq edilən məhudu mətin 3 dildə (Azərbaycan, ingilis və rus) ya Xidməti tərəfindən vətəndaş cəmiyyəti- iyyət ilə əlaqədar geri qayıda bilməyən 24 saat fasiləsiz fəaliyyət göstərən 919 institutları, o cümlədən “Miqrasiya Kö və ya qayıtmaq istəməyən əcnəbilərin Çağrı Mərkəzi gücləndirilmiş iş rejiminə nüllüləri” İctimai Birliyi və digər iştirak- hüquqi statuslarının qeyri-müəyyənliyi- keçirilmiş və göstərilən xidmətin daha da çılarla birgə davamlı olan sosial yardım- narahatlıq doğuran məsələlərdən idi. təkmilləşdirilməsi məqsədilə funksional layihələrinin həyata keçirilməsinə başla- Pandemiyanın ortaya çıxdığı ilk vaxt imkanlar artırılmışdır. Bu gün də Çağrı nıldı. Həssas kateqoriyadan olan insan larda miqrasiya sahəsində beynəlxalq- Mərkəzi tərəfindən müraciətlər dərhal,- lara göstərilən yardımlar ölkəmizdə ya təcrübə formalaşma mərhələsində idi və zərurət olduqda isə araşdırıldıqdan sonra- şanan həmrəyliyi və tolerantlığı bir daha- aidiyyəti təşkilatlar da tövsiyələrini ver- cavablandırılır, məlumatlandırma və məs nümayiş etdirmiş oldu. Qeyd edilməlidir mək üçün prosesi izləyir, yaxşı təcrübələri ləhət xidməti göstərilir, həmçinin şikayət- ki, Azərbaycan Respublikasında qaçqın təhlil edirdilər. Vəziyyət isə vaxt itirmə- lərin (məlumatların, təkliflərin) qəbulu və lar və sığınacaq axtaran şəxslər üçün- dən qərarların qəbul olunmasını tələb- yönəldilməsi həyata keçirilir. Çağrı Mərkə tibbi yardım pulsuzdur. Bu qəbildən olan edirdi. Həmin dövrdə Azərbaycan miqra zi ölkə xaricindən gələn zənglərə də açıq- insanların hər hansı digər ehtiyacları ya- siya siyasətini əcnəbilərin maksimum ra olmaqla yanaşı, bu dövrdə gücləndirilmiş randıqda, Dövlət Miqrasiya Xidməti digər hatlığı, inzibati prosedurların, demək olar- rejimdə fəalyyətini davam etdirir. Həm aidiyyəti dövlət orqanları ilə bu məsələlə ki, sıfıra endirilməsi və elektronlaşmanın çinin, Çağrı Mərkəzi tərəfindən Xidmətin ri əlaqələndirir. geniş təşviqi üzərində qurdu. Azərbay rəsmi internet səhifəsinin “Online bələdçi” Beynəlxalq Əmək Təşkilatı 30 aprel- canla digər dövlətlər arasında sərnişin- xidmətinə, “WhatsApp” əlaqə vasitəsinə və 2020-ci il tarixdə COVID-19 pandemiyası- daşımaları məhdudlaşdırıldıqdan sonra, sosial şəbəkə hesablarına fiziki və hüquqi- dövründə əməkçi miqrantların hüquqları xüsusilə qonşu dövlətlər öz vətəndaşları şəxslərdən daxil olmuş müxtəlif məzmunlu nın qorunmasına dair Tövsiyələrini açıqla- nın keçidi üçün dövlət sərhədlərini xüsusi- müraciətlər cavablandırılır. Maarifləndir- dı. Sənəddə əməkçi miqrantların ən həssas şərtlərlə açıq saxladılar, digər dövlətlər mə və məlumatlandırma tədbirləri həyata kateqoriyaya aid olduğu göstərilərək on- isə çarter reysləri təşkil etdilər. Bu müd keçirilərkən Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ların düzgün məlumatlandırılması, ərzaq dətdə müxtəlif səbəblərdən öz ölkələrinə- nın İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarının təhlükəsizliyinin təminatı, səhiyyə xid qayıtmaq istəməyən əcnəbilərin ölkədə- Ofisinin 7 aprel 2020-ci il tarixində dərc mətlərindən bərabər istifadə hüququnun- qalma müddəti giriş-çıxışa qoyulan məh- etdiyi COVID-19 dövründə miqrantların tanınması bildirilmiş, miqrantlara qarşı- dudiyyətlər aradan qaldırılanadək uza insan hüquqlarına dair Tövsiyəsi də nəzərə- ayrı-seçkiliyin və ksenofobiyanın artma dıldı və bunun üçün əlavə sənəd istənil alınır. - sı, işdən qovulma, eləcə də ölkə hüdudla mədi. Başqa sözlə, heç bir əcnəbi ölkədən Pandemiya nəticəsində yaranmış şəra rından kənara çıxarma hallarına xüsusi çıxmağa məcbur edilmədi və bunun üçün itdə miqrasiya xidmətlərinin göstərilmə- diqqət yetirilməsi tövsiyə olunmuşdur. - onların hər hansı inzibati prosedurlardan- sində səmərəli idarəçiliyin təmin edilməsi- Bildiyiniz kimi Azərbaycanda əməkçi- keçməsi tələb olunmadı. elektron xidmətlərimizin mövcud vəziy- miqrantlar işəgötürənlər tərəfindən alın Əcnəbilərin ölkədə olmasının və ya yətə sürətli uyğunlaşdırılması, çevik ca mış iş icazələri əsasında işləyirlər. Müqa şamasının leqallaşdırması tədbirlərinin,- vab və məlumatlandırma mexanizmləri- yisə üçün qeyd edilməlidir ki, 2020-ci ilin- ümumi olaraq miqrasiya xidmətlərinin- nin hazırlanması, həmçinin qurumdaxili- ilk altı ayında 2019-cu ilin eyni dövrü ilə xüsusi karantin rejimi çərçivəsində həya çevik icra prosesini təmin edən, “sıfır ka- müqayisədə iş icazələrinin alınmasın ta keçirilməsinin ən səmərəli yolu elekt ğız” və “sıfır kontakt” prinsiplərinə əsas da 16% azalma müşahidə olunmuşdur.- ron xidmətlərdən geniş istifadə oldu. lanan elektron sistem ilə mümkün olmuş Azərbaycanda xüsusi karantin rejiminin COVID-19 dövrünün təbii nəticələrindən dur. Nəticə etibarilə müraciət edənlərdən tələbləri çərçivəsində bir sıra müəssisələ biri də elektron xidmətlərə olan tələbatın- aldığımız müsbət rəylər isə gələcəkdə bu rin fəaliyyətini müvəqqəti dayandırdığı və kəskin artması və elektron xidmətlərin sahəni daha da inkişaf etdirməyimiz üçün giriş-çıxışa tətbiq edilən məhdudiyyətin 5 daha da təkmilləşdirilməsinə olan ehti- bizə əlavə stimul vermişdir. aydan çox davam etdiyi nəzərə alındıqda, yacın daha açıq ortaya çıxmasıdır. Dövlət- 31 mart 2020-ci il tarixdə BMT-nin- bu göstəricinin yaxşı hesab oluna biləcəyi- Miqrasiya Xidməti tərəfindən pandemi Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı COVID-19- qənaəti formalaşır. Hazırda iş icazəsi əldə yanın ilk günlərindən əcnəbilərə göstə dövründə üzv dövlətlərə qaçqınlar və sığı edən əməkçi miqrantlar yerli əmək ehtiy- rilən elektron xidmətlər mövcud tələbata nacaq axtaran şəxslərin hüquqlarının mü yatlarının iddia etmədiyi vəzifələri tutan uyğunlaşdırılmış və yenilənmiş, həmçinin dafiəsi ilə bağlı əsas ismarıclarını çatdırdı. və əsasən əvvəlki illərdə bu icazə ilə tə tələb olunan bütün xidmətlərin elektron Burada COVID-19 dövründə sığınacaq min olunan və müddətin uzadılması üçün say 40 | EcoVision

20 Müsahibə

- - - müraciət edən şəxslərdir. İş icazələri ilə- daxil olmaqla məcburi kənara çıxarılmalar sında miqrasiya sahəsində əməkdaşlığın- bağlı hazırkı dinamika göstərir ki, möv baş verdi. Bütün bu tədbirlərə cavab ola genişlənməsi məqsədilə Azərbaycan tərə cud pandemiya vəziyyətində ölkənin so raq 13 may 2020-ci il tarixində BMT-nin findən işçi qrup yaradılması təşəbbüsü irə sial-iqtisadi stabilliyinin qorunması üçün Miqrasiya üzrə Şəbəkəsi Bəyannamə yaydı.- li sürülmüş və yekdilliklə dəstəklənmişdir. məhz dövlət tərəfindən görülmüş adekvat Bəyannamə dövlətləri COVID-19 dövründə İşçi qrup artıq yaradılmış və avqustun 7-də- tədbirlər nəticəsində iqtisadi fəaliyyətdə- miqrantların məcburi qayıdışını dayandır ilk iclasını keçirmişdir. dinamika saxlanılmış, bu isə əcnəbilərin mağa çağırdı. Azərbaycan, Tövsiyələr və Ümumən bu dövrdə miqrasiya sahəsin- müqayisəli baxdıqda məhdud sayda iş Bəyannamə açıqlanmadan çox öncə (mart də beynəlxalq tərəfdaşlığın əsas məqsədi- dən çıxarılması ilə nəticələnmişdir. Belə ayında) beynəlxalq hüquqi öhdəliklərinə öz ölkələrinə geri qayıdan əcnəbilər barə halların məhdudluğuna təsir edən digər- və miqrasiya siyasətinin xarakterinə uyğun də ölkəmizdə akkreditə olunmuş diploma- bir mühüm amil isə ölkədə mövcud olan tədbirlər görmüşdü. Belə ki, pandemiya- tik nümayəndəliklərin və konsulluqların səmərəli dövlət-özəl sektor tərəfdaşlığı dövründə ölkədə məcburi çıxarmalar və vaxtında Dövlət Miqrasiya Xidmətini məlu dır. Bundan başqa, əmək müqaviləsinin- saxlama mərkəzlərinə məcburi yerləşdi matlandırması, dövlət sərhədinin buraxılış müddəti uzadılmayan və ölkədə yaşama rilmələr dayandırılmışdı. Hazırda saxlama- məntəqələrində yarana biləcək hər hansı- icazəsinin müddəti bitən əməkçi miqrant- mərkəzlərində çox az sayda əcnəbi maddi gecikmələrin və vaxt itkisinin qarşısının- ların və onların ailə üzvlərinin ölkədən- imkanlarının zəifliyi səbəbindən öz müra- alınması, əcnəbilərin təqdim olunan im kənara çıxarılması və ya onların qanun ciətləri əsasında qalmaqdadır. Həmçinin,- kanlardan sürətli istifadə edərək öz ölkələ suz miqrant statusuna düşməsi halı möv- bu dövrdə heç bir əcnəbi barəsində kəna rinə rahat qayıda bilmələri üçün şəraitin cud deyildir. Belə ki, Xidməti tərəfindən ra çıxarma növündə inzibati tənbeh seçil yaradılması olmuşdur. həmin əcnəbilərin ölkədə olma müddəti- məmiş, qanunsuz yaşayan hər bir miqrant Demək olar ki, dünyada nüfuzlu bütün nin uzadılması təmin edilmişdir. - müraciəti əsasında leqallaşdırılmışdır. Qeyd- beyin mərkəzləri, beynəlxalq təşkilatlar- Bu dövrdə hətta qanunsuz əmək fəaliy- edilməlidir ki, saxlama mərkəzlərində olan- və ekspertlər COVID-19 aktual olduğu- yəti ilə məşğul olması faktı müəyyənləşdi heç bir əcnəbidə COVID-19 aşkar edilmə dövr üçün daha mühafizəkar miqrasiya si rilmiş miqrantlar barəsində ölkə hüdudla mişdir. Həmçinin, mərkəzlərdə miqrantla yasəti proqnozlaşdırır. Eyni zamanda, ay rından kənara çıxarma tətbiq edilməmiş, rın səhiyyə xidmətlərindən yararlanması, rı-seçkiliyin və ksenofobiyanın artması ilə- onların ölkədə yaşaması və statuslarının ərzaqla təmini, eləcə də dezinfeksiya işləri bağlı xəbərdarlıqlar da az deyil. Dünyada- leqallaşdırılması üçün imkan yaradılmışdır.- ilə əlaqədar hər hansı çətinlik və ləngimə qanuni miqrasiya yollarının məhdudlaş Pandemiya dünyada qanunsuz miqrantların olmamışdır. dırılması qanunsuz miqrasiyaya, insan al- vəziyyətini daha da ağırlaşdırmaqla bəra Yaranmış mövcud vəziyyət bir daha- veri və miqrant qaçaqçılığının artmasına bər, dövlətləri də görüləcək tədbirlər barədə mənşə və təyinat ölkələri arasında sıx yol aça bilər. Avropa Universiteti İnstitu- seçim etməyə məcbur etmişdir. Qanunsuz- əməkdaşlığın önəmini açıq şəkildə göstər tunun Miqrasiya Siyasəti Mərkəzinin cari miqrantların saxlanılması mərkəzlərində- di. Belə ki, istər digər ölkələrdə olan- ilin may ayında dərc etdiyi araşdırmasın vəziyyətə nəzarət etmək, orada yerləşdiril- Azərbaycan vətəndaşlarının Vətənə geri da sərhədlərin bağlanması və miqrasiya miş miqrantların virusa yoluxmasının qar qayıdışının təşkilində, istərsə də Azərbay- ilə bağlı digər məhdudiyyətlər fonunda- şısını almaq prioritet məsələlərdən olmuş- can Respublikasında qalan əcnəbilərin öz- qanunsuz miqrasiya, miqrant qaçaqçılığı- dur. Pandemiyanın nə qədər davam edəcəyi- ölkələrinə yola salınması prosesində ope və insan alveri ilə məşğul olan şəbəkələ- ilə bağlı dəqiq məlumat olmadığı üçün döv- rativ əlaqələndirmənin təminində diplo rin fəaliyyətinin dəyişən şərtlərə adap lətlərin qanunsuz miqrasiya ilə bağlı tədbir matik nümayəndəliklərlə, eləcə də xarici tasiya oluna biləcəyi, həmçinin miqrant lər sahəsində dayanıqlı siyasət formalaşdır- ölkələrin müvafiq orqanları ilə tərəfdaşlıq ların və sığınacaq axtaran şəxslərin daha ması da çətinləşmişdir. Dövlətlər miqrasiya xüsusi əhəmiyyət kəsb etmişdir. Ümumən- çətin vəziyyətə düşə biləcəyi qeyd edilir. ilə bağlı tutulmanı və saxlama mərkəzlə beynəlxalq tərəfdaşlığın əhəmiyyəti və Dövlət Miqrasiya Xidməti tərəfindən rində yerləşdirilməni dayandırmaq və ya- dövlətlər arasında əlaqələndirmə, məlu- bundan sonra da mövcud vəziyyətə uyğun,- bu tədbirləri davam etdirmək kimi iki əsas mat və ən yaxşı təcrübələrin mübadiləsi sübutlara əsaslanan və operativ qərarların seçim qarşısında qalmışlar. Əslində, pande zəruriliyinə ehtiyac bir daha ortaya çıx- qəbul edilməsi üçün miqrasiyanın müxtə- miya ortaya çıxmazdan təxminən 1 il öncə mışdır. Bu istiqamətdə Azərbaycan qlobal lif sahələri üzrə təhlillər aparılacaq, dünya BMT-yə üzv 152 dövlət tərəfindən qəbul- təşəbüskar rolunda çıxış etmişdir. Prezi dövlətlərinin təcrübəsi və beynəlxalq töv- edilən “Təhlükəsiz, Nizamlı və Tənzimlənən- dent cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə- siyələr nəzərə alınmaqla, eləcə də əhalinin- Miqrasiya üzrə Qlobal Kompakt”ın hədəf Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının- sağlamlığı prioritet sayılmaqla ölkə ərazi lərindən biri kimi miqrasiya ilə bağlı sax- və Qoşulmama Hərəkatının videoformat sində olan miqrantların öz hüquq və azad lanılmanın sonuncu mümkün vasitə olaraq- da Zirvə Görüşləri keçirilmişdir. Bunun lıqlarından rahat şəkildə faydalanmaları istifadə edilməsi, saxlama mərkəzlərinə al la yanaşı, Qoşulmama Hərəkatının sədri- üçün tədbirlər görüləcəkdir. - ternativlərin axtarılması müəyyən edilmiş qismində dövlət başçımızın təşəbbüsü ilə- Sonda, əminliklə deyə bilərik ki, di. Buna uyğun olaraq, 28 aprel 2020-ci il koronavirus pandemiyasına qarşı müba Azərbaycanda miqrasiya orqanları pan tarixində BMT-nin Uşaqlara Yardım Fondu, rizəyə həsr olunmuş BMT Baş Assambleya demiyaya hazırlıqsız deyildi və bu da BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı və- sının xüsusi sessiyası keçirilməsi təşəbbüs- əcnəbilərin hüquqi vəziyyətində yarana Beynəlxalq Saxlama Koalisiyası tərəfindən edilmişdir. Qeyd olunmalıdır ki, sonuncu biləcək qeyri-müəyyənliyin və onların birgə rəhbərlik edilən Saxlamaya Alterna- təşəbbüs dünyanın 130-dək ölkəsi tərəfin ağır vəziyyətə düşməsinin qarşısını aldı. tivlər üzrə İşçi Qrup COVID-19 dövründə dən bəyənilmişdir. Zirvə Görüşündən irəli- Azərbaycan Respublikasında COVID-19 miqrasiya nəzarəti ilə bağlı dövlətlərə prak- gələn məsələlərin müzakirəsi məqsədilə- dövründə miqrasiya orqanları tərəfindən- tiki Tövsiyələrini açıqladı. Sənəddə saxlama- mayın 7-də Türkdilli Dövlətlərin Əmək görülən tədbirlər miqrantların hüquq və mərkəzlərinə yeni miqrantların yerləşdiril daşlıq Şurasına üzv və müşahidəçi döv azadlıqlarının müdafiəsini diqqət mərkə- məsinin dayandırılması, saxlama mərkəz- lətlərin miqrasiya orqanları və aidiyyəti zində saxlamaqla, şəffaf, beynəlxalq lərində olanların azad edilməsi və onların qurumlarının rəhbərlərinin videokonfrans hüquqi öhdəliklərə sadiq və ölkənin inki alternativ yerlərdə yerləşdirilməsi, qanun vasitəsilə iclası keçirilmişdir. İclasda üzv və şaf prioritetləri ilə uzlaşdırılmış qaydada,- suz miqrantların leqallaşdırılması, saxlama müşahidəçi dövlətlərin ərazisində olan və- milli maraqlar əsas götürülməklə həyata mərkəzlərində şəraitin yaxşılaşdırılması yaşayan əcnəbilər üçün mövcud vəziyyətlə keçirilmişdir və bundan sonra da bu is kimi tövsiyələr əksini tapdı. Pandemiya- əlaqədar miqrasiya qanunverciliyi baxım tiqamətdə(mənbə: fəaliyyət https://www.migration.gov. davam etdiriləcəkdir. dövründə heç də bütün ölkələrdə qanunsuz dan hər hansı narahatlıq yaranmamasına- az/press/news_content/14152) miqrasiyaya qarşı tədbirlər dayandırılma əminlik ifadə olunmuşdur. Eyni zamanda, dı, hətta kollektiv surətdə çıxarılmalar da Şuraya üzv və müşahidəçi dövlətlər ara say 40 | EcoVision

21 EcoVision

“Pandemiya təhlükəsindən Değerqurtarmaq üçün ən ümdə Kurtaslanoğluşey sabaha ümiddir”

Değer Kurtaslanoğlu Avtobioqrafiya

Değer Kurtaslanoğlu, 2016-cı ilin sentyabr ayından etibarən P&G şirkə- tinin Qafqaz və Orta Asiya Respubli- kaları üzrə baş direktorudur. O, eyni zamanda Türkiyə-Qafqaz-Orta Asiya Respublikaları üzrə P&G şirkətinin idarə heyətinin üzvüdür. Türkiyənin “Orta Doğu Teknik Universitesi”nin Biznes Administrasiyası fakultəsinin məzunudur. Değer Kurtaslanoğlu ev- lidir və bir övladı var.

P&G şirkəti Azərbaycanda hansı hu- - - manitar layihələrdə iştirak edir və işti- rak etməyi planlaşdırır? şıya məqsəd qoyaraq, idman və idman həm ictimai təşkilatlar və dövlət qurumla- D.K.: çıların hər zaman yanında olmağı özünə- rı, həm də özəl şirkətlərlə sıx əməkdaşlıq borc bilən “Procter and Gamble” 2012-ci qurmağı bacarırıq. Əməkdaşlıqda üstün P&G şirkəti 20 ildən artıqdır il London Olimpiya Oyunlarında koman- lük verdiyimiz cəhət tərəfdaşlarımızın- ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərir. Bu damızı dəstəkləməklə Azərbaycan Milli P&G dəyərlərini qəbul edib, qorumasıdır. müddət ərzində biz insanların rəğbətini- Olimpiya Komitəsi ilə məğrur tərəfdaşlı Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Milli Olim qazanmağa nail olmuşuq. Bu gün, demək ğın əsasını qoyub. Eyni məqsədlə, 2015-ci piya Komitəsi, AFFA, İcbari Tibbi Sığorta olar ki, hər evdə bizim ən azı 1 məhsu ildə “Anam üçün!” kampaniyası ilə İlk Bakı- üzrə Dövlət Agentliyi, Azərbaycan Qızıl- lumuz var. Bizə göstərilən bu rəğbətin Avropa Oyunlarının rəsmi tərəfdaşı olub Aypara Cəmiyyəti kimi dövlət və ictimai səbəbi təkcə məhsullarımızın keyfiyyəti- və "Hər bir uğur arxasında anaların əvəz təşkilatlarla cəmiyyətə faydalı əməkdaşlı deyil, həm də P&G-nin bir qurum olaraq siz dəstəyi var" deyə bəyan edib. - ğımızıİri qlobalqeyd edə şirkətlərdən bilərəm. biri olan P&G cəmiyyətin bir parçasına çevrilməyi ba- Şirkətin daha bir dəstəyi 2017-ci ildə COVID-19 pandemiyasını necə qarşıladı? carmasıdır. P&G Azərbaycan cəmiyyətə- İslam Həmrəyliyi Oyunlarında Azərbay D.K.: investisiya ilə geri dönən yaxşı bir korpo- can Olimpiya komandasına olub və belə- - rativ vətəndaşdır. Bu gün və gələcək nə genişmiqyaslı tədbirdə komandamızın Pandemiya elan olunan kimi- sillər üçün daha çox istehlakçının həya birinci olmaq sevincini bizimlə birgə ya- P&G-nin ilk addımı əməkdaşlarının təh- tına təsir göstərmək və yaxşılaşdırmaq- şayıb. lükəsizliyi barədə düşünmək oldu. İş yer üçün çalışırıq. Təhsil, səhiyyə və idman Bizim üçün çox sevindiricidir ki, cə- lərində təmasın maksimum məhdudlaş sahələrində inkişafa töhfə verən tərəf miyyət bizi sosial layihələrə açıq bir şirkət dırılması, məsafədən – onlayn iş rejiminə- daşlıq əlaqələri qururuq və əhəmiyyətli kimi tanıyır, ideya və təkliflərlə bizə mü keçilməsi üçün addımlar atıldı. Biz bunu layihələr həyata keçiririk. Azərbaycana- raciət olunur. Uğurlu layihələrimizdən Bakı ofisində də tətbiq etdik. Amma mil- gəldiyimiz ilk illərdən Pampers brendi biri – ucqar dağ kəndlərində uşaqların yonlarla insan P&G məhsullarına ehtiyac- altında indiyədək 1 milyondan artıq ana məktəbə daşınması üçün təşkil edilən duyur və xüsusilə, təmizlik və şəxsi gigiye nı əhatə etmiş “Bilikli ana, sağlam körpə” “Məktəb avtobusu” layihəsi məhz ictimai na məhsullarına tələbatın artdığı bir vaxt proqramına və Always brendinin dəstəyi təşkilatdanHansı şirkət gələn təklif və cəmiyyətlərlə idi. bu da istehsal və yayım prosesi də davam- ilə 600 minədək yeniyetmə (11-13 yaşlı)- sahədə əməkdaşlıq edilir? etdirilməli idi. məktəbli qızı əhatə etmiş maarifləndirici D.K.: Ümumiyyətlə, Procter & Gamble pan proqrama start verilib və bu layihələr ha- demiya dövründə ictimai ehtiyacları zırda da davam edir. Biz sosial layihələrimizin həyata dəstəkləmək üçün atdığı təcili addımları Sağlam nəsillərin yetişdirilməsini qar keçirilməsi zamanı həm tanınmış şəxslər, - 3 əsas istiqamətə ayırıb: say 40 | EcoVision

22 EcoVision

- - - Əməkdaşlarının sağlamlığının qorun məxsus yuyucu toz, şampun, diş məcu təməl ehtiyaclarını ödəyən məhsul və- ması və iqtisadi cəhətdən təminatı – pan nu, ülgüc, diş fırçası və qadın bezləri - xidmətlər var ki, onların istehsalı hər bir- demiyanın elan edildiyi ilk günlərdən İcbari Tibbi Sığorta Agentliyinə təhvil- şəraitdə vacibdir. Ərzaq, gigiyena, təmiz şirkət əməkdaşlarının evdən onlayn, işdə verilib. Pandemiyanın ehtiyaca saldığı- lik məhsulları kimi məhsullara insan isə məsafə saxlamaqla çalışmasına şərait şəxslərdən 30 min nəfərə Procter& lar bütün şəraitlərdə ehtiyac duyurlar.- yaradıb. - Gamble şirkəti Azərbaycan Qızıl Ay- Xüsusilə də, virus infeksiyası vasitəsilə İnsanların daha çox ehtiyac duyduğu para Cəmiyyəti ilə birgə “Ümid 2020” yayılan xəstəliklə mübarizə zamanı gi- məhsulların fasiləsiz istehsalı və istehlak- Gigiyena Bağlaması paylayıb. “Bir da- giyena və təmizlik vasitələrinə tələbatın- çılara çatdırılması – pandemiyanın elan- mın altında ümidlə sabaha!” – şüarlı bu azaldığını söyləyə bilmərik. Lakin fəaliy edildiyi ilk günlərdə də, karantin günlə fəaliyyətdə P&G müştərisi olan hər kə yət göstərdiyi cəmiyyət qarşısında mə rində də insanlar hər zaman alış-veriş et- sin payı var. P&G brendlərinin reklam- suliyyət duyan bir şirkət kimi, biz belə məyə alışdıqları bütün satış nöqtələrində kampaniyalarının siması olmuş və olan bir vaxtda bu məhsulların satışla yanaşı, P&G təmizlik və gigiyena məhsullarını ra tanınmış şəxslər də şirkətin bu addımı- ianələrə də yönəldilməsinə diqqət edirik. hat şəkildə əldə edə biliblər. na qoşulublar. - Çünki məhsullarımıza ehtiyac duyan elə Pandemiya ilə ön cəbhədə mübarizə İyul ayında bu yardımı davam etdir insanlar var ki, pandemiyanın yaratdığı aparan bütün insanları və qurumları mək üçün Azərbaycan Qızıl Aypara Cə çətin vəziyyətdə bizim məhsulları əldə dəstəkləmək – şirkət həm tibb işçilərinə, miyyətinə əlavə olaraq 170 min manat edə bilmir və biz bu günlərdə onlara həm karantində saxlanılanlara, həm də vəsait ayırıb. Bu ay müştərilərimizin- dəstəkDeğer göstəririk. bəy, ianə bağlamalarınızın pandemiyanın zərərlərini yaşayışında yardımda daha yaxından iştirakı üçün- “Ümid” adlandırılması nə ilə bağlıdır? hissPandemiyadan edənlərə öz dəstəyini zərər təqdim çəkənlərə edib. və “1 məhsul=1 ümid” kampaniyasına baş D.K.: - xüsusilə ön cəbhədə mübarizə aparan- ladıq. İyul ayının satışlarının nəticələ lara hansı dəstək verildi? rindən asılı olaraq, biz ianəmizə 40 min Biz əminik ki, dünyamızı bürü D.K.: manat da əlavə etdik və bu məbləğlə yən pandemiya təhlükəsindən qurtarmaq daha 1500 ailəyə “Ümid” bağlamaları üçün ən ümdə şey sabaha ümiddir. Eyni- Qeyd edim ki, pandemiyadan- paylayırıq. Beləliklə, “Bir damın altında- səma altında yaşadığımız dünyada ümidlə- zərər çəkənlərə dəstəyimiz hələ də ümidlə sabaha!” kampaniyamızla 9000 sabaha baxmaq üçün əlbir olmaq, bir-bi davam edir. İyul ayınadək pandemi ailənin - 36 min nəfərin həyatına toxun- rinin qayğısına qalmaq vacibdir. Pandemi- yanın təsiri ilə ehtiyac altına düşmüş muş oluruq. Ümumilikdə isə pandemiya yanın zərər vurduğu şəxslərə ümidlərini şəxslərə, karantində saxlanılanlara və dövründə ianə məbləğimiz 460 min ma itirməməyi və bu günlərin keçəcəyini bil pandemiya ilə mübarizə aparan tibb nataPandemiya çatmış olur. dövründə bir çox şirkət- dirməyimizDeğer bəy, lazımdır. səmimi söhbətiniz üçün personalına ianə olaraq 250 min manat lərin satışları azalıb və ya azalmaqda sizə təşəkkür edir və fəaliyyətinizdə dəyərində məhsul çatdırmışıq. . Yardım- davam edir. Bəs P&G şirkətində vəziy- uğurlar arzulayırıq! Procter & Gamble şirkətinin Avropada yət necədir? D.K.: - COVID-19 pandemiyası əleyhinə fəa D.K.: - - liyyətinin tərkib hissəsidir. Karantində - Çox sağ olun! Biz də tezliklə pan olan şəxslərə və karantin üçün nəzərdə Təbii ki, pandemiya bütün dün demiya təhlükəsinin dünyamızdan qalxa tutulmuş məkanlara çatdırılması üçün ya ölkələrinə və bütün bizneslərə təsir cağına və insanlarımızın normal həyata ayrılan məhsullar – P&G brendlərinə siz ötüşməyib. Bununla belə, insanların dönəcəyinə ümid edirik! say 40 | EcoVision

23 EcoVision Həkim psixiatr, biznes kouç, konsultat

"Pandemiyada bir çox bizneslər inteqrasiya - müxtəlif bölgələrdən olan insanlar hər Həlimə Qəmərlinskaya:gün onlayn platforma vasitəsilə görüş modellərini yeni bir reallığa çevirdi"mək zəruri olmadan da mənimlə əlaqə saxlaya bilirlər. Bunda ancaq müsbət- geri dönüş görürəm. - Sözsüz ki, qadın sahibkarlığı haqqın da bəhs ediriksə, deməli söz bəzi spesi fik sahələrdən gedir. Çox güman ki, bu- gözəllik, səhiyyə, təhsil, bir növ təşkilati xidmətlərdir, bu repetitorluq, qida və ic timai iaşə ola bilər. Bu vəziyyətdə biznesin təbii ki, zərər gördüyü aydındır. Bir tərəfdən hökumət proqramları insanlara bir növ dəstək verməyə çalışır, digər tərəfdən isə bu- sahibkarlar özləri də düşünməlidirlər ki, ən başda seçilən yeganə düzgün stra tegiya həmişə müvəffəqiyyətə səbəb olacaq düşüncəsi, təcrübə göstərdiyi- kimi, yalnışdır. Buna görə də daha çox çevik olmaq lazımdır, necə deyərlər, uy ğunlaşmaq lazımdır. Baxmaq lazımdır ki, bəli, düzdür, biz itiririk, amma nədə- qazanırıq, yeni yollar axtarmaq, özünü inkişaf etdirməklə məşğul olmaq və ki- fayət qədər çox mütaliə etmək lazımdır. Təkcə son bir neçə ay ərzində yeni re allığa uyğun bir işə necə başlamağınıza- dair on minlərlə məqalə dərc edilmişdir.- Psixi sağlamlıq sahəsində bir məs ləhətçi və həkim psixiatr olaraq, hər za man inandığım yeganə həqiqət, stresə- davamlılıq səviyyəsinin artmasıdır, yəni- həmin mənbə ki, dəyişən şərtlərə uy 20-ci il “yeni reallıq” adlanan yeni- nesimə təsir göstərdi. Əlbəttə ki, mənim şəraitə uyğunlaşmağın vacibliyini və işim, yəni təlimlər, oflayn formatdan ğunlaşmağımıza, fiziki və əqli sağlamlı- ğımızı itirməməyimizə kömək edir. bununla necə yaşadığımızın nə dərəcə- onlayn formata keçdim və vebinarları- də əhəmiyyətli olduğunu bizə göstərdi. çox geniş şəkildə yaymağa başladım,- Yenə də unutmayaq ki, stresə da Buna görə də aydındır ki, artıq 3-cü rü Skype, Zoom və hətta WhatsApp plat vamlılıq təxminən 6 ay davam edən bir bün sonu gəlmiş olsa da, strategiya və formalarında da onlayn olaraq psixo qaynaqdır (mənbədir) və bədənin cavab- reaksiyasının bəzi elementləri, məsələn məqsədləri ilin əvvəlində qurulmuş və- loji konsultasiya aparmağa başladım. asılı vəziyyətdə qalan bir biznesin hələ Bundan əlavə, onu qeyd etmək istərdim əminsizlik, qıcıqlanma, emosional qey- də həyata keçirilməməsi motivasiyamı ki, əgər əvvəllər, məsələn, 20-ci ildən ri-sabitlilik kimi görünsə də, bu fizioloji- normaldır, əsas bu simptomların pisləş za, əhval-ruhiyyəmizə və ümumi zehni- əvvəl, onlayn işləmədiyim üçün daha- vəziyyətimizə heç də yaxşı təsir etmir. az beynəlxalq ünsiyyət təcrübəm var mədiyini və uzun bir müddət davam et məməsini müşahidə etmək lazımdır. Bir Pandemiyada bir çox bizneslərin in- idisə, bu il, vebinarımda İngiltərə, Qa - sözlə bu vəziyyətin 6 ay davam etməsi teqrasiya modellərini yeni bir reallığa- zaxıstan, Rusiya, Qırğızıstandan olan çevirdi. Müştərilərlə ünsiyyət model iştirakçılar var idi, bir sözlə beynəlxalq normaldır, bu, bədənin stresə reaksiya- ləri, biznes proseslərini həyata keçir təcrübə qatılmışdı, yenə deyə bilmərəm sıdır. Bu dövrdə, bədənin belə siqnallar mək üçün modellər meydana çıxdı, yeni ki, əvvəllər oflayn platformada buna yol- verdiyi zaman stresə davamlılığını tək- məhsullar meydana çıxdı, bir sözlə yeni verildi. milləşdirmək lazımdır, fiziki məşqlər etmək, düzgün qidalanmaq, təmiz ha məhsulların yaranması zərurət olduğu- Bundan əlavə, günümüzdə kouçları- - meydana gəldi. mın, eləcə də psixoloji məsləhət almaq- vada gəzmək, müsbət düşüncəni inkişaf- Beləliklə, məsələn, təhsildə bir on üçün müraciət edən müştərilərim coğ etmək, müxtəlif mənəvi təcrübələr plan laşdırmaq, və əlbətdə ki, müsbət insan layn platforma meydana çıxdı, bu var- rafiyası Kanadadan, Amerikadan Avro idi, amma onlayn platformaya daha çox paya, Türkiyədən bizə qədər genişdir. larla ünsiyyətdə olmaq. tələb yarandı. Bu birbaşa mənim də biz Bakı daxilində belə, bölgələr daxilində, say 40 | EcoVision

24 EcoVision

“Beta A.Ş.”-nin direktoru cənab Hasan Haykıran

Zəhmət olmasa, “Beta A.Ş.” şirkəti haqqında məlumat verərdiniz? H.H.: 1994-cü ildə baş verən Beta Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.”- ın əsası 1978-ci ildə kiçik bir müəssisə- iqtisadi böhran bütün ölkədə olaraq Adanada qoyulmuşdur. İlk illərdə- qeyri-qida məhsullarının ticarəti ilə fəa liyyət göstərsə də, zaman keçdikcə fəa olduğu kimi Beta şirkətinə liyyətini brendləşməni təmin etdiyi qida- sektoruna dəyişmişdir. də təsir göstərmiş və onu “Beta” şirkətinin mərkəzi ofisi Tür kiyənin Adana şəhərində yerləşir, filialları- isə regionun bir çox türkdilli ölkələrində, fərqli bazarlara girmək eləcə də Rusiyada yerləşir. Şirkətin Azər baycandakı ofisləri Bakı şəhərində və məcburiyyətində qoymuşdur. ölkənin“Beta” yeddi bazarlara rayonunda necə yerləşir. daxil olub? H.H.: məlumat verə bilərsinizmi? - H.H.: Türkiyəyə idxal çayı gətirən ilk - lərləSizi davam sərgilərdə etdirir. daim iştirakçı kimi firma olan “Beta Gıda” türk istehlakçısı “Beta Gıda” bu gün Azərbaycan, görürük. Zəhmət olmasa bu barədə nə na fərqli ləzzət təqdim etmişdir. 1994- Qazaxıstan, Tacikistan, Özbəkistan, Qır- deyə bilərsiniz? cü ildə baş verən iqtisadi böhran bütün ğızıstan, Rusiya və İraq kimi ölkələrdə bir H.H.: ölkədə olduğu kimi Beta şirkətinə də təsir sıra brendləri ilə fəaliyyət göstərməkdə- göstərmiş və onu fərqli bazarlara girmək dir. Amerika, Orta Şərq və Şərqi Avropa Bizim sərgidə iştirakımız əsasən məcburiyyətində qoymuşdur. Beta 1990- bazarlarına girişlər isə davam etməkdə imic xarakteri daşıyır və geniş beynəlxalq cı illərin əvvəllərində keçmiş SSRİ-də baş dir. auditoriyanı “Beta” şirkətinin məhsulları verən parçalanma prosesinin nəticəsində “Beta Tea”, brendlərinə olan inamı hər- ilə tanış etmək, eləcə də son istehlakçıya- yeni yaranmış dövlətlərdə gözəl fürsətlər zaman qorumağa var qüvvəsi ilə çalışan ən son məhsul çeşidləri barədə məlumat- əldə etmiş və bu bazarlara daxil olmuşdur. “Beta Gıda” illər keçdikcə daha da güc- vermək imkanı verir. Sərgi son dərəcə fay MDB ölkələrinə çay idxal edən ilk özəl lənərək fərqli məhsul qruplarına daxil dalıdır, qida və kənd təsərrüfatı məhsulla müəssisəZəhmət məhz olmasa Beta brendlərolmuşdur. haqqında olmuşdur. Fərqli qida sahələrində fəaliy- rının istehsalçılarına öz fəaliyyəti barədə yətini çox uğurlu və keyfiyyətli “Benuta”, beynəlxalq auditoriyaya ətraflı məlumat “Beta Caffito”, “Besta”, “Snax”, kimi brend verməsinə şərait yaradır. say 40 | EcoVision

25 EcoVision Kənan Aslanlı, iqtisadçı ekspert

- Qlobal koronavirus azalma nəqliyyat vasitələri və enerji daşı yıcılarınınKoronavirus ticarətində pandemiyası yaşanıb. və neft bazarı - pandemiyasının iqtisadi təsirləri- Dünya Səhiyyə Təşkilatının koronavi rusu qlobal pandemiya elan etməsi, bey- nəlxalq səyahətlərin qadağan edilməsi, neftayırma zavodlarının işini dayandır ması, neft istehsalçıları arasında "qiymət- müharibəsi"nin dayandırılması ilə bağlı müsbət siqnalın olmaması dünya bazarın da xam neftin qiymətini 2020-ci ilin mart ayında daha da ucuzlaşdırdı və qlobal səhm bazarlarına neqativ təsir etdi. Dünya bazarında neftin qiyməti 1991-ci il Körfəz savaşından (34%) sonra ən sərt düşüşü yaşadı (31%). Koronavirusun neftə tələbi daraltması ilə başlanan azalma "OPEC+" formatında Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı- arasında razılaşma olmaması ilə 2020-ci il mart ayında daha da dərinləşdi. Səu Çindən başlayıb bütün dünyaya yayılan koronavirus pandemiyası qlobal miq- diyyə Ərəbistanının hasilatı yenidən 10 yasda sosial-iqtisadi və humanitar sahələr üzərində dərin neqativ təsir yaratdı. milyon barrelə yüksəltməsi qərarı və öz Dünya iqtisadiyyatının 2020-ci ildə 5% kiçiləcəyi proqnozlaşdırılır. BMT qlobal neftinə endirim tətbiq etməsi bu tarixi pandemiyanın səhiyyə, təhsil, məğulluq və həssas sosial qruplara təsirinə dair düşüşü zəruri etdi. hesabat yayımlayıb və bu hesabatda qlobal risklər ilə bağlı maraqlı məqamlar önə çıxır: Ən böyük neft istehsalçıları olan ABŞ,- Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı arasında • • bazar payı uğrunda "qiymət savaşı" (pri - ce war) başladı. Amma heç bir ölkə 20-- Dünyadakı kənd əhalisinin 50%- Dünyanın 166 ölkəsində məktəb və- 30 dollar kimi aşağı neft qiymətinə orta- dən və şəhər əhalisinin 20%-dən universitetlər bağlanıb. 1.5 milyard- və uzun müddətdə hazır deyildi. Səudiy- çoxunun tibbi sığorta vasitəsilə ilə dan çox uşaq və gənc hazırda mək yə Ərəbistanının dövlət büdcəsinin ba • davamlı səhiyyə xidməti təminatı- təbə və ya universitetə getmir (qey lanslı olması üçün neftin qiyməti 80 dol yoxdur. - diyyatda olan tələbə və şagirdlərin lar civarında olmalıdır. Rusiya 2020-ci il 2.2 milyard insan içməli su təminatı • 87%-i) və canlı sosial ünsiyyətdən dövlət büdcəsində neftin qiymətini 42 na və 4.2 milyard insan isə təməl sa uzaqdırlar. - dollardan hesablayıb, amma cəmi 1%- nitariya imkanlarına sahib deyildir. Daha böyük hissəsi az inkişaf etmiş lik iqtisadi artım və sanksiyalar fonunda Bu insanlar virusa qarşı ən effektiv ölkələrdə olmaqla təxminən 3.6 mil- onun da aşağı neft qiymətinə immuniteti • profilaktik tədbir olan əllərini tez- yard insan "offline" rejimdədir və zəifdir. tez yumaqdan məhrumdurlar. - keyfiyyətli internet bağlantısının ol İnkişaf etməkdə olan ölkələr orta- maması uzaqdan təhsilə və səhiyyə Hazırda isə müxtəlif marka xam neft- hesabla ÜDM-in yalnız 2%-ni səhiy konsultasiyalarına maneə törədir. - qiymətləri 40 dollar civarında dəyişir. yəyə xərcləyir ki, ümumdünya orta Amma ümumilikdə 2020-ci ildə neft tələ laması 4.7%-dir. Dünyada səhiyyə- Pandemiyanın ortaya çıxartdığı iq binin illik müqayisədə günlük 9.3 milyon- işçilərinin və sosial işçilərin 70%-i tisadi qeyri-aktivlik və tələb daralması- barrel azalması gözlənilir, yəni yüksək • qadınlardır və onlar ciddi şəkildə in xammal formasında olan müxtəlif enerji neft qiymətləri 2020-ci il ərzində göz feksiya riski altındadır. - daşıyıcılarının, metalların və kənd təsər lənilmir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin- Digər sosial risk qrupları yaşlılar, rüfatı məhsullarının qiymətinə azaldıcı hesablamalarına görə 2020-ci ilin aprel əlillər, həbsdə olanlar, konflikt böl- təsir edib. İstisna təşkil edən və qiyməti- ayında neftə olan qlobal tələb bir il əv gəsində yaşayanlar və miqrantlardır. pandemiya dövründə də artan əmtəələr- vələ nisbətən günlük 29 milyon barrel- 25 milyonadək insan pandemiya nə- də var (buğda, düyü, kofe və uran). Təchi azalaraq 1995-ci ilin səviyyəsinə endi. 23- ticəsində iş yerini itirə bilər və əmək- zat zəncirinin pozulacağı gözləntisi ilə is ölkədən ibarət olan "OPEC+" qrupu gün gəlirləri itkisi ən azı 860 milyard dol- tehsalçı ölkələr ixracı azaldıb, qiyməti isə dəlik xam neft hasilatını 9.7 milyon ba lar təşkil edəcək. Kiçik və orta müəs yüksəldib. UNCTAD hesablamalarına görə rel azaltmaq qərarını uzatdı və bu qərar sisələr, fərdi şəkildə və gündəlik qa 2020-ci ilin birinci rübündə beynəlxalq dünya bazarında neft qiymətini 40 dollar zancla çalışanlar üçün vəziyyət daha ticarəti ən çox azalan sektor tekstil olub. psixoloji hədd ətrafında saxlamağa təkan çətin olacaq. 2020-ci ilin aprel ayında isə ən kəskin verdi. say 40 | EcoVision

26 EcoVision

Koronavirus pandemiyası və Azər- - baycana iqtisadiyyatı - - - üçün kapital tələbləri və risklər ilə bağlı təd- "Pandemiya iqtisadiyyatı" örnəkləri- birlər, gecikmiş ödəmələr və faiz cərimələ içərisində karantin dövründə insan re Azərbaycana iqtisadiyyatına korona rinə moratorium, sığorta haqları üzrə təmi- sursu çatışmazlığı və dövlətin iqtisadi yü virus pandemiyası və neftin qiymətinin natlar, kredit təşkilatlarında yoxlamaların- künün azaldılması tədbirləri də ön plana düşməsi eyni anda mənfi təsir göstərdi. dayandırılması. AMB xarici maliyyə tərəf çıxdı. Rusiyada 15 iyun 2020-ci ilə qədər Zəruri addım olaraq tətbiq edilən xüsusi daşlarından biri ilə 200 milyon dollarlıq val işəgötürənlər iş icazəsi olmayan xarici sərtləşdirilmiş karantin rejimi iqtisadi- yuta mübadiləsi sazişi (“swap agreement”) vətəndaşları işə götürə bildilər. İranda isə aktivliyi daha da azaltdı. Sərhədlərin və imzaladı. AMB və Dövlət Neft Fondu valyuta dövlətə məxsus ən böyük sosial sığorta- hava limanlarının bağlanması, ölkədaxi- hərracları vasitəsilə xarici valyutaya olan- şirkəti, "Esteghlal" və "Persepolis" futbol li hərəkətin məhdudlaşdırılması turizm,- tələbləri ödədilər və valyuta məzənnəsi ən klubları özəlləşdirməyə çıxarıldı. Almani restoran və digər xidmət sahələrinin gəli azından 2020-ci ilin mart-iyun ayları ərzin ya Federal Əmək və Sosial İşlər Nazirliyi rini kəskin azaltdı. Dünya Bankının hesab- də stabil qaldı. 2020-ci il ərzində tədiyyə pandemiya bitdikdən sonra da istəyən və- lamalarına əsasən Azərbaycanda 2020 və balansının vəziyyəti məzənnə siyasətini işinin mahiyyəti buna uyğun olan işçilərin- 2021-ci illərdə ÜDM-in real artım tempi- müəyyənDigər edən ölkələrin önəmli antiböhran faktor olacaq. tədbir- evdən çalışmasına imkan verən qanun la nin ən azı 2% azalacağı proqnozlaşdırılır.- ləri və perspektivlər yihəsi hazırladı. Mərkəzi hökümətlə yana Anti-böhran tədbiri olaraq hökumət sə - şı yerli idarəetmə strukturları da müxtəlif hiyyə xərclərini artırdı, böhrandan təsir- - ölkələrdə pandemiya dövründə maraqlı lənən özəl sektora yönəldilən birbaşa və Cənubi Koreya hökuməti aşağı gəlir sosial dəstək tədbirləri ("soft measures") dolayı dəstəyin isə ÜDM-in 4.1%-i həc li ailələrə maddi yardımların verilmə- həyata keçirdi. - mində olacağı elan edildi. Vətəndaşlara sindən kiçik və orta bizneslərin 4 fərqli- və kiçik ölçülü müəssisələrə yönəldilən- növdə məcburi sosial sığorta ödənişləri Pandemiyanın mövcud iqtisadi qayda maddi dəstək ictimaiyyətdə tam adekvat nin təxirə salınmasına qədər çeşidli an larda, vərdişlərdə və siyasətlərdə daha- hesab edilmədi. Büdcə gəlirlərinin və ix ti-böhran tədbirlərini elan etdi. İrlandiya- qalıcı dəyişiklik yaradacağı və öncədən- rac səbətinin diversifikasiyasının önəmi- hökuməti pandemiya dövründə potensial başlayan sosial-iqtisadi dəyişiklikləri güc böhran dövründə bir daha ortaya çıxdı. risk daşıyan insanları sosial təcridə təş- dediyiləndirəcəyi kimi təxmin “Pandemiya edilir. Harvard böhranı Univer hər bir Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) ye- viq etmək üçün həkim məsləhəti ilə evdə ölkəninsitetinin siyasətininprofessorlarından dominant Dani xüsusiyyət Rodrikin- nidən maliyyələşdirmə dərəcəsində ciddi karantinada olan işləyən şəxslərə həftə lərini üzə çıxardı və ölkənin idarəetmə sis- dəyişiklik etmədi, amma faiz dərəcəsi kori də 350 avro müavinət ödədi. Gürcüstan teminin təbiətinə uyğun olaraq qarşılandı. dorunun aşağı həddini bir qədər yüksəltdi hökuməti müxtəlif xarici ölkələrə gedib- Pandemiya dünyanın trayektoriyasını ta- və yuxarı həddini bir qədər azaltdı. AMB bu mövsümi işlərdə çalışan işçilərə təqribən mam fərqli istiqamətdə dəyişmək əvəzinə, müddətdə dörd banka müvəqqəti inzibatçı 100 dollar məbləğində birdəfəlik mad böhran öncəsi mövcud olan meylləri daha təyin etdi və tədricən bunları bağladı. AMB di yardım edir. Türkiyədə ehtiyacı olan- da gücləndirəcək pandemiya müddətində maliyyə sektoruna ailələrə pul yardımı edildi və böhrandan dəstək məqsədilə bir sıra digər tədbirləri də təsirlənən dövlət şirkətlərinə dövlət sub ”. həyata keçirdi: sistem əhəmiyyətli banklar sidiyaları yönləndirildi. say 40 | EcoVision

27 EcoVision

Pandemiyaperspektiv baxış və Azərbaycan iqtisadiyyatı:

- - iqtisadiyyatlar kiçilir, işsizlik artır, ticarət 4,9%, inkişaf etmiş iqtisadiyyatların is- dövriyyəsi daralır, kapital bazarları çökür,- tehsalı 8,0%, inkişaf etmiş iqtisadiyyat qlobal dəyər zəncirləri dağılır, beynəlxalq ların istehsalı 3,0%, dünya ticarət döv səyahətlər məhdudlaşır, xammal qiymət riyyəsi 11,9%, neft qiymətləri isə 41,1% ləri sürətlə aşağı düşür, borc yükü və kredit azalacaqdır . Dünya Bankı da cari ilin iyun riskləri artır, bir sözlə, Beynəlxalq Valyuta ayında oxşar proqnozlar açıqlamışdır.- Fondunun da qeyd etdiyi kimi “Digərlərinə Cədvəl 1-dən də göründüyü kimi Dünya bənzəməyən, bərpası qeyri-müəyyən olan Bankı 2020-ci ildə dünya iqtisadiyyatı- bir böhran” (“A Crisis Like No Other, An nın 5,2%, inkişaf etmiş iqtisadiyyatların Elşən Bağırzadə - - Uncertain Recovery”) ortaya çıxır. - 7,0%, inkişaf etməkdə olan iqtisadiy iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Dünyanı bütövlükdə karantin reji yatların 2,5%, dünya ticarət dövriyyə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti minə daxil olmağa məcbur edən böhra sinin 13,4%, neft qiymətlərinin 47,9%,- (UNEC) nın səbəbi iqtisadi olmadığından həlli- qeyri-enerji xammal qiymətlərinin isə- də iqtisadi yollarla mümkün görünmür. 5,9% azalacağını proqnozlaşdırır. Ümu Hökumətlərin ard-arda açıqladığı iq miyyətlə, proqnozlar göstərir ki, pande Ötən ilin sonlarından etibarən Çində tisadi dəstək paketlərinə baxmayaraq, miya dünyanın əksər iqtisadiyyatlarında ortaya çıxan COVİD-19 virusunun böhran daha da dərinləşir. COVİD-19 kiçilməyə səbəb olur və bu kiçilmənin- dünyaya yayılması və pandemiyaya- əleyhinə müvafiq vaksinlərin tapılması miqyası inkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda,- çevrilməsi nəticəsində qlobal iqtisadiyyat gecikdikcə, dünya iqtisadiyyatı ilə bağlı xüsusilə də COVİD-19-un kütləvi yayıldı yeni bir böhran mərhələsinə daxil olmuş- daha arzuolunmaz göstəricilər ortaya ğı ABŞ və Avro Bölgəsi iqtisadiyyatların dur. Tədqiqatlar göstərir ki, 1870-ci ildən çıxır və müvafiq beynəlxalq təşkilatların da daha böyükdür. Eyni zamanda 2020- bu tərəfə qlobal iqtisadiyyatda 14 resessi proqnozları daha da pisləşir. Beynəlxalq ci ilin ikinci yarısında iqtisadiyyatların ya baş vermişdir və COVİD-19 resessiyası Valyuta Fondu bu ilin aprel ayında dünya- karantin rejimindən çıxmağa başlaması- bunlar arasında 4 ən dərin resessiyadan iqtisadiyyatı ilə bağlı verdiyi proqnozları- və bu prosesin davamlı olması halında, biri olmaqla yanaşı, eyni zamanda da II iyun ayında yeniləməli oldu və daha pes 2021-ci ildə dünya iqtisadiyyatının ye dünya müharibəsindən sonra baş verən simist proqnozlar ortaya qoydu. Proq nidən iqtisadi bərpa mərhələsinə daxil ən1 World dərin Bank resessiyadır (2020). Global . Belə Economic ki, dünyada Prospects. nozlara June, s.14.görə 2020-ci ildə qlobal istehsal olacağı da proqnozlaşdırılır. 2 IMF (2020). World Economic Outlook. June, s. 1. 3 Yenə orda, s.

say 40 | EcoVision

28 EcoVision

Cədvəl 1. Dünya iqtisadiyyatı üzrə bəzi proqnoz göstəriciləri

GÖSTƏRİCİLƏR 2020 2021 Azərbaycanın yerləşdiyi Avropa və Mərkəzi Asiya regionu, Dünya ÜDM-nin artımı, % -5,2 4,2 o cümlədən ölkənin qonşuları da bu böhrandan ciddi əziyyət- çəkənlər sırasındadır. Cədvəl 1-də də təqdim edildiyi kimi Dünya- o cümlədən: Bankı bu il Avropa və Mərkəzi Asiya regionunda ÜDM istehsalı İnkişaf etmiş ölkələr -7.0 3,9 nın 4,7%, Cənubi Qafqazda 3,1%, Azərbaycanda 2,6%, qonşu iqti- İnkişaf etməkdə olan ölkələr 4,6 sadiyyatlar olan Rusiyada 6,0%, İranda 5,3%, Gürcüstanda 4,3%,- Türkiyədə isə 3,8% azalacağını proqnozlaşdırır. Qeyd edilən re Avropa və Mərkəzi Asiya 3,6 giona ümumi nəzərə saldıqda isə, iqtisadi baxımdan aşağıdakıla Cənubi Qafqaz 3,0 rı qeyd• etmək mümkündür:

Cari ilin mart ayından başlayaraq, regionun əksər- Azərbaycan 2,2 ölkələri məktəbləri və beynəlxalq sərhədləri bağlamış, Belarus 1,0 ölkədaxili səyahətləri və iqtisadi fəaliyyətləri ciddi şə kildə məhdudlaşdırmağa məcbur olmuşdur. Ölkədaxili Ermənistan 4,9 - aktivliyin bu şəkildə azaldılması, ölkədaxili tələbi də Gürcüstan 4,0 • ciddi şəkildə azaldır və bu da iqtisadi fəaliyyətlərə bö- İran 2,1 yük mənfi təsir göstərir. Dünya bazarlarında xammal qiymətlərinin çökməsi, bey- Qazaxıstan 2,5 nəlxalq turizm axınlarının dayanması, xarici ölkələrdə Qırğızıstan 5,6 çalışan işçilərin pul köçürmələrinin ciddi şəkildə məh- Moldova 4,0 dudlaşması, maliyyə bazalarında kəskin dalğalanmaların baş verməsi və beynəlxalq dəyər zəncirlərinin dağılma Monteneqro 4,8 sı region ölkələrinin iqtisadiyyatlarına mənfi təsir edən Özbəkistan 6,6 başlıca xarici iqtisadi amillər kimi çıxış edir. Rusiya 2,7 Tacikistan 3,7 Türkiyə 5,0 Türkmənistan 4,0 Ukrayna 3,0 Dünya ticarət dövriyyəsinin artımı, % -13,4 5,3 Neft qiymətinin dəyişməsi, % -47,9 18,8 Qeyri-enerji xammal qiymətləri indeksinin -5,9 3,0 dəyişməsi, %

Mənbə: World Bank (2020). Global Economic Prospects. June.

say 40 | EcoVision

29 EcoVision

- ən yaxşı ssenari üçün verilmiş proqnozlardır. Bu pronozların açıqlandığı iyun ayından bu tərəfə keçən müddət ərzində apar- dığımız müşahidələr isə göstərir ki, pandemiyanın bu ilin ikinci yarısında bitəcəyini deməyə heç bir əsasımız yoxdur. Belə ki, ha- zırda pandemiyanın ikinci dalğası üçün ciddi əsaslar var, dünya- iqtisadiyyatının əsas lokomotivlərindən olan ABŞ-da, Avro Böl gəsində iqtisadi böhran daha da dərinləşir, böhranın idarə edil məsi məqsədilə qlobal əməkdaşlıq qurula bilmir və COVID-19 əleyhinə vaksinlərin hazırlanması prosesi istənilən sürətlə və- arzuolunan səviyyədə getmir. Bütün bunlar isə həm bu il üçün,- həm də 2021-ci il üçün verilən iqtisadi proqnozlara daha da pes simist yanaşmamızı şərtləndirir. Belə bir şəraitdə Azərbaycan iq tisadiyyatının perspektivləri haqqında hələlik aşağıdakıları qeyd etmək• mümkündür: -

İlk növbədə, pandemiya bir daha göstərmişdir ki, Azər baycan iqtisadiyyatında neft sektorunun rolu hələ də risqli səviyyədə qalmaqdadır. Bu baxımdan pandemiya- sonrası dövrdə başda yüksək texnologiyalara əsaslanan gələcəyin sektorlarına investisiyaları artırmaqla, qey ri-neft sektorunun iqtisadiyyatdakı rolunu əhəmiyyətli • dərəcədə möhkəmləndirmək əsas vəzifə kimi qarşıda dayanır. Növbəti il üçün nə neft qiymətlərinin, nə də əsas ticarət tərəfdaşı olan iqtisadiyyatların pandemiyadan öncəki- vəziyyətlərini belə bərpa etmələrinin mümkün olmadığı • nəzərə alındıqda, Azərbaycan iqtisadiyyatında da əhə- miyyətli iqtisadi artımın əldə olunacağı real görünmür. • - Xarici iqtisadi amillərin müsbət mənada yenidən aktiv ləşməsinin müəyyən zaman alacağı nəzərə alındıqda,- Beynəlxalq turizmin çökməsi regionun Türkiyə, Gürcüs cari ilin qalan ayları ərzində və növbəti ildə Azərbaycan- tan, Albaniya, Xorvatiya, Monteneqro kimi ciddi turizm- iqtisadiyyatında iqtisadi artımın əsas mənbəyinin canla- gəlirləri əldə edən iqtisadiyyatları üçün əhəmiyətli itkilər nan ölkədaxili tələb olacağı qaçılmaz görünür. Bu isə əhə • yaradır və bunun bərpasının da kifayət qədər zaman ala- • miyyətli dərəcədə hökumətin ölkədaxili istehlakı və in- cağı gözlənilir. vestisiyaları stimullaşdırma siyasətindən asılı olacaqdır. Beynəlxalq xammal bazarlarının, o cümlədən də neft ba Aşağı neft qiymətləri, məhudlaşan xarici kapital girişlə zarının çökməsi, Azərbaycan, Qazaxıstan, Rusiya, İran- ri, ixrac bazarlarındakı qeyri-müəyyənliklər şəraitində- kimi ölkələr üçün ciddi valyuta itkiləri deməkdir və bu- manatın məzənnəsi üzərində təzyiqin daha da artacağı itkilərin bərpası ən azı bu il üçün real görünmür. Eyni za gözlənilir. Bu prosesin iqtisadiyyata mənfi təsirinin ara manda xam neft idxalı hesabına emal edilmiş neft məh • dan qaldırılması və ya ən aza endirilməsi isə hökumətin- • sulları ixrac edən Belarus və Bolqarıstan kimi ölkələr də- alacağı tədbirlərə bağlı olacaqdır. bu vəziyyətdə itkilərdən yayına bilmir. - Pandemiya, həyatımıza evdən işləmək, onlayn iclas Xarici ölkələrdə çalışan işçilərin pul köçürmələrinin əhə lar, elektron ticarət, distant təhsil, tele-tibb, elektron- miyyətli dərəcədə məhdudlaşması bu kanal vasitəsilə bö ödəmələr kimi yeni vərdişləri və texnologiyaları gətirir. • yük məbləğdə gəlir əldə edən Ermənistan, Qırğızıstan və- Bütün bu kimi sahələrə qarşıdakı dövrdə böyük investi- Azərbaycan kimi ölkələr üçün ciddi itkilər doğurur. - siyaların qoyulması artıq qaçılmaz görünür. Azərbaycan İxrac gəlirlərinin azalması bir çox ölkələrin milli pul va iqtisadiyyatında da bu sektorlara investisiyaların artı hidlərinin dəyərdən düşməsi təyiqini yaradır və Azər rılacağı və hökumətin bu invesitisyaları təşviq edəcəyi • baycan, Qazaxıstan və Rusiya kimi ölkələr buna qarşı gözlənilir. Bu baxımdan qeyd edilən sektorlarda yaxın hələ ki, suveren fondlarından istifadə edir. • perspektivdə həm daxili, həm də xarici investorlar üçün- Pandemiya dövründə dünya bazarında qızılın qiymətinin yeni imkanlar ortaya çıxa bilər. kəskin artması Özbəkistan və Qırğızıstan kimi ölkələr Nəhayət, pandemiya qlobal dəyər zəncirlərinin əhəmiy • üçün əlavə gəlir mənbəyi rolunu oynayır və itkilərinin yətli dərəcədə dağılmasına səbəb olur və pandemiya- müəyyən qədər kompensasiya edilməsinə imkan yaradır.- sonrası dövrdə bu zəncirlərin müəyyən dərəcədə yeni Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları olan Avropa konfiqurasiyada bərpasının baş verəcəyi ilə bağlı proq- ölkələrinin, Türkiyə və Rusiyanın bu ili ciddi iqtisadi ge nozlar mövcuddur. Hazırda qlobal dəyər zəncirləri 3- riləmə ilə başa vuracaqları gözlənilir. Xüsusilə də Türkiyə mərkəzin – ABŞ, Çin və Almaniyanın ətrafında cəmləş və Rusiyanın azalan ixrac gəlirləri, məhdudlaşan kapital mişdir. Türkiyə hazırda əsasən Almaniya dəyər zənciri- idxalı imkanları onu deməyə əsas verir ki, pandemiyanın- nin bir hissəsi kimi çıxış edir. Azərbaycan isə bu dəyər yeni dalğaları ortaya çıxmasa belə, bu iqtisadiyyatların zəncirlərinin demək olar ki, heç birinin əhəmiyyətli dərə 2021-ci ildə ehtimal olunan bərpa prosesi daha çox ölkə cədə iştirakçısı deyildir. Əgər pandemiya sonrası dövrdə- daxili tələbin canlanması hesabına baş verəcəkdir. - bu dəyər zəncirləri yenidən fərqli konfiqurasiyada bərpa ediləcəksə, onda Azərbaycan üçün də bu yeni konfiqura Bəs belə bir şəraitdə Azərbaycan iqtisadiyyatının perspek- siyada öz yerini almaq imkanı ortaya çıxa bilər. Xüsusilə tivi necə görünür? Cədvəl 1-də də təqdim edildiyi kimi Dünya də nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın neft-kimya- Bankının proqnozları Azərbaycan iqtisadiyyatının bu il 2,6% ki- sənayesi məhsulları və enerji innovasiyaları vasitəsilə bu- çiləcəyini, 2021-də isə 2,2% böyüyəcəyini göstərir. Başqa sözlə dəyər zəncirlərinə inteqrasiya potensialı heç də az deyil desək, bu proqnoz belə, ölkə iqtisadiyyatının 2021-ci ildə pande dir. Onu nəzərə almaq lazımdır ki, müasir dünyada iqtisa miyadan öncəki vəziyyətini tam bərpa edə bilməyəcəyini ortaya diyyatların yüksək rəqabətliliyi, əhəmiyyətli dərəcədə bu qoyur. Eyni zamanda nəzərə almaq lazımdır ki, bu proqnozlar dəyər zəncirlərində iştirakdan asılıdır. say 40 | EcoVision

EcoVision

"Qanun layihələrinin müzakirəsindəMilli Məclisi İqtisadi siyasət, sənayeiş adamlarının və sahibkarlıq komitəsinin sədriiştirakını Tahir Mirkişilinin müsbət “EcoVision” qiymətləndiririk" jurnalına müsahibəsi kredit qoyuluşları 11.9% artıb. Bunlar kəmiyyət göstəriciləridir. İndi- isə keyfiyyət göstəricilərinə fikir verək. Ümumi iqtisadi azalma fonunda əsas is tehsal sahələrində artımın davam etməsi- müsbət haldır. Belə ki, qeyri-neft sənayesi və kənd təssərrüfatında artım dinamıka sının saxlanması istehsal, məşğulluq və- iqtisadi təhlükəsizlik baxımından mühüm- göstəricidir. Eyni zamanda, kənd təsərrü- fatında məhsuldarlığın artması, yeni me todların özünü müsbət tərəfdən göstər məsiÖtən mühüm dövr keyfiyyət ərzində göstəricisidir. biz həm də şəf- faflaşma prossesinin sürətlənməsi- nin şahidi olduq. T.M.

Bəli, digər mühüm bir keyfiyyət göstərici məhz şəffaflaşma prossesinin- getməsidir. Elektron qaimə ilə aparılan- dövriyyənin artımı iqtisadiyyatda şəf faflaşmanın əsas göstəricilərindən biri dir. Belə ki, son 5 ayda elektron qaimə ilə rəsmiləşən dövriyyənin həcminin 6.8% artması bu sahədə mühüm göstəricidir. Nəzərə alsaq ki, bu artım qeyri-neft ÜDM-- nin 2.5% azalması fonunda baş verib, onda prosesin dinamikliyi daha aydın gö rünür. Pərakəndə ticarət dövriyyəsinin- 1.7% azalmasına baxmayaraq, rəsmiləşən dövriyyənin 15.3% artması iqtisadaiyya tın ağarması yönümündə əsas keyfiyyət göstəcilərindən biri hesab edilməlidir. 1- Hörmətli Tahir müəllim, artıq iyun tarixinə özəl sektorun banklardakı 2020-ci ilin birinci yarısını geridə manatla cari hesablaşma hesabının qa- qoyduq. Pandemiya dövrünə təsadüf olunub və əhalinin epidemiyaya kütləvi lığı ötən ilin 1 iyun tarixi ilə müqayisədə edən 2020-ci ilin 6 ayının sosial-iqtisa- yoluxmasının qarşısı alınıb. - 39,2% artması bankdan keçən dövriy di göstəricilərini necə şərh edərdiniz? Qeyd edim ki, böhranlar dövründə yələrin artımının ağarmasını təsdiq edən- T.M. vacib olan kəmiyyət deyil, keyfiyyət də digər mühüm bir keyfiyyət göstəricisidir. - yişiklikləridir. Böhran zamanı iqtisadi- Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisə Hazırda dünyada görülən bütün rəqəmlərin azalması heç kəsdə təəccüb də ödəniş kartları ilə aparılan ölkədaxili tədbirlərə baxmayaraq koronavirus epi doğurmur və hətta gözləniləndir. Sta nağdsız əməliyyatların 37 faiz, elektron- demiyasının yayılması davam edir. Bu- tistik rəqəmlərə görə bu ilin 6 ayının ticarətin 53 faiz, internet bankçılığın isə epidemiyanın qarşısının alınması üçün nəticələrinə əsasən, ölkədə ÜDM 2.7%, 84 faiz artması ödəmə texnologiyaları- görülən məhdudlaşdırıcı tədbirlər para- qeyri-neft ÜDM-i 2.5%, əsas kapitala nın geniş tətbiqinin mühüm keyfiyyət- lel olaraq qlobal iqtisadiyyata, iqtisadi- yönəlmiş vəsait 2.7%, yük daşımalar- göstəricisidir. Beləliklə, keyfiyyət göstə münasibətlərə, o cümlədən neftin qiy 14.1%, sərnişindaşıma 28.7%, əhalinin ricilərinin iqtisadiyyatın əsas hərəkət mətinə mənfi təsirləri əsas iqtisadi risk- banklardakı əmanəti 11.2%, xarici ti- verici sahələrdə müşahidə olunması onu- lərdəndir. Əksər ölkələrdə olduğu kimi, carət dövriyyəsi 30% azalıb. Lakin kənd- deməyə əsas verir ki, ümumi azalmalar Azərbaycanda da koronavirus pandemi təsərrüfatı istehsalı 2.2%, qeyri-neft sə fonunda sağlam keyfiyyət dəyişikləri iq yasının yayılmasını məhdudlaşdırmaq nayesi 11.2%, informasiya və rabitə xid tisadiyyatın azalmalarını kompensasiya məqsədilə turizm, ticarət, ictimai iaşə mtələri 4.4%, dövlət büdcəsini gəlirləri edərək, gələcəkdə daha güclü artımın kimi sahələrdə xüsusi iş rejimləri tətbiq 15.5%, əhalinin nominal gəlirlər 0.6%, əsas dayaqları ola biləcəkdir. say 40 | EcoVision

32 EcoVision

Pandemiya dövründə iqtisadi inki- Tahir müəllim, bu il həm də Milli şafın davamlılığını təmin etmək üçün Məclis Azərbaycan ilə Türkiyə ara- - bu sahədə tədbirlərin görülməsi zə- sında Preferensial Ticarət Sazişini zamanda birgə həyata keçirilən enerji,- ruridir. Virusun iqtisadiyyata təsirini təsdiqlədi. Bu sazişdə nələr nəzərdə nəqliyyat layihələri hər iki ölkənin iq azaltmaq üçün hansı tədbirlər həyata tutulur? Sazişin məqsədi nədir? tisadiyyatlarının getdikca daha çox in- keçirilir? T.M. - teqrasiya olunduğunu deməyə imkan T.M. - verir. Türkiyə vətəndaşları üçün sadələş Preferensial Ticarət Sazişi Azər- dirilimiş visa rejiminin ləğv olunması Əvvəla onu qeyd edim ki, Azər- baycanla Türkiyə arasında imzalanmış yeni mərhələyə qədəm qoymuş iqtisadi baycan dövlətinin iqtisadiyyatda baş verə ən mühüm sənədlərdən biridir. Prefe əlaqələrin daha sürətlə inkişafına dəstək biləcək neqativ tendensiyaları layiqli qar rensial Ticarət Sazişinin məqsədi mallar olacaqdır. Ümumiyyətlə təcrübə göstərir şılamaq üçün zəruri iqtisadi və maliyyə üzrə tariflərin azaldılması və ya ləğv ki, insanların maneəsiz hərəkəti ölkələr- imkanlara malikdir. Bu imkanlar son 16 olunması, para-tariflərin və qeyri-tarif arasında kapitalın da sürətli hərəkətinə ildə artıb, çətin günlər üçün dövlətimizin maneələrinin ləğv olunması, iqtisadi təkan verir və bu isə öz növbəsində iqti və xalqımızın mənafeyinə xidmət edir. əlaqələrin harmonik inkişafı vasitəsilə sadiyyatın dinamik inkişafını təmin edir. Dövlət daim ən çətin vaxtlarda xalqın ticarətin genişləndirilməsi və təşviq 2019-cu ilin məlumatlarına görə, rifahının qorunmasına və özəl sektorun edilməsi, ədalətli rəqabət üçün əlverişli Türkiyə Azərbaycanın xarici ticarət- inkişafına öz dəstəyini göstərib. şərtlərin yaradılması, ticarətin davamlı- tərəfdaşları arasında ikinci yerdə durur. Pandemiyanın ölkə iqtisadiyyatına- artımı üçün proqnozlaşdırıla bilən və- Keçən dövr ərzində Azərbaycanla Tür təsirini qiymətləndirmək və müvafiq- təhlükəsiz mühitin yaradılmasıdır. Pre kiyə arasında xarici ticarət dövriyyəsi- tədbirlər görmək üçün Azərbaycan Pre ferensial Sazişin imzalanması Azərbay 33 faiz artaraq, 4,5 milyard ABŞ dollara zidenti Sərəncam imzalayıb. Bu məqsəd- canın qeyri-neft sektorunda ixracının çatıb. Azərbaycanın ixracında da Tür lə ölkə iqtisadiyyatına, makroiqtisadi- artmasında mühüm rol oynayacaq. Onu kiyə çox mühüm yer tutur. 2019-cu ildə sabitliyə, ölkədə məşğulluq məsələlə da qeyd edim ki, sazişdə 15 mal qrupu Azərbaycanın bu ölkəyə ixracı 36 faiz rinə və sahibkarlıq subyektlərinə pan üzrə hər iki ölkə arasında həm kvota, artaraq 2,9 milyard ABŞ dolları təşkil demiyanın mənfi təsirinin azaldılması- həm də rüsumun sıfıra endirilməsi ilə edib. 2017-ci ildən etibarən Azərbaycan ilə bağlı tədbirlərin maliyyələşdirilməsi- bağlıAzərbaycan-Türkiyə mühüm müddəalar öz əksini münasibət tapıb.- Türkiyə ilə xarici ticarət dövriyyəsində- üçün Nazirlər Kabinetinə 1 milyard ma- ləri uğurla inkişaf edir. Azərbay- hər zaman müsbət saldoya malik olub. nat vəsait ayrılıb. Sərəncam 4 istiqamət can-Türkiyə iqtisadi münasibətləri 2019-cu ildə bu saldo rekord şəkildə ar də xüsusi tədbirlərin görülməsini nəzər haqda nə deyə bilərsiniz? taraqTahir 1,2 müəllim,milyard ABŞ İqtisadi dollara siyasət, çatıb. sə- də tuturdu: pandemiyanın iqtisadiyyata T.M. naye və sahibkarlıq komitəsinin sədri təsirini qiymətləndirmək; sahibkarlıq kimi qanun layihələrinin müzakirə- subyektlərinə dövlət dəstəyi; məşğulluq Azərbaycan və Türkiyə əlaqələri sində iş adamlarının iştirakçılığını problemlərinin və sosial problemlərin- Ulu Öndər Heydər Əliyevin “bir millət,- necə qiymətləndirirsiniz? həlli; makroiqtisadi sabitliyin qorunub iki dövlət” kəlamına uyğun olaraq ən T.M. - saxlanması üçün tədbirlər planın ha- yüksək səviyyədədir. Bu gün Azərbay- - zırlanması. Qeyd edim ki, ayrılan vəsait- can Respublikasının Prezidenti İlham Biz komitə olaraq qanun lay ihələ ölkə ÜDM-nin 1,3 faizinə, büdcə gəlirləri Əliyev və Türkiyə Respublikasının Pre rinin müzakirəsində iş adamlarının işti nin isə 4,2 faizinə bərabərdir. Göründü zidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın səyləri rak etməsini müsbət qiymətləndiririk. yü kimi, dövlətimizin başçısı tərəfindən ilə ikitərəfli münasibətlərimiz uğurla Artıq bu sahədə uğurlu təcrübəmiz də müəyyən edilən dəstək istiqamətləri çox inkişaf etməkdədir. var. İlk dəfə olaraq Lombard fəaliyyəti geniş fəaliyyət sahəsini müəyyən edir. 2020-ci ildə Azərbaycanın Türkiyəyə- haqqında qanun üzərində işləyərkən bu- Dövlətlə yanaşı, özəl sektorun da belə yatırdığı xarici investisiyanın həcmi 20 təcrübədən istifadə etdik. Hesab edirəm- günlərdə daha çox sosial məsuliyyət- mlrd dollar çatacaq ki, hazırda da Azər ki, kifayət qədər uğurlu alındı. İş adam təşəbbüsləri ilə çıxış etməsi ölkəmizin baycan Türkiyə iqtisadiyyatına ən çox- ları tərəfindən gələn bütün təşəbbüs dayanıqlı inkişafının və cəmiyyətimi- investisiya yatıran ölkələrdən biridir.- lərə, müzakirələrə açığıq. Düşünürəm ki, zin rifahının qorunması üçün vacibdir: Türkiyə şirkətlərinin də Azərbaycan iq bu əməkdaşlıq həm də gələcəkdə qəbul Əminəm ki, görülən bu tədbirlər iqtisa tisdiyyatına yatırımları 14 milyard dol olunmuş qanunların daha səmərəli və diyyatımızı daha da gücləndirəcək. ları keçməkdədir. Bu rəqəmlər və eyni işlək olmasına xidmət etmiş olar. say 40 | EcoVision

33 EcoVision

- ise 2020’nin ilk çeyreğinde yavaşlayan ATİB Dergisi RöportajıÇin ihracatı Nisan ayından itibaren– toparlanmaya başlarken, ABD’de Mart- ayıyla başlayan aylık ihracat düşüşü an cak Haziran ayında toparlanmaya baş ladı. Avro Bölgesi’nde ise 2019 yılının ilk altı ayında 96 milyar avro dış ticaret DEİK Başkanı Nailfazlası verenOlpak bölgenin dış ticaret fazlası - salgının etkisiyle 2020’nin ilk yarısında 86 milyar avroya geriledi. Nisan ve Ma yıs aylarında Avro Bölgesi’nde ihracat ve- ithalattaki düşüşler bir önceki yılın aynı- dönemine göre %30’lara kadar yükse lirken Haziran ayında önlemlerin gevşe tilmesi neticesinde söz konusu daralma- oranları %10’lar seviyesine geriledi. Dünyanın birçok ülkesinde Nisan-Ma- yıs döneminde alınan sert önlemlerin- Haziran itibariyle gevşetilmeye başlan masıyla, ekonomilerde kısmi toparlan malar yaşanmış olsa da, birçok ülkede- artan koronavirüs vakaları sebebiyle- yaz aylarının sona ermesiyle tekrar kı sıtlayıcı önlemlerin alınmaya başlama- sı durumunda, ikinci çeyrekte yaşanan durgunluğun yılın son çeyreğinde tek rar yaşanabileceği öngörülüyor. - Türkiye ekonomisi ise Ağustos 2018 ile başlayan ekonomik dalgalanmanın ar- dından 2019 yılının son çeyreğinde tekrar güçlü bir büyüme dönemine girmişti. Koro navirüs salgınının Mart ayında Türkiye’de de görülmesi neticesinde, diğer ülkelerde- olduğu gibi ülkemizde de alınan önlemler Pandemiden dünya ülkeleri ve Tür- neticesinde ekonomik aktivite göstergele- kiye ne kadar etkilendi? Koronavirü- - rimizde yavaşlama yaşandığını gördük. sün global ekonomiye etkileri nelerdir? sektörlerini durma noktasına getirdi. Mart ayında alınan önlemlere rağ N.O.: - Nisan-Mayıs aylarında salgının mer men 2020 yılının ilk çeyreğinde %4,5- - kezinin Çin’den Avrupa’ya kayması bu büyüyerek G20 ülkeleri arasında en hızlı Aralık 2019 sonunda Çin’de or- süreçte ise Çin’in salgını yendiğini ilan büyüme oranını yakalayan Türkiye eko taya çıkan koronavirüs salgını, Çin eko etmesi arz kaynaklı sıkıntıları nispeten- nomisinin, yılın ikinci çeyreğinde dünya nomisinin 2020’nin ilk çeyreğinde vi- azaltırken hizmet ve dayanıklı tüketim genelinde olduğu gibi bir nebze daralma rüse karşı alınan önlemler neticesinde- mallarına olan talepte küresel daralma yaşaması muhtemel. - ciddi anlamda olumsuz etkilediğine şa- ların yaşanmasına neden oldu. Ancak Haziran ayı itibariyle gerek- hit oldu. Söz konusu önlemler neticesin ABD ve Avro Bölgesi’nde maliye ve- önlemlerin gevşetilmesi gerekse de Eko de Çin ekonomisi, 2020’nin ilk çeyreğin para otoritelerinin benzeri görülmemiş nomik İstikrar Kalkanı, İşe Devam Kre- de %6,8 daralarak 1990’lardan bu yana teşviklerine karşın bu ülkelerde işsiz disi gibi Hükümetimiz tarafından alınan- ilk kez daralma yaşamış oldu. Dünyanın- lik ciddi ölçüde artarken, ekonomilerin- ekonomiyi canlandırıcı önlemler netice üretim üssü olarak nitelendirilen Çin’de de 2009’da yaşanan küresel krizdeki- sinde Haziran ve Temmuz aylarında eko- ortaya çıkan COVID-19’un, tedarik zinci- yavaşlamanın çok daha ötesinde daral nomimiz ciddi ölçüde bir sıçrama yaşadı. rini olumsuz etkilemesi neticesinde, bu malar yaşadığına gördük. Salgının etki- Her ne kadar Türkiye ekonomisi açı dönemde dünya ekonomilerde arz kay siyle ABD ekonomisin 2020 yılının ikinci- sından büyük öneme sahip olan turizm- naklı sıkıntılar ortaya çıktı. çeyreğinde %9,5 daralırken Avro Bölge sektöründe pandemi sebebiyle ciddi Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemi- si’nin ise daralma %15 seviyesinde ger- ölçüde kayıplar yaşanmış olsa da erte ilan etmesi ve akabinde Çin haricindeki çekleşti. Buna karşın, Çin 2020 yılının lenmiş talebin ve düşük faiz oranlarının büyük ekonomilerde alınan sokağa çık ilk çeyreğindeki yıllık bazda rekor da iç talebi canlandırması sebebiyle yılın ma yasakları, işletmelerin faaliyetlerine ralmasını (%-6,8) ikinci çeyrekte %+3,2 ikinci yarısında Türkiye ekonomisinin- ara vermesi gibi önlemler ise özellikle büyüyerek kısmen de olsa telafi etti. yavaş da olsa toparlanma yaşaması ve turizm, ulaşım, lokantacılık gibi hizmet Dış ticaret açısından ele aldığımızda G20 ülkeleri arasında ilk çeyrekte oldu say 40 | EcoVision

34 EcoVision

- - ğu gibi yıl genelinde de büyümede üst Afrika’ya kadar uzanan geniş bir pers ra göre salgının etkilerinin kısa sürede- sıralarda yer almasını bekliyoruz. Bu pektifte, küresel ekonomi ve ticareti ne geçmesi durumunda dünyada ekonomik bağlamda, Türkiye ekonomisinin 2020 lerin beklediği, ivedilikle neler yapmamız- aktiviteler yavaş da olsa eski haline gele- yılını ufak da olsa pozitif bir büyüme ile gerektiğini ele aldık. Devletimiz ve ilgili cek olmakla birlikte salgın öncesi döneme kapatacağınıPandemi sürecini düşünüyoruz. ve küresel ticare- Bakanlıklarımız ile sürekli istişarede bu göre dünya ekonomisinde önemli deği- tin geleceğini değerlendirir misiniz? lunarak, Türk iş dünyası adına çarkların şimler yaşanması bekleniyor. N.O.: - dönmesi ve istihdamın korunması için- Uluslararası raporlarda, salgının etki çözüm önerilerimizi ortaya koyduk. siyle, tedarik zincirlerinin kısalacağı ve Koronavirüs salgını, tüm insan Ekonomi ve ticaret açısından değer Avrupa ülkelerinin yakın yerlerde üretim- lık üzerinde yıkıcı sonuçlar doğuran ve- lendirdiğimizde ise; tedarik zincirinin- yapmayı tercih edeceği belirtilirken bu küresel ölçekte dünyayı tehdit eden çok kopmaması, finansmana erişim kolaylığı eğilimin Türkiye’nin yıldızının parlama- boyutlu bir pandemi. Dolayısıyla, dün ve tabii ki yerli üretimin ne kadar kıy sına yol açacağı ifade ediliyor. Türkiye’nin yanın neresinde olursanız olun, son 20 metli olduğunu bir kez daha anladık. Yeni toplam ihracatının salgın sonrası dönem- yıldır zirve yapan küreselleşmenin de normal dönemde özellikle sağlık, tarım de yıllık bazda ciddi oranda artacağı etkisiyle birlikte günlük yaşam, tüketim ve gıda gibi hayati alanlarda ülkelerin- tahmininde bulunuluyor. Bu değerlen- alışkanlıkları ve ekonomik aktivite gibi- önce kendi kendine yetebilmesi hayati dirmelerin ötesinde, Türkiye’nin önemli pek çok alanda insanlık yeni bir sürece önem taşıyor. AB ülkelerinin dahi, teda fırsatlara ve potansiyellere sahip olduğu adım attı. Yani daha önce tecrübe et rik zincirini ve üretimlerini daha yakın nun altı çiziliyor. Özellikle, dijitalleşme ve mediğimiz ve sürecin getirdiği pek çok coğrafyalara taşımak istemesi işte tam e-ticarette dünyanın en iyisi konumuna değişimi ancak yaşayarak öğrendiğimiz da bu yüzden. Dolayısıyla tedarik ağının doğru Türkiye adım adım ilerliyor. zorlu bir dönemden söz ediyoruz. hiçbir koşulda sekteye uğramaması ve Salgının en önemli sonuçları arasında; Özellikle iş hayatında yeni çalışma- risklerin en aza indirilmesi artık daha da başta Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm- koşulları belirlerken, dijital disiplinleri- önemli. Dolayısıyla yeni normal olarak- dünya genelinde tedarik zincirlerinin tek- maksimum seviyede kullanmaya başla ifade edilen dönemde, dünyanın büyük bir kaynağa bağlı olmasının ve lojistik an dık. Öncelikle sosyal mesafenin korun bir kısmının globalleşmeden ziyade glo lamında uzak coğrafyalardan teminin edil ması ve maske kullanımının yanı sıra, kalleşmeye yöneleceğini düşünüyoruz. mesinin yanlışlığı ortaya çıktığı için, yeni- artık toplantılar, forumlar ya da fuarlar- Ve elbette biliyoruz ki, yeni dönemin- stratejilerin artık daha kısa mesafelere ve dahi online olarak gerçekleşiyor. Kısıtlı kazananları, tedarik ve arz zincirini kaynak çeşitlemesine doğru kayacağı ön- seyahat ile evden çalışma ya da dönüşüm kopartmadan muhataplarına güven ve görülüyor. Dolayısıyla, hep ifade ettiğimiz lü ofis kullanımı gibi riski en aza indiren renler olacak. Önümüzdeki dönemde,- Türkiye olarak Çin ve Avrupa ekonomile çözümlerle, yeni normale adapte olduk. Türkiye ve diğer ülkelerin en çok ihtiyaç rinin arasında en yetkin alt yapıya sahip Yaşanan bu değişimin elbette küresel duyacağı konu; güven inşa etmek olacak- olduğunu ifade ettiğimiz konumumuzun ekonomi ve ticarette de yeni bir dönüşüm tır. Bu süreçte hangi ülke yatırımcılara stratejik anlamda net bir şekilde ortaya- getirdiği çok açık. Biz de bu olağanüstü daha fazla güven verir ve ekonomi, tica çıktığını gördük. Bu noktada, önümüzdeki ve daha önce tecrübe etmediğimiz zor ret ve üretim açısından ne kadar güçlü dönemde, firmalarımız için hem yurt dışın- süreçte; Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu- bir şekilde ayakta kalırsa, kimler tedarik da şirket evlilikleri ve şirket satın almaları (DEİK) olarak, kendi uzmanlık alanımız zincirini en iyi şekilde yönettiğini ispat hem de ülkemize yabancı yatırımların ar- olan ticari diplomasi ekseninde, dünya- ederse, paranın ve yatırımın gidişatı o tışıyla devam devam edeceğini bekliyoruz.- nın dört bir yanındaki paydaşlarımızla yöne doğru olacaktır. - Türk iş dünyasının dışa açılan pence- bilgi alışverişine odaklandık. Dijital plat- Türkiye olarak bu süreçte salgının resi DEİK olarak, 146 İş Konseyimiz ile ül formlarda düzenlediğimiz webinarlar kontrol altına alınmasında gösterdiği ba- kemiz adına üstlendiğimiz ticari diploma ile farklı coğrafyalardaki kanaat önder şarılı süreçle birlikte ekonomik anlamda- si misyonumuzu, önümüzdeki dönemde leriyle tecrübe paylaşımında bulunduk. da salgının etkilerinin kısa sürede berta de aynı şekilde sürdürecek ve daha fazla Güney Kore’den İtalya’ya, ABD’den Güney raf edileceğine inanıyoruz. İyi senaryola ticaret için çalışmaya devam edeceğiz. say 40 | EcoVision

35 EcoVision

“Muganbank” ASC-nin Baş Direktoru Elnur Abbasovun EcoVision jurnalına müsahibəsi

Koronavirus COVID-19 enerji daşı- yıcılarının dünya səhm bazarına və bütünlükdə iqtisadiyyata necə təsir göstərib? E.A.: - İlk olaraq sizi və oxucularınızı öz adımdan və Muğanbank ailəsi adın dan salamlayır və gəldiyiniz üçün sizə təşəkkür edirəm. Sualınız gəldikdə isə, çox maraqlı və aktual sualdı. Ümumilikdə, COVID-19- pandemiyasının qlobal iqtisadiyyata- təsirlərini, dünya müharibələrinin fə sadları ilə müqayisə etsək bəlkə də ya nılmarıq. Belə ki, gördüyümüz, haqqında oxuduğumuz iqtisadi böhranlar adətən birtərəfli yəni ya enerji, ya maliyyə və yaxud da iqtisadiyyatın hər hansı bir hissəsinə bağlı olur. Təsirləri isə azalan xətt üzrə iqtisadiyyata yayılır. Amma COVID-19 pandemiyasının yaratdığı- böhran ənənəvi maliyyə və ya enerji bohranlarından fərqli olaraq bütün dün ya ölkələrini, və eləcə də kiçik istisnalar (İT, loqistika, online ticarət və.s) olmaqla- iqtisadiyyatın bütün sahələrini iflic edə- bildi. Müəyyən dövrlərdə dünya birjala- rında enerji daşıyıcılarının qiyməti ta mağa xidmət etsə də, ümumilikdə itkilər ğun layihələr hazırladıq, dövlətin təşkil rixi minimuma endi, ticarət, istehsal, tu qaçılmaz oldu. Digər tərəfdən də nəzərə etdiyi layihələrə qoşulduq. Beləcə birgə,- rizm, nəqliyyat, xidmət və s kimi sahələr almalıyıq ki, bu böhram zamanı iqtisadi çalışaraq yaranmış çətinlikləri arxada fəaliyyətlərini ya tam dayandırdı ya da itkilərə gedilməsi hesabına (#evədqal- qoymağa çalışırıq. Ümumilikdə çox pozi zəruri ehtiyacları ödəmək üçün çalışdı. və s.) insani itkilərinin sığortalanması tivikNecə və gələcək düşünürsünüz, üçün çalışırıq. bazarda nü- Bu mənada COVID-19 pandemiyasının baş verirdi. Bu mənada iqtisadi itkilə munəvi müştərilərin sayı azalıbmı? dünya iqtisadiyyatına mənfi təsirlərinin ri qəbul olunan və dözülən saymalıyıq. E.A.: gözləniləndən də daha böyük olacağını Pandemiyanın Muğanbanka təsirlərinə - deməkBəs mümkündür.pandemiya Muğanbanka hansı gəldikdə isə, ölkə iqtisadiyyatının, daha- Nümunəvi müştəri dedikdə- çətinliklər yaradıb və onların öhdə- dəqiq bank sektorunun qarşılaşdığı risk ödənişqabiliyyətli müştəri nəzərdə tu- sindən necə gələcəksiniz? və çətinliklərlə Muğanbank da qarşılaş turuqmu? Əgər belədirsə onda müştə E.A.: - dı. Bank sektorunun digər iştirakçıları rilərin nümunəvi olması üçün ilk növbə ilə yanaşı böhrana qarşı birgə mübarizə də bank da çalışmalıdır. Onlar çətinliyə COVID-19 pandemiyasının təsir- apardıq. Bu dövlərdə çətinliklə üzləşən düşəndə onların yanında olmaq, birgə- ləri dünya ölkələri ilə yanaşı Azərbaycan- müştərilərimizə dəstək olduq. Gəlirlərin həll yolları tapmağa çalışmaq, lazımı iqtisadiyyatından da yan keçmədi. Azər- azalması/itirilməsi üzündən gecikməyə- zamanda lazımı dəstək vermək müştə baycan hökümətinin ayırdığı böhran pa düşən müştərilərimizə sərfəli şərtlərlə rinin inkişafına və nümunəvi olmasına ketləri vəziyyəti kifayət qədər yumşalt güzəştlər təklif etdik. Pandemiyaya uy birbaşa xidmət edir. Muğanbank olaraq say 40 | EcoVision

36 EcoVision

- - məhz bu cür prinsiplər əsasında işləmə ründə hamının stres yaşadığı dövrdə,- Belə ki, “Muğanbank” ASC Hub yara- miz, müştərilərlə münasibətlərimizi- sərt karantin vaxtında bank işçiləri dıcısı olaraq, bu ekosistemin çalışmasını- “biznes partnyor”u səviyyəsindən daha- qorxmadan, əzmlə təhlükəsizlik təd- təmin edəcək, hub üzvləri arasında qar üst səviyyəyə qalxmasına kömək et birlərinə əməl etməklə çalışdılar. Onlar- şılıqlı faydalı biznes əlaqələrinin qurul- mişdir. Həmişə olduğu kimi indiki hal üçün bütün lazımi vasitələri təmin et ması üçün öz dəstəyini göstərəcək. Ən da da müştərilərimizə qayğı ilə yanaşıb dik. Zaman keçdikcə insanlar artıq mas əsası isə Hub yaradıcısı olaraq Muğan- onların çətinliklərini birgə həll etməyə ka, əlcək geyinməyə alışdılar. Tamamilə bank, “Maliyyə Hub”-a qoşulmuş fiziki- çalışırıq. Düzdür ümumilikdə hazırki doğrudur ki, günün qəhrəmanlarından şəxs sahibkar və hüquqi şəxslərə dövriy iqtisadi şərtlər bazarda müştərilərin- biridəYeni banklar layihələriniz oldu. barədə nə deyə yələrindən asılı olaraq aylıq əsasda ma maliyyə vəziyyətinin çətinləşməsinə bilərsiniz? liyyə dəstəyi göstərəcək. mənfi təsir edib amma onların nümunə- E.A.: “Muganbank – Maliyyə Hub”-ın əsas vi olma potensialı daima qalır. Baklar üstünlüklərindən biri də “FinHub”-a- lazımı vaxtda lazimi dəstəyi göstər Qeyd etdiyim kimi, pandemiya qoşulmuş üzvlərə bir aydan üç aya kimi məkləPandemiyanın bunu edə bilər. yaratdığı çətinlik- dövründə müştərilərimizə və əhaliyə- ödənişsiz maliyyə-mühasibat xidmətlə- ləri nə vaxta aradan qaldırmaq müm- dəstək olmaq üçün müxtəlif layihələrə rinin göstərilməsidir. Ödənişsiz maliyyə- kün olar? Bu barədə nə düşünürsü- qoşulduq və ya start verdik. Qoşuldu xidmətlərinin müddəti vergi ödəyicisi nüz? ğumuz ilk layihə həssas əhali qrupları nin növündən asılı olaraq aşağıdakı qay E.A.: arasında özünüməşğulluğunun təşkilinə- •dada Fiziki dəyişəcək. şəxs sahibkarlar - 3 ay - köməklik göstərilməsi ilə bağlı idi. Belə • Hüquqi şəxslər (mənfəət və ya sa- Çox maraqlı və çətin sualdır. ki, Azərbaycan Respublikasının Prezi dələşdirilmiş vergi ödəyiciləri) - 2 ay Belə ki, bu böhran sanki dünya ölkələ denti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü • Hüquqi şəxslər (ƏDV ödəyiciləri) - 1 ri üçün bir dayanıqlıq testi oldu. Daha- ilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi- ay dayanıqlı ölkələr daha çox tab gətirə Nazirliyi, Mərkəzi Bank və Azərbaycan bildilər. Pandemiyanın yaratdığı çətin Banklar Assosiasiyası tərəfindən yara - likləri aradan qaldırmaq da ölkələrin dılan bu layihəyə Muğanbank ASC ilk- iqtisadi, siyasi, idarəetmə güclərinə- qoşulanlardan olmuşdur. Bundan əlavə FinHub layhəsi çərçivə- uyğun baş verəcək. İlkin mərhələlərdə Hazırda da davam edən layihə çərçi sində startaplara xüsusi dəstək nəzərdə iqtisadiyyatı bərpa etmək üçün “pande vəsində “Muğanbank” ASC tərəfindən- tutulur. Belə ki, fəaliyyətin ilk illəri star miyaya qalib gəlməliyik” kimi tezislər sosial həssas əhali qruplarına aid olan taplar üçün həyatda qalmaq dövrü hesab- səsləndirilidisə də, sonrakı dövrlərdə müxtəlif peşə sahiblərinə dəstək göstə- olunur. Bu baxımdan, FinHub layihəsinə “pandemiya ilə yaşamağa öyrəşmək” rilərək onların biznes fəaliyyətlərinə qoşulan startaplara (fəaliyyəti iki il kimi anlayışlar ortaya çıxmağa başladı.- başlanılnmasına və ya təkan verilmə- dən az olan şirkətlərə) həm maddi, həm Yəni, pandemiyanın fəsadlarını aradan- sinə dəstək göstərilir. də endirimlər baxımından özəl dəstək qaldırmaq üçün ona qalib gəlməyi göz Bundan əlavə pandemiya dövründə ki göstəriləcək. Eyni zamanda startaplar- ləməyə ehtiyac yoxdur. Pandemiya şərt çik və orta biznes sahiblərinin xərclərinin FinHub üzvləri arasında öz bizneslərini lərinə uyğunlaşmalı, bununla yaşamağı- azaldılması istiqamətinə onlara dəstək- inkişaf etdirmək, netvorkinq, təqdimat öyrənməli, pozitivə köklənib yaranmış olmaq üçün “Muganbank Maliyyə-Hub” lar və s. kimi üstünlüklərdən istifadə çətinlikləriPandemiya aradan dövründə qaldırmağa qəhrəman çalış- layihəsinə də start verdik. Yeni layihə ki edə biləcəklər. lardanmalıyıq. biridə bank işçiləri oldu. Siz çik və orta sahibkarlara hərtərəfli dəstəyi Sonda isə onu qeyd etmək istəyirəm- işçilərin təhlükəsizliyini necə təmin özündə ehtiva edən bir ekosistem olacaq. ki, davamlı və birgə çalışmalarımız bizə- etmisiniz? Müxtəlif tərəfləri özündə birləşdirəcək- həm cari və həm də gələcək müştəriləri E.A.: - FinHub layihəsi Hub daxilində şirkətlərin mizə yüksək səviyyədə xidmət göstər sərfəli şərtlərlə öz bizneslərini inkişaf et məyimizə kömək edəcək! Bəli, virusun ilk başlanğıc döv dirməyinə xidmət edəcək. say 40 | EcoVision

37 EcoVision

MGM Group şirkətinin direktoru Muhammed Güvenin “EcoVision” jurnalı üçün müsahibəsi

Hörmətli Muhammed bəy, ATİ- B-in “EcoVision” jurnalına müsa- - - hibəyə vaxt ayırdığınız üçün Sizə ki mənim Azərbaycanda 30 illik bir görüb işimizi davam etdiririk. Bizim- təşəkkür edirik. Zəhmət olmasa keçmisim var. Tələbəlik illərim bu Gəncədəki və Bakıdakı layihələrimi ilk öncə şirkətlə bağlı oxuculara rada keçib, sonrada iş həyatı. Mən- zin davam etməsi bizim işimizdə irə məlumat verərdiniz. Azərbaycanın inkişafını gözlərimlə- liləyişSizin oldu. fikrinizcə pandemiyadan M.G.: görüb, yaşamış insanam. Biznesi sonra Azərbaycan iqtisadiyyatı- - mi də həm Türkiyə, həm Azərbay nın inkişafı necə olacaq? MGM Group 2000-ci illərdən- canda qurmaqdan çox məmnunam. M.G.: - burada fəaliyyət göstərməyə başla Türkiyədən sərmayə qoyanlarla- mışdır. Həm Türkiyədə, həm Azər da biz biznes qurmuşuq. Dünyagöz Mənim fikrimcə yalnız Azər- baycanda inşaat, səhiyyə, turizm xəstəxanasının Azərbaycana gəl baycan deyil, dünya iqtisadiyyatında sektoru olaraq fəliyyət göstəririk. məsinə vəsilə olanlardan biri mən böhran olacaq. Əlbəttə ki, güclü döv Bakıda böyük layihələrdə imzamız olmuşam, hətta ortaq idim onlarla.- lətlər bunun öhdəsindən gələcəklər. var. Azərbaycan fəaliyyət sahəmiz Daha sonra ayrıldıq, səhiyyə olaraq- ZəifYeni olanlar biznesə isə məğlub başlayanlara olacaq. han- daha çox Bakı və Gəncəni əhatə edir. fəaliyyətimizi sadəcə göz deyil, este sı məsləhəti verərdiniz? Hal-hazırda elektrik mexaniki olaraq tik, diş olaraq davam etdirdik. Tür- M.G.: Bakının ən böyük layihəsi olan Baku kiyədə tanınmış diş klinikası olan - Tower layihəsini işləyirik. İstanbul “Dent Club”u da Azərbaycana gətir Ticarətdə ilk öncə dürüstlük da inşaat, turizm sektoru olaraq bir dik.Pandemiyanın sizin işinizə təsi- və fədakarlıq vacib şərtdir. Yorulma neçəAzərbaycanda layihəmiz var. işləməkdən ri barədə nə deyə bilərsiniz? danATİB çalışsınlar. üzvlərinə nə demək istər- məmnunsunuz? M.G.: - diniz? M.G.: - M.G.: - Bizim turizm və qida sekto- - Əlbəttə, Azərbaycanla bir- runa zərər verdi, amma inşaat sekto Pandemiya dövründə hər millət iki dövlətik. Biz artıq iki döv runda işimizi bir o qədər də ləngit kəsin ehtiyatlı olmasını məsləhət gö lət arasında fəxri elçi kimiyik. Çün mədi. Bizdə hamı kimi tədbirlərimizi rürəm. say 40 | EcoVision

38 Üzvlük

QIZIL ÜZV GÜMÜŞ ÜZV -

“Anadolu Vizyonu Kurs Destek Ve Turizm Sanayi Ticaret Ano "Norm Otomasyon Elektromekanik ithalat ihracat Sanayi ic ve nim Şirketi”- nin Azərbaycan Respublikasındakı Nümayəndəliyi O.s.Ticaret Limited" Istanbul Reklam Market IRM Tesla Group "Azərbaycan Koka Kola Bottlers Ltd." MMC Vəfa Ev Tekstil Azercell Telecom MMC Veir Solutions Fze Biləv İnşaat Veir Solutions Fze Borusan Makina ve Güç Sistemleri A.Ş. Ericson İmprotex MMM\498 02 34 birbasa İstanbul Çarşı Import Export Ltd Hilton Otel KPMG in Azerbaijan MGM Group M - B Group MMC "Nareks" MMC ''PAŞA Bank'' ASC “PAŞA Həyat Sığorta” ASC Pozitiv Konsaltinq MMC Real Cleaning "RR Group of Companies" MMC “Schneider Electric Middle East Projects” Triton MMC YapıKredi Bank Ziraat Bank Azərbaycan ASC

• • • STANDART• ÜZV • • Albatros Health Care MMC • “Bayce” Limited şirkəti (Beta Qida • Mesut Ofis Mebeli MMC (ZİVELLA) • AtaHoldinq ASC • şirkəti) • Miray MMC Akyıl İmre • “Business Servis Center” LTD • Muğanbank Aslanoğulları Endüstriyel Mutfak- • "Büro Veritas Azeri" MMC • ORIFLAME Tesisat İmalat Gida Tekstil İthalat- • CJ İCM FZCO • R.İ.S.K. Elmi-İstehsalat Şirkəti İhracat Sanayi Ve Ticaret Ltd Şirkə • “Capital Nyus” MMC • TAC MMC • tinin Azərbaycan Respublikasinda • Ejot • TAIS IKF • kı filialı • Erickson Azərbaycan • Tekfen İnşaat ve Tesisat A. Ş • AtaSığorta ASC • Farmetik MMC • Türk Hava Yolları • AXA MBASK • Days Hotel Baku • Turquoise MMC • AVİS - RENT A CAR • Divan Express Hotel • "ZENIT TOUR" MMC • AZERSUN • DünyaGöz Xəstəxanası İnnes MMC • Aramex • Güven Tour - • "Nabucco Memarlıq və İnşaat" • Alex Express MMC Iteca Caspian LLC MMC Bazarstore QTSC L.B.Audit Xidməti MMC (Consul VTL log Logistic Bakı Atatürk Litseyi ting )

- ATİB-ə• Yeni biznes üzvlük əlaqələrinin nə formalaşdırılması verir: ATİB-in• ATİB-in Nizamnaməsinə üzvlük əsasənşərtləri: üzv olacaq hüquqi və • Şirkətinizin daha yaxşı tanıdılması fiziki şəxsin və ya xarici şirkətin təmsilçiliyinin Azər • Ən son informasiyanın əldə edilməsi baycanda fəaliyyət göstərməsi • Hər iki ölkədə biznes etiketi və ənənələri • Dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamənin surəti və- ilə tanışlıq ATİB-ə üzvlük blankı (üzvlük blankı əlavə edilir) • Müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsində • Birliyə illik üzvlük haqqı olaraq 1200 manat ödənilmə iştirak si. Ödəmə hissə-hissə də həyata keçirilə bilər.

say 40 | EcoVision

39 Üzvlük

ATİB üzvləri arasında 3 növ üzvlük dərəcəsi mövcuddur. Üzvlük dərəcələri və onlardan irəli gələn üstünlüklər aşağıda göstərilib.

• • • ATİB üzvləri arasında daimi biznes əlaqələri; • Qanunvericilikdə dəyişikliklər haqqında daimi məlumat; Standart• ATİB-in təşkil etdiyi müxtəlif ÜZV tədbirlərdə - (səhər1200 yeməyi, işgüzar AZN nahar, axşam ziyafətləri, konfranslar) iştirak; • Öz təşkilatınız haqqında tədbirlərimizdə və ya internet səhifəsində məlumatın təqdimatı; • "EcoVision" jurnalında üzvlərimizin müxtəlif məlumatlarının dərc olunması; • Tədbirlərdə və "EcoVision" jurnalında reklam və sponsor məlumatlarının yayılması; Azərbaycanda biznes mühitinin təkmilləşdirilməsi üçün dövlət orqanları və ATİB üzvləri arasında körpü rolu; ATİB üzvlərinin xüsusi endirim kartları ilə təşkilatlar arasında endirimlərdən istifadəsi.

• • • ATİB üzvləri arasında daimi biznes əlaqələri; Qanunvericilikdə dəyişikliklər haqqında daimi məlumat; Gümüş• ATİB-in təşkil etdiyi ÜZV müxtəlif tədbirlərdə – 1500 (səhər yeməyi, işgüzarAZN nahar, axşam ziyafətləri, konfranslar) iştirak; • Öz təşkilatınız haqqında tədbirlərimizdə və ya internet səhifəsində - məlumatın təqdimatı; • "EcoVision" jurnalında üzvlərimizin müxtəlif məlumatlarının dərc olun- ması; • Tədbirlərdə və "EcoVision" jurnalında reklam və sponsor məlumatları nın yayılması; • Azərbaycanda biznes mühitinin təkmilləşdirilməsi üçün dövlət orqanları- və ATİB üzvləri arasında körpü rolu; ATİB üzvlərinin xüsusi endirim kartları ilə təşkilatlar arasında endirim Əlavələr:lərdən istifadəsi.

• İşgüzar naharlarda, konfranslarda Rall upların pulsuz yerləşdirilməsi; • İşgüzar naharlarda 2 nəfərin pulsuz iştirakı; • İdarə heyətinin iclaslarında ildə 4 dəfə iştirak.

• • • ATİB üzvləri arasında daimi biznes əlaqələri; Qanunvericilikdə dəyişikliklər haqqında daimi məlumat; Qızıl• ATİB-in təşkil ÜZV etdiyi müxtəlif – tədbirlərdə 2000 (səhər yeməyi,AZN işgüzar nahar, axşam ziyafətləri, konfranslar) iştirak; • Öz təşkilatınız haqqında tədbirlərimizdə və ya internet səhifəsində - məlumatın təqdimatı; • "EcoVision" jurnalında üzvlərimizin müxtəlif məlumatlarının dərc olunma- sı; • Tədbirlərdə və "EcoVision" jurnalında reklam və sponsor məlumatları nın yayılması; • Azərbaycanda biznes mühitinin təkmilləşdirilməsi üçün dövlət orqanları- və ATİB üzvləri arasında körpü rolu; ATİB üzvlərinin xüsusi endirim kartları ilə təşkilatlar arasında endirim Əlavələr:lərdən istifadəsi.

• İşgüzar naharlarda, konfranslarda Rall upların yerləşdirilməsi; • İşgüzar naharlarda 2 nəfərin pulsuz iştirakı; • Bütün tədbirlərimizdə loqonun təqdimi (sponsor kimi); • İdarə heyətinin iclaslarında ildə 4 dəfə iştirak.

say 40 | EcoVision

40 Yeni üzvlər

“Alex Express” MMC ATİB

“Alex ailəsinə Express” MMC yeni Azərbaycan üzv Respuboldu.- yazışmalarını, reklam məhsullarını hədiyyə, ATİB ailəsinə likasınınyeni İqtisadiyyat üzvlər Nazirliyi tərəfindən qəbul bağlamalarını innovativedildi həll yollarımız və verilən № İN/L – 282/2019 Saylı Lisenzi- texnologiyamız sayəsində sürətli və etibarlı yaya əsasən sürətli poçt daşınma xidməti şəkildə çatdırmaqdır. göstərir. Məqsədi dövlət orqanları, holdinglər, Banklar, təşkilatlar, şirkətlərin, sığorta şirkət- Alex Express MMC Sürətlə bö- lərinin, məhkəmə icra orqanlarının bildiriş yüməyə davam edir. məktublarını, səfirliklərin, sənədlərini, işgüzar

“M + B GROUP MMC” ATİB

"M+B" GROUP MMC - Bitki mühafizə şirkətikimyəvi maddələrin ailəsinə idxalını, tikinti-inşaat, yeni vasitələrininvə aqrokimyəvi maddələrin mal material satışı və beynəlxalq Dəmir üzvidxalını, oldu. tikinti-inşaat, mal material satışı yolu, Gəmi və Avtomobil yolu xidmətidir. ilə yanaşı hamdə idxal, ixrac və tranzit Geniş xarici tərəfdaşlar şəbəkəsi yükləri istiqamətlər üzrə yüklərə kompleks şəkildə "qapıdan qapıya qədər" çatdırmağa, yükün xidmət göstərilməsi üçün 2015-ci ildə xüsusoyyətlərini - ölçü, tranzit vaxtı və yaradılmış Group şirkətidir. 2015- ci ildən qiymətini nəzərə alaraq ən optimal nəql "M+B" GROUP MMC Ukrayna, Rusiya Fede- üsulu, marşrut seçməyə imkan verir. rasiyası, Orta Asiya ölkələri eləcə də Şərqi "M+B" GROUP MMC şirkətinin iş prinsi- Avropa və Baltikyanı ölkələr, Belarus və pi - əməkdaşların yüksək səriştə təcrübəsi Qafqaz ölkələri arasında yük dövriyyəsi sayəsində optimal marşurutların seçilmə- üzrə beynəlxalq nəqliyyatda öz mövqeyini sində peşəkar fəaliyyətin əlaqələndirilməsi qorumaqdadır. yolu ilə əldə edilən yüksək keyfiyyətli "M+B" GROUP MMC şirkətinin əsas fəaliy- logistika xidmətləridir. yəti bitki mühafizə vasitələrininvə aqro-

İHRACAT SANAYİ VE TİCARET LTD ŞİRKƏTİNİN

AZƏRBAYCANASLANOĞULLARI RESPUBLIKASINDAKI ENDÜSTRİYEL bar, un məmulatları (sex,dükan)FİLİALI fast food, ATİBMUTFAK ailəsinəTESİSAT İMALAT yeni GİDA üzv TEKS oldu.- catering, quru təmizləmə, əyləncə mərkəz- TİL İTHALAT İHRACAT SANAYİ VE Tİ- ləri, ticarət mərkəzləri, dövlət idarələri, CARET LTD ŞİRKƏTİNİN AZƏRBAYCAN xəstəxanalar və bir çox ticarət sahələrinə RESPUBLIKASINDAKI FİLİALI ” firması uyğun avadanlıqların satışını, layihələndir- olaraq , Bakı şəhərində 20 ildən çoxdur ki, məsini, montaj xidmətlərini edir. firmada xidmət göstərir. Hal hazırda Bakıda “VİTAL” Türkiyə, Almaniya, İtaliya, İspaniya isteh- ÖZTİRYAKİLER " FİMAK " firması olaraq öz salı olan malları tapa bilərsiniz. Satmış ol- mağazalarını açmışdır. Mağazada müxtəlif duqları avadanlıqları ünvanlara çatdırılma çeşiddə, istənilən sahəyə uyğun avadanlıq- və quraşdırılma xidmətlərini də göstərirlər. lar satılmaqdadır. Şirkət otel, restoran, şad- Aldığınız avadanlıqlara 1 il zəmanət verilir. lıq sarayı, uşaq bağçası, super market, kafe,

say 40 | EcoVision

41 Ad günləri Ad günləri siyahısı Noyabr Sentyabr Oktyabr B.e. Ş. B. B.e. Ç.a. Ç. C.a. C. Ş. B. Ç.a. C.a. C. Ç. C.a. B.e. Ç.a. Ç. C. 5 6 1 2 3 4 Ş. B. 2 3 4 1 2 12 13 5 6 7 8 9 10 11 3 1 10 11 4 5 7 8 9 9 6 19 20 12 13 14 15 16 17 18 10 7 8 17 18 11 12 14 15 16 16 13 27 19 20 21 22 23 24 25 17 14 15 24 25 26 18 19 21 22 23 23 20 26 27 28 29 30 31 24 21 22 25 26 28 29 30 30 27 28 29

Ender Kavuk Kaya Karslı Rəfail Şirinov 1 Farmetik MMC 10 Ziraat Bank Azərbaycan ASC 10 TAIS IKF

Murat Yıldız Safer Fatih Guven Berkan Uludağlı 5 Divan Express Hotel 15 Bazarstore QTSC 12 Tesla Group

Orxan Məmmədov Tahsin Gündem Umut Balaban 9 Ata Sığorta 22 "Nareks" MMC 27 "Büro Veritas Azeri" MMC

Ali İhsan Genç Oktay Vayic 10 Turquoise MMC 24 VTL Log LOJİSTİK

Taleh Kazımov 11 ''PAŞA Bank'' ASC

Ahmet Erentok 21 ATİB Fəxri Sədri

Azər Hətəmov 28 “Anadolu Vizyonu Kurs Destek Ve Turizm Sanayi Ticaret Anonim Şirketi”- nin Azərbaycan Respublikasındakı Nümayəndəliyi

say 40 | EcoVision

42 Maraqli

L'Hospitalet (Barselona, İspaniya)Orxan Əliyev futbol klubunun Əsas məqsədim Avropa klublarında oynamaqdır AzərbaycanlıZəhmət olmasa özün barədə məlu- oyunçusu mat verərdin.

Əliyev Orxan 12 aprel 2004-cü ildə Bakı şəhərində anadan olmuşam. 5- yaşından Bakı şəhərində Qalatasaray- futbol komandasında oynamağa başla yandan sonra məşqçi Kərim Ocağın rəh bərliyi altında olan Antalyaspor futbol- məktəbinə qəbul oldum. 2010-cu ildə “İnter Bakı” futbol klubuna keçərək ka pitan oldum. 2013-cü ildə “Marcet FC texno-neyro” İspan futbol klubunun baxışını keçərək Barselona şəhərində- uşaqlar üçün texniki təlimi ilə məşhur olan kluba dəvət olundum. Həmin klub- da çox keyfiyyətli texniki təlim aldım. 2017-2018-ci illərdə Cornella FC Barse lona klubuna, 2018-2019-ci illərdə isə- L’Hospitalet FC Barselona klubuna dəvət olundum. Həmin il (2018) Ajax FC Ams terdam klubuna dəvət olunaraq yüksək- nailiyyətlərə görə 2019-cu ildə keçirilən Best of the Best çempionatının nümayi şinə sertifikat qazandım. Çox məqsədyönlü, güclü, iradəli və cəsuram. Məqsədli şəkildə az yaşından- futbolçu olmaq istəyirəm. Avropa vizası və lıqasında qeydiyya tım var. 2018-2019-cu illərdə L’ Hospitalet FC- Barselona klubunda 21 futbol matçında- iştirak etmişəm. Bu oyunlarda 10 vuru lan qol və 7 keçid qolları öz hesabımda dır.Azərbaycan Barselonada milliKiki ləqəbi komandasında qoyublar. yer almaq istəyərsən? -

Milli komandada məmnuniyyətlə oy nayardım.Əsas məqsədin nədir?

- Əsas məqsədim Avropa klublarında oynamaqdır. Hələki İspaniyanın Barse lona şəhərinin futbol klublarında U-17- də klub seçimi edirəm. 2020-2021-ci il üçünHəmyaşıdlarına 3-4 klubdan dəvət hansı var. məsləhəti vermək istəyirsən? -

Öz yaşıdlarıma tövsiyyəm odur ki, ça lışsınlar və məşqlər etsinlər. say 40 | EcoVision

43 Məlumat

Koronaviruslar insan və ya heyvanlar arasında yayıldığı sübut edilmiş patogen xüsusiyyətləri olan geniş viruslar ailəsidir. Məlumdur ki, bir sıra koronaviruslar insanlarda adi soyuqdəymədən tutmuş daha ciddi xəstəliklərə qədər, məsələn Yaxın Şərq KoronavirusTənəffüs Sindromu (MERS) və Ağır nədir? Kəskin Tənəffüs Sindromu (SARS) kimi respirator infeksiyalara səbəb ola bilər. Bu yaxınlarda yayılaraq digər insanlara keçə bilər. aşkar edilmiş koronavirusların Bu damcının başqasının nəfəs yoluna sonuncusu COVID-19 xəstəliyinə düşməsi nəticəsində baş verir. Eyni səbəb olur. zamanda bu damcılar ətrafda yer- ləşən əşyalara və səthlərə düşür. İn- sanlar həmin əşyalara və ya səthlərə (təxminən 80%) xəstəlik xüsusi müali- toxunduqdan sonra gözə, burun və ya cə tələb olunmadan, sağalma ilə başa ağıza toxunaraq virusa yoluxa bilər- COVID-19 – koronavirusların son çatır. Ancaq COVID-19-a yoluxmada altı lər. Bu səbəbdən xəstələnmiş şəxslə COVID-19zamanlarda aşkar nədir? edilmiş yeni növü- haldan birində tənəffüs çatışmazlığının 1 metrdən artıq məsafə saxlamaq nün səbəb olduğu infeksion xəstəlikdir. inkişafı ilə ciddi simptomlar meydana və üz nahiyəsinə toxunmazdan əvvəl 2019-cu ilin dekabr ayında Çinin Vuhan gəlir. Yaşlı insanlarda, eləcə də arteri- əlləri yumaq çox vacibdir. Ümumdün- şəhərində infeksiya yaranmazdan əvvəl al hipertenziya, ürək və ya diabet kimi ya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) COVID-19 yeni virus və xəstəlik haqqında heç nə xəstəliyi olan insanlarda infeksiyanın virusunun yayılması yolları ilə bağ- məlum deyildi. ağır keçmə ehtimalı daha yüksəkdir. lı tədqiqatın gedişatını izləyir və bu Ölümlə nəticələnən hallar təxminən 2% barədə məlumat yeniləndikcə ictima- təşkil edir. Yüksək hərarət, öskürək və iyyətə açıqlama verəcək. ya tənəffüs çatışmazlığı olduğu halda tibbi yardım üçün müraciət etmək la- COVID-19COVID-19 virusunun əlamətləri geniş yayılmış zımdır. əlamətləri qızdırma, halsızlıq və quru hansılardır?öskürək hesab olunur. Bir çox xəstələr- də müxtəlif ağrılar: burun tutulması, burun axması, faringit və ya ishal ola COVID-19 virusuna yoluxmuş insan bilər. Adətən bu əlamətlər tədricən in- asanlıqla bu xəstəliyi başqasına yolux- kişaf edir və yüngül xarakter daşıyır. duraVirus bilər. necəCOVID 19 yayılır? virusuna yoluxmuş Virusa yoluxmuş bəzi şəxslərdə heç bir şəxsin asqırması və ya öskürməsi zama- əlamətlər və ya özünü pis hiss etmə halı nı ağız və burun boşluğundan havaya müşahidə olunmur. Əksər insanlarda buraxılan kiçik damcılar vasitəsilə virus

say 40 | EcoVision