PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA

Św. Paweł pisze dalej: «z cierpliwością» (Ef 4, 19). A zatem wiara początkowo jest przede wszyst- istnieją różne moce, na koniec nie 2): Bóg jest cierpliwy. Pomimo naszych słab ości i kim osobistym spotkaniem, dotknięciem szaty ma rozdziału na różne i sprzeczne naszych grzechów wciąż na nowo daje nam szansę. Chrystusa, dotykiem Chrystusa, byciem w kontak- władze, ostatecznie nie przetrwa Przebacza mi, pomimo iż wie, że jutro znowu cie z Chrystusem, zawierzeniem Panu, miłowaniem łeb smoka, który mógłby się pod- zgrzeszę; rozdziela swoje dary, choć wie, że często i znalezieniem miłości Chrystusa, a w miłości nieść przeciwko Bogu, nie pozo- jesteśmy nieudolnymi zarządcami. Bóg jest wielko- Chrystusa — także klucza do prawdy, do uniwersal- staje brud zła i grzechu. Na ko- duszny, ma wielkie serce, powierza nam swoją do- ności. Ale właśnie dlatego, że jest kluczem do uni- niec pozostaje tylko światło! Bóg broć. I również ta cierpliwość, ta wielkoduszność wersalności jedynego Pana, ta wiara nie jest tylko jest jeden i jest jedynym Bogiem: należy właśnie do naśladowania Chrystusa. osobistym aktem zaufania, ale jest aktem mającym nie istnieje inna władza Jemu Wreszcie: «znosząc siebie nawzajem w miłości» t re ść. Fides qua wymaga fides quae, treści wiary, i przeciwna! Wiemy, że dzisiaj, w (Ef 4, 2); wydaje mi się, że właśnie z pokory bierze chrzest wyraża tę treść: formuła trynitarna jest za- obliczu wciąż narastającego zła, się ta zdolność zaakceptowania drugiego. Inność sadniczym elementem credo chrześcijan. Jest ono którego doświadczamy w świecie, drugiego jest zawsze uciążliwa. Dlaczego drugi jest samo w sobie powiedzeniem «tak» Chrystusowi, a wiele osób wątpi we wszechmoc inny? Ale właśnie ta odmienność, ta inność jest tym samym Bogu w Trójcy jedynemu, z tą rzeczy- Boga; co więcej, różni teologowie potrzebna, aby pięknie wybrzmiała symfonia Boża. wistością, z tą treścią, która łączy mnie z tym Pa- — także dobrzy — mówią, że Bóg I powinniśmy — właśnie dzięki pokorze, z jaką nem, z tym Bogiem, który ma takie Oblicze: żyje nie może być wszechmogący, po- uznaję moje ograniczenia, moją inność w stosunku jako Syn Ojca w jedności Ducha Świętego i we nieważ nie da się pogodzić z do drugiego, ciężar, jakim jestem dla drugiego — wspólnocie Ciała Chrystusa. A zatem to wydaje mi wszechmocą tego, co widzimy w stać się zdolni nie tylko znosić drugiego, ale z się bardzo ważne: wiara ma treść; i nie wystarcza, świecie; i w ten sposób chcą oni miłością znajdować właśnie w inności także bogac- nie ma elementu jednoczącego, jeśli nie ma tej stworzyć nową apologię, uspra- two jego istnienia oraz Bożych zamysłów i fantazji. t re ści jedynej wiary, jeśli nie żyje się tą treścią i jej wiedliwić Boga i «zwolnić» Go z nie wyznaje. Wszystko to zatem — jako cnota eklezjalna — o dp owiedzialnościza to zło. Ale to nie jest właści- nieniem charis w poszczególnych funkcjach i mi- wy sposób, bowiem jeśli Bóg nie jest wszech- sjach: apostołów, proroków, ewangelistów, pasterzy służy budowaniu Ciała Chrystusa, którym jest Dlatego Rok Wiary, Rok Katechizmu — mówiąc mogący, jeżeli są i utrzymują się inne moce, to nie i nauczycieli, aby w ten sposób budować Ciało Duch Chrystusa, aby na nowo stało się bardzo praktycznie — są ze sobą związane nieroze- jest naprawdę Bogiem i nie jest nadzieją, bowiem Chrystusa (por. Ef 4, 11). przykładem, na nowo ciałem, i aby wzrastało. Pa- rwalnie. Przypomnimy Sobór, jedynie przypomi- koniec końców pozostałby politeizm, walka, weł mówi to później konkretnie, stwierdzając, że nając treść — zresztą na nowo skondensowaną — Nie chciałbym teraz wdawać się w szczegółową potęga zła. Bóg jest wszechmogącym, jedynym Bo- cała ta różnoro dność darów, temperamentów, spo- Katechizmu Kościoła Katolickiego. A wielkim pro- egzegezę. Wiele dyskutuje się w tym kontekście, co giem. Niewątpliwie w historii wyznaczano granice sobów bycia człowiekiem służy jedności (por. Ef 4, blemem współczesnego Kościoła jest brak znajo- znaczy: apostołowie, prorocy... W każdym razie Jego wszechmocy, uznając naszą wolność. Ale na 11-13). Wszystkie te cnoty są również cnotami jed- mości wiary, jest «religijny analfabetyzm», jak wy- możemy powiedzieć, że Kościół jest zbudowany na razili się kardynałowie w miniony piątek. «Analfa- koniec wszystko powraca, i nie ma innej władzy; fundamencie wiary apostolskiej, która jest wciąż ności. Na przykład, bardzo znaczące jest dla mnie taka jest nadzieja — że zwycięży światło, zwycięży to, że pierwszy list, który powstał po Nowym Te- betyzm religijny»: a z tym analfabetyzmem nie obecna: apostołowie w sukcesji apostolskiej są możemy wzrastać, nie może wzrastać jedność. Dla- miłość! Na koniec nie pozostaje moc zła, pozostaje obecni w pasterzach, którymi my jesteśmy, za stamencie, Pierwszy List Klemensa, jest skierowany tylko Bóg! I tak jesteśmy na drodze nadziei, idąc do wspólnoty podzielonej i cierpiącej z powodu tego musimy sami na nowo przyswoić sobie tę sprawą łaski Boga i pomimo całej naszej nędzy. I ku jedności jedynego Boga, który objawił się za jesteśmy wdzięczni Bogu za to, że zechciał nas po- p o działu — do wspólnoty Koryntian (por. PG 1, t re ść, jako bogactwo jedności, a nie jako zbiór do- gmatów i przykazań, ale jako rzeczywistość jedyną, sprawą Ducha Świętego w jedynym Panu, Chry- wołać, abyśmy trwali w sukcesji apostolskiej i kon- 201-328). W tym Liście słowem kluczowym jest stusie. właśnie «pokora»: są podzieleni, ponieważ brakuje która ukazuje się w swojej głębi i pięknie. Powin- tynuowali budowanie Ciała Chrystusa. Tutaj poja- pokory, brak pokory niszczy jedność. Pokora jest niśmy czynić wszystko co możliwe dla odnowy ka- Później od tej wielkiej wizji św. Paweł przecho- wia się element, który wydaje mi się ważny: fundamentalną cnotą jedności, i tylko dzięki niej techetycznej, aby wiara była poznawana i tym sa- dzi do szczegółów i mówi o Chrystusie: «Wstąpiw- p osługi kapłańskie —tak zwane posługi — są nazy- szy na wysokości, wziął do niewoli jeńców, rozdał wane «darami Chrystusa», są charyzmatami; nie wzrasta jedność Ciała Chrystusa, stajemy się rze- mym Bóg był poznawany, aby Chrystus był p ozna- ludziom dary» (Ef 4, 8). Apostoł cytuje Psalm 68 ma zatem przeciwstawienia: z jednej strony czywiście zjednoczeni i otrzymujemy bogactwo i wany, aby prawda była poznawana i wzrastała jed- [67], który w poetycki sposób opisuje wstępowanie p osługa kapłańskajako określenie prawne, a z dru- piękno jedności. Dlatego jest rzeczą logiczną, że ność w prawdzie. Boga z Arką Przymierza na wyżyny, ku szczytowi giej charyzmaty jako dar profetyczny, żywotny, du- wyliczanie tych cnót, będących cnotami eklezjalny- Później wszystkie te jedności zbiegają się w góry Syjon, ku świątyni: Bóg jako zwycięzca, który chowy, jako obecność Ducha i Jego nowość. Nie! mi, chrystologicznymi, cnotami jedności, zmierza «jednym Bogu i Ojcu wszystkich». Wszystko to, p okonałinnych, wziętych w niewolę, i jako praw- Właśnie posługi kapłańskie są darem Zmartwych- ku wyraźnej jedności: «Jeden jest Pan, jedna wiara, co nie jest pokorą, wszystko, co nie jest wspólną dziwy zwycięzca rozdaje dary. Judaizm widział w wstałego i są charyzmatami, są przejawami Jego jeden chrzest. Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich» wiarą, niszczy jedność, niszczy nadzieję i powodu- tym raczej obraz Mojżesza, który wstępuje na górę łaski. Nie można być kapłanem, nie będąc chary- (Ef 4, 5). Jedna wiara i jeden chrzest, jako konkret- je, że niewidzialne jest oblicze Boga. Bóg jest je- Synaj, aby na wyżynach poznać wolę Bożą, Przy- zmatycznym. Bycie kapłanem to charyzmat. Musi- na rzeczywistosć Kościoła, który podlega jedyne- den i jedyny. Monoteizm był wielkim przywilejem kazania, które nie są traktowane jako ciężar, ale ja- my o tym pamiętać, jak sądzę — że jesteśmy po- mu Panu. Izraela, który poznał jedynego Boga, i pozostaje ko dar poznania oblicza Boga, woli Bożej. Paweł wołani do kapłaństwa, powołani przez dar Pana, Chrzest i wiara są nierozdzielne. Chrzest jest sa- konstytutywnym elementem wiary chrześcijańskiej. w końcu widzi w tym obraz wstępowania Chrystu- przez charyzmat Pana. I tak, natchnieni przez Jego kramentem wiary, a wiara ma dwa aspekty. Jest ak- Bóg Trójjedyny — jak wiemy — to nie trzy bóstwa, sa, który wznosi się po tym, jak zstąpił; wstępuje i Ducha, musimy starać się żyć zgodnie z tym na- tem głęboko osobistym: ja znam Chrystusa, spoty- ale jest to jedyny Bóg; i widzimy lepiej, co znaczy pociąga ku Bogu ludzkość, robi miejsce dla ciała i szym charyzmatem. Myślę, że tylko w ten sposób kam się z Chrystusem i obdarzam Go zaufaniem. jedność: jedność jest jednością miłości. Jest tak krwi w samym Bogu; pociąga nas na wyżyny swo- można zrozumieć, że Kościół na Zachodzie Pomyślmy o kobiecie, która dotyka Jego szaty w właśnie dlatego, że jest to krąg miłości, Bóg jest je- jego bycia Synem i wyzwala nas z niewoli grzechu, p ołączyłnierozerwalnie kapłaństwo i celibat: trwa- nadziei, że zostanie uzdrowiona (por. Mt 9, 20-21); den i jedyny. uwalnia nas, ponieważ jest zwycięzcą. Jako zwy- nie w życiu eschatologicznym ukierunkowanym ku zawierza Mu całkowicie, a Pan mówi: Jesteś u z d ro - Dla Pawła, jak widzieliśmy, jedność Boga cięzca rozdaje dary. I tak doszliśmy od wstąpienia ostatecznemu przeznaczeniu naszej nadziei, ku Bo- wiona, twoja wiara cię ocaliła (por. Mt 9, 22). utożsamia się z naszą nadzieją. Dlaczego? W jaki Chrystusa do Kościoła. Dary to sama charis, łaska: gu. Właśnie dlatego, że kapłaństwo jest charyzma- Ta k że do trędowatych, do tego jedynego, który sposób? Ponieważ jedność Boga jest nadzieją, al- bycie w łasce, w miłości Bożej. A później są chary- tem i musi być również związane z charyzmatem: wraca, mówi: «Twoja wiara cię uzdrowiła» (Łk 17, bowiem gwarantuje nam ona, że ostatecznie nie zmatami, które stają się konkretnym urzeczywist- jeżeli nie byłoby tego i istniałoby tylko określenie

34 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 35 PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA

dzieckiem, muszę się uniezależnić; uniezależniony 24 II — Przemówienie do członków Koła św. Piotra z okazji przekazania «obola» od Magisterium, jestem nareszcie dorosły. Ale re- zultatem nie jest wiara dojrzała, rezultatem jest uzależnienie od nurtów świata, od opinii świata, Praktykowanie miłości bliźniego od dyktatury środków przekazu, od opinii przez wszystkich podzielanych i pożądanych. Nie jest jest udziałem w nowej ewangelizacji prawdziwą emancypacją emancypacja od komunii Ciała Chrystusa! Przeciwnie, jest to poddanie się dyktaturze nurtów, powiewów światowości. Praw- «Nowa ewangelizacja wymaga wielkiej otwartości was chorym i ich rodzinom w Hospice Fu n d a c j a dziwa emancypacja to właśnie uwolnienie się od tej duchowej i mądrej życzliwości w stosunku do Rzym, nie zapominając o placówce misyjnej w La- dyktatury, w wolności dzieci Bożych, które wierzą wszystkich. W tym sensie udziałem w niej jest sieć osie i adopcjach na odległość. razem w Ciele Chrystusa, z Chrystusem zmar- pomocy, którą codziennie niesiecie osobom w potrzebie» Wiemy, że sprawdzianem autentyczności naszej twychwstałym, i w ten sposób postrzegają rzeczy- — powiedział Benedykt XVI do członków Koła wierności Ewangelii jest troska i konkretna wrażli- wistość i potrafią odpowiadać na wyzwania na- św. Piotra, których przyjął na audiencji w piątek wość, jaką staramy się okazywać bliźnim, zwłaszcza szych czasów. 24 lutego rano z okazji święta Katedry Księcia najsłabszym i zepchniętym na margines. Poświęca- Ap o s t o łów, ich patrona, i którzy przekazali mu nie uwagi bliźniemu wiąże się z pragnieniem jego Uważam, że powinniśmy dużo modlić się do «obola». Pana, aby nam pomógł wyemancypować się w ta- dobra, pod każdym względem: fizycznym, moral- kim sensie, być wolnymi w takim sensie, z wiarą nym i duchowym. Choć odnosi się wrażenie, że wsp ółczesna kultura zagubiła poczucie dobra i zła, rzeczywiście dojrzałą, która widzi, pozwala zoba- Drodzy członkowie Koła św. Piotra! czyć i może pomóc także innym dojść do prawdzi- trzeba podkreślić z mocą, że dobro istnieje i zwy- cięża. Odpowiedzialność za bliźniego oznacza za- wej doskonałości, do prawdziwej dojrzałości, w Z radością witam was na tym tradycyjnym spotka- tem, że chcemy jego dobra i czynimy to, co dla prawne, byłoby absurdem narzucać charyzmat, jedności z Chrystusem. niu, które odbywa się kilka dni po święcie Katedry niego dobre, pragnąc, by otworzył się on na logikę będący prawdziwym charyzmatem; ale jeśli samo O dnośnie do tego istnieje piękne wyrażenie ale- św. Piotra, stanowiącym dla was sposobność do kapłaństwo jest charyzmatem, to jest rzeczą nor- wyrażenia szczególnej wierności Stolicy Apostol- dobra; interesować się bratem to tyle, co otworzyć theuein en te agape, być prawdziwymi w miłości, oczy na jego potrzeby, przezwyciężając zatwar- malną, że współistnieje z charyzmatem, z chary- żyć prawdą, być prawdą w miłości: te dwa pojęcia skiej, od zawsze wyróżniającej wasze zasłużone zmatycznym stanem życia eschatologicznego. Ko ło. Witam was wszystkich z wielką serdecz- działość serca, która zaślepia w obliczu cierpień in- idą w parze. Dziś pojęcie prawdy jest nieco podej- nych ludzi. I tak posługa miłości staje się uprzywi- P ro śmy Pana, aby nam pomógł coraz lepiej to nością. Witam głównego prezesa księcia Leopolda rzane, gdyż łączy się prawdę z przemocą. Niestety, lejowaną formą ewangelizacji, w świetle nauczania rozumieć, coraz bardziej żyć w charyzmacie Ducha Torlonię, dziękując mu za ciepłe i pełne oddania w historii były także epizody, kiedy próbowano Jezusa, który uzna, że dla Niego uczyniliśmy to, Świętego, i w ten sposób żyć również tym znakiem bronić prawdy przy użyciu przemocy. Ale prawda i słowa, które do mnie skierował, wyrażając uczucia wszystkich, witam też asystenta kościelnego. co robimy dla naszych braci, zwłaszcza dla tych, eschatologicznym wierności jedynemu Panu, który przemoc są ze sobą sprzeczne. Prawdy nie narzuca którzy są mali i zapomniani (por. Mt 25, 40). Trze- jest niezbędnie potrzebny właśnie w naszych cza- się innymi środkami, jedynie mocą jej samej! Praw- Rozp o częliśmy właśnie drogę wielkopostną i, jak ba upodobnić nasze serce do serca Chrystusa, aby sach, kiedy następuje rozpad małżeństwa i rodziny, da może dotrzeć jedynie poprzez samą siebie, przyp omniałem w moim niedawno opublikowanym p ełne miłości wsparcie, ofiarowane innym ludziom, które mogą się scalać jedynie w świetle tej wier- przez własne światło. Ale potrzebujemy prawdy; Orędziu (por. «L’Osservatore Romano», wyd. pol- przełożyło się na uczestniczenie w ich cierpieniach ności jedynemu powołaniu Pana. bez prawdy nie znamy prawdziwych wartości, jak skie, n. 3/2012, s. 4), ten czas liturgiczny zachęca i nadziejach oraz świadome ich dzielenie, co z jed- Ostatni punkt. Św. Paweł mówi o wzrastaniu zatem moglibyśmy uporządkować kosmos wartości? nas do refleksji nad istotą życia chrześcijańskiego: nej strony uwidacznia nieskończone Boże miłosier- człowieka doskonałego, który osiąga miarę pełni w Bez prawdy jesteśmy jak ślepi w świecie, nie widzi- miłością bliźniego. Wielki Post jest okresem, który dzie wobec każdego człowieka, które jaśnieje na Chrystusie: nie bądźmy już dziećmi, miotanymi my drogi. Wielkim darem Chrystusa jest właśnie pozwala, byśmy z pomocą Słowa Bożego i sakra- obliczu Chrystusa, a z drugiej — naszą wiarę w przez fale, unoszonymi przez każdy powiew nauki to, że widzimy oblicze Boga, i nawet jeśli w spo- mentów odnowili się w wierze i miłości, zarówno Niego. Spotkanie z drugim człowiekiem i otwarcie (por. Ef 4, 13-14). «Natomiast, żyjąc prawdziwie w sób enigmatyczny, bardzo niedoskonały — znamy na poziomie osobistym, jak wspólnotowym. Jest to serca na jego potrzeby są okazją do zbawienia i miłości, sprawmy, by wszystko wzrastało ku Nie- głębię, istotę prawdy w Chrystusie, w Jego Ciele. droga wypełniona modlitwą i dzieleniem się z in- szczęśliwości. nymi, milczeniem i postem, w oczekiwaniu na mu» (por. Ef 4, 15). Nie można żyć w dzieciństwie A znając tę prawdę, wzrastamy także w miłości, Drodzy członkowie Koła św. Piotra, jak co roku, duchowym, w dzieciństwie wiary: niestety, w na- która jest uwiarygodnieniem prawdy i pokazuje przeżywanie radości paschalnej. List do Hebrajczy- przybyliście dzisiaj, by przekazać mi «obola» na szym świecie widzimy tę dziecinność. Wielu po nam, że jest prawdą. Powiedziałbym, że miłość ków wzywa nas tymi słowami: «Troszczmy się o działalność charytatywną Papieża, zebranego w pierwszej katechezie nie kontynuowało jej; być właśnie jest owocem prawdy — drzewo poznaje się siebie wzajemnie, by się zachęcać do miłości i do rzymskich parafiach. Jest to konkretna pomoc, może został ten zalążek, a może też uległ zniszcze- po owocach — i jeśli nie ma miłości, także prawda dobrych uczynków» (Hbr 10, 24). ofiarowana Następcy św. Piotra, aby mógł o dp o- niu. Skądinąd są oni unoszeni przez fale świata i nie jest należycie przyswojona, przeżywana; a tam, Drodzy przyjaciele, dzisiaj, podobnie jak w wiadać na niezliczone prośby, które napływają z nic poza tym; jako dorośli nie mogą kompetentnie gdzie jest prawda, rodzi się miłość. Dzięki Bogu przeszłości, świadectwo miłości bliźniego w szcze- każdej części świata, zwłaszcza z krajów naj- i z głębokim przekonaniem wykładać i uobecniać widzimy to we wszystkich stuleciach: pomimo ne- gólny sposób porusza serca ludzi: nowa ewangeli- ub oższych. Dziękuję wam z serca za całą działal- filozofii wiary — by tak powiedzieć — wielkiej gatywnych faktów owoc miłości zawsze był ob ecny zacja, zwłaszcza w tak kosmopolitycznym mieście ność, którą prowadzicie wielkodusznie i w duchu m ą d ro ści, racjonalności wiary, która otwiera oczy w chrześcijaństwie i jest też dzisiaj! Widzimy to u jak Rzym, wymaga wielkiej otwartości duchowej i p oświęcenia, a którarodzi się z waszej wiary, z także innym, która otwiera oczy właśnie na to, co męczenników, widzimy to w przypadku tak wielu mądrej życzliwości w stosunku do wszystkich. W więzi z Panem, umacnianej każdego dnia. Niech jest dobre i prawdziwe na świecie. Brakuje im tej sióstr, braci i kapłanów, którzy pokornie służą ubo- tym sensie udziałem w niej jest sieć pomocy, którą wiara, miłość iświadectwo wciąż wyznaczają kieru- d o ro s łości w wierze, a pozostaje wiara dziecinna. gim, chorym, którzy są uobecnieniem miłości codziennie niesiecie osobom w potrzebie. Z przy- nek waszego apostolatu. Nie można też zap omnieć W ostatnich dziesięcioleciach niewątpliwie mie- Chrystusa. I w ten sposób są wielkim znakiem, że jemnością przypominam wielkoduszną posługę, o waszej obecności podczas uroczystości liturgicz- liśmy do czynienia także z innym użyciem słowa tutaj jest prawda. jaką pełnicie w Kuchniach, w Schronisku Nocnym, nych w Bazylice św. Piotra. Przynosi wam ona tym «wiara dojrzała». Mówi się o «wierze dojrzałej» w Módlmy się do Pana, aby nam pomógł przyno- w Domu Rodzinnym, w Ośrodku Wielofunkcyj- większy zaszczyt, że wyrażacie w ten sposób stałe znaczeniu wyemancypowanej od Magisterium sić owoc miłości i być dzięki temu świadkami Jego nym, jak również milczące, lecz jakże wymowne oddanie i pełną poświęcenia wierność, która was Ko ścioła.Dopóki jestem zależny od matki, jestem prawdy. Dziękuję. świadectwo, jakim jest wsparcie ofiarowane przez łączy ze Stolicą Apostoła Piotra. Niech Bóg wam

36 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 37 PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA

wynagrodzi i błogosławi waszemu Kołu; niech po- rzyńskiej pieczy Najświętszej Maryi Panny Salus ograniczenia wielu innych obszarów badań nauko- przez chrześcijaństwo — oparta na uznaniu istnie- może każdemu z was w zrealizowaniu swojego Populi Romani i waszych świętych opiekunów. Ze wych. nia Prawdy i możliwości rozumowego poznania chrześcijańskiego powołania w rodzinie, w pracy i swej strony zapewniam was o pamięci w modlitwie Ko ściółp oświęcawiele uwagi cierpieniu par rzeczywistości w świetle Prawdy Najwyższej — ta, jak powiedziałem, kultura umożliwiła w Europie w waszym stowarzyszeniu. za was, za tych, którzy wam pomagają w realizo- b ezpłodnych, troszczy się o nie i z tego właśnie waniu różnych inicjatyw, i za tych, których spoty- powodu popiera badania medyczne. Jednakże na- średniowiecznej rozwój nowoczesnej wiedzy na- Drodzy przyjaciele, jeszcze raz wyrażając uzna- kacie pełniąc wasz codzienny apostolat, i z uka nie zawsze jest w stanie zaspokoić pragnienia ukowej, wiedzy, która w poprzedzających ją kultu- nie dla posługi, którą pełnicie dla Kościoła, zawie- miłością udzielam wszystkim specjalnego błogosła- wielu par. Chciałbym zatem przypomnieć małżon- rach pozostawała zaledwie w zalążku. rzam was razem z waszymi rodzinami macie- wieństwa apostolskiego. kom dotkniętym niepło dnością, żenie oznacza to, Znakomici naukowcy i wy wszyscy, członkowie iż nie mogą zrealizować swojego powołania Akademii, zaangażowani w promowanie życia i małżeńskiego. Małżonkowie na mocy swego po- go dności osoby ludzkiej, pamiętajcie zawsze rów- wołania chrzcielnego i małżeńskiego są zawsze po- nież o fundamentalnej roli kulturalnej, jaką wołani do współpracy z Bogiem w tworzeniu no- sp ełniacie w społeczeństwie, i o wpływie, jaki ma- 25 II — Przemówienie do uczestników zgromadzenia generalnego Papieskiej Akademii «Pro Vita» wej ludzkości. Powołanie do miłości jest bowiem cie na kształtowanie opinii publicznej. Mój po- wezwaniem do ofiarowania siebie, i tego nie może przednik, bł. Jan Paweł II przyp ominał, że na- uniemożliwić żadne uwarunkowanie organiczne. ukowcy «właśnie dlatego, że 'wiedzą więcej', winni Ludzka i chrześcijańska godność prokreacji Tak więc tam, gdzie nauka nie znajduje odpowie- również 'więcej służyć'» (Przemówienie do Papie- dzi, odpowiedź dająca światło przychodzi od skiej Akademii Nauk, 11 listopada 2002 r.: AAS 95 W Sali Klementyńskiej Benedykt XVI przyjął na życia, jaką jest małżeństwo, stanowi bowiem jedy- Chrystusa. [2003], 206; «L'Osservatore Romano», wyd. pol- audiencji członków Papieskiej Akademii «Pro Vita», ne godne «miejsce», by powołać do życia nową Pragnę zaapelować do was wszystkich, zebra- skie, n. 2/2003, s. 35). Ludzie mają zaufanie do uczestniczących w XVIII Zgromadzeniu Generalnym tej istotę ludzką, która jest zawsze darem. nych tutaj w tych dniach obrad, pracujących nie- was, którzy służycie życiu, ufają waszemu zaan- gażowaniu na rzecz potrzebujących pociechy i na- dykasterii. Skierował do nich następujące Pragnę więc zachęcić do uczciwości intelektual- rzadko w środowiskach medyczno-naukowych, w przemówienie: których wymiar prawdy bywa przesłonięty: dziei. Nigdy nie ulegajcie pokusie sprowadzania nej w waszej pracy, będącej wyrazem nauki, która działań dla dobra ludzi do problemu czysto tech- dba o czujność ducha poszukiwania prawdy w p o dążajcie obraną drogą nauki intelektualnie uczciwej, której przyświeca pragnienie nieustanne- nicznego! Obojętność sumienia na prawdę i dobro służbie autentycznego dobra człowieka i nie do- go dążenia do dobra człowieka. W waszej pracy stanowi niebezpieczne zagrożenie dla prawdziwego Księża kardynałowie, czcigodni bracia puszcza do niebezpieczeństwa sprowadzenia jej do intelektualnej nie rezygnujcie z dialogu z wiarą. postępu naukowego. w biskupstwie i kapłaństwie, drodzy bracia i siostry! praktyki czysto funkcjonalnej. Ludzka i chrześci- Do was kieruję gorący apel, zawarty w encyklice Na zakończenie chciałbym przypomnieć słowa, z jańska godność prokreacji nie zawiera się bowiem Z radością spotykam się z wami przy okazji obrad Deus caritas est: «Aby (...) rozum mógł funkcjono- jakimi Synod Watykański II zwró cił się do ludzi XVIII Zgromadzenia Generalnego Papieskiej Aka- w «produkcie», ale w jej związku z aktem mał- wać uczciwie, musi być stale oczyszczany, gdyż je- myśli i nauki: «Błogosławieni ci, którzy posiadając demii «Pro Vita». Witam was i dziękuję wszystkim żeńskim, wyrazem miłości małżonków, ich jedności go zaślepienie etyczne, wynikające z przewagi inte- prawdę, dalej jej poszukują, by ją odnowić, za ofiarną służbę w obronie i na rzecz życia, szcze- nie tylko biologicznej, ale i duchowej. Odnośnie resu i władzy, która go zaślepia, jest zagrożeniem, p ogłębić i by dać ją innym» (Orędzie do ludzi gólnie zaś prezesowi, bpowi Ignacio Carrasco de do tego instrukcja Donum vitae przypomina nam, którego nigdy nie można całkowicie wyeliminować. myśli i wiedzy, 8 grudnia 1965 r.: AAS 58 [1966], Paula, za słowa, jakie do mnie skierował, także w że «stosunek małżeński z najgłębszej swojej istoty, (...) Wiara pozwala rozumowi lepiej spełniać jego 12). I z tym życzeniem udzielam wam wszystkim waszym imieniu. Kierunek, jaki nadaliście waszym łącząc najściślejszą więzią męża iżonę, jedno- zadanie i lepiej widzieć to, co jest mu właściwe» tu obecnym i waszym najbliższym apostolskiego obradom, świadczy o ufności niezmiennie pokłada- cześnie czyni ich zdolnymi do zrodzenia nowego (n. 28). Z drugiej strony, właśnie kultura stworzona błogosławieństwa. Dziękuję. nej przez Kościół w możliwości ludzkiego rozumu życia, zgodnie z prawami zawartymi w samej natu- oraz w rzetelnie prowadzone badania naukowe, rze mężczyzny i kobiety» (n. II, B, 4 a; «L'Osserva- które zawsze winny uwzględniać wymiar moralny. tore Romano», wyd. polskie, n. 3/1987, s. 22). Za- Temat wybrany przez was w tym roku: «Diagnoza tem nauka powinna pomóc w znalezieniu odpo- i leczenie bezpło dności», oprócz znaczenia ludz- wiedzi na słuszne pragnienie rodzicielstwa mał- 3 III — Przemówienie na zakończenie rekolekcji dla Papieża i Kurii Rzymskiej kiego i społecznego ma szczególne znaczenie na- żeństwa bezpłodnego, takiej, która szanowałaby w ukowe i wyraża konkretną możliwość owocnego p ełniich godność jako osób i jako małżonków. Po- dialogu między etyką a badaniami biomedycznymi. kora i precyzja, z jaką zgłębiacie te problemy, W ogrodzie Pisma Świętego Zajmując się problemem niepło dności małżo n k ó w, uważane przez niektórych waszych kolegów za zdecydowaliście się bowiem uwzględnić i rozważyć przestarzałe w epoce fascynacji technologią sztucz- Na zakończenie tygodniowych rekolekcji wielkopostnych doświadczyć wymiany darów, stanowiącej jeden z uważnie wymiar moralny, poszukując metod pra- nego zapłodnienia, zasługują na pochwałę i wspar- dla Papieża i Kurii Rzymskiej, na temat: najpiękniejszych aspektów komunii kościelnej. widłowej diagnostyki oraz terapii, które mogłyby cie. Przy okazji 10. rocznicy ogłoszenia encykliki « Ws p ó łuczestnictwo chrześcijanina z Bogiem — 'A mieć usunąć przyczyny niepło dności. Takie podejście Fides et ratio przyp omniałemo tym, że «dążenie z nami współuczestnictwo, znaczy: mieć je z Ojcem i z podyktowane jest pragnieniem, by nie tylko obda- do łatwego sukcesu albo, co gorsza, zuchwałe pre- Jego Synem, Jezusem Chrystusem'» (1 J 1, 3), które Eminencjo, drodzy bracia! rzyć małżonków potomstwem, ale i przywrócić im tendowanie do zastąpienia Stwórcy odgrywają cza- odbywały się w watykańskiej kaplicy «Redemptoris Na zakończenie tych dni wypełnionych modlitwą i pło dność oraz pełną godność osób odpowiedzial- sem decydującą rolę. Jest to pewna forma hybris Mater», Benedykt XVI wygłosił krótkie przemówienie. nych za wybór rodzicielstwa, tak by byli współpra- rozumu, która może przyjąć cechy niebezpieczne Podziękował w nim rekolekcjoniście kard. Laurentowi słuchaniem wypada powiedzieć: dziękuję. W imie- cownikami Boga w powoływaniu do życia nowej dla samej ludzkości» (Przemówienie do uczestni- Monsengwo Pasinyi, metropolicie Kinszasy w niu nas wszystkich dziękuję za wskazówki, jakie istoty ludzkiej. Badania nad diagnozą oraz terapią ków międzynarodowego kongresu zorganizowane- Demokratycznej Republice Konga. Podkreślił w nim, że eminencja nam dawał w czasie tych rekolekcji. są podejściem do problemu niepło dności najwłaś- go przez Papieski Uniwersytet Laterański, duchowe dziedzictwo stanowi wielkie bogactwo dla Z wielką wiedzą egzegetyczną i doświadczeniem ciwszym z naukowego punktu widzenia, a zarazem 18 października 2008 r.: AAS 100 [2008], 788-789). całego ludu Bożego i świata, zwłaszcza w perspektywie duchowym oraz duszpasterskim poprowadził nas w najwyższym stopniu respektującym pełne czło- Rzeczywiście, scjentyzm oraz logika zysku zdają nowej ewangelizacji. Do afrykańskiego purpurata eminencja — że tak powiem — do wielkiego ogrodu wieczeństwo osób, których to dotyczy. Zjednocze- się dziś dominować na polu badań nad niepło d- Papież s k i e ro w a ł także list, w którym napisał m.in., że Pierwszego Listu św. Jana, i do całego Pisma nie mężczyzny i kobiety w tej wspólnocie miłości i nością i ludzką prokreacją, prowadząc również do czas wielkopostnej refleksji pozwolił raz jeszcze Świętego. Prowadził nas, zawsze kierując spojrze-

38 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 39 PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA

Szczególne wrażenie wywarła na mnie opowieść Prosząc, aby Bóg obficie wynagrodził czcigo d- kapłanów i wiernych powierzonych duszpasterskiej o przyjacielu eminencji, który był w śpiączce, i wy- nemu Bratu, i życząc wszelkiej pomyślności w wy- trosce Księdza Kardynała. dawało mu się, że znajduje się w ciemnym tunelu, magającej trudu posłudze, z serca udzielam Watykan, 3 marca 2012 r. ale w głębi widział nieco światła i przede wszyst- Księdzu Kardynałowi specjalnego Błogosławień- kim słyszał piękną muzykę. Myślę, że to może być stwa Apostolskiego, którym pragnę objąć również BENEDICTUS PP XVI metafora naszego życia: często znajdujemy się w ciemnym tunelu, w głębokiej nocy, ale dzięki wie- rze na końcu widzimy światło i słyszymy piękną muzykę, postrzegamy piękno Boga, nieba i ziemi, 4 III — Homilia podczas Mszy św. w parafii św. Jana Chrzciciela de La Salle Boga stwórcy i stworzenia; i tak prawdziwie spe su- mus salvi (por. Rz 8, 24). A eminencja utwierdził nas w wierze, w nadziei i Z góry Tabor na Golgotę drogą miłości w miłości. Dziękuję. Droga wielkopostna, która z góry Tabor wiedzie na i jest gotowy poświęcić nawet swego syna, a razem Golgotę, wskazuje chrześcijaninowi «drogę świetlistej z synem przyszłość, ponieważ bez syna obietnica miłości, która zwycięża mrok» i «otwiera nam bramę ziemi była bezwartościowa, spełzała na niczym. List Benedykta XVI do rekolekcjonisty do wolności i nowości zmartwychwstania». Słowa te Poświęcając syna, poświęca samego siebie, całą Papież s k i e ro w a ł do wiernych w rzymskiej parafii swoją przyszłość, całą obietnicę. Jest to rzeczy- Czcigodny Brat św. Jana Chrzciciela de La Salle, dokąd udał się z wiście niezwykle radykalny akt wiary. I w tym Kard. Laurent Monsengwo Pasinya wizytą w niedzielę 4 marca rano. Poniżej właśnie momencie powstrzymuje go rozkaz z nie- Arcybiskup Kinszasy zamieszczamy homilię wygłoszoną podczas Mszy św. ba: Bóg nie chce śmierci, ale życia, owocem praw- Na zakończenie tygodniowych rekolekcji, podczas dziwej ofiary nie jest śmierć, ale życie, i których Eminencja przedstawił ro z w a żania na te- p osłuszeństwo Abrahama staje się źró dłem ogrom- Drodzy bracia i siostry z parafii św. Jana nego błogosławieństwa po dziś dzień. Na tym się mat jedności z Bogiem, pragnę wyrazić czcigodne- Chrzciciela de La Salle! mu Bratu, Księdzu Kardynałowi, z serca płynącą teraz zatrzymamy, ale możemy nad tą tajemnicą wdzięczność za tę cenną posługę oddaną mnie i Przede wszystkim chciałbym z całego serca po- medytować. moim współpracownikom. dziękować za tak serdeczne i gorące przyjęcie. W drugim czytaniu św. Paweł stwierdza, że Bóg Komentując wybrane fragmenty Pierwszego Li- Dziękuję dobremu księdzu proboszczowi za piękne sam złożył ofiarę: dał nam swojego Syna, oddał stu św. Jana, poprowadził nas Ksiądz Kardynał słowa, dziękuję za tę rodzinną atmosferę, którą tu Go na krzyżu, by zwyciężyć grzech i śmierć, by drogą odkrywania na nowo tajemnicy jedności, w znajduję. Rzeczywiście jesteśmy rodziną Bożą, i zwyciężyć szatana i pokonać całe zło, jakie istnieje którą zostaliśmy włączeni z chwilą naszego chrztu. fakt, że w Papieżu widzicie również ojca, jest dla na świecie. To nadzwyczajne Boże miłosierdzie bu- Również dzięki temu cyklowi, mądrze przygotowa- mnie bardzo piękną rzeczą, która pokrzepia. Teraz dzi podziw Apostoła i głęboką ufność w moc nemu przez Księdza Kardynała, milczenie i modli- jednak musimy pomyśleć, że nawet Papież nie jest miłości Boga do nas: twierdzi bowiem św. Paweł: twa w czasie tych dni, a w szczególności adoracja najwyższą instancją: najwyższą instancją jest Pan, i «On, który nawet własnego Syna nie oszczędził, eucharystyczna były pełne głębokiej wdzięczności na Pana patrzymy, by pojąć, by — na ile to możli- ale Go za nas wszystkich wydał, jakże miałby także Bogu za «wielką miłość» (1 J 3, 1), jaką nas obda- we — coś zrozumieć z przesłania tej drugiej Nie- wraz z Nim wszystkiego nam nie darować?» (Rz 8, rzył i którą nas związał z sobą w relacji synowskiej, dzieli Wielkiego Postu. 32). Jeśli Bóg daje siebie samego w Synu, daje która już teraz stanowi naszą najgłębszą rzeczywi- Liturgia tego dnia wprowadza nas zarówno w nam wszystko. Paweł uwydatnia moc odkupieńczej stość, a objawi się w pełni, kiedy «nasze oczy ujrzą tajemnicę męki — o której była mowa w pierwszym ofiary Chrystusa wobec jakiejkolwiek innej wła d z y, [Jego] oblicze i my staniemy się podobni do [Nie- czytaniu — jak w radość zmartwychwstania. która może nastawać na nasze życie. Zadaje sobie go]» (Ms z a ł Rzymski, III Modlitwa Eucharystycz- Pierwsze czytanie opowiada epizod, w którym pytanie: «Któż może wystąpić z oskarżeniem prze- na). Bóg wystawia na próbę Abrahama (por. Rdz 22, 1- ciw tym, których Bóg wybrał? Czyż Bóg, który Powodem do szczególnej radości było dla mnie -18). Miał on jednego syna, Izaaka, który urodził usprawiedliwia? Któż może wydać wyrok potępie- to, że w samej obecności i w stylu czcigodnego się, kiedy Abraham był już w podeszłym wieku. nia? Czy Chrystus Jezus, który poniósł [za nas] Brata mogłem dostrzec szczególne świadectwo wia- Był to syn obiecany, który miał przynieść zbawie- śmierć, co więcej — zmartwychwstał, siedzi po pra- ry Kościoła na kontynencie afrykańskim, który wie- nie również narodom. Lecz pewnego dnia Abra- wicy Boga i przyczynia się za nami?» (ww. 33-34). rzy, ma nadzieję i kocha: jest to duchowe dziedzic- ham otrzymuje od Boga polecenie, by złożyć go w Jesteśmy w sercu Boga, oto motyw naszej wielkiej two, stanowiące wielkie bogactwo dla całego ludu ofierze. Stary patriarcha staje w obliczu perspekty- ufności. To tworzy miłość i w miłości podążamy Hieronymus Bosch, Wzniesienie błogosławionych do raju (1504 r.) Bożego i dla całego świata, zwłaszcza w perspekty- wy złożenia ofiary, która dla niego, ojca, jest z do Boga. Jeśli Bóg dał swojego Syna za nas wie nowej ewangelizacji. Jako syn Kościoła w Afry- p ewnością największa, jaką można sobie wyobra- wszystkich, nikt nie może nas oskarżać, nikt nie ce Ksiądz Kardynał sprawił, że jeszcze raz mo- zić. Jednakże nie waha się nawet przez moment, może nas potępiać, nikt nie może nas oddzielić od nie ku Bogu, i właśnie przez to patrzenie na Boga gliśmy doświadczyć owej wymiany darów, która przygotowuje wszystko, co potrzebne, wyrusza ra- Jego ogromnej miłości. Właśnie najwyższa ofiara uczyliśmy się miłości, wiary, która tworzy jedność. jest jednym z najpiękniejszych aspektów komunii zem z Izaakiem we wskazane miejsce. Możemy miłości na krzyżu, którą Syn Boży zaakceptował i A ubarwił eminencja swoje rozważania pięknymi kościelnej, w której różnoro dność wynikająca z po- wyobrazić sobie tę wędrówkę na szczyt góry i to, wybrał ze swej woli, staje się źró dłem naszego historiami, pochodzącymi przeważnie z drogiej zie- chodzenia z różnych obszarów geograficznych i co działo się w jego sercu i w sercu syna. Wznosi usprawiedliwienia, naszego zbawienia. I pomyśl m y, mi afrykańskiej, które nas radowały i nam poma- kulturowych potrafi wyrażać się w sposób harmo- ołtarz, układa drwa i, po związaniu syna, chwyta że w Przenajświętszej Eucharystii jest zawsze obec- gały. nijny w jedności mistycznego Ciała. nóż, by go zgładzić. Abraham ufa Bogu całkowicie ny ten akt Pana, który pozostaje na zawsze w Jego

40 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 41 PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA PRZEMÓWIENIA, PRZESŁANIA I HOMILIE PAPIEŻA

sercu, i tym aktem swojego serca On nas przy- dzwonnicą, będącą jakby palcem lub strzałką skie- ciąga, jednoczy nas z sobą. rowanymi ku niebu. Wydaje mi się, że jest to Na koniec Ewangelia opowiada nam epizod ważna wskazówka: jak trzej apostołowie z Ewange- przemienienia (por. Mk 9, 2-10): Jezus objawia się lii, my również potrzebujemy wejść na górę prze- w chwale przed ofiarą krzyżową, a Bóg Ojciec na- mienienia, by otrzymać światło od Boga, aby Jego zywa Go swoim ulubionym Synem, umiłowanym, i oblicze oświeciło nasze. Właśnie w indywidualnej i wzywa uczniów, by Go słuchali. Jezus wchodzi na wspólnotowej modlitwie spotykamy Pana — nie ja- wysoką górę i prowadzi z sobą trzech apostołów — ko ideę, czy propozycję moralną, ale jako Osobę — Piotra, Jakuba i Jana — którzy będą blisko Niego który chce zacieśnić z nami więź, chce być przyja- w szczególny sposób w chwili wielkiego cierpienia cielem i tak odnowić nasze życie, by upodobniło na innym wzniesieniu, na Górze Oliwnej. Niewiele się do Jego życia. A to spotkanie nie jest jedynie wcześniej Pan zapowiedział swoją mękę i Piotr nie faktem osobistym; ten wasz kościół wzniesiony w był w stanie zrozumieć, dlaczego Pan, Syn Boży, najwyższym punkcie dzielnicy przypomina wam, mówi o cierpieniu, odrzuceniu, śmierci, krzyżu, a że Ewangelia musi być przekazywana, głoszona wręcz stanowczo się takiej perspektywie sprzeciwił. wszystkim. Nie czekajmy, aż inni przyjdą z różny- Teraz Jezus bierze z sobą trzech uczniów, by im mi przesłaniami, które nie prowadzą do prawdzi- pomóc w zrozumieniu, że droga do chwały, droga wego życia, sami stańcie się misjonarzami Chrystu- świetlistej miłości, która zwycięża mrok, wiedzie sa dla braci, tam gdzie mieszkają, pracują, uczą się przez całkowity dar z siebie, przez skandal, jakim bądź tylko spędzają wolny czas. Znam liczne i kim jest wychowywanie do wiary, w czym będą po- Pannie zawierzamy naszą własną drogę wielko- jest krzyż. Pan wciąż na nowo musi brać z sobą znaczące dzieła ewangelizacyjne, które realizujecie, mocne temat bieżącego roku duszpasterskiego, postną, a także drogę całego Kościoła. Ona, która również nas, przynajmniej po to, byśmy zaczęli ro- w szczególności za pośrednictwem oratorium pod wskazówki duszpasterskie Konferencji Episkopatu szła za swoim Synem Jezusem aż pod krzyż, niech zumieć, że ta droga jest konieczna. Przemienienie nazwą Gwiazda Polarna — z radością włożyłem tę Włoch i — nie można zapomnieć — głębokie i nam pomoże, abyśmy byli wiernymi uczniami jest antycypowanym momentem światła, który po- koszulkę [koszulkę oratorium] — gdzie dzięki wo- wciąż aktualne nauczanie św. Jana Chrzciciela de Chrystusa, dojrzałymi chrześcijanami, aby móc zwala również nam patrzeć na mękę Jezusa oczami lontariuszom, osobom kompetentnym i wielko- La Salle. W szczególności, drogie rodziny, to wy uczestniczyć razem z Nią w pełni radości wielka- wiary. Jest ona, owszem, tajemnicą cierpienia, ale dusznym, a także dzięki pomocy rodzin ułatwia się jesteście środowiskiem, w którym stawia się pierw- nocnej. Amen! jest również «błogosławioną męką», ponieważ jest mło dzieży zacieśnianie więzipoprzez zajęcia spor- sze kroki w wierze; bądźcie wspólnotami, w któ- — w istocie — tajemnicą nadzwyczajnej miłości Bo- towe, nie zaniedbując także działalności kulturalnej rych uczy się coraz lepiej poznawać i bardziej ko- Wc z e śniej, przed wejściem do kościoła parafialnego, ga; jest to definitywne wyjście, które otwiera nam — poprzez sztukę i muzykę, a przede wszystkim chać Pana, wspólnotami, których członkowie na- w którym odprawił Mszę św., Papież z w ró c i ł się do bramę do wolności i nowości zmartwychwstania, wychowuje się do więzi z Bogiem, do wartości wzajem się wzbogacają, by żyć naprawdę dojrzałą licznie zgromadzonych dzieci: wybawienia od zła. Potrzebujemy tego na naszej chrześcijańskich i do coraz bardziej świadomego wiarą. codziennej drodze, na której często pojawiają się uczestnictwa w niedzielnej Mszy św. Chciałbym na koniec przypomnieć wam wszyst- Drogie dzieci! Życzę wam przyjemnej niedzieli, również ciemności zła! Cieszę się, że poczucie przynależności do wspól- kim wagę i centralne znaczenie Eucharystii w życiu dobrego dnia! Bardzo się cieszę, że widzę tyle Drodzy bracia i siostry! Jak już p owiedziałem, noty parafialnej w ostatnich latach stało się do- indywidualnym i wspólnotowym. Niech Msza św. dzieci. A więc Rzym jest żywy i będzie żywy rów- bardzo się cieszę, że jestem wśród was dzisiaj, by jrzalsze i trwalsze. Wiara musi być przeżywana będzie głównym momentem waszej niedzieli, która nież w przyszłości! Wy chodzicie na katechizację: świętować niedzielę. Witam serdecznie kardynała wspólnie, a parafia jest miejscem, w którym powinna być na nowo odkryta i przeżywana jako wikariusza, biskupa pomocniczego tego sektora, człowiek uczy się żyć swoją wiarą w wymiarze dzień p oświęconyBogu i wspólnocie, dzień, w uczycie się o Jezusie, o tym, co robił, co mówił, jak waszego proboszcza ks. Giampaola Peruginiego, «my» Kościoła. Pragnę was zachęcić do większej którym chwali się i czci Tego, który umarł i zmar- wiele wycierpiał; uczycie się zatem o Kościele i sa- któremu jeszcze raz dziękuję za uprzejme słowa wsp óło dp owiedzialności duszpasterskiej w per- twychwstał dla naszego zbawienia, dzień przeżywa- kramentach, a tym samym uczycie się żyć, bo życie skierowane do mnie w imieniu was wszystkich, a spektywie autentycznej komunii wszystkich ist- ny razem w radości wspólnoty otwartej i gotowej jest sztuką, a Jezus nam tę sztukę pokazuje. także za piękne dary, które mi złożyliście. Witam niejących grup, które są wezwane do tego, by na przyjęcie każdej osoby samotnej bądź b ory- Życzę wszystkim przyjemnej niedzieli. I już dziś wikariuszy parafialnych. Witam siostry franciszkan- w ę d ro w a ły razem, by były komplementarne w kającej się z trudnościami. Gdy jesteśmy zgroma- życzę wam wesołych świąt wielkanocnych. ki misjonarki Niepokalanego Serca Maryi, przeby- różnoro dności, by dawały świadectwo «my» dzeni wokół Eucharystii, łatwiej nam poczuć, że Dziękuję wam za serdeczność! wające tutaj od wielu lat, które w szczególny spo- Ko ścioła, rodziny Bożej. Wiem, z jakim zaan- misją każdej wspólnoty chrześcijańskiej jest niesie- sób zasłużyły się dla życia tej parafii, z gotowością gażowaniem przygotowujecie dzieci i mło dzieżdo nie przesłania Bożej miłości wszystkim ludziom. Przed odjazdem z parafii do wiernych, którzy czekali i wielkodusznością goszcząc ją w swoim domu sakramentów życia chrześcijańskiego. Niech Dlatego ważne jest, by Eucharystia stanowiła za- przed kościołem, Ojciec Święty powiedział: przez pierwsze trzy lata. Witam też braci szkol- zbliżający się Rok Wiary będzie również dla tej wsze centrum życia wiernych, tak jak dziś. nych, którzy naturalnie są przywiązani do tego parafii sposobnością do rozwoju i utrwalenia Drodzy bracia i siostry! Z Taboru, góry przemie- kościoła parafialnego pod wezwaniem ich doświadczenia, jakim jest katecheza poświęcona nienia, droga wielkopostna prowadzi nas dzisiaj aż Drodzy przyjaciele, dziękuję za tę piękną założyciela. Witam również wszystkich, którzy ak- wielkim prawdom wiary chrześcijańskiej, aby cała na Golgotę, górę najwyższej ofiary miłości jedyne- Mszę św. i za kościół, z Matką Bożą i świętymi. tywnie uczestniczą w działalności parafii: mam na dzielnica miała możliwość poznania i pogłębienia go Kapłana nowego i wiecznego Przymierza. W tej Jesteśmy jedną rodziną ze wszystkimi świętymi. myśli katechetów, członków stowarzyszeń i ruchów, C re d o Ko ścioła, atym samym przezwyciężenia ofierze kryje się największa siła, przemieniająca W zeszłą niedzielę Pan zaprowadził nas na pu- jak również różnych grup parafialnych. Chciałbym owego «analfabetyzmu religijnego», który jest jed- człowieka i dzieje. Biorąc na swoje barki wszystkie stynię; w tę niedzielę na górę: są to zawsze uprzy- na koniec objąć myślą wszystkich mieszkańców nym z największych problemów naszych czasów. następstwa zła i grzechu, Jezus zmartwychwstał wilejowane miejsca, które pozwalają zbliżyć się do dzielnicy, zwłaszcza osoby starsze, chorych oraz lu- Drodzy przyjaciele! Wasza wspólnota jest mło da trzeciego dnia jako zwycięzca śmierci i Złego. Boga, oddalić się od codzienności i odczuć, że dzi samotnych i borykających się z trudnościami. — jak widać — złożona z młodych rodzin, i dzięki Wielki Post przygotowuje nas do osobistego Bóg jest, że jest centrum naszego życia. Życzę Przybywając do was dzisiaj, zwróciłem uwagę na Bogu jest w niej bardzo wiele dzieci i mło dzieży. uczestnictwa w tej wielkiej tajemnicy wiary, którą wam, byście mogli odczuć bliskość Boga i by On szczególne położenie tego Kościoła, wzniesionego W związku z tym chciałbym przypomnieć wam za- będziemy celebrowali w Tr i d u u m męki, śmierci i was codziennie prowadził. Wam wszystkim życzę w najwyższym punkcie dzielnicy, ze strzelistą danie rodziny i całej wspólnoty chrześcijańskiej, ja- zmartwychwstania Chrystusa. Najświętszej Maryi dobrej niedzieli, udanego Wielkiego Postu!

42 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 43 AUDIENCJE GENERALNE

i niepokoju, po raz ostatni doświadcza głęb okiej Ojca, zwanego Abba. Św. Maksym Wyznawca AUDIENCJE GENERALNE samotności właśnie wtedy, gdy urzeczywistnia się twierdzi, że od momentu stworzenia mężczyzny i plan Boży. W tej trwodze i niepokoju Jezusa za- kobiety ludzka wola nastawiona jest na wolę Bożą wierają się odczuwane przez człowieka wielkie i właśnie w «tak» powiedzianym Bogu wola ludz- przerażenie w obliczu własnej śmierci, pewność, że ka jest w pełni wolna i się urzeczywistnia. Niestety, jest ona nieuchronna, i ogrom zła, które dosięga z powodu grzechu owo «tak» Bogu zamieniło się naszego życia. w swoje przeciwieństwo: Adam i Ewa myśleli, że Skierowawszy do trzech apostołów zachętę, by «nie» Bogu było szczytem wolności, pełnym wyra- zostali z Nim i czuwali na modlitwie, Jezus «sam» zem samych siebie. Jezus na Górze Oliwnej z po- zwraca się do Ojca. Ewangelista Marek opowiada, wrotem doprowadza ludzką wolę do pełnego że «odszedłszy nieco do przodu, padł na ziemię i «tak» Bogu; w Nim naturalna wola jest w pełni mo dliłsię, żeby — jeśli to możliwe — ominęła Go włączona w nastawienie, które jej daje Osoba Bo- ta godzina» (14, 35). Jezus pada na twarz: modli- ska. Jezus przeżywa swoje życie zgodnie z tym, co twa w tej postawie wyraża posłuszeństwo woli Oj- jest istotą Jego Osoby: jest Synem Bożym. Jego ca, zawierzenie się Mu z pełną ufnością. Gest ten ludzka wola zawiera się w «Ja» Syna, zawie- powtarza się na początku Liturgii Męki Pańskiej w rzającym się całkowicie Ojcu. I tak Jezus mówi 1 lutego Wielki Piątek, a także podczas profesji zakonnej i nam, że tylko poprzez upodobnienie swojej woli święceń diakonatu, kapłańskich i biskupich, by wy- do woli Bożej istota ludzka osiąga swoją praw- razić w modlitwie również ciałem całkowite zawie- dziwą wielkość, staje się «boska»; gdy przekracza- «Tak» powiedziane Bogu szczytem wolności rzenie Bogu z ufnością. Potem Jezus prosi Ojca, my siebie, tylko w «tak» Bogu urzeczywistnia się by — jeśli to możliwe — ta godzina Go ominęła. pragnienie Adama, nas wszystkich, by być na- Nie jest to tylko trwoga i niepokój człowieka w ob- prawdę wolni. Tego właśnie dokonuje Jezus w Drodzy bracia i siostry! ra «sam» do miejsca, w którym będzie się modlił, liczu śmierci, lecz wstrząs, którego doznaje Syn Getsemani: kiedy wola ludzka zostaje włączona w chce, aby co najmniej trzech uczniów pozostało w wolę Bożą, rodzi się prawdziwy człowiek, a my je- D ziśchciałbym omówić modlitwę Jezusa w Getse- Boga, patrząc na straszliwy ogrom zła, jakie będzie p obliżu,w ściślejszej więzi z Nim. Ma to być bli- steśmy odkupieni. mani, w Ogrodzie Oliwnym. Sceneria, będąca tłem musiał wziąć na siebie, by je przezwyciężyć, pozba- skość przestrzenna, prosi o solidarność w momen- wić mocy. Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego w ewangelicznego opowiadania o tej modlitwie, jest cie, gdy czuje, że śmierć się zbliża, ale przede szczególnie znacząca. Jezus po Ostatniej Wiecze- Drodzy przyjaciele, my również w modlitwie syntetyczny sposób naucza: «Modlitwa Jezusa wszystkim chodzi tu o bliskość w modlitwie, by podczas agonii w Ogrodzie Oliwnym i Jego ostat- rzy wyrusza w kierunku Góry Oliwnej, modląc się wyrazić w pewien sposób wspólnotę z Nim, kiedy musimy umieć przedstawiać Bogu nasze trudy, razem z uczniami. Opowiada Marek Ewangelista: cierpienia doznawane w pewnych sytuacjach, w nie słowa na krzyżu pozwalają dostrzec niezmie- On przygotowuje się do wypełnienia do końca wo- rzoną głębię Jego synowskiej modlitwy: Jezus wy- «Po odśpiewaniu hymnu wyszli w stronę Góry li Ojca, jest to też wezwanie do każdego ucznia, pewne dni, codzienny wysiłek, by Go naśladować, Oliwnej» (14, 26). Mowa jest prawdopodobnie o być chrześcijanami, a także ciężar zła, które widzi- p ełnia zamysłmiłości Ojca; w to wołanie Słowa by szedł za Nim w drodze na krzyż. Opowiada Wcielonego zostały włączone wszystkie lęki ludz- psalmach Hallelu, które śpiewa się, by podzięko- ewangelista Marek: «Wziął z sobą Piotra, Jakuba i my w nas i wokół nas, ażeby On dał nam nadzieję, kości wszystkich czasów, wszystkie prośby i akty wać Bogu za wyzwolenie ludu z niewoli i prosić o Jana i począł drżeć oraz odczuwać trwogę. I rzekł dał nam odczuć swoją bliskość, dał nam nieco wstawiennictwa w historii zbawienia. Jezus przed- pomoc w teraźniejszości, w pojawiających się wciąż do nich: ’Smutna jest moja dusza aż do śm i e rc i ; światła na drodze życia. stawia je Ojcu, który je przyjmuje, ponad wszelkie na nowo trudnościach i zagrożeniach. W drodze zostańcie tu i czuwajcie’» (14, 33-34). Jezus modli się dalej: «Ab b a , Ojcze, dla Ciebie oczekiwania wysłuchuje, wskrzeszając swojego Sy- do Getsemani Jezus wielokrotnie wypowiada słowa wszystko jest możliwe, zabierz ten kielich ode Zwracając się do trzech apostołów, Jezus jeszcze na» (n. 543). Doprawdy, «w wewnętrzną tajemnicę odnoszące się do nieuchronnej śmierci, która jest Mnie. Lecz nie to, co Ja chcę, ale to, co Ty [niech raz posługuje się językiem Psalmów: «Smutna jest Jezusa nigdzie nie mamy tak głębokiego wglądu, Mu przeznaczona, i zapowiadające rychłe rozpro- się stanie]» (Mk 14, 36). W tym wezwaniu mamy moja dusza» — to wyrażenie z Psalmu 43 (por. 43 jak w modlitwie na Górze Oliwnej» (Jezus z Naza- szenie się uczniów. trzy znaczące wyrażenia. Na początku słowo, któ- [42], 5). Mocna determinacja — «aż do śmierci» — re t u , II, 171). Po dotarciu do posiadłości na Górze Oliwnej, nawiązuje do położenia, w którym znalazło się rym Jezus się posługuje, zwracając się do Ojca, zo- również tej nocy Jezus idzie modlić się sam. Tym wielu wysłanników Bożych w Starym Testamencie, staje powtórzone: «Ab b a , Ojcze» (Mk 14, 36 a). Drodzy bracia i siostry, codziennie w modlitwie razem jednak dzieje się coś nowego: wydaje się, że wyrażonego w ich modlitwie. Nierzadko wypełnia- Dobrze wiemy, że aramejskiego słowa Ab b a Ojcze nasz prosimy Pana: «niech Twoja wola się nie chce zostać sam. Wielokrotnie Jezus oddalał nie powierzonej misji oznaczało bowiem, że musie- używało dziecko zwracające się do taty, wyraża ono sp ełnia na ziemi, tak jak w niebie» (Mt 6, 10). się od tłumów i od uczniów i szedł «w miejsca pu- li stawiać czoło wrogości, odrzuceniu, prześlado- zatem więź łączącą Jezusa z Bogiem Ojcem, więź Uznajemy zatem, że istnieje wola Boża, która stynne» (por. Mk 1, 35) bądź «na górę», mówi waniom. Mojżesz przeżywa w dramatyczny sposób czułości, miłości, ufności i zawierzenia. W śro dko- jest z nami i nas dotyczy, wola Boża w stosunku św. Marek (por. 6, 46). Natomiast w Getsemani próbę, którą było prowadzenie ludu przez pusty- wej części wezwania znajduje się drugi element: do naszego życia, która dzień po dniu musi stawać Jezus powiedział Piotrowi, Jakubowi i Janowi, nię, i mówi do Boga: «Nie mogę już sam dłużej świadomość wszechmocy Ojca — «dla Ciebie się coraz bardziej odniesieniem dla naszej woli i żeby byli blisko Niego. Są to uczniowie, których dźwigać troski o ten lud, już mi nazbyt ciąży. Sko- wszystko jest możliwe» — będąca wprowadzeniem dla naszego bytu; uznajemy też, że to w «niebie» wziął ze sobą na Górę Przemienienia (por. Mk 9, ro tak ze mną postępujesz, to raczej mnie zabij, do prośby, w której raz jeszcze uwidocznia się dra- dzieje się wola Boża iże «ziemia» staje się «nie- 2-13). Bliskość tych trzech podczas modlitwy w jeśli darzysz mnie życzliwością, abym nie patrzył mat ludzkiej woli Jezusa w obliczu śmierci i zła: bem», miejscem, gdzie jest miłość, dobroć, praw- Getsemani jest znacząca. Również tej nocy Jezus na swoje nieszczęście» (Lb 11, 14-15). Również p ro - «zabierz ten kielich ode Mnie». Jest jednak trzecie da, Boże piękno, tylko wtedy, gdy wypełniana jest będzie się modlił do Ojca «sam», ponieważ Jego rokowi Eliaszowi nie jest łatwo służyć Bogu i Jego wyrażenie w modlitwie Jezusa, decydujące, w któ- wola Boża. W modlitwie Jezusa do Ojca podczas więź z Nim jest absolutnie jedyna w swoim rodza- ludowi. W Pierwszej Księdze Królewskiej napisane rym wola ludzka całkowicie pokrywa się z wolą tej strasznej i zadziwiającej nocy w Getsemani ju i wyjątkowa: jest więzią Syna Jednorodzonego. jest: «Wielki już czas, o Panie! Zabierz moje życie, Bożą. Jezus kończy bowiem, mówiąc stanowczo: «ziemia» stała się «niebem»; «ziemię» Jego ludz- Rzec by można nawet, że zwłaszcza tej nocy nikt bo nie jestem lepszy od moich przodków» (19, 4). «Lecz nie to, co Ja chcę, ale to, co Ty [niech się kiej woli, zdjętą lękiem i niepokojem, wchłonęła nie może naprawdę zbliżyć się do Syna, który staje Słowa Jezusa do trzech uczniów, których bli- stanie]» (Mk 14, 36 c). W jedności Boskiej Osoby Jego Boska wola, dlatego wola Boga wypełniła się przed Ojcem w swojej tożsamości absolutnie skości pragnie podczas modlitwy w Getsemani, ob- Syna ludzka wola znajduje swoje pełne urzeczy- na ziemi. Jest to ważne również w naszej modli- wyjątkowej, wyłącznej. Jednakże Jezus, choć docie- jawiają, że w tej «godzinie» doświadcza On trwogi wistnienie, kiedy «Ja» całkowicie zawierza się «Ty» twie: musimy się nauczyć bardziej zawierzać Bożej

44 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 45 AUDIENCJE GENERALNE UDIENCJE GENERALNE

O patrzności, prosić Boga o siłę potrzebną do prze- by dać tej «ziemi» nieco Bożego «nieba». zus pokazuje, że kiedy dźwiga ciężar cierpienia i Jezus w tym momencie przywołuje cały Psalm 22, kroczenia siebie, by odnowić Mu nasze «tak», by D ziękuję. śmierci, w której wydaje się panować opuszczenie, Psalm ludu Izraela, który cierpi, i w ten sposób powtórzyć «bądź Twoja wola», by upodobnić nieob ecność Boga, ma całkowitą pewność, że Oj- bierze na siebie nie tylko udrękę swojego ludu, ale naszą wolę do Jego woli. Jest to modlitwa, którą po polsku: ciec jest blisko, że aprobuje ten najwyższy akt również udrękę wszystkich ludzi, którzy cierpią z musimy odmawiać codziennie, bo nie zawsze łatwo miłości, pełnego daru z siebie, chociaż w odróżnie- powodu ucisku zła, a jednocześnie składa to przychodzi zdać się na wolę Bożą, powtórzyć Pozdrawiam polskich pielgrzymów. Modlitwa niu od innych momentów nie rozlega się głos z wszystko w sercu samego Boga, z pewnością, że «tak» Jezusa, «tak» Maryi. Opowieści ewangelicz- Jezusa w ogrodzie Getsemani jest wyrazem całko- nieba. Czytając Ewangelie, zauważamy, że w in- Jego wołanie zostanie wysłuchane w zmartwych- ne o Getsemani w bolesny sposób ukazują, że trzej witego poddania swojej woli i zawierzenia życia nych ważnych momentach ziemskiego życia Jezusa wstaniu: «To wołanie w krańcowej potrzebie jest uczniowie, których Jezus wybrał, by byli blisko Bogu Ojcu. Wszyscy jesteśmy zaproszeni do tej uf- do znaków obecności Ojca i Jego aprobaty dla jedno cześnie pewnością Boskiej odpowiedzi, pew- Niego, nie potrafili z Nim czuwać, dzielić Jego ności i pełnienia woli Bożej. Jednak szczególnymi drogi miłości Syna dołączał się również wy- nością zbawienia — nie tylko dla samego Jezusa, świadkami takiego oddania są w Kościele osoby modlitwy, jak On przylgnąć do Ojca, i zmorzył ich jaśniający głos Boży. I tak w wydarzeniu zaraz po lecz dla ’wielu’» (Jezus z Nazaretu, II, 229). W tej sen. Drodzy przyjaciele, prośmy Pana, byśmy po- konsekrowane. Obchodząc jutro ich dzień, prośmy chrzcie w Jordanie, gdy rozwarło się niebo, roz- modlitwie Jezusa zawierają się pełne zaufanie i za- trafili czuwać razem z Nim na modlitwie, codzien- Boga, aby mocą Ducha Świętego umacniał je na legły się słowa Ojca: «Tyś jest mój Syn umiło w a n y, wierzenie się Bogu, również wtedy, gdy wydaje się, nie wypełniali wolę Bożą, nawet jeśli mówi o drodze pełnienia Jego woli. Wam wszystkim tu w Tobie mam upodobanie» (Mk 1, 11). Podczas że jest On nieobecny, również wtedy, gdy wydaje krzyżu, żyli w coraz większej zażyłości z Panem, obecnym niech Bóg błogosławi. przemienienia znakowi obłoku towarzyszyły słowa: się, że milczy i realizuje niezrozumiały dla nas «To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie!» plan. W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy: (Mk 9, 7). Natomiast kiedy zbliża się śmierć «W miłości odkupieńczej, która zawsze łączyła Go 8 lutego Ukrzyżowanego, zapada cisza, nie słychać żadnego z Ojcem, przyjął nas w naszym oddzieleniu od Bo- głosu, lecz spojrzenie miłości Ojca utkwione jest w ga [z powodu grzechu], tak że mógł w naszym darze miłości Syna. imieniu powiedzieć na krzyżu: ’Boże mój, Boże Kiedy wydaje się, że Bóg nie słyszy Lecz jakie znaczenie ma modlitwa Jezusa, mój, czemuś Mnie opuścił?’» (n. 603). Jest to cier- wołanie, które kieruje do Ojca: «Boże mój, Boże pienie z nami i za nas, którego źró dłem jest miłość mój, czemuś Mnie opuścił?», czy wątpi On w i zawiera w sobie odkupienie, zwycięstwo miłości. Drodzy bracia i siostry! Ukrzyżowanego, okazywały swój sceptycyzm, mó- swoją misję, w obecność Ojca? Czy w tej modli- Osoby stojące pod krzyżem Jezusa nie rozu- wiły, że nie wierzą. Pisze św. Marek: «Ci zaś, któ- D ziśchciałbym razem z wami zastanowić się nad twie nie wyraża się właśnie Jego świadomość, że mieją Jego słów i myślą, że jest to błaganie skiero- rzy przechodzili obok, przeklinali Go» (15, 29); modlitwą Jezusa tuż przed śmiercią, koncentrując został opuszczony? Słowa, które Jezus kieruje do «podobnie arcykapłani, drwiąc między sobą wraz z wane do Eliasza. W burzliwej scenie próbują po- się na przekazach św. Marka i św. Mateusza. Obaj Ojca, to początek Psalmu 22, w którym Psalmista uczonymi w Piśmie» (15, 31); «lżyli Go także ci, dać Mu napój, by przedłużyć Mu życie i zobaczyć, ewangeliści przytaczają modlitwę umierającego Je- mówi o rozdarciu, jakiego doznaje, czując się którzy z Nim byli ukrzyżowani» (15, 32). Ewange- czy rzeczywiście Eliasz przyjdzie Mu z pomocą, zusa nie tylko w języku greckim, w którym spisana opuszczony i jednocześnie w pełni świadomy, że lista mówi jedynie o ciemnościach, które pokrywały ale donośny okrzyk kładzie kres ziemskiemu życiu jest ich relacja, ale ze względu na wagę tych słów Bóg jest wśród swego ludu. Psalmista modli się: Jezusa i ich pragnieniu. W chwili ostatniej Jezus podają również wyrażenia hebrajskie i aramejskie. całą ziemię przez kolejne trzy godziny, od «Boże mój, wołam w ciągu dnia, a nie odpowia- p ołudnia «do trzeciej po południu»; całą scenę pozwala, by Jego serce wyraziło ból, ale jedno- Tym samym przekazali nie tylko treść, ale i dasz, / i nocą, a nie zaznaję pokoju. / A przecież cześnie wyraża też odczucie, że Ojciec jest blisko, i brzmienie owej modlitwy w ustach Jezusa: słyszy- wyp ełnia ciemność ibrak jakiegokolwiek odniesie- Ty mieszkasz w świątyni, / Chwało Izraela!» nia do przechodzących osób bądź do słów. Kiedy zgodę na Jego plan zbawienia ludzkości. My rów- my słowa Jezusa w ich rzeczywistej postaci. Jedno- (ww. 3-4). Psalmista mówi o «wołaniu», by wyra- nież wciąż i na nowo stajemy w obliczu «dziś» cześnie opisali oni zachowanie osób obecnych Jezus coraz bardziej zbliża się do śmierci, jest tylko zić całe cierpienie swojej modlitwy przed pozornie mrok, który ogarnia «całą ziemię». Również cierpienia, milczenia Boga — wyrażamy to wielo- podczas ukrzyżowania, które nie zrozumiały — nieobecnym Bogiem: w chwili lęku modlitwa staje krotnie w naszej modlitwie — ale stajemy również bądź nie chciały zrozumieć — tej modlitwy. wszechświat uczestniczy w tym wydarzeniu: ciem- się wołaniem. ność otacza osoby i rzeczy, ale nawet w tym w obliczu «dziś» zmartwychwstania, odpowiedzi Pisze św. Marek, jak słyszeliśmy: «A gdy na- mrocznym momencie Bóg jest obecny, nie opusz- To samo dzieje się również w naszej relacji z Pa- Boga, który wziął na siebie nasze cierpienia, by ra- deszła godzina szósta [południe], mrok ogarnął cza. W tradycji biblijnej ciemność ma dwa znacze- nem: w najtrudniejszych i najboleśniejszych sytu- zem z nami je znosić i dać nam niezawodną na- całą ziemię aż do godziny dziewiątej [trzeciej po nia: jest znakiem obecności i działania zła, ale rów- acjach, kiedy wydaje się, że Bóg nie słyszy, nie po- dzieję, że zostaną pokonane (por. Spe salvi, 35-40). p ołudniu]. O godzinie dziewiątej Jezus zawołał nież tajemniczej obecności i działania Boga, który winniśmy się bać Jemu powierzyć cały ciężar, który Drodzy przyjaciele, w modlitwie zwierzajmy Bo- donośnym głosem: ’Eloi, Eloi, lema sabachthani’, to potrafi pokonać wszelką ciemność. W Księdze mamy w sercu, nie powinniśmy się bać do Niego gu nasze codzienne krzyże, z pewnością, że On znaczy: Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie Wy j ścia czytamyna przykład: «Pan rzekł do wołać o naszym cierpieniu, musimy być przekona- jest obecny i nas słucha. Wołanie Jezusa przypo- opuścił?» (15, 34). W strukturze opowiadania mo- Mojżesza: ’Oto Ja przyjdę do ciebie w gęstym ni, że Bóg jest blisko, nawet jeśli pozornie milczy. mina nam, że w modlitwie musimy przekraczać ba- dlitwa, okrzyk Jezusa wznosi się po trzech godzi- obłoku’» (19, 9); a także: «Lud stał ciągle z daleka, Powtarzając z krzyża właśnie początkowe słowa riery swojego ’ja’ i własnych problemów, by otwie- nach ciemności, które od szóstej do dziewiątej a Mojżesz zbliżył się do ciemnego obłoku, w któ- Psalmu — «Eli, Eli, lema sabachthani?» — «Boże (według dzisiejszego sposobu liczenia czasu były rać się na potrzeby i cierpienia innych. Niech mo- rym był Bóg» (20, 21). W mowach z Księgi Po- mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił?» (Mt 27, dlitwa Jezusa umierającego na krzyżu nauczy nas to godziny od dwunastej do trzeciej po południu) wtórzonego Prawa Mojżesz opowiada: «Góra 46), wykrzykując słowa Psalmu, Jezus modli się w p okrywały całą ziemię. Te trzy godziny ciemności modlić się z miłością za licznych braci i siostry, płonęła ogniem aż do nieba, okryta mrokiem, momencie ostatniego odrzucenia przez ludzi, w którzy odczuwają ciężar życia codziennego, następują z kolei po upływie trzech godzin od ciemnością i chmurą» (4, 11); wy «usłyszeliście głos momencie opuszczenia; ale modli się Psalmem, ze ukrzyżowania Jezusa. Ewangelista Marek informu- przeżywają trudne chwile, są pogrążeni w bólu, sp ośród ciemności, a góra płonęła ogniem» (5, 23). świadomością obecności Boga Ojca również w tej spragnieni słowa pociechy; złóżmy to wszystko w je nas, że «była godzina trzecia, gdy Go W scenie ukrzyżowania Jezusa mrok kryje ziemię i godzinie, w której odczuwa ludzki dramat śm i e rc i . ukrzyżowali» (15, 25). sercu Boga, aby i oni mogli poczuć miłość Boga, jest to mrok śmierci, w którym zanurza się Syn W nas rodzi się jednak pytanie: jak to możliwe, że który nigdy nas nie opuszcza. Dziękuję. Zawarte w tym opowiadaniu odniesienia czaso- Boży, by nieść życie poprzez swój akt miłości. tak potężny Bóg nie interweniuje, by uwolnić swe- we wskazują na to, że sześć godzin Jezusa na Wracając do opowiadania św. Marka, w obliczu go Syna od tej straszliwej próby? Ważne jest, żeby po polsku: krzyżu dzieli się na dwie równe części. szyderstw różnego typu osób, w obliczu mroku za- zrozumieć, iż modlitwa Jezusa nie jest wołaniem Podczas trzech pierwszych godzin, od dziewiątej padającego nad wszystkim, w momencie, w którym kogoś, kto z rozpaczą idzie na śmierć, nie jest też Pozdrawiam obecnych tu Polaków. Jezus do południa, różne grupy osób, szydząc z patrzy w twarz śmierci, swoją głośną modlitwą Je- okrzykiem kogoś, kto wie, że został o p u s z c z o n y. modlący się na krzyżu uczy nas wstawiać się z

46 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 47 AUDIENCJE GENERALNE AUDIENCJE GENERALNE

miłością za wszystkimi braćmi i siostrami, którzy bólu, lęku i osamotnienia, aby i oni mogli doznać tę odpowiedź daje niezłomną nadzieję, że dobroć cześnie wypełnia ją głęboki spokój, który rodzi się doświadczają ciężaru codzienności, przeżywają miłości Boga, który nigdy nas nie opuszcza. Niech Boga może nas dosięgnąć również w ostatnim mo- z zaufania do Ojca i z chęci całkowitego zdania się trudne chwile cierpienia, fizycznego i duchowego Jego błogosławieństwo stale wam towarzyszy. mencie życia i szczera modlitwa, nawet po życiu na Niego. W Getsemani, kiedy rozpoczęła się p ełnym błędów, znajduje otwarte ramiona dobrego ostatnia walka i najżarliwsza modlitwa i miał być Ojca, który czeka na powrót syna. «wydany w ręce ludzi» (por. Łk 9, 44), Jego pot Zatrzymajmy się jednak na ostatnich słowach był «jak gęste krople krwi, sączące się na ziemię» konającego Jezusa. Ewangelista opowiada: «Było (Łk 22, 44). Jego serce było jednak w pełni po- 15 lutego już około godziny szóstej i mrok ogarnął całą zie- słuszne woli Ojca i dlatego «anioł z nieba» przy- mię aż do godziny dziewiątej. Słońce się zaćmiło i był Go pokrzepić (por. Łk 22, 42-43). Teraz, w Zawsze w rękach Boga zasłona przybytku rozdarła się przez środek. Wte- ostatnich chwilach, Jezus zwraca się do Ojca, mó- dy Jezus zawołał donośnym głosem: ’Ojcze, w wiąc, w czyje ręce naprawdę wydaje swoją egzy- Twoje ręce powierzam ducha mego’. Po tych stencję. Przed wyruszeniem w drogę do Jerozolimy Drodzy bracia i siostry! ale zwraca się bezpośrednio do Ojca, wstawiając słowach wyzionął ducha» (ww. 44-46). Pewne Jezus rzekł z naciskiem do uczniów: «Weźcie wy się za nimi. aspekty tego opowiadania różnią się od tego, co sobie dobrze do serca te słowa: Syn Człowieczy W naszej szkole modlitwy w zeszłą środę mówiłem przekazali Marek i Mateusz. Trzy godziny ciem- będzie wydany w ręce ludzi» (Łk 9, 44). Teraz, o modlitwie Jezusa na krzyżu, zaczerpniętej z Psal- Naśladowanie tej postawy Jezusa odnajdujemy ności u św. Marka pozbawione są opisu, podczas kiedy życie Go opuszcza, potwierdza On w modli- mu 22: «Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie we wzruszającym opowiadaniu o ukamienowaniu św. Szczepana, pierwszego męczennika. Gdy gdy u św. Mateusza łączy się z nimi seria apokalip- twie swoją ostateczną decyzję: pozwolił, by Go opuścił?» Teraz pragnę kontynuować medytację o tycznych wydarzeń, takich jak trzęsienie ziemi, modlitwie Jezusa na krzyżu chwilę przed śmiercią i Szczepan, bliski już śmierci, «osunął się na kolana, «wydano w ręce ludzi», ale swego ducha powierza zawołał głośno: ’Panie, nie licz im tego grzechu!’ otwieranie się grobów, powstające ciała umarłych w ręce Ojca; i tak — jak mówi Jan Ewangelista — omówić dziś relację o tym, którą znajdujemy w (por. Mt 27, 51-53). U św. Łukasza przyczyną kilku- Ewangelii św. Łukasza. Ewangelista przekazał nam Po tych słowach skonał»: takie były jego ostatnie wszystko się wypełniło, najwyższy akt miłości słowa. Zestawienie modlitw o przebaczenie Jezusa godzinnych ciemności jest zaćmienie słońca, ale w osiągnął swój szczyt, sięgnął granicy i ją przekro- słowa, które Jezus wypowiedział na krzyżu. Były to tym samym momencie rozdziera się również trzy wypowiedzenia, z których dwa — pierwsze i i pierwszego męczennika jest znaczące. Św. Szcze- czył. pan zwraca się do zmartwychwstałego Pana i prosi zasłona przybytku. Niebo traci swoje światło, zie- trzecie — są modlitwami wyraźnie skierowanymi do mia zapada się, podczas gdy w świątyni, miejscu Drodzy bracia i siostry, słowa Jezusa na krzyżu Ojca. Drugie natomiast to obietnica złożona tzw. o to, by za jego zabicie — czyn jasno zdefiniowany w ostatnich chwilach Jego ziemskiego życia zawie- przez wyrażenie «ten grzech» — jego oprawcy nie ob ecnościBoga, rozdziera się zasłona chroniąca dobremu łotrowi, który był z Nim ukrzyżowany; rają istotne wskazówki odnośnie do naszej modli- zostali obciążeni winą. Jezus na krzyżu zwraca się sanktuarium. Śmierć Jezusa opisana jest wyraźnie odpowiadając bowiem na prośbę zło czyńcy, Jezus twy, ale tchną w nią również pogodną ufność i nie- do Ojca i nie tylko prosi Go, by przebaczył tym, jako wydarzenie kosmiczne i liturgiczne; w szcze- zapewnia go: «Zaprawdę, powiadam ci: Dziś zawodną nadzieję. Jezus, który prosi Ojca, by którzy Go ukrzyżowali, ale pomaga zinterpretować gólności stanowi ona początek nowego kultu, w będziesz ze Mną w raju» (Łk 23, 43). W opowia- przebaczył ludziom, którzy Go krzyżują, zachęca to, co się dzieje. Bowiem zgodnie z Jego słowami świątyni, której nie zbudowali ludzie, bo jest nią daniu Łukasza splatają się więc sugestywnie dwie ludzie, którzy Go krzyżują, «nie wiedzą, co czy- Ciało Jezusa umarłego i zmartwychwstałego, który nas do podejmowania trudu modlitwy również za modlitwy, które umierający Jezus kieruje do Ojca, i nią» (Łk 23, 34). Znaczy to, że ignorancja, niewie- gromadzi ludzi i ich jednoczy w sakramencie swo- tych, którzy wyrządzili nam zło, skrzywdzili nas, o dp owiedźna błagalną prośbę, z jaką zwraca się dza są powodem, dla którego prosi Ojca o przeba- jego Ciała i swojej Krwi. do tego, byśmy zawsze umieli przebaczać, ażeby do Niego skruszony grzesznik. Jezus wzywa Ojca, czenie im, ponieważ ta ignorancja pozostawia Modlitwa Jezusa w tym momencie cierpienia — światło Boże mogło oświecić ich serce; zachęca a jednocześnie wysłuchuje prośby tego człowieka, otwartą drogę do nawrócenia, co zresztą następuje «Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mego» — nas, byśmy modlili się zawsze w duchu takiego który często nazywany jest latro poenitens, «skru- w słowach setnika po śmierci Jezusa: «Istotnie, to donośne, ostateczne i całkowite zawierzenie się miłosierdzia i miłości, jakimi otacza nas Bóg: «Od- szonym ło t re m » . człowiek ten był sprawiedliwy» (w. 47), był Synem Bogu. Modlitwa ta wyraża pełną świadomość, że puść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy na- Przyjrzyjmy się tym trzem modlitwom Jezusa. Boga. «Dla wszystkich czasów i wszystkich ludzi nie jest opuszczony. Początkowe wezwanie — «O j- szym winowajcom», mówimy codziennie w Ojcze Pierwszą wypowiada zaraz po przybiciu Go do pociechę stanowi fakt, że Pan — zarówno w przy- cze» — przypomina Jego pierwszą wypowiedź, kie- nasz. Jezus, który w momencie ostatecznym, jakim krzyża, podczas gdy żołnierze dzielą między siebie padku rzeczywiście niewiedzących, jakimi byli dy był dwunastoletnim chłopcem. Został wtedy jest śmierć, zawierza się całkowicie w ręce Boga Jego szaty jako gorzką zapłatę za służbę. W pew- oprawcy, jak też wobec tych, którzy wiedzieli, a trzy dni w świątyni jerozolimskiej, której zasłona Ojca, jednocześnie przekazuje nam pewność, że nym sensie gest ten kończy procedurę ukrzyżowa- mimo to skazali Go — niewiedzę ich uznaje za teraz się rozdarła. A kiedy rodzice powiedzieli Mu, niezależnie od tego, jak ciężkie będą próby, jak nia. Pisze św. Łukasz: «Gdy przyszli na miejsce podstawę prośby o przebaczenie. Uważa ją za że się martwili, odparł: «Czemuście Mnie szukali? trudne problemy, dręczące cierpienie, nigdy nie zwane ’Czaszką’, ukrzyżowali tam Jego i bramę, która może nas otworzyć na nawrócenie Czy nie wiedzieliście, że powinienem być w tym, wypadniemy z rąk Boga, rąk, które nas stworzyły, zło czyńców, jednego po prawej, drugiego po lewej się» (Jezus z Nazaretu, II, s. 223). co należy do mego Ojca?» (Łk 2, 49). Od po- podtrzymują nas i nam towarzyszą na drodze Jego stronie. Jezus zaś mówił: ’Ojcze, przebacz im, Drugie wypowiedzenie Jezusa na krzyżu, przyto- czątku do końca tym, co całkowicie determinuje życia, bo powoduje nimi nieskończona i wierna bo nie wiedzą, co czynią’. A oni rozdzielili między czone przez św. Łukasza, jest słowem nadziei, jest odczucia Jezusa, Jego słowa, Jego czyny, jest miłość. Dziękuję. siebie Jego szaty, rzucając losy» (23, 33-34). Pierw- odpowiedzią na prośbę jednego z dwóch mężczyzn wyjątkowa więź z Ojcem. Na krzyżu przeżywa On w pełni, w miłości, tę swoją synowską więź z Oj- sza modlitwa, którą Jezus kieruje do Ojca, jest mo- ukrzyżowanych razem z Nim. Kiedy dobry łotr po polsku: dlitwą wstawienniczą: prosi o przebaczenie dla znalazł się w obliczu Jezusa, oprzytomniał i poczuł cem, która ożywia Jego modlitwę. swoich oprawców. Czyniąc to, Jezus jako pierwszy skruchę, zdał sobie sprawę, że ma przed sobą Syna Słowa wypowiedziane przez Jezusa po wezwaniu Witam polskich pielgrzymów. Słowa konającego p ostępuje zgodnie z tym, czego nauczał w Kaza- Bożego, który uwidacznia Oblicze samego Boga, i «Ojcze» to wyrażenie z Psalmu 31: «W ręce Twoje Jezusa są dla nas lekcją modlitwy inspirowanej du- niu na Górze, gdzie powiedział: «Lecz powiadam prosi Go: «Jezu, wspomnij na mnie, gdy przy- powierzam ducha mojego» (31, 6). Słowa te nie są chem przebaczenia. Powtarzając codziennie: «Od- wam, którzy słuchacie: Miłujcie waszych nieprzyja- jdziesz do swego królestwa» (w. 42). W odpowie- jednak zwykłym cytatem, ale raczej wyrażają nie- puść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy na- ciół; dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą» dzi na tę prośbę Pan posuwa się o wiele dalej, bo o dwołalną decyzję: Jezus «wydaje się» w ręce Oj- szym winowajcom», pamiętajmy, że darowanie (Łk 6, 27), a także obiecał tym, którzy potrafią mówi: «Zaprawdę, powiadam ci: Dziś będziesz ze ca, całkowicie zdając się na Niego. Słowa te stano- krzywd jest aktem miłości, która jednoczy nas z przebaczać: «A wasza nagroda będzie wielka i Mną w raju» (w. 43). Jezus jest świadomy, że wią modlitwę «zawierzenia», pełną ufności w mi- miłosiernym i przebaczającym Bogiem, wyzwala z będziecie synami Najwyższego» (w. 35). Teraz z wchodzi bezpośrednio w komunię z Ojcem i łość Boga. Modlitwa Jezusa w obliczu śmierci jest nienawiści i goi wszelkie rany. Niech będzie po- krzyża nie tylko przebacza On swoim oprawcom, otwiera człowiekowi drogę do raju Boga. Poprzez dramatyczna, jak dla każdego człowieka, ale jedno- chwalony Jezus Chrystus!

48 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 49 AUDIENCJE GENERALNE AUDIENCJE GENERALNE

22 lutego — Środa Popielcowa Ta powtarzająca się liczba czterdzieści służy do na pokusę i urok Złego, który Mu ukazuje inną opisu duchowego kontekstu, który pozostaje aktu- drogę mesjańską, daleką od Bożego planu, bo alny i słuszny, i Kościół właśnie poprzez dni okre- wiodącą przez władzę, sukces, panowanie, a nie Aż nastanie nowy świt su Wielkiego Postu pragnie potwierdzić jego całkowity dar na krzyżu. Alternatywa jest taka: me- trwałą wartość oraz ukazać nam jego skuteczność. sjanizm władzy, sukcesu albo mesjanizm miłości, Chrześcijańska liturgia Wielkiego Postu ma na ce- daru z siebie. Drodzy bracia i siostry! Liczba czterdzieści pojawia się przede wszystkim lu ułatwienie procesu odnowy duchowej, w świetle w dziejach Noego. Ta sytuacja dwuznaczności opisuje również W tej katechezie chciałbym omówić pokrótce okres tego długiego doświadczenia biblijnego, przede p ołożenie Kościoła wędrującego przez «pustynię» Wielkiego Postu, który rozpoczyna dzisiejsza litur- Ten sprawiedliwy człowiek na skutek potopu wszystkim po to, by nauczyć się naśladować Jezu- świata i historii. Na tej «pustyni» my, wierzący, gia Środy Popielcowej. Jest to 40-dniowe i t i n e ra - spędza czterdzieści dni i czterdzieści nocy w arce, sa, który podczas czterdziestu dni na pustyni mamy z pewnością możliwość głębokiego doświad- uczył, jak przezwyciężać pokusę Słowem Bożym. rium, które prowadzi do Tr i d u u m paschalnego, pa- razem z rodziną i zwierzętami, które Bóg polecił czenia Boga, który umacnia ducha, potwierdza Podczas czterdziestu lat pielgrzymowania Izraela miątki męki, śmierci i zmartwychwstania Pana, sed- mu wziąć z sobą. I czeka następnych czterdzieści wiarę, podsyca nadzieję, ożywia miłość; doświad- przez pustynię dochodzi do zachowań i sytuacji na tajemnicy naszego zbawienia. W pierwszych dni, po potopie, zanim zejdzie na stały ląd, ocalo- czenie, które daje nam udział w zwycięstwie Chry- dwuznacznych. Z jednej strony jest to okres pierw- wiekach życia Kościoła był to okres, gdy ludzie, ny od zniszczenia (por. Rdz 7, 4. 12; 8, 6). Potem stusa nad grzechem i śmiercią poprzez Ofiarę szej miłości do Boga i między Bogiem a Jego lu- którzy usłyszeli i przyjęli przesłanie Chrystusa, za- etap następny: Mojżesz pozostaje na górze Synaj, miłości na krzyżu. Ale «pustynia» to także nega- czynali, krok za krokiem, swoją wędrówkę wiary i dem, kiedy On mówił do jego serca, wskazując mu przed obliczem Pana, czterdzieści dni i czterdzieści tywny aspekt rzeczywistości, która nas otacza: nawrócenia, by otrzymać sakrament chrztu. Było nieustannie, jaką drogą ma iść. Bóg zamieszkał, że nocy, by przyjąć Prawo. Przez cały ten czas pości oschłość, słowa ubogie w życie i wartości, sekula- to zbliżanie się do Boga żywego i inicjacja do wia- tak powiem, pośród Izraela, szedł przed nim ukry- (por. Wj 24, 18). Czterdzieści lat lud Izraela ryzm i materialistyczna kultura, zamykająca osobę ry, następujące stopniowo, poprzez wewnętrzną wędruje z Egiptu do Ziemi Obiecanej, jest to od- ty w obłoku lub słupie ognia, codziennie go żywił w światowym horyzoncie życia, pozbawiając go przemianę katechumenów, a więc tych, którzy powiedni okres, by poznać wierność Boga. «Pa- manną zsyłaną z nieba i wodą, która wypływała ze wszelkich odniesień do transcendencji. Jest to pragnęli stać się chrześcijanami i przyłączyć się do miętaj na wszystkie drogi, którymi cię prowadził skały. Dlatego lata spędzone przez Izrael na pusty- także środowisko, w którym niebo nad nami jest Chrystusa i do Kościoła. Pan, Bóg twój, przez te czterdzieści lat na pustyni ni mogą być postrzegane jako okres szczególnego mroczne, bo kryją je chmury egoizmu, niezrozu- Następnie również penitenci, a potem wszyscy (...). Nie zniszczyło się na tobie twoje odzienie ani wybrania przez Boga i przylgnięcia ludu do Niego: mienia i ułudy. Mimo to nawet dla dzisiejszego wierni byli zachęcani do przejścia tej drogi odno- twoja noga nie opuchła przez te czterdzieści lat» — czas pierwszej miłości. Z drugiej strony, Biblia po- Ko ściołaczas pustyni może przemienić się w czas wy duchowej, by coraz bardziej upodobnić własną mówi Mojżesz w Księdze Powtórzonego Prawa na kazuje również inny obraz pielgrzymowania Izraela łaski, bo jesteśmy pewni, że nawet z najtwardszej egzystencję do życia Chrystusa. Uczestnictwo całej zakończenie czterdziestu lat migracji (8, 2. 4). Lat, na pustyni: jest to także czas pokus i wielkich nie- skały Bóg może wydobyć żywą wodę, która gasi wspólnoty w różnych etapach drogi wielkopostnej w których Izrael cieszy się pokojem pod panowa- b ezpieczeństw, kiedy Izrael szemrze przeciwko pragnienie i orzeźwia. p o dkreśla ważny wymiar duchowości chrześci- niem sędziów, jest czterdzieści (por. Sdz 3, 11. 30), swemu Bogu i chciałby wrócić do pogaństwa, bu- jańskiej: dzięki śmierci i zmartwychwstaniu Chry- ale po upływie tego czasu zaczyna zapominać o duje swoich bożków, czując, że potrzebuje czcić Drodzy bracia i siostry, podczas tych czterdzie- stusa dokonało się odkupienie nie kilku, ale darach Boga i znów staje się grzeszny. Prorok Boga, który byłby bliższy i namacalny. Jest to rów- stu dni, które doprowadzą nas do Paschy zmar- wszystkich. Dlatego zarówno ci, którzy wchodzili Eliasz w ciągu czterdziestu dni dociera na Horeb, nież czas buntu przeciwko Bogu wielkiemu i nie- twychwstania, możemy odnaleźć odwagę, po- na drogę wiary jako katechumeni, by otrzymać górę, gdzie spotyka Boga (por. 1 Krl 19, 8). Przez widzialnemu. trzebną by zaakceptować z cierpliwością i wiarą chrzest, jak ci, którzy oddalili się od Boga i od c z t e rd z i e ści dni pokutują mieszkańcy Niniwy, by Tę dwuznaczność, czas specjalnej bliskości Boga każdą trudną sytuację, zgryzotę i próbę, ze świado- wspólnoty wiary i dążyli do pojednania, jak też ci, uzyskać Boże przebaczenie (por. Jon 3, 4 n.). — czas pierwszej miłości, i czas pokusy — p okusy, mością, że Pan sprawi, iż z mroków wstanie nowy którzy żyli wiarą w pełnej komunii z Kościołem, C z t e rd z i e ści lat panują Saul (por. Dz 13, 21), Da- by powrócić do pogaństwa — odnajdujemy w za- dzień. I jeśli będziemy wierni Jezusowi, idąc drogą wszyscy razem wiedzieli, że okres poprzedzający wid (por. 2 Sm 5, 4-5) i Salomon (por. 1 Krl 11, dziwiający sposób w ziemskiej wędrówce Jezusa, krzyża, jasny świat Boga, świat wypełniony świa- Paschę jest czasem metanoi, czyli wewnętrznej prze- 42), trzej pierwsi królowie Izraela. Również w naturalnie bez jakiegokolwiek kompromisu z grze- tłem, prawdą i radością będzie nam niejako dany miany, skruchy; czasem, w którym nasze ludzkie Psalmach rozważane jest biblijne znaczenie czter- chem. Po chrzcie pokuty w Jordanie, podczas któ- na nowo: będzie to nowy świt, stworzony przez życie i całe nasze dzieje postrzegane są jako proces dziestu lat, jak na przykład w Psalmie 95, którego rego bierze na siebie los Sługi Bożego, który wy- Boga samego. Życzę wam wszystkim dobrej drogi nawrócenia, rozpoczynający się teraz, by spotkać fragment był czytany: «Obyście usłyszeli dzisiaj rzeka się samego siebie i żyje dla innych, staje wielkop ostnej! Pana na końcu czasów. głos Jego: 'Nie zatwardzajcie serc waszych jak w p ośród grzeszników, by wziąć na siebie grzech Ko ściół nazywa okres, który dziś się rozpoczyna, Meriba, jak na pustyni w dniu Massa, gdzie Mnie świata, Jezus udaje się na pustynię, by przez czter- po polsku: wyrażeniem, które w liturgii nabrało znaczenia wasi przodkowie wystawiali na próbę i doświadcza- dzieści dni przebywać w głębokim zjednoczeniu z Pozdrawiam pielgrzymów polskich. Bracia i sio- symbolicznego, «Q u a d ra g e s i m a », czyli czterdzieści li Mnie, choć dzieło moje widzieli. Tamto pokole- Ojcem, powtarzając w ten sposób historię Izraela, stry, rozpoczynamy czas Wielkiego Postu. Roz- dni, i z jasnym odniesieniem do Pisma Świętego nie budziło we Mnie wstręt przez lat czterdzieści, i wszystkie te okresy czterdziestu dni lub lat, o któ- ważając zbawczą mękę i śmierć Chrystusa na wprowadza nas tym samym w określony kontekst p owiedziałem: Są oni ludem o sercu zbłąkanym i rych mówiłem. Ta dynamika jest stałą cechą ziem- krzyżu, uczmy się od Niego pełnienia woli Bożej, duchowy. Czterdzieści jest bowiem symboliczną moich dróg nie znają'» (ww. 7 c-10). skiego życia Jezusa, który zawsze stara się o to, by liczbą, którą w Starym i Nowym Testamencie znaleźć momenty samotności i modlić się do swo- powierzmy Mu wszelkie trudności, cierpienia i oznaczane są ważne momenty w dziejach wiary lu- W Nowym Testamencie Jezus przed roz- jego Ojca, być z Nim w wewnętrznej jedności, w próby życia. Niech post i modlitwa, pokuta i czy- du Bożego. Liczba ta wyraża okres oczekiwania, poczęciem życia publicznego oddalił się na czter- wewnętrznej samotności, w wyłącznej jedności z ny miłosierdzia, jakie podejmiemy, przygotują nas oczyszczenia, powrotu do Boga, świadomości, że dzieści dni na pustynię, gdzie nie jadł ani nie pił Nim, a potem wrócić między ludzi. Ale w tym cza- na radosne przeżywanie wielkanocnego poranka — Bóg jest wierny i dotrzymuje swoich obietnic. (por. Mt 4, 2): żywił się Słowem Bożym, które sie «pustyni» i specjalnego spotkania z Ojcem Je- tajemnicy Chrystusa Zmartwychwstałego. Na ten Liczba ta nie odnosi się do precyzyjnie ustalonego było dla Niego bronią, by zwyciężyć diabła. Poku- zus znajduje się w niebezpieczeństwie, wystawiony czas odnowy ducha z serca wam błogosławię. okresu w sensie chronologicznym, będącego sumą sy, jakich doświadczył Jezus, przypominają pokusy, dni. Wskazuje raczej cierpliwą wytrwałość, długą z którymi lud Izraela walczył na pustyni, lecz nie próbę, okres wystarczający, by zobaczyć dzieła p otrafiłich przezwyciężyć. Przez czterdzieści dni Boże, czas, w którym trzeba się zdecydować, by naucza zmartwychwstały Jezus swoich uczniów odpowiedzialnie wziąć własne życie w swoje ręce przed wniebowstąpieniem i zesłaniem Ducha bez dalszej zwłoki. Jest to okres dojrzałych decyzji. Świętego (por. Dz 1, 3).

50 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 51 MO D L I T WA MARYJNA Z PAPIEŻEM

MO D L I T WA MARYJNA Z PAPIEŻEM 12 lutego Miłość Boga jest silniejsza niż jakiekolwiek zło

Drodzy bracia i siostry! W ubiegłą niedzielę słyszeliśmy, że w swoim życiu publicznym Jezus uzdrowił wielu chorych, uka- zując, że Bóg chce, aby człowiek żył — aby żył p ełnią życia. Ewangelia dzisiejszej niedzieli (Mk 1, 40-45) mówi nam o Jezusie stykającym się z cho- robą uważaną w owym czasie za najpoważniejszą, do tego stopnia, że czyniła człowieka «nieczystym» 5 lutego Boże uczy nas, że istnieje decydująca i zasadnicza i wykluczała go z relacji społecznych: chodzi o postawa, z jaką należy mierzyć się z chorobą, a jest trąd. Specjalne ustawodawstwo (por. Kpł 13-14) za- uzdrowienie i nasze zmartwychwstanie do nowego Z Bogiem stawić czoło to postawa wiary w Boga, w Jego dobroć. Jezus strzegało kapłanom zadanie orzekania, że dana życia! mówi zawsze ludziom, których uzdrawia: Twoja osoba jest trędowata, to znaczy nieczysta; do Drodzy przyjaciele, zwróćmy się z modlitwą do c h o ro b i e wiara cię ocaliła (por. Mk 5, 34. 36). Nawet wobec kapłana należało także stwierdzenie, że została ona Maryi Dziewicy, którą wczoraj uczciliśmy, wspomi- śmierci wiara może umożliwić to, co po ludzku jest wyleczona, i dopuszczenie wyleczonego chorego nając Jej objawienia w Lourdes. Św. Bernadetcie Drodzy bracia i siostry! niemożliwe. Ale wiara w co? W miłość Boga. Oto do normalnego życia. Najświętsza Maryja Panna przekazała ciągle aktu- Ewangelia dzisiejszej niedzieli ukazuje nam Jezusa, prawdziwa odpowiedź, która radykalnie zwycięża Kiedy Jezus przemierzał wioski Galilei i nauczał, alne orędzie: zachętę do modlitwy i pokuty. Przez jak uzdrawia chorych: najpierw teściową Szymona Zło. Tak jak Jezus przeciwstawił się Złu siłą przyszedł do Niego trędowaty i powiedział: «Jeśli swoją Matkę Jezus ciągle wychodzi nam naprze- Piotra, która leżaław łóżku z gorączką — wziął ją miłości, która pochodziła od Ojca, podobnie my zechcesz, możesz mnie oczyścić». Jezus nie unika ciw, aby nas uwolnić od wszelkiej choroby ciała i za rękę, uzdrowił i podniósł; następnie wszystkich możemy stawić czoła chorobie i wyjść zwycięsko z kontaktu z tym człowiekiem — przeciwnie, głęb oko duszy. Pozwólmy Mu, by nas dotknął i oczyścił, i chorych w Kafarnaum, cierpiących na ciele, umyśle jej próby, mając serce zanurzone w miłości Boga. wczuwa się w jego los, wyciąga rękę i go dotyka — bądźmy miłosierni dla naszych braci! i duchu; «uzdrowił wielu (...) i wiele złych duchów Wszyscy znamy osoby, które znosiły straszne cier- łamiąc zakaz prawa — i mówi: «Chcę, bądź o czysz- wyrzucił» (Mk 1, 34). Czterej Ewangeliści zgodni pienia, ponieważ Bóg dawał im głęboką pogodę czony!». W tym geście i w tych słowach Chrystusa Apel o pokój w Syrii są co do tego, że uwalnianie od chorób i wszelkie- ducha. Myślę na przykład o niedawno beatyfiko- mieści się cała historia zbawienia, jest ucieleśniona Drodzy bracia i siostry! wanej Klarze Badano, która w kwiecie młodości wola Boża, aby nas uzdrawiać, oczyszczać ze zła, go rodzaju słab ości stanowiło, wraz z przepowia- Z wielkim niepokojem śledzę dramatyczne i na- daniem, główną działalność Jezusa w Jego życiu z a c h o ro w a ła na nieuleczalną chorobę: ileż osób, które nas oszpeca i niszczy nasze relacje. Przez ten silające się akty przemocy w Syrii. W ostatnich publicznym. Choroby są bowiem znakiem dzia- które ją odwiedzały, otrzymywało od niej światło i kontakt ręki Jezusa z trędowatym zostają pokona- dniach spowodowały one wiele ofiar. Pamiętam w łania Zła na świecie i w człowieku, podczas gdy ufność! Jednakże w chorobie wszyscy potrzebuje- ne wszelkie bariery między Bogiem a ludzką nie- modlitwie o zabitych, wśród których są też dzieci, uzdrowienia pokazują, że królestwo Boże, sam Bóg my ludzkiego ciepła: aby pocieszyć chorą osobę, czystością, między sacrum a jego przeciwieństwem, jest blisko. Jezus Chrystus przyszedł, aby pokonać bardziej niż słowa liczy się prawdziwa, dodająca z pewnością nie po to, aby zaprzeczyć złu i jego o rannych i o wszystkich, którzy cierpią skutki tego Zło u korzenia, a uzdrowienia są zapowiedzią Jego otuchy bliskość. negatywnej mocy, lecz aby ukazać, że miłość Boga coraz bardziej niepokojącego konfliktu. Ponadto zwycięstwa, osiągniętego przez Jego śmierć i zmar- Drodzy przyjaciele, w najbliższą sobotę, 11 lute- jest silniejsza niż jakiekolwiek zło, nawet to najbar- raz jeszcze usilnie wzywam do położenia kresu twychwstanie. go, we wspomnienie Najświętszej Maryi Panny z dziej zaraźliwe i odrażające. Jezus wziął na siebie przemocy i rozlewowi krwi. Na koniec zachęcam wszystkich — zwłaszcza władze polityczne Syrii — Pewnego dnia Jezus powiedział: «Nie potrze- Lourdes, przypada Światowy Dzień C h o re g o . nasze choroby, stał się «trędowaty», abyśmy zostali do wyboru drogi dialogu, pojednania i zaan- bują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają» Uczyńmy także my to, co robili ludzie w czasach o czyszczeni. (Mk 2, 17). Miał wówczas na myśli grzeszników, Jezusa: przedstawmy Mu duchowo wszystkich cho- Ws p a n i a łym życiowym komentarzem do tej gażowania na rzecz pokoju. Trzeba pilnie odpo- do których przyszedł, aby ich wzywać i zbawić. rych, ufając, że On chce i może ich uzdrowić. I Ewangelii jest znane doświadczenie św. Franciszka wiedzieć na słuszne dążenia różnych warstw naro- Jest jednak prawdą, że choroba jest sytuacją typo- p ro śmy owstawiennictwo Matkę Bożą, szczególnie z Asyżu, o którym pokrótce mówi on na początku du, jak też na oczekiwania wspólnoty międzynaro- wo ludzką, w której doświadczamy mocno, że nie w sytuacjach największego cierpienia i opuszcze- swojego Te s t a m e n t u : «Mnie, bratu Franciszkowi, dowej, zatroskanej o dobro wspólne całego jesteśmy samowystarczalni, ale potrzebujemy in- nia. Maryjo, Uzdrowienie Chorych, módl się za Pan dał tak rozpocząć życie pokuty: gdy byłem w sp ołeczeństwa i regionu. nych. W tym sensie moglibyśmy powiedzieć, że nami! grzechach, widok trędowatych wydawał mi się bar- po polsku: paradoksalnie, choroba może być zbawiennym cza- dzo przykry. I Pan sam wprowadził mnie między sem, w którym człowiek może zaznać troski innych po polsku: nich i okazywałem im miłosierdzie. I kiedy odcho- Serdecznie pozdrawiam wszystkich Polaków. oraz innych otoczyć opieką. Jednakże jest ona za- Moje gorące pozdrowienie kieruję do Polaków. dziłem od nich, to, co wydawało mi się gorzkie, «Jeśli zechcesz, możesz mnie oczyścić». (…) wsze próbą, która może być długa i trudna. A kie- Z okazji Światowego Dnia Chorego pragnę zmieniło mi się w słodycz duszy i ciała; i potem, «Chcę, bądź oczyszczony!» (Mk 1, 40-41) — oto dy nie wraca się do zdrowia i cierpienia się zachęcić chorych i cierpiących, aby znajdowali za- nie czekając długo, porzuciłem świat» (F F, 110). W dialog Chrystusa z trędowatym z dzisiejszej Ewan- wydłużają, człowiek może poczuć się niejako przy- wsze bezpieczną kotwicę w wierze, która karmi się tych trędowatych, których św. Franciszek spotykał, gelii. Jest on obrazem czułości, z jaką Bóg pochyla gnieciony, wyizolowany, a wówczas nasza egzysten- słuchaniem Słowa Bożego, osobistą modlitwą i sa- gdy jeszcze był «w grzechach» — jak sam mówił — się nad człowiekiem, tak często bezradnym wobec cja staje się smutna i okrutna. Jak powinniśmy re- kramentami. Proszę Boga, aby towarzyszyła im był obecny Jezus; a kiedy Franciszek zbliżył się do cierpienia, bólu, agresji zła. Tylko On może wy- agować na ten atak Zła? Z pewnością trzeba wrażliwa troska bliskich, pracowników służby zdro- jednego z nich i, przezwyciężając swoją odrazę, zwolić nas z trądu grzechów i zagubienia w życiu. podjąć odpowiednie leczenie — medycyna w ostat- wia i wszystkich ludzi dobrej woli. Niech ludzkie objął go, Jezus uzdrowił go z jego trądu, to znaczy Zawsze ufajmy w Jego moc i miłosierdzie. On jest nich dziesięcioleciach poczyniła gigantyczne cierpienie będzie zawsze otoczone miłością! Z ser- z jego pychy, i otworzył go na miłość Boga. Oto Zbawicielem świata. Z serca wam wszystkim postępy i za to jesteśmy wdzięczni — ale Słowo ca wam błogosławię. zwycięstwo Chrystusa, którym jest nasze głęb okie błogosławię.

52 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 53 MO D L I T WA MARYJNA Z PAPIEŻEM

ZŁOTY JUBILEUSZ KAPŁAŃS T WA PRYMASA POLSKI A B PA JÓ Z E FA KO WA L C Z Y KA

W związku z przypadającym w tym «dziękuje zawsze za wszystko Bo- Dobrego Pasterza jako prezbiter i roku złotym jubileuszem kapłaństwa gu Ojcu w imię Pana naszego, Je- biskup. abpa Józefa Kowalczyka, metropolity zusa Chrystusa» (Ef 5, 20). O patrzność Boża w przedziw- gnieźnieńskiego i Prymasa Polski W bieżącym 2012 roku Arcybi- ny sposób prowadziła Czcigodne- (14 stycznia 1962 r. — 14 stycznia skup Józef Kowalczyk, Metropo- go Jubilata z rodzinnej diecezji 26 lutego prowadzić ład w sobie i w świecie, licząc jedynie 2012 r.), zbiegającym się z obchoda- lita Gnieźnieński i Prymas Polski, tarnowskiej do warmińskiej, gdzie na własne możliwości, jest ciągle obecna w historii mi 20-lecia reformy administracyjnej obchodzi Złoty Jubileusz Kapłań- przyjął święcenia kapłańskie w człowieka. W obecności Boga struktur kościelnych w Polsce, prze- stwa. Z wielką radością, jako konkatedrze św. Jakuba w Olszty- na pustyni Jezus głosi, że: «Czas się wypełnił i bliskie jest prowadzonej na mocy bulli Jana wspólnota Kościoła gnieźnień- nie z rąk biskupa Józefa Drzazgi, królestwo Boże» (Mk 1, 15), zapowiada, że w Nim Pawła II «Totus Tuus Poloniae Po- skiego, włączamy się w pełne 14 stycznia 1962 roku. Potem była pulus» (25 marca 1992 r.), stara- dokonuje się coś nowego: Bóg zwraca się do dziękczynienia radosne uwielbie- dwuletnia posługa wikariusza w Drodzy bracia i siostry! niem diecezji gnieźnieńskiej została człowieka w sposób nieoczekiwany, poprzez bli- nia Boga za wszelkie dary udzie- Kwidzynie, a następnie początek wydana Księga Pamiątkowa, zaty- W pierwszą niedzielę Wielkiego Postu rozważamy skość wyjątkową, konkretną, pełną miłości; Bóg studiów z prawa kanonicznego na tułowana «Progrediamur oportet in lone hojnie najpierw samemu Ju- scenę, w której Jezus, po przyjęciu chrztu w Jorda- wciela się i wchodzi w świat człowieka, aby wziąć Katolickim Uniwersytecie Lubel- spe», zawierająca artykuły historycz- bilatowi, a następnie przez Jego nie od Jana Chrzciciela (por. Mk 1, 9), jest kuszo- na siebie grzech, aby zwyciężyć zło i doprowadzić skim, które od 1965 roku konty- ne, świadectwa i refleksje na temat kapłańską posługę głoszenia Sło- ny na pustyni (por. Mk 1, 12-13). Relacja św. Marka na nowo człowieka do świata Bożego. Jednak tej nuował w Rzymie na Wydziale zapowiedzi towarzyszy wezwanie, aby odwzajem- tego przełomowego wydarzenia, w wa Bożego i sprawowania świę- jest zwięzła, pozbawiona szczegółów, które znajdu- Prawa Kanonicznego Papieskie- niać tak wielki dar. Jezus dodaje bowiem: «Nawra- którym abp Józef Kowalczyk, wów- tych sakramentów wszystkim tym, jemy w dwóch innych ewangeliach — Mateusza i go Uniwersytetu Gregoriańskiego. cajcie się i wierzcie w Ewangelię!» (Mk 1, 15); jest czas nuncjusz apostolski, odegrał do których został p osłany przez Łukasza. Pustynia, o której jest mowa, ma różne Od 1967 roku podjął wsp ółpracę to zachęta, aby wierzyć w Boga i każdego dnia bardzo istotną rolę. Najwięcej miej- znaczenia. Może oznaczać stan porzucenia i sa- z Sekretariatem Generalnym Sy- przemieniać nasze życie zgodnie z Jego wolą, kie- sca (ss. 131-430) poświęcono w motności, «miejsce» słab ości człowieka, gdzie nie nodu Biskupów, a 19 grudnia rując ku dobru wszystkie nasze działania i myśli. Księdze analizie wpływu, jaki owe ma oparcia i poczucia bezpieczeństwa, gdzie poku- 1969 roku, z rekomendacji Pryma- Okres Wielkiego Postu to właściwy czas, aby od- zmiany wywarły na życie duszpaster- sa staje się silniejsza. Ale może ona wskazywać sa Tysiąclecia, kard. Stefana Wy- nawiać i umacniać naszą relację z Bogiem, przez skie w nowych diecezjach. Księgę miejsce schronienia i azylu — jak było w przypad- szyńskiego, rozpoczął pracę w codzienną modlitwę, akty pokutne, dzieła brater- otwierają listy Ojca Świętego Bene- ku ludu Izraela, który wydostał się z niewoli egip- Kongregacji ds. Dyscypliny Sa- skiej miłości. dykta XVI i prezydenta RP B ro - skiej — gdzie można doświadczyć w sposób szcze- kramentów. Od 1978 roku służył P ro śmy żarliwie Najświętszą Maryję, aby opieko- nisława Komorowskiego. Poniżej za- gólny obecności Boga. Jezus «przebywał na pusty- mieszczamy słowo wstępne biskupów Ko ściołowi w Sekretariacie Stanu ni czterdzieści dni, kuszony przez szatana» (Mk 1, wała się nami, towarzysząc nam na drodze wielko- Stolicy Apostolskiej, gdzie na po- postnej, i dopomogła wyryć w naszych sercach i w Wojciecha Polaka i Bogdana Woj- 13). Św. Leon Wielki komentuje, że «Pan zechciał tusia. lecenie Jana Pawła II z o rg a n i z o - znosić atak kusiciela, aby dzięki swej pomocy nas naszym życiu słowa Jezusa Chrystusa i aby nawró- wał Sekcję Polską i nią kierował. ciła nas do Niego. Polecam również waszym mo- obronić i pouczyć swoim przykładem» (Tra c t a t u s 26 sierpnia 1989 roku Jan Paweł II dlitwom tydzień rekolekcji, który rozpocznę dziś Ka żdy jubileusz,a zwłaszcza pięć- XXXIX,3De ieiunio quadragesimae: CCL 138/A, mianował Jubilata nuncjuszem wieczorem wraz z moimi współpracownikami w dziesięciolecie kapłaństwa, staje Turnholti 1973, 214-215). apostolskim w Polsce, wynosząc Kurii Rzymskiej. się okazją do szczególnego dzięk- Czego może nas nauczyć to wydarzenie? W czynienia i wdzięczności, wypo- Go do godności arcybiskupa He- książce O naśladowaniu Chrystusa c z y t a m y, że po polsku: wiadanej Bogu przez człowieka, raklei. W czasie sprawowania «człowiek, dopóki żyje, nie jest nigdy całkowicie Słowo serdecznego pozdrowienia kieruję do którego serce rozpoznaje i pa- urzędu nuncjusza Arcybiskup Ko- wolny od pokus; (...) tylko dzięki cierpliwości i wszystkich Polaków. «Bliskie jest królestwo Boże. mięta niezliczone dary Bożej O- walczyk negocjował i podpisał pokorze możemy okazać się silniejsi od tych na- Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!» (Mk 1, patrzności. Jak przypomina nam Konkordat między Rzeczypospo- szych wrogów» (Liber I, c. XIII, Città del Vaticano 15). Tymi słowami Chrystus wzywa nas dzisiaj do Księga Kapłańska, zwłaszcza ju- litą Polską i Stolicą Apostolską 1982, 37). Cierpliwie i z pokorą naśladując każdego pokuty i przemiany życia. Bądźmy dla świata bileusz pięćdziesięciolecia jest 28 lipca 1993 roku. Wielkim dnia Pana, uczymy się budowania naszego życia ewangelicznym zaczynem prawdy przez gesty mi- «rzeczą świętą» (25, 12), to zna- przedsięwzięciem był także nowy nie poza Nim albo tak, jakby On nie istniał, ale w łosierdzia, przebaczenia i pojednania. Życzę czy czasem łaski i błogosławień- p o dział administracyjny Kościo- Nim i z Nim, ponieważ On jest źró dłem prawdzi- wszystkim obfitych owoców duchowych Wielkiego stwa, radosnego świętowania całej ła w Polsce, przeprowadzony wego życia. Pokusa, by usunąć Boga, samemu za- Postu i z serca błogosławię. wspólnoty ludu Bożego, która 25 marca 1992 roku, a ostatecznie

54 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 55 ZŁOTY JUBILEUSZ KAPŁAŃS T WA PRYMASA POLSKI

zakończony w 2004 roku, którego kiem, pokornym sługą i odważ- owocem było powstanie nowych nym głosicielem. AR T Y KU ŁY I WYWIADY metropolii oraz diecezji. 8 maja Księga Jubileuszowa powstała 2010 roku papież Benedykt XVI przy współpracy wielu śro dowisk. mianował Jubilata arcybiskupem Zwró ciliśmysię z prośbą o mate- metropolitą gnieźnieńskim, pry- riały o charakterze wspomnienio- masem Polski. wym do naocznych świadków Na wszystkich etapach kap- tamtych wydarzeń, związanych z łańskiego życia potrzebna była przygotowaniem i przeprowadze- gotowość bezwarunkowego i peł- niem reformy administracyjnej nego ufności szukania i wypełnia- Ko ścioła wPolsce. Poprosiliśmy nia woli Bożej, co znalazło swój także o stosowne opracowania wyraz w zawołaniu biskupim: Fiat specjalistów, którzy w swoich ar- Voluntas Tua, które nie tylko na- tykułach nakreślili główne założe- wiązuje do roli Matki Najświę- nia reformy, jej przygotowanie, tszej w dziele zbawienia, ale — jak ogłoszenie, etapy realizacji oraz Nowa ewangelizacja w rozumieniu Jana Pawła II wspomina sam Jubilat — «wyraża skutki i owoce, które można coraz jego pozytywną odpowiedź na lepiej dostrzec z perspektywy wezwanie Boże i życzenie Jana przemian, jakie zaszły w ostatnich Kard. PAU L JOSEF CORDES* większej liczby członków Kościoła czuwając jego brak, nie przestają Pa w ła II». dwudziestu latach historii Koś- w proces odnowy soborowej i pragnąć jego obecności. I bywa W roku jubileuszowego dzięk- cioła w naszej Ojczyźnie. Kolejną Jan Paweł II po raz pierwszy mó- zachęcenie do wspólnego zaan- czasem tak, że zbierają się w czynienia otaczamy przede wszy- część publikacji jubileuszowej sta- wił o «nowej ewangelizacji» gażowania się w nową ewangeli- opuszczonej świątyni i kładą na stkim życzliwą pamięcią i mo- nowią refleksje, które napłynęły z 9 czerwca 1979 r. w Nowej Hucie, zację. Ogłaszając synod, kardynał ołtarzu pozostałą jeszcze ka- dlitwą naszego Czcigodnego Ju- wszystkich diecezji polskich. Na- przemysłowej dzielnicy Krakowa, o k re ślił jego cel: wzbogacenie i płańską stułę, i odmawiają wszyst- bilata, dziękując Bogu za Jego dzieją! Nowe tysiąclecie otwiera desłane relacje obejmują niezbęd- która zasłynęła z walki wierzących p ogłębienie wiary, zgodnie z wy- kie modlitwy liturgii mszalnej, a życie i posługę, dzięki której się przed Kościołem niczym roz- ne dane statystyczne, ale nade przeciwko komunizmowi. (...) mogami czasów, przy uwzględnie- przed przeistoczeniem zapada utwierdza naszą wiarę, potęguje legły ocean, na który mamy wy- wszystko są spojrzeniem na po- Pojęcie «nowa ewangelizacja» niu postanowień Soboru Waty- głęboka cisza, może tylko przery- miłość i rodzi nadzieję. Wymow- płynąć licząc na pomoc Chrystu- dział z perspektywy czasu i za- od początku obejmuje zaan- kańskiego II. Zwrócił on uwagę wana płaczem... tak bardzo pra- nym znakiem wdzięczności staje sa. Syn Boży, który z miłości do wierają próbę oceny zmian tery- gażowanie i posługę wszystkich na to, że współczesne wyzwania gną usłyszeć te słowa, które tylko się także niniejsza Księga Pa- człowieka przyszedł na świat dwa torialnych, ze szczególnym u- ochrzczonych w społeczeństwie i stające przed wiarą dotyczą ca- kapłańskie usta mogą skutecznie miątkowa, która jest darem naszej tysiące lat temu, także dzisiaj pro- względnieniem duszpasterskiego w świecie poprzez zdecydowane łego ludu Bożego i wszystkich je- wypowiedzieć, tak bardzo pragną diecezjalnej wspólnoty dla Do- wadzi swoje dzieło: musimy mieć wymiaru, który przecież leżał u dawanie świadectwa o zbawczym go członków, kapłanów i świec- tej eucharystycznej Komunii, któ- stojnego Jubilata. Jubileusz przenikliwy wzrok, aby je do- podstaw decyzji Ojca Świętego dziele Chrystusa. Głoszenie wiary kich. Faktycznie uczestnikami sy- ra tylko przez posługę kapłana kapłaństwa Księdza Prymasa strzec, a nade wszystko wielkie Jana Pawła II. W publikacji zna- i jej szerzenie nie są przywilejem nodu byli głównie świeccy, którzy może stać się ich udziałem, i tak zbiega się z dwudziestoleciem serce, abyśmy sami stawali się je- jdziemy także kalendarium życia specjalistów czy osób pełniących — jako że władze komunistyczne bardzo pragną usłyszeć Boskie wprowadzenia wspomnianej wyżej go narzędziami» (n. 58). Jubilata oraz aneks zdjęciowy do- funkcję, ale są obowiązkiem wszy- z a b ro n i ły im tworzenia organiza- słowa przebaczenia: i ja odpusz- reformy administracyjnej struktur O tym koniecznym ukierunko- kumentujący najważniejsze wyda- stkich członków ludu Bożego: cji — zorganizowali się w «grupy czam tobie grzechy! Tak bardzo kościelnych w naszej Ojczyźnie, waniu ku przyszłości świadectwa rzenia. «Od krzyża w Nowej Hucie — badawcze». (...) przeżywają obecność nieobecnego zapoczątkowanej bullą papieską chrześcijańskiego mówił nam już Dziękujemy wszystkim Auto- p owiedział Jan Paweł II — zaczęła [Fakt, że kard. Wojtyła posta- wśród nich... kapłana!» (Jan Pa- Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Pa p i e ż na Wzgórzu Lecha rom tekstów oraz tym, którzy w się nowa ewangelizacja: ewangeli- wił w centrum uwagi zaangażo- weł II, Dzieła zebrane, III, L i s t y, populus, ogłoszonej 25 marca 1992 3 czerwca 1979 roku, podczas pa- jakikolwiek sposób przyczynili się zacja drugiego millenium». I da- wanie wszystkich ochrzczonych w Kraków 2007). roku przy Grobie św. Wojciecha. miętnej pierwszej pielgrzymki do do przygotowania niniejszej Księ- lej: «Ewangelizacja nowego ty- szerzenie Ewangelii, nie umniej- D ziś konieczne jest pilne po- Ponieważ było to jedno z niezwy- szał bynajmniej godności i nie- twierdzenie niezastąpionej roli Ojczyzny, kiedy kończąc homilię gi Jubileuszowej. Zdajemy sobie siąclecia musi nawiązać do nauki kle ważnych i doniosłych wyda- Soboru Watykańskiego II. Musi zastąpionej roli kapłanów.] (...) kapłanów, bez których Kościół wołał: «Pójdziemy razem tą drogą sprawę, że bez ich kompetencji, rzeń w posługiwaniu Jubilata jako być, jak uczy tenże Sobór, dzie- Byłaby więc krzywdząca dla nie może się obejść. Skandale naszych dziejów. Na Jasną Górę, zaangażowania i gorliwej pracy nuncjusza apostolskiego w Polsce, nie byłoby możliwe jej wydanie. łem wspólnym biskupów, kapła- Karola Wojtyły próba przy- związane z nadużyciami, których zgodnie z Jego życzeniem, uczy- w stronę Wawelu, w stronę nów, zakonów i świeckich: dzie- pisywania mu zamiarów zbliże- dopuścili się niektórzy członkowie świętego Stanisława. Pójdziemy Prosimy Dostojnego Jubilata o niliśmy ten temat motywem prze- przyjęcie tej Pamiątkowej Księ- łem rodziców i mło dzieży» (ho- nia do protestantyzujących w duchowieństwa, zhańbiły wizeru- wodnim prezentowanej publika- ku przeszłości. Nie pójdziemy milia 9 czerwca 1979 r. w Mogile). związku z tym, że kładł nacisk na nek kapłana także w oczach bar- jednakże w przeszłość. Pójdziemy gi, która jest wyrazem naszej cji. wdzięczności i szacunku oraz jed- W latach 1972-1979 Karol Woj- udział w ewangelizacji wszystkich dzo wielu pobożnych katolików, Nosi ona tytuł P ro g re d i a m u r ku przyszłości!». To orędzie na- no cześnie życzeniem,aby Dobry tyła uczynił pierwszy istotny krok ochrzczonych. W pierwszym liście uszczuplając tym samym szacu- oportet in spe. Słowa te zostały dziei, które ukierunkowuje ku Pasterz obdarzał Go swoimi (w tym kierunku) — który na Za- skierowanym do kapłanów na nek i życzliwość względem nas, zaczerpnięte z zachęty Jana Paw- przyszłości, ciągle pozostaje aktu- łaskami w posłudze biskupiej u chodzie na ogół przeszedł b ez Wielki Czwartek w 1979 r. Jan Pa- kapłanów. Jeszcze poważniejsze ła II, którą odnajdujemy w jego alne i rozbrzmiewa na nowo od weł II dobitnie i jasno przedsta- od tej niechęci jest coraz po- Grobu św. Wojciecha, by Dostoj- echa — a mianowicie zwołał sy- liście apostolskim Novo millennio Grobu św. Wojciecha, a Dostojny nod kościelnej prowincji krakow- wia swoje nauczanie o nie- wszechniejsze zobojętnienie na ny Jubilat prowadził nas z na- ineunte. Jest to zaproszenie, abyś- Jubilat mocą głoszonej Ewangelii skiej. W kraju komunistycznym zastąpionej roli kapłana: «Po- kapłana, poważniejsze, gdyż o dzieją ku przyszłości. my śmiało podążali w przyszłość Chrystusowej, która «na nowo ro- była to ryzykowna inicjatywa. myślcie o tych miejscach, na któ- wiele bardziej podstępne: współ- z nadzieją, bo jak pisze Jan Pa- dzi nas do żywej nadziei» (por. BP WOJCIECH POLAK Zgromadzenie synodalne miało za rych ludzie tak bardzo oczekują czesny człowiek sądzi, że może weł II — «Idźmy naprzód z na- 1 P 1, 3), jest jej nieugiętym świad- BP BO GDAN WOJTUŚ cel włączenie możliwie jak naj- kapłana, gdzie latami całymi od- ob ejść się bez jego posługi.

56 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 57 AR T Y KU ŁY I WYWIADY AR T Y KU ŁY I WYWIADY

Niedostatek kapłanów pobudza dobrej wierze — nie uznaje istot- kapłanów i świeckich w zakresie dencka to parafia mająca cen- do znacznej kreatywności. I tak nej roli świeckich w misji Koś- zdolności i kompetencji jednych i trum, jeden odpowiedzialny pod- tworzy się nowe modele posługi, cioła, zafałszowuje wiążące słowo drugich. I znów komentuje Lu- miot. Jest w niej aktywny Kościół, proponując powierzanie poszcze- i ducha, z których wziął p o czątek men gentium (n. 37) i Gaudium et Ko ściół magisterialny pasterzy gólnych zadań kościelnych oso- Sobór Watykański II. spes (n. 43), wskazując fragmenty, p ośród wielkiej rzeszy wiernych — bom niekonsekrowanym bądź Karol Wojtyła, który sam był które przestrzegają, jeśli można biernych, których rola sprowadza włącza się kapłana do «zespołu ojcem soborowym, jest wiarygod- tak powiedzieć, przed «klerykali- się do słuchania. Przekształcenie duszpasterskiego», jako odpowie- nym nauczycielem. W książce zmem». Mówi: «Według Soboru, takiego modelu parafii we dzialnego za określoną dziedzinę U podstaw odnowy. Studium o re- jedną z głównych zasad apostola- wspólną, przez wszystkich podej- duszpasterską. W niektórych kra- alizacji Vaticanum II, opublikowa- tu Kościoła jest ta, aby świeccy mowaną odpowiedzialność to jest jach składa się on z kapła n ó w, nej w Krakowie w 1972 r., zgłębia brali na siebie wszystkie zadania, naturalnie zadanie, któremu dziś asystentów duszpasterskich i in- tę kwestię i potwierdza zasadniczą które są zgodne z ich po- musimy stawić czoło. Wydaje się, nych świeckich, otrzymujących tezę przedstawionych do tej pory wołaniem w Kościele i w świecie. że właśnie to jest celem ruchu oa- wynagrodzenie. Czynnikiem decy- ro z w a żań oraz wykłada główne Nie oznacza to bynajmniej roz- zowego: zmierza on do stworze- dującym w działalności duszpa- poglądy na temat zadania świec- łamu we wspólnocie, lecz prze- nia parafii przyszłości — nie para- sterskiej staje się zarządzanie kich w Kościele. Kardynał na- ciwnie, buduje ją». Nawiązując fii tradycyjnej, takiej, jaką spoty- zgodnie z zasadami socjologii, co wiązuje do Lumen gentium, która do Presbyterorum ordinis (n. 9), kamy w wielu miejscach, z cha- ogranicza sposobności zaszczepia- od pasterzy wymaga prowadzenia kard. Wojtyła przypomina, że rakterystycznymi dla niej zwycza- nia bądź szerzenia wiary dzięki Jan Paweł II podczas pierwszej wizyty apostolskiej w Polsce w 1970 r. wiernych tak, aby «wszyscy oni kapłani powinni szczerze uznawać jami». I dalej: «Chciałbym, aby osobowej relacji, świadectwu i pracowali zgodnie, każdy na swój i wspierać udział świeckich w po- ten ruch wypracował mo del dojrzewającemu z biegiem czasu sposób, dla wspólnego dzieła» słannictwie Kościoła: «Badając, wsp ółpracy z parafią, aby poprzez stosunkowi zaufania. Kapłan, ja- dencje. Ich zwolennicy nawiązują ważnie świeccy i pomimo że naj- (n. 30). Dla Wojtyły to «klasycz- czy duchy pochodzą od Boga, jego działanie doszło do wzajem- ko wyświęcony szafarz, służy już do historyczno-religijnej koncep- ważniejsze funkcje w ich łonie są ne» stwierdzenie ma istotne zna- niech ze zmysłem wiary odkrywa- nego przenikania się parafii i ru- tylko do pełnienia niektórych spe- cji świętości, poprzez oddzielenie sprawowane przez świeckich? czenie. Określa on Sobór Waty- ją różnorakie charyzmaty świec- chu, dzięki czemu parafia będzie cyficznych «funkcji». od świata, nie zdając sobie spra- Przypisywanie jedynie duchow- kański II jako «sobór ludu Bo- kich, tak małe, jak i wielkie, niech stopniowo przekształcana». To, o czym tutaj piszę, nie jest wy, że świętość Chrystusa, jedyne- nym odpowiedzialności za konty- żego», który uwydatnia «wielość i je z radością uznają, niech je gor- Podczas wizyty w Polsce w owocem abstrakcyjnych rozważań. go Kapłana, wynika z Jego misji nuowanie zbawczego dzieła Chry- różnoro dność powołań w Koście- liwie pielęgnują». 1979 r. Jan Paweł II wyraźnie Są to konkretne zjawiska, które w w świecie i z ofiarowania włas- stusa stoi w zupełnej sprzeczności le», wskazując jednocześnie drogi, Jego idea wspólnego posłannic- przedstawił tę swoją wizję Koś- krajach niemieckojęzycznych za- nego życia. Według Ewangelii z teologią Soboru Watykańskie- które prowadzą do ich łączenia twa zwykłych ochrzczonych i cioła. Przy okazji spotkania w częły się upowszechniać poczy- św. Jana (10, 36), Panem w istocie go II, w szczególności zawartą w się w ramach powierzonej im mi- wyświęconych kapłanów nie jest Nowym Targu z mieszkańcami nając od Szwajcarii. Powstały tam jest Ten, «którego Ojciec poświę- konstytucji Lumen gentium. Ojco- sji. podyktowana przez jakieś o b a w y, górzystego terenu uczynił b a rd z o nowe «jednostki duszpasterskie», cił i posłał na świat». wie soborowi stwierdzili, że oso- Z dekretu Apostolicam actuosita- przeciwnie, jest konstruktywna i wymowny gest, będący wyrazem w których jest miejsce także dla Zamiast pojmowania w per- by, stanowiska i posługi Kościoła tem k a rd y n a ł zwraca uwagę na budząca otuchę. I bynajmniej nie jego uznania dla oaz: kilkoro kapłana, jednak niekoniecznie on spektywie biblijnej, postrzega się winny być postrzegane w ramach fragment traktujący o szczegól- neguje konieczności rozróżniania młodych ludzi, członków ruchu, nimi kieruje. Tę funkcję mogą kapłana jako «przedstawiciela misji Kościoła powszechnego: A nym posługiwaniu duchownych dwóch stanów ani niezastąpionej przyniosło kosze na chleb, w któ- p ełnić także mężczyzna bądźko- kultu», człowieka od sacrum, któ- p owołani sądo niej wszyscy — przez głoszenie słowa i udzielanie roli kapłanów. Wojtyła raz jeszcze rych zamiast chleba były Biblie, a bieta niekonsekrowani. Poszły za rego miejsce nie jest przede świeccy, kapłani, biskupi i zakon- sakramentów, a jednak świeckich przyznaje jednak, że Sobór stwo- on sam uczestniczył w rozdawa- tym przykładem również n i e k t ó re wszystkim wśród ludu Bożego, nicy. Natomiast naturalne różnice o k re śla, posługując się biblijnym rzył wielką sposobność do szerze- niu ksiąg, będących wielką rzad- diecezje w Niemczech i w półno c- lecz który staje przed nim jako co do zadań wynikają z tej samej wyrażeniem, «współpracownikami nia wiary przez wezwanie do apo- kością w owych czasach, poka- nych Włoszech. Kapłaństwo urzę- odrębna postać. Zapomina się, że łaski odkupienia, miłości i na- prawdy» (por. 3 J, 8). W myśl de- stolstwa wszystkich ochrzczonych. zując w ten sposób, że człowiek dowe zatem powoli usuwa się w rzeczywistym czynnikiem określa- dziei. kretu «apostolstwo świeckich i Wprowadzenie pojęcia «nowa żyje nie tylko chlebem. Ukazał cień. I zaczyna rodzić się pytanie: jącym tożsamość chrześcijańską Również soborowy dekret P re s - p osługa duszpasterska» (n.6) ewangelizacja» w Nowej Hucie tym jasno miejsce i prawo do ist- «Po cóż nam kapłani?» Trzeba jest chrzest. Zwraca się uwagę je- byterorum ordinis w pierwszej ko- muszą się wzajemnie uzupełniać, oraz jego znaczenie wynikały z je- nienia w Kościele tego ugrupowa- zatem pilnie na nowo ukazywać dynie na to, co odróżnia kapłana lejności zajmuje się kwestią misji zdaniem Wojtyły, w sensie «ścisłej go osobistego doświadczenia i nia, które było niechętnie widzia- teologiczny aspekt kapłaństwa w od świeckich, którzy najwyraźniej Ko ścioła powszechnego: «Nie ma wspólnoty powierzonych zadań», świadczyły o jego ufności w mi- ne przez rząd komunistyczny. Jan oparciu o Biblię i Magisterium stali się niebezpiecznymi przeciw- (...) członka, który nie miałby która «zależy od dojrzałości men- syjną siłę całego ludu Bożego. Pa w e ł II nie tylko ukuł wyrażenie Ko ścioła. Sami kapłani powinni nikami, zagrażającymi roli kapła- udziału w posłannictwie całego talności zarówno kapłanów, jak i Przykładem tego jest jego bliski «nowa ewangelizacja», ale uczynił zyskać większą świadomość wła- nów. Spodziewa się, że przez Ciała, lecz każdy powinien uznać świeckich». I nawiązując do Lu- związek z ruchem oazowym. je kluczowym pojęciem swojego snej tożsamości, aby nie dopuścić umniejszenie roli świeckich moż- w swoim sercu Jezusa za świętego men gentium (n. 33), podsumowu- «Światłoi Życie» to szeroko roz- pontyfikatu, o czym przypomniał do zagubienia sensu swojej misji. na będzie osiągnąć wzrost liczby i duchem proroctwa dawać świa- je: «Wspólnotowa postawa świec- powszechniony w Polsce i nie- Benedykt XVI w homilii na uro- A autentyczna ewangelizacja bę- p owołań i szacunku dla kapła- dectwo o Nim» (n. 2). Dopiero kich jak i członków hierarchii i zwykle dynamiczny ruch ewange- czystość Świętych Apostołów Pio- dzie musiała ukazać wspólnotom nów. Tego rodzaju oportunistycz- po tym stwierdzeniu dekret trak- zakonów odzwierciedla zatem l i z a c y j n y. tra i Pawła w 2010 r. znaczenie i nieodzowną rolę ka- na teologia, chociażby tylko w tuje o szczególnym zadaniu ka- wspólnotę posług w zbawczym Na spotkaniu odpowiedzial- [Nie ulega wątpliwości, że upo- płanów urzędowych. Oczywiście aspekcie empirycznym, musi oka- płana, który na mocy sakramentu dziele Kościoła. Posługi te w swej nych za ruch z Komisją ds. apo- wszechnienie czy popularność da- całkowicie niewłaściwą reakcją na zać się błędna. Czyż to nie nowe kapłaństwa różni się nie tylko różnoro dności zakładają jedność, stolstwa Konferencji Episkopatu nego pojęcia nie gwarantuje, że to zeświecczenie posług kościel- ruchy duchowościowe dały Koś- stopniem, ale także istotą od jako że na nią ostatecznie są ukie- Polski w 1976 r. kardynał p oruszył zostanie ono rzeczywiście przyjęte nych byłby równie skrajny klery- ciołowi największą liczbę powołań zwykłego ochrzczonego (por. Lu- ru n k o w a n e » . kwestię niewłaściwego rozumienia czy w pełni zastosowane. A wręcz kalizm. Tymczasem obserwuje się, w niedawnej przeszłości, pomimo men gentium, 10). A zatem ten, kto Arcybiskup Krakowa porusza ruchu przez niektórych probosz- niekiedy ulega rozmyciu, przysła- niestety, tego rodzaju błędne ten- iż ich założycielami byli prze- w dzisiejszych czasach — choć w krótko także temat współdziałania czów: «Tradycyjna parafia potry- niając pierwotne przesłanie. Doty-

58 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 59 AR T Y KU ŁY I WYWIADY AR T Y KU ŁY I WYWIADY

czy to także głównych pojęć Ob- poszerzenia zakresu pojęcia ewan- tunistycznych uproszczeń i dwu- nie widać, i bez niego przedsta- Ka żdy rozwinął jeden z podsta- jawienia i duszpasterstwa. Ko- gelizacji. znaczności». wienie nie mogłoby się odbyć. wowych dogmatów naszej wiary: nieczne staje się wówczas nadanie Człowiek ze swej natury skłon- Encyklika Redemptoris missio Atanazy — o boskości Chrystusa, na nowo wyraźnych kształtów ny jest dawać pierwszeństwo rze- (7 grudnia 1990 r.) precyzuje to w Atanazy, Bazyli, Grzegorz z Nazjan- Bazyli — o Duchu Świętym, tym ideom i przywrócenie im czywistości społecznej i temu, co sposób definitywny. Mowa w niej zu i Grzegorz z Nyssy: na Wielki Grzegorz z Nazjanzu — o Trójcy pierwotnej siły. Przypominając hi- można osiągnąć własnymi siłami. m.in. o ewangelizacji, której ce- Post 2012 r. wybrał ojciec czterech Świętej, a Grzegorz z Nyssy — o ojców Kościoła pierwszych wieków. storię jej powstania, pontyfikat Również w zaangażowaniu kapła- lem jest przekazywanie «wartości poznaniu Boga. Co mają oni do powiedzenia dzisiej- Jana Pawła II i jego cele, prag- nów i wolontariuszy w ewangeli- królestwa», takich jak: pokój, nąłem przyczynić się do wyjaśnie- zację wkrótce doszło do skoncen- szym chrześcijanom? sprawiedliwość, wolność, brater- A który z nich wydaje się najbliższy nia idei nowej ewangelizacji.] trowania uwagi głównie na aspek- Przede wszystkim chciałbym w ra żliwości teologicznej Josepha W adhortacji apostolskiej tach doczesnych, jak: ochrona stwo. Jednak oprócz pozytywnych aspektów takiego głoszenia są też, p o dkreślić, że wyraźnie oparłem R a t z i n g e ra ? Evangelii nuntiandi Pa w e ł VI dał świata stworzonego, dyskusje na niestety, strony negatywne, jak się na tych ojcach po raz pierw- Gdybym był zmuszony do od- wytyczne do pierwszego podsta- temat wartości i praw człowieka. szy. Kiedy indziej również wy- przemilczanie osoby Jezusa Chry- powiedzi, powiedziałbym, że wowego zdefiniowania pojęcia Wszystko to niewątpliwie ma stąpili w moich kazaniach, ale Grzegorz z Nyssy jest najbliższy ewangelizacji. Pojęcia, które w je- związek z Ewangelią, ale samo w stusa. Papież-Polak zdecydowanie tym razem chciałem, by byli na go przekonaniu miało rozległy za- sobie nie dotyczy jeszcze kwestii wypowiada się przeciwko takiemu pierwszym planie. Pomysł ten obecnym troskom Benedykta XVI, sięg: «Kościół rozumie, że ewan- wiary. Może ponadto przesłonić pojmowaniu: «Królestwo Boże przyszedł mi do głowy dzięki p onieważ w swojej refleksji szuka gelizacja jest tym samym, co za- istotę Bożego przesłania, i to nie jest koncepcją, doktryną, pro- zdaniu z Listu do Hebrajczyków, on dróg, którymi człowiek może noszenie Dobrej Nowiny do skłoniło Jana Pawła II do uwydat- gramem, które można dowolnie w którym autor mówi: «Pamiętaj- dotrzeć do Boga. Kiedy wydaje wszelkich kręgów rodzaju ludz- nienia jej na nowo. W czasie wi- opracowywać, ale jest przede cie o swych przełożonych, naśla- się, że droga tradycyjna jest już kiego, aby przenikając je swą zyty w rzymskiej parafii świętych wszystkim osobą, która ma obli- dujcie ich wiarę» (13, 7). Na- O. Raniero Cantalamessa nieskuteczna, pozostaje poczucie mocą od wewnątrz, tworzyła z patronów Włoch 26 listopada cze i imię Jezusa z Nazaretu, sunęło mi to myśl, że w budowie tajemnicy, to co w religijnej feno- nich nową ludzkość», aby «mocą 1989 r. zwrócił uwagę na to, że w będącego obrazem Boga niewi- Ko ścioła ojcowie starożytni stano- menologii określa się jako «Boża Ewangelii (...) przewracać kryteria ewangelizacji nie wystarczy głosić dzialnego» (n. 18). Dzięki pojęciu wili drugą warstwę, zaraz po apo- kich wieków. Trzeba tylko otwo- siła», ten podstawowy fakt, które- oceny, hierarchię dóbr, postawy i wartości chrześcijańskich. Aby «nowa ewangelizacja» stało się stołach. W każdym z czterech ka- rzyć bogate skarbce tej tradycji. go nie da się sprowadzić do żad- nawyki myślowe, bodźce postępo- można było mówić o ewangeliza- zań naświetlę jeden aspekt dorob- nego innego uczucia, którego oczywiste, że to nowe wezwanie wania i modele życiowe rodzaju cji, musi ona dotyczyć treści wia- ku tych nauczycieli wiary, ich Każdy z czterech ojców jest przez oj- doświadcza człowiek w obliczu do misji Kościoła skierowane jest ludzkiego, które stoją w sprzecz- ry: «Będzie to realizowane, jeżeli zdolność prowadzenia nas do od- ca nazwany «gigantem» w po- objawienia tego, co nadprzyro- do wszystkich członków ludu ności ze Słowem Bożym i planem imię, nauczanie, droga i obietnice, krycia wiary, którą trzeba żyć, a wiązaniu z określonym dogmatem. dzone. «Boża siła» przejawia się Bożego. zbawczym» (nn. 18-19). Te słowa tajemnica, jednym słowem, króle- nie tylko wyznawać. W ich dzie- Który z nich mógłby być najbardziej w różnym stopniu: od stopnia ni- dobrze ilustrują różnoro dne stwo Jezusa z Nazaretu, Odkupi- łach można bowiem znaleźć ży- aktualny w czasach «religijnego skiego po najwyższy, którym jest aspekty tego zadania, ale wska- ciela człowieka, będą głoszone z * Były przewodniczący Papieskiej ciową limfę, dzięki której wpro- analfabetyzmu», jak się wyraził Pa- objawienie świętości Boga. zują także drogę do stopniowego nową odwagą, bez łatwych opor- Rady «Cor Unum» wadzają nas w tę fascynującą ta- pież? jemnicę, jaką jest nasze życie Nie obawia się ojciec w jakiś sposób Trudno mi powiedzieć, który chrześcijan, uczniów Jezusa Chry- konfrontacji z ogromną wiedzą Be- stusa. Również papież Karol Woj- jest najbardziej nowoczesny. W nedykta XVI? tyła twierdził, że ojcowie są trwałą odniesieniu do nich użyłbym podstawą Kościoła i mają trwałą o k re ślenia istotny, co znaczy taki, Pan chce porównać krasnolud- Co czuje człowiek głoszący kazanie dla Papieża funkcję w życiu Kościoła wszyst- który nie wychodzi z mody. ka do olbrzyma! O. Raniero Cantalamessa o kazaniach wielkopostnych dla Kurii Rzymskiej

Były to początki długiego pontyfikatu GIANLUCA BICCINI danego momentu: w Roku św. Jana Pawła II. A dziś posługę Pio- Pa w ła skupiłem się na Apostole Geniusz z Vinci objeżdża Europę Prospero Lambertini z Bolonii trową pełni Joseph Ratzinger. Trzy- Narodów, w roku poświęconym — papież Benedykt XIV w latach dzieści dwa lata to niemało: jak i kapłanom czerpałem inspirację z 1740-1758 — w 1743 r. zdecydował, gdzie znajduje ojciec wciąż nowe i życia księży, w zeszłym roku, kie- ALESSANDRO SCAFI teraz jej wartość: w tle, na anonimowy autor dokonał takich że funkcję kaznodziei Domu oryginalne tematy do refleksji? dy Benedykt XVI p owołał do przykład, przez wieki pokrytym samych poprawek, jakie za- Mony Lisy Papieskiego będą pełnili bracia życia specjalną Papieską Radę, W Muzeum Prado w Madrycie ciemną farbą, nareszcie widać pej- uważono na portrecie Nie jest to aż takie trudne, bo zaraz po otwarciu mały tłum two- zaż. w Luwrze. Co oznacza, że musiał mniejsi kapucyni. I również w piątek mówiłem o nowej ewangelizacji. Słowo Boże jest niewyczerpane. Teraz zbliża się Rok Wiary, rzy się codziennie przed jednym Prace restauracyjne, trwające to być jeden z uczniów pracowni 9 marca, kiedy w Watykanie Do tego św. Grzegorz Wielki skłaniający do czytania Pisma obrazem. Wszyscy chcą zobaczyć dwa lata, zostały podjęte w zwią- Leonarda i że kopiował oryginał ro z p o c z ę ły się tegoroczne kazania s t w i e rd z i ł Scriptura cum legente Świętego pod kątem pytań z bliska świeżo odrestaurowaną zku z wystawą Leonarda, która w czasie, kiedy mistrz próbował wielkopostne, o czterech wielkich c re s c i t , czyli rośnie razem z czy- wsp ółczesnego człowieka. A w kopię Mony Lisy Leonarda. Przez wkrótce zostanie otwarta w Luw- uchwycić w kolorze słynny doktorach Kościoła wschodniego tającym, bo Ewangelia jest żywa, każdym razie, przede wszystkim setki lat wisiała ona na ścianie rze. 13 marca hiszpańska Gioconda uśmiech. Byłaby to zatem najstar- mówił kapłan w habicie ilekroć ją otwieramy i próbujemy działa Duch Święty, którego obok innych włoskich obrazów, pojedzie do Paryża, gdzie będzie sza znana kopia Mony Lisy Le- f ra n c i s z k a ńskim, o. Raniero zastosować w praktyce. Innym chętnie porównuję — choć może otoczona niemal całkowitą obojęt- można ją podziwiać obok orygi- onarda, ważna, bo powstała w Cantalamessa, który pełni tę funkcję elementem, który trzeba wziąć to wyglądać na brak szacunku — nością, ponieważ uważano tę ko- nału. W międzyczasie badania tym samym czasie co oryginał, i od 1980 r. pod uwagę, są wyzwania i łaski do suflera w teatrze: jest, ale go pię za mierną. Odnowa ukazała rentgenowskie wykazały, że jej są na niej szczegóły, które zostały

60 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 61 AR T Y KU ŁY I WYWIADY

z niego usunięte. Po paryskiej wy- stawie hiszpańska Gioconda wró ci DZIAŁALNOŚĆ STOLICY APOSTOLSKIEJ do Prado. Wystawa Leonarda da Vinci, która niedawno została zamknięta w Londynie: Painter at the Court of Milan, cieszyła się niezwykłym sukcesem. Jeszcze przed jej otwarciem na początku listopada zostały wyprzedane wszystkie bi- lety do końca grudnia, i kto chciał ją zobaczyć, musiał od rana ustawić się w kolejce, by znaleźć się w gronie 500 osób zwie- dzających, wpuszczanych każdego K ro n i k a 15 II — Audiencja generalna * Bahar z Indonezji i Daniel Ed- dnia. Oczekujący w kolejkach nie Po audiencji Papież sp otkałsię z gardo Ramada Piendibene z Uru- zważali na zimno panujące na brytyjską delegacją rządową, gwaju — złożyli Benedyktowi XVI Trafalgar Square, byle tylko zdo- 1 II — Ojciec Święty wystosował telegram kondolencyjny do me- którą w dniach 14-15 lutego gościł listy uwierzytelniające * W Sali być bilet. Po dwóch godzinach w Rzymie watykański sekretarz Klementyńskiej Ojciec Święty można było otrzymać kartę tropolity archidiecezji Filadelfia (USA) abpa Charlesa Chaputa po ds. relacji z państwami abp Do- sp otkałsię z uczestnikami sympo- wstępu, by wejść na wystawę bli- minique Mamberti. Delegacja zjum biskupów Afryki i Europy * sko pięć godzin później. Zdecy- śmierci kard. Anthony'ego Jose- pha Bevilacquy, byłego metropoli- przybyła z okazji 30-lecia na- Na zakończenie obrad Rady Kar- dowano przedłużyć godziny wiązania stosunków dyplomatycz- dynałów ds. Studium Problemów otwarcia wieczorem i w weekendy, ty tej archidiecezji * Audiencja by umożliwić jej zobaczenie generalna. ogromnej liczbie osób pragnących 2 II — W Światowy Dzień Życia ją zwiedzić. Podobna gorączka Konsekrowanego Papież o dprawił panowała w styczniu. Zwie- w Bazylice Watykańskiej Nieszpo- dzających, którym udało się zdo- «Madonna w grocie» ry dla osób konsekrowanych. być bilet wstępu, było 323 8 9 7. Wystawa była tego warta. Po 5 II — An i o ł Pański. godzinach przestanych w kolejce się w Luwrze, a druga w National ny z wrzecionem, z kolekcji księcia 6 II — Pani Laurence Argimon- zwiedzających witał narysowany Gallery w Londynie), które dzięki Buccleucha, są moim zdaniem -Pistre, nowy szef delegacji Unii przez Leonarda piękny kobiecy wystawie po upływie kilku wie- dziełem mistrza». Europejskiej przy Stolicy Apo- uśmiech, którego reprodukcja w ków po raz pierwszy można było Na plakacie wystawy i na stolskiej, złożyła Papieżowi listy wielkiej skali zdobiła wejście. Wy- oglądać w jednym pomieszczeniu. okładce katalogu widnieje Dama uwierzytelniające. bór, jakim było skoncentrowanie Ostatnią Wieczerzę re p re z e n t o w a ła z gronostajem (zwana Damą z 7 II — Zostało ogłoszone Orę- się na mediolańskim okresie Leo- w Londynie kopia wykonana łasiczką) — portret Cecilii Gallera- dzie Ojca Świętego na Wielki narda, okazał się szczególnie traf- przez ucznia Giampietrina i licz- ni, w której był zakochany Ludo- Post 2012 r. n y. ne szkice przygotowawcze. Luke vico Maria Sforza, mecenas Leo- Podczas audiencji dla członków Fundacji Jana Pawła II na rzecz Sahelu (10 II ) Kustosz wystawy Luke Syson Syson, kustosz wystawy, który pu- narda. Dzieło to zostało wy- 8 II — Audiencja generalna. przez pięć lat przekonywał muzea blicznie dokonał jej podsumowa- p ożyczone przez krakowskie Mu- 9 II — Benedykt XVI wystosował i galerie na całym świecie, by wy- nia, powiedział nam: «Jednym z zeum Książąt Czartoryskich. przesłanie do przewodniczącego nych między Stolicą Apostolską i Organizacyjnych i Ekonomicz- p ożyczyły swojeskarby. W Me- celów wystawy było przestudio- Twórcy wystawy umieścili obok Wielką Brytanią; przewodniczyła nych Stolicy Apostolskiej, które wanie obrazów przypisywanych malowidła angielski przekład Konferencji Episkopatu Wło ch diolanie Leonardo poszukiwał no- jej baronowa Sayeeda Hussain o dbywały się w dniach 14-15 lute- Leonardowi, zgromadzonych ra- wiersza Bernarda Bellincioniego, kard. Angela Bagnasca z okazji wych sposobów percepcji i arty- Warsi, minister bez teki w rządzie go br. w Watykanie pod prze- zem, i porównanie ich z obrazami opiewającego urodę i wdzięk mło- kongresu na temat: «Jezus, nasz stycznego przedstawiania świata Davida Camerona. Członkowie wodnictwem Sekretarza Stanu p owstałymi w jego pracowni oraz dej kobiety. W wyobraźni poety, wsp ółczesny», zorganizowanego przyrody, studiując anatomię delegacji spotkali się również z kard. Tarcisia Bertone, został ze szkicami przygotowawczymi, jednego z najwybitniejszych na w Rzymie przez Komitet ds. Pro- człowieka i dynamikę emocji, Sekretarzem Stanu kard. Tarci- ogłoszony komunikat dotyczący wykonanymi przez Leonarda i je- dworze Sforzów, przyroda niejako jektu Kulturalnego tej Konferen- tworząc na nowo utrwalone przez siem Bertone. 2-dniowe rozmowy bilansu Stolicy Apostolskiej za go uczniów. Wnioski wyciągnięte z a z d ro ści kunsztu artyście, które- cji. wieki wzory ikonograficzne. Te- zostały podsumowane we wspól- rok 2011 i bilansu przewidywane- przez wielu badaczy były bardzo mu udało się sportretować jedną maty religijne, jak Matka Boża z 10 II — W Sali Papieży Ojciec nym komunikacie Stolicy Apo- go na rok 2012. różne. Twierdzę teraz z dużo z jej gwiazd, kobietę tak piękną, Dzieciątkiem, i motywy świeckie, Święty przyjął członków Fundacji stolskiej i delegacji brytyjskiej * jak liczne portrety mężczyzn i ko- większą pewnością — i jest to na- że jej oczy zaćmiewały blask II 17 II — Wa t y k a ński Sekretarz Jana Pawła na rzecz Sahelu. Wieczorem Papież o dwiedził biet, ulegały całkowitemu prze- prawdę tylko moja opinia — że słońca. Dzieło to sprawiło, że Ce- Stanu kard. Tarcisio Bertone wy- 12 II — An i o ł Pański. Rzymskie Wyższe Seminarium obrażeniu, kiedy mierzył się z ni- londyńska Madonna w grocie cilia pozostała żywa i piękna na stosował w imieniu Papieża tele- D uchowne. mi genialny mistrz. Okresu me- wyszła spod pędzla Leonarda. zawsze, a tym samym Leonardo i 13 II — Zostało ogłoszone pa- gram kondolencyjny do bpa Ro- diolańskiego sięgają dwie wersje Również postaci i skały na pierw- jego opiekun Ludovico złożyli pieskie Orędzie na XLIX Światowy 16 II — Nowi ambasadorzy przy berta Camilleriego OFM, ordyna- Madonny w grocie (jedna znajduje szym planie edynburskiej Ma d o n - hołd naturze. D zieńModlitw o Powołania. Stolicy Apostolskiej — Budiarman riusza diecezji Comayagua w

62 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 63 DZIAŁALNOŚĆ STOLICY APOSTOLSKIEJ DZIAŁALNOŚĆ STOLICY APOSTOLSKIEJ

Hondurasie, w związku z św. Franciszka z Syracuse; wierne 23 II — W Auli Pawła VI Bene- ordynariusz diecezji La Crosse; biskupem ordynariuszem diecezji konsultorami tej Rady; p ożarem w tamtejszym więzieniu, świeckie — Katarzyna Tekakwitha dykt XVI sp otkał się z ducho- bp Robert Charles Morlino, Montelíbano; o. Juana Marię Huertę bpa Marca Pereza Caiceda w którym zginęło kilkaset osób. i Anna Schäffer. wieństwem diecezji rzymskiej. ordynariusz diecezji Madison; Mura OFM, dotychczas ministra (tyt. Maastricht), biskupa bp Peter F. Christensen, ordynariusz franciszkańskiej prowincji «bł. brata pomocniczego w archidiecezji 18 II — W Bazylice Waty- 19 II — Ojciec Święty odprawił 24 II — W Sali Papieży Ojciec diecezji Superior — wszyscy z USA z Junipera Serry», biskupem Guayaquil (Ekwador), ordynariuszem kańskiej odbył się Zwyczajny Mszę św. z nowo mianowynymi Święty przyjął delegację członków wizytą ad limina Apostolorum. ordynariuszem prałatury terytorialnej diecezji Babahoyo; bpa Paola Mietta CSI (tyt. Muzuca Konsystorz Publiczny, podczas k a rd y n a łami w Kaplicy Papieskiej Ko łaśw. Piotra * Sekretarz Stanu 16 II — Abp Emil Paul Tscherrig El Salto (Meksyk); ks. Bulusa Dauwę di Bizacena), byłego wikariusza którego Benedykt XVI wyniósł do Bazyliki św. Piotra * An i o ł Pański. kard. Tarcisio Bertone w imieniu (tyt. Voli), nuncjusz apostolski w Yohannę, biskupem ordynariuszem go dności kardynalskiej 22 du- Pa p i e ża wystosował telegram kon- Argentynie; bp Franz-Peter Tebartz- (tyt. Scebaziana) wikariatu apostolskiego w Napo (Ekwador), chownych. W jego drugiej części 20 II —W AuliPawłaVI Pa p i e ż dolencyjny w związku z katastrofą -van Elst, ordynariusz diecezji apostolskiego Kontagora (Nigeria); administratorem apostolskim sp otkałsię z nowymi kardy- Limburg (Niemcy). ks. José Manuela Romera Barriosa z wikariatu apostolskiego w San Miguel o dbyło sięgłosowanie, w którego kolejową w Buenos Aires w Ar- de Sucumbíos. nałami, ich krewnymi i wiernymi, duchowieństwa diecezji Barcelona wyniku ustalono, że 21 paździer- gentynie, w której zginęło kilka- 24 II — Kard. Camillo Ruini, były (Wenezuela), dotychczas nika br. odbędzie się kanonizacja którzy przybyli z nimi na Konsy- dziesiąt osób, a kilkaset odniosło wikariusz generalny diecezji 11 II — Ojciec Święty przyjął diecezjalnego wikariusza generalnego, rezygnację abpa Fernanda R. Capalli siedmiorga błogosławionych. Są storz. r a n n y. rzymskiej; biskupem pomocniczym abp Adriano Bernardini (tyt. Faleri), — złożoną zgodnie z kan. 401, § 1 to: jezuita Jakub Berthieu i świec- (tyt. Materiana) w tej diecezji; KPK — z urzędu metropolity 22 II — Środa Popielcowa. Au- 25 II — Pa p i e ż sp otkał się z nuncjusz apostolski we Włoszech ki katechista Piotr Calungsod — o. Timothée Bodikę Mansiyai PSS, archidiecezji Davao (Filipiny); diencja generalna * Ojciec Święty uczestnikami XVIII Z g ro m a d z e n i a i w Republice San Marino. męczennicy; ks. Jan Chrzciciel rektora Seminarium Filozoficznego w metropolitą tej archidiecezji mianował Generalnego Papieskiej Akademii Siaosi (George) Tupou V, król Tonga, Piamarta, założyciel Zgromadze- wysłał do kard. Raymunda Da- Kinszasie (Demokratyczna Republika abpa Romula G. Vallesa, dotychczas z osobami towarzyszącymi. mascena Assisa, przewodniczące- «Pro Vita». Konga), radcę generalnego ojców metropolitę archidiecezji Zamboanga. nia Najświętszej Rodziny z Naza- Po południu: kard. William Joseph go Konferencji Episkopatu Brazy- sulpicjanów, biskupem pomocniczym Pa p i e ż przyjął re z y g n a c j ę retu i Zgromadzenia Sióstr Po- 26 II — An i o ł Pański * W waty- Levada, prefekt Kongregacji Nauki kornych Służebnic Pańskich; lii i metropolity archidiecezji Apa- kańskiej kaplicy Redemptoris Ma- (tyt. Naiera) w archidiecezji Kinszasa; bpa Jacques'a Perriera — złożoną W i a r y. ks. Sébastiena Muyenga Mulombe z s. Maria z Góry Karmel, założy- recida, przesłanie z okazji organi- ter rozp o częły się tygodniowe re- zgodnie z kan. 401, § 1 KPK —z zowanej przez tamtejszy Kościół 25 II — Kard. Marc Ouellet PSS, duchowieństwa archidiecezji urzędu ordynariusza diecezji Tarbes cielka Zgromadzenia Sióstr Nie- kolekcje dla Ojca Świętego i jego prefekt Kongregacji ds. Biskupów, i Kinszasa, studenta Uniwersytetu w dorocznej wielkopostnej Kampa- i Lourdes (Francja); ordynariuszem pokalanego Poczęcia Misjonarek wsp ółpracowników z Kurii Rzym- abp Lorenzo Baldisseri Leuven (Belgia), biskupem tej diecezji mianował bpa Nicolasa Nauczania; s. Marianna Cope, nii Braterstwa * Papież o dprawił skiej, które w tym roku głosił (tyt. Diocleziana), sekretarz tej pomocniczym (tyt. Strathernia) w Brouweta (tyt. Simidicca), dotychczas zakonnica profeska ze Zgroma- Mszę św. w rzymskiej bazylice kongijski kardynał, Laurent Mon- Ko n g re g a c j i . archidiecezji Kinszasa. biskupa pomocniczego w diecezji dzenia Sióstr Trzeciego Zakonu św. Sabiny na Awentynie. sengwo Pasinya. 3 II — Ojciec Święty mianował N a n t e r re . bpa Leslie'ego Rogersa Tomlinsona Ojciec Święty przyjął re z y g n a c j ę (tyt. Siniti), biskupa pomocniczego w Nominacje archidiecezji Melbourne (Australia), i decyzje papieskie ordynariuszem diecezji Sandhurst. 4 II — Pa p i e ż przyjął re z y g n a c j ę Hebda, ordynariusz diecezji Gaylord; Imesch; bp Daniel Robert Jenky CSC, 2 II — Ojciec Święty przyjął Audiencje papieskie bpa Ramona Daria Moliny Polskie wydanie bp Walter Allison Hurley, ordynariusz ordynariusz diecezji Peoria; rezygnację bpa Tomasa Andresa Jaramilla OFM — złożoną zgodnie z «L'Osservatore Romano» 2 II — Kard. Giovanni Lajolo, były diecezji Grand Rapids; bp Paul bp Thomas J. Paprocki, ordynariusz Maura Muldoona OFM— złożoną kan. 401, § 1 KPK — z urzędu przewodniczący Papieskiej Komisji Joseph Bradley, ordynariusz diecezji diecezji Springfield in Illinois; KPK zgodnie z kan. 401, § 2 —z ordynariusza diecezji Neiva «L'Osservatore Romano» jest ds. Państwa Watykańskiego Kalamazoo; bp Earl Alfred Boyea, bp Charles C. Thompson, urzędu ordynariusza diecezji Juticalpa (Kolumbia); nowym biskupem pismem wydawanym w Waty- i Gubernatoratu Państwa ordynariusz diecezji Lansing; ordynariusz diecezji Evansville, i były (Honduras); rządy przejmuje bp José ordynariuszem tej diecezji mianował kanie, które ukazuje się w wer- Wa t y k a ńskiego; kard. Stanisław bp Alexander King Sample, ordynariusz tej diecezji bp Gerald Bonello OFM, dotychczas koadiutor w ks. Froilana Tiberia Casasa Ortiza z Ryłko, przewodniczący Papieskiej ordynariusz diecezji Marquette; Andrew Gettelfinger; bp Kevin Carl sji polskiej jako miesięcznik od tej diecezji. duchowieństwa archidiecezji Tunja, Rady ds. Świeckich. bp Joseph Robert Cistone, Rhoades, ordynariusz diecezji Fort 31 lat, zawiera głównie przemó- Pa p i e ż przyjął rezygnację bpa Vitala dotychczas rektora archidiecezjalnego Abp Dennis Marion Schnurr, ordynariusz diecezji Saginaw — Wayne-South Bend, i były Massé — złożoną zgodnie z kan. 401, wienia i inne teksty Ojca wszyscy z USA z wizytą ad limina seminarium wyższego. metropolita archidiecezji Cincinnati, i ordynariusz tej diecezji bp John §1KPK — z urzędu ordynariusza Świętego oraz dokumenty Sto- Ap o s t o l o r u m . 6 II — Ojciec Święty mianował biskup pomocniczy Joseph R. Binzer Michael D’Arcy; bp Dale Joseph diecezji Mont-Laurier (Kanada); licy Apostolskiej. (tyt. Subbar); bp Richard Gerard Melczek, ordynariusz diecezji Gary; ks. prał. Edwarda Johna 6 II — Kard. Marc Ouellet PSS, ordynariuszem tej diecezji mianował Nakład pisma nie jest ogra- Lennon, ordynariusz diecezji prefekt Kongregacji ds. Biskupów. bp Timothy L. Doherty, ordynariusz bpa Paula Lortie'ego Weisenburgera z duchowieństwa Cleveland; bp Frederick Francis diecezji Lafayette in Indiana; archidiecezji Oklahoma City (USA), niczony i każdy może stać się 9 II — Abp Francisco Montecillo (tyt. Gerpiniana), dotychczas biskupa bp Christopher J. Coyne dotychczas wikariusza generalnego w Campbell, ordynariusz diecezji Padilla (tyt. Nebbio), nuncjusz pomocniczego w archidiecezji jego stałym odbiorcą. Zamó- (tyt. Mopta), biskup pomocniczy w tej archidiecezji i rektora katedry Columbus; bp Leonard Paul Blair, apostolski w Tanzanii. Queb ec. wienia należy kierować do pa- ordynariusz diecezji Toledo; diecezji Indianapolis — wszyscy z USA Matki Bożej Nieustającej Pomocy, Kard. Francis Eugene George OMI, Ojciec Święty przyjął re z y g n a c j ę rafii, kurii biskupich lub pod S J z wizytą ad limina Apostolorum. ordynariuszem diecezji Salina. bp George Vance Murry , metropolita archidiecezji Chicago, bpa Martina Veillette'a — złożoną a d re s e m : ordynariusz diecezji Youngstown — i biskupi pomocniczy: Francis J. Ka n e 10 II — Kard. Marc Ouellet PSS, zgodnie z kan. 401, § 1 KPK —z 10 II — Pa p i e ż mianował: nuncjuszem Księża Pallotyni wszyscy z USA z wizytą ad limina prefekt Kongregacji ds. Biskupów. urzędu ordynariusza diecezji Trois- apostolskim w Brazylii (tyt. Sault Sainte Marie in Michigan), ul. Wilcza 8 Ap o s t o l o r u m . George J. Rassas (tyt. Reperi), Abp Jerome Edward Listecki, -Rivières (Kanada); ordynariuszem tej abpa Giovanniego d’Aniella 3 II — Kard. William Joseph Levada, Andrew Peter Wypych metropolita archidiecezji Milwaukee, i diecezji mianował bpa Josepha Luca (tyt. Pestum), dotychczas nuncjusza 05091 Ząbki k. Warszawy prefekt Kongregacji Nauki Wiary. (tyt. Naraggara), Alberto Rojas biskup pomocniczy Donald J. Hying André Boucharda, dotychczas apostolskiego w Tajlandii i Prenumeratę zagraniczną Abp Allen Henry Vigneron, (tyt. Marazane); bp Edward (tyt. Regie) oraz były biskup ordynariusza diecezji Saint Paul Kamb o dży oraz delegata można zamawiać w Rzymie metropolita archidiecezji Detroit, i K. Braxton, ordynariusz diecezji pomocniczy w tej diecezji Richard in Alberta. apostolskiego w Myanmarze i Laosie; pod adresem: biskupi pomocniczy: Francis R. Reiss Belleville; bp Robert Daniel Conlon, John Sklba (tyt. Castro di Puglia); Pa p i e ż mianował: ks. Luisa José ks. Giuseppe Costę SDB, dyrektora «L'Osservatore Romano» (tyt. Remesiana), Donald F. Hanchon ordynariusz diecezji Joliet in Illinois, bp David Laurin Ricken, ordynariusz Ruedę Aparicia z duchowieństwa Wa t y k a ńskiej Księgarni Wydawniczej, (tyt. Orreomargo), Michael J. Byrnes i biskup pomocniczy Joseph M. Siegel diecezji Green Bay, i były ordynariusz diecezji Socorro y San Gil i Leticię Soberón Mainero, byłego Amministrazione (tyt. Eguga), José Arturo Cepeda (tyt. Pupiana) oraz były ordynariusz tej diecezji bp Robert Joseph Banks; (Kolumbia), dotychczas wikariusza pracownika Papieskiej Rady via del Pellegrino (tyt. Tagase); bp Bernard Anthony tej diecezji bp Joseph Leopold bp William Patrick Callahan, biskupiego ds. duszpasterskich, ds. Środków Społecznego Przekazu — 00120 Città del Vaticano

64 Numer 4/2012 L’OSSERVATORE ROMANO 65 DZIAŁALNOŚĆ STOLICY APOSTOLSKIEJ

bpa Juozasa Matulaitisa — złożoną o. Prospera Kontieba MI, dotychczas Pa p i e ż mianował: bpa Jacinta Furtada zgodnie z kan. 401, § 1 KPK — w i c e p ro w i n c j a ła kamilianów w de Brita Sobrinha, dotychczas z urzędu ordynariusza diecezji Burkina Faso. ordynariusza diecezji Crateús Koszedary (Litwa); ordynariuszem tej Pa p i e ż utworzył nową prefekturę (Brazylia), arcybiskupem metropolitą diecezji mianował bpa Jonasa apostolską w Robe (Etiopia) z archidiecezji Teresina; Ivanauskasa (tyt. Canapio), terytorium odłączonego od wikariatu ks. Oliviera de Germaya z dotychczas biskupa pomocniczego w apostolskiego w Meki; pierwszym duchowieństwa archidiecezji Tuluza archidiecezji kowieńskiej. prefektem apostolskim mianował (Francja), dotychczas wikariusza Pa p i e ż mianował: o. (Genadijusa) o. Angela Antoliniego OFMCap, biskupiego i proboszcza ensemble Linasa Vodopjanovasa OFM, dotychczas wikariusza biskupiego w p a ro i s s i a l w Bauzelle, biskupem dotychczas proboszcza w Kretindze w regionie Robe i krajowego dyrektora ordynariuszem diecezji Ajaccio. diecezji Telsze (Litwa), Papieskich Dzieł Misyjnych w Etiopii. 23 II — Ojciec Święty przyjął w i c e p ro w i n c j a ła litewskiej prowincji 15 II — Ojciec Święty mianował: rezygnację abpa Lucasa Sirkara SDB — «św. Kazimierza» Zakonu Braci bpa Airtona José dos Santosa, złożoną zgodnie z kan. 401, § 1 KPK Mniejszych, biskupem pomocniczym ordynariusza diecezji Mogi — z urzędu metropolity archidiecezji (tyt. Quiza) w diecezji Telsze; das Cruzes (Brazylia), arcybiskupem Kalkuta (Indie); rządy przejmuje ks. Pierre'a Clavera Malga, byłego metropolitą archidiecezji Campinas; abp Thomas D’Souza, koadiutor w rektora Międzydiecezjalnego bpa José Luiza Ferreirę Sallesa CSsR tej archidiecezji. Seminarium św. Jana Chrzciciela w (tyt. Tipasa di Numidia), biskupa 24 II — Pa p i e ż utworzył nową Wagadugu (Burkina Faso), pomocniczego w archidiecezji eparchię Segheneity (Erytrea) z biskupem ordynariuszem diecezji Fortaleza (Brazylia), ordynariuszem terytorium odłączonego od eparchii Fa d a - N ’Gourma. diecezji Pesqueira. Asmara; pierwszym biskupem Ojciec Święty utworzył nową diecezję ordynariuszem eparchii Segheneity Tenkodogo (Burkina Faso) z 16 II — Pa p i e ż mianował mianował ks. Abbę Fikremariama terytorium odłączonego od abpa Luciana Russa Hagosa Tsalima, dotychczas archidiecezji Koupéla i diecezji Fada- (tyt. Monteverde), nuncjuszem protosyncellusa eparchii Asmara. -N’Gourma — nowa diecezja będzie apostolskim w Ruandzie. Ojciec Święty mianował p o dlegała archidiecezji Koupéla; 18 II — Ojciec Święty mianował ks. prał. Dominika Schwaderlappa z pierwszym biskupem ordynariuszem o. Christophera Glancy'ego CSV duchowieństwa archidiecezji Kolonia diecezji Tenkodogo mianował biskupem pomocniczym (Niemcy), wikariusza generalnego i (tyt. Absasalla) w diecezji kanonika Kapituły Metropolitalnej, Belize City-Belmopan (Belize). biskupem pomocniczym 20 II — Pa p i e ż przyjął re z y g n a c j ę (tyt. Frigento) w tej archidiecezji. abpa Barry'ego Jamesa Hickeya — 25 II — Pa p i e ż przyjął re z y g n a c j ę Audycje złożoną zgodnie z kan. 401, § 1 KPK abpa Giuseppe Maniego — złożoną — z urzędu metropolity archidiecezji Radia Watykańskiego zgodnie z kan. 401, § 1 KPK —z Perth (Australia); nowym po polsku urzędu metropolity archidiecezji arcybiskupem metropolitą tej Cagliari (Włochy); nowym archidiecezji mianował 16.15 Serwis informacyjny arcybiskupem metropolitą tej bpa Timothy'ego Costelloe SDB — fale krótkie: 5885 kHz (49 m), archidiecezji mianował bpa Arriga (tyt. Cluain Iraird), dotychczas 9645 kHz (31 m); Miglia, dotychczas ordynariusza biskupa pomocniczego w archidiecezji piemonckiej diecezji Ivrea. — fala śre d n i a : (we Włoszech) Melb ourne. 1530 kHz (196 m); Ojciec Święty mianował bpa Johna Ojciec Święty przyjął re z y g n a c j ę F. Du, dotychczas ordynariusza — UKF: (w Rzymie) 93,3 MHz. bpa Joachima Friedricha Reinelta — diecezji Dumaguete (Filipiny), 20.00 Program wieczorny złożoną zgodnie z kan. 401, § 1 KPK arcybiskupem metropolitą — fale krótkie: 4005 kHz (75 m), — z urzędu ordynariusza diecezji archidiecezji Palo. D rezno-Miśnia (Niemcy). 5885 kHz (49 m), 7250 kHz Pa p i e ż przyjął re z y g n a c j ę (41 m); 21 II — Pa p i e ż mianował bpa Gilberta Jimeneza Narvaeza ks. prał. George'a A. Sheltza z — fala śre d n i a : 1467 kHz (tyt. Apollonia) — złożoną zgodnie duchowieństwa archidiecezji (204,5 m), a we Włoszech rów- z kan. 401, § 1, i kan. 411 KPK —z Galveston-Houston (USA), dotychczas urzędu biskupa pomocniczego w nież 1530 kHz (196 m); wikariusza generalnego, kanclerza i archidiecezji Medellín (Kolumbia). — UKF: (w Rzymie) 93,3 MHz. moderatora kurii, biskupem 29 II — Ojciec Święty mianował 6.00 Powtórka programu wie- pomocniczym (tyt. Irina) w tej ks. Luiza Henrique da Silvę Brita z czornego z poprzedniego dnia a rc h i d i e c e z j i . duchowieństwa diecezji Campos — na tych samych falach, z 22 II — Ojciec Święty przyjął (Brazylia), kanclerza w tej diecezji, wyjątkiem śre d n i e j rezygnację bpa Petera Jamesa kierownika duchowego w 1467 kHz (204,5 m). Cullinane'a — złożoną zgodnie Diecezjalnym Seminarium z kan. 401, § 1 KPK — z urzędu W internecie: Niepokalanej Maryi i proboszcza ordynariusza diecezji Palmerston parafii św. Benedykta, biskupem w w w. r a d i o v a t i c a n a . o rg North (Nowa Zelandia); rządy pomocniczym (tyt. Zallata) w www.op oka.org.pl przejmuje koadiutor w tej diecezji archidiecezji São Sebastião do Rio e-mail: [email protected] bp Charles Drennan. de Janeiro.

66 Numer 4/2012