Zitting 1961—1962 — 6512

I* ZITTING 1961—1962 — 6512

Herziening gemeentelijke indeling van het gebied van een aantal gemeenten in het oostelijke deel der provincie Zuidholland

MEMORIE VAN TOELICHTING

Nr. 3

Het grensbeloop van de gemeenten Gouda, Oudewater en Van de overgang van het hier bedoelde gebied van Wad- Woerden belemmert een gezonde ontwikkeling dier gemeen- dinxveen naar Gouda is uitgezonderd een klein gebied langs ten. Een zodanige ontwikkeling zal slechts mogelijk zijn, in- de Bodegraafse Straatweg. De 100 bewoners van dit gebied dien aan die gemeenten ruimte buiten het huidige territoir zijn meer op Reeuwijk dan op Gouda georiënteerd. In ver- geboden wordt. Aangezien de gemeentelijke indeling van het band hiermede wordt voorgesteld, dit deel van Waddinxveen oostelijke gebied der provincie Zuidholland, waarvan genoem- naar Reeuwijk te doen overgaan. de gemeenten deel uitmaken, ook overigens weinig bevredi- b. Grens met Moordrecht. De huidige grens tussen Gouda gend moet worden geacht, is de ondergetekende met Gedepu- en Moordrecht doorsnijdt de nabij de plaats van samenkomst teerde Staten van Zuidholland van oordeel, dat een gemeente- van de Hollandsche IJssel en het Nieuwe Scheepvaartkanaal lijke herindeling van de gehele hierbedoelde streek wenselijk is. gelegen watcrstaatswerken van Rijnland en van de provincie De ondergetekende betreurt, dat met de voorbereiding van Zuidholland, alsmede daarbij behorende dienstwoningen. Voor- het voorstel zo lange tijd is gemoeid geweest. Daardoor is be- gesteld wordt, de grens zodanig te verleggen, dat deze wer- paaldelijk Gouda inmiddels in ruimtelijke moeilijkheden ge- ken en woningen geheel binnen het gebied van Gouda komen raakt. De uitbreiding van het grondgebied dezer gemeente is te liggen. dan ook urgent. Om die reden heeft de raad der gemeente verzocht, het onderdeel-Gouda van het ontwerp los te maken c. Grens met Reeuwijk. Langs de grens tussen Gouda en en daarvoor een afzonderlijk wetsontwerp in te dienen. Nu Reeuwijk bevindt zich op het gebied van laatstgenoemde ge- evenwel de voorbereiding van het onderdeel-Gouda tegelijk meente bebouwing, welke één geheel vormt met de stads- met die van het overige deel van het ontwerp haar beslag heeft bebouwing van Gouda, en welker bewoners op deze stad zijn gekregen, lijkt voor een gelijktijdige indiening van twee afzon- georiënteerd. Het voorgestelde nieuwe grensbeloop houdt met derlijke ontwerpen van wet niet voldoende aanleiding te be- deze situatie rekening. staan. Weliswaar zou een splitsing van het voorstel de parle- d. Stolwijkersluis. De tegenover Gouda aan de andere mentaire behandeling van het onderdeel-Gouda wellicht eniger- zijde van de Hollandsche IJssel gelegen buurtschap Stolwij- mate kunnen bespoedigen, daardoor zou niet worden bereikt, kersluis ressorteert onder de gemeenten Gouderak, Haastrecht dat de uitbreiding van Gouda op 1 januari 1962 kan ingaan. en Stolwijk. Het tot laatstgenoemde gemeente behorende deel In het voorstel is de gemeentelijke herindeling gesteld op 1 is geheel van de rest dier gemeente afgescheiden. Het is van januari 1963. Mocht tijdens het verloop van de parlementaire belang, dat aan de onbevredigende situatie ter plaatse een behandeling blijken, dat de datum van ingang kan worden einde wordt gemaakt. De bebouwing van de buurtschap sluit vervroegd, dan zou deze alsnog bij nota van wijzigingen, waaraan bij die van Gouda, met welke stad de buurtschap door bij dan tevens de daarmede verband houdende correcties in het een brug over de IJssel is verbonden. De bevolking woont ontwerp kunnen worden aangebracht, kunnen worden veran- op betrekkelijk verre afstand van de kernen der gemeenten, derd in 1 juli 1962. waartoe zij behoort en is op het nabij gelegen Gouda georiën- Ter toelichting van het ontwerp van wet zij het volgende teerd. Toevoeging van de buurtschap aan die gemeente lijkt opgemerkt. dan ook de aangewezen oplossing. Gouda zou daardoor tevens de gelegenheid krijgen, aan de andere zijde van de IJssel I. Gouda laad- en losruimte langs open water, waaraan die gemeente a. Grens met Waddinxveen. De ontwikkeling van Gouda grote behoefte heeft, in te richten. is zodanig, dat weldra alle voor woningbouw en industrie- De gemeente Gouderak zal door het verlies van het tot vestiging geschikte gronden benut zullen zijn. Aangezien de die gemeente behorende deel van Stolwijkersluis relatief be- gemeente zeer gunstig gelegen is aan goede weg-, water- en langrijk in inwonertal dalen; zij zal van rond 2100 inwoners spoorverbindingen en zij mede, naar aangenomen wordt, een terugvallen op ongeveer 1800 inwoners. In verband hiermede deel van de bevolkingsaanwas van de Haagse agglomeratie zal lijkt het wenselijk, de positie van deze gemeente nader te opvangen, moet een vrij aanzienlijke verdere ontwikkeling bezien. Dit zou kunnen geschieden in het kader van een worden verwacht. Zoals in de memorie van antwoord betref- door Gedeputeerde Staten van Zuidholland ter hand te nemen fende de nota inzake de uitbreiding van de Haagse agglome- onderzoek betreffende de gemeentelijke indeling van de Krim- ratie is vermeld, houdt de provincie Zuidholland rekening met penerwaard. een uitbreiding van Gouda,tot rond 100 000 inwoners, hetgeen meer dan een verdubbeling van het inwonertal dier gemeente II. Oudewater betekent. Het is daarom van belang, dat Gouda de beschikking De oude grensvesting Oudewater ligt ingesloten door haar krijgt over meer werk- en woongelegenheid. Ruimte voor een wallen en heeft geen ruimte voor een harmonische verdere verantwoorde uitbreiding, welke is afgestemd op de te ver- ontwikkeling. Met name vormt de grens met de gemeente wachten toekomstige ontwikkeling, is, in verband met de geo- Hoenkoop voor deze ontwikkeling een belemmering. Deze grafische omstandigheden, slechts te vinden ten noorden van grens is evenwel tevens provinciale grens. De wenselijkheid Gouda op het gebied van de gemeente Waddinxveen. Toevoe- van wijziging van laatstbedoelde grens op verschillende punten ging van het bij Gouda aansluitende gedeelte dier gemeente, is bij de provinciale besturen van Utrecht en Zuidholland in begrensd door rijksweg nr. 12 en de Gouwe, zal Gouda de onderzoek. Daarbij wordt mede aan de positie van Oude- nodige ontwikkelingsmogelijkheden geven. water aandacht geschonken. 16

Intussen is ook toevoeging van gebied van de Zuidbolland- 1. de verdeling van de kern Nieuwerbrug over vier, en te gemeente Hekendorp aan Oudewater noodzakelijk, om die de kern Driebruggen over twee gemeenten, dient te worden gemeente in staat Ie stellen, een verantwoorde uitbreiding van beëindigd; de bebouwing te verwezenlijken. Het voorstel voorziet hierin. 2. het gebied van de zes gemeenten wordt doorsneden Voorts wordt voorgesteld, een kleine buurtschap, genaamd door de spoorbaan Leiden—Woerden en de rijksweg 's-Gra- Tappersheul, welke thans doorsneden wordt door de grens venhage—Utrecht, welke beide barrières een sterk scheidende tussen Papckop en Oudewater en welker bewoners op laatst- werking hebben; genoemde gemeente zijn georiënteerd, aan die gemeente toe te voegen. 3. in het noordelijke deel van het gebied is langs de Oude Rijn een betekenende industriële aanzet aanwezig, welke, naar verwacht moet worden, uitbreiding zal ondergaan, terwijl het III. Woerden gebied ten zuiden van rijksweg 12 uitgesproken agrarisch is Deze gemeente heeft gedurende de laatste decennia een en dit karakter, voor zover thans kan worden beoordeeld, belangrijke structuurverandering ondergaan. Voorheen had zij zal behouden; overwegend een verzorgende functie ten opzichte van het omringende platteland. Inmiddels breidde de industrie zich 4. grenzend aan het noordelijke deel van het gebied zijn in die gemeente echter sterk uit. In verband met de gunstige langs de Oude Rijn de industriële kernen Bodegraven en ligging van Woerden aan de rijksweg van 's-Gravenhage— Woerden gelegen, welker ontwikkeling zou worden belem- Rotterdam naar Utrecht, de spoorlijn tussen deze steden, de merd, indien het tussenliggende gebied, rond de kern Nieu- onlangs geëlcktrificeerde spoorbaan Leiden—Utrecht en het werbrug, een sterke industriële expansie zou te zien geven. vaarwater de Oude Rijn moet een verdere industriële ontwik- De in deze omgeving beoogde localisatie van industriële be- keling worden verwacht. drijvigheid enerzijds en een behartiging van de agrarische belangen anderzijds, zouden niet zijn gebaat met een sterke De voor industrievestiging nodige terreinen zullen moeten ontwikkeling van de kern Nieuwerbrug; worden gevonden op het onmiddellijk aan die gemeente aan- 5. de aan het noordelijke deel van het gebied grenzende sluitende gedeelte van het gebied der gemeenten Barwouts- gemeente Woerden heeft bepaaldelijk voor de industrie be- waarder en Rietveld. Te dezen zij verwezen naar het gestelde hoefte aan uitbreidingsmogelijkheden naar het westen; onder IV. 6. zowel ten noorden als ten zuiden van rijksweg 12 is een IV, Barwoutswaarder, Hekendorp, Lange Ruige Weide, duidelijke kern aanwezig; aan de noordzijde Nieuwerbrug, dat, als gezegd, een industriële inslag heeft, en aan de zuid- Papekop, Rietveld en Waarder zijde de agrarische nederzetting Driebruggen. De kern Nieu- Het gebied, gelegen tussen Bodegraven, Woerden en Oude- werbrug is, wat inwonertal betreft, de belangrijkste. Zij heeft, water, is verdeeld over zes kleine gemeenten, te weten: als centrum, evenwel minder betekenis dan Driebruggen. Barwoutswaarder 1035 inwoners; Laatstgenoemde kern vormt het middelpunt voor het gebied Hekendorp 843 inwoners; ten zuiden van de rijksweg. Nieuwerbrug heeft een dergelijke Lange Ruige Weide 898 inwoners; functie niet; de hier woonachtige bevolking is sterk met Papekop 554 inwoners; Woerden en Bodegraven verbonden. Rietveld 767 inwoners; In het licht van deze zes facetten zij ten aanzien van de Waarder 1014 inwoners. bij a, b en c opgesomde mogelijkheden het volgende aangetekend. De huidige gemeentelijke indeling bevredigt niet. Niet alleen zijn de gemeenten te klein, om tot een daadkrachtig Ad a. Hier speelt voornamelijk Nieuwerbrug een rol. Het bestuur te komen, maar bovendien vormt daartoe ook het verdient aanbeveling, aan de bestaande verdeling van dit dorp onbevredigende grensbeloop een belemmering. Het dorp Drie- over meer gemeenten een einde te maken. Het ligt voor bruggen, waar zich de gemeenschappelijke secretarie van de de hand, daarbij in de eerste plaats te denken aan een in- gemeenten Hekendorp, Lange Ruige Weide en Papekop be- deling van geheel Nieuwerbrug bij de gemeente Bodegraven. vindt, is in twee gemeenten gelegen (Lange Ruige Weide en Omdat evenwel Woerden uitbreiding naar het westen nodig Waarder); het dorp Nieuwerbrug in vier gemeenten (Bode- heeft, zou in dat geval van het gebied ten noorden van de graven, Waarder, Barwoutswaarder en Rietveld). De secre- rijksweg zo weinig overblijven, dat samenvoeging daarvan met tarie van laatstgenoemde drie gemeenten is in Woerden ge- het aan de andere zijde van de rijksweg en de spoorbaan huisvest. gelegen gebied tot een nieuwe gemeente weinig reëel is. Een andere oplossing zou zijn, ook Nieuwerbrug in de — gro- Ook in de streek worden de bezwaren, aan de huidige in- tendeels ten zuiden van de rijksweg gelegen — nieuwe ge- deling verbonden, gevoeld. Uit de bevolking zijn daarom in meente op te nemen. Afgezien van het bezwaar, dat alsdan het verleden stemmen opgegaan om te komen tot grotere Bodegraven, instede van deze kern om de bij 4 genoemde bestuurlijke eenheden. Ook Gedeputeerde Staten hebben plan- redenen te versterken, het tot deze gemeente behorende Nieu- nen in die zin ontwikkeld. De verschillende suggesties stern- werbrugse deel zou moeten afstaan, zou zich bij deze oplos- men evenwel niet met elkaar overeen. Het gaat hier voor- sing het nadeel voordoen, dat het zwaartepunt van de nieuwe namelijk om drie mogelijkheden, te weten: gemeente, welke grotendeels uit landelijk gebied zou bestaan, a. de samenvoeging van het gebied van de zes gemeenten zou komen te liggen in het meer industriële noordelijke deel. tot één uitgestrekte nieuwe gemeente; met name in de potentiële industriekern Nieuwerbrug, die ver van de overige tot de gemeente behorende landelijke b. de vorming van een nieuwe gemeente Nieuwerbrug, in dorpen — daarvan gescheiden door spoorbaan en rijksweg hoofdzaak bestaande uit gebied van de gemeenten Barwouts- — verwijderd ligt. In die omstandigheden zou moeten wor- waarder en Rietveld, en een nieuwe gemeente Driebruggen, den gevreesd, dat aan een verdere industriële expansie van in hoofdzaak bestaande uit territoir van de gemeenten Heken- Nieuwerbrug met omgeving dan wenselijk wordt geacht, geen dorp, Lange Ruige Weide, Papekop en Waarder; weerstand zou (kunnen) worden geboden. Niet alleen echter c. de vorming van een nieuwe gemeente Driebruggen als de omvang van de ontwikkeling doch bovendien ook de aard bij b bedoeld, met verdeling van het grondgebied der geen de wijze daarvan zouden bezwaarlijk kunnen worden over- meenten Barwoutswaarder en Rietveld over de aangrenzende gelaten aan een qua inwonertal daartoe te kleine en over- gemeenten Bodegraven en Woerden. wegend agrarisch ingestelde gemeente. Elke van de drie oplossingen heeft voor- en nadelen. Bij beoordeling van de vraag, aan welke oplossing de voor- Ad b. De bij a genoemde bezwaren richten zich in hoofd- keur moet worden gegeven, zijn enkele richtinggevende fac- zaak mede tegen de gedachte, ten noorden van de rijksweg toren van belang, nl. uit de gemeenten Barwoutswaarder en Rietveld een nieuwe 17 gemeente te vormen. Nog sterker dan bij de bij a bedoelde met een kleine, daarbij aansluitende noordwestelijke punt van oplossing doet zich hier het relatief geringe inwonertal als het grondgebied van Bodegraven, naar Alphen aan den Rijn een onoverkomelijk bezwaar gevoelen. te doen overgaan.

Ad c. Bij deze oplossing zou worden bereikt, dat alle VII. Reeuwijk onder 1 tot en met 6 genoemde factoren zo veel mogelijk tot Zoals boven is vermeld, wordt het voorstel gedaan, aan hun. recht komen. Een verantwoorde ontwikkeling van het, Reeuwijk delen toe te voegen van Hekcndorp, Lange Ruige door spoorbaan en rijksweg van het agrarische zuidelijke Weide, Waddinxveen en Zwammerdam, en van die gemeente gebied gescheiden, meer industriële noordelijke gebied is daar- af te scheiden de aan Boskoop en Gouda toe te voegen ge- mede gewaarborgd; Bodegraven en Woerden krijgen de gc- bieden. Het door de spoorlijn 's-Gravenhage—Utrecht van legenheid, zich verder te ontwikkelen, en uit het zuidelijke de rest van Reeuwijk afgescheiden zuidelijke deel ware voorts deel wordt een landelijke gemeente gevormd, Driebruggen te doen overgaan naar Haastrecht, met welke gemeente dit genaamd, die, met een inwonertal van bijna 3000, gelet op gebied een betere verbinding heeft. haar taak, voldoende krachtig kan worden geacht. In verband hiermede meent de ondergetekende, dat aan VIII. Haastrecht—Stolwijk de hicrbedoelde oplossing de voorkeur moet worden gegeven. Aan de gemeente Haastrecht zal een gedeelte van de ge- Naar de nieuwe gemeente Driebruggen ware niet te doen meente Reeuwijk, als omschreven onder VII, worden toegc- overgaan een gedeelte van de gemeente Hekendorp, dat, zo- voegd. Voorgesteld wordt van Haastrecht af te scheiden en als onder II is aangegeven, aan Oudewater zal worden toe- naar Stolwijk te doen overgaan de polder Laag Bilwijk. De gevoegd, alsmede de tot Hekendorp behorende, doch los van in deze polder wonende 8 gezinnen zijn op Stolwijk georiën- de rest dier gemeente liggende polder Oukoop, welks be- tcerd. woners op Reeuwijk zijn georiënteerd en welk gebied daar- Voor een overzicht van de oppervlakte en het aantal in- om, evenals een klein, langs de rijksweg 12 gelegen deel van woners van de overgaande gebieden zij verwezen naar de Lange Ruige Weide, aan Reeuwijk ware toe te voegen. Ander- bijlage. zijds zal voor een goede afronding van de nieuwe gemeente het ten zuiden van de rijksweg gelegen kleine gebiedsdeel van Meningen van de gemeenteraden Woerden aan de nieuwe gemeente dienen te worden toege- Zijn de meningen van de raden van de bij een gemeentelijke voegd. herindeling betrokken gemeenten in het algemeen slechts bij uitzondering gelijkluidend, in het onderhavige geval zijn deze V. Boskoop dermate tegengesteld, wijken zij tot in finesses zodanig van Het „Boskoopse sierteeltgebied" is niet beperkt tot de ge- elkaar af en hebben zij bovendien, in een aantal gevallen, in de meente Boskoop, maar strekt zich mede uit over aan de loop der jaren zo ingrijpende wijzigingen ondergaan, dat een andere zijde van de grenzen dier gemeente in Alphen aan volledige weergave daarvan aan de overzichtelijkheid van het den Rijn en Reeuwijk gelegen gebieden, welke dezelfde ge- geheel in de weg zou staan. Bij een korte bespreking van het schiktheid voor deze bijzondere cultuur hebben als de gron- standpunt van de raden, meent de ondergetekende zich dan den in Boskoop. De ondergetekende is met Gedeputeerde ook, ter wille van de duidelijkheid, tot de hoofdzaken te moe- Staten van Zuidholland van mening, dat het aanbeveling ver- ten beperken. dient, deze gebieden, voor zover de bewoners uit hoofde van hun beroep, kerkgang, onderwijs, verenigingsleven en het Alphen aan den Rijn betrekken van hun dagelijkse behoeften deel uitmaken van 1. De raad wijst erop, dat hij slechts met de in het ontwerp de Boskoopse gemeenschap, naar Boskoop te doen overgaan. voorgestelde gebiedsafstand kan instemmen, indien daarnaast Voorts is in het voorstel ten aanzien van Boskoop begre- tevens de in het voorstel voorziene gebiedsuitbreiding door- pen de overgang naar die gemeente van geringe delen van gang vindt. de gemeenten Hazerswoude en Waddinxveen, teneinde een 2. De grens tussen Alphen aan den Rijn en Bodegraven is kruispunt van vier wegen en de bebouwing ter plaatse binnen in het ontwerp bij de Dobbenbrug gelegd. De raad zou gaarne één gemeente te brengen, alsmede van een gedeelte van de de grens een eindweegs verder in de richting van Bodegraven gemeente Zwammerdam, waarvoor zij verwezen naar het gezien opgeschoven, tot bij de Halfwegebrug (Halwegsebrug), stelde bij VI. waardoor een groter deel van de bebouwing van Zwammerdam aan Alphen aan den Rijn zou toevallen. VI. Zwammerdam De gemeente Zwammerdam is eigenaardig samengesteld. Het verlangen van de raad van Alphen aan den Rijn ont- Haar centrum (het dorp Zwammerdam) ligt zeer excentrisch moet weerstand bij de raad van Bodegraven. Beide mogelijk- in de meest noordelijke hoek van haar territoir. De bewoners heden voor een nieuw grensbeloop hebben voor- en nadelen. van het zuidelijke en het westelijke deel der gemeente hebben Gedeputeerde Staten van Zuidholland geven de voorkeur aan nagenoeg geen contact met dit centrum. Zij zijn georiënteerd de in het ontwerp omschreven grens. Nu het gebied tussen de op de naburige gemeenten Reeuwijk en Boskoop, met welke genoemde bruggen op aanzienlijk geringer afstand van Bode- gemeenten bedoelde delen van Zwammerdam een eenheid vor- graven dan van Alphen aan den Rijn is gelegen, ziet de onder- men. Voorts is de zich ten zuidoosten van de kom bevindende getekende voor een wijziging van de door Gedeputeerde Sta- bebouwing langs de Oude Rijn een voortzetting van de aan- ten voorgestelde grens niet voldoende aanleiding. eengesloten bebouwing van Bodegraven. De gemeentelijke grens loopt hier op willekeurige wijze doorheen. Het voorstel strekt ertoe, die gebieden van Zwammerdam, Barwoulswaarder waarvan de bewoners op een andere gemeente zijn georiën- De raad heeft bezwaar tegen de vorming van de voorge- teerd, aan die gemeente toe te voegen. Het overblijvende stelde gemeente Driebruggen en de verdeling van het gebied gedeelte van Zwammerdam (de kom met omgeving) telt van Barwoutswaarder, Rietveld en Waarder, ten noorden van slechts 890 inwoners en is te klein om als zelfstandige ge- de rijksweg, over de gemeenten Bodegraven en Woerden. Met meente te blijven voortbestaan. Voor toevoeging van dit deel de afstand van enig gebied aan Woerden zou de raad zich zowel aan Bodegraven als aan Alphen aan den Rijn kunnen kunnen verenigen. Hij heeft zich uitgesproken voor de vorming redelijke argumenten worden aangevoerd. Aangezien de voor- van een gemeente Nieuwerbrug, ten noorden van de rijksweg, keur van de bevolking uitgaat naar laatstgenoemde gemeente, bestaande uit delen van de gemeenten Barwoutswaarder, Riet- met welker inwoners zij zich meer verbonden voelen, hebben veld, Waarder en het oostelijke deel van de gemeente Bode- Gedeputeerde Staten voorgesteld, de kom van Zwammerdam, graven. 18

Te dezen moge worden verwezen naar het hiervoor ge- sluis van enige betekenis, moet evenwel niet worden gedacht. stelde onder IV. Een verdere aantasting van het grondgebied van Gouderak, dan in het ontwerp is voorzien, kan daarom achterwege blijven. Bodegraven De raad verzet zich tegen de gedachte van de raad van Gouderak Barwoutswaarder, mede ten koste van Bodegraven, een ge- Voor toevoeging van Stolwijkersluis aan Gouda acht de meentc Nieuwerbrug te vormen. Hoewel de raad van Bode- raad geen noodzaak aanwezig. Hij is van mening, dat door graven toevoeging van het dorp Zwammerdam aan Bode- afstand van het Goudcrakse deel van Stolwijkersluis de ge- graven zou toejuichen, kan hij zich met het ontwerp, zoals meente Gouderak haar levenskracht wordt ontnomen. De het thans luidt, wel verenigen, zij het, dat hij bedenking heeft raad heeft, tezamen met de raden der gemeenten Haastrecht tegen de voorgestelde afstand van enig gebied in het uiterste en Stolwijk, de suggestie gedaan, de buurtschap Stolwijker- noordwesten van het territoir aan Alphen aan den Rijn. De sluis tussen de gemeenten Gouderak en Haastrecht te ver- huidige natuurlijke grens dient naar het oordeel van de raad te delen, waarbij dan de provinciale weg als grens tussen beide worden gehandhaafd. gemeenten zou kunnen dienen.

Alphen aan den Rijn en Bodegraven hebben aan de noordzijde van de Rijn over een geringe afstand een gemeenschap- Erkend moet worden, dat de grenswijziging voor Gouderak pelijke grens, welke de Ziende volgt. In het ontwerp is de een ernstige aderlating betekent. Het inwonertal zal dalen tot grens langs de Ziende prijs gegeven, teneinde de bebouwing beneden de 2000. Ware de omstandigheid, dat Stolwijkersluis ter plaatse, welke tot het dorp Zwammerdam moet worden thans tot drie gemeenten behoort, de enige reden voor een gerekend, evenals dit dorp, naar Alphen aan den Rijn te gemeentelijke herindeling van deze buurtschap, dan zou een doen overgaan. verdeling als o.m. door de raad van Gouderak voorgestaan, en welke de positie van deze gemeente enigermate zou versterken, wellicht een aanvaardbare oplossing kunnen worden Boskoop geacht. Zoals evenwel uit het vorenstaande moge blijken, verdient op grond van andere — doorslaggevende — overwe- De raad kan zich met het voorstel verenigen. Hij zou even- gingen, indeling van Stolwijkersluis bij Gouda aanbeveling. wel aan de zuidoostelijke uitloper van het grondgebied (Ran- denburg) enige uitbreiding willen geven ten koste van de gemeente Reeuwijk. Haastrecht Gedeputeerde Staten hebben deze correctie niet in het plan 1. Ook de raad van Haastrecht heeft bezwaar tegen de opgenomen, omdat de bebouwing ter plaatse met het dorp overgang van Stolwijkersluis naar Gouda. De raad is boven- Reeuwijk is verbonden. dien van oordeel, dat een te groot deel van Stolwijkersluis van Haastrecht naar Gouda zal worden overgebracht. Gouda De wensen van de raad van Gouda gaan op een tweetal De nieuwe grens is ter plaatse zodanig rond de buurtschap punten verder dan in het ontwerp is omschreven. gelegd, dat deze in haar geheel naar Gouda zal overgaan. De gemeente Haastrecht zal niet meer gebied behoeven af 1. Gouda zou de grens met Reeuwijk verder opgeschoven te staan dan voor het gestelde doel noodzakelijk is. Voor het willen zien dan in het ontwerp is geprojecteerd. Nabij de overige zij verwezen naar het gestelde onder „Gouderak". Bodegraafsestraatweg zouden daardoor enige woningen, welke thans van Waddinxveen naar Reeuwijk overgaan, tot Gouda 2. In de verwachting, dat de gemeente Hekendorp (zie gaan'behoren en voorts zou Gouda daardoor, ten zuiden van aldaar) aan Haastrecht zou worden toegevoegd, heeft de de Reeuwijkse plassen, nabij de Wethouder Venteweg, meer raad van Haastrecht destijds ingestemd met de afstand van ruimte krijgen, dan in het voorstel is voorzien. enig gebied (de polder Bilwijk) aan Stolwijk. Nu Hekendorp volgens het ontwerp bij de nieuwe gemeente Driebruggen zal Het gaat hier, in het kader van de gebiedsuitbreiding van worden ondergebracht, heeft de raad bezwaar tegen de in het Gouda, om, ook naar de mening van de raad, ondergeschikte ontwerp omschreven wijziging van de grens tussen de ge- correcties. Niet kan worden ontkend, dat met de door de raad meenten Haastrecht en Stolwijk. De raad voert thans aan, beoogde wijzigingen het belang van Gouda zou worden ge- dat de plaatselijke bewoners op Haastrecht zijn georiënteerd diend. Daar staat evenwel het nadeel voor de gemeente en dat het, nu het dorp Haastrecht zich naar het zuiden zal Reeuwijk tegenover. Nu de raad dezer gemeente tegen de gaan uitbreiden, bezwaarlijk moet worden geacht, de nieuwe door Gouda begeerde gebiedsuitbreiding bezwaar heeft, heeft noordoostelijke grens van Stolwijk te zeer de bebouwing van de ondergetekende geen aanleiding gevonden, te dezen in de het dorp Haastrecht te doen naderen. door Gedeputeerde Staten ontworpen grens verandering aan te brengen. Het gaat hier om de polder Bilwijk. De bewoners daarvan zijn, naar de ondergetekende is bericht, deels op Stolwijk 2. De raad van Gouda is van oordeel, dat, westelijk van en deels op Haastrecht, doch in overheersende mate op Stol- de bebouwing van Stolwijkersluis, een groter gebied van wijk georiënteerd. Mede op grond daarvan is destijds in het Gouderak naar Gouda dient over te gaan dan in het ont- ontwerp de overdracht van de polder aan Stolwijk opgeno- werp is omschreven. men. Thans meent de raad zijn bereidheid tot gebiedsafstand te moeten beperken tot het gebied, gelegen ten zuiden van Het ontwerp op dit punt strekt er toe, enerzijds de bevol- de Bilwijkerweg. De ondergetekende ziet in de omstandigheid, king van Stolwijkersluis, die in sterke mate op Gouda is ge- dat de gemeente Haastrecht niet elders compensatie van oriënteerd en die woonachtig is op verre afstand van de kern grondgebied zal verkrijgen, geen aanleiding, het ontwerp in van de gemeente waartoe zij behoort, binnen de grenzen van die zin te wijzigen, dat de polder Bilwijk ten dele tot Haas- Gouda te brengen en anderzijds Gouda de gelegenheid te trecht zal blijven behoren en ten dele naar Stolwijk zal over- bieden voor een beperkte uitbreiding van Stolwijkersluis en gaan. De mogelijkheid, dat het dorp Haastrecht zich in zo voor het treffen van voorzieningen waarvoor thans in Gouda sterke mate zal gaan uitbreiden, dat het de voorgestelde grens geen .plaats beschikbaar is. Aan een expansie van Stolwijker- zal naderen, moet vooralsnog illusoir worden geacht. 19

Hazerswoude Lange Ruige Weide De raad verzet zich tegen de in het ontwerp voorziene cor- Laatstelijk heeft de raad te kennen gegeven, zich met de rectie van de uiterste zuidoostgrens. samenvoeging van de gemeenten Lange Ruige Weide, Heken- dorp, Papekop en een gedeelte van de gemeente Waarder tot Deze grenswijziging is van geringe importantie. De raad is een nieuwe gemeente Driebruggen, te kunnen verenigen. van mening, dat een verschuiving van de grens op andere wijze, dan in het ontwerp omschreven, de voorkeur verdient. Moordrecht Omdat daarmede niet aan het gestelde doel wordt tegemoet gekomen, verdient het door Gedeputeerde Staten getraceerde, De raad heeft tegen de voorgestelde wijziging van de grens in het ontwerp opgenomen, grensbeloop aanbeveling. met Gouda bezwaar en heeft een tegenvoorstel gedaan voor een gewijzigd grensbeloop.

Hekendorp Het betreft hier het punt, waaraan in het voorafgaande De raad heeft zich laatstelijk tegen opneming van de ge- onder I bij b aandacht is geschonken. Het tegenvoorstel van meente in de nieuwe gemeente Driebruggen uitgesproken. Moordrecht behelst een beperking van het (op zichzelf reeds kleine) gebied, dat volgens het voorstel naar Gouda zal overgaan. Aangezien de door Moordrecht verlangde grens voor de Naast de mogelijkheden, genoemd onder IV, is tijdens de aan de bestaande situatie verbonden bezwaren geen oplossing voorbereiding van het voorstel, als gevolg van door de raad geeft, is de suggestie niet in het ontwerp overgenomen. en de bevolking in de loop van de tijd naar voren gebrachte wensen, en lettende op de politieke overtuiging van de bevolking (zie het overzicht aan de voet van deze bladzijde), Oudewater tevens overwogen, Hekendorp met Oudewater onderscheiden- Tegen de vorming van de nieuwe gemeente Driebruggen lijk met Haastrecht te verenigen. Oudewater wordt grotendeels heeft de raad overwegend bezwaar. Naar zijn mening moeten ingesloten door gebied, dat tot de provincie Utrecht behoort. Hekendorp (zonder de polder Oukoop), Papekop en de tot Met name ook aan Utrechtse zijde is een uitbreiding van Haastrecht behorende polder Rozendaal bij de gemeente Oude- het grondgebied van de gemeente wenselijk. Deze aangele- genheid wordt thans bezien in het kader van een in voor- water worden gevoegd. bereiding zijnde wijziging van de provinciale grens. Het is niet onwaarschijnlijk, dat de op gang zijnde studie zal leiden Niet kan worden ontkend, dat tussen de genoemde gebieden tot het voorstel, de gemeente Oudewater naar de provincie en de gemeente Oudewater enig verband bestaat. Naar de Utrecht te doen overgaan. Bepaaldelijk ook om die reden mening van de ondergetekende hebben Gedeputeerde Staten moet het niet raadzaam worden geacht, de gemeente Oude- daaraan evenwel terecht niet het motief ontleend, deze ge- water naar het westen verder uit te breiden, dan voor een bieden en Oudewater in één gemeentelijk verband bijeen te gezonde ontwikkeling van Oudewater noodzakelijk is. brengen. Toevoeging van geheel Hekendorp aan Oudewater zou, bij Het is niet voor betwisting vatbaar, dat de ontwikkeling van een eventuele overgang van Oudewater naar de provincie Oudewater de toevoeging van de bedoelde gebieden in geen Utrecht, tot gevolg hebben, dat het Utrechtse gebied met een enkel opzicht noodzakelijk maakt. Oudewater verwerft aan de diepe wig Zuidholland binnendringt. Nu, nog afgezien van dit Zuidhollandse zijde voldoende ruimte, indien, volgens het ont- bezwaar, Oudewater slechts een beperkte uitbreiding naar het werp, de polder Klein-Hekendorp naar Oudewater zal over- westen behoeft en ook overigens voor een samengaan van de gaan. Een uitbreiding van Oudewater aan de Utrechtse zijde beide gemeenten geen noodzaak bestaat, verdient de combi- zal worden bezien als onderdeel van de voorgenomen wijziging natie geen aanbeveling. van de provinciale grens. Te dezen zij verwezen naar het ge- Ook voor samenvoeging van Hekendorp met het aan de stelde onder „Hekendorp". overzijde van de IJssel gelegen Haastrecht zijn geen gegronde motieven aan te voeren. Papekop Van doorslaggevend belang moet daarentegen worden geacht, dat Hekendorp nauw is verbonden met de nadere ge- De raad betreurt, dat de nieuwe gemeente Driebruggen nog bieden, welke volgens het voorstel in de nieuwe gemeente Drie- geen 3000 inwoners zal tellen, als gevolg waarvan de raad bruggen zijn bijeengebracht. Hier is een structureel geheel slechts uit zeven leden zal bestaan. De raad van Papekop zou aanwezig, waarvan Hekendorp als een integrerend deel moet er om die reden de voorkeur aan hebben gegeven, indien de worden gezien en waarvan de kern Driebruggen — waar de nieuwe gemeente Driebruggen zou zijn versterkt door toevoe- secretarie van Hekendorp, Papekop en Lange Ruige Weide is ging van de agrarische delen van de gemeenten Waarder, Bar- gevestigd — het centrum vormt. Om deze redenen is het aan- woutswaarder en Rietveld. Nu Papekop evenwel deel zal uit- gewezen, Hekendorp in de te vormen gemeente Driebruggen maken van een agrarische gemeenschap, kan de raad zich niet- op te nemen. Zoals in het voorafgaande bij IV is vermeld, zal temin met het voorstel verenigen. deze gemeente bijna 3000 inwoners tellen. Zonder Hekendorp zou het inwonertal van de gemeente Driebruggen nauwelijks De gemeente Waarder is vrijwel geheel in de voorgestelde ge- 2100 zijn. meente Driebruggen opgenomen. De agrarische delen van Bar-

Samenstelling gemeenteraad

Herv. A.R.P. C.H.U. G.B. Kiez. K.V.P. P.v.d.A. Prot. chr. S.G.P. V.V.D.

B ar wouts waarder . 2 4 Haastrecht . . . 1 Hekendorp . . . 1 1 Lange Ruige Weide . 3 Oudewater . . . Papekop . . . . 1 3 Rietveld . . . . 1 3 Waarder . . . . 2 2 20 woutswaardcr en Rietveld zijn niet alleen ten noorden van de kunnen uitgroeien. Een stad als Gouda, waaraan uitstekende rijksweg, doch, voor zover Rietveld betreft, zelfs ten noorden kansen worden toegekend, moet voor haar expansie voldoende van de Rijn gelegen. Te dezen moge voorts de aandacht worden ruimte ter beschikking hebben. gevestigd op het gestelde onder IV. 2. Het noordwestelijke deel van Moordrecht, gelegen ten noorden van de spoorbaan, wil de raad van Waddinxveen Reeuwijk bij deze gemeente zien gevoegd. Reeuwijk's raad heeft belangstelling aan de dag gelegd voor de grens met Gouda en Boskoop. Hij heeft bezwaar tegen een Voor deze gebiedsoverdracht zijn redelijke motieven aan te uitbreiding van Gouda ten koste van Recuwijk en verzet zich voeren. O.m. zou Waddinxveen in staat worden gesteld, in de tegen een verdergaande verschuiving van de grens, dan in het wegverbindingen ter plaatse, aansluitende bij het wegennet ontwerp is voorgesteld (doch door Gouda zou worden toege- in Waddinxveen, verbeteringen aan te brengen. Daar staat juicht). Voorts zou de raad zich niet kunnen verenigen met tegenover, dat Moordrecht zou worden gedupeerd; dat de afstand van gebied aan Boskoop nabij Randenburg. grens van Waddinxveen nabij de kern van Moordrecht zou komen te liggen en dat het betreffende gebied, dat op korte Volstaan moge worden met hetgeen is vermeld onder ,,Bos- afstand van deze kern is gelegen, zou gaan behoren tot een koop" en „Gouda" bij 1. gemeente (Waddinxveen), waarvan de kern op aanzienlijk groter afstand verwijderd is. In verband met een en ander ziet de ondergetekende, evenals Gedeputeerde Staten, voor een Rietveld wijziging in de bestaande grens niet voldoende aanleiding. Het gestelde onder „Barwoutswaarder" geldt mede ten aanzien van Rietveld. 3. De raad van Waddinxveen verlangt toedeling aan deze gemeente van het uiterste deel van de gemeente Reeuwijk ten westen van de Middelburgse weg. Hierbij ligt de bedoeling Stolwijk voor, het betreffende gebied te ontsluiten in de richting van 1. Met de afstand van de tot Stolwijk behorende enclave het dorp Waddinxveen. In elk geval dienen, volgens de raad, in Stolwijkersluis aan Gouda, kan de raad niet instemmen. de bewoners van de Henegouwerweg ter plaatse, van Reeuwijk naar Waddinxveen over te gaan. Verwezen moge worden naar het gestelde onder „Gouderak" en onder „Haastrecht" bij 1. Nu de bewoners overwegend op het dorp Reeuwijk zijn ge- oriënteerd, hebben Gedeputeerde Staten een wijziging in het 2. Terwijl de raad van Haastrecht van oordeel is, dat slechts grensbeloop niet noodzakelijk geacht. De ondergetekende sluit een deel van de polder Bilwijk naar Stolwijk dient over te gaan, zich daarbij aan. is de raad van Stolwijk van mening, dat de oostelijke grens van het over te dragen gebied langs de Bergvliet moet worden gelegd. Woerden Bij de raad van Woerden heeft het ontwerp instemming ge- Met verwijzing naar het vermelde onder „Haastrecht" bij 2, vonden. De raad zou echter de (voorgestelde) uiterste zuid- zij aangetekend, dat de ondergetekende geen aanleiding heeft westgrens nog verder naar het westen willen opschuiven tot gevonden, in het te dezen door Ged. Staten geprojecteerde aan de Papendijk. grensbeloop wijziging te brengen. Een grens als door de raad voorgesteld, zou inderdaad een natuurlijk beloop hebben voor zover zij de wetering terzijde Waarder van de Papenweg volgt. Verder noordwaarts zou zij evenwel De vorming van de nieuwe gemeente Driebruggen stuit bij haar willekeurige beloop behouden. Een correctie van de ont- de raad op ernstig bezwaar. De raad vermeldt, dat tussen de worpen grens moet overbodig worden geacht. gemeenten Waarder, Barwoutswaarder, Rietveld en in mindere mate Lange Ruige Weide, sterke bindingen bestaan. Deze omstandigheid pleit naar het gevoelen van de raad voor de vor- Zwammerdam ming van een nieuwe gemeente, bestaande uit de vier genoemde 1. Met de opheffing van de gemeente Zwammerdam kan gemeenten en de gemeenten Papekop en Hekendorp. Een de raad zich niet verenigen. Ingeval de zelfstandigheid niet zou dergelijke gemeente, welke rond 5200 inwoners zou tellen, zou kunnen worden gehandhaafd, wordt evenwel, overeenkomstig naar het inzicht van de raad voldoende kracht kunnen op- het ontwerp, de voorkeur gegeven aan toevoeging van het brengen om te dienen als „bufferzone" tussen Woerden en dorp Zwammerdam aan Alphen aan den Rijn boven ver- Bodegraven. eniging met Bodegraven. De raad heeft een tegenvoorstel gedaan, strekkende tot de Deze oplossing is tijdens de voorbereiding van het voorstel vorming van een nieuwe gemeente Zwammerdam, bestaande ernstig overwogen. Aan de vorming van de bedoelde com- uit het dorp Zwammerdam met directe omgeving; het deel van binatie zijn inderdaad voordelen verbonden. Op grond van de Bodegraven, dat volgens het ontwerp naar Alphen aan den in het voorafgaande onder IV omschreven overwegingen is de Rijn zal overgaan en een deel van het gebied van Alphen aan gedachte evenwel losgelaten. den Rijn, begrensd door Toegangswetering, Goudserijpad, de Rijn, Molenvliet en Aarlanderveensewetering. De in het ontwerp van wet voorziene overdracht van gebied van Zwam- Waddinxveen merdam aan Bodegraven zou bij deze opzet grotendeels kunnen 1. Hoewel de raad erkent, dat het territoir van Gouda naar worden gehandhaafd; de grens tussen (nieuw) Zwammerdam het noordwesten moet worden uitgebreid, is hij van mening, en Bodegraven zou bij de Halfwegebrug (Halfwegsebrug) dat het ontwerp een te groot deel van Waddinxveen naar moeten worden gelegd. Gouda doet overgaan. Dit tegenvoorstel heeft aantrekkelijke kanten; het voorkomt Gouda zal inderdaad niet het gehele door Waddinxveen over de opheffing van de gemeente Zwammerdam en het brengt de te dragen gebied op korte termijn nodig hebben. Op de uit- gemeenschap Zwammerdam binnen de grenzen van één ge- breiding van het Goudse grondgebied tot aan de rijksweg —• meente. Nadeel is evenwel, dat Alphen aan den Rijn een vrij welke bovendien een goede grens vormt — zal evenwel niet omvangrijk gebied zou moeten afstaan. Voor een zich sterk kunnen worden afgedongen, indien de ontwikkeling van Gouda ontwikkelende gemeente als Alphen aan den Rijn moet dit de te verwachten omvang zal aannemen. Gouda zal moeten een groot bezwaar worden geacht. 21

Het gaat hier in wezen om de vraag, of de gemeenschap 2. De grens tussen Bodegraven en Alphen aan den Rijn Zwammerdam in haar geheel in een afzonderlijke nieuwe ge- respectievelijk de bij 1 bedoelde gemeente Zwammerdam, zal meente moet worden bijeengebracht dan wel of zij bij Alphen naar de zienswijze van de raad bij de Halfwegsebrug (Half- aan den Rijn moet worden ingedeeld. wegebrug) moeten worden gelegd. Tegen de eerstbedoelde oplossing pleit de omstandigheid, dat de gemeenschap Zwammerdam, volgens de door de raad Terzake zij verwezen naar het gestelde onder „Alphen aan dier gemeente geprojecteerde grenzen, slechts nauwelijks 1800 den Rijn" bij 2. inwoners telt. Naar de mening van de ondergetekende moet dit aantal voor een nieuw te vormen gemeente in het algemeen te 3. Indien de gemeente Zwammerdam zal worden opge- gering worden geacht. Tn dit geval mag bovendien niet uit het heven, wil de raad in de betreffende wet de verplichting zien oog worden verloren, dat Zwammerdam nog wel enige ont- opgenomen, dat voor het dorp Zwammerdam een wijkraad zal vvikkelingsmogelijkheden heeft. Niet kan worden verwacht, dat worden ingesteld. deze door een gemeente met rond 1800 inwoners tot ver- wczenlijking zullen kunnen komen. Evenals Gedeputeerde Staten is de ondergetekende van Daarentegen kan worden vertrouwd, dat dit wel het geval mening, dat door de wetgever te dezen niet een verplichting zal zijn, indien de gemeenschap Zwammerdam in de gemeente moet worden opgelegd, doch dat het plaatselijk bestuur ter- Alphen aan den Rijn wordt opgenomen. Al met al is de onder- zake vrijelijk zal moeten kunnen beslissen. getekende met Gedeputeerde Staten van oordeel, dat de toevoeging van Zwammerdam-dorp aan Alphen aan den Rijn niet De Minister van Binnenlandse Zaken, alleen in het belang van deze gemeente doch bepaaldelijk in het belang van de gemeenschap Zwammerdam moet worden E. H. TOXOPLUS. geacht. n