Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Praktyczny przewodnik Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Spis treści Spis treści...... 2 Wprowadzenie...... 6 O przewodniku...... 6 Przypisy autora, czyli wskazówki dla Ciebie!...... 6 Filozofia Ubuntu...... 7 Dlaczego warto zmienić system na Ubuntu?...... 7 Numery, nazwy kodowe oraz wersje LTS...... 8 Rozpoczynamy przygodę z Ubuntu!...... 9 Skąd dostać płytę z Ubuntu?...... 9 Aktualizacja Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot do Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin...... 10 Wypróbuj Ubuntu...... 11 Partycjonowanie dysku...... 13 Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin...... 19 Minimalne wymagania...... 19 Zalecane wymagania...... 19 Najczęściej popełniane błędy podczas instalacji...... 19 Rozpoczęcie instalacji Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin...... 20 Wybór języka...... 21 Informacje wstępne...... 21 Sieć bezprzewodowa...... 22 Rodzaj instalacji...... 23 Wybór partycji...... 24 Przygotowanie partycji /home...... 25 Przygotowanie partycji SWAP...... 26 Rozpoczęcie instalacji...... 27 Lokalizacja użytkownika...... 27 Układ klawiatury...... 27 Tożsamość użytkownika...... 28 Ponowne uruchomienie komputera...... 29 Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin z poziomu systemu operacyjnego Windows – aplikacja Wubi...... 30 Pobierz Wubi...... 30 Rozpoczęcie instalacji wewnątrz systemu Windows...... 30 Przykre niespodzianki, czyli co może zdarzyć się po instalacji systemu...... 33 Pierwsze uruchomienie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin...... 34 Logowanie do systemu...... 34 Pulpit Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin...... 35 Panel główny...... 37 Obszary robocze...... 37 Połączenie z siecią przewodową...... 39 Połączenie z siecią bezprzewodową...... 39 Wyłączenie automatycznego łączenia z siecią bezprzewodową...... 40 Instalacja języka polskiego...... 41 Instalacja dodatkowych sterowników...... 42 Repozytoria...... 44

2 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Dodawanie aktualnych repozytoriów...... 45 Dodawanie repozytoriów za pomocą Centrum Oprogramowania Ubuntu...... 47 Instalacja dodatkowych kodeków...... 48 Wyłączenie/ponowne uruchomienie systemu...... 48 Praca z systemem Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin...... 49 Struktura katalogów...... 49 Twój katalog domowy oraz jego podkatalogi...... 50 Prawa administratora systemu - roota...... 51 Skróty klawiszowe...... 52 Globalne menu...... 54 HUD – Head Up Display, czyli menu przyszłości...... 55 Aktualizacja pakietów...... 55 Aktualizacja pakietów za pomocą Menedżera aktualizacji...... 56 Aktualizacja pakietów w terminalu...... 57 Problemy pojawiające się podczas aktualizacji systemu...... 58 Brak klucza publicznego...... 58 E: Nie udało się uzyskać blokady /var/lib/dpkg/lock – open (11 Zasoby chwilowo niedostępne)...... 58 Błąd: Nie udało się uzyskać blokady /var/lib/dpkg/lock...... 59 E:Type X is not known on line Y in source list /etc/apt/sources.list...... 59 E: Encountered a section with no Package: header...... 59 E:Nieprawidłowa linia w liście źródeł /etc/apt/sources.list.d/...... 59 E: Dynamic MMap ran out of room...... 60 E: Nie udało się pobrać niektórych plików indeksu, zostały one zignorowane lub została użyta ich starsza wersja...... 60 Powielona wartość pola „Package” E: Sub-process /usr/bin/dpkg returned an error code (2)...... 60 E: Unable to lock the administration directory (/var/lib/dpkg/), are you root?.....61 Error: dpkg was interrupted...... 61 Instalacja aplikacji...... 61 Domyślne aplikacje w Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin...... 62 Odpowiedniki aplikacji systemu Windows...... 66 Instalacja aplikacji poprzez Centrum Oprogramowania Ubuntu...... 69 Instalacja aplikacji w terminalu...... 71 Instalacja aplikacji z paczek DEB...... 73 Instalacja aplikacji z plików wykonywalnych...... 75 Instalacja aplikacji przeznaczonych dla systemu Windows – pliki *.exe...... 76 Usuwanie aplikacji...... 77 Usuwanie aplikacji zainstalowanych przez Wine...... 78 Praca z terminalem...... 78 Przestroga!...... 80 Podstawowa konfiguracja systemu...... 81 Ustawienia osobiste...... 82 Jasność i blokada...... 82 Prywatność...... 82 Wygląd...... 83 Sprzęt...... 83 Bluetooth...... 83

3 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Dodatkowe sterowniki...... 83 Drukowanie...... 84 Dodawanie nowej drukarki...... 84 Dźwięk...... 86 Ekrany...... 86 Podłączanie dodatkowego monitora lub rzutnika...... 87 Kolor...... 88 Mysz i panel dotykowy...... 88 Zasilanie...... 89 System...... 89 Data i czas...... 89 Użytkownicy...... 90 Dodawanie nowego użytkownika w systemie...... 90 Aktywacja nowego konta...... 91 Zmiana hasła użytkownika...... 91 Zmiana uprawnień użytkownika...... 91 Zaawansowane zarządzanie użytkownikami...... 91 Szczegóły...... 92 Domyślne programy...... 92 Nośniki wymienne...... 93 Zaawansowana konfiguracja systemu...... 93 Dodatkowe aplikacje...... 94 Ubuntu Tweak...... 94 MyUnity...... 95 Unsettings...... 96 Menedżer ustawień CompizConfig...... 97 dconf Editor...... 98 Dodatkowa konfiguracja systemu...... 99 Pulpit...... 99 Wyświetlenie ikon Katalogu domowego, Komputera, Kosza, Sieci...... 99 Zwiększenie/zmniejszenie liczby obszarów roboczych...... 99 Tworzenie własnych aktywatorów (skrótów) aplikacji...... 99 Okna aplikacji...... 100 Przesunięcie ikon minimalizacji/maksymalizacji/zamknięcia na prawą stronę....100 Wyłączenie globalnego menu...... 100 Wyłączenie automatycznego ukrywania globalnego menu...... 100 Wyłączenie HUD...... 101 Panel górny...... 101 Ustawienie przezroczystości panelu górnego...... 101 Odblokowanie zasobnika systemowego (traya)...... 101 Usunięcie przycisku przełączania użytkownika...... 102 Panel boczny...... 102 Zmiana rozmiaru ikon panelu bocznego...... 102 Dodawanie nowych ikon do panelu bocznego...... 102 Zmiana kolejności ikon panelu bocznego...... 103 Usuwanie ikon z panelu bocznego...... 103 Ustawienie przezroczystości panelu bocznego...... 103 Wyłączenie wyświetlania zamontowanych nośników na panelu bocznym...... 104

4 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Dodanie ikony Pokaż Pulpit...... 104 Automatyczne ukrywanie panelu bocznego...... 104 Zmiana koloru panelu bocznego...... 104 Pozostałe...... 104 Konfiguracja powiadomień systemowych...... 104 Dodanie ikon do menu oraz przycisków okien...... 106 Włączenie naturalnego przewijania...... 106 Wyłączenie powiadomień informujących o wewnętrznych błędach systemu.....106 Alternatywne środowiska graficzne...... 107 Zakończenie...... 108 Słownik terminów z systemu Ubuntu...... 109 A...... 109 B...... 109 C...... 109 D...... 109 E...... 109 G...... 110 J...... 110 K...... 110 L...... 110 M...... 110 O...... 110 P...... 111 R...... 111 S...... 111 T...... 111 U...... 112 W...... 112

5 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Wprowadzenie

O przewodniku Drogi Czytelniku!

Przewodnik, który właśnie czytasz, powstał z myślą o osobach, które zaczyndają swoją przygodę z systemem Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin. Ten bogato ilustrowany dokument pomoże Ci krok po kroku zainstalować system oraz dostosować go do własnych potrzeb. Niektóre porady opatrzone są dodatkowym komentarzem, aby ułatwić Ci zrozumienie działania systemu. Autorem tego przewodnika jest Łukasz Schmidtke, twórca bloga Ubuntu-pomoc.org, na którym znajdziesz wiele praktycznych i sprawdzonych porad dotyczących systemu Ubuntu – www.ubuntu-pomoc.org. Przewodnik powstał m.in. w oparciu o wcześniejszy dokument Przewodnik Ubuntu 11.04 Niebiańska Nimfa opublikowany 18 czerwca 2011 roku, który był owocem współpracy zespołu Ubuntu.pl oraz Ubuntu-pomoc.org. Przewodnik udostępniany jest na licencji CC BY-NC-SA 3.0 – szczegóły http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/pl/. Kontakt z autorem: • Email: [email protected], • Jabber: [email protected], • Gadu-Gadu: 7722046. Powyższe adresy służą wyłącznie do kontaktu z autorem w sprawach Przewodnika – nie będzie udzielana tą drogą pomoc związana z systemem. W razie chęci pogłębienia wiedzy zapraszam do odwiedzenia stron internetowych www.ubuntu.pl/forum oraz www.ubuntu-pomoc.org. Ostatnia aktualizacja: 5 sierpnia 2012.

Przypisy autora, czyli wskazówki dla Ciebie! W celu zwrócenia Twojej uwagi na niektóre poruszane kwestie postanowiłem opatrzyć je dodatkową formą graficzną. I tak: • Każde pierwsze wystąpienie słowa, które może być dla Ciebie niezrozumiałe zostało zapisane wytłuszczoną pomarańczową czcionką. Jego wyjaśnienie znajdziesz w przygotowanym słowniku terminów związanych z systemem Ubuntu, który znajduje się na końcu tego dokumentu. Pełna wersja słownika mieści się pod adresem http://www.ubuntu-pomoc.org/slownik-terminow-z-systemu-ubuntu.

6 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

• Wszystkie ważne informacje z punktu widzenia bezpieczeństwa – zarówno Twojego jak i systemu – zostały zawarte w czerwonej ramce ostrzegawczej:

Przykładowa ramka z uwagą

• Ciekawostki, sztuczki, dodatkowe informacje zostały umieszczone w niebieskiej ramce informacyjnej:

Przykładowa ramka z ciekawostką

• Odnośniki do stron internetowych, które pełnią funkcję źródła, bądź rozszerzenia przedstawianego zagadnienia, zostały umieszczone w żółtej ramce:

Przykładowa ramka ze źródłem

• Polecenia, które należy wykonać w terminalu, zostały umieszczone w fioletowej ramce:

Przykładowa ramka z poleceniem

Filozofia Ubuntu Słowo ubuntu pochodzi z języków plemion Zulu i Xhosa zamieszkujących południową Afrykę i oznacza „człowieczeństwo wobec innych” (ang. humanity towards others). Wokół Ubuntu powstała społeczność, która dobrowolnie rozwija oprogramowanie oraz wspiera użytkowników swoją wiedzą. System ma pełne wsparcie firmy Canonical, która zobowiązała się, że jest on i zawsze pozostanie darmowy, we wszystkich odmianach wraz z aktualizacjami. Główne aplikacje Ubuntu są darmowym wolnym oprogramowaniem.

Dlaczego warto zmienić system na Ubuntu? Ubuntu posiada wiele zalet: • stabilność – Ubuntu tworzony jest w oparciu o Debiana – jedną z najstarszych i najbardziej dojrzałych dystrybucji Linuksa, która ze względu na swoją niezawodność powszechnie stosowana jest na serwerach i różnych urządzeniach elektronicznych,

7 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

• bezpieczeństwo – zapewniane dzięki częstym aktualizacjom oprogramowania oraz poprawkom zabezpieczeń udostępnianych prawie natychmiast po wykryciu i usunięciu niebezpieczeństwa, • przystępność w użytkowaniu – twórcy systemu zwracają szczególną uwagę na łatwość obsługi. Ubuntu jest prawdopodobnie najbardziej przyjaznym Linuksem, a jego rozwiązania mogą konkurować z usprawnieniami znanymi z Windowsa czy MacOS. • wielojęzyczność – społeczność przetłumaczyła system na ponad 100 języków, • ułatwienia dostępu – specjalne aplikacje pomagające w pracy, np. lupa, • wolność i otwartość – w pełnym tych słów znaczeniu – oprogramowanie może być używane w dowolnych celach, również komercyjnych. Można je kopiować, rozdawać, a nawet sprzedawać. Posiadając odpowiednią wiedzę można je również modyfikować, a kod źródłowy wykorzystywać we własnych projektach. Wszystko dzięki idei wolnego oprogramowania, która stanowi fundament systemu Ubuntu.

Źródło: http://start.ubuntu.pl/why.html

Numery, nazwy kodowe oraz wersje LTS Każda wersja Ubuntu opatrzona jest numerem oraz dwuczłonową nazwą kodową. Numer składa się z dwóch liczb oddzielonych kropką np. 12.04. Pierwsza z nich wskazuje na rok, a druga na miesiąc, w którym finalna wersja systemu ujrzała światło dzienne – w przypadku Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin jest to kwiecień 2012 roku. Nazwa kodowa składa się również z dwóch członów – pierwszym jest przymiotnik, drugim gatunek zagrożonego wyginięciem zwierzęcia – przyjęto, że oba człony zaczynają się na tą samą literę alfabetu. Przy każdej nowej wersji systemu wybierana jest kolejna litera – z drobnymi wyjątkami na początku historii systemu. Nazwą kodową Ubuntu 12.04 LTS jest Precise Pangolin, w polskim tłumaczeniu: precyzyjny pangolin.

Więcej informacji na temat historii nazewnictwa znajdziesz na Wikipedii - http://pl.wikipedia.org/wiki/Ubuntu#Wydania

Cykl wydawniczy Ubuntu trwa pół roku. Oznacza to, że twórcy co 6 miesięcy publikują nowe wydanie systemu. Raz na dwa lata powstaje wersja oznaczona trzema literami LTS, ang. Long Term Support, której wsparcie techniczne (dostępność aktualizacji, poprawek etc.) wynosi 3 lata w przypadku

8 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

wersji biurkowych oraz 5 lat dla wersji serwerowej. Obecne wydanie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin będzie wspierane przez 5 lat niezależnie od wersji.

Źródło: https://wiki.ubuntu.com/LTS

Rozpoczynamy przygodę z Ubuntu!

Skąd dostać płytę z Ubuntu? Aby móc rozpocząć przygodę z Ubuntu, konieczne będzie pobranie obrazu płyty z systemem.

Dawniej istniała możliwość bezpłatnego zamówienia oryginalnie tłoczonych płyt z systemem. Niestety, rosnące zainteresowanie Ubuntu oraz darmowymi płytami zmusiło twórców do wprowadzenia ograniczeń – zamówień mogły dokonywać osoby, które nigdy wcześniej nie otrzymały żadnego krążka. Obecnie nie ma możliwości darmowego pozyskania oryginalnej płyty z systemem. Nie oznacza to jednak, że w ogóle takiej płyty nie można otrzymać. Oficjalny sklep Canonical prowadzi sprzedaż internetową – http://shop.canonical.com. Również w Polsce funkcjonują sklepy, które prowadzą taką sprzedaż np. Kinbit Multimedia – www.kingbit.pl.

Obraz płyty z systemem Ubuntu możesz pobrać z oficjalnej strony systemu – http://www.ubuntu.com/download. Będąc już na stronie WWW, wybierz opcję Ubuntu Desktop – umożliwia ona pobranie wersji przeznaczonej do zastosowań biurkowych (komputery stacjonarne, laptopy etc.). Wersja Ubuntu Server dedykowana jest dla serwerów. Jednocześnie dostępne są dwie odmiany każdego systemu: 32 oraz 64- bitowa. Czym się różnią? Przeznaczone są na różne architektury procesora. Wersję 64-bitową zainstalujesz jedynie na procesorze 64-bitowym, a 32- bitową na obydwu architekturach. Jądro Ubuntu (zarówno 32 jak i 64- bitowego) wyposażone jest w moduł pozwalający na obsługę więcej niż 4GB pamięci RAM.

Osoby chcące bardziej zagłębić się w temat architektury procesorów odsyłam do Wikipedii: • http://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura_32-bitowa

9 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura_64-bitowa

Z rozwijanej listy wybierz wersję systemu. Następnie kliknij w przycisk Start download. Pobieranie rozpocznie się automatycznie.

Obraz już pobrałeś, teraz musisz nagrać go na płytę lub nośnik USB. Z doświadczenia wiem, że lepiej wybrać to drugie rozwiązanie – w razie wystąpienia jakichkolwiek problemów nośnik można łatwo sformatować i wykorzystać ponownie.

Po poprawnym nagraniu obrazu, na nośniku powinno znajdować się kilka folderów i plików – sytuacja, w której znajduje się wyłącznie plik ISO z obrazem jest błędem! Błędne jest również „rozpakowanie” pliku ISO na dysku USB!

Aktualizacja Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot do Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Jeśli aktualnie korzystasz z Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot, możesz wykonać aktualizację systemu do wersji 12.04 LTS Precise Pangolin przez Menedżer aktualizacji. Wszelkie niezbędne pakiety zostaną automatycznie pobrane z Internetu, a Ty nie stracisz żadnych danych. Czas trwania aktualizacji zależy od szybkości połączenia internetowego i trwa zazwyczaj więcej, niż instalacja systemu z płyty.

10 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Uruchom Panel główny i w wyszukiwarce systemowej wpisz: Menedżer aktualizacji. W oknie Menedżera aktualizacji kliknij przycisk Sprawdź. W górnej części pojawi się informacja o nowym wydaniu.

Kliknij przycisk Aktualizuj, aby rozpocząć proces aktualizacji. Przed rozpoczęciem pobierania pakietów zostaną wyświetlone informacje dotyczące nowego wydania – ponownie kliknij przycisk Aktualizuj, aby przejść dalej. Po zakończonej aktualizacji zostaniesz poproszony o ponowne uruchomienie komputera.

Wypróbuj Ubuntu Z myślą o niezdecydowanych oraz początkujących użytkownikach, twórcy systemu Ubuntu stworzyli tzw. Ubuntu Live CD. Jest to specjalnie przygotowana wersja systemu, która pozwala na jego uruchomienie i wypróbowanie bez wprowadzania żadnych zmian na dysku twardym.

Każda najnowsza wersja systemu Ubuntu zawiera na tym samym nośniku (płycie / pendrivie) Ubuntu Live wraz z instalatorem. Dawniej w tych celach wykorzystywane były dwie płyty – jedna przeznaczona na Ubuntu Live, druga służąca jako źródło instalacji.

Uruchomiony system z płyty lub nośnika USB w pełni odpowiada temu, który znajdzie się na Twoim dysku twardym po instalacji. Wyposażony jest we wszelkie niezbędne narzędzia tak, aby dać Ci jak największą swobodę. Wypróbuj Ubuntu to dobra metoda na sprawdzenie kompatybilności sprzętu z system. Jeśli uruchomiony z płyty system działa bez zarzutu, prawdopodobnie tak samo będzie po jego instalacji. Włóż płytę do napędu/podłącz pendrive i uruchom ponownie komputer. W trakcie jego uruchamiania przejdź do ustawień BIOS-u i ustaw bootowanie z płyty, bądź USB. Po zaakceptowaniu zmian powinno nastąpić uruchomienie systemu z płyty bądź nośnika USB.

W zależności od wersji BIOSu, różne skróty klawiszowe powodują jego

11 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

uruchomienie jego ustawień. Szczegółowe informacje oraz listę dostępnych skrótów znajdziesz na Wikipedii – http://pl.wikipedia.org/wiki/Bios. Istnieje możliwość jednorazowego wywołania menu wyboru urządzenia bootowalnego – w tym celu należy również skorzystać ze skrótu klawiszowego zależnego od wersji BIOSu.

Pierwszy ekran daje Ci możliwość ustawienia języka instalatora oraz wersji Live CD (w zależności od tego, którą opcję później wybierzesz). Ustaw język polski i wybierz Wypróbuj Ubuntu.

Nie przejmuj się tym, ze system nie jest w całości w języku polskim – konieczne pakiety językowe zostaną zainstalowane zaraz przy pierwszym uruchomieniu.

12 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Partycjonowanie dysku

Partycjonowanie dysku, czyli jego podział na części (partycje), jest jednym z najważniejszych procesów wykonywanych przed instalacją systemu (lub w jej trakcie). Jest to podział logiczny, nie fizyczny – dysk cały czas pozostanie w jednym kawałku, jednak w systemie operacyjnym będzie widziany jako kilka części. Partycjonowania dokonuje się w kilku celach – w Twoim przypadku będzie to przede wszystkim przygotowanie miejsca dla Ubuntu oraz oddzielenie od innego zainstalowanego systemu (o ile takowy jest). Ściślej rzecz ujmując – pokażę Ci jak przygotować miejsce, w którym (w procesie instalacji) utworzone będą odpowiednie partycje, na których znajdą się katalogi systemowe.

Partycjonowania dokonuje się wyłącznie podczas instalacji Ubuntu z poziomu LiveCD – w przypadku instalacji za pomocą aplikacji Wubi, instalator tworzy obraz systemu na wskazanej partycji NTFS – więcej informacji znajdziesz w rozdziale Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin z poziomu systemu operacyjnego Windows – aplikacja Wubi.

13 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Partycjonowanie możesz wykonać na kilka sposobów: • z poziomu aplikacji w systemie Windows, • z poziomu aplikacji GParted w wersji LiveCD, • z poziomu aplikacji GParted zawartej na płycie z Ubuntu, • z poziomu instalatora Ubuntu. Poniżej opiszę trzeci sposób, który, moim zdaniem, jest najwygodniejszy – nie potrzebujesz pobierać dodatkowych aplikacji, a zanim zdecydujesz się na rozpoczęcie instalacji, dysk będzie przygotowany.

Zakładam, że masz już uruchomiony system w trybie LiveCD – opis znajdziesz w poprzednim rozdziale - Wypróbuj Ubuntu.

Aby uruchomić aplikację GParted z poziomu Ubuntu LiveCD, skieruj kursor myszy w lewy górny narożnik ekranu - na logo systemu. Następnie kliknij w nie lewym przyciskiem myszy. W systemowej wyszukiwarce wpisz gparted, a następnie wybierz wyszukaną pozycję.

Uwaga! Zanim przejdziesz do tworzenia partycji, przeczytaj poniższe uwagi. I jeszcze dobra rada na początek – staraj się zmieniać rozmiar dotyczasowych partycji zamiast je usuwać i tworzyć nowe (chyba, że wiesz co robisz) – w ten sposób uchronisz się przed utratą danych.

Instalator systemu Ubuntu wymagać będzie od Ciebie tylko jednej partycji - systemowej, oznaczonej jako /, na której znajdzie cały system oraz zainstalowane aplikacje (odpowiednik „dysku C” w Windows).

Dla ścisłości - / to oznaczenie głównego katalogu (katalogu matki, korzenia) w systemie uniksowym – każdy inny katalog jest jego podkatalogiem. W

14 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

dalszej części używać będę sformułowania „partycja systemowa /” - proszę to rozumieć jako partycja, na której znajduje się katalog /.

Opcjonalnie możesz utworzyć jeszcze dwie partycje: • pierwszą, na której znajdzie się katalog /home – znajdują się w nim osobiste katalogi wszystkich użytkowników zarejestrowanych w systemie. Dzięki temu, dane związane z użytkownikami będą oddzielone od danych systemowych. Jest to szczególnie przydatne przy ponownej instalacji systemu, ponieważ nie tracimy danych użytkowników takich jak: archiwa rozmów, historia skrzynki pocztowej, konfiguracje aplikacji, wygląd pulpitu. Gdy nie zdecydujesz się na takie rozwiązanie, katalog /home zostanie umieszczony na partycji systemowej /. • drugą, przestrzeń wymiany danych SWAP. Jest to wydzielona część dysku, na której przechowywane będą dane w przypadku przekroczenia maksymalnej ilości pamięci RAM lub gdy system uzna, że lepiej właśnie tam je przechowywać (dostęp do pamięci dyskowej jest wolniejszy niż do pamięci RAM, dlatego mogą tam trafić dane, których akurat system nie potrzebuje i przez najbliższy czas potrzebować nie będzie). Podobnie jak RAM, SWAP jest pamięcią tymczasową i zostaje wyczyszczona przy wyłączaniu systemu. W skrócie – jest to rozszerzenie pamięci RAM.

Dyskusje na temat konieczności stosowania partycji SWAP stale nie cichną. Jakiś czas temu postanowiłem zebrać krążące fakty i mity - wszystkich zainteresowanych odsyłam tutaj - http://www.ubuntu-pomoc.org/partycja- swap-fakty-i-mity/

Nie są to jedyne partycje, które możesz utworzyć. Praktycznie każdy katalog znajdujący się na partycji systemowej / możesz zapisywać w osobnym miejscu.

Jeśli zdecydowałeś się już na to, jakie partycje chcesz utworzyć w systemie, czas określić ich rozmiar.

15 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

W zależności od wariantu (wspólna partycja dla / oraz /home, bądź dwie osobne), musisz teraz określić ich rozmiar. Pomocna będzie poniższa tabelka. Wspólna partycja dla / oraz /home Osobne partycje dla / oraz /home W tym przypadku musisz mieć na uwadze Dwie osobne partycje pozwalają na to, że wszystkie dane będą zapisywane w większą swobodę i zmniejszają ryzyko jednym miejscu, dlatego rozmiar wspólnej utraty danych użytkowników w przypadku partycji powinien być odpowiednio ponownej instalacji systemu. Partycja większy. /home powinna być większa od /, ponieważ właśnie tam użytkownicy będą Zaletą jest to, że nie musisz zastanawiać się przechowywać wszystkie swoje pliki. nad rozmiarem takiej partycji – przeznacz na nią tyle, ile tylko możesz (według zasady Kiedyś przeczytałem, że 20GB wystarczy, – im więcej tym lepiej), pamiętając o tym, aby zainstalować wszelkie dostępne w aby była ona większa niż 4,4GB – tyle repozytorium aplikacje. Zapewne nie jest wymaga instalator, jednak ja zalecam co to do końca prawda, ale daje pewne najmniej 20GB, aby nie martwić się później wyobrażenie o rozmiarze partycji /. Odkąd o konieczność rozszerzania. pracuję z systemem Ubuntu, wyznaję właśnie tę zasadę. Aktualnie, z wyjściowych 20GB, zostało 8GB – a mając na uwadze to, że zainstalowane mam dziesiątki, jeśli nie setki aplikacji (z racji prowadzenia bloga) uważam, że brak wolnego miejsca mi nie grozi. Na partycję /home przeznaczam całą resztę dostępnej przestrzeni. Myślę, że w obu przypadkach w zupełności wystarczy 20GB-30GB wolnej pamięci dyskowej na start. Z czasem sam nabędziesz doświadczenia i doskonale będziesz wiedział ile przestrzeni (i na co) przeznaczysz.

Liczbę i rozmiar partycji już ustaliłeś – teraz czas na zastosowanie zmian.

Nie sugeruj się rozmiarami partycji zamieszczonymi poniżej. Ta instrukcja ma Ci jedynie pokazać prawidłowy sposób dzielenia dysku twardego.

W prawym górnym narożniku okna aplikacji znajduje się lista dostępnych dysków twardych. W przypadku większej ilości urządzeń wybierz to, na którym chcesz dokonać procesu partycjonowania. W moim przypadku dysk oznaczony jest jako /dev/sda a jego rozmiar to 8GiB.

16 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Poniżej listy dysków znajduje się graficzna prezentacja wybranego dysku z aktualnym podziałem na partycje.

W moim przypadku utworzona jest jedna partycja NTFS – wybrałem taki przykład, ponieważ pokaże on jak istniejącą partycję podzielić na dwie części – zapewne sam będziesz w podobnej sytuacji. Skieruj mysz na listę partycji i prawym przyciskiem myszy kliknij na tą, którą chcesz podzielić. Z menu kontekstowego wybierz opcję Resize/Move. Opcja ta służy między innymi do zmiany rozmiaru partycji. Za pomocą suwaków ustaw nowy rozmiar dla zaznaczonej partycji. Podobny efekt osiągniesz uzupełniając pola tekstowe: • Free space preceding (MiB) – wolny obszar przed istniejącą partycją, • New size (MiB) – nowy rozmiar wybranej partycji, • Free space following (MiB) – wolny obszar za istniejącą partycją.

Wszystkie wartości wyrażone są w MiB – mebibajtach – 1MiB = 1024B.

W powyższym przykładzie aktualny rozmiar partycji zmniejszany jest do 4259MiB, w wyniku czego powstaje wolne miejsce o rozmiarze 3932MiB. Aby zatwierdzić zmiany kliknij w przycisk Resize/Move.

17 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Na liście partycji pojawiła się nowa pozycja – unallocated. Jest to nieprzydzielone miejsce, z którego utworzysz teraz partycje dla Ubuntu. Kliknij na nieprzydzielonym miejscu prawym przyciskiem myszy i wybierz New. Podobnie jak we wcześniejszym przypadku, możesz ustalić rozmiar nowej partycji (pozostałą przestrzeń możesz wykorzystać do utworzenia kolejnej). W polu File system wybierz ext4, pozostałe opcje pozostaw bez zmian. Na koniec kliknij Add, aby utworzyć partycję. Postępuj podobnie dla wszystkich partycji, które chcesz utworzyć.

W przypadku partycji SWAP w polu File system wybierz unformatted.

Wszystkie partycje już utworzyłeś. Kliknij lewym przyciskiem myszy w zielony znak „ptaszka”, aby rozpocząć proces partycjonowania – aplikacja wykona wszystko tak, jak zaplanowałeś. Po zakończonym partycjonowaniu zamknij okno gParted. Jesteś teraz przygotowany do rozpoczęcia instalacji systemu!

18 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Minimalne wymagania • Procesor: 700 MHz • Pamięć RAM: 512 MB, • Dysk twardy: 4 GB.

Zalecane wymagania • Procesor: 1 GHz • Pamięć RAM: 1 GB • Dysk twardy: 8 GB

Najczęściej popełniane błędy podczas instalacji Zanim rozpoczniesz proces instalacji, przeczytaj o najczęściej popełnianych przez użytkowników błędach, które, w najgorszym wypadku, mogą prowadzić do utraty wszystkich danych na komputerze. Nie wszystkie przypadki mogą być w tym momencie dla Ciebie zrozumiałe, ale na pewno wszystko się wyjaśni, gdy rozpoczniesz instalację mając w pamięci poniższe uwagi. Poszczególne błędy wypisałem w kolejności chronologicznej tak, aby odpowiadały kolejnym krokom instalacji systemu. Jeśli będziesz stosować się do rad w tym Przewodniku, na pewno uchronisz się przed ich popełnieniem. • Rozpoczęcie instalacji na laptopie, który nie jest podpięty do źródła zasilania – instalacja systemu może trwać nawet kilkadziesiąt minut i zmusza komputer do pracy na „wysokich obrotach”. W tym czasie zużycie baterii znacząco wzrasta, a w przypadku braku dostępu do źródła napięcia, może doprowadzić do rozładowania akumulatora, a tym samym do przerwania instalacji. Niestety nie będziesz miał możliwości dokończenia przerwanej instalacji – wszystko będziesz musiał wykonać od nowa. • Instalacja systemu na całym dysku, gdy znajdują się na nim inne systemy operacyjne lub dane – w tym przypadku utracisz wszystkie dotychczas zgromadzone dane na dysku twardym – w ich miejsce zostanie zainstalowany system Ubuntu. • Instalacja systemu na partycji, na której znajdują się dane – jeśli ten krok jest nieprzemyślany (bo oczywiście możesz zrobić to świadomie), prowadzi do utraty wszystkich danych na partycji, która została wybrana do instalacji systemu. • W przypadku co najmniej dwóch dysków twardych – instalacja GRUB-a na innym dysku niż główny – jeśli zainstalujesz program rozruchowy GRUB na innym dysku niż główny, uniemożliwisz poprawne uruchomienie

19 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Ubuntu. W tym przypadku konieczne jest przywrócenie GRUB-a z płyty LiveCD i instalacja na właściwym dysku.

Przywracanie GRUB-a 2 z LiveCD - http://www.ubuntu- pomoc.org/przywracanie-GRUB-a-2-z-livecd/

• Używanie polskich znaków w nazwie użytkownika – podczas ustalania tożsamości użytkownika nie korzystaj z polskich znaków – instalator może nie poinformować o błędzie, ale kontynuacja instalacji będzie niemożliwa. • Wpisanie losowego hasła – hasło do Twojego konta musi być przemyślane ponieważ będziesz go używał podczas logowania do systemu (chyba, że zaznaczysz opcję Automatyczne logowanie), podczas aktualizacji, instalacji i usuwania aplikacji oraz podczas edycji plików systemowych.

Rozpoczęcie instalacji Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Umieszczony poniżej proces instalacji nie uwzględnia wykorzystania aplikacji Wubi i instalacji Ubuntu wewnątrz systemu operacyjnego Windows – rozwiązanie to zostanie opisane w rozdziale Rozpoczęcie instalacji Ubuntu wewnątrz systemu Windows.

Na tym etapie zakładam, że uruchomiłeś system w trybie LiveCD oraz przygotowałeś odpowiednio partycje.

Gdy będziesz gotowy na rozpoczęcie instalacji, kliknij dwukrotnie lewym przyciskiem myszy w Zainstaluj Ubuntu 12.04 LTS.

20 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Wybór języka

To okno już znasz – wybierałeś w nim wcześniej język oraz sposób uruchomienia systemu. Kliknij Dalej, aby przejść do kolejnego okna.

Informacje wstępne Instalator informuje Cię warunkach instalacji systemu (spełnienie pierwszego jest konieczne, dwa następne opcjonalne: jeśli na przykład poziom naładowania baterii jest wystarczający do procesu instalacji (około 30 minut pracy na wysokich obrotach) komputer może nie być podłączony). Możesz zaznaczyć opcję Pobranie aktualizacji podczas instalacji oraz Zainstalowanie dodatkowego oprogramowania. Jednak pamiętaj o dwóch rzeczach: • komputer musi być podłączony do Internetu, • proces instalacji może się znacząco wydłużyć – w zależności od posiadanego łącza internetowego.

21 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Oczywiście obie te czynności możesz wykonać po zakończeniu instalacji systemu – pomoże Ci w tym ten Przewodnik.

Sieć bezprzewodowa Jeśli Twój komputer wyposażony jest w bezprzewodową kartę sieciową WiFi, możesz wybrać sieć, z którą się łączysz w domu, aby w trakcie instalacji pobrać aktualizacje oraz pakiety językowe – pamiętaj, że wydłuży to proces instalacji, a wszystkie te czynności możesz wykonać również po zainstalowaniu systemu.

22 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Rodzaj instalacji W tym momencie wykorzystasz przygotowane wcześniej partycje.

Jeśli opuściłeś rozdział Partycjonowanie dysku wróć do niego, temat partycjonowania został tam odpowiednio opisany.

Do wyboru masz kilka opcji: • Wyczyszczenie dysku i zainstalowanie Ubuntu, • Użycie innego rozwiązania, • Instalacja Ubuntu obok istniejącego systemu Windows (niewidoczne na powyższym obrazku), • Instalacja Ubuntu zamiast istniejącego systemu Windows (niewidoczne na powyższym obrazku), • Aktualizacja aktualnej wersji Ubuntu (niewidoczne na powyższym obrazku). Jeśli przygotowałeś partycje wcześniej, wybierz opcję Użycie innego rozwiązania. Jeśli chcesz zainstalować Ubuntu na całym dysku twardym, wybierz Wyczyszczenie dysku i zainstalowanie Ubuntu. Instalacja Ubuntu obok istniejącego systemu nie różni się praktycznie od podejścia Użycie innego rozwiązania.

W dalszym ciągu opisywać będę kroki niezbędne do wykonania instalacji po wybraniu opcji Użycie innego rozwiązania. Wyczyszczenie dysku i zainstalowanie Ubuntu nie wymaga moim

23 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

zdaniem dodatkowego komentarza, ponieważ w tym przypadku wszystkim zajmie się instalator – wystarczy, że w następnym kroku wskażesz mu odpowiedni dysk twardy.

Wybór partycji W tym oknie pojawi się znana Ci już (mam nadzieję) lista partycji – to samo widziałeś w aplikacji GParted. Twoim zadaniem jest przypisanie systemowych katalogów do utworzonych partycji. Na początek wskaż partycję dla katalogu matki - /. Aby to zrobić, zaznacz lewym przyciskiem myszy przygotowaną do tego celu przestrzeń, a następnie kliknij Dodaj.

Pierwsze trzy pola tj. Rodzaj nowej partycji, Rozmiar nowej partycji wyrażony w megabajtach oraz Lokalizacja dla nowej partycji pozostaw bez zmian – wszystko to ustaliłeś już wcześniej. Skup się na dwóch ostatnich pozycjach i ustaw je tak, jak pokazane jest na obrazku powyżej, tj.: • Użyj jako, wybierz System plików ext4 z księgowaniem, • Punkt montowania, wybierz /. Na koniec kliknij OK, aby zatwierdzić zmiany.

24 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Przygotowanie partycji /home

Jeśli w procesie partycjonowania zdecydowałeś się jedynie na jedną partycję, przejdź do następnego kroku.

Sposób postępowania jest analogiczny. Zaznacz partycję, kliknij Dodaj i dwa ostatnie pola uzupełnij według obrazka poniżej, tj.: • Użyj jako, wybierz System plików ext4 z księgowaniem, • Punkt montowania, wybierz /home.

Kliknij OK, aby zatwierdzić zmiany.

25 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Przygotowanie partycji SWAP

Jeśli zdecydowałeś się nie korzystać z partycji SWAP, przejdź do następnego rozdziału.

Zaznacz przestrzeń przeznaczoną na partycję SWAP, kliknij Dodaj. W polu Użyj jako wybierz Przestrzeń wymiany.

Kliknij OK, aby zatwierdzić zmiany. Ostatni krok – wskazanie dysku, na którym zostanie zainstalowany program rozruchowy GRUB. W przypadku większej ilości dysków twardych, powinieneś wybrać ten, który ustawiony jest jako Master – główny.

26 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Rozpoczęcie instalacji Gdy wszystkie partycje będą odpowiednio przygotowane, kliknij przycisk Zainstaluj, aby rozpocząć proces instalacji. Instalator Ubuntu został tak skonstruowany, aby zrównoleglić proces instalacji oraz wstępnej personalizacji systemu.

Lokalizacja użytkownika Ustaw strefę czasową, w której aktualnie się znajdujesz.

Układ klawiatury Ustaw układ klawiatury. W celu wykrycia układu, wybierz Wykryj układ klawiatury.

27 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Tożsamość użytkownika Czas na utworzenie Twojego konta w systemie. Jako, że jest to pierwsze konto, będzie ono posiadało dostęp do praw administratora. Uzupełnij poszczególne pola pamiętając, aby Nazwa użytkownika nie zawierała żadnych znaków specjalnych – w tym polskich „ogonków”.

Dostępne opcje: • Automatyczne logowanie – przy każdym uruchomieniu systemu unikniesz konieczności logowania – Twoje konto zostanie załadowane automatycznie. Zwiększa to wygodę, ale zmniejsza bezpieczeństwo, ponieważ każdy kto ma fizyczny dostęp do Twojego komputera, może z niego skorzystać. • Wymaganie hasła do zalogowania – przy każdym uruchomieniu systemu będziesz musiał podać swoje hasło, aby uzyskać dostęp do konta. • Zaszyfrowanie katalogu użytkownika – szyfrowanie katalogu domowego użytkownika służy ochronie przed niepowołanym dostępem do plików – aby móc odczytać cokolwiek z takiego katalogu, konieczne jest podanie hasła (zalogowanie się do systemu na konto danego użytkownika).

Utrata hasła w przypadku szyfrowania katalogu domowego spowoduje nieodwracalną utratę dostępu do plików!

Był to ostatni krok dotyczący personalizacji Ubuntu. Teraz, w trakcie kopiowania na dysk twardy niezbędnych plików, możesz przejrzeć przygotowaną przez twórców prezentację systemu.

28 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Prezentacja znajdująca się na obrazku poniżej napisana jest w języku angielskim. Wynika to z faktu, iż instalowałem wczesną wersję testową Ubuntu 12.04 LTS, w której nie wszystkie elementy były spolszczone. W przypadku Twojej instalacji wszystko na pewno będzie w języku polskim (o ile taki wybrałeś podczas instalacji).

Ponowne uruchomienie komputera Po zakończonej instalacji zostaje ponowne uruchomienie komputera. Możesz kontynuować testowanie wersji LiveCD dalej, tylko po co, skoro czeka na Ciebie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin?

Pamiętaj, aby przy ponownym uruchomieniu komputera przywrócić bootowanie z dysku twardego – w przeciwnym razie zostanie ponownie uruchomiony system Ubuntu z zewnętrznego nośnika.

29 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin z poziomu systemu operacyjnego Windows – aplikacja Wubi Wubi jest aplikacją, która pozwala na instalację Ubuntu wewnątrz systemu Windows tak, jakby to był zwykły program. W ten sposób ograniczono prawdopodobieństwo utraty danych, a cały proces instalacji sprowadzono do trzech kliknięć myszą.

Pobierz Wubi Przejdź na stronę http://www.ubuntu.com/download/desktop/windows- installer i kliknij w przycisk Start download.

Na dysk twardy zostanie pobrana aplikacja Wubi – uruchom ją.

Rozpoczęcie instalacji wewnątrz systemu Windows W głównym oknie aplikacji Wubi musisz określić kilka rzeczy: • wolumen instalacji – czyli dysk (partycję), na której zainstalujesz Ubuntu, • rozmiar instalacji – czyli ilość miejsca, która zostanie wydzielona na system, • login, • hasło.

30 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Gdy będziesz gotowy, kliknij przycisk Zainstaluj. Instalator rozpocznie weryfikację plików instalacyjnych.

Po zakończonej analizie rozpocznie się pobieranie oraz instalacja systemu.

31 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Na zakończenie zostaniesz poproszony o ponowne uruchomienie komputera – gotowe.

32 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Przykre niespodzianki, czyli co może zdarzyć się po instalacji systemu Nawet najbardziej zaawansowany użytkownik Ubuntu nie ustrzeże się przed problemami dotyczącymi sprzętu. Poniżej przedstawię problemy, które możesz napotkać po, wydawałoby się poprawnym, zainstalowaniu systemu.

Zakładam, że instalowałeś system zgodnie z Przewodnikiem, a co z tym idzie, wykluczam możliwość popełnienia błędu przez Ciebie!

• Brak wyboru systemu operacyjnego (gdy Ubuntu nie jest jedynym systemem na dysku twardym) – jeśli podczas ponownego uruchomienia komputera nie pojawia się lista dostępnych systemów operacyjnych, oznacza to, że podczas instalacji GRUB-a wystąpił błąd. Musisz przywrócić GRUB-a za pomocą nośnika, z którego instalowałeś system. Skorzystaj z poradnika znajdującego się na stronie Ubuntu-pomoc.org - Przywracanie GRUB-a 2 z LiveCD. • Na liście systemów operacyjnych (GRUB) znajduje się tylko Ubuntu. Jeśli na liście systemów operacyjnych nie znajdują się pozostałe systemy, które być powinny, oznacza to, że podczas instalacji GRUB-a wystąpił błąd – proces postępowania jest podobny jak we wcześniejszym przypadku - Przywracanie GRUB-a 2 z LiveCD. • Czarny ekran z migającym kursorem - Jeśli nie możesz uruchomić systemu z powodu czarnego ekranu, który uniemożliwia przejście do ekranu logowania, oznacza to, że wystąpił problem z obsługą karty graficznej Twojego komputera. Skorzystaj z poradnika znajdującego się na stronie Ubuntu-pomoc.org - Ubuntu 11.04 – czarny ekran podczas uruchamiania systemu.

33 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Pierwsze uruchomienie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Instalacja jest już zakończona – mam nadzieję, że obyło się bez żadnych problemów. Czas na pierwsze uruchomienie systemu.

Logowanie do systemu

Jeśli w trakcie instalacji nie wybrałeś opcji Automatyczne logowanie, musisz podać login i hasło, aby uzyskać dostęp do swojego konta.

Podczas instalacji systemu zostało utworzone również konto Gość. Nie posiada ono praw administratora, więc nie wprowadza w systemie żadnych zmian. Wszystkie pliki i katalogi utworzone na koncie gościa są usuwane w momencie wylogowania. Nie jest wymagane hasło, aby uzyskać dostęp do tego konta.

Aby zablokować możliwość korzystania z sesji gościa, skorzystaj z poradnika umieszczonego na stronie Ubuntu-pomoc.org - [Ubuntu 11.10] Wyłączenie sesji gościa – nie daj się zmylić nazwie, dotyczy on również Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin.

34 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Pulpit Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin korzysta z powłoki systemowej o nazwie Unity.

Główny interfejs Unity, widoczny po załadowaniu systemu, składa się z trzech elementów - zostały one wyróżnione na obrazku powyżej. Są to: 1. Panel boczny – zawiera aktywatory aplikacji, przełącznik obszarów roboczych, ikony zamontowanych nośników (USB, CD/DVD lub partycje) oraz ikonę kosza. Standardowo panel boczny zawiera (wg kolejności widocznej na obrazku powyżej): • Aktywator panelu głównego. • Aktywator przeglądarki internetowej Firefox, • Aktywator aplikacji LibreOffice Writer – odpowiednik aplikacji Word z pakietu biurowego Microsoft Office, • Aktywator aplikacji LibreOffice Calc – odpowiednik aplikacji Excel z pakietu biurowego Microsoft Office, • Aktywator aplikacji LibreOffice Impress – odpowiednik aplikacji PowerPoint z pakietu biurowego Microsoft Office, • Centrum oprogramowania Ubuntu – pozwala na instalację i usuwanie aplikacji,

35 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

• Aktywator aplikacji Ubuntu One - pozwala na gromadzenie plików „w chmurze” oraz ich udostępnianie, • Ustawienia systemu – szybka konfiguracja podstawowych ustawień systemu, • Przełącznik obszarów roboczych – pozwala na zmianę aktywnego obszaru roboczego, • Ikona zamontowanego nośnika USB – widoczna jedynie przy podłączeniu urządzenia, pozwala na szybkie uruchomienie zawartości nośnika,

Aby dowiedzieć się jak ukryć ikony zamontowanych nośników, przejdź do rozdziału Wyłączenie wyświetlania zamontowanych nośników na panelu bocznym.

• Ikona kosza – do kosza trafiają wszystkie usunięte pliki.

Aby dowiedzieć się jak dodawać/usuwać aktywator z panelu bocznego, przejdź do rozdziału Dodawanie nowych ikon do panelu bocznego oraz Usuwanie ikon z panelu bocznego.

2. Panel górny – domyślnie znajduje się menu główne każdej aplikacji (zostaje ono przeniesione z okna aplikacji na panel). 3. Obszar powiadamiania – znajduje się tutaj ikona koperty, która pozwala na szybkie uruchomienie klienta pocztowego, komunikatora lub aplikacji Gwibber. Ponadto została umieszczona tutaj ikona Menedżera połączeń sieciowych oraz regulacji głośności, aktualny czas, aplet przełączania użytkowników oraz wyłączania komputera.

36 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Panel główny Panel główny Ubuntu pozwala na szybkie wyszukiwanie oraz uruchamianie aplikacji, plików (muzyki, filmów, dokumentów). Aby uruchomić Panel główny, kliknij w ikonę Ubuntu znajdującą się na lewym panelu.

Panel główny zawiera wyszukiwarkę, która w zależności od wybranej funkcji (ikony na dole ekranu), przeszuka system w poszukiwaniu różnych typów danych: • Pierwsza wyszukiwarka – ikona domu - wyszukiwanie wszystkich aplikacji i dokumentów w systemie. • Druga wyszukiwarka – linijka, ołówek i pióro – wyszukiwanie ostatnio używanych, zainstalowanych oraz sugerowanych do instalacji aplikacji. • Trzecia wyszukiwarka – kartka papieru – wyszukiwanie plików i katalogów, • Czwarta wyszukiwarka – nuta – wyszukiwanie plików dźwiękowych, • Piąta wyszukiwarka – klatka filmowa – wyszukiwanie plików wideo.

Obszary robocze System Ubuntu został wyposażony w 4 obszary robocze – pulpity. Na każdym z nich możesz przechowywać inne okna aplikacji np. w pierwszym obszarze pracujesz w edytorze tekstu, w drugim uruchomiona jest przeglądarka

37 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

internetowa itp. - wszystko zależy jak sobie zaplanujesz pracę.

W podglądzie wszystkich pulpitów roboczych (skrót klawiaturowy Super + S) możesz łatwo zarządzać otwartymi oknami. Aby przenieść okno na wybrany pulpit należy na nie kliknąć i trzymając lewy klawisz myszy, przesunąć w wybrane miejsce.

38 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy w obszar roboczy, powoduje jego aktywację. Wszystkie operacje na obszarach roboczych można również wykonywać za pomocą odpowiednich skrótów klawiszowych.

O skrótach klawiszowych przyspieszających pracę z obszarami roboczymi przeczytasz w rozdziale Skróty klawiszowe.

Aby dowiedzieć się jak zwiększyć liczbę obszarów roboczych, przejdź do rozdziału Zwiększenie/zmniejszenie liczby obszarów roboczych.

Połączenie z siecią przewodową W zdecydowanej większości przypadków łączenia się z Internetem za pomocą połączenia przewodowego system automatycznie połączy się z siecią po podłączeniu kabla ethernetowego do komputera – warunkiem koniecznym jest działający w sieci serwer DHCP, który automatycznie przydziela komputerom m.in. adres IP.

Połączenie z siecią bezprzewodową Aby połączyć się z siecią bezprzewodową, kliknij w ikonę Menedżera połączeń sieciowych i z listy wybierz Twoją domową sieć lokalną. Jeśli jest ona zabezpieczona hasłem, zostaniesz poproszony o jego podanie. Jeśli na liście nie znajduje się Twoja sieć domowa, użyj opcji Utwórz nową sieć bezprzewodową, aby ją skonfigurować. Opis tworzenia nowej sieci bezprzewodowej znajdziesz w następnym rozdziale. Jeśli Twoja domowa sieć jest ukryta, skorzystaj z opcji Połącz z ukrytą siecią bezprzewodową.

Gdy już raz połączysz się z bezprzewodową siecią, system zapamięta jej ustawienia i połączy z nią automatycznie, gdy Twój komputer znajdzie się w jej zasięgu. Aby zrezygnować z automatycznego łączenia, zastosuj się do porad umieszczonych w rozdziale Wyłączenie automatycznego łączenia z siecią bezprzewodową.

39 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Wyłączenie automatycznego łączenia z siecią bezprzewodową Aby wyłączyć automatyczne łączenie z siecią bezprzewodową, z menu Menedżera połączeń sieciowych wybierz Modyfikuj połączenia. Następnie wybierz kartę Bezprzewodowe, zaznacz sieć i kliknij Modyfikuj.

W nowo otwartym oknie odznacz pole Łączenie automatyczne.

Na koniec kliknij Zapisz, aby wprowadzić zmiany w życie.

40 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja języka polskiego Podczas pierwszego uruchomienia systemu zostaniesz poinformowany o niekompletnej obsłudze języka (o ile nie wybrałeś pobrania aktualizacji i kodeków w trakcie instalacji systemu). Kliknij w przycisk Wykonaj teraz tę czynność, aby rozpocząć proces pobierania pakietów wymaganych do pełnego spolszczenia systemu – pamiętaj, że komputer musi być podłączony do Internetu!

W następnym oknie kliknij przycisk Zainstaluj.

Po chwili zostaniesz poproszony o podanie swojego hasła – jest to wymagane podczas każdej instalacji (i nie tylko) oprogramowania. Wpisz hasło, które przypisałeś do swojego konta w procesie instalacji systemu, następnie kliknij w przycisk Authenticate.

41 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Rozpocznie się pobieranie niezbędnych pakietów.

Na koniec pozostaje zamknąć wszystkie otwarte okna i uruchomić ponownie komputer, aby system mógł wprowadzić zmiany. W tym celu kliknij w ikonę znajdującą się w prawym narożniku ekranu (na prawo od Twojej nazwy użytkownika) i z listy wybierz Wyłącz komputer. W oknie Wyłączanie komputera wybierz Uruchom komputer ponownie.

Instalacja dodatkowych sterowników System Ubuntu wyposażony jest w narzędzie Dodatkowe sterowniki, które pozwala na instalację sterowników własnościowych do urządzeń pracujących w komputerze np. kart graficznych. Sterowniki własnościowe nie mają dostępnego publicznie kodu źródłowego, który mogliby modyfikować twórcy Ubuntu. Aktualizacje bezpieczeństwa i inne poprawki zależą wyłącznie od

42 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

producenta. Zespół Ubuntu nie może poprawić, ani ulepszyć tych sterowników. Aby uruchomić narzędzie Dodatkowe sterowniki, kliknij w aktywator z logo Ubuntu (Panel główny), który znajduje się na panelu bocznym. W wyszukiwarce systemowej wpisz Dodatkowe sterowniki.

Przy każdym uruchomieniu narzędzia Dodatkowe sterowniki zostanie uruchomione wyszukiwanie dostępnych sterowników. Jeśli wyszukiwanie się powiedzie, w następnym oknie zostaną przedstawione jego wyniki. Teraz możesz zadecydować czy i jaki sterownik chcesz zainstalować.

Aby rozpocząć instalację sterownika, zaznacz go, a następnie kliknij w przycisk Włącz. Zostaniesz poproszony o podanie hasła, wpisz je.

43 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Proces pobierania i instalacji sterownika rozpocznie się automatycznie. Sterownik pobierany jest z Internetu, więc czas trwania całego procesu zależny jest od szybkości łącza internetowego. Po jego zakończeniu konieczne będzie ponowne uruchomienie komputera, co zostanie zasygnalizowane w głównym oknie aplikacji Dodatkowe sterowniki.

Repozytoria Aktualna i bogata lista repozytoriów pozwala na prostą instalację oraz aktualizację dziesiątek tysięcy aplikacji z poziomu Centrum Oprogramowania Ubuntu, bądź terminala. Każdy „rekord” listy to, w wielkim uproszczeniu, adres internetowy serwera, na którym znajdują się odpowiednie pakiety. Zawartość listy repozytoriów zależy tylko i wyłącznie od Ciebie, chociaż niektóre rekordy nie powinny być usuwane – np. zapewniające aktualizację pakietów systemowych. Plik, w którym znajdują się repozytoria to /etc/apt/sources.list. Aby go wyświetlić, kliknij w ikonę katalogu domowego znajdującą się w panelu bocznym. Następnie wybierz (z bocznego menu okna) System plików → etc → apt i otwórz plik sources.list poprzez dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy. Przyjrzymy się pojedynczemu rekordowi nieco bliżej: deb-src http://extras.ubuntu.com/ubuntu precise main Poszczególne elementy to: • deb-src – informuje, że na serwerze są źródła programów, „deb” informuje, że są tam pakiety DEB z programami skompilowanymi, • http://extras.ubuntu.com/ubuntu – jest to adres serwera, z którego pobierane będą pliki, • precise – określa wydanie Ubuntu, dla którego przeznaczone jest dane repozytorium np.: ◦ precise – dla Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin, ◦ oneiric – dla Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot, ◦ natty – dla Ubuntu 11.04 Natty Narwhal, ◦ itd. • main – określa jedną z czterech głównych sekcji, do której należy oprogramowanie zawarte w repozytorium. Dostępne sekcje to:

Wolne oprogramowanie Niewolne oprogramowanie wspierane main restricted

44 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

niewspierane universe multiverse

Poza sekcjami głównymi istnieją jeszcze inne np. backports lub partner.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ubuntu#Komponenty

Dodawanie aktualnych repozytoriów System Ubuntu został wyposażony w domyślne repozytoria, które zawierają jedynie podstawowe rekordy. Znacznie bardziej rozbudowaną listę możesz znaleźć na stronie www.ubuntu.pl/forum. Dodawanie tych repozytoriów jest czynnością jednorazową – wystarczy wykonać ją raz, najlepiej przy pierwszym uruchomieniu systemu. Otwórz terminal i wydaj polecenie, które otworzy /etc/apt/sources.list plik z możliwością edycji:

sudo gedit /etc/apt/sources.list

Polecenie uruchomi w edytorze tekstu gEdit plik /etc/apt/sources.list, a słowo sudo sprawi, że będziemy mogli zapisać w nim zmiany (plik znajduje się na partycji systemowej, jego edycja wymaga uprawnień roota).

45 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Usuń wszystko co w tym pliku się znajduje i wklej zawartość poniższej ramki (celowo napisane mniejszą czcionką, aby nie dopuścić do łamania wierszy):

# Ubuntu - podstawowe repozytoria deb http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise main restricted universe multiverse deb-src http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise main restricted universe multiverse deb http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-updates main restricted universe multiverse deb-src http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-updates main restricted universe multiverse deb http://security.ubuntu.com/ubuntu precise-security main restricted universe multiverse deb-src http://security.ubuntu.com/ubuntu precise-security main restricted universe multiverse deb http://extras.ubuntu.com/ubuntu precise main deb-src http://extras.ubuntu.com/ubuntu precise main deb http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-backports main restricted universe multiverse deb-src http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-backports main restricted universe multiverse

# Ubuntu Partner deb http://archive.canonical.com/ubuntu precise partner # deb-src http://archive.canonical.com/ubuntu precise partner

# Medibuntu deb http://packages.medibuntu.org/ precise free non-free # deb-src http://packages.medibuntu.org/ precise free non-free

# GetDeb # deb http://archive.getdeb.net/ubuntu precise-getdeb apps games # ponieważ główny serwer ostatnimi czasy nie działa - tutaj mirror: deb http://mirrors.dotsrc.org/getdeb/ubuntu precise-getdeb apps games

# Ubuntu Tweak deb http://ppa.launchpad.net/tualatrix/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/tualatrix/ppa/ubuntu precise main

# Wine deb http://ppa.launchpad.net/ubuntu-wine/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/ubuntu-wine/ppa/ubuntu precise main # Chromium (stabilne) deb http://ppa.launchpad.net/chromium-daily/stable/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/chromium-daily/stable/ubuntu precise main # XBMC deb http://ppa.launchpad.net/team-xbmc/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/team-xbmc/ppa/ubuntu precise main

# VirtualBox deb http://download.virtualbox.org/virtualbox/debian precise contrib

#Opera deb http://deb.opera.com/opera/ stable non-free

#Google deb http://dl.google.com/linux/deb/ stable non-free main deb http://dl.google.com/linux/chrome/deb/ stable main deb http://dl.google.com/linux/talkplugin/deb/ stable main deb http://dl.google.com/linux/earth/deb/ stable main

#JDownloader deb http://ppa.launchpad.net/jd-team/jdownloader/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/jd-team/jdownloader/ubuntu precise main

#Transmission deb http://ppa.launchpad.net/transmissionbt/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/transmissionbt/ppa/ubuntu precise main

46 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Teraz zapisz plik: z menu Plik wybierz Zapisz. To wszystko – na koniec wykonaj aktualizację pakietów.

O tym, jak wykonać aktualizację pakietów, przeczytasz w rozdziale Aktualizacja pakietów.

Dodawanie repozytoriów za pomocą Centrum Oprogramowania Ubuntu Repozytoria możesz dodawać również za pomocą Centrum Oprogramowania Ubuntu. 1. Otwórz Centrum Oprogramowania Ubuntu. Możesz to zrobić klikając w ikonę torby z zakupami znajdującą się w panelu bocznym Unity, bądź wpisując w wyszukiwarce systemowej Centrum Oprogramowania Ubuntu. 2. Z menu Edycja wybierz Źródła oprogramowania.

3. Przejdź do zakładki Inne oprogramowanie i kliknij Dodaj, podaj hasło w celu autoryzacji. 4. W polu Wiersz APT wklej adres repozytorium, a następnie kliknij Dodaj źródło.

47 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja dodatkowych kodeków Kodeki pozwalają na odtwarzanie filmów oraz muzyki. Pakiet kodeków zainstalujesz poleceniem:

sudo apt-get install ubuntu-restricted-extras

Wyłączenie/ponowne uruchomienie systemu Aby wyłączyć lub ponownie uruchomić system, kliknij w ikonę znajdującą się w prawym górnym narożniku ekranu. Z rozwijanej listy wybierz Wyłącz.

W kolejnym oknie możesz wybrać między ponownym uruchomieniem komputera a jego wyłączeniem.

48 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Praca z systemem Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin We wcześniejszym rozdziale poruszyłem tematy operacji wykonywanych jednorazowo jak np. konfiguracja sieci bezprzewodowej lub instalacja pełnego spolszczenia. Teraz poruszę temat czynności, które wykonywać będziesz znacznie częściej: • aktualizacja systemu, • instalacja oprogramowania, • usuwanie oprogramowania. Zanim jednak zaczniesz poważną pracę z systemem, zapoznaj się z przygotowanymi przeze mnie materiałami, które ułatwią Ci zrozumienie jego struktury.

Struktura katalogów W systemie Ubuntu spotykasz się z mnóstwem różnych katalogów, które na pierwszy rzut oka nie zdradzają swojej zawartości. Poniżej zamieszczę krótki spis najpopularniejszych katalogów wraz z opisem ich zawartości. • / - to tzw. katalog główny. W nim zawarte są wszystkie inne katalogi związane z systemem. • /bin - w tym katalogu znajdują się wszystkie standardowe programy Ubuntu. • /dev - ten katalog zawiera informację o wszystkich urządzeniach w systemie. • /etc - tutaj znajdują się wszystkie pliki konfiguracyjne i administracyjne np. /etc/apt/sources.list - plik z repozytoriami. • /home - w tym katalogu przechowywane są wszystkie pliki, dokumenty, ustawienia związane z konkretnym użytkownikiem. W tym katalogu tworzone są inne katalogi - dla wszystkich użytkowników systemu - poza administratorem. • /media - to miejsce, w którym montowane są partycje, dyski przenośnie,

49 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

napędy. • /opt - katalog plików opcjonalnych. Jeśli chcesz zainstalować jakiś nowy program bez wprowadzania zmian w systemie, zainstaluj go właśnie tutaj. • /root - katalog, w którym zawarte są wszystkie pliki związane z administratorem systemu - rootem. • /tmp - w tym katalogu przechowywane są wszystkie dane tymczasowe, które potrzebne są systemowi tylko na określony czas. Odpowiednik windowsowego folderu TEMP. • /usr - tu znajdują się dodatkowe pliki, które nie trafiły ani do /bin, ani do /etc m.in. gry, programy. Katalog /usr jest podzielony na kilka podkatalogów, np. /usr/bin - tutaj przechowywane są programy, /usr/share - miejsce składowania plików związanych z ikonami, dźwiękami, kursorami, /usr/lib - biblioteki.

Więcej informacji na temat zawartości katalogu /usr oraz /var znajdziesz na blogu Ubuntu-pomoc.org – http://www.ubuntu- pomoc.org/przeznaczenie-najwazniejszych-folderow-katalogu-usr-oraz- var/.

Twój katalog domowy oraz jego podkatalogi Wybierając z lewego panelu ikonę widoczną z prawej strony, zostanie wyświetlona zawartość Twojego katalogu domowego. Każdy użytkownik w systemie posiada odrębny katalog domowy – wszystkie znajdują się w /home. Twórcy systemu Ubuntu utworzyli w nim 9 podstawowych podkatalogów, które przeznaczone są do różnych celów. W obrębie swojego katalogu domowego i jego podkatalogów masz pełną swobodę działania – możesz tworzyć oraz usuwać pliki i katalogi bez konieczności korzystania z uprawnień roota.

50 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Podktalogi: • Dokumenty – katalog, służący do przechowywania różnego rodzaju dokumentów np. pliki LibreOffice. • Muzyka – katalog, służący do przechowywania plików muzycznych. • Obrazy – katalog, służący do przechowywania zdjęć. • Pobrane – katalog, do którego m.in. przeglądarki internetowe pobierają pliki. • Publiczny – katalog, w którym umieszczane są pliki, które chcesz udostępnić innym osobom. • Pulpit – katalog, który przechowuje wszystko to, co znajduje się na pulpicie. • Szablony – katalog, służący do przechowywania szablonów plików. • Wideo - katalog, służący do przechowywania filmów. • Przykłady - katalog, w którym umieszczone są przykładowe pliki utworzone w różnego rodzaju aplikacjach. Oczywiście to tylko propozycje twórców – nie musisz z nich korzystać, jeśli nie chcesz.

Prawa administratora systemu - roota Każde konto użytkownika tworzone w systemie Ubuntu (włącznie z tym, które utworzyłeś podczas instalacji systemu) nie posiada pełnej władzy nad systemem. Jego uprawnienia ograniczają się do operacji jedynie wewnątrz swojego katalogu domowego.

51 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Prawa administratora (roota) pozwalają m.in. na: • aktualizację pakietów w systemie, • instalację oraz usuwanie oprogramowania, • edycję plików systemowych, • uruchamianie niektórych aplikacji. Jedynym użytkownikiem w systemie, który posiada nad nim pełną kontrolę (prawa administratora) jest root. Inni użytkownicy mogą jedynie chwilowo uzyskać dostęp do praw administratora. Warunkiem uzyskania takich przywilejów jest umieszczenie w pliku systemowym /etc/sudoers odpowiedniego wpisu (jako, że jest to plik systemowy, jego edycji może dokonać jedynie inny użytkownik posiadający uprawnienia administratora!).

Konto utworzone podczas instalacji systemu Ubuntu posiada uprawnienia do korzystania z praw administratora!

O tym, jak nadać nowemu użytkownikowi uprawnienia administratora przeczytasz w rozdziale Dodawanie nowego użytkownika w systemie.

Podczas próby wykonania czynności zarezerwowanych dla administratora systemu, zostaniesz poproszony o podanie swojego hasła. Po jego wpisaniu następuje weryfikacja Twojego konta – jeśli się powiedzie (czyli masz uprawnienia do korzystania z praw administratora), otrzymujesz zgodę na wykonanie operacji – w przeciwnym razie operacja zostanie anulowana.

Jeśli chcesz uzyskać prawa administratora korzystając z terminala, całe polecenie poprzedź słowem sudo (superuser do).

Więcej na temat obsługi terminala dowiesz się w rozdziale Praca z terminalem.

Skróty klawiszowe Warto już na początku przygody z systemem Ubuntu poznać skróty klawiszowe oferowane przez środowisko Unity. Poniżej umieszczam listę dostępnych skrótów – niektóre z nich na pewno będziesz wkrótce używać!

Mała podpowiedź – Super to klawisz z logo Windows, a Num 0 to klawisz 0

52 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

z klawiatury numerycznej.

Lista skrótów zostanie również wyświetlona w systemie po przytrzymaniu klawisza Super.

Skrót Akcja Panel boczny Super (przytrzymaj) Aktywuje obszar uruchamiania Otwiera aplikację, której pozycja Super + 1 … 0 odpowiada wciśniętemu klawiszowi Otwiera nowe okno aplikacji, pod Super + Shift + 1 … 0 warunkiem, że jest ona już uruchomiona Super + T Otwiera 'Kosz' Aktywuje wybieranie aplikacji za pomocą Alt + F1 strzałek (klawisz Enter zatwierdza wybór) Ctrl + Alt + T Otwiera okno terminala Super + A Otwiera okno Aplikacje Super + F Otwiera okno Pliki i katalogi Panel główny Super Otwiera Panel główny Alt + F2 Uruchamia 'Wykonaj polecenie' Panel górny Otwiera pierwszą pozycję z menu. Klawisze F10 strzałek używane są do nawigacji ESC Zamyka menu Zarządzanie oknami Rozmieszcza wszystkie otwarte okna na Super + W pulpicie Ctrl + Alt + D Minimalizuje wszystkie aktywne okna Rozmieszczenie okna Ctrl + Alt + Num 0 Minimalizuje okno Umieszcza okno w lewym dolnym rogu Ctrl + Alt + Num 1 ekranu Ctrl + Alt + Num 2 Umieszcza okno w dolnej połowie ekranu

53 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Umieszcza okno w prawym dolnym rogu Ctrl + Alt + Num 3 ekranu Ctrl + Alt + Num 4 Umieszcza okno w lewej połowie ekranu Ctrl + Alt + Num 5 Centruje / maksymalizuje okno Ctrl + Alt + Num 6 Umieszcza okno w prawej części ekranu Umieszcza okno w lewym górnym rogu Ctrl + Alt + Num 7 ekranu Ctrl + Alt + Num 8 Umieszcza okno w górnej połowie ekranu Umieszcza okno w prawym górnym rogu Ctrl + Alt + Num 9 ekranu Zarządzanie obszarami roboczymi Super + S Uruchamia tryb Expo Ctrl + Alt + ↑ / ↓ / → / ← Zamiana obszaru roboczego Ctrl + Alt + L Zablokowanie ekranu Przeniesienie aktywnego okna na sąsiedni Shift + Ctrl + Alt + ↑ / ↓ / → / ← obszar roboczy

Z myślą o początkujących użytkownikach systemu Ubuntu, została stworzona tapeta z listą dostępnych skrótów klawiszowych. Postanowiłem ją przetłumaczyć u umieścić na blogu – http://www.ubuntu- pomoc.org/tapeta-skroty-klawiszowe-unity/. Tapeta powstała za czasów Ubuntu 11.04 Natty Narwhal, które było wyposażone w starszą wersję powłoki Unity, a co za tym idzie, niektóre skróty mogą być już nieaktualne (zostały zmienione), a innych może brakować.

Globalne menu Globalne menu to rozszerzenie pozwalające na integrację menu każdej aplikacji na panelu górnym, a wygląda tak:

To rozwiązanie pozwala na zaoszczędzenie miejsca na ekranie, jednak przy pracy z aplikacjami, które nie zajmują całej powierzchni pulpitu może okazać się uciążliwe.

54 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Jeśli chcesz wyłączyć globalne menu, zajrzyj do rozdziału Wyłączenie globalnego menu.

HUD – Head Up Display, czyli menu przyszłości W Ubuntu 12.04 LTS pojawiło się nowe menu – HUD. Aktywuje się je poprzez krótkie wciśnięcie lewego przycisku Alt.

Twórcy twierdzą, że dzięki HUD wyrażasz swoje intencje, zamiary, a aplikacja odpowiednio na nie reaguje. Ta koncepcja "intent-driven interface" była głównym założeniem w pracy nad Unity. Menu HUD to przede wszystkim dwie funkcjonalności: • wykonywanie poleceń wywołujących funkcje, dla których zabrakło miejsca w głównym oknie aplikacji i ukryte są, niejednokrotnie, w bardzo zagnieżdżonych menu. • mapa funkcjonalności aplikacji - tabela zawartości aplikacji. To sama aplikacja wyświetla nam wszystko to co potrafi, a Ty wybierasz interesujące Cię funkcje.

Jeśli chcesz wyłączyć HUD, zajrzyj do rozdziału Wyłączenie HUD.

Aktualizacja pakietów Jeśli chcesz korzystać z najnowszych wersji pakietów, musisz regularnie dokonywać aktualizacji. Kluczem do sukcesu są repozytoria – to dzięki nim możliwe jest szybkie i proste aktualizowanie dostępnych pakietów. System automatycznie sprawdza dostępne aktualizacje po zalogowaniu użytkownika. Gdy tylko twórca aplikacji opublikuje jej nową wersję, zostaniesz o tym poinformowany za pomocą narzędzia Menedżer

55 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

aktualizacji. W panelu bocznym pojawi się ikona przedstawiająca kartonowe pudło, a w jej prawym narożniku zostanie wyświetlona liczba pakietów do aktualizacji. Po kliknięciu zostanie uruchomiony Menedżer aktualizacji.

Menedżer aktualizacji uruchomisz wybierając z panelu bocznego ikonę panelu głównego, a następnie wpisując w wyszukiwarce systemowej: Menedżer aktualizacji.

Aktualizacja pakietów za pomocą Menedżera aktualizacji Aplikacja Menedżer aktualizacji pozwala na szybką aktualizację systemu. Możesz zaktualizować wszystkie pakiety lub tylko te, które chcesz.

Klikając w przycisk Sprawdź dokonasz ponownego sprawdzenia dostępnych aktualizacji. Po wybraniu Zainstaluj aktualizacje rozpocznie się proces pobierania pakietów. Aktualizacji może dokonać użytkownik, który posiada uprawnienia administratora - system poprosi Cię o podanie hasła.

Po poprawnej weryfikacji rozpocznie się proces pobierania oraz instalacji najnowszych wersji dla wybranych pakietów.

56 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Aktualizacja pakietów w terminalu Aby dokonać aktualizacji w terminalu, otwórz go (Ctrl + Alt + T), a następnie wydaj polecenie, które zaktualizuje listę pakietów:

sudo apt-get update

Zostaniesz poproszony o podanie hasła, w celu weryfikacji Twojego konta.

Po wpisaniu hasła wciśnij Enter, aby rozpocząć aktualizację listy pakietów.

Podczas wpisywania hasła nie będą wyświetlane żadne znaki!

Gdy system zakończy aktualizację listy pakietów, wydaj polecenie, które zaktualizuje dostępne pakiety (o ile takowe są):

sudo apt-get upgrade

Po wyświetleniu listy wyników wciśnij klawisz T, a następnie Enter, aby rozpocząć proces aktualizacji.

57 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Problemy pojawiające się podczas aktualizacji systemu Poniżej przedstawię najczęstsze problemy, które mogą wystąpić podczas aktualizacji systemu. Pod każdym opisem znajdziesz żółtą ramkę, w której umieściłem link do poradnika, który pomoże Ci rozwiązać problem.

Brak klucza publicznego Podczas aktualizacji systemu dochodzi do weryfikacji pobieranych pakietów. Proces ten ma na celu sprawdzenie czy pobrane pakiety pochodzą z prawidłowego źródła i są tym, co autor umieścił w repozytorium. Podczas weryfikacji wykorzystywany jest klucz publiczny, który nie zawsze może zostać pobrany na Twój komputer. Wtedy pojawia się błąd: W: Błąd GPG: http://apt.wicd.net hardy Release: Następujące sygnatury nie mogły zostać zweryfikowane z powodu braku klucza publicznego: NO_PUBKEY FEC820F4B8C0755A Istnieją aplikacje, które automatycznie pobiorą wszystkie brakujące klucze np. Launchpad-Getkeys.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/launchpad-getkeys- rozwiazanie-problemu-z-brakujacymi-kluczami-gpg/

E: Nie udało się uzyskać blokady /var/lib/dpkg/lock – open (11 Zasoby chwilowo niedostępne) W systemie Ubuntu nie możesz wykonywać jednocześnie kilku operacji instalacji, aktualizacji, bądź usuwania. Nie możesz również instalować aplikacji podczas aktualizacji, aktualizacji podczas usuwania itd. W momencie rozpoczęcia pierwszej operacji zostaje nałożona blokada, która nie dopuszcza do wykonania

58 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

innych. Po zakończeniu działania zostaje zdjęta – jednak zdarzają się (rzadko, ale zdarzają się) przypadki, w których blokada nie zostaje zdjęta i podczas próby aktualizacji/instalacji/usuwania oprogramowania pojawi się komunikat: E: Nie udało się uzyskać blokady /var/lib/dpkg/lock – open (11 Zasoby chwilowo niedostępne)

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/e-nie-udalo-sie-uzyskac- blokady-varlibdpkglock-open-11-zasoby-chwilowo-niedostepne/

Błąd: Nie udało się uzyskać blokady /var/lib/dpkg/lock Zgodnie z tym co pisałem wcześniej – podczas wykonywania jednej operacji na pakietach, nie możesz rozpocząć drugiej.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/blad-nie-udalo-sie-uzyskac- blokady-varlibdpkglock/

E:Type X is not known on line Y in source list /etc/apt/sources.list Jeśli ręcznie edytujesz plik /etc/apt/sources.list, mogą wkraść się do niego błędy, o których poinformowany zostaniesz komunikatem: E:Type X is not known on line Y in source list /etc/apt/sources.list Gdzie X to informacja o treści, która jest błędna, a Y to informacja dotycząca linii, w której błąd występuje.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/etype-is-not-known-on-line- in-source-list-etcaptsources-list/

E: Encountered a section with no Package: header Wystąpienie powyższego błędu może wskazywać na niepoprawne pobranie pakietu z repozytorium. Taki pakiet należy usunąć i pobrać ponownie.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/e-encountered-a-section- with-no-package-header/

E:Nieprawidłowa linia w liście źródeł /etc/apt/sources.list.d/ W katalogu /etc/apt/sources.list.d/ w pliku, którego nazwa

59 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

wymieniona zostaje po dalej np.: E:Nieprawidłowa linia w liście źródeł /etc/apt/sources.list.d/ubuntu-tweak-stable.list W pliku ubuntu-tweak-stable.list, znajduje się nieprawidłowa linia. Możesz ręcznie edytować ten plik w poszukiwaniu błędu, ale równie dobrze możesz go usunąć, a następnie zaktualizować listę pakietów – plik zostanie ponownie pobrany.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/enieprawidlowa-linia-w- liscie-zrodel-etcaptsources-list-d/

E: Dynamic MMap ran out of room Pamięć podręczna cache systemu zarządzania pakietami zostaje przepełniona i należy ją wyczyścić.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/e-dynamic-mmap-ran-out- of-room/

E: Nie udało się pobrać niektórych plików indeksu, zostały one zignorowane lub została użyta ich starsza wersja Podczas ręcznej edycji pliku /etc/apt/sources.list umieściłeś w nim rekord, który odnosi się do innej wersji systemu np. korzystasz z Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin, więc wszystkie rekordy powinny zawierać słowo kluczowe precise (pisałem o tym wcześniej). Ty, przez nieuwagę, dodałeś rekord odnoszący się do innej wersji np. natty, który przeznaczony jest dla Ubuntu 11.04 Natty Narwhal. Inną przyczyną pojawienia się tego komunikatu jest chwilowe, bądź trwałe wyłączenie repozytorium.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/e-nie-udalo-sie-pobrac- niektorych-plikow-indeksu-zostaly-one-zignorowane-lub-zostala-uzyta-ich- starsza-wersja/

Powielona wartość pola „Package” E: Sub-process /usr/bin/dpkg returned an error code (2) Przykład komunikatu: Prekonfiguracja pakietów ...

60 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

dpkg: error: parsing file '/var/lib/dpkg/status' near line 2626 package 'ubueasy': powielona wartość pola "Package" E: Sub-process /usr/bin/dpkg returned an error code (2) W pliku /var/lib/dpkg/status, w linii 2626 znajduje się błąd. Należy ręcznie edytować plik, aby pozbyć się problemu.

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/powielona-wartosc-pola- package-e-sub-process-usrbindpkg-returned-an-error-code-2/

E: Unable to lock the administration directory (/var/lib/dpkg/), are you root? Próbujesz wykonywać operacje na pakietach bez praw roota (słowo kluczowe sudo przed poleceniem).

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/e-unable-to-lock-the- administration-directory-varlibdpkg-are-you-root/

Error: dpkg was interrupted Informacja o uszkodzeniu systemu zarządzania pakietami – na szczęście niegroźne!

Rozwiązanie - http://www.ubuntu-pomoc.org/error-dpkg-was- interrupted/

Instalacja aplikacji W systemie Ubuntu możesz instalować aplikacje na wiele sposobów, m.in.: • z wykorzystaniem Centrum Oprogramowania Ubuntu, • w terminalu, • ze specjalnie przygotowanych paczek DEB, • z plików wykonywanych np. *.run, *.sh, Kolejność, w której wymieniłem dostępne metody nie jest przypadkowa – pierwsze dwie korzystają z informacji zawartych w repozytorium – pobieranie niezbędnych pakietów następuje w trakcie instalacji. Dwie kolejne to instalacja bezpośrednia – pobieramy z Internetu odpowiedni plik zawierający wszystkie niezbędne pakiety i dokonujemy instalacji. Instalacja aplikacji z plików wykonywalnych jest najmniej zalecana, ponieważ pomija zupełnie narzędzia zarządzające pakietami, co sprawia, że sam musisz troszczyć się o aktualizację

61 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

takiego oprogramowania (jak i również pobranie zależności) oraz może skutkować konfliktami. Niezależnie od sposobu instalacji, każdą aplikację znajdziesz za pomocą wyszukiwarki systemowej.

Domyślne aplikacje w Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Z każdym wydaniem systemu twórcy starają się, aby odbiorca otrzymał gotowy do pracy „produkt”. Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin zostało wyposażone w szereg aplikacji, które są dostępne dla użytkownika tuż po instalacji.

Przeglądarka internetowa Mozilla Firefox 12.0

Klient pocztowy Mozilla Thunderbird 11.0.1

Multikomunikator internetowy Empathy 3.4.1

62 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Klient społecznościowy Gwibber

Pakiet biurowy LibreOffice 3.5.2.2

W skład pakietu wchodzą następujące aplikacje: • Writer – edytor tekstu. • Calc – arkusz kalkulacyjny. • Impress – tworzenie prezentacji. multimedialnych, • Draw – tworzenie i edycja diagramów, • Math – przeprowadzanie zaawansowanych obliczeń.

Odtwarzacz muzyki Rhythmbox 2.96

63 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Odtwarzacz filmów Totem 3.0.1

Klient sieci BitTorrent Transmission 2.51

Synchronizacja plików w chmurze obliczeniowej Ubuntu One

64 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Przeglądarka dokumentów PDF Document Viewer 3.4.0

Nagrywarka plików Brasero 3.4.1

Menedżer zdjęć Shotwell 0.12.2

65 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Obsługa skanera SimpleScan 3.4.1

Odpowiedniki aplikacji systemu Windows Przed przesiadką na Ubuntu, wiele osób obawia się, że nie znajdzie odpowiednich zamienników aplikacji, do których przywykli podczas korzystania z systemu Windows. W większości przypadków, nie zdają sobie nawet sprawy z tego, że takie aplikacje istnieją, a co więcej - nie różnią się praktycznie wyglądem i funkcjonalnością od windowsowych. Poniżej zamieszczam niewielką tabelę wybranych, najpopularniejszych i najprzydatniejszych aplikacji oraz ich zamienników.

66 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Rodzaj aplikacji Windows Ubuntu Internet Chrome Chrome Konqueror Internet Explorer Przeglądarki internetowe Midori Mozilla Firefox Mozilla Firefox Opera Opera Evolution Mozilla Thunderbird Klienty poczty Kmail Outlook Express Mozilla Thunderbid aMule BearShare Deluge eMule kTorrent p2p qBittorrent qBittorrent Shareaza Transmission μ Torrent μ Torrent FlashGet GWget Pobieranie plików Go!zilla kGet FileZilla gFTP Klient FTP / menedżer FileZilla GNOME Commander plików Total Commander Konqueror Krusader Nautilus ChatZilla! ChatZilla! Klient IRC mIRC irssi Visual IRC xChat Ekiga AQQ Empathy Gadu-Gadu Kadu Komunikatory Konnekt Kopete Skype Pidgin Tlen Skype Tlen Biuro 7-Zip Ark PeaZip FileRoller Archiwizacja / kompresja WinAce p7zip danych WinRAR PeaZip WinZIP Xarchiver Invoicer Madar Invoicer Madar Faktury Programer Faktura qFaktury

67 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Wielofunkcyjny pakiet LibreOffice KOffice biurowy Microsoft Office LibreOffice Gedit Notatnik Kate Edytory tekstu Notepad++ Kedit Wordpad Mousepad Scribes Text Editor gParted Menedżer partycji Partition Magic KDE Partition Manager KVPM Multimedia Amaraok Audacious Winamp Banshee Odtwarzacze muzyki Windows Media Player DeadBeef Exaile Rhythmbox Clone CD/DVD Asystent CD/DVD Nagrywanie płyt CD/DVD, Nero Brasero również obrazów UltraISO K3B F-Spot gThumb Przeglądarka obrazków IrfanView Shotwell XnView GNU Paint Prosty edytor graficzny Paint Kolour Paint TuxPaint Gimp Gimp Zaawansowany edytor Inkscape Inkscape graficzny Photoshop Krita Kaffeine AllPlayer MPlayer RealPlayer Odtwarzacze wideo SMPlayer VLC Totem Windows Media Player VLC Avidemux Cinellera Edytory wideo Windows Movie Kdenlive

68 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja aplikacji poprzez Centrum Oprogramowania Ubuntu Instalacja aplikacji w ten sposób jest zdecydowanie najłatwiejsza. Ikona Centrum Oprogramowania Ubuntu, przedstawiana jako torba na zakupy, znajduje się standardowo w lewym panelu bocznym. Centrum Oprogramowania Ubuntu

uruchomisz również poprzez wpisanie w wyszukiwarce systemowej Centrum Oprogramowania Ubuntu. Aplikacje znajdujące się w Centrum Oprogramowania Ubuntu zostały podzielone na 14 kategorii: • Akcesoria, • Biuro, • Czcionki, • Dostęp uniwersalny, • Dźwięk i wideo, • Edukacja, • Grafika, • Gry, • Internet,

69 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

• Książki i czasopisma, • Narzędzia dla programistów, • Nauka i inżynieria, • Style i usprawnienia, • System. Taki podział gwarantuje wygodę w wyszukiwaniu aplikacji – zwłaszcza, gdy nie znasz jej nazwy, ale wiesz, do czego jej będziesz potrzebować. Drugim sposobem na odszukanie aplikacji jest skorzystanie z wyszukiwarki ulokowanej w prawym górnym narożniku.

Gdy znajdziesz interesującą Cię aplikację, kliknij przycisk Zainstaluj, aby rozpocząć instalację – w następnym kroku zostaniesz poproszony o podanie hasła, w celu uwierzytelnienia.

70 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Po kliknięciu w przycisk Uwierzytelnij, rozpocznie się instalacja aplikacji. Na górnej belce pojawi się ikona Postęp, która świadczy o aktywności instalatora. Liczba znajdująca się obok ikony określa długość kolejki. Po kliknięciu w ikonę zostanie wyświetlona lista aplikacji, które wybrałeś do instalacji, bądź usunięcia.

Instalacja aplikacji w terminalu Instalacja aplikacji w terminalu jest nieco bardziej skomplikowana, ponieważ wymaga znajomości dokładnej nazwy pakietu, który chcesz zainstalować. Struktura polecenia: sudo apt-get install nazwa_pakietu Większość elementów tego polecenia powinna być już dla Ciebie znana: • sudo – instalacja aplikacji możliwa jest jedynie przez administratora

71 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

systemu. Używając słowa kluczowego sudo, zdobywasz chwilowo jego uprawnienia. • apt-get – narzędzie do zarządzania pakietami, • install – ang. instaluj, • nazwa_pakietu – tutaj podajesz dokładną nazwę pakietu. Możesz wesprzeć się klawiszem TAB, który pozwala na uzupełnianie nazw – o ile pakiet znajduje się w repozytorium.

Przykład. Instalacja przeglądarki internetowej Google Chrome – zwróć uwagę, że nazwa aplikacji nie jest identyczna z nazwą pakietu!

sudo apt-get install chromium-browser

Nazwy pakietów nie muszą pokrywać się z nazwami aplikacji.

Po wpisaniu polecenia i zatwierdzeniu go klawiszem Enter, zostaniesz poproszony o podanie hasła – pamiętaj, że podczas jego wpisywania nie będą wyświetlane żadne znaki. Jeśli do poprawnego działania aplikacji konieczne jest pobranie dodatkowych pakietów, instalator wyświetli stosowną informację. Śledząc okno terminala zauważysz pobieranie z repozytoriów niezbędnych pakietów – wyświetlony zostaje adres serwera, prędkość pobierania oraz pozostały czas.

72 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja aplikacji z paczek DEB Paczki DEB to specjalnie przygotowane pakiety, które pozwalają na łatwą instalację aplikacji w systemie Ubuntu (i nie tylko). Twórcy oprogramowania często zamieszczają na stronach internetowych swoich projektów pliki właśnie tego typu. Do Twoich zadań należy: • wyszukanie i pobranie takiej paczki – jej rozszerzenie to *.deb, często opisywana jest jako Debian/Ubuntu package, • uruchomienie paczki poprzez dwukrotne kliknięcie w nią lewym przyciskiem myszy. Uruchomienie paczki spowoduje wywołanie Centrum Oprogramowania Ubuntu, które przejęło funkcje aplikacji gDebi, znajdującej się w starszych wersjach Ubuntu.

73 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

W oknie Centrum Oprogramowania Ubuntu pozostaje Ci kliknąć przycisk Zainstaluj, po czym zostaniesz poproszony o podanie hasła w celu uwierzytelnienia.

Paczki DEB można również instalować z poziomu terminala. Wszystkich zainteresowanych odsyłam do artykułu Instalacja pakietów DEB - http://www.ubuntu-pomoc.org/instalacja-pakietow-deb/

Paczki DEB nie są jedynymi, które możesz spotkać podczas swojej przygody z Ubuntu. Niektóre dystrybucje Linuksa posiadają własne paczki np. RPM, które można łatwo konwertować (zamieniać) na DEB. Jak to zrobić, znajdziesz tutaj - Konwersja paczki *.rpm na *.deb - http://www.ubuntu-pomoc.org/konwersja-paczki-rpm-na-deb/

74 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja aplikacji z plików wykonywalnych Istnieje kilka rodzajów plików wykonywalnych, z którymi możesz się spotkać. Do najpopularniejszych należą pliki *.run oraz *.sh. W tym rozdziale przedstawię sposób na ich uruchomienie. Podobnie jak w przypadku paczek DEB, pliki wykonywalne można pobrać ze stron internetowych twórców oprogramowania. Aby wykonywalny plik pobrany z Internetu mógł zostać uruchomiony w systemie Ubuntu, należy nadać mu uprawnienia do wykonywania pliku jako programu. W tym celu odszukaj pobrany plik, kliknij na nim prawym przyciskiem myszy i wybierz Właściwości. W karcie Uprawnienia zaznacz pole Zezwól na wykonywanie pliku jako programu.

Tak przygotowany plik uruchamiamy poprzez dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy.

Zostaniesz zapytany o sposób wyświetlenia zawartości pliku, wybierz Uruchom. Jak w każdym przypadku instalacji, zostaniesz poproszony o podanie hasła w celu uwierzytelnienia.

75 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Instalacja aplikacji przeznaczonych dla systemu Windows – pliki *.exe Dzięki aplikacji Wine możliwe jest uruchomienie aplikacji przeznaczonych dla systemu Windows wewnątrz Ubuntu. Niestety nie jest to idealne rozwiązanie i nie daje 100% gwarancji na poprawne działanie programu. Wiesz już jak instalować aplikacje za pomocą Centrum Oprogramowania Ubuntu. Skorzystaj z tej umiejętności, aby zainstalować Wine.

Po zakończonej instalacji możesz przejść do pliku *.exe. Aby mógł on zostać uruchomiony w systemie Ubuntu, należy nadać mu uprawnienia do wykonywania pliku jako programu. Przejdź do Właściwości, w karcie Uprawnienia zaznacz pole Zezwól na wykonywanie pliku jako programu. Aby uruchomić plik, kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz Otwórz za pomocą Wine Windows Program Loader.

76 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Usuwanie aplikacji Usuwanie aplikacji zależne jest od sposobu jej instalacji. Jeśli: • zainstalowałeś aplikację przez Centrum Oprogramowania Ubuntu lub w terminalu, w celu usunięcia skorzystaj z Centrum Oprogramowania Ubuntu lub terminala. Polecenie: sudo apt-get remove nazwa_pakietu Będąc w Centrum Oprogramowania Ubuntu kliknij w ikonę Zainstalowane, a następnie skorzystaj z wyszukiwarki, aby odnaleźć aplikację. Następnie na liście wyników zaznacz odpowiednią pozycję i wybierz Usuń.

• zainstalowałeś aplikację z paczki DEB, wydaj polecenie: Polecenie: sudo dpkg -r /ścieżka/do/paczki/deb ◦ parametr -r oznacza usunięcie. • zainstalowałeś aplikację z pliku wykonywalnego, musisz odszukać odpowiedni skrypt deinstalacyjny na dysku twardym – powinien

77 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

znajdować się w katalogu z aplikacją – np. /usr/share/katalog_aplikacji. Tego typu pliki zawierają w nazwie słowa: remove lub uninstall, a ich rozszerzenie to zazwyczaj *.sh lub *.run. Wywołanie deinstalatora może również nastąpić w przypadku ponownego uruchomienia instalatora, w którym znajduje się opcja usunięcia aplikacji.

Usuwanie aplikacji zainstalowanych przez Wine Aby usunąć aplikację zainstalowaną przez Wine, otwórz Panel główny i w wyszukiwarce systemowej wpisz: Deinstalacja oprogramowania Wine. Twoim oczom ukaże się okno podobne do tego, które znasz z systemu Windows pod nazwą Dodaj/usuń programy. Na liście odszukaj aplikację, której chcesz się pozbyć, zaznacz ją, a następnie kliknij Usuń.

Praca z terminalem Terminal to potężne narzędzie pozwalające na wykonanie praktycznie każdej czynności z poziomu linii poleceń. W tym Przewodniku nie poruszę tematu obsługi terminala, ponieważ: 1. Przewodnik powstał z myślą o osobach początkujących, dla których znajomość obsługi terminala (moim zdaniem) nie jest konieczna. 2. Wszystko co da się wykonać w terminalu można również „wyklikać”.

78 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Wszystkich zainteresowanych poznaniem podstaw pracy w terminalu, zachęcam do lektury cyklu artykułów Moc zaklęta w terminalu, które można znaleźć na stronie Ubuntu-pomoc.org.

Moc zaklęta w terminalu cz. 1 Zagadnienia Poruszanie się po katalogach, wyświetlanie zawartości katalogów. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-1/

Moc zaklęta w terminalu cz. 2 Tworzenie katalogów/plików tekstowych, przenoszenie Zagadnienia plików/katalogów, kopiowanie plików/katalogów, usuwanie plików/katalogów. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-2/

Moc zaklęta w terminalu cz. 3 Zagadnienia Tworzenie i rozpakowywanie archiwów *.tar, *.tar.gz, *.zip, *.7z. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-3/

Moc zaklęta w terminalu cz. 4 Dodawanie/usuwanie użytkowników, dodawanie/usuwanie grup, Zagadnienia modyfikowanie danych użytkowników, zmiana hasła użytkownika. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-4/

Moc zaklęta w terminalu cz. 5 Zagadnienia Modyfikacja uprawnień plików/katalogów. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-5/

Moc zaklęta w terminalu cz. 6 Zagadnienia Uruchamianie plików wykonywalnych. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-6/

Moc zaklęta w terminalu cz. 7 Zagadnienia Metody usprawniające zarządzanie plikami i katalogami.

79 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-7/

Moc zaklęta w terminalu cz. 8 Zagadnienia Skróty przyspieszające pracę z terminalem. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-8/

Moc zaklęta w terminalu cz. 9 Zagadnienia Wyszukiwanie plików i katalogów. Odnośnik http://www.ubuntu-pomoc.org/moc-zakleta-w-terminalu-cz-9/

Przestroga! Jeśli wpadniesz w wir pracy w terminalu, może okazać się, że przestaniesz zwracać uwagę na wykonywane polecenia – błąd. Cały czas należy mieć na uwadze to, co wpisuje się w oknie terminala, ponieważ źle wydane polecenie może doprowadzić do dużych strat w systemie.

W tym momencie obowiązkowa jest lektura wpisu pt. Sześć poleceń, które powinnaś/powinieneś znać! - http://www.ubuntu-pomoc.org/szesc- polecen-ktore-powinnaspowinienes-znac/

80 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Podstawowa konfiguracja systemu Podstawowej konfiguracji systemu możesz dokonać za pomocą narzędzia Ustawienia systemu, które uruchomisz klikając w ikonę koła zębatego znajdującą się w prawym górnym narożniku ekranu, a następnie Ustawienia systemowe. W tym rozdziale krótko omówię wybrane narzędzia dostępne w Ustawieniach systemu.

81 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Ustawienia osobiste

Jasność i blokada W zakładce Jasność i blokada ustawisz jasność podświetlenia matrycy oraz czas wygaszenia ekranu. Zaznaczenie pola Przygaszenie ekranu, aby oszczędzić zasilanie, spowoduje automatyczne przygaszenie ekranu podczas pracy laptopa na baterii (gdy komputer jest bezczynny). Blokowanie ekranu uniemożliwi dostęp niepowołanym osobom do Twojego komputera, gdy Ty będziesz musiał go tymczasowo pozostawić. W polu Blokada możesz zadecydować czy chcesz korzystać z tej funkcji oraz ustawić akcję, po której dojdzie do automatycznej blokady ekranu.

Prywatność Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin zostało wyposażone w dodatkowe ustawienia prywatności, które pozwolą na lepsze kontrolowanie tego, co ma być przechowywane przez system. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to jedynie czynności wewnątrz systemu. Wszelkie aplikacje, takie jak przeglądarki internetowe, komunikatory, klienty pocztowe, przechowują dane niezależnie - i nadal będą to robić - chyba, że zadecydujesz inaczej. Jednak nie we wszystkich aplikacjach zablokowanie prowadzenia logów jest możliwe. Ustawienia prywatności pozwalają na: • usunięcie historii przeglądanych plików oraz aplikacji uruchamianych w ciągu ostatniego czasu, • konfiguracja typów plików, których używanie nie będzie rejestrowane, • wybranie aplikacji, których używanie nie będzie rejestrowane.

82 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Wygląd W tym miejscu ustawisz tapetę, kolor tła, styl oraz rozmiar ikon panelu bocznego. W karcie Zachowanie skonfigurujesz zachowanie panelu bocznego – automatyczne ukrywanie, obszar (miejsce, w które należy skierować kursor, aby panel się pojawił) oraz czułość przywoływania.

Aby dodać nową tapetę, kliknij w ikonę „plusika” znajdującą się pod listą dostępnych tapet.

Sprzęt

Bluetooth Jeśli Twój komputer wyposażony jest w moduł bluetooth lub posiadasz zewnętrzne urządzenie tego typu, w tym menu dokonasz jego konfiguracji.

Dodatkowe sterowniki To narzędzie powinno być już Tobie znane, ponieważ korzystałeś z niego podczas pierwszego uruchomienia systemu. Jeśli system znajdzie sterowniki przeznaczone dla Twojego komputera, tutaj znajdziesz informacje na ten temat.

83 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Drukowanie Narzędzie pozwalające na dodanie nowej drukarki oraz zarządzanie już istniejącymi.

Dodawanie nowej drukarki Zdecydowana większość drukarek powinna zostać wykryta automatycznie po podłączeniu jej do komputera, a podczas instalacji nie będzie wymagać podania dodatkowych sterowników – wszystkim zajmie się system. Podłącz drukarkę do komputera, a następnie włącz ją. Wciśnij przycisk Dodaj, aby rozpocząć proces dodawania drukarki.

Na liście Urządzenia pojawi się pozycja dotycząca Twojej drukarki. W moim przypadku jest to drukarka Brother HL-2130. Zaznacz wykrytą drukarkę, a następnie kliknij przycisk Dalej – rozpocznie się proces wyszukiwania sterowników.

84 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Po zakończonym wyszukiwaniu zostaną zaprezentowane wyniki. W oknie Nowa drukarka wybierz producenta drukarki, a następnie kliknij przycisk Dalej.

W następnym oknie odszukaj model drukarki.

Jeśli na liście nie odszukasz modelu swojej drukarki, wskaż ten, którego numer jest zbliżony do posiadanego urządzenia. Bardzo często bywa tak, że jeden sterownik obsługuje wiele drukarek. Jeśli nie wiesz jaki sterownik wybrać, zdaj się na to, co sugeruje system.

85 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Kliknij przycisk Dalej, aby przejść do następnego okna, w którym już nic nie musisz ustalać – po prostu przejdź dalej klikając przycisk Zastosuj.

Proces dodawania drukarki zakończy się propozycją wydrukowania strony próbnej:

Od tego momentu na liście urządzeń widoczne będzie dodane przez Ciebie urządzenie.

Dźwięk Podstawowa konfiguracja dźwięku – źródło wejścia, wyjścia, efekty dźwiękowe.

Ekrany Narzędzie służące do zarządzanie ekranami – zarówno monitorami jak i rzutnikami. W przypadku używania zamkniętych sterowników, to narzędzie nie będzie działało poprawnie i należy wtedy skorzystać z dedykowanego programu dostarczanego przez producenta.

86 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Podłączanie dodatkowego monitora lub rzutnika Podłącz dodatkowy monitor lub rzutnik do odpowiedniego wejścia Twojego komputera. Jeśli wykrycie urządzenia nie nastąpiło automatycznie, kliknij w przycisk Wykryj ekrany.

Na ekranie pojawi się dodatkowy prostokąt symbolizujący wykryty ekran – w moim przypadku jest to Samsung Electric Company 19'. Aby wybrać ekran, na którym wyświetlany ma być obraz, kliknij dwukrotnie lewym przyciskiem myszy w symbolizującą go ikonę. Teraz możesz ustawić odpowiednią rozdzielczość oraz obrót. Aby sklonować obraz – wyświetlać ten sam obraz na obu ekranach – zaznacz pole Ten sam obraz na wszystkich monitorach. Niestety w przypadku różnych rozdzielczości ekranów może dojść do znacznej utraty jakości.

87 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Kolor Narzędzie pozwalające na kalibrację ustawień kamery – wbudowanej, bądź zewnętrznej.

Mysz i panel dotykowy Rozbudowana konfiguracja myszy oraz panelu dotykowego (aktywne w przypadku korzystania z komputera przenośnego). Warto zwrócić uwagę na konfigurację panelu dotykowego, a w szczególności dwie przydatne rzeczy: • Wyłączenie panelu dotykowego podczas pisania – uchroni Cię to przed przypadkową zmianą położenia kursora w trakcie pisania. • Przewijanie – ustaw rodzaj przewijania – przewijanie przy krawędziach albo za pomocą dwóch palców (touchpad musi obsługiwać multidotyk).

88 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Zasilanie Narzędzie pozwalające na konfigurację ustawień zarządzania zasilaniem podczas pracy na akumulatorze, bądź pracy z wpiętym kablem zasilającym.

System

Data i czas Konfiguracja strefy czasowej, godziny oraz daty – ustawiałeś już te rzeczy podczas instalacji systemu. W karcie Zegar ustawisz wygląd zegara wyświetlanego w panelu górnym. Standardowo zegar systemowy wyświetla godzinę oraz minuty. W prosty sposób możesz rozbudować go o dzień tygodnia, dzień miesiąca, miesiąc a nawet dodać sekundy.

89 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Użytkownicy Zarządzanie użytkownikami: • dodawanie/usuwanie użytkowników, • określenie typu konta, • zmiana hasła, • ustawienie automatycznego logowania,

Dodawanie nowego użytkownika w systemie Zanim rozpoczniesz jakiekolwiek operacje, kliknij w ikonę kłódki z napisem Odblokuj, aby uwierzytelnić się – podczas dodawania użytkowników wymagane są prawa administratora systemu. Aby dodać do systemu nowego użytkownika, kliknij w ikonę „plusika” znajdującą się pod listą użytkowników zarejestrowanych w systemie. Wybierz typ konta: • standardowe – bez uprawnień administratora, • Administrator – mogące korzystać z uprawnień administratora. Uzupełnij pola Imię i nazwisko oraz Nazwa użytkownika (login). Na koniec kliknij w przycisk Utwórz.

90 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Aktywacja nowego konta Nowo utworzone konto w systemie jest domyślnie wyłączone. Aby je włączyć, wybierz konto z listy, a następnie kliknij w pole Konto jest wyłączone...

W polu Działanie wybierz Włącz konto, a następnie zaakceptuj zmiany klikając w przycisk Zmień.

Zmiana hasła użytkownika Zaznacz konto na liście, a następnie kliknij w wartość pola Hasło. Z listy Działanie wybierz Ustaw nowe hasło. Klikając w ikonę z kołami zębatymi możesz skorzystać z propozycji systemu albo ręcznie uzupełnij odpowiednio pola Nowe hasło oraz Potwierdzenie hasła. Zaakceptuj zmiany klikając w przycisk Zmień.

Zmiana uprawnień użytkownika W systemie istnieją dwa rodzaje kont: • standardowe – bez uprawnień administratora, • Administrator – posiadające prawa administratora. Aby zmienić uprawnienia użytkownika, zaznacz go na liście, a następnie kliknij w wartość pola Typ konta. Z rozwijanej listy wybierz jedną z dwóch pozycji.

Zaawansowane zarządzanie użytkownikami Użytkownicy poprzednich wersji systemu zapewne zauważą, że narzędzie do zarządzania użytkownikami, o którym pisałem wcześniej, zostało znacznie uproszczone. Zgadza się, na szczęście istnieje możliwość instalacji poprzedniego menedżera użytkowników, wystarczy zainstalować pakiet gnome-system- tools:

sudo apt-get install gnome-system-tools

91 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

A uruchomisz je wpisując w wyszukiwarce systemowej Użytkownicy i grupy.

Szczegóły Narzędzie pozwalające m.in. na skonfigurowanie domyślnych aplikacji (czyli takich, które będą automatycznie uruchamiane podczas otwierania plików danego typu) oraz akcji wykonywanych podczas podłączania zewnętrznych nośników np. płyty lub pendrivy.

Domyślne programy Tak jak wspomniałem wcześniej, w tej zakładce ustawisz, które aplikacje będą otwierać pliki danego typu. Do dyspozycji masz następujące rodzaje plików:

92 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

• WWW – Przeglądarka WWW Firefox, • Poczta – Klient poczty Thunderbird, • Kalendarz – gedit,

We wcześniejszych wersjach Ubuntu, do obsługi kalendarza służyła aplikacja Evolution (była ona również klientem pocztowym). Twórcy Ubuntu zrezygnowali z niej jako domyślnego klienta pocztowego i postawili na Mozilla Thunderbird, ale najwyraźniej zapomnieli o dołożeniu aplikacji, która obsłuży poprawnie kalendarz – gedit to przecież zwykły edytor tekstu!

• Muzyka – Rhythmbox, • Wideo – Odtwarzacz filmów Totem, • Zdjęcia – Przeglądarka obrazów. Jak widać, wszystkie domyślnie ustawione aplikacje są dostępne w systemie. Jeśli zdecydujesz się na instalację własnych, pamiętaj, aby zajrzeć tutaj!

Nośniki wymienne W tym miejscu dokonasz wyboru akcji, która zostanie wykonana w momencie wykrycia nośnika z konkretną zawartością np. płyty audio, bądź video. • Pytanie, co robić – za każdym razem po wykryciu nośnika pojawi się okienko z pytaniem co robić dalej – znajdziesz w nim wszystkie możliwości wymienione poniżej. • Nie robienie niczego – system nie zareaguje na wykrycie nośnika z danymi, czyli nie wyświetli jego zwartości, nie rozpocznie odtwarzania etc. • Otwarcie katalogu – otwarcie zawartości nośnika (ale nie wykonanie). Przykład: wkładasz do napędu płytę z muzyką (ustawiona akcja Otwarcie katalogu), system wyświetli zawartość płyty (listę utworów) bez ich uruchamiania. • Wybór aplikacji – np. Brasero lub Rhythmbox. Automatyczne uruchomienie wybranej aplikacji i rozpoczęcie odtwarzania zwartości nośnika.

Zaawansowana konfiguracja systemu Zaawansowana konfiguracja systemu wcale nie wiąże się z godzinami spędzonymi w terminalu na ręcznej edycji dziesiątek plików konfiguracyjnych – wszystko zrobią dodatkowe aplikacje, które nie znalazły miejsca w standardowej instalacji – stąd stwierdzenie „zaawansowana”.

93 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

W tym rozdziale przedstawię kilka aplikacji, które pozwalają na dodatkową konfigurację systemu. Instalacji będziesz dokonywać w terminalu – ze względu na szybkość i wygodę (tak, wygodę!).

Aby wkleić do terminala polecenie, użyj kombinacji klawiszy CTRL + C (w celu skopiowania z Przewodnika) oraz CTRL + SHIFT + V, aby wkleić w terminalu.

Następnie omówię kilkanaście najczęściej stosowanych działań konfiguracyjnych wykonywanych przez użytkowników tuż po instalacji systemu – do ich realizacji będą wykorzystywane wymienione wcześniej aplikacje. W wielu przypadkach tę samą czynność będzie można wykonać w kilku aplikacjach – ja przedstawię jedynie jedno rozwiązanie.

Dodatkowe aplikacje

Ubuntu Tweak Ubuntu Tweak jest zdecydowanie najbardziej rozbudowanym narzędziem pozwalającym na konfigurację Ubuntu. W najnowszej wersji został rozbudowany o dodatkowe elementy, które zostały dodane w Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin. Otwórz terminal i wydaj polecenie, które doda automatycznie odpowiednie repozytorium:

sudo add-apt-repository ppa:tualatrix/ppa

Wciśnij klawisz Enter, aby przejść dalej, a następnie zaktualizuj listę pakietów:

sudo apt-get update

Zainstaluj aplikację Ubuntu Tweak:

sudo apt-get install ubuntu-tweak

94 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Zainstalowaną aplikację uruchomisz wpisując w wyszukiwarce systemowej Usprawnienia Ubuntu.

MyUnity MyUnity to aplikacja pozwalająca na konfigurację powłoki systemowej Unity. Aplikacja znajduje się w standardowym repozytorium, więc wystarczy ją zainstalować poleceniem:

sudo apt-get install myunity

Zainstalowaną aplikację uruchomisz wpisując w wyszukiwarce systemowej MyUnity.

95 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Unsettings Unsettings to dość nietypowa aplikacja, ponieważ skupia się głównie na konfiguracji tych rzeczy, które nie przypadły do gustu użytkownikom Unity. Otwórz terminal i wydaj polecenie, które doda automatycznie odpowiednie repozytorium:

sudo add-apt-repository ppa:diesch/testing

Wciśnij klawisz Enter, aby przejść dalej, a następnie zaktualizuj listę pakietów:

sudo apt-get update

Zainstaluj aplikację Unsettings:

sudo apt-get install unsettings

Zainstalowaną aplikację uruchomisz wpisując w wyszukiwarce systemowej Unsettings.

96 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Menedżer ustawień CompizConfig Menedżer ustawień CompizConfig lub w skrócie CCSM (od angielskiej nazwy CompizConfig Settings Manager) pozwala na konfigurację systemu głównie pod kątem wizualnym. Pozwala na ustawienie takich efektów jak kostka pulpitu, drgające okna, animacje. Menedżer ustawień CompizConfig znajduje się w standardowym repozytorium, zainstalujesz go poleceniem:

sudo apt-get install compizconfig-settings-manager

97 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Zainstalowaną aplikację uruchomisz wpisując w wyszukiwarce systemowej Menedżer ustawień CompizConfig.

dconf Editor To narzędzie powinno zostać wymienione jako pierwsze, jednak ze względu na dość małą przejrzystość (związaną z mnóstwem funkcji) zalecam używanie przyjaźniejszych aplikacji. dconf Editor znajduje się w standardowym repozytorium, zainstalujesz je poleceniem:

sudo apt-get install dconf-tools

Zainstalowaną aplikację uruchomisz wpisując w wyszukiwarce systemowej dconf Editor.

98 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Dodatkowa konfiguracja systemu

Pulpit

Wyświetlenie ikon Katalogu domowego, Komputera, Kosza, Sieci W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Pulpit, a następnie zaznacz odpowiednie pola: • Pokaż katalog domowy, • Pokaż komputer, • Pokaż kosz, • Pokaż sieci. Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

Zwiększenie/zmniejszenie liczby obszarów roboczych W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Pulpit, a następnie w polu Obszary robocze ustaw ilość obszarów w pionie i poziomie. Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

Tworzenie własnych aktywatorów (skrótów) aplikacji Aktywatory pozwalają na szybkie uruchomienie aplikacji np. z pulpitu. Odkąd w Ubuntu znajduje się szybka wyszukiwarka systemowa, korzystanie z nich nieco wyszło z „mody”.

99 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Tworzenie aktywatorów na pulpicie - http://www.ubuntu- pomoc.org/ubuntu-11-10-tworzenie-aktywatorow-na-pulpicie/

Okna aplikacji

Przesunięcie ikon minimalizacji/maksymalizacji/zamknięcia na prawą stronę W aplikacji Ubuntu Tweak wybierz zakładkę Usprawnienia, a następnie Window. W polu Window control button position wybierz Prawo.

Wyłączenie globalnego menu

Na temat globalnego menu pisałem w jednym ze wcześniejszych rozdziałów - Globalne menu.

W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Okna, a następnie odznacz opcję Global menu. Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany, a następnie zaloguj się ponownie do systemu.

Wyłączenie automatycznego ukrywania globalnego menu Globalne menu w Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin (i wcześniejszych wersjach) pojawia się dopiero po skierowaniu myszki na górny panel - w miejsce, w którym znajduje się nazwa aplikacji.

Aby wyłączyć automatyczne ukrywanie globalnego menu, otwórz terminal i wydaj następujące polecenia: 1. Dodaj repozytorium:

100 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

sudo add-apt-repository ppa:ikarosdev/unity-revamped

2. Zaktualizuj listę pakietów:

sudo apt-get update

3. Zaktualizuj system:

sudo apt-get upgrade

4. Zaloguj się ponownie do systemu. 5. Uruchom Menedżer ustawień CompizConfig. 6. Przejdź do ustawień wtyczki Ubuntu Unity Plugin, wybierz kartę Experimental, a następnie zaznacz pole Menu always visible. Zmiany zostaną wprowadzone natychmiast.

Wyłączenie HUD

Na temat HUD pisałem w jednym ze wcześniejszych rozdziałów - HUD – Head Up Display, czyli menu przyszłości

W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Okna, a następnie odznacz opcję HUD. Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany, a następnie zaloguj się ponownie do systemu.

Panel górny

Ustawienie przezroczystości panelu górnego W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Panel, a następnie za pomocą suwaka w polu Nieprzezroczystość ustaw przezroczystość panelu (0 – całkowita, 1 - brak) . Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

Odblokowanie zasobnika systemowego (traya) Tray, czyli zasobnik systemowy widoczny koło zegarka, skonfigurowany jest tak, aby wyświetlał jedynie wybrane ikony aplikacji. Aby znieść to ograniczenie, w aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Panel, a następnie w polu Biała lista ikon w zasobniku systemowym wpisz all. Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

101 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Usunięcie przycisku przełączania użytkownika Jeśli jesteś jedynym użytkownikiem systemu, możesz uznać, że przycisk przełączania użytkownika jest Ci niepotrzebny. Możesz go łatwo usunąć, korzystając z narzędzia dconf Editor. Uruchom dconf Editor, a następnie z lewego menu kliknij kolejno apps → indicator-session. Odznacz pola show-real-name-on-panel oraz user-show- menu. Na koniec zaloguj się ponownie do systemu.

Panel boczny

Zmiana rozmiaru ikon panelu bocznego W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Wygląd Launcher'a, a następnie za pomocą suwaka w polu Rozmiar ustaw rozmiar ikon. Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

Dodawanie nowych ikon do panelu bocznego Aby dodać nową ikonę do panelu bocznego, wyszukaj aktywator aplikacji za pomocą wyszukiwarki systemowej.

Kliknij (i przytrzymaj) w ikonę lewym przyciskiem myszy, a następnie przeciągnij ją na panel boczny.

102 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Zwolnij lewy klawisz, aby dodać ikonę do panelu. W niektórych przypadkach konieczne jest ponowne zalogowanie do systemu, aby aktywator działał prawidłowo.

Zmiana kolejności ikon panelu bocznego Aby zmienić kolejność ikon panelu bocznego, kliknij na jednej z nich (i przytrzymaj), a następnie przesuń w nowe miejsce.

Usuwanie ikon z panelu bocznego Aby usunąć ikonę z panelu bocznego, kliknij na niej prawym przyciskiem myszy, a następnie z menu kontekstowego wybierz Usuń z panelu uruchamiania.

Ustawienie przezroczystości panelu bocznego W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Wygląd Launcher'a, a następnie za pomocą suwaka w polu Nieprzezroczystość ustaw przezroczystość panelu (0 – całkowita, 1 - brak) . Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

103 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Wyłączenie wyświetlania zamontowanych nośników na panelu bocznym W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Wygląd Launcher'a, a następnie z listy Pokaż Urządzenia wybierz Nigdy . Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

Dodanie ikony Pokaż Pulpit Ikona Pokaż Pulpit pozwala na szybką minimalizację wszystkich aplikacji i wyświetlenie pulpitu. Ponowne kliknięcie w ikonę przywraca zminimalizowane okna. W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Wygląd Launcher'a, a aktywuj opcję Pokaż ikony pulpitu. Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

Automatyczne ukrywanie panelu bocznego Automatyczne ukrywanie panelu bocznego pozwala na zwiększenie przestrzeni roboczej. W aplikacji Unsettings wybierz zakładkę Zachowanie Launcher'a, a następnie z listy Widoczność wybierz Automatyczne ukrywanie . Kliknij w ikonę z kołami zębatymi, aby zapisać zmiany.

Zmiana koloru panelu bocznego W aplikacji MyUnity wybierz zakładkę Launcher, a następnie w polu Color wybierz kolor tła panelu bocznego.

Pozostałe

Konfiguracja powiadomień systemowych Niestety system Ubuntu nie został wyposażony w konfigurowalne powiadomienia, dlatego należy skorzystać z tego, co oferują użytkownicy - NotifyOSD. Aby je zainstalować, otwórz terminal i wydaj polecenie, które doda odpowiednie repozytorium:

sudo add-apt-repository ppa:leolik/leolik

Teraz zaktualizuj listę pakietów:

sudo apt-get update

Zaktualizuj system:

104 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

sudo apt-get upgrade

Zainstaluj pakiet libnotify-bin:

sudo apt-get install libnotify-bin

Na koniec zabij proces odpowiedzialny za powiadomienia (stare powiadomienia zostaną zastąpione nowymi):

pkill notify-osd

Powiadomienia zainstalowane – ich wygląd nie powinien odbiegać od tych, które miałeś w systemie wcześniej. Pora na instalację graficznego konfiguratora – instalacja jest podobna do wcześniej wykonanych kroków, dlatego powstrzymam się od komentarza i umieszczę polecenia, które wklej do terminala – jedno po drugim:

sudo add-apt-repository ppa:nilarimogard/webupd8 sudo apt-get update sudo apt-get upgrade sudo apt-get install notifyosdconfig

Konfigurator jest już zainstalowany. Uruchomisz go wpisując w wyszukiwarce systemowej NotifyOSD Configuration.

105 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Dodanie ikon do menu oraz przycisków okien Domyślnie menu oraz przyciski okien są pozbawione ikon. Aby je przywrócić w aplikacji Ubuntu Tweak wybierz zakładkę Usprawnienia, a następnie Różne. Zaznacz pola: • Ikony menu, • Ikony przycisków. Przed wprowadzeniem zmian:

Po zmianach:

Włączenie naturalnego przewijania Naturalne przewijanie to po prostu odwrócenie kierunku przewijania – kręcąc rolką myszki do siebie przesuniesz stronę do góry i na odwrót. W aplikacji Ubuntu Tweak wybierz zakładkę Usprawnienia, a następnie Różne. Zaznacz pole Naturalne przewijanie.

Wyłączenie powiadomień informujących o wewnętrznych błędach systemu Gdy w systemie wystąpi wewnętrzny błąd, zostaniesz poinformowany o tym za pomocą powiadomienia:

Aby wyłączyć powiadomienia, otwórz terminal i wydaj następujące polecenie:

106 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

gksu gedit /etc/default/apport

Odszukaj linię enabled=1 i zamień ją na enabled=0. Zapisz plik i uruchom ponownie komputer.

Alternatywne środowiska graficzne Jeśli nie odpowiada Ci wygląd systemu, możesz wybrać inne środowisko graficzne, powłokę systemową lub menedżer okien – do wyboru masz mnóstwo możliwości. Część z dostępnych opcji została przedstawiona w artykule autorstwa użytkownika pmatulka – Czytelnika bloga Ubuntu-pomoc.org.

Alternatywne środowiska graficzne - http://www.ubuntu- pomoc.org/alternatywne-srodowiska-graficzne/

107 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Zakończenie Mam nadzieję, że lektura tego Przewodnika sprawiła Ci przyjemność, pomogła zapoznać się z systemem i przekonała Cię do Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin. Znacznie więcej ciekawych materiałów znajdziesz na blogu www.Ubuntu- pomoc.org oraz na blogach zagranicznych: • www.omgubuntu.co.uk , • www.webupd8.org , • www.ubuntugeek.com . W razie problemów/pytań zajrzyj na strony: • www.ubuntu.pl/forum – zapoznaj się z jego regulaminem i przestrzegaj go, a na pewno zostanie udzielona Ci pomoc. • www.ubuntu-pomoc.org/masz-problem-napisz/ - zapoznaj się z informacjami zawartymi w czerwonej ramce, a Twój mail nie zostanie zignorowany. Jeśli chcesz wesprzeć finansowo blog Ubuntu-pomoc, zapraszam do kontaktu ze mną: • Email: [email protected], • Jabber: [email protected], • Gadu-Gadu: 7722046. Owocnej pracy!

108 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

Słownik terminów z systemu Ubuntu

A • aktualizacja – proces zastępowania starszych wersji pakietów ich nowszymi wydaniami. • aktywator - skrót do aplikacji. • aplet - mały program integrujący się z panelem GNOME, Unity, KDE etc. • aplikacja – program. • apt – domyślny menedżer pakietów w systemach Debian/Ubuntu i pokrewnych.

B • BIOS - zapisany w pamięci stałej zestaw podstawowych procedur pośredniczących pomiędzy systemem operacyjnym a sprzętem. • bootowanie - od angielskiego słowa boot. Bootowanie to, w uproszczeniu, proces uruchamiania systemu z nośnika, którym może być płyta, pendrive etc. • Brasero – domyślny w Ubuntu program do nagrywania płyt CD/DVD.

C • Calc - LibreOffice Calc to odpowiednik Excella znanego z pakietu Microsoft Office. • Canonical Ltd. – firma mająca na celu wspieranie projektów typu open source, odpowiedzialna m.in. za rozwój systemu Ubuntu. • Centrum Oprogramowania Ubuntu – aplikacja pozwalająca na przeglądanie i instalację każdego spośród tysięcy programów dla Ubuntu.

D • DEB - format pakietu instalacyjnego używanego w systemach Debian/Ubuntu. Wszystkie pakiety w tym formacie posiadają rozszerzenie .deb. Instalacja ich odbywa się za pomocą dwukrotnego kliknięcia przyciskiem myszy w ikonę aplikacji i wybraniu opcji Instaluj. • dystrybucja – zestaw programów rozpowszechnianych łącznie i dający po zainstalowaniu gotowy do użycia system. E • ext – obecnie najpopularniejsze systemy plików w Ubuntu i innych dystrybucjach systemu Linux.

109 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

G • gEdit - domyślny edytor tekstu dla środowiska graficznego GNOME. • GNOME - podstawowe środowisko graficzne Ubuntu do wersji 10.10 włącznie. • GRUB - program rozruchowy. Za jego pomocą można uruchomić jeden z wielu systemów operacyjnych zainstalowanych na komputerze.

J • jądro - podstawowa część systemu operacyjnego, która jest odpowiedzialna za wszystkie jego zadania. K • katalog – folder. • księgowanie - zapis danych na dysk twardy zmniejszający ryzyko utraty danych.

L • Linux – rodzina uniksopodobnych systemów operacyjnych opartych o jądro Linux. Linux jest jednym z przykładów wolnego i otwartego oprogramowania (FLOSS): jego kod źródłowy może być dowolnie wykorzystywany, modyfikowany i rozpowszechniany. • Live CD – system uruchamia się z płyty CD lub DVD nie korzystając z dysku twardego. • Long Term Support - wsparcie długoterminowe. Wsparcie długoterminowe to 5 lat wsparcia dla poprawek bezpieczeństwa dla serwerów oraz 3 lata dla instalacji biurkowych. Dystrybucje Ubuntu oznaczone trzema literami LTS np. Ubuntu 10.04 LTS posiadają wsparcie długoterminowe.

M • main – to aplikacje, które spełniają wymagania licencyjne (filozoficzne) Ubuntu i są wspieranie przez Canonical. • Menedżer aktualizacji – domyślny program służący do prostej aktualizacji systemu. • multiverse – oprogramowanie niezgodne z licencją (filozofią) Ubuntu, niewspierane przez zespół Ubuntu oraz przez społeczność. Zazwyczaj jest to darmowe, ale zamknięte (bez dostępu do kodu źródłowego) oprogramowanie.

O • obszar powiadamiania - miejsce znajdujące się domyślnie na górnym panelu niedaleko zegarka, które m.in wyświetla aktywne aplety, ikony aplikacji (tych,

110 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

które na to pozwalają), informacje o aktualizacjach etc. • obszar roboczy – przestrzeń, na której pracujemy. Innymi słowy - wszystko to co widzimy na pulpicie. W systemie Ubuntu możemy pracować na więcej niż jednym obszarze roboczym.

P • partycja - logiczny, wydzielony obszar dysku twardego, który może być sformatowany przez system operacyjny w odpowiednim systemie plików. • powłoka systemowa - program komputerowy pełniący rolę pośrednika pomiędzy systemem operacyjnym lub aplikacjami a użytkownikiem, przyjmując jego polecenia i "wyprowadzając" wyniki działania programów. • PPA - Personal Package Archives, zbiory repozytoriów twórców oprogramowania. R • repozytoria - pełnią funkcję „magazynów”, które przechowują najnowsze (i nie tylko) wersje programów. • restricted – oprogramowanie niezgodne z filozofią – licencją Ubuntu, ale niezbędne do prawidłowej pracy systemu, zazwyczaj na tej licencji wydawane są sterowniki. • root - tradycyjna nazwa uniksowego konta, które ma pełną kontrolę nad systemem. Z założenia konto root nie powinno być używane do pracy, do której wystarczyłoby zwykłe konto z ograniczonymi uprawnieniami.

S • Shotwell - aplikacja umożliwiająca przeglądanie zdjęć i plików graficznych oraz ich prostą edycję. Domyślnie dostępna w Ubuntu od wersji 10.10. • skrypt - program wykonywany wewnątrz pewnej aplikacji, w odróżnieniu od programów ("normalnych", nie skryptowych), które wykonują się niezależnie od innych aplikacji. • sudo - program stosowany w systemach, w celu umożliwienia użytkownikom uruchomienia aplikacji, jako inny użytkownik systemu. Najczęściej służy ono do uruchamiania aplikacji zarezerwowanych dla administratora zwanego rootem. • SWAP – systemowa partycja występująca w systemach typu UNIX. Służy do tymczasowego przechowywania danych w sytuacji, gdy ich ilość przekracza zasoby wolnej pamięci RAM lub gdy z różnych powodów korzystniej jest przechowywać je (lub ich część) na dysku twardym.

T • terminal - wiersz poleceń. Pozwala na zarządzanie całym systemem za pomocą komend.

111 Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin

• Thunderbird - klient poczty, czytnik grup dyskusyjnych oraz kanałów informacyjnych (RSS, Atom) udostępniany na wolnej licencji.

U • Ubuntu – kompletna dystrybucja systemu operacyjnego GNU/Linux, przeznaczona przede wszystkim do zastosowań biurowych i domowych (ang. desktop), choć powstała również wersja serwerowa oraz na netbooki. Ubuntu opiera się na na dystrybucji Debian (w wersji Sid) i jest rozwijane w serwisie Launchpad. Projekt sponsorowany jest przez firmę Marka Shuttlewortha Canonical Ltd. oraz Ubuntu Foundation. • Ubuntu One – usługa wbudowana w Ubuntu od wersji 9.10, pozwala na gromadzenie plików „w chmurze” oraz ich udostępnianie, a także kupowanie muzyki przez Ubuntu One Music Store. Obecna darmowa przestrzeń, którą także można płatnie rozszerzyć to 5GB. Ubuntu One to również konkurent dość popularnego Dropboxa, choć ten oferuje prawie 3 razy mniejszą darmową przestrzeń. • Unity – powłoka dla środowiska graficznego GNOME. Pojawiła się po raz pierwszy w Ubuntu Netbook Edition 10.10. Celem Unity jest efektywne wykorzystanie ograniczonego miejsca na ekranie netbooków, między innymi przez pionowy przełącznik programów. • universe – obejmuje szeroki zakres oprogramowania, zazwyczaj programy z tej sekcji spełniają wymogi filozoficzne (licencyjne) Ubuntu, lecz wspierane są przez społeczność a nie przez zespół Ubuntu.

W • Wolne Oprogramowanie – ruch programistów i użytkowników komputerów zaangażowanych w działania na rzecz wolnego dostępu do oprogramowania przez ogół użytkowników. • Wubi - instaluje Ubuntu, wprost z poziomu systemu Windows. Wubi jest rozwiązaniem bardzo bezpiecznym. Jego zaletą jest to, że użytkownik nie ingeruje w podział dysku na partycje, co czasem skutkować może utratą danych. Tworzony jest po prostu wirtualny obraz dysku widoczny w postaci pliku, na którym instalowany jest cały system Ubuntu.

112