Osmanli Araştirmalari the Journal of Ottoman Studies
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
OSMANLI ARAŞTIRMALARI THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES SAYI / ISSUE 46 • 2015 OSMANLI ARAŞTIRMALARI THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES İSTANBUL 29 MAYIS ÜNİVERSİTESİ OSMANLI ARAŞTIRMALARI THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Halil İnalcık – Prof. Dr. İsmail E. Erünsal Prof. Dr. Heath Lowry – Prof. Dr. Feridun M. Emecen Prof. Dr. Ali Akyıldız – Prof. Dr. Bilgin Aydın Doç. Dr. Baki Tezcan – Doç. Dr. Seyfi Kenan İstanbul 2015 Bu dergi Arts and Humanities Citation Index – AHCI (Thomson Reuters), Turkologischer Anzeiger ve Index Islamicus tarafından taranmakta olup TÜBİTAK ULAKBİM Sosyal ve Beşeri Bilimler veri tabanında yer almaktadır. Articles in this journal are indexed or abstracted in Arts and Humanities Citation Index – AHCI (Thomson Reuters), Turkologischer Anzeiger, Index Islamicus and TÜBİTAK ULAKBİM Humanities Index. Baskı / Publication TDV Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi Sipariş / Order [email protected] www.isam.com.tr Osmanlı Araştırmaları yılda iki sayı yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Dergide yer alan yazıların ilmî ve fikrî sorumluluğu yazarlarına aittir. The Journal of Ottoman Studies is a peer-reviewed, biannual journal. The responsibility of statements or opinions uttered in the articles is upon their authors. İcadiye Bağlarbaşı caddesi 40, Bağlarbaşı 34662 Üsküdar-İstanbul, Tel. (0216) 474 08 50 Fax (0216) 474 08 74 www.isam.org.tr [email protected] © İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2015 Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies Sayı / Issue XLVI · yıl / year 2015 Sahibi / Published under TDV İslâm Araştırmaları Merkezi ve İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi adına the auspices of Prof. Dr. Raşit Küçük - Prof. Dr. İbrahim Kâfi Dönmez Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. Ahmet Kavas Yayın Kurulu / Prof. Dr. Halil İnalcık, Prof. Dr. İsmail E. Erünsal, Prof. Dr. Heath Lowry, Editorial Board Prof. Dr. Feridun M. Emecen, Prof. Dr. Ali Akyıldız, Prof. Dr. Bilgin Aydın, Doç. Dr. Baki Tezcan, Doç. Dr. Seyfi Kenan Yayın Danışma Kurulu / Prof. Dr. Engin Deniz Akarlı (İstanbul Şehir Üniversitesi) Review Board Prof. Dr. Evangelia Balta (Yunanistan) Prof. Dr. Kemal Beydilli (İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Birinci (Polis Akademisi, Ankara) Prof. Dr. Suraiya Faroqhi (Bilgi Üniversitesi-İstanbul) Prof. Dr. Pal Fodor (Macaristan) Prof. Dr. François Georgeon (Paris Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Enstitüsü) Prof. Dr. Şükrü Hanioğlu (Princeton Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet İpşirli (İstanbul Medipol Üniversitesi) Prof. Dr. Ahmet Karamustafa (Washington University, St. Louis) Prof. Dr. Ahmet Kavas (İstanbul Medeniyet Üniversitesi) Prof. Dr. Metin Kunt (Sabancı Üniversitesi) Prof. Dr. Mihai Maxim (Romanya) Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi) Prof. Dr. Abdülkadir Özcan (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa Sinanoğlu (İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Abdeljelil Temimi (Tunus) Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız (E. Hacettepe Üniversitesi) Kitâbiyat / Book Review Editor Yrd. Doç. Dr. Emrah Safa Gürkan Yay. Kur. Sekreteri / Sec. of the Ed. Board Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul Ökten Sekreter Yrd. / Ass. Sec. of the Ed. Board Yrd. Doç. Dr. Özlem Çaykent, Cengiz Yolcu, Abdullah Güllüoğlu Teknik Redaksiyon / Control Nurettin Albayrak Style editor Adam Siegel Tashih / Correction Mustafa Birol Ülker – Prof. Dr. Bilgin Aydın Sayfa Tasarım / Design Ender Boztürk ISSN 0255-0636 İÇİNDEKİLER / CONTENTS Two 15th Century Ottoman Sufi Mysteries - An Historiographical Essay Part I : What Happened to Eşrefoğlu? / XV. Yüzyıl Osmanlı Sufiliğinde İki Esrarlı Nokta - Tarih Yazıcılığı Açısından Bir Deneme Bölüm I: Eşrefoğlu’nun Sonu Ne Oldu? • 1 Bill Hickman Şah ile Sultan Arasında Bir Acem Bürokratı: İdris-i Bidlisi’nin Şah İsmail’in Himayesine Girme Çabası / A Persian Bureaucrat Between the Shah and the Sultan: Idris-i Bidlīsī’s Attempt to Seek Shah İsmail’s Patronage • 43 Vural Genç Anatomy of a Rebellion in Sixteenth-Century Egypt: A Case Study of Ahmed Pasha’s Governorship, Revolt, Sultanate, and Critique of the Ottoman Imperial Enterprise / On altıncı Yüzyıl Mısırı’nda Bir İsyanın Anatomisi: Ahmet Paşa’nın Valiliği, İsyanı, Saltanatı ve Osmanlı Emperyal Teşebbüsünün Bir Eleştirisi • 77 Sde Emre The Deposition of Defterdār Aģmed Pasha and the Rule of Law in Seventeenth-Century Egypt / Defterdār Aģmed Paşa’nın Azli ve XVII. Yüzyılda Mısır’da Hukuk Devleti • 131 James E. Baldwin Petitions of the Supplicant Ambassador: British Commercial Representations to the Ottoman State in the Eighteenth Century / Duacınız Elçinin Takrirleri: XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ne Sunulan İngiliz Ticari Dilekçeleri • 163 Michael Talbot Yasaklanan ve Sansürlenen Bir Kitabın Macerası: Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi’nin İlk Baskıları / The Story of a Forbidden and Censored Book: Early Editions of Evliya Çelebi’s Seyâhatnâme • 193 Uur Demr Osmanlı Taşrasında Saray Bürokrasisi: Şehzade Selim’in Kazayâ Defteri / Palace Bureaucracy in Ottoman Provinces: Prince Selim’s Kazayâ Register • 213 Ferdun M. Emecen DEĞERLENDİRME / REVIEW ARTICLE Tenkidli Olmayan Yeni Bir Neşrin Tenkidi Güneş Işıksel • 303 KİTÂBİYAT / BOOK REVIEWS Seyfi Kenan (ed.), İSAM Konuşmaları: Osmanlı Düşüncesi, Ahlâk, Hukuk, Felsefe, Kelâm Osman Demir • 319 Emilio Sola Castaño, Uchal: el Calabrés Tiñoso, o el mito del corsario mulad en la frontera Emrah Safa Gürkan • 324 Hatice Aynur-Aslı Niyazioğlu (eds.), Âşık Çelebi ve Şairler Tezkiresi Üzerine Yazılar Vildan S. Coşkun • 327 Marwa Elshakry, Reading Darwin in Arabic, 1860-1950 Kenan Tekin • 332 İsmail E. Erünsal, Osmanlılarda Sahaflık ve Sahaflar Mehmet Erken • 337 Pascal W. Firges, Tobias P. Graf, Christian Roth, and Gülay Tulasoğlu (eds.), Well- Connected Domains: Towards an Entangled Ottoman History Emrah Safa Gürkan • 342 Petitions of the Supplicant Ambassador: British Commercial Representations to the Ottoman State in the Eighteenth Century Michael Talbot* Duacınız Elçinin Takrirleri: XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ne Sunulan İngiliz Ticari Dilekçeleri Öz Bu makale, 18. yüzyılın ortalarında ve sonlarında İngiliz elçisi tarafından Os- manlı hükümetine sunulan takrirleri, Osmanlı dilekçe sistemi çerçevesinde ve elçinin konsolosluk görevlerine ışık tutmak amacıyla inceleyecektir. Bu belgelerin şekil ve dili değerlendirildikten sonra, iki tip vaka analiz edilecektir. İlk gruptaki vakalar kapitü- lasyonlar ve diplomatik gelenekler uyarınca İngiliz tüccarlar ve seyyahlar tarafından talep edilen karada ve denizde seyahat özgürlüğü ve mal güvenliğini konu almaktadır. İkinci grup ise kapitülasyonlar ile diğer hukuki uygulamalara konu olan ve İngiliz ve Osmanlı tabileri arasında gerçekleşen daha karmaşık davaları içermektedir. Bu belgelerin incelenmesi diplomasinin uygulamasını görmemize imkan sağlamanın yanısıra, metin ve geleneğin, kapitülasyonların esnek bir yorumu üzerinden İngiliz tüccarlarının hak ve özgürlüklerini Osmanlı dilekçe sistemi üzerinden nasıl düzen- lendiğini göstermektedir. Anahtar kelimeler: Takrirler, Kapitülasyonlar, Osmanlı-İngiliz ilişkileri, Ticaret, Tüccarlar In April 1788, a takrir, a formal representation, was presented to the Ottoman government on behalf of the British ambassador in Istanbul, Sir Robert Ainslie.1 * Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne, Mediterranean Reconfigurations (ConfigMed) 1 My thanks go to Güneş Işıksel and Antonis Hadjikyriacou for their valuable critiques and comments on the initial drafts of this article. I am also grateful to the anonymous reviewers for their corrections and comments. Tak rir has been translated in various ways: ‘report’, for example in Can Erimtan, ‘The perception of Saadabad: The ‘Tulip Age’ and Ottoman-Safavid rivalry’ in Dana Sajdi (ed.), Ottoman Tulips, Ottoman Cof- fee; Leisure and Lifestyle in the Eighteenth Century (London & New York, 2007), 41-62 at 47, 55; ‘official petition’, in Tuncay Zorlu, Innovation and Empire in Turkey: Sultan Selim III and the Modernisation of the Ottoman Navy (London & New York, 2008), Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLVI (2015), 163-191 163 BRITISH COMMERCIAL REPRESENTATIONS TO THE OTTOMAN STATE Far from communicating matters of high politics or international intrigue, this document detailed a rather more mundane affair. Submitted to the Sublime Porte by one of the British translators who had rendered the document into Ottoman Tu rkish, the matter at hand concerned Peter Took, a British silk merchant living in Istanbul. Took wanted to send one Gianni son of Michele, a broker (simsar), to look into certain matters of his trade in Bursa, Ankara, and Kütahya.2 The ambassador’s petition requested that Gianni be granted a travel permit (yol hükmü) so as to avoid any interference or attacks (dahl ve ta’arruz) on his journey, and to ensure that he should be protected and cared for in accordance with the imperial Capitulations (ahdname-i hümayun mucebince himayet ve siyanet olunmak).3 The same document contains the official Ottoman deliberations on the case, and a decision that the matter should be settled so that Gianni’s capitulatory right to travel should be protected through the issuing of a travel permit for his journey. Ainslie’s representation on behalf of Peter Took’s broker led me to reconisder the nature of the duties performed by a British ambassador in eighteenth-century Istanbul, and led me to a detailed investigation of petitions in both the Brit- ish and Ottoman archives concerning the activities of British merchants, and particularly into the various sorts of trouble in which they expected to find, or