vpro gids bijlage bij #45 van 7 november t/m 13 november 2020

international documentary film amsterdam festival 2020 ‘The most heartwarming spy movie ever made’ - IndieWire

Vanaf 10 december in de filmtheaters en op Picl

adv_TheMole_VPRO.indd 1 16-10-2020 12:55 international documentary film festival amsterdam 2020

4 Wuhan Wuhan Wie durft er nog te klagen over een knellend mondkapje na het zien van deze film?

6 Gianfranco Rosi De hoofdgast van IDFA 2020 filmde in IS-gebied, neemt eindeloos de tijd voor zijn hoofdpersonen en gelooft niet in vuile lenzen

9 Mothers Feministe Mahjouba Edbouche springt in de bres voor ongehuwde Marokkaanse moeders Colofon

Redactionele leiding 10 Tien topdocs De documentaire-aankopers van en samenstelling Cecile Elffers de VPRO tippen hun favorieten voor IDFA 2020 Tekst Maarten van Bracht, 12 White Cube Renzo Martens is terug met een Katja de Bruin, Gerhard nieuwe controversiële film waarin hij de discussie Busch, Syl van Duyn, Cecile Elffers, Rick de over koloniale geroofde kunst op scherp zet Gier, Radha Ramdhan, Eefje Rammeloo, Janna Reinsma, Atze de Vrieze, 14 The New Gospel Milo Rau laat Jezus zien als Nathalie Windhorst een Afrikaanse migrant in het Italië van nu Beeld Sanne Zurné Vormgeving 15 9 to 5 – The Story of a Movement Roel Siebrand Hoe Amerikaanse typistes in de jaren zeventig activistes werden door de vrouwenactiegroep 9 to 5 Eindredactie Cecile Elffers Lithografie Rob van Blokland 16 Muziekdocumentaires De beste muziekfilms Bladcoördinatie op IDFA 2020, met als hoogtepunt American Utopia: Gabrielle Hagedorn de nieuwe documentaire van Spike Lee over David Uitgever Byrne van Talking Heads Hugo Blom

Acquisitie 17 Gorbachev. Heaven Michail Gorbatsjov, AdNovus BV voormalig president van Rusland, beleeft een Druk Senefelder Misset, roemloze oude dag in een buitenwijk van Moskou Doetinchem

18 MLK/FBI De FBI luisterde Martin Luther King voortdurend af in de hoop hem ten val te brengen

19 Sylvia Op IDFA’s DocLab is Sylvia te zien: een virtuele Instagram-influencer die in razend tempo oud wordt

Omslagbeeld 21-23 VPRO & IDFA • Wat doet de VPRO in haar programme- Uit: White Cube van ring aan IDFA 2020? En hoe bezoek je IDFA 2020 fysiek en online? Renzo Martens

international documentary film festival amsterdam 3 Hoe het écht was in Wuhan maandenlang het epicentrum van de corona-epi- demie, begin februari 2020 worstelen met het Wuhan Wuhan is een zeldzaam nieuwe coronavirus, met de strenge maatregelen, inkijkje in het eerste epicentrum maar vooral met de allesoverheersende angst. van de coronapandemie. ‘Iederéén Eind december 2019 duiken in de Chinese stad heeft hier therapie nodig.’ Wuhan de eerste patiënten op met een myste- rieuze longontsteking. De lokale bestuurders willen de virusuitbraak in de doofpot stoppen. Ze grijpen te laat in en het virus grijpt om zich Door ie durft er nog te klagen over een heen. Als Beijing eind januari 2020 het roer over- EEFJE RAMMELOO knellend mondkapje na het zien van neemt, zijn harde maatregelen nodig. De stad Wdeze film? Het ruisende plastic van wordt van de buitenwereld afgesloten, en inwo- beschermende kleding en de gesmoorde stem- ners moeten wekenlang binnenblijven. Artsen en men van hulpverleners vanachter driedubbele verpleegkundigen krijgen hulp uit het hele land, lagen mondmaskers geven Wuhan Wuhan een maar kampen met tekorten en met hun eigen claustrofobische soundtrack. De documentaire onzekerheid over het onbekende, maar levensge- laat zien hoe de inwoners van de Chinese stad, vaarlijke virus.

4 Zelfcensuur Rode draad in het verhaal is Yin, die als vrijwil- liger ziekenhuispersoneel ophaalt en naar hun werk rijdt. Het is niet per se een onzelfzuchtige daad: Yins vrouw is 37 weken zwanger, door de lockdown aan huis gekluisterd en bij vlagen vre- selijk chagrijnig. Door artsen en verplegers rond te rijden heeft Yin toch nog een beetje toegang tot medische kennis, mocht zijn vrouw die nodig hebben. Wuhan was een hermetisch afgesloten bubbel in die eerste weken van de pandemie. Wat er precies gaande was, kwam naar buiten via burgerjourna- listen en een aantal onafhankelijke media. Maar vloggers werden opgepakt, en sommige verslag-

gevers gaven toe dat ze zelfcensuur nodig hadden MEDIA STARLIGHT om hun werk te kunnen doen. Wie niet voor de staatsmedia werkte, kwam de ziekenhuizen niet in – zelfs niet toen de epidemie in Wuhan al lang man die het opvangcentrum leidt. ‘Iederéén heeft Alleen al de onder controle was. Alleen al de toegang tot de hier therapie nodig. Ik ook.’ toegang tot intensivecareafdeling van Wuhan Ziekenhuis Nr de intensive­ Vijf maakt deze documentaire van Yung Chang Zware offers careafdeling­ en Gong Cheng ongelofelijk bijzonder. Ruim vijftigduizend mensen raken in Wuhan van Wuhan besmet met het virus, volgens de officiële cijfers Ziekenhuis Blijf mij filmen stierven meer dan 4.600 mensen. Dat de film in De Chinese media leggen gewoonlijk de nadruk China niet vertoond zal worden, komt alleen al Nr. Vijf maakt op het reddingswerk, er is altijd een boodschap door de zorgen die het hoofd Eerste Hulp met deze film van hoop en saamhorigheid. De wanhoop over de kijker deelt. ‘Het virus is nog zo onbekend, we ongelofelijk een situatie die minder onder controle is dan hij maken vast fouten,’ zegt hij. Met een gescheurd bijzonder lijkt, bestaat niet. Dat communiceert de Chinese mondkapje in zijn hand laat hij zien dat niet al het overheid naar haar eigen burgers en dat was ook beschermingsmateriaal van goede kwaliteit is. ‘Dit de boodschap aan het buitenland, in schmie- gaat onze medische staf veel schade berokkenen.’ rende propagandafilmpjes en fotoseries. Alsof Klinkt het bekend? De angst, onzekerheid en de de Chinese burgers niets anders zijn dan vader- diepe zorgen waar de meeste Nederlanders al landslievende, lijdzame martelaren. maandenlang aan ruiken zonder ze écht te proe- Wuhan Wuhan geeft hen hun menselijkheid ven, beheersten het leven van de Wuhanezen in terug. Het beeld van een man die worstelt om zijn januari, februari en maart. Inmiddels kan China zuurstofmasker af te trekken, is van een zeldzame weer ademhalen, feestjes vieren, werken, studeren eerlijkheid. ‘Blijf mij filmen!’, roept hij, happend en reizen. Maar het virus verdween niet vanzelf, naar adem. ‘Blijf me filmen, want over vier dagen daar zijn zware offers voor nodig. Niemand weet ben ik dood!’ dat beter dan de inwoners van Wuhan. De film had nog een stuk rauwer gekund, met beeld van mensen die voor hun leven lig- gen te vechten, of van de vele zorgmedewerkers die zelf ziek werden en de epidemie niet overleefden. Dat hád gekund. ‘Ga daar maar filmen,’ wijst een dokter op de spoedeisende hulp. ‘Daar liggen de ziekste mensen.’ Maar die keuze zou Wuhan Wuhan geen recht doen. Interessanter is de psychische last die de inwoners op hun schouders krijgen. Tragisch is het moment waarop een psychologe aankomt in het noodhospitaal en vraagt of er iemand therapie nodig heeft. ‘Laat ik je dit vertellen,’ zegt de

international documentary film festival amsterdam 5 Notturno (2020)

die met een Gouden Leeuw werd onder- scheiden op het festival van Venetië. Of het hartverscheurende Fuocoammare De echo (2016), waarin hij het dagelijkse leven op het Italiaanse eiland Lampedusa plaatst naast de humanitaire ramp die zich voltrekt op de gammele, met van oorlog vluchtelingen volgepropte bootjes, die meestal al zinken voordat ze Lampedusa hebben bereikt. Fuocoammare won de Gouden Beer in Berlijn en leverde Rosi een Hoofdgast op IDFA is de eigenzinnige filmmaker Oscarnominatie op. Gianfranco Rosi, die in zijn documentaires nooit Op idfa draait dit jaar niet alleen een op zoek gaat naar antwoorden. Sterker nog, hij retrospectief met al zijn oude docu­men­ stelt niet eens vragen. Want: ‘Het leven is veel taires (zes in totaal), Rosi heeft ook een gecompliceerder dan een antwoord.’ Top 10 van lievelingsfilms samengesteld. En zijn nieuwe documentaire, Notturno, wordt op het festival vertoond.

Door ijd is de belangrijkste investering die ik Rattatat GERHARD BUSCH doe,’ zegt de Italiaans-Amerikaanse docu- In Notturno gaat Rosi op zoek naar de ‘Tmentairemaker Gianfranco Rosi aan de plekken waar de bootvluchtelingen telefoon vanuit New York. ‘Een groot deel van uit Fuocoammare vandaan komen. Die mijn werk bestaat eruit om eerst langdurig aan- vindt hij aan de kunstmatige, na de wezig te zijn bij de mensen die ik ga filmen. Soms Eerste Wereldoorlog getrokken grenzen ben ik daar meerdere maanden, een half jaar, van Syrië, Libanon, Irak en Koerdistan. voordat ik überhaupt de camera oppak.’ Je zou Notturno een logisch vervolg op De 56-jarige Rosi heeft dan ook niet veel docu- Fuocoammare kunnen noemen, maar bij mentaires gemaakt. Maar wat hij heeft gemaakt, Rosi is niets logisch. Hij zoomt niet in is indrukwekkend. Zoals Sacro GRA uit 2013, een op de diverse oorlogen die daar woeden, prachtige mozaïekfilm over het leven buiten de maar op de effecten die die de oorlogen ringweg van Rome – en de eerste documentaire hebben op het dagelijkse leven van de

6 bewoners van die gebieden. En Rosi is ook toont. Ik ga niet overdag naar mijn werk en kom niet op zoek naar antwoorden; sterker ’s avonds weer thuis bij vrouw en kinderen [Rosi nog, hij stelt niet eens vragen. is tweemaal gescheiden en leeft nu alleen, red.]. ‘Wanneer je iemand een vraag stelt,’ legt Ik ben drie jaar op een extreme plek en dat heeft Rosi uit, ‘zal die proberen daar antwoord een enorme impact. Daarom beschouw ik ook op te geven. Maar het leven is veel gecom- elke documentaire die ik maak als mijn laatste. pliceerder dan een antwoord. Ik ben in Maar dan krijg ik toch weer een idee, en begint mijn documentaires op zoek naar inti- alles opnieuw.’ miteit, naar diepgang. Daarom breng ik zoveel tijd met mijn hoofdpersonen door. Verliefd Zo probeer ik de essentie van wat ze doen De mensen in zijn documentaires komt Rosi te vangen in beelden. Neem de moeder in tegen wanneer hij zich op een nieuwe plek ves- de gevangenis die rouwt om haar verdwe- tigt. ‘Stel je een kamer voor met honderd mensen. nen zoon. Dan weet ik dat ik getuige ben Dan zijn er soms maar een of twee met wie je je van een heel wezenlijk moment. Het komt verbonden voelt. Zo gaat het ook met de mensen dan niet eens in mij op om haar een vraag in mijn films. Het is bijna alsof ik verliefd op ze te stellen.’ word. En dan voel ik de noodzaak hun verhaal Gianfranco In Notturno is de oorlog wel steeds aan- te vertellen, of dieper op hun verhaal in te gaan. Rosi: ‘Wanneer wezig, maar alleen op de achtergrond; als Dus begin je een gesprek. En dan ontstaat er je daar bent het ‘rattatat’ van mitrailleurvuur, of bran- vertrouwen en een soort solidariteit. Die wegvalt denk je niet dende oliepompen. ‘Ik wilde geen docu- wanneer ik de camera oppak [Rosi filmt alles aan de gevaren, mentaire over oorlog maken. Die zijn er zelf, red.]. Want de camera verdeelt. Daarom is maar achteraf al genoeg. Ik wil de echo van de oorlog filmen voor mij zo’n pijnlijk proces. Zodra ik vraag je je af: laten zien in de herinneringen van men- mijn camera pak, en soms doe ik dat pas na zes sen. Toch kwam ik soms heel dichtbij het maanden met iemand te hebben doorgebracht, wat heb ik oorlogsgeweld. Ik was in door is gecon- scheid ik me van ze af. Want wanneer je ergens in godsnaam troleerd gebied, waar gevochten werd en een camera neerzet verandert dat de omgeving. gedaan?’ waar bendes rondzwierven die me wilden Altijd. Ik geloof niet in de objectiviteit van de kidnappen omdat ik geld voor ze waard camera, of dat de camera onzichtbaar kan zijn. ben. Wanneer je daar bent denk je niet Sommige makers vinden ook dat de camera moet aan de gevaren, maar achteraf vraag je je bewegen, en dat de lenzen een beetje vuil moeten af: wat heb ik in godsnaam gedaan? Hoe zijn, omdat je alleen dan dichter bij de werkelijk- heb ik dat allemaal kunnen filmen? En heid komt. Daar geloof ik niets van. Ik geloof in pas dan...’ zegt Rosi, een beetje lacherig, het frame, waarbinnen het verhaal zich afspeelt.’ ‘merk je dat je symptomen van ptss ver- Omdat Rosi zoveel tijd met zijn personages >

Notturno (2020)

international documentary film festival amsterdam 7 ‘Ik hou ervan om met niets te beginnen en dan pas na twee, drie jaar te ontdek- ken wat het verhaal was’

Sacro GRA (2013)

heeft doorgebracht, en goed op de hoogte is nieken en er staan drie speelfilms in zijn Top van hun dagelijkse bezigheden, weet hij waar 10. ‘Alsjeblieft niet,’ zegt hij lachend. ‘Als ik van hij de camera moet neerzetten. Daarom lijkt het tevoren zou weten wat het verhaal moest worden, soms alsof hij ze regisseert. Maar dat blijkt niet als ik me aan een script zou moeten houden en al het geval. ‘Ze gaan gewoon hun gang. Ze zien wist wat ik moest gaan filmen, zou ik dat dodelijk wel dat ik een camera in mijn handen heb, en saai vinden. Ik wil dat elke dag weer opnieuw ze hebben ook een microfoon op die altijd aan- ontdekken. Ik wil elke dag opnieuw verrast staat, maar soms volg ik ze vier, vijf dagen zon- kunnen worden. Ik hou ervan om met helemaal der dat ik één seconde opneem. Met de jonge niets te beginnen en dan pas na twee, drie jaar te Ali, die zich aan jagers verhuurt als spotter, ben ontdekken wat het verhaal was. De wereld die ik ik een maand lang meegegaan, terwijl ik de in die tijd om mij heen heb verzameld is zoveel camera maar een paar keer aanzette. Dan moet mooier en groter dan ik ooit zelf had kunnen je wachten en hopen dat er iets verrassends, iets verzinnen.’ wezenlijks gebeurt.’ Zou Rosi niet zelf een speelfilm willen maken? Meer over het Rosi-retrospectief, zijn Top 10 en Fuocoammare (2016) Zijn documentaires zitten immers vol filmtech­ ­ Notturno is te vinden op idfa.nl.

8 Bolle buik, stevig stigma

In Marokko is seks buiten het huwelijk verboden, net als seksuele voorlichting op scholen. Mahjouba Edbouche springt in de bres voor

ongehuwde Marokkaanse moeders. MYRIAM BAKIR

et kind is slachtoffer. Niet de niet-geregistreerde kinderen rust, is groot. Dat Door moeder, die is schuldig’, zegt een is ook in de film terug te zien. Een zwangere RADHA RAMDHAN ‘HMarokkaanse universiteitsstudent vrouw vertelt Edbouche dat een ziekenhuis haar vastberaden tegen gastspreker Mahjouba weigerde te behandelen, omdat ze niet kon aan- Edbouche, een gesluierde dame van in de zes- tonen dat ze getrouwd was. Dat mag niet, maar tig. Edbouche bespreekt met studenten in de toch gebeurt het. zaal een beladen thema dat zij al sinds de jaren tachtig aankaart: de positie van ongetrouwde Marokkaans feminisme alleenstaande moeders in Marokko. ‘Er zijn twee ‘De documentaire toont de dramatische conse­ Een Marokkaans mensen voor nodig. Wat is de positie van de man quenties voor mensen die verstrikt raken in de ziekenhuis hierin?’, antwoordt Edbouche de student. tegenstrijdige normen die de Marokkaanse weigerde een Edbouche richtte twintig jaar geleden in het zui- samenleving in de greep houden,’ zegt Voorhoeve. zwangere­ vrouw den van Marokko – een land waar seksuele voor- ‘De overheid en de wet beschermen ongehuwde te behandelen, lichting op scholen verboden is – een opvang- zwangere vrouwen en buitenechtelijke kinde- centrum op voor ongehuwde zwangere vrouwen ren in de praktijk niet. Organisaties zoals Oum omdat ze niet en meisjes. In de documentaire Mothers volgt de El Banine, die zichzelf moeten bedruipen, los- kon aantonen Frans-Marokkaanse regisseur Myriam Bakir de sen problemen op die de overheid laat liggen. dat ze getrouwd charismatische Edbouche en filmt in het opvang- Ik bewonder vrouwen als Edbouche: haar strijd- was huis Oum El Banine. Bakir brengt de dagelijkse baarheid is exemplarisch voor het Marokkaanse praktijk in de noodopvang en de verhalen van feminisme. Als vrouwen in Marokko vinden dat zwangere jonge vrouwen in beeld, die overmand zaken echt niet door de beugel kunnen, dan zijn door schaamte, angst en onwetendheid. Ook gaan zij daar niet alleen maar over filosoferen. ziet de kijker de oordeelvrije betrokkenheid van Ze pakken het probleem daadwerkelijk aan.’ hulpverleners zoals Hafida, manager van de vrou- wenafdeling.

50.000 kinderen ‘Seks buiten het huwelijk is in Marokko en omlig- gende landen bij wet verboden,’ legt Maaike Voorhoeve uit, die de documentaire alvast bekeek. Voorhoeve werkt aan de Universiteit van Amsterdam als docent recht en gender in de Maghrebregio. ‘Er staat een jaar gevangenisstraf op. Jaarlijks worden er in Marokko vijftigduizend buitenechtelijke kinderen geboren. Daar zitten overigens ook kinderen tussen van ouders die wel volgens islamitisch recht getrouwd zijn. Maar een dergelijk huwelijk staat los van een officieel huwelijk. Ook deze kinderen bestaan vaak niet op papier.’ Het stigma dat op ongetrouwde moeders en

international documentary film festival amsterdam 9 1

2 MARY CYBULSKI MARY ANA CIOCOLATESCU

7

6 8 10 topdocs

Het aanbod op IDFA is ook dit jaar groot, gelukkig kun je hier insiderstips lezen. Syl van Duyn en Nathalie Windhorst zijn documentaire-aankopers voor o.a. de VPRO en mochten al een blik werpen op de IDFA-selectie van 2020. Naast de al genoemde films in deze bijlage selecteerden zij tienmust-sees .

1 FINAL ACCOUNT de familie te verhuizen naar een flat in de stad. Een Meer dan tien jaar werkte de Britse filmmaker film als een schelmenroman; als kijker kun je niet Luke Holland aan zijn magnum opus: hij sprak anders dan meeleven met dit chaotische gezin. met bijna driehonderd bejaarde Duitsers en Oostenrijkers over hun rol in de Tweede 3 WELCOME TO CHECHNYA Wereldoorlog. Sommigen waren overtuigd nazi, In Tsjetsjenië zijn LGBTQ+’ers hun leven niet zeker: anderen handelden uit angst of gingen mee ze worden opgepakt en gemarteld in geheime met de meerderheid. Iedereen worstelt nu nog gevangenissen. Een groep moedige Russische op eigen wijze met zijn naziverleden. De manier activisten smokkelt deze vervolgden het land uit waarop Holland deze mensen enkel aan het met gevaar voor eigen leven, om elders asiel voor woord laat, zonder ze aan te vallen of te confron- ze aan te vragen. Schokkende en beklemmende teren, maakt de film buitengewoon indrukwek- documentaire thriller van de Amerikaanse regis- kend en relevant. seur die gezien moet worden. Op 27 november wordt de film uitgezonden door de 2 ACASA¯ MY HOME VPRO als 2Doc-primeur op NPO 2. De Roemeense regisseur Radu Ciorniciuc volgt enkele jaren een gezin met negen kinderen dat 4 THE MOLE AGENT een exotisch leven leidt vanuit een hut in de Droogkomische Chileense film van Maite natuur, net buiten Boekarest. Maar dan heeft de Alberdi, waarin de 83-jarige Sergio wordt inge- overheid plannen met het natuurgebied en dwingt huurd door een privédetective om undercover

10 HBO

4

3 5 POV ANITA RIVAROLI ANITA

10 9 in een bejaardenhuis te spioneren of er wel ontfutselen. Humoristisch inkijkje in deze harde netjes met de bewoners wordt omgegaan. Met wereld, met prachtig camerawerk. zijn charme weet hij al gauw iedereen voor zich te winnen, zowel de bewoners als het publiek 8 DOWNSTREAM TO KINSHASA van deze film. Hartverwarmende must-see over De Congolese filmmaker Dieudo Hamadi volgt eenzaamheid. zijn landgenoten uit Kisangani, een stad in het noordoosten van de Democratische Republiek 5 GUNDA Congo. In 2000 vond er een zesdaagse bloedige Gedurfd hoe filmmaker Viktor Kossakovsky het strijd plaats in de straten van Kisangani tussen leven van een varken en haar talloze biggen, troepen uit Rwanda en Oeganda. Veel inwoners twee koeien en een kip centraal stelt in deze missen daardoor ledematen. In deze film varen prachtig gefilmde zwart-witdocumentaire. De ze naar Kinshasa en eisen de schadevergoeding kijker wordt steeds meer deel van het langzame op die hen is beloofd, maar die ze nooit hebben leven op de boerderij. Een bijzondere ervaring. gekregen. Deze mensen laten zich niet stoppen door hun beperkingen; hun daadkracht is indruk- 6 A THOUSAND CUTS wekkend. De Filipijnse journalist Maria Ressa is een van de weinige mensen die kritische vragen aan president 9 BITTER LOVE Rodrigo Duterte durft te stellen. Ze wordt regel- De Poolse regisseur Jerzy Sladkowski laat zien hoe matig opgepakt, maar strijdt moedig door voor de passagiers van het Russische cruiseschip Maxim­ persvrijheid en tegen nepnieuws. Internationaal Gorki – jong en oud – op zoek zijn naar liefde, ter- wordt ze op handen gedragen, in haar eigen land wijl hun schip langzaam de Wolga volgt. Een hoop- vreest ze voor haar leven. Belangwekkend journa- vol inkijkje in de afgesloten wereld van dit schip, listiek portret van een moedige vrouw. dat laat zien hoe cruciaal contact is voor de mens.

7 THE TRUFFLE HUNTERS 10 WE ARE THE THOUSAND Sprookjesachtige Amerikaanse film van Stel, je woont in een slaperig Italiaans stadje en Gregory Kerdhaw en Michael Dweck over een droomt ervan dat jouw lievelingsband, Foo Fighters, dorp in Noord-Italië waar nog altijd op traditi- er komt optreden, wat doe je dan? Dan bedenk je onele wijze naar truffels wordt gezocht, door een ludieke oproep via YouTube om met een gele- inmiddels bejaarde boeren en hun hond op genheidsband van duizend man de Foo Fighters-hit hun eigen stukje land. Maar de commercie ligt ‘Learn to Fly’ op te nemen en daarmee de aandacht op de loer en ook de jongere generatie doet van de Amerikaanse band te trekken. De ultieme Voor vertoningsdata, er alles aan de geheimen van de truffeljacht te feelgoodfilm van 2020. zie idfa.nl

international documentary film festival amsterdam 11 In zijn nieuwe documentaire White Cube laat Martens zien hoe die omstreden expositie tot stand kwam, en wat erop volgde. Het begon Creatief allemaal met zijn vorige film Episode 3: Enjoy Poverty (idfa-opener in 2008), waarin Martens op provocatieve wijze blootlegt hoe het Westen geld verdient aan armoede in Afrika. Hij vertelt: ‘Toen met cacao ik met Enjoy Poverty op tournee ging, werd me meer dan ooit duidelijk hoe hardnekkig dit pro- bleem is. De film werd vooral vertoond op locaties

Na zijn spraakmakende filmEnjoy De White Cube in aanbouw Poverty is kunstenaar/filmmaker Renzo Martens terug met White Cube, over zijn pogingen om plantagearbeiders in Congo te laten profiteren van kritische kunst.

Door ls The New York Times een kunstproject RICK DE GIER omschrijft als ‘politiek problematisch Aop bijna ieder niveau’, klinkt dat niet direct als een aanbeveling. Toch was de krant in 2017 vol lof over een expositie van Congolese chocoladesculpturen, ontstaan in samenwerking met de Nederlandse kunstenaar Renzo Martens. De ‘problematische’ aspecten van het project maakten het nu juist zo interessant, oordeelde de kunstcriticus van de Times.

12 met een bloeiende economie, want op plekken ook de westerse consument, die vaak niet waar veel armoede heerst vind je nu eenmaal snapt hoe de systematische ongelijkheid waar nauwelijks culturele instellingen. En dus werden hij wel bij vaart in elkaar zit.’ de rijken er weer rijker van – ikzelf natuurlijk ook JUNIOR D. KANNAH JUNIOR D. – terwijl de armen, waar de film over gaat, er niets Prikkelend mee opschoten.’ Martens’ tweede poging heeft meer succes: in het plantagedorp Lusanga – vroeger bekend als Tranen Leverville, naar William Lever, medeoprichter Na een vertoning in het Londense Tate Modern van Unilever – ontstaat een bezield kunste- had Martens een ingeving: ‘Ik zag daar overal naarscollectief dat een verzameling fraaie logo’s van Unilever, een belangrijke sponsor van sculpturen creëert. Martens laat de beelden Renzo Martens: het instituut. Dat was een aparte gewaarwor- reproduceren in chocola (een verwijzing naar ‘Daar sta ik ding: ik was kort daarvoor nog op een voorma- de plantageachtergrond van de kunstenaars) lige Unileverplantage in Congo geweest, waar en vervolgens worden ze tentoongesteld in dan met m’n de mensen voor een schijntje aan het werk zijn, New York. Het is deze tentoonstelling die idealen, niks en nu zag ik hier het bewijs dat westerse musea The New York Times ‘politiek problematisch’ voor elkaar rechtstreeks door die arbeid worden gefinan- noemt, en daardoor ‘de meest uitdagende te krijgen’ cierd. Ik besloot toen op zoek te gaan naar een expositie van het jaar’. manier om een deel van die winst terug te laten Het project roept inderdaad de nodige vragen vloeien naar waar hij vandaan kwam.’ op. Over auteurschap bijvoorbeeld: is het niet In White Cube zien we hoe Martens in 2012 naar méér een kunstwerk van Renzo Martens dan Congo trekt om een groep plantagearbeiders van de Congolese beeldhouwers? Is het niet aan te moedigen zelf kunst te gaan maken, vooral de prikkelende context – de chocola, die dan in het Westen kan worden verkocht. de afkomst van de makers – die het project zo De eerste poging mislukt echter faliekant: na interessant maakt? maandenlang hard werken wordt Martens door Martens wijst die suggestie resoluut van de de in Londen gevestigde plantage-eigenaar hand: ‘Je hebt die sculpturen niet in werke- weggestuurd. Dat valt hem zwaar, we zien hem lijkheid gezien, maar ze zijn echt fenomenaal, in tranen uitbarsten. Het is een ongemakkelijk vergis je niet. Natuurlijk is het een project waar moment in de film: enerzijds is Martens’ frus- verschillende partijen aan hebben meegewerkt, tratie heel begrijpelijk, anderzijds voelt de aan- en daar ben ik er een van, maar niet de belang- dacht voor zijn leed wat misplaatst, omdat het rijkste. En die show is ook maar één onderdeel niet opweegt tegen het leed van de Congolezen. van een breder economisch-maatschappelijk Martens begrijpt dat ongemak: ‘Uiteraard ben project. Ik heb geholpen dat op de rails te zet- ik me bewust van het beeld van de white savior, ten, maar speel intussen een steeds minder grote die de dingen wel even recht zal komen zetten rol. Er staat nu een groot museum in Lusanga, de in Afrika. Maar mede daarom vond ik dat die White Cube waar de film naar is vernoemd. Het scène erin moest. Voor mij was dit een belang- land daaromheen wordt met de opbrengst van rijk leermoment – daar sta ik dan met m’n ide- de kunst teruggekocht, akker voor akker, en ver- alen, niks voor elkaar te krijgen. Het heeft iets anderd in ecologische voedselbossen. Dankzij symbolisch: ik vertegenwoordig op dat moment kunst wordt de realiteit omgedraaid.’

international documentary film festival amsterdam 13 The New Gospel

Jezus als maar ook grond waar Afrikaanse migranten voor nog geen vier euro per uur in de brandende zon tomaten staan te plukken. Toen Rau ontdekte hoe deze mensen in krotjes zonder water of elektri- vluchteling citeit leefden, besloot hij Jezus en zijn discipelen hier te rekruteren. Hun strijd voor een waardig, menselijk bestaan paste zijns inziens goed in de evangelische gedachte. De controversiële regisseur Milo Rau Omdat Rau zich probeerde voor te stellen hoe verplaatst in The New Gospel het Jezus vandaag de dag zou handelen, pakte hij de Bijbel er nog eens bij. Een passage uit Mattheüs lijdensverhaal van Jezus naar Afrikaanse 5:17 trof hem in het bijzonder: Meent niet, dat Ik migranten in Italië, en combineert zo gekomen ben om de wet of de profeten te ontbin- kunst en activisme. den; Ik ben niet gekomen om ze te ontbinden, maar om ze te vervullen. Jezus wees er hiermee op dat de wet weliswaar klopte, maar dat de praktijk te wensen over liet. Zoals ook anno 2020 de omstan- Door et was een opzienbarende annonce digheden van vluchtelingen onwettig zijn – en KATJA DE BRUIN onder het kopje ‘Evenementen’ in een er desondanks niets tegen gebeurt. Vanuit die H Vlaamse krant: ‘Vecht u voor uw overtui- gedachte maakte Rau zijn film, die hij zelf een gingen? Voor God? Vocht u voor is, voor andere ‘utopische documentaire’ noemt. religies? [email protected]’. Het idee om in zijn voorstelling Lam Gods een is-strijder op het Kitsch podium te zetten kwam van Milo Rau: de artistiek De bekende elementen uit het lijdensverhaal leider van ntgent, over wie in de internationale verhuisde hij naar het hier en nu. De intocht van pers al jaren uitsluitend in superlatieven wordt Jezus en zijn volgelingen in Jeruzalem werd een bericht. Dat de Zwitser Rau de controverse niet protestmars door Matera, de verwoesting van de schuwt, blijkt opnieuw uit zijn film The New tempel werd een geplunderde supermarkt. Zo Gospel, waarin hij het lijdensverhaal van Jezus combineert Rau kunst en activisme in een portret verplaatst naar hedendaags Italië en de rollen van het moderne Europa, waarin hij thema’s als laat invullen door Afrikaanse migranten. globalisering, immigratie, uitbuiting en racisme aansnijdt. Vier euro per uur Er is één cruciaal element dat ontbreekt in zijn The New Gospel is opgenomen in Matera, waar utopische Passieverhaal: de Wederopstanding. Pasolini zijn beroemde film Il Vangelo secondo Rau heeft ervoor gekozen die scène achterwege Matteo opnam, en Mel Gibson The Passion of te laten. In een interview met The New York Times the Christ. Gewijde grond dus voor filmmakers, zegt hij dat hij dat te kitscherig vond.

14 Nee, ik haal geen koffie voor je!

‘9 to 5’: iedereen zingt het nummer van door Jane Fonda werd opgemerkt en verfilmd in de Dolly Parton mee, sommigen zagen ook de comedy 9 to 5 (1980), met de bekende titelsong van film uit 1980. Maar wie kent nog de baan- Dolly Parton. Ironisch genoeg ging het na dit Hollywoodsucces brekende Amerikaanse vrouwenactiegroep juist bergafwaarts met 9 to 5. Om echt iets voor uit de jaren zeventig, die de oorsprong was elkaar te krijgen, moest de actiegroep een vakbond van zowel het lied als de film? worden. Maar door de rechtste wind die vanaf de komst van president Reagan door Amerika waaide, werden vakbonden keihard aangepakt. Ook de oprukkende automatisering speelde een rol: steeds Door e documentaire 9 to 5: The Story of a minder vrouwen werkten als typiste of secretaresse – CECILE ELFFERS Movement begint met een prachtig vin- de grootste doelgroep van 9 to 5. D tage reclamefilmpje uit 1961, vol kleurrijk Hoe dan ook is 9 to 5: The Story of a Movement een geklede sixtiesvrouwen. ‘As a secretary, you need sprankelend eerbetoon aan deze beweging, die een to be the best you can be!’ klinkt de wervende groep vrouwen bereikte die zichzelf niet als femi- voice-over. ‘So Patty worked harder, and now she nist of activist zag, maar die wél helemaal klaar was types 110 words per minute.’ met het dagelijkse onrecht op de werkvloer. Zoals Het filmpje stelt het leven van een secretaresse onderbetaling, seksuele intimidatie, nul promo- voor als de droom van elk meisje, maar met die tiekansen – en niet te vergeten het eeuwige koffie gedachte maakt 9 to 5 meteen korte metten. halen voor mannen die in hen een bediende zagen. Regisseur Julia Reichert haalt zelfs een - Het is ontroerend om deze vrouwen te zien vertel- fragment van stal, waarin über-secretaresse Joan len hoe 9 to 5 ze vleugels gaf. zegt: ‘He may act like he wants a secretary, but Een halve eeuw later blijkt 9 to 5 bovendien nog most of the time they’re looking for something in even relevant en inspirerend. Bijvoorbeeld in hoe between a mother and a waitress.’ de beweging ervoor zorgde dat ze zowel witte als 9 to 5: The Story of a Movement portretteert de zwarte vrouwen bereikte. Of in hoe ze vrouwen die activistische kantoorvrouwenalliantie 9 to 5, die niet durfden te speechen toch zover kregen: ‘Dat kan in de jaren zeventig in Boston begon, zich ver- jij wél: verhef je stem, maak oogcontact! En loop niet

STEVEN BOGNAR spreidde over de Verenigde Staten en uiteindelijk meteen van het podium af als je klaar bent.’

9 to 5: The Story of a Movement

international documentary film festival amsterdam 15 American Utopia

Inmiddels is Talking Heads al bijna drie decen- nia ter ziele en dreef David Byrne’s solocarrière Tegengif van steeds verder weg van het grote publiek. Dat neemt niet weg dat hij al die jaren interessante projecten en samenwerkingen bleef initiëren. Maar dat hij weer zo prominent op het podium Spike en David zou staan, dat had niemand zien aankomen. Twee jaar geleden stond Byrne ineens op het hoofdpo- dium van Down The Rabbit Hole met een show Niemand minder dan Spike Lee tekende waar je mond van openviel: zo slim, zo origineel, voor American Utopia: de nieuwe opnieuw zo’n interessante twist aan wat een rock- concertfilm van David Byrne en bij voor- concert kan zijn. De muzikanten – allemaal in het baat een hoogtepunt onder de muziek­ grijs – leken zich volkomen vrij over het podium documentaires op IDFA 2020. te bewegen, en tegelijk was alles weer perfect uitgedacht. En Byrne had een boodschap, een mantra tegen de gespleten maatschappij waarin hij leeft. De sleutelsong op zijn nieuwste album: Door e beste concertfilm aller tijden? Ook ‘Everybody’s Coming To My House’, een tegengif ATZE DE VRIEZE daar is een canon van. The Last Waltz van tegen de Trumpiaanse drang de Amerikaanse DThe Band wordt vaak genoemd, of Sign Droom alleen voor wit Amerika op te eisen. Na O’ The Time van Prince. Maar in geen enkel lijstje zijn wereldtour streek Byrne met zijn magistrale ontbreekt Stop Making Sense, de film uit 1984 van show neer op Broadway, waar hij – tot de coro- de Amerikaanse band Talking Heads. na-epidemie – avond aan avond zijn ‘reasons to De band rond David Byrne ontstond eind jaren be cheerful’ predikte. zeventig in de punkscene van New York, maar Kan dat net zo spectaculair vastgelegd worden als ontpopte zich al snel tot een visionaire artpop- Stop Making Sense destijds? Daarvoor schakelde Stop Making Sense band. Dat zat hem ook in de manier waarop de Byrne niemand minder dan Spike Lee in. Hiermee band op het podium stond: is American Utopia een niet te missen film op in pakken en met decors. idfa. Stop Making Sense is een Verder op het muziekprogramma van idfa 2020: kunstzinnige film waarin We Are the Thousand, een feelgoodfilm over een over elk detail nagedacht fan die duizend muzikanten bij elkaar brengt is. Van een trio is de band om rockband Foo Fighters naar het Italiaanse doorgegroeid naar een stadje Cesena te lokken; Zappa, uiteraard over veelkoppige theatrale erva- rockicoon Frank Zappa; Rumba Rules, New ring, waarin punk en new Genealogies, een rauw document over Congolese wave samen komen met rumba en tot slot Atardi, het verhaal van de funk en Afrikaanse muziek. Antilliaanse artiest Rudy Plaate.

16 East Side Galley, Berlijn, Michail Gorbatsjov achter het communistisch stuur DOLPH CANTRIJN / HOLLANDSE HOOGTE

cratische ambtenarenapparaat dat destijds alle hervormingen tegenhield omdat het dan z’n pri- Hoe is het vileges zou kwijtraken. Gorbatsjov kreeg dus de schuld, staat er slecht op bij veel Russen en lijdt uiteraard onder deze reputatie. Hij slijt zijn laat- toch met ste dagen – zijn vrouw Raisa overleed in 1999 – in mineur in een voorstad van Moskou, bijgestaan door zijn huispersoneel. Gorbatsjov? Vitali Mansky, die de eerste jaren van president Poetin van nabij meemaakte en daarover in 2018 de documentaire Putin’s Witnesses maakte, wist In het Westen gevierd na de val van de belet te krijgen bij de hoogbejaarde Gorbatsjov, Muur, in Rusland verguisd vanwege het die vermoedelijk besefte dat dit de laatste kans einde van de Sovjet-Unie. In Gorbachev. was zijn negatieve imago in Rusland bij te scha- ven én het Westen voor te houden dat het hem Heaven blikt Michail Gorbatsjov (89) niet zomaar kan annexeren. behoedzaam terug op leven en werken. Looprek Gorbachev. Heaven is een kalm portret, waaruit Door e naam Gorbatsjov roept in het Westen blijkt dat Gorbatsjov een lange weg heeft afge- MAARTEN VAN BRACHT louter positieve associaties op. De van legd in het communistische machtsapparaat voor D een wijnvlek voorziene Sovjetleider die hij, gedwongen door de omstandigheden, als tijdens zijn bewind (1985-1991) met Reagan ging president wel hervormingen móést doorvoeren onderhandelen over het beëindigen van de wapen- in een ultieme poging de Sovjet-Unie te redden. wedloop, die in de Sovjet-Unie zijn perestrojka Een broze man – die zichzelf een socialist noemt en glasnost in gang zette, die ambtgenoot Erich en Lenin nog altijd als een god ziet – probeert in Honecker de socialistische broederkus gaf waar- enkelvoudige zinnen, met lange pauzes en stiltes, mee het einde van ddr en de val van de Muur werd zijn politieke erfenis veilig te stellen. ingeluid, die daarmee de Duitse hereniging moge- Mansky, die onbedoeld laat blijken hem te lijk maakte en die met geen mogelijkheid – het bewonderen, verlangt voorzichtig verantwoor- land zat economisch volledig aan de grond – kon ding, maar Gorbatsjov weigert fouten toe te verhinderen dat de Sovjet-Unie in zelfstandige geven of zich uit laten over het huidige Rusland, republieken uiteenviel en ophield te bestaan. alsof hij nog steeds iets te vrezen heeft. Wel denkt hij dat Rusland eens vrij en democratisch zal zijn. Reputatieschade Ooit een machthebber, nu een hulpbehoevende, In Rusland daarentegen wordt Gorbatsjov daar- aandoenlijke oude man, die zich uiterst moei- voor in toenemende mate persoonlijk verant- zaam met een looprek voortbeweegt. Op weg woordelijk gehouden, in plaats van het bureau- naar het einde.

international documentary film festival amsterdam 17 De FBI ontdekte dat King er niet één, maar een hele stoet aan minnaressen op nahield

Pollard. Daarin wordt blootgelegd hoe diep de haat tegen en angst voor zwarte Amerikanen in De FBI versus de fbi onder leiding van J. Edgar Hoover was. Geen middel werd onbenut gelaten om vuil op te vissen over de ‘staatsgevaarlijke’ dominee, en vuil de Droom bleek er genoeg. Martin Luther King, die door zijn aanhangers als een heilige werd vereerd, bleek namelijk een notoire schuinsmarcheerder. De Amerikaanse overheid Dankzij het ijverig zenderen van alle hotelkamers probeerde het leven van Martin waarin hij verbleef, ontdekte de fbi dat King er Luther King tot een hel te niet één, maar een hele stoet aan minnaressen op maken, zo laat MLK/FBI zien. nahield. Ontmaskerd Daarmee dachten de snode spionnen van J. Edgar Door p 21 november 1964 werd er een casset- Hoover meer dan voldoende munitie in handen KATJA DE BRUIN tebandje afgeleverd bij Coretta King. Ze te hebben om hem tot aftreden of, beter nog, tot Obeluisterde het, maar kon geen chocola suïcide te bewegen. De tapes met compromitte- maken van wat ze hoorde. De begeleidende brief rende opnames van zijn buitenechtelijke avon- liet echter weinig te raden over. Daarin werd de turen werden niet alleen bij zijn vrouw bezorgd, geadresseerde aangesproken als filthy, abnormal maar ook bij kerkelijk leiders en journalisten. De animal voor wie er maar één uitweg was om publieke vernedering zou zijn positie ondermij- te ontsnappen aan publieke vernedering. Die nen, maar het liep anders. geadresseerde was Coretta’s man, Martin Luther Het is nu moeilijk voorstelbaar, maar in die King, en de brief en de geluidsopnamen waren gouden tijden vond men het nog niet vanzelf- afkomstig van de fbi. sprekend dergelijk materiaal klakkeloos te publi- ceren. Dus lekte er niets uit over Kings escapades, Angst voor zwart Amerika en bleef hij onverminderd zijn strijd voeren. Anderhalf jaar eerder, op 28 augustus 1963, had MLK/FBI gaat niet over het overspel van de legen- King zijn legendarische speech gegeven tijdens darische dominee, maar over de ongekende de March on Freedom in Washington. Twee verbetenheid waarmee de fbi zijn leven tot een dagen later stuurde William Sullivan, chef bin- hel probeerde te maken. De druk op King was nenlandse inlichtingenoperaties van de fbi, een enorm; dat hij ondanks de permanente angst memo waarin hij King omschrijft als ‘the most ontmaskerd te worden overeind bleef, mag een dangerous Negro of the future in this Nation from godswonder heten. Pollard vertelt dit alles in the standpoint of communism’. een lange stroom archiefbeelden en interviews De jacht op King was geopend, zo blijkt uit de en bewaart in MLK/FBI de precaire balans tussen onthutsende documentaire MLK/FBI van Sam geschiedschrijving, sensatiezucht en activisme.

18 Elke maand wordt Sylvia tien jaar ouder

‘Gewone’ influencers zijn mooi en jong, of doen zo lang mogelijk alsof. Virtuele influencers – Influencen grootogige cgi-wezens die alleen op Instagram bestaan en bedacht zijn om producten aan de m/v te brengen – zijn uiteraard ook mooi en jong, en zullen dat uitentreuren blijven. En dan is er met rimpels Sylvia: de eerste virtuele influencer die ziender­ ogen veroudert. Ze is een bedenksel van kunstenaar Ziv Schneider, Sylvia, te zien op IDFA’s die met dit Instagramproject een vrolijk com- DocLab, is de enige virtuele mentaar geeft op ageism, schoonheidsidealen influencer die veroudert. en socialemedianormen. Elke maand wordt In rap tempo zelfs. Sylvia tien jaar ouder. Ze zal binnenkort zelfs doodgaan. Toevallig gebeurt dat net tijdens idfa, waar Sylvia gepresenteerd wordt op de DocLab- expositie en waar ook een live-event plaatsvindt dat het midden houdt tussen een feestelijk slotakkoord en een online begrafenis. Gelukkig door p het eerste gezicht lijkt Sylvia mis- zullen we ondanks haar sterfelijkheid altijd JANNA REINSMA schien een gewone influencer: ze Sylvia’s gedeeltelijk automatisch gegenereerde Oplaatst optimistische teksten op en daardoor soms wat absurde levenswijsheden Instagram over haar leven (pardon, journey) kunnen nalezen. Eentje voor bij het declutteren: bij foto’s van sexy yogaposes, kopjes koffie en ‘Een kamer vol persoonlijke ruimte maakt je niet minimalistische werkplekken. Ook deelt ze, altijd een mooier persoon.’ supereerlijk, haar existentiële twijfels. Toch is Sylvia er niet zomaar eentje. instagram.com/myfriendsylvia

international documentary film festival amsterdam 19 Nieuws krijgt de ruimte die het verdient Binnenkort ook op mobiel Ervaar de Digitale Editie op tablet.

De krant van vandaag met de voordelen van digitaal. Gratis voor abonnees en 100% advertentievrij.

volkskrant.nl/editie VPRO op IDFA 2020

EVENEMENTEN

Online VPRO Extra’s VPRO-PRODUCTIES OP IDFA Dit jaar op idfa helaas geen traditionele vpro Pre­ White Cube Renzo Martens (Enjoy Poverty) sti- view- en Reviewdag in Tuschinski, maar wél een serie muleert een groep Congolese plantagearbeiders avonden vpro Extra bij u thuis, online, op een vast om zelf kunst te maken. Met de opbrengsten tijdstip. Een selectie van de mooiste documentaires kunnen ze hun land terugkopen; ze bouwen ook van het festival, met een inleiding en/of een gesprek een museum waar naast eigen werk plek is voor met een speciale gast. vpro-leden krijgen korting. geroofde koloniale kunst. Regie: Renzo Martens, productie: Pieter van Huystee Film & TV, in copro- TELEVISIE EN RADIO ductie met de vpro. Geselecteerd voor de inter- nationale en de Nederlandse competitie op idfa. VPRO Mondo op IDFA De film is een van de online vpro Extra’s met na Zeven bulletins waarin Nadia Moussaid en afloop een nagesprek. Pieter van der Wielen samen met prominente Nederlanders de meest spraakmakende en ontroe- VPRO-AANKOPEN OP IDFA rende documentaires van idfa 2020 belichten. Met Welcome to Chechnya (David France, Verenig­ een focus op films over heden en verleden die een ­de Staten). Huiveringwekkende docu-thriller nieuw licht werpen op de vragen van deze tijd. over ltgbtq+’ers uit Tsjetsjenië die hun leven 18 t/m 26 nov, NPO 2, ca. 22.10-22.18 uur niet zeker zijn. 27 november op NPO 2; de overige aankopen Nooit Meer Slapen zullen in 2021 op tv komen Presentatoren Pieter van der Wielen en Liesbeth Staats praten een uur lang met makers over hun Bitter Love (Jerzy Stadkowski, Zweden/Finland/ idfa-film; op 26 november is dat Renzo Martens Polen). Romantiek op de Wolga, waar op een (White Cube). Nooit Meer Slapen is iedere werkdag cruiseschip jong en oud op zoek gaan naar een te beluisteren op npo Radio 1, van 0.00-01.00 uur, nieuwe liefde. maar ook via vpro.nl/nooitmeerslapen en alle bekende podcastapps. A Thousand Cuts (Ramona S. Diaz, Verenigde Staten). Maria Ressa is hoofdredacteur van een ONLINE online nieuwsdienst in de Filipijnen en durft het als een van de weinigen op te nemen tegen presi- VPRO.NL EN 2DOC.NL dent Duterte. Vpro.nl/idfa en 2Doc.nl staan twee weken lang in het teken van idfa met een overzicht van alle uit- The Game (Roman Hodel, Zwitserland). zendingen, interviews, tips en artikelen rond het Deze korte film over een voetbalwedstrijd van- festival. uit het perspectief van een arbiter laat zien dat Voor vertoningsdata, scheidsrechteren topsport is. zie idfa.nl

The Game (2020) van Roman Hodel

international documentary film festival amsterdam 21 Hoe ziet IDFA er dit jaar uit?

Van 18 november tot en met 6 december viert IDFA de documentaire cinema: niet alleen in Amsterdam en online, maar ook in filmtheaters door heel Nederland.

anwege de beperkte capaciteit in de Kaartverkoop theaters zal idfa grotendeels online De kaartverkoop start op donderdag 12 novem- Vplaatsvinden. Op vaste tijden vertoont ber. Let op! Kaarten voor voorstellingen zijn dit idfa in een online cinema op idfa.nl meer dan jaar alleen online te koop. Er zijn dus geen fysieke 200 films en nieuwe mediaprojecten. Alle online kassa’s. Vrienden van idfa krijgen voorrang en vertoningen worden geïntroduceerd door idfa’s kunnen al vanaf maandag 9 november kaarten programmeurs. Na een aantal films zijn er Doc kopen. Wil je vriend van idfa worden? Ga dan Talks – verdiepende interviews met de filmmakers naar idfa.nl/wordvriend – of een kortere Q & A, waar het mogelijk is om live online vragen te stellen aan de filmmaker of Zo koop je tickets hoofdpersoon. 1 Ga naar www.idfa.nl en log in met je MyIDFA- account of maak een nieuw account aan. Wil je toch naar het theater? In Amsterdam kun 2 Ga in het menu naar ‘Programma per dag’ je in Eye en Pathé Tuschinski een van de ruim 150 of naar ‘Programma A-Z’, selecteer de titel of premières bijwonen. Verder vindt in een select evenement van je keuze en koop met iDeal of aantal theaters in Amsterdam en de rest van creditcard een ticket voor een voorstelling in Nederland idfa Extended plaats: een ijzersterke een van onze filmzalen of online cinema’s. selectie van zes maatschappelijk urgente en 3 Na betaling ontvang je een bevestiging per cinematografisch interessante films, waaronder mail en wordt je ticket toegevoegd aan je idfa’s openingsfilm. Kaarten voor idfa Extended MyIDFA-account. zijn te koop bij de theaters zelf. 4 Bij een bezoek aan een filmtheater toon je Kijk op idfa.nl/extended voor een theater bij jou het ticket op je smartphone of je print het uit. in de buurt. Voor een online filmvertoning ga je naar idfa. nl waar, nadat je bent ingelogd met je MyIDFA- Als de coronamaatregelen nog meer worden aan- account, je film klaarstaat op de homepage. Songs of Repression gescherpt, zal idfa helemaal online gaan. Houd De virtuele bioscoopzaal is een half uur voor (2020) van Marianne voor het laatste nieuws de website in de gaten of aanvangstijd open. Hougen-Moraga en abonneer je op de nieuwsbrief Estephan Wagner (idfa.nl/nieuwsbrief). Persoonlijk MyIDFA-account De voordelen van een persoonlijk account op idfa.nl: • Een overzicht van je favoriete films • Een overzicht van je tickets voor voorstellingen in de bioscopen en virtuele zalen.

Helpdesk Voor vragen over tickets en overige hulp kun je dit jaar vanaf 9 november terecht op de website via een livechat. Veel gestelde vragen vind je nu al op idfa.nl/faq.

Bezoekersinfo Idfa volgt nauwgezet de van overheidswege opge- legde coronamaatregelen. Zodra de situatie veran- dert, passen we de informatie op de website aan bij idfa.nl/bezoekersinfo.

22 Club IDClubFA IDFA PartnersPartners van van ID FIDAFA ABN AMROABN BankAMRO NV, Bank NV, Allen & AllenOvery, & Overy, Artsen zonderArtsen zonderGrenzen, Grenzen, PremiumPremium Partner Partner BlinkLaneBlinkLane Consulting, Consulting, deBreij,deBreij, Houthoff, Houthoff, JBR, JBR, Jean MineurJean MineurMediavision, Mediavision, Le PooleLe Bekema, Poole Bekema, Loyens Loyens& Loeff, & PwC, Loeff, PwC, Rotaform,Rotaform, Uitgeefhuis Uitgeefhuis Nieuw AmsterdamNieuw Amsterdam HoofHoodpartnersfdpartners en Van enTunen Van +Tunen Partners. + Partners.

DonateursDonateurs AVROTROS,AVROTROS, Better Places, Better Places, BNNVARA,BNNVARA, Dutch CORE, Dutch CORE, EOdocs,EOdocs, Eye International, Eye International, GermanGerman Films, Goethe-Institut, Films, Goethe-Institut, Institut InstitutFrançais Français des Pays-Bas, des Pays-Bas, Istituto IstitutoLuce - Cinecittà,Luce - Cinecittà, KRO-NCRV,KRO-NCRV, LaScam, LaScam, PartnersPartners Lutfia RabbaniLutfia Rabbani Foundation, Foundation, OUTtv, OUTtv,Samen SamenTussen Tussen Amstel Amstelen IJ, Stichting en IJ, Stichting Zabawas Zabawas en Vlaamsen VlaamsAudiovisueel Audiovisueel Fonds. Fonds.

SuppliersSuppliers Alvero, Alvero,Arti et Amicitiae, Arti et Amicitiae, Avenu Media,Avenu Media,Beam Systems, Beam Systems, SubsidiëntenSubsidiënten & fondsen & fondsen De Balie,De DeLaMar Balie, DeLaMar Theater, Theater, Eden HotelsEden Amsterdam,Hotels Amsterdam, Event Engineers,Event Engineers, Eye, Eye, FedEx Express,FedEx Express, Filmtechniek Filmtechniek BV, BV, Fiona Online,Fiona Online,Hapeco, Hapeco, Het Ketelhuis,Het Ketelhuis, INDYVIDEO, INDYVIDEO, inVisioninVision Subtitling, Subtitling, Jaguar Nederland,Jaguar Nederland, KoninklijkKoninklijk Theater Theater Carré, Carré, Kriterion,Kriterion, MacBike, MacBike, Mausolos, Mausolos, MercureMercure Amsterdam Amsterdam Centre CentreCanal District, Canal District, Oberon,Oberon, Prinsengracht Prinsengracht Hotel, Hotel, IDFAcademyIDFAcademy wordt wordt Rex International,Rex International, Rialto, Rialto, mogelijkmogelijk gemaakt gemaakt door door StichtingStichting Audiovisuele Audiovisuele Toegankelijkheid,Toegankelijkheid, Tolhuistuin, Tolhuistuin, IDFAcademyIDFAcademy & NPO- &f NPO-onds fWondsorkshop Workshop / ZappDoc / ZappDoc LAB w LABordt wordt UniglobeUniglobe Perfect PerfectTravel, Travel, mogelijkmogelijk gemaakt gemaakt door door VBVB Cultuurautomatisering,VBVB Cultuurautomatisering, Vlaams VlaamsCultuurhuis Cultuurhuis de Brakkede BrakkeGrond Grond en het Volkshotel.en het Volkshotel.

IDFA DocLabIDFA DocLab wordt wordt mogelijkmogelijk gemaakt gemaakt door door CreativeCreative Partner Partner

IDFA DocLabIDFA DocLab Research Research Collaborations Collaborations DistributieDistributie festival f estivaltrailer trailer Jean MineurJean MineurMediavision Mediavision ARTIS-Planetarium,ARTIS-Planetarium, POPKRAFT, POPKRAFT, CreativeXR, CreativeXR, Diversion Diversion cinema, cinema, Het Nieuwe Het Nieuwe Instituut, Instituut, HTC VIVE,HTC TheVIVE, Immersive The Immersive Storytelling Storytelling Studio Studio (National (National Theatre) Theatre) en Tolhuistuin. en Tolhuistuin. IDFA bedanktIDFA bedankt

IDFA ForumIDFA Forum wordt wmogelijkordt mogelijk gemaakt gemaakt door door

IDFA BerthaIDFA Bertha Fund wFundordt wordt mogelijkmogelijk gemaakt gemaakt door door 23 23

international documentary film festival amsterdam 23 Uw vriendschap telt!

Voorkom dat Human verdwijnt. Omroep voor ruimdenkers.

Word nu vriend. Het is erop of eronder. human.nl/ wordvriend vanaf 63 ct per maand

Bent u al vriend? Check het op human.nl/wordvriend

Human-VPRO-IDFA-Bijlage-v2.indd 1 16-10-20 16:03