Gitarzysta 4/2011 Co Na CD? Spis Zawartości Płyty Znajdziesz Na S

Wejście Wejście

Wyobraźnia, błędy i entuzjazm

uzyka w całym swym bogactwie i złożoności nieustannie podlega bezlitosnym podziałom na gatunki, podgatunki czy style. Już sama aktywność w dziedzinie wymyślania nowych nazw dla Mposzczególnych szufladek zasługuje na uznanie i może być traktowana jak pewnego rodzaju kategoria sztuki. Choć tej tendencji trudno odmówić przydatności (w końcu kategoryzacja nie jest niczym złym, o ile tylko stosuje się ją z rozmysłem), to niekiedy bywa ona irytująca. W Gitarzyście sprawę załatwiliśmy w sposób prosty, a nawet – mówiąc kolokwialnie – prostacki, za to sku- teczny i wygodny (przynajmniej dla nas...). Otóż po prostu zamiast dzielić muzykę na składowe i doszukiwać się w niej cząstek elementarnych, wszystko, o czym piszemy, określamy mianem muzyki gitarowej. I po sprawie. Owszem, wspominamy o bluesie, jazzie i innych takich, szczególnie gdy oddajemy głos redaktorom odpowiedzialnym za warsztaty tematyczne, jednak w odniesieniu do całości wszelkie przejawy twór- czej aktywności traktujemy w kategoriach muzyki gitarowej, i to bezlitośnie. Gitara to nasza mantra, a to, że ma ona wiele obliczy, to już inna kwestia. O praktycznej przydatności takiego podejścia przekonaliśmy się już nie jeden raz, pisząc o artystach raczej niekojarzonych z naszym ulubionym instrumentem. Przykładem może być Michael Jackson (Gitarzysta 12/2008). Tak, tak... również na jego twórczość można spojrzeć z perspektywy gitarzysty. Nie jest to żadne nadużycie, tylko proste stwier- Co nowego? dzenie faktu, iż gitara była przez lata obecna także w jego twórczości. Nietrudno zauważyć, że muzyka w całej swej złożoności jest po prostu nieograniczona. W tym wydaniu Gitarzysty Zbigniew Hoł- wprowadziliśmy kilka zmian: dys (s. 28) powiedział wprost, że muzyka nie ma reguł. Bardzo inspirujące są też jego słowa dotyczące roli gitary w procesie tworzenia muzyki: Dla mnie muzyka jest formą sztuki, a gitara jest pędzlem. Jest jak ✱ Layout Nasz magazyn doczekał się zmiany dla pisarza pióro czy klawiatura. Co z tego, że na przykład będzie pisał niezwykle szybko. To się ma nijak szaty graficznej. Mamy nadzieję, do tego, co jest treścią książki. Treścią książki jest wyobraźnia. A zatem wyobraźnia to coś, co szczególnie że nowy layout przyczyni się do warto pielęgnować. Zbigniew Hołdys stwierdził też, że człowiek, który gra, przenosi się do innego świa- zwiększania czytelności pisma. ta, i to jest zawsze lepszy świat. A czy ten lepszy świat jest miejscem, w którym nie popełnia się błędów? ✱ QR Code Ależ nie, tam można popełniać błędy, i to nie tylko bezkarnie, ale z korzyścią dla nas samych. Jak to Pod nazwą QR Code kryje się dwu- możliwe? ( ) wyznał: Każda nuta, którą w danej chwili grasz, może spowodować zmia- wymiarowy kod graficzny umożli- Bill Frisell s. 34 wiający zapis informacji w postaci nę tonacji. Tak właśnie jest ze mną – w jednej chwili gram w skali doryckiej, a za chwilę w innej... Być znaków alfanumerycznych. Do może nie brzmi to zbyt odkrywczo, jednak artysta po chwili dodał coś, nad czym warto się zastanowić odczytania kodu wystarczy telefon komórkowy wyposażony w aparat głębiej, szczególnie wtedy, gdy gitara nie chce nas słuchać: Błędy mogą okazać się też błogosławieństwem. fotograficzny, na którym zainsta- Czasami celowo gram coś inaczej, żeby zobaczyć, co z tego wyjdzie. W ten sposób można odkrywać nowe lowano specjalny czytnik kodów. fascynujące dźwięki. Błąd popełniony przez przypadek niekiedy może pomóc nam odkryć coś nowego, coś, Popularnym zastosowaniem kodów tego typu jest przechowywanie o czym nie mieliśmy pojęcia. adresów URL stron internetowych, Podczas tegorocznych targów The NAMM Show miałem okazję porozmawiać z Frankiem Gambale które można odwiedzić bezpośred- ( ), dla którego definicja sukcesu wygląda tak: to stan, w którym znajduje się człowiek robiący to, co nio w telefonie komórkowym bez s. 18 potrzeby wprowadzania adresów sprawia mu przyjemność. Nie ulegało przy tym wątpliwości, że ten facet rzeczywiście cieszy się z tego, za pomocą klawiatury. Więcej co robi w życiu. Muzyk dodał, że najważniejszą kwestią, i to niezależnie od wszelkich okoliczności, jest informacji: 2url.pl/QRCo. entuzjazm. Jeśli nie posiadasz go w sobie w wystarczającym stopniu, to rano nie masz powodu, aby wstać ✱ Numery ścieżek CD z łóżka. Tak po prostu. Swoją drogą entuzjazm to piękne słowo, szczególnie gdy wypowiada je z pasją Od tego numeru przy testach, gitarzysta tej klasy co Frank Gambale. warsztatach, transkrypcjach oraz wszystkich materiałach uzupełnio- Z kolei Lee Ritenour (s. 38) przyznał: Kocham gitarę, a najbardziej fascynuje mnie to, że ciągle zmienia nych nagraniami audio znajdziecie się sposób gry na niej i że ten instrument cały czas się rozwija. Patrząc na współczesny obraz gitary, trud- numery ścieżek audio, dzięki któ- no oprzeć się pokusie ujęcia jej rozwoju w trzech słowach będących tytułem tego tekstu, czyli: wyobraź- rym odnalezienie odpowiedniego nagrania będzie łatwiejsze. nia, błędy i entuzjazm. Wyobraźnia sprawia, że powstaje nowa materia dźwiękowa, błędy są impulsem do poszukiwania nowych szlaków, natomiast entuzjazm nadaje całości odpowiedniej energii. Życzę Wam ✱ CD-Audio Dla ułatwienia płyta CD jest teraz wszystkich tych trzech elementów, a szczególnie pozbycia się obaw przed błędami, które są po pierwsze przygotowywana w formacie nieuchronne, a po drugie – inspirujące, o ile pozwolicie im takimi być. CD-Audio i nie zawiera części binarnej. Wszystkie podkłady do ćwiczeń i transkrypcji są dostępne Sławomir Sobczak jako standardowe ślady audio. redaktor naczelny

Gitarzysta  kwiecień 2011 3 Spis treści Gitarzysta 4/2011 Co na CD? Spis zawartości płyty znajdziesz na s. 130

48 18 Warsztat gitarzysty

13 Ćwiczymy słuch w tonacji C-moll 26 Warsztat Frank Gambale 85 Wyjaśnienie notacji 86 Transkrypcja Breakout Rzeka dzieciństwa 95 Transkrypcja Marek Gliniecki Chasing You Wywiady 103 Zagrywka miesiąca 103 Zagraj jak... Jacques Stotzem 12 Robert Chmielewski 106 Warsztat Akustyk 18 Frank Gambale 108 Warsztat Blues Ten wszechstronnie wykształcony 110 Warsztat Funky i utalentowany artysta opowiada Relacje 112 Warsztat Jazz-rock o swoim nowym sprzęcie, ostatniej 114 Warsztat Jazz płycie i oczywiście o technice 48 Fender, Corona, Kalifornia 116 Warsztat Metal 28 Zbigniew Hołdys 52 The NAMM Show 2011, cz. 2 Ze Zbigniewem Hołdysem rozmawia- Prezentacje my między innymi o najbliższych kon- Porady certach, nowej płycie oraz poglądach 14 Sickbag muzycznych 14 Porada miesiąca 14 Insecure 34 Bill Frisell 60 Menedżera pilnie zatrudnię Osiągnięcia Billa Frisella w dziedzinie 82 Forum Stałe rubryki gitary jazzowej są nie do przece- 83 Lutnik nienia, jednak tym razem artysta 3 Wejście zaskoczył nie tylko nas, ale chyba też Strefa sprzętu 4 Spis treści samego siebie... Szczegóły w tekście 6 Mixtura 38 Lee Ritenour 14 Sprzęt gitarzysty: John McLaughlin 16 Prenumerata i konkurs Ten artysta jest jednym z najpopu- 66 Music Man Reflex 102 Witryna Klubu AVT larniejszych gitarzystów sesyjnych gitara elektryczna 118 Przewodnik kupującego gitarzysty na świecie. Jaka jest tajemnica jego 68 Fender Mustang III 123 Reklamy modułowe sukcesu? Otóż po prostu postawił on wzmacniacz typu combo 124 Wykaz artystów, zespołów i trans- na wszechstronność 72 Line 6 POD HD300 krypcji 44 Wojtek Cugowski procesor efektów 127 Prenumerata Jak sam przyznaje, od kiedy ojciec 76 Blackstar HT-Reverb, HT-Delay, 128 Za miesiąc kupił mu pierwszą gitarę akustyczną, HT-Modulation 130 Spis zawartości CD jest to jego ukochany instrument. efekty podłogowe 130 Wykaz reklam, firm i sklepów Bardzo lubi grać i cieszy się, że może 78 DigiTech JamMan Delay 131 Magazyn Basista łączyć swoją wielką pasję z zawodem efekt podłogowy 157 E-prenumerata

4 Gitarzysta  kwiecień 2011 Gitarzysta  kwiecień 2011 5 Mixtura Nowości sprzętowe

Gibson Les Paul Studio Gothic Morte Od wprowadzenia w roku 1983 model Les Paul Studio zjednał sobie wierną rzeszę zwolenników, a to za sprawą rewelacyjnego stosunku możli- wości do ceny. Żadnych zbędnych wodotrysków, ozdób czy ekstrawagancji – sama esencja Les Paula. Najnowsza odsłona idzie tym właśnie tropem, dodając do znanego nam designu kilka smakowitych detali. Sercem modelu Gothic Morte są dwa firmowe, aktywne humbuckery GEM (Gibson Electronics Manufacturing). Kon- strukcyjnie wzorowane są na słynnym pickupie W skrócie Scott Ian na urlopie Ibanez RG Premium P.A.F. – mają magnesy AlNiCo II i drut Enamel Gitarzysta grupy Anthrax 42 AWG. Korpus to oczywiście trademarko- oświadczył, że z powodu ciąży – nowa seria we połączenie mahoniu i klonowego topu. swojej żony nie będzie mógł wziąć udziału w części koncertów Gitary Ibanez są często doceniane za ich niezwy- Specjalnie zaprojektowane komory rezonan- grupy Anthrax zaplanowanych kłą grywalność i perfekcyjne wykonanie. W tym sowe mają udoskonalić rezonans korpusu, na nadchodzące wakacje. Muzyk roku producent wprowadził nową linię pod nazwą a także zmniejszyć jego wagę. Mahoniowy opuści występy, które odbędą się w dniach 2-16 lipca br. w Europie. Premium, charakteryzującą się ponadprzeciętnym gryf ma profil rodem z lat 50. Nowinką Scotta Iana zastąpi Andreas Kisser wykonaniem w przystępnej cenie. Do produkcji jest tutaj jednak pozbawiona markerów z Sepultury. instrumentów wykorzystuje się wyłącznie wyselek- podstrunnica wykonana z afrykańskiego www.anthrax.com cjonowane materiały przy jednoczesnej dbałości o drewna obeche, które jest alternatywą Kulick i Corabi każdy szczegół. Każda gitara przechodzi szczegółową hebanu. Uzupełnieniem nitrocelulozowe- Już 12 kwietnia we wrocławskim klubie Nietota wystąpi w wersji kontrolę jakości po to, aby do klienta trafiało gitaro- go wykończenia w kolorze Satin Ebony jest unplugged na jedynym koncercie we dzieło sztuki. W ofercie mamy do wyboru dwa osprzęt w kolorze czarnym. Całość prezentuje w Polsce niecodzienny duet: wo- modele gitar elektrycznych: RG870QMZ (z klonową się niezwykle klimatycznie. kalista Mötley Crüe John Corabi i gitarzysta Kiss – Bruce Kulick. płytą wierzchnią) oraz RG870Z. Gryf typu Wizard www.gibson.com To wyjątkowe wydarzenie za- złożono z pięciu części klonu/orzecha i uzbrojono DYSTRYBUTOR: Lauda-Audio wdzięczamy inicjatywie polskich tytanowym wzmocnieniem KTS. Główka w kolorze tel. 58-555-06-60, www.lauda-audio.pl fanów obu artystów. Gratulujemy determinacji i zapraszamy na korpusu nosi logo Ibanez Premium. W modelu QMZ  więcej informacji (pomoc na s. 3) koncert. www.kiss-polska.com na lipowy korpus nałożono top z klonu falistego. Wykorzystany tu mostek to Edge-Zero II – całkowi- cie nowa konstrukcja, która od roku 2011 zastępuje Dunlop Tortex TIII Edge III. Przetworniki CAP VM zostały specjalnie zaprojektowane dla serii Premium – mają uzwo- Dunlop świętuje trzydziestolecie kostek Tortex, wprowadzając jenie cewek z miedzi beztlenowej. W komplecie z tej okazji nowy model: TIII. Jest to naturalny mariaż najpopu- znajduje się case Ibanez Premium. Dostępne kolory larniejszych kształtów, tj. standardowego i Jazz III. Uzyskano modelu RDT (Red Desert, na zdjęciu), BI (Black Ice), dzięki temu optymalne połączenie siły (większa powierzch- HVV (High Voltage Violet). Dostępne kolory modelu nia) z precyzją (słynna, ostra końcówka jazzowego modelu). RG870Z: BK (Black, na zdjęciu), LB (Laser Blue). Piórka Dunlop Tortex TIII dostępne są w następujących www.ibanez.com rozmiarach: 0,50 mm, 0,60 mm, 0,73 mm, DYSTRYBUTOR: Interton 0,88 mm, 1,0 mm oraz 1,14 mm. tel. 58-660-96-40 www.jimdunlop.com www.interton.com.pl DYSTRYBUTOR: Music Dealer więcej informacji tel. 81-745-06-04, www.musicdealer.com.pl  (pomoc na s. 3)  więcej informacji (pomoc na s. 3)

Gitarzysta Periphery endorserem Mayonesa Misha Mansoor, znany fanom gatunku prezentowanego przez zespół Periphery jako Bulb, zaczyna używać gitar produkowanych w Polsce. Periphery pochodzące z Waszyngtonu jest jednym z naj- świeższych progresywnych zespołów metalowych ostatnich lat. Polirytmiczne zagrywki perkusyjne, wpadające w ucho zagrywki i miażdżące rytmiczne gitary to najbardziej rozpoznawalne elementy ich utworów, które śmiało można podać za przykład ciągle rozwijającej się muzyki metalowej. Bulb, jeden z gitarzystów grupy, postanowił zmienić swoje gitary na wiosła pochodzące z polskiej firmy Mayones. Zostały dla niego przygotowane dwie wersje modelu Regius: 6-strunowy w wykończe- niu Gothic oraz 7-strunowa wersja w wykończeniu Blue Denim. Oba Regiusy wyposażono w sety brytyjskich przystawek Bare Knuckle charakteryzujących się bardzo selektywnym tonem. Podstrunnicę opatrzono luminescencyjnymi kropkami, aby Misha nie pogubił się na mniej oświetlonych scenach. PRODUCENT: Gitary Mayones, tel. 58-343-07-83, www.mayones.pl  więcej informacji (pomoc na s. 3)

6 Gitarzysta  kwiecień 2011 Tomasz „Yony” Jońca endorserem Eleven Rack Z przyjemnością informujemy, że oficjalnym endorserem Eleven Racka został Tomasz „Yony” Jońca, warszawski gitarzysta metalowy, założyciel Rootwater, członek zespołu Licorea obecnie współpracujący z grupą Obscu- re Sphinx. Yony od lat znany jest jako pasjonat niskich strojeń i propagator idei ERG (Extended Range Guitars), w związku z czym potrzebował urządze- nia, które w pełni odda charakter lampowego wzmacniacza, a jednocześnie poradzi sobie bez problemu z 8-strunową gitarą czy barytonami strojonymi do fis. Stąd naturalną konsekwencją był wybór symulatora cyfrowego. Jego wybór padł na Eleven Rack, który zagwarantował najlepsze brzmienie koncertowe dla zespołu grającego ciężkie odmiany muzyki. Eleven Rack daje możliwość korzystania z wysokiej jakości emulacji brzmień klasycznych wzmacniaczy gitarowych, efektów, popularnych stompboxów, kolumn głośnikowych oraz mikrofonów. Ale to nie wszystko, bo po podłączeniu urządzenia do komputera, dzięki znajdującemu się w zestawie oprogra- mowaniu ProTools LE, uzyskujemy wysokiej jakości interfejs audio, który obsługuje jednocześnie do ośmiu kanałów wejść (mikrofon z phantomem +48 V, wejście gitarowe, dwa wejścia liniowe, cztery wejścia cyfrowe: dwa AES/EBU i dwa SPDIF) oraz wejścia i wyjścia MIDI, a dzięki wbudowanemu podwójnemu DSP latencja jest zerowa! www.avid.com DYSTRYBUTOR: DigiPark tel. 22-851-00-01, www.digipark.pl  więcej informacji (pomoc na s. 3)

Gator Extreme r e klama W ofercie polskiego dystrybutora marki, firmy Music Info, pojawiła się seria Extreme pokrowców i futerałów stworzona specjalnie dla posiada- czy gitar o nietypowych kształtach. Pewnie niejeden z Was, posiadający drapieżnego Explorera czy agresywną „V”, spotkał się kiedyś z problemem bezpiecznego transportu swojego wiosła. O idealnie dopasowane futerały zawsze było ciężko, a profesjonalne case'y były dość drogie. Firma Gator postanowiła wyjść naprzeciw oczekiwaniom i stworzyła bardzo bogatą serię Extreme specjalnie dla muzyków posiadających instrumenty o radykalnych i niestandardowych kształtach. Zarówno pokrowce, jak i futerały z tej serii pasują do wszystkich nietypowych wioseł, takich jak „V”, Explorery, Warlocki czy Mockingbirdy. W ofercie znalazł się również model GBE-Extreme-1 dla gitarzystów z mniejszym budżetem oraz solidny case GW-Extreme, który zaopatrzony jest w specjalne pianki pomagające dopasować wnętrze do instrumentu. www.gatorcases.com DYSTRYBUTOR: Music Info, tel. 12-267-24-80, www.musicinfo.pl więcej informacji (pomoc na s. 3) 

Gitarzysta  kwiecień 2011 7 Mixtura Przesłuchanie

wrażenia oraz efekt artystyczny – mglisty Robert Chmielewski i trudny do opisania słowami – a nie ściga- nie kogokolwiek za tzw. naśladownictwo. Twórcza interpretacja dziś nabrała cech (Firlej, Asymmetry sztuki. Wiesz, o czym mówię. Sama redakcja, umiejętność montażu, miksowanie – to dziś odrębny gatunek, a kiedyś po prostu Festival) kolaż i plagiat. Wybrnąłem...? Zdecydowanie! Czym kierujecie się przy wy- Rozmawiał: Jacek Walewski borze zespołów na Asymmetry? W zeszłym roku istotną rolę w tej kwestii pełnił Tomek Jurek. W tym roku ktoś musiał go zastąpić. Robert Chmielewski i cała Gdyby nie Tomek, do dziś nie wiedziałbym, ekipa klubu Firlej oraz co to Neurosis, mówię całkiem bez kitu. Asymmetry Booking od Trudno zastąpić Tomka, bo to jest entu- zjasta. Robił dużo i w uniesieniu. Dzisiaj kilku lat niezmordowanie zapewne w podobny sposób obrabia inną promują w naszym kraju działkę. W tym roku pracujemy bardziej zespołowo. Asymmerty to projekt. Zapro- muzykę trudną, niebanalną, siłem do współpracy parę osób i razem obmytą z powszechnego robimy line-up, promocję, produkcję. Ekipa Asymmetry to ludzie związani z wrocław- kiczu. Okazją do kolejnej skim Firlejem, są to m.in: Asia Piasecka rozmowy z dyrektorem (pozyskiwanie środków i partnerów), Ola Szajkowska (promocja), Bartek Łabuda Firleja, aktorem i (booking, produkcja), Krzysiek Wyrozumski radiowcem, była oczywiście trud poszukiwań opłaca się. I muzykom, i (administracja), Romek Stankiewicz (bo- słuchaczom. To taka... w pewnym sensie oking), Łukasz majcher (booking) oraz liczni organizacja trzeciej edycji pielgrzymka. konsultanci, grupa wsparcia na Last.fm, Asymmetry Festival uczestnicy konkursu Neuro Music i wielu Ostatnio pewien znany dziennikarz w swo- innych. Przy czym wyżej wymienieni z imie- Rok temu pytałem Cię o to, jak zaczęła się im podsumowaniu roku 2010 zauważył, że nia i nazwiska robią dużo więcej działań niż Twoja przygoda z muzyką. Teraz chciałbym w ciągu ostatnich kilku czy nawet kilkunastu podane w nawiasach. zapytać o coś innego. Czy nadal czujesz lat nie ukazały się żadne przełomowe dla pewną ekscytację przy poznawaniu nowych muzyki albumy. Czy też to tak odbierasz? Czy nie udało się Wam zaprosić jakichś zespołów czy nurtów? Wiadomo, że inspirujących artystów tej kapel? Patrząc na skład spokrewnionego Absolutnie tak. To nadaje sens tego typu klasy co Swans, Coil, Einstürzende Neubau- Roadburn Festival, można by było zaprosić robocie. Antymamonizm to moje credo ży- ten czy z innej beczki – Metallica i Slayer – jeszcze choćby Earth, Sunn O))) czy Today ciowe – tu wpisało się dobrze w ideę Firleja obecnie nie ma. Is The Day. Nie ukrywam, że sam chętnie i ma przemożny wpływ na konstruowanie Nie mam pojęcia, czym będą inspirowali zobaczyłbym też Caspara Brotzmanna. line-upu Asymmetry III. Dzięki pracy mło- się młodzi artyści w tym roku i czy sięgną Grupa Earth wybrała Wiedeń. Ale nie dego zespołu, a także w wyniku rozpyty- po płyty swoich starszych kolegów, któ- dziwię się – i rzeka tam ładniejsza niż Odra, wania ludzi na Last.fm, codziennie poznaję rzy wypłynęli w latach 90. Przełomową i więcej o niej jest piosenek. A Sunn O))) w nową porcję muzyki. Czasem są to nieznane twórczość można łatwo rozpoznać po rzeszy Firleju? Nie ta przestrzeń. Dopóki trzymamy mi dotąd utwory, a czasem całkiem nowe, naśladowców. Nieśmiało, bo nie mnie się Firleja, to niemożliwe. A muza jak naj- nowoczesne sposoby interpretowania sta- komentować światową scenę muzyczną, bardziej. Pasuje i tu, i tam. Coś nas łączy. rych kawałków. Czy już trąci hipsterstwem? mogę powiedzieć, w kim widzę potentata Mam nadzieję, że nie. Ale rzeczywiście brzmienia i swego rodzaju punkt odniesie- Przed chwilą wspomniałeś o Neuro Music. Asymmerty to rodzaj muzycznej ekspedycji. nia dla innych. Jest to Neurosis. Ale czy to Na co w tym roku zwracałeś uwagę, słucha- zespół na miarę Swansów i Slayera? Pytając jąc nadesłanych nagrań młodych artystów? Jakie nowe interesujące formacje muzyczne mnie jednak o to, wciągasz mnie w niebez- Z tymi młodymi artystami to bym nie prze- może polecić naszym Czytelnikom Robert pieczną grę, bo ja jestem tylko „kaowcem”, sadzał. To pierwsza liga. Co roku zgłasza się Chmielewski? a nie wyrocznią trendów. Robię po prostu blisko sto zespołów, w tym roku dziewięć- Gdzie dwóch lub trzech zgromadzi się w koncerty. Wprawdzie coś tam wiem, ale nie dziesiąt pięć. Szukamy nie tylko oryginalne- imię Asymmetry, tam jest i Asymmetry. Tak jestem koneserem muzycznych smaków. go brzmienia i prawdy przekazu, ale także się składa, że muzycy lubią grać w wielu Słucham ludzi. Staram się wsłuchiwać w kunsztu wykonawczego. Zależy nam, aby składach, zapraszają się nawzajem, kom- muzykę, którą ktoś mi przynosi i do której nasi laureaci traktowali Neuro Music jako binują, eksperymentują. I polecam śledzić jestem namawiany. No i, jak widać, daję się pewien etap kariery i cieszyli się z możliwo- takie ruchy. Nie mówię tu o supergrupach, namówić. Efektem tego jest np. Asymmerty. ści zagrania z zespołami festiwalu. ale bardziej o tzw. pobocznych projektach. Nie wrobisz mnie jednak np. w ułożenie Tam jest moc. No, ale czy zawsze? Czę- listy naśladowców Neurosis. Nie znam się W minionym roku Firlej odwiedziło reak- sto. A nawet jeśli nie znajdziemy tam nic na tym i nie chcę się znać. Od tego są inni. tywowane Swans. Jakie wrażenie zrobił na nowego i interesującego dla nas, to zadany Mnie interesują przede wszystkim uczucia, Tobie występ grupy? Gira, choć już niemło-

12 Gitarzysta  kwiecień 2011 Mixtura Ćwiczymy słuch dy, nadal wzbudza spore kontrowersje w czasie koncertów… No jasne! Nikt jeszcze nie kazał sobie zapalić górnego światła na sali w czasie koncertu. Wzbudziło to niemałą konsternację publiczności i obsługi technicznej. Sam koncert nie przypadł do gustu konserwatywnej części fanów, tj. tych, którzy pamiętają Swansów z imprez w latach 80., ale zachwycił wszystkich, którzy widzą, że przez te parę lat Gira nie siedział z rękami na temblaku, tylko tworzył. Był u nas parę lat temu z projektem solowym, ale Swans to Swans. Ich powrót to jedno z ważniejszych wydarzeń, jakie miało miejsce na scenie Firleja. I długo nic tego nie zmieni. To pewne.

A kogo chciałbyś zaprosić jeszcze do Firleja? Może wspomniane na początku Neurosis? Chciałbym zaprosić tych wszystkich, którzy uciekają ze stadionów, wielotysięcznych sal koncertowych i szukają bliskiego kontaktu z najlepszą publicznością na świecie. Odpowiadając na pytanie – tak, Neurosis! Za jakiś czas. No i Jacka White’a. To może banalne, ale tak czuję.

Ćwiczymy słuch w tonacji... C-moll

ym razem zajmiemy się tonacją C-moll i spraw- T dzimy, jaki charakter brzmieniowy można dzięki niej osiągnąć. Poniżej znajduje się lista pięciu znanych i popularnych utworów w tej właśnie tonacji,

w których można usłyszeć część r e klama z przedstawionych tu akordów. Waszym zadaniem jest uważne wsłuchanie się w każdą z poda- nych kompozycji i jednoczesne zagranie na gitarze widocznych tu akordów. Część z nich będzie idealnie pasować, inne zaś nie. Chodzi przede wszystkim o to, aby osłuchać się z muzyką i odna- leźć odpowiednie współbrzmie- nia. Pamiętajcie, że zastosowanie kapodastra umożliwi uzyskanie szeregu interesujących efektów dzięki uwolnieniu się od koniecz- ności trzymania poprzeczki barré palcem wskazującym lewej ręki. Warto zwrócić uwagę na akordy Cm i Bb, które opierają się na bardzo często stosowanym ukła- dzie palców. Powodzenia! Oto lista pięciu znanych i popularnych utworów w tonacji C-moll: 1. Jimi Hendrix All Along The Watchtower 2. Stevie Wonder Master Blaster (Jammin’) 3. Bon Jovi You Give Love A Bad Name 4. Maroon 5 This Love 5. Gary Moore Midnight Blues

Gitarzysta  kwiecień 2011 13 Gitarzysta  kwiecień 2011 13 FrankALCHEMIK GITARY Gambale

Rozmawiał: Sławomir Sobczak

Podczas tegorocznych targów The NAMM Show mieliśmy okazję porozmawiać z legendą gitary fusion, Frankiem Gambale. Ten wszechstronnie wykształcony i utalentowany artysta opowiedział nam o swojej nowej gitarze Carvin FG1 i serii wzmacniaczy DV Mark, o nowej płycie zatytułowanej Soulmine, swej błyskotliwej technice, podejściu do muzyki i gitary, a także o... samochodach, których Gambale chętnie używa do zobrazowania, czym dla niego jest sweeping

18 Gitarzysta  kwiecień 2011 Wywiad Frank Gambale

Porozmawiajmy na temat Twojego Dla słuchacza nie ma znaczenia, jakiego Jeśli posłuchasz jednej z takich płyt na bar- nowego albumu. stroju używasz, zresztą w kontekście całego dzo małej głośności, to jedyne, co usłyszysz, Mój nowy album nosi tytuł Soulmine aranżu wszelkie niuanse brzmieniowe gitary to perkusja! Bębny są piękne i sprawdzają i został nagrany z kanadyjską wokalistką giną wśród pozostałych instrumentów, dla się w wielu sytuacjach, ale nie czarujmy się i autorką tekstów o pseudonimie „Boca” mnie są to jednak istotne kwestie. Co cie- – to jednak nie muzyka, lecz rytm. Według (prywatnie żona Franka Gambale – przyp. kawe, tak naprawdę nagrałem tylko jeden mnie nie potrzebujesz perkusji do tego, aby red.). To wspaniała wokalistka, z któ- album, na którym w pełni wykorzystałem stworzyć odpowiedni swing czy groove, rą wspólnie skomponowaliśmy dziesięć tę koncepcję. Po prostu, jak dotąd, nie star- jesteś w stanie dokonać tego bez pomocy utworów utrzymanych w szeroko pojętej czyło mi czasu na rozwinięcie tej idei. Ale za perkusji. Czasem ludzie słuchają płyty stylistyce popjazzowej. Ten album to wyra- jakiś czas planuję nagrać płytę, korzystając Natural Selection czy Natural High i dopiero finowany materiał z dużą dawką dobrego ze swojego stroju, ponieważ on jest wprost po wysłuchaniu czterech utworów mówią: groove’u, pełen pięknych harmonii, również fantastyczny. chwileczkę, tu nie ma perkusji! Okazuje się, w warstwie wokalnej. Można powiedzieć, że ludziom najczęściej nie przeszkadza jej że jest to muzyka, w której na pierwszym Kiedy? brak i potrzeba dłuższej chwili, aby sobie planie znajdują się linie wokalne, choć nie Tego sam jeszcze nie wiem, ale na pewno to uświadomić. Często obserwuję takie zapomniałem w niej, rzecz jasna, o partiach w przyszłości (śmiech). reakcje i bardzo mnie one cieszą, ponieważ gitarowych. Mimo że poszczególne elementy pokazują, że tak naprawdę perkusja wcale aranżu przeplatają się wzajemnie, gitara W lutym planujesz serię koncertów w nie jest konieczna, aby stworzyć udane kom- odgrywa tu również bardzo ważną rolę – nie Australii. Lubisz występować w swoim pozycje. I mówię to, chociaż miałem okazję jest ona oderwana od wokalu, lecz prowadzi rodzinnym kraju? współpracować z najlepszymi perkusistami z nim swoisty dialog. Praca nad tą płytą O tak, bardzo lubię tam koncertować, zresz- na świecie (śmiech). była naprawdę bardzo ekscytująca, ponie- tą naprawdę kocham Australię. To prze- Dodam jeszcze, że w ciągu ostatnich waż kierunek, jaki na niej obrałem, był dla piękne miejsce, do którego zawsze chętnie dziesięciu lat miałem okazję grać z gitarzy- mnie czymś zupełnie nowym, choć muszę wracam. Tym razem mam w planach dwa stą klasycznym Maurizio Colonną, który przyznać, że już od wielu lat nosiłem się koncerty w słynnym gmachu opery w Syd- jest doskonałym muzykiem. Wspólnie z zamiarem nagrania czegoś takiego. ney (Sydney Opera House), co napawa mnie nagraliśmy trzy płyty i daliśmy wiele kon- dumą. Ten obiekt jest bardzo ważnym miej- certów tylko na dwie gitary. Zakochałem Ile czasu zajęła Wam praca nad tym mate- scem dla każdego Australijczyka, jest bardzo się w brzmieniu dwóch gitar i jednocześnie riałem? charakterystyczny i można go zobaczyć na uświadomiłem sobie, że nie trzeba dodawać Prace nad tym krążkiem rozpoczęliśmy wielu pocztówkach. do tego perkusji. Na koncertach ludzie do- w marcu 2010 roku, a zakończyliśmy słownie szaleli, mimo że to tylko dwie gitary w grudniu. Tak się złożyło, że w zeszłym Co możesz powiedzieć na temat współpracy i nic więcej. Z podobną reakcją spotykam roku miałem zaplanowaną trasę po Europie z Victorem Wootenem i Joelem Taylorem? się, kiedy gram ze swoim triem, chociaż tam i grałem parę większych koncertów, dlatego Od wielu lat współpracuję z Joelem Tay- również nie ma perkusji. nie mogliśmy pracować nad materiałem lorem i jestem głęboko przekonany, że to nieprzerwanie przez cały czas. wciąż jeden z najbardziej niedocenianych Porozmawiajmy o sprzęcie. Właśnie pro- perkusistów w Stanach, a to prawdziwy mujesz swoją najnowszą sygnaturę, gitarę Czy trudno było pracować z własną żoną? talent. Nie wyobrażałem sobie innego Carvin FG1. Co to za instrument? Ależ skąd! Tak naprawdę to było wspaniałe perkusisty na swojej ostatniej płycie, więc Od dawna czułem potrzebę posiadania przeżycie. Jestem człowiekiem, który nie wybór tego muzyka był oczywisty. Nagrał gitary, której mógłbym z powodzeniem lubi przebywać z dala od swojej rodziny wszystkie partie perkusyjne na tym krąż- użyć zarówno w jazzie, jak i rocku, bluesie, i uważam, że w życiu muzyka, a zwłaszcza ku, zresztą tak jak Victor Wooten nagrał funku, rhythm and bluesie, fusion – czyli takiego, który dużo podróżuje, jedną z naj- wszystkie ścieżki basowe. Wooten to bardzo dosłownie w każdym gatunku, w którym trudniejszych rzeczy jest właśnie poradze- znany muzyk, którego chyba nie muszę będę miał ochotę zagrać. Temu trudnemu nie sobie z rozłąką. Z perspektywy czasu reklamować. Miałem okazję poznać go wyzwaniu sprostali lutnicy z firmy Carvin, mogę powiedzieć, że oddalenie od rodziny lepiej podczas współpracy z Chickiem Coreą tworząc FG1 – instrument najwyższej jako- nie jest niczym dobrym. Przyznam się, że i uznałem, że będzie on odpowiednim muzy- ści, wykonany z ogromnym kunsztem. To jednym z czynników motywujących mnie do kiem do realizacji moich pomysłów. Jak się gitara typu semi-hollow body z wycięciami rozpoczęcia prac nad płytą Soulmine była okazało, był bardzo zadowolony z możliwo- w płycie wierzchniej. FG1 ma klonową pły- perspektywa wspólnego koncertowania z... ści udziału w tym projekcie. tę wierzchnią, która nie jest – jak w wielu żoną. To wyjątkowo utalentowana artystka, efektownie wyglądających instrumentach dlatego jestem bardzo dumny z naszego Chciałbym Cię zapytać o perkusję na płytach – żadnym fornirem, lecz prawdziwym, wspólnego projektu. Uważam, że Soulmine Natural Selection i Natural High. A raczej starannie dobranym kawałkiem drewna, to wspaniały album. o to, że jej tam prawie nie ma... zresztą każdy element tej gitary jest wyko- Tak, rzeczywiście prawie jej tam nie ma nany z olbrzymią dbałością o szczegóły. Co Czy tym razem stosowałeś swój słynny (śmiech). Oczywiście jako muzyk uwielbiam ciekawe, kiedy do tej gitary założę struny strój gitary? perkusję i chyba nigdy to się nie zmieni, typu flatwound, mogę uzyskać przepiękne Nie, tym razem nie. Celem, który przy- ale w pewnych sytuacjach lubię pozosta- jazzowe brzmienie wydobywające najlepsze świecał mi podczas opracowywania tego wić przestrzeń dla innych instrumentów. cechy instrumentu semi-acoustic, natomiast stroju, była potrzeba zwiększenia możliwo- Perkusja ma to do siebie, że zawłaszcza stosując struny roundwound, przenoszę się ści harmonicznych gitary. Chciałem grać praktycznie cały obszar audio dla siebie, w obszary rocka czy bluesa. Ta gitara jest więcej melodii, nie rezygnując z pięknych potrafiąc skutecznie zdominować pozosta- niewiarygodnie wszechstronna i pozwala współbrzmień, których nie mogłem uzyskać, łe instrumenty. Jest to wyraźnie słyszalne mi podążyć dokładnie w tym kierunku, korzystając ze standardowego stroju gitary. szczególnie we współczesnych nagraniach. w którym chcę zmierzać. Poza tym firma

Gitarzysta  kwiecień 2011 19 Zbig niew Ho łdys Rozmawiał: Marek Mysłek

Jakie są Pana plany odnośnie trasy koncertowej? Czy może Pan zdradzić jakieś szczegóły? Trasa rozpoczyna się 26 marca koncertem w Łodzi, a potem skaczemy po Polsce. Będziemy w Szczecinie, Gdańsku, Rzeszo- wie, Zielonej Górze oraz w różnych innych miejscach. Szczegóły znajdują się na stronie www.holdys.pl – serdecznie zapraszam!

Dlaczego zdecydował się Pan na współpracę z młodymi talentami? To się bierze z mojego stosunku do muzyki. Nie wiem, czy jestem odpowiednią osobą do rozmowy dla pisma Gitarzysta, gdyż mój stosunek do instrumentu jest zdecydowanie odmienny od tego, co jest w takich gaze- tach preferowane, ale chyba warto o tym powiedzieć. Dla mnie muzyka jest formą sztuki, a gitara jest pędzlem. Jest jak dla pisarza pióro czy klawiatura. Co z tego, że na Zbigniew Hołdys to człowiek, którego przykład będzie pisał niezwykle szybko. To się ma nijak do tego, co jest treścią książki. chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Treścią książki jest wyobraźnia. Ja szu- kam ludzi o ogromnej wyobraźni, a to jest Autor legendarnych utworów zupełnie inne zagadnienie niż umiejętność muzycznych, poeta i felietonista wraca gry na gitarze. Siłą gitarzystów, którzy nie- gdyś tworzyli całą tę zabawę – na przykład na scenę. Z muzykiem rozmawialiśmy Hank Marvin z grupy The Shadows – nie była sprawność techniczna, ale niezwykła między innymi o jego najbliższych wrażliwość, która powodowała, że wraz z dźwiękami gitary przenikała do nas jeszcze planach dotyczących trasy koncertowej, jakaś dodatkowa informacja. Zupełnie nie- muzyczna, coś, co poruszało w nas głębokie nowej płyty oraz poglądów muzycznych emocje. Nigdy nie interesowało mnie, jakich efektów i jakich marek używa Jimi Hendrix om

.c w utworze Burning Of The Midnight Lamp. To tak, jakbym zaczął pytać, ile włosków miał pędzel Picassa i czy były z zadniej czy grzbietowej części piżmowca. Więc szukając tych ludzi, szukałem takich, którzy będą

e kphotography . mroz rozumieli moją wyobraźnię. I okazało się,

www że pole jest zawężone. Podczas festiwalu ,

28 Gitarzysta  kwiecień 2011 e k M roz Ł ukasz Zbig niew Ho łdys

Solo Życia usłyszałem, jak Mateusz Owcza- zapełnić nawet John Lennon z Paulem rek dosłownie namalował obraz. Błysnął McCartneyem. Słuchałem bardzo w swoim swoją dojrzałością człowieczą. Nie pokazał czasie pionierskiego zespołu Linkin Park, wszystkich trików, jakie zna. Zrozumiał, że który na dobrą sprawę zamieścił na płycie to sztuka, a nie popis. I dla mnie stało się dwa zaj...ste utwory i szesnaście gniotów. jasne, że to jest człowiek, z którym napraw- Musiałbym wejść do studia i taktycznie dę chcę rozmawiać. zacząć myśleć, co ma znaleźć się na płycie, żeby było te 50 minut muzyki. Ja jednak Czy chodziło też Panu o pewien powiew wolę odwrócić ten proces. Nagrywam poje- młodzieńczej świeżości? dyncze piosenki tylko wtedy, kiedy mam na Nie, zupełnie nie kierowałem się tu wie- to ochotę. Każda piosenka jest oddzielnym, kiem. Dla mnie może on nie mieć nawet zamkniętym dziełem i nie należy do żadnej własnej gitary. Najważniejszy jest artysta. płyty. Jeśli się okaże, że takich piosenek jest r e klama Nie jest ważne, ile ma lat. Akurat się fajnie już co najmniej pięć, to być może skomple- złożyło, że Mateusz to młody chłopiec, tuję je w jedno wydawnictwo. Ja nie zbie- który dysponuje talentem niespotykanym ram materiału na płytę. Materiał powstaje w skali Polski. Ma niezwykle rzadką cechę u mnie sam. W efekcie zawsze coś wyjdzie, okolicznościową – w tym dziele wspierają jakiś fonogram z tymi piosenkami, ale nie go rodzice, jest też bardzo inteligentny. Ale wiem dokładnie, kiedy to się stanie. Mam wziąłem też ze sobą basistę, który ma 45 lat taki koncept, aby nagrać piosenki, które – z tych samych względów. Nie ma znacze- wzięły udział w koncercie Kosmosu, nadając nia wiek czy wygląd, ale to, czy ten wulkan im przy tym pierwotny kształt. Umowny w muzyku eksploduje tak, że zgniecie tytuł to Picasso. Nie zawierałyby one żadnej widownię. edycji, po prostu zostawiłbym wszystkie nieczystości. Jest to ten rodzaj odpowiedzial- Czy ma Pan w swoich planach wydanie ności, który mamy u Pabla Picassa malują- nowej płyty? cego dwoje oczu po jednej stronie twarzy. Ze mną są same kłopoty. Ja nie biorę Jeśli komuś się nie podoba, to do widzenia. udziału w żadnym wyścigu. Spotkało mnie ogromne szczęście w postaci ogromnego Mówił Pan, że gitara dla muzyka to jedynie sukcesu w swoim czasie. Wiem, jak ten suk- pędzel, ale mimo wszystko spytam: na ces smakuje i co ze sobą niesie. Wiem, ile jakim instrumencie najlepiej się Panu gra? daje radości, wiem też, ile zasiewa goryczy Jestem człowiekiem, który gra na Gibso- W ogóle mnie te rzeczy już nie interesują. nach amerykańskich (w sensie kupionych Show-biznes to są pewne mechanizmy, na w Ameryce). Nie dlatego, że uważam, iż przykład nagrać płytę, wydać ją, wypromo- gitary kupione gdzie indziej są gorsze, wać, wprowadzić do sprzedaży i ludzie ją ale dlatego, że tam, w czasach, kiedy je kupią. Dziś płyta to 70-80 minut muzy- kupowałem, mogłem dokonać wyboru. ki, z których 70-80 procent jest nikomu Odwiedziłem fabrykę Gibsona w 1976 niepotrzebne. Płyta dla sklepu musi mieć roku. Byłem trochę rozczarowany. Dla co najmniej 50 minut muzyki, tak chociaż- człowieka, który wyjechał z komunizmu, by twierdzą słuchacze. Inaczej poczują się Gibson śnił się po nocach w poświacie, oszukani. Tych 50 minut nie byli w stanie jakby był bogiem, a tam zobaczyłem, że

29 Gitarzysta  kwiecień 2011 Gitarzysta  kwiecień 2011 29 Wywiad Bill Frisell Bill Frisell Rozmawiał: Henry Yates

Osiągnięcia Billa Frisella w dziedzinie gitary jazzowej eszcze nie znasz Billa Frisella? Oto utwory, dzięki którym są nie do przecenienia, jednak tym razem artysta Jzapoznasz się z tym artystą: zaskoczył nie tylko nas, ale chyba też samego siebie. Throughout (In Line, 1983) Nigdy wcześniej nie uraczył słuchaczy tak oryginalnym 1 Utwór z debiutanckiej solowej płyty artysty utrzymany połączeniem, jak gitara, altówka i perkusja. Na w melancholijnym nastroju. Frisell łączy precyzyjnie zagrane najnowszej płycie muzyka, zatytułowanej Beautiful partie, modulowany efekt delay i przeszywające zagrywki wykonane Dreamers, nie słychać żadnych innych instrumentów. na gitarze elektrycznej.

Bill Frisell opowie nam o tym ciekawym projekcie, Tales From The Far Side o swoich bezlitośnie przerabianych Telecasterach, 2 (Quartet, 1996) W USA dużą popularnością cieszyła błędach i ciągłym dążeniu do doskonałości... się seria komiksów Gary’ego Larsona zatytułowana The Far Side. W serialu telewizyjnym autorstwa tegoż artysty znalazło się aż sześć anim jednak zadzwonicie do Billa Mediatorem w tej walce jest Rudy Royston utworów z tej płyty, a wśród nich Frisella, to może się nieco zasta- i jego perkusja. utwór tytułowy. To mroczna, nówcie. Nikt tak bowiem jak on teatralna i dość dziwaczna muzyka. nie przeciąga każdej wymawianej Jesteś gitarzystą, którego dość trudno I Heard It Through The przezZ siebie sylaby, nie zastanawia się nad przypisać do konkretnego gatunku. Jest to 3 Grapevine (East/West, 2005) doborem właściwych słów i nie waha się problem dla dziennikarza muzycznego. Czy Ośmiominutowy utwór utrzymany przed udzieleniem jakiejkolwiek odpowiedzi. robisz to specjalnie? w stylistyce soulowych klasyków Motown. Wolne tempo, piękne On jest w tym po prostu mistrzem. Rozma- Ależ nie, ja nie robię tego specjalnie harmonie, rozbudowane delaye. wiając z nim przez telefon, mamy czasami (śmiech). Nie sądzę, żeby muzyka powsta- Bardzo nastrojowy kawałek, wrażenie, że połączenie zostało przerwane wała po to, żeby ją kategoryzować. Tworze- dokładnie w stylu Frisella. albo że Bill zapomniał, iż ktoś czeka po nie muzyki jest jak wspinaczka po drzewie, drugiej stronie światłowodu. Ale znosimy które ma dziesięć tysięcy lat. Wchodzisz na Benny’s Bugle 4 (Beautiful Dreamers, 2010) to wszystko dzielnie. Naprawdę warto, drzewo i przeskakujesz z gałęzi na gałąź. Nie Na początku słychać dudnienie bo artysta ma sporo ciekawych rzeczy do zastanawiasz się przy tym, w którą stronę bębnów, co nadaje nieco jive’owy powiedzenia i jest bardzo podekscytowany skaczesz i jak ta gałąź się nazywa. Dla mnie charakter tej bluesowej kompozycji. swoją nową płytą, która – jak twierdzi – jest właśnie tym jest jazz – to muzyka, która nie Wspaniałe partie jazzowe – gitara i altówka grające w harmoniach – to lepsza niż wszystko, co do tej pory nagrał. ma granic. Moi wielcy idole, tacy jak Sonny nie lada gratka dla miłośnika jazzu. Biorąc pod uwagę fakt, jak wiele lat spędził Rollins, Miles Davis czy Thelonious Monk, Zabawne, trochę zakręcone. na scenie i ile płyt ma w swoim dorobku, czerpali z tego, co mieli pod ręką, i nie jest to oświadczenie dość zaskakujące. Trze- mieli potrzeby niczego nazywać. Ustana- Lágrimas Mexicanas ba jednak przyznać, że faktycznie Beautiful wiali swoje własne reguły, co jest dla mnie 5 (Lágrimas Mexicanas, 2011) Jeśli chcesz się przekonać, że Frisell Dreamers to coś z zupełnie innej beczki. zupełnie fascynujące. Sądzę, że konkretne to muzyk naprawdę wszechstronny, Czy to płyta jazzowa? Na pewno tak, ale reguły pojawiły się znacznie później. Ja nie to posłuchaj kompozycji, jedno słowo to za mało, żeby oddać jej mam problemu z zaklasyfikowaniem płyty którą nagrał wraz z Viniciusem charakter. Ten wyjątkowy krążek jest burz- Beautiful Dreamers i po prostu określam ją Cantuárią. Warto zwrócić uwagę na rytmiczne partie akustyczne, liwym, muzycznym pojedynkiem między jako jazzową, ale generalnie nie lubię przy- gitarę barytonową i czyste partie gitarą elektryczną Billa i altówką Eyvinda klejania muzyce jakichkolwiek łatek, bo to prowadzące ozdobione małą dawką Kanga. Muzycy gryzą, drapią, żeby potem ją zamyka i ogranicza. Niektórzy myślą, że elektroniki. Wszystko to serwowane paść sobie w objęcia jak starzy przyjaciele. jazz to Louis Armstrong i Kenny G. Słyszą w tradycyjnym latynoskim sosie.

34 Gitarzysta  kwiecień 2011 Wywiad Bill Frisell

Muzyka jest nieskończona. Zawsze jest się gdzieś w drodze dokądś, nigdy ” nie można dotrzeć do celu

Gitarzysta  kwiecień 2011 35

Lee Ritenour

Rozmawiali: Greg Cook, Jason Sidwell

Lee Ritenour jest jednym z najpopularniejszych gitarzystów sesyjnych na świecie. Jaka jest tajemnica jego sukcesu? Otóż po prostu postawił on na wszechstronność. Występował z gwiazdami różnych gatunków muzycznych, grając gościnnie na płytach popowych, rockowych i bluesowych. W końcu nadarzyła się dobra okazja, żeby przeprowadzić z nim wywiad: właśnie mija pięćdziesiąt lat jego pracy na scenie...

38 Gitarzysta  kwiecień 2011 Wywiad Lee Ritenour

swej długoletniej karierze gitarzysty sesyjnego Lee Ritenour, Wznany w swoich kręgach jako Captain Fingers (pol. kapitan palce), współpracował z największymi. Wśród nich byli m.in.: Frank Sinatra, Dizzy Gillespie, Simon & Garfunkel i Pink Floyd. Nazwisko Ritenour nie jest może wymieniane jednym tchem obok Slasha, Van Halena czy Satria- niego, ale brzmienie jego gitary z pewnością dotarło do milionów ludzi na całym świecie. Z okazji pięćdziesięciolecia twórczości tego artysty ukazał się na rynku jego najnowszy krążek zatytułowany Lee Ritenour’s 6 String Theory, a lista gwiazd, które na nim zagrały, jest naprawdę imponująca: B.B. King, George Benson, Steve Lukather, Slash, Vince Gill, Joe Bonamassa i jeszcze wielu innych. To tylko potwierdza klasę Ritenoura jako gitarzysty. Jesteśmy ciekawi, jak udało mu się namówić do współpracy tak wielu muzyków światowej sławy...

Lee Ritenour’s 6 Możemy tylko pozazdrościć tak znakomite- String Theory go towarzystwa w studiu podczas nagrywa- Kto z kim i w jakim utworze... nia ostatniej płyty. Skąd się wziął pomysł na Lee Ritenour’s 6 String Theory? Lay It Down: 01 Lee Ritenour, John Scofield, Pomysł na tę płytę dojrzewał we mnie od Melvin Lee Davis (bas) kilku lat. Chciałem jakoś uczcić pięćdziesię- Am I Wrong: ciolecie mojej pracy artystycznej. Tak, nie 02 Taj Mahal, Keb' Mo', przesłyszeliście się! Zacząłem grać na gitarze Nathan East (bas) w 1960 roku, kiedy miałem osiem lat. L.P. (For Les Paul): Lee Ritenour, Pat Martino Podczas tych pięćdziesięciu lat przekonałem

03 r e klama Give Me One Reason: się, że gitara to najbardziej wszechstronny 04 Joe Bonamassa, Robert i jednocześnie najbliższy człowiekowi instru- Cray, Tal Wilkenfeld (bas) ment. Płyta miała być ukoronowaniem mo- 68: 05 Lee Ritenour, Steve jej pracy i hołdem dla mojego ukochanego Lukather, Neal Schon, instrumentu. Stąd w tytule płyty znajduje Tal Wilkenfeld (bas) się fraza 6 String Theory. In Your Dreams: 06 Lee Ritenour, Steve Co dokładnie oznacza ten tytuł? Lukather, Neal Schon, Tal Wilkenfeld (bas) Każda struna reprezentuje inny gatunek mu- My One And Only Love: zyczny, który mnie ukształtował. Kocham 07 George Benson jazz, bluesa, country, rocka, gitarę klasyczną Moon River: i akustyczną. Dopiero wszystkie te obszary 08 George Benson Why I Sing The Blues: razem wzięte określają mnie jako gitarzystę. 09 Lee Ritenour, Vince Gill, Jestem bardzo zadowolony z faktu, że udało B.B. King, Johnny Lang, Keb' mi się zaprosić do współpracy w studiu Mo', Nathan East (bas) przedstawicieli każdego z tych muzycznych Daddy Longlicks: światów i jednocześnie mistrzów w swojej 10 Joe Robinson Shape Of My Heart: dziedzinie! 11 Lee Ritenour, Steve Lukather, Andy McKee, Zanim porozmawiamy o płycie, chciałbym Jimmy Johnson (bas) zapytać, co ukształtowało Cię jako gitarzystę. Drifting: Zdaje się, że czerpałeś z wielu źródeł. Twoi 12 Lee Ritenour, Andy McKee, Jimmy Johnson (bas) idole to dość bogaty zbiór osobowości... Freeway Jam: Miałem wielkie szczęście, że moja nauka 13 Lee Ritenour, Mike Stern, gry na instrumencie przypadła na lata 60. Tomoyasu Hotei, Melvin To był ekscytujący, wspaniały czas dla Lee Davis (bas) Fives: gitary. Pierwszą moją wielką miłością była 14 Guthrie Govan, gitara jazzowa, która zresztą wciąż jest mi Tal Wilkenfeld (bas) najbliższa. Zawsze inspirowali mnie tacy Caprices, Op. 20, No. 2 artyści, jak Wes Montgomery czy Joe Pass, And 7: Shon Boublil 15 choć po drodze pojawiło się też wielu popo-

Gitarzysta  kwiecień 2011 39 CUGOWSKI WOJTEK

Konstruktywna krytyka jest zawsze do przyjęcia, ale zawiść z powodu tego, że coś Rozmawiał: Wojciech Wytrążek się komuś udało, jest głupotą 44 Gitarzysta”  kwiecień 2011 Wywiad Wojtek Cugowski

en utalentowany muzyk sesyjny ma na swoim koncie współpracę z takimi artystami sceny lubelskiej, jak Jan T Kondrak, Jolka Sip czy Marek Dyjak. Artysta rozpoczął naukę gry na gitarze w wieku kilkunastu lat, chociaż w szkole muzycznej grał także na skrzypcach, fortepianie, a później na altówce. Jak sam przyznaje, od kiedy ojciec kupił mu pierwszą gitarę akustyczną, jest to jego ukochany instrument

Ile miałeś lat, gdy zainteresowałeś się gra- mi w tym pomogły jam sessions, które się niem na gitarze? odbywały w klubie Graffiti w Lublinie. Miałem wtedy trzynaście, może dwanaście Grywał tam na bębnach Grzesiek Kuligow- lat. Chodziłem do szkoły muzycznej przy uli- ski (obecnie członek Squadu Marka Raduli – cy Muzycznej w Lublinie i grałem na skrzyp- przyp. red.), Piotrek Sztajdel na klawiszach, cach, fortepianie, a później na altówce. Alek Księski, który był głównym organiza- Jakoś mi to zawsze przychodziło z trudem, torem tych jamów, a przy tym świetnym bo niespecjalnie lubiłem te instrumenty. gitarzystą, Jurek Szela Stankiewicz, Krzy- Na szczęście nauczyciele byli wyrozumiali siek Krótki Nowak i całe mnóstwo innych i mieli do mnie cierpliwość. Chodziłem do muzyków. Postanowiliśmy założyć zespół, tej szkoły dwanaście lat. W momencie, gdy nawet nie nadając mu nazwy. Dołączyła do zacząłem wdrażać się w muzykę i więcej słu- nas Basia Szade i graliśmy różne numery chać (a muzyki u nas w domu było dużo), funkowe, jazzowe, czyli to, co Basia akurat postanowiłem nauczyć się grać na gitarze. lubiła śpiewać. Graliśmy też trochę cove- Ojciec kupił mi pierwszą gitarę akustycz- rów, ale oprócz poważniejszego repertuaru ną, no i tak to się zaczęło – od pierwszych graliśmy również dość zabawne imprezy kroków aż do dzisiaj jest to mój ukochany (w tym także dla dzieci). To był moment instrument. Bardzo lubię grać i cieszę się, że startu gry na gitarze, kontynuowania dalszej mogę łączyć pasję z zawodem. nauki i podpatrywania starszych – jak grają, na czym grają, jak uzyskują brzmienie itd. Sam się nauczyłeś grać na gitarze czy może Wprawdzie był to dla mnie przełomowy mo- ktoś Cię uczył? ment, ale nie powiedziałbym, żeby to było

Grać na gitarze nauczyłem się sam, z tym przejście na zawodowstwo. Ja i tak zawsze r e klama że dużo mi dała szkoła muzyczna, a więc wiedziałem, że będę to robił. umiejętność gry na skrzypcach, kształcenie słuchu, harmonia... Gitara i skrzypce są W jaki sposób pracujecie w zespole Bracia w jakimś sensie spokrewnione, choć zasady nad utworami? gry są zupełnie inne. Uczyłem się także, Z tym jest bardzo różnie. Czasem zbiera- słuchając artystów nawiązujących przede my się w piątkę w sali i zaczynamy grać, wszystkim do klasyki rocka: Deep Purple, jamować coś kompletnie od czapy, i z tego Black Sabbath, Led Zeppelin, Whitesnake... się rodzą nowe utwory. Jak nam się spodoba jakiś pomysł, to nad nim pracujemy, a Pio- Sporo tych inspiracji słychać w muzyce, trek (Cugowski – przyp. red.) wymyśla linię którą tworzysz i nagrywasz. Czy możesz wokalu – to jedna droga. Druga droga jest wskazać jakiś moment przełomowy będący taka, że każdy z nas ma możliwość nagry- początkiem zawodowego grania? wania w domu swoich pomysłów. Przedsta- Trudno powiedzieć. Żyję z muzyki jakieś wiamy je potem na próbie albo wysyłamy dziesięć czy dwanaście lat, ale nie pamię- sobie mailem. Jeżeli dany kawałek podoba tam, kiedy przyszedł ten moment przejścia się wszystkim, to opracowujemy ten utwór na tak zwane zawodowstwo. Odkąd zaczą- na zasadzie burzy mózgów (śmiech). Z kolei łem grać na gitarze, wiedziałem, że będę to Piotrek przynosi dużo rzeczy już zaaranżo- robił pomimo wszelkich trudności. Oczywi- wanych, wtedy po prostu próbujemy zagrać ście wtedy myślałem, że to zupełnie inaczej to, co wymyślił, nierzadko dorzucając od wygląda, ale teraz już wiem, że wcale to nie siebie jakieś szczegóły. jest łatwe zajęcie. Myślę jednak, że gdybym znowu znalazł się na początku mej drogi, Muszę pogratulować Tobie i zespołowi to i tak wybrałbym to samo, bo jest to coś, bardzo udanej płyty z utworami zespołu co sprawia mi radość. Nie było jakiegoś Queen. Czy mógłbyś jakoś ją podsumować? konkretnego momentu przełomowego, to To było dla nas wyzwanie. Wiele osób się po prostu rozwijało wraz ze wzrostem mówi, że nagrywanie coverów w wersjach umiejętności. Jak już się nauczyłem w domu oryginalnych jest bez sensu, ale ja uważam, podstaw gry na gitarze akustycznej, a póź- że w przypadku zespołu Queen nie mogło niej również na elektrycznej, postanowiłem być innej drogi. Takich utworów jak Bohe- coś z tym zrobić i zagrać na scenie. Bardzo mian Rhapsody, Innuendo czy Who Wants

Gitarzysta  kwiecień 2011 45 Corona, Kalifornia

Tekst i zdjęcia: Sławomir Sobczak

Dzięki uprzejmości firmy Aplauz, oficjalnego dystrybutora marki Fender na naszym rynku, udało nam się odwiedzić zakład producenta mieszczący się w położnej nieopodal Los Angeles miejscowości Corona i z bliska przyjrzeć się procesowi produkcji legendarnych instrumentów marki Fender opatrzonych magicznym napisem „Made in USA”...

asza wizyta była o tyle ekscytująca, sobie wymarzony instrument, wejdźmy tablice uzbrojone we flamastry służące do że w tym samym budynku mieści do wnętrza fabryki Fendera w Coronie zapisywania informacji dla innych pracow- Nsię również słynny Custom Shop, i sprawdźmy, w jaki sposób powstają ników lub do zgłaszania nowych pomysłów z którego pochodzą instrumenty używane legendarne instrumenty, na których można mogących wpłynąć na usprawnienie pracy. przez takie sławy gitary, jak Jeff Beck, Stevie zobaczyć elektryzujący wielu gitarzystów Przy niektórych stanowiskach roboczych Ray Vaughan, Eric Clapton, David Gilmour napis „Made in USA”... znajdują się również specjalne formularze czy Pete Townshend (patrz ramka). Trze- Na całym terenie fabryki obowiązuje bez- służące do rejestrowania istotnych uwag ba przyznać, że perspektywa posiadania względny nakaz noszenia okularów ochron- dotyczących postępu prac na konkretnym instrumentu wykonanego nie tylko zgodnie nych. Progi zakładu przekroczyliśmy więc etapie procesu produkcji. Już na pierwszy z naszymi wymaganiami, ale i przez tych podwójnie uzbrojeni: w okulary ochronne rzut oka daje się zauważyć, że fabryka samych lutników, którzy stworzyli gitary dla oraz aparaty fotograficzne, których nie za- funkcjonuje niezwykle sprawnie, a orga- najbardziej znanych gitarzystów świata, jest wahaliśmy się użyć. Jako ciekawostkę warto nizacja stanowisk pracy stoi na naprawdę bardzo kusząca. Zanim jednak zamówimy dodać, że w wielu miejscach ustawione są wysokim poziomie.

48 Gitarzysta  kwiecień 2011 fender , corona, kalifornia

1 2 3

4 5 6

Zróbmy gryf Rowki na pręt napinający gryf frezowane są na frezarce CNC (fot. 1). Jak widać na Fender Custom Shop zdjęciu, wrzeciona obrabiarki zintegrowane oczątki Custom Shopu sięgają są z wyciągami do usuwania odpadów. Już roku 1986, kiedy to postanowiono po chwili w wyfrezowane rowki wklejana P stworzyć wyspecjalizowany oddział jest listwa zabezpieczająca, a cały proces firmy zajmujący się wytwarzaniem nie jest już sterowany komputerowo, lecz najwyższej klasy instrumentów dla wykonywany ręcznie (fot. 2), podobnie najbardziej wymagających klientów. zresztą jak sam montaż pręta napinającego Rok później zadanie uruchomienia (fot. 3). O tym, że wielu pracowników fa- nowej placówki powierzono bryki to prawdziwi pasjonaci gitary, można cenionemu lutnikowi Michaelowi się przekonać, przyglądając się ich pracy. Stevensowi oraz Johnowi Page’owi, Zauważyliśmy na przykład, że na ścianie który wcześniej pracował w Dziale obok stanowiska pracy jednego z fachow- Badawczo-Rozwojowym Fendera. Na ców, który z pietyzmem zabezpieczał gryf sukces nie trzeba było długo czekać, przed szlifem progów (fot. 4), wiszą zdjęcia. pierwsze instrumenty otrzymały Nie są to jednak fotografie rodziny, dzieci bardzo entuzjastyczne recenzje, itd., lecz... gitarzystów z Telecasterami. a wieść o doskonałych gitarach Dodajmy korpus wytwarzanych przez Custom Shop szybko dotarła do gitarzystów, którzy Korpusy gitar wytwarzane są (podobnie poszukiwali instrumentu o ściśle jak gryfy) zarówno przy użyciu frezarek, jak określonych parametrach. Bardzo i ręcznie. Za ostateczne formowanie kształtu szybko okazało się, że Stevens i Page korpusu odpowiadają wykwalifikowani pra- nie są w stanie sprostać olbrzymiej cownicy ( ), którzy nieustannie kontro- fot. 5 liczbie zamówień, która w pierwszym lują kształt obrabianego elementu ( ). fot. 6 roku przekroczyła 600 egzemplarzy! O tym, że efekt ich pracy jest doskonały, Naturalną koleją rzeczy było można się przekonać, patrząc na stojak zatrudnienie kolejnych fachowców, z umieszczonymi na nim korpusami ( ). fot. 7 ale to już dłuższa historia. Na hali Już po chwili korpusy przekazywane są do produkcyjnej, którą codziennie lakierni i po nałożeniu warstwy lakieru mają opuszczają nowe lśniące instrumenty chwilę odpoczynku ( ). Następnie tra- fot. 8 z logo Fendera, znaleźliśmy kilka fiają na linię montażową ( ), na której fot. 9 gotowych gitar z certyfikatami z poszczególnych elementów stopniowo potwierdzającymi ich autentyczność. wyłaniają się kształty gotowych instru- mentów. Niektóre z korpusów wymagają

Gitarzysta  kwiecień 2011 49 Relacja

The NAMM Show 2011 cz. 2 Tekst i zdjęcia: Sławomir Sobczak

tym miesiącu kontynuujemy naszą relację z targów The NAMM Show W 2011, na których wśród potentatów branży spotkaliśmy również wielu małych wystawców prezentujących często zwariowane, a niekiedy wręcz rewolucyjne produkty. Naszą ciekawość wzbudziły nie tylko te elementy wyposażenia gitarzysty, które są faktycznie pomocne w codziennej praktyce, ale również pomysły totalnie odjechane. Na następnych stronach przedstawimy Wam zarówno marki znane, jak i te kompletnie egzotyczne... Zobaczmy, co ciekawego znaleźliśmy na stoiskach wystawców

Mała rzecz, a cieszy – tak można opisać produkt o nazwie TheGigEasy. Wystarczy umieścić iPada na statywie, uruchomić aplikację do przeglądania nut, wziąć do rąk instrument i grać. Aby zmienić stronę, trzeba nacisnąć przycisk kontrolera, który jest podłączony do iPada przez specjalny interfejs wyposażony w Bluetooth. Do sterowania użyto dwóch spiętych sterowników nożnych Boss FS-SU, które odpowiadają za powrót na poprzednią (DOWN) lub przejście na następną (UP) stronę. www.thegigeasy.com 

Kemper Profiling Amplifier to jedna z najciekawszych nowości tegorocznych targów. Producent reklamuje to urządzenia jako modeler DIY (czyli: zrób to sam), ponieważ pozwala na głęboką edycję wielu parametrów brzmienia.  www.kemper-amps.com

52 Gitarzysta  kwiecień 2011 The NAMM Show 2011, cz. 2

Czyste ręce to podstawa. O tym, że należy je myć przed jedzeniem, każdy wie. Teraz okazuje się, że przed wzięciem do rąk gitary należy je posmarować specjalnym prepa- ratem o nazwie Guitar Hands. Podobno wszystko staje się łatwiejsze, a Lot trzmiela można zagrać dwa razy szybciej.  www.guitar-hands.com

Firma Woosung Chorus Industries to chiński wystawca oferujący olbrzymią gamę naj- dziwniejszych akcesoriów gitarowych, wśród których uwagę zwracały płyty ochronne marki graphiXguards. Można tu było znaleźć absolutnie dowolny wzór. To coś dla napraw- dę odważnych. www.wscmusic.com 

Firma Holloway Harp Guitars nadaje nowe znaczenie słowu vintage, oferując instrumenty dla muzyków poszukujących solidnego oparcia w dodatkowych, niskich dźwiękach, a także w możliwości zaprezen- Zdaniem przedstawiciela firmy Active Musical towania się w nietypowy sposób. Taka gitara Na filmach sensacyjnych pojawia się czasem Products Ltd., dystrybutora produktów marki pozwoli nam pozbyć się basisty. składana broń. To może przerażać. Ale nas Pedalboots, oferowane przez niego podstawki  www.hollowayharpguitars.com bardziej przestraszyło to, co widać na tym zdję- do efektów podłogowych to bardzo ważny ciu. Nie wiemy, jak to potem stroi i utrzymuje element, bez którego są one narażone na Minigitary Shredneck to prawdziwa gratka stabilność, ale jedno jest pewne – efektowne szereg szkodliwych czynników. Nie wiadomo dla maniaków, którzy muszą mieć nieustanny niszczenie instrumentów na scenie po szalonym dokładnie jakich, ale może na wszelki wypa- kontakt z gryfem. Instrumenty są tak małe, koncercie będzie teraz znacznie łatwiejsze. Pro- dek warto się zabezpieczyć? że można jest zabrać dosłownie wszędzie. ducent oferuje też składane gitary akustyczne.  www.pedalboots.com www.shredneck.com  www.leachguitars.com 

Tego kompletnie nie zrozumieliśmy. Firma Ta sympatyczna Chinka samodzielnie stworzyła wszystkie Paratuss oferuje naklejki na gitarę o nazwie widoczne w tle paski do gitar. I odgraża się, że zrobi ich jesz- PickPad, których celem jest utrzymanie kostek cze więcej. Na targach można było spotkać wielu drobnych do gry pod ręką. Problem polega na tym, że te wystawców oferujących produkty wytwarzane praktycznie naklejki odklejają się razem z kostkami, więc ich własnym sumptem.  użyteczność jest wątpliwa. Być może po prostu trafiliśmy na wadliwe egzemplarze... Jedną z najciekawszych zabawek prezentowanych na targach  www.paratuss.com było urządzenie o nazwie You Rock Guitar. Zabawką, ponie- waż tak naprawdę to nie gitara, lecz interfejs MIDI, który, zdaniem producenta, można wykorzystywać tak jak zwykłą gitarę, a do tego stosować go także podczas nauki gry. To ciekawe rozwiązanie, które z pewnością sprawdzi się tam, gdzie potrzeba szybko wprowadzić np. linię melodyczną do sekwencera, ale co do nauki i innych poważniejszych zasto- sowań to bylibyśmy sceptyczni. Zamiast strun na podstrunnicy znajdują się podłużne elementy z tworzywa sztucznego przypominające żyłki, które reagują na nacisk palców. www.yourockguitar.com 

Gitarzysta  kwiecień 2011 53 Ścieżki kariery Menedżera pilnie zatrudnię Każdy profesjonalny artysta i każdy zespół próbujący podbić rynek swoją muzyką zatrudniają menedżera. W tym odcinku naszego cyklu Ścieżki kariery napiszemy o tym, jaka jest rola menedżera zespołu, jak go znaleźć, zatrudnić i w końcu – jak dopilnować, czy dobrze Tomasz Hajduk wywiązuje się on z powierzonych zadań

d tego, jakiego masz menedże- nej współpracy. ra, zależy w dużej mierze rozwój Gorzej, gdy dopiero O Twojej kariery artystycznej. Wybór stawiasz pierwsze niewłaściwej osoby na to stanowisko może kroki. Wtedy menedżer okazać się strzałem do własnej bramki. Do- sam do Ciebie raczej nie bry „menago” pomoże Ci rozwinąć skrzydła, przyjdzie. W takim przy- a nawet zostać rozpoznawalną gwiazdą. Po padku powinieneś przygo- atutem. Jeśli jednak co artyście menedżer? Przyznajmy, że nie tować tzw. demo-pack, któ- Twój kolega czy brat każdy artysta obok talentu do śpiewania czy ry przedstawisz kandydatom nie ma pojęcia o tym, grania posiada również talent do biznesu. na to stanowisko. A zatem, za- jak działa rynek mu- Większość twórców buja w obłokach, ma- nim zaczniesz rozglądać się za zyczny, to zdecydowanie rząc o wielkiej kasie i popularności. Mene- menedżerem, powinieneś mieć lepiej będzie, gdy powierzysz sprawy dżer to osoba, która stąpa twardo po ziemi jakiś nagrany materiał muzycz- organizacyjne profesjonaliście. i tym samym skutecznie wspiera artystę, ny, urywki filmowe z najbardziej Najlepiej będzie znaleźć osobę, pomagając mu poruszać się w drapieżnym udanego koncertu, dobre zdjęcia i co której już wcześniej udało się świecie show-biznesu. Menedżera zatrud- najmniej kilka pochlebnych wycinków odnieść na rynku większy niasz po to, abyś jako wykonawca bądź z prasy na swój temat. lub mniejszy sukces z ja- twórca mógł skupić się na graniu i kompo- Najprostszym sposobem na znalezienie kimś artystą. Będziesz miał nowaniu przebojów, powierzając sprawy właściwego menedżera będzie sprawdzenie, przynajmniej pewność, że organizacyjne komuś kompetentnemu. kto zajmuje się podobnymi, lecz bardziej taki człowiek nie popełni tych znanymi wykonawcami bądź zespołami samych błędów, które być może popełnił Czym zajmuje się taki menedżer? wykonującymi ten sam gatunek muzyki. Na w przeszłości, opiekując się kimś innym. Mówiąc krótko, do zadań mene- stronie internetowej każdego artysty możesz dżera należą: znaleźć informacje o tym, kto aktualnie jest Kontakty to podstawa 1. Załatwienie artyście kontraktu płytowego. jego menedżerem oraz kontakt do danej Największą wartością menedżera są jego 2. Aktywna i jak najszersza promocja artysty osoby. W tym samym celu warto sprawdzić znajomości i kontakty w branży. Im więcej oraz jego dokonań na rynku muzycznym. też opisy zawarte w książeczkach dodawa- zna właściwych ludzi (dyrektorów A&R 3. Współpraca z agencją koncertową lub nych do płyt CD. Zawsze jest tam kontakt z wytwórni płytowych, agentów koncerto- agentami koncertowymi bądź bezpośrednia do agencji lub osoby prowadzącej wyko- wych, dziennikarzy, promotorów, właścicieli organizacja występów artysty. nawcę lub zespół. klubów i innych menedżerów oraz arty- 4. Znalezienie dobrego publishera (gdy Być może dla kogoś dobrym pomysłem bę- stów), tym większa jest szansa, że więcej utwory wykorzystywane są dla potrzeb dzie zatrudnienie na stanowisku menedżera spraw załatwi dla Ciebie i dla zespołu. telewizji, reklam bądź filmu, a także wtedy, rodzonego brata któregoś z muzyków z ze- Pamiętaj, że przedstawiciele wytwórni, gdy grupa odniesie sukces poza granicami społu albo kolegi ze szkoły. To bez wątpie- tajemniczy ludzie od spraw A&R (skrót od naszego kraju). nia będzie świetne posunięcie w przypadku, Artyści i Repertuar), najchętniej rozmawiają gdy taki brat lub kolega ma nieprzeciętne z artystami reprezentowanymi przez pro- Dobry menedżer pilnie zdolności biznesowe i negocjacyjne oraz fesjonalnych menedżerów, a może przede poszukiwany! zna dobrze branżę – czyli grunt, po którym wszystkim właśnie z nimi – jakiś nieznany Jeśli Ty, czy Twój zespół macie już wyrobio- przyjdzie mu się poruszać, nie jest dla niego muzyk z gitarą pod pachą i z płytą demo ną renomę na rynku, to znalezienie mene- obcy. Wówczas powołanie na stanowisko w ręce ma nieduże szanse na to, że uda mu dżera nie będzie sprawą trudną. Być może osoby znanej i zaangażowanej w twórczość się dostać do „ważnych osób”, decydentów nawet dostaniecie sami propozycję opisywa- zespołu będzie niewątpliwie dodatkowym z wytwórni płytowych. I co istotniejsze,

60 Gitarzysta  kwiecień 2011 Menedżera pilnie zatrudnię

jeżeli menedżer jest zawodowcem, może wynegocjować dla wyko- nawcy znacznie lepszy kontrakt, niż zrobiłby to sam artysta.

Trzeba się umówić Gdy namierzysz już kandydata na menedżera, zaaranżuj z nim spotkanie, na którym omówisz plany dotyczące Twojej kariery (o ile masz jakieś konkretniejsze plany na przyszłość prócz tego, by być hmm... sławnym). Przedstaw, czego konkretnie oczekujesz. Zapytaj taką osobę, jak ona widzi przyszłą ścieżkę Twojej kariery, kogo zna w branży, jakie ma kontakty, a także, co może w najbliższym czasie zrobić, załatwić itd. Jeśli menedżer lub jego agencja opiekuje się tak- że innymi artystami, ustal i zapisz, ile godzin dziennie lub tygodnio- wo taka osoba poświęci na pracę dla Ciebie i zespołu. Zanim nawiążesz współpracę z menedżerem, podpisz z nim umowę na okres próbny (tak, umowę, bo na ładne oczy w profesjonalnym świecie raczej nic nie wychodzi). W czasie trwania okresu próbnego obie strony będą mogły sprawdzić, czy dobrze im się współpra- cuje i czy odpowiadają im określone warunki. Ważne jest, by obie strony nabrały do siebie zaufania, ponieważ współpraca oprócz spraw organizacyjnych dotyczy przecież także kwestii finansowych. W przypadku zespołu odnoszącego sukcesy (liczne występy, trasy koncertowe, korzystne umowy) artysta powierza w ręce menedżera odpowiedzialność za niemałe kwoty. A zatem wybór właściwej osoby, której nie tylko można zaufać, ale też można się z nią dogady- wać w ważnych sprawach na co dzień, jest sprawą kluczową. W umowie z menedżerem należy określić dokładnie, jaki procent od dochodów artysty będzie stanowić jego wynagrodzenie i w jakim okresie i na jakim terenie będzie ona obowiązywać (być może, że w przypadku odniesienia sukcesu w Europie lub nawet na świecie Twoje interesy przejmie ktoś inny...). Zwyczajowo uznawaną stawką dla menedżera jest stawka 15-25 procent od wszystkich wygene- rowanych przez prowadzonego przez niego artystę dochodów. Kon- trakt powinien też zawierać zakres obowiązków i odpowiedzialności obu współpracujących ze sobą stron. r e klama

Owocna współpraca Zwróć uwagę na to, że jeśli sprawy potoczą się pomyślnie i ruszysz w trasę wypełnioną sesjami nagraniowymi, koncertami i spotkania- mi promocyjnymi, menedżer będzie zatrudniał w Twoim imieniu szereg różnych osób (ekipę techniczną, agentów, prawnika, a nawet księgowego). Amatorski zespół raczej nie zawraca sobie tym wszystkim głowy, ale gdy machina sukcesu rusza niespodziewanie do przodu, to sprawy mogą nabrać naprawdę dużego rozmachu. Dobrze by było wówczas, gdybyś sam kontrolował od czasu do czasu poczynania swojego menedżera. Chociaż menedżer to osoba, która ma Ci pomagać i prowadzić przez meandry branży muzycznej, nigdy nie oddawaj mu całej władzy nad swoimi sprawami. Ustal w umowie jasno zasady działania, a potem sprawdzaj poczynania oraz wydatki. Doświadczeni artyści radzą, by samemu weryfikować reputację wynajmowanych przez menedżera osób i ekip (np. zasięgając opinii wśród innych artystów). Jeżeli będziesz miał do czegoś lub kogoś zastrzeżenia, zawsze rozmawiaj o tym głośno z resztą zespołu i menedżerem. Jeśli gdzieś będzie wymagany Twój podpis, to sprawdź, co podpisujesz, i poproś o do- kładne wyjaśnienia.

Podsumowanie Wybór dobrego menedżera to jedna z najważniejszych rzeczy, o jakie powinien zadbać nie tylko początkujący artysta. Jeśli jasno i czytelnie określicie w umowie zakres działania, praw i obowiązków takiej osoby, a potem wzajemnie nabierzecie do siebie szacunku i zaufania, a obie strony będą pracować razem na sukces, to może się oka- zać, że Twoja kariera artystyczna nabierze prawdziwego rozmachu. Powodzenia!

Gitarzysta  kwiecień 2011 61 Test Music Man Reflex  cd ścieżka 2

Music Man Reflex gitara elektryczna

Historia marki Music Man sięga początku lat 70., a pierwszym produktem młodej manufaktury był wzmacniacz Sixty Five zaprojektowany przez Toma Walkera i Leo Fendera (notabene, Leo był od 1975 roku prezesem firmy Music Man) 8.850 PLN Krzysztof Inglik

W roku 1976 pojawiły się -cut. Jednakże Reflex jest nieco pierwsze instrumenty: gita- większy, ma bardziej agresywnie ra StingRay 1 oraz basówka zarysowaną górną część i ścięcie StingRay. Co ciekawe, w projek- pod prawą rękę. Najciekaw- towaniu basu brał udział obecny sza jest tutaj budowa samego właściciel marki – Sterling Ball korpusu. Składa się on z litego – którego mieliśmy przyjemność kawałka mahoniu w centrum spotkać na tegorocznych targach (tzw. tone block), lipowych sprzętu muzycznego The Winter skrzydełek z wydrążonymi NAMM Show 2011. Sterling od komorami oraz klonowego topu. lat poszukuje recepty na opty- Komory mają podłużny kształt malnie rezonujący korpus gitary. i położone są pod kątem w Jak twierdzi, można kupić dobry stosunku do linii strun. Lakier kawałek drewna i zrobić z niego poliestrowy wypolerowany jest dziesięć instrumentów, a każdy na wysoki połysk, a kolor testo- z nich będzie brzmiał nieco wanego egzemplarza to Vintage inaczej. Jednym z pomysłów Sunburst (w serii dostępne są na udoskonalenie korpusu są jeszcze Black, White i Vintage wycinane w nim komory rezo- Gold). Tył gitary polakierowany nansowe. Ta idea zadebiutowała jest na czarno, a płytę wierzch- wraz z jubileuszową serią Music nią okala kremowy binding. Man 25th Anniversary, którą Mostek to Standard Music Man mieliśmy przyjemność testować strings-thru-the-body, czyli stały w maju 2010 roku. Pomysł most ze strunami przewlekany- okazał się być przysłowiowym mi przez korpus w tulejach à la strzałem w dziesiątkę. Zdecydo- Telecaster. W opcji można zamó- wano więc o wprowadzeniu do wić ruchome Vintage Tremolo. katalogu takiego modelu gitary Na pokładzie zamontowano dwa na stałe. Przed Wami spad- humbuckery DiMarzio Custom kobierca jubileuszowej „25”: w chromowanych puszkach. Music Man Reflex. Dedykowane im kontrolery to dwa potencjometry – MASTER Budowa VOLUME i MASTER TONE – Pod względem designu oraz dwa przełączniki. Pierwszy instrument ten nawiązuje mniej z nich to tradycyjny, 5-pozycyj- lub bardziej do modelu Axis, ny switch do wyboru przysta- który jest oryginalną interpre- wek: mostek, zewnętrzne cewki tacją konstrukcji typu single- obu pickupów, oba humbuckery

66 Gitarzysta  kwiecień 2011 Music Man Reflex  cd ścieżka 2

naraz, wewnętrzne cewki na najwyższym mistrzowskim oraz przystawka pod gryfem. poziomie – estetyka, dbałość Drugi, 2-pozycyjny przełącz- o detale, precyzja, materiały... nik, to oryginalny pomysł na wszystko tu się zgadza. zwiększenie dostępnej palety brzmień. W normalnej sytuacji Podsumowanie cewki humbuckerów łączone są Korpus gitary Music Man Reflex składa się z litego kawałka mahoniu, do którego Music Man Reflex jest szeregowo. Jedno pstryknięcie doklejono lipowe bloki z wydrążonymi komorami rezonansowymi. Całość uzupeł- dumnym spadkobiercą serii tym switchem da nam barwy z nia płyta wierzchnia wykonana z klonu. 25th Anniversary, która stała cewek połączonych równolegle. się w zeszłym roku sensacją Gryf przykręcony jest do kor- pów – wystarczy wspomnieć, że pusu w tradycyjny dla tej marki single- sprowadzone do Polski egzem- sposób, czyli pięcioma śrubami. -coil. plarze sprzedały się wówczas Jego olejowo wykończony tył Szeregowo na pniu. Nowa interpretacja tej oraz podstrunnica wykonane są równa się gło- konstrukcji daje nam wszystko, z klonu. Radius wynosi 12 cali. śniej, więcej środka, co trzeba, i to za nieco mniej- Na podstrunnicy nabito 22 pro- więcej basów. Równole- sze pieniądze: wygodny gryf gi o wysokim profilu i średniej gle to mniej dołu, więcej góry moglibyśmy się spodziewać po o bluesowym radiusie, świetnie szerokości. Główka wykończona i niższy poziom sygnału. Daje gitarze z układem H-H. Na ka- rezonujący korpus i dwa rasowe w kolorze korpusu uzbrojona to spore możliwości kreowa- nale przesterowanym zaskakuje humbuckery w puszkach, które została w sześć kluczy blokowa- nia barwy podczas grania ilość harmonicznych – nawet możemy odrobinę zbliżyć do nych Schaller M6-IND zamonto- za pomocą samej gitary, bez na mniejszych gainach górny singli. Sterling Ball z dumą pre- wanych w układzie 4+2. Gitara ingerencji we wzmacniacz czy środek i góra są dość zatłoczo- zentował tę gitarę na ostatnich Music Man Reflex wyposażana efekty. Humbucker pod gryfem ne. Jednocześnie dół pozostaje targach i ja całkowicie rozu- jest fabrycznie w set strun RPS w połączeniu szeregowym ma skupiony, czytelny i bezpośred- miem dlaczego. To po prostu Slinky 10-46 oraz prostokątny wybitnie bluesowy charakter. ni, dzięki czemu Reflex dosko- zawodowe narzędzie dla muzyka firmowy futerał. Mruczący, aksamitny, chciałoby nale wpisze się w miks kilku świadomego tego, co może za się powiedzieć „drewniany”, instrumentów i nie narazimy się jego pomocą wykrzesać. Przy Gramy ale jednocześnie jest czytelny basiście. Podobnie jak w testo- najbliższej okazji koniecznie Instrument zaskakuje mnie i niezamulony – to jest bardzo wanym onegdaj modelu 25th przetestujcie Music Mana Reflex już na sucho – reaguje miękko wyraźne w okolicach trzydziestej Anniversary, sporo barw da się osobiście. na atak, korpus mocno drga, sekundy próbki załączonej na ukręcić na samym wiośle. Oso- wyczuwalny jest akustyczny, CD. Równolegle łączone skrajne biście proponowałbym ustawiać Dane techniczne wręcz naturalny rezonans, co i wewnętrzne cewki dają nam się z lekkim overdrive'em gdzieś jest zapewne zasługą wydrążo- barwę leżącą gdzieś w połowie w okolicach 65-70% potencjo- korpus: lipa, mahoń, klon nych w nim komór. Natomiast drogi pomiędzy Telecasterem metru VOLUME, dzięki czemu gryf: klon po podłączeniu do wzmacniacza i Stratocasterem. Nie nazwał- będzie można się delikatnie podstrunnica: klon moją uwagę przykuwa balans bym może tego „stratowską wyczyścić, skręcając tę gałkę progi: 22 medium i proporcja pomiędzy dynamiką szklanką”, a to ze względu na i przełączając się w tryb PARAL- przetworniki: 2x DiMarzio Custom pasm – słychać to w pierwszych zbyt wyeksponowany wyższy LEL, lub dodać gitarze nieco potencjometry: VOLUME, TONE próbkach na czystym kanale. środek pasma, ale brzmienie cojones, odkręcając ją do maksi- mostek: stały Wszystkie struny wybrzmie- to jest zdecydowanie inspiru- mum i ustawiając humbuckery przełączniki: 5-pozycyjny, 2-pozycyjny wają równomiernie i czytelnie. jące i obiecujące więcej, niż to w pełne SERIES. Słowo należy klucze: blokowane Schaller Przełącznik połączenia cewek się wykończeniu tej gitary futerał: w komplecie równolegle-szeregowo zmienia – to robota Wyniki testu charakter brzmienia od typowe- go humbuckera w stronę picku- WYGODA GRY  BRZMIENIE  WYKONANIE  JAKOŚĆ/CENA 

Wnioski Wygodna i doskonale brzmiąca gitara nawiązująca do serii 25th Anniversary.

Dostarczył Music Info tel. 12-267-24-80 www.music.info.pl

Cena 8.850 PLN Kompensowane siodełko gryfu zapewnia odpowiednią intonację.

Gitarzysta  kwiecień 2011 67 Warsztat Jazz-rock

Czytajmy nuty! Znajomość zapisu nutowego umożliwia nie tylko odczytywanie czyjejś i zapisywanie swojej muzyki, ale jest także bardzo pomocna w zrozumieniu teorii Robert Lewandowski Robert [email protected]

śród gitarzystów, zwłasz- nut wiąże się ze znajomością teorii niżej niż na fortepianie, dlatego czę- pozycją, co spowoduje dodatkowe cza samouków, umiejęt- muzyki i w pewien sposób potwier- sto wskazane jest transponowanie utrudnienia, natomiast w pozycji I Wność biegłego czytania dza ją, czego nie można powiedzieć o oktawę w górę, np. podczas grania otwartej mamy wszystkie dźwięki nut nie jest zjawiskiem zbyt częstym o tabulaturach. Wynika to z prostego tematów standardów jazzowych lub od E do ab1 pod palcami. Pamiętaj- – przeciwnie, można powiedzieć, że faktu, że zapis nutowy faworyzuje innych utworów z prymek. my o graniu legato, czyli kończeniu nieznajomość nut jest niemal regułą. dźwięki gamy, której kolejne dźwięki W jaki sposób najszybciej opanować jednego dźwięku (przez stłumienie Co gorsza, fakt ten zamiast być zapisujemy na przemian, na liniach czytanie nut, czy istnieje może jakaś lub oderwanie palca) dokładnie czymś wstydliwym, zdaje się być dla i między liniami, a przecież to gama metoda? Gdy zapytałem o to kilka w momencie rozpoczęcia następnego. wielu niemalże powodem do chluby, jest niemal zawsze materiałem dekad temu bardziej doświadczo- Pewnym problemem może być za- a wielu znanych gitarzystów bez za- dźwiękowym utworu (to, jaka jest to nego kolegę gitarzystę, odparł: Nie granie dwóch kolejnych dźwięków na wstydzenia przyznaje się do swojego gama, określają znaki przykluczowe; ma żadnych sekretnych sposobów, tym samym progu – regułą jest wtedy analfabetyzmu. Ostatnio zdarzyło mi dźwięki pozaskalowe wymagają musisz po prostu dużo czytać, użycie różnych palców, ale nic się nie się kontaktować z dwoma gitarzy- użycia przygodnych znaków chro- najlepiej wszystko, co ci wpadnie stanie, jeśli podczas czytania tę regułę stami znanego polskiego zespołu matycznych). Natomiast operująca w ręce. Zrezygnowany wyciągnąłem pominiemy. rockowego – a sprawa dotyczyła cyferkami tabulatura nie czyni całą stertę nut, w której znajdował W przykładzie 1 zapisałem wszyst- granych przez nich partii gitarowych żadnej różnicy między dźwiękami się m.in. Mały solfeż Lasockiego, kie dźwięki naturalne w pozycji I – niestety żaden z nich nie potrafił należącymi do gamy oraz nienależą- jedna z edycji Real Booka w luźnych otwartej – należy traktować go jako ocenić, czy spisana przeze mnie, cymi do niej, dlatego poza bezmyśl- kartkach, a także dwie szkoły na swego rodzaju słowniczek nutowy. a grana przez nich, partia gitarowa nym odczytaniem miejsc na gryfie gitarę klasyczną oraz dwa zbiorki W kolejnych przykładach nie trzeba jest zapisana prawidłowo, czy też niczego nie uczy. z utworami Bacha – i zacząłem stosować żadnych innych dźwięków, nie. Niechęć do „kropek” jest na W poprzednim odcinku zmagaliśmy czytać. Efekty były widoczne już po ponieważ wszystkie zawarte w nich ogół podyktowana przekonaniem, się z problemami rytmiki, a teraz kilkunastu godzinach pracy, jednak melodie przetransponowałem do że ich znajomość nie jest do niczego przyszła pora na powalczenie największym problemem nie było tonacji C operującej tylko dźwiękami potrzebna, a próby wtłaczania mu- z wysokością dźwięku, którą dla samo rozpoznawanie dźwięków naturalnymi. Przykłady od 2 do 6 są zyki w jakiekolwiek ramy powodują, gitary zapisujemy z użyciem klucza czy rytmiki i przenoszenie tego na z oczywistych względów pozbawione że cały jej urok pryska. Nie kwestio- wiolinowego z transpozycją o okta- instrument, lecz mało efektowny tabulatury; uszeregowałem je pod nując faktu, że zapis nutowy nie jest wę w dół (z ósemką pod spodem). rezultat tych działań – jednogłoso- względem wzrastającego stopnia czymś doskonałym, trudno zgodzić Użycie tego klucza wynika z faktu, wa, a więc pozbawiona kontekstu trudności. Zawierają one pierwszych się z jego całkowitą negacją – można że w zwykłym kluczu wiolinowym harmonicznego, nudna linia melo- pięć prostych melodii, jakie przyszły postawić sprawę w ten sposób, że prawie połowa dźwięków gitary mu- dyczna. Chcąc uatrakcyjnić proces mi do głowy; trzy z nich pochodzą prawdziwy mistrz potrafi z kropek siałaby być zapisana z użyciem linii nauki, zwróciłem swoją uwagę na z muzyki filmowej, jedna z klasyki, i kresek wyczarować sztukę poprzez dodanych dolnych, co utrudniałoby nuty klasyczne, które wydawały mi a jedna z jazzu. I tu ogłaszam mały sposób, w jaki te elementy ożywia czytanie niższych dźwięków. Klucz się na początku bardzo trudne, jed- konkurs: Gdyby komuś udało się (a nie odgrywa mechanicznie nuty). z transpozycją w dół jest stosowany nakże po kilku tygodniach czytałem rozpoznać wszystkie pięć, proszę Istnieje pogląd, że czytanie nut na gi- powszechnie w zapisach na gitarę bez problemu akordy zapisane nu- o kontakt mailowy – czeka niespo- tarze jest szczególnie trudne z uwagi klasyczną, natomiast w popularnych tami, co z kolei sprawiło, że zwykłe dzianka! Aby uatrakcyjnić czytanie na występowanie tego samego magazynach gitarowych często bywa jednogłosowe zapisy stały się czymś zapisów, do wszystkich melodii doda- dźwięku w kilku miejscach na gryfie zastępowany zwykłym kluczem zupełnie banalnym. łem dyskretny podkład harmoniczny oraz nierównomierny, kwartowo- wiolinowym, co jest oczywiście błę- Ten warsztat adresuję do tych, (symbole akordowe są w zapisie). -tercjowy strój gitary. Jest to w du- dem, gdyż dźwięk c razkreślne (c1) którzy na dźwięk słowa „nuty” czują Melodie należy najpierw odczytywać żym stopniu prawda, jednak nawet pisze się w kluczu wiolinowym na ciarki na grzbiecie. Uważam, że bez podkładu, z samym metronomem w tak niesprzyjających warunkach pierwszej dodanej dolnej, natomiast naukę czytania należy zaczynać od i w bardzo wolnym tempie, a następ- czytania nut na gitarze można się w kluczu z ósemką – między trzecią pozycji I otwartej (z użyciem pustych nie grać je do podkładów, wyciszając nauczyć. Zdecydowana większość a czwartą linią (lub inaczej w trzecim strun), a dopiero po jej opanowaniu prawy kanał stereo (nagrana tam me- gitarzystów jazzowych i jazzrocko- polu – linie i pola liczymy od dołu). przejść do pozycji V, a następnie do lodia jest podpowiedzią w przypadku wych zna zapis nutowy i uważa jego Tak więc dźwięk c na pierwszej III i VII. Nie ma co na początku silić zasadniczych trudności). Tempo dla znajomość za konieczną – należą dodanej dolnej, zagrany na gitarze się na czytanie w wyższych pozy- wszystkich przykładów jest takie samo do nich m.in. Larry Coryell, John wg zapisu gitarowego, to c małe, cjach (np. w celu uniknięcia pustych i wynosi 60 BPM. Przypominam, że McLaughlin oraz Al Di Meola, dla a wg fortepianowego – c razkreślne. strun), ponieważ każda pozycja grając ćwierćnuty, uderzamy kostką którego czytanie nut jest najlepszym Partia zagrana z tego samego zapisu oprócz I otwartej niesie ryzyko, że z góry, natomiast ósemki gramy sposobem na relaks. Znajomość na gitarze będzie brzmiała oktawę niektóre dźwięki znajdą się poza naprzemiennie. Powodzenia!

112 Gitarzysta  kwiecień 2011 Warsztat Jazz-rock  cd ścieżki 24-29

Przykład 1  ŚCIEŻKA 24

Przykład 2  ŚCIEŻKA 25

Przykład 3  ŚCIEŻKA 26

Przykład 4  ŚCIEŻKA 27

Przykład 5  ŚCIEŻKA 28

Przykład 6  ŚCIEŻKA 29

Gitarzysta  kwiecień 2011 113 Co na CD?, reklamy, firmy, sklepy

Co na CD? Wykaz reklam

1 Dźwięki wzorcowe EADGBE 2 Koła...... 123 Livenation...... 8, 103 ✔✔ PREZENTACJE GITAROWE Adam Hall...... 5 Mega Music...... 57 2 Music Man Reflex 3 Fender Mustang III Aplauz...... 75 Merlin Pickups...... 123 4 Line 6 POD HD300 Audiostacja...... 29 Musicman.pl...... 123 5 Blackstar HT-Reverb Bose...... 158 MusicMedia...... 47 6 Blackstar HT-Delay 7 Blackstar HT-Modulation Case-Pack...... 123 Music Dealer...... 9, 43, 123 8 DigiTech JamMan Delay Demontażownia...... 123 Music Info...... 11, 25 ✔✔ PREZENTACJE BASOWE ESS-Audio...... 64, 65 Music Toolz...... 59 9 ESP Amaze SL5 Exar Electronix...... 123 Perkusista...... 125 10 AER Amp Two FX-Music Group...... Polsound...... 62, 63 11 Fender Rumble 150 12 Roland Cube-20XL ...... 7, 13, 21, 61, 69, 79 Riff...... 33 ✔✔ WARSZTAT SPECJALNY Gama...... 39, 123 Rocktone...... 55 13 Frank Gambale Gewa Polska...... 87 Roland Polska...... 27, 37 ✔✔ ZAGRYWKA MIESIĄCA Gitarownia...... 123 Sony...... 129 14 Pentatonika molowa Gitary Mayones...... 73 Sound Service...... 2, 54 ✔✔ ZAGRAJ JAK... Go-Ahead...... 45 SoundTrade...... 81 Guitar Project...... 123 Visions In Guitars...... 123 15 Jacques Stotzem G LAB...... 121 Witkowski Custom Guitars ✔✔ WARSZTATY GITAROWE Interton...... 71 & Pickups...... 123 16 Akustyk 17-21 Blues Konsbud-Audio...... 23 WMS...... 123 22-23 Funky Krys...... 123 Zibi...... 15, 41 24-29 Jazz-rock 30-35 Jazz Lauda-Audio...... 31 36-39 Metal ✔✔ WARSZTATY BASOWE 40 Krzysztof Ścierański Tu kupisz Gitarzystę 41 Tomasz Fulara Elpa Bielsko-Biała, MusicMix Sandomierz, SM Fan Szczecin, Music Intro Głogów, Anders Jastrzę- ✔✔ TRANSKRYPCJE bie Zdrój, PHU Swing Koszalin, Xentri Głogów, Accord Szczecinek, Music Instrumenty Lublin, Imbor Nowy Dwór, Pasja Warszawa, Demo Piła, MX Music Kraków, Silverton Tomaszów, Ragtime 42-43 Breakout Rzeka dzieciństwa Opole, Janda Music Dąbrowa, Do Re Mi Garwolin, Muzyk Pruszków, Na Księżycu Lublin, Ton 44-45 Marek Gliniecki Chasing You Ostróda, Jandisc Bytów, Bońka Sound Konin, Komp Elektronik Bartoszyce, Amadeusz Nowy Sącz

Wykaz wymienionych firm

Aplauz, Łomianki-Dąbrowa, tel. 22-751-42-39, www.aplauzaudio.pl; DigiPark, Warszawa, tel. 22-851-00-01, www.digipark.pl; ESS-Audio, Łomianki- -Dąbrowa, tel. 22-751-42-46, www.essaudio.pl; FX-Music Group, Częstochowa, tel. 34-374-06-46 (siedziba), Zamość, tel. 84-643-92-46 (oddział han- dlowy), www.fxmusic.pl; Gitary Mayones, Gdańsk, tel. 58-343-07-83, www.mayones.pl; Interton, Gdynia, tel. 58-660-96-40, www.interton.com.pl; Lauda-Audio, Sopot, tel. 58-555-06-60, www.lauda-audio.pl; Mega Music, Sopot, tel. 58-551-18-82, www.megamusic.pl; Music Dealer, Lublin, tel. 81-745-06-04, www.musicdealer.com.pl; Music Info, Kraków, tel. 12-267-24-80, www.musicinfo.pl; Music Toolz, Warszawa, tel. 22-423-90- 96, www.musictoolz.pl; Polsound, Łomianki-Dąbrowa, tel. 22-751-84-87, www.polsound.pl; Sound Service, Niemcy, tel. +49(0)33708-933-0, www.soundservice.de; SoundTrade, Piaseczno, tel. 22-632-02-85, www.soundtrade.pl

130 Gitarzysta  kwiecień 2011

Wejście Nie gram...... w żadnym zespole, nie gram też na żadnym instrumencie, a swój stopień umuzykalnienia okre- ślam nieco wyżej niż trzeci (pierwszy to sytuacja, w której odróżniałbym kiedy na scenie gr ają, a kiedy balują na backstage’u). W zamierzchłych czasach szk oły średniej gr ałem na perkusji – DodatekDdtkdM do Magazynu GGitarzystait t wydawany d przez z dumą nosiłem w płóciennej torbie pałki, które zawsze wystaw ały po to, aby inni zobaczyli, że AVT Korporacja sp. z o.o. jestem perkusistą. Byłem raczej wstydliwym nastolatkiem i pewnie dlatego nigdy nie wszedłem do sklepu p. Szpaderskiego na ul. Piotrkowskiej 86, w mieście Łodzi. Mam teraz ponad 40 lat i od ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa pewnego czasu wspieram młodych, amatorskich, a coraz częściej i zawodowych muzyków. Studio tel. 22-257-84-99, fax 22-257-84-00 nagrań, studio prób, koncerty, warsztaty, festi- www.avt.pl wale i w głowie szumiąca mi idea stworze- nia miejsca, w którym najważniejszą częścią REDAKCJA będzie atmosfera – taka nieuchwytna au ra Redaktor naczelny: Sławomir Sobczak e-mail: [email protected] o której pisał Tyrmand w „Złym” – tow a- Zastępca redaktora naczelnego: Krzysztof Inglik rzysząca muzyce, ale jednak będąca czymś tel. 22-257-84-28, e-mail: [email protected] zupełnie innym niż spr awna umiejętność Sekretarz redakcji: Ewa Owczarek szybkiego wyszukiwania następujących po tel. 22-257-84-87, fax 22-257-84-32 sobie w odpowiednich momentach, odpo- e-mail: [email protected] wiednich dźwięków. Taka magia tworzy się

PROMOCJA z zawiesiny niczego, pomieszanego z przy- Marcin Kubicki padkowością spotkań emocji i wspomnień. tel. 22-257-84-43, fax 22-257-84-32 W miejscu, które tworzę cor az częściej e-mail: [email protected] dochodzi do takich momentów . Nagrywa Krzysiek Ścierański, nagle ktoś wyciąga REKLAMA z pokrowca gitarę z 1956 roku – bo właśnie Ewa Owczarek ją kupił za oceanem i zaczyna na niej gr ać. tel. 22-257-84-87, fax 22-257-84-32 e-mail: [email protected] Plakat który anonsuje kolejny piątkowy jam

session staje się tematem pytań: „co to za Dukat T. fot. PŁYTA CD jam session” i czy można wpaść i zagrać na Krzysztof Maszota scenie. W powietrzu zaczyna wisieć ten fer- e-mail: [email protected] ment, a w piątki wieczorem jego stężenie, osią- GRAFIKA/DTP gając niebezpieczny poziom, eksploduje żywą muzyką, muzyką graną przez żywych ludzi: gitarzy- Dariusz Welik stów, basistów, perkusistów. Jakie powinno to być to miejsce , aby nie zaniknęła w świadomości e-mail: [email protected] tęsknota za osobą lub wręcz osobowością muzyka. Podniecamy się sprawnością palców tego czy

WITRYNA INTERNETOWA tamtego bassmana, gitarzysty czy prędkością z jaką grają perkusiści, zapominając nieco o tym, że www.MagazynBasista.pl na scenie występują ludzie; z duszą i często głęboką filozofią, która popycha ich do grania muzyki. Administracja i prowadzenie: Krzysztof Inglik Jeśli ktoś zapomniał to pragnę zwrócić uwagę, że uczucia są najsilniejszym z bodźców, które sku- e-mail: [email protected] tecznie potrafią generować i wspierać procesy twórcze. Wzorzec to drugi z czynników, który może być zaczynem czegoś wielce twórczego i oto już tylko krok do wspomnienia o magicznej relacji: ADRES DO KORESPONDENCJI AVT Korporacja, „Basista”, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa uczeń – mistrz. Czy ktoś jeszcze pamięta k ogoś takiego jak mistrz? Czy w dobie 5-minutowych e-mail do redakcji: [email protected] uniesień rodem z YouTube’a, odtwarzanych wielokrotnie krótkich filmików na „fejsie”, nie zatraci- liśmy przypadkiem kawałka człowieczeństwa, zwanego kiedyś zwyczajnie: zachwytem? Zapytany Wydawnictwo AVT oraz redakcja magazynu „Basista” nie ponoszą odpowiedzialności za treść kiedyś, znany amerykański basista Will Lee: jak to robi, że cały czas jest na topie, odpowiedział: „To zamieszczanych reklam, ogłoszeń i anonsów. Redakcja rezerwuje sobie prawo do dokonywania proste. Musisz być fajnym gościem, społecznie. Wezmą Cię do projektu, jak będę się dobrze z Tobą skrótów i adiustacji nadesłanych tekstów. Wszystkie nazwy produktów wykorzystane w redakcyjnej czuł”. Problem w tym, że z komputerem potrafi zagrać prawie każdy, nie mówiąc już o dobrym części miesięcznika należą do ich prawnych właścicieli i zostały użyte wyłącznie w celach samopoczuciu, które bardzo łatwo przy nim uzyskać. Dobry nauczyciel – podkreślam, „Dobry” – informacyjnych. Wszystkie ceny podane w części redakcyjnej miesięcznika są rekomendowanymi sprawiedliwie pochwali Cię, gdy na to zasłużysz, a jeśli mu ufasz, to wsłuchując się w jego słowa cenami detalicznymi brutto, chyba że zaznaczono inaczej. Przedruk, reprodukcja i powielanie materiałów opublikowanych w miesięczniku, na CD i w witrynie www.magazynbasista.pl usłyszysz, kiedy powie ci, że muzyka powinna być Twym życiowym przeznaczeniem. bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione. Lech Spaszewski

REDAKCYJNE 134 ...... Mikstura basowa (newsy) 148 ...... Fender Corona (fotorelacja)

WYWIADY/SYLWETKI 136 ...... Tony Levin (wywiad) 140 ...... Terry Uttley (wywiad) 144 ...... Rikard Edlund (wywiad)

ARSENAŁ BASISTY 150 ...... ESP Amaze SL5 151 ...... AER Amp Two 152 ...... Fender Rumble 150 153 ...... Roland Cube-20XL Bass

WARSZTATY 154 ...... Tomasz Fulara 155 ...... Krzysztof Ścierański

W numerze: 156 ...... Krzysztof Inglik

www.magazynbasista.pl Kwiecień 2011 Basista 133 Wywiad Tony Levin Tony Levin

Gigant – to jedyny sposób określenia muzyka, którego liczba płyt w dyskograﬁi przekracza pięćset. Nie da się wymienić tutaj wszystkich artystów, z którymi nagrywał, ale wystarczy rzucić kilka magicznych słów aby wszystko stało się jasne: Peter Gabriel, David Bowie, John Lennon, Tracy Chapman, Natalie Cole, Alice Cooper, Al di Meola, Dire Straits, Art Garfunkel, Chuck Mangione, Yoko Ono, Lou Reed, Pink Floyd, Steps Ahead, Liquid Tension Experiment, King Crimson... Multiinstrumentalista, grający na basie, Chapman Sticku, tubie i keybordzie. Poza muzyką, pionier blogowania i zapalony fotograf... Tony Levin!

Rozmawia: Krzysztof Inglik

136 Basista Kwiecień 2011 www.magazynbasista.pl W jaki sposób zaraziłeś się dziesięć, może dwanaście basówek. To komfortowa ciężej pracować, żeby uzyskać inne brzmienia. Staramy muzycznym bakcylem? sytuacja. Natomiast kiedy jestem w trasie, kiedy się używać nietypowej artykulacji, szarpać struny, Od brata, który również jest muzykiem. Uczył się podróżuję, wożę ze sobą najwyżej dwie sztuki. Wtedy lub uderzać w nie, by uzyskać efekt perkusyjny. klasyki, a potem jazzu, więc w moim domu zawsze po prostu zmuszam je, aby grały tak jak chcę. Dużo myślimy też o aranżacjach, w których staramy było pełno tej muzyki. Inspirowaliśmy się wzajemnie się pokryć muzyką jak największą powierzchnię – i konkurowaliśmy ze sobą grając na pianinie. W wieku Czego szukasz w dobrej muzyce? przecież szkoda byłoby zmarnować potencjał jaki dziesięciu lat zacząłem grać na kontrabasie, ale Wielu rzeczy. Nie ma jednego konkretnego daje nam to instrumentarium. Oprócz tego nasz głównie muzykę klasyczną. W szkole doszła do elementu. Często inspiruje mnie muzyka, którą perkusista obsługuje także loopery i samplery, tego tuba... To było bardzo, bardzo dawno temu. słyszę i może to być zarówno bardzo prosta klasyka, dzięki czemu możemy uzyskać jeszcze większą jak i skomplikowany prog-rock. Jest też muzyka, różnorodność i świetnie się tą muzyką bawić. Czy pamiętasz swoją pierwszą która mnie w ogóle nie rusza, chociaż inni ludzie sesję w studiu? dużo o niej mówią. Z pewnością umiejętność grania Co spowodowało, że Oczywiście. Ojciec pracował w rozgłośni radiowej, szybko nie jest dla mnie elementem kluczowym. zainteresowałeś się instrumentem przy której było studio. Zgodnie z rodzinną tradycją, Mogę podziwiać czystą sprawność techniczną, takim jak Chapman Stick? zabierał nas tam raz do roku, żeby nagrać prezent ponieważ jestem instrumentalistą. Ale zupełnie Chapman Stick jest tak niezwykły, że przyciągnął moją urodzinowy dla mamy. Wykonywaliśmy solowe utwory odrębną sprawą jest jakość muzyki, która nie może uwagę od razu, kiedy tylko został wynaleziony. Mogę na fortepian i róg francuski oraz duety. W tamtych być o niczym – musi mieć jakąś treść, musi coś na nim grać partie basowe, które mają zupełnie inną czasach nie było jeszcze taśm, więc rejestrowaliśmy wyrażać i przekazywać. Zwykle, gdy słyszę dobrą kolorystykę. Rejestr schodzi niżej niż w regularnym materiał bezpośrednio na winylowy dysk. Miałem muzykę, bez względu na to czy jest prosta czy basie elektrycznym, a jednocześnie dolne pasmo chyba wtedy nie więcej niż siedem lat. Tak więc już skomplikowana, jestem podekscytowany jak dzieciak jest krystalicznie czyste. Na Sticku można stosować w dzieciństwie byłem oswojony z pracą w studiu. i mówię: „kurcze, to było naprawdę dobre”. nietypowe techniki artykulacyjne – przykładowo, Natomiast w pierwszej prawdziwej sesji nagraniowej grane dźwięki mogą mieć wręcz perkusyjny charakter. uczestniczyłem nieco później, kiedy grałem w zespole Jakiej muzyki obecnie słuchasz? Bawi mnie wymyślanie nowych sposobów grania z braćmi Mangione. Gap postanowił zarejestrować Dużej ilości klasyki i rocka. Trudno by to wszystko było na tym instrumencie, a także komponowanie materiał z nowojorskimi muzykami, więc do studia teraz wymieniać. Moim ulubionym zespołem jest teraz i aranżowanie muzyki z jego wykorzystaniem. w Nowym Jorku zabrał samą sekcję rytmiczną, Sleepytime Gorilla Museum – to naprawdę niezwykła czyli mnie i Steve’a Gadda. To było niesamowite muzyka i myślę, że wpływa na to co teraz gram. Podobno zespół HoBoLeMa nie ma doświadczenie. Tym bardziej, że w późniejszym żadnych ustalonych aranży... okresie spotykałem wiele razy muzyków, których Masz na koncie ponad pięćset Zgadza się. Nie mamy ani kawałka zapisanej poznałem wtedy, podczas swojej pierwszej sesji. albumów. Czy zdarza Ci się muzyki. Wszystko dzieje się w czasie rzeczywistym. słuchać tych płyt? Wychodzimy na scenę, słuchamy siebie nawzajem W swojej karierze uczestniczyłeś Raczej nie. Jak większość muzyków, najbardziej i po prostu improwizujemy. Nigdy nie wiemy co w setkach sesji nagraniowych. interesuje mnie to co się dzieje tu i teraz. Tylko odrobinę się wydarzy, dopóki tego nie usłyszymy. Muszę Czy którąś z nich uważasz ciekawi mnie przyszłość. Gdybym się skupiał cały zaznaczyć, że nie jest to improwizacja typu „jam”, za szczególnie trudną? czas na tym co było, to zmarnowałbym szansę na gdzie ktoś wrzuca beat, a ktoś inny gra do tego Takich sesji było mnóstwo, ale z pewnością jedną zajęcie się tym co będzie. Nie zrozum mnie źle – lubię solo. HoBoLeMa to forma free w czystej postaci. z trudniejszych była ta z Sabicasem, podczas której to co zrobiłem i myślę, że jestem szczęściarzem, Moim zdaniem działa to tylko dzięki klasie muzyków, nagraliśmy materiał na płytę „Rock Encounter”. mając szansę grać z tyloma wspaniałymi muzykami. tworzących ten zespół – Holdsworth, Bozzio, To specyficzne połączenie flamenco i rocka Ale intensywne życie, jakie prowadzę, nie daje Mastelotto – to prawdziwi mistrzowie swoich sprawiało, że trzeba było się cały czas pilnować. mi wiele czasu na zajmowanie się przeszłością. instrumentów. Nikt z nas nie gra za dużo, nie Ale najtrudniejsze w tym wszystkim było to, że Tak więc nie wracam już do płyt, które nagrałem. czujemy potrzeby wypełnienia całej przestrzeni, Sabicas nie mówił po angielsku i nie potrafił zapisać Czasem usłyszę jakiś swój kawałek w radiu. Myślę czy popisywania się umiejętnościami. To po prostu muzyki tak, jak my to robimy. Trzeba też pamiętać, sobie wtedy: „That was the cool one” (śmiech). tworzenie muzyki prosto z powietrza, swego rodzaju że wtedy nie było takich możliwości edycji muzyki, niepowtarzalnego obrazu, który zniknie kiedy zamilknie jakie mamy dzisiaj, a czas w studiu był potwornie Więc jaka jest teraźniejszość ostatni dźwięk. Jest w tym coś fascynującego. drogi. Musieliśmy więc zagrać wszystko dobrze i przyszłość Tony’ego Levina? i to najlepiej za pierwszym razem (śmiech). Przede wszystkim kończymy trasę koncertową po Im trudniejsza muzyka, tym trudniej Ameryce Południowej i przenosimy się do Europy. ją sprzedać – prawda czy fałsz? W jaki sposób przygotowujesz się Koncerty grupy Stick Men wypełnią cały kwiecień. Szczerze mówiąc, nie wiem. Nie zastanawiam się, do sesji z innymi artystami? Dokładny grafik można znaleźć na mojej stronie: czy sprzedam dużo swoich płyt CD, bo tak czy Nie znam konkretnego sposobu. Zanim jeszcze www.tonylevin.com. Pod koniec zeszłego roku, inaczej, nigdy ich dużo nie sprzedawałem. Nie zacząłem grać poważne sesje, umiałem już pracować zaraz po trasie koncertowej, weszliśmy do studia kombinuję, jak zmienić moją muzykę, by przyszło z metronomem i click-trackiem. Więc jeśli miałbym z zespołem L’Image, gdzie gram obok Steve’a Gadda na koncert więcej ludzi. Dla mnie punktem wyjścia komuś coś doradzać, to właśnie oswojenie się z tym. i Mike’a Mainieri. Latem zamierzamy się wybrać jest sama muzyka. Chcę się spotkać z interesującymi Cała reszta to kwestia osłuchania i opanowania na koncerty do Europy. Oczywiście musi się także ludźmi i zrobić z nimi coś ekscytującego. instrumentu. Jeśli jesteś dobry, to po prostu wchodzisz wydarzyć kolejna trasa grupy HoBoLeMa. Oprócz Chcę złożyć band i ruszyć z nim w trasę. do studia i reagujesz na żywo na to co tam się dzieje. tego pracuję nad kilkoma projektami, między innymi z Alanem White’m oraz nad własnym albumem Zastanawiam się, czy muzyk Według jakiego kryterium solowym. Jednakże trzonem mojej koncertowej Twojego formatu nadal ćwiczy? dobierasz instrumenty? działalności jest obecnie trio Stick Men. O tak. Ćwiczę teraz więcej niż kiedykolwiek. Miałem Zwykle nie myślę o tym zbyt dużo. Musisz mieć w swoim życiu okres kiedy nie ćwiczyłem, ale grałem pod ręką kilka basów i wiedzieć, który sprawdzi się W jaki sposób udaje Ci się pomieścić wtedy prostą muzykę. Pewnego razu spotkałem w konkretnej sytuacji. Ale u mnie dzieje się to zwykle tak dużą ilość strun w jednym zespole? gości z Dream Theater. Zrobiliśmy projekt, który na poziomie emocji, a nie logiki. Kiedy jestem w domu (śmiech) Najlepiej jest jeśli nikt inny nie gra w tym nosił nazwę Liquid Tension Experiment. Muzycy ci są i ktoś przyśle mi track, to intuicja podpowiada mi, samym czasie... A tak na serio, to bardzo fajnie jest wirtuozami i potrafią zagrać rzeczy szybsze i bardziej po który instrument sięgnąć. Mam wtedy pod ręką mieć drugi, podobny instrument w zespole. Musimy skomplikowane niż ja. Tak więc ogromne wrażenie

www.magazynbasista.pl Kwiecień 2011 Basista 137 Wywiad Terry Uttley

Zespół Smokie jako jeden z niewielu w tej branży cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem swoich fanów. Jego życie upływa na podróżowaniu i graniu koncertów, które zawsze były i nadal są największą siłą tej ekipy. Po serii występów w naszym kraju udało nam się przeprowadzić rozmowę z jednym z założycieli grupy, Terrym Uttley’em. Krótka wymiana zdań przerodziła się w pełny wywiad, na łamach którego poznacie nie tylko wątki z życia osobistego pierwszego basisty Smokie, ale również jego preferencje co do sprzętu i plany na przyszłość.

Rozmawia:Rozmawia: MarcinMarcin KubickiKubicki

140 Basista TerryKwiecień 2011 UttleyUttleywww.magazynbasista.pl Jak mija dzień? się, że nasz sukces kosztował nas więcej czasu Kilka dni temu Całkiem dobrze, i determinacji. To zaprocentowało na naszą korzyść. daliście parę właśnie odpoczywam. koncertów Mam małą przerwę Czy trudno jest utrzymać w ryzach w Polsce. Jest i staram się ją zespół taki jak Smokie przez tyle lat? coś szczególnego,, wykorzystać jak Każdy z nas jest inny. Po drodze niektórzy zrezygnowali co podoba się wamm najlepiej, nie myśląc i zajęli się czymś innym, ale zawsze działo się to w naszym kraju? o tym, czy zdążę na w przyjaznej atmosferze. Z każdym rokiem dzieje się Wszystko jest szczególnene następny samolot. coraz więcej i stajemy ciągle przed nowymi wyzwaniami. i wyjątkowe w każdym Nie każdy jest w stanie sobie z tym poradzić i to jest kraju, jaki odwiedzamy. Czy tak właśnie wyobrażałeś sobie zrozumiałe. Ja zawsze kochałem takie życie i nie Kiedy przez długi czas nie przyjeżdża się do jakiegoś swoją karierę muzyczną, kiedy wyobrażam sobie nie koncentrować. Praca w studiu miejsca, zawsze miło jest obserwować zmiany, jakie tam zaczynaliście nieśmiało brzdąkać też jest przyjemna, ale to właśnie koncerty dają mi zaszły. Zmieniła się przede wszystkim publika. Obecnie na pierwszych instrumentach? najwięcej radości. Poza wspólną pasją mamy również spotykamy już trzecią generację naszych fanów. Nie wydaje mi się, aby ktokolwiek z nas sobie tak to do siebie niezwykły szacunek w życiu osobistym. Nie są to tylko grupy dziadków spotykających się na wyobrażał. Kiedy zaczynaliśmy, nie mieliśmy więcej jak Dajemy sobie dużo przestrzeni i oddechu, nawet kiedy potańcówce (śmiech). Widzimy synów, córki, wnuczęta 17 lat. Graliśmy wtedy piosenki innych ludzi i szukaliśmy jesteśmy w trasie. Ludzie z góry zakładają, że jako i ich przyjaciół, którzy ciągle wypełniają sale i znają nasze swojej drogi. Nie mieliśmy nic poza wielką nadzieją, że zespół chcemy zawsze siedzieć razem w samolocie, piosenki. Pamiętam, jak przyjechaliśmy do Polski w 1976 kiedyś uda nam się w jakiś sposób wystąpić w telewizji. kiedy tak naprawdę każdy z nas chce miejsce przy roku. To był zupełnie inny świat. Dla nas, ludzi z zachodu, Chyba nikt tak naprawdę nie wie, jak to osiągnąć. oknie (śmiech). Dopiero przed koncertem siadamy był to całkowity szok kulturowy. Nic nie udawało się Jedyne, co można zrobić, to zakasać rękawy i wziąć wspólnie przy piwie, obgadujemy bieżące sprawy załatwić od ręki. Przylecieliśmy wtedy prosto ze studia się do ciężkiej pracy. Cierpliwie i metodycznie, krok i wychodzimy na scenę. Potem wracamy do hotelu nagraniowego w Hollywood i wylądowaliśmy tutaj. Nie za krokiem. Oczywiście dzisiaj jest to dość ułatwione i na powrót cieszymy się swoją wolnością. mogliśmy uwierzyć, jak inne może być życie w tej części dzięki różnym programom, które zapewniają sławę świata. Niemniej jednak zawsze uważałem, że Polska jest i karierę w pigułce. Wystarczy zalać wrzątkiem i gotowe Jak zatem radzisz sobie ze swoim jak wspaniały koń wyścigowy, któremu każe się ciągnąć (śmiech). My graliśmy 7 lat życiem rodzinnym, skoro tyle dni ogromny pług. Miło jest zobaczyć, iż teraz ten koń ma w roku jesteście w trasie? dużo lżej i może w końcu pokazywać, na co go stać. Moje dzieci dorastały z tym, więc nie jest to dla nich nic dziwnego. Swoją żonę poznałem, kiedy W kwietniu udajecie się na serię graliśmy jeszcze w klubach. Taki właśnie styl koncertów w Południowej Afryce. życia prowadzimy. Kiedy wyjeżdżam, zostawiam Wiem, że graliście już tam wcześniej. mojej żonie pełen grafik spotkań i adresy miejsc, Powiedz mi, proszę, czym różni się w których będziemy przebywać, ale dobrze wiem, tamtejsza publika od tej Europejskiej? że nigdy do niego nie zagląda (śmiech). Orientuje W zasadzie to niczym. Wszędzie, gdzie jedziemy, ludzie się dopiero, kiedy odbiera w domu telefon i widzi, są dla nas niezwykle mili i życzliwi, a sale koncertowe w tanich że dzwoni numer międzynarodowy. Nawet wypełniają się głosami publiki, która zawsze śpiewa klubach i pubach, wtedy musi się mnie spytać, gdzie jestem, bo razem z nami. Narodowość i status społeczny nie mają zanim ktoś dał nam szansę. Do dzisiaj zazwyczaj nie ma zielonego pojęcia (śmiech). najmniejszego znaczenia. Dla nas to oczywiście ogromny rano szczypię się z niedowierzania, że uczestniczę komplement i powód do dumy z naszych osiągnięć. w czymś tak wielkim. Mam do tego ogromny Jak wyglądał proces szacunek i cieszę się każdym dniem. nagrywania Każdy członek zespołu ma swoją rolę do waszej ostatniej odegrania w machinie, jaką jest Smokie? Twierdzisz, że w dzisiejszych czasach płyty? Po takim czasie wszystko staje się naturalne. Każdy dużo łatwiej o sławę i pieniądze. Zupełnie inaczej z nas ma jakieś predyspozycje i zdolności, za które się Czy zauważyłeś zatem jakieś inne niż dotychczas. wzajemnie szanujemy. Ktoś zajmuje się finansami, duże zmiany w świecie muzyki? Postanowiliśmy stroną wizualną, zdjęciami i całą inną masą rzeczy, W tym biznesie zmieniło się bardzo dużo. Cały proces nie korzystać ze jakie są związane z zespołem. Do wywiadów jestem tworzenia i nagrywania muzyki jest dzisiaj zupełnie zdobyczy technologii najczęściej zapraszany ja z uwagi ma mój staż (śmiech). inny od tego, jaki pamiętamy. Studia nagraniowe w studio i zrobić to wyglądają teraz jak laboratoria. Pojawiły się nowoczesna jak za starych dobrych Można powiedzieć, że jesteś swego technologia i możliwości, których nasze pokolenie czasów. Dzisiaj nagrywanie płyty wygląda jak układanie rodzaju ojcem założycielem (śmiech). nie doświadczyło. Wraz z tym narodziły się gatunki puzzli. Każdy tworzy jakąś cześć utworu, a potem klei W rzeczy samej (śmiech). Moje siwe włosy muzyczne, w których można się nie licho pogubić. się je do kupy tak, aby wszystko pasowało. Tym razem idealnie pasują do tej roli (śmiech). Kiedy byłem dzieciakiem, istniała tylko muzyka Pop. jednak trafił nam się producent z Danii, który skądinąd Nikt nie czuł potrzeby tworzenia setek kategorii dla na co dzień zajmuje się hip-hopem. Pogadaliśmy Z twoim stażem łączy się również fakt, każdego dźwięku. Wielu z tych dzisiejszych gatunków trochę i wspólnie stwierdziliśmy, że wszyscy jesteśmy iż grałeś na całym legionie instrumentów nie jestem już w stanie nawet rozpoznać, bo sam nie zmęczeni tą całą technologią i chcemy spróbować prze te wszystkie lata. Pamiętasz jeszcze dostrzegam pomiędzy nimi żadnej większej różnicy. nagrać materiał tak, jak się to robiło parę dekad wstecz. swoją pierwszą Natomiast ludzie, którzy zdobywają sławę i nagrywają Jako że koncertujemy całkiem sporo, spontaniczne basówkę? płyty za pośrednictwem wszelkich programów granie przychodzi nam bajeczni łatwo. Materiał, który Pewnie że tak, to był rozrywkowych, wcale nie mają tak cukierkowo, jak wcześniej nagrywalibyśmy 3 miesiące, zmieściliśmy Framus. Pamiętam, można by się spodziewać. W środowisku muzyków w 12 dni. Po tym czasie mieliśmy gotowe 12 utworów, że miał szalenie cienki patrzy się na nich z góry i powątpiewa w czasami które w niezmienionym kształcie trafiło na płytę. To gryf. Nigdy potem nie bardzo duże zdolności tylko dlatego, że mieli trochę było coś wspaniałego. Graliśmy jak jeden organizm i to widziałem gitary o tak więcej szczęścia. Zatem sam widzisz, że wszystko się opłaciło. W przyszłości nie sądzę, abyśmy jeszcze szczupłej budowie. tak naprawdę się zmieniło. Niemniej jednak cieszę kiedyś wrócili do nowoczesnego stylu nagrywania. Co więcej, nigdy

141 Terry Uttley www.magazynbasista.plwww.magazynbasista.pl Kwiecień 2011 Basista Rikard Edlund (Graveyard)

Wywiad Rikard Edlund (Graveyard) Rikard Edlund (Graveyard)

Muzyka rockowa od zawsze powstaje w opozycji do czegoś. Tak było przed 40 laty, podobnie jest i teraz, kiedy retro (czy, jak kto woli, classic) rock, wprost nawią- zujący do klasyków gatunku sprzed kilku dekad, zyskuje coraz większą popularność. Świadomą rezygna- cję z cyfrowego brzmienia, korzy- stanie ze starych instrumentów i oldschoolowy wizerunek można odbierać jako wy- raz buntu przeciw współ- czesnym trendom, gdzie krystaliczna produkcja i kosmiczny poziom tech- niczny muzyków, grają- cych na coraz bardziej wymyślnym sprzęcie, odsuwają w cień fe- eling i prawdziwe emocje. W awangar- dzie tego nurtu bez wątpienia pozostaje Graveyard. Z okazji premiery drugiego albumu Szwedów ”Hisingen Blues” roz- mawiamy z basistą ze- społu, Rikardem Edlundem.

Rozmawiają: Małgorzata Napiórkowska-Kubicka i Szymon Kubicki

144 Basista Kwiecień 2011 www.magazynbasista.pl Rikard Edlund (Graveyard)

Nie będę się hamował. Wasz najnowszy Szczerze mówiąc, nie wiem. Wydaje mi się, że to, co Teraz grasz na czerwonym album ”Hisingen Blues” jest po prostu graliśmy wtedy nie różniło się szczególnie od tego, Rickenbackerze. O ile się nie mylę, znakomity. To bez wątpienia jeden co gramy teraz. Z drugiej strony, na pewno przez twój model to 4003. Z którego roku z moich głównych kandydatów do cały ten czas rozwinęliśmy skrzydła, dojrzeliśmy jest ta gitara? Dlaczego właśnie ten płyty roku. Musicie być zadowoleni jako muzycy, nieco poszerzyliśmy nasze muzyczne producent i ten konkretny model? z osiągniętego rezultatu? horyzonty. Może po prostu wreszcie nadszedł Ten bas to model 4001 z 1974 roku. Zakochałem Przede wszystkim, wielkie dzięki za uznanie! Przyznaję, odpowiedni czas, dla nas i dla naszej muzyki. się w tej gitarze od pierwszego wejrzenia, to jest jestem bardzo zadowolony z naszego najnowszego od chwili, gdy zobaczyłem ją w witrynie sklepu materiału. Ale naprawdę ciężko na to pracowaliśmy Czy na potrzeby Graveyard z instrumentami. Tak się złożyło, że byłem świeżo po i sporo czasu upłynęło, nim wreszcie doszliśmy do wykorzystywaliście jakieś pomysły wypłacie, więc nie namyślając się długo, wszedłem do wniosku, że całość jest na tyle dobra, by można było pochodzące z czasów, kiedy grałeś środka i wyszedłem z gitarą pod pachą. Przez kilka uznać ją za ukończoną i ujawnić słuchaczom. we wspomnianych zespołach? pierwszych nocy od tego wielkiego dnia spałem z nią Nie, staramy się pisać nowe utwory i, jak na razie, w jednym łóżku. Wkrótce potem z radością wstawiłem Miks ”Hisingen Blues” pięknie uwypuklił nie sprawia nam to problemu. Mamy w miarę koszmarną różową Yamahę do komisu (śmiech). pracę basu. Jesteś zadowolony z takiej stały i równomierny dopływ świeżych pomysłów, ekspozycji twojego instrumentu w związku z czym nie ma potrzeby sięgać do Czy gra któregoś z basistów miała na i generalnie z roboty, jaką wykonał przeszłości i czerpać ze starych materiałów. Ale, jak ciebie szczególnie inspirujący wpływ? producent Don Alsterberg? to mówią, nigdy nie mów nigdy. Z czasów Albatros Tym, który wywarł na mnie zdecydowanie Jasne, że lubię, kiedy partie basu są odpowiednio mamy sporo niezłych riffów, które zdecydowanie największy wpływ, był bez wątpienia Geezer Butler. podkreślone i dobrze słyszalne. Bas zawsze stanowi nadawałyby się do ponownego wykorzystania. Studiowaniu jego gry poświęcałem nieskończone istotny element w muzyce; w zależności od potrzeb – ilości godzin. Fakt, że nauczyłem się grać na basie albo wzmacnia jej ciężar, albo odpowiednio zmiękcza Udzielasz się w jakichś innych tylko palcami, to zasługa tego właśnie człowieka. dźwięki. A Don nie jest zwykłym producentem. To typ zespołach, poza Graveyard? Czy perfekcjonisty, który wnosi do muzyki zauważalny teraz nie masz już na to czasu? No właśnie, z tego, co miałem okazję wkład. To, co robi, da się w niej uslyszeć. Trzeba W tej chwili już nie, Graveyard jest zbyt absorbujący. zauważyć na waszym koncercie na przyznać, że świetnie jest mieć kogoś takiego, kogoś Roadburn w zeszłym roku, wynika, że spoza zespołu, komu możesz bez obaw zaufać, Powiedz parę słów o swojej pierwszej grasz wyłącznie palcami. Dlaczego? a przede wszystkim, kto jest w stanie usłyszeć, gitarze basowej. Dlaczego wybrałeś Zdarza Ci się używać czasem kostki, czego każda z twoich piosenek potrzebuje. właśnie ten instrument? choćby po to, by dodać więcej ataku Jak wspomniałem, fakt, że gram na basie, to przede do brzmienia instrumentu? Czy gitara basowa była twoim pierwszym wszystkim zasługa moich przyjaciół, którzy potrzebowali Nie, nigdy nie używam kostki. Jeżeli chcę dodać instrumentem, czy też, podobnie jak spora basisty. Miałem wtedy odłożone jakieś 3000 koron, do brzmienia gitary więcej ataku, po prostu część basistów, zacząłeś od gitary? O ile co stanowiło mniej więcej równowartość dzisiejszych przestaję obcinać paznokcie (śmiech). mi wiadomo, w Albatros byłeś gitarzystą? 500 euro. W tamtym czasie Ricks był naprawdę tani, Jeśli o mnie chodzi, wystartowałem od razu jako basista. kosztował około 4000 koron, ale niestety na moje W jaki sposób szlifujesz swoje Dawno temu, jeden z moich kumpli miał zespół, a że ówczesne możliwości cena i tak była zbyt wygórowana. umiejętności? Odgrywasz akurat opuścił ich basista, po prostu zająłem jego Nie mogłem sobie na niego pozwolić. Z braku laku, konkretne utwory, wykonujesz miejsce. Dobrze, że nie szukali kogoś od waltorni musiałem zadowolić się wtedy Yamahą w kolorze jakieś konkretne ćwiczenia? (śmiech). Kiedy przeprowadziłem się z Örebro do różowy metalic. Jak ja nienawidziłem na niej grać! Goeteborga, Jocke (Joakim Nilsson – wokal, gitara) i Axel (Sjöberg – perkusja) mieli już kapelę. Szukali wtedy gitarzysty i zwrócili się do mnie z pytaniem, czy nie chciałbym szarpać strun w ich zespole. W ten sposób, nie bez oporów, zacząłem grać na gitarze. Właściwie wspominam ten okres jako całkiem zabawny, ale i tak ani przez chwilę nie zapomniałem o basie. Czułem, że niezależnie od wszystkiego, bas zawsze był, jest i będzie moim podstawowym instrumentem, z którym łączy mnie jakaś szczególna więź. Żaden epizod gitarowy niczego nie mógł tu zmienić.

Powiedz więcej o swoich muzycznych początkach, tych sprzed Albatros. Zespół, w którym zadebiutowałem jako muzyk, nazywał się Sons of Distortion. Później, nie wiedzieć czemu, zmienili nazwę na S.O.D. Następnie, Magnus (Pelander – gitara) i ja założyliśmy Norrsken. Poza tym udzielałem się jeszcze w Hatebreeders - działaliśmy jako cover band Misfits. Po przeprowadzce do Goeteborga, dołączyłem do Jocke i Axela w Albatros. Kiedy ten ostatni się rozpadł, razem założyliśmy Graveyard.

Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego Albatros, a wcześniej Norrsken, nie odniosły sukcesu, a udało wam się to dopiero z Graveyard?