Rowerowy Przewodnik Turystyczny
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Rowerowy przewodnik turystyczny „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Gmina Olesno Drogi Czytelniku! 46-300 Olesno, ul. Pieloka 21 tel. 34 359 78 41-4, faks 34 359 72 83 Oddaję do Twoich rąk przewodnik rowerowy po www.olesno.pl, email: [email protected] Ziemi Oleskiej, zapraszając do zwiedzania jednego z najstarszych miast śląskich i jego okolic. Czekają na g r u p a Ciebie szlaki rowerowe biegnące przez malownicze VEGA Studio Adv. Tomasz Müller 82-500 Kwidzyn, ul. Grudziądzka 22/3A tereny, łąki i lasy, do których na grzybobranie przy- www.grupavega.pl, e-mail: [email protected] jeżdżają mieszkańcy odległych zakątków ościennych województw. Po drodze będziesz mógł zatrzymać Tekst: Urząd Miejski w Oleśnie się, by poznać bogactwo dziedzictwa kulturowego i kulinarnego tego regionu. Na trasie znajdują się war- Zdjęcia: Mirosław Dedyk, Joanna Hęcińska, Krzysztof Świtalski, te zwiedzenia miejsca i obiekty o ciekawej historii, Hubert Imiołczyk, Tomasz Biwo, Karolina Olszanowska-Kuńka, których piękno podkreśla nieskażona przyroda. Adam Kuńka, archiwum UM Olesno, archiwum VEGA Studio Adv. Opracowanie graficzne i przygotowanie do druku: Joanna Müller W trakcie rowerowych wycieczek możesz zrobić Koordynacja wydania: Małgorzata Jaskulska, Małgorzata Pach, sobie przerwę i skorzystać z bogatej bazy rekre- Katarzyna Wolska acyjno-sportowej oraz nabrać sił, smakując regio- Marketing: Aleksandra Dubiela nalnych przysmaków z „Oleskiego Koszyka”. Wydanie pierwsze Przygotuj rower, zaplanuj trasę i zwiedzaj Ziemię Wszelkie prawa zastrzeżone / All rights reserved Oleską. Jestem przekonany, że znajdziesz tu coś dla Printed in Poland – Kwidzyn 2020 siebie! Przedruk i powielanie w jakiejkolwiek formie jest zabronione Burmistrz Olesna ISBN 978-83-8056-295-0 Sylwester Lewicki 1 Trasa nr 17 Trasa niebieska – 23,8 km. Granica gminy (Kowie) – Kuźnica Borecka – Borki Wielkie – Broniec – Olesno – Wojciechów – Stare Olesno – granica gminy. 1. Granica gminy – Borki Wielkie (odcinek 3,5 km). Trasa rozpoczyna się na granicy gminy Olesno z gminą Ciasna (granica województw śląskiego i opolskiego) na drodze gruntowej, później tłuczniowej (Kowie, ul. Szkolna) w kierunku Kuźnicy Boreckiej. Na skraju miejscowości wjeżdżamy na drogę asfaltową. Przed Kuźnicą Borecką przecinamy rzekę Łomnicę. Z Kuźnicy Boreckiej kierujemy się w stronę Borek Wiel- kich – drogą asfaltową w prawo na końcu miejscowości. Dojeżdżamy do głównej drogi w Borkach Wielkich ul. Ojca Alarda, 150 m dalej skręcamy w prawo dojeżdżamy do Klasztoru Zakonu Braci Mniejszych w Borkach Wielkich, obok którego znajduje się zabytkowy kościołów pw. św. Marcina i Bartłomieja. 2 3 2. Borki Wielkie (parking przed kościołem) – Broniec (odcinek 6,1 km). Z parkingu przed kościołem jedziemy ul. Ojca Alarda w kierunku Borek Małych. Po przejecha- niu ok. 500 m skręcamy w prawo (drogowskaz Częstochowa). Po 3 km przekraczamy drogę wojewódzką nr 494 i dalej jedziemy w kierunku Brońca. Po 5,9 km na skrzyżowaniu dróg jedziemy prosto. 3. Broniec – Wojciechów (odcinek 9,4 km). Z Brońca wyjeżdżamy drogą prosto, na skrzy- żowaniu dróg polnych za Rosochą skręcamy Pałac von Lieres Kąkol polny przy drodze w prawo. Wjeżdżamy do lasu, na leśnych kolej- und Wilkau z Borek do Brońca, w Starym Oleśnie, fot. Karolina fot. Mirosław Dedyk Olszanowska-Kuńka nych skrzyżowaniach jedziemy prosto, wyjeż- dżamy z lasu i dojeżdżamy do ul. Leśnej. Tam skręcamy w prawo w stronę kościoła pw. św. Anny. Za kościołem św. Anny jedziemy prosto ul. Siedmiu Źródeł, mijając po prawej stronie uroczysko o tej samej nazwie (uroczysko Siedem Źródeł – opisane przy trasie nr 51), dalej mijamy przejazd kolejowy i jedziemy ul. Zdroje. Koziołek na polach w okolicach Borek Wielkich, fot. Karolina Olszanowska-Kuńka 4. Wojciechów – granica gminy (odcinek 4,8 km). W Wojciechowie na końcu ul. Zdroje przekra- Klasztor Zakonu czamy drogę krajową nr 11 i mijając po lewej Braci stronie Publiczną Szkołę Podstawową jedziemy Mniejszych w kierunku Starego Olesna. Za Mostem na w Borkach Stobrawie skręcamy w prawo (ul. Starowiejska). Wielkich, Jedziemy cały czas drogą asfaltową prosto aż do fot. Starego Olesna, gdzie po prawej stronie mijamy Mirosław Dedyk pałac von Lieres und Wilkau. Na rozwidleniu dróg na końcu miejscowości skręcamy w lewo i asfaltową drogą dojeżdżamy do granicy gminy – kierunek Gronowice. 5 rzeźby Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej i św. Jana Nepomucena, ambona, kropielnica, organy z XVIII wieku i stacje drogi krzyżowej. Staraniem budowniczego parafialnego kościoła pw. Bożego Ciała w Oleśnie ks. Brunona Alexandra w 1905 r. zostali tu sprowadzeni oo. Franciszkanie, którzy w latach 1906-1907 wybudowali klasztor. W 1911 r. postawili nowy kościół pw. św. Franciszka z Asyżu. Kościół jest okazały, neogotycki, murowany. Znaj- duje się w nim tryptyk z XV w. ze sceną zaśnięcia NMP. W okresie Bożego Narodzenia w kościele sta- wiana jest monumentalna szopka. Organizuje się przy niej spotkania jasełkowe dla wszystkich stanów. Parafia w Borkach Wielkich erygowana została w 1942 roku. Na placu kościelnym postawiono w 1963 roku kapliczkę Matki Boskiej Fatimskiej. Wielka cementowa figura ustawiona została na postumencie z kamieni, za łukiem z metalowych Olesno, prętów. Przed Fatimską Panią klęczy trójka dzieci fot. Krzysztof Świtalski mających objawienie – Łucja, Hiacynta i Franek oraz figurki pasących się owieczek. Na cmentarzu pomiędzy starym drewnianym kościółkiem a nowym kościołem postawiono w 1916 r. neogotycką kaplicę Walory historyczne, z płaskorzeźbą modlącego się w Ogrodzie Oliwnym Jezusa. krajobrazowe i przyrodnicze W latach 2020-2021 planuje się przebudować plac trasy wokół klasztoru. Powstanie wiejski park z infra- strukturą przyjazną rowerzystom. Trasa nr 17 biegnie m.in. do Klasztoru Zakonu Braci Mniejszych w Borkach Wielkich. Obok budynku klasztoru znajduje się cmentarny drewniany koś- Borki Wielkie (Groβ Borek, Brückendorf) są naj- ciół pw. św. Bartłomieja i św. Marcina o konstrukcji starszą miejscowością w okolicy. Po raz pierwszy zrębowej z 1697 r., z dobudowaną w 1789 r. przez wzmiankowane w 1193 r., w liście papieża Celestyna mistrza ciesielskiego Szymona Stadko, z inicjatywy III do opata klasztoru NMP na Piasku we Wrocławiu. oleskiego proboszcza Franciszka Kuschla, wieżą. W XVIII wieku w Borkach Wielkich zaczęto wypalać Wieża o ścianach pionowych, szalowana ponad węgiel drzewny i wytapiać żelazo z rud darniowych. sobotami, nakryta jest dachem namiotowym zwień- W 1783 r. hrabia Gotlieb von Jordan postawił czonym latarnią i cebulastym hełmem. Wewnątrz we wsi piec i dwie świeżarki. W Boreckiej Kuźni na tęczy nawy umieszczono barokową grupę funkcjonowały dwie świeżarki i wielki piec – Borecki Ukrzyżowania. Ołtarz główny ozdabiają barokowe Piec, zbudowany w 1801 r. W 1810 r. bracia von rzeźby św. Barbary i św. Krzysztofa oraz Boga Jordan założyli dwie osady i nazwali je od swoich Ojca. W bocznym ołtarzu umieszczono rzeźbę św. imion Christianthal i Gottliebenthal. W 1830 r. Franciszka. W kościele zachowały się barokowe w Borkach Wielkich były 4 młyny, gorzelnia, browar, torfowisko i 2 świeżarki. Z miejscowości tej 6 7 pochodzi Marcin Gorzołka. Ten, urodzony w 1808 r. w Borkach Wielkich, wolny zagrodnik, pracujący na 15-hektarowym gospodarstwie, w latach 1839- -1842 r. pełnił urząd sołtysa w rodzinnej wsi. Jego aktywność społeczna nasiliła się w dobie Wiosny Ludów. Został posłem do parlamentu w Berlinie (1848-1852), w sumie trzykrotnie był wybierany w jego skład. W latach 1848-49 na pruskim Śląsku szczególne niezadowolenie manifestowali chłopi, nę- kani zarazą ziemniaczaną, głodem, epidemią tyfusu oraz źle przeprowadzoną akcją uwłaszczeniową. Doprowadziło to do wystąpień ludowych w wielu miejscowościach, także na ziemi oleskiej. Marcin Gorzołka, jako odważny obrońca prawa chłopów do uwłaszczenia, złożył w Zgromadzeniu Narodowym w Berlinie ponad 100 interpelacji w sprawach swoich wyborców z Oleskiego i Kluczborskiego. A gdy na forum parlamentu obrażono Górnoślązaków, cierpiących z powodu nędzy, porównując ich do „gąsienicy ziemniaczanej”, wystąpił w ich obronie z przemówieniem. W 1923 r. powstało w Borkach Wielkich Koło Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego. W 1930 r. założono tu chór mieszany pod nazwą Towarzystwo Śpiewu św. Franciszka. Działalność prowadził tu polski chór „Jedność” oraz gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W okresie międzywojennym działała na terenie wsi bardzo zasłużona dla polskości rodzina Ligendza. Joanna Ligenza, działaczka ZPwN, przyczyniła się do uruchomienia polskiej szkoły w Borkach Wielkich, Borki Wielkie której w nazistowskich czasach bronili powstańcy fot. Hubert Imiołczyk śląscy z Borek Wielkich Józef Jonek i Jan Gorzołka. We wsi była polska biblioteka. W 1939 r. przez wieś przeszła seria aresztowań. Zatrzymano działaczy propolskich: Alojzego Ligenzę, Jana Brodowego, Jana Grucę, Franciszka Bensza, Filipa Kozalę, Paulinę Paprotną, Józefa Bensza, Piotra Bensza, Józefa Jonka, Konstantego Wróbla, Józefa Gintera, Wiktora Gintera, Wiktora Kozalę, Antoniego Ligenzę. Trzej bracia Ligendzowie – Bernard, Alojzy i Teodor wysłani zostali do obozów koncentracyjnych. Gesta- po w Oleśnie aresztowało franciszkanina Franciszka Szczygła w 1941 r. m.in. za używanie j. polskiego. Ostatecznie wywieziono go do obozu w Dachau. 8 9 TRASA NR 51 Trasa żółta – 10,7 km. Brzezinka (gm. Kluczbork) – Stara Chudoba – Stare Olesno – Olesno. 1. Brzezinka – Stare Olesno (Ośrodek Wypoczyn- kowy), (odcinek 4,2 km). Wycieczkę rozpoczynamy na początku wioski Brzezinka na skrzyżowaniu z drogą