DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO , dnia 22 listopada 2005 r. Nr 183

TRE ŚĆ : Poz.:

UCHWAŁY RADY GMINY D ĄBRÓWNO:

2003 - Nr XXVI/193/05 z dnia 28 pa ździernika 2005 r. w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy D ąbrówno...... 10616

2004 - Nr XXVI/195/05 z dnia 28 pa ździernika 2005 r. w sprawie nadania nazw ulic w miejscowo ści D ąbrówno...... 10683

2003 UCHWAŁA Nr XXVI/193/05 Rady Gminy D ąbrówno z dnia 28 pa ździernika 2005 r.

w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy D ąbrówno.

Na podstawie art. 40 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 202; Nr 113, poz. 954; Nr 130, poz. 1087; Nr 132, poz. 1990 roku o samorz ądzie gminnym (tj. Dz. U. z 2001 r. 1110; Nr 163, poz. 1362, Nr 62, poz. 552; Nr 167, poz. Nr 142, poz. 1591; Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220; Nr 62, 1399; Nr 169, poz. 142; Nr 175, poz. 1458) Rada Gminy poz. 558; Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. 1271, Nr 214, Dąbrówno uchwala, co nast ępuje: poz. 1806; Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717; Nr 162, poz. 1568) Dz. U. z 2004 r. Nr 102, poz.1055; Nr 116, § 1. Uchwala si ę „Program ochrony środowiska dla poz.1203, Dz. U. z 2005 Nr 172, poz.1441), w związku z Gminy D ąbrówno na lata 2005-2012 stanowi ący zał ącznik art. 18 ust. 1, art.84 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia do niniejszej uchwały. 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627; Nr 115, poz. 1229; Dz. U. z 2002 r. Nr 74, poz. 676; § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. 1271; Nr 233, poz. 1957; Dąbrówno. M.P. z 2002 r. Nr 49, poz. 715; Dz. U. z 2003 r. N r 46, poz. 392; Nr 80, poz.717; Nr 80, poz.721; Nr 162, poz. § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od 1568; Nr 175, poz. 1693; Nr 190, poz.1865; Nr 217, poz. dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa 2124; M.P. z 2003 r. Nr 50, poz.783; Nr 50, poz. 782 i poz. Warmi ńsko-Mazurskiego. 783; Dz. U. Nr 190, poz. 1865; Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177; Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 92, poz. 880, Przewodnicz ący Rady Gminy Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz.1263; Nr 49, poz. 464; Nr 91, Maciej Jankowski poz. 875; Nr 273, poz. 2703; Nr 281, poz. 2784; MP Nr 39, poz. 693; Nr 40, poz. 706; Dz. U. z 2005 r. Nr 25, poz.

Dziennik Urz ędowy - 10617 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY D ĄBRÓWNO NA LATA 2005-2012

SPIS TRE ŚCI

I. WST ĘP 1.1. Podstawa prawna opracowania 1.2. Przedmiot i zakres opracowania 1.3. Potrzeba i cel opracowania 1.4. Metodyka opracowania Programu

II. CHARAKTERYSTYKA GMINY 2.1. Dane administracyjne 2.2. Poło Ŝenie fizyczno-geograficzne 2.3. Warunki klimatyczne 2.4. U Ŝytkowanie terenu 2.5. Uwarunkowania społeczne 2.5.1. Procesy demograficzne 2.5.2. Struktura sieci osadniczej 2.6. Uwarunkowania gospodarcze 2.6.1. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze KUPON - REGON 2.6.2. Gospodarka rolna

III. INFRASTRUKTURA 3.1. Gospodarka wodno - ściekowa 3.1.1. Zaopatrzenie w wod ę 3.1.1.1. Uj ęcia wód 3.1.1.2. Zu Ŝycie wody w gminie 3.1.1.3. Ocena jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia 3.1.1.4. Charakterystyka oraz ocena sieci wodoci ągowej 3.1.2. Oczyszczanie ścieków 3.1.2.1. Komunalne oczyszczalnie ścieków 3.1.2.2. Funkcjonowanie oczyszczalni ścieków 3.1.2.3. Charakterystyka oraz ocena sieci kanalizacyjnej 3.1.2.4. Zbiorniki bezodpływowe do gromadzenia ścieków 3.1.3. Ujmowanie i odprowadzanie wód deszczowych 3.1.4. Tendencje rozwoju gospodarki wodno-ściekowej 3.2. Urz ądzenia wodne 3.3. Drogi 3.4. Emitery pola elektromagnetycznego 3.4.1. Stacje bazowe telefonii komórkowej 3.4.2. Emitery energetyczne 3.5. Sie ć gazowa 3.6. Turystyka 3.6.1. Zaplecze turystyczne

IV. ANALIZA ORAZ OCENA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA 4.1. Rze źba terenu 4.1.1. Charakterystyka rze źby terenu 4.1.2. Przekształcenia rze źby terenu i przypowierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej 4.2. Budowa geologiczna 4.2.1 Uwarunkowania ogólne 4.2.2. Zasoby kopalin 4.3. Wody podziemne 4.3.1. Uwarunkowania ogólne 4.3.2. Lokalne Zbiorniki Wód Podziemnych 4.3.3. Jako ść wód podziemnych 4.4. Wody powierzchniowe 4.4.1. Sie ć rzeczna 4.4.2. Zbiorniki wodne 4.4.3. Jako ść wód powierzchniowych 4.4.3.1. Stan czysto ści rzek 4.4.3.2. Stan czysto ści zbiorników wodnych 4.4.4. Melioracje i zagro Ŝenie powodziowe 4.4.5. Zagro Ŝenia dla wód powierzchniowych i podziemnych 4.4.5.1. Potencjalne zagro Ŝenia dla jezior na terenie gminy D ąbrówno 4.4.5.2. Zagro Ŝenia pochodzenia rolniczego 4.5. Gleby 4.5.1. Charakterystyka typów gleb Dziennik Urz ędowy - 10618 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

4.5.2. Degradacja naturalna gleb 4.5.3. Degradacja chemiczna gleb 4.5.4. Przyczyny degradacji gleb 4.6. Powietrze atmosferyczne 4.6.1. Rodzaje emisji zanieczyszcze ń do powietrza 4.6.2. Źródła emisji zanieczyszcze ń do powietrza 4.6.2.1. Emisja przemysłowa 4.6.2.2. Emisja niska 4.6.2.3. Emisja komunikacyjna 4.6.3. Ocena jako ści powietrza na terenie gminy D ąbrówno (Powiat Ostródzki) 4.6.4. Ograniczanie emisji zanieczyszcze ń do powietrza - wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych 4.6.4.1. Energia promieniowania słonecznego (EPS) 4.6.4.2. Paliwa drzewne 4.6.4.3. Biomasa 4.6.4.4. Energia wodna 4.7. Klimat akustyczny 4.7.1. Hałas komunikacyjny 4.7.2. Hałas przemysłowy 4.8. Przyroda o Ŝywiona 4.8.1. Flora 4.8.1.1. Charakterystyka ogólna 4.8.1.2. Ziele ń urz ądzona i zadrzewienia śródpolne 4.8.1.3. Lasy 4.8.1.3.1. Nadle śnictwa 4.8.1.3.2. Typy siedliskowe lasów 4.8.1.3.3. Lasy ochronne 4.8.1.3.4. Lasy niestanowi ące własno ści Skarbu Pa ństwa 4.8.1.3.5. Obszar funkcjonalny „Zielone Płuca Polski” 4.8.1.3.6. Zagro Ŝenia dla lasów na terenie gminy D ąbrówno 4.8.1.4. Potencjalne zagro Ŝenia flory 4.8.2. Fauna 4.8.2.1. Charakterystyka ogólna 4.8.2.2. Potencjalne zagro Ŝenia fauny 4.8.3. Obszary i obiekty prawnie chronione 4.9. Walory krajobrazowe 4.10. Awarie przemysłowe 4.11. Analiza wska źnikowa stanu środowiska

V. POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA DO 2012 ROKU ORAZ HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA Ń EKOLOGICZNYCH 5.1. Zało Ŝenia rozwoju społeczno - gospodarczego gminy D ąbrówno w świetle ochrony środowiska 5.1.1. Cele i zadania wyznaczone w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy D ąbrówno 5.1.2. Cele, kierunki działa ń i zadania w zakresie ochrony środowiska okre ślone w powiatowym programie ochrony środowiska 5.2. Cele i zadania do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy D ąbrówno 5.3. Strategia realizacji przyj ętych celów 5.3.1. Przyj ęte kryteria wyboru zada ń priorytetowych 5.3.2. Harmonogram realizacji zada ń ekologicznych

Harmonogram realizacyjny zada ń dla gminy D ąbrówno na lata 2005 - 2012

VI. ZAŁO śENIA SYSTEMU EDUKACYJNO-INFORMACYJNEGO 6.1. Potrzeba edukacji ekologicznej 6.2. Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społecze ństwa 6.2.1. Decydenci 6.2.2. Edukacja dzieci i młodzie Ŝy 6.2.3. Edukacja dorosłych 6.3. Społeczne kampanie informacyjne 6.3.1. Media w kampanii informacyjnej 6.3.2. Okresowe kampanie informacyjne 6.3.3. Wł ączanie mieszka ńców w procesy decyzyjne na poziomie gminy

VII. REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 7.1. Zało Ŝenia systemu finansowania inwestycji 7.2. Zarz ądzanie Programem Ochrony Środowiska 7.2.1. Instrumenty prawne 7.2.2. Instrumenty finansowe 7.2.3. Instrumenty społeczne 7.2.4. Instrumenty strukturalne 7.3. Analiza mo Ŝliwo ści gminy w zakresie finansowania zada ń w dziedzinie ochrony środowiska Dziennik Urz ędowy - 10619 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

7.3.1. Sprawozdanie ekonomiczne z bud Ŝetu gminy D ąbrówno za lata 2003 - 2005 7.3.2. Analiza wska źnikowa zdolno ści kredytowej jednostki administracyjnej 7.3.3. Ocena wydatków na ochron ę środowiska 7.3.4. Prognoza dochodów i wydatków na lata 2005 - 2008 7.4. Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska 7.4.1. Zasady monitoringu

VIII. STRESZCZENIE

BIBLIOGRAFIA

I. WST ĘP Ochrona środowiska przyrodniczego jest jedn ą z głównych dróg prowadz ących do osi ągni ęcia 1.1. Podstawa prawna opracowania zrównowa Ŝonego rozwoju, nale Ŝy jednak pami ęta ć, Ŝe nie jedyn ą. O w pełni zrównowa Ŝonym rozwoju mo Ŝna Obowi ązuj ące od 1 pa ździernika 2001 roku Prawo dopiero mówi ć po osi ągni ęciu czterech ładów: Ochrony Środowiska, nakłada na Gmin ę obowi ązek - ekologicznego, opracowania gminnego programu ochrony środowiska. - społecznego, Obowi ązek ten jest formaln ą przesłank ą dla utworzenia - ekonomicznego (gospodarczego), niniejszego opracowania (art. 17, ustawy Prawo Ochrony - przestrzennego. Środowiska, Dz. U. Nr 62, poz. 627). Podstawowym narz ędziem osi ągni ęcia ładu Formaln ą podstaw ą opracowania jest umowa zawarta ekologicznego jest ochrona i kształtowanie środowiska w dniu 24 czerwca 2005 r. pomi ędzy Wójtem Gminy przyrodniczego. Ład społeczny mo Ŝe by ć osi ągni ęty np. Dąbrówno a Spółk ą ABRYS Technika z siedzib ą w poprzez akceptacj ę mieszka ńców dla proponowanych i Poznaniu, ul. Wi ślana 46. podejmowanych działa ń. Ład gospodarczy osi ąga si ę poprzez kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarki i 1.2. Przedmiot i zakres opracowania ograniczanie bezrobocia. Ład przestrzenny wi ąŜ e si ę np. z odpowiedni ą lokalizacj ą terenów przemysłowych, Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony mieszkaniowych, komunikacyjnych i innych. Środowiska dla Gminy D ąbrówno poło Ŝonej w powiecie Powy Ŝsze zasady zrównowa Ŝonego rozwoju i ochrony ostródzkim, województwo warmi ńsko-mazurskie. środowiska zostały uwzgl ędnione w niniejszym Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumian ą opracowaniu. S ą one zale Ŝne od specyfiki oraz problematyk ę ochrony środowiska na analizowanym rzeczywistych potrzeb i mo Ŝliwo ści gminy, na niej bowiem terenie. Zagadnienia ochrony środowiska obejmuj ą spocznie wi ększo ść obowi ązków zwi ązanych z ochron ę powietrza, wód, powierzchni ziemi, środowiska wdra Ŝaniem kierunków i hierarchii działa ń zmierzaj ących akustycznego oraz zasobów przyrodniczych. Omówienia do osi ągni ęcia zrównowa Ŝonego rozwoju gminy. Do dotycz ące gospodarki odpadami zostały zawarte w najistotniejszych zaproponowanych dla Gminy D ąbrówno, odr ębnym opracowaniu pod nazw ą Plan Gospodarki celów i kierunków działa ń w zakresie rozwoju społeczno - Odpadami dla Gminy D ąbrówno na lata 2004 - 2007, z gospodarczego i ochrony środowiska nale Ŝą : uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2008 - 2011. - racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych Program Ochrony Środowiska wskazuje tzw. „punkty (zmniejszenie zu Ŝycia energii, surowców i materiałów, zapalne” w środowisku, wywołane niezrównowa Ŝonym wzrost udziału wykorzystywanych zasobów rozwojem gospodarczym oraz przedstawia konkretne odnawialnych, ochrona zasobów kopalin); propozycje działa ń zmierzaj ących do stopniowej likwidacji - ochrona powietrza, ochrona przed hałasem zagro Ŝeń. Hierarchicznie uporz ądkowanie celów pod (zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, redukcja kątem ich wa Ŝno ści, decyduje o podziale przyszłego emisji gazów i pyłów, zminimalizowanie uci ąŜ liwego bud Ŝetu gminy i spodziewanych środków pomocowych hałasu); przeznaczonych na ochron ę środowiska. - ochrona wód (zapewnienie odpowiedniej jako ści Obok wymienionych wy Ŝej funkcji Program Ochrony uŜytkowej wód, racjonalizacja zu Ŝycia wody, ochrona Środowiska spełnia tak Ŝe funkcje promocyjne i przed powodzi ą, wła ściwa gospodarka wodno- informacyjne. Dokument ten informuje o stanie środowiska ściekowa); w gminie i podejmowanych działaniach zmierzaj ących do - ochrona powierzchni ziemi (racjonalne stosowanie jego poprawy. nawozów, ochrona przed erozj ą); Program ten oprócz promocji walorów przyrodniczych - ochrona zasobów przyrodniczych (zachowanie ma za zadanie promowa ć tak Ŝe sam ą gmin ę, której zasobów przyrodniczych z uwzgl ędnieniem ich elementem strategii rozwoju gospodarczego jest ochrona ró Ŝnorodno ści oraz rozwój zasobów le śnych, środowiska. racjonalna eksploatacja lasów); - prowadzenie skutecznej akcji edukacyjno- 1.3. Potrzeba i cel opracowania informacyjnej gwarantuj ącej powodzenie realizacji wy Ŝej wymienionych działa ń. Programy Ochrony Środowiska s ą podstawowym Realizacja zdefiniowanych ekologicznych celów instrumentem realizacji II Polityki Ekologicznej Pa ństwa. strategicznych w powi ązaniu z programem edukacji Sporz ądzane dla kolejnych szczebli administracji ekologicznej społecze ństwa powinna zapewni ć Gminie samorządowej, umo Ŝliwiaj ą najbardziej efektywn ą Dąbrówno rozwój zgodny z zasadami zrównowa Ŝonego ochron ę środowiska przyrodniczego. rozwoju.

Dziennik Urz ędowy - 10620 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

1.4. Metodyka opracowania Programu zgodnie z art. 17 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku; Sporz ądzenie programów ochrony środowiska dla - przekazanie opracowania do zatwierdzenia przez kolejnych szczebli administracji samorz ądowej, umo Ŝliwia Rad ę Gminy D ąbrówno. najbardziej efektywn ą ochron ę środowiska przyrodniczego. Wymaga to jednak kompatybilno ści Cało ść opracowania została oparta o bie Ŝą ce wytyczonej polityki ekologicznej poszczególnych konsultacje z wyznaczonymi przedstawicielami Urz ędu jednostek administracji pa ństwowej, zmierzaj ącej do Gminy D ąbrówno. Do sporz ądzenia niezb ędne były poprawy środowiska przyrodniczego. równie Ŝ konsultacje z jednostkami i organizacjami, których Gminny program ochrony środowiska został działalno ść na terenie gminy zwi ązana jest w sposób opracowany w oparciu o obowi ązuj ące przepisy prawne a bezpo średni i po średni z ochron ą środowiska, rozwojem tak Ŝe „Wytyczne sporz ądzania programów ochrony infrastrukturalnym i edukacj ą ekologiczn ą. środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” wydane przez Ministerstwo Środowiska w grudniu 2002 roku. II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY Ponadto w trakcie opracowywania niniejszego Programu uwzgl ędniono jego zgodność z opracowanymi i 2.1. Dane administracyjne zatwierdzonymi dokumentami rz ądowymi, takimi jak: - Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003-2006 z D ąbrówno poło Ŝona jest w południowo - uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego - Krajowy program zwi ększania lesisto ści, w Powiecie Ostródzkim. Od północy graniczy z gmin ą - Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących Ostróda, od strony północno-wschodniej i wschodniej z azbest stosowanych na terytorium Polski, gmin ą Grunwald (obie gminy poło Ŝone w powiecie - Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych. ostródzkim), od południowego-wschodu graniczy z gmin ą Kozłowo (powiat nidzicki), od południa z gmin ą Działdowo Zakres i forma opracowania, w tym wyznaczone cele i i Rybno (powiat działdowski), a od strony zachodniej z zadania zawarte w programie ochrony środowiska s ą gmin ą Lubawa (powiat iławski). równie Ŝ zgodne z dokumentami regionalnymi i lokalnymi: Gmina D ąbrówno zajmuje powierzchni ę 165 km 2, na - Programem Ochrony Środowiska dla Województwa której poło Ŝonych jest 26 miejscowo ści. Jest to siódma Warmi ńsko-Mazurskiego na lata 2003 - 2006 z pod wzgl ędem obszarowym gmina powiatu ostródzkiego, perspektyw ą na lata 2007 - 2010; zajmuj ąc 9,4 % jego powierzchni. - Planem Zagospodarowania Przestrzennego dla Gmina D ąbrówno liczy 4 612 mieszka ńców (stan na Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego; 31 grudnia 2004 r). Pod wzgl ędem liczby ludno ści gmina - Programem Ochrony Środowiska Powiatu znajduje si ę na 7 miejscu w powiecie. Ostródzkiego; Do najwa Ŝniejszych szlaków komunikacyjnych na - Planem Rozwoju Lokalnego Gminy D ąbrówno; terenie gminy nale Ŝą drogi wojewódzkie nr 537 Lubawa - - Miejscowym planem zagospodarowania Pawłowo oraz nr 542 Rychnowo - Działdowo. przestrzennego gminy. Program Ochrony Środowiska dla Gminy D ąbrówno 2.2. Poło Ŝenie fizycznogeograficzne oparty wi ęc został o postanowienia wy Ŝej wymienionych dokumentów oraz o postanowienia wynikaj ące z innych Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym wg dokumentów planistycznych - opracowa ń lokalnych, z Kondrackiego (1994) obszar gminy D ąbrówno poło Ŝony uwzgl ędnieniem wymogów wynikaj ących z jest na granicy dwóch prowincji Ni Ŝu obowi ązuj ących przepisów. Środkowoeuropejskiego i Ni Ŝu Wschodniobałtycko - Metodyka konstruowania Programu oparta była o Białoruskiego i dalej nale Ŝy do podprowincji: Pojezierza nast ępuj ące elementy: Południowobałtyckie. - ustalenie zakresu i formy opracowania w oparciu o Podprowincja Pojezierza Południowobałtyckie znajduje dyskusje z przedstawicielami władz samorz ądowych; si ę w obszarze Ni Ŝu Środkowoeuropejskiego. W jej skład - zgromadzenie, przegl ąd i ocena wszystkich wchodzi makroregion (na terenie którego znajduje się dost ępnych danych o stanie środowiska gminy; gmina): Pojezierze Chełmi ńsko - Dobrzy ńskie. Dalej - sporz ądzenie inwentaryzacji zasobów środowiska uści ślaj ąc obszar gminy nale Ŝy do mezoregionu: przyrodniczego i infrastruktury oraz ocena ich stanu, Garb Lubawski - region zajmuje powierzchni ę 1924,0 źródeł i tendencji przeobra Ŝeń w oparciu o wizj ę km 2 i posiada zró Ŝnicowan ą form ę ukształtowania terenu lokaln ą na terenie gminy; (wysoczyzny i obni Ŝenia). Obejmuje głównie wysoczyzny - sprecyzowanie potrzeb i mo Ŝliwo ści zrównowa Ŝonego z kulminacjami si ęgaj ącymi 200 - 215 m n.p.m. W rozwoju gminy na podstawie strategicznego planu granicach tego mezoregionu znajduje si ę północna i Gminy D ąbrówno, a tak Ŝe programów rozwoju centralna cz ęść gminy D ąbrówno; wy Ŝszych szczebli administracyjnych (powiatu i Wzniesienia Mławskie - tworz ą go płaty wysoczyzny z województwa); licznymi formami morenowymi oraz silnie urozmaicone, - sprecyzowanie harmonogramu celów marginalne sandry, poprzecinane rynnami krótkoterminowych i długoterminowych oraz zada ń polodowcowymi w cz ęś ci wypełnionej jeziorami. W priorytetowych do realizacji w zakresie Programu granicach mezoregionu znajduje si ę południowa cz ęść Ochrony Środowiska z uwzgl ędnieniem wytycznych gminy. programów wy Ŝszego szczebla oraz innych Ponadto, gmina D ąbrówno znajduje si ę w granicach opracowa ń strategicznych; obszaru funkcjonalnego „Zielonych Płuc Polski” - - weryfikacja i konsultacja opracowanego Programu z regionalnego systemu ochrony to Ŝsamo ści przyrodniczej i przedstawicielami Urz ędu Gminy, d ąŜą ca do kulturowej północno-wschodniej Polski, utworzonego na akceptacji opracowania, podstawie porozumienia byłych województw: - uzyskanie pozytywnej opinii zarówno społeczno ści białostockiego, łom Ŝyńskiego, olszty ńskiego, lokalnej, jak i organu Zarz ądu Powiatu Ostródzkiego ostroł ęckiego i suwalskiego.

Dziennik Urz ędowy - 10621 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

2.3. Warunki klimatyczne Najwi ększe pr ędko ści wiatrów notowane s ą jesieni ą i zim ą - wiatry bardzo silne i porywiste, a najmniejsze latem - Warunki środowiskowe gminy w du Ŝym stopniu cisze wyst ępuj ą najcz ęś ciej w sierpniu. uzale Ŝnione s ą od poło Ŝenia geograficznego, z niego Specyficzne warunki klimatu lokalnego maj ą rozległe wynika odr ębno ść danego regionu. W zale Ŝno ści od tereny le śne (pobliskie Parki Krajobrazowe i Obszary poło Ŝenia kształtuj ą si ę warunki przyrodnicze oraz Chronionego Krajobrazu). Lasy charakteryzuj ą si ę na ogół klimatyczne danego obszaru. dobrymi warunkami termiczno-wilgotno ściowymi o Warunki klimatyczne według Hessa panuj ące na zmniejszonych wahaniach dobowych, jednak z gorszymi terenie gminy nale Ŝą do umiarkowanych i w du Ŝej mierze warunkami solarnymi (zacienienie). S ą to jednak tereny o uwarunkowane s ą wpływami mas powietrza polarno - wzbogaconym składzie fizyko-chemicznym powietrza w morskiego. tlen, ozon, olejki eteryczne (fitoncydy) oraz inne Podstawowe dane dotycz ące klimatu gminy substancje śladowe podnosz ące komfort bioklimatyczny. Dąbrówno, opracowano na podstawie obserwacji prowadzonych w stacji meteorologicznej Instytutu 2.4. U Ŝytkowanie terenu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW) zlokalizowanej w Ostródzie. Znajduje si ę ona poza obszarem gminy, ale Gmina D ąbrówno pod wzgl ędem u Ŝytkowania terenu ze wzgl ędu na bliskie poło Ŝenie reprezentuje panuj ące na zalicza si ę do obszaru rolniczo-le śnego, gdzie funkcjami terenie omawianej gminy warunki klimatyczne. wiod ącymi gminy jest rolnictwo, le śnictwo oraz Podstawowe parametry charakteryzuj ące klimat agroturystyka. przedstawia tabela 1. Mocn ą stron ą gminy s ą walory krajobrazowe oraz bogata flora i fauna, co stwarza dobre perspektywy Tabela 1 rozwojowi agroturystyki oraz turystyki wiejskiej. Dogodne Parametry klimatyczne ze stacji meteorologicznej w poło Ŝenie wielu miejscowo ści otoczonych lasami i Ostródzie nieska Ŝone środowisko stwarzaj ą doskonale warunki do wypoczynku. Parametr Warto ść Uproszczon ą struktur ę u Ŝytkowania gruntów na Średnia roczna temperatura powietrza 6,9 oC terenie gminy D ąbrówno, na podstawie danych Średni roczny opad 584 mm pochodz ących z Urz ędu Gminy w D ąbrównie Średnia roczna wilgotno ść 85 % przedstawiono w tabeli 2. Średnia roczna pr ędko ść wiatru 3,5 - 3,8 m/sek Tabela 2 Teren gminy znajduje si ę w regionie, który Formy u Ŝytkowania terenu w gminie D ąbrówno charakteryzuje si ę (w stosunku do przeci ętnych w Polsce) wi ększym średnim zachmurzeniem, czyli wi ększ ą liczb ą Powierzchnia Udział w ogólnej dni pochmurnych (najwi ęcej dni pochmurnych jest w Rodzaje gruntów ewidencyjna powierzchni grudniu, a najmniej pó źnym latem we wrze śniu), [ha] [%] Powierzchnia ogólna 16 557 100,0 najni Ŝszymi średnimi temperaturami miesi ęcy zimowych i UŜytki rolne 11 990 72,4 jesiennych, wi ększ ą roczn ą amplitud ą temperatur i UŜytki le śne 2 560 15,5 Grunty zabudowane i wi ększ ą ilo ści ą opadów. 502 3,0 Na omawianym obszarze najcieplejszym miesi ącem zurbanizowane jest lipiec ze średni ą temperatur ą 18,0 oC, Wody 977 5,9 o Tereny inne 528 3,2 najchłodniejszym stycze ń -4,0 C. Średnia temperatura w Źródło: Urz ąd Gminy D ąbrówno (stan na 31.12.2004 r.). o roku wynosi 6,9 C. Roczne sumy opadów wynosz ą średnio około 584 mm. Najwy Ŝsze opady w ci ągu roku, Jak wynika z powy Ŝszej tabeli najwi ększy udział odnotowywane s ą w miesi ącach letnich (lipiec 90 mm), procentowy w powierzchni gminy maj ą u Ŝytki rolne które najni Ŝsze w miesi ącach zimowych i wczesn ą wiosn ą zajmuj ą ponad 72 % powierzchni. Równie Ŝ u Ŝytki le śne (marzec 29 mm). Średnia roczna wilgotno ść powietrza zajmuj ą do ść znaczn ą powierzchni ę w gminie - 15,5 %. wynosi 85 %. Pokrywa śnie Ŝna utrzymuje si ę średnio Gmin ę charakteryzuje do ść znaczny procent udziału około 81 dni w roku. Pierwszy śnieg pojawia si ę w połowie wód w ogólnej powierzchni - prawie 6,0 % - s ą to grudnia i le Ŝy do marca. naturalne zbiorniki wodne i wody płyn ące. Obszar gminy cechuje raczej krótki okres wegetacyjny, Dane zamieszczone w tabeli 2 przedstawiono na poni Ŝej który dla D ąbrówna wynosi 208 dni. Przewa Ŝaj ącymi zamieszczonym wykresie 1. wiatrami na terenie gminy s ą wiatry z sektora zachodniego i południowo - zachodniego, a najrzadziej wyst ępuj ą wiatry z sektora północnego i północno-wschodniego.

Dziennik Urz ędowy - 10622 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Rysunek 1. Podstawowa struktura u Ŝytkowania gruntów na terenie gminy D ąbrówno.

uŜytki le śne 15,5 % grunty zabudow ane i zurbanizow ane 3,0 %

uŜytki rolne 72,4 %

w ody 5,9 %

tereny inne 3,2 %

Taki sposób u Ŝytkowania gruntów w oparciu o zasoby W gminie D ąbrówno w roku 2003 przewa Ŝały osoby w przyrodnicze i kulturowe umo Ŝliwia gminie rozwój w wieku produkcyjnym (2643 osoby), które stanowiły 58,3 % kierunku agroturystycznym. wszystkich mieszka ńców gminy. Wysoki był równie Ŝ udział mieszka ńców w wieku przedprodukcyjnym (1177), 2.5. Uwarunkowania społeczne wynosił prawie 26 %. Mieszka ńcy w wieku poprodukcyjnym (563) stanowili natomiast 12,4 %. 2.5.1 Procesy demograficzne Kobiety stanowiły około 49,4 % liczby mieszka ńców, a męŜ czy źni 50,6 % ogólnej liczby mieszka ńców. Gmina D ąbrówno liczy 4612 mieszka ńców na Prognoza demograficzna gminy jest wa Ŝna ze powierzchni równej 165 km 2 (dane wg Urz ędu Gminy na wzgl ędu na planowanie działa ń rozwojowych oraz koniec 2004 roku). Zamieszkuje j ą prawie 4,4 % ogólnej strategiczne. Zmian ę liczby mieszka ńców gminy na liczby mieszka ńców powiatu. Gęsto ść zaludnienia w przestrzeni 5 lat przedstawiaj ą zamieszczona poni Ŝej gminie D ąbrówno wynosi 27,9 M/km 2. tabela 4 oraz wykresy 2 i 3. Zró Ŝnicowanie pod wzgl ędem wieku ludno ści gminy w roku 2003 przedstawia poni Ŝsza tabela 3. Tabela 4

Tabela 3 Procesy demograficzne na terenie gminy D ąbrówno

Struktura demograficzna ludno ści gminy D ąbrówno 1999 2000 2001 2002 2003 (rok 2003) Gmina 4 564 b.d. b.d. 4 576 4 530 Obszar gminy ogółem Wiek Przyrost ludno ść kobiety męŜ czy źni 16 27 18 22 b.d. Przedprodukcyjny 1 177 571 606 naturalny Urodzenia Produkcyjny 2 643 1 222 1 421 57 65 55 62 49 Poprodukcyjny 563 379 184 Ŝywe ∗ Zgony Ogółem 4 530 2 239 2 291 41 38 37 40 49 ogółem ∗ - stan ludno ści wg faktycznego miejsca zamieszkania na koniec 2003 Źródło: GUS Polska Statystyka Publiczna w Warszawie. roku; Źródło: GUS - Główny Urz ąd Statystyczny w Warszawie.

Dziennik Urz ędowy - 10623 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Rysunek 2. Zmiana liczby mieszka ńców gminy D ąbrówno w okresie od 1999 r. do 2004 r.

2004 4 612

2003 4 530

2002 4 576

Lata 2001 0

2000 0

1999 4 564

0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 Liczba mieszka ńców

Rysunek 3. Przyrost naturalny mieszka ńców gminy D ąbrówno w okresie od 1999 r. do 2003 r.

2003 0

2002 22

2001 18

2000 27

1999 16

0 5 10 15 20 25 30 Przyrost naturalny

Na podstawie danych zawartych w tabeli 4 mo Ŝna południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, pomi ędzy jeziorami zauwa Ŝyć nast ępuj ące zmiany w strukturze Dąbrowa Mała i D ąbrowa Wielka, 32 km od miasta demograficznej gminy: powiatowego Ostródy. Sie ć osadnicz ą gminy tworzy 26 miejscowo ści. Zestawienie jednostek osadniczych - mo Ŝna przypuszcza ć Ŝe liczba mieszka ńców gminy w przedstawia tabela 5. ci ągu ostatnich lat utrzymywała si ę na jednakowym poziomie, przy czym brak danych za rok 2001 i 2000; Tabela 5 - przyrost naturalny na terenie gminy wykazuje Jednostki osadnicze na terenie gminy tendencj ę wzrostow ą z wyra źnym wzrostem w roku 2000; Lp. Miejscowo ść Liczba mieszka ńców - liczba urodze ń Ŝywych na 1000 mieszka ńców gminy 1 Bartki 35 jak i liczba zgonów utrzymuje si ę mniej wi ęcej na tym 2 Brze źno Mazurskie 109 samym poziomie, przy czym wida ć Ŝe maj ą one 3 Dąbrowa 34 przebieg sinusoidy i cosinusoidy. 4 Dąbrówno 1 046 5 313 Mo Ŝna przyj ąć , i Ŝ w latach kolejnych liczba ludno ści 6 Fiugajki 88 7 Gardyny 181 przy optymistycznych prognozach demograficznych 8 Jabłonowo 107 będzie stabilna, by ć mo Ŝe z niewielk ą tendencj ą 9 115 zwy Ŝkow ą (nieprzekraczaj ącą 2 - 5 %). Trendy 10 Jakubowo 17 demograficzne na terenie gminy b ędą zale Ŝeć od 11 33 zahamowania odpływu młodych ludzi z terenu gminy 12 Leszcz 145 (głównie kobiet) oraz wzrostu przyrostu naturalnego. 13 Lewałd Wielki 230 14 Łogdowo 39 2.5.2. Struktura sieci osadniczej 15 Marwałd 302 16 46 Głównym o środkiem gminnym i siedzib ą władz 17 Okr ągłe 97 samorz ądowych jest miejscowo ść D ąbrówno, poło Ŝona w 18 184 Dziennik Urz ędowy - 10624 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

19 Ostrowite 107 Rysunek 4. Struktura u Ŝytkowania gruntów w 20 Pl ąchawy 90 gospodarstwach rolnych na terenie gminy D ąbrówno. 21 Samin 544 22 106 23 Stare Miasto 7 18,9 % 24 Tułodziad 197 4,7 % 25 Wądzy ń 123 26 Wierzbica 317 Ogółem 4 612 ∗ - czcionk ą pogrubion ą zaznaczono sołectwa; Źródło: Urz ąd Gminy D ąbrówno (stan na 31.12.2004 r.)

2.6. Uwarunkowania gospodarcze

0,07 % 2.6.1. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze KUPON - REGON 76,3 %

Na terenie gminy D ąbrówno - stan na 31 grudnia 2003 r. (Główny Urz ąd Statystyczny) - funkcjonowały 203 Grunty orne Sady Łąki trw ałe Pastw iska trw ałe podmioty gospodarcze, zarejestrowane w systemie REGON, z czego w sektorze publicznym 15 podmiotów, a w sektorze prywatnym 188. W roku 2004 (stan na dzień Od jako ści gleb wyst ępuj ących na terenie gminy 31 grudnia 2004 r.) według ewidencji gminnej, uzale Ŝniona jest struktura gatunkowa upraw. Znacz ący zarejestrowanych było 114 podmiotów. W sektorze udział w produkcji rolnej maj ą uprawy o mniejszych usługowym zarejestrowanych było 18 podmiotów, w wymaganiach glebowo-wodnych - Ŝyto, mieszanki sektorze handlowym 34, w sektorze produkcyjnym 4, a w zbo Ŝowe, pszen Ŝyto, ziemniaki i kukurydza. pozostałych sektorach - 52. W wi ększo ści s ą to małe i Gleby wyst ępuj ące na terenie gminy sprzyjaj ą równie Ŝ średnie przedsi ębiorstwa zatrudniaj ące od 1 do 5 uprawie ro ślin na cele energetyczne np. wierzby pracowników, których utworzenie głównie podyktowane energetycznej, która ma stosunkowo niskie wymagania było pogarszaj ącą si ę sytuacj ą zakładów pa ństwowych. glebowe. Mo Ŝe by ć uprawiana zarówno na glebach Dominuj ącymi funkcjami gospodarczymi w gminie jest uŜytkowanych rolniczo jak i na nieu Ŝytkach np. mo Ŝna rolnictwo, przemysł i le śnictwo. nimi obsadzi ć ł ąki, skarpy, niecki. Nowym zjawiskiem gospodarczym na terenie gminy Powierzchni ę najwa Ŝniejszych upraw na terenie gminy jest rozwijaj ący si ę rynek gospodarstw agroturystycznych i wraz z ich udziałem procentowym w powierzchni ekologicznych - co ze wzgl ędu na zało Ŝenia zasiewów przedstawia tabela 7. zrównowa Ŝonego rozwoju powinno znale źć wsparcie ze strony władz gminy w postaci rozwi ąza ń systemowych. Tabela 7 Do najwa Ŝniejszych podmiotów gospodarczych na Struktura produkcji ro ślinnej na terenie gminy terenie gminy D ąbrówno nale Ŝą mi ędzy innymi: - Zakłady Mi ęsne „Matczak” w Jabłonowie; Ogółem Rodzaj upraw - OKSM Sp. z o.o. w Brze źnie Mazurskim; [ha] średnie plony [tona] - ITALEST w Saminie; Pszen Ŝyto ozime 600,0 4,5 - GENERAL śWIR w Gardynach. Pszen Ŝyto jare 100,0 4,0 Mieszanki zbo Ŝowe ozime 80,0 3,0 Mieszanki zbo Ŝowe jare 1 300,0 3,5 2.6.2. Gospodarka rolna Gryka 550,0 1,0 Ziemniaki 210,0 29,0 Na terenie gminy znajduje si ę 11720 ha u Ŝytków Rzepak i rzepik ozimy 300,0 2,8 rolnych, gdzie zauwa Ŝalny jest wzrost stopnia specjalizacji Rzepak i rzepik jary 60,0 2,7 Kukurydza 30,0 40,0 charakterystycznych skali produkcji gospodarstw rolnych. Przemysłowe (buraki 60,0 - Przoduj ącą gał ęzi ą produkcji jest drób, w tym drób kurzy. pastewne) Przewa Ŝaj ą gleby średniej i niskiej klasy bonitacyjnej. Razem 3 290,0 - Struktura u Ŝytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych Źródło: Urz ąd Gminy w D ąbrównie. przedstawia si ę nast ępuj ąco: Bezpo średni wpływ na rodzaj upraw oprócz jako ści Tabela 6 gleb ma równie Ŝ produkcja zwierz ęca prowadzona na Struktura u Ŝytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych terenie gminy. Cz ęść uzyskanych plonów jest w gminie D ąbrówno wykorzystywana jako pasze. Według danych przekazanych przez Urz ąd Gminy w D ąbrównie w Ogółem 2004 roku do dominuj ących kierunków produkcji UŜytki rolne [ha] [%] zwierz ęcej na terenie gminy nale Ŝała: UŜytki rolne 11 720 100,00 Grunty orne 8 943 76,31 Tabela 8 Sady 8 0,07 Struktura produkcji zwierz ęcej na terenie gminy Łąki 547 4,67 Liczba pogłowia Pastwiska 2 222 18,96 Miejscowo ść Rodzaj hodowli ogółem [szt.] Źródło: Urz ąd Gminy D ąbrówno - zestawienie zbiorcze wg stanu Elgnowo, W ądzy ń, Samin, Łogdowo, na 2004 r. Trzoda chlewna 2 677 Marwałd, Odmy

Odmy, Stare Miasto, Samin, Łogdowo Bydło 204 Wądzy ń Bydło opasowe 150 Stare Miasto Konie 51 Gardyny, Osiekowo Gęsi 21 560 Źródło: Urz ąd Gminy D ąbrówno. Dziennik Urz ędowy - 10625 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Dominuj ącym kierunkiem produkcji zwierz ęcej na 3.1.1.2. Zu Ŝycie wody w gminie terenie gminy jest tucz trzody chlewnej, hodowla g ęsi oraz hodowla bydła opasowego i mlecznego. Dobowa zdolno ść produkcyjna czynnych uj ęć wody zaopatruj ących wodoci ągi publiczne na terenie gminy III. INFRASTRUKTURA Dąbrówno wynosi 2250,0 m 3/d, natomiast dobowa zdolno ść uzdatniania czynnych urz ądze ń wodoci ągowych 3.1. Gospodarka wodno - ściekowa wynosi 1850,0 m 3/d. Zdolno ść produkcyjna uj ęć zaspokaja potrzeby ludno ści gminy. Gospodarka wodno-ściekowa w gminie D ąbrówno jest W okresie od 2002 do 2004 roku produkcja wody obecnie tylko cz ęś ciowo uregulowana. Gmina posiada systematycznie i spada, natomiast sprzeda Ŝ wody z sieci niepełny stopie ń zwodoci ągowania (ok. 95,0 % wodoci ągowej ulega niewielkim wahaniom, czego efektem mieszka ńców gminy obj ętych jest sieci ą wodoci ągow ą) mo Ŝe by ć opomiarowanie zu Ŝycia wody oraz zmiana oraz niedostatecznie rozbudowan ą sie ć kanalizacji liczby ludno ści w gminie. sanitarnej (48,0 % mieszka ńców gminy jest obj ętych Tendencj ę sprzeda Ŝy oraz zu Ŝycia wody na terenie gminy sieci ą kanalizacyjn ą). w okresie ostatnich 3 latach przedstawiono na poni Ŝej Zadania własne gminy zgodne z ustaw ą o samorz ądzie zamieszczonym rysunku 5. gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z pó źn. zm.) w zakresie usługi zaopatrywania mieszka ńców w wod ę Rysunek 5. Zestawienie produkcji i sprzeda Ŝy wody z oraz odprowadzania ścieków na terenie gminy prowadzi uj ęcia na terenie gminy D ąbrówno w latach 2002 - 2004 Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Dąbrównie. 117 600 3.1.1. Zaopatrzenie w wod ę 120 000 116 600 114 700

115 000 Gmina D ąbrówno zaopatrywana jest w wod ę układem sieci magistralnych i rozdzielczych wyposa Ŝonych w 110 000 zasuwy, hydranty przeciwpo Ŝarowe, odwadniacze i 102 600 103 800 odpowietrzacze oraz wyposa Ŝone w systemy 105 000 102 000 wodoci ągowe - uj ęcia wody, stacje uzdatniania wody (SUW) i systemy rozprowadzania wody. 100 000

3.1.1.1. Uj ęcia wód 95 000

90 000 Na obszarze gminy, zarówno do celów komunalnych 2002 2003 2004 wod ę ujmuje si ę głównie z uj ęć podziemnych (studni gł ębinowych). Najwi ększym u Ŝytkownikiem wody w gminie produkcja w ody sprzeda Ŝ w ody jest gospodarka komunalna, a nast ępnie le śnictwo i rolnictwo. Podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu ludności w wod ę maj ą zasoby wód podziemnych, które Produkcja wody uzdatnionej na potrzeby gminy przeznaczone s ą przede wszystkim do zaopatrzenia Dąbrówno w 2004 roku wyniosła 114,7 tys. m 3, z czego ludno ści w dobrej jako ści wod ę do picia. dostarczono odbiorcom 103,8 tys. m 3. Na potrzeby gospodarstw domowych dostarczono 89,7 tys. m 3, na cele Wykaz uj ęć wód podziemnych na terenie gminy produkcyjne 1,7 tys. m 3, a na pozostałe cele 12,4 tys. m 3. przedstawia tabela 9. Ró Ŝnic ę w poborze i sprzeda Ŝy stanowi ą straty w sieci wodoci ągowej, które wyniosły 3,4 tys. m 3 oraz woda Tabela 9 zu Ŝyta na cele technologiczne sieci - 11,2 tys. m 3. Wykaz uj ęć wód podziemnych na terenie gminy D ąbrówno Obliczone na podstawie sprzeda Ŝy przybli Ŝone zu Ŝycie wody na 1 mieszka ńca gminy (zakładaj ąc, Ŝe z wodoci ągu korzysta około 4381 mieszka ńców) wynosi Lokalizacja Wła ściciel/ Nr Gł ęboko ś Wydajno ść Obsługiwane 3 uj ęcia UŜytkownik studni ć [m] [m 3/d] miejscowo ści około 20,5 m /rok.

3 55,6 Dąbrówno 4 59,4 550,0 Dąbrówno, Jabłonowo 3.1.1.3. Ocena jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia 5 58,0 Samin, Saminek, 1A 67,0 Badania jako ści ujmowanych wód prowadzi Samin 175,0 Ostrowite, Gardyny, 2A 61,0 Osiekowo, D ąbrówno Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Urz ąd Tułodziad, Marwałd, Gminy w 1 120,0 Ostródzie - prowadzi on ocen ę jako ści wody Tułodziad 100,0 Wierzbica, Stare Miasto, Dąbrównie 2 107,0 Fiugajki, Pl ąchawy, Bartki przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi w ramach nadzoru (ZGKiM) 1 53,0 Wądzy ń, Jakubowo, Wądzy ń 98,0 sanitarnego w okresach kwartalnych. 2 50,0 Kalbornia, Leszcz Lewałd 1 82,6 Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny stwierdza 232,0 Lewałd Wielki, Okr ągłe Wielki 2 99,0 przydatno ść wody w przypadku urz ądze ń wodoci ągowych 1A 42,0 Elgnowo 150,0 Elgnowo, kol. Jagodziny 2 40,0 dostarczaj ących wod ę na podstawie Rozporz ądzenia Źródło: Urz ąd Gminy w D ąbrównie. Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymaga ń dotycz ących jako ści wody przeznaczonej do Powy Ŝsze zestawienie uj ęć na terenie gminy zawiera spo Ŝycia przez ludzi (Dz. U. 2002 Nr 203, poz. 1718) oraz jedynie uj ęcia wód podziemnych, które pobierane s ą Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada przede wszystkim na potrzeby gospodarki komunalnej w 2002 r. w sprawie wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć mniejszym stopniu na cele rolniczo - produkcyjne. wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ści w wod ę przeznaczon ą do spo Ŝycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728). Dziennik Urz ędowy - 10626 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Badania (wybiórcze) jako ści wody przeprowadzone w wymaganiom pod wzgl. fizyczno- chemicznym ramach nadzoru sanitarnego przez PPIS na terenie gminy SUW - woda Woda pod wzgl. fizyczno- surowa, studnia nr 4923/845/2005 18.04.2005 Dąbrówno, w wybranych obiektach wykonano w I i II chemicznym i mikrobiologicznym 2 odpowiada wymaganiom kwartale 2005 roku. Wyniki przedstawiono w tabeli 10. SUW - woda 4923/846/2005 18.04.2005 sanitarnym dla wody czysta przeznaczonej do spo Ŝycia przez sie ć - sklep 4923/847/2005 18.04.2005 ludzi Tabela 10 spo Ŝywczy Ocena jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi Lewałd Wielki - wodoci ąg publiczny Woda pod wzgl. fizyczno- chemicznym (mangan i Ŝelazo) Miejsce pobrania Nr sprawozdania Data Ocena jako ści wody nie odpowiada wymaganiom próbki LB Śiś/OBW badania SUW - woda sanitarnym dla wody 1 2 3 4 surowa, studnia nr 4923/653/2005 04.04.2005 przeznaczonej do spo Ŝycia przez 2 Dąbrówno - wodoci ąg publiczny ludzi, natomiast odpowiada Woda pod wzgl. fizyczno- wymaganiom pod wzgl. chemicznym (mangan) nie mikrobiologicznym odpowiada wymaganiom Woda pod wzgl. fizyczno- SUW - woda sanitarnym dla wody 4923/238/2005 09.02.2005 chemicznym i mikrobiologicznym surowa przeznaczonej do spo Ŝycia przez SUW - woda odpowiada wymaganiom 4923/654/2005 04.04.2005 ludzi, natomiast odpowiada czysta sanitarnym dla wody wymaganiom pod wzgl. przeznaczonej do spo Ŝycia przez mikrobiologicznym ludzi Woda pod wzgl. fizyczno- Źródło: Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w D ąbrównie. chemicznym i mikrobiologicznym SUW - woda odpowiada wymaganiom 4923/239/2005 09.02.2005 czysta sanitarnym dla wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez Przeprowadzone przez PPIS badania obejmowały ludzi swym zakresem badania fizyczne, chemiczne i Woda pod wzgl. fizyczno- bakteriologiczne w ramach monitoringu przegl ądowego, chemicznym i mikrobiologicznym 0 odpowiada wymaganiom kontrolnego oraz ogólnej liczby bakterii w 37 C w 1 ml po sie ć - biuro ZGK 4923/240/2005 09.02.2005 sanitarnym dla wody 72 godzinach. przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi W przedstawionych badanych wodoci ągach jako ść Samin - wodoci ąg publiczny wody surowej nie odpowiadała wymaganiom ww. Woda pod wzgl. fizyczno- chemicznym (m ętno ść , mangan i Rozporz ądzenia wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez Ŝelazo) nie odpowiada ludzi. ze wzgl ędu na mangan i Ŝelazo oraz m ętno ść i SUW - woda wymaganiom sanitarnym dla 4923/650/2005 04.04.2005 surowa wody przeznaczonej do spo Ŝycia zapach. Natomiast w pozostałych punktach kontroli jako ść przez ludzi, natomiast odpowiada wody odpowiadała wymaganiom Rozporz ądzenia. wymaganiom pod wzgl. mikrobiologicznym Wyj ątek stanowił wodoci ąg publiczny Tułodziad (sklep Woda pod wzgl. fizyczno- spo Ŝywczy) który nie odpowiadał wymaganiom jako ści chemicznym i mikrobiologicznym SUW - woda odpowiada wymaganiom wody pod wzgl ędem mikrobiologicznym. 4923/651/2005 04.04.2005 czysta sanitarnym dla wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi 3.1.1.4. Charakterystyka oraz ocena sieci wodoci ągowej Woda pod wzgl. fizyczno- chemicznym i mikrobiologicznym sie ć - sklep spo Ŝ.- odpowiada wymaganiom Analizuj ąc rozwój sieci wodoci ągowej na terenie gminy 4923/652/2005 04.04.2005 przem. sanitarnym dla wody Dąbrówno w latach 2002 - 2004 stwierdzono jej widoczny przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi przyrost, który wyniósł 11,1 km w ci ągu analizowanego Wądzy ń - wodoci ąg publiczny okresu czasu. Tendencj ę zmian długo ści sieci w Woda pod wzgl. fizyczno- prezentowanym okresie czasu przedstawia tabela 11. chemicznym (mangan i Ŝelazo) nie odpowiada wymaganiom SUW - woda sanitarnym dla wody surowa, studnia nr 4923/655/2005 04.04.2005 przeznaczonej do spo Ŝycia przez Tabela 11 2 ludzi, natomiast odpowiada Rozwój sieci wodoci ągowej na terenie gminy D ąbrówno w wymaganiom pod wzgl. latach 2002 - 2004 mikrobiologicznym Woda pod wzgl. fizyczno- chemicznym i mikrobiologicznym Wyszczególnienie w latach SUW - woda odpowiada wymaganiom 4923/656/2005 04.04.2005 2002 2003 2004 czysta sanitarnym dla wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez Długo ść czynnej wodoci ągowej ludzi sieci rozdzielczej w 64,6 75,7 75,7 Tułodziad - wodoci ąg publiczny poszczególnych latach w km Woda pod wzgl. fizyczno- Źródło: Sprawozdanie o wodoci ągach i kanalizacji - M-06. chemicznym (zapach H 2S, mangan i Ŝelazo) nie odpowiada SUW - woda wymaganiom sanitarnym dla surowa, studnia nr 4923/706/2005 06.04.2005 Zmian ę długo ści sieci wodoci ągowej zamieszczon ą w wody przeznaczonej do spo Ŝycia 2 przez ludzi, natomiast odpowiada tabeli 11 przedstawiono na wykresie 6 zamieszczonym wymaganiom pod wzgl. poni Ŝej. mikrobiologicznym Woda pod wzgl. fizyczno- chemicznym i mikrobiologicznym SUW - woda odpowiada wymaganiom 4923/707/2005 06.04.2005 czysta sanitarnym dla wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi Woda pod wzgl. mikrobiologicznym nie odpowiada sie ć - sklep 4923/708/2005 06.04.2005 wymaganiom sanitarnym dla spo Ŝywczy wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi, natomiast odpowiada

Dziennik Urz ędowy - 10627 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Rysunek 6. Zmiana długo ści sieci wodoci ągowej na terenie gminy D ąbrówno w latach 2002 - 2004

75,7 75,7 76 74 72 70 68 64,6 sieci [km] sieci 66 ść 64

długo 62 60 58 2002 2003 2004 lata

Przedstawiona w tabeli 11 i na wykresie 6 zmiana rozdzielczej sieci wodoci ągowej na obszarze gminy na przestrzenni ostatnich 3 lat obrazuje jej znaczny wzrost długo ści na przełomie 2002 i 2003 roku. Łączna długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy D ąbrówno wynosi 75,7 km (stan na 31 grudnia 2004 r.). Liczba przył ączy prowadz ących do budynków wynosi 787 szt., a ich ł ączna długo ść jest równa 18,6 km. Zmian ę liczby przył ączy wodoci ągowych na terenie gminy D ąbrówno w okresie ostatnich 3 lat przedstawia poni Ŝsza tabela 12.

Tabela 12 Zmiana liczby przył ączy wodoci ągowych na terenie gminy D ąbrówno w latach 2002 - 2004

Wyszczególnienie w latach

2002 2003 2004 Liczba przył ączy w szt. 706 781 787 Źródło: Sprawozdanie o wodoci ągach i kanalizacji - M-06.

Rysunek 7. Zmiana liczby przył ączy wodoci ągowych na terenie gminy D ąbrówno w latach 2002 - 2004

787 800 781

775

750

czy[szt.] 706

ą 725

przył 700 ść

ilo 675

650 2002 2003 2004 lata

Zgodnie z danymi przekazanymi przez Urz ąd Gminy w azbestowo - cementowych w instalacjach ziemnych Dąbrównie zdecydowana wi ększo ść sieci wodoci ągowej wyrobami bezazbestowymi powinno nast ępowa ć wykonana jest z rur PCV, jednak nieznaczn ą cz ęść sukcesywnie i w miar ę technologicznego zu Ŝycia, albo w stanowi ą kolektory azbestowo - cementowe i Ŝeliwne, przypadku woli wymiany na rury bezazbestowe. Kolejność których długo ść na terenie gminy wynosi około 5,0 km. usuwania wyrobów zawieraj ących azbest powinna zosta ć Zgodnie z postanowieniami „Programu usuwania okre ślona w programie gminnym wykonanym na bazie azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na szczegółowej inwentaryzacji. terytorium Polski”, który został w dniu 14.05.2002 roku zaakceptowany przez Rad ę Ministrów, zast ępowanie rur Dziennik Urz ędowy - 10628 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

W poni Ŝej zamieszczonej tabeli przedstawiono - stacja odwadniania osadu Drajmad; aktualne zbiorcze dane dotycz ące zwodoci ągowania - składowisko osadu odwodnionego; gminy D ąbrówno. - zespół dozowania PIX; - punkt zlewny ścieków dowo Ŝonych o pojemno ści 600 Tabela 13 m3/d; Łączna długo ść sieci wodoci ągowej w gminie D ąbrówno - urz ądzenie pomiarowe ścieków oczyszczonych. Na warunkach pozwolenia wodnoprawnego wydanego Długo ść sieci wodoci ągowej [km] nr OSI-6210/204/96 z dnia 24 stycznia 1997 roku sie ć magistralna [km] 75,7 oczyszczalnia uzyskała zezwolenie na odprowadzanie przył ącza [km] 18,6 ścieków oczyszczonych do rzeki Wel. Pozwolenie wa Ŝne w tym długo ść kolektorów 5,0 azbestowych jest do ko ńca 2007 roku. Dopuszczalne st ęŜ enie liczba przył ączy do budynków [szt.] 787 zanieczyszcze ń w ściekach oczyszczonych % mieszka ńców zaopatrywanych wprowadzanych do odbiornika, w trakcie normalnej pracy 95,0 sieci ą oczyszczalni nie mo Ŝe przekroczy ć: Dąbrówno, D ąbrowa, Elgnowo, - BZT 5 - 25 mg O 2/l; Jednostki osadnicze posiadaj ące Gardyny, Jagodziny, Lewałd Wielki, sie ć wodoci ągow ą Łogdowo, Tułodziad, Osiekowo, Samin, - ChZT - 125 mg O 2/l; Wądzy ń, Odmy. - zawiesina ogólna - 35 mg/l. Źródło: Sprawozdanie o wodoci ągach i kanalizacji - M-06. Skratki i inne osady ściekowe w ilo ści 80,0 Mg/rok i 60 Na terenie gminy sie ć wodoci ągow ą posiada 12 m3/rok (dane za 2004 rok) z terenu oczyszczalni trafiaj ą na miejscowo ści, natomiast w pozostałych mieszka ńcy gminy składowisko odpadów komunalnych w Rudnie. zaopatrywani s ą w wod ę za pomoc ą wodoci ągów Na terenie Zakładów Mi ęsnych „Matczak” w lokalnych i płytkich studni przydomowych. Jabłonowie znajduje si ę podczyszczalnia ścieków, sk ąd Jednym z najwa Ŝniejszych wska źników sanitarnych ścieki kierowane s ą do głównej przepompowni w jest stopie ń zwodoci ągowania terenu, który dla gminy Dąbrównie. Dąbrówno wynosi 1,64 km/100 Mk. Dodatkowo, na terenie gminy istnieje 7 przydomowych oczyszczalni ścieków o przepustowo ści Q = 1,5 m 3/d, 3.1.2. Oczyszczanie ścieków które s ą doskonałym uzupełnieniem systemu oczyszczania ścieków oraz alternatyw ą dla nieszczelnych 3.1.2.1. Komunalne oczyszczalnie ścieków zbiorników bezodpływowych.

Na obszarze gminy D ąbrówno zlokalizowana jest 3.1.2.2. Funkcjonowanie oczyszczalni ścieków jedna komunalna oczyszczalnia ścieków, o wydajno ści 3 3 342,0 m /d (docelowa przepustowo ść 600,0 m /d), W celu oceny pracy oczyszczalni ścieków prowadzone poło Ŝona w miejscowo ści D ąbrówno. są stałe badania laboratoryjne fizykochemiczne ścieków Ścieki z indywidualnych gospodarstw domowych surowych i oczyszczonych, i w zale Ŝno ści od wyników odprowadzane s ą do zbiorników bezodpływowych, sk ąd analizy prowadzone s ą działania koryguj ące procesy wywo Ŝone s ą taborem asenizacyjnym na teren stacji oczyszczania. zlewczej gminnej oczyszczalni ścieków. Podstawowe parametry techniczne oczyszczalni 3.1.2.3. Charakterystyka oraz ocena sieci kanalizacyjnej ścieków zestawione zostały w tabeli 14. Na terenie gminy D ąbrówno sie ć kanalizacji sanitarnej Tabela 14 posiadaj ą tylko 4 miejscowo ści: D ąbrówno, Marwałd, Charakterystyka oczyszczalni ścieków na terenie gminy Tułodziad i Wierzbica. Sieci ą kanalizacji sanitarnej obj ętych jest 48,0 % mieszka ńców gminy. Wa Ŝno ść Przepustowo ść Zmian ę długo ści sieci kanalizacyjnej w latach 2002 - Miejscowo ść UŜytkownik Odbiornik 3 pozwolenia Typ [m /d] wodnoprawnego 2004 przedstawia tabela 15. rzeka mech. Dąbrówno ZGKiM 342,0 31.12.2007 Wel - biol. Tabela 15 Źródło: Dane przekazane przez Urz ąd Gminy D ąbrówno. Rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie gminy D ąbrówno w latach 2002 - 2004 Oczyszczalnia Komunalna w D ąbrównie Wyszczególnienie w latach

Oczyszczalnia jest oczyszczalni ą mechaniczno - 2002 2003 2004 biologiczn ą z ods ączaniem osadu poprzez urz ądzenie Długo ść czynnej sieci kanalizacji 3 sanitarnej w poszczególnych 19,0 30,7 31,1 Drajmad, której przepustowo ść wynosi Q = 342,0 m /d. W latach w km jej skład wchodz ą nast ępuj ące elementy technologiczne: Źródło: Sprawozdanie M-06 o wodoci ągach i kanalizacji. - przepompownia ścieków ogólnych i dowo Ŝonych; - piaskownik pionowy; Przyrost długo ści sieci kanalizacyjnej zamieszczony w - stanowisko pojemnika piasku; tabeli 15 przedstawiono na wykresie 8 zamieszczonym - składowisko ociekowe piasku; poni Ŝej. - oczyszczalnia Bioblok Bis-600; - grawitacyjny zag ęszczacz osadu;

Dziennik Urz ędowy - 10629 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Rysunek 8. Przyrost długo ści sieci kanalizacyjnej na terenie gminy D ąbrówno w latach 2002 - 2004

35 30,7 31,1 30

25 19,0 20

15 sieci kanalizacji sieci

ść 10 sanitarnej[km]

5 długo

0 2002 2003 2004 lata

Przedstawiony w tabeli 15 i na wykresie 8, przyrost zewidencjonowanych zbiorników bezodpływowych, z sieci kanalizacyjnej na przestrzenni ostatnich 3 lat których korzysta około 2024 mieszka ńców nie obrazuje zwi ększenie jej długo ści na obszarze gminy o podł ączonych do sieci kanalizacji sanitarnej. 12,1 km. W celu umo Ŝliwienia wła ściwej kontroli Charakterystyk ę istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej gospodarowania ściekami gromadzonymi w zbiornikach na terenie gminy D ąbrówno przedstawia tabela 16. bezodpływowych nale Ŝy dokona ć pełnego spisu (ewidencji) istniej ących zbiorników obejmuj ący Tabela 16 podstawowe techniczne oraz raz w roku dokonywa ć Istniej ąca sie ć kanalizacyjna na terenie gminy D ąbrówno sprawdzenia z cz ęstotliwo ści wywozu ścieków. Kontrol ą obszarów obj ętych i nie obj ętych zbiorczym systemem Długo ść czynnej sieci Poł ączenia do Ścieki kanalizacji sanitarnej mo Ŝe zaj ąć si ę stra Ŝ przydzielony do sanitarnej [km] budynków odprowadzone tego pracownik. Powy Ŝsza kontrola polega na Miejscowo ść na ścieki długo ść liczba w 2004 roku ogólnospławnej bytowo- 3] sprawdzaniu udokumentowanego (umowy i dowody opłat) [km] [szt.] [tys. m gospodarcze opró Ŝniania zbiorników bezodpływowych oraz transportu Dąbrówno 12,6 12,6 1,8 360 78,0 nieczysto ści płynnych zgodnie z ustaw ą o utrzymaniu Marwałd - b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. czysto ści i porz ądku w gminach. Wierzbica Tułodziad 18,5 18,5 1,2 76 12,1 Zestawienie ilo ści zbiorników bezodpływowych na Ogółem 31,1 31,1 3,0 436 90,1 terenie gminy przedstawia poni Ŝsza tabela 17. b.d. - brak danych; Źródło: Sprawozdanie M-06 o wodoci ągach i kanalizacji za 2004 rok. Tabela 17 Wykaz zbiorników do gromadzenia ścieków (szamb) na Ilo ść ścieków komunalnych odprowadzanych do terenie gminy D ąbrówno oczyszczalni sieci ą kanalizacyjn ą rocznie z terenu gminy 3 Dąbrówno wyniosło w 2004 roku 90,1 tys. m /rok, z czego Lp. Miejscowo ść Ilo ść szamb [szt.] 3 od gospodarstw domowych (bytowe) 43,8 tys. m /rok. 1 Saminek 12 2 Samin 74 3.1.2.4. Zbiorniki bezodpływowe do gromadzenia ścieków 3 Marwałd, Leszcz 74 4 Kalbornia, Jakubowo 7 5 Elgnowo, Lewałd Wielki 105 Ze wzgl ędu na niewystarczaj ące nasycenie terenu 6 Brze źno, Jabłonowo 41 gminy sieci ą kanalizacyjn ą, odprowadzaj ącą ścieki do 7 Gardyny, Jagodziny 78 oczyszczalni, odpady płynne gromadzone s ą w 8 Fiugajki, Bartki, Pl ąchawy 19 zbiornikach bezodpływowych (szambach), które okresowo 9 Osiekowo 15 10 Ostrowite 31 wywo Ŝone s ą taborem asenizacyjnym na stacj ę zlewcz ą, 11 Łogdowo 10 która znajduje si ę na terenie oczyszczalni ścieków 12 Wądzyn 29 komunalnych w D ąbrównie. Na terenie gminy funkcjonuj ą 13 Odmy 11 3 podmioty obsługuj ące zbiorniki bezodpływowe, tj. Zakład Ogółem 506 Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w D ąbrównie, Źródło: Urz ąd Gminy D ąbrówno.

ANR GSP Grabin i O środek Piast. W celu rzeczywistej kontroli gospodarowania ściekami Na podstawie zapisów Ustawy o utrzymaniu czysto ści gromadzonymi w zbiornikach bezodpływowych, nale Ŝy raz i porz ądku w gminach z dnia 13 wrze śnia 1996 roku (Dz. w roku dokonywa ć sprawdzenia cz ęstotliwo ści wywozu U. Nr 132, poz. 622 z pó źn. zm.) Art. 3, pkt 3, gmina ścieków oraz porówna ć ilo ści ścieków odebranych przez zobowi ązana jest do prowadzenia ewidencji zbiorników tabor asenizacyjny z pomiarami zrzutu tych ścieków na bezodpływowych w celu kontroli cz ęstotliwo ści ich stacj ę zlewcz ą. opró Ŝniania oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci

kanalizacyjnej. Zgodnie z informacjami uzyskanymi z

Urz ędu Gminy D ąbrówno taka ewidencja nie jest obecnie

prowadzona. Ł ącznie na terenie gminy D ąbrówno

znajduje si ę szacunkowo ok. 506 szt. Dziennik Urz ędowy - 10630 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

3.1.3. Ujmowanie i odprowadzanie wód deszczowych - do 31 grudnia 2010 r. w przypadku aglomeracji o RLM powy Ŝej 15 000. W gminie D ąbrówno problem stanowi równie Ŝ Terminy realizacji w zakresie rozbudowy i/lub ujmowanie i odprowadzenie wód deszczowych. Wynika to modernizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz z obecno ści zakładów produkcyjnych oraz braku oczyszczalni ścieków, zawarte w „Krajowym Programie wystarczaj ącej ilo ści kanalizacji deszczowej, a co za tym Oczyszczania Ścieków Komunalnych”, s ą niezb ędne dla idzie spływ wód opadowych nast ępuje cz ęsto realizacji zapisów Traktatu Akcesyjnego, odwołuj ącego si ę bezpo średnio do środowiska gruntowo - wodnego. do dyrektywy 91/271/EWG, który formułuje cele po średnie Kanalizacja deszczowa istnieje tylko w miejscowo ści osi ągni ęcia zgodno ści z Dyrektyw ą. Dąbrówno, której długo ść wynosi 1,0 km. Z uwagi na Realizacja „Krajowego Programu Oczyszczania poło Ŝenie pomi ędzy mi ędzy dwoma jeziorami nale Ŝy Ścieków Komunalnych” stanowi jeden z elementów wykona ć kanalizacje dla całej miejscowo ści. Niewielkie Polityki Ekologicznej Pa ństwa zmierzaj ący do poprawy fragmenty kanalizacji deszczowych istniej ą na niektórych jako ści wód, których stan obecny stanowi główny problem drogach o szczególnym znaczeniu dla regionu. ochrony środowiska kraju. Głównymi odbiornikami ścieków deszczowych jest Gmina D ąbrówno, aglomeracja D ąbrówno + gmina rzeka Wel oraz rowy melioracyjne uchodz ące do została wyró Ŝniona jako aglomeracja do 15 000 RLM co pozostałych cieków znajduj ących si ę na terenie gminy. warunkuje termin wyposa Ŝenia tych aglomeracji w Celem poprawy stanu czysto ści wód powierzchniowych systemy kanalizacji zbiorczej, czyli sieci kanalizacyjne nale Ŝy przewidzie ć podczyszczanie wód opadowych. zako ńczone oczyszczalniami ścieków. D ąbrówno figuruje Szczególnie dotyczy to obszarów zabudowanych, gdzie w programie wyposa Ŝenia aglomeracji w systemy koncentracja ścieków deszczowych jest najwi ększa z kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków w uwagi na umocnione nawierzchnie dróg, placów, dostosowaniu do wymogów Prawa Wodnego i Traktatu powierzchni dachowych. Akcesyjnego w latach 2014 - 2015. Z tego wzgl ędu w przypadku terenów, które zostan ą Potrzeb ą inwestycyjn ą na terenie tej aglomeracji jest obj ęte rozbudow ą sieci kanalizacyjnych nale Ŝy rozbudowa istniej ącej oczyszczalni wraz z jej przewidzie ć budow ę sieci rozdzielczej, ze wskazanym modernizacj ą w m. D ąbrówno, która ma nast ąpi ć do roku podczyszczaniem ścieków deszczowych przed ich 2007. Przewiduje si ę równie Ŝ budow ę 17,0 km sieci zrzutem do odbiornika. kanalizacyjnej. Charakterystyk ę przewidzianej do wyposa Ŝenia aglomeracji w now ą oczyszczalni ę ścieków 3.1.4. Tendencje rozwoju gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy wg „Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych” przedstawia poni Ŝsza tabela 18. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z pó źn. zm.) w art. 43 ust. 3 i art. 208 ust. Tabela 18 2 zobowi ązała Ministra Środowiska do sporz ądzenia i Wyposa Ŝenie aglomeracji D ąbrówno w systemy przedło Ŝenia Radzie Ministrów „Krajowego Programu kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków Oczyszczania Ścieków Komunalnych”. Projekt Programu Koszty został zatwierdzony 16 grudnia 2003 roku. Koszt Koszty wyposa Ŝenia wyposa Ŝenia Zgodnie z zapisami art. 43 ust. 3 ustawy Prawo wodne Potrzebna budowy i aglomeracji w aglomeracji w Docelowy docelowa modernizacji sie ć (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z pó źn. zm.) „Krajowy Program oczyszczalni ę RLM rodzaj przepustowo ść sieci kanalizacyjn ą i dostosowan ą Oczyszczania Ścieków Komunalnych” okre śla wykazy: oczyszczalni oczyszczalni kanalizacyjnej oczyszczalni ę 3 do wymaga ń [m /d] w aglomeracji dostosowan ą - aglomeracji, które powinny by ć wyposa Ŝone - w UE [tys. zł] do wymaga ń [tys. zł] terminach ustalonych w art. 208 - w systemy UE [tys.] kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków oraz 4 659 biologiczna 699 4 422 5 790 10 212 wielko ść ładunków zanieczyszcze ń Źródło: „Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych”, M Ś, Warszawa 2003r. biodegradowalnych z tych aglomeracji koniecznych do usuni ęcia, W najbli Ŝszych latach władze gminy powinny si ę - przedsi ęwzi ęć w zakresie budowy i modernizacji skoncentrowa ć na rozbudowie sieci kanalizacyjnej zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni doprowadzaj ącej ścieki do istniej ącej ju Ŝ oczyszczalni ścieków komunalnych oraz terminy ich realizacji. ścieków oraz jej rozbudowie. W nawi ązaniu do powy Ŝszego ustawa Prawo wodne w Oczywist ą inwestycj ą w zakresie rozbudowy systemu nast ępuj ący sposób definiuje poj ęcie aglomeracji: zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę i odprowadzania Aglomeracja oznacza teren, na którym zaludnienie lub ścieków jest sukcesywne podł ączanie nowo powstaj ących działalno ść gospodarcza s ą wystarczaj ąco osiedli do sieci. Rozwi ązaniem problemu jest równie Ŝ skoncentrowane, aby ścieki były zbierane i przekazywane budowa przydomowych oczyszczalni ścieków oraz do oczyszczalni ścieków komunalnych. nowych i szczelnych zbiorników bezodpływowych, tam Dlatego te Ŝ głównym celem odprowadzenia i gdzie budowa sieci kanalizacyjnej nie jest mo Ŝliwa z oczyszczenia ścieków w Polsce jest realizacja systemów uwagi na warunki naturalne. kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków na terenach o Na terenie gminy D ąbrówno na lata 2004 - 2006 skoncentrowanej zabudowie. przewiduje si ę nast ępuj ące inwestycje zmierzaj ące do Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (art. 208, uporz ądkowania infrastruktury technicznej w zakresie ust.1) zobowi ązuje gminy do realizacji zadania własnego gospodarki wodno - ściekowej, co przedstawia tabela gmin w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków poni Ŝej. (ustawa o samorz ądzie gminnym - Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ustawa Prawo wodne art. 43, ust. 4) na obszarach aglomeracji wyznaczonych na ich terenie w terminach: - do 31 grudnia 2015 r. w przypadku aglomeracji o równowa Ŝnej liczbie mieszka ńców (RLM) od 2000 do 15 000, Dziennik Urz ędowy - 10631 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 19 1220 Pr ątnica - Jagodziny 0,493 Inwestycje w zakresie gospodarki wodno - ściekowej w 1224 Rumienica - Lewałd Wielki - D ąbrówno 6,684 1226 Napromek - Czerlin - Jagodziny 1,006 latach 2004 - 2006 1255 Dąbrówno - Tuczki - Pło śnica - Gródki 4,517 1256 Dębie ń - Rumian - Lewałd Wielki 0,414 Łączny 1257 dr nr 1235 - Marwałd - Jabłonowo 7,265 koszt Nazwa zadania inwestycyjnego Źródła finansowania 1258 Elgnowo - dr Nr 1257 4,579 realizacji 1259 dr Nr 1257 - Samin - Leszcz - dr. woj. Nr 542 13,773 projektu Brze źno Mazurskie - Grzybiny - My ślęta Turza 1263 1,909 Sie ć wodoci ągowa Wielka budowa sieci Ostrowite - Osiekowo - środki własne, środki 800 000,0 1264 Leszcz - Jankowice - R ączki - Moczysko 7,596 Gardyny z ARR 1265 Gardyny - Lipówka - dr Nr 1542 2,124 budowa sieci D ąbrówno - Jabłonowo 70 000,0 środki własne 1266 Samin - St ębark - Łodwigowo 1,691 Sie ć kanalizacyjna 1267 Wierzbica - Gutowo - Rybno 5,702 budowa kanalizacji (do starego o środka 13 000,0 środki własne 1268 Lewałd Wielki - dr Nr 1255 3,120 zdrowia) w D ąbrównie 1957 dr. woj. Nr 537 - Jagodziny - Lewałd Wielki 11,403 rozbudowa oczyszczalni ścieków w 1 555 środki własne, środki 1243 Ostróda - Tułodziad 3,027 Dąbrównie 000,0 z ZPORR 1261 Frygnowo - Łodwigowo - dr. Nr 1264 7,305 budowa kanalizacji Gardyny - Osiekowo - 1 260 środki własne, środki Rychnowo - Pacółtowo - Zybułtowo - Wierzbowo Leszcz - Wzgórze Letniskowe - 1253 2,390 000,0 z ZPORR - Kl ęczkowo - Komorniki Dąbrówno Drogi gminne budowa kanalizacji sanitarnej i sieci 154001 Jagodziny - Marwałd 1,100 wodoci ągowej Kalbornia - Brze źno 40 000,0 środki własne Mazurskie 154002 Jagodziny - Elgnowo 4,000 budowa kanalizacji sanitarnej i sieci 154003 Marwałd - Marwałd kol. 1,000 30 000,0 środki własne wodoci ągowej w D ąbrównie 154004 dr. gm. nr 154002 (Elgnowo kol.) - Marwałd 4,000 budowa kanalizacji Wierzbica - D ąbrówno 50 000,0 środki własne 154005 Elgnowo - Odmy 2,200 ARR - Agencja Rynku Rolnego; 154006 dr. gm. nr 154005 - Zielonka 2,000 ZPORR - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego; 154007 dr. pow. nr 1224 - Odmy kol. 1,000 Źródło: Urz ąd Gminy D ąbrówno. 154008 dr. pow. nr 1224 - Groszki kol. 0,450 154009 Stare Miasto - D ąbrówno 3,350 dr. gm. nr 154009 - Jabłonowo - dr. wojew. nr 154010 0,500 3.2. Urz ądzenia wodne 542 154011 dr. gm. nr 154009 - D ąbrówno 0,350 Na istniej ącej na omawianym terenie sieci rzecznej do 154012 Okr ągłe kol. - Okr ągłe 2,500 wyst ępuj ących budowli wodnych nale Ŝą budowle 154013 Wądzynek - dr. pow. nr 1255 1,250 pi ętrz ące zainstalowane na nast ępuj ących ciekach 154014 dr. pow. nr 1268 (Okr ągłe) - dr. gm. nr. 154013 0,400 154015 Wądzy ń (wie ś) 0,700 przepływaj ących przez teren gminy D ąbrówno: 154016 Wądzy ń - Grzybiny 0,600 - w km 4 + 100 - przepusto-zastawka na rzece Mała 154017 Dąbrówno - Jakubowo - Grzybiny 3,500 Wkra w m. Marwałd; 154018 Klonowo - Marwałd 2,000 Marwałd (o środek szkoleniowy) - dr. pow. nr. - w km 48 + 987 - upust-wypływ z jeziora na rzece 154019 0,750 1257 Marózka w m. Gardyny; 154020 dr. wojew. nr 537 - Marwałd 0,150 - mała elektrownia wodna na rzece Wel w m. Zamkowy 154021 Marwałd - Radomki 0,500 Młyn; 154022 Tułodziad - Tułodziad kol. 2,000 - jaz na rzece Wel przy b. Młynie Zamkowym. 154023 Tułodziad - Fiugajki 2,600 154024 dr. wojew. nr 537 (Tułodziad) - Tułodziad kol. 1,300 154025 Samin - (Stare Miasto) 1,200 Powy Ŝsze zestawienie budowli hydrotechnicznych na 154026 Samin (wie ś) 2,000 terenie gminy zostało przygotowane na podstawie 154027 gr. gm. - dr. pow. nr. 1266 2,000 informacji przekazanych przez Zarz ąd Melioracji 154028 dr. wojew. nr. 542 (Samin) - Lasek 0,900 i Urz ądze ń Wodnych w Olsztynie, Rejonowy Oddział w 154029 Ostrowite - dr. pow. nr. 1259 (Leszcz) 3,000 Ostródzie. 154030 Ostrowite - Ostrowite kol. 0,250 154031 dr. wojew. nr 542 - (jez. D ąbrowa Wielka) 0,350 154032 Brze źno Mazurskie - dr. wojew. nr 542 1,000 3.3. Drogi 154033 Ostrowite - Łogdowo 3,000 154034 Łogdowo - gr. gm. (Ulnowo) 2,500 Do najwa Ŝniejszych szlaków komunikacyjnych na 154035 dr. pow. nr. 1261 (Łogdowo) - gr. gm 2,200 terenie gminy nale Ŝą drogi wojewódzkie nr 537 i 542 154036 gr. gm. (Turowo) - Gardyny 1,750 154037 dr. pow. nr. 1264 (Gardyny) - Gardyny kol. 1,200 których długo ść na omawianym terenie wynosi 21,025 km. 154038 dr. gm. nr. 154002 - Jagodziny kol. 1,100 Wymienione drogi pełni ą wa Ŝną funkcj ę komunikacyjn ą, 154039 Jagodziny kol. - Elgnowo kol. - dr. gm. nr. 154002 0,900 gdy Ŝ zapewniaj ą poł ączenie gminy z innymi o środkami 154040 Stare miasto - Lewałd Wielki 4,000 oraz spełniaj ą istotne znaczenie gospodarcze i 154041 Lewałd Wielki - Lewałd Wielki kol. - gr. gm. 3,000 154042 Groszki - Nowa Wie ś Ostródzka 3,250 turystyczne. Podobne znaczenie maj ą drogi powiatowe, 154043 Lewałd Wielki kol. - dr. pow. nr. 1268 0,450 których ł ączna długo ść na terenie gminy wynosi 84,998 154044 Okr ągłe - Okr ągłe kol. 0,600 km. Ponadto, na terenie gminy funkcjonuje sie ć dróg 154045 dr. pow. nr. 1224 - Okr ągłe kol. 0,650 gminnych i zakładowych słu Ŝą ce miejscowym potrzebom. 154046 dr. pow. nr. 1224 - Lewałd Wielki kol. 2,000 Łączna długo ść dróg gminnych wynosi 78,950 km. 154047 Leszcz kol. - dr. pow. nr. 1264 0,750 154048 Saminek - (ł ąki) 0,900 Zestawienie danych dotycz ących dróg istniej ących na Źródło: Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie; terenie gminy D ąbrówno przedstawia tabela 20. Zarz ąd Dróg Powiatowych w Ostródzie; Urz ąd Gminy w D ąbrównie. Tabela 20 Dane dotycz ące dróg na terenie gminy Na wymienionych drogach, odbywa si ę ruch pojazdów samochodowych o zró Ŝnicowanym nat ęŜ eniu. Struktur ę Długo ść średniego nat ęŜ enia ruchu na drogach wojewódzkich Nr drogi Opis odcinka [km] przedstawia tabela 21. 1 2 3 Drogi wojewódzkie 537 Lubawa - Frygnowo - Pawłowo 6,827 542 Rychnowo - Działdowo 14,198 Drogi powiatowe Dziennik Urz ędowy - 10632 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 21 Prawa ochrony środowiska i poprzedzone jest procedur ą Nat ęŜ enie ruchu na drogach wojewódzkich ocen oddziaływania na środowisko. Przepisy ochrony przechodz ących przez teren gminy D ąbrówno środowiska nakładaj ą na inwestora obowi ązek wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych bezpo średnio po pojazdy Udział uruchomieniu obiektu. Lokalizacja anten na znacznych Nr Odcinek Pikieta Ŝ odcinka samochodo pojazdów drogi pomiarowy wysoko ściach (30-40 m n p t.) oraz kierunkowa od km do km we ogółem ci ęŜ arowych charakterystyka ich promieniowania powoduj ą, Ŝe w Lubawa - 1 + 535 17 + 724 1 777 6,4 % miejscach dost ępnych dla ludno ści pole Marwałd 537 Marwałd - elektromagnetyczne emitowane przez anteny nadawcze 17 + 724 25 + 555 596 5,7 % Frygnowo stacji bazowych jest wielokrotnie ni Ŝsze ni Ŝ dopuszczalne. Frygnowo - 9 + 065 19 + 022 660 6,8 % Dąbrówno 542 3.4.2. Emitery energetyczne Dąbrówno - 19 + 022 30 + 035 912 10,2 % Uzdowo Źródło: Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie. Na terenie gminy prócz stacji telefonii komórkowej, zlokalizowane s ą nast ępuj ące źródła pola Nat ęŜ enie ruchu panuj ące na drogach powiatowych, elektromagnetycznego: przedstawia tabela zamieszczona poni Ŝej. S ą to dane - elektroenergetyczne linie napowietrzne NN 0,4 kV, SN zestawione na podstawie „Syntezy wyników pomiarów 15 kV, WN 110 kV, WN 220 kV Olsztyn I - Włocławek ruchu przeprowadzonych w 2000 roku na zamiejskiej sieci Azoty; dróg powiatowych”. - stacje elektroenergetyczne (PZ 15/15 kV Samin, GPZ 110/15 kV Nidzica i GPZ 110/15 kV Lubawa); Tabela 22 - stacje transformatorowe; Średni dobowy ruch w 2000 roku na zamiejskiej sieci dróg - cywilne stacje radiowe CB o mocy około 10 W; powiatowych o nawierzchni twardej - urz ądzenia nadawcze, diagnostyczne i inne, b ędące w posiadaniu policji, stra Ŝy po Ŝarnej, pogotowia i Nat ęŜ enie Nr drogi Odcinek pomiarowy zakładów przemysłowych. [poj./dob ę] Pola elektromagnetyczne wokół linii średnich napi ęć 1267 Wierzbica - Gutowo - Rybno 479 Rychnowo - Pacółtowo - Zybułtowo - oraz niskich napi ęć s ą traktowane jako nieistotne Źródła 1253 68 Wierzbowo - Kl ęczkowo - Komorniki pola elektromagnetycznego z punktu widzenia wpływu na 1257 dr nr 1235 - Marwałd - Jabłonowo 721 środowisko i zdrowie ludzi. Natomiast linie wysokich i Ogółem 423 najwy Ŝszych napi ęć s ą źródłem pola o warto ściach Źródło: Zarz ąd Dróg Powiatowych w Ostródzie. znacznie przekraczaj ących dopuszczalne w terenach

zabudowy mieszkaniowej. 3.4. Emitery pola elektromagnetycznego Uci ąŜ liwo ść elektroenergetyczna wymienionych obiektów oraz istniej ących linii elektroenergetycznych Źródłem pola elektromagnetycznego s ą stacje wraz ze stacjami nie została dokładnie zbadana. radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej, medyczne Natomiast według danych literaturowych („Linie i stacje urz ądzenia diagnostyczne i terapeutyczne, urz ądzenia elektroenergetyczne w środowisku człowieka” M. Szuba), przemysłowe i gospodarstwa domowego oraz systemy pomiary pól elektromagnetycznych wskazuj ą na to, Ŝe pod przesyłowe energii elektrycznej. liniami 110 kV i 220 kV mog ą by ć przekroczone Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych znaczenie maj ą urz ądzenia radiokomunikacji rozsiewczej; okre ślone dla terenów zabudowy mieszkaniowej. W stacje nadawcze radiowe i telewizyjne oraz telefonii zwi ązku z tym pod liniami o napi ęciu 110 kV i wy Ŝszym komórkowej. Emituj ą one do środowiska fale oraz w ich bezpo średnim s ąsiedztwie, jak i równie Ŝ w elektromagnetyczne wysokiej cz ęstotliwo ści w postaci bezpo średnim s ąsiedztwie stacji elektroenergetycznych radiofal o cz ęstotliwo ści od 0,1 - 300 MHz i mikrofal od nale Ŝy unika ć lokalizacji budynków mieszkalnych lub ich 300 do 300 000 MHz. lokalizacja powinna by ć poprzedzona odpowiednimi Na terenie gminy znajduj ą si ę przede wszystkim pomiarami. pojedyncze sztuczne oraz liniowe źródła pól W celu ochrony krajobrazu przed negatywnym elektromagnetycznych wraz ze zwi ązanymi z nimi oddziaływaniem linie elektroenergetyczne, stacje stacjami elektroenergetycznymi. nadawcze radiowo-telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej i inne obiekty radiokomunikacyjne, nale Ŝy 3.4.1. Stacje bazowe telefonii komórkowej lokalizowa ć poza miejscami obj ętymi szczególn ą ochron ą, z uwzgl ędnieniem zakazów wynikaj ących z aktów prawa Na terenie gminy D ąbrówno zlokalizowane s ą 4 miejscowego powołuj ących okre ślone formy ochrony obiekty telefonii komórkowej - stacje nadawcze ró Ŝnych przyrody i w taki sposób aby ich wpływ na krajobraz był operatorów sieci komórkowej, których promieniowanie 2 jak najmniejszy. Nale Ŝy tak Ŝe wprowadzi ć zasad ę, Ŝe je śli elektromagnetyczne średniej mocy wynosi 0,1 W/m . w bliskim s ąsiedztwie planowana jest lokalizacja kilku Średnia wysoko ść anten wynosi ok. 40,0 m. Ich obiektów radiowo telewizyjnych lub obiektów zestawienie przedstawiono poni Ŝej: radiokomunikacyjnych, to musz ą one by ć lokalizowane na - w m. D ąbrówno (3 obiekty); jednej konstrukcji wsporczej. - w m. Lewałd Wielki (1 obiekt). 3.5. Sie ć gazowa Poziom emisji dla tego rodzaju anten kształtuje si ę na 2 poziomie powy Ŝej 0,1 kV/m . Pola elektromagnetyczne Obecnie na terenie gminy brak wyst ępowania telefonii komórkowej s ą wypromieniowywane na bardzo gazoci ągów wysokiego i niskiego ci śnienia, a tym samym du Ŝych wysoko ściach, w miejscach niedost ępnych dla brak sieci gazowej. Wi ększo ść mieszka ńców korzysta z ludzi. gazu propan-butan dowo Ŝonego w butlach. Istnieje Post ępowanie administracyjne zwi ązane z lokalizacj ą techniczna mo Ŝliwo ść zgazyfikowania gminy w stacji odbywa si ę zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami przyszło ści. Dziennik Urz ędowy - 10633 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

3.6. Turystyka zlodowacenia północnopolskiego, głównie w jego fazie pozna ńsko-dobrzy ńskiej. 3.6.1. Zaplecze turystyczne Północno-zachodnia cz ęść gminy to w wi ększo ści pagórkowata morena czołowa, o intensywnie Poło Ŝenie gminy na terenie i w otulinie Parku zró Ŝnicowanej rze źbie, której powierzchnia usytuowana Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich oraz poło Ŝenie w jest na wysoko ściach 200 - 260 m n.p.m. (do 276,5 m wiejsko-le śnym krajobrazie mazurskim, enklawie n.p.m. - w rejonie na wschód od Wygody). Pagórki turystycznej, z dala od du Ŝych o środków miejskich, czołowo-morenowe maj ą niezbyt du Ŝe powierzchnie przemysłowych i letniskowych oraz ruchliwych tras wyst ępowania i mniejsze deniwelacje. Ich wi ększe drogowych, stwarzaj ą doskonałe warunki do wypoczynku, skupiska znajduj ą si ę w rejonie Gardyn - Osiekowa - turystyki i rekreacji. Ponadto, gmina graniczy z Łogdowa oraz w rejonie Okr ągłego - W ądzynia. grunwaldzkim zespołem zabytkowym. Niewielka odległość Na pozostałym terenie gminy przestrzennie dominuje od Ostródy, Olsztynka i Działdowa, dogodne poł ączenia falista wysoczyzna moreny dennej, której powierzchnia drogowe, lasy i jeziora stanowi ą o atrakcyjno ści gminy dla wznosi si ę nad teren morza na wysoko ść około turystyki i wypoczynku, szczególnie weekendowego. 190 - 220 m. Wypoczynek nad jeziorami umo Ŝliwiaj ą k ąpieliska, a lasy, Powierzchnia gminy przeci ęta jest dwoma bogate w zwierzyn ę stanowi ą atrakcyjne tereny łowieckie. subglacjalnymi rynnami jezior: Mała D ąbrowa i Wielka Baz ę noclegow ą na terenie gminy stanowi: Dąbrowa. Na północy gminy rynny s ą niegł ębokie - - „Chata Wuja Toma” w m. Okr ągłe; kilkumetrowe, w kierunku południowym stopniowo si ę - UROCZYSKO w Jakubowie; zagł ębiaj ą w wysoczyzn ę i w rejonie W ądzynia dochodz ą - ZACISZE w D ąbrównie; do gł ęboko ści 40 m. Rynnom towarzysz ą faliste - Hotel INTER - PIAST w Kalbornii; powierzchnie sandrowe, zbudowane z piaszczysto- - pokoje go ścinne i kwatery prywatne; Ŝwirowych osadów wodnolodowcowych. - pola biwakowe nad jeziorem D ąbrowa Mała, przy Najni Ŝej poło Ŝony punkt gminy to rejon doliny rzeki drodze D ąbrówno - Lubawa. Wel, przy wypływie do gminy Rybno - 160,0 m n.p.m., natomiast najwy Ŝej poło Ŝony punkt znajduje si ę w rejonie Dodatkow ą baz ę noclegow ą stanowi ą działaj ące przez Uroczyska Klonowo (w pobli Ŝu miejscowo ści Wygoda). cały rok gospodarstwa agroturystyczne w D ąbrównie, Lewałdzie Wielkim (nauka jazdy konnej i jazdy 4.1.2. Przekształcenia rze źby terenu i rekreacyjne), W ądzyniu i Saminie, które proponuj ą przypowierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej atrakcyjne formy wypoczynku w blisko ści jezior i lasów, z mo Ŝliwo ści ą w ędkowania, grzybobrania. Na terenie gminy D ąbrówno do działalno ści Na terenie gminy D ąbrówno według informacji przeobra Ŝaj ących teren, naleŜą przede wszystkim przekazanych przez Urz ąd Gminy D ąbrówno, liczba intensywne u Ŝytkowanie rolnicze oraz lokalne odkrywki całorocznych miejsc noclegowych w 2004 roku wynosiła surowców naturalnych. 141, miejsc noclegowych sezonowych 129, natomiast w UŜytkowanie rolnicze niesie jednak mniejsze gospodarstwach agroturystycznych 97. zagro Ŝenie, ni Ŝ eksploatacja surowców kopalnych. Wa Ŝnym atutem rekreacyjnym gminy D ąbrówno jest Łatwiejsza do realizacji jest równie Ŝ rekultywacja terenów poło Ŝenie w granicach trzech obszarów: Obszaru rolniczych, gdzie najcz ęś ciej stosowan ą metod ą jest Chronionego Krajobrazu Jeziora Mielno, Obszaru zalesianie słabych gruntów. Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich i Eksploatacja kruszywa naturalnego, przyczynia si ę do Dąbrowie ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz znacznych zmian w przypowierzchniowej warstwie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich, których skorupy ziemskiej, mi ędzy innymi w postaci znacznych walory najlepiej mo Ŝna pozna ć podczas pieszych i obszarów wył ączonych z u Ŝytkowania oraz wyrobisk. rowerowych w ędrówek. Prowadzone prace rekultywacyjne po zako ńczonej Na terenie gminy nie brakuje interesuj ących obiektów eksploatacji w niewielkim stopniu łagodz ą przeobra Ŝenia architektonicznych, które obejmuj ą ko ścioły, stanowiska spowodowane wydobywaniem kopalin. archeologiczne, kapliczki przydro Ŝne, parki wiejskie oraz Ze wzgl ędu na walory przyrodnicze oraz inne zabudowania. wyst ępowanie LZWP nale Ŝy na omawianym terenie Na niewielkim fragmencie północnej cz ęś ci gminy zakaza ć stosowania do prac rekultywacyjnych popiołów, przebiega szlak Grunwaldzki Waplewo - Samborowo. osadów ściekowych czy te Ŝ podobnych substancji o Jako szlak rowerowy ( śladem „zwini ętych torów”) nieokre ślonym składzie fizycznym i chemicznym wykorzystywana jest była linia kolejowa Ostróda - wytworzonych poza obszarem gminy. Dąbrówno. Dodatkowo, przez teren gminy przechodzi szlak 4.2 Budowa geologiczna kajakowy rzeki Wel - trudny i uci ąŜ liwy, o długo ści 98,5 km Dąbrowa Wielka - Drw ęca. Przepływa przez 10 jezior (m. 4.2.1. Uwarunkowania ogólne in. jezioro D ąbrowa Wielka, D ąbrowa Mała i Pancer) na terenie 7 gmin. Obszar gminy poło Ŝony jest w syneklizie perybałtyckiej platformy wschodnioeuropejskiej, w pobli Ŝu niecki IV. ANALIZA ORAZ OCENA ZASOBÓW I brze Ŝnej paleozoicznej platformy zachodnioeuropejskiej. SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Łączna mi ąŜ szo ść skał osadowych, osadzonych w paleozoiku, mezozoiku i kenozoiku mo Ŝe wynosi ć około 4.1. Rze źba terenu 2,5 - 3,0 km. Poni Ŝej zalega prekambryjskie podło Ŝe krystaliczne. 4.1.1. Charakterystyka rze źby terenu Budowa geologiczna pagórkowatej moreny czołowej w północno-zachodniej cz ęś ci gminy, charakteryzuje si ę Teren gminy D ąbrówno stanowi ą obszary do ść du Ŝą zmienno ści ą osadów; obok osadów niespoistych znacznie zró Ŝnicowane morfologicznie jak i geologicznie, (piasków, Ŝwirów, głazów) wyst ępuj ą spoiste utwory które ukształtowały si ę pod wpływem l ądolodu gliniaste. PodłoŜe pozostałych terenów stanowi ą gliny Dziennik Urz ędowy - 10634 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

zwałowe, a w cz ęś ci południowej i wschodniej terenu W obr ębie gminy D ąbrówno gospodarczo gminy - w wi ększo ści jest to morena przemyta zbudowana wykorzystywane s ą wody pitne w utworach od powierzchni z piasków i Ŝwirów lodowcowych. czwartorz ędowych, które wymagaj ą procesów W rejonie Jezior D ąbrowskich - z uwzgl ędnieniem ich uzdatniania. Wody mineralne o wła ściwo ściach gł ęboko ści - gł ęboko ść rynien przekracza 60 m. Obok leczniczych mo Ŝna si ę spodziewa ć na gł ęboko ściach 1 jezior rynny wypełnione s ą holoce ńskimi osadami 200 - 1 500 m. jeziornymi i bagiennymi. Ponadto, na terenie gminy Do wód podziemnych zaliczane s ą tak Ŝe wody wyst ępuje do ść znaczna ilo ść drobnych form gruntowe, które charakterem i gł ęboko ści ą wyst ępowania wytopiskowych, które w du Ŝej cz ęś ci wypełnione s ą odzwierciedlaj ą cechy konfiguracyjne terenu oraz budow ę osadami organicznymi. geologiczn ą jego podło Ŝa. S ą to wody typu MiąŜ szo ść utworów czwartorz ędowych jest do ść wodorow ęglanowo-wapniowe oraz wodorow ęglanowo- zró Ŝnicowana i waha si ę w granicach od kilkudziesi ęciu wapniowo-magnezowe. metrów w cz ęś ci południowo-wschodniej gminy do 150 m - w cz ęś ci zachodniej gminy. W profilu czwartorz ędu 4.3.1. Uwarunkowania ogólne przewa Ŝaj ą spoiste gliny zwałowe przewarstwione wodnolodowcowymi osadami piaszczysto - Ŝwirowymi. Na terenie gminy D ąbrówno wody u Ŝytkowanego Powierzchni ę podczwartorz ędow ą stanowi ą osady poziomu wodonośnego (czwartorz ędowego), ujmowane młodszego trzeciorz ędu. studniami wierconymi, zalegaj ą na gł ęboko ściach rz ędu od kilkunastu metrów do około 80 m pod powierzchni ą 4.2.2. Zasoby kopalin terenu. Warstwy wodono śne tego poziomu wyst ępuj ą na ró Ŝnych gł ęboko ściach nawet na jednym uj ęciu. S ą to Na obszarze gminy D ąbrówno znajduj ą si ę przede głównie piaski i Ŝwiry mi ędzymorenowe. Lokalnie, w wszystkim udokumentowane zło Ŝa surowców naturalnych, cz ęś ci południowej gminy u Ŝytkowane s ą równie Ŝ wody z głównie kruszyw pospolitych w postaci kredy jeziornej, poziomu trzeciorz ędowego. piasku, Ŝwiru i kruszywa naturalnego. Warstwy wodono śne od powierzchni terenu posiadaj ą Zestawienie surowców wyst ępuj ących na terenie na ogół naturaln ą izolacj ę z warstw o słabej gminy przedstawia tabela 23. przepuszczalno ści. U Ŝytkowy poziom wodonośny o zró Ŝnicowanej izolacji, cz ęsto słabej i nara Ŝony na Tabela 23 zanieczyszczenia z powierzchni terenu, zalega w Wykaz złó Ŝ surowców naturalnych na terenie gminy południowo rozci ągni ętym pasie środkowym gminy - w rejonie rynien jezior D ąbrowskich. Zasoby Stan zag. Wydobycie Wyszczególnienie geologiczne zło Ŝa przemysłowe [za rok 2002] 4.3.2. Lokalne Zbiorniki Wód Podziemnych bilansowe kreda jeziorna [tys. ton] Wądzy ń E 230 45 2 Obszar gminy D ąbrówno le Ŝy poza zasi ęgiem Wądzy ń II T 103 102 - kruszywo naturalne [tys. ton] wyst ępowania najkorzystniejszych struktur wodono śnych, Gardyny ∗ R 2 864 - - tj. poza zasi ęgiem Głównych Zbiorników Wód Grzybiny - Kalbornia ∗ E 3 493 2 540 412 Podziemnych (GZWP). Zasoby wód u Ŝytkowych czerpane Kalbornia ∗ E 6 622 1 870 246 Kalbornia - Mosznica ∗ E 27 626 27 392 283 są z Lokalnych Zbiorników Wód Podziemnych (LZWP), ∗ - zło Ŝa zawieraj ące piasek ze Ŝwirem; zlokalizowanych w obr ębie gminy. Wyst ępuj ą one w Źródło: PIG Warszawa 2003, Ministerstwo Środowiska. utworach czwartorz ędowych.

Skróty literowe w powy Ŝszej tabeli oznaczaj ą: 4.3.3. Jako ść wód podziemnych E - zło Ŝe zagospodarowane - eksploatowane; R - zło Ŝe o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. Eksploatacja wód podziemnych do picia i na potrzeby A+B+C 1); gospodarcze na terenie gminy bazuje głównie na T - zło Ŝe zagospodarowane, eksploatowane okresowo. czwartorz ędowym pi ętrze wodono śnym. Z tego poziomu ujmowana jest woda rozprowadzana sieci ą wodoci ągow ą Udokumentowane zasoby surowców naturalnych do jednostek osadniczych. wyst ępuj ą przede wszystkim w miejscowo ści Brze źno Na jako ść wód podziemnych na analizowanym terenie Mazurskie, Gardyny, Kalbornia, Leszcz, Osiekowo i wpływ maj ą istniej ące tu warunki hydrogeologiczne oraz Wądzy ń, gdzie rozpoznane s ą zasoby kruszywa formy prowadzonej działalno ści. naturalnego - zło Ŝa zawieraj ące piasek ze Ŝwirem. Stan czysto ści wód podziemnych na terenie gminy Pozostałe zło Ŝa maj ą charakter lokalnych odkrywek Dąbrówno jest słabo rozpoznany. W ramach monitoringu eksploatowanych przez mieszka ńców gminy na potrzeby krajowego jak i regionalnego, nie zlokalizowano Ŝadnego własne. punktu pomiarowo - kontrolnego jako ści wód Na terenach podmokłych jest eksploatowana kreda podziemnych. Badania jako ści wód podziemnych jeziorna oraz mo Ŝna spodziewa ć si ę wyst ępowania torfu. prowadzone s ą przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz Wojewódzki Inspektorat Sanitarny w 4.3. Wody podziemne Olsztynie. Punkt monitoringu wód podziemnych (sieci krajowej) Zgodnie z podziałem regionalnym wg B. Paczy ńskiego poło Ŝony najbli Ŝej gminy D ąbrówno znajduje si ę na (Atlas hydrologiczny Polski 1995 r), obszar gminy terenie powiatu nidzickiego w Nidzicy (gm. Nidzica), na Dąbrówno znajduje si ę w I hydrogeologicznym regionie obszarze wyst ępowania GZWP 214 i 215. Wyniki mazowieckim. Na jej obszarze zbiorniki wód podziemnych pomiarów prowadzonych w w/w punkcie w latach 2001 - o znaczeniu u Ŝytkowym wyst ępuj ą w utworach 2003 przedstawia poni Ŝsza tabela 24. czwartorz ędowych oraz trzeciorz ędowych i zwi ązane s ą z wyst ępowaniem zasobów wód podziemnych nale Ŝą cych do Lokalnych Zbiorników Wód Podziemnych LZWP.

Dziennik Urz ędowy - 10635 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 24 Lokalne zbiorniki wód podziemnych LZWP Jako ść wód podziemnych w sieci krajowej w latach 2001 - wyst ępuj ące na terenie gminy D ąbrówno s ą silnie 2003 nara Ŝone na zanieczyszczenia antropogeniczne ze wzgl ędu na swój „odkryty” charakter - intensywna Nr Ocena jako ści Nazwa Gł. Stratygrafi wymiana pomi ędzy wodami infiltracyjnymi a podziemnymi. punkt GZWP Wody punktu stropu a 2001 2002 2003 u Niezadowalaj ąca okresowo jako ść wód na terenie gminy 214, 661 Nidzica 4,3 gruntowe Q Ib III Ib wynika z cz ęś ciowej izolacji pokrywy w stropie warstw 215 Źródło: WIO Ś Olsztyn, Raport o stanie środowiska w województwie wodono śnych. Umo Ŝliwia to łatwe przenikanie do wód Warmi ńsko-Mazurskim w 2002 i 2003 r. zanieczyszczeń z powierzchni. Głównie przez infiltracj ę wód deszczowych wraz z którymi przedostaj ą si ę do wód W punkcie badawczym monitoringu pa ństwowego na gruntowych środki ochrony ro ślin oraz zanieczyszczenia obszarze GZWP 214 i 215 w roku 2001 i 2003 wody były pochodz ące z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych wysokiej jako ści - klasa Ib, czyli naturalnie i słabo (szamb). Z tego wzgl ędu nale Ŝy zadba ć o jak najszybszy zanieczyszczone antropogenicznie, odpowiadaj ące rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu wodom do celów pitnych i gospodarczych, okresowo ostródzkiego, a tym samym gminy. Ograniczy on w du Ŝym wymagaj ące uzdatnienia. Natomiast w roku 2002 jako ść stopniu zagro Ŝenie obni Ŝenia jako ści wód podziemnych wód nagle uległa pogorszeniu do klasy III (wody niskiej na skutek zanieczyszcze ń pochodz ących ze ścieków jako ści), których proces uzdatniania jest mało opłacalny. bytowo-gospodarczych. W latach 2002 - 2003 jako ść wód podziemnych w ramach sieci monitoringu regionalnego badana była 4.4. Wody powierzchniowe równie Ŝ poza granicami gminy D ąbrówno. Najbli Ŝszy taki punkt zlokalizowany jest na terenie gminy Ostróda, w m. Udział wód powierzchniowych (jezior i cieków) w Rudno. Wyniki pomiarów przedstawia tabela 25. ogólnej powierzchni gminy D ąbrówno wynosi ok. 6,0 %. O takiej zasobno ści gminy w wody powierzchniowe decyduj ą Tabela 25 przede wszystkim wyst ępuj ące na jej obszarze zbiorniki Jako ści wód podziemnych w sieci regionalnej w latach 2002-2003 wodne.

Gł. Nr Klasa jako ści 4.4.1. Sie ć rzeczna Miejscowo ść GZWP Stratygrafia stropu punktu warstwy 2002 r 2003 r 6 Rudno - Q 19,0 II II Pod wzgl ędem hydrograficznym rzeki wyst ępuj ące na Q - czwartorz ęd; LZWP - Lokalny Zbiornik Wód Podziemnych; terenie gminy nale Ŝą do zlewni rzeki Wkry. Tylko Źródło: WIO Ś Olsztyn, Raport o stanie środowiska w województwie wschodni fragment gminy nale Ŝy do innych dorzeczy - Warmi ńsko-Mazurskim w 2003 r. cz ęść północna tego fragmentu odwadniana jest źródlisko i górny bieg Marózki (dorzecze Pregoły), a cz ęść W punkcie monitoringu regionalnego, w latach 2002 - południowa przez rzek ę Szkotówka (dorzecze Wkry). 2003 badane były wody wgł ębne, poza obszarem Garb Lubawski wraz z kulminacj ą Wzgórz Dylewskich wyst ępowania GZWP. Ich jako ść nie ulega zmianie i jest w ęzłowym obszarem hydrograficznym, z którego rzeki nale Ŝą do II klasy czysto ści, czyli były to wody średniej bior ą pocz ątek i odpływaj ą we wszystkich kierunkach. jako ści antropogenicznie zanieczyszczone, a ich Takie poło Ŝenie cieków sprawia, Ŝe maj ą one na ogół uŜytkowanie w celach pitnych wymagało uzdatnienia. małe przepływy. Wska źnikiem decyduj ącym o średniej jako ści wód było Zgodnie z podziałem zlewniowym zarz ądzanie wodami przekroczenie normy Ŝelaza i manganu. Zatem jako ść na terenie gminy D ąbrówno nadzoruje Regionalny Zarz ąd wód podziemnych w badanym punkcie nie ulega Gospodarki Wodnej w Gda ńsku. wahaniom i jako ść wód utrzymuje si ę na stałym poziomie. Opis wraz z analiz ą stanu czysto ści najwa Ŝniejszych Na podstawie wyników pochodz ących z punktów cieków przepływaj ących przez teren gminy D ąbrówno badawczych zarówno monitoringu pa ństwowego jak i zamieszczono poni Ŝej. monitoringu regionalnego mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe jakość wód podziemnych regionu utrzymuje si ę na w klasie Ib i II, Rzeka Wel czyli wody słabo i średnio zanieczyszczone Wel jest lewobrze Ŝnym dopływem Drw ęcy. Swoje antropogenicznie. Wyj ątek stanowi rok 2002, kiedy jako ść źródła bierze we wsi Bartek le Ŝą cej na północ od jeziora wód uległa pogorszeniu. Dąbrowa Wielka, w okolicach Wzgórz Dylewskich. Niska okresowo jako ść wód w wybranych punktach Długo ść całkowita rzeki wynosi 118,0 km, z czego na pomiarowo-kontrolnych wynika z braku izoluj ącej pokrywy terenie gminy D ąbrówno przepływa odcinkiem 6,1 km. w stropie warstw wodono śnych. W gminie D ąbrówno na powierzchni wyst ępuj ą przede wszystkim przepuszczalne Zestawienie najwa Ŝniejszych cieków przepływaj ących piaski, Ŝwiry, gliny piaszczyste, co umo Ŝliwia łatwe przez teren gminy zamieszczono w poni Ŝszej tabeli 26. przenikanie do wód zanieczyszcze ń z powierzchni. Celem monitoringu lokalnego jest badanie Tabela 26 potencjalnych ognisk zanieczyszcze ń i ich wpływu na Zestawienie cieków na terenie gminy D ąbrówno jako ść wód podziemnych. Tworzony jest on wokół Nazwa cieku Długo ść cieku w gminie [km] najwi ększych źródeł zanieczyszcze ń, takich jak: Du Ŝa Wkra 8,10 składowiska odpadów i mogilniki, stacje paliw, du Ŝe Mała Wkra 6,40 zakłady przemysłowe oraz wokół du Ŝych uj ęć wody w Wel 6,10 formie sieci osłonowej. Sie ć monitoringu lokalnego jest Saminka 2,70 finansowana przez wła ścicieli obiektów stanowi ących Lipówka 2,10 zagro Ŝenie dla wód podziemnych lub przez u Ŝytkowników Marózka 0,51 wód podziemnych. Na terenie gminy tego typu monitoring kanał W-1 0,50 prowadzony był w m. Lewałd Wielki, D ąbrówno i W ądzy ń kanał W-2 0,50 Ogółem 26,91 oraz na zrekultywowanym składowisku odpadów Źródło: ZMiUW w Olsztynie - Rejonowy Oddział w Ostródzie. komunalnych w m. Okr ągłe. Dziennik Urz ędowy - 10636 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Pozostałe cieki wodne na terenie gminy Dodatkowo, nad jeziorami poło Ŝone s ą trzy o środki Wszystkie cieki charakteryzuje śnie Ŝno - deszczowy wypoczynkowe (ogółem 3 358 miejsc), pensjonaty i hotele system zasilania, z dwoma wysokimi stanami wody w oraz pola biwakowe. z obiektów tych sposobem ci ągu roku oraz jednym minimum. Po osi ągni ęciu odprowadzania ścieków jest cz ęś ciowo kanalizacja wiosennego maksimum (w okresie pomi ędzy styczniem a sanitarna a przede wszystkim zbiorniki bezodpływowe kwietniem), stany wody i przepływy rzek zmniejszaj ą si ę. (szamba). Wezbrania letnie (lipiec, sierpie ń) s ą zdecydowanie mniejsze od wiosennych. Minimum przypada generalnie Zbiorniki hodowlane pomi ędzy lipcem i pa ździernikiem. Przej ścia od stanów Wyst ępuj ące na obszarze gminy D ąbrówno jeziora, najwy Ŝszych do najni Ŝszych s ą łagodne, a ró Ŝnice uŜytkowane s ą przez Gospodarstwo Rybackie Ostróda pomi ędzy średnimi miesi ęcznymi stanami maksymalnymi i Sp. z o.o. Warlity Wielkie oraz Gospodarstwo Rybackie średnimi miesi ęcznymi stanami minimalnymi wynosz ą Sp. z o.o. Szwaderki. 10 jezior o powierzchni od niewiele. Średni przepływ rzeki Wel przy wypływie z 631,63 ha do 4,58 jest w u Ŝytkowaniu rybackim. W jeziora Mała D ąbrowa wynosi około 1 m 3/sek. Przepływy jeziorach odławiane s ą wysoko cenione gatunki ryb takich pozostałych wi ększych cieków s ą mniejsze o około rz ąd jak: sielawa, sieja, w ęgorz, szczupak. wielko ści. Najwi ększa z nich (Mała Wkra) 3 km przed Na terenie gminy, wg Urz ędu Gminy D ąbrówno, z uj ściem do jeziora Mała D ąbrowa ma średni przepływ rzeki Wel prowadzony jest odłów w ęgorzy. Pobór wody z około 0,15 m 3/sek. rzeki w ilo ści 1,38 m 3/sek nast ępuje za pomoc ą w ęgarni w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca i od 1 wrze śnia do 4.4.2. Zbiorniki wodne 30 listopada ka Ŝdego roku w godzinach od 21 00 do 5 00 . Pozwolenie na korzystanie z wody rzeki Wel wa Ŝne jest Na terenie gminy D ąbrówno wyst ępuje kilka do dnia 31 grudnia 2010 roku. naturalnych zbiorników wodnych - jezior, które pełni ą zarówno funkcje rekreacyjne jak i gospodarcze (zbiorniki Obiekty małej retencji wodnej hodowlane) zasilane głównie wodami powierzchniowymi. Retencja wody odbywa si ę równie Ŝ poprzez zbiorniki wód stoj ących. Głównymi funkcjami, które spełniaj ą Jeziora zbiorniki jest: Na obszarze gminy znajduje si ę 10 jezior o ł ącznej - retencjonowanie wiosennych fal wezbraniowych rzek; powierzchni ponad 914 ha, co stanowi 5,5 % ogólnej - lokalne zabezpieczenie przeciwpowodziowe; powierzchni gminy. Wykaz jezior rozmieszczonych na - magazynowanie wody do nawodnie ń obszarze gminy D ąbrówno przedstawia tabela 27. deszczownianych; Tabela 27 - poprawienie stanu sanitarnego wód rzek. Wykaz jezior na terenie gminy Do charakterystycznych elementów sieci wodnej gminy nale Ŝą równie Ŝ mniejsze zbiorniki wodne zaliczane

Powierzchnia Obj ęto ść Gł ęboko ść [m] Długo ść linii do obiektów małej retencji wodnej. S ą to stawy, śródpolne Nazwa jeziora 3 [ha] [tys. m ] brzegowej [m] śred maks oczka wodne oraz wyrobiska poeksploatacyjne Brze źno Du Ŝe 12,90 219,3 1,7 2,6 2 050 wypełnione wod ą. Na terenie gminy D ąbrówno tego typu Brze źno Małe 4,58 b.d. b.d. b.d. b.d. zbiorniki s ą najcz ęś ciej płytkie i zarastaj ące. Pełni ą one Dąbrowa Mała 173,40 17 390,8 10,0 34,5 11 300 nie tylko znacz ącą funkcj ę biocenotyczn ą, ale stanowi ą Dąbrowa Wielka 615,10 50 610,9 8,2 34,7 18 125 Dąbrowa 40,85 1 550,4 4,6 10,2 2 600 tak Ŝe cenny element urozmaicenia krajobrazu rolniczego. Gardejki (Gardyny) 10,93 b.d. b.d. b.d. b.d. Z opisanych powy Ŝej wzgl ędów wskazane jest Linowiec 9,80 141,1 1,4 2,5 1 150 Pancerz 9,90 b.d. b.d. b.d. b.d. systematyczne oczyszczanie i przywracanie prawidłowej Piekiełko (Samin) 4,76 b.d. b.d. b.d. b.d. Ŝywotno ści tych zbiorników. Okr ągłe 31,89 1 981,8 6,2 10,1 2 850 Ewentualna rozbudowa małej retencji wodnej na b.d. - brak danych; Źródło: Urz ąd Gminy w D ąbrównie; terenie gminy powinna by ć prowadzona na podstawie Atlas Jezior Polski, Bogucki Wydawnictwo Naukowe. wcze śniej opracowanego Powiatowego programu budowy zbiorników małej retencji wodnej. Wszystkie jeziora, za wyj ątkiem jeziora D ąbrowa, poło Ŝone s ą w obszarach chronionego krajobrazu. 4.4.3. Jako ść wód powierzchniowych Zdecydowana wi ększo ść jezior jest pochodzenia polodowcowego, głównie typu rynnowego. Najcz ęś ciej s ą Do czynników wpływaj ących na jako ść wód one długie i w ąskie o stromych brzegach, znacznych powierzchniowych nale Ŝą uwarunkowania naturalne, takie gł ęboko ściach i zró Ŝnicowanym dnie. Cz ęsto poro śni ęte jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, czy zdolność ro ślinno ści ą zanurzon ą typu trzcina, pałka w ąskolistna, samooczyszczania oraz zanieczyszczenia moczarka, rdest, rogatek. Dominuj ące gatunki ryb to: antropogeniczne. węgorz, sielawa, lin, oko ń, leszcz, szczupak. Znaczn ą cz ęść zanieczyszcze ń trafiaj ących do wód Celem zapewnienia ochrony zbiorników wodnych powierzchniowych stanowi ą zanieczyszczenia obszarowe. posiadaj ących walory przyrodnicze i wypoczynkowe na Źródłem tych zanieczyszcze ń jest przede wszystkim: terenie gminy D ąbrówno były Wojewoda Olszty ński - rolnictwo, co wynika głównie z faktu stosowania wprowadził Rozporz ądzeniem Nr 45 z dnia 5 czerwca nawozów sztucznych i naturalnych (np. gnojowica), a 1998 r. stref ę ciszy na dwóch jeziorach: D ąbrowa Wielka i tak Ŝe środków ochrony ro ślin (obecnie w ilo ściach Dąbrowa Mała. malej ących), - hodowla zwierz ąt poprzez niewła ściwe składowanie Zabudowa rekreacyjna obornika i gnojowicy oraz ich niewła ściwe, zbyt du Ŝe Nad jeziorami D ąbrowa Wielka i D ąbrowa Mała lub zbyt cz ęste stosowanie na polach, zlokalizowane s ą działki rekreacyjne zabudowane (104 - niedostateczna infrastruktura odprowadzaj ąca ścieki domki letniskowe) i niezabudowane. Tylko cz ęść z nich bytowo - gospodarcze, zwłaszcza w miejscowo ściach posiada uregulowany stan formalno-prawny, natomiast korzystaj ących z wodoci ągów oraz na obszarach wobec nielegalnej zabudowy rekreacyjnej powinno by ć rekreacji, zarówno zbiorowej jak i indywidualnej, przeprowadzone post ępowanie administracyjne. usytuowanych w s ąsiedztwie jezior. Dziennik Urz ędowy - 10637 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Do zanieczyszcze ń punktowych, stwarzaj ących bardzo Zwi ązki azotu i fosforu - azot amonowy, azotanowy i powa Ŝne zagro Ŝenie dla czysto ści wód powierzchniowych ogólny oraz azotyny spełniały w Tuczkach normy I klasy. nale Ŝą przede wszystkim: Zasobno ść wód w zwi ązki fosforu była umiarkowana. - bezpo średnie zrzuty surowych ścieków bytowo - St ęŜ enia charakterystyczne fosforanów i fosforu ogólnego gospodarczych do cieków wodnych (na wskazywały na II klas ę. nieskanalizowanych obszarach); Stan hydrobiologiczny - indeks saprobowo ści sestonu na - zrzuty niedostatecznie oczyszczonych ścieków całej kontrolowanej długo ści rzeki utrzymywał się na (nieodpowiadaj ących warunkom pozwolenia poziomie II klasy czysto ści. wodnoprawnego). Stan sanitarny - Miano coli nie odpowiadało normom w przekroju pomiarowym w Tuczkach. 4.4.3.1. Stan czysto ści rzek Źródła zanieczyszcze ń rzeki Wel Stan czysto ści rzek wyst ępuj ących na terenie Na terenie gminy D ąbrówno (wg WIO Ś Olsztyn, województwa warmi ńsko-mazurskiego kontroluje Raport o stanie środowiska w Województwie Warmi ńsko- Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie. Mazurskim w 2002 r), rzeka zanieczyszczana jest przede Wyniki prowadzonych bada ń jako ści wód przedstawiono wszystkim ściekami pochodz ącymi z oczyszczalni w poni Ŝej. Dąbrównie (około 260 m 3/d - kontrola z czerwca 2002 r.) i Lidzbarku (220 m 3/d według kontroli z maja 2001 r.). Rzeka Wel W zlewni rzeki znajduj ą si ę tak Ŝe liczne gorzelnie, które w znacznym stopniu przyczyniaj ą si ę do Na rzece Wel badania jako ści wód prowadzono w zanieczyszczenia wód rzeki, poprzez odprowadzanie wód 1998 i 2002 roku. Kontrola w latach 1998 i 2002 badania pochłodniczych do rzeki Wel. jako ści wód rzeki przeprowadzono w 7 przekrojach pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na odcinku od Stan czysto ści pozostałych cieków wodnych miejscowo ści Szczupliny do powy Ŝej uj ścia do Drw ęcy, w Pozostałe wyst ępuj ące na terenie gminy cieki nie s ą miejscowo ści Bratnia. śaden z tych punków nie był obj ęte badaniami jako ści wód. Bior ąc jednak pod uwag ę zlokalizowany w gminie D ąbrówno. Najbli Ŝej poło Ŝony niewystarczaj ącą ilo ść istniej ącej sieci kanalizacji punkt zlokalizowany był na terenie s ąsiedniej gminy sanitarnej oraz stan czysto ści monitorowanych cieków Rybno (powiat działdowski) w miejscowo ści: wodnych (np. Wkry), mo Ŝna przypuszcza ć, Ŝe pozostałe - Szczupliny - 76,6 km biegu rzeki (1998 rok); istniej ące na terenie gminy cieki, a przede wszystkim te - Tuczki - 77,5 km biegu rzeki (2002 rok). przepływaj ące przez nieskanalizowane miejscowo ści, Wyniki pomiarów stanu czysto ści rzeki Wel w równie Ŝ prowadz ą wody w znacznym stopniu obci ąŜ one wymienionych punktach pomiarowo - kontrolnych w roku zanieczyszczeniami bakteriologicznymi. 1998 i 2002 przedstawia tabela 28. Powa Ŝnym źródłem zanieczyszcze ń wód jest uprawa roli i hodowla zwierz ąt. Stosowane w rolnictwie nawozy Tabela 28 sztuczne i pestycydy w znacznej cz ęś ci spłukiwane s ą z Stan czysto ści rzeki Wel w punkcie pomiarowo-kontrolnym wodami opadowymi do cieków wodnych, powoduj ąc ich w roku 1998 i 2002 zanieczyszczenie. Odpady płynne z hodowli zwierz ąt - gnojowica, trafiaj ąca na pola bez Ŝadnego przetworzenia, Km Wska źniki decyduj ące Ocena Ocena Saprobowo ść Ocena równie Ŝ przyczynia si ę do znacznego ska Ŝenia wód oraz biegu o ocenie fizykochemiczna sanitarna sestonu ogólna rzeki fizykochemicznej gleb. Rok 1998 Z tego wzgl ędu istniej ący niezadowalaj ący stan 76,6 III O2, P III II III Rok 2002 czysto ści cieków wodnych na obszarze gminy wymaga 77,5 II O2, PO 4, P og , ChZT II II II podj ęcia zdecydowanych działa ń w kierunku - kilometrarz biegu rzeki zweryfikowany przez Starostwo Powiatowe w uporz ądkowania gospodarki wodno - ściekowej. Wymaga Działdowie, Źródło: WIO Ś Olsztyn, Raport o stanie środowiska w Województwie to inwestycji, przede wszystkim w rozbudow ę kanalizacji Warmi ńsko-Mazurskim w 2002 r. sanitarnej.

W roku 2002 ocena ogólna jako ści wód rzeki Wel w 4.4.3.2. Stan czysto ści zbiorników wodnych punkcie zlokalizowanym na 77,5 km biegu rzeki w Tuczkach wskazywała na II klas ę czysto ści, natomiast w Zbiorniki wodne s ą bardziej podatne na roku 1998 na klas ę III. Porównuj ąc dane z 2002 roku z zanieczyszczenia głównie ze wzgl ędu na poło Ŝenie w wynikami bada ń z 1998 roku, stwierdzono popraw ę zagł ębieniach terenu. Podlegaj ą one wpływom jako ści wód rzeki, co spowodowane jest inwestycjami w otaczaj ącego obszaru zwi ązanym ze spływem wód zakresie gospodarki wodno-ściekowej na terenie zlewni. powierzchniowych zawieraj ących zwi ązki biogenne, a W punkcie pomiarowym poło Ŝonym na terenie gminy substancje zanieczyszczaj ące mog ą by ć trwale Rybno na obni Ŝenie ogólnej oceny czysto ści rzeki Wel kumulowane w osadach dennych. wpływały zanieczyszczenia bakteriologiczne (ocena sanitarna). Z kolei podwy Ŝszone st ęŜ enie fosforanów jest Jeziora zwi ązane z rolniczym charakterem zlewni rzeki Wel. Na terenie gminy D ąbrówno wyst ępuje 10 jezior. Poni Ŝej przedstawiono szczegółow ą klasyfikacj ę wód Ostatnie badania kontrolne wykonane zostały w 1995 roku rzeki Wel w 2002 roku w poszczególnych grupach WIO Ś Olsztyn. Przeprowadzono je dla Jeziora D ąbrowa zanieczyszcze ń (wg WIO Ś Olsztyn, Raport o stanie Mała i D ąbrowa Wielka. Pozostałe jeziora nie były obj ęte środowiska w Województwie Warmi ńsko-Mazurskim w Ŝadnymi badaniami. 2002 r.): Zestawienie wyników bada ń stanu czysto ści badanych Substancje organiczne - wyra Ŝone wska źnikiem BZT5 i jezior przedstawia tabela 29. ChZT-Mn, kwalifikowały rzek ę Wel do I lub II klasy czysto ści, a ChZT-Cr - do II.

Dziennik Urz ędowy - 10638 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 29 Bezpo średni wpływ na jako ść wód wszystkich Stan czysto ści jezior w 1995 roku zbiorników maj ą cieki je zasilaj ące. Wieloletni dopływ słabo lub w ogóle nieoczyszczonych ścieków do Podatno ść na Klasa Nazwa jeziora Dorzecze zbiorników wodnych przyczynia si ę do obni Ŝenia jako ści degradacje czysto ści wód jezior du Ŝych i gł ębokich, a tak Ŝe do przyspieszenia Dąbrowa Mała Wel - Drw ęca II ∗ III ∗ eutrofizacji lub degradacji jezior małych i płytkich. Do Dąbrowa Wielka Wel - Drw ęca II III ∗ - wyst ępowanie punktowych źródeł zanieczyszcze ń odprowadzaj ących nadmiernego obci ąŜ enia wód zwi ązkami azotu i fosforu ścieki bezpo średnio do wód jeziora; przyczynia si ę równie Ŝ intensywne rolnictwo. Źródło: WIO Ś Olsztyn za rok 2000. Powa Ŝnym problemem nios ącym zagro Ŝenie jako ści wód w jeziorach na terenie gminy, mo Ŝe by ć Jezioro D ąbrowa Wielka charakteryzuje si ę II klas ą niekontrolowany rozwój osiedli letniskowych nad ich podatno ści ą na degradacj ę. Jest jeziorem przepływowym, brzegami. Powstaj ą one bez zachowania stref ochronnych znacznie obci ąŜ onym u Ŝytkowaniem rekreacyjnym. Na i nie posiadają cz ęsto odpowiedniej infrastruktury obu jeziorach prowadzona jest równie Ŝ gospodarka technicznej. Proces niszczenia brzegów i ro ślinno ści rybacka. Zarówno w okresie wiosennym, jak i letnim, wody przybrze Ŝnej ułatwia dostaw ę substancji ze zlewni, a brak jeziora charakteryzowały si ę bardzo wysokim st ęŜ eniem barier ochronnych (pasów zadrzewie ń i zakrzewie ń) zanieczyszcze ń organicznych. Jednak ze wzgl ędu na wzdłu Ŝ linii brzegowej sprzyja przedostawaniu si ę mał ą cz ęstotliwo ść bada ń stanu czysto ści jeziora zanieczyszcze ń do wód. Dąbrowa Wielka i D ąbrowa Mała i brak bada ń pozostałych Niewła ściwe zagospodarowanie oraz akwenów, trudna jest do przeprowadzenia rzeczywista przeinwestowanie obszarów wokół jezior (bezpo średnich analiza zmian jako ści wód w jeziorach. zlewni), bardzo intensywnie oddziałuje zwłaszcza na W takiej sytuacji niepokoj ący jest stan czysto ści jeziora podatne na degradacj ę. Do niskich kategorii pod pozostałych jezior na terenie gminy, które s ą zazwyczaj wzgl ędem podatno ści na degradacj ę nale Ŝą wszystkie stosunkowo płytkie o du Ŝej podatno ści na degradacj ę i wyst ępuj ące na obszarze gminy jeziora. ograniczonych mo Ŝliwo ściach samooczyszczania wód. Przypuszczalny stan czysto ści jezior na terenie gminy, W ocenie stanu czysto ści jezior pomocne s ą badania wymaga podj ęcia działa ń zmierzaj ących do poprawy kąpielisk. Na terenie gminy D ąbrówno znajduje si ę 9 jako ści tych wód. Dla wszystkich jezior zlokalizowanych kąpielisk, z których dwa to k ąpieliska zorganizowane, na obszarze gminy bardzo istotne b ędzie wyeliminowanie wyposa Ŝone technicznie (k ąpielisko D ąbrówno i zagro Ŝenia wynikaj ącego z niekontrolowanego Kalbornia) a pozostałe to k ąpieliska zwyczajowe. korzystania z pobytów rekreacyjnych na terenach Przydatno ść wód do k ąpieli w zbiornikach jeziornych poło Ŝonych w pobli Ŝu jezior. Tak Ŝe obecne bada równie Ŝ Powiatowa Stacja Sanitarno- zagospodarowanie cz ęś ci zlewni jeziornych wymaga Epidemiologiczna w Ostródzie. Na terenie gminy pilnego uregulowania, bowiem jeziora w poł ączeniu z Dąbrówno w II kwartale 2005 roku kontrolowane były 3 bogactwem przyrody stanowi ą najwi ększy potencjał kąpieliska: na jeziorze D ąbrowa Wielka oraz na jeziorze rekreacyjno-turystyczny na obszarze gminy D ąbrówno. Dąbrowa. 4.4.4. Melioracje i zagro Ŝenie powodziowe Jezioro D ąbrowa Wielka - kąpielisko w D ąbrównie strona lewa i prawa - woda Sie ć rowów melioracyjnych jest stosukowo g ęsta. spełniała w badanym zakresie warunki jakim powinna Stałe mokradła zajmuj ą niewielkie obszary - w dolinie odpowiada ć woda w k ąpieliskach i mo Ŝe by ć rzeki Wel i Małej Wkry, a tak Ŝe w pobli Ŝu jezior wykorzystywana do k ąpieli i sportów wodnych zgodnie Dąbrowskich. Mokradła okresowe wyst ępuj ą prawie z Rozporz ądzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 wzdłu Ŝ wszystkich cieków. pa ździernika 2002 r. - zał ącznik Nr 1 (Dz. U. Nr 183, Całkowita długo ść rzek na terenie gminy D ąbrówno poz. 1530); orzeczenie PSS-E w Ostródzie: OBW- wynosi 26,9 km, natomiast cieków szczegółowych (rowów 4923/1412 - 1413/05 z dnia 6.06.2005 r.; melioracyjnych otwartych) 63,8 km. Brak wyst ępowania - kąpielisko Kalbornia strona lewa i prawa - woda wałów przeciwpowodziowych. spełniała w badanym zakresie warunki jakim powinna Na terenie gminy zagro Ŝenia powodziowe mog ą odpowiada ć woda w k ąpieliskach i mo Ŝe by ć wyst ąpi ć jedynie w przypadku splotu niekorzystnych wykorzystywana do k ąpieli i sportów wodnych zgodnie zjawisk hydrologicznych, np. intensywne opady, szybkie z Rozporz ądzeniem Ministra Zdrowia z dnia topnienie śniegów, zjawiska lodowe, powoduj ące 16 pa ździernika 2002 r. - zał ącznik Nr 1 (Dz. U. podwy Ŝszenie stanu wód w rzekach. Nr 183, poz. 1530); orzeczenie PSS-E w Ostródzie: Z wieloletnich obserwacji wynika, Ŝe przy wi ększych OBW-4923/1049 - 1050/05 z dnia 9.05.2005 r.; nawet spływach podwy Ŝszenie si ę poziomu wody na Jezioro D ąbrowa rzekach mo Ŝe spowodowa ć lokalne tylko zalewy - kąpielisko na jeziorze strona lewa i prawa - woda przyległych do nich gruntów i cz ęś ciowo mo Ŝe tak Ŝe spełniała w badanym zakresie warunki jakim powinna zagrozi ć zlokalizowanym na nich budowlom wodnym odpowiada ć woda w k ąpieliskach i mo Ŝe by ć (jazy, zastawki). Ryzyko wyst ąpienia takiej sytuacji mo Ŝna wykorzystywana do k ąpieli i sportów wodnych zgodnie zmniejszy ć dzi ęki prawidłowym zabiegom z Rozporz ądzeniem Ministra Zdrowia z dnia eksploatacyjnym budowli oraz udra Ŝnianiu biegu rzek, 16 pa ździernika 2002 r. - zał ącznik Nr 1 (Dz. U. poprzez usuwanie powalonych drzew. Nr 183, poz. 1530); orzeczenie PSS-E w Ostródzie: Wyst ępowanie potencjalnego zagro Ŝenia OBW-4923/1047 - 1048/05 z dnia 9.05.2005 r. powodziowego na wybranych rzekach przepływaj ących przez gmin ę D ąbrówno odzwierciedlaj ą mi ędzy innymi Przydatno ść do k ąpieli badanego na terenie gminy pomiary charakterystycznych przepływów z wieloleci kąpieliska świadczy o braku zagro Ŝeń sanitarnych dla wykonane na ich biegu w ró Ŝnych przekrojach czysto ści jezior. Na długookresowe utrzymanie takiej pomiarowych. jako ści wód w zbiorniku jeziornym b ędzie miało wpływ Najwi ększy przepływ średni niski (SNQ) ma Wel - uregulowanie gospodarki wodno - ściekowej na terenie 49 tys. m 3/d w przekroju przy uj ściu z jeziora Pancer. jego zlewni. Rzeka Mała Wkra ma z kolei SNQ wielokrotnie ni Ŝszy - 7,3 tys. m 3/d. Dziennik Urz ędowy - 10639 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

W mniejszych ciekach wyst ępuj ących na terenie Wodnej w celu mo Ŝliwie najbardziej wła ściwego gminy, z racji ich niewielkich zlewni maj ą miejsce wykorzystania warunków hydrometeorologicznych. stosunkowo niskie przepływy wód, które nie powoduj ą Warunkiem poprawy jako ści wód jezior jest zagro Ŝenia powodziowego. Mogące si ę zdarzy ć w uporz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej w gminie dolinach tych cieków zalewy, b ędą miały niewielkie Dąbrówno, jak równie Ŝ na terenie całej zlewni zbiorników. rozmiary. W wielu miejscach brzegi rzek zostały Nale Ŝy ograniczy ć niekontrolowan ą zabudow ę umocnione. Zabiegi melioracyjne polegaj ą głównie na rekreacyjną, która ma cz ęsto charakter bezprawny i odprowadzaniu okresowych nadwy Ŝek. Retencja usytuowana jest w bliskiej strefie przybrze Ŝnej jezior. naturalna oraz urz ądzenia pi ętrz ące zapobiegaj ą W celu okre ślenia i ocenienia efektywno ści zagro Ŝeniom powodziowym. Obecnie szereg urz ądze ń realizowanych przedsi ęwzi ęć ochronnych w zlewni, reguluj ących stosunki wodne, zarówno cieków istnieje konieczno ść prowadzenia ci ągłych, wieloletnich podstawowych, a w szczególno ści obiektów melioracji bada ń monitoringowych jezior i ich zlewni. Konieczno ść ta szczegółowej wymaga podj ęcia działa ń renowacyjnych. wynika z faktu, Ŝe zmiany warto ści wska źników i (Wykaz urz ądze ń wodnych o funkcji reguluj ącej przepływy oznacze ń chemicznych i biologicznych w ciekach, został zamieszczony w rozdziale III charakteryzuj ących stan czysto ści wód jezior i ich Infrastruktura, punkcie 3.2. „Urz ądzenia wodne”, dopływów s ą sezonowe. niniejszego opracowania). Przedsi ęwzi ęcia ochronne aby były skuteczne, nie mog ą by ć realizowane metodami dora źnymi ale musz ą 4.4.5. Zagro Ŝenia dla wód powierzchniowych i by ć wprowadzane kompleksowo. Ochrona jezior musi podziemnych obejmowa ć obszar całej zlewni. Pod wzgl ędem formalnym powinna przyj ąć form ę o randze planu regionalnego lub Powa Ŝnym źródłem zagro Ŝeń dla wód podziemnych i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. powierzchniowych wyst ępujących na terenie gminy, prócz Nale Ŝy wdro Ŝyć działania administracyjne i kontrolne niewystarczaj ącej infrastruktury kanalizacyjnej i (WIO Ś, S ądy Grodzkie, Słu Ŝby Ochrony, Stra Ŝ Rybacka), oczyszczalni ścieków, jest intensywna uprawa roli i które sprawowałyby nadzór nad działaniami hodowla zwierz ąt, zwłaszcza na skal ę przemysłow ą oraz prowadzonymi w zlewni jezior i które egzekwowałyby turystyka i rekreacja nad jeziorami znajduj ącymi si ę w przestrzeganie prawa poprzez nakładanie kar i opłat. gminie. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych zwi ązkami 4.4.5.2. Zagro Ŝenia pochodzenia rolniczego biogennymi stanowi powa Ŝny problem ochrony środowiska, poniewa Ŝ prowadzi do zanieczyszczenia Najwi ększym źródłem zanieczyszcze ń pochodzenia płytkich wód podziemnych stanowi ących źródło wody rolniczego s ą niewła ściwie składowane odchody pitnej w wi ększo ści gospodarstw wiejskich oraz powoduje zwierz ęce (niewiele gospodarstw ma zbiorniki na zanieczyszczanie wód Bałtyku. gnojówk ę i gnojowic ę) zawieraj ące do 100 razy wi ęcej biogenów ani Ŝeli ścieki miejskie. Zwi ązki azotu zawarte w 4.4.5.1. Potencjalne zagro Ŝenia jezior na terenie gminy nawozach naturalnych (gnojówka, gnojowica) oraz w Dąbrówno postaci nawozów sztucznych s ą niezb ędne w rolnictwie. Mog ą one jednak stanowi ć powa Ŝne zagro Ŝenie dla Wszystkie wi ększe zbiorniki wodne na terenie gminy środowiska naturalnego, je Ŝeli nie stosuje si ę ich zgodnie Dąbrówno charakteryzuj ą si ę znaczn ą podatno ści ą na z planami nawozowymi lub przechowuje si ę je w degradacj ę, o wodach zanieczyszczonych i ograniczonych niewła ściwy sposób. Azotany przedostaj ące si ę w mo Ŝliwo ściach samooczyszczania wód. nadmiarze do wód powoduj ą mi ędzy innymi zakwity W pobli Ŝu jezior zlokalizowane s ą k ąpieliska i pla Ŝe, z glonów. Glony zu Ŝywaj ą rozpuszczony w wodzie tlen - których w sezonie letnim korzysta znaczna ilo ść turystów gin ą ryby i inne zwierz ęta. Gdy zawarto ść tlenu jak i okolicznych mieszka ńców. gwałtownie spadnie, obumieraj ą równie Ŝ glony, a ich Zgodnie z literatur ą, obok spływu wód gnij ące osady znowu zu Ŝywaj ą tlen. Równowaga zostaje powierzchniowych z miast, warto ść eksportu obszarowego na długo zaburzona. Zagro Ŝenia powstaj ą równie Ŝ w substancji biogennych jest najwi ększa dla terenów wyniku składowania obornika na nieszczelnych płytach intensywnego rolnictwa, a za takie mo Ŝna uzna ć obszary obornikowych lub w pryzmach na polach, wypasania otaczaj ące omawiane akweny. Ochrona takich zbiorników zwierz ąt blisko cieków wodnych lub ich pojenia w rzekach jest do ść trudna. Jednak mo Ŝliwe jest zmniejszenie czy jeziorach, niewła ściwego stosowania nawozów ładunku substancji biogennych wprowadzanych do jezior z mineralnych, mycia maszyn rolniczych (np. opryskiwaczy) terenów rolniczych mi ędzy innymi przez: na podwórkach lub w pobli Ŝu uj ęć wody, czy otwartych - zachowanie istniej ących i wprowadzanie nowych zbiorników wodnych. Stosowane w rolnictwie nawozy pasów trwałej szaty ro ślinnej (zadrzewie ń, zakrzewie ń, sztuczne i pestycydy s ą w znacznej cz ęś ci spłukiwane z łąk); wodami opadowymi do cieków wodnych, powoduj ąc ich - stosowanie przedplonów, śródplonów i poplonów w zanieczyszczenie. Szkodliwe zwi ązki przedostaj ą si ę do celu unikania pozostawiania odsłoni ętej gleby; wód gruntowych, a nast ępnie zatruwaj ą źródła wody - stosowanie nawo Ŝenia mineralnego w mniejszych pitnej, co stwarza zagro Ŝenie dla zdrowia ludzi, głównie dawkach, wielokrotnie - w okresach gdy mieszka ńców wsi. zapotrzebowanie ro ślin na substancje nawozowe jest Z bada ń monitoringowych wynika, Ŝe Polska najwi ększe; odprowadza do Bałtyku około 200 tysi ęcy ton azotu - dąŜ enie do zwi ększenia zawarto ści substancji ogólnego i około 13 tysi ęcy ton fosforu rocznie. Zgodnie z organicznej w glebie co zwi ększa pojemno ść wodn ą i postanowieniami Komisji Helsi ńskiej nasz kraj zobowi ązał retencj ę wody w glebie (m. in. przez stosowanie si ę do redukcji zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych i nawo Ŝenia organicznego). osiedli wiejskich o 80% do 2020 roku. Równie Ŝ regulacje W prowadzeniu jakichkolwiek zabiegów w zlewni, a Unii Europejskiej oraz prawo polskie nakładaj ą na zwłaszcza agrotechnicznych i melioracyjnych, konieczna rolników dbało ść o ochron ę terenów wiejskich. Nawozy jest współpraca z Instytutem Meteorologii i Gospodarki naturalne maj ą by ć przechowywane na nieprzepuszczalnych płytach zabezpieczonych przed Dziennik Urz ędowy - 10640 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. przeciekaniem nieczysto ści do gruntu oraz w szczelnych beztlenowej w bioreaktorach, w celu dalszego zbiornikach. Oznacza to konieczno ść prawidłowego wykorzystania rolniczego. Bioreaktory stanowi ć mog ą zagospodarowania nawozów naturalnych. Po wej ściu do wyposa Ŝenie indywidualnych ferm (np. technologia VISA). UE, polskie gospodarstwa b ędą musiały mie ć płyty Istnieje równie Ŝ mo Ŝliwo ść budowy wspólnej instalacji dla obornikowe oraz zbiorniki na gnojówk ę i gnojowic ę. Jest to tego typu pozostało ści poprodukcyjnych (np. technologia jeden z niezb ędnych warunków ubiegania si ę o unijne B.S.F.C.). dopłaty do produkcji rolnej. Obowi ązek posiadania zbiorników o pojemno ści 4.5. Gleby umo Ŝliwiaj ącej gromadzenie co najmniej 4-miesi ęcznej produkcji nawozu naturalnego w postaci płynnej, 4.5.1. Charakterystyka typów gleb wprowadziła ustawa z 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawo Ŝeniu (Dz. U. Nr 89 z 24 pa ździernika 2000 r., poz. Pokryw ę glebow ą gminy tworz ą przede wszystkim 18). W omawianej ustawie w art. 30 p. 2 proponuje si ę 8- utwory lodowcowe tj. gliny, piaski i głazowiska oraz letni okres na dostosowanie si ę gospodarstw rolnych do wodno-lodowcowe piaski, Ŝwiry, pyły i iły. Kompleksy gleb wymogu posiadania szczelnych urz ądze ń do brunatnych wyst ępuj ą sporadycznie, koncentruj ąc si ę w magazynowania odchodów zwierz ęcych. Zgodnie z pobli Ŝu Brze źna Mazurskiego i na północ od jeziora ustaw ą o nawozach i nawo Ŝeniu, do roku 2008 wszystkie Dąbrowa Mała. W śród utworów piaszczystych dominuj ą gospodarstwa hodowlane b ędą musiały posiada ć zbiorniki piaski zwałowe i przesortowane piaski akumulacji wodno- i płyty. Zbiorniki i płyty powinny by ć zabezpieczone przed lodowcowej, w postaci piasków lu źnych i słabo gliniastych. przenikaniem wycieku do gruntu, dlatego powinny by ć W gminie piaski te wyst ępuj ą najliczniej, natomiast pyły wykonane solidnie i z materiałów wysokiej jako ści. tylko sporadycznie. Wykorzystanie nawozów naturalnych reguluje natomiast Torfy wyst ępuj ą w rozproszonych kompleksach, Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia głównie w pobli Ŝu Starego Miasta, Fiugajek, Samina i 1 czerwca 2001 r w sprawie szczegółowego sposobu Ostrowitego. stosowania nawozów oraz prowadzenia szkole ń z zakresu Gleby o niskiej przydatno ści rolniczej wyst ępuj ą w ich stosowania. rejonie rynien jezior D ąbrowskich, na pozostałym Zagro Ŝenie powodowane obecno ści ą przemysłowych obszarze gminy przewa Ŝaj ą gleby średnio urodzajne (IV ferm drobiu, czy przemysłowych ferm tuczu trzody klasy bonitacyjnej) z du Ŝym kompleksem gleb urodzajnych chlewnej wynika najcz ęś ciej wła śnie z braku odpowiedniej (IVa i III klasy bonitacyjnej) w rejonie Elgnowa. Gleby infrastruktury zabezpieczaj ącej przed przedostawaniem słabo urodzajne, głównie V i VI klasy bonitacyjnej si ę produktów odpadowych do gruntu oraz z faktu dominuj ą w południowym pasie przylegaj ącym do jezior niewła ściwego zagospodarowywania przede wszystkim oraz w okolicy Gardyn. pozostało ści płynnych z hodowli zwierz ąt. Wyst ępowanie Zbiorcze zestawienie klasyfikacji gleboznawczej gleb ferm wi ąŜ e si ę równie Ŝ z bardzo du Ŝą emisj ą substancji gminy, pod wzgl ędem ich przydatno ści rolniczej odorowych. przedstawiono w tabeli 30. Przemysłowe fermy hodowlane, ze wzgl ędu na Tabela 30 potencjalne zagro Ŝenie jakie nios ą dla środowiska, zostały Zbiorcze zestawienie klasyfikacji gleb na terenie gminy D ąbrówno zaliczone do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Postanowienia w tej sprawie Klasa bonitacyjna [ha] Udział Gmina Razem procentowy III IV V VI reguluje Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 24 w powiecie wrze śnia 2002 roku w sprawie okre ślenia rodzajów Dąbrówno 198 7 019 3 637 872 11 726 12,12 przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Ostródzkiego. środowisko oraz szczegółowych kryteriów zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęć do sporz ądzenia raportu Gleby wyst ępuj ące na obszarze gminy w wi ększo ści oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2002 Nr 179, poz. zaklasyfikowane zostały do średnich i ni Ŝszych klas 1490) bonitacyjnych (klasa IV i V). Gleby klas I i II w ogóle nie Rozporz ądzenie okre śla rodzaje przedsi ęwzi ęć wyst ępuj ą, a gleby klasy III w bardzo małej ilo ści. Klasa III mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, wyst ępuje głównie w rejonie miejscowo ści Elgnowo oraz wymagaj ących sporz ądzenia raportu o oddziaływaniu na Pl ąchawy, które podlegaj ą ochronie prawnej na mocy środowisko oraz rodzaje przedsi ęwzi ęć , dla których ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych. obowi ązek sporz ądzania raportu o oddziaływaniu na Trwałe u Ŝytki zielone wyst ępuj ą na terenie gminy w środowisko mo Ŝe by ć wymagany. Zgodnie z t ą rozproszeniu na niedu Ŝych powierzchniach. Ich znaczna klasyfikacj ą (§ 2 ust. 1, pkt 7) sporz ądzenia raportu o cz ęść znajduje si ę w obr ębie rynien subglacjalnych. S ą to oddziaływaniu przedsi ęwzi ęcia na środowisko jako uŜytki zielone średnie - IV klasy bonitacyjnej i słabe - V i przedsi ęwzi ęcia mog ącego znacz ąco oddziaływa ć na VI klasy bonitacyjnej. środowisko wymagaj ą: chów lub hodowla zwierz ąt w Kompleksami przewa Ŝaj ącymi na terenie gminy, a liczbie nie ni Ŝszej ni Ŝ 240 du Ŝych jednostek dominuj ącymi na wysoczy źnie morenowej s ą kompleks przeliczeniowych inwentarza (DJP - współczynniki DJP s ą pszenny bardzo dobry, a tak Ŝe pszenny dobry (klasa III i okre ślone w zał ączniku do rozporz ądzenia). Z kolei za ś IV) - rejon Elgnowa, Pl ąchaw i Brze źna Mazurskiego. zgodnie z § 3 ust. 1. pkt 8, ppkt e sporz ądzenia raportu o Gleby słabo urodzajne kompleksu Ŝytniego słabego i oddziaływaniu przedsi ęwzi ęcia na środowisko mog ą Ŝytniego bardzo słabego, głównie V i VI klasy bonitacyjnej wymaga ć: chów lub hodowla zwierz ąt, w liczbie nie dominuj ą na obszarach sandrowych, przylegaj ących do ni Ŝszej ni Ŝ 50 du Ŝych jednostek przeliczeniowych rynien jezior D ąbrowskich. Tworz ą one południkowo inwentarza (DJP). rozci ągni ęty pas w obr ębie powierzchni gminy. Wyst ępuj ą Dopuszcza si ę lokalizacj ę ferm hodowlanych równie Ŝ w pobli Ŝu Ostrowitego i Gardyn. mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko jedynie w Gmina D ąbrówno, została równie Ŝ sklasyfikowana przypadku, gdy gminny program ochrony środowiska przez Instytut Upraw Nawo Ŝenia i Gleboznawstwa w przewiduje tak ą mo Ŝliwo ść . Puławach pod wzgl ędem wska źnika jako ści rolniczej Rozwi ązaniem problemu wytwarzanej gnojówki, przestrzeni produkcyjnej w sposób przedstawiony w tabeli gnojowicy mo Ŝe by ć poddawanie ich fermentacji 31. Dziennik Urz ędowy - 10641 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 31 konieczny jest wła ściwy układ pól umo Ŝliwiaj ący upraw ę Wska źnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej na terenie poziom ą. Na zboczach o spadkach wi ększych ni Ŝ 10 % gminy gleba podczas orki przemieszczana jest przez pług ku dołowi. Najbardziej niebezpieczna, z uwagi na ułatwianie Ocena gleb w punktach IUNG spływu, jest orka z góry w dół zbocza. Wska źnik bonitacji rolniczej Gmina Wska źnik bonitacji jako ści W celu przeciwdziałania degradacji konieczne jest przestrzeni i przydatności rolniczej produkcyjnej(przedział) uwzgl ędnienie stopniowej zmiany struktury u Ŝytkowania Dąbrówno 55,1 - 60,0 45,5 gleb. Na terenie gminy D ąbrówno (na glebach bardzo Źródło: Program Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko- słabych), powinna ona post ępowa ć w kierunku Mazurskiego Olsztyn 2002 r. ograniczania pól uprawnych na rzecz lasów i u Ŝytków zielonych, które najlepiej chroni ą gleb ę. Wska źnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej charakteryzuje warunki danego obszaru do produkcji 4.5.3. Degradacja chemiczna gleb rolnej. Im warto ść wska źnika wy Ŝsza tym lepsze warunki dla produkcji rolnej. Im wska źnik ni Ŝszy, tym warunki Gleby na terenie gminy D ąbrówno s ą nadmiernie mniej korzystne. Gmina D ąbrówno na podstawie zakwaszone, przy czym jest to cecha zwi ązana cz ęś ciowo wyznaczonego dla niej wska źnika zalicza si ę do obszaru o z charakterem skał macierzystych i przebiegiem procesu najni Ŝszym wska źniku spo śród gmin Powiatu glebotwórczego. Na zakwaszenie gleb wpływ maj ą Ostródzkiego. równie Ŝ zwi ązki siarki i azotu z atmosfery, kwa śne nawozy Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej ma sztuczne oraz naturalne. W zwi ązku z wyst ępuj ącym du Ŝe znaczenie w aspekcie akcesji z Uni ą Europejsk ą. zakwaszeniem, gleby wymagaj ą wapnowania. Zgodnie z programem wsparcia w ramach Planów Badania odczynu pH gleb Powiatu Ostródzkiego Rozwoju Obszarów Wiejskich, obszary o niekorzystnych prowadzone były przez Stacj ę Chemiczno - Rolnicz ą warunkach gospodarowania (LFA), na których produkcja Oddział w Olsztynie w latach 1998 - 2001. rolnicza jest utrudniona ze wzgl ędu na niekorzystne Struktura prowadzonych bada ń na obszarze powiatu warunki naturalne, dla gospodarstw poło Ŝonych w ich przedstawiono w poni Ŝszej tabeli 32. zasi ęgu otrzymuj ą dopłaty wyrównawcze. Od jako ści gleb wyst ępuj ących na terenie gminy Tabela 32 uzale Ŝniona jest struktura gatunkowa upraw. Znacz ący Struktura prowadzonych bada ń odczynu gleb i potrzeb udział w produkcji rolnej maj ą uprawy o mniejszych wapnowania wymaganiach glebowo-wodnych - Ŝyto, mieszanki zbo Ŝowe, pszen Ŝyto, kukurydza i ziemniaki. Gleby Powierzchnia u Ŝytków rolnych Ilo ść pobranych próbek wyst ępuj ące na terenie gminy sprzyjaj ą równie Ŝ uprawie Powiat przebadanych w latach 1998 - gleby ro ślin na cele energetyczne np. wierzby energetycznej, 2001 [ha] [szt.] która ma stosunkowo niskie wymagania glebowe. Mo Ŝe Ostródzki 25 402 9 055 Źródło: Stacja Chemiczno - Rolnicza w Olsztynie. by ć uprawiana zarówno na glebach u Ŝytkowanych rolniczo jak i na nieu Ŝytkach np. mo Ŝna nimi obsadzi ć ł ąki, Wyniki przeprowadzonych na terenie powiatu bada ń skarpy, niecki. odczynu pH oraz potrzeby wapnowania gleb okre ślone w Bezpo średni wpływ na rodzaj upraw prócz jako ści gleb % za okres 1998 - 2001, przedstawia tabela 33. ma równie Ŝ produkcja zwierz ęca prowadzona na terenie gminy. Cz ęść uzyskanych plonów jest wykorzystywana Tabela 33 jako pasze. Dominuj ącym kierunkiem produkcji zwierz ęcej Odczyn gleb u Ŝytkowanych rolniczo oraz potrzeby na terenie gminy jest tucz trzody chlewnej, hodowla g ęsi wapnowania (w % powierzchni u Ŝytków rolnych) oraz hodowla bydła. wyniki średnie z lat 1998 - 2001

4.5.2. Degradacja naturalna gleb Odczyn (pH) gleby Potrzeby wapnowania Na obszarze gminy D ąbrówno wyst ępuj ą ogólnie

średnie i słabe gleby, podatne na degradacj ę. Czynnikiem ny ny ny ś ś ny wpływaj ącym na degradacj ę gleb jest mi ędzy innymi Powiat tny ś ę dne dne intensywne u Ŝytkowanie rolnicze oraz działalno ść erozji ę zb kwa oboj zasadowy potrzebne wskazane wodnej na wysoczy źnie morenowej. Na terenie gminy w konieczne ograniczone lekko lekko kwa strukturze u Ŝytkowania u Ŝytki rolne zajmuj ą ponad 72 % bardzokwa całkowitej powierzchni gminy. Jako ść gleb jest wi ęc bardzo istotnym czynnikiem wpływaj ącym na rozwój Ostródzki 28 43 19 9 1 44 21 14 8 13 rolnictwa, warunkuj ącym wysoko ść i jako ść uzyskiwanych Źródło: Stacja Chemiczno - Rolnicza w Olsztynie. plonów. Zjawiska erozji gleb na terenie gminy obserwuje si ę Odczyn gleby reguluje pobieranie składników przede wszystkim na bardziej nachylonych stokach pokarmowych z gleby. Odczyn kwa śny hamuje pobieranie obszaru moreny czołowej oraz niektórych bardziej przyswajalnych składników gleby, a równocze śnie stromych partiach moreny pagórkowatej. Jej nat ęŜ enie zwi ększa dost ępno ść metali ci ęŜ kich i pierwiastków jest zale Ŝne od spadku i długo ści zbocza. Im teren jest śladowych. silniej sfalowany, poprzecinany dolinami, tym spływ wody Na tle danych krajowych dotycz ących zakwaszenia - jest szybszy. Nat ęŜ enie erozji jest wprost proporcjonalne gleby bardzo kwa śne 28 % i kwa śne 31 %, Powiat do spadku i długo ści zbocza, przy czym wpływ spadku jest Ostródzki i przypuszczalnie gmina D ąbrówno nieznacznie wi ększy od wpływu długo ści zbocza. Z tego wzgl ędu na przekraczaj ą granice średniej krajowej, gleby bardzo pola orne nale Ŝy przeznacza ć zbocza o spadkach kwa śne stanowi ą bowiem 28 %, natomiast udział gleb mniejszych ni Ŝ 20 % i dostatecznie dobrej glebie, czyli kwa śnych wynosi 43 % - troch ę powy Ŝej średniej krajowej. miejsca, gdzie nie zagra Ŝa zniszczenie gleby wskutek spływów. Na zboczach o spadkach wi ększych od ok. 6 % Dziennik Urz ędowy - 10642 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Zatem, jednym z kierunków działa ń mog ących 4.5.4. Przyczyny degradacji gleb przyczyni ć si ę do poprawy wydajno ści i jako ści produkcji rolnej na omawianym terenie jest wapnowanie gleb. Degradacj ą gleb, s ą zmiany w środowisku glebowym, Wszystkie gleby zawieraj ą przyswajalne formy fosforu, najcz ęś ciej b ędące efektem gospodarczej działalno ści potasu i magnezu, dost ępno ść tych pierwiastków wpływa człowieka. Zmiany te prowadz ą do obni Ŝenia Ŝyzno ści i mi ędzy innymi na wysoko ść i jako ść plonów. urodzajno ści gleby, a dalej do ogólnych zmian Dla gminy D ąbrówno wła ściwe b ędą poziomy środowiskowych. zawarto ści wymienionych pierwiastków okre ślone przez Do najwa Ŝniejszych zagro Ŝeń prowadz ących do WIO Ś Olsztyn, ł ącznie dla gleb Powiatu Ostródzkiego. degradacji gleby nale Ŝą : Warto ści te przedstawia si ę nast ępuj ąco: - monokultury, które prowadz ą do zubo Ŝenia gleby, Zasobno ść gleb w fosfor - około 20 do 40 % gleb na - po Ŝary ro ślinno ści wzmagaj ące erozj ę gleby, co terenie powiatu stanowi ą gleby o niskiej i bardzo niskiej prowadzi do pustynnienia danego obszaru, zawarto ści fosforu (od 5,0 do 10,0 mgP 2O5/100g gleby); - osuszanie podmokłych terenów i regulacja rzek Zasobno ść gleb w potas - około 21 do 40 % gleb na obni Ŝaj ąca poziom wód gruntowych, terenie powiatu stanowi ą gleby o niskiej i bardzo niskiej - zbyt intensywne nawo Ŝenie mineralne, zawarto ści potasu (zawarto ść zale Ŝy od rodzaju kategorii - niewła ściwa irygacja pól nawozami naturalnymi - agronomicznej gleb); gnojówk ą, gnojowic ą, itp., Zasobno ść gleb w magnez - około 41 do 60 % gleb na - ścieki i ró Ŝnego rodzaju odpady niewła ściwie terenie powiatu stanowi ą gleby o niskiej i bardzo niskiej składowane, zawarto ści magnezu (zawarto ść zale Ŝy od rodzaju - intensywne zabiegi agrotechniczne, kategorii agronomicznej gleb). - stosowanie nadmiernych ilo ści chemicznych środków owadobójczych, chwastobójczych i grzybobójczych, Wszystkie gleby zawieraj ą pewne naturalne ilo ści - eksploatacja powierzchniowa surowców mineralnych; metali ci ęŜ kich takich jak: Kadm, Nikiel, Mied ź, Ołów i - zajmowanie obszarów rolniczych pod budownictwo Cynk. Zawarto ść metali ci ęŜ kich w glebach na terenie przemysłowe i mieszkalne; Powiatu Ostródzkiego (a tym samym gminy D ąbrówno) - emisje i imisje gazów i pyłów. utrzymuje si ę na ogół w przedziale zawarto ści naturalnych (stopie ń 0) lub lekko podwy Ŝszonych (stopie ń I). Na terenie gminy obserwowane s ą zmiany Dopuszczalne zawarto ści metali ci ęŜ kich w glebach degradacyjne gleb, objawiaj ące si ę mi ędzy innymi okre śla Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia zakwaszeniem gleb. Wpływa to na zmniejszenie i 9 wrze śnia 2002 r w sprawie standardów jako ści gleby pogorszenie jako ści uzyskiwanych plonów. Kwa śny oraz standardów jako ści ziemi (zał ącznik do odczyn pH gleb, wpływa na pogorszenie przyswajalno ści rozporz ądzenia) Dz. U. Nr 165 poz. 1359 z dnia mikroelementów (Cu, Mn, Zn, oraz Fe). W celu 4 pa ździernika 2002 r. zminimalizowania szkód i przeciwdziałaniu degradacji Podczas przeprowadzanych pomiarów w latach nale Ŝy prowadzi ć procesy wapnowania gleb, które poprzednich, stwierdzono równie Ŝ zanieczyszczenie gleb zmieniaj ą wła ściwo ści fizykochemiczne i biologiczne gleb. zwi ązkami siarki siarczanowej, a wyniki zaliczono do I stopnia zawarto ści (stopie ń I okre śla nisk ą zawarto ść S - 4.6. Powietrze atmosferyczne SO 4). Poziom zanieczyszczenia gleb S - SO 4 informuje o pozostawaniu gleb gminy w zasi ęgu oddziaływania O stanie powietrza decyduje wielko ść i przestrzenny podwy Ŝszonej lub wysokiej emisji zwi ązków siarki ze rozkład emisji zanieczyszcze ń ze wszystkich źródeł, z źródeł lokalnych b ądź z dalekiego transportu SO 2 w uwzgl ędnieniem przepływów transgenicznych i przemian atmosferze. Za podstawowe przyczyny degradacji fizykochemicznych zachodz ących w atmosferze. chemicznej gleb na terenie gminy nale Ŝy uzna ć przede Do zagro Ŝeń jakie powoduje zanieczyszczenie wszystkim zanieczyszczenia zwi ązane ze spalaniem paliw powietrza atmosferycznego nale Ŝą mi ędzy innymi: - osiadanie zanieczyszcze ń pyłowych i chemicznych, - zmiany klimatyczne - wzrost st ęŜ eń CO 2, CH 4, N 2O zanieczyszczenia komunikacyjne, kwa śne deszcze oraz oraz freonów i halonów w górnej warstwie atmosfery, zanieczyszczenia transgraniczne z s ąsiednich terenów. poprzez wzmocnienie efektu cieplarnianego prowadzi Typowa degradacja chemiczna gleb ma miejsce w do cz ęstszych powodzi, susz, huraganów oraz zmian przypadku ich zanieczyszczenia szkodliwymi w tradycyjnych uprawach rolniczych; substancjami chemicznymi - metalami ci ęŜ kimi, - eutrofizacja - nadmiar ilo ści azotu, pochodz ącego z węglowodorami wielopier ścieniowymi, pozostało ściami po NO 2 i NH 3 docieraj ącego z powietrza do zbiorników stosowanych doglebowo środkach chemicznych ochrony wodnych prowadzi do zmian w ekosystemach. ro ślin i niewła ściwym stosowaniu osadów ściekowych do Powy Ŝsze zjawiska s ą nast ępstwem wzrostu ilo ści nawo Ŝenia gleb. substancji zanieczyszczaj ących atmosfer ę. Gleb ę przed degradacj ą mo Ŝna chroni ć mi ędzy innymi przez: 4.6.1. Rodzaje emisji zanieczyszcze ń do powietrza - prawidłowe zabiegi rolnicze (uprawowe), - stosowanie odpowiednich płodozmianów, Zanieczyszczenia przemysłowe, powstaj ą w wyniku: - wła ściwe rozmieszczenie u Ŝytków rolnych i le śnych, - spalania paliw: pył, dwutlenek siarki (SO 2), dwutlenek - wapnowanie gleb zakwaszonych, azotu (NO 2), tlenek w ęgla (CO), dwutlenek w ęgla - przeciwdziałanie erozji, (CO 2), - rekultywacj ę (odnow ę) terenów zdewastowanych, - procesów technologicznych: fluor (F), kwas siarkowy - zagospodarowanie odpadów komunalnych przez ich (H 2SO 4), tlenek cynku (ZnO), chlorowodór (HCl), fenol, utylizacj ę i kompostowanie oraz oczyszczanie krezol, kwas octowy (CH 3COOH). ścieków. Emisja niska, przyczynia si ę do wzrostu st ęŜ eń w atmosferze: dwutlenku siarki (SO 2), tlenku w ęgla (CO), tlenków azotu i niemetanowych lotnych zwi ązków organicznych. Dziennik Urz ędowy - 10643 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Emisja komunikacyjna, powoduje wzrost Według danych na terenie gminy D ąbrówno istnieje zanieczyszcze ń gazowych oraz pyłowych, b ędących około 1153 gospodarstw domowych (przy zało Ŝeniu efektem: średnio 4 osób w rodzinie), przy czym około 933 stanowi ą - spalania paliw - zanieczyszczenia gazowe: tlenek indywidualne posesje opalane w ęglem. Pozostała liczba węgla (CO), dwutlenek w ęgla (CO 2), tlenki azotu i mieszka ń, jest ogrzewana ze zbiorowych cieplików, b ądź węglowodory, za pomoc ą innych źródeł energii cieplnej (np. olejem lub - ścierania opon, hamulców, nawierzchni drogowych - gazem). Przyjmuj ąc, Ŝe rocznie w celu ogrzania jednego zanieczyszczenia pyłowe: zawieraj ące ołów, kadm, gospodarstwa domowego spala si ę ok. 5 ton w ęgla, do nikiel i mied ź. atmosfery ze źródeł „niskiej emisji” (gospodarstw domowych) na terenie gminy dostaje si ę w przybli Ŝeniu: Gmina D ąbrówno jest gmin ą o charakterze rolniczo - - 65,31 Mg SO 2; le śnym. Na jej terenie głównymi źródłami zanieczyszcze ń - 7,93 Mg NO x; powietrza atmosferycznego s ą zanieczyszczenia - 37,32 Mg CO. komunikacyjne - liniowe oraz pochodz ące ze źródeł niskiej emisji, a w mniejszym stopniu przemysłowe. Sfer ę Podane powy Ŝej ilo ści powstaj ących zanieczyszcze ń, przemysłow ą w gminie tworz ą głównie małe i średnie nale Ŝy traktowa ć jako szacunkowe. Rzeczywista emisja przedsi ębiorstwa o profilu produkcyjno - usługowo - zanieczyszcze ń mo Ŝe si ę ró Ŝni ć od wy Ŝej przedstawionej. handlowym, które maj ą charakter ponadlokalny. Przyczyn ą tego mo Ŝe by ć: Koncentracja źródeł zanieczyszcze ń w - spalanie w ęgla o ró Ŝnej kaloryczno ści; miejscowo ściach gdzie działaj ą zakłady powoduje tak Ŝe, - opalanie drewnem; zanieczyszczenie w pewnym stopniu okolicznych terenów. - spalanie w piecach cz ęś ci odpadów (szczególnie Stopie ń zanieczyszczenia w du Ŝej mierze zale Ŝy od siły i tworzyw sztucznych). kierunku (zasi ęg przenoszonych zanieczyszcze ń) oraz cz ęstotliwo ści wiatrów (ilo ść przenoszonych 4.6.2.3 Emisja komunikacyjna zanieczyszcze ń). Zanieczyszczenia komunikacyjne nale Ŝą do czynników 4.6.2. Źródła emisji zanieczyszcze ń do powietrza najbardziej obci ąŜ aj ących powietrze atmosferyczne. Szczególnie uci ąŜ liwe s ą zanieczyszczenia gazowe Główne źródła emisji substancji do powietrza na powstaj ące w trakcie spalania paliw przez pojazdy terenie gminy stanowi ą małe i średnie zakłady mechaniczne. Drug ą grup ę emisji komunikacyjnych przemysłowe, kotłownie oraz ruch komunikacyjny, stanowi ą pyły, powstaj ące w wyniku tarcia i zu Ŝywania si ę reprezentuj ąc sektory: przemysłowy, komunalny i elementów pojazdów. Przy ocenie jako ści powietrza transportowy. atmosferycznego na terenie gminy D ąbrówno, nale Ŝy uwzgl ędni ć ilo ść zanieczyszcze ń pochodz ących z ruchu 4.6.2.1. Emisja przemysłowa samochodowego, odbywaj ącego si ę na jej obszarze. Głównym źródłem emisji zanieczyszcze ń Do zakładów przemysłowych b ędących źródłem emisji komunikacyjnych drogowych, s ą drogi wojewódzkie, a w zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych nale Ŝą podmioty dalszej kolejno ści drogi powiatowe i gminne. Długo ść dróg posiadaj ące decyzje Starosty Ostródzkiego o wojewódzkich, powiatowych i gminnych na terenie gminy dopuszczalnym poziomie emisji gazów i pyłów wynosi: wprowadzanych do powietrza. Na terenie gminy - drogi wojewódzkie - 21,025 km; Dąbrówno takie pozwolenie nie posiada Ŝaden z - drogi powiatowe - 84,998 km; funkcjonuj ących zakładów. - drogi gminne - 78,950 km. W zakresie emisji zanieczyszcze ń gazowych i pyłowych do powietrza atmosferycznego w latach 2000 - Średnie nat ęŜ enie ruchu na drogach gminy D ąbrówno 2003 WIO Ś Olsztyn na terenie gminy D ąbrówno nie przedstawia tabela 34. przeprowadził kontroli w Ŝadnym z zakładów. Tabela 34 4.6.2.2. Emisja niska Średnie nat ęŜ enie ruchu na poszczególnych rodzajach dróg Powa Ŝnym problemem wyst ępuj ącym na terenach Samochody Samochody wiejskich gminy jest tzw. niska emisja, b ędąca głównie Rodzaj drogi Pojazdy ogółem efektem spalania paliw o niskiej jako ści w paleniskach osobowe ci ęŜ arowe wojewódzkie: domowych oraz zwi ązana z działalno ści ą małych nr 537 1 187 1 114 73 zakładów, niepodlegaj ących obowi ązkowi posiadania nr 542 786 715 71 pozwolenia na wprowadzanie substancji do powietrza. powiatowe: Niewielka ilo ść budynków jednorodzinnych (szacunkowo łącznie 423 254 169 kilka rocznie) uległo termomodernizacji przez wła ścicieli gminne*: łącznie 400 280 120 prywatnych, gdzie zamontowano ogrzewanie olejowe lub * - dane przyj ęte szacunkowo gazowe jako dodatkowe źródło ciepła. Jest to na pewno Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Zarz ąd Dróg sposób, który mo Ŝe si ę przyczyni ć do redukcji emisji Wojewódzkich w Olsztynie, zanieczyszcze ń powietrza na terenie gminy. Zarz ąd Dróg Powiatowych w Ostródzie.

Prawdopodobna wielko ść emisji zanieczyszcze ń Ilo ść emitowanych zanieczyszcze ń zale Ŝy od pochodz ących ze źródeł niskiej emisji obliczona została nat ęŜ enia ruchu, rodzaju pojazdów oraz paliwa na podstawie szacunkowych danych otrzymanych z stosowanego do ich nap ędu. Przy obliczaniu Urz ędu Gminy w D ąbrównie. szacunkowych ilo ści zanieczyszcze ń powstaj ących w Ze wzgl ędu na du Ŝą ilo ść tego typu źródeł emisji nie wyniku ruchu komunikacyjnego przyjmuje si ę nast ępuj ące jest mo Ŝliwe monitorowanie ka Ŝdego z nich, a tym samym zało Ŝenia: okre ślenie dokładnej ilo ści dostaj ących si ę z nich do atmosfery zanieczyszcze ń. Dziennik Urz ędowy - 10644 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

- samochody osobowe jako paliwa u Ŝywaj ą benzyny, - tlenki azotu NO x, średnie spalanie na 100 km - 8 litrów benzyny (5,76 - ozon O 3. kg), Kryteria ustanowione ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia - samochody ci ęŜ arowe jako paliwa u Ŝywaj ą oleju ludzi i ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin stanowi ą dwie nap ędowego, średnie spalanie na 100 km - 36 l oleju niezale Ŝne grupy kryteriów oceny. nap ędowego (29,52 kg). Celem corocznej oceny jako ści powietrza jest O stopniu zanieczyszczenia powietrza świadczy uzyskanie informacji o st ęŜ eniach zanieczyszcze ń na równie Ŝ skład chemiczny opadów atmosferycznych. obszarze stref, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym: Emitowane do powietrza zanieczyszczenia podlegaj ą - dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyj ęte przemianom chemicznym i s ą wymywane z atmosfery lub kryteria - dopuszczalny poziom substancji w powietrzu docieraj ą do powierzchni ziemi jako opad suchy. oraz poziom dopuszczalny powi ększony o margines Rozpuszczalne formy zanieczyszcze ń powoduj ą tolerancji, okre ślone w Rozporz ądzeniu Ministra zakwaszanie opadu (kwa śne deszcze pH < 5,0) i Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów. niekorzystnie wpływaj ą na stan środowiska. Klasyfikacja jest podstaw ą do podj ęcia decyzji o Na obszarze Powiatu Ostródzkiego badania chemizmu potrzebie działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza opadu atmosferycznego prowadzone były w 2000 roku w w strefie (opracowanie programów ochrony powietrza); jednym punkcie pomiarowym w Ostródzie, przez WIO Ś - uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach Olsztyn. Wyniki bada ń zawarte w tabeli 35 przedstawiaj ą st ęŜ eń zanieczyszcze ń na obszarze aglomeracji lub warunki panuj ące na terenie gminy D ąbrówno. innej strefy, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym wskazanie obszarów przekrocze ń warto ści kryterialnych oraz Tabela 35 okre ślenie poziomów st ęŜ eń wyst ępuj ących na tych Zestawienie wyników bada ń chemizmu opadów obszarach. Informacje te s ą konieczne do okre ślenia atmosferycznych w roku 2000 obszarów wymagaj ących podj ęcia działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza lub - w przypadku uznania

NO 2 + Ca CO 3 SO 4 Pogólny Nogólny kadm mied ź ołów cynk posiadanych informacji za niewystarczaj ące - podj ęcia Miejscowo ść NO 3 Mg/rok Mg/rok Mg/rok Mg/rok Mg/rok Mg/rok Mg/rok Mg/rok Mg/rok dodatkowych bada ń we wskazanych rejonach; Ostróda 6 407 2 605 500 90,1 1 538 0,193 4,7 2,32 29,4 Źródło: WIO Ś Olsztyn Raporty o stanie środowiska w województwie - wskazanie prawdopodobnych przyczyn wyst ępowania warmi ńsko-mazurskim w roku 2001. ponadnormatywnych st ęŜ eń zanieczyszcze ń w okre ślonych rejonach. Okre ślenie przyczyn Obserwowane obci ąŜ enie powierzchniowe wyst ępowania ponadnormatywnych st ęŜ eń, w zanieczyszczeniami wniesionymi przez opady rozumieniu wskazania źródeł emisji odpowiedzialnych atmosferyczne w roku 2000, nie wskazuje na silne za zanieczyszczenie powietrza w danym rejonie, zanieczyszczenie powietrza. Jednak świadczy o jego cz ęsto wymaga przeprowadzenia zło Ŝonych analiz, z podwy Ŝszonych warto ściach. Szczególnie wysokie na wykorzystaniem oblicze ń za pomoc ą modeli obszarze gminy D ąbrówno s ą wnoszone z opadem roczne matematycznych. Analizy takie stanowi ą element ładunki: siarczanów, azotanów i azotynów oraz fosforu programu ochrony powietrza; ogólnego. - wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia Zjawisko to jest niekorzystne i stanowi dodatkowe istniej ącego systemu monitoringu i oceny. W trakcie źródło zanieczyszcze ń obszarowych na terenie gminy. oceny rocznej prowadzone s ą analizy jako ści Trudna do okre ślenia jest jednak przyczyna takiego stanu. powietrza, których wyniki mog ą wskaza ć na potrzeb ę Podwy Ŝszony ładunek zanieczyszcze ń wnoszonych przez reorganizacji systemu monitoringu w województwie. opady mo Ŝe wynika ć z „migracji” zanieczyszcze ń spoza Zaliczenie strefy do okre ślonej klasy zale Ŝy od st ęŜ eń terenu gminy, a nawet powiatu. zanieczyszcze ń wyst ępuj ących na jej obszarze i wi ąŜ e si ę z wymaganiami dotycz ącymi działa ń na rzecz poprawy 4.6.2. Ocena jako ści powietrza na terenie gminy jako ści powietrza lub na rzecz utrzymania tej jako ści. Dąbrówno (Powiat Ostródzki) Wojewoda b ędzie co roku dokonywał oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji strefy. Dla strefy, w W roku 2003 WIO Ś Olsztyn wykonał drug ą roczn ą której poziom cho ćby jednej substancji przekracza poziom ocen ę jako ści powietrza w strefach. Ocena ta wykonana dopuszczalny powi ększony o margines tolerancji lub została w oparciu o nowe przepisy, wprowadzone w Ŝycie przekracza poziom dopuszczalny w przypadku gdy w 2001 r. (ustawa - Prawo ochrony środowiska) i w 2002 margines tolerancji nie został okre ślony wymagane jest r. (odpowiednie rozporz ądzenia Ministra Środowiska do opracowanie programu ochrony powietrza. ustawy PO Ś). Wynikiem przeprowadzonej oceny rocznej jest Zgodnie z ustaw ą Prawo Ochrony Środowiska strefy zaliczenie Powiatu Ostródzkiego a tym samym tak Ŝe stanowiły aglomeracje o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 250 gminy D ąbrówno do klasy B dla kryterium okre ślonego dla tysi ęcy oraz obszary powiatów nie wchodz ące w skład celu ochrona zdrowia oraz do klasy A według kryteriów dla aglomeracji. Oceny dokonano z uwzgl ędnieniem dwóch ochrony ro ślin. Klasa A przypisywana jest strefie, na grup kryteriów, ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę obszarze której poziomy st ęŜ eń substancji nie zdrowia ludzi oraz ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. przekraczaj ą warto ści dopuszczalnej, natomiast klasa B Ocena pod k ątem ochrony zdrowia obejmowała odpowiada strefie, dla której cho ć jedna z substancji nast ępuj ące zanieczyszczenia: mie ści si ę pomi ędzy poziomem dopuszczalnym a - dwutlenek azotu NO 2, poziomem dopuszczalnym powi ększonym o margines - dwutlenek siarki SO 2, tolerancji. - benzen C 6H6, W tabeli 36 i 37 zestawiono klasy wynikowe dla - ołów Pb, poszczególnych zanieczyszcze ń oraz klas ę ogóln ą strefy - pył PM10, z uwzgl ędnieniem kryteriów pod k ątem ochrony zdrowia - ozon O 3, oraz ochrony ro ślin. - tlenek w ęgla CO. W ocenie pod k ątem ochrony ro ślin uwzgl ędniono: - dwutlenek siarki SO 2, Dziennik Urz ędowy - 10645 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 36 Do proponowanych źródeł energii odnawialnej, Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszcze ń maj ących mo Ŝliwo ść zastosowania na terenie gminy oraz klasa ogólna dla ka Ŝdej strefy, uzyskane w ocenie Dąbrówno nale Ŝą : rocznej dokonanej z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia 4.6.4.1. Energia promieniowania słonecznego (EPS)

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych Klasa Nazwa strefy/ Kod strefy/ Potencjał energii słonecznej na terenie Warmi ńsko- zanieczyszcze ń dla obszaru całej strefy ogólna powiatu powiatu SO 2 NO 2 PM10 Pb C6H6 CO O3 strefy Mazurskiego jest mniejszy ni Ŝ wiatrowej. Region ten Ostródzki 4.28.35.15 A A B A A A A/C B został zaliczony do III strefy zasobów energii słonecznej w Źródło: WIO Ś Olsztyn. Polsce. Pozwala to jednak na stosowanie urz ądze ń do pozyskiwania, przetwarzania w ciepło u Ŝytkowe i Tabela 37 magazynowania energii słonecznej. Energia słoneczna Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszcze ń mo Ŝe by ć przetwarzana w kolektorach wodnych i oraz klasa ogólna dla ka Ŝdej strefy, uzyskane w ocenie powietrznych w ciepło, słu Ŝą ce do ogrzewania rocznej dokonanej z uwzgl ędnieniem kryteriów pomieszcze ń, wody, suszenia produktów rolnych i ustanowionych w celu ochrony roślin drewna. Technologie bezpo średnio oparte światło i ciepło Symbol klasy wynikowej dla Nazwa Klasa słoneczne mo Ŝna podzieli ć na cztery zasadnicze Kod strefy/ poszczególnych zanieczyszcze ń dla strefy/ ogólna powiatu obszaru całej strefy kategorie: powiatu strefy SO 2 NO x O3 - słoneczne technologie grzewcze i chłodzenia, Ostródzki 4.28.35.15 A A A A wykorzystuj ące stacjonarne kolektory słoneczne Źródło: WIO Ś Olsztyn. przechwytuj ące ciepło sło ńca głównie dla potrzeb ogrzewania wody oraz ogrzewania i chłodzenia Na podstawie przedstawionych zestawie ń mo Ŝna pomieszcze ń; stwierdzi ć, Ŝe dla zdrowia zagro Ŝenie wyst ępuje w - słoneczne termiczne technologie elektryczne, zakresie st ęŜ eń pyłu i ozonu. Z tego wzgl ędu na obszarze przetwarzaj ące energi ę ciepln ą sło ńca na energi ę powiatu, a tym samym gminy w ramach stref zaliczonych mechaniczn ą turbiny, która z kolei poprzez generator do klasy B wymagane b ędą pomiary mniej intensywne, a jest przetwarzana w energie elektryczn ą; w przypadku klasy A jedynie pomiary wska źnikowe. - słoneczne technologie fotoelektryczne Oceniaj ąc ogólny stan jako ści powietrza na terenie (fotowoltaiczne), polegaj ące na bezpo średnim Powiatu Ostródzkiego a tym samym gminy D ąbrówno, przetwarzaniu światła w energi ę elektryczn ą, z mo Ŝna uzna ć go za zadowalaj ący. Najwi ększa uŜyciem specjalnych półprzewodników; koncentracja zanieczyszcze ń emisji niskiej wyst ępuje we - pasywne technologie słoneczne, wykorzystuj ące form ę wszystkich miejscowo ściach oraz liniowo wzdłu Ŝ ci ągów i materiał budynków dla przechwytywania EPS, w celu komunikacyjnych o najwi ększym nat ęŜ eniu ruchu (drogi ograniczania wykorzystywania o świetlenia, wojewódzkie). W znacznym stopniu na stan powietrza dodatkowego ogrzewania i chłodzenia. atmosferycznego omawianego terenu przyczyniaj ą si ę zanieczyszczenia transgraniczne pochodz ące z miasta W odró Ŝnieniu od po średnich form energii słonecznej, Olsztyn i Nidzica. które s ą wykorzystywane ju Ŝ od dawna, bezpo średnie Wysokie st ęŜ enie pyłu zawieszonego wynika w wykorzystanie EPS jest obecnie w fazie rozwoju. głównej mierze z obecno ści znacznej ilo ści źródeł niskiej Technologie wykorzystania EPS wyst ępuj ą w Polsce w emisji. Ich stopniowa likwidacja, poprzez rozbudow ę sieci niewielkim stopniu. Powodowane jest to w mniejszym ciepłowniczej lub zmian ę no śnika energetycznego (np. stopniu ograniczon ą liczbą dni słonecznych lecz przede węgla słabej jako ści na w ęgiel o lepszych parametrach wszystkim stosunkowo wysokim kosztem urz ądze ń do jako ściowych albo gaz), powinna przyczyni ć si ę do wykorzystania EPS. poprawy jako ści powietrza. Tabela 38 4.6.3. Ograniczanie emisji zanieczyszcze ń do powietrza - Charakterystyka promieniowania na obszarze Polski wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych (warto ści średnie)

Utrzymanie dobrej jako ści powietrza, a nawet popraw ę Okres m-ce I-XII IV-IX X-III VI-VIII jego jako ści mo Ŝna uzyska ć przez ograniczenie Nasłonecznienie h 1600 1200 400 750 szkodliwych dla środowiska technologii, zmniejszenie Napromieniowanie KWh/m 2 • a 1000 775 225 440 oddziaływania obszarów niskiej emisji na środowisko Stosunek nasłonecznienia do % 18,2 27,4 9,2 34,0 naturalne, stworzenie warunków rozwoju dla gazyfikacji liczby godzin w gminy (budowy sieci gazowej wysokiego ci śnienia i stacji roku redukcyjnych, doprowadzenie sieci do miejscowo ści o Źródło: Materiały informacyjne zwartej zabudowie), likwidacj ę lub modernizacj ę kotłowni tradycyjnych (zmiana no śnika energii z w ęgla np. na gaz), Najbardziej zauwa Ŝalne jest stosowanie materiałów i popraw ę nawierzchni dróg, budow ę obwodnic, a przede technik pasywnych technologii słonecznych w nowym wszystkim poprzez zwi ększenie wykorzystania energii ze budownictwie. Niemniej jednak z szeregu źródeł odnawialnych. przeprowadzonych bada ń wynika, Ŝe ju Ŝ teraz istniej ą Mówi ąc o źródłach odnawialnych nale Ŝy mie ć na realne mo Ŝliwo ści szerszego i efektywniejszego uwadze przede wszystkim energi ę wodn ą, wiatrow ą, wykorzystania EPS w Polsce. Z bada ń do świadczalnych geotermaln ą, promieniowania słonecznego oraz produkcj ę wynika, Ŝe w sezonie maj - sierpie ń instalacje słoneczne biomasy. Polska dysponuje stosunkowo du Ŝym wspomagaj ące ogrzewanie wody mog ą pokrywa ć do 40 % potencjałem zasobów odnawialnych. Jest on jednak ich zapotrzebowania na energi ę. Poza sezonem wyniki s ą zró Ŝnicowany w poszczególnych rejonach naszego kraju. znacznie słabsze. W konsekwencji, je śli chodzi o wykorzystanie energii słonecznej do podgrzewania wody uŜytkowej w budynkach korzy ści mo Ŝna osi ągn ąć w Dziennik Urz ędowy - 10646 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. ciepłym okresie roku, gdy Ŝ wtedy wystarczaj ą proste i - wytworzenie pełnowarto ściowego, naturalnego tanie urz ądzenia z bezpo średnim obiegiem czynnika, nawozu po spaleniu pelet; eksploatowane bez obawy zwi ązanej z - materiał opałowy z bilansem energetycznym znacznie niebezpiecze ństwem zamarzania wody w kolektorach. korzystniejszym; Badania dotycz ące zastosowania płaskich kolektorów - ni Ŝ olej opałowy lub gaz; powietrznych do niskotemperaturowego ogrzewania - wygodna dostawa i komfort składowania; powietrza dla suszarni i magazynów produktów rolnych - czysto ść przed i po spalaniu; wskazuj ą, Ŝe mo Ŝna uzyska ć dobr ą wydajno ść 250 - 400 - tendencja zni Ŝkowa cen; W/m 2 Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe okresy zbioru produktów - ceny promocyjne w sezonie letnim. rolniczych pokrywaj ą si ę z okresami najwi ększego nasłonecznienia, co razem z mo Ŝliwo ści ą stosowania do BRYKIETY - maj ą kształt walca o średnicy ok. 50 mm i procesu prostych i tanich kolektorów słonecznych powinno o długo ści od kilku do kilkunastu centymetrów. Zawarto ść sprzyja ć rozwojowi suszarni słonecznych w Polsce. wody w brykietach jest stosunkowo niska (6-8%), co sprawia, Ŝe podwy Ŝsza si ę ich warto ść opałowa (19-21 4.6.4.2. Paliwa drzewne GJ/t). Dzi ęki du Ŝemu zag ęszczeniu materiału w stosunku do obj ęto ści, proces spalania brykietów jest stopniowy i Paliwa drzewne s ą obiecuj ącym źródłem energii powolny. Ekologiczne brykiety drzewne s ą produkowane odnawialnej w Polsce. Produkcja paliw drzewnych (pelet, ze sprasowanych odpadów drzewnych, bez jakichkolwiek brykietów) odbywa si ę lokalnie. Stwarza to wiele dodatków chemicznych. Wyró Ŝni ć mo Ŝna kilka typów mo Ŝliwo ści inwestycyjnych uniezale Ŝniaj ąc od brykietów: brykiety z biomasy (mi ękkie drewno bez kory), zewn ętrznych dostawców opału. brykiety drzewne, ze słomy zbo Ŝowej lub rzepakowej oraz Do paliw drzewnych zaliczamy pelety, brykiety i zr ębki. brykiety z drewna twardego, słomy lub szczawiu Podstawowym surowcem do produkcji brykietów i pelet s ą pastewnego. trociny tartaczne. Oprócz trocin, jako surowca u Ŝywa si ę ZR ĘBKI - s ą to ścinki drzewne o nieregularnych tak Ŝe kory i pozostało ści po wycince lasów, wióry i kształtach, przygotowywane w r ębakach. Surowcami do rozdrobnione odpady suchego drewna. produkcji zr ębków s ą przede wszystkim odpady z PELETY - jest to paliwo ekologiczne w postaci przemysłu tartacznego i le śnego. Ich jako ść i warto ść granulek o kształcie cylindrycznym, średnicy 6-10 mm i opałowa jest uzale Ŝniona od pochodzenia surowca. długo ści 20-30 mm powstałe ze spr ęŜ enia trocin, ścinki, wiórów i innych odpadków powstałych przy obróbce 4.6.4.3. Biomasa drewna. Oznacza to, Ŝe z niepotrzebnych drewnianych resztek powstaje pełnowarto ściowy materiał opałowy. Jest Wykorzystywanie biomasy do celów energetycznych to produkt w 100 % naturalny, do wytworzenia którego nie jest najbardziej rozpowszechnion ą metod ą produkcji wykorzystuje si ę Ŝadnych dodatkowych komponentów. czystej energii. Jedn ą z mo Ŝliwych dróg pozyskiwania Przy spalaniu pelet uzyskujemy 0 % emisji CO 2, gdy Ŝ du Ŝych ilo ści biomasy jest uprawa ro ślin energetycznych wcze śniej ro śliny t ą sam ą ilo ść CO 2 wchłaniaj ą w procesie na gruntach rolniczych. Potencjalne zasoby energetyczne fotosyntezy. Kolejn ą korzy ści ą z zastosowania pelet jako biomasy to mi ędzy innymi plantacje kukurydzy, rzepaku, paliwa jest mała ilo ść popiołu (powstałego podczas szybko rosn ące uprawy drzew, krzewów i traw. spalania), który jest w pełni warto ściowym nawozem naturalnym. Wierzba energetyczna Technologia ta bez wi ększych modyfikacji została Wierzbowy surowiec energetyczny ma t ę wła ściwo ść , przeniesiona do energetyki, do produkcji paliwa z Ŝe jest w zasadzie niewyczerpywalnym i samo biomasy. Produkcja polega na poddaniu dowolnej odtwarzaj ącym si ę źródłem. Cechami charakterystycznymi biomasy trzem kolejnym procesom: suszeniu, mieleniu i sadzonek wierzby jest ich łatwe ukorzenianie si ę, prasowaniu. Pakowane s ą w worki 20 kg i worki BIG-BAG odporno ść na zmienne warunki klimatyczne, umiej ętno ść 1000 kg. szybkiej regeneracji po zbiorze, odporno ść na choroby i Warto ść opałowa pelet porównywalna jest z szkodniki, a tak Ŝe wysokie plony biomasy o dobrej jako ści. sezonowanym drewnem lub dobrej jako ści w ęglem W porównaniu z innymi no śnikami energii cieplnej koszt kamiennym. jednostkowy ciepła wyprodukowanego z wierzby kształtuje si ę w sposób przedstawiony w poni Ŝszej tabeli 40. Tabela 39 Orientacyjne parametry techniczne pelet Tabela 40 Koszt jednostkowy ciepła przy zakupie paliw Parametr Warto ść warto ść opałowa 18,5 MJ/kg Warto ść Koszt jednostkowy ciepła przy popiół ok. 0,6 % kaloryczna zakupie paliwa Paliwo siarka ok. 0,02 % [GJ/t lub GJ/1000 [zł/t]lub 3 zł/GJ chlor ok. 0,01 % m ] zł/1000m 3] 3 ci ęŜ ar wła ściwy ok. 0,75 kg/dm Olej opałowy 43,0 1 490,0 34,7 Źródło: Materiały informacyjne. Gaz ziemny GZ 38,0 1 003,0 26,4 Węgiel kamienny 25,0 392,8 15,7 Do podstawowych zalet paliwa w formie pelet nale Ŝy: Miał w ęglowy 21,0 229,6 10,9 - tania, pozyskiwana w okolicy energia opałowa; Drewno - szczapy 15,5 127,4 8,2 Zr ębki wierzb 19,4 160,0 8,3 - wspaniałe warto ści opałowe; krzewiastych (s.m.) 2 - zu Ŝywanie wył ącznie naturalnych, odnawialnych Słoma zbó Ŝ 15,0 80,0 5,3 surowców; Źródło: Materiały Firmy Nowa Energia Sp. z o. o., rok 2001. - brak składników chemicznych; - wysoka jako ść produkcji podlegaj ąca stałej kontroli; Zbiór biomasy w cyklu jednorocznym z hektara wynosi - wprowadzenie ekologicznego obiegu surowców; około 15 - 20 ton suchej masy/ha (pocz ąwszy od drugiego - przyczynienie si ę do oczyszczenia atmosfery; roku po posadzeniu). Biomasa mo Ŝe by ć pozyskiwana z - brak dodatkowej emisji CO2; plantacji przez 25 - 30 lat, na tym samym pokładzie Dziennik Urz ędowy - 10647 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. korzeniowym. Drewno wierzbowe pozyskiwane z plantacji zwi ększaj ą retencj ę wody, mog ą słu Ŝyć do celów energetycznych u Ŝytkowa ć mo Ŝna w postaci zr ębów przeciwpowodziowych, przeciwpo Ŝarowych czy (mniej lub bardziej rozdrobnionych), brykietów i palet. rekreacyjnych. Dodatkowo woda przechodz ąca przez Nale Ŝy równie Ŝ podkre śli ć, Ŝe wprowadzenie szybko turbin ę podlega natlenieniu, co poprawia jej zdolno ść do rosn ących wierzb krzewiastych na grunty rolnicze i samooczyszczenia. Istnieje jednak wiele elementów, które pozyskiwanie ich biomasy do celów bioenergetycznych przemawiaj ą przeciw takiemu wykorzystywaniu energii pozwol ą mi ędzy innymi na: wody. Podstawowymi przeciwwskazaniami jest budowa - zagospodarowanie przez nasadzenia wierzb ą cz ęś ci MEW, która wymaga przegrodzenia rzeki now ą budowl ą gruntów aktualnie niewykorzystanych rolniczo; pi ętrz ącą (zapor ą lub jazem). Przegrodzenie rzeki wi ąŜ e - wprowadzenie na rynek nowego przyjaznego dla si ę z ingerencj ą w naturalny ekosystem, przynosi środowiska biopaliwa; nieodwracalne zmiany a w pierwszej kolejno ści stanowi - dopływ nowego źródła pieni ędzy dla lokalnych zakłócenie swobodnego przepływu ryb. Obecno ść społeczno ści. przepławek (których budowa jest obecnie wymagana Do drzew i krzewów wykorzystywanych na cele prawem) nie stanowi wystarczaj ącego zabezpieczenia - energetyczne nale Ŝą : wierzba wiciowa (Salix viminalis), ryby cz ęsto nie s ą w stanie ich pokona ć, a w przypadku topola (Populus sp.), trzcina chi ńska (Miscanthus sp.), niewła ściwych zabezpiecze ń, s ą w tych miejscach malwa pensylwa ńska (Malva), ró Ŝa wielokwiatowa (Rosa masowo odławiane przez kłusowników. Ponadto zbiornik multiflora). przed tam ą staje si ę cz ęsto osadnikiem ścieków prowadzonych przez rzek ę. Zbiorniki takie s ą Słoma jednocze śnie podatne na eutrofizacj ę, spowodowan ą W procesie technologicznego wykorzystania słomy stałym dopływem i gromadzeniem si ę zwi ązków azotu i jako paliwa najistotniejsze s ą takie jej wła ściwo ści jak:  fosforu. Mo Ŝe si ę te Ŝ zdarzy ć, Ŝe podniesienie poziomu wilgotno ść , g ęsto ść , warto ść opałowa, stopie ń wód gruntowych po wybudowaniu zbiornika przyniesie rozdrobnienia, temperatura zapłonu, temperatura znaczne szkody budowlane i przyrodnicze w jego okolicy. spalania. Warto ść opałowa słomy jest uzale Ŝniona od Z kolei poni Ŝej zapory zmienia si ę ilo ść przepływaj ącej wilgotno ści i rodzaju zbó Ŝ. Du Ŝy wpływ na warto ść wody i szybko ść pr ądu rzeki, co ma negatywny wpływ na opałow ą słomy ma tak Ŝe stan, w jakim została ona ekosystem rzeki, stanowi ąc zakłócenie jej naturalnego zebrana z pola. Długie pozostawienie słomy na polu biegu. Rozpatruj ąc wi ęc wykorzystanie energii wody powoduje zmiany wygl ądu, traci ona kolor Ŝółty, w wyniku nale Ŝy przede wszystkim upewni ć si ę, Ŝe nie nast ąpi działania warunków atmosferycznych - staje si ę szara, utrata wartości przyrodniczych przekraczaj ąca trac ąc jednocze śnie na warto ści opałowej. zdecydowanie korzy ści płyn ące z budowy MEW. Słoma w porównaniu do paliw konwencjonalnych Zwi ększenie udziału energii otrzymywanej z surowców takich jak w ęgiel, czy koks charakteryzuje si ę ni Ŝsz ą odnawialnych w całkowitym zu Ŝyciu energii na terenie warto ści ą opałow ą, ni Ŝsz ą g ęsto ści ą i wi ększym udziałem gminy D ąbrówno mo Ŝna osi ągn ąć przez odpowiednie lotnych składników spalania. Podstawow ą zalet ą słomy wykorzystanie przede wszystkim zasobów biomasy jako surowca energetycznego w porównaniu z w ęglem (wierzby energetycznej, słomy, drewna). Wynika to jest znaczne ograniczenie emisji CO 2 do atmosfery, przy mi ędzy innymi z le śno-rolniczego charakteru gminy oraz czym wydzielanie CO 2 podczas spalania słomy nie uwarunkowa ń klimatyczno - glebowych. przekracza ilo ści pobranej przez zbo Ŝe podczas jego Z tego wzgl ędu zarówno kampanie popularyzuj ące wzrostu. Spalaniu słomy towarzyszy tak Ŝe znaczne alternatywne źródła energii jak i tworzenie konkretnych ograniczenie emisji zwi ązków siarki, których jest mniej ni Ŝ instalacji powinno móc liczy ć na dofinansowanie (np. np. podczas spalania oleju opałowego. Gminnego, Powiatowego i Wojewódzkiego FO ŚiGW) W tabeli 41 podano, jak ą wilgotno ść mo Ŝe mie ć słoma wył ącznie w przypadku, je śli dotycz ą preferowanych pochodz ąca z ró Ŝnych zbó Ŝ. źródeł (przede wszystkim biomasa, w mniejszym stopniu energia słoneczna i geotermalna). Przy rozpatrywaniu Tabela 41 wniosków dotycz ących budowy hydroelektrowni i ferm Wilgotno ść zbieranej słomy wiatraków, nale Ŝy bezwzgl ędnie Ŝą da ć przedstawienia szczegółowego raportu o potencjalnym wpływie danej Wilgotno ść Materiał inwestycji na środowisko. [%] Obecnie na terenie gminy D ąbrówno istnieje 1 świe Ŝo skoszona 15 - 20 Słoma zbo Ŝowa instalacja działaj ąca w oparciu o energi ę odnawialn ą. Jest suszona na powietrzu 10 - 15 to MEW w Młynie Zamkowym na rzece Mała Wkra o mocy świe Ŝo skoszona 30 - 60 Słoma rzepakowa suszona na polu 10 - 15 20 kW. Do celów grzewczych wykorzystywane s ą w Źródło: Materiały informacyjne. wi ększo ści pozostało ści z drzewa i trociny; w mniejszym zakresie biomasa (wierzba energetyczna i słoma). 4.6.4.4. Energia wodna 4.7. Klimat akustyczny Wykorzystanie wodnych zasobów energetycznych jest zale Ŝne od szeregu uwarunkowa ń - jednym z Podstawowym wska źnikiem klimatu akustycznego jest podstawowych s ą mi ędzy innymi energetyczno ść sumaryczny poziom hałasu danego obszaru. W naturalna rzeki (wielko ść i równomierno ść przepływów), decyduj ącym stopniu zale Ŝy on od jego urbanizacji oraz wpływ małej elektrowni wodnej tzw. MEW na środowisko rodzaju emitowanego hałasu, tj.: oraz opłacalno ść przedsi ęwzi ęcia. Wła śnie ze wzgl ędu na - hałasu komunikacyjnego od dróg i szyn, który oddziaływanie MEW na środowisko nale Ŝy ka Ŝdą tak ą rozprzestrzenia się na odległe obszary ze wzgl ędu na inwestycj ę rozpatrywa ć indywidualnie i bardzo rozległo ść źródeł; szczegółowo. Małe elektrownie wodne (MEW) mog ą - hałasu przemysłowego obejmuj ącego swym zasi ęgiem wpływa ć na środowisko zarówno w sposób pozytywny jak najbli Ŝsze otoczenie; i negatywny. S ą przede wszystkim istotnym elementem - hałasu komunalnego towarzysz ącego obiektom regulacji stosunków wodnych - zbiorniki im towarzysz ące sportu, rekreacji i rozrywki. Dziennik Urz ędowy - 10648 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Nadmierny hałas jest uci ąŜ liwo ści ą postrzegan ą pomiarowych hałasu wymagaj ą konfrontacji z opini ą cz ęś ciej niŜ degradacja innych elementów środowiska. ludno ści wyra Ŝon ą w wypowiedziach ankietowych. Jego oddziaływanie nie powoduje nieodwracalnych zmian w środowisku, lecz jego ograniczanie napotyka wiele 4.7.1. Hałas komunikacyjny trudno ści i poci ąga za sob ą znacz ące koszty (szczególnie hałasów komunikacyjnych). Głównymi czynnikami maj ącymi wpływ na poziom Wska źnikiem oceny hałasu jest równowa Ŝny poziom hałasu komunikacyjnego s ą nat ęŜ enie ruchu i udział dźwi ęku A wyra Ŝony w decybelach (dB). Poziom ten transportu ci ęŜ kiego w strumieniu wszystkich pojazdów, stanowi u średnion ą warto ść w odniesieniu do pory doby stan techniczny pojazdów, rodzaj nawierzchni dróg, (dzie ń od 6.00 do 22.00 lub noc od 22.00 do 6.00). organizacja ruchu drogowego. Warto ści dopuszczalne poziomu równowa Ŝnego hałasu okre śla rozporz ądzenie Ministra Ochrony Środowiska, 4.7.1.1. Hałas drogowy Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w Na obszarze gminy najwi ększe i główne zagro Ŝenie środowisku (Dz. U. Nr 66, poz. 436). Rozporz ądzenie to hałasem komunikacyjnym wyst ępuje wzdłu Ŝ najwi ększych okre śla rodzaje terenów, dla których ustala si ę szlaków drogowych jakim s ą drogi wojewódzkie. dopuszczalne poziomy d źwi ęku w środowisku, w Znaczny ruch pojazdów koncentruje si ę na drodze zale Ŝno ści od przeznaczenia terenu. Ró Ŝnicuje równie Ŝ wojewódzkiej nr 537, gdzie średnie nat ęŜ enie ruchu w warto ści dopuszczalne poziomu d źwi ęku w odniesieniu do trakcie pomiarów dokonanych w 2000 roku wynosiło na hałasów przemysłowych, komunikacyjnych (drogowe, odcinku Lubawa - Marwałd - Frygnowo 1186 kolejowe i tramwajowe), lotniczych oraz od linii pojazdów/dob ę, a tak Ŝe na drodze wojewódzkiej nr 542 - elektroenergetycznych. średnie nat ęŜ enie ruchu wynosiło na odcinku Frygnowo - Od stycznia 2002 r. obowi ązuje rozporz ądzenie Dąbrówno - Uzdowo 786 pojazdów/dob ę. Ruch pojazdów Ministra Środowiska w sprawie warto ści progowych przechodzi miejscami przez tereny zwartej zabudowy poziomów hałasu (Dz. U. 2002. Nr 8 poz.81). mieszkalnej, głównie we wsi Tułodziad, Marwałd, Wska źnikiem oceny hałasu jest tzw. poziom progowy. Dąbrówno i Samin. Hałas jest wi ęc miejscami Przekroczenie tego wska źnika powoduje zaliczenie dokuczliwym problemem. Hałas komunikacyjny wyst ępuje obszaru, na którym to przekroczenie wyst ępuje do równie Ŝ w pewnym nat ęŜ eniu wzdłu Ŝ dróg powiatowych. kategorii terenu zagro Ŝonego hałasem. Stanowi jednak mniejsze zagro Ŝenie. Czynnikiem, który w sposób istotny wpływa na relacje Na terenie gminy zagro Ŝenie hałasem mi ędzy warunkami akustycznymi a człowiekiem jest tzw. komunikacyjnym nie jest znacz ące, wynika to bowiem z subiektywna wra Ŝliwo ść na hałas. Dotyczy ona zarówno faktu, Ŝe przy nat ęŜ eniu ruchu na poziomie od 1 000 do 5 fizjologicznych predyspozycji odbioru dźwi ęku, reakcji 000 pojazdów na dob ę, a taki kształtuje si ę głównie emocjonalnych jak i subiektywnych odczu ć. Odczuwanie (przypuszczalnie - ostatnie badania nat ęŜ enia ruchu dźwi ęku jako hałasu zale Ŝy wi ęc zarówno od cech prowadzono w roku 2000) wła śnie na drogach indywidualnych ka Ŝdego człowieka jak te Ŝ od cech wojewódzkich i powiatowych przechodz ących gmin ę fizycznych d źwi ęku. W śród ludzi wyst ępuj ą ogromne Dąbrówno, zasi ęg oddziaływania akustycznego jest ró Ŝnice indywidualne st ąd ocena hałasu zale Ŝy od wieku, niedu Ŝy. Przyjmuje si ę, Ŝe przy nat ęŜ eniu ruchu około wra Ŝliwo ści, stanu zdrowia, odporno ści psychicznej i 1000 samochodów na dob ę, strefa uci ąŜ liwo ści mie ści si ę chwilowego nastroju człowieka. Subiektywne odczuwanie w granicach pasa drogowego. hałasu przejawia si ę m. in. tym, Ŝe hałas wytwarzany przez dan ą osob ę mo Ŝe nie by ć dla niej dokuczliwy, 4.7.2. Hałas przemysłowy natomiast dla osoby postronnej mo Ŝe by ć m ęcz ący lub wr ęcz niezno śny. Dokuczliwo ść hałasu dodatkowo Drugim źródłem hałasu s ą zakłady przemysłowe i pot ęguje si ę wówczas, je śli wyst ąpi on niespodziewanie odbywaj ące si ę w nich procesy technologiczne. Poziom lub nie mo Ŝna okre śli ć kierunku, z którego si ę on pojawi. hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla Przykładow ą skal ę subiektywnej uci ąŜ liwo ści hałasu ka Ŝdego obiektu i zale Ŝny jest od rodzaju maszyn i komunikacyjnego przedstawia poni Ŝsza tabela. urz ądze ń hałasotwórczych, izolacyjno ści obudowy hal przemysłowych, prowadzonych procesów Tabela 42 technologicznych oraz od funkcji urbanistycznej Skala subiektywnej uci ąŜ liwo ści hałasu komunikacyjnego sąsiaduj ących z nimi terenów. W miejsce du Ŝych hal fabrycznych i linii technologicznych pojawiły si ę agregaty Uci ąŜ liwo ść LAeq [dB] chłodnicze i klimatyzacyjne oraz urz ądzenia wentylacyjne, mała <52 niejednokrotnie powoduj ące uci ąŜ liwo ść akustyczn ą. średnia 52...62 du Ŝa 63...70 Specyfik ą hałasu przemysłowego jest jego bardzo du Ŝa >70 długotrwało ść wyst ępowania (zmianowy charakter pracy), Źródło: Akustyka w urbanistyce, architekturze i budownictwie, Arkady, a tak Ŝe czasowe krótkotrwałe du Ŝe nat ęŜ enia. Warszawa 1971 Do zakładów przemysłowych b ędących źródłem hałasu nale Ŝą przede wszystkim przedsi ębiorstwa Granica podziału mi ędzy hałasem dokuczliwym, a posiadaj ące decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu. niedokuczliwym jest płynna i zale Ŝna nie tylko od rodzaju Zgodnie z uzyskanymi informacjami, na terenie gminy słyszanych zakłóce ń, ale równie Ŝ od odporno ści nerwowo- Dąbrówno nie wyst ępuje zakład przemysłowy posiadaj ący psychicznej człowieka, jego chwilowego nastroju lub tak ą decyzj ę. rodzaju wykonywanej pracy. Bardzo cz ęsto ten sam Ze wzgl ędu na brak aktualnych bada ń emisji hałasu z zespół d źwi ęków mo Ŝe w pewnych przypadkach podmiotów o potencjalnej emisji hałasu, nie jest moŜliwa wywoływa ć wra Ŝenie przyjemne, a w innych znów faktyczna ocena środowiska akustycznego wokół nich. nieprzyjemne. Wszystkie te czynniki powoduj ą trudno ści w ocenie rzeczywistego zagro Ŝenia społecze ństwa, gdy dysponujemy jedynie akustyczn ą ocen ą terenu na którym wyst ępuje ska Ŝenie hałasem. Dlatego te Ŝ wyniki bada ń Dziennik Urz ędowy - 10649 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

4.8. Przyroda o Ŝywiona Ochron ą z zało Ŝenia jako zabytkowe oraz przyrodnicze, obj ęto na terenie gminy parki podworskie, 4.8.1. Flora wyst ępuj ące cz ęsto w pobli Ŝu obiektów zabytkowych, cmentarzy, które podlegaj ą ochronie konserwatorskiej. 4.8.1.1. Charakterystyka ogólna Powstanie wi ększo ści zało Ŝeń parkowych datuje si ę na XIX wiek. Na terenie gminy istnieje 12 parków o ł ącznej Szata ro ślinna gminy D ąbrówno wg geobotaniczno - powierzchni 29,14 ha, z czego w rejestr zabytków regionalnego podziału na główne jednostki, nale Ŝy do 2 zapisane s ą 4 z nich. działów: Działu Mazowiecko - Poleskiego (południowa cz ęść gminy) oraz Działu Pomorskiego (cz ęść północna i 4.8.1.3. Lasy środkowa). Jest ona bogata i urozmaicona, wi ąŜ e si ę to z Według klasyfikacji geobotanicznej W. Szafera, lasy lokalnym urozmaiceniem warunków środowiska. Ze gminy D ąbrówno zaliczane s ą do I Krainy Bałtyckiej i IV wzgl ędu na pokrycie glebowe i znaczne zasoby wodne Krainy Mazowiecko - Podlaskiej. Szata ro ślinna jest silnie wyst ępuj ą równie Ŝ na terenie gminy lasy o wi ększej zró Ŝnicowana. Wyst ępuj ą tu zarówno gatunki o szerokim wilgotno ści oraz torfowiska. Gmina nie posiada znacznych zasi ęgu geograficznym np. sosna zwyczajna, d ąb obszarów le śnych - jeden zwarty kompleks le śny poło Ŝony szypułkowy jak i gatunki graniczne, których zasi ęg zanika jest w północno-wschodniej cz ęś ci gminy, pozostałe nie na granicy krainy np. buk zwyczajny, jawor, d ąb tworz ą zwartych kompleksów i zajmuj ą niewielkie bezszypułkowy. Na obszarze Garbu Lubawskiego, który powierzchnie na terenie całej gminy. Lasy na terenie charakteryzuje si ę pagórkowatym pojeziernym gminy wchodz ą w skład Obszaru Funkcjonalnego „Zielone krajobrazem (z Gór ą Dylewsk ą o wysoko ści 312 m n.p.m.) Płuca Polski”. w 1994 roku został utworzony Park Krajobrazowy Wzgórz Oprócz lasów wa Ŝną funkcj ę przyrodnicz ą pełni Dylewskich. Na tym terenie dominuj ą gleby gliniaste w ro ślinno ść niele śna. Szczególn ą rol ę odgrywaj ą odró Ŝnieniu od obr ębu Olsztynek, gdzie gleby wytworzone zbiorowiska ł ąkowe, torfowe i szuwarowe w dolinach rzek, są z sandrów. przede wszystkim Welu oraz Du Ŝej i Małej Wkry. Ze Lasami stanowi ącymi własno ść Skarbu Pa ństwa wzgl ędu na ich obecno ść mi ędzy innymi, cz ęść obszaru zarz ądza zgodnie z ustaw ą o lasach (Dz.U.1991. Nr 101 gminy została obj ęta ró Ŝnymi formami ochrony. Dotyczy to poz. 444 z pó źn. zmianami) Pa ństwowe Gospodarstwo 3 Obszarów Chronionego Krajobrazu, Parku Le śne Lasy Pa ństwowe. (Nie dotyczy to jednak lasów Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich. Na polanach i wchodz ących w skład Zasobu Własno ści Rolnej Skarbu por ębach masowo ro śnie malina. Do najcenniejszych Pa ństwa oraz lasów b ędących w u Ŝytkowaniu wieczystym gatunków ro ślin z grupy chronionych nale Ŝą mi ędzy na mocy odr ębnych przepisów). Organami wykonawczymi innymi storczyki, widłaki, konwalia majowa. w realizacji zada ń zwi ązanych z zarz ądem nad lasami s ą Uzupełnieniem ww. zespołów ro ślinno ści naturalnej Dyrektorzy Regionalnych Dyrekcji Lasów Pa ństwowych. jest urz ądzona ro ślinno ść nielicznych parków, cmentarzy, Podstawow ą jednostk ą organizacyjn ą w strukturze ogrodów działkowych oraz liczne zadrzewienia zarz ądzania Lasów Pa ństwowych jest Nadle śnictwo, przywodne, śródpolne i przydro Ŝne. W otwartym którym kieruje Nadle śniczy. krajobrazie rolniczej cz ęś ci gminy pełni ona nie tylko funkcj ę krajobrazowo-estetyczn ą, ale tak Ŝe ekologiczn ą, korzystnie wpływając na mikroklimat oraz walory u Ŝytkowe 4.8.1.3.1. Nadle śnictwa środowiska rolniczego. Administracyjnie lasy na terenie gminy D ąbrówno 4.8.1.2. Ziele ń urz ądzona i zadrzewienia śródpolne nale Ŝą do Nadle śnictwa Nidzica, Nadle śnictwa Lidzbark oraz Nadle śnictwa Olsztynek, które nadzorowane s ą Wa Ŝną rol ę w systemie ekologicznym gminy oprócz przez RDLP w Olsztynie. Przynale Ŝą one do Obszaru do ść wysokiej lesisto ści, spełnia ro ślinno ść niele śna, czyli Funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski”. Ogólna ziele ń śródpolna, ziele ń parkowa oraz ziele ń cmentarna. powierzchnia Lasów Pa ństwowych na terenie gminy Zadrzewienia śródpolne, szczególnie o charakterze wynosi 1906,57 ha (co stanowi 11,5 % ogółu powierzchni pasowym, przydro Ŝne i przywodne pełni ą rol ę gminy). Powierzchnie le śne wraz z gruntami migracyjnych korytarzy środowiskowych, urozmaicaj ą zadrzewionymi i zakrzewionymi na terenie gminy zajmuj ą krajobraz gminy, podnosz ą walory estetyczno- 2560 ha - w tym powierzchnia lasów niepa ństwowych krajobrazowe oraz spełniaj ą na obszarach u Ŝytkowanych (stan na 31 grudnia 2004 roku). rolniczo funkcj ę zabezpieczaj ącą przed procesami Na obszarze Nadle śnictwa Olsztynek lasy na gruntach erozyjnymi i stepowieniem. Ponadto, reguluj ą stosunki poło Ŝonych w gminie D ąbrówno zajmuj ą powierzchni ę wodne i poprawiaj ą lokalny agroklimat. 1621,81 ha. Nadle śnictwo Lidzbark zajmuje 159,36 ha (w Na terenie gminy D ąbrówno zadrzewienia i tym powierzchnia le śna 106,43 ha), natomiast zakrzewienia zajmuj ą ok. 410,4 ha. Najistotniejsze nadle śnictwo Nidzica - 125,40 ha. kompleksy zadrzewie ń śródpolnych zlokalizowane s ą Gmina D ąbrówno charakteryzuje si ę nisk ą lesisto ści ą wzdłu Ŝ wi ększo ści dróg, a tak Ŝe w rejonie oczek wodnych, wynosz ącą 15,5 % (lesisto ść powiatu ok. 29 %), co cieków, rowów i miedz. W zadrzewieniach przewa Ŝaj ą sprawia, Ŝe gmina nale Ŝy do gmin o najni Ŝszej lesisto ści w takie gatunki jak jarz ębina, topole, wierzby, kasztanowce, województwie. Lasy wyst ępuj ą na terenie całej gminy w jesiony oraz olsze czarne, a tak Ŝe kruszyna pospolita, postaci rozproszonych enklaw, o niewielkich kalina koralowa. Istniej ące ju Ŝ zadrzewienia i powierzchniach oraz jednego zwartego kompleksu w zakrzaczenia winny podlega ć systematycznym pracom północno-wschodniej cz ęś ci gminy, który nale Ŝy do piel ęgnacyjnym i renowacji oraz w razie konieczno ści Obszaru Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich. rozbudowie. Na terenie całej gminy po Ŝą dane jest wprowadzenie zieleni naturalnej wiatrochronnej oraz 4.8.1.3.2. Typy siedliskowe lasów fitomelioracyjnej celem ochrony i podniesienia walorów środowiska naturalnego. Lasy w obr ębie granic gminy nie tworz ą zwartych kompleksów le śnych, za wyj ątkiem jednego kompleksu w Dziennik Urz ędowy - 10650 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. północno-wschodniej cz ęś ci. Głównie s ą to niewielkie Do funkcji pozaprodukcyjnych nale Ŝy zaliczy ć mi ędzy powierzchnie w postaci enklaw, które wraz z innymi innymi funkcje ekologiczne (ochronne) oraz funkcje mniejszymi powierzchniami zadrzewie ń, rzekami, społeczne. Funkcje ekologiczne wyra Ŝaj ą si ę mi ędzy jeziorami oraz torfowiskami tworz ą tzw. korytarze innymi korzystnym wpływem lasów na kształtowanie ekologiczne, daj ące mi ędzy innymi mo Ŝliwo ść migracji klimatu, skład atmosfery, regulacj ę obiegu wody w zwierz ąt. przyrodzie, ochron ę gleb przed erozj ą i krajobrazu przed Dominuj ącym typem siedlisk w lasach wyst ępuj ących stepowieniem, zachowanie potencjału biologicznego na terenie gminy D ąbrówno jest las świe Ŝy (L św.), las bardzo du Ŝej liczby gatunków i ekosystemów, a tak Ŝe mieszany świe Ŝy (LM św.), a tak Ŝe bór mieszany świe Ŝy ró Ŝnorodno ści krajobrazu. Z kolei funkcje społeczne lasu (BM św.) i bór świe Ŝy (B św.). Pozostałe typy siedliskowe to kształtuj ą korzystne warunki zdrowotne i rekreacyjne dla mi ędzy innymi: olesy (Ol) i las wilgotny (LW). społecze ństwa, zapewniaj ą rozwój kultury, nauki i edukacji W wyst ępuj ącym naturalnym drzewostanie na terenie ekologicznej społecze ństwa. gminy przewa Ŝaj ą nast ępuj ące gatunki lasotwórcze: - Nadle śnictwo Olsztynek: 4.8.1.3.4. Lasy niestanowi ące własno ści Skarbu Pa ństwa - sosna - 25,0 %; - brzoza - 23,0 %; Nadzór nad lasami niepa ństwowymi sprawuje - buk - 19,0 %; Starosta. Pod jego nadzorem na terenie gminy D ąbrówno - dąb - 18,0 %; znajduje si ę 243,0 ha (wg ewidencji prowadzonej przez - świerk - 11,0 % gmin ę - stan na koniec 2004 roku) i s ą to lasy nale Ŝą ce do - olcha - 4,0 %; osób fizycznych. - Nadle śnictwo Lidzbark: - sosna - 87,0 %; 4.8.1.3.5. Obszar funkcjonalny „Zielone Płuca Polski” - brzoza - 4,4 %; - olsza - 3,0 %; Przynale Ŝno ść województwa warmi ńsko-mazurskiego, - dąb - 2,5 %; a tym samym gminy D ąbrówno do obszaru „Zielone Płuca - świerk - 1,8 %; Polski” (ZPP) oznacza preferowanie celów ekologicznych - pozostałe gatunki - 0,6 %; w polityce regionalnej oraz prowadzenie zrównowa Ŝonej - Nadle śnictwo Nidzica: gospodarki le śnej. - sosna - 88,0 %; „Zielone Płuca Polski” to nazwa porozumienia zawartego - brzoza - 6,0 %; przez samorz ądy województw północno-wschodniej - świerk - 3,0 %; Polski, które zostało podpisane 13 maja 1988 roku w - dąb - 2,0 %; Białowie Ŝy i było pierwszym dokumentem odrzucaj ącym - olsza i inne - 1,0 %. rozwój gospodarczy oparty o proces industrializacji na rzecz rozwoju opartego o przesłanki proekologiczne. 4.8.1.3.3. Lasy ochronne Kierowanie Porozumieniem oparte miało by ć na dwóch zespołach wzajemnie si ę uzupełniaj ących. Obecnie Na terenie poszczególnych Nadle śnictw cz ęść lasów struktur ę przestrzenn ą ZPP tworz ą województwa: została uznana jako lasy ochronne. W Nadle śnictwie podlaskie, warmi ńsko - mazurskie (bez jednej gminy), Olsztynek całkowita powierzchnia lasów ochronnych na północna cz ęść województwa mazowieckiego, a tak Ŝe terenie gminy wynosi 293,7 ha, z czego drzewostany cz ęść województwa pomorskiego (6 gmin) i kujawsko - wodochronne stanowi ą 41,13 ha, drzewostany pomorskiego (9 gmin), zajmuj ąc 20 % powierzchni kraju. glebochronne 98,45 ha, ostoje zwierzyny 20,99 ha, a Ka Ŝdy z wymienionych regionów charakteryzuj ą wysokie cenne fragmenty rodzimej przyrody 130,80 ha. walory przyrodnicze. Ich umiej ętne wykorzystanie jest Nadle śnictwo Lidzbark posiada 8,44 ha lasów ochronnych szans ą rozwoju gospodarczego tych terenów w sposób, na terenie gminy, które zostały zakwalifikowane jako lasy który przyniesie korzy ści zarówno środowisku wodochronne. Natomiast do Nadle śnictwa Nidzica na naturalnemu jak i miejscowym społeczno ściom. terenie gminy D ąbrówno nale Ŝą lasy zakwalifikowane jako Za działalno ść na rzecz ekorozwoju Zielonych Płuc ostoje zwierz ąt chronionych - 2,39 ha. Polski od 1994 roku przyznawana jest nagroda „Zielonego Li ścia” (pierwsze w Polsce prywatne wyró Ŝnienie W lasach ochronnych prowadzi si ę gospodark ę le śną przyznawane osobom, które przyczyniły si ę do zapewniaj ącą utrzymanie spełnianych funkcji ochronnych. promowania, rozwoju i realizacji programu ekorozwoju na Istnienie takich form ochronnych na terenie lasów w obszarze Zielone Płuca Polski). gminie D ąbrówno w sposób zasadniczy wpływa na mo Ŝliwo ści ich wykorzystywania dla celów rekreacyjnych. 4.8.1.3.6. Zagro Ŝenia dla lasów na terenie gminy Racjonalna gospodarka le śna zapewnia ochron ę gleb i Dąbrówno terenów szczególnie nara Ŝonych na zniszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym, Do podstawowych zagro Ŝeń oddziałuj ących na lasy na ochron ę wód powierzchniowych oraz gł ębinowych. terenie gminy D ąbrówno nale Ŝą : Wła ściwa gospodarka le śna pozwala lasom - zanieczyszczenia powietrza; istniej ącym na terenie gminy D ąbrówno na spełnianie (w - zagro Ŝenia po Ŝarowe; sposób naturalny lub te Ŝ w wyniku działalno ści człowieka) - obni Ŝanie poziomu wód gruntowych; ró Ŝnych funkcji, które mo Ŝna podzieli ć na dwie - presja turystyczna. podstawowe grupy: produkcyjn ą i pozaprodukcyjn ą. Jako potencjalne zagro Ŝenia nale Ŝy równie Ŝ wymieni ć: Funkcje produkcyjne (gospodarcze) lasu, polegaj ą na - szkody powodowane przez owady; zdolno ści do produkcji biomasy i ci ągłego powtarzania - szkody powodowane przez patogeniczne grzyby; tego procesu, co umo Ŝliwia trwałe u Ŝytkowanie drewna i - szkody powodowane przez zwierz ęta łowne. surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym W zale Ŝno ści od stopnia nasilenia szkodliwego uŜytków gospodarki łowieckiej. W konsekwencji prowadzi oddziaływania gazów i pyłów ustalane s ą strefy to do uzyskiwania dochodów. uszkodzenia - obszary lasu charakteryzuj ące si ę stopniem uszkodzenia okre ślanym na podstawie rejestracji zmian w Dziennik Urz ędowy - 10651 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. drzewostanach, a w szczególno ści zmian w aparacie Koncepcja zwi ększania lesisto ści i zadrzewie ń, asymilacyjnym, przyro ście wysoko ści i Ŝywotno ści drzew preferuj ąca środowiskotwórcz ą rol ę lasów stanowi wska źnikowych. Drzewostany le śne wyst ępuj ące na podstaw ę Krajowego Programu Zwi ększania Lesisto ści, terenie gminy D ąbrówno (Nadle śnictwo Olsztynek, przyj ętego przez Rad ę Ministrów w 1995 r. Program Lidzbark i Nidzica) zakwalifikowane zostały do 0 strefy zakłada wzrost lesisto ści kraju z obecnych 28 % (gmina zagro Ŝeń przemysłowych. Dąbrówno obecna lesisto ść około 15,5 %) do 30 % w Obni Ŝanie stanu sanitarnego lasów nast ępuje równie Ŝ 2020 r. i 33 % w 2050 r., przewiduj ąc uruchomienie w wyniku presji turystycznej. Dotyczy to dzikiego mechanizmów ekonomicznych stymuluj ących le śne obozowania na terenach le śnych okalaj ących jeziora zagospodarowanie cz ęś ci gruntów marginalnych dla i za śmiecania lasów. Dzikie obozowiska niszcz ą równieŜ rolnictwa oraz okre ślenie priorytetów przestrzennych runo le śne, co mo Ŝe prowadzi ć do spadku przyrostu, a wynikaj ących z roli lasów w kształtowaniu środowiska. nawet obumierania drzewostanów. Stanowi ą tak Ŝe Jako jedno z najwa Ŝniejszych zada ń program okre śla zagro Ŝenie po Ŝarowe. zalesianie gruntów zanieczyszczonych i zdegradowanych. Lasy na terenie gminy D ąbrówno s ą w pewnym Lasy stanowi ące na terenie gminy D ąbrówno stopniu nara Ŝone na wyst ępowanie po Ŝarów. W celu szczególny walor środowiska przyrodniczego podlegaj ą zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpiecze ństwa ochronie przed przeznaczeniem ich na cele niele śne. po Ŝarowego obszarów le śnych na terenie gminy Zalesienia powinny by ć realizowane na najsłabszych prowadzone s ą i dalej powinny by ć nast ępuj ące działania: glebach (V, VI i VIz klasa) s ąsiaduj ących z kompleksami - utrzymywanie pasów przeciwpo Ŝarowych wzdłu Ŝ le śnymi. W roku 2005 na terenie gminy planowane jest głównych dróg i torów kolejowych; zalesienie dalszych 11,05 ha (Nadle śnictwo Lidzbark). - porz ądkowanie terenów le śnych wzdłu Ŝ szlaków Kierunki modernizacji le śnictwa w stron ę jego komunikacyjnych; ekologizacji i bardziej zrównowa Ŝonego eksploatowania - utrzymywanie punktów czerpania wody do celów zasobów biologicznych lasów wytyczyła krajowa polityka ga śniczych; zrównowa Ŝonej gospodarki le śnej, wprowadzona do - oznakowanie zagro Ŝonych drzewostanów tablicami realizacji w 1999 r. przez Dyrektora Generalnego Lasów ostrzegawczymi i informacyjnymi; Pa ństwowych. Prowadzona przez Polsk ę gospodarka - patrolowanie lasów przez Stra Ŝ Le śną; le śna jest zgodna z trendami le śnictwa światowego - wprowadzanie okresowych zakazów wst ępu na tereny okre ślonymi w Zasadach Le śnych, przyj ętych przez 170 le śne. krajów w 1992 roku w czasie konferencji Narodów Zagro Ŝenia natury biotycznej powoduj ą owady, ssaki Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (UNCED). oraz patogeniczne grzyby. Ze wzgl ędu na to, Ŝe Komisja Europejska w raporcie z dwustronnego przeglądu drzewostany sosnowe stanowi ą zdecydowanie prawa w obszarze negocjacyjnym Rolnictwo wyraziła dominuj ący drzewostan wyst ępuj ący na słabych opini ę, Ŝe polskie prawodawstwo zwi ązane ze sprawami siedliskach borowych, a tak Ŝe na znaczny udział le śnictwa jest tak Ŝe zgodne z europejsk ą polityka le śną. drzewostanów na gruntach porolnych, istnieje w lasach Potwierdzeniem tych opinii jest certyfikat dobrej gminy zagro Ŝenie ze strony owadzich szkodników gospodarki le śnej, którym obj ęta jest połowa lasów sosnowych takich: brudnica mniszka czy borecznik zarz ądzanych przez Lasy Pa ństwowe. Certyfikat ten sosnowy. Na podstawie informacji przekazanych przez został nadany przez organizacj ę Societe Generale de Nadle śnictwa obecnie nie mo Ŝna mówi ć o gradacji Surveillance, prowadz ącą certyfikacj ę według standardów szkodliwych owadów, które przybrałyby rozmiar kl ęski, mi ędzynarodowych organizacji pozarz ądowej Forest lecz potencjalne zagro Ŝenie ze strony szkodliwych Stewardship Council. Certyfikat świadczy, i Ŝ gospodarka owadów istnieje. w Lasach Pa ństwowych prowadzona jest w sposób W zwi ązku z takim stanem prowadzone s ą rutynowe pozwalaj ący na wypełnianie przez nie funkcji obserwacje ich wyst ępowania i zwalczanie tam, gdzie produkcyjnych, środowiskowych i społecznych. nast ępuje taka konieczno ść . Pomocna w walce z wymienionymi szkodnikami jest tak Ŝe ochrona 4.8.1.3. Potencjalne zagro Ŝenia flory po Ŝytecznego ptactwa oraz mrówek, które naturalnie eliminuj ą zagro Ŝenie wybranymi szkodnikami. Obszary chronione, jak równie Ŝ uprawy rolne na Szkody powodowane przez ssaki, mi ędzy innymi terenie gminy s ą poddawane nast ępuj ącym zagro Ŝeniom i zwierzyn ę płow ą - jelenie, sarny oraz drobne gryzonie, nie degradacji: są wysokie i mo Ŝliwe do ograniczenia przy zastosowaniu - wypalanie traw i osuszanie terenów; sprawdzonych metod, takich jak mi ędzy innymi - zmiana ł ąk ko śnych i pól na monokultury ro ślin smarowanie preparatami odstraszaj ącymi czy pastewnych i zbo Ŝowych; pakułowaniem, a w koniecznych przypadkach grodzeniem - zanieczyszczenia powi ązane z ruchem upraw. Ponadto główn ą zasad ą w zakresie ochrony jest komunikacyjnym (spaliny); utrzymanie wła ściwego stanu zwierzyny - gospodarczo - zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji; zno śnego dla drzewostanów. - zanieczyszczenia wód powierzchniowych i Zagro Ŝenie ze strony grzybów stanowi głównie huba podziemnych w nast ępstwie eutrofizacji cieków korzeniowa oraz w mniejszym stopniu opie ńka miodowa wodnych i jezior; wyst ępuj ące na drzewostanach zlokalizowanych na - niezrekultywowane wyrobiska poeksploatacyjne gruntach porolnych. kruszywa naturalnego; Do głównych zagro Ŝeń abiotycznych na terenie gminy - zanieczyszczenia punktowe z dzikich wysypisk śmieci, nale Ŝą huraganowe wiatry. Mo Ŝliwe jest jednak które powoduj ą zmian ę siedlisk a w nast ępstwie zmniejszenie zniszcze ń, które mog ą powodowa ć. przekształcenie ro ślinno ści; Środkiem zaradczym jest prowadzenie odpowiedniej - niszczenie siedlisk przez ich zamian ę na tereny gospodarki le śnej, polegaj ącej mi ędzy innymi na zamieszkałe, drogi itp. prowadzeniu ci ęć r ębnych zgodnie z ustalonymi Ze wzgl ędu na walory przyrodnicze i krajobrazowe kierunkami, a ci ęć przedr ębnych we wła ściwych terminach cz ęść gminy została wł ączona w granice trzech Obszarów i odpowiedniej intensywno ści odpowiednio do kierunków Chronionego Krajobrazu. Wyodr ębnione tereny zostały panuj ących wiatrów. obj ęte ochron ą zgodnie z wymogami ustawy o ochronie Dziennik Urz ędowy - 10652 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. przyrody (Dz. U. Nr 114 z 1991 r., poz. 492). Ma to ogrodowy, kozioro Ŝec d ębosz, rohatyniec nosoro Ŝec, głównie przyczyni ć si ę do zachowania warto ści modliszka. przyrodniczych i krajobrazowych. Podobne zadanie ma Du Ŝa powierzchnia wód powierzchniowych i liczba ochrona prowadzona przez Nadle śnictwo. ró Ŝnego typu form wyst ępowania, sprzyja bytowaniu ryb. Ochrona terenów zieleni jest obowi ązkiem gmin, które Oprócz gatunków pospolitych takich jak: szczupak, leszcz, podejmuj ą działania w kierunku rozwoju tych terenów. oko ń, sielawa, karp w ęgorz, pło ć, ukleja, itd. wyst ępuj ą Rygorom ochronnym poddane s ą parki, zadrzewienia itp. cenne gatunki ryb w ędrownych z rodziny łososiowatych Tworzenie nowych zało Ŝeń parkowych oraz kształtowane (pstr ąg potokowy, tro ć, łoso ś). Sprzyjaj ą temu szybki nurt wiejskiej zieleni urz ądzonej wpłynie na popraw ę ich oraz czyste wody rzek. struktury przyrodniczej. Szczególnie wa Ŝna b ędzie renowacja parków oraz terenów zieleni usytuowanych 4.8.2.2. Potencjalne zagro Ŝenia fauny wzdłu Ŝ skarp i dolin rzecznych znajduj ących si ę na terenie gminy. Dla świata zwierz ęcego wyst ępuj ącego na terenie Działania na rzecz ochrony ró Ŝnorodno ści biologicznej gminy, zwłaszcza zwierz ąt dziko Ŝyj ących najwi ększym obejmuj ą równie Ŝ sektor rolnictwa. Wspieranie form zagro Ŝeniem ich egzystencji i dalszego rozwoju s ą: rolnictwa stosuj ącego metody produkcji nienaruszaj ące - kłusownictwo - mog ące przyczyni ć si ę do równowagi przyrodniczej, przede wszystkim rolnictwa niekontrolowanego (gwałtownego) zmniejszenia si ę ekologicznego jest jednym z celów stawianych przez II populacji poszczególnych gatunków; Polityk ę Ekologiczn ą Pa ństwa w zakresie ró Ŝnorodno ści - nadmierna populacja lisów; biologicznej i ochrony przyrody. Warto ści przyrodnicze - po Ŝary lasów; gminy, narzucaj ą preferowanie rolnictwa przyjaznego - wypalanie traw; środowisku. Pro środowiskowe rolnictwo oparte o - rosn ąca liczba inwestycji w miejscach atrakcyjnych gospodarstwa prowadzone indywidualnie lub krajobrazowo, szczególnie w s ąsiedztwie jezior. współpracuj ące miedzy sob ą, promuj ące tradycyjne Dla zwierz ąt wodnych, ryb oraz urozmaiconej i licznie metody gospodarowania, powinny by ć upowszechniane reprezentowanej grupy ptaków, Ŝeruj ących i szczególnie na obszarach obj ętych ochron ą oraz terenach gniazduj ących głównie w dolinach rzek (Wel, Mała Wkra i cennych przyrodniczo. Szans ą dla tych obszarów b ędzie Du Ŝa Wkra) oraz w rejonie jezior, a tak Ŝe dla gatunków rozwój rolnictwa ekologicznego i agroturystyki. Jednym z gadów takich jak padalce, zaskro ńce, jaszczurki zwinki, a najwa Ŝniejszych instrumentów polityki zrównowa Ŝonego tak Ŝe płazów ( Ŝab, ropuch, rzekotek i kumaków), rozwoju terenów wiejskich s ą tzw. programy rolno - wyst ępuj ących na omawianym obszarze powa Ŝnym środowiskowe. S ą one instrumentem finansowym, zagro Ŝeniem s ą: polegaj ącym na wsparciu finansowym działa ń na rzecz - zanieczyszczenia wód powierzchniowych ( ściekami ochrony środowiska i ochrony walorów krajobrazu bytowymi i gnojowic ą) - brak skanalizowania cz ęś ci wiejskiego, podejmowanych przez rolników (rolnicy osad, mało wydajne oczyszczalnie ścieków oraz dzikie otrzymuj ą rekompensat ę finansow ą za utracone dochody wysypiska; w wyniku ekstensyfikacji produkcji). - nieprawidłowe stosowanie środków ochrony ro ślin i nawozów (szczególnie w rejonie jezior oraz rzek); 4.8.2. Fauna - zmienno ści i niedobory stanu wód. W ramach ochrony dzikich zwierz ąt nale Ŝy zwróci ć 4.8.2.1. Charakterystyka ogólna uwag ę na potrzeb ę dokarmiania zwierz ąt w okresach Świat zwierz ęcy gminy D ąbrówno jest stosunkowo długich i intensywnych opadów śnie Ŝnych oraz zró Ŝnicowany gatunkowo, wynika to z wyst ępowania na utrzymuj ących si ę mrozów. jego obszarze ró Ŝnych siedlisk, od siedlisk lasowych po du Ŝe obszary ł ąk, torfowisk i wód powierzchniowych. 4.8.3. Obszary i obiekty prawnie chronione Bogactwu fauny sprzyjaj ą równie Ŝ ustanowione obszary chronione. Na podstawie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. Nr Wyst ępuj ą w lasach nast ępuj ące gatunki zwierzyny 92 z 2004 r, poz. 880), za tereny chronione nale Ŝy uzna ć grubej: sarny, jelenie, daniele i dziki. Zwierzyna drobna parki narodowe, rezerwaty i parki krajobrazowe wraz z ich reprezentowana jest mi ędzy innymi przez: lisy, zaj ące, otulinami oraz obszary chronionego krajobrazu. Formę wydry, kuny, pi Ŝmaki, borsuki. Z gatunków chronionych przestrzenn ą mog ą mie ć równie Ŝ niektóre pomniki obecne s ą m.in. wilk, bóbr i wiewiórka. przyrody, u Ŝytki ekologiczne, a zwłaszcza zespoły Urozmaicon ą i licznie reprezentowan ą grup ę stanowi ą przyrodniczo-krajobrazowe. ptaki, Ŝeruj ące i gniazduj ące głównie w dolinach Na terenie gminy obszary wyró Ŝniaj ące si ę rzecznych, przede wszystkim rzeki Wel oraz w rejonie szczególnymi walorami przyrodniczymi obj ęto jezior. Na terenie gminy stwierdzono wyst ępowanie takich nast ępuj ącymi formami ochrony: gatunków jak: trzmielojad, bocian biały i bocian czarny, Ŝuraw, błotniak stawowy, kormoran, cietrzew, derkacz, Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich jastrz ąb, bekas, rybołów, kania ruda oraz przedstawiciele Stanowi cz ęść składow ą Zespołu Parków ptaków nocnych – sowa uszata, sowa puchacz, puszczyk. Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Z gatunków gadów wyst ępuj ących na omawianym Dylewskich. Ustanowiony Rozporz ądzeniem Wojewody obszarze wymienić nale Ŝy jaszczurk ę zwink ę i Ŝyworodn ą, Olszty ńskiego nr 4/94 z dnia 4 stycznia 1994 r. (Dz. Urz. padalce, zaskro ńce, Ŝmij ę zygzakowat ą. Rzadko mo Ŝna Woj. Olszt. Nr 3/94, poz. 34 i Nr 14/96, poz. 137). równie Ŝ spotka ć Ŝmij ę zygzakowat ą. Płazy Teren Parku i jego strefy ochronnej obejmuje reprezentowane s ą przede wszystkim przez Ŝaby, ropuchy północno-zachodni ą cz ęść gminy D ąbrówno. (szar ą, zielon ą i płaskówk ę), traszki grzebieniast ą i Osobliwo ści ą tego obszaru jest rze źba terenu z najwy Ŝsz ą zwyczajn ą, rzekotki drzewne i kumaki. w województwie warmi ńsko-mazurskim Gór ą Dylewsk ą Najliczniej na terenie gminy wyst ępuj ą jednak owady, (312,2 m n.p.m.). Zinwentaryzowano 24 gatunki ro ślin Ŝyj ące w ró Ŝnym środowisku. S ą to mi ędzy innymi pa ź obj ętych ochron ą ścisł ą oraz 169 gatunków zwierz ąt królowej, pa ź Ŝeglarz, biegacze skórzasty, le śny, chronionych. Wa Ŝnym elementem środowiska Dziennik Urz ędowy - 10653 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. przyrodniczego Parku s ą wody powierzchniowe i tereny lesie na szczycie wzgórza, około 150 m na południowy- podmokłe. zachód od le śniczówki. Na obszarze około 4 arów Park posiada sporz ądzony w 1997 roku „Plan wyst ępuje ponad 40 głazów, głównie o barwie szarej, ochrony”, w którym oprócz opisu formy ochrony zawiera ró Ŝowej i ciemnoczerwonej oraz granitognejsy szaro- cele prowadzenia działa ń ochronnych i sposoby ich ró Ŝowe. Dwa najwi ększe głazy (nr 67 i 68) uznane zostały wykonania, nakazy, zalecenia. za pomniki przyrody.

Obszary Chronionego Krajobrazu uŜytki ekologiczne Ochronie przyrody i krajobrazu słu Ŝą równie Ŝ W celu ochrony walorów przyrodniczych na terenie ograniczenia zwi ązane z ustanowionymi strefami obszaru gminy D ąbrówno ustanowiony został Rozporz ądzeniem Nr chronionego krajobrazu. Na terenie gminy D ąbrówno na 63 Wojewody Olszty ńskiego z dnia 17 marca 1997 r jeden mocy Rozporz ądzenia Nr 21 Wojewody Warmi ńsko- uŜytek ekologiczny o nazwie: Mazurskiego z dnia 14 kwietnia 2003 r. w sprawie - „Brze źno Mazurskie” - o powierzchni 19,12 ha, którego systemów obszarów chronionego krajobrazu oraz zasad przedmiotem ochrony s ą ł ąki i bagna wraz z jeziorem gospodarowania na tych terenach, zostały utworzone 3 Brze źno Małe. takie obszary. S ą to: Dąbrowie ński Obszar Chronionego Krajobrazu - o Inny rodzaj ochrony na terenie gminy, stanowi ą powierzchni całkowitej 5565,0 ha - wi ększo ść tego europejskie systemy obszarów chronionych. Nale Ŝą do obszaru znajduje si ę na terenie gminy D ąbrówno, tylko nich: niewielki fragment obszaru le Ŝy w granicach s ąsiedniej gminy Działdowo; ECONET Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich - o Inny rodzaj ochrony, stanowi Europejska Sieć powierzchni całkowitej 9892,4 ha, cz ęś ciowo poło Ŝony w Ekologiczna ECONET - spójny przestrzennie i północno-zachodniej cz ęś ci gminy D ąbrówno, obejmuje funkcjonalnie system reprezentowanych i najlepiej Uroczysko Klonowo; zachowanych pod wzgl ędem ró Ŝnorodno ści biologicznej Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Mielno - o obszarów Europy. powierzchni całkowitej 10498,0 ha - obejmuje południowo- Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET- zachodni fragment gminy wraz z jeziorem Gardejki. POLSKA została opracowana w 1995 i 1996 roku jako projekt badawczy National Nature Plan (NNP) w ramach Obszary chronionego krajobrazu na terenie gminy Programu Europejskiego Mi ędzynarodowej Unii Ochrony obejmuj ą du Ŝy obszar w rejonie rynien jezior D ąbrowskich Przyrody (IUCN). Równie Ŝ Czechy, Słowacja i W ęgry i doliny Welu, a tak Ŝe fragment pagórkowatej wysoczyzny uczestniczyły w tym projekcie i podobnie jak Polska morenowej w okolicach źródlisk Marózki w rejonie Gardyn. przyj ęły jednolite zało Ŝenia koncepcji sieci paneuropejskiej Niemal cały obszar gminy jest obj ęty umiarkowan ą EECONET (European ECOlogical NETwork) wraz z ochron ą krajobrazu. metodyk ą jej wyznaczania. W krajowej sieci ekologicznej środkowa i południowa Cho ć sie ć ECONET-POLSKA nie posiada cz ęść gminy nale Ŝy do Zachodniomazurskiego Obszaru umocowania prawnego, jest pewn ą wytyczn ą polityki Węzłowego obejmuj ącego obszar pojezierzy. przestrzennej. Zgodnie z definicj ą podan ą przez Autorów koncepcji „Krajowa sie ć ekologiczna ECONET-POLSKA Szczegółowy rejestr tzw. małych form ochrony jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów w ęzłowych przyrody obejmuj ących pomniki przyrody, u Ŝytki najlepiej zachowanych pod wzgl ędem przyrodniczym i ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne oraz zespoły reprezentatywnych dla ró Ŝnych regionów przyrodniczych przyrodniczo - krajobrazowe, prowadzony jest przez kraju, wzajemnie ze sob ą powi ązanych korytarzami Wojewod ę Warmi ńsko-Mazurskiego, zgodnie z przepisami ekologicznymi, które zapewniaj ą ci ągło ść wi ęzi ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 z 2004 r., poz. przyrodniczych w obr ębie tego systemu. 880). Sie ć ECONET-POLSKA pokrywa 46 % kraju. Składa si ę ona z obszarów w ęzłowych i ł ącz ących je korytarzy pomniki przyrody ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich Na terenie gminy D ąbrówno znajduje si ę 6 obiektów kryteriów, jak naturalno ść , ró Ŝnorodno ść , obj ętych ochron ą w formie pomników przyrody: reprezentatywno ść , rzadko ść i wielko ść . Wyznaczono - jesion (nr 400) o obwodzie 368 cm i wysoko ści 26 m, ogółem 78 obszarów w ęzłowych (46 mi ędzynarodowych i poło Ŝony w m. Tułodziad, północno-zachodni skraj 32 krajowe, które razem obejmuj ą 31 % powierzchni kraju) parku; oraz 110 korytarzy ekologicznych (38 mi ędzynarodowych i - buk (nr 495) obwodzie 350 cm i wysoko ści 24 m, 72 krajowe, które razem obejmuj ą 15 % powierzchni poło Ŝony w le śnictwie Napromek; kraju). Do koncepcji krajowej sieci ECONET - POLSKA - jesion (nr 496) o obwodzie 320 cm i wysoko ści 29 m, zostały wł ączony obszar gminy D ąbrówno. Teren ten poło Ŝony w le śnictwie Napromek; zaliczono do Zachodniomazurskiego Obszaru W ęzłowego - głaz pomnikowy (nr 309) - głaz granitowy o obwodzie o znaczeniu mi ędzynarodowym. Rang ę korytarza 6 m i wysoko ści 70 cm, poło Ŝony w le śnictwie ekologicznego o znaczeniu krajowym nadano Wzgórzom Napromek; Dylewskim, które obejmuj ą północno - zachodni ą cz ęść - głaz granitowy (nr 67) - o obwodzie 4,5 m i wysokości gminy. 0,7 m (wg rejestru wojew. 0,6 m), zlokalizowany w Sie ć ECONET-POLSKA zawiera w sobie równie Ŝ rejonie le śniczówki Napromek; obszary prawnie chronione (parki narodowe i - głaz granitowy (nr 68) - o obwodzie 6,6 m i wysokości krajobrazowe oraz rezerwaty), ostoje przyrody CORINE 0,9 m (wg rejestru wojew. 0,7 m), zlokalizowany w lub wa Ŝne ostoje ptaków, które najcz ęś ciej s ą rejonie le śniczówki Napromek. „wbudowane” w najcenniejsze fragmenty obszarów węzłowych jako tzw. biocentra (regionalne i lokalne). Na szczególne wyró Ŝnienie zasługuje głazowisko i głazy pomnikowe w rejonie le śniczówki Napromek na granicy z gmin ą Lubawa. Głazowisko poło Ŝone jest w Dziennik Urz ędowy - 10654 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

4.9. Walory krajobrazowe Transportem drogowym przewozi si ę głównie substancje ropopochodne i gaz płynny, amoniak, kwas siarkowy i Charakterystyczn ą cech ą dla terenów siedlisk ludzkich kwas fluorowodorowy, tlenek ołowiu. jest wyst ępowanie zmiany walorów estetyczno - Jednym z najwa Ŝniejszych zada ń w zakresie prewencji widokowych krajobrazu, zwi ązanych głównie z du Ŝymi awarii przemysłowych jest ewidencja źródeł, mog ących obiektami kubaturowymi np. zakładami przemysłowymi, spowodowa ć tego typu zagro Ŝenia, któr ą prowadzi Urz ąd silosami, kominami. Wojewódzki w Olsztynie. Odr ębne zagro Ŝenie dla W przypadku gminy D ąbrówno na jej terenie nie s ą środowiska oraz zdrowia i Ŝycia ludzi stanowi mo Ŝliwo ść zlokalizowane du Ŝe zakłady przemysłowe, natomiast wyst ąpienia kl ęsk Ŝywiołowych, które w gminie najcz ęś ciej istnieje wiele małych i średnich zakładów usługowo- mog ą by ć spowodowane po Ŝarami lasów b ądź powodzi ą. handlowych. S ą one zlokalizowana w wi ększo ści we wsi Na omawianym terenie zagro Ŝenia powodziowe mog ą Dąbrówno, a poprzez powi ązanie z siedliskowym wyst ąpi ć w przypadku niekorzystnych zjawisk charakterem zabudowy nie pogarszaj ą one, mimo nieco hydrologicznych. wi ększych rozmiarów, walorów estetyczno - Obecno ść na terenie gminy potencjalnych źródeł krajobrazowych. awarii przemysłowych zmusza j ą do prowadzenia polityki W sposób podobny na walory estetyczno - przestrzennej w kierunku zmniejszenia zagro Ŝenia dla krajobrazowe oddziaływaj ą maszty telefonii komórkowej, środowiska oraz zdrowia i Ŝycia ludzi. Musi to wynika ć z rozstawione na terenie gminy. zapisów w studium uwarunkowa ń oraz strategii Za naruszenie walorów estetyczno - widokowych zrównowa Ŝonego rozwoju. mo Ŝna uzna ć natomiast chaotyczn ą i nieujednolicon ą Zagro Ŝeniem dla środowiska gminy D ąbrówno jest stylowo zabudow ę mieszkaln ą na terenie gminy równie Ŝ zbyt du Ŝa koncentracja lub nat ęŜ enie Dąbrówno. Wielokrotnie w miejscach o du Ŝych walorach zanieczyszcze ń i innych uci ąŜ liwo ści w niektórych widokowych wyst ępuj ą obiekty wyra źnie si ę odznaczaj ące miejscach obszaru gminy. S ą to tzw. „gor ące punkty”. Na i „burz ące” pewnego rodzaju harmoni ę. omawianym terenie do takich punktów nale Ŝą : Za naruszenie naturalnego krajobrazu, nale Ŝy równie Ŝ - zrekultywowane składowisko odpadów w m. Okr ągłe; uzna ć wszelkie wyrobiska poeksploatacyjne głównie - ferma g ęsi w m Gardyny i Osiekowo. kruszywa naturalnego wyst ępuj ące na terenie gminy. 4.11. Analiza wska źnikowa stanu środowiska 4.10. Awarie przemysłowe Na podstawie sporz ądzonej analizy obecnego stanu Zdarzaj ące si ę losowo awarie techniczne i środowiska gminy wyznaczono lokalne wska źniki technologiczne w jednostkach stosuj ących, produkuj ących środowiskowe. Wska źniki te maj ą by ć podstaw ą oceny lub magazynuj ących materiały niebezpieczne oraz w poprawy środowiska i oceny jako ści Ŝycia mieszka ńców transporcie takich substancji, powodowa ć mog ą gminy, a tak Ŝe umo Ŝliwi ć okresow ą weryfikacj ę negatywne skutki w środowisku. Skutki te okre śla si ę jako podejmowanych działa ń. „awarie przemysłowe”. Obejmuj ą one nast ępuj ące rodzaje zdarze ń: Tabela 43 - zanieczyszczenie poszczególnych elementów Wska źniki środowiskowe i zrównowa Ŝonego rozwoju środowiska w wyniku awarii i katastrof w zakładach gminy przemysłowych, transporcie, rozładunku i przeładunku Oceniany Jednostka Stan materiałów niebezpiecznych i innych substancji; Wska źnik - po Ŝary na rozległych obszarach lub długo trwaj ące a element miary obecny 1 2 3 4 tak Ŝe towarzysz ące awariom z udziałem materiałów Infrastruktura niebezpiecznych, powoduj ące zniszczenie lub Liczba komunalnych uj ęć wody szt. 6 zanieczyszczenie środowiska; Uj ęcia wód Liczba SUW szt. 5 3 - zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne Wydajno ść uj ęć wody m /d 2 250,0 tys. m 3 (2004 Produkcja wody 114,7 środowiska w wyniku katastrof budowli r.) Zu Ŝycie wody hydrotechnicznych; Ilo ść zu Ŝytej wody/1 3 m /osoba/rok 20,5 - zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne mieszka ńca na rok środowiska w wyniku kl ęsk Ŝywiołowych: huraganów, Długo ść sieci wodoci ągowej km 75,7 Liczba przył ączy powodzi, suszy, trz ęsienia ziemi. szt. 787 wodoci ągowych Sie ć Długo ść kolektorów azbestowo- wodoci ągowa km 5,0 Na terenie gminy istniej ą pojedyncze jednostki, których cementowych Procent mieszka ńców obj ętych % ogółu funkcjonowanie mo Ŝe spowodowa ć awarie i 95,0 zanieczyszczenie środowiska gruntowo-wodnego. W sieci ą wodoci ągow ą ludno ści Udział ludno ści obsługiwanej % ogółu 48,0 szczególno ści dotyczy to stacji paliw płynnych, z których przez oczyszczalnie ścieków ludno ści cz ęść nie posiada pełnego zabezpieczania środowiska, Długo ść sieci kanalizacji km 31,1 wymaganego obowi ązuj ącego przepisami. Lista substancji sanitarnej niebezpiecznych znajduj ących si ę lub magazynowanych Wska źnik skanalizowania gminy (K); K = 1 000 x dł. sieci K 6,74 na terenie tych Ŝe jednostek zawiera kilka pozycji. kanalizacyjnej/liczba Zabezpieczeniem przed wyst ąpieniem zagro Ŝenia jest mieszka ńców gminy posiadanie przez zakłady opracowania pn. „Sposoby Sie ć kanalizacji Wska źnik proporcji dł. sieci sanitarnej kanalizacyjnej do dł. sieci - 0,41 post ępowania na wypadek zagro Ŝenia po Ŝarowego i wodoci ągowej innego miejscowego zagro Ŝenia” (wewn ętrzny plan Liczba przył ączy szt. 436 operacyjno - ratowniczy). kanalizacyjnych Długo ść sieci kanalizacji Na terenie gminy D ąbrówno nie wyst ępuj ą zakłady o km 1,0 du Ŝym ryzyku wyst ąpienia awarii przemysłowej. Jedynym deszczowej Liczba przyzagrodowych szt. 7 zagro Ŝeniem mog ącym wyst ąpi ć na terenie gminy jest oczyszczalni ścieków transport drogowy materiałów niebezpiecznych, Liczba szamb szt. 506 stwarzaj ąc potencjaln ą mo Ŝliwo ść wyst ąpienia awarii. Dziennik Urz ędowy - 10655 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Długo ść zmodernizowanych Drogi km b.d. V. POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ dróg gminnych HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA Ń Długo ść sieci gazowej na km 0 terenie gminy EKOLOGICZNYCH Gazyfikacja Liczba odbiorców szt. 0 zaopatrywanych z sieci gazowej 5.1. Zało Ŝenia rozwoju społeczno - gospodarczego gminy Stacje bazowe Dąbrówno w świetle ochrony środowiska telefonii Ilo ść stacji na terenie gminy szt. 4 komórkowej Zasoby środowiska przyrodniczego Zało Ŝenia rozwoju społeczno - gospodarczego gminy Zasoby geologiczne (kruszywo Dąbrówno w świetle ochrony środowiska zostały naturalne) wydobycie (w roku 943 Rze źba terenu i [tys. Mg] wyznaczone w oparciu o poni Ŝsze dokumenty: 2003); zasoby geologiczne 40 938 budowa bilansowe - Strategia Rozwoju Gminy D ąbrówno; geologiczna Powierzchnia terenów - Plan Rozwoju Lokalnego Gminy D ąbrówno; ha 1,3 zrekultywowanych - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania % udziału w przestrzennego gminy D ąbrówno; ogólnej ilo ści Jako ść wód podziemnych, Wody punktów - Program Ochrony Środowiska Powiatu Ostródzkiego. 1) udział wód o bardzo dobrej i 0 podziemne monitoringu dobrej jako ści (klasa Ia i Ib) (na terenie Są to opracowania programowo-planistyczne gminy) % udziału w wyznaczaj ące kierunki działa ń inwestycyjnych i ogólnej ilo ści społecznych w odniesieniu do regionu i gminy. Zapisy Jako ść cieków wodnych, udział punktów wód pozaklasowych (wg oceny 0 planistyczne wymienionych dokumentów pozwol ą w Wody kontrolnych 2) ogólnej) dalszym etapie pracy samorz ądu gminy dokonywa ć powierzchniowe (na terenie gminy) wła ściwych decyzji z mo Ŝliwo ści ą analizy Długo ść cieków wodnych i perspektywicznych skutków, a tak Ŝe zaplanowa ć km 90,7 rowów melioracyjnych otwartych ekonomiczne aspekty realizacji zada ń w perspektywie Udział gleb kwa śnych i bardzo % 71,0 kilku lat. Gleby kwa śnych Powierzchnia gleb ochronnych ha b.d. Ilo ść pozwole ń na emisj ę szt. 0 5.1.1. Cele i zadania wyznaczone w Planie Rozwoju Wielko ść dopuszczalnej rocznej Lokalnego Gminy D ąbrówno emisji (wg pozwole ń) dla Powietrze wska źników Głównym celem rozwoju gminy D ąbrówno jest: atmosferyczne SO 2 [Mg] 0,0 Mg NO 2 0,0 Mg „Poprawa warunków Ŝycia i zamo Ŝno ści społecze ństwa CO 0,0 Mg gminy D ąbrówno poprzez tworzenie wysokiej jako ści pył ogółem 0,0 Mg miejsc pracy w rolnictwie, turystyce, czystym przemy śle i Liczba instalacji działaj ących w szt. 1 Odnawialne oparciu o energi ę odnawialn ą usługach, małych i średnich przedsi ębiorstwach źródła energii Powierzchnia upraw ro ślin rozwijanych z uwzgl ędnieniem zasad ekorozwoju.” ha b.d. energetycznych W Planie Rozwoju Lokalnego Gminy D ąbrówno w Środowisko Ilo ść pozwole ń na emisj ę hałasu szt. 0 oparciu o cel główny zostały wyznaczone cztery cele akustyczne % powierzchni gminy obj ęty cz ąstkowe, a w ich ramach zadania i projekty. % b.d. prawn ą ochron ą przyrody Do najwa Ŝniejszych z nich nale Ŝą : Park Krajobrazowy szt. 1 - zapewnienie podstaw rozwoju gminy; Obszar Chronionego Krajobrazu szt. 3 - poprawa warunków Ŝycia na wsi; Liczba u Ŝytków ekologicznych szt. 1 Liczba pomników przyrody szt 6 - poprawa stanu środowiska naturalnego i kulturowego; symbol - poprawa dost ępno ści komunikacyjnej wi ększych wsi w ECONET-PL obszaru b.d. gminie. Przyroda węzłowego % UŜytki le śne oraz grunty powierzchni 15,5 Realizacja zada ń i projektów powinno doprowadzi ć do zadrzewione i zakrzewione gminy osi ągni ęcia w okresie najbli Ŝszych lat po Ŝą danego stanu Powierzchnia lasów ochronnych ha 293,7 rozwoju gminy D ąbrówno. Zestawienie najwa Ŝniejszych na terenie gminy dla zrównowa Ŝonego rozwoju gminy inwestycji zawiera Powierzchnia lasów niepa ństwowych na terenie ha 243,0 poni Ŝsza tabela 44. gminy Zagro Ŝenia środowiska Tabela 44 Chemikalia, Liczba stacji paliw płynnych szt. 1 Inwestycje wyznaczone do realizacji w Planie Rozwoju awarie Liczba zdarze ń o znamionach przemysłowe, powa Ŝnych awarii na terenie szt. 0 Lokalnego Gminy D ąbrówno na lata 2004 - 2013 kl ęski Ŝywiołowe gminy Czas Edukacja ekologiczna Zadania Nazwa inwestycji Ilo ść przeprowadzonych akcji realizacji zwi ązanych z ochron ą szt. 3 Cele społeczno - gospodarcze Edukacja środowiska (w roku) Modernizacja szkół - opracowanie dokumentacji ekologiczna 2004 Liczba szlaków turystycznych technicznej; szt. 2 (lokalne) - modernizacja Szkoły Podstawowej w 2004 Dąbrównie; 1) i 2) - klasyfikacja jako ści wód wg Rozporz ądzenia nr 503 z dnia 5 listopada - modernizacja świetlic w m. Wierzbica, 2005 1991 roku, w roku 2004 weszło w Ŝycie Rozporz ądzenie Ministra Leszcz, Ostrowite Środowiska z dnia 11 lutego 2004 w sprawie klasyfikacji dla prezentowania - modernizacja Szkoły Podstawowej w 2005 stanu wód powierzchniowych i podziemnych sposobu prowadzenia Elgnowie; monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych Rozbudowa bazy - opracowanie programu rozbudowy i wód i w latach kolejnych ocena jako ści wód podziemnych i sportowej modernizacji bazy sportowej oraz 2004 powierzchniowych powinna by ć prowadzona zgodnie z jego wykonanie odpowiedniej dokumentacji postanowieniami. technicznej; - budowa boiska w Saminie; 2005 - budowa Sali gimnastycznej w 2007-2008 Dąbrównie; Dziennik Urz ędowy - 10656 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Rozbudowa budynku - opracowanie programu rozbudowy i W Programie Ochrony Środowiska do 2012 roku Urz ędu Gminy modernizacji budynku oraz wykonanie 2004 okre ślono cele strategiczne, w ramach których odpowiedniej dokumentacji technicznej; wyznaczono cele główne (kierunki działa ń) i cele - rozbudowa budynku Urz ędu Gminy; 2005 szczegółowe (konkretne zadania w ramach okre ślonego Cele rozwoju infrastruktury technicznej i transportowej kierunku), których konsekwencj ą realizacji na szczeblu Polepszenie stanu - analiza stanu technicznego; 2004 powiatowym jest poprawa stanu środowiska na terenach dróg - opracowanie projektów modernizacji układu z podziałem na poszczególne 2004 gmin. zadania inwestycyjne; Do wyznaczonych celów strategicznych w programie - realizacja poszczególnych zada ń powiatowym nale Ŝą : inwestycyjnych: 1) Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów - modernizacja ulic i chodników w Dąbrównie; 2004-2007 przyrodniczych, w tym: - budowa drogi w Lewałdzie Wielkim; 2004 - Wysokie walory krajobrazowe. Skuteczna ochrona - przebudowa drogi w Gardynach; 2005-2007 przyrody. Bogactwo florystyczne i faunistyczne - przebudowa drogi szosa - Brze źno Mazurskie; 2005-2007 regionu. Równowaga gatunkowa. - budowa drogi Stare Miasto - Lewałd - Lasy dostosowane do potrzeb i mo Ŝliwo ści Wielki; 2007 środowiska. - przebudowa drogi w Saminie; 2007 - Jako ść gleb powy Ŝej lub co najmniej na poziomie - budowa drogi w Pl ąchawach; 2010 - budowa drogi Odmy - Elgnowo; 2010 wymaganych standardów. Modernizacja i - opracowanie dokumentacji - Eksploatacja kopalin. 2004 rozbudowa sieci technicznej; - Racjonalne zu Ŝycie wody, materiałów i energii. wodoci ągowych - rozbudowa i modernizacja SUW w 2004 - Udział energii z odnawialnych źródeł Tułodziadzie; - budowa sieci wodoci ągowej Samin – energetycznych. 2004 domki; 2) Poprawa jako ści środowiska: - budowa sieci wodoci ągowej Ostrowite- 2004 - Dobry stan wód. Osiekowo-Gardyny-Dąbrowa; - Czyste powietrze. - budowa sieci wodoci ągowej 2004-2005 Dabrówno-Jabłonowo - Dobry klimat akustyczny. - budowa sieci wodoci ągowej w 3) Edukacja ekologiczna: 2006-2007 Dąbrównie - Rozwój wysokiej świadomo ści ekologicznej - budowa sieci wodoci ągowej w 2006-2007 społeczno ści powiatu ostródzkiego. Kalbornie, Brze źnie Mazurskim - etap I - modernizacja sieci wodoci ągowej w 2008 Elgnowie; Tabela 45 - modernizacja sieci wodoci ągowej w 2009 Cele strategiczne, kierunki działa ń i zadania wg programu Lewałdzie Wielkim; powiatowego Projekt oraz budowa - opracowanie dokumentacji 2004 systemu kanalizacji technicznej; na terenie gminy - kanalizacja sanitarna w D ąbrównie Kierunki działa ń Konkretne zadania 2004 (dawny o środek zdrowia); 1 2 - kanalizacja sanitarna Gardyny- CEL I. OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW Osiekowo-Leszcz-Wzgórze 2005-2006 PRZYRODNICZYCH Letniskowe „D ąbrowa”; - Wysokie walory - Wdro Ŝenie na obszarze powiatu sieci - kanalizacja sanitarna Wierzbica - 2006-2007 krajobrazowe. NATURA 2000, udział w konsultacjach; Dąbrówno; - Skuteczna ochrona - Uwzgl ędnienie w zagospodarowaniu - kanalizacja sanitarna w D ąbrównie; 2006-2007 przyrody. przestrzennym zasad ochrony krajobrazu i - kanalizacja sanitarna Kalbornia - 2006-2007 - Bogactwo florystyczne i ró Ŝnorodno ści biologicznej, w tym szaty Brze źno Mazurskie; faunistyczne regionu. ro ślinnej i świata zwierz ąt; - kanalizacja sanitarna Saminek - Samin - Równowaga gatunkowa. - Wdro Ŝenie na obszarach cennych 2007-2008 – Fiugajki; przyrodniczo proekologicznych form - kanalizacja sanitarna Elgnowo - Stare gospodarowania i dostosowanie sposobu 2008-2009 Miasto; uŜytkowania do okre ślonych form, celów i - kanalizacja sanitarna Lewałd Wielki - przedmiotów ochrony; 2009-2010 Dąbrówno; - Renaturyzacja zniszczonych cennych - kanalizacja sanitarna Okr ągłe - ekosystemów i siedlisk przyrodniczych, 2009-2010 Dąbrówno; szczególnie wodno-błotnych i rzecznych; - kanalizacja sanitarna w D ąbrowie; 2009 - Wyznaczenie korytarzy ekologicznych i - kanalizacja sanitarna W ądzy ń - wła ściwe ich zagospodarowanie; 2010-2011 Dąbrówno; - Stosowanie czynnej ochrony rzadkich - kanalizacja sanitarna Pl ąchawy-Bartki- gatunków ro ślin; 2011-2012 Tułodziad; - Stosowanie czynnej ochrony rzadkich oraz - kanalizacja sanitarna Jagodziny - zagro Ŝonych gatunków zwierz ąt; 2012-2013 Elgnowo; - Uwzgl ędnienie ochrony jezior i rzek oraz ich obrze Ŝy w miejscowych planach - kanalizacja sanitarna Ostrowite - 2012-2013 zagospodarowania przestrzennego; Saminek; - Lasy dostosowane do - Zalecenie opracowania planów urz ądzania Modernizacja - rozbudowa i modernizacja 2004-2005 potrzeb i mo Ŝliwo ści lasów dla lasów nie stanowi ących własno ści oczyszczalni ścieków oczyszczalni ścieków w D ąbrównie. środowiska. Skarbu Pa ństwa; Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy D ąbrówno. - Przeprowadzenie działa ń formalno-prawnych pod potrzeby zalesie ń; 5.1.2. Cele, kierunki działa ń i zadania w zakresie ochrony - Zalesienie gruntów rolnych wył ączonych z środowiska okre ślone w powiatowym programie uŜytkowania rolniczego; - Rozbudowa bazy szkółkarskiej oraz ochrony środowiska infrastruktury le śnej; - Przebudowa drzewostanów tam gdzie Realizacja postanowie ń Powiatowego Programu zało Ŝono je niezgodnie z wymogami; Ochrony rodowiska przebiega równolegle na poziomie - Promowanie odnowie ń naturalnych; Ś - Wyznaczenie obszarów o wysokich walorach samorz ądu powiatowego i gminnych. Z tego wzgl ędu cele poznawczych oraz budowa i utrzymanie i zadania zaproponowane dla gminy D ąbrówno musz ą by ć infrastruktury słu Ŝą cej celom poznawczo - spójne z celami i zadaniami wyznaczonymi w Programie dydaktycznym i turystycznym; Ochrony Środowiska dla Powiatu Ostródzkiego. - Jako ść gleb powy Ŝej lub co - Upowszechnienie zasad dobrej praktyki najmniej na poziomie rolniczej zgodnie z Kodeksem Dobrej Dziennik Urz ędowy - 10657 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

wymaganych standardów. Praktyki Rolniczej; gospodarczych na terenie gminy D ąbrówno. Szczegółowo - Zmniejszenie poziomu zakwaszenia gleb; omówiono poszczególne elementy środowiska, - Wykonywanie i utrzymanie urz ądzeń melioracyjnych; towarzysz ące im zagro Ŝenia. Konsekwencj ą dokonanej - Prowadzenie monitoringu jako ści gleb; analizy i zidentyfikowanych zagro Ŝeń jest podj ęcie działa ń - Eksploatacja kopalin. - Dokładne rozpoznanie zasobów kopalin i zmierzaj ących do poprawy niekorzystnego stanu energii geotermalnej; środowiska. - Ochrona terenów szczególnie cennych przyrodniczo; Dla realizacji przyj ętego zało Ŝenia konieczne jest - Stosowanie technologii nieingeruj ącej w zastosowanie głównych zasad polityki ekologicznej w stosunki wodne; odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. - Sukcesywna rekultywacja wyeksploatowanych terenów; Polityka ochrony środowiska gminy D ąbrówno b ędzie - Racjonalne zu Ŝycie wody, - Ograniczenie zu Ŝycia wody z uj ęć realizowana za po średnictwem celów strategicznych materiałów i energii. podziemnych do celów przemysłowych; (ekologicznych), kierunków działa ń i zada ń, które s ą - Intensyfikacja stosowania zamkni ętych zgodne z polityk ą ekologiczn ą kraju i województwa, a obiegów wody oraz wtórnego wykorzystania ścieków; wynikaj ą bezpo średnio tak Ŝe z ustale ń Programu Ochrony - Zmniejszenie materiałochłonno ści Środowiska Powiatu Ostródzkiego (b ędącego dla gospodarki poprzez wprowadzenie niniejszego opracowania dokumentem nadrz ędnym). energooszcz ędnych technologii; - cele strategiczne - cel po osi ągni ęciu którego, ma - Zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych; nast ąpi ć poprawa danego elementu środowiska, - Udział energii z - Podjecie działa ń na rzecz rozwoju energetyki stanowi ący ostateczny efekt realizowanych zada ń odnawialnych źródeł odnawialnej; ekologicznych; energetycznych. - Działania na rzecz energetyki odnawialnej; - kierunki działa ń - kierunki słu Ŝą ce do osi ągni ęcia - Budowa instalacji umo Ŝliwiaj ącej wykorzystywanie odnawialnej energii; wyznaczonych celów ekologicznych; CEL II. POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA - zadania - konkretne przedsi ęwzi ęcia prowadz ące do - Dobry stan wód. - Ustanowienie obszarów ochronnych realizacji wyznaczonych celów ekologicznych. Zadania zbiorników wód podziemnych i stref te maj ą charakter inwestycyjny lub pozainwestycyjny i ochronnych uj ęć ; winny by ć realizowane w przewidzianym okresie - Zało Ŝenie monitoringu wpływu istniej ących mogielników na jako ść wód podziemnych; realizacyjnym (krótkoterminowym lub - Likwidacja mogielników w Warlitach i długoterminowym), a Ŝ do osi ągni ęcia zało Ŝonego celu. Kotkowie; Realizacja zada ń krótkoterminowych przewidziana jest - Likwidacja nieczynnych uj ęć wody; - Wzmocnienie monitoringu wód w przeci ągu czteroletniego okresu obowi ązywania powierzchniowych (zwi ększenie Programu. Zadania z długoterminowym okresem cz ęstotliwo ści bada ń); realizacyjnym nale Ŝą do zada ń perspektywicznych - Budowa i modernizacja oczyszczalni (okres realizacji w latach 2009 - 2012). Odr ębnej ścieków oraz systemów kanalizacji; - Zwi ększenie lesisto ści oraz rozbudowa specyfiki realizacji wymagaj ą zadania o charakterze systemu małej retencji; ci ągłym, których realizacja powinna by ć prowadzona - Ochrona zlewni rzeki Drw ęca i Drela przed przez cały czas obowi ązywania Programu. zanieczyszczeniami punktowymi; - Czyste powietrze. - Opracowanie gminnych planów zaopatrzenia Poni Ŝej przedstawiono priorytety, cele i zadania dla w ciepło z uwzgl ędnieniem OZE; gminy D ąbrówno w odniesieniu do konkretnych - Likwidacja lub modernizacja lokalnych elementów środowiska. Ich realizacja zło Ŝy si ę na kotłowni o du Ŝej emisji; wypełnianie zada ń okre ślonych w Polityce Ekologicznej - Zmiana no śników energii z w ęgla na bardziej przyjazne środowisku (gaz, olej opałowy); Pa ństwa, Programie Ochrony Środowiska Województwa - Instalowanie wysokosprawnych urz ądze ń Warmi ńsko-Mazurskiego oraz Programie Ochrony ciepłowniczych, budowa nowych ciepłowni; Środowiska Powiatu Ostródzkiego. - Termomodernizacja budynków; - Technologie energooszcz ędne; Przeniesiony z Powiatowego Programu Ochrony - Dobry klimat akustyczny. - Wprowadzenie ogranicze ń u Ŝywania Środowiska układ celów, kierunków działa ń i wybranych motorowych jednostek pływaj ących na zada ń został poszerzony o zadania zapisane w Planie jeziorach; Rozwoju Lokalnego Gminy D ąbrówno, a tak Ŝe zadania - Budowa tras rowerowych na terenach zurbanizowanych; przekazane przez Urz ąd Gminy w D ąbrównie. CEL III. EDUKACJA EKOLOGICZNA - Rozwój wysokiej - Opracowanie powiatowego i gminnych CEL I: OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE świadomo ści ekologicznej programów edukacji ekologicznej; ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH społeczno ści powiatu - Prowadzenie szkole ń w zakresie edukacji ostródzkiego. ekologicznej; - Realizacja programów edukacji ekologicznej W celu osi ągni ęcia w/w celu strategicznego okre ślono od przedszkola poprzez wszystkie poziomy kierunki działa ń: edukacji; 1) wysokie walory krajobrazowe; - organizacja imprez i festynów ekologicznych; 2) skuteczna ochrona przyrody; - Działania wydawniczo - popularyzatorskie. 3) bogactwo florystyczne i faunistyczne regionu; Źródło: Program Ochrony Środowiska Powiatu Ostródzkiego. 4) równowaga gatunkowa; 5) lasy dostosowane do potrzeb i mo Ŝliwo ści środowiska; Na podstawie Programu Ochrony Środowiska Powiatu 6) jako ść gleb powy Ŝej lub co najmniej na poziomie Ostródzkiego do sporz ądzenia Programu Ochrony wymaganych standardów; Środowiska dla Gminy D ąbrówno (jako wytyczne) przyj ęto 7) eksploatacja kopalin; cele ekologiczne oraz kierunki działa ń, które b ędą 8) racjonalne zu Ŝycie wody, materiałów i energii; realizowane przez gmin ę. 9) udział energii z odnawialnych źródeł energetycznych.

5.2. Cele i zadania do realizacji w ramach Programu Osi ągni ęcie okre ślonego celu strategicznego za Ochrony Środowiska dla Gminy D ąbrówno pomoc ą wyznaczonych kierunków działa ń powinno by ć realizowane przez nast ępuj ące zadania (przedsi ęwzi ęcia): We wcze śniejszych rozdziałach przeprowadzono analiz ę stanu środowiska oraz uwarunkowa ń społeczno- Dziennik Urz ędowy - 10658 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

ZADANIA: - stosowanie fitomelioracji, zalesie ń i zadrzewie ń - lokalizacja obiektów rekreacyjnych i turystycznych gruntów nieprzydatnych rolniczo; podporz ądkowana wymogom ochrony środowiska - zapobieganie niekoncesjonowanej eksploatacji przyrodniczego; surowców naturalnych; - przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa - ochrona terenów szczególnie cennych przyrodniczo mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach przed eksploatacj ą kopalin; chronionych; - ochrona złó Ŝ perspektywicznych poprzez - uregulowanie statusu prawnego zabudowy uwzgl ędnianie obszarów ich wyst ępowania w studiach letniskowej; uwarunkowa ń oraz planach zagospodarowania - bie Ŝą ca ochrona obszarów i obiektów prawnie przestrzennego; chronionych; - stosowanie technologii nie powoduj ących istotnych - tworzenie nowych obszarów chronionych zgodnie z zmian poziomu wód; koncepcj ą sieci ekologicznej ECONET; - preferowanie eksploatacji złó Ŝ zlokalizowanych w - uwzgl ędnienie ochrony jezior i rzek oraz ich obrze Ŝy w miejscach, gdzie eksploatacja ich mo Ŝe nie miejscowych planach zagospodarowania oddziaływa ć negatywnie na środowisko (tworzenie przestrzennego; zbiorników retencyjnych na dopływach do zbiorników - uwzgl ędnienie w zagospodarowaniu przestrzennym naturalnych); zasad ochrony krajobrazu i ró Ŝnorodno ści biologicznej, - bie Ŝą ca rekultywacja terenów poeksploatacyjnych; w tym szaty ro ślinnej i świata zwierz ąt; - minimalizacja strat wody na przesyle wody - renaturyzacja zniszczonych cennych ekosystemów i wodoci ągowej (przewody magistralne i lokalne); siedlisk przyrodniczych, szczególnie wodno-błotnych i - intensyfikacja stosowania zamkni ętych obiegów wody rzecznych; oraz wtórnego wykorzystania ścieków; - przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej, celem - wprowadzenie systemu kontroli wodochłonno ści wskazania cennych przyrodniczo siedlisk, które naleŜy produkcji w formie obowi ązku rejestracji zu Ŝycia wody wył ączy ć np. z zalesiania; na cele przemysłowe i rolnicze w przeliczeniu na - przeciwdziałanie wypalaniu traw; jednostk ę produkcji; - prowadzenie stałego monitoringu środowiska le śnego - zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w w celu przeciwdziałania stanom niepo Ŝą danym systemach przesyłowych, przede wszystkim poprzez (choroby, szkodniki); uszczelnienie ruroci ągów oraz ich wła ściw ą - wdra Ŝanie na obszarach cennych przyrodniczo eksploatacj ę; proekologicznych form gospodarowania (rolnictwo - poprawa parametrów energetycznych budynków - ekologiczne, agroturystyka); termomodernizacja (dobór drzwi i okien o niskim - stosowanie czynnych metod ochrony rzadkich współczynniku przenikalno ści cieplnej, wła ściwa gatunków ro ślin i zwierz ąt - np. koszenie ł ąk, stała izolacja termiczna ścian - ocieplenie budynków, redukcja nadmiaru drapie Ŝników (lis) w szczególnie lokalizacja nowych obiektów zgodnie z naturaln ą cennych ostojach, budowa miejsc l ęgowych (orła, (cieplejsz ą) kierunkow ą orientacj ą stron świata); bociana białego); - modernizacja świetlic w m. Wierzbica, Leszcz, - powołanie w gminie słu Ŝb odpowiedzialnych za Ostrowite; ochron ę przyrody, w tym za ochron ę ró Ŝnorodno ści - modernizacja Szkoły Podstawowej w Elgnowie; biologicznej; - stopniowe zwi ększanie udziału energii otrzymanej z - prowadzenie działa ń formalno-prawnych na potrzeby surowców odnawialnych w całkowitym zu Ŝyciu energii; zalesie ń (weryfikacja klasyfikacji gruntów), - zintegrowanie problematyki energii odnawialnej z wyznaczanie granic rolno-le śnych w planach planami zagospodarowania przestrzennego; zagospodarowania przestrzennego gminy i zalesianie - wyznaczenie, w oparciu o studia uwarunkowa ń i le Ŝą cych odłogiem oraz słabych bonitacyjnie u Ŝytków kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, rolnych; obszarów rozwoju energetyki odnawialnej - zgodnie z - zalecenie opracowania planów urz ądzeniowo-le śnych Gminnym Planem Energetycznym; dla lasów prywatnych i innych nie b ędących w - prowadzenie działa ń promocyjnych i doradztwa na Zarz ądzie Lasów Pa ństwowych; rzecz wdra Ŝania technologii opartej na odnawialnych - szkolenie prywatnych wła ścicieli lasów na temat źródłach energii (OZE); prawidłowych zasad gospodarki le śnej; - uruchomienie mechanizmu ulg podatkowych (w - intensyfikacja działa ń na rzecz wykorzystania lasów do postaci podatku od gruntów) dla inwestorów rozwoju edukacji ekologicznej - rozwój i utrzymanie zainteresowanych wykorzystaniem odnawialnych istniej ących ście Ŝek dydaktycznych wraz z opisem źródeł energii; przyrody - utrzymanie infrastruktury słu Ŝą cej celom - wsparcie projektów w zakresie budowy urz ądze ń i poznawczo - dydaktycznym i turystycznym. instalacji do produkcji i transportu energii wytwarzanej - prowadzenie wła ściwej struktury zagospodarowania w oparciu o źródła odnawialnej. przestrzennego (nie wył ączanie gruntów rolnych o wy Ŝszych klasach bonitacyjnych z produkcji rolnej i nie CEL II: POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA przeznaczanie ich na inne cele: nierolnicze, niele śne); - kształtowanie struktury upraw zapobiegaj ącej erozji i W celu osi ągni ęcia w/w celu strategicznego okre ślono pogarszaniu si ę jako ści gleb oraz przeciwdziałanie poni Ŝsze kierunki działa ń: zakwaszeniu gleb; - systematyczny monitoring w zakresie jako ści gleb i 1) dobry stan wód; ziemi; 2) czyste powietrze; - podnoszenie jako ści i struktury gleb poprzez 3) dobry klimat akustyczny. wykorzystanie kompostu; - upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej Osi ągni ęcie okre ślonego celu strategicznego za (Kodeks Dobrych Praktyk Rolniczych); pomoc ą wyznaczonych kierunków działa ń powinno by ć - rekultywacja terenów zdegradowanych; realizowane przez nast ępuj ące zadania (przedsi ęwzi ęcia): Dziennik Urz ędowy - 10659 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

ZADANIA: - nawi ązanie współpracy z Zakładem Gazownictwa w - uwzgl ędnienie w MPZP zwi ększenia koncentracji celu budowy sieci gazowej na terenie gminy; zabudowy na terenach wiejskich w celu obni Ŝenia - zało Ŝenia, a nast ępnie opracowanie Gminnego Planu kosztów infrastruktury komunalnej; Zaopatrzenia w Energi ę (bilanse energetyczne); - sukcesywna realizacja nowych oraz wymiana i - bie Ŝą ca naprawa dróg i ci ągów komunikacyjnych renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci zgodnie z PRL-em na lata 2004 - 2006 do 2013; wodoci ągowej i kanalizacyjnej według inwestycji - usprawnienie systemu komunikacyjnego (poprawa przewidzianych do realizacji w Planie Rozwoju nawierzchni i warunków bezpiecze ństwa ruchu, Lokalnego Gminy D ąbrówno w latach 2004 - 2013; modernizacja i rozbudowa dróg); - modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w - przebudowa drogi powiatowej1259 N na odc. dr. Dąbrównie; Nr 1257 N - Samin - Leszcz - dr. woj. Nr 542 - likwidacja nieczynnych uj ęć wody na terenie gminy; zgodnie z Programem Rozwoju Lokalnego Powiatu - opracowanie koncepcji gospodarki wodno-ściekowej Ostródzkiego w latach 2007-2013; na terenie gminy; - odnowa nawierzchni drogi nr 542 (w okresie 2006 - - wzmocnienie monitoringu wód powierzchniowych 2015) zgodnie z „Wieloletnim planem modernizacji (zwi ększenie cz ęstotliwo ści bada ń); sieci dróg”; - wdro Ŝenie systemu zarz ądzania zasobami wodnymi; - zaostrzenie kontroli prawidłowo ści eksploatacji - budowa kanalizacji deszczowej oraz doposa Ŝenie urz ądze ń energetycznych; istniej ących sieci kanalizacji deszczowej w urz ądzenia - wspieranie rozwoju ruchu rowerowego poprzez podczyszczaj ące (tereny zurbanizowane); likwidacj ę barier technicznych oraz tworzenie ście Ŝek - uporz ądkowanie linii brzegowej jezior i rygorystyczne rowerowych; egzekwowanie ochrony brzegów zbiorników wodnych - wsparcie finansowe dla mieszka ńców zmieniaj ących (uporz ądkowanie zabudowy letniskowej wokół jezior); ogrzewanie w ęglowe na bardziej ekologiczne; - propagowanie oczyszczalni przyzagrodowych na - prowadzenie systematycznych akcji edukacji terenach, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest ekologicznej na temat oszcz ędno ści energii cieplnej i nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych, b ądź bardzo elektrycznej oraz stosowania proekologicznych trudna do realizacji ze wzgl ędów technicznych no śników energii, szkodliwo ści spalania materiałów (ukształtowanie terenu), poprzez stworzenie katalogu odpadowych w kotłowniach domowych; ofert dost ępnych technologii i udost ępnienie go - wspieranie inwestycji ograniczaj ących ujemny wpływ zainteresowanym; hałasu, mianowicie: budowy ekranów akustycznych i - prowadzenie ewidencji oczyszczalni przydomowych tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej, a tak Ŝe oraz zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie izolacji budynków (np. wymiana okien); ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści - integrowanie opracowa ń planistycznych z problemami opró Ŝniania; zagro Ŝenia hałasem; - stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na - zachowanie wymaga ń stref ciszy, szczególnie na środowisko zanieczyszcze ń obszarowych terenach o środków wypoczynkowych w okresie (pozostało ści chemicznych środków ochrony ro ślin wakacyjnym; oraz nawozów) i punktowych (składowiska obornika) - wzmocnienie działalno ści kontrolnej organów pochodz ących z działalno ści rolniczej - budowa samorz ądowych w porozumieniu z WIO Ś w zakresie stanowisk składowania obornika i zbiorników na emisji hałasu przez podmioty korzystaj ące ze gnojówk ę do roku 2010; środowiska; - tworzenie wokół jezior i wzdłu Ŝ rzek stref ochronnych - egzekwowanie przez organy administracji pomiarów zagospodarowanych trwał ą zieleni ą i pól elektromagnetycznych po uruchomieniu urz ądze ń, niezabudowanych; do których inwestorzy zobowi ązani s ą na mocy - inwentaryzacja, odbudowa oraz prawidłowa przepisów Prawa Ochrony Środowiska; eksploatacja systemów melioracji; - przestrzeganie granic stref ochronnych zgodnie z - zakaz lokalizacji nowych ferm zaliczanych do ocenami oddziaływania na środowisko dla urz ądze ń przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na nadawczych; środowisko, na obszarach cennych przyrodniczo - współpraca z zakładami energetycznymi w dziedzinie takich jak parki krajobrazowe wraz z otulinami, ochrony mieszka ńców przed oddziaływaniem rezerwaty, u Ŝytki ekologiczne oraz tereny promieniowania elektromagnetycznego; podziemnych zbiorników wody bez izolacji. Na - uwzgl ędnienie w studiach uwarunkowa ń i planach pozostałych obszarach wprowadza si ę zakaz zagospodarowania przestrzennego zagadnie ń pola lokalizacji nowych ferm bez ściołowych oraz elektromagnetycznego (pozostawienie w s ąsiedztwie modernizacji istniej ących ferm w kierunku linii wysokich napi ęć wolnych przestrzeni). bez ściołowym. Koncentracja stad zwierz ąt w pozostałych hodowlach musi by ć dostosowana do - Zagadnienia zwi ązane z gospodark ą odpadami zostały posiadanej powierzchni ziemi, pozwalaj ącej na pełne szczegółowo omówione w Planie Gospodarki zagospodarowanie odchodów zwierz ęcych zgodnie z Odpadami dla Gminy D ąbrówno na lata 2004 - 2007, z Dyrektyw ą azotanow ą i ustaw ą o nawo Ŝeniu oraz uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2008 - 2011, gwarantowa ć dobrostan zwierz ąt. Fermy te powinny który stanowi integraln ą cz ęść Gminnego Programu spełnia ć jednocze śnie normatywne wymogi ochrony Ochrony Środowiska. środowiska naturalnego w zakresie oddziaływania na wody powierzchniowe, gruntowe, podziemne, gleby i CEL III: EDUKACJA EKOLOGICZNA powietrze; - eliminowanie w ęgla jako paliwa w kotłowniach W celu osi ągni ęcia w/w celu strategicznego okre ślono lokalnych i gospodarstwach domowych, na rzecz paliw poni Ŝsze kierunki działa ń: niskoemisyjnych (gaz, olej opałowy, drewno, zr ębki drzewne); 1) rozwój wysokiej świadomo ści ekologicznej społeczno ści powiatu ostródzkiego. Dziennik Urz ędowy - 10660 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

5.3.1. Przyj ęte kryteria wyboru zada ń priorytetowych Osi ągni ęcie okre ślonego celu strategicznego za pomoc ą wyznaczonych kierunków działa ń powinno by ć W celu realizacji Polityki ekologicznej na terenie gminy realizowane przez nast ępuj ące zadania (przedsi ęwzi ęcia): Dąbrówno konieczne było ustalenie harmonogramu prowadzenia zada ń ekologicznych z rozbiciem na zadania ZADANIA: krótko i długookresowe oraz mechanizmy finansowo - - regularne aktualizowanie strony www.dabrowno.pl; ekonomiczne. Do najwa Ŝniejszych kryteriów w skali gminy - organizacja imprez i festynów ekologicznych oraz branych pod uwag ę podczas sporz ądzania planu udział Urz ędu Gminy w akcji „Sprz ątanie świata”, operacyjnego na lata 2005 - 2008 z perspektyw ą do roku „Dzie ń ziemi”, „Sprz ątanie Warmii i Mazur”; 2012 nale Ŝy wymieni ć: - współpraca z Centrum Edukacji Ekologicznej (CEE) w - cele i kierunki wynikaj ące z Polityki Ekologicznej Faltyjankach; Pa ństwa; - podnoszenie świadomo ści ekologicznej pracowników - zadania i kierunki zawarte w Programie Ochrony Urz ędu Gminy poprzez udział w szkoleniach i Środowiska dla Województwa Warmi ńsko- konferencjach tematycznych; Mazurskiego na lata 2003 - 2006, z perspektyw ą na - opracowanie gminnego programu edukacji lata 2007 - 2010; ekologicznej; - kryteria przyj ęte w Strategii rozwoju Województwa - realizacja programów edukacji ekologicznej od Warmi ńsko-Mazurskiego; przedszkola poprzez wszystkie poziomy edukacji; - cele i zadania wynikaj ące z Programu Ochrony - przeprowadzanie raz do roku konkursu na najbardziej Środowiska Powiatu Ostródzkiego; zadban ą zagrod ę wiejsk ą; - cele i zadania przyj ęte w Planie Rozwoju Lokalnego - organizacja z inicjatywy Urz ędu Gminy i/lub CEE cyklu Gminy D ąbrówno; spotka ń z mieszka ńcami gminy na temat: - dysproporcje pomi ędzy stanem wymaganym, a - oszcz ędności energii cieplnej i elektrycznej oraz aktualnym; korzy ści wynikaj ących z termomodernizacji - wymogi wynikaj ące z obowi ązuj ących ustaw; budynków; - okresy przej ściowe wynegocjowane przez Polsk ę dot. - racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi ustawodawstwa Unii Europejskiej; na poziomie gospodarstwa domowego; - mo Ŝliwo ść uzyskania wsparcia finansowego z ró Ŝnych - nowoczesnych systemów składowania obornika, źródeł; zbiorników na gnojówk ę i gnojowic ę; - ponadlokalny wymiar przedsi ęwzi ęcia; - wykorzystanie elementów przyrodniczych i - obecne zaawansowanie inwestycji; kulturowych do kreowania wizerunku gminy (poprzez - potrzeby gminy wa Ŝne przy osi ągni ęciu ujednolicony wzór wizytówek, papieru listowego z zrównowa Ŝonego rozwoju; herbem gminy oraz inne materiały reklamowe np. - wielokrotna korzy ść z tytułu realizacji przedsi ęwzi ęcia. długopisy); - współpraca z o środkami naukowymi (UWM, UMK) - 5.3.2. Harmonogram realizacji zada ń ekologicznych obozy naukowe, administracj ą Lasów Pa ństwowych i organizacjami pozarz ądowymi (zielone szkoły, obozy W harmonogramie realizacyjnym (tabela 46 i 47) edukacyjne); przygotowanym dla gminy D ąbrówno zestawiono cele i - promocja i tworzenie nowych obszarów słu Ŝą cych zadania w odniesieniu do poszczególnych elementów rozwojowi ekoturystyki - aktywna edukacja środowiska. Wyznaczonym celom, przyporz ądkowano ekologiczna ( ście Ŝki rowerowe, dydaktyczne, piesze konkretne zadania z okre śleniem czasu ich realizacji i wraz z opisem przyrody, ogrody dzikich zwierz ąt). instytucji, które powinny je realizowa ć lub współrealizowa ć. Z uwagi na specyfik ę niektórych zada ń 5.3. Strategia realizacji przyj ętych celów np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne b ędą one realizowane zarówno w uj ęciu krótko jak i Cele, kierunki działa ń, a w ich ramach zadania, zostały długoterminowym. wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska W ramach wyznaczonego harmonogramu przyrodniczego na terenie gminy, przewidywanych realizacyjnego, zadania podzielono na zadania własne kierunków rozwoju oraz informacji w zakresie gminy D ąbrówno i zadania koordynowane. planowanych inwestycji (dziedzina ochrony środowiska), Opracowanie pn. „Wytyczne sporz ądzania programów które przekazane zostały przez Urz ąd Gminy D ąbrówno ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” oraz instytucje obligatoryjnie zajmuj ące si ę ochron ą wydane przez Ministerstwo Środowiska w 2002 roku, środowiska na obszarze gminy. definiuje wy Ŝej wymienione zadania nast ępuj ąco: Zestawienie zada ń ekologicznych przewidzianych dla - zadania własne gminy - przedsi ęwzi ęcia, które b ędą gminy D ąbrówno, z uwzgl ędnieniem aspektów finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków ekonomicznych, zawarto w harmonogramach będących w dyspozycji gminy; realizacyjnych (tabela 46 i 47). - zadania koordynowane - pozostałe zadania zwi ązane Z uwagi na szeroki zakres przedsi ęwzi ęć koniecznych z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem do osi ągni ęcia wyznaczonych celów, spo śród wszystkich zasobów naturalnych, które s ą finansowane ze zada ń ekologicznych wybrano pewn ą grup ę zada ń, któr ą środków przedsi ębiorstw oraz ze środków nale Ŝy realizowa ć w pierwszej kolejno ści. S ą to zadana zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i przewidziane do realizacji w latach 2005 - 2008 jako tzw. instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b ądź zadania priorytetowe - krótkoterminowe (tabela 46). instytucji działaj ących na terenie gminy, ale podległych W harmonogramie uj ęto równie Ŝ zadania przewidziane bezpo średnio organom wojewódzkim, b ądź do realizacji w latach 2009 - 2012, s ą to zadania centralnym. długoterminowe (tabela 47). Proces zarz ądzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Maj ąc na uwadze spójność koordynacji działa ń pomi ędzy poszczególnymi szczeblami władz samorz ądowych i rz ądowych a tak Ŝe współprac ę z Dziennik Urz ędowy - 10661 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

pozostałymi partnerami, zarz ądzanie środowiskiem gminy nale Ŝą : standardy i normy środowiskowe, pozwolenia i Dąbrówno przy pomocy Programu Ochrony Środowiska odpowiedzialno ść administracyjna, karna i cywilna. wymaga ć b ędzie ustalenia roli i zakresu działania Głównymi instrumentami finansowymi s ą opłaty poszczególnych podmiotów zaanga Ŝowanych w jego ekologiczne, kary, fundusze celowe, ulgi podatkowe. realizacj ę, struktury organizacji Programu oraz systemu Wśród instrumentów o charakterze społecznym monitoringu. wyró Ŝniamy dost ęp do informacji, komunikacj ę społeczn ą, Władze gminy pełni ą w odniesieniu do Programu kilka edukacj ę i promocj ę ekologiczn ą. funkcji. Jedn ą z wa Ŝniejszych jest funkcja regulacyjna, na Zadania ekologiczne uj ęte w harmonogramie któr ą składaj ą si ę akty prawa lokalnego - uchwały oraz realizacyjny w przypadku braku mo Ŝliwo ści ich wykonania decyzje administracyjne zwi ązane odpowiednio z mog ą zosta ć zmienione na etapie co czteroletniej okre ślonymi obszarami zagadnie ń środowiskowych. weryfikacji Programu Ochrony Środowiska przewidzianej Władze pełni ą równie Ŝ funkcje wykonawcze (zadania Prawem Ochrony Środowiska (art. 14 ust. 2). W takim wynikaj ące z ustaw) i kontrolne. Po Ŝą dane jest, aby bowiem cyklu zało Ŝono przyjmowanie kolejnych etapów władze gminy pełniły równie Ŝ funkcje kreuj ące działania realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy ukierunkowane na popraw ę środowiska. Dąbrówno. Do podstawowych instrumentów prawnych odnosz ących si ę do zagadnie ń ochrony środowiska

Tabela 46 Harmonogram zada ń krótkookresowych dla gminy D ąbrówno na lata 2005 - 2008

Cel Jednostka Szacunkowe Źródła Kierunki działa ń Zadania Realizacja ekologiczny realizuj ąca koszty [PL] finansowania 1) 1 2 3 4 5 6 7 CEL STRATEGICZNY I: OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Ochrona - Wysokie walory ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne ró Ŝnorodno ści krajobrazowe; 1. Przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i ci ągłe koszty jednostek biologicznej i - Skuteczna ochrona rekreacyjnego na terenach chronionych i cennych administracyjne realizuj ących, krajobrazowej przyrody; przyrodniczo; regionu - Bogactwo florystyczne i 2. Uwzgl ędnienie ochrony jezior i rzek oraz ich obrze Ŝy w zadanie Gmina Środki własne koszty faunistyczne regionu; miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; ci ągłe jednostek administracyjne - Równowaga gatunkowa realizuj ących, 3. Przeciwdziałanie wypalaniu traw - edukacja i nakładanie kar, zadanie Gmina, Środki własne koszty ci ągłe Policja jednostek administracyjne realizuj ących, 4. Powołanie w gminie słu Ŝb odpowiedzialnych za ochron ę zadanie Gmina Środki własne koszty przyrody, w tym za ochron ę ró Ŝnorodno ści biologicznej; ci ągłe jednostek administracyjne realizuj ących, 5. Przeprowadzenie inwentaryzacji (waloryzacji) przyrodniczej 2006-2008 Gmina Środki własne celem wskazania cennych przyrodniczo siedlisk, które nale Ŝy ok. 15.000,0 jednostek wył ączy ć np. z zalesiania, czy zasiedlania; realizuj ących, ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Wojewoda, Środki własne 1. Uwzgl ędnianie w zagospodarowaniu przestrzennym zasad ci ągłe Wojewódzki jednostek Brak danych ochrony krajobrazu i ró Ŝnorodno ści biologicznej w tym szaty Konserwator realizuj ących, kosztowych ro ślinnej i świata zwierz ęcego (parki, rezerwaty, obszary Przyrody (WKP); chronionego krajobrazu); Gminy - Wł ączenie obszarów chronionych zgodnie z koncepcj ą sieci zadanie Ministerstwo Środki własne koszty ECONET - tych które zyskaj ą akceptacj ę samorz ądów ci ągłe Środowiska, jednostek administracyjne lokalnych, Wojewoda realizuj ących, 2. Uregulowanie statusu prawnego istniej ącej nielegalnej 2008 Nadzór Budowlany Środki własne koszty zabudowy letniskowej (dost ępne środki administracyjno - jednostek administracyjne prawne); realizuj ących, 3. Wdra Ŝanie na obszarach cennych przyrodniczo zadanie Ośrodek Środki własne proekologicznych form gospodarowania (rolnictwo ci ągłe Doradztwa jednostek ekologiczne, agroturystyka); Rolniczego (ODR), Brak danych realizuj ących, wła ściciele kosztowych gospodarstw rolnych Rozwój lasów i - Lasy dostosowane do ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Bud Ŝet Gminy, ich racjonalne potrzeb i mo Ŝliwo ści 1. Prowadzenie działa ń formalno-prawnych na potrzeby ci ągłe FOGR, wykorzystanie środowiska zalesie ń (weryfikacja klasyfikacji gruntów), wyznaczanie Brak danych Starostwo granic rolno-le śnych w planach zagospodarowania kosztowych przestrzennego gminy i zalesianie le Ŝą cych odłogiem oraz słabych bonitacyjnie u Ŝytków rolnych; ZADANIA KOORDYNOWANE 2005 - 2006 Nadle śnictwa, Środki własne 1. Zalecenie opracowania planów urz ądzeniowo-le śnych dla Wła ściciele Brak danych jednostek lasów prywatnych i innych nie b ędących w Zarz ądzie Lasów gruntów, Starostwo kosztowych realizuj ących, Pa ństwowych; 2. Intensyfikacja działa ń na rzecz wykorzystania lasów do zadanie Gmina, Środki własne rozwoju edukacji ekologicznej - rozwój i utrzymanie ście Ŝek ci ągłe Nadle śnictwa jednostek 6.000 dydaktycznych wraz z opisem przyrody - utrzymanie realizuj ących, (na rok) infrastruktury słu Ŝą cej celom poznawczo - dydaktycznym i turystycznym; Ochrona gleb - Jako ść gleb powy Ŝej lub ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Bud Ŝet Gminy co najmniej na poziomie 1. Prowadzenie wła ściwej struktury zagospodarowania ci ągłe Brak danych wymaganych standardów przestrzennego (nie wył ączanie gruntów rolnych o wy Ŝszych kosztowych klasach bonitacyjnych z produkcji rolnej i nie przeznaczanie ich na cele nierolnicze, niele śne); ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie ODR, Środki własne 1. Kształtowanie struktury upraw przeciwdziałaj ącej erozji i ci ągłe Wła ściciele Brak danych jednostek pogarszaniu si ę jako ści oraz przeciwdziałanie zakwaszeniu gruntów kosztowych realizuj ących, gleb. 2. Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej - wdra Ŝanie zadanie Gmina, ODR Brak danych Bud Ŝet Gminy „Kodeksu dobrych praktyk rolniczych”; ci ągłe kosztowych Kopaliny - Eksploatacja kopalin ZADANIA WŁASNE: zadanie Gmina Bud Ŝet Gminy 1. Ochrona złó Ŝ perspektywistycznych poprzez uwzgl ędnienie ci ągłe koszty obszarów ich wyst ępowania w studniach uwarunkowa ń oraz administracyjne planach zagospodarowania przestrzennego; ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, Środki własne koszty 1. Zapobieganie niekoncesjonowanej eksploatacji surowców ci ągłe Powiat, jednostek administracyjne naturalnych; Eksploatatorzy złó Ŝ realizuj ących, Dziennik Urz ędowy - 10662 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

zadanie Gmina, Środki własne Brak danych 2. Bie Ŝą ca rekultywacja terenów poeksploatacyjnych; ci ągłe Powiat, jednostek kosztowych Eksploatatorzy złó Ŝ realizuj ących, zadanie Gmina, Środki własne 3. Stosowanie technologii nie powoduj ących istotnych zmian Brak danych ci ągłe Powiat, jednostek poziomu wód. kosztowych Eksploatatorzy złó Ŝ realizuj ących, Racjonalizacja - Racjonalne zu Ŝycie ZADANIA WŁASNE 2005 Gmina Bud Ŝet Gminy, zu Ŝycia wody, materiałów i 1. Poprawa parametrów energetycznych budynków - Środki materiałów, energii termomodernizacja (dobór drzwi i okien o niskim zale Ŝnie od pozabud Ŝetowe wody, energii współczynniku przenikalno ści cieplnej, wła ściwa izolacja mo Ŝliwo ści termiczna ścian - ocieplenie budynków, lokalizacja nowych bud Ŝetowych obiektów zgodnie z naturaln ą (cieplejsz ą) kierunkową orientacj ą stron świata); - modernizacja świetlic w m. Wierzbica, Leszcz, Ostrowite; 2005 15 000,0 - modernizacja Szkoły Podstawowej w Elgnowie; 2005 60 000,0 ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, Środki własne 1. Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej ci ągłe Wła ściciele Brak danych jednostek (przewody magistralne i lokalne); (eksploatatorzy) kosztowych realizuj ących, sieci 2. Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w systemach zadanie Zakłady Środki własne przesyłowych, przede wszystkim poprzez uszczelnienie ci ągłe dostarczaj ące jednostek Brak danych ruroci ągów oraz ich wła ściw ą eksploatacj ę; ciepło realizuj ących, kosztowych (przedsi ębiorstwa energetyczne) 3. Wprowadzenie systemu kontroli wodochłonno ści produkcji w zadanie Ministerstwo Środki własne Brak danych formie obowi ązku rejestracji zu Ŝycia wody na cele ci ągłe Środowiska jednostek kosztowych przemysłowe i rolnicze w przeliczeniu na jednostk ę produkcji; realizuj ących, Wykorzystanie - Wzrost udziału energii z ZADANIA WŁASNE 2007 Gmina Środki własne energii ze odnawialnych zasobów 1. Prowadzenie działa ń promocyjnych i doradztwa na rzecz CEE 1.500 jednostek źródeł energetycznych; wdra Ŝania technologii opartej na odnawialnych źródłach (na rok) realizuj ących, odnawialnych energii (OZE); 2. Wyznaczenie, w oparciu o Studia uwarunkowa ń i kierunków 2005 - 2008 Gmina Środki własne zagospodarowania przestrzennego gminy, obszarów rozwoju koszty jednostek energetyki odnawialnej - zgodnie z Gminnym Planem administracyjne realizuj ących, Energetycznym; 3. Uruchomienie mechanizmu ulg podatkowych (w postaci 2008 Gmina zale Ŝnie od Środki własne podatku od gruntów) dla inwestorów zainteresowanych mo Ŝliwo ści jednostek wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii; bud Ŝetowych realizuj ących, 4. Zintegrowanie problematyki energii odnawialnej z planami zadanie Gmina Środki własne koszty zagospodarowania przestrzennego; ci ągłe jednostek administracyjne realizuj ących, ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Inwestorzy Środki własne 1. Wsparcie projektów w zakresie budowy urz ądze ń i instalacji ci ągłe Brak danych jednostek do produkcji i transportu energii wytwarzanej w oparciu o kosztowych realizuj ących, źródła odnawialne; CEL STRATEGICZNY II: POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA Jako ść wód, - Dobry stan wód ZADANIA WŁASNE 2005 Gmina Bud Ŝet Gminy, poprawa 1. Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w 1 500 000,0 dotacje ze stosunków Dąbrównie; ZPORR wodnych i 2. Sukcesywna realizacja nowych oraz wymiana i renowacja 2005 - 2008 Gmina Bud Ŝet Gminy, ochrona przed wyeksploatowanych odcinków sieci wodoci ągowej i sieci 3 420 000,0 dotacje ze powodzi ą i kanalizacyjnej wraz z przył ączami na terenie gminy; ZPORR susz ą - budowa sieci wodoci ągowej D ąbrówno - Jabłonowo o dł. 2005 Gmina 60 000,0 = II = 325 m; - budowa sieci wodoci ągowej Samin - domki (wymiana); 2007 50 000,0 = II = - modernizacja sieci wodoci ągowej dla wsi Elgnowo; 2008 90 000,0 = II = - budowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej dla wsi 2006 - 2007 30 000,0 = II = Dąbrówno (etap I) o ł ącznej dł. 6810 m; - budowa sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej Kalbornia - 2006 - 2007 40 000,0 = II = Brze źno Mazurskie (etap I) o ł ącznej dł. 5095 m; - budowa sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej Kalbornia - 2007 420 000,0 = II = Brze źno Mazurskie (etap II); - budowa sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej dla wsi 2007 100 000,0 = II = Dąbrówno (etap II); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przył ączami na 2005 - 2006 odcinku Gardyny-Osiekowo-Leszcze-Wzgórze Letniskowe- 1 260 000,0 = II = Dąbrówno o dł. 26380 m; - budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przył ączami na 2005 - 2007 50 000,0 = II = odcinku Wierzbica - D ąbrówno (etap I) o dł. 11100 m; - budowa kanalizacji sanitarnej Saminek - Fiugajki (etap I); 2007 80 000,0 = II = - budowa kanalizacji sanitarnej Wierzbica - D ąbrówno; 2007 400 000,0 = II = - budowa kanalizacji sanitarnej na odcinku Saminek - Samin - 2008 800 000,0 = II = Fiugajki (etap II); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Elgnowo - Stare Miasto 2008 40 000,0 = II = (etap I); 3. Likwidacja nieczynnych uj ęć wody na terenie gminy; zadanie Gmina Środki własne Brak danych ci ągłe jednostek kosztowych realizuj ących, 4. Opracowanie koncepcji gospodarki wodno-ściekowej dla 2006 Gmina Bud Ŝet Gminy 20 000,0 gminy 5. Budowa kanalizacji deszczowej oraz doposa Ŝenie zadanie Gmina Środki własne Brak danych istniej ących sieci kanalizacji deszczowej w urz ądzenia ci ągłe jednostek kosztowych podczyszczaj ące (tereny zurbanizowane); realizuj ących, 6. Prowadzenie ewidencji oczyszczalni przydomowych oraz 2005 Gmina Bud Ŝet Gminy koszty zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli (zadanie administracyjne technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró Ŝniania; ci ągłe) 7. Propagowanie oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, zadanie Gmina, Mieszka ńcy Bud Ŝet Gminy, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z ci ągłe środki poza ok. 5 000 przyczyn ekonomicznych, b ądź bardzo trudna do realizacji bud Ŝetowe (na ze wzgl. technicznych (ukształtowanie terenu), poprzez oczyszczalni ę) stworzenie katalogu ofert dost ępnych technologii i udost ępnienie go zainteresowanym; Dziennik Urz ędowy - 10663 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

8. Zakaz lokalizacji nowych ferm zaliczanych do przedsi ęwzi ęć zadanie Gmina Środki własne mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, na ci ągłe jednostek obszarach cennych przyrodniczo takich jak parki realizuj ących, krajobrazowe wraz z otulinami, rezerwaty, u Ŝytki ekologiczne oraz tereny podziemnych zbiorników wody bez izolacji. Na pozostałych obszarach wprowadza si ę zakaz lokalizacji nowych ferm bez ściołowych oraz modernizacji istniej ących ferm w kierunku bez ściołowym. Koncentracja stad zwierz ąt w koszty pozostałych hodowlach musi by ć dostosowana do administracyjne posiadanej powierzchni ziemi, pozwalaj ącej na pełne zagospodarowanie odchodów zwierz ęcych zgodnie z Dyrektyw ą azotanow ą i ustaw ą o nawo Ŝeniu oraz gwarantowa ć dobrostan zwierz ąt. Fermy te powinny spełnia ć jednocze śnie normatywne wymogi ochrony środowiska naturalnego w zakresie oddziaływania na wody powierzchniowe, gruntowe, podziemne, gleby i powietrze; ZADANIA KOORDYNOWANE 2005 - 2006 RZGW Środki własne 1. Wdro Ŝenie systemu zarz ądzania zasobami wodnymi: jednostek a) Opracowanie wykazów: realizuj ących, - wód powierzchniowych i podziemnych, które s ą lub mog ą by ć w przyszło ści wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ści w wod ę przeznaczon ą do spo Ŝycia, - wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, a w szczególno ści do k ąpieli, - wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mi ęczaków lub innych organizmów w warunkach naturalnych oraz umo Ŝliwiaj ących migracj ę Brak danych ryb, kosztowych - wód wra Ŝliwych na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie nara Ŝonych, z których dopływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód nale Ŝy ograniczy ć; b) Zało Ŝenie i prowadzenie katastru wodnego dla regionów wodnych; c) Opracowanie: - analizy stanów zasobów wodnych w regionach wodnych; - analizy ekonomicznej gospodarowania wodami w regionie wodnym; d) Opracowanie planów gospodarowania wodami na obszarze 2006 Prezes Krajowego Środki własne dorzeczy; Zarz ądu jednostek Brak danych Gospodarki Wodnej realizuj ących, kosztowych (obecnie wła ściwy Minister) 2. Stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko zadanie Województwo, Środki własne zanieczyszcze ń obszarowych (pozostało ści chemicznych ci ągłe ODR, Gmina, jednostek środków ochrony ro ślin oraz nawozów) i punktowych Rolnicy Brak danych realizuj ących, (składowiska obornika) pochodz ących z działalno ści rolniczej kosztowych - budowa stanowisk składowania obornika i zbiorników na gnojówk ę do roku 2010; 3. Uporz ądkowanie linii brzegowej jezior i rygorystyczne 2007 Gmina, Środki własne Brak danych egzekwowanie ochrony brzegów zbiorników wodnych Urz ąd jednostek kosztowych (uporz ądkowanie zabudowy letniskowej wokół jezior); Marszałkowski realizuj ących, 4. Inwentaryzacja, odbudowa i regulacja oraz prawidłowa zadanie RZGW, Środki własne eksploatacja urz ądze ń melioracji wodnych; ci ągłe Zarz ąd Melioracji i Brak danych jednostek Urz ądze ń Wodnych kosztowych realizuj ących, w Olsztynie Stan sanitarny - Czyste powietrze ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Bud Ŝet Gminy Brak danych powietrza 1. Nawi ązanie współpracy z Zakładem Gazownictwa w celu ci ągłe kosztowych budowy sieci gazowej na terenie gminy; 2. Zało Ŝenia do „Gminnego planu zaopatrzenia w energi ę 2007 Gmina Bud Ŝet Gminy 30 000,0 (bilanse energetyczne); 3. Bie Ŝą ca naprawa dróg i ci ągów komunikacyjnych zgodni e zadanie Gmina Bud Ŝet Gminy, - z PRL-em na lata 2004 - 2006 do 2013; ci ągłe dotacje ze - modernizacja ulic i chodników w D ąbrównie - etap I 2005-2007 15 000,0 ZPORR - przebudowa drogi w Gardynach o dł.1 450 m; 2005 20 000,0 - przebudowa drogi Brze źno Mazurskie; 2005 30 000,0 - budowa drogi Stare Miasto - Lewałd Wielki; 2007 100 000,0 - modernizacja ulic i chodników w D ąbrównie - etap III; 2007 100 000,0 - przebudowa drogi w Saminie; 2007 60 000,0 ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie WIO Ś Olsztyn Środki własne Brak danych 1. Zaostrzenie kontroli prawidłowo ści eksploatacji urz ądze ń ci ągłe jednostek kosztowych energetycznych; realizuj ących, 2. Eliminowanie w ęgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych i zadanie Gmina, Środki własne Brak danych gospodarstwach domowych, na rzecz paliw niskoemisyjnych ci ągłe Wła ściciele jednostek kosztowych (gaz, olej opałowy, drewno, zr ębki drzewne); obiektów realizuj ących, 3. Usprawnienie systemu komunikacyjnego (poprawa zadanie Zarz ądy Dróg Środki własne Brak danych nawierzchni i warunków bezpiecze ństwa ruchu, ci ągłe jednostek kosztowych modernizacja i rozbudowa dróg); realizuj ących, - przebudowa drogi powiatowej1259 N na odc. dr. Nr 1257 N - 2007-2013 Zarz ąd Dróg Środki własne Brak danych Samin - Leszcz - dr. woj. Nr 542 zgodnie z Programem Powiatowych w jednostek kosztowych Rozwoju Lokalnego Powiatu Ostródzkiego; Ostródzie realizuj ących, - odnowa nawierzchni drogi nr 542 zgodnie z „Wieloletnim 2006-2015 Zarz ąd Dróg Środki własne Brak danych planem modernizacji sieci dróg”; Wojewódzkich w jednostek kosztowych Olsztynie realizuj ących 1) , Hałas - Dobry klimat akustyczny ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne 1. Integrowanie opracowa ń planistycznych z problemami ci ągłe koszty jednostek zagro Ŝenia hałasem - przestrzeganie odległo ści lokalizacji administracyjne realizuj ących, obiektów mieszkaniowych od pasa drogowego; 2. Wzmocnienie działalno ści kontrolnej organów zadanie Gmina Bud Ŝet Gminy koszty samorz ądowych w porozumieniu z WIO Ś w zakresie emisji ci ągłe administracyjne hałasu przez podmioty korzystające ze środowiska; 3. Zachowanie wymaga ń stref ciszy, szczególnie na terenach zadanie Gmina koszty Bud Ŝet Gminy ośrodków wypoczynkowych w okresie wakacyjnym; ci ągłe administracyjne ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, Środki własne 1. Wspieranie inwestycji ograniczaj ących ujemny wpływ hałasu, ci ągłe Wła ściciele jednostek mianowicie: budowy ekranów akustycznych i tworzenia obiektów Brak danych realizuj ących, pasów zwartej zieleni ochronnej, a tak Ŝe izolacji budynków kosztowych (np. wymiana okien) - Gmina - obiekty u Ŝyteczno ści publicznej; Dziennik Urz ędowy - 10664 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Promieniowanie - Utrzymanie poziomów ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne jonizuj ące i pól 1. Uwzgl ędnienie w studiach uwarunkowa ń i planach ci ągłe jednostek koszty niejonizuj ące elektromagnetycznych zagospodarowania przestrzennego zagadnie ń pola realizuj ących, administracyjne poni Ŝej dopuszczalnych elektromagnetycznego (pozostawienie w s ąsiedztwie linii lub co najmniej na tych wysokich napi ęć wolnych przestrzeni); poziomach ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Pa ństwowy Środki własne 1. Egzekwowanie przez organy administracji pomiarów pól ci ągłe Powiatowy jednostek elektromagnetycznych po uruchomieniu urz ądze ń, do Inspektor koszty realizuj ących, których inwestorzy zobowi ązani s ą na mocy przepisów Sanitarny, administracyjne Prawa Ochrony Środowiska; Gmina, Powiat CEL STRATEGICZNY III: EDUKACJA EKOLOGICZNA Wysoka - Rozwój wysokiej ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne 20.000 2) świadomo ść świadomo ści ekologicznej 1. Współpraca z Centrum Edukacji Ekologicznej (CEE) w ci ągłe jednostek (na rok) ekologiczna, społeczno ści powiatu Faltyjankach; realizuj ących, Skuteczna ostródzkiego 2. Opracowanie gminnego programu edukacji ekologicznej; 2006 Gmina; 5.000 Środki własne, edukacja 3. Organizacja imprez i festynów ekologicznych oraz udział CEE sponsoring zadanie 6.000 ekologiczna Urz ędu Gminy w akcji .„Sprz ątanie świata”, „Dzie ń Ziemi”, ci ągłe (na rok) „Sprz ątanie Warmii i Mazur”; 4. Realizacja programów edukacji ekologicznej od przedszkola zadanie 20.000,00 Środki własne, poprzez wszystkie poziomy edukacji; ci ągłe (na rok) sponsoring 5. Przeprowadzanie raz do roku konkursu na najbardziej cykliczne 20.000,00 Środki własne, zadban ą zagrod ę i/lub konkursu „Wzorowa wie ś” raz na rok (na rok) sponsoring 6. Organizacja z inicjatywy Urz ędu Gminy i/lub CEE cyklu Gmina; Środki własne, spotka ń z mieszka ńcami gminy na temat CEE sponsoring - oszcz ędno ści energii cieplnej i elektrycznej oraz korzy ści wynikaj ących z termomodernizacji budynków; 300 – 500 cyklicznie - racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi na za spotkanie poziomie gospodarstwa domowego; - nowoczesnych systemów składowania obornika, zbiorników na gnojówk ę i gnojowic ę; Gmina 200 Środki własne, zadanie 7. Regularne aktualizowanie strony www.dabrowno.pl; (co kwartał ci ągłe aktualizacja) 8. Wykorzystanie elementów przyrodniczych i kulturowych do Gmina Środki własne, kreowania wizerunku gminy (poprzez ujednolicony wzór zadanie 500 wizytówek, papieru listowego z herbem gminy oraz inne ci ągłe (na rok) materiały reklamowe np. długopisy); ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Nadle śnictwa, Środki własne 1. Promocja i tworzenie nowych obszarów słu Ŝą cych rozwojowi ci ągłe Dyrekcja Parku jednostek 2.000 ekoturystyki - aktywna edukacja ekologiczna ( ście Ŝki Krajobrazowego, realizuj ących, (na ście Ŝkę) rowerowe, dydaktyczne, piesze wraz z opisem przyrody, Gminy ogrody dzikich zwierz ąt); 2. Współpraca z o środkami naukowymi (UWM, UMK) - obozy zadanie Nadle śnictwa, Środki własne naukowe, administracj ą Lasów Pa ństwowych i organizacjami ci ągłe Instytucje Brak danych jednostek pozarz ądowymi (zielone szkoły, obozy edukacyjne). Pa ństwowe, Gmina kosztowych realizuj ących, sponsoring 1) - nale Ŝy tu tak Ŝe rozumie ć środki pomocowe Unii Europejskiej, dotacje oraz kredyty, o które b ędą wyst ępowa ć jednostki realizuj ące dane zadanie; 2) - w tym wynagrodzenie pracownika zatrudnionego na pół etatu; FOGR - Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych; ze środków ZPORR - ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.

Tabela 47 Harmonogram zada ń długookresowych dla gminy D ąbrówno na lata 2009 - 2012 Cel Jednostka Szacunkowe Źródła Kierunki działa ń Zadania Realizacja ekologiczny realizuj ąca koszty [PL] finansowania 1) 1 2 3 4 5 6 7 CEL STRATEGICZNY I: OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Ochrona - Wysokie walory ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne ró Ŝnorodno ści krajobrazowe; 1. Przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i ci ągłe koszty jednostek biologicznej i - Skuteczna ochrona rekreacyjnego na terenach chronionych ( środki administracyjne realizuj ących, krajobrazowej przyrody; administracyjno-prawne); regionu - Bogactwo florystyczne ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, Środki własne i faunistyczne regionu; 1. Stosowanie czynnych metod ochrony rzadkich gatunków ro ślin ci ągłe Nadleśnictwa, jednostek 4 000 - Równowaga i zwierz ąt - np. koszenie ł ąk, stała redukcja nadmiaru Wła ściciele realizuj ących, (na rok) gatunkowa drapie Ŝników (lis) w szczególnie cennych ostojach, budowa gruntów miejsc l ęgowych (orła, bociana białego); Rozwój lasów i - Lasy dostosowane do ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, zale Ŝne od Środki własne ich racjonalne potrzeb i mo Ŝliwo ści 1. Przebudowa drzewostanów tam, gdzie zało Ŝono je niezgodnie ci ągłe Nadle śnictwa mo Ŝliwo ści jednostek wykorzystanie środowiska z wymogami siedliskowymi; bud Ŝetowych realizuj ących, 2. Szkolenie prywatnych wła ścicieli lasów na temat prawidłowych zadanie Nadle śnictwa, zale Ŝne od Środki własne zasad gospodarki le śnej; ci ągłe Powiat mo Ŝliwo ści jednostek bud Ŝetowych realizuj ących, Ochrona gleb - Jako ść gleb powy Ŝej ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina, Środki własne Brak danych lub co najmniej na 1. Rekultywacja terenów zdegradowanych; ci ągłe Wła ściciele jednostek kosztowych poziomie wymaganych gruntów, realizuj ących, standardów ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Województwo, Środki własne 1. Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej uj ętej w ci ągłe ODR koszty jednostek Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej; Wła ściciele administracyjne realizuj ących, gruntów 2. Podnoszenie jako ści struktury gleb poprzez wykorzystanie zadanie Wła ściciele Brak Środki własne kompostu; ci ągłe gruntów, dodatkowych jednostek ODR kosztów realizuj ących, Kopaliny - Eksploatacja kopalin ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina, Środki własne 1. Bie Ŝą ca rekultywacja terenów poeksploatacyjnych;’ ci ągłe Eksploatatorzy jednostek Brak danych złó Ŝ; realizuj ących, kosztowych Wojewoda, Powiat ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Województwo, Środki własne koszty 1. Ochrona terenów szczególnie cennych przyrodniczo przed ci ągłe Gmina jednostek administracyjne eksploatacj ą kopalin; realizuj ących, Racjonalizacja - Racjonalne zu Ŝycie ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne zale Ŝnie od zu Ŝycia wody, materiałów i 1. Stosowanie bod źców ekonomicznych dla przedsi ęwzi ęć ci ągłe jednostek mo Ŝliwo ści materiałów, energii proekologicznych (ulgi podatkowe, mo Ŝliwo ści realizuj ących, bud Ŝetowych wody, energii współfinansowania); 2. Poprawa parametrów energetycznych budynków komunalnych zadanie Gmina Środki własne - termomodernizacja (dobór otworów drzwiowych i okiennych o ci ągłe jednostek Brak danych niskim współczynniku przenikalno ści cieplnej, wła ściwa izolacja realizuj ących, kosztowych termiczna ścian - ocieplenie budynków) - obiekty u Ŝyteczno ści publicznej; Dziennik Urz ędowy - 10665 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Wykorzystanie - Wzrost udziału energii ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, Środki własne energii ze z odnawialnych 1. Stopniowe zwi ększanie udziału energii otrzymanej z surowców ci ągłe Przedsi ębiorstwa, Brak danych jednostek źródeł zasobów odnawialnych w całkowitym zu Ŝyciu energii; Mieszka ńcy kosztowych realizuj ących, odnawialnych energetycznych; CEL STRATEGICZNY II: POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA Jako ść wód, - Dobry stan wód ZADANIA WŁASNE 2009 - 2012 Gmina Bud Ŝet Gminy, poprawa 1. Rozwi ązanie gospodarki wodno - ściekowej na terenie gminy 2 130 000,0 dotacje ze stosunków Dąbrówno; ZPORR wodnych i - modernizacja sieci wodoci ągowej w Lewałdzie Wielkim; 2009 25 000,0 ochrona przed - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Elgnowo - Stare Miasto 2009 365 000,0 powodzi ą (etap II); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Lewałd Wielki - D ąbrówno 2009 50 000,0 (etap I); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Okr ągłe - D ąbrówno (etap 2009 40 000,0 I); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej w m. D ąbrowa; 2009 60 000,0 - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Lewałd wielki - D ąbrówno 2010 400 000,0 (etap II); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Okr ągłe - D ąbrówno (etap 2010 300 000,0 II); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej W ądzy ń - D ąbrówno (etap I); 2010 40 000,0 - budowa sieci kanalizacji sanitarnej W ądzy ń - D ąbrówno (etap 2011 350 000,0 II); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Pl ąchawy - Bartki - 2011 30 000,0 Tułodziad (etap I); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Pl ąchawy - Bartki - 2012 400 000,0 Tułodziad (etap II); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Jagodziny - Elgnowo (etap 2012 40 000,0 I); - budowa sieci kanalizacji sanitarnej Ostrowite - Saminek (etap I); 2012 30 000,0 2. Prowadzenie dalszej ewidencji zbiorników bezodpływowych i zadanie Gmina Bud Ŝet Gminy koszty zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści ci ągłe administracyjne opró Ŝniania; 3. Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na terenach gdzie zadanie Gmina, Mieszka ńcy Środki własne budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z przyczyn ci ągłe ok. 5 000 jednostek ekonomicznych, b ądź bardzo trudna do realizacji ze wzgl ędów (na realizuj ących, technicznych, wsparcie finansowe dla rolników realizuj ących oczyszczalni ę) oczyszczalnie przydomowe; ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, Środki własne Brak danych 1. Tworzenie wokół jezior i wzdłu Ŝ rzek stref ochronnych ci ągłe Wła ściciele jednostek kosztowych zagospodarowanych trwał ą zieleni ą i niezabudowanych; gruntów realizuj ących, 2. Opracowanie planów ochrony przeciwpowodziowej Regionów 2009 RZGW Środki własne Brak danych Wodnych; jednostek kosztowych realizuj ących, 3. Systematyczna kontrola oraz konserwacja urz ądze ń wodnych; zadanie Wła ściciele cieków Środki własne 50.000 ci ągłe jednostek (na rok) realizuj ących, Stan sanitarny -Czyste powietrze ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina, Środki własne powietrza 1. Prowadzenie systematycznych akcji edukacji ekologicznej na ci ągłe CEE jednostek 500 temat oszcz ędno ści energii cieplnej i elektrycznej oraz realizuj ących, (na szkolenie) stosowania proekologicznych no śników energii, szkodliwo ści spalania materiałów odpadowych w kotłowniach domowych; 2. Wsparcie finansowe dla mieszka ńców zmieniaj ących zadanie Gmina, zale Ŝnie od Środki własne ogrzewanie w ęglowe na bardziej ekologiczne; ci ągłe mo Ŝliwo ści jednostek bud Ŝetowych realizuj ących, 3. Opracowanie „Gminnego planu zaopatrzenia w energi ę 2009 Gmina Bud Ŝet Gminy 55 000,0 (bilanse energetyczne); 4. Budowa dróg gminnych zgodnie z zało Ŝeniem PRL-u na lata do 2013 Gmina zale Ŝnie od Bud Ŝet Gminy, 2004 - 2006 do 2013; mo Ŝliwo ści dotacje ze bud Ŝetowych ZPORR - budowa drogi w Pl ąchawach; 2010 400 000,0 - budowa drogi Odmy - Elgnowo; 2011 800 000,0 ZADANIA KOORDYNOWANE zadanie Gmina, Środki własne Brak danych 1. Bie Ŝą ca modernizacja dróg i ci ągów komunikacyjnych; ci ągłe Zarz ądy Dróg jednostek kosztowych realizuj ących, 2. Wspieranie rozwoju ruchu rowerowego poprzez likwidacj ę zadanie Gmina, Środki własne zale Ŝnie od barier technicznych oraz tworzenie ście Ŝek rowerowych; ci ągłe Pozarz ądowe jednostek mo Ŝliwo ści organizacje realizuj ących bud Ŝetowych ekologiczne Hałas - Dobry klimat ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne Brak danych akustyczny 1. Integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego z ci ągłe jednostek kosztowych problemami zagro Ŝenia hałasem; realizuj ących, 2. Zachowanie wymaga ń stref ciszy, szczególnie na terenach zadanie Gmina Środki własne Koszty ośrodków wypoczynkowych w okresie wakacyjnym; ci ągłe jednostek administracyjne realizuj ących, Promieniowanie - Utrzymanie poziomów ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina, Środki własne jonizuj ące i pól 1. Współpraca z zakładami energetycznymi w dziedzinie ochrony ci ągłe Zakłady jednostek niejonizujace elektromagnetycznych mieszka ńców przed oddziaływaniem promieniowania energetyczne, realizuj ących, Koszty poni Ŝej elektromagnetycznego; administracyjne dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach CEL STRATEGICZNY III: EDUKACJA EKOLOGICZNA Wysoka - Rozwój wysokiej ZADANIA WŁASNE zadanie Gmina Środki własne 20.000 świadomo ść świadomo ści 1. Współpraca z Centrum Edukacji Ekologicznej (CEE) w ci ągłe jednostek (na rok) ekologiczna, ekologicznej Faltyjankach; realizuj ących, Skuteczna społeczno ści powiatu 2. Wł ączenie w akcj ę edukacji ekologicznej proekologicznych zadanie Gmina, koszty Środki własne edukacja ostródzkiego organizacji pozarz ądowych; ci ągłe CEE administracyjne jednostek ekologiczna 3. Promowanie zachowa ń proekologicznych we wszystkich zadanie 5.000 realizuj ących, dziedzinach Ŝycia zgodnie z zasadami ochrony przyrody: ci ągłe (na rok) - zebrania wiejskie, - szkolenia, - akcja ulotkowa, - organizacja corocznej akcji sprz ątanie świata. 1) - nale Ŝy tu tak Ŝe rozumie ć środki pomocowe Unii Europejskiej, dotacje oraz kredyty, o które b ędą wyst ępowa ć jednostki realizuj ące dane zadanie; ze środków ZPORR - ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.

Dziennik Urz ędowy - 10666 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

VI. ZAŁO śENIA SYSTEMU EDUKACYJNO- z hasłem „my śle ć globalnie, działa ć lokalnie”. Wa Ŝnym INFORMACYJNEGO elementem jest ł ączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczn ą oraz działaniami praktycznymi. Edukacja ekologiczna znalazła stosown ą rang ę Obejmuje ona przedstawianie we wszystkich zarówno w Konstytucji RP (art. 5 i 74) jak i sektorowych działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: środowiska. Musi dociera ć do wszystkich grup Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w społecznych i wiekowych. W zwi ązku z tym wa Ŝne jest ustawie o systemie o światy. znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w Artykuł 6.1 ustawy o ochronie przyrody mówi, i Ŝ najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć „Popularyzowanie, informowanie i promocja ochrony informacj ę ekologiczn ą. przyrody s ą obowi ązkiem organów administracji Uwzgl ędniaj ąc konieczne zró Ŝnicowanie form i tre ści publicznej, instytucji naukowych i o światowych, a tak Ŝe przekazu, mo Ŝna przyj ąć podział mieszka ńców na cztery publicznych środków masowego przekazu”. główne grupy, do których trafia ć b ędą odpowiednio Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika przygotowane formy edukacyjne: równie Ŝ z podpisanych przez Polsk ę dokumentów - pracowników samorz ądowych gminy (zarz ąd i mi ędzynarodowych przede wszystkim Agendy 21. pracownicy urz ędów); Ponadto warto ść maj ą inne mi ędzynarodowe konwencje, - nauczyciele; których Polska jest sygnatariuszem takie jak: Konwencja o - dzieci i młodzie Ŝ; ochronie ró Ŝnorodno ści biologicznej, Ramowa Konwencja - doro śli mieszka ńcy. Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Konwencja o dost ępie do informacji, udziale Nale Ŝy równocze śnie wyznaczy ć cele i efekty, jakie społecze ństwa w podejmowaniu decyzji oraz dost ępie do ma przynie ść prowadzona akcja edukacyjno-informacyjna. sprawiedliwo ści w sprawach ochrony środowiska. Są nimi przede wszystkim: Umieszczanie zapisów dotycz ących edukacji w mi ędzynarodowych konwencjach i zapisach świadczy o 1) ograniczenie zanieczyszczania wód - poprawa jako ści du Ŝej roli jak ą promocja edukacji ekologicznej powinna wód; pełni ć w działaniach na rzecz ochrony środowiska. 2) daj ące si ę zmierzy ć, ograniczenie masy odpadów Zapisy dotycz ące zasady uspołeczniania polityki wytwarzanych przez gospodarstwa domowe, a tym ekologicznej przez stworzenie warunków do udziału samym wydłu Ŝenie okresu wykorzystania składowiska obywateli, grup społecznych i organizacji w procesie odpadów; kształtowania modelu zrównowa Ŝonego rozwoju znalazły 3) ograniczenie zanieczyszcze ń powietrza; si ę równie Ŝ w II Polityce Ekologicznej Pa ństwa, przyj ętej 4) poprawa stanu zieleni (parki, lasy); przez Sejm RP w 2001 r. 5) powstanie trwałych grup mieszka ńców, W wyniku realizacji ustale ń Agendy 21 przez współpracuj ących z samorz ądem lokalnym, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Ochrony podejmuj ących nowe wyzwania w zakresie edukacji Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa, powstał w ekologicznej; 2000 r dokument pn. Narodowa Strategia Edukacji 6) zwi ększenie sprzyjaj ącego nastawienia społeczno ści Ekologicznej (NSEE). Zostały w nim okre ślone cele, z lokalnej do ochrony środowiska. których do podstawowych nale Ŝą miedzy innymi, upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Na terenie Powiatu Ostródzkiego istnieje Centrum Ŝycia oraz wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako edukacji Edukacji Ekologicznej (CEE) w Faltyjankach (gm. interdyscyplinarnej. Miłomłyn). Jest to placówka dydaktyczna, która wspólnie z Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i Nadle śnictwami, kadr ą Zespołu Parków Krajobrazowych w przeło Ŝone na konkretne zadania, uj ęte zostały w Jerzwałdzie powinna stanowi ć baz ę dla gminy D ąbrówno, Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej w oparciu o któr ą nale Ŝy prowadzi ć edukacj ę ekologiczn ą. (2000/2001). Nale Ŝą do nich: Obecnie, współdziałanie poszczególnych gmin powiatu - rozpowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich ma miejsce przy tworzeniu i funkcjonowaniu Centrum. sferach Ŝycia, uwzgl ędniaj ąc równie Ŝ prac ę i Stworzona strategia rozwoju CEE na lata 2002 - 2007, za wypoczynek; czyli obj ęcie stał ą edukacj ą ekologiczn ą główny cel przyjmuje m. in. popraw ę świadomo ści wszystkich mieszka ńców Rzeczpospolitej Polskiej, ekologicznej mieszka ńców Powiatu Ostródzkiego. - wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako przedmiotu Głównym celem działalno ści punktu jest interdyscyplinarnego na wszystkich stopniach edukacji koordynowanie działa ń edukacyjnych prowadzonych formalnej i nieformalnej, przez gminy z polityk ą ekologiczn ą powiatu i - tworzenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych województwa. Punkt powinien by ć tak Ŝe inicjatorem programów edukacji ekologicznej, stanowi ących lokalnych czy ponadlokalnych działa ń edukacyjnych i rozwini ęcie Narodowego Programu Edukacji pełniłoby rol ę pomostu informacyjnego pomi ędzy Ekologicznej, uwzgl ędniaj ące propozycje wnoszone władzami gmin a mieszka ńcami. przez poszczególne podmioty realizuj ące projekty Najwi ększe rezultaty przynosz ą bowiem ekologiczne dla lokalnej społeczno ści, niekonwencjonalne, jednocze śnie efektywne działania - promowanie dobrych do świadcze ń z zakresu metodyki edukacyjno - informacyjne, adresowane do ró Ŝnych edukacji ekologicznej. środowisk. Nale Ŝy równie Ŝ pami ęta ć, Ŝe podstawowe Na podstawie postanowie ń tego dokumentu powinna znaczenie dla szerokiego, społecznego udziału w by ć realizowana edukacja ekologiczna na obszarach urzeczywistnianiu celów ekologicznych ma nie tylko jednostek samorz ądowych. odpowiednia edukacja ekologiczna ale te Ŝ zapewnienie powszechnego dost ępu do informacji o środowisku. 6.1. Potrzeba edukacji ekologicznej Realizuj ąc na terenie gminy edukacj ę ekologiczn ą, nale Ŝy pami ęta ć, Ŝe bez aktywnego udziału Edukacja środowiskowa (edukacja ekologiczna) jest społecze ństwa i współpracy z władzami lokalnymi nie koncepcj ą kształcenia i wychowywania społecze ństwa w będzie mo Ŝliwe rozwi ązanie problemów ekologicznych, duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie czyli wdra Ŝanie zasad zrównowa Ŝonego rozwoju. Dziennik Urz ędowy - 10667 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Głównym bowiem celem edukacji ekologicznej jest zmiana dost ępu do jak najszerszych zasobów materiałów zachowa ń na proekologiczne wszystkich grup literatury fachowej (czasopisma, periodyki, ksi ąŜ ki, społecznych. wydawnictwa multimedialne). Uzupełnieniem mogłyby by ć Dlatego dla prawidłowego funkcjonowania kampanii tak Ŝe wyjazdy terenowe pozwalaj ące przekona ć si ę edukacji społecze ństwa zwi ązanej z wdra Ŝaniem naocznie o wybranych zagadnieniach z tematyki ochrony zrównowa Ŝonego rozwoju na terenie gminy niezb ędna jest środowiska. Bardzo istotne jest aby w zaplanowanym sprawna koordynacja wszystkich działa ń edukacyjnych. cyklu spotka ń znalazło si ę co najmniej jedno dotycz ące Działania edukacyjne prowadzone na terenie gminy form przekazywania informacji. Dotyczy to głównie osób Dąbrówno przy współpracy z Centrum Edukacji maj ących bezpo średni kontakt z wi ększ ą liczb ą osób. Ekologicznej (CEE) powinny obj ąć trzy zasadnicze Nabyta wiedza powinna im ułatwi ć przekazywanie segmenty: informacji, prowadzenie spotka ń czy wykładów, 1. Edukacj ę ekologiczn ą obejmuj ącą decydentów przekonywanie do własnego stanowiska. (pracownicy samorz ądowi, sołtysi, radni), oraz osoby Istotne jest aby osoby szczególnie z tej grupy, jako maj ące przekazywa ć informacje pozostałym grupom grupy du Ŝego zaufania społecznego, w sposób rzetelny społecznym (nauczyciele, pracownicy słu Ŝb przedstawiały wszystkie aspekty planowanych do komunalnych); wprowadzenia inwestycji czy zmian w zakresie zagadnie ń 2. Edukacj ę ekologiczn ą dzieci i młodzie Ŝy opart ą na ochrony środowiska. Musz ą by ć przygotowani do ścisłej współpracy z placówkami o światy; spotkania z lud źmi o ró Ŝnym poziomie świadomo ści 3. Edukacj ę ekologiczn ą dorosłych członków ekologicznej i umie ć odpowiednio dostosowa ć form ę społeczno ści lokalnych, realizowanej mi ędzy innymi przekazywanych informacji. przez polityk ę medialn ą oraz prowadzenie okresowych akcji ekologicznych obejmuj ące wszystkich 6.2.2. Edukacja dzieci i młodzie Ŝy mieszka ńców np. sprz ątanie świata, wystawy, konkursy, festyny. Edukacja ekologiczna w szkołach jest obowi ązkiem Ponadto co pewien czas CEE powinien organizowa ć ustawowym. Mówi o tym art. 6.2 oraz 6.3 ustawy o wystawy, na których prezentowałoby swoje wyniki i ochronie przyrody. Jednak Ŝe dotychczas brak spójnego i osi ągni ęcia na przestrzeni minionego okresu np. ogólnie obowi ązuj ącego programu edukacji ekologicznej 6 miesi ęcy. Byłoby to swojego rodzaju podsumowanie w szkole, obejmuj ącego interdyscyplinarnie wi ększo ść wyników CEE i okazja do przemy śle ń i wyci ągni ęcia nauczanych przedmiotów. Dlatego prowadzenie edukacji wniosków co do dalszych kierunków działa ń. ekologicznej w śród dzieci i młodzie Ŝy to najwa Ŝniejszy segment działa ń edukacyjnych. Dzi ęki wyrobieniu w nich 6.2. Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej nawyków wła ściwego post ępowania w zakresie szeroko społecze ństwa rozumianej ochrony środowiska, mo Ŝna si ę spodziewa ć, Ŝe wprowadzane inwestycje i zmiany, b ędą znajdowały 6.2.1. Decydenci przychylniejsze przyzwolenie społecze ństwa. Jak wynika z do świadcze ń dzieci i młodzie Ŝ mog ą sta ć Do pierwszej grupy decydentów nale Ŝy zaliczy ć si ę swoistym przeka źnikiem tre ści ekologicznych w swoich przede wszystkim wójta, radnych oraz sołtysów. Do nich w rodzinach. Mog ą one „upomina ć” i nakłania ć rodziców do du Ŝej mierze nale Ŝy podejmowanie działa ń z zakresu wła ściwego post ępowania z odpadami powstaj ącymi w planowania, programowania i rozwoju. Przekładaj ą si ę gospodarstwie domowym, prowadzenia wła ściwej one pó źniej na działania inwestycyjne i organizacyjne, gospodarki wodno-ściekowej, itp. W pewnym stopniu zwi ązane z ochron ą środowiska na obszarze danej poprzez sw ą świadomo ść ekologiczn ą dzieci i młodzie Ŝ jednostki organizacyjnej. W zwi ązku z tym umocowaniem będą kształtowa ć tak Ŝe model konsumpcyjny w rodzinie. organizacyjnym osoby te powinny zosta ć przeszkolone w Dzi ęki temu podczas zakupów b ędą wybierane np. pierwszej kolejno ści. opakowania wielokrotnego u Ŝytku. Wła ściwy poziom ich świadomo ści ekologicznej oraz Edukacja ekologiczna dzieci i młodzie Ŝy w du Ŝej zrozumienie zasad rz ądz ących si ę zrównowa Ŝonym mierze powinna opiera ć si ę na placówkach o światowych rozwojem, pozwoli na łatwiejsze wprowadzanie wszystkich szczebli. Z uwagi na brak odr ębnego niezb ędnych działa ń. przedmiotu obejmuj ącego tylko zagadnienia edukacji Elementami edukacji ekologicznej w śród tej grupy ekologicznej tre ści te powinny by ć wł ączane w powinny by ć organizowane dla nich spotkania ze realizowane w ramach programów nauczania dla specjalistami, udział w konferencjach i szkoleniach, poszczególnych grup wiekowych. konsultacje z praktykami, którzy realizuj ą podobne zadania z zakresu zrównowa Ŝonego rozwoju i ochrony Wychowanie przedszkolne środowiska na własnym terenie. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe akcja edukacyjna prowadzona w śród decydentów nie Przedszkola jako pierwszy etap edukacji powinien mo Ŝe mie ć charakteru jednostkowego. Powinna by ć odgrywa ć zasadnicz ą rol ę w kształtowaniu pozytywnych prowadzona w sposób cykliczny (uwzgl ędniaj ąca wzorców ekologicznych. pozostałe obowiązki wynikaj ące z pełnionych przez te Celem wychowania przedszkolnego w sferze osoby funkcji) zapewniaj ąca ci ągłe doskonalenie si ę i kształtowania świadomo ści ekologicznej jest przede dokształcanie tej grupy osób. wszystkim: Drug ą grup ą osób („decydenci po średni”), które - wyzwalanie ch ęci oraz kreowanie umiej ętno ści powinny zosta ć obj ęte akcj ą edukacyjn ą w pierwszej obserwowania środowiska naturalnego, kolejno ści s ą osoby, które z racji wykonywanego zawodu - kształtowanie wra Ŝliwo ści zarówno na pi ękno jak i na maj ą cz ęsty kontaktu z szersz ą grupa mieszka ńców. Do szkody w środowisku, grupy tych osób nale Ŝy zaliczy ć mi ędzy innymi - uczenie szacunku dla innych istot, urz ędników, nauczycieli, ksi ęŜ y a tak Ŝe pracowników - oddziaływanie na styl Ŝycia i świadomo ść ekologiczn ą słu Ŝb komunalnych. Prowadzenie w śród tej grupy osób rodziców, edukacji powinno koncentrowa ć si ę na zorganizowaniu im - kształtowanie nawyków i zachowa ń proekologicznych głównie cyklu spotka ń i szkole ń, a tak Ŝe zapewnienia w Ŝyciu codziennym. Dziennik Urz ędowy - 10668 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Program przedszkolny powinien przekazywa ć uświadamianie młodzie Ŝy ścisłych zwi ązków człowieka ze okre ślone tre ści ekologiczne, jednak nie w postaci środowiskiem i otoczeniem oraz konieczno ść bardziej męcz ącej wiedzy encyklopedycznej a zabaw i gier, harmonijnego, zrównowa Ŝonego i proekologicznego zgodnie ze sprawdzon ą zasad ą „bawi ąc - uczy ć”. Powinno rozwoju kraju. to dotyczy ć zarówno wiedzy teoretycznej jak i praktycznej. Istotne s ą równie Ŝ wycieczki edukacyjne np. na Bardzo wa Ŝną kwesti ą jest świadomo ść samych składowisko, czy do Zakładu Odzysku i Unieszkodliwiania wychowawców przedszkolnych, którzy powinni wychodzić Odpadów, oczyszczalni ścieków, stacji uzdatniania wody, z własn ą inicjatyw ą, wspieran ą przez swoj ą pomysłowo ść . a jednocze śnie na miejsca dzikich wysypisk śmieci i Do podstawowych metod edukacji ekologicznej w wylewisk ścieków. przedszkolu powinno nale Ŝeć organizowanie w Aby prowadzone działania edukacyjne w śród dzieci i przedszkolach zaj ęć kształtuj ących ciekawo ść i szacunek młodzie Ŝy przyniosły oczekiwane efekty niezb ędna jest do przyrody. Mo Ŝna tu wymieni ć chocia Ŝby wycieczki na ścisła współpraca z władzami samorz ądowymi. łono natury, które s ą jednym z lepszych sposobów Przekazywane informacje powinny w du Ŝej mierze zapoznania dzieci z okoliczn ą przyrod ą i zasadami jej odnosi ć si ę do najbli Ŝszego otoczenia (miejsca funkcjonowania. Wycieczki te pełni ą rol ę edukacyjn ą i zamieszkania) czyli gminy, powiatu. Przykłady wła ściwe poznawcz ą, s ą te Ŝ niejednokrotnie pierwsz ą szans ą na oraz wymagaj ące zmiany powinny pochodzi ć z „własnego samodzielny, nieskr ępowany i pełny kontakt z natur ą. podwórka”. Rol ę terenów wycieczkowych mog ą bardzo dobrze pełni ć Dlatego wa Ŝnym elementem w edukacji ekologicznej ście Ŝki edukacyjne, le śne kompleksy promocyjne czy inne powinno by ć zapoznanie młodzie Ŝy z dziedzictwem okoliczne ciekawe przyrodniczo tereny. Atrakcyjna forma kulturowym i przyrodniczym swojej gminy. Powinno to zaj ęć powinna by ć poparta odpowiedni ą wiedz ą realizowa ć si ę poprzez cz ęste wycieczki przyrodnicze w nauczycieli, którzy b ędą tłumaczy ć i wyja śnia ć a tak Ŝe rejony najciekawsze pod wzgl ędem ekologicznym, a tak Ŝe odpowiada ć na pytania swoich wychowanków. współprac ę szkół z nadle śnictwami, administratorami obszarów chronionych w zakresie organizowania ście Ŝek Po Ŝyteczne mog ą by ć równie Ŝ działania maj ące dydaktycznych, podgl ądania przyrody, organizowania rozbudzi ć ciekawo ść przyrodnicz ą i ch ęć poznania kursów na młodego stra Ŝnika przyrody. przyrody, takie jak: hodowla małych zwierz ąt domowych, Wymiernym efektem prowadzonej edukacji b ędzie uprawa kwiatów itp. Zasób metod jest praktycznie ostatecznie poprawa stanu środowiska na terenie własnej nieograniczony i zale Ŝy tylko od pomysłowo ści i inwencji gminy. samych wychowawców. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe ćwiczenia Nie ulega w ątpliwo ści, Ŝe nauczyciele i uczniowie, praktyczne powinny by ć oparte na mo Ŝliwie du Ŝej liczbie otrzymuj ąc wsparcie gminy lub powiatu w tym zakresie, pomocy naukowych i zabawek. mog ą i podejmuj ą w praktyce szereg działa ń na rzecz Ponadto udział w cyklicznych akcjach regionalnych środowiska lokalnego, które znacznie przekraczaj ą typu: Sprz ątanie świata, Dzie ń ziemi, Dzie ń ochrony obowi ązki programowe szkoły. Dotyczy to zarówno środowiska przyczyni si ę do dbało ści o czysto ść swojego wsparcia programowego jak i finansowego, miejsca zamieszkania. przygotowywanych przez poszczególnych nauczycieli czy całe placówki szkolne działa ń. Komórk ą, która powinna Szkoły podstawowe i ponadpodstawowe si ę zaj ąć koordynacj ą wszelkich kontaktów i działa ń pomi ędzy samorz ądami gminnym oraz powiatowym a Kolejnym etapem w edukacji ekologicznej s ą szkoły placówkami o światy powinno by ć Centrum Edukacji podstawowe i ponadpodstawowe. Wa Ŝną kwesti ą jest Ekologicznej w Faltyjankach. zachowanie ci ągło ści edukacji zapocz ątkowanej na etapie Stosunkowo nieskomplikowanymi dla samorz ądów przedszkolnym. W zwi ązku z dorastaniem młodzie Ŝy przykładami wspierania ekologicznych działa ń szkoły s ą mo Ŝliwe jest przekazywanie tre ści w sposób bardziej mi ędzy innymi współfinansowanie, wspólna organizacja i wieloaspektowy. Rol ę inicjatorów i pomysłodawców akcji pomoc merytoryczna w takich przedsi ęwzi ęciach jak: proekologicznych powinni pełni ć nauczyciele i - organizacja Dnia Ziemi czy Światowego Dnia Ochrony wychowawcy klas. Dlatego bardzo wa Ŝna jest Środowiska, odpowiednia edukacja skierowana do nauczycieli - prowadzenie programów autorskich czy innowacji nauczania pocz ątkowego dotycząca kursów pedagogicznych w szkołach, metodycznych w zakresie edukacji ekologicznej. - programy edukacyjne np. zwi ązane z Zaprocentuje to wi ększ ą świadomo ści ą ekologiczn ą gospodarowaniem odpadami w gminie lub innym samych nauczycieli, przyczyni si ę do podniesienia realizowanym przez gmin ę przedsi ęwzi ęciem na rzecz poziomu lekcji i zaj ęć i wyj ścia poza sztywne ramy środowiska, obowi ązuj ących programów. - konkursy zwi ązane z tematyk ą lokalnej gospodarki Istotne jest równie Ŝ wprowadzenie tre ści odpadowej, ekologicznych do wszystkich przedmiotów nauczania np. - udział pracowników samorz ądowych w zaj ęciach fizyki, chemii, geografii, matematyki. Pomoc ą mog ą by ć terenowych klas b ądź kół przyrodniczych, w istniej ące materiały np. zbiór zada ń dla szkół charakterze specjalistów, w zakresie okre ślonym podstawowych M. Rajkiewicza, H. Sieniewicza pt. tematem zaj ęć terenowych, „Ekologia w matematyce”, „W trosce o Ziemi ę” itp. - udost ępnianie i popularyzacja informacji, w tym tak Ŝe Dobrym pomysłem jest tak Ŝe po świ ęcenie nieco czasu materiałów drukowanych, na temat zagro Ŝeń i edukacji ekologicznej w trakcie godzin wychowawczych. pro środowiskowych działa ń powiatu czy gminy, celem Poza przekazywaniem tre ści ekologicznych w czasie wspólnej edukacji mieszka ńców tego terenu, lekcji konieczne jest wła śnie w stosunku do dzieci i - prenumerata czasopism przyrodniczych i młodzie Ŝy zastosowanie tak Ŝe innych form przekazu ekologicznych, mi ędzy innymi: organizowanie szkolnych i - wzbogacanie bibliotek szkolnych w materiały mi ędzyszkolnych imprez zwi ązanych z tematyk ą dydaktyczne przydatne w realizacji zagadnie ń ekologiczn ą np. konkursów wiedzy o ekologii, olimpiad, zwi ązanych z gospodark ą odpadow ą, ekologi ą i konkursów fotograficznych. Pełni ą one istotn ą rol ę w ochron ą środowiska, podnoszeniu świadomo ści ekologicznej, a takŜe Dziennik Urz ędowy - 10669 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

- wspieranie programów i ekologicznych przedsi ęwzi ęć Dobrym pomysłem jest tak Ŝe wł ączenie do współpracy szkół np. poprzez wyposa Ŝenie ich w niezb ędne organizacji takich jak Polski Zwi ązek W ędkarski, Polski pomoce naukowe wykorzystywane podczas realizacji Zwi ązek Łowiecki, Liga Obrony Kraju, organizacji tych działa ń, ko ścielnych i zwi ązków wyznaniowych - organizacja przez - organizacja i prowadzenie ście Ŝek i ogródków nie akcji informacyjno - edukacyjnych ma wiele zalet, dydaktycznych; mi ędzy innymi dotarcie dzi ęki temu do środowisk dot ąd - współorganizacja z Wojewódzkim O środkiem nie obj ętych akcj ą edukacyjn ą. Poza tym w wielu Metodycznym form doskonalenia nauczycieli (np. organizacjach edukacja ta przekracza ramy warsztatowych) w zakresie edukacji ekologicznej. „standardowej” edukacji środowiskowej. Pojawiaj ą si ę w W działaniach gminy na rzecz edukacji ekologicznej niej elementy religijne, filozoficzne, etyczne, zdrowotne, powinno si ę równie Ŝ zale źć wspieranie rozwoju bazy społeczne, polityczne, prawne i ekonomiczne. edukacyjnej dla Zielonych Szkół. Ta forma edukacji Odr ębnym obszarem edukacji ekologicznej powinna by ć potraktowana priorytetowo ze wzgl ędu na skierowanej do mieszka ńców gminy jest edukacja optymalny sposób przybli Ŝania młodzie Ŝy istoty i skierowana do organizatorów turystyki i wypoczynku. znaczenia ekologii. Turystyka i wypoczynek wpływaj ą na rozwój Przy prowadzeniu edukacji ekologicznej dzieci i psychofizyczny człowieka oraz w du Ŝym stopniu decyduj ą młodzie Ŝy (i nie tylko) zasadne jest tak Ŝe podj ęcie o jego stosunku do środowiska przyrodniczego i współpracy z ekologicznymi organizacjami kulturowego. Niewła ściwie organizowana masowa pozarz ądowymi tzw. NGO (Non-Governmental turystyka i rekreacja negatywnie oddziałuje na Organization). Współpraca taka przyczyni si ę do środowisko. Konieczne jest zatem obj ęcie edukacj ą wzbogacenia zakresu merytorycznego prowadzonych ekologiczn ą zarówno organizatorów turystyki i działa ń z drugiej za ś strony pozwoli na obni Ŝenie jej wypoczynku jak i osób korzystaj ących z tych usług. kosztów. Wielokrotnie z racji swych działa ń statutowych Organizatorzy turystyki na obszarach chronionych oraz organizacje te świadcz ą sw ą pomoc w formie organizacje zajmuj ących si ę eko- i agroturystyk ą stanowi ą nieodpłatnej. Do najwi ększych organizacji ekologicznych grup ę osób bardzo zainteresowanych promocj ą idei działaj ących na terenie całego kraju mo Ŝna zaliczy ć proekologicznych. Edukacja powinna obejmowa ć równie Ŝ mi ędzy innymi: Lig ę Ochrony Przyrody, Polski Klub ludno ść zamieszkał ą na tych terenach. Szczególny nacisk Ekologiczny, Federacja Zielonych, Towarzystwo Ochrony poło Ŝony powinien by ć na promocj ę agroturystyki oraz Przyrody Salamandra. zasad funkcjonowania gospodarstw ekologicznych i Do ciekawszych form edukacji ekologicznej nale Ŝy przestawiania produkcji z tradycyjnej na ekologiczną. uczestnictwo szkół w mi ędzynarodowych inicjatywach na Byłaby to równie Ŝ pewna forma aktywizacji zawodowej rzecz ochrony środowiska np. GREEN, GLOBE, Bł ękitny środowisk rolniczych, skierowuj ąca aktywno ść kciuk. Daje to mo Ŝliwo ść szerszej współpracy mi ędzy mieszka ńców ku bardziej perspektywicznym formom młodzie Ŝą i wymiany informacji w kontek ście zagro Ŝeń działalno ści zawodowej. środowiska. Ponadto podobne programy daj ą cz ęsto mo Ŝliwo ść wymiany młodzie Ŝy z ró Ŝnych krajów w ramach 6.3. Społeczne kampanie informacyjne współpracy mi ędzynarodowej. Prowadzone działania edukacyjne przy współpracy 6.2.3. Edukacja dorosłych Centrum Edukacji Ekologicznej powinny poło Ŝyć du Ŝy nacisk na realizacj ę szerokich kampanii edukacyjnych, Edukacja osób dorosłych wymaga znalezienia których celem byłoby propagowanie idei zrównowa Ŝonego wła ściwego sposobu kształtowania świadomo ści rozwoju. Do przykładowych kampanii informacyjnych ekologicznej. Specjalnie organizowane spotkania, mo Ŝe nale Ŝeć prowadzenie akcji informuj ącej wykłady, czy kluby dyskusyjne nie zawsze przynosz ą, mieszka ńców o szkodliwo ści środowiskowej niektórych ich zamierzone rezultaty. Kr ąg odbiorców tego typu form działa ń np. spalanie w domowych piecach materiałów edukacyjnych bywa bardzo zaw ęŜ ony (pojawiaj ą si ę tylko wybitnie szkodz ących atmosferze - plastików, odpadków zainteresowani). Z bada ń wynika, Ŝe na kształtowanie domowych, wywo Ŝenie odpadów na nielegalne wysypiska świadomo ści ekologicznej du Ŝy wpływ wywieraj ą media. śmieci, niezorganizowane opró Ŝnianie przydomowych Przekazuj ą one wiedz ę na temat funkcjonowania, szamb. znaczenia i zagro Ŝeń przyrody, ale równie Ŝ informuj ą na Realizacja takich zada ń prowadzona powinna by ć z bie Ŝą co o problemach i działaniach na rzecz ochrony wykorzystaniem wszystkich lokalnie dost ępnych form. środowiska. Edukacja ekologiczna dorosłych powinna by ć 6.3.1. Media w kampanii informacyjnej poł ączona równie Ŝ z rozrywk ą społeczno ści lokalnych. W ramach której mog ą by ć propagowane równie Ŝ tre ści Niezb ędnym elementem pomy ślnego promowania ekologiczne. Imprezy typu festyny, wystawy, konkursy, zagadnie ń ekologicznych jest wsparcie prowadzonych wycieczki, koncerty itp. zazwyczaj przeznaczone s ą dla działa ń w środkach masowego przekazu. Media poprzez całych rodzin. Tym samym jest sposobno ść do wł ączania spore mo Ŝliwo ści oddziaływania, spełniaj ą wa Ŝną rol ę w dzieci w prezentacje ekologiczne i przekazywanie wiedzy kształtowaniu świadomo ści proekologicznej. Wa Ŝne jest rodzicom zaanga Ŝowanym w wyst ępy dzieci. Taki sposób nawi ązanie bliskiej współpracy mediów z CEE. edukowania dorosłych (rodziców) jest bardzo skuteczn ą Prowadzona wła ściwa polityka medialna ma na celu form ą przekazywania tre ści ekologicznych. dotarcie z tre ściami ekologicznymi głównie do osób Na omawianym terenie proponowane formy przekazu dorosłych. tre ści ekologicznych mog ą mie ć charakter cykliczny np. W celu osi ągni ęcia po Ŝą danych efektów prowadzona przechodz ący z gminy do gminy. Mo Ŝna do ich organizacji polityka medialna powinna by ć oparta w głównej mierze o wykorzysta ć Gminny O środek Kultury czy remizy media lokalne (prasa, radio) a tak Ŝe z racji znacznego stra Ŝackie (wystawy) a tak Ŝe boiska czy sceny wzrostu jego znaczenia równie Ŝ o internet. widowiskowe (festyny).

Dziennik Urz ędowy - 10670 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Prasa lokalna - wyprodukowanie przez agencj ę reklamow ą radiowego spotu informacyjnego np. dotycz ącego szkodliwo ści Współpracuj ąc z pras ą władze samorz ądowe za wypalania traw i ściernisk. Wa Ŝne by informacja ta po średnictwem CEE dysponuj ą specyficznymi formami była zrozumiała dla słuchaczy w ró Ŝnym wieku (mo Ŝna edukowania społecze ństwa m. in. poprzez: emitowa ć kilka ró Ŝnych informacji (chodzi o stopie ń ich - Ogłoszenie . Poprzez t ę form ę w prosty, hasłowy zło Ŝono ści) kierowanych do ró Ŝnych odbiorców, nale Ŝy sposób mo Ŝna promowa ć np. o wprowadzanym jednak pami ęta ć o rosn ących wtedy znacznie systemie segregacji odpadów. Ogłoszenie mo Ŝe kosztach). Informacja ta powinna by ć emitowana zawiera ć informacje edukuj ące co do sposobów najlepiej w najbardziej atrakcyjnych godzinach i korzystania z pojemników na odpady. podkre śla ć hasło kampanii edukacyjnej.; - Wkładka informacyjna do gazety. Powinna zosta ć - zaproponowanie dziennikarzom przeprowadzenia w skonstruowana w formie ulotki/broszury tematycznej studio dyskusji z udziałem specjalistów i np. w zakresie gospodarki odpadami. Wkładka ma za przedstawicieli władz gminnych i powiatowych. Go ście zadanie informowa ć - jak unika ć wytwarzania odpowiadaj ą na zadawane przez telefon pytania odpadów, jak je segregowa ć, co robi ć, aby na słuchaczy. Takie dyskusje przyci ągaj ą zazwyczaj składowisko trafiało jak najmniej śmieci. Ulotka ta uwag ę społeczno ści. Dzi ęki takiemu sposobowi stanowiłaby wi ęc ABC kultury odpadowej, z któr ą informowania władze poznaj ą stosunek mieszka ńców powinni si ę zapozna ć mieszka ńcy gmin powiatu. do decyzji samorz ądowców, którzy z kolei maj ą Pomo Ŝe ona równie Ŝ społecze ństwu szerzej spojrze ć mo Ŝliwo ść wyja śni ć społeczno ści wszelkie pojawiaj ące na ró Ŝne aspekty produkcji odpadów i uzmysłowi ć jak si ę w ątpliwo ści i niejasno ści. mog ą temu przeciwdziała ć. Ta sama broszura powinna by ć równie Ŝ rozdana mieszka ńcom gminy tu Ŝ Ponadto radio mo Ŝe pełni ć bardzo skuteczne medium przed bezpo średnim rozpocz ęciem segregacji w zakresie informowania o bie Ŝą cych i zbli Ŝaj ących si ę odpadów (np. około miesi ąca wcze śniej). imprezach i konkursach ekologicznych. - Konkursy prasowe o tematyce ekologicznej . Powinny by ć skierowane do szerokiego grona Internet odbiorców, a ich celem popularyzacja wiedzy ekologicznej i rozbudzanie ciekawo ści przyrodniczej. Wa Ŝną inicjatyw ą słu Ŝą cą komunikacji społecznej i Dobrze przeprowadzona edukacja w prasie lokalnej informowaniu mieszka ńców o podejmowanych przez ma na celu ukształtowanie świadomo ści mieszka ńców władze samorz ądowe działa ń jest wykorzystanie przejawiaj ącej si ę w ich konkretnych działaniach mo Ŝliwo ści jakie daje Internet. zwi ązanych z trosk ą o otaczaj ące ich najbli Ŝsze Aktualizowanie strony internetowej Urz ędu Gminy środowisko. Wa Ŝny jest równie Ŝ wybór odpowiednich www.dabrowno.pl (przy udziale CEE), na której tre ści, poło Ŝenie szczególnego nacisku na u świadomienie, znajdowałyby si ę wszystkie bie Ŝą ce informacje dotycz ące Ŝe pojedyncze zachowania ka Ŝdego z nas maj ą wielkie zakresu ochrony środowiska. Rola internetu nie powinna znaczenie w zachowaniu czysto ści i estetyki całej gminy, by ć bagatelizowana, gdy Ŝ globalna sie ć www staje si ę miasta czy wioski. Tre ści te nale Ŝy przekazywa ć coraz bardziej znacz ącym medium i stanowi jedn ą z kilkakrotnie stosuj ąc odmienne, interesuj ące formy lepszych metod dotarcia do młodych ludzi. przekazu. Edukacja ekologiczna w mediach, przede Tre ści edukacyjne umieszczane na stronach gminy wszystkim w prasie, jest stosunkowo prosta do powinny zawiera ć informacje o przyj ętych kierunkach przeprowadzenia. Wymaga odpowiedniego przygotowania działania gminy w zakresie ochrony środowiska, a tak Ŝe dziennikarzy. zestawienie działa ń ju Ŝ podj ętych i przedstawienie Wskazane jest tak Ŝe aby na łamach lokalnej prasy wyników. Ponadto nale Ŝy wyra źnie podkre śli ć znaczenie (gminnej czy powiatowej) utworzy ć rubryk ę (stron ę) jakie ma dla gminy ochrona środowiska. Na stronie po świ ęcon ą szeroko rozumianej ochronie środowiska. powinny znajdowa ć si ę podstawowe wiadomo ści o gminie, Publikowane byłyby tam artykuły po świ ęcone ze szczególnym uwzgl ędnieniem walorów przyrodniczo - poszczególnym zagadnieniom ochrony środowiska. krajobrazowych regionu. Promowanie swojej gminy jako Autorami mog ą by ć zaproszeni specjali ści, regionu czystego przyrodniczo, przywi ązuj ącego wag ę do przedstawiciele pozarz ądowych organizacji działa ń w zakresie ekologii powinno by ć priorytetem w ekologicznych, przedstawiciele władz samorz ądowych itp. zakresie aktywnego poszukiwania inwestorów i rozwoju Artykuły mog ą swoja tre ści ą nawi ązywa ć do fenologii i turystyki. zjawisk aktualnie zachodz ących w przyrodzie np. problem Ponadto na stronie internetowej powinny znale źć si ę wypalania traw - okres wiosenny, za śmiecanie lasów - informacje przydatne dla mieszka ńców gminy; mi ędzy okres wakacyjny, dokarmianie ptaków - okres zimowy. innymi w obszarze pomocy w zakresie uzyskiwania Ponadto na łamach lokalnej gazety powinien by ć wsparcia ze środków unijnych np. funduszy zamieszczony adres i kontakt do Centrum Edukacji strukturalnych, unijnych dopłat do gospodarstw rolniczych. Ekologicznej jak równie Ŝ odpowiedniego wydziału Urz ędu Nale Ŝałoby w tym celu zamie ści ć odpowiednie „linki” do Gminy zajmuj ącego si ę sprawami ochrony środowiska. stron tematycznych informuj ących w sposób bardziej Pod podanymi numerami telefonów powinny znajdowa ć szczegółowo w/w kwestii oraz adresy instytucji si ę kompetentne osoby zdolne odpowiedzie ć na zapytania zajmuj ących si ę dan ą problematyk ą. mieszka ńców gminy lub przyj ąć informacj ę o zagro Ŝeniu Oprócz tego osobn ą cz ęść strony powinny stanowi ć środowiska i przekaza ć j ą dalej do organów kontrolnych porady i wskazówki jak sfer ą działalno ści bytowej i np. Inspektoratu Ochrony Środowiska. gospodarczej najmniej oddziaływa ć na środowisko. Do przykładowych obszarów edukacji mog ą nale Ŝeć: dzikie Lokalne rozgło śnie radiowe wysypiska śmieci, niezorganizowane opró Ŝnianie szamb przydomowych, dzikie wylewiska ścieków. Sposobami wykorzystania lokalnej rozgło śni radiowej Na stronie internetowej mo Ŝna równie Ŝ zamieszcza ć w o zasi ęgu regionalnym w celu propagowania wybranych porozumieniu z lokalnymi gazetami artykuły dotycz ące np. zagadnie ń ochrony środowiska, mo Ŝe by ć: gospodarki wodno - ściekowej, wcze śniej publikowane na ich łamach (w tradycyjnej, papierowej wersji). Dziennik Urz ędowy - 10671 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Wa Ŝną funkcj ą strony internetowej mo Ŝe by ć równie Ŝ Festyny opcja „newsletter” polegaj ąca na regularnym informowaniu zainteresowanych mieszka ńców gminy o konkretnych Festyn ma by ć w zało Ŝeniu imprez ą rodzinn ą, na działaniach, projektach czy inwestycjach w obszarze której spotykają si ę wszyscy mieszka ńcy danej ochrony środowiska za pomoc ą poczty e-mail. Dodatkowo miejscowo ści. Oprócz typowej rozrywki w czasie trwania poczta elektroniczna daje mo Ŝliwo ść zgłaszania zapyta ń, festynu mog ą by ć przekazywane mieszka ńcom tak Ŝe postulatów zwi ązanych z ochron ą środowiska np. do informacje ekologiczne. Mog ą to by ć ró Ŝnego rodzaju Centrum Edukacji Ekologicznej. Odpowiedzi powinny by ć konkursy: sprawno ściowe, wiedzy z danej dziedziny itp. zamieszczane na bie Ŝą co stronie lub przypadku bardziej Wskazane aby proponowane formy edukacji poprzez zło Ŝonych pyta ń po konsultacji z kompetentnym organem zabaw ę anga Ŝowały w ni ą dzieci i rodziców. przesyłane na skrzynk ę pocztow ą adresata zapytania. W trakcie trwania festynu mo Ŝna propagowa ć tre ści z Współpraca z mediami ma na celu uzyskanie szeroko rozumianej ochrony środowiska: aktywnego poparcia mieszka ńców dla realizowanych - prezentacja gospodarstw agroturystycznych z terenu przez samorz ąd działa ń. Chodzi o tak ą profesjonaln ą gmin powiatu, działalno ść z zakresu public relations, której celem jest nie - warsztat ceramiki, tylko przeforsowanie trudnych decyzji lecz przede - wystawa zdrowej Ŝywno ści poł ączona z degustacj ą, wszystkim promowanie postaw prospołecznych. Promocja - prezentacja miejscowego nadle śnictwa, za po średnictwem mediów zachowa ń proekologicznych - wystawa sadzonek drzew, krzewów, kwiatów, oraz ogólnie ochrony środowiska, odgrywa bardzo wa Ŝną - prezentacja literatury ekologicznej i prac plastycznych rol ę i jest jednym z podstawowych źródeł informacji. zwi ązanych z ekologi ą, wykonanych przez młodzie Ŝ Dzi ęki pomocy mediów w trakcie realizacji programu - wystawa fotograficzna prezentuj ąca walory mo Ŝliwe b ędzie równie Ŝ przeprowadzenie rozmaitych akcji krajobrazowo - przyrodnicze gminy, maj ąca na celu i kampanii edukacyjnych. pokazanie mieszka ńcom ich okolicy jako terenu Rozbudzenie to Ŝsamo ści kulturowej społeczno ści wartego ochrony i poznania. lokalnej jest bardzo wa Ŝnym, cho ć cz ęsto niedocenianym Zagadnieniem, które powinno równie Ŝ znale źć si ę w elementem edukacji ekologicznej. Zapocz ątkowanie kr ęgu zainteresowa ń tematycznych kampanii edukacyjnej my ślenia i działania w kategoriach obywatelskich prowadzonej przez CEE, jest promowanie odmiennych od spowoduje, Ŝe mieszka ńcy zaczn ą bra ć na siebie samochodu źródeł transportu np. roweru. odpowiedzialno ść za stan środowiska w gminie. Istotne jest równie Ŝ wł ącznie władz gminy w promocj ę Wykształcenie wi ęzi z zamieszkiwanym terenem, roweru jako ekologicznego środka transportu. Rower jako zakorzenienie si ę ludzi w miejscowej tradycji i historii środek transportu powinien by ć promowany poprzez dwie spowoduje postrzeganie gminy przez jej mieszka ńców funkcje, które spełnia mianowicie: środka transportu i jako swojej „małej ojczyzny”. Jednym ze sposobów rekreacyjno-turystyczn ą. Powinno si ę to realizowa ć wspierania lokalnego patriotyzmu i postaw obywatelskich poprzez wyznaczenie ście Ŝek rowerowych i szlaków jest powołanie, lub wspieranie istniej ącego lokalnego rowerowych powi ązanych z istniej ącymi szlakami towarzystwa miło śników ziemi, a tak Ŝe organizowanie turystycznymi, co słu Ŝyłoby nie tylko zwi ększeniu koncertów, festynów i innych imprez promuj ących lokaln ą wra Ŝliwo ści na przyrod ę jak równie Ŝ promocj ę walorów tradycj ę i kultur ę. turystycznych gminy. Na promocj ę roweru jako środka 6.3.2. Okresowe kampanie informacyjne transportu mo Ŝe składa ć si ę organizacja letnich festynów (np. zlot wła ścicieli starych rowerów) i rajdów rowerowych, Do najpopularniejszych i stosunkowo łatwych do poł ączonych z promocj ą agroturystyki. Wskazany jest przeprowadzenia (współorganizacji) działa ń z zakresu udział rowerzystów w obchodach Dnia Ziemi i Dnia Bez kampanii informacyjnych przez CEE nale Ŝy zaliczy ć akcj ę Samochodu. ulotkow ą, festyny. Wskazane jest aby w rajdach i wycieczkach (przynajmniej w wi ększych imprezach - o charakterze Akcja ulotkowa festynów), ze wzgl ędów promocyjnych udział brali tak Ŝe przedstawiciele władz samorz ądowych. Akcja ulotkowa to najpopularniejsza forma przekazu tre ści ekologicznych. Jest ona zawsze wsparciem przy 6.3.3. Wł ączanie mieszka ńców w procesy decyzyjne na wprowadzaniu konkretnych działa ń zwi ązanych z ochron ą poziomie gminy środowiska. Z zało Ŝenia ulotki (broszury informacyjne) trafiaj ą bezpo średnio do adresatów czyli mieszka ńców. Podstawowym celem władz gminy powinno by ć Bezpo średnie dostarczanie wybranej grupie daje wi ększ ą zapewnienie dost ępu do informacji o środowisku: jego gwarancj ę osi ągni ęcia zamierzonego celu. aktualnym stanie, ocen oddziaływania wybranych Istotn ą spraw ą jest aby kolporta Ŝ ulotek był inwestycji na środowisko, gminnych planów ochrony przeprowadzony przed podj ęciem konkretnych działa ń środowiska itp. Wskazane byłoby ustanowienie i „technicznych”. Mieszka ńcy b ędą mieli wła ściwe wdro Ŝenie w urz ędzie gmin procedur uzyskiwania przez przygotowanie merytoryczne w chwili wprowadzanych obywateli informacji o stanie środowiska i działalno ści zmian. wydziałów zajmuj ących si ę kształtowaniem środowiska. Kolportowane ulotki powinny zawiera ć tylko Ponadto informowanie mieszka ńców gminy z najwa Ŝniejsze elementy wprowadzanych działa ń - pełen wyprzedzeniem o planowanych inwestycjach na terenie zakres informacji powinien by ć przekazany za gminy oraz o jego wpływie na stan środowiska po średnictwem innych form przekazu. Ulotki winny naturalnego, pomo Ŝe w stworzenia pozytywnego klimatu wyja śnia ć i uzasadnia ć wprowadzane przedsi ęwzi ęcia a współpracy pomi ędzy mieszka ńcami a władzami gminy. tak Ŝe przedstawia ć korzy ści z nich płyn ące. Dodatkowo nale Ŝałoby ustanowi ć prowadzenie aktywnych Przekazywane tre ści powinny by ć zredagowane w konsultacji społecznych w procesie podejmowania decyzji. sposób jasny i skrótowy (najlepiej hasłowo) a forma ulotki Społeczno ść lokalna powinna mie ć nie tylko okazj ę powinna by ć przejrzysta i czytelna. wypowiedzenia si ę w danej kwestii ale równie Ŝ mo Ŝliwo ść aktywnego uczestnictwa w toku post ępowania administracyjnego. W tym celu nale Ŝy propagowa ć wiedz ę Dziennik Urz ędowy - 10672 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. na temat mo Ŝliwo ści udziału obywateli w procesach - FUNDUSZ SPÓJNO ŚCI - inaczej nazywany decyzyjnych. Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem Kohezji, funkcjonuje jako czasowe wsparcie finansowe VII. REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY dla krajów Unii Europejskiej, których Produkt Krajowy ŚRODOWISKA Brutto nie przekracza 90% średniej dla wszystkich krajów członkowskich. Powołany został 7.1. Zało Ŝenia systemu finansowania inwestycji Rozporz ądzeniem Rady (WE) Nr 1164,1991 z 16 maja 1994 roku. Fundusz ten nie nale Ŝy do grupy funduszy Realizacja zada ń wytyczonych w Programie Ochrony strukturalnych ze wzgl ędu na okre ślony czas, w Środowiska wi ąŜ e si ę z wysokimi nakładami którym działa. Ze wzgl ędu na charakter i cel, Fundusz inwestycyjnymi. Wi ększo ść instytucji, które udzielaj ą Spójno ści jest instrumentem polityki strukturalnej. W dotacji lub korzystnie oprocentowanych kredytów na ramach Funduszu Spójno ści w sektorze ochrony inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska wymaga, środowiska pomoc jest kierowana na dofinansowanie Ŝeby inwestycja osi ągn ęła odpowiednio du Ŝy efekt najwi ększych inwestycji o warto ści powy Ŝej 10 mln ekologiczny i obj ęła swym zasi ęgiem mo Ŝliwie najwi ększ ą euro. Wysoko ść uzyskanego wsparcia mo Ŝe si ęga ć 80 liczb ę mieszka ńców aglomeracji, gminy lub zwi ązku % kosztów kwalifikowanych. Odbiorcami pomocy s ą komunalnego. Dlatego w przypadku gminy D ąbrówno jednostki samorz ądu terytorialnego, zwi ązki gmin lub nale Ŝy d ąŜ yć aby podejmowane działania miały charakter inne podmioty publiczne, w tym przedsi ębiorstwa gminny lub w niektórych przypadkach obejmowały swym komunalne. Przedsi ębiorstwa prywatne mog ą by ć zasi ęgiem kilka gmin (np. mi ędzygminne - zwi ązkowe jedynie wykonawcami kontraktów dla projektów, które działania na rzecz ochrony środowiska). otrzymały dofinansowanie. Fundusz Kohezji Wspólne działanie kilku gmin nie tylko ma wpływ na (Spójno ści) redystrybuowany jest przez Komisj ę finansowanie inwestycji (obni Ŝy koszty, które b ędzie Europejsk ą na podstawie składanych wniosków w musiała ponie ść pojedyncza gmina), ale równie Ŝ obni Ŝy odpowiednich terminach. Tak wi ęc to nie instytucje koszty eksploatacyjne. Oznacza to, Ŝe przedsi ęwzi ęcie krajowe, ale stosowne organy Unii Europejskiej winno by ć realizowane wspólnie. rozpatruj ą konkretne projekty, akceptuj ąc je, a W zale Ŝno ści od przyj ętego w danym przypadku nast ępnie finansuj ąc. Pomoc, któr ą te kraje otrzymuj ą rozwi ązania wariantu organizacyjnego poszczególne w ramach Funduszu obejmuje finansowanie projektów miasta i gminy samodzielnie lub wspólnie finansowa ć dotycz ących inwestycji w zakresie ochrony środowiska będą realizacj ę konkretnych zada ń. i infrastruktury transportowej (w tym wspieranie Dost ępne na rynku formy finansowania inwestycji rozwoju sieci korytarzy transeuropejskich). Fundusz ekologicznych dzieli si ę na: mo Ŝe przyczynia ć si ę do finansowania: projektów; - kredyty, po Ŝyczki, obligacje, leasing, etapów projektu, które s ą technicznie lub finansowo - udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach, niezale Ŝne; grupy projektów powi ązanych ze sob ą - dotacje. widoczn ą strategi ą tworz ącą spójn ą cało ść . Środki na finansowanie zada ń zwi ązanych z ochron ą - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju środowiska pochodzi ć mog ą z nast ępuj ących źródeł: Regionalnego (ZPORR) - pomoc jest skierowana - własne środki gminy, głównie do samorz ądów województw, powiatów i - dofinansowanie z gminnego, powiatowego, gmin, stowarzysze ń oraz zwi ązków gmin i powiatów, wojewódzkiego i narodowego funduszu ochrony instytucji naukowych, instytucji rynku pracy, agencji środowiska i gospodarki wodnej, rozwoju regionalnego i instytucji wspierania - emisja obligacji komunalnych, przedsi ębiorczo ści. Ogółem na ZPORR w latach 2004 - fundusze pomocowe i zwi ązane z eko-konwersj ą - 2006 przeznaczone b ędzie ponad 4 miliardy euro. W (Ekofundusz), ramach ZPORR mog ą by ć realizowane inwestycje - kredyty bankowe na preferencyjnych warunkach (np. infrastrukturalne w zakresie ochrony środowiska oraz Bank Ochrony Środowiska), inwestycje zwi ązane z rewitalizacj ą obszarów - pozyskanie inwestora strategicznego, mo Ŝe nim by ć zdegradowanych; tak Ŝe inwestor zagraniczny. - GLOBAL ENVIRONMENTAL FACILITY - światowa organizacja o charakterze kapitałowego funduszu W zakresie ochrony środowiska, rozwoju regionalnego celowego na rzecz ochrony środowiska, i rozwoju wsi funkcjonuj ą m.in.: takie organizacje i - PROGRAM WWF DLA POLSKI - krajowe fundusze jak: przedstawicielstwo mi ędzynarodowej organizacji - NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I World Wild Fund, GOSPODARKI WODNEJ - najwi ększa instytucja - NARODOWA FUNDACJA OCHRONY ŚRODOWISKA finansuj ąca przedsi ęwzi ęcia ochrony środowiska o - fundacja zajmuj ąca si ę opracowywaniem ekspertyz w zasi ęgu ponadregionalnym i ogólnokrajowym w zakresie ochrony środowiska oraz edukacj ą Polsce, ekologiczn ą, - WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY - FUNDACJA PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA - ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ - Fundacja promuje działania na rzecz ekorozwoju, dofinansowuje zadania z zakresu ochrony środowiska - REGIONALNE CENTRUM EKOLOGICZNE NA i gospodarki wodnej z uwzgl ędnieniem celów EUROP Ę ŚRODKOWO-WSCHODNI Ą - wspomaga okre ślonych w ustawie z dnia 27.04.2001 roku. Prawo swobodn ą wymian ę informacji oraz udział ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z 2001 r.), społecze ństwa w podejmowaniu decyzji dotycz ących Polityce Ekologicznej Pa ństwa, ochrony środowiska. - EKOFUNDUSZ - jego zadaniem jest dofinansowywanie przedsi ęwzi ęć w dziedzinie ochrony Cz ęść programów pomocowych w UE została środowiska, które maj ą przynie ść efekt w skali nie zabud Ŝetowana na lata 2003 - 2006, jednak w zwi ązku z tylko regionu czy kraju, ale tak Ŝe wpływaj ą przyst ąpieniem Polski w maju 2004 roku nie została w na osi ągni ęcie celów ekologicznych uznanych za nich uwzgl ędniona. Polska b ędąc członkiem Wspólnoty priorytetowe w skali europejskiej a nawet światowej; Europejskiej b ędzie mogła ubiega ć si ę o środki pomocowe Dziennik Urz ędowy - 10673 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. w ramach takich programów w latach pó źniejszych. Do odpadach itp.) i mo Ŝna je podzieli ć na instrumenty programów unijnych uruchomionych dla naszego kraju w prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne. latach 2007 - 2013 nale Ŝą mi ędzy innymi LEADER i URBAN, które b ędą kontynuowane w nast ępnych latach 7.2.1. Instrumenty prawne bud Ŝetowych Unii Europejskiej tj. 2007-2013. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe wszystkie instytucje udzielaj ące Do instrumentów prawnych zaliczamy: pomocy finansowej w dziedzinie ochrony środowiska - pozwolenia na wprowadzanie do środowiska wymagaj ą od inwestora nie tylko wypełnienia substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, odpowiedniego formularza, ale równie Ŝ przedstawienia - decyzje zatwierdzaj ące plany gospodarki odpadami, szeregu opracowa ń i dokumentacji planuj ące czy - koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i opisuj ące dane przedsi ęwzi ęcie. S ą to mi ędzy innymi: eksploatacje surowców mineralnych, - plan zagospodarowania przestrzennego i strategie - raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy rozwoju gminy, istniej ących inwestycji, - program ochrony środowiska, plan gospodarki - uchwały zatwierdzaj ące plany zagospodarowania odpadami, koncepcje gospodarki wodno-ściekowej, przestrzennego, plan zalesiania itp. - decyzje ustalaj ące lokalizacj ę inwestycji celu - studium wykonalno ści (lub biznes plan w przypadku publicznego lub warunków zabudowy i przedsi ęwzi ęć komercyjnych), zagospodarowania terenu. - wymagane przez prawo zezwolenia na realizacj ę Szczególnym instrumentem prawnym jest od projektu. niedawna monitoring czyli kontrola jako ści stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania 7.2. Zarz ądzanie Programem Ochrony Środowiska jako ści środowiska jak te Ŝ w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie bada ń Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska monitoringowych jako obowi ązuj ących przez zapisy w jest ustalenie systemu zarz ądzania tym programem. niektórych aktach prawnych czyni ą je instrumentem o Zarz ądzanie Programem odbywa si ę z uwzgl ędnieniem znaczeniu prawym. zasad zrównowa Ŝonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz ądzania zgodne z kompetencjami i obowi ązkami 7.2.2. Instrumenty finansowe podmiotów zarz ądzaj ących. W odniesieniu do gminnego Programu Ochrony Do instrumentów finansowych zaliczamy: Środowiska jednostk ą, na której b ędą spoczywały główne - opłaty za korzystanie ze środowiska - za emisje zadania zarz ądzania tym programem b ędzie Urz ąd Gminy zanieczyszcze ń do powietrza, za pobór wody w D ąbrównie, jednak cało ściowe zarz ądzanie powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie środowiskiem w gminie b ędzie odbywa ć si ę na kilku ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, szczeblach. Oprócz szczebla gminnego s ą jeszcze za powierzchni ę z której odprowadzane s ą ścieki szczeble powiatowy i wojewódzki obejmuj ące działania deszczowe, podejmowane w skali województwa i powiatu, a tak Ŝe - administracyjne kary pieni ęŜ ne, szczeble jednostek organizacyjnych, obejmuj ących - odpowiedzialno ść cywilna, karna i administracyjna, działania podejmowane przez podmioty gospodarcze - kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska. korzystaj ące ze środowiska. Na ka Ŝdą z tych jednostek nało Ŝone s ą ró Ŝne (czasami zbie Ŝne) obowi ązki. 7.2.3. Instrumenty społeczne Na troch ę innych zasadach odbywa si ę zarz ądzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze Wśród instrumentów społecznych jako najwa Ŝniejszy środowiska. Kieruj ą si ę one głównie rachunkiem nale Ŝy wymieni ć współdziałanie. Uzgodnienia i (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji usprawnienia instytucjonalne s ą wa Ŝnym elementem rynkowej cho ć od jakiego ś czasu uwzgl ędniaj ą one tak Ŝe skutecznego zarz ądzania opartego o zasady głos opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz ądzane zrównowa Ŝonego rozwoju. Mo Ŝna je podzieli ć na: środowiskiem odbywa si ę przez: - narz ędzia dla usprawnienia współpracy i budowania - dotrzymywanie wymaga ń stawianych przez przepisy partnerstwa tzw. „uczenie si ę poprzez działanie”. prawa, Mo Ŝna w nich wyró Ŝni ć dwie kategorie dotycz ące: - porz ądkowanie technologii i re Ŝimów obsługi a) działa ń samorz ądów (dokształcanie profesjonalne i urz ądze ń, system szkole ń, interdyscyplinarny model pracy, - modernizacj ę stosowanych technologii, współpraca i partnerstwo w systemach - eliminowanie technologii uci ąŜ liwych dla środowiska, sieciowych), - instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, b) powi ąza ń mi ędzy władzami samorz ądowymi a - stał ą kontrol ę zanieczyszcze ń. społecze ństwem (udział społecze ństwa w Instytucje działaj ące w ramach administracji a zarz ądzaniu poprzez system konsultacji i debat odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. maj ą głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom budowania świadomo ści - kampanie edukacyjne); poprzez: - narz ędzia dla formułowania, integrowania i wdro Ŝenia - racjonalne planowanie przestrzenne, polityk środowiskowych: - kontrolowanie gospodarczego korzystania ze a) środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, środowiska, statuty, - porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z b) strategie i plany działa ń, gospodarczym korzystaniem ze środowiska, c) systemy zarz ądzania środowiskiem, - instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska. d) ocena wpływu na środowisko, Instrumenty słu Ŝą ce do zarz ądzania programem e) ocena strategii środowiskowych; ochrony środowiska wynikaj ą z obowi ązuj ących aktów - narz ędzia wł ączaj ące mechanizmy rynkowe w prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, o realizacje zrównowa Ŝonego rozwoju: zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o a) opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), Dziennik Urz ędowy - 10674 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

b) regulacje cenowe, W programach tych powinny by ć uwzgl ędnione z c) regulacje u Ŝytkowania, oceny inwestycji, jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin d) środowiskowe zalecenia dla bud Ŝetowania, gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej e) kryteria środowiskowe w procedurach wytyczone pewne ramy tego rozwoju, warunkowane przetargowych; trosk ą o stan środowiska. - narz ędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków Oznacza to, Ŝe ochrona środowiska na terenie gminy zrównowa Ŝonego rozwoju: wymaga podejmowania pewnych działa ń w okre ślonych a) wska źniki równowagi środowiskowej, dziedzinach gospodarki jak i codziennego Ŝycia jego b) ustalenie wyra źnych celów operacyjnych, mieszka ńców. c) monitorowanie skuteczno ści procesów zarz ądzania. 7.3. Analiza mo Ŝliwo ści gminy w zakresie finansowania zada ń w dziedzinie ochrony środowiska Kolejnym bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym poj ęciem 7.3.1. Sprawozdanie ekonomiczne z bud Ŝetu gminy nale Ŝy rozumie ć ró Ŝnorodne działania, które zmierzaj ą do Dąbrówno za lata 2003 - 2005 kształtowania świadomo ści ekologicznej społecze ństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstaw ą jest Poni Ŝej przedstawiono wykonania bud Ŝetu gminy tu rzetelne i ci ągłe przekazywanie wiedzy na temat Dąbrówno w latach 2003 - 2004 oraz plan bud Ŝetu na rok ochrony środowiska oraz komunikowanie si ę władz 2005, ze wskazaniem głównych źródeł dochodów, w samorz ądów lokalnych ze społecze ństwem na drodze podziale na: podejmowanych działa ń inwestycyjnych. - dochody własne, które w 2004 roku stanowiły ok. Wa Ŝna dla ochrony środowiska jest równie Ŝ 41,4 % dochodów, współpraca pomi ędzy powiatowymi i gminnymi słu Ŝbami - udział w podatkach stanowi ących dochód bud Ŝetu ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, pa ństwa, który kształtował si ę w roku 2004 na niskim organizacjami społecznymi oraz podmiotami poziomie w wysoko ści 6,7 % dochodów, gospodarczymi. Powinny to by ć relacje partnerskie które - subwencje, które kształtowały si ę w roku 2004 na będą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych poziomie 37,1 % dochodów, przedsi ęwzi ęć . I tak pozarz ądowe organizacje ekologiczne - dotacje, które kształtowały si ę w roku 2004 na mog ą zajmowa ć si ę zarówno działaniami planistycznymi poziomie 14,7 % dochodów. (np. przygotowywa ć plany ochrony rezerwatów i parków narodowych, opracowywa ć operaty ochrony przyrody dla Po stronie wydatków wyró Ŝni ć nale Ŝy dwie kategorie: nadle śnictw), prowadzi ć konstruktywne (i jak najbardziej - wydatki bie Ŝą ce, które stanowiły w roku 2004 - 81,8 % fachowe) programy ochrony ró Ŝnych gatunków czy typów ogółu wydatków, siedlisk, realizowa ć pro środowiskowe inwestycje (np. - wydatki maj ątkowe (w nich za ś 100 % stanowi ą zwi ązane z alternatywnymi źródłami energii) itp. wydatki inwestycyjne), które stanowiły w roku 2004 Tradycyjn ą rol ą organizacji jest te Ŝ prowadzenie kontroli 18,2 % ogółu wydatków. przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu. Tabela 48 Niezb ędne jest aby prowadzona komunikacja Syntetyczne zestawienie źródeł dochodów i wydatków społeczna obj ęła swym zasi ęgiem wszystkie grupy bud Ŝetowych gminy D ąbrówno w latach 2003 - 2004 (zł) społecze ństwa. Bardzo wa Ŝną spraw ą jest wła ściwe, Wykonanie Wykonanie rzetelne i odpowiednio wcze śniejsze informowanie tych Wyszczególnienie Plan 2005 mieszka ńców, których planowane inwestycje b ędą 2003 2004 DOCHODY 8 264 445 8 677 131 9 216 172 dotyczyły w sposób bezpo średni (np. mieszka ńców przez Własne 4 051 676 3 592 180 3 239 840 tereny, których posesji b ędzie przebiega ć wodoci ąg). Nie Udział w podatkach 366 452 585 614 607 386 mo Ŝe mie ć miejsca sytuacja, Ŝe o planowanych stanowi ących dochód pa ństwa zamierzeniach dowiaduj ą si ę oni z „innych” źródeł np. Subwencje 2 974 165 3 222 517 3 529 691 Dotacje 872 152 1 276 820 1 839 255 prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajm ą oni postaw ę PRZYCHODY 549 162 832 508 2 466 823 negatywn ą (czasami nawet wrog ą) w stosunku do w tym kredyt/po Ŝyczka 547 328 763 000 2 070 000 planowanej inwestycji. Jak uczy do świadczenie wydłu Ŝa to w tym wolne środki 1 834 69 508 396 823 lub nawet czasami uniemo Ŝliwia realizacje planowanych w tym inne rozliczenia krajowe - - - celów. WYDATKI 8 555 099 8 903 813 11 334 995 Wydatki bie Ŝą ce 6 315 223 7 288 527 8 430 535 Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle w tym na obsług ę długu 40 043 42 572 51 000 powi ązane, bowiem dobra i wła ściwa informacja pot ęguje Wydatki maj ątkowe 2 239 876 1 615 286 2 904 460 proces edukacji. w tym inwestycyjne 2 239 876 1 615 286 2 904 460 Rozchody (spłata kredytów i 189 000 208 993 348 000 7.2.4. Instrumenty strukturalne po Ŝyczek) WYNIK - 290 654 - 226 682 - 2 118 823

Do instrumentów strukturalnych nale Ŝą wszelkie Dynamika zmian głównych pozycji bud Ŝetowych programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z przedstawia si ę w sposób zamieszczony w tabeli 49. programami sektorowymi a tak Ŝe program ochrony Dynamika zmian dla okresu 2004/2003 (realizacja środowiska i to one wytyczaj ą główne tendencje i kierunki bud Ŝetu w roku 2004 w odniesieniu do roku 2003). działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i Dynamika na lata 2005/2004 została oszacowana na ochrony środowiska. Nadrz ędnymi dokumentami powinny podstawie przyj ętego planu bud Ŝetowego na 2005 w by ć Strategia Rozwoju lub Plan Rozwoju Lokalnego. odniesieniu do realizacji bud Ŝetu w roku 2004. Dokumenty te stanowi ą baz ę dla opracowania programów sektorowych np. dotycz ących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki, ochrony środowiska itp. Dziennik Urz ędowy - 10675 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 49 Tabela 50 Dynamika zmian głównych pozycji bud Ŝetowych w latach Wska źniki finansowe dla oceny zdolno ści kredytowej 2003 - 2005 gminy

Wykonanie Wykonanie Plan Wyszczególnienie 2004/2003 2005/2004 Wska źniki Opis wska źnika DOCHODY 4,7 5,8 2003 2004 2005 Wska źnik dochody gminy na jednego 1 870 1 961 2 103 Własne - 12,8 - 10,9 dochodowo ści mieszka ńca Udział w podatkach stanowi ących dochód 37,4 3,6 Poziom wydatków pa ństwa inwestycyjnych w wydatki inwestycyjne/wydatki 26,2 18,1 25,6 Subwencje 7,7 8,7 wydatkach [%] Dotacje 31,7 30,6 obsługa zobowi ąza ń w roku Wska źnik zadłu Ŝenia bie Ŝą cym/dochody gminy WYDATKI 3,9 21,4 - 0,5 0,6 1 [%] ogółem zrealizowane w roku Wydatki bie Ŝą ce 13,3 13,5 poprzednim Wydatki maj ątkowe - 38,7 44,4 (rata kredytów i po Ŝyczek + Wska źnik zadłu Ŝenia odsetki)/dochody gminy w 6,6 8,8 22,5 Źródło: Opracowanie własne 2 [%] roku bie Ŝą cym < 15% kwota zadłu Ŝenia/dochody Wska źnik mo Ŝliwo ści gminy w roku bie Ŝą cym 6,25 15,92 33,67 Z przedstawionych powy Ŝej danych wynika, Ŝe zadłu Ŝenia gminy [%] dochody gminy wzrosły o prawie 5 % w roku 2004. Wzrost <60% dochody zrealizowane w roku ten został odnotowany głównie w dotacjach z Bud Ŝetu bie Ŝą cym/dochody + Struktura 1 [%] przychody bud Ŝetu 93,8 91,2 78,9 Pa ństwa oraz w dochodach z podatków od osób zrealizowane w roku fizycznych i prawnych, a tak Ŝe z subwencji. Nast ąpił bie Ŝą cym natomiast znaczny spadek w dochodach własnych gminy. wydatki zrealizowane w roku bie Ŝą cym/wydatki + rozchody Struktura 2 [%] 97,8 97,7 97,0 W roku 2005 zaplanowano wzrost dochodów o prawie zrealizowane w roku 6,0 % w stosunku do wykonania bud Ŝetu z roku 2004. bie Ŝą cym wydatki finansowe w roku Poziom wydatków Najwi ększy przewidywany wzrost dochodów odnotowuje bie Ŝą cym/wydatki roku 73,8 81,9 74,4 finansowych [%] si ę w dotacjach i niewielki wzrost z subwencji oraz w bie Ŝą cego podatkach od osób fizycznych i prawnych. Z kolei znacz ący spadek dochodów przewiduje si ę w dochodach Z analizy powy Ŝszych wska źników wynika, Ŝe: własnych gminy. - wydatki inwestycyjne s ą na średnim poziomie i w Analizuj ąc wydatki nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe w stosunku do analizowanym okresie wynosiły od 18,1 % do 26,2 %; lat poprzednich nast ąpi znaczny wzrost w roku 2005, w - wska źniki zadłu Ŝenia wskazuj ą na niewielkie którym zaplanowano wzrost wydatków o ponad 21 %, przy obci ąŜ enie gminy wynikaj ące z obsługi zadłu Ŝenia; czym wydatki bie Ŝą ce wzrosn ą o ponad 13 %, natomiast - wska źnik mo Ŝliwo ści zadłu Ŝania w Ŝadnym z wydatki maj ątkowe o ponad 44 %. analizowanych lat nie przekracza warto ści granicznej. Taka struktura dochodów przy wzrastaj ącym zakresie obowi ązków gminy szczególnie w zakresie ochrony 7.3.3. Ocena wydatków na ochron ę środowiska środowiska, wymusza konieczno ść poszukiwania zewn ętrznych źródeł finansowania zadań głównie ze Głównym źródłem finansowania wydatków na ochron ę środków unijnych. środowiska w gminie jest bud Ŝet gminy, Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (GFO ŚiGW), 7.3.2. Analiza wska źnikowa zdolno ści kredytowej oraz inne podmioty udzielaj ące pomocy finansowej (w tym jednostki administracyjnej Powiatowy, Wojewódzki i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Zestawienie Wska źnik dochodowo ści - jest miernikiem zamo Ŝno ści. dochodów, jak i wydatków zrealizowanych przez Im wy Ŝszy poziom tego wska źnika tym gmina z wi ększ ą GFO ŚiGW w latach 2002 - 2004 przedstawia poni Ŝsza łatwo ści ą wykonuje zadania publiczne na rzecz swoich tabela 51. mieszka ńców. Tabela 51 Wska źnik inwestycyjny - okre śla udział inwestycji w Wykonania bud Ŝetu GFO ŚiGW w latach 2002-2004 wydatkach i jest zwi ązany z poziomem zamo Ŝno ści gminy. Wykonanie Wykonanie Wykonanie Wyszczególnienie Plan 2005 2002 2003 2004 Wska źnik zadłu Ŝenia 1 - okre śla na ile gmina b ędzie DOCHODY 19 302 16 348 10 171 16 150 mogła prowadzi ć obsług ę bie Ŝą cych zobowi ąza ń na Stan funduszu na pocz ątek okresu 878 39 650 1 150 Przychody GFO ŚiGW 18 424 16 309 9 521 15 000 poziomie dochodów wykonanych w roku ubiegłym. Odsetki na rachunku bankowym - - - - WYDATKI 19 263 15 698 10 156 16 000 gospodarka odpadami - - 1 456 1 200 Wska źnik zadłu Ŝenia 2 - okre śla, czy zadłu Ŝenie gminy ochrona powietrza - - - - gospodarka wodno-ściekowa i nie przekroczy 15 % wysoko ści dochodów. 18 500 15 300 8 100 14 000 ochrona wód gospodarka zieleni ą - 98 - - Wska źnik mo Ŝliwo ści zadłu Ŝenia - okre śla relacj ę długu edukacja ekologiczna 300 300 600 600 nadzwyczajne zagro Ŝenia gminy w stosunku do dochodów w roku bie Ŝą cym (max 60 - - - - środowiska % dochodów). ochrona powierzchni ziemi 463 - - 200 ochrona przed hałasem - - - - inne dziedziny - - - - Wska źnik struktury 1 - okre śla poziom środków Stan funduszu na koniec okresu 39 650 15 150 własnych gminy. Dopełnienie do stu okre śla udział uzyskanych środków obcych w środkach finansowych. Analizuj ąc wykonania GFO ŚiGW (wg kryterium przedmiotowego) w latach 2002-2004 nale Ŝy stwierdzi ć, Wska źnik struktury 2 - okre śla poziom wydatków Ŝe dominowały wydatki na gospodark ę wodno-ściekow ą i poniesionych na realizacj ę zada ń własnych. Dopełnienie ochron ę wód na któr ą przeznaczono 92,8 % wydatków, na do stu tego wska źnika okre śla udział spłat pozyskanych gospodark ę odpadami (stanowiły 3,2 % wydatków środków obcych w środkach finansowych. Poziom ogółem) oraz 2,6 % na edukacj ę ekologiczn ą wydatków finansowych okre śla stopie ń obci ąŜ enia gminy mieszka ńców gminy. W mniejszym stopniu, bo 1,0 % z tytułu obsługi zadłu Ŝenia. Dziennik Urz ędowy - 10676 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

wydatków przeznaczono na ochron ę powierzchni ziemi, a Wydatki maj ątkowe na ochron ę środowiska mog ą by ć 0,2 % na gospodark ę zieleni ą. pokrywane ze źródeł zewn ętrznych: preferencyjnych Na rok 2005 zaplanowano ł ączne wydatki z GFO ŚiGW na po Ŝyczek i dotacji z WFO ŚiGW, funduszy strukturalnych kwot ę 16000,0 zł., któr ą w 87,5 % przeznaczono na UE oraz funduszy celowych Bud Ŝetu Pa ństwa. gospodark ę wodno-ściekow ą i ochron ę wód, w 7,5 % na gospodark ę odpadami, 3,75 % na edukacje ekologiczn ą w 7.4. Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska gminie a pozostał ą kwot ę na ochron ę powierzchni ziemi. 7.4.1. Zasady monitoringu 7.3.4. Prognoza dochodów i wydatków na lata 2005 - 2008 W procesie wdra Ŝania Programu wa Ŝna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji W celu dokonania wieloletnich projekcji dochodów i zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia wydatków bud Ŝetowych uwzgl ędniaj ących trendy i kierunki zało Ŝonych celów. Z tego wzgl ędu wa Ŝne jest rozwoju ekonomicznego gminy musz ą zosta ć opracowane wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie zało Ŝenia bud Ŝetowe. Prognoza bud Ŝetowa przekazana którego b ędzie mo Ŝliwe dokonanie oceny procesu przez Urz ąd Gminy w D ąbrównie przedstawia si ę w wdra Ŝania, jak i równie Ŝ b ędą mogły by ć dokonane sposób zaprezentowany w tabeli 52. ewentualne modyfikacje Programu. Monitoring powinien by ć sprawowany w nast ępuj ących Tabela 52 zakresach: Prognoza bud Ŝetu gminy na lata 2005 - 2008 - monitoring środowiska; - monitoring programu; Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 - monitoring odczu ć społecznych. DOCHODY 9 216 172 8 841 660 9 214 400 9 311 300 Własne 3 239 840 3 074 800 3 339 600 3 322 100 Udział w podatkach stanowi ących 607 386 605 200 608 000 619 000 Monitoring środowiska - system kontroli środowiska, jest dochód pa ństwa Subwencje 3 529 691 3 423 200 3 491 600 3 561 500 narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i Dotacje 1 839 255 1 738 460 1 773 200 1 808 700 społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. PRZYCHODY 2 466 823 - - - Dostarcza informacji o efektach wszystkich działa ń na WYDATKI 11 334 995 8 346 660 8 560 000 8 620 000 Wydatki bie Ŝą ce 8 430 535 7 614 660 7 853 000 7 886 000 rzecz ochrony środowiska i mo Ŝe by ć traktowany jako Wydatki maj ątkowe 2 904 460 732 000 707 000 734 000 podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest ROZCHODY 348 000 454 000 600 000 554 335 WYNIK - 2 118 823 495 000 652 400 691 300 jednym z najwa Ŝniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów Przedstawione w tabeli 46 (rozdział V Polityka ochrony ekologicznych s ą w znacznym stopniu dost ępne jako środowiska do 2012 roku oraz harmonogram realizacji wielko ści mierzone w ramach istniej ących systemów zada ń ekologicznych, niniejszego opracowania) zadania kontroli i monitoringu. do realizacji w latach 2005 - 2008 z zakresu ochrony W tabeli zamieszczonej poni Ŝej zaproponowano środowiska, musz ą mie ści ć si ę w przedstawionych poni Ŝej najistotniejsze wska źniki (mierniki) przyjmuj ąc, Ŝe lista ta przybli Ŝonych nakładach finansowych: nie jest wyczerpuj ąca i powinna by ć modyfikowana. Lista ta została oparta na dokonanej w rozdziale IV punkt 4.11. Tabela 53 Analizie wska źnikowej stanu środowiska gminy. Prognozowane nakłady na ochron ę środowiska w latach Obok wska źników zamieszczonych w tabeli wskazano 2005 - 2008 równie Ŝ źródło informacji, z którego mog ą by ć czerpane. Pomiary poziomów emisji i imisji, zanieczyszczenia wód Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 powierzchniowych i podziemnych, s ą wykonywane w Wydatki na ochron ę 2 844 268 542 000 265 400 841 000 ramach działalno ści np. WIO Ś, RZGW, IMGW, a przyrost środowiska obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, ł ąk, terenów wydatki bie Ŝą ce 174 268 180 000 185 400 191 000 parkowych, u Ŝytków ekologicznych) znany jest instytucjom wydatki maj ątkowe 2 670 000 362 000 80 000 650 000 W tym z bud Ŝetu gminy 2 656 000 362 000 80 000 240 000 takim jak np. Urz ąd Gminy, Wojewódzki Konserwator Przyrody, RDLP, Dyrekcje Parków Krajobrazowych.

Dziennik Urz ędowy - 10677 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Tabela 54

Wska źniki monitorowania efektywno ści Programu

Lata Źródło informacji o Wska źnik Jednostka miary 2006 2008 2010 2012 wska źnikach 1 2 3 4 5 6 7 Cel strategiczny Dobry stan środowiska umo Ŝliwiaj ący zrównowa Ŝony rozwój Polepszaj ąca si ę pozycja gminy w klasyfikacjach charakteryzuj ących czysto ść Pozycja w klasyfikacji WIO Ś środowiska Cele operacyjne Cel: Wysokie walory krajobrazowe % powierzchni gminy obj ęty prawna ochron ą % Urz ąd Wojewódzki przyrody Ministerstwo Sie ć ECONET symbol obszaru w ęzłowego Środowiska, Urz ąd Wojewódzki Obszar Chronionego Krajobrazu szt. Urz ąd Wojewódzki Park Krajobrazowy szt. Urz ąd Wojewódzki Liczba u Ŝytków ekologicznych szt. Gmina Wojewódzki Liczba pomników przyrody szt. Konserwator Przyrody Cel: Lasy dostosowane do potrzeb i mo Ŝliwo ści środowiska UŜytki le śne oraz grunty zadrzewione i Gmina, % powierzchni gminy zakrzewione RDLP Powierzchnia lasów ochronnych na terenie ha Gmina, RDLP, US gminy Powierzchnia lasów niepa ństwowych na terenie ha Gmina gminy Cel: Jako ść gleb powy Ŝej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów Okr ęgowa Stacja Udział gleb kwa śnych i bardzo kwa śnych % Chemiczno – Rolnicza, WIO Ś Udział poszczególnych klas bonitacyjnych gleb % ogólnej Okr ęgowa Stacja

(grunty orne) powierzchni Chemiczno – Rolnicza, Cel: Eksploatacja kopalin Wydobycie w roku bie Ŝą cym tys. Mg Starostwo Gmina, Powierzchnia terenów zrekultywowanych ha Starostwo Cel: Racjonalne zu Ŝycie wody, materiałów i energii Ilo ść zu Ŝytej wody/1 mieszka ńca na rok m3/osoba Urz ąd Statystyczny Zu Ŝycie energii w przeliczeniu na 1mieszka ńca kW Zakład Energetyczny na rok Cel: Udział energii z odnawialnych źródeł energetycznych Liczba instalacji działaj ących w oparciu o Gmina, szt. energi ę odnawialn ą Urz ąd Statystyczny Cel: Dobry stan wód % udziału w ogólnej ilo ści Jako ść cieków wodnych, udział wód punktów pomiarowych WIO Ś pozaklasowych (wg oceny ogólnej) (na terenie gminy) Ilo ść jezior z ustalon ą klas ą czysto ści (raz na szt. WIO Ś rok) Ilo ść przebadanych k ąpielisk (sezon Pa ństwowy Powiatowy szt. turystyczny maj – wrzesie ń) Inspektorat Sanitarny Długo ść linii brzegowej wyznaczonej dla km Starostwo zbiorników i cieków wodnych % udziału w ogólnej ilo ści Jako ść wód podziemnych, udział wód o bardzo punktów monitoringu WIO Ś dobrej i dobrej jako ści (klasa Ia i Ib) (na terenie gminy) Gmina, Liczba uj ęć wody komunalnych szt. ZGKiM D ąbrówno Liczba SUW szt Gmina 3 Gmina, Wydajno ść uj ęć wody m /d ZGKiM D ąbrówno 3 Gmina, Produkcja wody m /rok ZGKiM D ąbrówno Gmina, Długość sieci wodoci ągowej na terenie gminy km ZGKiM D ąbrówno Gmina, Liczba przył ączy wodoci ągowych szt ZGKiM D ąbrówno Procent mieszka ńców obj ętych sieci ą Gmina % ogółu ludno ści wodoci ągow ą Udział ludno ści obsługiwanej przez % ogółu ludno ści Urz ąd Statystyczny oczyszczalnie ścieków Gmina, Długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy km ZGKiM D ąbrówno Gmina, Liczba przył ączy kanalizacyjnych szt ZGKiM D ąbrówno Wska źnik skanalizowania gminy (K) K = 1 000 Gmina, x dł. sieci kanalizacyjnej/liczba mieszka ńców K ZGKiM D ąbrówno gminy Dziennik Urz ędowy - 10678 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Wska źnik proporcji dł. sieci kanalizacyjnej do Gmina, - dł. sieci wodoci ągowej ZGKiM D ąbrówno Liczba szamb szt Gmina Liczba przyzagrodowych oczyszczalni ścieków szt Gmina Gmina, % w stosunku do całego 100% długo ści wałów przeciwpowodziowych Starostwo, rozmiaru ewidencyjnego ma wła ściwy stan techniczny Zarz ąd Melioracji i długo ści wałów Urz ądze ń Wodnych Cel: Czyste powietrze Ilo ść pozwole ń na emisj ę szt. Starostwo Wielko ść dopuszczalnej rocznej emisji (wg pozwole ń) dla wska źników - SO 2 [Mg] Starostwo - NO 2 -CO - pył całkowity Długo ść wybudowanych i/lub km Gmina zmodernizowanych dróg gminnych Cel: Dobry klimat akustyczny Ilo ść pozwole ń na emisj ę hałasu szt. Starostwo Liczba stref ciszy na jeziorach i obszarach liczba akwenów obj ętych chronionych (zachowana co najmniej na Starostwo strefami ciszy dotychczasowym poziomie) Cel: Rozwój wysokiej świadomo ści ekologicznej społeczno ści powiatu ostródzkiego Liczba projektów zrealizowanych na rzecz szt Gmina ochrony środowiska Starostwo, Ilo ść szlaków turystycznych (lokalnych) szt Gmina

Monitoring programu - najwa Ŝniejszym wska źnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zada ń. Gmina Monitoring odczu ć społecznych - jest on sprawowany Dąbrówno b ędzie oceniała co dwa lata stopie ń wdro Ŝenia na podstawie bada ń opinii społecznej i specjalistycznych Programu, natomiast na bie Ŝą co b ędzie kontrolowany opracowa ń słu Ŝą cych jako ściowej ocenie udziału post ęp w zakresie wykonania przedsi ęwzi ęć społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu zdefiniowanych w programie. Pod koniec 2006 roku środowiska, a tak Ŝe ocenie odbioru przez społecze ństwo nast ąpi ocena realizacji przedsi ęwzi ęć przewidzianych do efektów Programu, mi ędzy innymi przez ilo ść i jako ść realizacji w latach 2005 - 2008. Wyniki oceny b ędą interwencji zgłaszanych do powiatowych władz stanowiły wkład dla listy przedsi ęwzi ęć , obejmuj ących środowiskowych. okres 2007 - 2008. Ten cykl b ędzie si ę powtarzał co dwa lata, co zapewni ci ągły nadzór nad wykonaniem VIII. STRESZCZENIE Programu. W przypadku nie osi ągni ęcia zaplanowanych zamierze ń nale Ŝy dokona ć analizy sytuacji i pozna ć jej W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy przyczyny. Powodem mog ą by ć np. brak czasu, pieni ędzy, Dąbrówno dokonano charakterystyki zasobów i zasobów ludzkich lub te Ŝ zmiana kolejno ści składników środowiska przyrodniczego terenu gminy w przewidzianych w programie zada ń priorytetowych. zakresie poszczególnych elementów środowiska. Na W cyklach czteroletnich b ędzie oceniany stopie ń podstawie szczegółowej analizy scharakteryzowanych realizacji celów ekologicznych (okre ślonych w tym elementów sporz ądzono ocen ę zagro Ŝeń i tendencji dokumencie dla okresu do 2012 roku). Ocena ta b ędzie przeobra Ŝeń środowiska przyrodniczego obszaru gminy. baz ą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. W opracowaniu wskazano równie Ŝ źródła i przyczyny Taka procedura pozwoli na spełnienie wymaga ń zachodz ących przeobra Ŝeń oraz zaproponowano zadania zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, a ekologiczne w celu poprawy stanu poszczególnych dotycz ących okresu na jaki jest przyjmowany program elementów środowiska. Cz ęść zaproponowanych do ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji przedsi ęwzi ęć w ramach poprawy jednego realizacji programu ochrony środowiska. elementu środowiska, oddziaływuje bezpo średnio równie Ŝ na popraw ę innego elementu środowiska. Na poni Ŝszym schemacie przedstawiono harmonogram Wyznaczone cele ekologiczne i zadania, jakie nale Ŝy monitoringu realizacji Programu. podj ąć w zakresie ochrony środowiska przedstawione s ą w harmonogramie b ędącym odzwierciedleniem polityki Tabela 55 ekologicznej gminy. Zadania ekologiczne uj ęto w rozbiciu na zadania krótko i długookresowe oraz mechanizmy Monitoring realizacji programu finansowo - ekonomiczne na lata 2005 - 2008 z perspektyw ą do roku 2012. Z uwagi na specyfik ę ci ągło ści Monitoring 2005 2006 2007 2008 Itd. realizacji niektórych zada ń b ędą one realizowane zarówno Monitoring stanu w ramach harmonogramu krótko jak i długoterminowego. środowiska Mierniki efektywno ści Rzeźba terenu i przypowierzchniowa warstwa skorupy Programu ziemskiej Ocena realizacji listy przedsi ęwzi ęć Ukształtowanie terenu gminy nie stwarza problemów w Raporty z zagospodarowywaniu obszaru, a rze źba terenu sprzyja realizacji rozwojowi rolnictwa, osadnictwa oraz rekreacji. Z Programu zabudowy nale Ŝy wył ączy ć jedynie obszary dolin i obni Ŝeń Aktualizacja Programu oraz niewielkie obszary o spadkach powy Ŝej 10 %.

Ochrony Do czynników wywołuj ących znaczne zmiany w rze źbie Środowiska terenu oraz przypowierzchniowej warstwie skorupy Dziennik Urz ędowy - 10679 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz. ziemskiej, na omawianym obszarze, nale Ŝy intensywne - Wody powierzchniowe uŜytkowanie rolnicze oraz lokalna odkrywkowa eksploatacja surowców naturalnych w postaci kredy Stan czysto ści rzek jeziornej, piasku, Ŝwiru i kruszywa naturalnego. Wydobycie prowadzone z istniej ących złó Ŝ na terenie Stan czysto ści cieków na terenie gminy jest gminy, ma oddziaływanie punktowe i podlega kontroli niezadowalaj ący i wymaga podj ęcia zdecydowanych zgodnie z przepisami prawa geologicznego i górniczego. działa ń w kierunku uporz ądkowania gospodarki wodno - Inn ą form ą przekształcenia przypowierzchniowej ściekowej z naciskiem na rozbudow ę kanalizacji warstwy skorupy ziemskiej jest zrekultywowane sanitarnej. składowisko odpadów komunalnych w m. Okr ągłe. Rzeka Wel - ostatnie badania jako ści wód rzeki na terenie gminy wykonano w 2002 roku, w m. Tuczki (gm. Wody podziemne i powierzchniowe Rybno), w wyniku których zakwalifikowano je II klasy czysto ści. Wcze śniejsze badania rzeki Wel, prowadzone - Wody podziemne w 1998 roku w m. Szczupliny, które wskazywały na III klas ę czysto ści, o czym zadecydowały wska źniki takie, Gmina D ąbrówno znajduje si ę w poza zasi ęgiem jak: fosfor ogólny i miano coli. Porównuj ąc dane z wyst ępowania Głównych Zbiorników Wód Podziemnych 2002 roku z wynikami bada ń z 1998 roku, stwierdzono (GZWP). Zasoby wód u Ŝytkowych czerpane s ą popraw ę jako ści wód rzeki, co spowodowane jest z Lokalnych Zbiorników Wód Podziemnych (LZWP), inwestycjami w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na zlokalizowanych w obr ębie gminy. Wody podziemne terenie zlewni. obszaru gminy (poziom czwartorz ędowy) s ą głównym źródłem zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę do picia, Pozostałe cieki wodne - pozostałe wyst ępuj ące na dlatego jako ść tych wód i wpływ czynników zewn ętrznych terenie gminy cieki nie s ą obj ęte badaniami jako ści wód. jest istotnym elementem ochrony środowiska. Bior ąc jednak pod uwag ę niewielk ą ilo ść istniej ącej sieci Na jako ść wód podziemnych gminy maj ą wpływ kanalizacji sanitarnej oraz stan czysto ści monitorowanych zanieczyszczenia antropogeniczne wyst ępuj ące na cieków wodnych (np. Wkry), mo Ŝna przypuszcza ć, Ŝe terenach eksploatowanych rolniczo i terenach pozostałe istniej ące na terenie gminy cieki, a przede zurbanizowanych. Głównymi źródłami zanieczyszcze ń s ą wszystkim te przepływaj ące przez nieskanalizowane infiltruj ące wody deszczowe, wraz z którymi przedostaj ą miejscowo ści, równie Ŝ prowadz ą wody w znacznym si ę do wód gruntowych środki ochrony ro ślin stopniu obci ąŜ one zanieczyszczeniami i zanieczyszczenia bytowo - gospodarcze z nieszczelnych bakteriologicznymi. zbiorników bezodpływowych (szamb). Z tego wzgl ędu Kolejnym źródłem zanieczyszcze ń wód jest uprawa nale Ŝy zadba ć przede wszystkim o jak najszybszy rozwój roli i hodowla zwierz ąt. Stosowane w rolnictwie nawozy sieci kanalizacyjnej na terenie gminy (obecnie przez sztuczne i pestycydy w znacznej cz ęś ci spłukiwane s ą z oczyszczalni ę komunaln ą obsługiwanych jest prawie wodami opadowymi do cieków wodnych, powoduj ąc ich 27,0 % mieszka ńców gminy). Ograniczy on w du Ŝym zanieczyszczenie. stopniu zagro Ŝenie obni Ŝenia jako ści wód podziemnych na skutek zanieczyszcze ń pochodz ących ze ścieków Stan czysto ści zbiorników wodnych bytowo-gospodarczych. Na podstawie wyników pochodz ących z punktów Zbiorniki wodne s ą bardziej podatne na badawczych monitoringu pa ństwowego jak i regionalnego zanieczyszczenia, głównie ze wzgl ędu na poło Ŝenie w mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe wody podziemne regionu (poziom zagł ębieniach terenu. Podlegaj ą one wpływom czwartorz ędowy) charakteryzuj ą się wysok ą i średni ą otaczaj ącego obszaru, zwi ązanym ze spływem wód jako ści ą - Ib i II klasa czysto ści, czyli naturalnie i słabo powierzchniowych zawieraj ących zwi ązki biogenne. zanieczyszczone antropogenicznie, odpowiadaj ące Powa Ŝnym problemem nios ącym zagro Ŝenie jako ści wód wodom do celów pitnych i gospodarczych, okresowo w jeziorach, jest niekontrolowany rozwój osiedli wymagaj ące uzdatnienia. Niska okresowo jako ść wód w letniskowych nad ich brzegami. Powstaj ą one bez wybranych punktach pomiarowo-kontrolnych wynika z zachowania stref ochronnych i nie posiadaj ą cz ęsto braku izoluj ącej pokrywy w stropie warstw wodono śnych. odpowiedniej infrastruktury technicznej. Niewła ściwe Cz ęść wód na terenie gminy ujmowana jest ze studni zagospodarowanie oraz przeinwestowanie obszarów przydomowych (czwartorz ędowy poziom wodono śny) i ich wokół jezior (bezpo średnich zlewni), bardzo intensywnie jako ść jest zdecydowanie gorsza, a wynika to z braku oddziałuje zwłaszcza na jeziora podatne na degradacj ę. izoluj ącej pokrywy w stropie warstw wodono śnych. Stan czysto ści jezior na terenie gminy jest trudny do Umo Ŝliwia to łatwe przenikanie do wód zanieczyszcze ń z okre ślenia z uwagi na nisk ą cz ęstotliwo ść i cykliczno ść powierzchni. wykonywanych pomiarów. Oceny dokonano na podstawie W celu polepszenia jako ści ujmowanych wód, nale Ŝy posiadanych wyników bada ń jedynie dla jeziora D ąbrowa zadba ć o jak najszybszy rozwój sieci kanalizacyjnej nie Mała i D ąbrowa Wielka (badania z 1995 roku) i tylko na terenie gminy D ąbrówno, ale tak Ŝe w pozostałych stwierdzono, Ŝe ich jako ść odpowiadała III klasie gminach, w obr ębie których wyst ępuj ą Główne Zbiorniki czysto ści. W śród czynników determinuj ących jako ść tych Wód Podziemnych i w gminach bezpo średnio z nimi wód znajduj ą si ę zwi ązki azotu i fosforu. Zbiorniki takie s ą sąsiaduj ących. Ograniczy on w du Ŝym stopniu zagro Ŝenie silnie zeutrofizowane, zaobserwowano w nich intensywne obni Ŝenia jako ści wód podziemnych na skutek zakwity fitoplanktonu. Oba jeziora s ą równie Ŝ podatne na zanieczyszcze ń pochodz ących ze ścieków bytowo- degradacj ę i zaliczono je do II klasy podatno ści. Pozostałe gospodarczych. jeziora nie były obj ęte Ŝadnymi badaniami.

Dziennik Urz ędowy - 10680 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Degradacja gleb - Hałas komunikacyjny Degradacj ę gleb mo Ŝemy podzieli ć na chemiczn ą i naturaln ą. Istotnym czynnikiem wpływaj ącym na Głównymi czynnikami maj ącymi wpływ na poziom degradacj ę naturaln ą gleb jest działalno ść hałasu komunikacyjnego s ą: nat ęŜ enie ruchu oraz udział antropogeniczna człowieka, która jest inicjowana przez transportu ci ęŜ kiego w strumieniu wszystkich pojazdów, mi ędzy innymi intensywne i nieprawidłowe u Ŝytkowanie stan techniczny pojazdów, rodzaj nawierzchni dróg i rolnicze, niszczenie szaty ro ślinnej czy zabiegi organizacja ruchu drogowego melioracyjne, powoduj ące erozj ę przyspieszon ą. Na obszarze gminy najwi ększe i główne zagro Ŝenie Typowa degradacja chemiczna gleb ma miejsce w hałasem komunikacyjnym wyst ępuje wzdłu Ŝ drogi przypadku ich zanieczyszczenia szkodliwymi wojewódzkiej nr 537, gdzie średnie nat ęŜ enie ruchu w substancjami chemicznymi - metalami ci ęŜ kimi, trakcie pomiarów dokonanych w 2000 roku wynosiło na węglowodorami wielopier ścieniowymi, pozostało ściami po odcinku Lubawa - Marwałd - Frygnowo 1186 stosowanych doglebowo środkach chemicznych ochrony pojazdów/dob ę, a tak Ŝe na drodze wojewódzkiej nr 542 - ro ślin i niewła ściwym stosowaniu osadów ściekowych do średnie nat ęŜ enie ruchu wynosiło na odcinku Frygnowo - nawo Ŝenia gleb, co przyczynia si ę do nadmiernej Dąbrówno - Uzdowo 786 pojazdów/dob ę. kwasowo ści gleb. Za podstawowe przyczyny degradacji Znaczenie pozostałych szlaków komunikacyjnych gminy w chemicznej gleb na terenie gminy D ąbrówno nale Ŝy uzna ć odniesieniu do zagro Ŝenia hałasem jest mniejsze i zale Ŝy przede wszystkim zanieczyszczenia zwi ązane ze od stanu technicznego nawierzchni. spalaniem paliw - osiadanie zanieczyszcze ń pyłowych i chemicznych, zanieczyszczenia komunikacyjne, kwa śne - Hałas przemysłowy deszcze, zanieczyszczenia transgraniczne z sąsiednich terenów oraz stosowanie niektórych nawozów w Źródłem hałasu przemysłowego s ą zakłady rolnictwie. Zatem, jednym z kierunków działa ń mog ących przemysłowe i odbywaj ące si ę w nich procesy przyczyni ć si ę do poprawy wydajno ści i jako ści produkcji technologiczne. Poziom hałasu przemysłowego rolnej na omawianym terenie jest wapnowanie gleb. kształtowany jest indywidualnie dla ka Ŝdego obiektu i Zagro Ŝeniem dla gleb jest równie Ŝ ich zale Ŝny jest od rodzaju maszyn i urz ądze ń zanieczyszczenie metalami ci ęŜ kimi oraz siark ą. Na hałasotwórczych, izolacyjno ści obudowy hal terenie gminy zawarto ść metali ci ęŜ kich w glebach przemysłowych, prowadzonych procesów utrzymuje si ę na ogół w przedziale zawarto ści naturalnych technologicznych oraz od funkcji urbanistycznej lub lekko podwy Ŝszonych. sąsiaduj ących z nimi terenów. Kwa śny odczyn pH gleb, wpływa na pogorszenie Do zakładów przemysłowych b ędących źródłem przyswajalno ści mikroelementów (Cu, Mn, Zn, oraz Fe) hałasu nale Ŝą przede wszystkim przedsi ębiorstwa oraz wzrost przyswajalno ści metali ci ęŜ kich. posiadaj ące decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu. Zgodnie z uzyskanymi informacjami, na terenie gminy Powietrze atmosferyczne Dąbrówno nie wyst ępuje zakład przemysłowy posiadaj ący tak ą decyzj ę. Głównymi źródłami zanieczyszcze ń powietrza Ze wzgl ędu na brak aktualnych bada ń emisji hałasu z atmosferycznego na terenie gminy D ąbrówno s ą podmiotów o potencjalnej emisji hałasu, nie jest moŜliwa zanieczyszczenia komunikacyjno-liniowe, ze źródeł niskiej faktyczna ocena środowiska akustycznego wokół nich. emisji (kotłownie, indywidualna zabudowa mieszkaniowa), Lokalizacja przedsi ębiorstw w obr ębie zabudowy a w mniejszym stopniu z zakładów produkcyjnych. mieszkaniowej wymaga jednak szczególnej dbało ści o Zanieczyszczenia komunikacyjne nale Ŝą do czynników wyeliminowanie nadmiernego hałasu. najbardziej obci ąŜ aj ących powietrze atmosferyczne. Głównym źródłem emisji zanieczyszcze ń Przyroda o Ŝywiona i świat zwierz ęcy komunikacyjnych drogowych na terenie gminy s ą drogi wojewódzkie, a w dalszej kolejno ści drogi powiatowe i - Szata ro ślinna gminne. Na terenie gminy D ąbrówno brak wyst ępowania zakładów posiadaj ących decyzj ę Starosty o dopuszczalnej Szata ro ślinna analizowanego obszaru jest jego cennym emisji zanieczyszcze ń do powietrza. walorem. Znaczna cz ęść gminy obj ęta jest ró Ŝnymi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w formami ochrony. Na obszarze gminy znajduj ą si ę 3 Olsztynie w 2003 roku dokonał rocznej oceny jako ści Obszary Chronionego Krajobrazu, Park Krajobrazowy powietrza na terenie Powiatu Ostródzkiego. W jej wyniku Wzgórz Dylewskich, a szczególn ą ochron ą obj ęte zostały zaliczono powiat, a tym samym gmin ę D ąbrówno, do klasy pojedyncze okazy, które otrzymały statut pomników B dla kryterium okre ślonego w celu ochrona zdrowia oraz przyrody oraz jeden u Ŝytek ekologiczny. Do innych form do klasy A według kryteriów dla „ochrony ro ślin”. Klasa A ochrony przyrody na terenie gminy nale Ŝy sie ć ECONET- przypisywana jest strefie, na obszarze której poziomy PL. W krajowej sieci ekologicznej środkowa i południowa st ęŜ eń substancji nie przekraczaj ą warto ści cz ęść gminy nale Ŝy do Zachodniomazurskiego Obszaru dopuszczalnej, natomiast klasa B odpowiada strefie, dla Węzłowego obejmuj ącego obszar pojezierzy. której cho ć jedna z substancji mie ści si ę pomi ędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym Obszary te, poddawane s ą zagro Ŝeniom i degradacji. powi ększonym o margines tolerancji. Najcz ęstszymi ich formami s ą: - zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i Środowisko akustyczne emitorów przemysłowych; - zanieczyszczenia zwi ązane z ruchem Nadmierny hałas jest postrzegany jako jeden z wielu komunikacyjnym; uci ąŜ liwo ści. Jego oddziaływanie nie powoduje - zanieczyszczenia wód powierzchniowych; nieodwracalnych zmian w środowisku, lecz jego - zanieczyszczenia odpadami komunalnymi (dzikie ograniczanie napotyka wiele trudno ści i poci ąga za sob ą wysypiska śmieci); znacz ące koszty (szczególnie hałasów komunikacyjnych). Dziennik Urz ędowy - 10681 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

- zanieczyszczenia liniowe zwi ązane z Na terenie gminy D ąbrówno brak wyst ępowania promieniowaniem elektromagnetycznym (linie zakładu zewidencjonowanego w istniej ącym katalogu wysokiego napi ęcia). zagro Ŝeń, prowadzonym przez Urz ąd Wojewódzki. Gmina posiada nisk ą lesisto ść , wynosz ącą 15,5 % co Do jednostek których funkcjonowanie mo Ŝe sprawia, Ŝe gmina nale Ŝy do gmin o najni Ŝszej lesisto ści w spowodowa ć awarie i zanieczyszczenia środowiska województwie. Lasy wyst ępuj ą na terenie całej gminy gruntowo-wodnego nale Ŝą tak Ŝe stacje paliw płynnych. w postaci rozproszonych enklaw, o niewielkich Zagro Ŝeniem mog ącym wyst ąpi ć na terenie gminy jest powierzchniach. Najsilniej zalesiona jest północno- równie Ŝ transport drogowy materiałów niebezpiecznych, wschodnia cz ęść gminy D ąbrówno. Lasy na terenie gminy stwarzaj ący potencjaln ą mo Ŝliwo ść wyst ąpienia awarii. wchodz ą w skład Obszaru Funkcjonalnego „Zielone Płuca Odr ębne zagro Ŝenie dla środowiska oraz zdrowia i Ŝycia Polski”. ludzi stanowi mo Ŝliwo ść wyst ąpienia kl ęsk Ŝywiołowych, Wa Ŝną rol ę w systemie ekologicznym gminy oprócz które w gminie najcz ęś ciej mog ą by ć spowodowane do ść znacznej lesisto ści, spełnia ro ślinno ść niele śna, czyli po Ŝarami lasów b ądź powodzią. Na omawianym terenie ziele ń śródpolna, ziele ń parkowa oraz zadrzewienia i zagro Ŝenia powodziowe mog ą wyst ąpi ć w przypadku zakrzewienia śródpolne. Obszary te, jak równie Ŝ uprawy niekorzystnych zjawisk hydrologicznych. rolne na terenie gminy poddawane s ą nadzwyczajnym Zagro Ŝeniem dla środowiska gminy D ąbrówno jest zagro Ŝeniom i degradacji. równie Ŝ zbyt du Ŝa koncentracja lub nat ęŜ enie zanieczyszcze ń i innych uci ąŜ liwo ści w niektórych - Świat zwierz ęcy miejscach obszaru gminy. S ą to tzw. „gor ące punkty”. Na omawianym terenie do takich punktów nale Ŝą : Zasoby świata zwierz ęcego na terenie gminy mo Ŝna - zrekultywowane składowisko odpadów w m. Okr ągłe; uzna ć za bogate. Z gatunków chronionych obecne s ą - ferma g ęsi w Gardynach i Osiekowie. m.in. wilk, bóbr i wiewiórka. Cennym walorem przyrodniczym gminy, s ą przede wszystkim ptaki, Ŝeruj ące Cele i zadania realizowane w ramach programu ochrony i gniazduj ące głównie w dolinach rzecznych, przede środowiska wszystkim rzeki Wel, Małej Wkry oraz w rejonie jezior. Na terenie gminy stwierdzono wyst ępowanie takich gatunków Uwzgl ędniaj ąc stan poszczególnych elementów jak: trzmielojad, bocian biały, Ŝuraw, błotniak stawowy, środowiska przyrodniczego na terenie gminy D ąbrówno, orlik krzykliwy, cietrzew, derkacz, sowa uszata, puszczyk, zaproponowano działania zmierzaj ące do poprawy bocian czarny, cyraneczka, bekas. W celu istniej ących warunków. W ramach polityki ekologicznej zidentyfikowania wszystkich wyst ępuj ących na terenie gminy na podstawie ustalonych zasad okre ślono cele gminy gatunków zwierz ąt oraz środowiska ich bytowania ekologiczne i zadania ekologiczne. konieczne jest wykonanie Waloryzacji przyrodniczej Polityka ekologiczna gminy D ąbrówno oparta jest na II gminy. Polityce Ekologicznej Pa ństwa, Programie Ochrony Dla urozmaiconej i licznie reprezentowanej grupy Środowiska dla Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, ptaków oraz dla gatunków gadów, wyst ępuj ących na Powiatowym Programie Ochrony Środowiska oraz omawianym obszarze powa Ŝnym zagro Ŝeniem s ą: istniej ących uwarunkowaniach prawnych z - zanieczyszczenia wód powierzchniowych - niepełny uwzgl ędnieniem dostosowania prawa do prawa stopie ń skanalizowania i niewystarczaj ąca ilo ść wspólnotowego Unii Europejskiej jak równie Ŝ zało Ŝeniach oczyszczalni ścieków oraz dzikie wysypiska; rozwoju społeczno - gospodarczego gminy D ąbrówno. - zmienno ść i niedobory stanu wód; Wyznaczone cele ekologiczne i zadania, jakie nale Ŝy - wypalanie traw; podj ąć w zakresie ochrony środowiska przedstawione są - nieprawidłowe stosowanie środków ochrony ro ślin i w harmonogramie b ędącym odzwierciedleniem polityki nawozów; ekologicznej gminy. - rosn ąca liczba inwestycji w miejscach atrakcyjnych W celu realizacji Polityki ekologicznej na terenie gminy krajobrazowo. Dąbrówno ustalono harmonogram prowadzenia zada ń ekologicznych z rozbiciem na zadania krótko i Awarie przemysłowe długookresowe oraz mechanizmy finansowo - ekonomiczne na lata 2005 - 2008 z perspektyw ą do roku Zdarzaj ące si ę losowo awarie techniczne i 2012. technologiczne w jednostkach stosuj ących, produkuj ących Z uwagi na specyfik ę ci ągło ści realizacji niektórych lub magazynuj ących materiały niebezpieczne oraz w zada ń b ędą one realizowane zarówno w ramach transporcie takich substancji, powodowa ć mog ą harmonogramu krótko jak i długoterminowego. negatywne skutki w środowisku. Skutki te okre śla si ę jako „awarie przemysłowe”.

Dziennik Urz ędowy - 10682 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Bibliografia

Akty prawne kryteriów zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęć do sporz ądzenia raportu oddziaływania na środowisko, Dz. U. 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony Nr 257, poz. 2573; środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 26. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. - O ochronie przyrody Dz. 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz. U. Nr 112, poz. U. Nr 92, poz. 880; 1206; 3. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne. Dz. U. Nr 27. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 21 pa ździernika 115, poz. 1229; 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad usuwania, 4. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r o zbiorowym zaopatrzeniu w wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów wod ę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków, Dz. U. Nr 72, niebezpiecznych, Dz. U. Nr 145, poz. 942. z pó źniejszymi poz. 747; zmianami; 5. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r o planowaniu i 28. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia zagospodarowaniu przestrzennym Dz. U. Nr 80, poz.717; 1 sierpnia 2002 r., w sprawie komunalnych osadów 6. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. (tekst ściekowych, Dz. U. Nr 134, poz. 1140; pierwotny: Dz. U. 1994 r. Nr 89, poz. 414) (tekst jednolity: 29. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002 r. Dz. U. 2000 r. Nr 106, poz. 1126); w sprawie szczegółowych wymaga ń, jakim powinny 7. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - odpowiada ć programy ochrony powietrza. (Dz. U. 2002 r. Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz Nr 115, poz.1003 z dnia 24 lipca 2002 r.); zmianie niektórych ustaw, Dz. U. Nr 132, poz. 1085; 30. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 r. 8. Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie opłat za korzystanie porz ądku w gminach, Dz. U. Nr 132, poz. 622 z ze środowiska, Dz. U. Nr 151, poz. 1703; pó źniejszymi zmianami; 31. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, 21 marca 2002 r, w sprawie dopuszczalnych st ęŜ eń metali Dz. U. Nr 9, poz. 43; ci ęŜ kich zanieczyszczaj ących gleb ę, Dz. U. Nr 37, poz. 10. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, 344; Dz. U. Nr 62, poz. 628; 32. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 11. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków NATURA opakowaniowych, Dz. U. Nr 63, poz. 638; 2000, (Dz. U. Nr 229, poz. 2313); 12. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowi ązkach 33. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących grzybów obj ętych odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie ochron ą Dz. U. Nr 168, poz. 1765; depozytowej, Dz. U. Nr 63, poz. 639; 34. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym. 14 sierpnia 2001 r., w sprawie okre ślenia rodzajów siedlisk (tekst jednolity Dz.U.01.142.1591); przyrodniczych podlegaj ących ochronie, Dz. U. Nr 92 poz. 14. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz ądzie 1029; powiatowym. (tekst jednolity Dz.U.01.142.1592); 35. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 15. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz ądzie 11 wrze śnia 2001 r., w sprawie listy gatunków ro ślin województwa. (tekst jednolity Dz.U.01.142.1590); rodzimych dziko wyst ępuj ących obj ętych ochron ą 16. Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach gatunkow ą ścisł ą cz ęś ciow ą oraz zakazów wła ściwych dla samorz ądowych. (tekst jednolity Dz.U.01.142.1593); tych gatunków i odst ępstw od tych zakazów, Dz. U. Nr 106 17. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r Prawo geologiczne i poz. 1167; górnicze Dz. U. Nr 27 poz. 96 z pó źniejszymi zmianami; 36. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie 18. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia szczegółowych wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć 14 stycznia 2002 r. w sprawie okre ślenia przeci ętnych norm programy działa ń maj ących na celu ograniczenie odpływu zu Ŝycia wody.(Dz. U. Nr 8, poz. 70 z dnia 31 stycznia 2002 azotu ze źródeł rolniczych z 23.12.2002 r. Dz. U. z 2003 r. r.); Nr 4, poz. 44; 19. Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 37. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie powa Ŝnych r. w sprawie wymaga ń dotycz ących jako ści wody awarii obj ętych obowi ązkiem zgłoszenia do Głównego przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi. (Dziennik Ustaw Nr Inspektora Ochrony Środowiska z 30.12.2002 r. Dz. U z 203 poz. 1718 z dnia 5 grudnia 2002 r.); 2003 r. Nr 5, poz. 58; 20. Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 pa ździernika 38. Dyrektywa 2000/60/EC PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 2002 r. w sprawie wymaga ń, jakim powinna odpowiada ć I RADY WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ z 23 pa ździernika woda w k ąpieliskach. (Dz. U. Nr 183, poz. 1530); 2000 r. ustalaj ąca ramy działa ń Wspólnoty w zakresie 21. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia polityki wodnej; 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie naleŜy 39. Dyrektywa Rady 75/442/EEC z dnia 15 lipca 1975 r. w spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi sprawie odpadów znowelizowana dyrektyw ą Rady oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla 91/156/EEC, dyrektyw ą Rady 91/692/EEC oraz decyzj ą środowiska wodnego. (Dz. U. Nr 212, poz.1799 z dnia 16 Komisji 96/350/EC; grudnia 2002 r.); 40. Dyrektywa Rady 94/63/WE z dnia 27 wrze śnia 22. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 1996 r. w sprawie oceny i zarz ądzania jako ści ą powietrza; 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków 41. Dyrektywa Rady 91/689/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. w dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków sprawie odpadów niebezpiecznych, zmieniona dyrektywą wprowadzania ścieków do urz ądze ń kanalizacyjnych. (Dz. Rady 94/31/WE; U. Nr 129, poz. 1108 z dnia 14 sierpnia 2002 r.); 42. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z 23. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowa ń i odpadów z 17 pa ździernika 2002 r. w sprawie warunków opakowa ń, zmieniona decyzj ą Komisji 99/42/WE i decyzj ą wprowadzania nieczysto ści ciekłych do stacji zlewnych. Komisji 1999/177/WE; (Dz. U. z dnia 14 listopada 2002 r.) Dz.U.02.188. poz. 43. Dyrektywa Rady 99/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r w 1576; sprawie składowisk odpadów; 24. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 44. Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 wrze śnia 12 listopada 2002 r. w sprawie wymaga ń dla pojazdów 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i asenizacyjnych. (Dz. U. Nr 193, poz.1617 z dnia 22 ograniczania zanieczyszcze ń (IPPC). listopada 2002 r.); 25. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie okre ślenia rodzajów przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko oraz szczegółowych Dziennik Urz ędowy - 10683 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.

Materiały źródłowe 55. Geografia Fizyczna Polski Jerzy Kondracki, Wydanie VI, Warszawa 1988 r.; 45. Dokumenty ko ńcowe konferencji Narodów Zjednoczonych 56. Bilans Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych w Polsce wg „Środowisko i rozwój” Rio de Janeiro. 3-14 czerwca 1992 r. stanu na 31 XII 2002 r., Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Szczyt Ziemi, IO Ś Warszawa 1998 r.; Warszawa 2003 r.; 46. Raport o stanie lasów w Polsce w 2002 roku, Pa ństwowe 57. Raport o stanie środowiska w województwie warmi ńsko- Gospodarstwo Le śne Lasy Pa ństwowe, Warszawa 2003 r.; mazurskim w 2001 roku, WIO Ś Olsztyn 2002 r.; 47. Roczna ocena jako ści powietrza w województwie 58. Raport o stanie środowiska w województwie warmi ńsko- warmi ńsko-mazurskim w roku 2003, Wojewódzki mazurskim w 2002 roku, WIO Ś Olsztyn 2003 r.; Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, Olsztyn 2004 59. Raport o stanie środowiska w województwie warmi ńsko- r.; mazurskim w 2003 roku, WIO Ś Olsztyn 2004 r.; 48. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, 60. Główny Urz ąd Statystyczny, Polska Statystyka Publiczna - Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2003 r.; Bank danych regionalnych; 49. Programu Ochrony Środowiska dla Województwa 61. Atlas jezior Polski, tom 2, Jerzy Ja ńczak, Bogucki Warmi ńsko - Mazurskiego na lata 2003 - 2006 z Wydawnictwo Naukowe, Pozna ń 1996 r.; perspektyw ą na lata 2007 - 2010, Olsztyn 2003; 62. Wytyczne sporz ądzania programów ochrony środowiska na 50. Program Ochrony Środowiska Powiatu Ostródzkiego, szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Ochrony Członkowie Grupy Roboczej powołanej przez Zarz ąd Środowiska, Warszawa Powiatu Ostródzkiego, Ostróda 2003; 2002 r.; 51. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy D ąbrówno na lata 2004 - 63. MAPA ADMINISTRACYJNO - DROGOWA województwa 2006 oraz 2007 - 2013 r., Warmi ńsko-Mazurska Agencja warmi ńsko-mazurskiego w skali 1:200 000, Mapy ścienne Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie, Olsztyn 2004 r.; Beata Pi ętka. 52. Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy D ąbrówno - Stan istniej ący. Przy tworzeniu opracowania wykorzystano tak Ŝe materiały i Procesy zachodz ące w gminie. Diagnoza., Olsztyn 1999 r.; informacje uzyskane z Urz ędu Gminy D ąbrówno, z jednostek 53. Plan Gospodarki Odpadami dla gminy D ąbrówno na lata działaj ących na omawianym terenie oraz zdobyte podczas wizji 2004 - 2007 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2008 - lokalnej terenu gminy. 2011, Agencja Promocji Ekorozwoju „EKO-PARTNER” w Olsztynie, Olsztyn 2004 r.; 54. Plan Ochrony Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich – Operat Generalny streszczenie, Biuro Planowania Przestrzennego w Olsztynie, Olsztyn 1997 r.;

2004 UCHWAŁA Nr XXVI/195/05 Rady Gminy D ąbrówno z dnia 28 pa ździernika 2005 r.

w sprawie nadania nazw ulic w miejscowo ści D ąbrówno.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorz ądzie gminnym (tekst 2) lokalizacj ę ulic ilustruje zał ącznik graficzny do jednolity z 2001 r. Dz. U. Nr 142, poz. 1591; z 2002 Nr 23, niniejszej uchwały. poz. 220; Nr 62 poz. 558; Nr 113 poz. 984; Nr 214 poz. 1806) - Rada Gminy D ąbrówno uchwala, co nast ępuje: § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy Dąbrówno. § 1. Nadaje si ę nazwy ulic poło Ŝonych w miejscowo ści Dąbrówno: § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od 1) na terenie poło Ŝonym mi ędzy nieczynnym torowiskiem daty ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa a drog ą gminn ą Nr 154009N relacji D ąbrówno-Stare Warmi ńsko-Mazurskiego. Miast: a) ul. Polna, Przewodnicz ący Rady Gminy b) ul. Rolna, Maciej Jankowski c) ul. Ł ąkowa.

Dziennik Urz ędowy - 10684 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 183 Poz.