De TrainerCoach verenigingsblad van de VVON Jaargang 26 – nr.1 – februari 2017

Special Tweede Divisie: GVVV Symposium: ontwikkeling speelwijze (deel 1)

Robin van Galen over teambuilding

SFMSportfacilities & Media

VOORWOORD

Van de voorzitter

oor het eerst sinds het seizoen 1983/84 zijn er voorafgaande aan de start van de tweede seizoenshelft in onze Nederlandse Eredivi- Vsie geen trainers op non-actief gesteld c.q. ontslagen. Dat is een opmerkelijke, maar positieve trendbreuk. Of het ook een trend gaat wor- den moeten we afwachten. En alsof de duvel er mee speelt, op het mo- ment dat ik dit schrijf wordt bekend dat de wegen van ADO Den Haag en Zeljko Petrovic per direct gaan scheiden. Het was ook bijna te mooi om waar te zijn. In Duitsland bijvoorbeeld zijn in de eerste competitiehelft al zeven trainers vervangen. Dit terwijl onderzoeken hebben aangetoond dat het tussentijds vervangen van een trainer slechts af en toe op korte termijn effect heeft, maar op de langere termijn zeker niet. We zijn dan ook benieuwd naar het effect bij ADO Den Haag.

Wanneer wij kijken naar de top van ons amateurvoetbal (Tweede/Derde divisie) dan zijn er drie clubs geweest die het nodig hebben gevonden contractbreuk te plegen. Het gaat hier om HHC Hardenberg, Spakenburg en Magreb ’90. Toch zien we ook in het amateurvoetbal nog te vaak dat clubs reageren (en zij noemen dat dan beleid maken) op dagkoersen en emoties. Hoe is het anders te verklaren dat een vereniging uitkomend in sprake van scheiding der machten. In het nieuwe aanklagers model is de vijfde klasse, waarin degradatie niet mogelijk is en de trainer ook geen wel sprake van scheiding der machten en hopelijk komt dit ten goede aan greep in de clubkas heeft gedaan, tussentijds een trainer wegstuurt? Ge- de snelheid en wijze waarop wordt gesanctioneerd. volg hiervan is dat wij als VVON in actie komen om ervoor te zorgen dat de trainer zijn contractueel overeengekomen salaris gaat ontvangen en Zoals u wellicht heeft gemerkt is deze uitgave van ‘De TrainerCoach’ wat dat de club vervolgens, conform de KNVB-reglementen, binnen vijf dikker dan de vorige. Vanaf nu bevat ons magazine acht extra pagina’s en weken een nieuwe bevoegd trainer-coach moet aanstellen. Het kost de daarnaast hebben we het aantal uitgaven per jaar verhoogd van vijf naar club veel extra (onnodig) geld. Geld dat zij beter hadden kunnen besteden zes. Dat zijn dus jaarlijks 76 pagina’s extra leesplezier, een toename van aan het aanstellen van een gediplomeerde jeugdtrainer of het verhogen meer dan vijftig procent t.o.v. vorig jaar. En dit allemaal zonder de contri- van de vergoeding aan hun, vaak onderbetaalde en ondergewaardeerde, butie te verhogen. Heeft u ideeën of suggesties voor de inhoud van ons jeugdtrainers. magazine, laat het ons weten.

Over het handhaven (en sanctioneren) van de hierboven genoemde Emotie hoort bij voetbal, maakt het vaak mooi om naar te kijken, maar ver- KNVB-reglementen willen we overigens zo spoedig mogelijk in gesprek ziekt ook (te) vaak de sfeer rondom een wedstrijd. Als trainer-coach zul- met de KNVB. Nu de KNVB vanaf het nieuwe seizoen gaat werken met len wij ook op dit vlak onze verantwoordelijkheid moeten kennen en aanklagers (net zoals in het betaalde voetbal) zal er hopelijk sneller en nemen. Respecteer zowel de tegenstander als ook de scheidsrechter en adequater worden opgetreden tegen onbevoegd trainen. In het verleden corrigeer uw spelers en staf waar nodig. Ik wens u allen een mooie, suc- was het zo dat degene die de aangifte deed c.q. het dossier samenstelde cesvolle en sportieve tweede helft van de competitie toe. in geval van onbevoegd trainen, ook werkzaam was voor de Tuchtcom- missie die uiteindelijk de uitspraak deed. Hier was dus duidelijk geen Arnold Westen

INHOUD

04 Special Tweede Divisie: GVVV 22 De bestuurstafel: werkgroep licenties 11 Robin van Galen: teambuilding 26 VVON-symposium: ontwikkelen speelwijze 16 Juridisch: de trainer-coach als (schijn) zelfstandige 34 Column Hans Bijvank: een schitterende uitdaging 18 Rene van Baren: basismodule JVTC

DeTrainerCoach | 3 SPECIAL TWEEDE DIVISIE GVVV

SPECIAL TWEEDE DIVISIE GVVV

GVVV doet het dit seizoen prima in de Tweede Divisie. De ploeg deed zelfs een tijd mee om promotie, maar toch is er ook wat geklaag te horen. Vooral op bestuurlijk vlak. Een reportage over een warme club die moeite heeft met de hoeveelheid regels opgelegd door de KNVB. “We hebben via het overlegorgaan Coöperatieve Vereniging Tweede en Derde divisie (CVTD), maar ook rechtstreeks onze kritiek laten horen”, vertelt voorzitter Theo Leushuis.

Tekst: Rogier Cuypers| Beeld: Gerrit van Keulen

4 | DeTrainerCoach SPECIAL TWEEDE DIVISIE GVVV

Theo Leushuis, voorzitter “De clubs worden op kosten gejaagd”

De oppositie van clubs tegen de gang van zaken in de Tweede Divisie lijkt groot. In eerdere edities uitten Excelsior Maassluis en de Koninklijke HFC kritiek op de door de KNVB opgestelde regels. Bij GVVV is die weerstand zeker ook aanwezig. “We worden verplicht een arbeidsorganisatie te zijn.”

Samen met Loek Budding, verantwoordelijk “In sportief opzicht lijkt deze competitie op de anders. Wij willen een leuke competitie en kijken voor de voetbaltechnische zaken, neemt voor- voormalige Topklasse”, begint Leushuis zijn ver- wat er te halen valt, terwijl de meeste beloften- zitter Theo Leushuis plaats in de bestuurska- haal. “Natuurlijk zijn er wat nieuwe zondagploe- ploegen de spelers willen opleiden. Dat zorgt dat mer. Ze hebben zich beiden goed voorbereid gen. Wat we niet zo goed vinden passen zijn de het een hele andere competitie wordt. Daarnaast op het interview, want ze willen graag hun beloftenteams. Daar moeten we erg aan wen- zijn we gewend om voor een publiek van 1.000 hart luchten als het gaat om de gang van nen. De doelstellingen van de amateurteams ten man te spelen en bij de beloftenteams staan er zaken rondom de Tweede Divisie. opzichte van de meeste beloftenteams zijn heel soms vijftig toeschouwers langs de lijn.”

DeTrainerCoach | 5 Andere problemen tractspelers die een club uit de Tweede Divi- wij een dikke rekening. Daar zit je als club niet Het blijkt het begin van een van de zaken sie moet hebben. Leushuis: “Je kunt de eisen op te wachten.” waar Leushuis moeite mee heeft waar het de van de KNVB grofweg opdelen in een vijftal Tweede Divisie betreft. “Ook de tijden waarop grote brokken. Kijk je naar de sportieve eisen, Goede infrastructuur er gevoetbald wordt zijn we niet blij mee. Het dan kom je al snel uit bij de contractspelers. Qua infrastructuur heeft GVVV de boel prima vergt een heel andere soort timing voor de Dat is een struikelblok. De amateurclubs moe- op orde. Leushuis: “Er zijn wensen die voort- hele organisatie: spelers, staf, maar ook ste- ten arbeidsorganisaties worden. Veel van die komen uit de eisen van de KNVB. Maar dat wards, mensen in de kantine en de overige eisen komen overeen met die uit het betaalde zijn meer wensen dan verplichtingen en dat is elftallen die op zaterdag spelen. Het vraagt voetbal. Als je praat over een arbeidsorgani- prettig. Zo is de verlichting een aandachts- veel meer van de organisatie. Ook als we satie rondom spelers, dan krijg je andere ver- punt. Die voldoet, maar dat kan altijd beter. meegaan met uitduels op zaterdag is het heel plichtingen: informeren over contracten Die investering is in gang gezet, maar dat had- anders qua beleving. We zien ook het liefst richting de KNVB en de administratie moet den we ook gedaan los van het voetballen in dat alles tegelijk gespeeld wordt.” helemaal op orde zijn. Je speelt voor werkge- de Tweede Divisie. Ook de beveiliging is goed ver en je kunt zoiets op voorhand niet inschat- geregeld. We hebben zelfs een uitvak, dus op Toch hebben alle clubs voor de opzet van de ten hoe dat gaat verlopen. Het vergt een grote het gebied van de infrastructuur zijn er weinig Tweede Divisie hiervoor getekend en nu blij- aanpassing in jouw organisatie. Daarom heb- knelpunten.” ken er voor veel van die clubs veel haken en ben we het hele spelersmateriaal onderge- ogen aan de nieuwe competitie te zitten. Loek bracht in een stichting. Die is dus officieel de ‘WE HEBBEN NIET Budding antwoordt: “Uiteindelijk hebben we werkgever van de spelers.” inderdaad getekend. We zijn lid van de CVTD DE MOGELIJKHEDEN IN en hebben aangegeven dat we de Tweede Di- “Ten aanzien van de arbeidsorganisatie is er DE JUPILER LEAGUE visie in de huidige opzet niet zagen zitten. Er nog wel het nodige werk aan de winkel”, ver- TE SPELEN’ wordt echter gestemd door afgevaardigden volgt de GVVV-voorzitter. “De KNVB eist van die stemrecht hebben. Dat zijn echter de afge- een club dat het een soort bedrijfsorganisatie vaardigden van alle clubs. Die bepalen dus uit- wordt met een algemeen directeur, een finan- Ambities eindelijk of ze het er wel of niet mee eens zijn.” cieel directeur en veiligheidscoördinator. Op En wat gebeurt er als de tijd komt dat GVVV papier althans. Wij moeten zorgen dat onze promoveert naar de Jupiler League? Is de “De oppositie naar de KNVB is voortdurend organisatie is uitgerust met deskundigen voor club daar op ingericht? “Die vraag is ons gevoerd”, vult Leushuis aan. “Ik denk dat het die specifieke rollen. We werken echter met vaker gesteld”, antwoordt Budding. “Met gemeenschappelijke statement naar de KNVB vrijwilligers en die doen het erbij in hun vrije name in de eerste fase van de competitie toen nog wel komt. Bij verschillende clubs worden tijd. Als de KNVB hogere eisen stelt aan het we tweede stonden. We hebben gezegd dat de aanvangstijden als belemmering gezien. rapportageniveau, vragen we ons soms af of we willen meedoen op het hoogste amateur- Van tevoren roepen we als clubs van alles, we de juiste mensen voor die rollen hebben. niveau, maar we niet wakker liggen als we maar de praktijk is altijd anders. Je merkt nu Het blijft namelijk een amateurorganisatie. We niet in de top-drie eindigen. Zeker niet ten wel dat verenigingen elkaar opzoeken om ge- kunnen bijvoorbeeld niet uit een bak van men- koste van alles. Als we promoveren gaan we zamenlijk afspraken te maken over bijvoor- sen een aantal juristen plukken, dus we moe- niet ineens duurdere en betere spelers halen. beeld de aanvangstijden. Die ruimte is er.” ten soms mensen inhuren en dat kan Als we promoveren dan spelen we een jaar in natuurlijk een probleem worden voor clubs. de Jupiler League, hebben we het voordeel ‘WE HEBBEN EEN van de tv-gelden en keren we na een jaar zo “Een ander ding is de manier van rapporteren goed als zeker terug in de Tweede Divisie. We STICHTING OPGERICHT aan de KNVB. Dat dient via een bepaald pro- hebben niet de mogelijkheden om in de Jupi- VOOR DE tocol te gebeuren”, gaat Leushuis verder. ler League te spelen.” CONTRACTSPELERS’ “Ook waar het gaat om de financiële controle betreffende het voorgaande jaar. Die controle Leushuis vult aan: “En een uitwedstrijd op vrij- moet plaatsvinden door een onafhankelijke dag tegen Cambuur is ook niet meteen het Grootste uitdaging accountant. En dat terwijl we gewoon een leukste vooruitzicht. Iedereen binnen de club De beloftenteams en aanvangstijden zijn een penningmeester en een kascommissie heb- vindt het prima zoals het gaat en dat is ook struikelblok voor de ploeg uit Veenendaal, ben. Er moet echter een handtekening van onze filosofie. Sportief gaan we voor het hoog- maar de grootste uitdaging zit hem in de con- een accountant onder en vervolgens krijgen ste haalbare, maar niet ten koste van alles.”

6 | DeTrainerCoach SPECIAL TWEEDE DIVISIE GVVV

Loek Budding, hoofd voetbaltechnische zaken “Opleiden voor het eerste elftal is niet eenvoudig”

nen en spelen. “In het verleden hebben we dat wel gedaan en dat loopt toch uit elkaar. Het eerste elftal speelt op allerlei manieren: de ene keer 4:3:3 en dan weer 4:4:2. Als er een nieuwe trainer komt, is dat weer anders. We kunnen dus niet van de jeugdteams verwach- ten dat ze zich aanpassen.”

Doorstroming “Het gat tussen de jeugdteams en het eerste elftal is steeds groter geworden”, vervolgt Budding. “Onze C1 speelt in de tweede divisie, maar de andere elftallen lager. Het tweede elf- tal speelt weliswaar reserve hoofdklasse, maar dat gat is groot. Het aantal spelers dat doorstroomt naar het eerste elftal is zeer mini- maal. De tijden zijn veranderd. Als een pupil heel goed is, wordt hij meteen weggehaald. Als spelers naar een BVO gaan, dan houden we daar contact mee. Als ze daar dan afvallen, is de kans groter dat ze weer terug naar ons komen. Bij het huidige eerste elftal staan er zes spelers in de basis die een verleden heb- ben als jeugdspeler bij GVVV.” “We willen wel spelers direct uit onze eigen jeugdopleiding”, gaat Budding verder. “Maar het beleid is er niet op gericht. We vinden het GVVV maakt stappen in de jeugdopleiding. Doorstroming naar het eerste vooral belangrijk dat jeugdtrainers goed met elftal is de wens van iedere club, maar in Veenendaal begrijpen ze hoe las- de jeugd omgaan en dat de elftallen zo hoog mogelijk spelen. We investeren in het opleiden tig dat is. “Als ze heel goed zijn, pikt een BVO ze op en anders hebben ze van trainers. Het laatste jaar zie je de behoefte vaak het niveau niet voor het eerste elftal.” aan opleiding en training groeien. Je ziet steeds meer trainers die het belangrijk vinden om anderen mee te nemen in dat traject.”

Bij GVVV vinden ze het naast de eisen van de jeugd. Dat traject gaat lopen via een externe or- Voorzitter Theo Leushuis vult aan. “Elke club KNVB belangrijk dat de trainers hun diploma’s ganisatie, zodat we een gecertificeerde jeugd- heeft de ambitie dat de jeugd doorstroomt hebben. Bij de selectie-elftallen bij de junioren opleiding worden. Dat willen we graag.” naar het eerste elftal. Clubs die dat echter als heeft elke trainer minimaal TC3. De technisch onderdeel van hun beleid hebben, zakken vaak coördinator en de trainer van de A1 hebben bei- In de jeugd van de club uit Veenendaal wordt verder weg. Het is een goed beginsel, maar den TC2. “Dat voldoet aan de eisen van de voet- er niet opgeleid in één bepaalde filosofie. De het moet geen doel op zich worden. Daarmee balbond”, vertelt Loek Budding. “Er is daarnaast manier waarop het eerste elftal speelt, staat drijf je weg van de ambitie om met het eerste ook een plan opgesteld voor het opleiden van de los van de manier waarop de jeugdteams trai- elftal zo hoog mogelijk te spelen.”

DeTrainerCoach | 7 SPECIAL TWEEDE DIVISIE GVVV

John de Wolf, hoofdtrainer “Werk met een zeer volwassen groep”

GVVV bleef lang in het spoor van Jong AZ, maar is inmiddels afgehaakt Een tijd lang leek GVVV vanaf plek twee mee voor de titel in de Tweede Divisie. Ondanks de fouten die er gemaakt te doen om de titel in de Tweede Divisie. Die kans lijkt verkeken, maar het bestuur weer- worden, ziet hoofdtrainer John de Wolf dat zijn ploeg daar snel van leert. hield De Wolf nooit om zijn ambitie waar te “Ze weten al snel wat ze fout doen en dat is positief.” maken. “Als trainer en spelers heb je een be- paalde ambitie en als je kunt promoveren, moet je dat doen. Of het realistisch is, is vraag John de Wolf lijkt al een echte clubman bij zitter en de technische mensen. Eén belletje twee. Als het bestuur had gezegd dat ze per GVVV. Ook tijdens het interview neemt hij kort en maandagochtend was het geregeld. Het is definitie niet wilden promoveren, had ik niet de tijd om mensen die de kantine binnenko- belangrijk dat wij kunnen trainen, maar daar- bijgetekend. We moeten niet per se een stap men te begroeten. De in Leiden woonachtige door konden ook jeugdteams trainen. Er zitten omhoog, maar als het zover is dan kijken we trainer is dan ook vol lof over zijn club. “Het is hier voetbalmensen op de juiste plekken en wel verder. Toen we een tijd lang tweede een fantastische en warme club. Een mooi dat is prettig als trainer. Er is rust en we be- stonden, kwam het natuurlijk aan de orde. Het voorbeeld was toen hier sneeuw en ijs op het spreken veel samen. Het bestuur straalt bestuur heeft niet gezegd dat we niet mogen hoofdveld lag. Wij wilden graag op maandag warmte uit en is realistisch.” promoveren. Ons doel is nu om achter Jong trainen en dat heb ik aangegeven bij de voor- AZ te eindigen.”

8 | DeTrainerCoach Doelstelling veel energie. Ze vinden het leuk, het verschaft “Onze doelstelling voorafgaand aan dit seizoen duidelijkheid en is dus heel leerzaam.” was eindigen bij de eerste vijf”, vervolgt de voormalig verdediger. “We hebben alleen een Coachen niet te best doelsaldo en dat komt omdat we in Tijdens de wedstrijd is De Wolf aanwezig. Niet een aantal wedstrijden veel goals om onze oren om zijn eventuele ongenoegen op de scheids- hebben gekregen. Daarnaast hebben we ook rechter af te reageren, maar zoals het hoort: teveel punten verspeeld tegen de beloften- het coachen van zijn ploeg. “Ik houd me niet teams. Misschien hebben we te open gespeeld, met randzaken bezig, maar met ons eigen maar die speelwijze heeft er wel voor gezorgd spel. Als ik dat van mijn spelers eis, moet ik dat we vroeg in die wedstrijden kansen creëer- ook het goede voorbeeld geven. Ik probeer den. Maar als je die niet maakt, krijg je ook verdedigers ook heel erg situatief te coachen. tegen beloftenteams het deksel op je neus.” Soms krijgen we een goal tegen die voorko- men had kunnen worden. Bijvoorbeeld vanuit Over de nieuwe competitie is De Wolf over een lange bal, waar je als verdedigers op het algemeen te spreken. “Alleen de aan- moet anticiperen. Als centrale duo mag je dan vangstijden vind ik jammer. Het is natuurlijk niet naast elkaar staan. Die jongens weten mooier als iedereen tegelijk speelt. Ik ben een meteen wat ze fout hebben gedaan en het voorstander om alles om half vier te spelen. doel is ook dat je van jouw fouten leert. Ik kan Als we om zes uur spelen, dan is het voor de mijn spelers goed op fouten wijzen, want ze jongens wel een lange dag. Maar dat weet je zijn realistisch. Ze kijken eerst naar zichzelf. Ik nu eenmaal, dus daar moeten we ook niet heb een fantastische volwassen groep.” moeilijk over doen. Het is verder een mooie competitie waarin iedereen van elkaar kan ‘IK GIET NIET ALLES MET Manier van trainen winnen. Er is geen wedstrijd die we op halve “Na de winter trainen we iets harder dan nor- kracht winnen. De verrassende uitslagen DE PAPLEPEL IN’ maal”, vervolgt hij. “Dan is het de accu opla- maken de competitie interessant. Alleen is het den en in conditie komen. Wel door middel jammer dat Jong AZ er zo bovenuit steekt. Dat der meestal op het bord. Soms doe ik dat niet van een goede opbouw. Op het trainingskamp haalt de spanning wel weg, maar dan hadden om mijn spelers te triggeren en voer te hou- in Marbella hadden we trainingen van twee wij maar beter moeten zijn. Nu is ons doel om den voor de wedstrijdbespreking van zater- uur met voldoende arbeid-rustverhouding en best of the rest te worden. De beste amateur- dag. Ik overlaad mijn spelers nooit met op het laatst speelden we drie partijen van club van Nederland.” informatie. De bespreking op zaterdag duurt tien minuten over de breedte van het veld. nooit langer dan twintig minuten. Ze weten Toen we affloten wilde de ploeg nog een partij Speelwijze hoe we gaan spelen en ik zet alleen de punt- spelen. Dat is positief, want ze hebben plezier “Ik houd van een goede organisatie en veld- jes op de i.” in de training en we hebben ze niet over de bezetting”, vertelt De Wolf over zijn manier kling gejaagd.” van spelen. “Daar begint het bij, zowel bij bal- Spelers weten bij De Wolf waar ze aan toe bezit als bij balbezit tegenstander. Mijn spe- zijn. “Het is duidelijk hoe we willen spelen. In “Pass- en trapvormen vind ik belangrijk in ver- lers krijgen veel vrijheid en giet niet alles er de zomer tijdens het trainingskamp houden we schillende varianten. De groep heeft aange- met de paplepel in. Je wilt spelers creatief besprekingen hoe we willen spelen tegen een geven meer positiespel te willen, dus dat gaan houden, want je kunt ook niet alle momenten ploeg die 4:4:2 of 4:3:3 met de punt naar voren we dan doen. Ik ben weliswaar de trainer die nabootsen. Je weet eenvoudigweg niet hoe en naar achteren speelt. Hoe gaan we dat tac- bepaalt, maar in goed overleg luisteren we een tegenstander reageert. We gaan uit van tisch aanpakken? Dan verdeel ik de ploeg in naar elkaar. Toen we verloren van Baren- onszelf. Passen ons weinig aan, maar houden drie groepen en overleggen ze hoe ze willen drecht creëerden we weinig kansen. Maan- wel rekening met de tegenstander. Onze ana- spelen. Aan het einde van dat overleg weten dag is altijd een hersteltraining, maar koos ik list bekijkt de plussen en minnen van de te- we hoe we de rest van het jaar gaan spelen. er ook voor om een half uur afwerkvormen te genstander om te kijken waar we kunnen Dat moet ik soms een klein beetje sturen, maar doen. Even weer het gevoel krijgen waar het toeslaan. Door de week houd je wel eens een de visie van de spelers komt over het alge- net is. Dat bespreek je dan niet vooraf, maar praatje en donderdag zetten we de tegenstan- meen wel overeen. De spelers doen dat met de groep heeft dat wel door.”

DeTrainerCoach | 9 OEFENVORMEN

Kaatsen en vrijlopen

Organisatie: (Variant 1) • Speler 1 speelt in op speler 2 • Speler 2 kaatst de bal terug naar speler 1 • Speler 1 speelt de bal op speler 3 • Speler 3 kaatst de bal op speler 2 • Speler 2 speelt de bal naar speler 4 • Speler 4 kaatst de bal op speler 5 • Speler 5 speelt de bal in de loop van speler 4 • Speler 4 rond af op de goal

Organisatie: (Variant 2) • Speler 1 speelt naar speler 2 • Speler 2 speelt de bal op speler 3 • Speler 3 speelt naar speler 4 • Speler 4 laat de bal vallen op speler 3 die is doorbewogen • Speler 3 speelt de bal in de loop van speler 5 • Speler 5 rond af op de goal

Coaching: • Binnenkant voet inspelen • Inspelen op juiste been • Juiste moment van vrijlopen bepalen • Zorgen voor een schuine kaats. Geen breedte bal • Eventuele vooractie voor het krijgen van de bal’ De zig-zag

Organisatie: • 1 speler die werkt, 8 inspelers/aangooiers • Speler die werkt zig-zagt naar de spelers met de bal. • De speler met bal speelt de bal in en de speler aan het werkt kaatst de bal terug en gaat door naar de volgende’ • I.p.v. inspelen kan ook aangooien zodat er bijvoorbeeld terug gekopt moet worden.

Coaching: • Oefening op snelheid uitvoeren • Op het moment van de kaatst bezig zijn met de beweging en vervol- gens pas door bewegen • Let op de techniek van de gekozen beweging (kaatsen, koppen, aan- nemen, enz.)

2+K tegen 2+K

Organisatie: • 2 teams • Er wordt 2+K tegen 2+K gespeeld. • Gaat de bal uit start de keeper met de bal • Na een x aantal minuten wisselen

Coaching: • Hoog tempo • Kort dekken • Actie maken • Keuze tussen samenspel/ 1 tegen 1 actie • Omschakeling

10 | DeTrainerCoach TEAMBUILDING ROBIN VAN GALEN

Robin van Galen

Robin van Galen behaalde in 2008 zijn finest moment met de waterpolovrouwen door goud op de Olympische Spelen te winnen. De kracht van de Rotterdammer zit hem vooral in het bouwen van een team. “In theorie moet je iedereen individueel coachen.”

Tekst: Rogier Cuypers

“Ik ga veel sneller de confrontatie aan”

DeTrainerCoach | 11 Van Galen was tijdens het congres van de VVON en NLCoach, ‘Men- In de top maakt het mentale gedeelte het verschil. tale training in het voetbal’, de keynote speaker. Met interessante voor- “Inderdaad. In de meeste sporten valt er op het mentale vlak de beelden uit de topsport maakte hij de koppeling met het voetbal. meeste winst te behalen. Op technisch en tactisch gebied zijn de meeste sporten dusdanig geëvolueerd dat de meeste sporters dat Met de waterpolocoach van de Nederlandse mannen sprak 'de Trai- onder de knie hebben en er weinig ruimte is tot verdere ontwikkeling. nerCoach' over teambuilding en legden we hem een aantal stellingen Soms zie je nog wel dat er nieuwe technieken of tactieken gebruikt voor. worden, maar veel teams zijn op dat gebied sterk. Het fysieke aspect heeft de laatste tien jaar een enorme vlucht genomen. Als je ziet hoe Geluk dwing je voor een groot deel af. getraind veel sporters zijn, het zijn allemaal atleten. Het was een “Dat klopt. Er is een factor geluk van een paar procent en dat moet net enorme trend dat de fysieke component heel belangrijk was en vrijwel meezitten. Een bal binnenkant paal net erin of eruit. Voor een groot iedereen gaf daar aandacht aan. De laatste jaren zie je ook wel dat er deel kun je het zelf afdwingen: het trainingsschema, de kwaliteit van op het mentale aspect veel gebeurt en dat sporters en coaches besef- trainen, de spelers die je selecteert en de mensen die je als coach om fen dat daar het meeste rek in zit. Lange tijd werd er cynisch over ge- je heen verzamelt. Dat zijn de ingrediënten om de prestaties positief te daan, zeker in praatprogramma’s over voetbal. Maar coaches als Louis beïnvloeden. Uiteindelijk wordt het stukje geluk kleiner, een procent of van Gaal, Foppe de Haan en Gertjan Verbeek onderschrijven het be- twee, drie. Je probeert alles uit te sluiten, maar helemaal kan dat niet. lang van het mentale aspect. Vooral in het volleybal en hockey wordt Je hebt te maken met een tegenstander en een scheidsrechter. Je pro- gebruik gemaakt van mentale begeleiding en worden coaches op dat beert ook hen op een positieve manier te beïnvloeden.” vak geschoold. Ook ik heb me daarop toegelegd.”

12 | DeTrainerCoach “In de jeugdopleiding kun je daar ook prima aandacht aan besteden en dat gebeurt ook. Zeker binnen het voetbal is men al op jonge leeftijd Theorie van Tuckman bezig met mentale training. Het lijkt voor velen een ver-van-je-bed- show, maar het is in principe discussiëren over topsport. Wat hoort Fase 1: Vormfase wel en niet bij topsport? Dat is al een discussie die je kunt scharen Het team is aanvankelijk bezig met oriëntatie. Deze oriëntatie is nodig onder de noemer mentale training. Datzelfde is het geval met het bepa- om de grenzen te identificeren van zowel interpersoonlijke als taak- len van doelstellingen. Zowel resultaat- als procesdoelstellingen. Daar gedragingen. Dit leidt tot een totstandbrenging van afhankelijkheids- kun je kinderen van twaalf prima mee confronteren. Bepaal voor jezelf relaties met de leider en met de teamleden. Teamleden gedragen zich en je team wat je samen wil bereiken. Groepsgesprekken kunnen ver- onafhankelijk. Zij kunnen gemotiveerd zijn, maar ze zijn ook tamelijk helderend zijn en dan heb je het nog lang niet over of iemand mentaal slecht geïnformeerd over de doelstellingen van het team. Men is on- sterk of zwak is, of dat iemand moeilijk om kan gaan met stress en te- zekerheid en bezorgdheid, maar zal dit niet laten blijken. genslagen. Zaken als focussen en geconcentreerd zijn als het moeilijk is, komen op latere leeftijd.” Fase 2: Stormfase Het team wint aan vertrouwen, men durft zich langzaam maar zeker Voetbaltrainers moeten meer naar andere trainers kijken. meer uit te spreken naar elkaar en naar de teamleider. Er ontstaan “Dat kan ik iedereen adviseren. Kijk veel buiten de deur bij zoveel mo- conflicten rond de manier van samenwerken, interpersoonlijke gelijk sporten. Maar kijk ook in de keuken van het bedrijfsleven. Ik kwesties en de doelen van het team. De leden van het team laten praat vaak met directies. Ik zie veel goed en ook veel verkeerd gaan. hun eigen persoonlijkheden zien wanneer zij kennismaken met el- Als je het hebt over de manier van leidinggeven, zie ik parallellen tus- kaars ideeën en perspectieven. Frustratie of onenigheden over doel- sen sport en het bedrijfsleven. Soms vertonen directeuren goed leider- stellingen, verwachtingen, rollen en verantwoordelijkheden worden schap en soms zie ik ook voorbeelden waarbij ik het zelf anders zou beetje bij beetje meer openlijk geuit. In het uiten van hun eigen per- doen. Daar leer je als coach van. Als je bij anderen in de keuken kijkt, soonlijkheden worden ze gehinderd door de angst om buiten de is dat verrijkend en zorgt ervoor dat je jezelf blijft ontwikkelen.” groep te vallen, en gestimuleerd door de angst om zich teveel aan de groep aan te moeten passen.

‘DE STORMFASE IS LASTIG Fase 3: Normfase Als het team de stormfase door is kan er op een meer volwassen VOOR DE COACH’ manier worden gepraat over de samenwerking. Men zal kritische punten niet meer ervaren als een persoonlijke aanval maar als een constructieve, taakgerichte discussie. De regels, waarden, normen Tuckman en methodes van het team worden verder uitgewerkt. De doelma- Van Galen is aanhanger van het teambuildingsproces van Bruce tigheid van het team stijgt en ze begint met het ontwikkelen van een Wayne Tuckman (zie kader). “Elke fase heeft zijn moeilijke momenten”, eigen identiteit. Teamleden staan meer open voor elkaar, de samen- vertelt de waterpolocoach. “Als je bewust naar de fases en de proces- werking zal in deze fase steeds soepeler gaan verlopen. Men werkt sen van die theorie kijkt, kun je goed invullen waar de moeilijke mo- constructief aan het oplossen van interpersoonlijke problemen, de menten liggen. De stormfase is een lastige fase voor de coach, want groepscohesie en het motivatieniveaus stijgen. dan heb je te maken met wisselvallige resultaten. Je voelt dat er veel rek in de ploeg zit, maar het lukt je niet om dat eruit te krijgen. Je wil Fase 4: Prestatiefase als coach altijd winnen en alles op de rit hebben, maar je hebt als Met teamrollen wordt flexibel en functioneel omgegaan, de groeps- ploeg te maken met wisselvalligheid.” energie komt geheel ten goede van de taak. Het projectteam functi- oneert nu als een echte eenheid. Het werken in het team is plezierig “In de normfase probeer je oplossingen te zoeken en confronteer je en gaat als vanzelf. Teamleden hebben een duidelijk inzicht in de spelers met het feit dat zaken niet lopen en ga je op zoek naar oplos- doelen van het team en staan hier ook gezamenlijk achter. Ook de singen. Die moet je met elkaar bedenken. Als je de confrontatie aan- manier van samenwerking is duidelijk. Het team is nu bekwaam, au- gaat, moet er wel bereidheid zijn bij alle spelers om er wat van te tonoom en in staat het besluitvormingproces zonder inmenging van maken. Als mensen bij oefeningen of niet oplossingsgericht denken of de teamleider uit te voeren. hun hakken in het zand zetten, kom je niet tot een oplossing. In dat pro- ces kom je af en toe rotte appelen tegen. Zeker als dat jouw beste spe- Bron: Teamontwikkeling.net. lers zijn, moet je in gesprekken duidelijk maken welke kant je op wil en

DeTrainerCoach | 13 De coach van de waterpolomannen vindt dat zijn manier van werken hem ver gebracht heeft en zal daarin niet snel veranderen. “Door mijn persoonlijkheid en methodes ben ik ver gekomen en ik doe geen con- cessies aan mijn persoonlijkheid of manier van werken. Ze weten wat te verwachten als ik voor een groep sta. Dat heeft in het verleden goed gewerkt, alleen ga ik nu de confrontatie sneller aan dan vijftien jaar ge- leden. Ik benoem problemen ook eerder. Vervolgens probeer ik spelers te overtuigen van mijn visie en dat moet allemaal tot resultaat leiden.”

Rol van coach Hoe ziet Van Galen de rol van een coach in een teamproces? Volgens de Rotterdammer hangt dat af van de doelstellingen van een team. “Zelf ben ik coach van mijn oudste zoon die speelt in de D3 van CVC uit Reeuwijk. Daar draait het om gezelligheid. Plezier, gezelligheid en sport beoefenen zijn belangrijker dan winnen. De rol van mij als coach is dan anders dan bij het Nederlands waterpoloteam. Daar staat winnen cen- traal. Als dat de doelstelling is, dan moet je als coach proberen alles in het werk te stellen om spelers dusdanig te beïnvloeden dat die resulta- ten dichterbij komen. Als trainer probeer je spelers beter te maken door ze positief te beïnvloeden en door ze technisch, conditioneel en mentaal beter te maken. Daarnaast kijk je wat een individu nodig heeft. Als coach probeer je wedstrijden te winnen, de juiste tactiek te hante- ren en de juiste wissels en time-outs toe te passen. Op die manier pro- beer je een wedstrijd positief te beïnvloeden.”

Om een team en de individuen te raken, is het van belang om te weten met wat voor karakters je te maken hebt. “Hoe zit iemand in elkaar? Welke kwaliteiten en tekortkomingen heeft een bepaalde speler? Wat voor rol heeft hij in het team? En wat voor taken horen bij de positie die een speler binnen het team inneemt? Als iemand heel gestructureerd in elkaar zit, dan kan je een speler prima opdrachten geven die in een be- paalde structuur passen. Ik heb ook creatieve spelers in mijn groep die ze overtuigen. Als na een aantal gesprekken blijkt dat ze niet mee wil- af en toe wat dromerig zijn. Die moet je niet volstoppen met tactische len, dan is er maar één conclusie mogelijk: uit elkaar gaan. Hoe moei- informatie over een tegenstander. Daar doen ze toch niets mee. Je moet lijk dat ook is. Binnen de normfase is dat een zeer moeilijk iets.” kijken hoe iemand in elkaar zit om op die manier optimaal gebruik van een speler te maken. Tegenwoordig is er een prachtig hulpmiddel om Conflicten een individu te analyseren: Profile Dynamics (zie kader). We hebben de Van Galen heeft geleerd om conflicten niet meer te vermijden. Dus waterpolomannen getest en per persoon komt er dan een profiel uit. De waar veel coaches moeite hebben in de normfase, daar durft hij de kleuren geven inzicht in de drijfveren om bepaalde prestaties neer te confrontatie aan met spelers. “Ik coach nu bijna dertig jaar. Een jaar of zetten. Als iemand daadkrachtig en prestatiegericht is, dan belast ik ie- vijftien geleden ging ik een conflict nog wel eens uit de weg en dacht mand minder met tactische structuren. Als iemand hoog scoort op dat het vanzelf wel over ging. Dat is een slechte raadgever. De laatste ‘groen’, dan is het juist iemand die het samenwerkingsaspect van een tien jaar heb ik dat adequater aangepakt. Dat heeft ook te maken met groep belangrijk vindt. Als coach kijk je dus hoe iemand in elkaar zit en de ervaring die ik heb opgedaan.” kijk je waar spelers gevoelig voor zijn en energie van krijgen. Iedereen zit anders in elkaar en in principe moet je iedereen individueel coachen. ‘CONFLICTEN VERMIJDEN IS EEN Niemand heeft hetzelfde profiel. Het mooie van Profile Dynamics is dat je dus kunt zien waar spelers energie van krijgen, maar ook wat weer- SLECHTE RAADGEVER’ stand oproept. In mijn huidige team zie ik dat veel spelers qua weer- stand hoog scoren op tactische structuren en dingen die ze opgelegd

14 | DeTrainerCoach krijgen van de coach. Als ik ze beter wil laten functioneren, moet ik ze gegaan dat eindigt in Tokio 2020. Dat traject wil ik graag afmaken. Na ruimte geven om creatief te zijn binnen de gekozen tactiek. Wanneer je Tokio sta ik open voor dit soort dingen. Maar over een paar jaar ziet de dat als coach weet, valt daar winst te boeken.” wereld er heel anders uit. Het lijkt me wel leuk om iets te doen in de voetballerij. Bijvoorbeeld bij de KNVB of bij een Rotterdamse club waar Ontwikkelen toch mijn roots liggen. Zelf heb ik bij Excelsior gespeeld, maar mijn hart “Als coach ben je nooit uitgeleerd”, is Van Galen stellig. “Je moet ligt bij Feyenoord. Daarnaast kom ik ook regelmatig bij Sparta. Het zou waken dat je inkakt en routinematig te werk gaat. Ervaring is prima, mooi zijn om in een bepaalde hoedanigheid iets te doen voor die clubs.” maar routine is dodelijk. Dan mis je de gretigheid om het maximale uit jouw talent te halen. Je moet jezelf als trainer/coach blijven voeden om die gretigheid te triggeren. Dat doe ik door naar andere sporten te kij- ken, met andere coaches te praten en cursussen te volgen. Laatst Profile Dynamics speelde een aantal internationals van mij in Spanje en toen ben ik daar met andere topcoaches gaan praten. Ook kijk ik in andere sectoren Profile Dynamics® is speciaal ontwikkeld wat er goed gaat en hoe ik dat kan doorvertalen in mijn eigen rol. Het voor analyse van de drijfveren van indivi- belangrijkste is dat als je voor de groep staat, je zelfkennis hebt en duen, teams/ afdelingen en zelfs volledige or- weet waar jouw kwaliteiten en tekortkomingen liggen. Ik kan goed ganisaties. Drijfveren die bepalen hoe mensen hun werk doen, met communiceren, ben een boegbeeld en heb een bepaalde uitstraling wie ze wel en niet willen samenwerken, de soort leiderschapsstijl naar buiten toe. Iets wat ik meer wil ontwikkelen is het pure training die ze ontwikkelen en de manier waarop ze communiceren. Onze geven en technieken aanleren bij spelers. Je kunt altijd de keuze drijfverenanalyse maakt duidelijk waar mensen energie van krijgen maken om jezelf te onderscheiden door vooral aan jouw sterke punten in hun werk en wat energie kost, of ze makkelijk meegaan in veran- te werken of je kunt ervoor kiezen iets completer te zijn. Mijn aanbeve- deringen of zich daartegen verzetten en hoe besluitvaardig ze zijn. ling is om op zowel je sterke als minder sterke punten te ontwikkelen.” Profile Dynamics® is gebaseerd op het gedachtegoed van de Ame- Toekomst rikaanse psycholoog dr. Clare W. Graves, die zeven belangrijke en Afgelopen jaar kreeg Van Galen het aanbod om bij de KNVB aan de slag zeer herkenbare waardenstelsels definieerde die de basis vormen te gaan als prestatie-innovatie manager. Uiteindelijk besloot hij niet op van ons denken en handelen. het aanbod in te gaan. “Ik heb er goed over nagedacht en met Hans van Breukelen en Danny Blind gesproken. Ik kwam tot de conclusie dat het Bron: Profiledynamics.com. te vroeg voor me kwam. Met de waterpolomannen zijn we een traject in

DeTrainerCoach | 15 JURIDISCH

ARBEIDSOVEREENKOMSTEN

De trainer-coach als (schijn)zelfstandige

In de vorige uitgave van de TrainerCoach heb ik aangegeven in deze uitgave stil te staan bij de TC als (schijn)zelfstandige.

Tekst: R. Beele | Beeld: Shutterstock

Bij het verrichten van werkzaamheden kunnen in het algemeen twee De partijbedoeling was bij de eerstgenoemde rechtsgebieden niet van soorten ‘werkenden’ worden onderscheiden: de werknemer en de zelf- belang, het ging om voor derden waarneembare omstandigheden. standige. In de praktijk is het onderscheid tussen beide niet altijd duide- lijk. Gewoonlijk verricht de TC zijn werkzaamheden op basis van een De Hoge Raad heeft in een arrest van 25 maart 2011 echter op instigatie arbeidsovereenkomst. In art. 7:610 BW worden de criteria voor een ar- van de Advocaat-Generaal geoordeeld: ‘Voor de vraag of belangheb- beidsovereenkomst vermeld, te weten: ‘arbeid’, ‘loon’, ‘in dienst’ en ‘ge- bende tot Talpa in een zodanige privaatrechtelijke dienstbetrekking durende zekere tijd’. Deze begrippen lijken op het eerste gezicht helder. stond is maatgevend of tussen beiden sprake was van een arbeids- Echter, de dagelijkse werkelijkheid biedt een minder helder beeld. Dat overeenkomst in de zin van artikel 7:610 BW. Bij de beantwoording van geldt met name als de combinatie van de criteria in ogenschouw wordt de vraag of de rechtsverhouding tussen partijen als zodanig dient te genomen. Daarnaast blijkt dat de definitie van de worden aangemerkt, moet worden getoetst of de inhoud van die arbeidsverhouding/dienstbetrekking in fiscaal recht en het sociale ze- rechtsverhouding voldoet aan de criteria die gelden voor het bestaan kerheidsrecht lange tijd andere accenten kende dan in het civiele recht. van een arbeidsovereenkomst. Daarbij moet acht worden geslagen op

16 | DeTrainerCoach alle omstandigheden van het geval, in onderling verband bezien, en perspectief. De fictieve dienstbetrekking is onderwerp van de hierna dienen niet alleen de rechten en verplichtingen in aanmerking te wor- genoemde Wet DBA. den genomen die partijen bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stonden, maar dient ook acht te worden geslagen op de wijze Overeenkomst van opdracht waarop partijen uitvoering hebben gegeven aan hun overeenkomst en Het is mij bekend dat een enkele TC zijn werkzaamheden voor een voet- aldus daaraan inhoud hebben gegeven (vgl. onder meer HR 13 juli 2007, balorganisatie verricht op basis van een overeenkomst van opdracht en nr. C05/331, LJN BA6231, NJ 2007/449).’ niet op basis van een arbeidsovereenkomst. In nagenoeg alle gevallen waarin dat plaatsvindt is het de voetbalorga- Afgenomen tegenstellingen nisatie die daarop heeft aangestuurd. Uiteraard spelen daarbij kosten- Als gevolg van het arrest zijn de tegenstellingen tussen de criteria voor overwegingen (loonheffingen, doorbetaling salaris bij ziekte enz.) een het bestaan van een arbeidsovereenkomst zoals bedoeld art. 7:610 BW cruciale rol. De aanname bij die constructie is dat de TC als ‘onderne- en de criteria die gelden in het fiscaal- en sociaalzekerheidsrecht afge- mer’ zijn werkzaamheden bij de voetbalorganisatie verricht. Ter onder- nomen. Het al of niet bestaan van een arbeidsovereenkomst blijft des- steuning van die constructie zal dan ook vaak nog een overeenkomst ondanks ook voor de belastingdienst van belang. Immers, als sprake is zijn opgesteld die in de kop “Overeenkomst van opdracht” vermeldt. van een arbeidsovereenkomst zijn loonheffingen (loonbelasting/premie Het is echter niet zo dat er sprake is van een overeenkomst van op- volksverzekeringen, premies werknemersverzekeringen en de inko- dracht omdat de ‘opdrachtgever’ (en ‘opdrachtnemer’) dat zo heeft mensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet) van toepassing. Deze (hebben) gewild en/of dat zo hebben opgeschreven. De belastingdienst heffingen vinden hun oorsprong in de Wet op de Loonbelasting 1964 blijft bevoegd om te beoordelen of er daadwerkelijk sprake is van on- (wet Lb), de Wet financiering sociale verzekeringen (Wfsv) en de Zorg- dernemerschap. verzekeringswet (Zvw). In de Wet Lb worden de begrippen ‘werknemer’, ‘werkgever’, ‘dienstbetrekking’ en ‘inhoudingsplichtige’ gedefinieerd. VAR Volgens art. 2 lid 1 Wet Lb is een werknemer: “de natuurlijke persoon Om aan de onzekerheid voor de opdrachtgever voor controle en (pre- die tot een inhoudingsplichtige in privaatrechtelijke of in publiekrechte- mie)naheffing achteraf te ontkomen werd begin 2000 de Verklaring Ar- lijke dienstbetrekking staat ..(..)” beids relatie (VAR) geïntroduceerd. Ondanks de VAR kon altijd nog achteraf worden vastgesteld of degene die een VAR aan de opdracht- Fictieve dienstbetrekking gever had overgelegd, toch op basis van een privaatrechtelijke dienst- In (onder meer) art. 3 lid 1 sub a Wet Lb is vermeld wat onder dienstbe- betrekking werkzaam was. De gevolgen daarvan waren vervolgens trekking wordt verstaan, te weten: “Als dienstbetrekking wordt be- voor rekening van de opdrachtgever. In de praktijk had de VAR te schouwd de arbeidsverhouding van (a) degene, die, anders dan in de maken met ongewenste effecten. Op de arbeidsmarkt ontstonden niet uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige uitoefening van een alleen een oneigenlijke verschuiving van verantwoordelijkheden maar beroep, en anders dan als thuiswerker, ingevolge een overeenkomst ook vormen van oneerlijke concurrentie: ZZP’ers werden ingeschakeld tot aanneming van werk als bedoeld in artikel 750 van Boek 7 van het in structurele bedrijfsactiviteiten van de opdrachtgever, die daardoor Burgerlijk Wetboek, persoonlijk een werk tot stand brengt” Voorts concurrentievoordelen verkreeg. Feitelijk was er voor de ZZP’er /op- meldt art. 6 lid 1 Wet Lb: drachtnemer dus sprake van schijnzelfstandigheid. Inhoudingsplichtige is: a. degene, tot wie een of meer personen in dienstbetrekking staan (..) De VAR is inmiddels historie en De Wet Deregulering Beoordeling Ar- Dus (gemakshalve): de werkgever. De werkgever moet de loonbelas- beidsrelaties (wet DBA) (aanvankelijk: Wet BGL: Beschikking Geen ting/premie volksverzekeringen op het loon inhouden en op aangifte af- Loonheffing) zou aan de onvolkomenheden van de VAR een einde moe- dragen. Loonheffing moet ook worden toegepast als er een ten maken. Zoals bekend heeft de staatssecretaris besloten de handha- zogenaamde fictieve dienstbetrekking bestaat. Deze categorie kan wor- ving van de wet DBA uit te stellen tot 2018. den geformuleerd als de groep die werkzaamheden verricht anders dan op basis van de traditionele arbeidsovereenkomst en niet in de uitoefe- Negatief advies ning van een bedrijf of in de zelfstandige uitoefening van een beroep. Tenzij er inderdaad sprake zou zijn van het verrichten van werkzaamhe- Fictieve dienstbetrekkingen zijn bijvoorbeeld thuiswerkers, aannemers den in de uitoefening van een bedrijf adviseer ik een TC vrijwel altijd ne- van werk en via intermediairs. Als er geen (fictieve) dienstbetrekking gatief over het aangaan van verplichtingen met een voetbalorganisatie bestaat wordt op de voor de werkzaamheden ontvangen vergoeding in het kader van een overeenkomst van opdracht. De risico’s die een TC een ander fiscaal regime toegepast. In dat geval behoeven ook de di- loopt bij het sluiten van een overeenkomst van opdracht als bij latere verse premies niet te worden ingehouden en afgedragen. Vanuit het beoordeling zou blijken dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst oogpunt van de ‘werkverschaffer’ een aanlokkelijk kostenbesparend zijn doorgaans redelijk groot.

DeTrainerCoach | 17 KADERCOACH

Kor van der Heiden, KNVB Een veiliger leerklimaat voor kinderen

Het plan 'Winnaars van Morgen' bevat een aantal aanbevelingen om mide wordt hard gewerkt aan een betere toe- komst van het Nederlands voetbal. Veel voet- het Nederlandse voetbal toekomstbestendig te maken. Eén van de balverenigingen kampen met een tekort aan aanbevelingen is het opleiden van 41.000 jeugdtrainers. De KNVB is (voldoende geschoolde) vrijwilligers. Een groot inmiddels het land ingetrokken met een basismodule voor beginnend deel van het technisch kader bij clubs – trai- technisch kader. Kor van der Heiden is als Kadercoach één van de ners, coaches en anderen die actief zijn in de jeugdopleiding – bestaat noodgedwongen uit opleiders. goedwillende ouders en/of enthousiaste (jeugd)voetballers. Hierdoor krijgen jonge voetballers te maken krijgen met trainers die niet voldoende weten hoe ze met een be- De KNVB wil met het Nederlands voetbal zo talenten, met als primaire doel een versterking paalde leeftijdsgroep moeten omgaan, hoe ze snel mogelijk terug naar een plaats bij de mon- van de positie van het Nederlandse clubvoet- een goede training voorbereiden en geven, diale top. De aanbevelingen in het plan 'Win- bal en de nationale selecties. Het opleiden van hoe ze teams tijdens de wedstrijden moeten naars van Morgen' moeten de komende jaren talenten speelt daarin een voorname rol, maar begeleiden en hoe ze de kinderen kunnen hel- leiden tot een voortdurende doorstroming van ook aan de 'onderkant' van de voetbalpira- pen in hun voetbalontwikkeling.

18 | DeTrainerCoach JVTC Voor deze 'ongeschoolde' kaderleden organi- seert de KNVB sinds 2016 de Basismodule Jeugd Voetbal Trainer en Coach (JVTC). De KNVB wil op die manier zoveel mogelijk jeugdtrainers opleiden. Nederland telt in to- taal op alle niveau's ongeveer 41.000 jeugd- trainers, waarbij er verhoudingsgewijs meer trainer zullen zijn die op niveau 1 of 2 worden opgeleid dan niveau 4 of 5 (TC1 of CBV). Kor van der Heiden is als kadercoach van de KNVB één van de opleiders die het land in- trekt, in zijn geval de regio Zuid-Holland. "De cursus geeft handvatten die ieder technisch kaderlid nodig heeft. Er komen veel dingen op beginnende kaderleden af, in de cursus pro- beer ik ze bewust te maken van de drie kern- taken die een trainer-coach heeft. Taken "DEZE CURSUS GEEFT HANDVATTEN DIE IEDER richting zijn team, de training en wedstrijden." TECHNISCH KADERLID NODIG HEEFT"

In vier bijeenkomsten maken de cursisten ken- nis met hun kerntaken. Dat gebeurt allemaal mee helpen of assisteren? We besteden aan- aansluiten bij hun belevingswereld? Verder heel praktisch, zegt Van der Heiden. "Ik be- dacht aan de training. Weet de trainer-coach hebben we het over zaken die rondom een spreek zaken als het maken van afspraken met op welk veld hij terecht kan, heeft hij zijn trai- wedstrijd van belang zijn, zoals hoe laat er de ouders over het halen en brengen van hun ning voorbereid, zijn er voldoende ballen, hes- wordt verzameld en dat vervoer geregeld moet kind en hun aanwezigheid bij trainingen en jes en pylonen? Ook bespreken we hoe je met zijn. Een goede trainer-coach zorgt ervoor dat wedstrijden? Kunnen ze jou misschien ergens kinderen omgaat en hoe je een training laat hij al deze aspecten op orde heeft."

DeTrainerCoach | 19 (aannemen, passen, dribbelen, schieten, etc.) kent. En in een volgende les gaan zij aan de slag met het wedstrijdtraject, zonder dat ik uitgebreid aandacht besteed aan het voetbal- inhoudelijke gedeelte. Het gaat dan over wat een coach voor, tijdens en na de wedstrijd doet. Houdt hij een bespreking, hoe lang duurt die en op welke wijze gaat hij met zijn spelers in gesprek. Voert hij een monoloog, of gaat het in vraag- en antwoordvorm?

Veiliger leerklimaat De KNVB wil ermee bereiken dat beginnende trainers enthousiast worden en blijven en niet verloren gaan voor het voetbal. "Ik hoop dat cursisten na vier avonden de handvatten heb- ben gekregen om hun taak makkelijker te maken. En het zowel voor henzelf als de kin- deren leuker is. Al moeten de clubs er wel voor zorgen dat ze trainers die ze aan hun Wat is voetbal? Want ik vind het belangrijk dat we het over club hebben gebonden ondersteuning blijven Van der Heiden: "Er wordt niet teveel inge- hetzelfde hebben. Ik laat ze zien dat voetbal bieden. Bijvoorbeeld door tijdens trainingen gaan op de voetbalinhoud. Daar is de basis- een spelletje is, dat je probeert te winnen. en wedstrijden eens langs de lijn te gaan module te kort voor en daar is die ook niet Meer niet. Ze ontdekken dat elk team, onge- staan en de trainer feedback te geven. Of trai- voor bedoeld. Voetbaltechnische en -tacti- acht het niveau waarop het actief is, dezelfde ners een vervolgopleiding aan te bieden, als sche aspecten bespreek ik alleen als ik merk drie functies (aanvallen, verdedigen en om- ze daarom vragen. Lukt dat, dan ben ik ervan dat de groep daar behoefte aan heeft. Ik begin schakelen), taken (opbouwen/scoren en doel- overtuigd dat deze module bijdraagt aan een de cursus altijd met de vraag: wat is voetbal? punten voorkomen/storen) en handelingen veiliger leerklimaat voor de kinderen."

"Onwijs leuk om te doen" Eric Treling is Technisch Jeugd Coördinator bij de KNVB. Hij adviseert en begeleidt voetbalverenigingen in de regio Zuid-Holland bij het opstellen en uitvoeren van voetbaltechnisch beleid.

"Als clubs ondersteuning nodig hebben, ga ik met hen in gesprek om te beeld technisch kaderleden gaan werven, welke taken en verant- kijken wat de KNVB voor ze kan betekenen. Ik richt mij daarbij op de woordelijkheden zij hebben en hoe deze technische kaderleden voor, mensen die de voetbalvisie van de club ontwikkelen en vormgeven, tijdens en na afloop van trainingen en wedstrijden met hun spelers om- zoals coördinatoren en leden van de technische commissie. De KNVB- gaan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een format voor de teambespre- Kadercoaches houden zich vooral bezig met het opleiden van trainers king, die wat bijvoorbeeld in een soort vraag- en antwoordspel wordt en coaches. gegeven. Ook aan een terugkomdag voor de kaderleden die de cursus hebben gevolgd hechten wij veel waarde. Het is belangrijk dat trainers, We merken dat de vraag van verenigingen naar opleidingen voor be- coaches en degenen die het technisch beleid bepalen ervaringen uit de ginnend kader enorm groot is. Deze module is een prima start om aan praktijk met elkaar delen. Het is de bedoeling dat clubs die dag zelf or- die vraag te voldoen, maar is slechts het begin van een traject om het ganiseren en geven, maar waar nodig kunnen wij hen ondersteunen. scholen van kader structureel vorm te geven binnen de vereniging. Wij stellen de clubs die interesse hebben in de opleidingsmodule daarom Het enthousiasme bij de verenigingen en hun beginnende kaderleden is altijd eerst de vraag wat ze zélf gaan doen aan de ontwikkeling van hun groot. Ik zie mensen die staan te springen om informatie en kennis te krij- kader. Het is belangrijk dat clubs duidelijk beschrijven hoe zij bijvoor- gen. Deze module slaat goed aan en dat maakt het onwijs leuk om te doen."

20 | DeTrainerCoach "Ik zie trainers nu al meer observeren"

Veertien jeugdtrainers van V.V. Hellevoetsluis zijn in januari van dit jaar Dit is een prima cursus voor beginnende trainers. Vooral de specifieke onder leiding van Kadercoach Kor van der Heiden gestart met de ba- leeftijdskenmerken die behandeld worden leidden tot enthousiaste re- sismodule JVTC. Parallel aan de eerste bijeenkomst werden vijf jeugd- acties bij de cursisten. Na de eerste bijeenkomst gaf vrijwel iedereen coördinatoren van de club door Technisch Jeugd Coördinator bij de aan al bruikbare informatie te hebben ontvangen. Ik merk het ook in de KNVB Eric Treling geschoold ...... voor hen verzorgt. Wim Verheij, Jeugd- praktijk, want ik zie op zaterdag trainers nu al meer observeren in plaats voorzitter van V.V. Hellevoetsluis, legt uit waarom zijn vereniging met dat ze voortdurend aanwijzingen staan te gillen. dit traject is gestart. Uiteindelijk moet de cursus ertoe leiden dat wij binnen onze jeugdafdeling "Twee van onze kaderleden waren naar een bijeenkomst geweest waar allemaal dezelfde taal spreken en één lijn volgen qua trainingen. Samen de nieuwe wedstrijdvormen bij het pupillenvoetbal werden gepresen- met de jeugdcoördinatoren zijn we bezig met het opstellen van huisregels teerd. Daar hoorden ze dat de KNVB clubs ondersteunt bij het opleiden en acties die het niveau van onze jeugdteams moet opkrikken. Waarbij elk van kader en dat de module JVTC tegen een gunstig tarief kon worden lid telt. Spelers die in de F6 spelen verdienen net zoveel aandacht als voet- aangeboden. Daar waren we als vereniging aan toe, want sinds we een ballers in een selectieteam. Het belangrijkste is, dat we ervoor zorgen dat jaar of zes geleden de jeugdafdeling nieuw leven inbliezen, zijn we be- onze plannen geen papieren tijger worden. We gaan concreet aan de slag, hoorlijk gegroeid. Omdat wij willen dat elk kind bij V.V. Hellevoetsluis onder andere door avonden te beleggen waarop onze coördinatoren de goede trainingen krijgt, vraagt dat het nodige van onze organisatie. Het trainers trainen. En trainers die zich willen inschrijven voor een vervolg- aanbod van de KNVB kwam dan ook als geroepen. cursus van de KNVB bieden we graag de mogelijkheid."

"Ik wil weten of ik word begrepen" Dennis Oranje is jeugdtrainer bij VV Hellevoetsluis. Hij traint de F3, het team van zijn dochter Romy.

"Ik voetbal al van jongs af aan, speel op dit moment in het zesde elftal bij Hellevoetsluis. Wat mij verraste was de vraag 'wat is voetbal?'. Ik van Hellevoetsluis en heb het idee dat ik het spelletje wel begrijp. Dus had daar nog nooit zo over nagedacht, maar in de basis is het natuur- toen het team van Romy een trainer nodig had, aarzelde ik niet. De club lijk niet meer dan een spelletje dat je wilt winnen. Een spelletje waar- vroeg onlangs of er voldoende animo was voor een cursus van de bij ieder team, ongeacht het niveau, dezelfde functies en taken heeft KNVB. Ook toen aarzelde ik niet, want ik probeer mijn enthousiasme en elke speler dezelfde handelingen verricht. Of je nu bij Barcelona voor het voetballen op de kinderen over te dragen, maar wil dat wel speelt of in Hellevoetsluis F3. graag in hun taal doen. Ik wil weten of ik door hen wordt begrepen. Naar aanleiding van de eerste bijeenkomst durf ik wel te beweren dat we Na de eerste cursusavond was in mijn beleving iedereen enthousiast. bij Hellevoetsluis op de goede weg ben. Persoonlijk smaakt het naar meer, Ook de cursisten die geen verstand van voetbal hebben en nieuw zijn ik hoop dat onze club meer kan bieden dan alleen deze basiscursus."

Profile "Voorstander van licentieplicht bij de jeugd" Jan de Gier is secretaris van de VVON.

“In het rapport 'Winnaars van morgen' zijn elf speerpunten benoemd ment van het jeugdvoetbal betreft. De basismodule JVTC (niveau 1) is die de kwaliteit van het Nederlandse voetbal over de gehele linie moet vooral bedoeld om de teams zonder gekwalificeerd technisch kader verbeteren. Eén van die speerpunten is dat de kwaliteit van de jeugd- van competentere trainer-coaches te voorzien. De VVON zou graag zien trainers omhoog moet. Op zich is het een mooie doelstelling dat er in de dat de positie van de TC3 jeugdtrainer wordt opgewaardeerd. Om die komende jaren 41.000 jeugdtrainers worden opgeleid door de KNVB. reden is de VVON voorstander van het invoeren van een licentieplicht Men moet echter niet vergeten, dat dit voornamelijk het lagere seg- voor het divisievoetbal bij de jeugd."

DeTrainerCoach | 21 DE BESTUURSTAFEL WERKGROEP LICENTIES

Van de bestuurstafel: werkgroep licenties In de rubriek ‘Van de bestuurstafel’ komen actuele zaken aan bod en geeft de VVON haar mening over deze actualiteiten. In deze editie onder andere: werkgroep licenties, dispensatie voor Dick Advocaat en weetjes over studiepunten.

Tekst: VVON

Verlagen licentie-eis in eerste klasse/verhogen licentie-eis in In zijn algemeenheid zijn de vertegenwoordigers die zitting hebben in Tweede Divisie? de werkgroep geen voorstander van het opwaarderen van Mede naar aanleiding van het verschijnen van het rapport ‘Winnaars diploma’s/licenties zoals dat in het verleden wel is gebeurd met UEFA van morgen’ is door de KNVB de ‘werkgroep licenties’ in het leven ge- C. Sterker nog, er wordt juist gesproken over het verhogen van de roepen. Naast diverse functionarissen van de KNVB zijn in deze werk- kwaliteit van trainers door middel van betere opleidingen, bijscholin- groep zowel de VVON als ook de Coaches Betaald Voetbal (CBV) gen op maat, hogere licentie-eisen in bestaande klassen en invoering vertegenwoordigd. In deze werkgroep is gesproken over de bestaande van licentie-eisen in het jeugdvoetbal. De CBV heeft onder meer inge- licentie-eisen in relatie tot het niveau c.q. de diverse klassen in het bracht dat zij graag zouden zien dat er een UEFA Pro licentie-eis voor voetbal (vijfde klasse t/m Eredivisie). De vraag is of aanpassingen de Tweede Divisie zou worden ingevoerd. Hierover verderop in dit ar- nodig/gewenst zijn en zo ja, welke dat zouden moeten zijn. tikel meer informatie.

Vragen van trainers in bezit van UEFA B De laatste tijd heeft de VVON vragen gekregen van trainers met een UEFA B licentie. De vraag die deze trainers bezig houdt is, of het wel- licht tot de mogelijkheden behoort dat de UEFA B licentie, zoals in het verleden ook is gebeurd met de UEFA C licentie, kan worden opge- waardeerd tot en met het niveau van de eerste klasse. Deze vraag/kwestie is besproken in de werkgroep en hieronder een samen- vatting en conclusies van de gesprekken met enige cijfermatige onder- bouwing van de feiten.

Aanpassingen voetbalpiramide De reden waarom zou moeten worden overgegaan tot het opwaarde- ren van de UEFA B licentie wordt ingegeven door het feit dat er in de afgelopen jaren diverse klassen/niveaus zijn toegevoegd aan de voet- Excelsior Maassluis balpiramide. Concreet gaat het hierbij dan om de toevoeging van de

22 | DeTrainerCoach Topklasse in 2010 (32 teams) en zeer recent de vorming van een terwijl de eerste klasse in 2009 nog het vierde niveau was, maar dat Tweede en Derde divisie in 2016 (54 teams), waarbij de Topklasse na de heeft alles te maken met de herschikking van de voetbalpiramide, het laatste aanpassing in 2016 weer is verdwenen c.q. een naamsverande- verminderen van het aantal teams in de hoofdklasse en het doorschui- ring heeft ondergaan, namelijk de Derde divisie. ven van beloften teams uit het betaalde voetbal naar het derde en vierde niveau. Je zou dus kunnen zeggen dat er sinds 2010 in het amateurvoetbal twee niveaus zijn toegevoegd. Dit zijn de huidige Derde divisie (voor- Dat het totale niveau van het voetbal in Nederland lager is dan een heen Topklasse) en de Tweede divisie. In totaal zijn dit 54 teams. Het is aantal jaren geleden is een feit. Daarvoor hoeven we alleen maar te echter niet zo dat er in totaliteit teams zijn bijgekomen in het amateur- kijken naar de resultaten van onze profclubs in Europa en de gemid- voetbal, sterker nog, het aantal teams is juist afgenomen. Vanaf 2010 delde leeftijd van spelers in de Eredivisie. Dit is dus niet iets waar we is het aantal hoofdklassen verminderd en zijn er vooral vanuit de alleen maar in het amateurvoetbal last van hebben, dat speelt op elk hoofdklasse teams doorgeschoven naar boven, waardoor de beste niveau. clubs uit de toenmalige hoofdklassen nu onder meer de Tweede en Derde divisie vormen. Aantal beschikbare trainer-coaches versus het aantal teams De werkgroep heeft verder nog gekeken naar het aantal beschikbare trainer-coaches met een geldige licentie in relatie tot het aantal teams waarvoor een licentieplicht geldt. In onderstaand overzicht is voor ieder niveau aangegeven hoeveel trainer-coaches per licentie niveau beschikbaar zijn. De cijfers zijn aangeleverd door de KNVB.

Overzicht: Aantal teams (eerste elftallen) per klasse waar een geldige licentie is vereist

Divisie/Klasse Aantal Aantal Ratio beschikbaarheid teams trainers aantal trainer-coaches met met geldige licentie geldige versus het aantal teams Koninklijke HFC Licentie verplicht licentie per licentie niveau Eredivisie mannen 18 Eerste divisie mannen 20 Tot 2016 hadden we zes hoofdklassen (drie zaterdag en drie zondag)

UEFA Pro UEFA Totalen UEFA Pro 38 246 6,5 TC per team met in totaal 84 teams. Vanaf 2016 hebben we nog slechts vier hoofd- Tweede divisie mannen 18 klassen met in totaal 64 teams. Je zou dus kunnen zeggen dat twintig Derde divisie mannen 36 hoofdklassers zijn doorgeschoven naar de Tweede/Derde divisie. Hoofdklasse mannen 64 Daarnaast zijn ook tien beloftenteams vanuit het betaalde voetbal toe- Eerste klasse mannen 154 gevoegd aan de huidige Tweede/Derde divisie. A UEFA Eredivisie vrouwen 8 Totalen UEFA A 280 1117 4 TC per team Vanaf de invoering van de Topklasse in 2010 en de invoering van de Tweede klasse mannen 308 Tweede divisie en Derde divisie (voormalige Topklasse) in 2016 zijn er Derde klasse mannen 614 dus twee niveaus zijn toegevoegd aan de huidige voetbalpiramide. Dat Topklasse vrouwen 12 zijn in totaal 54 teams (huidige Tweede en Derde divisie) waarvan tien B UEFA Totalen UEFA B 934 3053 3,3 TC per team beloften teams zijn doorgeschoven vanuit het betaalde voetbal en Vierde klasse mannen 890 twintig teams zijn doorgeschoven vanuit de hoofdklassen. Het toevoe- Vijfde klasse mannen 467 gen van twee niveaus in het amateurvoetbal is dus voornamelijk ont-

UEFA C UEFA Hoofdklasse vrouwen 26 staan uit herschikking van de bestaande top van het amateurvoetbal Totalen UEFA C 1383 2801 2 TC per team en vanuit het betaalde voetbal. Totalen teams/trainers 2635 7217 2,7 TC per team

Uit bovenstaande aanpassingen wordt door de werkgroep niet de con- clusie getrokken dat door de invoering van de nieuwe voetbalpiramide Uit bovenstaand overzicht blijkt dat er een goede balans bestaat tus- het niveau van bijvoorbeeld de eerste of tweede klasse is verlaagd. Op sen het aantal beschikbare trainer-coaches en het aantal teams met papier is de eerste klasse nu weliswaar het zesde niveau in Nederland, een licentieplicht v.w.b. de trainer-coach.

DeTrainerCoach | 23 Voor het niveau UEFA A (jeugd en senioren) zijn er zo blijkt uit het over- Ted Verdonkschot, zicht gemiddeld 4 trainer-coaches beschikbaar per team. Voor UEFA B Koninklijke HFC zijn er 3,3 trainer-coaches beschikbaar per team en voor UEFA C zijn er gemiddeld twee trainer-coaches beschikbaar.

Uit het overzicht is af te lezen, dat naarmate het niveau hoger wordt het aantal beschikbare trainers toeneemt. Het voordeel van hoogopge- leide trainer-coaches is wel dat zij in principe ook op elk niveau daar- onder kunnen en mogen werken. De trainer-coach met UEFA C zal dan ook vaker te maken krijgen met een collega met bijvoorbeeld UEFA B die op een lager niveau dan de derde klasse gaat werken. En UEFA B trainers krijgen uiteraard concurrentie van UEFA A trainers.

Wanneer de KNVB zou besluiten om de UEFA B licentie op te waarde- ren naar de eerste klasse, dan ontstaat plotseling een totaal ander beeld. De groep UEFA A trainers zou dan 154 teams ‘kwijtraken’ aan de UEFA B trainers. Voor UEFA A zouden dan slechts 126 teams overblij- ven en de ratio zou wijzigen naar bijna negen (is nu vier) trainer-coa- ches per team. De ratio van UEFA zou dan worden 2,8.

Het opwaarderen van UEFA B zou tevens een heel slecht signaal zijn naar trainer-coaches die wel de opleiding UEFA A met goed gevolg hebben afgelegd. Deze trainers hebben namelijk veel energie, tijd en geld geïnvesteerd om zichzelf te verbeteren. Daarnaast zijn er ook vol- doende trainer-coaches met UEFA A beschikbaar om de posities op dit Daarnaast is de VVON van mening dat het diploma UEFA A, zeker op dit niveau in te vullen. En tenslotte is in het rapport “Winnaars van mor- moment, ruim voldoende is om de functie van trainer-coach het op het gen” vooral duidelijk geworden dat het trainen en coachen een vak is, niveau van de Tweede Divisie te vervullen. Tevens is er bij de besluit- de opleidingen voor de trainer-coach moeten worden verbeterd en vorming vastgelegd dat over enige tijd de aanpassing van de voetbalpi- structureel en op maat moet worden bijgeschoold ramide zal worden geëvalueerd. Er is dan ook afgesproken dat het idee c.q. de wens van de CBV zal worden meegenomen in de evaluatie van Gelet op bovenstaande ziet de werkgroep dan ook geen aanleiding de voetbalpiramide. om de UEFA B licentie op te waarderen c.q. de licentie-eis voor trai- ners in de 1e klasse te verlagen. Nieuwe en aanvullende eisen voetbalpiramide? In de wandelgangen heeft de VVON vernomen dat de KNVB intern Trainerslicentie Tweede Divisie spreekt over het samenvoegen van de vierde en vijfde klasse. In een De CBV (Coaches Betaald Voetbal) heeft in de werkgroep het idee ge- aantal districten bestaat al helemaal geen vijfde klasse meer, en opperd om in de Tweede Divisie voor trainers een licentieplicht in te daarom zou de KNVB overwegen om de vijfde klasse toe te voegen voeren van UEFA Pro. De CBV wees hier op het feit dat er nu sprake is aan de vierde klasse. Ook wordt in dit kader gesproken over een van één piramide (scheiding amateurvoetbal en betaald voetbal is ver- gemengde competitie (weekendvoetbal) met zowel zaterdag als zon- dwenen) en dat het verhogen van de licentieplicht in de tweede divisie dag clubs. Clubs bepalen dan in onderling overleg wanneer er wordt een kwaliteitsimpuls zou betekenen voor dat niveau. gespeeld (vrijdag t/m zondag?). Ook is de promotieregeling vanuit de eerste klasse naar de hoofdklasse een pijnpunt. Er zijn eigenlijk teveel De VVON heeft vervolgens aangegeven geen enkele aanleiding te zien eersteklassers. Is de oplossing een versterkte degradatie vanuit de voor deze aanpassing. De piramide is nog maar net aangepast, clubs eerste klasse naar de tweede klasse (meer tweedeklassers?) of kiest hebben nu al te maken met veel extra licentie-eisen waaraan nog door men voor de optie om onder de Derde divisie een Vierde en Vijfde di- diverse clubs niet aan is voldaan of waaraan een aantal clubs zelfs he- visie te creëren? Wij hopen, en verwachten, dat de KNVB ons tijdig zal lemaal niet wensen te voldoen (de verplichting tot het in dienst nemen betrekken bij dit soort ideeën. Wanneer meer bekend is, zullen wij u van contractspelers). hierover uiteraard nader informeren.

24 | DeTrainerCoach Opleiding UEFA A – inschrijving geopend Als VVON hebben wij, in samenwerking met Ton Biessels - De inschrijving voor de opleiding UEFA A (jeugd en www.coachinsports.nl-, al vaker onze leden de gelegenheid geboden senioren) is inmiddels geopend. Indien u aan de (en dat blijven we ook doen) om te kiezen voor maatwerk. Zelf bepalen voorwaarden voldoet kunt u zich digitaal inschrij- op welke wijze je jezelf wil verbeteren. In een kleine groep, met twee ven bij de KNVB. De sluitingsdatum voor inschrij- gezamenlijke sessies en een leer-actie periode die je zelf vorm geeft in ven is vrijdag 31 maart 2017. Inschrijvingen die te laat binnenkomen jouw eigen praktijksituatie bij bijvoorbeeld jouw eigen elftal/vereniging. worden niet in behandeling genomen. Het maximum aantal deelnemers Ook één-op-één trajecten zijn hierbij mogelijk. We zien echter dat de is 32 voor UEFA A Jeugd en 16 voor UEFA A senioren. Het cursusgeld overgrote meerderheid nog kiest voor de grotere bijeenkomsten die wij voor het seizoen 2017/’18 bedraagt € 9.350,- . Dit is inclusief verblijf- aanbieden. kosten. Bij het cursusgeld zit NIET inbegrepen: inschrijfgeld € 150,-, overige leermiddelen, reiskosten en toegangskaarten voor te bezoeken Daarnaast maken wij als VVON ook graag gebruik van de kennis en wedstrijden. kunde van trainers die bijvoorbeeld in het betaalde voetbal werkzaam zijn. Het mes snijdt hierbij aan twee kanten. De deelnemers worden bij- De VVON is als adviseur vertegenwoordigd in de toelatings- geschoold over een bepaald onderwerp door een collega trainer- commissie voor UEFA A en UEFA Pro. coach uit bijvoorbeeld het betaalde voetbal en krijgt voor zijn Wanneer u inhoudelijke vragen heeft over uw inschrijving en/of toelating deelname aan de bijscholing studiepunten. En ook de trainer-coach uit of afwijzing dan kunt u als eerste contact opnemen met de KNVB Acade- het betaalde voetbal die zijn kennis deelt met collega’s krijgt hetzelfde mie. Uiteraard kunt u ook altijd bij de VVON terecht met uw overige vragen aantal studiepunten als de deelnemers. Wellicht is Dick Advocaat, en/of opmerkingen over bijvoorbeeld de toelatingsprocedure. Op onze wanneer hij terug is in Nederland, ook nog een keer bereid zijn kennis website nadere informatie over de inschrijving voor de opleiding UEFA A. en ervaring met ons te delen.

Dispensatie voor Advocaat Weetjes over studiepunten Dick Advocaat was kennelijk niet op de hoogte van het feit dat Trainer- Zoals bij u bekend mag worden verondersteld, dienen licentiehouders coaches die op een bepaald niveau werkzaam zijn, dienen te beschik- van UEFA C t/m UEFA A elke vijf jaar twaalf studiepunten via bijscho- ken over een geldige licentie. Onlangs kwam hij in het nieuws ling te behalen om een licentie aan te vragen c.q. te verlengen. Deze vanwege het feit dat hij bij het Turkse Fenerbahϛe aan het werk was studiepunten zijn maximaal vijf jaar geldig. Voor UEFA Pro geldt vijftien zonder geldige licentie. Dick gaf aan het maar onzin te vinden dat ook studiepunten elke drie jaar. hij zich aan deze regels (elke 3 jaar 15 studiepunten halen voor UEFA Pro) moest houden. Hij was toch een toptrainer en had helemaal geen Verder is van belang om te weten dat de bijscholing (volgens de regels tijd voor bijscholing. Een middeleeuws systeem aldus Advocaat. Om van de UEFA) dient plaats te vinden in het land waar het diploma is be- het probleem voor de korte termijn op te lossen heeft de KNVB één haald. Voor de meeste leden zal dit Nederland zijn. Wanneer u in een jaar dispensatie verleend aan Dick. Dat is overigens ook zo afgespro- ander land een bijscholing wenst te volgen, en in aanmerking wenst te ken met de KNVB en conform de regels. Wanneer een trainer die (wie komen voor studiepunten, dan dient u dit voorafgaand aan de te volgen dan ook) minimaal één jaar in het buitenland verblijft, krijgt een trainer, bijscholing aan te vragen bij de KNVB. U kunt uw aanvraag, inclusief na terugkomst, één jaar extra de tijd (dispensatie) om de benodigde het te volgen programma, uiteraard ook via de VVON indienen. Na af- studiepunten te behalen. Tot zover prima. loop dient u te kunnen aantonen (via bijvoorbeeld een certificaat van deelname) dat u de bijscholing ook daadwerkelijk heeft gevolgd. Maar dat bijscholen een middeleeuws systeem zou zijn, daar zijn wij het als VVON zeker niet met hem eens. Voor iedereen, ook voor toptrai- In de toekomst is het de bedoeling dat ook licentiehouders van UEFA C ners zoals Dick Advocaat, vinden wij het van groot belang dat zij zich t/m UEFA A verplicht worden om elke drie jaar vijftien studiepunten te periodiek bijscholen. Zolang je werkzaam bent is het voor elke trainer behalen om de licentie te kunnen verlengen. De VVON heeft in het ver- belangrijk zich te blijven ontwikkelen binnen een vak dat ook steeds in leden, in overleg met de KNVB en de UEFA, de eis voor UEFA C t/m ontwikkeling is. Een leven lang leren, dat is een absolute noodzaak UEFA A verlaagd. Dit i.v.m. het feit dat door de KNVB onvoldoende voor de ambitieuze en moderne trainer-coach. Dat betekent niet dat werd opgetreden tegen onbevoegd trainen. we allemaal op dezelfde manier moeten bijscholen, integendeel. Hoe verder je bent en komt in dit vak als trainer-coach, zal elke trainer- Hoewel in deze fase nog steeds geen sprake is van voldoende adequaat coach voor zichzelf moeten bepalen in welke aspect van zijn vak hij de optreden door de KNVB, heeft de VVON nog steeds het vertrouwen dat behoefte heeft om zichzelf te verbeteren, kennis te willen opdoen en bij de KNVB op redelijk korte termijn wel consequent de onbevoegde trai- te scholen. Maatwerk is daarbij onvermijdelijk. ners en clubs gaat aanpakken die de KNVB-reglementen overtreden.

DeTrainerCoach | 25 SYMPOSIUM ONTWIKKELEN SPEELWIJZE

VVON SYMPOSIUM: ONTWIKKELING SPEELWIJZE

De VVON en de World Football Academy organiseerden op woensdag 8 februari het symposium ‘Ontwikkelen speelwijze’. Toptrainers deelden hun visie op het gebied van aanvallen, verdedigen en omschakelen. In deze editie blikken we terug op de plenaire sessies van Vera Pauw en Peter Bosz. Ook vertelt René Hake over zonevoetbal. In de volgende editie komen de overige workshops aan bod.

Tekst: Rogier Cuypers| Beeld: Gerrit van Keulen

26 | DeTrainerCoach SYMPOSIUM ONTWIKKELING SPEELWIJZE

Vera Pauw: Transformatie van ‘pupillenploeg’

Vera Pauw moest - volgens haar eigen woorden - een ‘pupillenploeg’ zich laten kwalificeren voor de Olympische Spelen. Met de vrou- wenploeg van Zuid-Afrika deed ze precies dat en tijdens de plenaire sessie vertelde ze waar te beginnen en hoe ze de ploeg heeft getransfor- meerd. “Als je de context van team- functie en teamtaken loslaat, dan wordt er niet geleerd.”

Van een ‘jeugdploeg’ een volwaarde nationaal elftal maken dat meedoet aan de Olympische Spelen van 2016 in Rio de Janeiro. Het leek een onmogelijke taak voor Vera Pauw, maar ze kreeg het voor elkaar. In haar presentatie liet ze het beginniveau van haar ploeg zien, ongeveer tweeënhalf jaar voor de start van de Spelen in 2014. Aan haar de taak om de speel- ontstaat. Dat spelinzicht coach je op individu- de Spelen wilde loodsen, was er serieus werk sters termen als teamfuncties en teamtaken eel niveau. Dus je verbindt naast het coachen aan de winkel. “We zaten in de situatie waarin bij te brengen. “Handelen krijgt pas zin als er op teamniveau ook individuele voetbalhande- we het leerproces moesten versnellen. Als je betekenis aan gegeven wordt. In voetbal gaat lingen aan de teamfunctie en teamtaken.” tien jaar de tijd hebt en geen druk, kun je voor het nu eenmaal om winnen, dat wordt nog wel bepaalde zaken de tijd nemen. Die hadden we eens vergeten. Heb je niets te winnen, dan “Een voorwaarde is wel de voetbalconditie”, niet. In het begin was het positiespel in de heeft het spel geen nut en leren spelers niet. vervolgt ze. “Als je die traint, moet dat binnen kleine ruimte ontzettend rommelig. Geen situa- De teamfuncties (aanvallen, verdedigen en het voetbal zijn. Als je niet in staat bent om los tie waar je een WK mee gaat halen. De speel- omschakelen) worden weer onderverdeeld in te komen van een tegenstander of niet in staat sters konden wel een bal trappen, maar daar teamtaken (storen/afschermen, doelpunten bent de opponent onder druk te zetten, ga je was weinig van te zien. Ze hadden het niveau voorkomen, opbouwen en scoren). Vervol- geen positief resultaat behalen. Het leren van een jeugdploeg, maar dachten als senio- gens krijgt de teamorganisatie een plek.” voetballen binnen een teamorganisatie en ren: het gaat om het winnen van wedstrijden. daaruit voortvloeiende strategie en het vervol- Dat hielp en op die manier kan je meer druk Handelen beïnvloeden gens aanleren van individueel handelen, is de zetten op het behalen van resultaat.” Een speler kan handelen met bal (techniek) en basis van het coachen.” zonder bal (vrijlopen, druk zetten). “Dat hande- Met een voorbeeld gaf Pauw aan hoe ze len willen we beïnvloeden en daar coachen we Start speelsters bewust heeft gemaakt van team- op. Op het gebied van spelinzicht coach je bij- Vervolgens liet Pauw een filmpje zien waarbij functie, teamorganisatie en individuele taken voorbeeld een back wanneer hij/zij diep moet al snel het aanvangsniveau van haar ploeg die daarbij komen kijken. “Dat zetten we in gaan wanneer er ruimte aan de andere kant duidelijk werd. Wanneer zij haar meiden naar een schema. Bijvoorbeeld als je uitgaat van

DeTrainerCoach | 27 een 11v11, met teamfunctie aanvallen, opbou- ons in principe niet het probleem. Als spelers Wij hanteerden dus een teamorganisatie wen binnen de teamorganisatie en de rol van snappen wat hun rol en taak in een bepaalde waarmee we dat konden opvangen. De spe- de centrumspits. Dat geeft een kader en van- teamorganisatie is, dan kun je proberen om lers moet dan wel de voor- en nadelen van een uit die context kun je dan een centrumspits meer teamorganisaties aan te bieden.” bepaalde teamorganisatie kennen. Ze moeten gaan coachen. Dat kan ook als je het hebt die theorie in de loop der tijd eigen maken, over een 1:4:5:1-formatie, het verdedigen en Volgens Pauw is het aanbieden van bepaalde omdat ze moeten weten wat er op de verschil- de rol van de centrale verdediger. Laat je de teamorganisaties afhankelijk van een aantal lende momenten van ze gevraagd wordt.” context los, dan wordt er niet geleerd. Dat is factoren: een grote stap als je nog nooit hebt gehoord Defensie organisatie hoe je dingen samen moet doen.” - Kwaliteit en niveau van de spelers. Pauw “Als je weet wat de voor- en nadelen zijn van begon met een goed blok voor de goal bepaalde teamorganisaties en je een analyse Verschillende teamorganisaties (1:4:3:2:1) om niet steeds uitgecounterd te hebt gemaakt van jouw eigen spelers, komt Het spelen in verschillende teamorganisaties worden; daar de beste teamorganisatie voor jouw was voor de ploeg van Pauw weer een stap - Ontwikkelingsfase van de speler. Weet een team uit”, vervolgt Pauw. Zij hecht veel verder. “Dat kan alleen als ze de basistechniek speler wat een bepaald systeem betekent, waarde aan een goede defensieve organisa- beheersen om dat uit te voeren. Dat was bij waar de ruimtes liggen en wat dat voor het tie en citeert wijlen Rinus Michels. ‘In de drie individuele handelen betekent?; functies van het teambuildingsproces (verde- - De visie van de club; digen, aanvallen, omschakelen) heeft de de- - De financiële (on)mogelijkheden. Ben je in fensieve teamfunctie prioriteit bij het staat spelers te kopen die passen in jouw uitbalanceren van het team. Het instellen op gewenste teamorganisatie?; de tegenstander is relatief makkelijk. Dat is - Resultaat, belang van de wedstrijd. Moet je het proces dat de coach het meeste kan het duel winnen om bijvoorbeeld te beïnvloeden. Het niet laten spelen van de te- kwalificeren voor de Spelen?; genstander vanuit een hechte organisatie is - Plaats op de ranglijst; de basis voor de eigen opbouw en aanval en - Stand van de wedstrijd; dus voor een optimaal resultaat. Een goed - Toeval/voldongen feiten. Bijvoorbeeld een georganiseerde defensieve teamfunctie is rode kaart in de eerste minuut. dus de basis voor de eigen opbouw en aan- val. Logisch, want de spelers zijn dan al in po- “Vervolgens heb je de keuze uit bepaalde sitie om het positiespel te spelen.’ teamorganisaties tegen verschillende teamor- ganisaties. De manier van spelen van een te- Pauw, die uiteindelijk met haar ploeg de Spe- genstander heeft nu eenmaal consequenties. len haalde, koos er niet voor het spel te Wij kozen voor zeven speelsters in de as om maken. “Binnen een teamorganisatie kun je ervoor te zorgen dat we niet uitgecounterd uitgaan van een spelmakende of afwachtende werden. Daarnaast hadden we vier speelsters strategie, de counter. Dat laatste deden wij. die aanvallend alles konden doen wat ze wil- De meiden moesten leren daarmee om te len. De speelsters waren niet direct in staat gaan. De stappen die we daarvoor genomen om goed en consequent druk te zetten. Dat hebben is van simpel naar complex en van deden ze even, maar was geen tweede natuur. gecontroleerd naar onvoorspelbaar.”

28 | DeTrainerCoach SYMPOSIUM ONTWIKKELING SPEELWIJZE

René Hake: Zonevoetbal, het spel van tijd en ruimte

Het verdedigen in de zone vraagt het vooral met veldbezetting. Het is een spel van worden; nodige van een ploeg. FC Twente- tijd en ruimte. Vandaag gaan we het vooral - Compact verdedigen betekent als team een hebben over de verdedigende principes en om blok zetten. Afstanden in de lengte en trainer René Hake vertelde tijdens het duidelijk te maken hanteren we de 1:4:4:2- breedte beperkt houden; zijn sessie waar de valkuilen liggen formatie. Verdedigend gezien willen wij het - Als team druk zetten; speelveld (100x65 meter) terugbrengen naar - Snel insluiten en opsluiten. Na balverovering en hoe het goed uit te voeren. “Als ongeveer 35x40 meter. De basisprincipes moet je het speelveld klein houden, maar als je het goed uitvoert heb je meer komen bij het spelen in de zone altijd terug en een bal breed of teruggespeeld wordt, moet daarnaast is het aan de trainer om variaties je de tegenstander opsluiten en de energie over in balbezit.” aan te brengen. De tegenstander en stand in compactheid bewaken; de wedstrijd kunnen weliswaar invloed heb- - Buitenspel is een middel om fouten te René Hake was zeer open over de manier ben, maar veranderen niets aan de principes.” compenseren. Als er te weinig druk op de bal waarop zijn FC Twente speelt. De ploeg doet is of de ploeg niet compact genoeg staat in keurig mee in de subtop en lijkt, zoals het er nu Basisprincipes de as, dan kan een individu de spits op het uitziet, de rest van het seizoen te strijden voor Voor Hake behelst het spelen in de zone een laatste moment nog buitenspel zetten; de play-off tickets. De manier waardoor de aantal basisprincipes waar dus niet vanaf ge- - Anticiperen; Tukkers succesvol zijn heeft er grotendeels weken mag worden: - Coaching. mee te maken dat het team de door Hake ge- - De centrale as is bezet. De kortste weg naar wenste tactiek, voetballen vanuit de zone, de goal moet je dichthouden; Hake: “Deze basisprincipes komen eigenlijk steeds beter onder de knie krijgt. “Ik ben geen - Als de bal beweegt, beweegt het team. Als in vrijwel alle positie- en partijspellen terug. persoon die bezig is met systemen, maar één iemand niet meedoet, kun je geslacht Natuurlijk wel afhankelijk van de oefenvorm.”

DeTrainerCoach | 29 Specifiek zie je een duidelijk patroon dat we in verdedi- de as hebben wij in principe een mannetje Maar wat vragen deze basisprincipes nu spe- gend opzicht minder meters in het hoogste meer en dus is de kans op intercepties groter.” cifiek van de spelers? Hake somde er een aan- temponiveau maken. Dat bespaart energie. tal op: Energie die je niet verbruikt bij het verdedi- Andere gevaren voor de ploeg die vanuit de - Veel concentratievermogen; gen, kun je extra gebruiken tijdens de aanval.” zone verdedigt: - Aanvallend en verdedigend jouw - De crossbal is gevaarlijk. Je staat gekanteld verantwoordelijkheid nemen; Overige voordelen volgens Hake: naar één kant, dus een goed gegeven - Spelen in de functie van de bal. Waar begeeft - Je staat compacter. De loopafstanden zijn crossbal kan gevaarlijk zijn. Daar moet je op de bal zich?; korter; anticiperen; - Balverlies betekent balgeoriënteerd spelen, - Snellere omschakeling; - Een steekbal of een bal achter de defensie. maar wel vanuit de positie; - De speler speelt op de plek waar hij zich Het vraagt alertheid van spelers dat ze - Snelle omschakeling van verdedigen naar thuis voelt. Daarmee haal je het maximale uit daarop voorbereid zijn. aanvallen en omgekeerd. Zorgt voor minder de speler; ‘nutteloze’ inspanning, doordat je gericht - In de zone waar de bal is, ontstaat Coaching in koppels bent op de bal en de ruimte om je heen. verdedigend een overtal. Op die manier Dat medespelers elkaar coachen is altijd be- Ageren in plaats van reageren. dwing je een tegenstander tot keuzes, want langrijk. Maar wanneer je vanuit de zone er is rugdekking. speelt, is die urgentie misschien nog wel Voordelen hoger. “Dat is zó belangrijk in deze speelwijze. Het spelen in de zone levert een aantal voor- Nadelen Een meter naar links, een meter naar rechts. delen op. Hake vroeg aan de aanwezigen wat Maar aan het spelen in de zone kleven natuur- Dat kan al volstaan om de organisatie goed te zij voordelen vinden van het spelen in de lijk ook gevaren. De FC Twente-trainer stelde bewaken wanneer je in goede positie staat. zone. “Bij balverlies sta je in de juiste positie”, die vraag aan de cursisten. “Een goed voetbal- Twee of drie woorden zijn voldoende om een reageert Adrie Poldervaart. “Minder lopen”, is lende ploeg kan er zo doorheen spelen”, rea- foutje te corrigeren. Qua coaching hebben we de reactie van een andere cursist. geerde Poldervaart. Maar wat zou volgens koppels gemaakt. Neem als voorbeeld de lin- Op het punt van ‘minder lopen’ bracht Hake Hake dan een oplossing kunnen zijn? “Hoog ker centrale verdediger in een vlakke 1:4:4:2- een belangrijke nuance aan. “Het is niet zo- druk zetten of van een vlakke 1:4:4:2 naar een formatie: hij moet de linksback, rechter zeer minder lopen, als anders lopen. Wij kun- 1:4:4:1:1. Dat doen we goed tegen topclubs. We centrale verdediger en de linker centrale mid- nen dat staven met data. Gemiddeld loopt laten de ‘9’ en de ‘10’ meer achter elkaar voet- denvelder voor hem coachen. Dan heb je nog iedere ploeg ongeveer evenveel. Het verschil ballen. De reden waarom we op die manier subcoaching van andere posities, maar het zit hem in het aantal verdedigende meters en voorop spelen, is omdat de kans dat de tegen- gaat vooral om die drie spelers bij hem in de vooral het tempo waarop dat gebeurt. Bij ons stander door de as wil inspelen, groter is. En in buurt. Zo maken we per positie koppeltjes.”

30 | DeTrainerCoach Fase 1 Fase 2 Fase 3 Verdedigen in fases spelers moeten maken om rugdekking te Hake heeft de manier van verdedigen onder- geven aan de verdediging. “Kost het niet te- verdeeld in vier fases. Elke fase heeft be- veel kracht om die spelers rugdekking te laten paalde zaken waar je op moet letten en geven en kun je die energie niet beter op een bepaalde taken die uitgevoerd dienen te wor- andere manier gebruiken?” den. Bij elke fase ondersteunde de trainer zijn verhaal met wedstrijdbeelden. Wat ging er Hake beseft dat het ondersteunen van de ver- goed en wat ging er niet goed? dediging extra kracht kost, maar stelt zijn ploeg daar op in. “Als ze fit genoeg zijn, is dat geen Fase 1 probleem. Veel jonge spelers moeten we regel- - In zone 1 een combinatie van mandekking en matig doorwisselen. Na vier, vijf, zes duels glij- zonedekking; den ze een beetje af. Je kunt ook een andere - Vanaf twintig meter van de eigen goal is er manier nastreven door bijvoorbeeld met drie een scoringskans, dus moeten de spitsen druk te zetten, maar dat vraagt dan alarmbellen aan gaan; weer wat anders van de spelers en ook dan - Overnames va tegenstanders kunnen tot moet je achter jouw man aan.” misverstanden leiden. Zorg voor een goede afstemming; Fase 3 Fase 4 - Bal veroveren in die fase betekent vaak de - Bij balverovering ligt er ruimte achter de Fase 4 lange bal hanteren; laatste linie van de tegenpartij; - Tegenstander vastzetten op eigen helft; - Na het uitverdedigen in hoog tempo opsluiten - Pressie gebeurt vooral als de bal naar de - Collectief en agressief doordekken; en druk geven op de bal. zijkant gespeeld wordt en daarna weer wordt - Doorlopen op de bal. Dwing de tegenstander teruggespeeld. Manier/moment van druk tot onzuivere passing; Fase 2 zetten is de keuze van de trainer; - Geen tijd om te ‘ontspannen’. Wees continu - Kan gedwongen zijn door de tegenstander of - Iedereen volgt elkaar in hetzelfde tempo alert; een bewuste keuze; wanneer we de tegenstander opsluiten. - Nooit negentig minuten vol te houden. - Spitsen storen ter hoogte van of net voor Voor jou mag nooit een speler vrij staan, achter de middellijn achter jou wel. Zorg dat je altijd doordekt. “Fase 4 komt bij ons verhoudingsgewijs het Nadeel is dat als je dat doet, er ruimte minst vaak voor”, vertelt Hake. “Soms omdat we Eén van de cursisten had een vraag over het ontstaat achter jouw defensie. Daar is een niet in staat zijn de eerste opbouw vast te zetten, vele aantal meters dat met name de buiten- rol voor de keeper weggelegd. maar het kan ook een bewuste keuze zijn.”

DeTrainerCoach | 31 SYMPOSIUM ONTWIKKELEN SPEELWIJZE

Peter Bosz: Ontwikkelen speelwijze bij een nieuwe club

Peter Bosz wil met Ajax de tegenstand onder druk zetten. Termen als doordekken, klein maken en de vijf seconden regel passeerden regelmatig de revue. “We passen dit in elke training toe.”

“Hoe ontwikkel je een speelwijze bij een vervolgens heb je natuurlijk met het spelers- De oefenmeester geeft enkele voorbeelden: nieuwe club?”, begon Ajax- trainer Peter materiaal te maken.” - Bij de VCT. Altijd druk vooruit en niet Bosz zijn verhaal. “Dat begint met een visie. achteruit lopen. Ik coach dat we vooruit druk Iedere trainer moet die hebben, anders doe je Aantrekkelijk voetbal willen zetten; maar wat. En vervolgens weten hoe je naar Bij Ajax willen ze een winnend elftal ziet dat - Bij de krachttraining; die visie toewerkt en dat altijd voor ogen blij- aantrekkelijk voetbal speelt. Maar hoe zien ze - Bij de voor- en nabespreking; ven houden. Aan jou als trainer de taak om je, in Amsterdam aantrekkelijk voetbal? - Bij de oefenstof. De ruimtes steeds kleiner al vallen de resultaten tegen, eraan te blijven - Dominant; maken tot het moment dat de oefening niet houden.” - Aanvallend; loopt. Dan iets groter maken en dan weet je - Intuïtief; dat dat de goede ruimte is voor de oefening. Daarnaast is het volgens de oefenmeester be- - Creatief; - Scouting langrijk waar je terechtkomt. “Denk je aan - Op de helft van de tegenstander; - Data. Data moet ondergeschikt zijn en dienen Ajax, dan denk je aan aantrekkelijk, aanval- - Veel kansen creëren; als bevestiging van wat je als trainer gezien lend en winnend voetbal. Aan technische - Veel scoren. hebt. spelers met individuele acties. Daarnaast moet je dicht bij jezelf blijven en ik kwam er- Bosz: “En daar moet je jouw speelwijze op Verdedigen achter dat ik ook van technische spelers houd aanpassen. De manier van spelen staat cen- Bosz wordt gezien als aanvallende trainer, en graag naar aanvallende ploegen kijk. En traal bij alles wat we binnen de club doen.” maar geeft aan dat zijn speelwijze altijd begint

32 | DeTrainerCoach bij het verdedigen. Bij Ajax hanteert hij een aantal basisprincipes om pressie te geven op de tegenstander. - Hoog druk zetten. Dat luistert heel nauw. Doet één speler niet mee, dan loop je achter de feiten aan; - Compact staan; - Veld klein maken; - Doordekken; - De 5 seconden regel.

In zijn presentatie ging hij op alle facetten in. In dit artikel bespreken we vooral het door- dekken en de 5 seconden regel. 5 seconden regel Middenvelders: Doordekken Al vóór zijn tijd bij Ajax werkt Bosz bij zijn - Half staan tussen twee tegenstanders en “Doordekken is in onze manier van spelen erg ploegen met de 5 seconden regel. Het idee is druk geven aan de hand van waar de bal belangrijk”, vertelt Bosz. “Ik verbaasde me er dat een tegenstander die in balbezit komt on- heengaat; altijd over dat Pep Guardiola drie dagen lang geveer vijf seconden nodig heeft om ‘groot’ te - Voor jouw man verdedigen. Dat kan alleen de tegenstander analyseerde. Ik vond al zijn gaan staan en aan een opbouw/aanval kan met voetbalintelligente spelers die kunnen ploegen altijd dominant spelen en hoog druk beginnen. Bosz wil dat voorkomen en binnen anticiperen; zetten. In het verleden richtte ik me vooral op die vijf seconden de bal terughebben, zodat - Anticiperen; mijn eigen ploeg. Maar hij keek welke tegen- de tegenstander het veld niet ‘groot’ kan - Vooruit verdedigen. standers er vrij stonden als zijn ploeg aan de maken. “Het kost teveel kracht als ze het veld bal was. Als de bal eruit gehaald wordt, komt groot gemaakt hebben en je vervolgens ach- Verdedigers: een aantal spelers vrij. Op dat moment wil je ter die bal aan moet.” - Met ruimte in jouw rug verdedigen. Op de dat de middenvelders en vleugelverdedigers training laat ik drie verdedigers tegen een doordekken op hun tegenstanders. Dan staat “Belangrijk daarin is dat we bij balverlies niet overtal aan aanvallers trainen. Als de er vaak nog één spits voor. Wat ik dan wil teleurgesteld zijn of achteruit lopen. Bij deze verdediging goed staat en samenwerkt, zien, is dat de ene centrale verdediger vóór regel zijn er twee essentiële zaken: de spelers scoren de aanvallers moeizaam; hem en de andere achter hem staat. Dan die het dichtst bij de speler met bal zijn, zetten - Vooruit verdedigen. wordt hij in de sandwich genomen. Bij cor- meteen volop druk. En de andere spelers ners zie je dat vaak, maar verder eigenlijk moeten het veld klein maken en zorgen dat de Keeper: nooit. Dat vind ik vreemd. Als je hoog druk zet andere tegenstanders niet de tijd krijgen om - Ver van de goal; sta je weliswaar één tegen één, maar een te- vrij te lopen.” - Meebewegen met de bal. genstander heeft niet de ruimte om open te draaien en meteen richting ons doel te gaan. Gevolgen Bosz: “Dit maak ik trainbaar door bij iedere Op dat moment voelt hij meteen een man in Wat betekent de visie van Bosz en Ajax (hoog club waar ik zit puur de theorie te vertellen. zijn rug en moet hij snel handelen.” druk zetten, compact staan, veld klein maken Op trainingskamp iedere avond maximaal een en de 5 seconden regel) voor de spelers in het kwartier. Alles stap voor stap. Dat doe ik door “Mijn ploeg heeft gemiddeld zestig tot zeven- veld. Iedere linie krijgt een aantal belangrijke ze dingen te vertellen, een presentatie te tig procent balbezit”, gaat Bosz verder. “We aanwijzingen. maken of beelden te laten zien. Daarnaast besteden veel aandacht aan de dertig tot verdeel ik de training in bewuste en onbe- veertig procent dat we de bal niet hebben. Als Aanvallers: wuste delen. Bij het bewuste deel leg ik uit we zoveel balbezit hebben, dwingen we de te- - Druk zetten met drie man, tegen welk wat we gaan doen en waarom. Maar als we genstander om op de counter te spelen. Als systeem ook. De aanvallers blijven daarmee een positiespel spelen, dan hebben de jon- we die counter eruit willen halen, moeten we voorop en het middenveld zo lang mogelijk gens niet altijd in de gaten dat we de 5 secon- dus onze restverdediging goed hebben staan intact; den regel trainen. Ze zijn vooral bezig met de en vooruit druk zetten.” - Vooruit verdedigen. bal terugveroveren.”

DeTrainerCoach | 33 COLUMN

EEN SCHITTERENDE UITDAGING

et achter ons liggende jaar wordt alom beschreven als een jaar waarin de vro- Colofon Hlijkheid niet bepaald de boventoon De TrainerCoach is een gezamenlijke uitgave voerde. Daar zijn de geleerden en niet-geleer- van Sportfacilities & Media BV en VVON. den het wel over eens. Uitgave: Sportfacilities & Media BV Als dat de opmaat is naar 2017 dan ziet het er Postbus 952 - 3700 AZ Zeist SFMSportfacilities & Media niet best uit. Een volstrekt onduidelijk politiek Bezoekadres: Rozenstraat 20 A, Zeist Telefoon: 030-6977710 mijnenveld, waarin de versnippering een waar E-mail: [email protected] slagveld aanricht in de traditionele verhoudin- Website: www.sportfacilities.com gen, ligt op de loer. De verbindende factor is Floris Schmitz ver te zoeken en de individualisering trekt een Uitgever: spoor van vernieling door ons altijd zo tolerant Hoofdredacteur De TrainerCoach: afgeschilderde land. Van die tolerantie is bijna Paul van Veen niets meer over in een maatschappij waarin de E-mail: [email protected]

social media een platform is waar zonder enige Redactiecoördinator De TrainerCoach: rem hel en verdoemenis wordt afgeroepen Rogier Cuypers, telefoon: 06-24606170 over iets of iemand waar men het niet mee E-mail: [email protected]

eens is. Tegenstellingen worden uitvergroot en standpunten verharden zich met de dag. Advertentieverkoop: Account manager & traffic, Geen gezellig vooruitzicht, zo lijkt het. Dat is het in mijn ogen ook niet, maar het is geen reden Rogier Cuypers /[email protected]/ om het hoofd dan maar diep te buigen en de toekomst gitzwart tegemoet te zien. De ontbre- Vormgeving: kende verbindende factor kan de sportwereld zijn. Dat is immers het podium waar ras, geloof Anton Gouverneur /[email protected]/ of afkomst van ondergeschikt belang is en slechts het gezamenlijke resultaat telt of moet tel- len. Ik zeg dat dit kan, want ook hier zijn de hobbels legio en is het zich ondergeschikt maken Aan dit nummer werkten mee: Ruud Beele, Hans Bijvank, Loek Budding, Rogier aan het groepsresultaat vaak problematisch. Cuypers, Robin van Galen, Jan de Gier, Kor van der Heiden, Gerrit van Keulen, Theo Leushuis, Martin Ook in ons voetbal is het persoonlijke belang vaak belangrijker dan het belang van de groep. Veldhuizen, Arnold Westen en John de Wolf.

Vraag een trainer maar eens hoeveel spelers midden in een seizoen op vakantie gaan en een Speciale VVON-leden: diepe zucht is het resultaat. “Waarom moet ik me schikken naar een ander? Ik kies voor me- N. de Frel (erevoorzitter), J. Philippo, H. Drewes, zelf en dat recht heb ik!”, krijgt de coach te horen. Een spelertje van elf jaar geeft onomwon- W. Hoeben (ereleden), J. Biessels, C. Jansen, H. Ursem, A. Veenstra en J. Vrind (leden van verdienste). den aan, dat hij geen zin heeft in een oefening en niet mee doet. We hebben er mee te maken en het beeld is onomkeerbaar. Lidmaatschap VVON en verschijning: Het verenigingsblad ‘De TrainerCoach’ maakt on- derdeel uit van het lidmaatschap van de VVON. De jeugdige voetballer die eerst voor zijn eigen belang en dan pas voor het belang van de Heeft u vragen over uw lidmaatschap dan kunt u groep (elftal) kiest is uiterst herkenbaar. Wars van autoriteit en absoluut niet hiërarchisch in- contact opnemen met: Secretariaat VVON, Jan de gesteld, met een narcistische inslag. Dat Karim el Ahmadi en Hakim Ziyech kiezen voor Ma- Gier, [email protected], telefoon: 06-30185442. Lid rokko is eigenlijk onbestaanbaar. Beiden zijn geboren en opgegroeid in Nederland, hebben worden kan via www.vvon.nl. Opzeggen van het lidmaatschap dient vóór 1 november van elk jaar gebruik gemaakt van alle faciliteiten die de Nederlandse samenleving hen hebben geboden plaats te vinden. Dit kan alleen schriftelijk middels maar kiezen vervolgens voor een land waar ze nauwelijks nog komen. Die keuze zou er eigen- een e-mail/brief aan de secretaris. lijk helemaal niet moeten zijn! Ze zouden een prima rolmodel kunnen zijn in het steeds verder Leden van de VVON dienen wijzigingen in adresgege- polariserende maatschappelijke klimaat. vens, telefoonnummer, emailadres etc. zelf aan te passen via MIJN VVON op www.vvon.nl. Hiervoor is Om dit beeld om te buigen en het groepsdenken weer meer centraal te stellen is veel voor het wel noodzakelijk ingelogd te zijn.

nodig. Trainers moeten en kunnen daar een cruciale rol in spelen. Een samenleving is niets De ‘TrainerCoach’ verschijnt zes keer per jaar. anders dan individuen proberen te verbinden met de groeps- of zo u wilt teamgedachte. Het © 2017. Sportfacilities & Media BV, Zeist woord zegt het al. Samen leven! De coach die dat kan zal ook resultaat boeken. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, door fotokopieën, of enige andere Een schitterende uitdaging!! manier, zonder voorafgaande schriftelijke Hans Bijvank toestemming van de uitgever.

34 | DeTrainerCoach