20-26.10.2014, numer 43

PERYSKOP NOWY FILM SMARZOWSKIEGO SPOŁECZEŃSTWO 6 Polska, Świat, Sawka ie można zrobić filmu, który za- N dowoli wszystkich. Mam swo- ją opcję, swoją prawdę i jej się POLSKA Tak zaczęła się rzeź trzymam – mówi Wojciech Smarzowski. – Jestem Polakiem i robię film z polskiej Kresowiacy: wreszcie doczekamy się filmu o rzezi perspektywy. na naszych rodzinach. Ukraińcy: to będzie szkoła nienawiści, Tak reżyser „Wołynia” ucina spekulacje, 14 Afera podsłuchowa – Markowi Falencie, głównemu czy kręcony właśnie film o rzezi nacjonali- to służy tylko Rosji. Wojciech Smarzowski kręci „Wołyń”. stów ukraińskich na polskiej ludności cy- wilnej nie zaszkodzi stosunkom między Rozmawia JACEK TOMCZUK, zdjęcie PAWEŁ KRZYWICKI podejrzanemu, grunt usuwa się spod nóg. Biznesowy partner naszymi krajami. Mówi szybko, krótki- mi zdaniami, jakby szkoda mu było cza- su i energii na tłumaczenie, wyjaśnianie niuansów. Czy film będzie brutalny? – Bę- zaczął sypać, a dwaj współpracownicy usłyszeli zarzuty dzie taki, jaki musi być. Czy pokaże akcje odwetowe Polaków na Ukraińcach? – Tak. Kogo będzie uwierał? – Nie interesuje mnie robienie filmów błahych. prokuratorskie – Konsultowałem ten film z wieloma środowiskami, już nie stać mnie na wąt- pliwości. Jestem zaprogramowaną maszy- 18 Wybory samorządowe – Chodziło o to, aby brać swoje ną, mam 70 dni na planie. Dzisiaj myślę, jak zrobić scenę na rynku w miasteczku, jutro w chacie Macieja Skiby, głównego bohatera... sprawy w swoje ręce, ale idea ulotniła się i zostało tylko – Zaskakuje mnie, że aspirację do wyjaś- nienia prawdy wygłasza nie historyk, lecz reżyser. Nie wierzę w film fabularny mają- administrowanie – mówi prof. Marcin Król cy ambicję wypowiedzenia prawdy na po- ziomie narodowym. Jako dzieło sztuki film może oddać prawdę jednostki ludzkiej – mówi Oksana Zabużko, pisarka ukra- SPOŁECZEŃSTWO ińska, laureatka nagrody Angelusa za po- wieść „Muzeum porzuconych sekretów”.

Ja aktorów nie chwalę 22 Pieniądze w rodzinie – W polskich małżeństwach Żeby nakręcić 2 sceny, do Kazimierza Dolnego zwieziono 13 koni, 115 staty- stów i 95 osób ekipy. Mały Rynek na kil- nie ma spokojnych rozmów o kłopotach fi nansowych. kanaście godzin zamienił się w miejskie targowisko z czasów II wojny światowej. Biegają dzieci, trwa handel z wozów kon- nych i prowizorycznych kramów na spe- Za to łatwo się pokłócić o pieniądze cjalnie rozłożonym błocie, które zakryło betonowe płyty. Wszystko pod kontro- lą mężczyzn w przebraniach ukraińskich 28 „Wołyń” – Nie można zrobić fi lmu, który zadowoli wszystkich. i niemieckich żołnierzy. Asystenci chodzą po planie i zbiera- ją papierki po batonach, puste butelki, by nie weszły w kadr. Statyści już piątą godzi- Mam swoją opcję, swoją prawdę i jej się trzymam nę czekają na ujęcie, coś muszą jeść. Ko- nie robią kupy, nikt nie sprząta, im więcej, tym lepiej. Jesteśmy na Wołyniu. WOJCIECH SMARZOWSKI Na wozach kapusta, jabłka, dynie, mar- – mówi reżyser Wojciech Smarzowski na planie fi lmu „Wołyń”, chew, słoma do sienników, chrust na Kazimierz Dolny, opał. Na kramach: kasze, groch, biały ser, 15 października 2014 r. gliniane garnki. 34 Adam Nawałka – Trener polskiej kadry to despota, pracocholik 28 Newsweek 20-26.10.2014 i pasjonat. Jego życie poza piłką nożną nie istnieje 028-032_NW_43.indd 28-29 14-10-18 00:29 38 Poznań – Rządzi tu cenzura obyczajowa i kościelni hierarchowie. Mówi się, że nad miastem zawisł mentalny wąs WOJCIECH SMARZOWSKI 44 Synod a Kościół w Polsce – W naszym Kościele nurt liberalny Robię fi lm z polskiej perspektywy jest właściwie nieobecny. A nurt konserwatywny jest zdziczały 28 – uważa prof. Tadeusz Bartoś, fi lozof, publicysta, były zakonnik – tak reżyser „Wołynia” ucina ŚWIAT spekulacje, czy fi lm o rzezi nacjonalistów 54 Rosja – Putin wie, że trzeba przykręcić śrubę obywatelom narzekającym na puste półki. Ale najpierw musi wytępić resztki ukraińskich na polskiej ludności cywilnej wolności słowa – zaczął od likwidacji Memoriału nie zaszkodzi naszym stosunkom z Ukrainą 58 Barack Obama – Elektorat ma go dość. Jeśli wierzyć sondażom, za dwa tygodnie demokraci przegrają wybory do Kongresu 62 Europa – Jeszcze na początku tego roku wydawało się, że najgorsze mamy za sobą. Dziś już nikt w to nie wierzy. Anemiczny SPOŁECZEŃSTWO LUDZIE ADAM NAWAŁKALUDZIE SPOŁECZEŃSTWO wzrost gospodarczy znowu zmienił się w stagnację dziennie był na jakimś meczu, przetesto- wał ponad pięćdziesięciu zawodników. Kulturalny – Zarzucano mu, że szuka nie tam, gdzie trzeba. Wśród ligowych przeciętniaków, którzy do kadry się nie nadają. Z kolejnych meczów towarzyskich niewiele wynikało. BIZNES despota Wszystko odpaliło last minute – przypo- mina Włodarczyk. I dodaje, że podobną taktykę miał kiedyś najsłynniejszy polski Mógłbym powiedzieć, że trener Nawałka jest trener, Kazimierz Górski. despotą. Tylko po co. Ten facet poświęcił nam – Nawałka ma sporo z Górskiego, na 66 Stadion Narodowy – Od przyszłego roku wreszcie nie będziemy przykład nosa do młodych, nieznanych 34 wszystko. Jego życie poza piłką? Nie istnieje nikomu zawodników – potwierdza Mi- – mówi jeden z reprezentantów Polski. chał Listkiewicz, były prezes PZPN. Jako przykład podaje Krzysztofa Mączyńskie- ANNA SZULC go, który strzelił gola w meczu ze Szkocją. SELEKCJONERS – Jeszcze tydzień temu wszyscy się śmiali, musieli do niego dopłacać. A w ofi cjalnej nazwie obiektu pojawi że Adam tego dziwnego gościa spod ziemi iedy w sobotę 11 października szef działu piłkarskiego w „Przeglądzie wytrzasnął – przypomina. piłkarska reprezentacja Polski Sportowym”. A Nawałka wytrzasnął Mączyńskiego K wygrała z Niemcami, selekcjo- Nawałka siedzi, a kiedy zgłodnieje, za- z Chin, ale znał go już wcześniej, z Górni- ner Adam Nawałka nie poszedł spać. Sie- mawia pizzę, bo lubi kuchnię włoską. ka Zabrze. dział ze swoim sztabem aż do bladego Właściwie lubi wszystko, co włoskie, a naj- Michał Listkiewicz uważa, że selekcjo- się marka dużej polskiej fi rmy świtu i analizował. Wszystko: atak i obro- bardziej piłkę. Kiedy odwiedza w Rzymie nera kadry można porównać do szkockiej MMoże to nie jest nę, lewe skrzydło i prawe, podania dłuż- swojego wujka zakonnika, spędza niemal whisky, takiej z najlepszej półki. – To Chi- sze i krótsze. Błędy taktyczne i strategiczne. cały czas na Stadio Olimpico. I w Polsce, vas Regal wśród polskich trenerów. Świa- Wreszcie gole. i we Włoszech cappuccino pije zawsze o 17. towiec. Elegancki, z dobrymi manierami, Trzy dni później selekcjoner znów sie- – We wszystkim jest perfekcjonistą – doda- znający języki, śledzący nowinki w świa- 70 Bernie Ecclestone – Sprzedaje Formułę 1 temu, kto więcej dział do rana. Tym razem rozwałkowy- je Włodarczyk. towej piłce. Do tego inteligentny, oczytany. wał ze swoimi ludźmi zakończony właśnie I jeszcze słucha bluesa. ddrużyna marzeń, ale remisem mecz Polski ze Szkocją. Nos do młodych Po ostatnich dwóch meczach o Nawał- – Przed meczem potrafi przesiedzieć nad Zawsze tak było. Kiedy wiele lat temu ce w środowisku piłkarskim mówi się albo analizami dobę, czasem nawet dwie, pra- wciągnął go tenis, przy domu w rodzinnej dobrze, albo wcale. Ludzie ze sztabu repre- wie ciurkiem. Ma hopla na punkcie ze- Rudawie pod Krakowem wybudował kort zentacji grzecznie odmawiają komentarzy zapłaci. Ostatnio najwięcej płacą naftowi szejkowie i dyktatorzy stawiania danych, obliczeń, pomiarów, tenisowy. Kiedy niespełna rok temu został lub nie odbierają telefonów. A inni? – Móg- wykresów. Wszystko rozbiera na czynniki selekcjonerem i zajął się kompletowaniem łbym powiedzieć, że Nawałka jest despo- ttrener Adam Nawałka pierwsze – tłumaczy Tomasz Włodarczyk, drużyny, jeździł po całej Polsce, prawie co- tą. Mógłbym. Tylko po co, skoro za jego NAUKA

FOT. ŁUKASZ DEJNAROWICZ/FORUM, ANDRZEJ RYBCZYŃSKI/PAP ANDRZEJ DEJNAROWICZ/FORUM, ŁUKASZ FOT. ddał nam nadzieję, KARIERA 80 Malowidła naskalne – Te z indonezyjskich jaskiń mogą być • Debiutował w ekstraklasie 21 maja 1975 roku. Grał w Wiśle Kraków żeż nasza narodowa • Reprezentant Polski i uczestnik mistrzostw świa- ta w 1978 roku w Argentynie jednymi z najstarszych dzieł sztuki w historii człowieka • Od 2013 roku selekcjoner reprezentacji Polski w piłce nożnej mężczyzn

FOT. XXXXXXXXXXXXX FOT. reprezentacjar wreszcie 34 35 86 Gluten – Nie ma żadnych dowodów, że wystarczy przestać go Newsweek 20-26.10.2014 Newsweek 20-26.10.2014

034-037_NW_43.indd 34-35 14-10-18 00:27 wygraw jeść, żeby schudnąć. Co gorsza, ta dieta może być szkodliwa KULTURA 94 Olga Tokarczuk – W „Księgach Jakubowych” opuszczam

KULTURA RÓD COPPOLÓW RZĄDZI W KINIE pozycje egocentryczne, zostawiam siebie na boku, piszę

FRANCIS FORD COPPOLA z wnuczką Gią, która jak sławny dziadek także Dzieci ojca postanowiła zostać reżyserem, 2005 r. o ludziach i dla ludzi – mówi znana pisarka

na plany swoich produkcji, i kręcił „Czas apokalipsy”. chrzestnego Tytuł dzieła, nakręconego na podsta- 98 Jacek Dehnel – W najnowszej powieści „Matka Makryna” wie „Jądra ciemności” Josepha Conrada, nieźle koresponduje z okolicznościami 106 Już czwarte pokolenie tej rodziny podbija jego powstawania. Tajfun, który zniszczył amerykański show-biznes. „Palo Alto” Gii Coppoli, kosztowną scenografię i katastrofalnie opóźnił zdjęcia, niemal śmiertelny zawał wnuczki Francisa Forda, to murowany hit startującego serca wówczas 36-letniego Martina Shee- przywołuje postać zakonnicy Makryny Mieczysławskiej, właśnie we Wrocławiu 5. American Film Festival. na, grającego główną rolę, Marlon Brando COPPOLOWIEC (który zdążył już pobrać milion dolarów KAROLINA PASTERNAK zaliczki) grożący odejściem z produkcji, jeśli termin jego pojawienia się na planie będzie wciąż się przesuwał – to tylko kilka która zauroczyła naszych wielkich romantyków przeciwności losu, z którymi Coppola mu- o się staje piękną rodzinną tra- – będzie miał polską premierę na star- siał się zmierzyć w czasie kręcenia dzieła T dycją! – tak Francis Ford Cop- tującym 21 października we Wrocławiu swego życia. pola skomentował nominację do 5. American Film Festival, imprezie pre- Największy problem stanowiły jed- RazemR w rodzinie Oscara dla swojego syna Romana (jako zentującej widzom mniej znane oblicze nak pieniądze. Coppola, podobnie jak dziecko zagrał małego Sonny’ego Corleo- amerykańskiego kina. inni twórcy tak zwanego Nowego Holly- 102 Zygmunt Miłoszewski – Deklaruje, że żegna się z kryminałem. ne w drugiej części „Ojca chrzestnego”). wood: George Lucas, Woody Allen, Ste- Dodajmy – dwudziestą czwartą nominację Od bankruta do potentata ven Spielberg czy Martin Scorsese, chciał na koncie rodziny. Nie wszystkie przynio- Gia, podobnie jak wcześniej Sofia Cop- wyzwolić się od wielkich hollywoodzkich sły statuetki, ale oscarowa kolekcja Cop- pola, wcale nie chciała podążać rodzinną studiów i robić autorskie filmy. Budżet na mająm 24 nominacje polów i tak jest imponująca. Sam Francis ścieżką. Zajmowała się modą, stylizacją, „Czas apokalipsy” zgromadził sam, częś- Ford zdobył pięć statuetek. Po jednej mają studiowała fotografię. Do tego, żeby sta- ciowo z zysków z „Ojców chrzestnych”, Szkoda, bo „Gniew” to najlepsza jego powieść na koncie: jego ojciec Carmine (za muzy- nąć za kamerą, namówił ją aktor James w większości z pożyczek. – Pod koniec kę do „Ojca chrzestnego”), córka Sofia (za Franco. Podsunął jej zbiór swoich opo- lat 70. byłem winien Chase Manhattan scenariusz „Między słowami”) i bratanek wiadań „Palo Alto”, który miał lada mo- Bankowi dwadzieścia pięć milionów dola- Nicolas, który – by uniknąć oskarżeń o ne- ment ukazać się w druku. Nie ma przecież rów – przyznał niedawno w jednym z wy- potyzm – zmienił nazwisko z Coppola na lepszego sposobu na promocję książki niż wiadów. – Ale wtedy wydawało mi się, że dod Oscara. Teraz 106 Klan Coppolów – Już czwarte pokolenie podbija amerykański Cage (zdobył Oscara za rolę w „Zostawić nakręcenie filmu na jej podstawie. Zwłasz- jestem niezniszczalny. Że tak samo ła- Las Vegas”). cza gdy za kamerą staje wnuczka autora two, jak straciłem te pieniądze, mogę je Obserwacja drzewa rodzinnego Coppo- „Czasu apokalipsy”. odzyskać. lów przypomina przechadzkę po nowojor- Wszystko zaczęło się w roku 1975. Kolejny po „Czasie apokalipsy” projekt skim Williamsburgu – tam wszyscy są lub Pierwsza część „Ojca chrzestnego” (1972) to założona przez Coppolę firma produk- przynajmniej usiłują być artystami. Ta- przyniosła Francisowi niebotyczną sła- cyjna. Zoetrope Studios wzięły się za film zaz kamerą stanęła show-biznes. „Palo Alto” wnuczki Francisa Forda, Gii, lia Shire, siostra Francisa Forda? Aktorka wę. Nakręcona zaraz po nim „Rozmowa” „Ten od serca”. Musicalowy melodramat – m.in. żona Rocky’ego w słynnym cyklu (1974) Złotą Palmę w Cannes. Po „Ojcu – w założeniu murowany frekwencyjny hit z Sylvestrem Stallone. Jej dzieci? Matthew chrzestnym II” (1974), który łączył suk- – okazał się straszliwą klapą. Shire – scenarzysta, ces frekwencyjny z artystycznym, o reży- To wtedy Coppola zdecydował, że pie- – aktor i muzyk, Robert Schwartzman sera biły się wszystkie wielkie wytwórnie. niądze musi zarabiać poza filmem, aby to murowany hit American Film Festival we Wrocławiu – wokalista zespołu Rooney. Dwaj bratan- Coppola jednak nie tylko nie przeniósł zachować artystyczną niezależność. – Pa- wnuczkaw Francisa kowie Coppoli są aktorami, trzeci jest re- się z San Francisco do , ale miętam, jak moja Sofia jako nastolatka żyserem. Właśnie dołączyła do tego grona – żeby trzymać siebie i rodzinę z dala od przyszła do mnie z żalami, że nie potrafi reprezentantka czwartego już pokolenia Hollywood – kupił w Rutherford, w sły- zdecydować, kim zostać w życiu: projek- Coppolów robiących karierę w show-bi- nącej z produkcji wina dolinie Napa, po- tantką mody, malarką, a może fotografką. znesie – wnuczka Francisa Forda, córka siadłość i ponad sześćset hektarów ziemi. Powiedziałem jej: doskonal każdą z tych FELIETONY jego młodo zmarłego syna Gian-Carla, Gdy w 1977 r. wyszła stamtąd pierwsza profesji. Specjalizacja nie jest dziś w ce- FordaF – Gia. Jej „Palo 28-letnia Gia. Jej świetny reżyserski debiut butelka wina, Coppola był na Filipinach nie. Nie wiadomo, jaki zestaw umiejętno-

– opowiadające o dorastaniu „Palo Alto” z żoną i dziećmi, które zawsze zabierał XXXXXXXXXXXXX FOT. ści przyda ci się za chwilę – wspominał FOT. J. VESPA/WIREIMAGE/GETTY IMAGES VESPA/WIREIMAGE/GETTY J. FOT.

106 107 Newsweek 20-26.10.2014 Newsweek 20-26.10.2014 AAlto” to świetny fi lm 10 Grzegorz Markowski/Krzysztof Materna – Niewysłane listy 106-108_NW_43.indd 106-107 14-10-18 00:27 51 Zbigniew Hołdys – Święta 52 Marcin Meller – Sprężyna narodowa 112 Magda Gessler – Policzki, policzki…

Okładka: Marek Szczepański, Buena Vista Images/Getty Images, Thinkstock (2) 2 Newsweek 20-26.10.2014

002_NW_43.indd 2 14-10-18 00:51