JABATAN MUZIUM MALAYSIA KEMENTERIAN PELANCONGAN, SENI & BUDAYA

BERITA JMM JILID 29 . BIL.3/2019 . SEPTEMBER - DISEMBER ISSN 2231-8321

 PAMERAN CUTAM  THE GOLDEN MAN KAZAKSTAN (THE GREAT STEPPE KAZAKSTAN)

PERSIDANGAN DAN MESYUARAT EKSEKUTIF ASIAN NATIONAL MUSEUMS ASSOCIATION (ANMA) KE-7, 2019 LIDAH PENGARANG Tinta Bicara

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh

Usaha memartabatkan bidang permuziuman ke peringkat lebih tinggi memerlukan kerjasama erat dalam kalangan negara Asia sekali gus dapat memacu kemajuan muzium pada masa akan datang. Justeru, buat julung kalinya Malaysia dipilih menjadi tuan rumah persidangan Asian National Museum Association (ANMA) yang berlangsung pada 29 hingga 31 Oktober di Hotel Priemera Kuala Lumpur. Objektif utama penganjuran mesyuarat dan persidangan ANMA ini adalah memartabatkan peranan muzium dalam kalangan masyarakat. Seramai 41 orang peserta ANMA dari 15 buah negara seperti Korea Selatan, China, Jepun, Azerbaijan, Timur Leste, Indonesia, Singapura, Filipina, Nepal, Thailand, Vietnam dan Mongolia telah menghadiri mesyuarat dan membuat resolusi dalam persidangan selama tiga hari itu. Edisi kali ini juga turut memaparkan program yang dijalankan sepanjang bulan September hingga Disember 2019 seperti Perasmian Pameran The Great Steppe; Majlis Menandatangani Nota Kerjasama IPIM; Bicara Kurator Bil 3/2019; serta program Bicara@Muzium yang dianjurkan oleh muzium-muzium di bawah JMM secara berkala. Marilah kita bersama-sama berganding bahu dalam menjayakan matlamat untuk menjadikan institusi permuziuman yang profesional dan bertaraf global serta mewujudkan masyarakat yang cintakan muzium. Akhir kata, tahniah dan syabas diucapkan kepada Sidang Redaksi serta semua pihak yang gigih bagi merealisasikan Berita JMM Bil. 3/2019.

Sekian. Terima kasih. “Muzium Kita Tamadun Kita”

Mohd Azmi bin Mohd Yusof Timbalan Ketua Pengarah (Permuziuman) Jabatan Muzium Malaysia

Editorial

PeNASIHAT DITERBITKAN oLEH Datuk Kamarul Baharin bin A.Kasim Jabatan Muzium Malaysia Jalan Damansara KETUA EDITOR 50566 Kuala Lumpur Mohd Azmi bin Mohd Yusof Tel : (+603) 2267 1000, (+603) 2282 6255 Faks: (+603) 2282 6434 Editor http://www.jmm.gov.my Mohd Khairill bin Jemangin Shahrul Nizam bin Jais DICETAK OLEH Sepantas Kurnia (M) Sdn Bhd PENYELARAS Nor Hasni binti Che Hassan Berita JMM diterbitkan 4 bulan sekali. Hamidah binti Mohd Tahir Buletin ini boleh dimuat turun daripada Roseanida binti Abdul Kadir laman web JMM.

FOTOGRAFI Unit Sumber Media RASIONAL GAMBAR MUKA DEPAN Persidangan dan mesyuarat eksekutif EDARAN Asian National Museums Association Unit Perpustakaan (ANMA) Ke-7, 2019. KANDUNGAN JILID 29 / BIL.3/2019 SEPTEMBER - DISEMBER 2019

04 Persidangan Dan Mesyuarat Eksekutif Asian National Museums Association (ANMA) ke -7, 2019

06 Lawatan ke Melaka Bandaraya Bersejarah sempena Persidangan dan Mesyuarat Eksekutif Asian National Museum Association (ANMA) ke-7

07 Pameran Cutam : Keunikan Kesenian Islam

08 The Golden Man Kazakhtan (The Great Steppe Kazakhtan)

09 Pameran Sajian Warisan Malaysia sempena Karnival Usahawan & Inovasi

10 Majlis menandatangani nota kerjasama program Inspirasi Pelajar Inovasi Muzium

11 Program bermalam di Muzium 2019 : Muzium Kota Kuala Kedah

12 Program Kayuhan Santai 2019

08 13 Kenali Muzium bersama Komuniti Chow Kit

14 Eksplorasi Khazanah bersama Muzium Perak, Pameran Zoologi, Skeleton

15 Program Eksplorasi Kenali Muzium

16 Berita bergambar

18 Bicara Kurator bil.3/2019

11 19 Bicara @ Muzium : Arkeologi Kedah Tua

20 Bicara @ Muzium : Diaspora Melayu Cocos dan Suriname DITERBITKAN oLEH 21 Bicara @ Muzium : Perjuangan Memartabatkan Tengku Menteri Ngah Ibrahim Jabatan Muzium Malaysia Jalan Damansara 22 Bengkel mempelajari seni ukiran acuan matawang Kesultanan Melayu nusantara 50566 Kuala Lumpur Tel : (+603) 2267 1000, (+603) 2282 6255 23 Permukiman Permuziuman, Jabatan Muzium Malaysia Faks: (+603) 2282 6434 http://www.jmm.gov.my 24 Bengkel Pengesahan Dokumen Spesifikasi Keperluan Bisnes bagi pembanguna sistem MUSECORE 2.0 DICETAK OLEH Sepantas Kurnia (M) Sdn Bhd 22 25 Kursus asas penyediaan sampel serangga dan tumbuhan dengan kaedah awetan resin Berita JMM diterbitkan 4 bulan sekali. Buletin ini boleh dimuat turun daripada 26 Taksidermi katak dan kodok laman web JMM. 28 Konservasi : Memelihara sejarah melalui aplikasi sains

29 Kapten Speedy

31 Cutam

31

Berita JMM | 3/2019 3 PERSIDANGAN DAN MESYUARAT EKSEKUTIF ASIAN

Program Utama Program NATIONAL MUSEUMS ASSOCIATION (ANMA) KE-7, 2019 Oleh: Muhammad Azam bin Adnan, Muzium Negara

ahun 2019 merupakan tahun yang cukup bermakna kali setahun. Tbagi Jabatan Muzium Malaysia terutamanya Muzium Sebanyak 15 buah negara telah terlibat dalam Negara kerana buat julung kalinya Muzium Negara Persidangan dan Mesyuarat Eksekutif ANMA pada kali telah menjadi tuan rumah Persidangan dan Mesyuarat ini iaitu Malaysia, Mongolia, Nepal, Singapura, Thailand, Eksekutif Pertubuhan Muzium-Muzium Negara Asia atau Jepun, China, Vietnam, Filipina, Cambodia, Timor Asian National Museums Association (ANMA) yang ke-7. Leste, Korea Selatan, Oman, Indonesia dan Azerbaijan. Persidangan dan mesyuarat eksekutif ini telah diadakan Setiap negara-negara ini telah diwakili oleh 41 delegasi pada 29 hingga 31 Oktober 2019 yang bertempat di Hotel yang terdiri daripada ketua-ketua pengarah, pengarah Premiera, Kuala Lumpur. “Kesepaduan Sosial Melalui bahagian, kurator dan kakitangan muzium negara Budaya, Seni dan Sejarah: Cabaran Muzium” (Social masing-masing. Unity Through Culture, Art and History: The Museum Challenges) telah dipilih sebagai tema bagi kali ini. Persidangan ANMA ke-7, 2019

Pengenalan Asian National Museums Association Program ini telah dimulakan dengan Persidangan (ANMA) ANMA yang berlangsung pada 29 Oktober 2019 di Hotel Premiera. Persidangan ini dimeriahkan lagi dengan ANMA telah ditubuhkan pada tahun 2007 yang kehadiran tetamu kenamaan iaitu YB. Tuan Muhammad melibatkan tiga buah muzium negara Asia pada asalnya Bakhtiar Wan Chik, Timbalan Menteri, Kementerian iaitu National Museum of China, Tokyo National Museum Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia dan Tuan Yang dan National Museum of Korea dan kemudiannya Terutama Al-Abbas Ibrahim Hamed Al-Harthi, Duta Besar telah dianggotai beberapa muzium negara Asia yang Oman ke Malaysia. Turut hadir adalah Datuk Kamarul lain. Setakat ini terdapat 17 buah negara yang telah Baharin bin A. Kasim, Ketua Pengarah Jabatan Muzium menganggotai ANMA termasuklah Malaysia. Pertubuhan Malaysia dan Encik Mohd Azmi bin Mohd Yusof, Timbalan ini telah ditubuhkan sebagai rangkaian muzium-muzium Ketua Pengarah (Permuziuman), Jabatan Muzium negara Asia untuk menggalakkan kerjasama dan Malaysia serta pegawai-pegawai kanan dan kakitangan pertukaran ilmu serta kepakaran antara muzium-muzium Jabatan Muzium Malaysia. Seramai hampir 300 orang ini. Objektif ANMA adalah untuk menjadi platform bagi peserta telah hadir yang terdiri daripada pelbagai insititusi mempromosikan budaya Asia di peringkat antarabangsa permuziuman di serata Malaysia serta agensi-agensi serta berkongsi maklumat berkaitan koleksi, pameran kerajaan, swasta dan tidak lupa juga orang perseorangan. dan juga kepakaran permuziuman. Negara-negara ahli ANMA juga turut mengadakan pertemuan sebanyak dua

4 BeritaBerita JMM JMM | 3/2019| 3/2019 Sebanyak 3 sesi pembentangan telah diaturkan

yang melibatkan 12 orang pembentang kertas. Utama Program Antaranya, ialah Puan Haryany binti Mohammad, Pengarah Lembaga Muzium Pulau Pinang telah berkongsi mengenai projek ‘Silang Budaya’ dimana melalui projek tersebut telah memberi peluang kepada golongan muda untuk memberikan interpretasi baru pada koleksi artifak Muzium Pulau Pinang. Manakala Encik Katsuki Genichiro, Pengurus Kanan Seni Asia, Tokyo National Museum dari Jepun pula membentangkan mengenai koleksi seni Asia di muziumnya yang cuba berinteraksi dengan pengunjung muzium melalui medium karya seni pameran dan pendidikan interaktif. Usaha Tokyo National Museum ini adalah untuk memberikan peluang kepada pengunjung untuk merasai kepelbagaian budaya melalui koleksi seni Asia di muzium. Pelbagai isu yang melibatkan kesepaduan sosial dan cabaran institusi permuziuman berdasarkan tema persidangan telah dikongsikan dan dibincangkan oleh setiap pembentang.

Pada sebelah malamnya para peserta dan deligasi persidangan telah diraikan dalam satu majlis makan malam yang telah dirasmikan oleh YBhg. Datuk Isham Ishak, Ketua Setiausaha, Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia. Majlis turut disajikan dengan persembahan kebudayaan oleh artis-artis Akademi Seni Budaya dan Warisan Kebangsaan (ASWARA) dan Jabatan Kebudayaan dan Kesenian Negara (JKKN).

Mesyuarat Eksekutif ANMA ke-7, 2019

Pada 30 Oktober 2019, Mesyuarat Eksekutif ANMA ke-7 juga telah berlangsung di Hotel Premiera. Datuk Kamarul Baharin bin A. Kasim, selaku Pengerusi ANMA ke-7 telah mengetuai sidang mesyuarat yang dihadiri oleh semua delegasi luar negara yang mewakili muzium-muzium negara Asia serta pegawai-pegawai kanan JMM. Antara intipati yang dibincangkan adalah berkaitan inisiatif-inisiatif baru ANMA. Jabatan Muzium Malaysia telah mencadangkan agar satu Perlembagaan ANMA dapat diwujudkan bagi mendokumentasikan visi dan misi serta inisiatif-inisiatif ANMA yang telah dibincangkan pada mesyuarat-mesyuarat yang lepas. Cadangan pemerkasaan peranan dan anggota Special Working Group yang dianggotai oleh China, Korea Selatan, Jepun, Singapura, Thailand, Filipina dan Pada sebelah petang program diteruskan lagi Malaysia juga turut dibincangkan dalam mesyuarat ini. dengan aktiviti Denai Malam di Muzium Tekstil Negara, Mesyuarat juga telah bersetuju untuk menerima National Muzium Diraja dan Muzium Negara. Semua delegasi Museum of Oman, Azerbaijan National Museum of Art dibawa melawat Pameran Kazakhstan The Golden Man dan Archive and Museum of Timorese Resistance Public dan turut diraikan dalam majlis makan malam yang telah Institute, Timor Leste sebagai ahli-ahli baru ANMA. Selain dimeriahkan dengan kehadiran Cik Saraya binti Arbi, itu, setiap negara ahli ANMA juga perlu membentangkan Timbalan Ketua Setiausaha (Kebudayaan), Kementerian perkembangan dan pencapaian muzium di negara Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia bagi masing-masing selepas 2 tahun berlangsungnya menyempurnakan malam penutup Majlis Persidangan Mesyuarat Eksekutif ANMA yang ke-6 di Thailand yang dan Mesyuarat Eksekutif ANMA yang ke-7 di Dataran lalu. Mesyuarat diakhiri dengan upacara menandatangani Muzium, JMM. Memorandum Persefahaman (Memorandum of Understanding) ANMA yang ke-7 oleh semua ahli-ahli Tahniah diucapkan kepada Muzium Negara negara ANMA dan disusuli dengan upacara penyerahan sebagai urus setia induk ANMA dan semua jawatankuasa- bendera ANMA oleh Encik Zamrul Amri bin Zakaria, jawatankuasa kecil ANMA yang telah memberikan Pengarah Muzium Negara diiringi Datuk Kamarul Baharin kerjasama dan komitmen yang tinggi dalam menyelaras bin A. Kasim, Ketua Pengarah JMM kepada Encik dan memastikan kelancaran penganjuran Persidangan Jamal al Moosawi, Ketua Pengarah National Museum of dan Mesyuarat Eksekutif ANMA ke-7 yang bertaraf Sultanate of Oman selaku tuan rumah bagi Persidangan antarabangsa ini. dan Mesyuarat Eksekutif ANMA yang ke-8 pada tahun 2021 di Oman. Manakala, Indonesia juga dipilih sebagai tuan rumah Persidangan dan Mesyuarat Eksekutif ANMA yang ke-9 pada tahun 2023.

BeritaBerita JMM JMM | 3/2019| 3/2019 5 5 Program Utama Program

Ke Melaka Bandaraya Bersejarah Sempena Persidangan Dan Mesyuarat Eksekutif Asian National Museum Association (ANMA) Ke- 7 2019 Oleh : Fadhliatun binti Azmi, Bahagian Pameran dan Pengembangan

ersempena dengan penganjuran persidangan delegasi berpeluang untuk memahami peradaban, sosial Bdan mesyuarat eksekutif Asian National Museum dan budaya masyarakat suatu ketika dahulu menerusi Association (ANMA) Ke-7 2019, satu siri lawatan ke pameran tentang porselin, seramik, meriam lama yang negeri Melaka Bandaraya Bersejarah telah diadakan bagi berusia ratusan tahun, motif ukiran perabot lama serta memperkenalkan kebudayaan dan destinasi pelancongan pelbagai nilai kesenian budaya dan bangsa boleh didapati di Melaka kepada para delegasi ANMA. Delegasi ANMA di kawasan ini. yang terdiri daripada 39 orang dari 15 buah negara seperti Para delegasi juga dibawa menelusuri Sungai Korea Selatan, China, Jepun, Azerbaijan, Timur Leste, Melaka dengan menaiki bot cruise. Ia merupakan salah Indonesia, Singapura, Filipina, Nepal, Thailand, Vietnam satu tarikan produk pelancongan di Melaka. Aktiviti ini dan Mongolia. memberi gambaran sejarah kegemilangan empayar Pengisian lawatan sehari ini dimulakan dengan Melaka suatu masa dahulu dengan penceritaan melalui kunjungan ke Kampung Morten. Kampung Morten karya lukisan di dinding bangunan kiri dan kanan sepanjang merupakan sebuah perkampungan tradisional yang perjalanan bot. Mereka turut dibawa ke Medan Samudera terletak di tengah-tengah Bandaraya Melaka, dimana bagi memberi peluang untuk mengenali hasil kraf dan majoriti penduduknya adalah kaum Melayu. Kampung ini produk tempatan serta membeli belah cenderahati untuk merupakan salah satu tarikan pelancong di Melaka kerana dibawa pulang. keunikan rekabentuk asal rumah tradisional yang masih Sebelum berangkat pulang ke Kuala Lumpur, dipelihara dengan rapi oleh para pemiliknya. Deligasi telah pihak Perbadanan Muzium Negeri Melaka (PERZIM) telah berpeluang menikmati sendiri suasana di persekitaran mengadakan satu majlis keraian bagi mengalu-alukan kawasan kampung dan juga berkunjung ke beberapa kedatangan para delegasi ANMA ke negeri Melaka. buah rumah terpilih sambil dibantu oleh jurupandu yang YB. Datuk Muhamad Jailani bin Khamis, Exco arif tentang sejarah dan keunikan kampung Morten ini. Pelancongan, Warisan dan Kebudayaan Melaka turut Sesi lawatan diteruskan ke dua buah muzium hadir dan menyampaikan ucapan aluan. Semoga lawatan di Bandar Hilir, Melaka. Semasa di Muzium Istana ini serba sedikit dapat memberi gambaran kepada Kesultanan Melaka para deligasi telah diterangkan delegasi ANMA tentang keunikan seni budaya dan warisan tentang keunikan gambaran seni bina istana pada zaman di Malaysia di samping mempromosikan Melaka sebagai Sultan Mansur Shah di samping peragaan koleksi pakaian destinasi pelancongan yang wajib dikunjungi di Asia. trandiisonal, aksesori perhiasan, senjata dan peralatan tembikar. Manakala di Muzium Sejarah & Etnografi pula,

6 BeritaBerita JMM JMM | 3/2019| 3/2019 PAMERAN CUTAM : KEUNIKAN KESENIAN SILAM PERMUZIUMAN Program Oleh: Zairul Hida binti Hamdan, Muzium Perak

ada 14 September 2019, Muzium Perak Ptelah mengadakan sidang media sempena Pameran Cutam : Keunikan Kesenian Silam yang bermula pada 15 September 2019 sehingga 15 Februari 2020. Pameran Cutam ini diadakan bagi mengetengahkan semula kepandaian pertukangan tangan masyarakat silam untuk dihayati generasi masa kini.

Cutam yang dipanggil juga sebagai jadam dan niello semakin tidak dikenali dan pembuatannya di negara ini telah lenyap sama sekali. Perusahaan membuat cutam dikatakan telah bermula di Greece, Mesir dan Cyprus sekitar tahun 1400sm lagi. Kemudian perusahaan ini terus berkembang pada abad ke 16 dan 17 semasa pemerintahan Empayar Uthmaniah. Cutam sampai ke nusantara melalui hubungan perdagangan dengan Sumatera serta kesan daripada wujudnya komuniti perdagangan Parsi dan India di wilayah Ayutthaya. Pameran ini diadakan untuk membuka peluang kepada masyarakat agar dapat menghayati keunikan dan keindahan seni cutam yang dahulunya hanya didominasi oleh golongan bangsawan dan istana.

Sebanyak 100 unit artifak cutam telah dipamerkan di Galeri A (galeri pameran sementara). Barangan cutam diperagakan mengikut kategori tertentu berdasarkan kepada fungsi penggunaan, warna serta motif dan ragam hias.

Kebanyakan koleksi adalah hadiah daripada Raja Chulalongkorn (1868-1910) kepada Sir Frank Swetthenham, Residen British di Negeri Perak (1889-1896), Residen General Pertama di Negeri- Negeri Melayu Bersekutu (Federal Malay State) (1896-1901), Koleksi ini kemudiannya dihadiahkan kepada muzium oleh Sir Frank Swettenham, isteri beliau Lady Vera dan Lady Anderson.

Berita JMM | 3/2019 7 THE GOLDEN MAN KAZAKSTAN

Program PERMUZIUMAN Program (THE GREAT STEPPE KAZAKSTAN) Oleh : Mohd Fairuz bin Mohamed Kassim, Bahagian Pameran dan Pengembangan

he Great Steppe Kazakhstan or better known as TThe Golden Man Kazakhstan was featured at Gallery 1, Department of Museum Malaysia, Kuala Lumpur on 1 – 31 October 2019. The exhibition was officiated by the Tourism, Arts and Culture Minister of Malaysia, YB. Datuk Mohamaddin bin Ketapi and those also in attendance were the Deputy Minister, YB. Tuan Muhammad Bakhtiar bin Wan Chik, the Director General of the Department of Museum Malaysia, YBhg. Datuk Kamarul Baharin bin A. Kasim, the Director of the National Museum of Kazakhstan, Arystanbek Mukhamediuly and Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of Kazakhstan to Malaysia, Imanbayev Bolat.

The Minister, YB Datuk Mohamaddin in his welcoming speech said that the exhibition would not Kazakh and the Scythian Prince who was believed to have only enrich visitors’ knowledge in Kazakhstan culture but worn this armour to battle. also promote diplomacy between the two countries. The Golden Man Kazakhstan was spearheaded by The Ministry The exhibition also featured 346 pieces of unique of Tourism, Arts and Culture to also introduce Malaysia to jewelery from the 15th century which were found in the foreign countries. Malaysia is the only South-East stop for Sairam settlements, South Kazakhstan. In addition to this, the exhibition besides Austria, Azerbaijan, Belarus, China, there are also artefacts from the Taldy II Burial Site, centre France, Japan, Poland, Russia, South Korea, Turkey and of Kazakhstan that ended in the mid-second half of the 7th Uzbekistan. This is definitely a positive approach taken century B.C. and traditional clothing items found in April by the Ministry to provide visitors from various countries 2012belonging to Sarmatian noble women, another group a glimpse of excitement that can be expected during visit of Nomads that lived in the end of the 6th to mid-5th century Malaysia Year 2020. B.C. in West Kazakhstan. The main feature of this exhibition is the Golden The Golden Man Kazakhstan has successfully Man, a warrior from the 5th century B.C. which was found garnered 21, 104 visitors from all walks of life throughout buried in a Scythian tomb, 60 kilometres from East Almaty the course of the exhibition. There were students of nearing the District of Yesik (Issik). The armour is made different ages from kindergarten to higher learning from 4000 separate gold pieces with animal motifs depicting institutions, locals from difference races and also foreigners a pair of snow leopards and a winged mythical creature contributing many positive feedback and comments on the with two heads. The is also a headpiece that is 28 inches exhibition. Once unknown to many in South-East Asia, The in height with arrows pointing towards the direction of the Golden Man Kazakhstan is now well-known has exposed sky. The Golden Man has become a favourite National visitors to the culture of the Scythians and subsequently, symbol to the modern Kazakh even though astonishingly introduced them to the rich history and culture of the there may be no genetic connection between the modern wonderful country of Kazakhstan.

8 Berita JMM | 3/2019 Pameran Sajian Warisan Malaysia Sempena Karnival PERMUZIUMAN Program Usahawan & Inovasi Sekolah Kebangsaan King Edward VII (1) Taiping, Perak Oleh : Selvaraju a/l M.Pichaimuthu, Muzium Perak

uzium Perak, Taiping telah mengadakan program pameran bergerak Mdengan kerjasama PIBG dan Kelab Guru Sekolah Kebangsaan King Edward VII (1) Taiping, Perak pada 28 September 2019. Pameran Sajian Warisan Malaysia telah diadakan sempena program tahunan Karnival Usahawan dan Inovasi 2019. Selain Muzium Perak terdapat juga lain-lain agensi kerajaan dan swasta yang turut menyertai karnival ini. Pameran Sajian Warisan ini memberi pendedahan kepada pelajar dan pengunjung mengenali masakan dan makanan daripada pelbagai masyarakat di Malaysia iaitu Melayu, Cina, India, Orang Asli dan sajian warisan masyarakat di Sabah dan Sarawak. Lebih 2,000 orang telah mengunjungi program karnival ini, yang terdiri daripada para tetamu khas, bekas pelajar, pelajar, guru-guru dan ibu bapa. Bagi memeriahkan lagi pameran ini, pihak muzium turut mengaturkan beberapa aktiviti sampingan seperti kuiz, permainan ‘puzzle’ dan aktiviti Musang Berjanggut. Semua aktiviti tersebut telah mendapat sambutan yang sangat menggalakkan oleh para pelajar, guru dan ibu bapa kerana mereka bukan sahaja dapat memenangi pelbagai hadiah yang disediakan malahan dapat mewujudkan hubungan erat dikalangan mereka yang terdiri daripada pelbagai lapisan kaum. Pameran kali ini telah mendapat sambutan yang sangat positif daripada rata-rata pengunjung yang hadir. Pelbagai informasi tentang warisan sajian pelbagai kaum telah dapat disampaikan terutamanya kepada para pelajar sekolah. Program sebegini bukan sahaja akan menonjolkan muzium sebagai agen pendidikan malah turut berperanan sebagai agen untuk menyatu-padukan masyarakat yang berbilang bangsa, agama dan budaya. Objektif pihak Muzium Perak untuk mendidik masyarakat melalui pameran telah mendapat maklum balas yang positif daripada pengunjung selain itu melalui program ini telah memberi pendedahan dan pemahaman tentang warisan sajian pelbagai kaum di Malaysia kepada pelajar sekolah, dapat menyebarkan informasi warisan sejarah dan budaya melalui pameran dan aktiviti dan institusi permuziuman sebagai agen pendidikan yang membantu generasi muda memahami dan menghargai warisan sejarah dan budaya. Di samping itu, secara tidak langsung program ini telah mempromosikan Muzium Perak, Taiping sebagai salah satu destinasi warisan dan sejarah yang wajib dilawati oleh semua golongan masyarakat. Institusi permuziuman bukan hanya berperanan sebagai agen pendidikan tidak formal malahan turut menjadi agen perpaduan masyarakat pelbagai kaum.

BeritaBerita JMM JMM | 3/2019| 3/2019 9 9 Program PERMUZIUMAN Program Majlis MENANDATANGANI NOTA KERJASAMA PROGRAM INSPIRASI PELAJAR INOVASI MUZIUM Oleh : Fadhliatun binti Azmi, Bahagian Pameran dan Pengembangan

ajlis menandatangani nota kerjasama program Program IPIM merupakan sebuah program yang MInspirasi Pelajar Inovasi Muzium (IPIM) telah komprehensif dalam usaha untuk memupuk minat dan berlangsung dengan jayanya di Auditorium Jabatan mencintai sejarah khazanah negara dalam kalangan Muzium Malaysia (JMM) pada 16 Oktober 2019. Majlis ini pelajar, guru dan siswa pendidik melalui pembelajaran merupakan kemuncak acara selepas pelancaran program di muzium. Justeru, dengan adanya pendekatan jalinan IPIM diadakan 3hb April yang lalu dan disempurnakan oleh kerjasama melalui pemeteraian Nota Kerjasama antara YB Tuan Muhammad Bakhtiar bin Wan Chik, Timbalan JMM dan KPM, maka pastinya program ini berpotensi Menteri Pelancongan, Seni dan Budaya Malaysia untuk terus diperkukuh dan diperluaskan lagi pada masa bersama YB Puan Teo Nie Ching, Timbalan Menteri hadapan. Pendidikan Malaysia. Ia merupakan hasil kerja keras dan komitmen tinggi pihak urus setia kedua-dua belah pihak, Tetamu jemputan lain yang turut hadir adalah iaitu JMM dan Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) terdiri daripada pegawai-pegawai kanan JMM dan KPM sejak 2014. termasuk pengarah bahagian dan pengarah Jabatan Pendidikan Negeri, pengarah-pengarah muzium Nota kerjasama ini ditandatangan oleh YBhg. negeri dan institusi serta pelajar peserta Kem Integrasi Datuk Kamarul Baharin bin A. Kasim, Ketua Pengarah Peringkat Kebangsaan 2019 dan lain-lain seperti guru- JMM bagi mewakili JMM. Manakala YBhg. Datuk Dr. guru pengiring dan wakil-wakil media. Amin bin Senin, Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia mewakili KPM dengan disaksikan oleh YBrs. Encik Mohd Azmi bin Mohd Yusof, Timbalan Ketua Pengarah JMM dan YBrs. Encik Zainal bin Abas, Pengarah Bahagian Sukan, Kokurikulum dan Kesenian KPM. Pelan persepakatan pintar yang dibuat antara kedua-dua agensi ini bertujuan untuk mewujudkan dan menerapkan elemen IPIM dan Institusi Pendidikan Guru (IPG). Bagi memantapkan modul sedia ada, perkongsian maklumat dan kepakaran diantara kurator, guru dan pensyarah akan diperkasakan bagi tujuan menyempurnakan pelaksanaan program IPIM.

10 Berita JMM | 3/2019 Program bermalam di muzium 2019, PERMUZIUMAN Program Muzium Kota Kuala Kedah Oleh : Zamzarina binti Khalid, Muzium Kota Kuala Kedah

ada 30 dan 31 Ogos 2019, Jabatan Muzium Malaysia sekali pertama diakhiri dengan sambutan ambang Plagi menganjurkan Program Bermalam Di Muzium yang merdeka dimulai dengan nyanyian lagu diadakan secara serentak di seluruh Malaysia yang melibatkan Negaraku dan lagu – lagu patriotik serta diikuti muzium-muzium di bawah pentadbiran Jabatan Muzium dengan tembakan bunga api. Malaysia, Muzium Negeri dan muzium-muzium di bawah Pada hari kedua program bermula dengan acara pentadbiran jabatan dan agensi kerajaan iaitu sebanyak 37 buah senamrobik yang disertai oleh pelajar dan guru pengiring. Acara muzium dengan penyertaan seramai 3,209 peserta. kemuncak pada hari terakhir ialah aktiviti Lumba@Terokai Muzium Kota Kuala Kedah turut terlibat di dalam program Muzium Kota Kota Kuala Kedah yang melibatkan 6 checkpoint. yang melibatkan penyertaan daripada 3 buah sekolah menengah Melalui aktiviti ini pelajar dapat menjelajahi keseluruhan kawasan iaitu Sekolah Menengah Sains Pokok Sena, Sekolah Menengah Muzium Kota Kuala Kedah sambil menyiapkan tugasan yang Tengku Laksamana dan Sekolah Menengah Pendidikan Khas diberikan. Checkpoint 1 dan 2 (Galeri) pelajar dikehendaki Vokasional Merbok yang melibatkan penyertaan seramai 78 menjawab 20 soalan kuiz dan teka silang kata berkaitan sejarah orang pelajar. Majlis perasmian program Bermalam Di Muzium Kota Kuala Kedah. Checkpoint 3 (Pintu Gerbang Kacapuri) 2019 telah dilakukan oleh YB. Mohd Asmirul Anuar bin Aris (Ahli pelajar dikehendaki membuat lukisan dan menghurai secara Mesyuarat Kerajaan Negeri Kedah Darul Aman mewakili Yang ringkas sejarah Pintu Gerbang Kacapuri. Manakala di checkpoint Amat Berhormat Dato’ Seri Utama Hj Mukhriz Tun Mahathir) di 4 dan 6 (Meriam Belanda dan Meriam British) pelajar dikehendaki Muzium Padi. melakukan kerja-kerja konservasi seperti membuat ukur lilit, cara dan teknik pembuatan dan mengenalpasti kerosakan Pelbagai aktiviti menarik telah diadakan untuk pelajar meriam. Manakala checkpoint 5 (Arkeologi) pelajar dikehendaki sepanjang berlangsungnya program ini selama dua hari. Hari menjalankan kerja-kerja ekskavasi dan membuat lakaran artifak pertama dimulakan dengan sesi pendaftaran peserta, taklimat yang ditemui semasa kerja carigali tersebut. penyertaan program dan keselamatan oleh Ketua Muzium iaitu Encik Azhar bin Mohamed Noor. Sesi suaikenal antara pelajar Aktiviti terakhir pada program ini ialah permainan turut diadakan dan pelajar dibahagikan kepada 8 kumpulan. tradisional iaitu terompah gergasi, lari dalam guni, boling kelapa Setiap kumpulan dibimbing oleh fasilitator yang terdiri daripada dan sepak raga. Aktiviti ini diadakan bertujuan mengetengahkan pelajar Universiti Malaysia Perlis. permainan tradisional yang hampir pupus disamping memupuk gaya hidup sihat dikalangan pelajar.Majlis penutup program Program dimulakan dengan aktiviti moulding and casting ini telah dilaksanakan dengan jayanya oleh YB Dr. Azman bin dengan bantuan staf dari Bahagian Pengurusan Konservasi, Ismail, Ahli Parlimen Kuala Kedah. JMM iaitu Encik Muhamad Zaidi bin Roslan dan Encik Md. Secara keseluruhan program ini Sabri bin Md. Yahaya. Sebelum itu pelajar juga diberi taklimat berjalan dengan jayanya serta serta penerangan berkaitan fungsi dan peranan Bahagian dapat memberi pengetahuan Pengurusan Konservasi. Dalam aktiviti ini setiap pelajar akan dan kesedaran kepada pelajar mendapat pendedahan dan pengalaman membuat peracuan di dalam menghargai warisan artifak. Setiap pelajar berpeluang membawa pulang hasil kerja sejarah. Berdasarkan kepada yang berjaya disiapkan sebagai tanda kenang-kenangan. maklum balas oleh para Bagi menyemai nilai-nilai rohani dalam diri pelajar satu peserta didapati banyak yang tazkirah telah disampaikan oleh Encik Faiz Hanafi dari Sekolah menyatakan minat yang tinggi Pendidikan Khas Vokasional Merbok. Setelah selesai solat dan menyarankan agar tempoh Maghrib dan Isyak secara berjemaah, program ini diteruskan program dilanjutkan lagi masa dengan aktiviti cantuman seramik. Melalui aktiviti ini pelajar akan penganjurannya. merasai pengalaman carigali artifak, jumpaan dan seterusnya mencantum semula artifak yang dijumpai. Program pada hari

Berita JMM | 3/2019 11 Program PERMUZIUMAN Program

Program Kayuhan Santai 2019 Oleh : Sahabudin bin Md Isa, Muzium Perak

ada 14 September 2019, Muzium Perak telah mengadakan program Kayuhan Santai sempena menyambut Bulan Kemerdekaan 2019. Program Pini merupakan program kali kedua yang mengekalkan konsep sukan berbasikal dan berkayuh santai yang amat popular di kalangan masyarakat masa kini. Program Kayuhan Santai telah mendapat kerjasama daripada Kelab Sukan & Kebajikan Majlis Perbandaran Taiping (MPT), Bahagian Penguatkuasa & Keselamatan MPT, Unit Trafik Polis Diraja Malaysia Daerah Taiping, Jabatan Pertahanan Awam Daerah Taiping dan Pejabat YB Ahli Parlimen Taiping bagi menjayakan program ini. Pelepasan seramai 170 orang peserta Kayuhan Santai bermula di perkarangan Muzium Perak dan Flag Off telah dilaksanakan oleh Ahli Parlimen Taiping, YB. Tuan Teh Kok Lim dan Timbalan Ketua Pengarah (Permuziuman), Jabatan Muzium Malaysia, Encik Mohd Azmi bin Mohd Yusof. Turut hadir memberi sokongan program ini adalah YBrs. Tuan Kamaruzzaman bin Kamari, Setiausaha Perbandaran MPT, YBrs. Tuan Mohd Amzari bin Mohd Arzami, Yang Dipertua Majlis Daerah Selama, Encik Mohd Farid bin Kassim, Pengarah Penjara Taiping, serta Ketua-ketua Jabatan Daerah Larut Matang & Selama. Acara kayuhan sejauh 40km ini bermula di Muzium Perak menuju ke kawasan sebelah Utara Taiping seperti di laluan kawasan Taman Lela, Ulu Sepetang, Gunung Semanggol, Kamunting dan tamat di Muzium Perak. Sebanyak lebih 200 unit bendera telah diedarkan kepada pengayuh dan dikibarkan semasa kayuhan. Para pengayuh turut melalui kawasan bandar dan kampung bagi menyaksikan pemandangan sawah bendang, ladang dan kawasan kampung yang mengambil masa selama 3 jam. Secara keseluruhannya program kali ini telah mendapat sambutan yang memberansangkan dan semua peserta telah memberikan komitmen yang terbaik sepanjang program ini berlangsung.

12 Berita JMM | 3/2019 “KENALI MUZIUM” PERMUZIUMAN Program BERSAMA KOMUNITI CHOW KIT Oleh: Mohd Ridhuan bin Akhiruddin, Muzium Alam Semula Jadi

ada 26 September 2019 lalu yang tidak tahu kewujudan muzium supaya mereka lebih memahami PMuzium Alam Semula Jadi telah dan beranggapan bahawa muzium persekitaran mereka dan bersama- mengadakan satu program khas hanyalah tempat untuk mempamerkan sama menikmati kemakmuran bersama anak-anak gelandangan barang-barang lama sahaja. negara. Masih ada ramai individu bertempat di Pusat Pembelajaran yang mengambil peduli dan tampil Penekanan utama Komuniti Chow Kit, Kuala Lumpur. untuk membantu mereka terutama semasa program ini adalah sesi Program wacana ilmu dan interaksi dalam aspek pendidikan agama dan penerangan mengenai spesimen sebegini membuka peluang warga rohaniah. Sebagai contohnya anak- yang kami pamerkan kepada muzium untuk berinteraksi secara anak ini turut diberi peluang belajar mereka. Anak-anak gelandangan lebih dekat dengan golongan yang solat dan mengaji secara percuma ini sangat teruja untuk mengetahui terpinggir ini. oleh Ustaz dan Ustazah yang sanggup tentang pelbagai spesies mamalia, meluangkan masa untuk anak-anak Anak-anak gelandangan reptilia dan serangga. Selain sesi ini dan ada juga yang telah dihantar ini merupakan anak-anak daripada soal jawab turut diadakan kuiz untuk melanjutkan pengajian di pusat pelbagai lapisan keluarga yang mengenai spesimen Muzium Alam Tahfiz Al-Quran. bermasalah samada dalam Semula Jadi yang dipamerkan perhubungan kekeluargaan, dan telah mendapat respon yang Adalah diharapkan dengan persekitaran mahupun status sosial sangat positif daripada anak-anak sedikit curahan ilmu dari Muzium mereka. Ramai di kalangan mereka ini. Ternyata sikap kental dan tidak Alam Semula Jadi ini akan dapat tidak pernah menjejakkan kaki ke kenal putus asa dapat dilihat pada memberi sinar harapan buat mereka alam persekolahan. Seramai 33 orang diri anak-anak terpinggir tersebut. supaya akan terus menimba ilmu anak-anak galandangan telah berjaya Program komuniti pengetahuan dan terus cekal dikumpulkan dan kebanyakan mereka gelandangan seumpama ini telah menempuh kehidupan di kota berumur antara 12 hingga 20 tahun. mendapat kerjasama antara metropolitan ini. Walaupun program ini mengambil badan-badan kerajaan dan bukan masa hanya dua jam sahaja namun kerajaan untuk membantu anak- ianya telah berjaya menerbitkan rasa anak ini disamping melahirkan sikap gembira anak-anak gelandangan ini prihatin masyarakat demi membela apabila berpeluang untuk melihat nasib anak-anak gelandangan dan mempelajari tentang pelbagai spesimen haiwan yang dipamerkan sambil diberikan penerangan tentang proses pengawetan yang kami laksanakan di muzium. Sebelum program bermula, satu taklimat ringkas telah disampaikan oleh kakitangan Muzium Alam Semula Jadi mengenai aktiviti dan program yang sering dilakukan oleh pihak muzium. Taklimat ini adalah untuk memberikan kesedaran tentang kepentingan muzium dan peranannya terhadap masyarakat dalam menyampaikan ilmu secara tidak formal. Ada di antara mereka

Berita JMM | 3/2019 13 Program PERMUZIUMAN Program Eksplorasi Khazanah bersama Muzium Perak Pameran Zoologi Skeleton Oleh : Zairul Hida binti Hamdan, Muzium Perak

ada 25 September 2019 Muzium Perak, Taiping Program sebegini diharap akan dapat telah mengadakan program Eksplorasi meningkatkan pengetahuan para pelajar tentang bidang KhazanahP Bersama Muzium Perak dengan zoologi selain memperkukuhkan fungsi dan peranan mempamerkan Pameran Zoologi, Skeleton muzium sebagai pusat penyebaran ilmu dan rujukan bersempena minggu kokurikulum di Dewan untuk semua lapisan masyarakat Sekolah Kebangsaan Kampong Yaman, Batu Kurau, Perak. Pameran ini memaparkan informasi tentang klasifikasi, sifat dan struktur haiwan. Antara tajuk segmen yang dipaparkan adalah Pengenalan Sistem Rangka, Jenis-jenis Sistem Rangka, Jenis-jenis Tulang, Bagaimana Haiwan Boleh Terbang, Mamalia, Amfibia, Burung dan Reptilia. Turut dipamerkan spesimen serangga, lebah dan kura-kura yang telah diawet. Selain itu, pelajar turut disajikan dengan aktiviti menguji minda seperti kuiz, puzzle dan permainan 3D skeleton. Pameran ini telah menarik perhatian pengunjung seramai 229 orang pelajar. Sebanyak 11 buah sekolah yang berdekatan turut berkunjung ke pameran Skeleton seperti SK Kampung Gudang, Sk Kampung Relai, SK Jelai, SK Pantai Besar, SK Haji Wan Jaafar, SK Sungai Jernih, SK Sungai Ara, SMK Rendang Panjang, SJK (C) Phooi Wah, SJK (C) Redang Panjang dan SJK(T) Ladang Stoughton.

14 Berita JMM | 3/2019 EKSPLORASI KENALI MUZIUM PERMUZIUMAN Program Oleh :Zainon binti Halon, Muzium Chimney

rogram Eksplorasi Kenali Muzium Panjuran Muzium Chimney merupakan kesinambungan daripada beberapa penganjuran siri program pendidikan Kenali Muzium di Jabatan Muzium Malaysia Wilayah Labuan. Matlamat utama penganjurannya adalah bagi menarik lebih ramai pengunjung melawat ke muzium. Melalui program ini, para peserta bukan sahaja dapat menerokai setiap muzium yang dikunjungi malahan berpeluang menyertai pelbagai aktiviti permuziuman secara santai dan lebih kreatif. Program ini telah berjaya dilaksanakan pada 21 September 2019 dengan penglibatan seramai 52 peserta dan 2 pegawai pengiring daripada 3 buah IPTA di Wilayah Persekutuan Labuan iaitu Universiti Malaysia Sabah (UMSKAL), Kolej Matrikulasi Labuan dan Institut Latihan Perindustrian Labuan. Perlaksanaan program adalah berkonsepkan aktiviti kembara dan menjejaki sejarah di tiga buah muzium di Wilayah Persekutuan Labuan iaitu Muzium Chimney, Muzium Marin Labuan dan Muzium Labuan. Setiap kumpulan peserta telah diberikan tugasan yang merangkumi aktiviti penerokaan di dalam galeri dan juga di persekitaran kawasan muzium. Pemberian tugasan di setiap checkpoint muzium adalah bertujuan memberi peluang dan menggalakkan peserta lebih peka selain menghayati segala maklumat mahupun pelbagai bahan yang dipamerkan. Program telah bermula seawal 7.00 pagi dengan pendaftaran peserta di Muzium Chimney dan tugasan “Chimney Trail”, seterusnya ke Muzium Marin Labuan dengan ini secara tidak langsung pelbagai tugasan “Explore And Learn Labuan maklumat sejarah dapat disampaikan Marine Museum” dan tugasan ”Labuan dengan pendekatan yang lebih santai Historical Trail” di Muzium Labuan. Majlis namun mampu memberikan impak yang penutupan program telah disempurnakan lebih berkesan. Penganjuran program oleh Encik Muhammad Nazli Ho bin pendidikan seumpama ini diharap dapat Abdullah, Pemangku Pengarah Muzium menyalurkan lebih banyak informasi Labuan. Turut hadir adalah Encik Mohd kepada para peserta mengenai peranan Norizal bin Jumat, Pembantu Tadbir dan fungsi muzium, memupuk minat Kanan UMSKAL dan Encik Mahamad orang ramai ke muzium seterusnya Yusof bin Abdul Rani, Pensyarah Kanan memberi kesedaran terhadap peri Ko-Kurikulum Kolej Matrikulasi Labuan. pentingnya memelihara khazanah Projek ‘Kenali Muzium’ sejarah dan budaya negara. memberikan pendedahan dan pengalaman kepada masyarakat khususnya golongan muda mengenai bidang permuziuman. Melalui program

Berita JMMJmm | 3/2019 15 BERITA BERGAMBAR

Program Outreach di SMK Bandar Baru Sentul anjuran Muzium Diraja

Explorasi Merdeka dan aktiviti walking trail di Muzium Chimney

Mega Fishing anjuran WARIS

16 Berita JMM | 3/2019 BERITA BERGAMBAR

Lawatan kerabat Diraja Selangor ke Muzium Diraja

Riang ria Deepavali di Muzium Negara

Program bicara @ muzium 2019 di Muzium Automobil Nasional

Berita JMM | 3/2019 17 BICARA KURATOR Program PERMUZIUMAN Program BIL.3/2019 Oleh : Roseanida binti Abdul Kadir, Bahagian Penyelidikan dan Dokumentasi

ada 20 September 2019 kombinasi cahaya keemasan benang Pprogram Bicara@Kurator emas, warna tanah kain, bentuk Bil.3/2019 telah berlangsung di corak, ruang yang tepat, cahaya Bilik Persidangan Jabatan Muzium benang yang bergemerlapan, warna Malaysia melibatkan dua orang kain baldu yang lembut, dan jalinan pembentang iaitu Encik Ahmad motif yang halus serta rumit. Sabri bin Hashim, Kurator Unit Sosio Budaya Masyarakat Integriti dan Encik Zamri Unyah, Orang Asli merupakan tajuk yang Kurator Muzium Negara. dibentangkan oleh Encik Zamri Encik Ahmad Sabri bin Unyah. Beliau mengupas berkaitan Hashim telah membicarakan tajuk budaya kehidupan orang asli dan Motif Seni Tekatan Dalam Masyarakat pantang larang yang diamalkan Melayu. Beliau memberi pendedahan oleh mereka. Terdapat beberapa muhrim), Tarok/Tercok (Tarok terkena tentang seni tekatan yang masih lagi pantang larang semasa memburu adalah bencana yang timbul akibat aktif terutamanya di negeri Perak. binatang, pantang larang semasa di tingkah laku manusia seperti kencing Hanya golongan kerabat diraja dalam hutan dan juga pantang larang di atas sarang semut atau anai-anai), dan golongan atasan yang mampu semasa ada kematian. Aktiviti utama Ngooi (merujuk kepada penyakit yang memiliki hasil tekat kerana harganya orang asli adalah mencari hasil hutan timbul akibat hantu dapat ngooi (bau) mahal. Tekat hanya digunakan iaitu memburu, menyumpit, menjerat manusia). dalam upacara seperti perkahwinan, binatang dan menangkap ikan. Bagi setiap sesi upacara peminangan, kelahiran, Terdapat beberapa gelaran dalam pembentangan kertas kerja diikuti khatam Quran dan sebagainya. Beliau masyarakat semai iaitu halaq dan dengan segmen soal jawab dan juga mendedahkan tentang beberapa pawang (orang tua yang berilmu), kuiz kahot yang dikendalikan peralatan tekat yang dikenali seperti nyenai (tuhan), guniq (kawan atau oleh Bahagian Penyelidikan dan pemidang, cuban, benang emas sahabat kepada pawang atau bomoh), Dokumentasi serta dibantu oleh Unit atau perak, mempulur dan kain Nyaniik (hantu). Terdapat beberapa Teknologi Maklumat. Peserta diminta dasar. Kebiasaannya tekat dihasilkan jenis musibah yang berkaitan dengan untuk log masuk aplikasi kahot.it bagi pada tudung saji, tepak sireh, kasut kepercayaan iaitu tenghaak (pendosa) menyertai segmen kuiz dan setiap pengantin, sejadah, penutup pahar, pembalasan oleh Nyenang, Srenglook pemenang berpeluang menerima peralatan upacara perkahwinan, (bencana yang berlaku akibat hadiah yang disediakan oleh lamudi pintu, pakaian diraja, alas daripada mungkiri janji), Puhnan penganjur. Secara keseluruhannya tempat tidur, set perkahwinan, set (bencana yang menimpa seseorang Bicara Kurator bil.3/2019 ini amat pelamin dan set bilik tidur. Tekat juga yang gagal memenuhi hasrat atau menarik dan mendapat sambutan mempunyai motif-motif tertentu iaitu kehendaknya (contoh lain, tidak dapat yang baik. Adalah diharapkan agar motif tumbuhan (flora), motif geometri makan makanan yang diingini dan majlis ilmu begini akan diteruskan lagi (bersudut), motif burung (ungas) dan kemudian perlu berjalan jauh),Terlaij kerana sangat sesuai sebagai pentas motif awan larat. (merujuk kepada satu bentuk denda untuk perkongsian ilmu pengetahuan. yang dilakukan oleh ‘Engku’ (guruh Tekat yang bermutu tinggi atau petir), Sumoq (sumbang dihasilkan bergantung kepada

18 Berita JMM | 3/2019 BICARA@MUZIUM : ARKEOLOGI KEDAH TUA PERMUZIUMAN Program Oleh : Nurul Azlida binti Ghozali, Muzium Arkeologi Lembah Bujang ada 24 September 2019, Muzium Arkeologi Lembah Bujang (MALB) telah mengadakan Program Bicara@ PMuzium : Arkeologi Kedah Tua di ruang pejabat MALB. Program bermula pada jam 9.00 pagi dengan bacaan doa oleh Tuan Haji Zamri bin Haji Yaacob serta ucapan aluan oleh Encik Azman bin Adam, Pengarah MALB. Panel yang terlibat adalah Dr Nasha bin Rodziadi Khaw, dari Pusat Penyelidikan Arkeologi Global (PPAG), Universiti Sains Malaysia (USM) dengan tajuk Kompleks Arkeologi Sungai Batu: Tinggalan Budaya dan Sumbangan Kepada Sejarah Kedah Tua. Manakala panel kedua adalah Dr Nazarudin bin Zainun dari Bahagian Sejarah, Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan, USM dengan tajuk Kedah Tua Berdasarkan Sumber-Sumber Asing. Program ini telah dimoderatorkan oleh Dr Hamid bin Mohd Isa. Seramai 100 orang peserta terlibat terdiri dari pelbagai agensi seperti UiTM Merbok, Muzium Perak, Muzium Kota Kuala Kedah, UNISHAMS, Jabatan Mineral dan Geosains, Jabatan Warisan Negara Zon Utara, Persatuan Sejarah Negeri Kedah, Muzium Negeri Kedah, Majlis Perbandaran Sungai Petani, IPG Darul Aman, IPG Perlis, MRSM Merbok, Sekolah Menengah Kebangsaan Merbok dan orang perseorangan. Tujuan program diadakan adalah untuk memberi ke-11 Masihi, muncul pusat perdagangan di Kampung pengetahuan tentang kepentingan sumber-sumber Simpor Tambang dan Kampung Sireh kerana banyak asing yang dikaji dan disahihkan dalam penentuan ditemui objek-objek perdagangan di tapak tersebut. kewujudan Kedah Tua serta kepentingan Kompleks Secara keseluruhan program Bicara@Muzium Arkeologi Sungai Batu sebagai tinggalan budaya serta : Arkeo Astronomi Kedah Tua ini telah berjaya dan sumbangannya kepada sejarah Kedah Tua. Menurut menarik minat ramai pengkaji dan pencinta sejarah kajian Dr Nazarudin Zainun, beliau mendapati bahawa berdasarkan maklumbalas yang diterima dari peserta ada sumber-sumber asing seperti catatan dan rekod yang hadir terutama dalam memahami perkaitan antara bertulis dari India, Arab, China dan Jawa yang dikaji bidang arkeologi dan Kedah Tua. Program berakhir adalah jelas, tidak bercanggah dan sangat penting untuk pada jam 1.00 petang dengan acara penyampaian menunjukkan keberadaan serta asal usul Kedah Tua cenderamata kepada penceramah. sebagai pusat perdagangan entrepot yang kaya selain membantu mengukuhkan bukti arkeologi di Lembah Bujang. Sumber asing yang terbanyak ditemui adalah dari India kerana Kedah penting kepada pedagang dan pengembara India sejak zaman sebelum Masihi. Bukti mengenai kewujudan Kedah Tua boleh didapati daripada syair Tamil, Sastera Sanskrit dan sumber Prasasti Chola dimana Kedah Tua telah disebut dengan nama-nama seperti Katahagara, Kadaram, Kataha, Kataram dan Kidavaran kerana sering disinggahi oleh pedagang-pedagang tersebut disebabkan oleh kekayaan hasil bumi seperti besi. Pedagang Arab menyebut Kedah Tua dengan nama Kalah atau Kalah- Bar, pedagang China dengan nama Chieh-Cha dan sumber Jawa dengan nama Keda dan Jere kerana Kedah Tua terkenal sebagai sebuah bandar pelabuhan yang sering dilawati oleh pedagang. Kajian oleh Dr Nasha Rodziadi Khaw, mendapati bahawa Kedah Tua bermula pada kurun ke-6 Masihi sebagai sebuah penempatan pesisir pantai di Sungai Batu apabila masyarakatnya menguasai teknologi peleburan besi sehingga mampu untuk mengeksport besi. Pada kurun ke-5 Masihi hingga kurun ke-2 Masihi, Sungai Batu berkembang secara beransur-ansur menjadi sebuah pelabuhan. Pada kurun ke-2 Masihi, Kedah Tua menjalinkan hubungan perdagangan dengan India Selatan dan pada kurun ke-5 Masihi, Sungai Batu berkembang dengan lebih pesat sehingga mewujudkan pusat-pusat perdagangan lain. Menurut beliau juga, perkembangan penempatan di Kedah Tua yang bermula di Sungai Batu sebagai pusat industri utama besi telah mewujudkan lebih banyak pusat perdagangan baru seperti Sungai Mas pada kurun ke-5 Masihi. Pada kurun ke-7 Masihi, muncul pula pusat perdagangan di Kampung Pengkalan Bujang dan Kurun

Berita JMM | 3/2019 19 Program PERMUZIUMAN Program

BICARA@MUZIUM : DIASPORA MELAYU COCOS DAN SURINAME Oleh : Nik Mazielia Idura binti Nik Mohamed, Muzium Etnologi Dunia Melayu angsa Melayu tidak hanya wujud Program ini juga merupakan Bicara@Muzium mengenai Melayu Bdalam lingkungan geografi satu bentuk pendokumentasian Cocos dan Suriname ini menunjukkan Nusantara semata-mata. Penghijrahan dan pemeliharaan warisan sejarah walau terpisah merentas lautan telah menyebabkan adanya taburan Bangsa Melayu yang dilaksanakan dan tinggal jauh dari Alam Melayu, orang melayu hampir di seluruh oleh Jabatan Muzium Malaysia dan mereka masih kekal mengamalkan pelusuk dunia serta ada yang seterusnya menjadikan muzium adat budaya masyarakat Melayu. membangunkan komuniti di tanah sebagai gedung ilmu kepada Sebagai contoh, tradisi perkahwinan asing. Bagi memahami lebih mendalam masyarakat di luar sana dalam masyarakat Melayu Cocos lebih mengenai penghijrahan orang Melayu menambahkan ilmu pengetahuan kurang sama seperti yang diamalkan ke luar, maka Bicara@Muzium pada mereka. di Malaysia. Majlis persandingan, kali ini mengupas survival kehidupan Program ini telah diadakan bertukar dulang hantaran antara lelaki orang Melayu di Pulau Cocos, Australia pada 26 September 2019, bertempat dan perempuan masih diamalkan oleh dan Suriname di Amerika Selatan di Auditorium Jabatan Muzium masyarakat Melayu Cocos. Manakala dalam mengekalkan identiti mereka Malaysia. Penceramah jemputan aktiviti persilatan masih giat diajarkan sebagai bangsa Melayu melalui cara terdiri daripada Prof. Emeritus Dato’ kepada anak muda Melayu Suriname. hidup, adat resam serta pertuturan Dr. Wan Hashim Wan Teh (Universiti Semoga perkongsian ilmu mereka seharian. Pertahanan Nasional Malaysia) dan daripada Bicara@muzium pada kali Antara objektif utama Tuan Mohamed Ghozali Abd Rashid ini akan membuka ruang fikir para program ini adalah untuk berkongsi (Malim Ghozali PK). Penyertaan peserta untuk lebih mengenali bangsa informasi tentang ketamadunan peserta amat menggalakkan dan Melayu yang berada di luar kepulauan Melayu yang luas ruang litupnya dianggarkan hampir 320 orang melayu dan survival mereka.Adalah serta memperlihatkan kekayaan peserta melibatkan pelajar sekolah, diharapkan agar akan ada cetusan budaya warisan yang masih siswa-siswi IPTA dan IPTS, badan usaha kajian yang mendalam tentang menjadi legasi bangsa Melayu di kerajaan dan orang persendirian yang tajuk yang dibincangkan ini. seluruh dunia. turut serta pada program kali ini.

20 Berita JMM | 3/2019 Bicara@Muzium Perjuangan memartabatkan Tengku Menteri Ngah Ibrahim (1836-1895) PERMUZIUMAN Program Oleh : Nor Aini binti Hassan, Muzium Matang

ada 24 September 2019 Muzium Matang telah Pmenganjurkan program Bicara@Muzium bertajuk “Perjuangan Memartabatkan Tengku Menteri Ngah Ibrahim (1836-1895)”. Program ini telah dirasmikan oleh Orang Besar Jajahan Taiping iaitu Yang Amat Berbahagia Orang Kaya Menteri Paduka Tuan, Dato Haji Wan Mohd Isa bin Dato Haji Wan Mohd Razali. Turut hadir Orang Besar Jajahan Hilir Perak iaitu Yang Dihormati Toh Muda Orang Kaya Laksamana Raja Mahkota Dato Haji Meor Redwan bin Mahayudin dan Orang Besar Jajahan Kerian iaitu Yang Dihormati Toh Maharaja Indera Dato Haji Khairuddin bin Arshad. Tujuan program ini diadakan adalah untuk memberi ruang dan peluang kepada generasi hari ini supaya dapat menyusuri sejarah tokoh terdahulu seperti Tengku Menteri Ngah Ibrahim selain turut mengiktiraf dan menyebarkan tentang ketokohan, perjuangan dan sumbangan beliau yang boleh menjadi inspirasi kepada generasi kini dan akan datang. Muzium Matang telah menampilkan dua orang penceramah iaitu Dr. Hamid bin Md Isa dan Dr Yunus bin Sauman @ Sabin. Dr Hamid bin Isa membentangkan tajuk “ Peranan Tengku Menteri Ngah Ibrahim Dan Pembesar Melayu Dalam Kebangkitan Nasionalisme Terhadap Campur Tangan Inggeris, manakala Dr Yunus bin Sauman @ Sabin membentangkan tajuk “Hak Ketuanan Larut Tergugat Dan Peranan Kapten Speedy Dalam Pentadbiran Tengku Menteri Ngah Ibrahim”. Program ini telah berlangsung dengan jayanya dan mendapat sambutan yang amat menggalakkan. Seramai 150 orang peserta yang terdiri daripada waris Tengku Menteri Ngah Ibrahim, kakitangan kerajaan, NGO, penyelidik, pemandu pelancong, guru, pelajar Universiti Perguruan Sultan Idris Shah, Institut Perguruan Kampus Perlis dan Kolej Universiti Islam Kuala Kangsar Perak. Kemakmuran dan keamanan yang kita nikmati program ini dapat merealisasikan hasrat Jabatan Muzium pada hari ini adalah hasil pengorbanan semua tokoh dan Malaysia untuk menjadikan sidang keilmuan sebegini perwira terdahulu. Kejayaan hari ini tidak akan tercapai sebagai medium bagi menyemarakkan perpaduan tanpa peranan besar yang dimainkan oleh para pejuang masyarakat dan mencetus kecintaan bangsa kepada bangsa seperti Tengku Menteri Ngah Ibrahim. Semoga sejarah negara.

Berita JMM | 3/2019 21 BENGKEL Program PERMUZIUMAN Program MEMPELAJARI SENI UKIRAN ACUAN MATAWANG KESULTANAN MELAYU NUSANTARA Oleh : Zamzarina binti Khalid, Muzium Kota Kuala Kedah

ada 24 Oktober 2019, Muzium Kota PKuala Kedah telah menganjurkan Bengkel Mempelajari Seni Ukiran Acuan Matawang Kesultanan Melayu Nusantara bertempat di ruang pejabat Muzium Kota Kuala Kedah. Bengkel ini disertai oleh 20 orang peserta yang terdiri daripada peminat matawang lama, Muzium Negeri Kedah, Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Kedah, jabatan serta agensi kerajaan. Bengkel sehari ini telah dikendalikan oleh Encik Ahmad Nasyruddin bin Ahmad yang merupakan Timbalan Presiden Persatuan MASDINAR. Objektif bengkel ini diadakan adalah untuk memberi pendedahan kepada peserta tentang tatacara menghasilkan seni pengukiran acuan matawang. Bengkel ini dimulakan dengan pengenalan sejarah perkembangan numismatik matawang kesultanan Melayu, jenis- jenis acuan matawang, reka bentuk pembuatan wang pitis dan jenis batu yang digunakan dalam proses membuat acuan serta peralatan yang digunakan untuk membentuk dan mengukir batu kawi. Bagi menghasilkan matawang asal. Bulatan pada permukaan yang yang mempunyai nilai tukaran kecil, telah dilorek kemudiannya dikikis acuan daripada bahan semulajadi menggunakan mata pahat untuk seperti batu kawi menjadi pilihan. menghasilkan lubang bagi bertujuan Batu jenis tersebut biasa dijumpai membentuk ketebalan duit pitis. di dalam celahan bukit, lereng tebing Antara yang menarik perhatian sungai dan tebing laut, bersifat rapuh peserta adalah ukiran duit Ayam dan mudah untuk dibentuk mahupun Jantan Sultan Muhammad Jiwa Zainal diukir menjadikannya sesuai sebagai Adilin Muadzam Shah II. Selain itu ada acuan matawang. juga peserta memilih mengukir pitis Terengganu, Tra Kedah dan acuan Melalui bengkel ini peserta peluru senjata tradisional (Istinggar) diajar teknik merangka acuan Bengkel ini membolehkan peserta menggunakan peralatan jangka lukis dapat memahami selok belok yang digunakan untuk membuat teknik pengukiran yang sebenar bulatan di atas permukaan batu dan berpeluang menimba suatu kawi. Saiz bulatan yang diukir pengalaman yang hebat seperti adalah sebesar saiz duit pitis yang tukang – tukang di zaman silam.

22 Berita JMM | 3/2019 PEMUKIMAN PERMUZIUMAN JABATAN MUZIUM MALAYSIA PERMUZIUMAN Program Oleh : Nor Hasni binti Che Hassan, Bahagian Penyelidikan dan Dokumentasi

ada 9 hingga 12 November 2019, satu Pemukiman PPermuziuman JMM telah dilaksanakan melibatkan seramai 91 orang pegawai dan penolong pegawai dari ibupejabat Jabatan dan muzium-muzium di bawah Jabatan Muzium Malaysia. Program empat hari yang diadakan di Hotel Copthone Orchid, Pulau Pinang ini bertujuan memperhalusi dan membincangkan isu, cabaran dan penyelesaian kepada pelbagai perkara yang berkaitan dengan bidang pentadbiran, keselamatan dan Pada 10 November, sesi taklimat perluasan penyelenggaraan muzium-muzium di bawah JMM. pelaksanaan Digital Document Management System Mesyuarat Pengurusan JMM telah diadakan pada 2.0 telah diberikan oleh Encik Kamarulzaman bin Mat 9 November 2019 dan dipengerusikan oleh YBhg. Datuk Zain, Timbalan Pengarah, Bahagian Pembangunan Kamarul Baharin bin A.Kasim. Pengerusi menekankan Aplikasi, MAMPU. Pada sebelah petang telah tentang pengawalan kos bagi setiap program di samping berlangsung mesyuarat Majlis Bersama Jabatan MBJ memaksimumkan keuntungan serta meningkatkan yang dipengerusikan oleh YBhg Datuk Kamarul Baharin produktiviti melalui penglibatan pengunjung dan bin A.Kasim. Pemukiman di Pulau Pinang ini telah sebagainya. Pada hari kedua, diadakan ceramah motivasi diakhiri dengan mesyuarat penyelarasan Hari Muzium sebelum diteruskan dengan pembentangan pencapaian Antarabangsa 2020 yang turut dihadiri oleh Pengarah Sektor Permuziuman dan pembentangan pencapaian Lembaga Muzium Negeri Pulau Pinang. Sektor Dasar. Seterusnya, pembentangan perancangan Secara keseluruhannya, pemukiman ini telah 2020 oleh sektor permuziuman dan dasar dibentang mencapai objektif yang telah digariskan dan diharapkan oleh ketua muzium dan pengarah yang terlibat diikuti pemukiman ini dapat dijadikan program tetap jabatan dengan pembentangan Pelan Strategik Jangka Panjang dengan harapan isu dan cabaran kepada pelbagai perkara (PSJP) Jabatan Muzium Malaysia 2018-2022 oleh Encik yang berkaitan dengan bidang pentadbiran, keselamatan, Mohd Razaimi Hamat, Pengarah Bahagian Dasar dan penyelenggaraan dan permuziuman muzium-muzium di Pembangunan. bawah JMM dapat diselesaikan.

Berita JMM | 3/2019 23 Program dasar & pembangunan BENGKEL PENGESAHAN DOKUMEN SPESIFIKASI KEPERLUAN BISNES BAGI PEMBANGUNAN SISTEM MUSECORE 2.0 Oleh : Zam Zarina binti Ishak, Unit Teknologi Maklumat ada 14 sehingga 16 Oktober 2019 yang lepas, Unit bagi menyatakan pandangan beliau mengenai sistem PTeknologi Maklumat telah mengadakan Bengkel yang akan dibangunkan. Ke-2: Pengesahan Dokumen Spesifikasi Keperluan Selain itu, seramai tiga orang pegawai daripada Bisnes Bagi Pembangunan MUSECORE 2.0 bertempat MAMPU turut sama di dalam bengkel ini sebagai di Hotel Klana, Seremban. Bengkel ini merupakan salah perunding yang memberi khidmat perundingan dalam satu program di dalam Kajian Pembangunan Sistem aspek pembangunan sistem. Unit Teknologi Maklumat MUSECORE 2.0 di bawah Pelan Strategik ICT Jabatan juga merujuk dan menggunapakai Buku Panduan Muzium Malaysia 2018-2022. Kajian keperluan pengguna Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam yang telah antara JMM bersama Bahagian Perundingan ICT dilancarkan pada Persidangan CIO Convex Sektor Awam (Pembangunan Sistem) MAMPU telah bermula semenjak pada 8 Oktober yang lepas. Buku tersebut mengandungi 6 Mac 2019 lagi. Kajian ini adalah bagi memastikan sistem metodologi pembangunan sistem yang standard dalam teras bersepadu yang dirancang merangkumi fungsi- menghasilkan sistem aplikasi yang berkualiti tinggi dan fungsi teras bisnes muzium iaitu Pengurusan Koleksi, dokumentasi yang komprehensif. Pengurusan Konservasi, Penyelidikan dan Penerbitan Bengkel ini telah berjalan dengan lancar serta serta Pameran. Selain itu, ia juga mengandungi fungsi diharapkan dapat meningkatkan pemahaman peserta Mengurus Program dan Aktiviti, Mengurus Galeri Digital, terhadap hala tuju ICT di JMM. Peserta bukan sahaja Statistik Pelawat, Mengurus Knowledge Management, didedahkan secara teori dan praktikal bagi mendapatkan Mengurus Galeri Digital, Mengurus Laporan dan keperluan spesifikasi bisnes bahkan juga diajar untuk Pentadbiran Sistem. menggunakan perisian Visual Paradigm. Selain dapat Tujuan bengkel ini diadakan bagi mendapatkan membangunkan kemahiran dalaman, ia juga dapat pengesahan pengurusan atasan dan Subject Matter mengurangkan kebergantungan kepada perunding luar Expert (SME) bagi dokumen Business Requirement serta menjimatkan kos. Dokumen BRS yang dihasilkan Specification (BRS) yang telah dibangunkan oleh ini adalah penting bagi menjamin kualiti MUSECORE 2.0 bahagian masing-masing. BRS tersebut mengandungi yang akan dibangunkan kelak. Fungsi Hierarki, Carta Aliran Proses dan Keterangan Fungsi yang telah disediakan semasa bengkel yang pertama yang lepas iaitu pada 6-8 Mac 2019 di Memorial Tun Hussein Onn, Kuala Lumpur. Sebanyak 18 siri perbincangan secara focus group juga telah diadakan dengan Bahagian Pengurusan Koleksi, Bahagian Pengurusan Konservasi, Bahagian Penyelidikan dan Dokumentasi, Bahagian Pameran dan Pengembangan serta Bahagian Komunikasi Korporat bagi melengkapkan dokumen BRS. YBhg. Datuk Kamarul Baharin bin A.Kasim, Ketua Pengarah, Jabatan Muzium Malaysia telah berkesempatan menyempurnakan perasmian bengkel pada 15 Oktober 2019. Turut hadir semasa perasmian ialah Puan Siti Nurliza binti Mokhtar, Perunding ICT (Pembangunan Sistem), Bahagian Perundingan ICT MAMPU. Seramai 30 orang peserta yang terdiri daripada pegawai dan kakitangan JMM daripada Unit Teknologi Maklumat, Bahagian Pengurusan Koleksi, Bahagian Pengurusan Konservasi, Bahagian Penyelidikan dan Dokumentasi, Bahagian Pameran & Pengembangan, Bahagian Komunikasi Korporat, Muzium Alam Semula Jadi dan Muzium Senibina Malaysia. Encik Harris bin Abdul Rahim, Setiausaha Bahagian, Pengurusan Maklumat MOTAC turut dijemput menghadiri bengkel ini

24 Berita JMM | 3/2019 KURSUS ASAS PENYEDIAAN SAMPEL SERANGGA DAN

TUMBUHAN DENGAN KAEDAH AWETAN RESIN Program dasar & pembangunan Oleh : Mohd Hasnor bin Tajul Amar, Muzium Alam Semula Jadi

engawetan adalah proses yang sangat penting dalam kegunaannya. Selain itu, peserta turut diperkenalkan Ptugas-tugas kakitangan Muzium Alam Semula Jadi tentang jenis-jenis acuan yang sesuai digunakan khususnya yang melibatkan penyediaan spesimen untuk serta jenis-jenis spesimen yang boleh diawetkan tujuan rujukan saintifik, pameran dan pendidikan. Terdapat menggunakan kaedah ini. Oleh kerana bahan yang pelbagai teknik pengawetan spesimen yang dipraktikkan digunakan dalam kursus pada kali ini adalah jenis di Muzium Alam Semula Jadi dalam penyediaan mudah terbakar maka para peserta telah disarankan spesimen antaranya adalah pengawetan kekal dengan untuk berhati-hati semasa mengendalikan bahan menggunakan resin. ini. Resin yang digunakan dalam kursus ini juga ialah dari jenis Clear Epoxy Resin(part A) bersama Resin telah digunakan secara komersial dalam Hardener (part B). Bahan ini perlu dibancuh mengikut pelbagai sektor industri pembuatan polimer tempatan sukatan yang disyorkan teknik bancuhan dan gaulan dan luar negara. Terdapat berbagai jenis resin antaranya yang betul untuk menghasilkan produk yang baik. epoxy-resin, polyester resin, casting resin, acrylic resin Seterusnya para peserta telah diajar pula teknik-teknik dan lain-lain lagi. Resin menjadi pilihan dalam industri pengeringan dan pembersihan spesimen. Semasa bahan binaan seperti penghasilan varnish dan sering peringkat ini susun atur spesimen amat penting dan para kali digunakan dalam industri kraftangan, bahan pelicau, peserta telah ditunjukkan kaedah untuk menyusun atur pelekat dan penghasilan minyak wangi. spesimen dalam acuan bersama resin. Setiap peserta Kursus awetan resin ini adalah merupakan telah dibekalkan dengan spesimen serangga dan paku- yang pertama kali diadakan bertujuan untuk memberi pakis untuk merasai sendiri bagaimana pengalaman pengetahuan tambahan kepada kakitangan Jabatan menyediakan spesimen dalam awetan resin ini. Muzium Malaysia mengenai salah satu cara awetan Pada hari berikutnya barulah peserta-peserta spesimen. Kaedah ini adalah salah satu teknik seni yang berpeluang untuk mempraktikkan proses pengeringan memerlukan kemahiran, penelitian dan kesabaran dalam dan kemasan. Produk yang telah siap hendaklah disimpan kerja-kerja pengendalian bahan-bahan yang digunakan dan dielakkan daripada terkena sinaran matahari selama untuk hasilan produk berasaskan resin. 24-48 jam bagi memastikan fasa pengerasan resin benar- Selain daripada itu, teknik ini merupakan kaedah benar sempurna. Bagi proses kemasan pula produk awetan kekal untuk memelihara sampel serangga hendaklah digosok dengan menggunakan kertas pasir mahupun tumbuhan bagi tujuan pendidikan dan pameran. paling halus dan digosok menggunakan buffing machine. Walau bagaimanpun sampel-sampel lain seperti moluska, Proses kemasan akhir dengan menggunakan rubbing geologi dan marin boleh juga diaplikasikan bersama bahan compound dan polishing compound bertujuan untuk resin ini. Penganjuran kursus ini diharap dapat membuka gilapan sebelum produk boleh dipamerkan. minda peserta tentang resin yang boleh diaplikasikan Semoga kursus ini dapat memberikan bersama sampel atau spesimen mengikut prosedur yang pengetahuan baru kepada para peserta tentang teknik asas cuba diterapkan dalam kursus ini. awetan melibatkan spesimen serangga dan tumbuhan Kursus yang berlangsung selama tiga hari bermula dengan menggunakan resin. Adalah diharapkan juga agar dari 15 hingga 17 Oktober 2019 telah diadakan di Dewan para peserta supaya dapat mengaplikasikan teknik ini di Badminton Muzium Diraja. Para peserta telah didedahkan agensi masing-masing khususnya dalam mempelbagaikan dengan teori dan pengenalan mengenai jenis resin dan produk pameran dan pendidikan mereka.

Berita JMM | 3/2019 25 Taksidermi

TRIVIA Katak dan Kodok Oleh : Mohammed Ali bin A.M Hj. Mohaideen, Muzium Alam Semula Jadi

atak dan kodok adalah merupakan kumpulan haiwan amfibia yang tergolong di dalam orderAnura. Haiwan kuno ini dipercayai telah wujud sejak 200 juta tahun dahulu berdasarkan kepada jumpaan fosil-fosil yang Kberkaitan. Haiwan unik ini hidup dwi-alam (daratan dan air), berdarah sejuk dan bertulang belakang. Haiwan ini sering digambarkan sebagai haiwan yang hodoh, jijik dan menggelikan namun realitinya katak dan kodok ialah amfibia yang unik dan menarik kerana kepelbagaian spesiesnya dengan aneka rupa, corak dan warna selain turut memainkan peranan yang penting dalam ekosistem alam. Katak secara amnya, mempunyai kulit yang lembab dan licin, manakala kodok mempunyai kulit yang berkutil dan kering. Kulitnya yang bersifat separa telap kepada air menjadikan haiwan amfibia ini harus berada di dalam persekitaran yang lembap untuk mengelakkan kulit daripada menjadi kering. Menurut rekod sistem maklumat kepelbagaian biologi Malaysia (MYBIS) oleh Professor Dr. Norhayati Ahmad, Malaysia mempunyai sebanyak 267 spesies amfibia. Tingginya bilangan kepelbagaian amfibia di dalam hutan hujan tropika Malaysia menjadikan negara turut tersenarai di kalangan 17 buah negara mega kepelbagaian biologi amfibia dunia.

Menyedari akan kepentingan penyediaan spesimen lembut. Kulit kemudiannya dibersihkan dan dicuci dengan awetan kering amfibia untuk tujuan proses pembelajaran menggunakan sabun. Sebelum memasuki fasa seterusnya saintifik, penyelidikan dan pameran yang berpotensi, maka iaitu proses penyamakan dan pengawetan kulit. Kulit katak pihak Muzium Alam Semula Jadi telah menjalankan kerja- direndamkan selama 25 minit dalam larutan alkohol 75%. kerja taksidermi katak dan kodok. Sebanyak 4 spesimen Rujukan formula yang digunakan adalah diperolehi dari katak dan 1 spesimen kodok telah berjaya diawetkan dalam Buku Biological Museum Methods,volume 1, vertebrates tempoh masa sebulan. Spesimen yang diawet adalah oleh George Hangay: hasil perolehan dari Pameran Katak dan Kodok tahun . Larutan Alkohol 75% 2013. Spesimen-spesimen tersebut adalah Pyxicephalus . Jangka masa: 25 minit adspersus, Bombina orientalis, Kaloula pulchra dan Jangka masa rendaman bergantung pada saiz spesimen, Megophrys nasuta. lebih besar; lebih lama perlu direndam. Selepas Proses taksidermi spesimen amfibia ini melibatkan dibersihkan kulit tersebut dibersihkan menggunakan air empat peringkat kerja iaitu pengulitan, pengawetan biasa dan dibiarkan kering. kulit, pembentukan badan tiruan dan kemasan akhir. Pembentukan badan tiruan dibuat mengikut saiz Proses pengulitan melibatkan kerja melapah kulit untuk badan katak tersebut. Ukuran saiz badan katak tersebut memisahkan kulit daripada jasad bangkai. Proses kerja harus diambil secara terperinci menggunakan tali pita ini harus dilakukan berhati-hati supaya kulit tidak koyak pengukur secara keseluruhan dan bahagian tertentu atau rosak ketika melapah. Bahagian perut dibelah seperti kepala dan ekor dengan menggunakan angkup samada dengan menggunakan pisau atau gunting (ventral vernier. Bahan yang yang digunakan untuk membentuk incision) dan dikeluarkan organ dalamannya. Kemudian badan tiruan adalah daripada jenis polyurethane foam proses pengulitan diulangi pada bahagian kepala. block. Manakala dawai digunakan untuk mengukuhkan Setelah selesai memisahkan kulit daripada badan, proses lagi struktur dalaman badan tiruan terutamanya bahagian trimming dilakukan dengan menggunakan fish scraper. kaki supaya lebih stabil dan mudah dibentuk. Setelah Tujuan utama proses trimming ini dilakukan adalah untuk selesai membuat badan tiruan, kerja-kerja membuat menyingkirkan sisa-sisa daging yang masih terlekat pada kepala tiruan pula dilakukan dengan menggunakan bahan kulit dan menipiskan kulit supaya kulit menjadi lebih yang sama. Seterusnya proses pemasangan mata tiruan

26 Berita JMM | 3/2019 TRIVIA

dilakukan dengan menggunakan kepala pin pencucuk proses pengeringan, warna kulit spesimen akan semakin yang berwarna hitam. Seterusnya proses fitting kulit pada pudar dan kusam. Oleh yang demikian kerja-kerja badan tiruan yang telah dibentuk samada padan atau mewarna harus dilakukan supaya spesimen tersebut sebaliknya. Bahagian kaki pula diisi dengan bancuhan tampak seperti keadaan tabii (semula jadi). Penggunaan khas komponen bahan plaster untuk memudahkan warna harus dilakukan secara minima agar warna asal pembentukan anotomi kaki katak yang asal. dapat dikekalkan. Warna yang digunakan untuk kemasan Setelah selesai kerja-kerja fitting barulah kerja- spesimen adalah jenis produk Marie’s acrylic colour. kerja menjahit spesimen dimulakan dengan menggunakan Setelah selesai mewarna barulah proses coating dental flos. Teknik jahitan yang digunakan adalah dilakukan pada keseluruhan spesimen sebagai lapisan berbentuk z (zigzag) iaitu bersilang. Jahitan bermula perlindungan. Bahan yang digunakan adalah daripada dari bahagian dada berakhir di bahagian bawah sebelum jenis clear coating yang biasa digunakan dalam industri bahagian kepala dikemaskan Spesimen yang telah siap automotif. Lapisan pertama dibiarkan kering selama 20 dijahit akan dibiarkan kering secara semula jadi (room minit sebelum disemburkan lapisan kedua. Spesimen temperature). Selepas 7 hari spesimen tersebut kering katak yang telah siap dibiarkan kering sepenuhnya sepenuhnya dan sedia untuk kemasan terakhir. sebelum didaftarkan sebagai koleksi zoologi Muzium Kemasan akhir meliputi kerja penelitian semula Alam Semula Jadi untuk dimanfaatkan sepenuhnya spesimen sebelum kerja-kerja kemasan warna dan kepada umum melalui pameran, pembelajaran saintifik lapisan perlindungan dilakukan. Ini kerana ketika melalui dan penerbitan ilmiah.

Berita JMM | 3/2019 27 KONSERVASI : MEMELIHARA SEJARAH TRIVIA MELALUI APLIKASI SAINS Oleh : Ahmad Shahir bin Md Daud, Bahagian Pengurusan Konservasi

ada era perkembangan formula rawatan salutan logam yang nuklear itu sendiri dalam merawat Pteknologi sains hari ini, baru dan lebih sesuai dengan artifak artifak terutamanya artifak bahan Jabatan Muzium Malaysia berbanding produk-produk anti karat organik. Bagi mengembangkan seharusnya seiringan dalam komersial yang berada di pasaran. teknik tersebut International Atomic penggunaan aplikasi sains Pembudayaan sains Energy Agency (IAEA) dan Atele bagi memastikan setiap artifak konservasi sangat penting bagi de Recherche et de Conservation yang ada terus dipelihara memastikan setiap kerja konservasi (France) telah bekerjasama bagi dan dipulihara. Secara umumnya yang dilaksanakan berintegriti dan membincangkan kajian yang bertajuk penggunaan ilmu sains dalam mengikut piawaian yang telah The Use of Radiation Techniques for mengangkat nilai pada artifak sejarah digariskan oleh institusi permuziuman Cultural Heritage Preservation and telah lama dilaksanakan dalam antarabangsa seperti ICOM dan Consolidation. bidang konservasi artifak. Aplikasi ICROM. Bertitik tolak dari itu Bahagian sains banyak digunakan dalam Pegurusan Konservasi menjalinkan Apa itu Sinaran Gamma? bidang permuziuman di seluruh dunia kerjasama dengan Agensi Nuklear Umum mengetahui proses sinaran untuk menyokong kesahihan fakta Malaysia dalam menjalankan kajian ini telah banyak digunakan dalam sejarah sesuatu artifak melalui kajian bagi mengklasifikasi bahan setiap industri makanan dan juga kesihatan. metalurgi (bahan) pada artifak, kajian artifak seterusnya menghasilkan Penggunaan dalam industri makanan kimia dan kaedah rawatan artifak. bahan dan teknik rawatan yang lebih adalah bagi memanjangkan tarikh Bagi memastikan bidang baik. Teknologi peralatan nuklear yang luput sesuatu makanan proses konservasi di Malaysia terus berdaya terdapat di Agensi Nuklear Malaysia (packing food). Oleh sebab itu saing dengan negara-negara seperti mesin XRF, XRD, Mikroskop konservator dan saintis di beberapa serantau serta negara-negara Elektron dan alatan berteknologi tinggi buah negara seperti Romania, maju lain, Bahagian Pengurusan yang lain sangat membantu dalam Brazil serta France melalui Atele Konservasi (BPK) sentiasa menganalisa setiap unsur bahan dan de Recherche et de Conservation mengambil langkah proaktif dengan kerosakan pada artifak. (France) berusaha mengaplikasi sentiasa mengadaptasi pengetahuan teknik sinaran Gamma dalam Walaubagaimanapun konservasi artifak organik. Secara sains dalam kaedah rawatan artifak penggunaan teknologi nuklear dalam bagi memastikan artifak-artifak yang umumnya teknik ini berfungsi dalam konservasi artifak sebenarnya telah mengawal pertumbuhan fungus serta terdapat dalam simpanan Jabatan ke tahap yang lebih dari jauh, bukan Muzium Malaysia sentiasa dalam menghapuskan mikro organisma sekadar kajian terhadap analisa yang wujud dalam artifak. keadaan yang terbaik. Misalannya bahan semata-mata tapi lebih pihak BPK telah berjaya menghasilkan menjurus kepada penggunaan tenaga

Keberkesanan proses sinaran gamma ini adalah bergantung kepada kadar sinaran (radiasi) yang diserap oleh artifak. Ukuran bagi kadar radiasi ini disebut sebagai Gray (Gy). Melalui carta kadar dos serapan semasa proses sinaran gamma mendapati bahawa serangga dan mikroorganisma yang ada di dalam artifak akan mati pada bacaan kadar 500 Gy. Walaupun aplikasi sinaran gamma ini dilihat dapat membantu dalam proses konservasi artifak, namun terdapat banyak juga aspek dan persoalan yang perlu diberikan perhatian. Apakah kebaikan dan keburukan sesuatu artifak? Bagaimana sinaran ini berfungsi bagi melindungi artifak? Setiap perincian ini akan diperhalusi dalam artikel yang akan datang.

28 Berita JMM | 3/2019 KAPTEN SPEEDY TRIVIA Oleh : Nor Aini binti Hassan, Muzium Matang

umah banglo dua tingkat yang terletak di dalam perkarangan Muzium Matang dibina oleh Ngah Ibrahim pada Rtahun 1873 untuk dijadikan sebagai rumah kediaman Tristram Charles Sawyer Speedy atau lebih dikenali dengan gelaran Kapten Speedy. Beliau dilahirkan di Meerut, India pada 26 Nov 1836. Ayah kapten Speedy iaitu James Speedy adalah berpangkat Leftenan dalam Resimen Kaki ke-3 (The Buffs). Kapten Speedy seorang penjelajah dan pengembara Inggeris yang terkenal semasa zaman Victoria. Kapten Speedy memutuskan untuk mengikuti jejak langkah bapanya dengan memasuki pasukan tentera. Pada tahun 1854 Kapten Speedy ketika berusia 17 tahun telah memasuki pasukan askar di England. Pada Oktober 1854 beliau berpindah semula ke Meerut dan memasuki pasukan askar 81 (Rejimen Lancashire Utara Setia). Kapten Speedy berkhidmat dengan cemerlang dalam tentera British di India dan berjaya menundukkan pemberontakan India pada pada tahun 1857. Pada tahun 1864 Kapten Speedy juga berkhidmat sebagai ketua semasa Perang New Zealand dalam menentang puak Maori iaitu dengan memasuki pasukan tentera di Waikato dan beliau dianguerahkan pangkat kapten. Perang tersebut berakhir pada tahun 1865 dan Kapten Speedy dianugerahkan Medal Perang Maori. Pada tahun tahun 1867 Kapten Speedy telah berpindah pula ke Australia. Pada tahun 1868 Kapten Speedy berperang pula di Abyssini dan setelah berjaya dalam peperangan tersebut beliau kembali pulang ke England. Pada tahun 1872 Kapten Speedy telah dilantik sebagai bekalan timah telah menyebabkan pedagang Cina di Pulau Pinang Pesuruhjaya Polis di Pulau Pinang dan beliau menamatkan yang membuat pelaburan besar dalam industri perlombongan bijih perkhidmatanya pada 1873. Kapten Speedy meletak jawatan mengalami kerugian dan mereka telah membuat aduan kepada kerana menerima tawaran kerja dengan gaji yang lumayan Gabenor Negeri-Negeri Selat supaya mengambil tindakan untuk daripada Tengku Menteri Ngah Ibrahim. Beliau melantik Kapten memulihkan keadaan tersebut. Akibat tekanan daripada peniaga- Speedy sebagai Setiausaha (Pentadbir) untuk memodenkan peniaga di Pulau Pinang, Gabenor Negeri-Negeri Selat Kolonel pentadbiran Larut supaya setanding dengan pentadbiran William Orfeur Cavenagh telah campur tangan dan akhirnya Bristish. Kapten Speedy juga diberi tanggungjawab sebagai memaksa Ngah Ibrahim bertindak menenangkan keadaan. Ngah penasihat keselamatan untuk menjaga keamanan Larut Ibrahim bagi pihak Sultan Perak , dipaksa membayar $17,447 berikutan terjadinya Perang Larut Pertama dan Perang Larut sebagai ganti rugi kepada kumpulan Ghee Hin. Namun bergitu Kedua yang banyak merugikan perniagaan bijih timah Ngah keadaan hanya tenang seketika sahaja. Ibrahim. Pergaduhan berlaku antara dua kumpulan kongsi gelap Pada tahun 1865 berlaku perang Larut kedua berpunca cina iaitu kumpulan Hai San yang diketuai oleh Ching Keng Kwee daripada kedua-dua kumpulan kongsi gelap Cina iaitu Hai San dan kumpulam Ghee Hin diketuai oleh So Ah Chiang. dan Gee Hin yang masih berdendam antara satu sama lain Kapten Speedy bersetuju untuk bekerja dengan Ngah dan sebarang isu kecil akan menyebabkan perbalahan besar. Ibrahim dengan syarat beliau diberi gaji yang tetap serta satu Pergaduhan berpunca daripada permainan judi yang melibatkan pertiga (1/3) pendapatan yang diperolehi daripada kegiatan kumpulan ahli-ahli kongsi gelap. Kumpulan Hai San menawan 14 perlombongan bijih timah di Larut. Kapten Speedy mendapati orang ahli Kumpulan Ghee Hin sebagai tebusan, dan akhirnya pasukan polis yang terdiri daripada 40 orang anggota Melayu membunuh 13 orang daripada mereka dengan kejam. Tebusan tidak berkesan. Dia mahukan penubuhan pasukan polis yang terakhir berjaya melepaskan diri dan memberitahu kejadian tersebut lebih mantap. Kapten Speedy meminta $15,000 daripada Ngah kepada kumpulannya. Kumpulan Ghee Hin membalas dendam dan Ibrahim sebagai wang pendahuluan bagi perbelanjaannya ke menyerang perkampungan Hai San. Mereka membakar bangunan India untuk merekrut 110 orang Sepoi Sikh dari Punjab. Pada di dalam kampung itu dan membunuh 40 orang penduduk kampung. 27 Julai 1873, Kapten Speedy telah berlepas ke India untuk Sekali lagi, bekalan keluar bijih timah terganggu. Perbalahan kali merekrut pasukannya. Pasukan ini dilengkapkan dengan ini sangat teruk dan merebak sehingga ke Seberang Perai, Pulau senjata moden termasuk 4 laras Meriam Krupps. Walaupun Pinang juga turut disertai oleh kumpulan kongsi gelap yang lain. menghadapai masalah kewangan, Ngah Ibrahim terpaksa Selang beberapa ketika kemudian kedua-dua pihak yang telah bersetuju dengan permintaan Kapten Speedy asalkan perang keletihan akhirnya bersetuju untuk mengadakan perbincangan. Larut dapat diselesaikan. Hasil siasatan yang dijalankan pihak berkuasa British mendapati Sekembalinya Kapten Speedy dari India beliau dan kedua-dua Kumpulan Ghee Hin dan Kumpulan Hai San bersalah angkatan tenteranya berjaya mengusir Puak Ghee Hin dari kerana mengganggu keamanan Pulau Pinang dan masing-masing Simpang dan muara Sungai Larut dengan bantuan Kapal Bristish dikenakan denda sebanyak $5,000 serta beberapa pemimpin yang menghalang kemasukan senjata dari Pulau Pinang. Ketika mereka di buang negeri. itu masih terdapat seramai 2700 orang dari puak Gee Hin tinggal Perang Larut Ketiga tercetus pada tahun 1871-1872 di Larut tetapi mereka tidak mempunyai senjata. Lantaran setelah khabar angin yang tersebar menyatakan ketua kumpulan itu, puak Hai San dan Gee Hin meneruskan semula aktiviti kongsi gelap Ghee Hin mempunyai hubungan sulit dengan perlombongan dan Ngah Ibrahim dapat mengutip cukai seperti isteri sepupu kepada ketua kumpulan Hai San iaitu Chung biasa tetapi keamanan tersebut tidak berpanjangan sehingga Keng Quee. Setelah perlakuan mereka terbongkar, pasangan membawa kepada campur campur tangan British di Larut. tersebut ditangkap, diseksa dan kemudiannya dibuang ke dalam Perang Larut pertama terjadi pada tahun 1861 lombong dibiarkan lemas. Sebagai menuntut bela kematian berpunca akibat pergaduhan mengenai laluan air ke kawasan ketua mereka, kumpulan Ghee Hin dengan 4,000 tentera upahan perlombongan. Sumber air penting untuk proses perlombongan yang dibawa masuk dari tanah besar China melalui Pulau bijih timah kerana kaedah perlombongan palong digunakan. Oleh Pinang telah menyerang kumpulan Hai San dan buat pertama kerana tidak berpuas hati, kumpulan Ghee Hin di Klian Baru telah kalinya kumpulan Hai San berjaya diusir daripada daerah Larut. diserang oleh kumpulan Hai San dari Klian Pauh. Gangguan Kira-kira 10,000 pengikut Hai San menjadi pelarian di Pulau

Berita JMM | 3/2019 29 Pinang. Beberapa bulan kemudian, kumpulan Hai San Tan Kim Ching bersama pedagang Inggeris di dengan dibantu oleh Ngah Ibrahim berjaya menduduki Singapura merangka satu surat kepada Gabenor Sir Andrew kembali lombong bijih timah kepunyaan mereka di Matang Clarke yang telah ditandatangani oleh Raja Abdullah. Surat dan Larut. Pada masa ini, Raja Abdullah yang menuntut tersebut menyatakan hasrat Raja Abdullah untuk meletakkan takhta negeri Perak juga musuh kepada Ngah Ibrahim. Perak dibawah perlindungan British, dan juga untuk menghantar Raja Abdullah telah menyokong pihak yang menentang Hai “seorang yang cukup berwibawa untuk menunjukkan (kepada San dan Ngah Ibrahim. Ini kemudiannya mengubah perang baginda) satu sistem kerajaan yang baik”. Pada 26 September

TRIVIA daripada kumpulan pelombong cina kepada perang saudara 1872, Chung Keng Quee telah menghantar petisyen yang yang melibatkan pembesar-pembesar Melayu Perak. ditandatangani oleh beliau sendiri bersama 44 ketua cina yang Kemangkatan Sultan Ali dalam tahun 1871 diikuti lain, untuk meminta campur tangan British. dengan perebutan kuasa di kalangan pembesar Melayu, Keperluan untuk mengembalikan keamanan dan iaitu Raja Ismail, Raja Yusof dan Raja Abdullah . Raja undang-undang di Perak telah menyebabkan British mengubah Abdullah tidak menghadiri majlis pengkebumian Al-marhum polisi baru untuk campur tangan dalam urusan negeri-negeri Sultan Ali sehingga menimbulkan kemarahan pembesar- Melayu yang menyebabkan termeterainya Perjanjian Pangkor. pembesar Perak. Akibatnya, segolongan besar pembesar Pada 20 Januari 1874, Gabenor Negeri-Negeri Selat Sir Andrew negeri bersama-sama Menteri Larut Ngah Ibrahim Clarke mengadakan perjumpaan untuk mengadakan perjanjian menabalkan Raja Ismail sebagai Sultan Perak. Pembesar di Pulau Pangkor, dan akhirnya Sultan Abdullah telah ditabalkan negeri di selatan Perak turut memberikan sokongan untuk menduduki takhta negeri Perak. Dokumen-dokumen kepada Raja Ismail dan menabalkannya sebagai Sultan. perjanjian telah ditandatangan pada 20 Januari 1874 di atas kapal Pertabalan ini ditentang oleh Raja Abdullah, tetapi Raja Abdullah HMS Pluto di Pulau Pangkot untuk menyelesaikan perbalahan tidak mempunyai tapak serta sokongan untuk berkuasa. orang Cina, menyelesaikan perbalahan mengenai tuntutan Bagi mendapatkan sokongan dan pengaruh, Raja Abdullah takhta negeri Perak dan menyediakan jalan kearah wujudnya telah memberikan sokongan kepada kumpulan Ghee Hin Residen British di Perak. Kapten Speedy kemudiannya dilantik dengan harapan sekiranya mereka menang dalam perbalahan sebagai pentadbir Larut serta pembantu kepada Residen British. mereka dengan kumpulan Hai San, kedudukan Ngah Ibrahim Chung Keng Quee dan Chin Ah Yam, ketua kepada akan terhakis dan kedudukan Raja Abdullah sendiri akan kumpulan kongsi Hai San dan Ghee Hin, kedua-dua mereka teguh, membolehkan baginda mencabar pertabalan Sultan dianugerahkan gelaran Kapitan Cina oleh British dan bandar Ismail sebagai Sultan Perak. Raja Abdullah juga cuba untuk Larut serta Klian Pauh telah dinamakan sebagai Taiping (Taiping mendapatkan sokongan daripada pedagang British bernama dalam bahasa Cina bermaksud Keamanan Berpanjangan) W.H.M. Read yang juga merupakan rakan perniagaan baginda. sebagai meraikan perjanjian damai diantara mereka. Tiga Raja Abdullah telah menyatakan kesediaannya kepada W.H.M. hari kemudian, Chung Keng Quee telah dilantik sebagai ahli Read untuk menerima penasihat British sekiranya baginda Suruhanjaya Perdamaian yang diketua oleh Kapten S. Dunlop, ditabalkan sebagai Sultan Perak. Namun Gabenor Negeri- Messrs. Frank Swettenham serta William A. Pickering. Satu Negeri Selat tidak melayan permintaan tersebut kerana hendak daripada objektif suruhanjaya ini ialah untuk mengaturkan memberikan peluang kepada Ngah Ibrahim untuk menyelesaikan penempatan yang berselerakan di sekitar daerah Larut. masalah Perang Larut tanpa dibantu pihak British. Akhirnya, Suruhanjaya juga memutuskan untuk membahagikan kawasan askar Sepoi di bawah pimpinan Kapten Tristam Speedy berjaya perlombongan di Klian Pauh (Taiping) kepada kumpulan Hai San membantu Ngah Ibrahim mengembalikan penguasaan pihak Hai dan Klian Bharu (Kamunting) kepada kumpulan Ghee Hin. San ke atas Klian Pauh. Kekalahan itu menyebabkan kumpulan Tengku Menteri Ngah Ibrahim tidak lagi menjadi Ghee Hin tidak berupaya membantu Raja Abdullah dalam usaha pemerintah yang merdeka di Larut tetapi kini telah menjadi baginda untuk ditabalkan sebagai Sultan. sebagai menteri biasa yang tertakluk di bawah kuasa Sultan Perang Larut Negeri Perak. Sejak itu, bermulanya zaman keruntuhan Keempat meletus keagungan kekuasaan Tengku Menteri Ngah Ibrahim dan nama pada tahun beliau tidak lagi mengharum di kawasan Larut. Orang-orang 1873 , kurang Tengku Menteri Ngah Ibrahim beransur-ansur meninggalkan setahun selepas kawasan kota terutama kaum Batak. berakhirnya Perang Larut Pasukan polis yang dibentuk oleh Kapten Speedy Ketiga. Selepas akhirnya menjadi pasukan Polis Bersenjata Perak (Perak Armed Kumpulan Hai San Police). Pasukan ini berpengkalan di Taiping. Pada Tahun 1877 dengan bantuan State Council ditubuhkan dan secret society ini diteruskan dan Ngah Ibrahim diletakkan di bwh Capitan Cina dan mereka dilantik menjadi ahli menguasai semula State Council. Apabila perang antara pertubuhan rahasia orang kawasan lombong Cina di Larut meletus semula pada 1879 pengkaji menyimpulkan di Klian Pauh, bahawa British dan Kapten Speedy gagal mengatasinya. Kumpulan Ghee Waktu ini Kapten Speedy telah meninggalkan Larut kembali Hin yang disokong ke Abyssinia. Kapten Speedy juga diingati kerana kumpulan oeh Raja Abdullah wang syilingnya yang kini disimpan di New Zealand. menyerang balas dengan bantuan Rujukan:- askar upahan i. © 1972 Persatuan Sejarah Malaysia dan senjata ii. Google Wikipedia http://www.orgperak.com yang dibawa iii. Google Wikipedia bebas dari Singapura http://www.org/Wiki/Tristam_Speedy dan China .Harta iv. JM. Gullick, 1953. Captain Speedy of Larut. MBRAS, Vol. benda milik Ngah Ibrahim juga turut dimusnahkan dan penduduk 26, Pt. 3 (No.163). Melayu dibunuh. Kekacauan merebak ke daerah Krian, Pulau Singapore: Malaya Publishing House Limited. Pangkor dan Dinding. Pembesar Melayu yang sebelum itu iiv. “The downfall of Tengku Ngah Ibrahim of Larut” The Straits menyebelahi kumpulan-kumpulan Cina yang berbalah akhirnya Times, Saturday, Dec. 29, 1956. terkejut melihat huru hara tersebut. Kemusnahan yang dibawa oleh 40,000 orang Cina yang berbalah telah membawa padah besar kepada negeri Perak. Peniaga di Pulau Pinang sekali lagi melihat pelaburan mereka hancur lebur akibat perbalahan dan sekali lagi meminta Gabenor Negeri-Negeri Selat mengambil tindakan untuk memulihkan keamanan di Perak agar perniagaan mereka tidak terus mengalami kerugian. Kerabat Diraja Perak yang terlibat dalam perebutan takhta tidak mampu untuk mempertahankan keamanan di kawasan berkenaan. Keadaan sudah menjadi tidak terkawal dan huru hara yang berlaku membawa padah kepada orang- orang Melayu, Cina dan British. Menurut buku “The Golden Chersonese and The Way Thither” (Published 1892 G.P. Putnam’s Sons) pengembara era Victoria bernama Isabella Lucy Bird (1831–1904) menyebutkan bagaimana Raja Muda Abdullah pergi berjumpa kawan baginda di Singapura iaitu Tan Kim Ching.

30 Berita JMMJmm | 3/2019 tahukah anda CUTAM

KENALI ARTIFAK CUTAM TERPILIH ?

DULANG BERKAKI / FOOTED WASH BOWL TRAY

Dulang berkaki singa yang dihiasi dengan ukiran 12 jenis haiwan berasaskan zodiak Cina. Haiwan ini mewakili bandar Nakhon Si Thammarat iaitu : Tikus (Sayburi), Lembu (Pattani), Harimau (Kelantan), Arnab (Pahang), Naga (Saiburi), Ular (Phattalung), Kuda (Trang), Kambing (Chumporn), Monyet (Bantaisamor), Ayam (Songkhla), Anjing (Takua Pa) dan Babi (Kraburi). Kurun ke -19.

The footed wash bowl tray depicting lion is decorated with Chinese zodiac animals. These 12 animals represent Nakhon Si Thammarat’s city: Rat (Sayburi), Cow (Pattani), Tiger (Kelantan), Rabbit (Pahang), Dragon (Saiburi), Snake (Phattalung), Horse (Trang), Goat (Chumporn), Monkey (Bantaisamor), Rooster (Songkhla), Dog (Takua Pa) and Pig (Kraburi).19th century.

Berita JMM | 3/2019 31 MUZIUM NEGARA MUZIUM ADAT MUZIUM DIRAJA KUALA LUMPUR JELEBU, NEGERI SEMBILAN KUALA LUMPUR JabatanJabatan Muzium Muzium Malaysia

MUZIUM PERAK GALERIA PERDANA, MUZIUM MATANG, TAIPING PERAK LANGKAWI PERAK

MUZIUM ARKEOLOGI MUZIUM SUNGAI LEMBING, MUZIUM CHIMNEY, LEMBAH BUJANG, KEDAH PAHANG LABUAN

MUZIUM SENI KRAF ORANG ASLI, MUZIUM SENI BINA MALAYSIA, MUZIUM KOTA KUALA KEDAH, KUALA LUMPUR BANDAR HILIR, MELAKA KEDAH

MUZIUM KOTA KAYANG, MUZIUM AUTOMOBIL NASIONAL, MUZIUM KOTA JOHOR LAMA, PERLIS SEPANG JOHOR

MUZIUM LABUAN, MUZIUM ETNOLOGI DUNIA MELAYU, MUZIUM TEKSTIL NEGARA, LABUAN KUALA LUMPUR KUALA LUMPUR

MUZIUM MARIN LABUAN, MUZIUM LUKUT, LABUAN NEGERI SEMBILAN

Muzium Kita Jabatan Muzium Malaysia, Tamadun Kita Jalan Damansara, 50566 Kuala Lumpur

Tel.: (+603) 2267-1000 (+603) 2282-6255 Faks: (+603) 2282-6434 http://www.jmm.gov.my