Rijksmuseum Amsterdam Jaarverslag 2005 Rijksmuseum Amsterdam Jaarverslag 2005

Rijksmuseum Amsterdam Postbus 74888 > 1070 DN Amsterdam > Telefoon 020 674 70 00 > Telefax 020 674 70 01 > e-mail [email protected] > internetsite www.rijksmuseum.nl Doelstelling

Het Rijksmuseum is een museum van kunst en geschiedenis dat zich ten doel stelt voor het nationale en internationale publiek een representatief overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis vanaf de middeleeuwen en belangrijke aspecten van Europese en Aziatische kunst te tonen. Dit impliceert dat het Rijksmuseum voorwerpen van kunst en geschiedenis bewaart, beheert, conserveert, restaureert, wetenschappelijk onderzoekt en bewerkt, verzamelt, presenteert en toegankelijk maakt en tentoonstellingen organiseert. Jaarverslag 2005 Schenkers en legatoren van 7 Schenkers en legatoren van (kunst)- (kunst)voorwerpen

Aziatische kunst De heer T. Dibbits, Amsterdam voorwerpen > 8 Begunstigers > Mw. I. Kok-Swellengrebel, Leeuwarden De heer W. Diepraam, Amsterdam Mw. E. Eerdmans, Dodewaard Beeldhouwkunst & kunstnijverheid De heer J.J. Heij, Assen 13 Verslag van de directie > 35 Essays Mw. W. Buys, Amsterdam De heer S.F. Joseph, Brussel Mw. E. Pennink, Amsterdam Nederlandse geschiedenis De heer H. Rooseboom, Amsterdam > 51 Aanwinsten > 69 Summaries in Mw. H.J. Baruch, Amsterdam Mw. R. Roskam, Leiden Mw. L. Croiset van Uchelen-Brouwer, Den Haag Mw. S.M.E. Willink-Quiël, Amsterdam Mw. N.C.H. Kessler-Leemans, Blaricum De heer J. Wingerder, Leusden English > 79 Bijlagen > 113 Financieel De heer F.T. Scholten, Amsterdam Kunsthandel J. Polak, Amsterdam

Rijksprentenkabinet Prenten overzicht > 140 Fotoverantwoording Tekeningen De heer E. Ariëns Kappers, Amsterdam Mw. H.N. Bantzinger-Paërl, Amstelveen Mw. E. Eerdmans, Dodewaard Mw. E. Eerdmans, Dodewaard De heer H.W.H. Haaksma, Apeldoorn > 141 Colofon Mw. L.C.J. Frerichs, Amsterdam De heer B. Joosten, Dodewaard De heer H.H.M. van Hugten, Amsterdam De heer E. Leeflang, Amsterdam De heer B. Joosten, Dodewaard De heer H. Leeflang, Amsterdam Mw. T. Krone, Amsterdam De heer P. Parshall, Washington De heer E. Leeflang, Amsterdam De heer J. Perrée, Eindhoven (schenking en legaat) De heer H. van Norden, Amsterdam De heer en mevrouw E. van der Vossen-Delbrück, Amsterdam De heren C. van Ommeren, H.R. van Ommeren en J. van Ommeren, Elst Erven R. Wartena De heer F.T. Scholten, Amsterdam Erven Han Wezelaar Mw. R. de Valk, Enschede Bibliotheek van de TU, Delft Museum het Rembrandthuis, Amsterdam Kunsthandel Helmut H. Rumbler, Frankfurt am Main (BRD) Stichting Gooitzen de Jong, Enschede F.G. Waller Fonds, Amsterdam Bibliotheek Mevr. M.A. Aalders, Bussum Foto’s Mevr. P.C.M. Lunsingh Scheurleer, Amsterdam Mw. M. Boom, Leiden De heer T. Wever, Amsterdam (schenking uit diens nalatenschap) Mw. W. Buys, Amsterdam Academie voor Beeldende Vorming, Hogeschool van Amsterdam

KPN Rijksmuseum Fonds en Fondsen op Naam Begunstigers Elke schenking aan het Rijksmuseum Fonds is zeer welkom. Parti- M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting culieren die specifieke verzamelgebieden, collecties of andere activi- Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksmuseum Fonds · Aankoop kabinet vervaardigd voor Amalia van Solms teiten van het Rijksmuseum willen versterken, kunnen door middel · Aankoop ‘Portet van een Afrikaanse Man’ van Jan Mostaert van een financiële bijdrage een Fonds op Naam oprichten. Het Het Nieuwe Rijksmuseum · Aankoop ‘Oostzijdse molen bij maanlicht’ Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Rijksmuseum Fonds beheert de gelden en wendt het rendement De Staat der Nederlanden van Piet Mondriaan (NWO) aan voor een door de schenker bepaald specifiek doel, bijvoorbeeld Royal Philips Electronics · Aankoop ‘Portret van Marie Jeanette de Lange’ · Onderzoeksproject Nederlandse Tekenkunst aankoop, restauratie, onderzoek of educatie. In alle communicatie BankGiro Loterij van Jan Toorop rondom de activiteit wordt het Fonds op Naam vermeld. ING Prins Bernhard Cultuurfonds Royal Philips Electronics · Japanse albums (aangekocht samen met het Rijksmuseum Edwin Vom Rath Fonds Rijksmuseum 2005 · Het Nieuwe Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden) Aankoopfonds voor schilderijen, prenten of objecten in de categorie BankGiro Loterij beeldhouwkunst en kunstnijverheid. Objecten mogen alleen in Amster- · Aankoop ‘Portet van een Afrikaanse Man’ van Jan Mostaert Vereniging Rembrandt, Stichting Dr Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds dam worden tentoongesteld. · Aankoop collectie Diepraam-Kempadoo, verzameling 20ste- mede dankzij Prins Bernhard Cultuurfonds · Aankoop kabinet vervaardigd voor Amalia van Solms eeuwse fotografie · Aankoop ‘Portet van een Afrikaanse Man’ van Jan Mostaert · Aankoop zilveren kandelaar van Adam Loofs M.J. Drabbe Fonds · Aankoop ‘Oostzijdse molen bij maanlicht’ · Aankoop ‘Portret van Marie Jeanette de Lange’ Verwerving van kunstvoorwerpen voor de afdeling Aziatische kunst van Piet Mondriaan van Jan Toorop De heer H.B. van der Ven van het Rijksmuseum. · Aankoop ‘Portret van Marie Jeanette de Lange ’ · Aankoop kabinet vervaardigd voor Amalia van Solms · Ondersteuning lopende restauratie van twee schilderijen van van Jan Toorop · Aankoop zilveren kandelaar van Adam Loofs Piero di Cosimo uit de Rijkscollectie Paul Huf Fonds · Het Nieuwe Rijksmuseum Het realiseren van aankopen voor de Nationale Fotocollectie. VSBfonds Voorkeursleveranciers · Bijdrage inzake aankoop foto van Erwin Blumenfeld: Economische Zaken Amsterdam · Aankoop ‘Portet van een Afrikaanse Man’ van Jan Mostaert Ahrend ‘Portret van een vrouw, Amsterdam’ · Promotiecampagne Rijksmuseum, de Meesterwerken · Japanse albums (aangekocht samen met het Rijksmuseum Ivy Flowershop · Bijdrage inzake aankoop foto van Harry Callahan: voor Volkenkunde in Leiden) Juliettes Home Catering ‘Wabash Street, Chicago’ ING Maison van den Boer · Bijdrage inzake aankoop van de collectie Diepraam- · Het Nieuwe Rijksmuseum F.G. Waller Fonds Royal Philips Electronics Kempadoo, verzameling 20ste-eeuwse fotografie · Rijksmuseum Amsterdam Schiphol · Aankopen Rijksprentenkabinet Uitgeverij Nieuw Amsterdam Verhaaf Party Catering Goslings NieuwBeerta Fonds Mondriaan Stichting HGIS-C Ministerie van Buitenlandse Zaken en Waanders Uitgevers Het in stand houden en het uitbreiden van de collectie Japanse pren- · Realisatie nieuwe website en webinfrastructuur Ministerie van OCW ten, in het bijzonder Surimono prenten, voor het Rijksprentenkabinet. · Aankoop ‘Portet van een Afrikaanse Man’ van Jan Mostaert · De Varia Collectie van het Bataviaasch Genootschap voor · Japanse albums (aangekocht samen met het Rijksmuseum Kunsten en Wetenschappen Veluvine Molijn de Groot Fonds voor Volkenkunde in Leiden) Jongeren uit Nunspeet op een inspirerende wijze kennis laten maken K.F. Hein Fonds met het nationaal cultureel erfgoed. Mondriaan Stichting – Etnologisch Aankoopfonds · Aankoop kabinet vervaardigd voor Amalia van Solms · Alle 8ste-groepers uit de gemeente Nunspeet zijn op 21, 22, · Japanse albums (aangekocht samen met het Rijksmuseum 23 en 24 februari en 10 maart in het Rijksmuseum ontvangen voor Volkenkunde in Leiden)

Suman Fonds Johan Huizinga Fonds Het bevorderen van de toegankelijkheid van het Rijksmuseum voor De optimale presentatie van het cultureel historisch erfgoed van Neder- Engelstalige kinderen. land in het Rijksmuseum. · Bijdrage inzake aankoop van 22 karikaturen van Wouter Lap, Victor Muller Fonds verschenen in het weekblad Panorama van 1972-1976 en 1977 Het bevorderen van betrokkenheid van jongeren tot en met 25 jaar bij · Bijdrage inzake aankoop fotocollectie Surinamers in Nederland, het nationaal cultureel erfgoed. 29 foto’s uit het archief van Ons Vrije Nederland, 1947-1948 · Bijdrage inzake aankoop van de collectie Diepraam- Scato Gockinga Fonds Kempadoo, verzameling 20ste-eeuwse fotografie Het ondersteunen van de collectie scheepsmodellen in het Rijksmuseum in de meest ruime zin van het woord. Johanna Kast-Michel Fonds Het ondersteunen van opleidingsmogelijkheden, onderzoek en uitvoe- Bank ten Cate & Cie Fonds ring van projecten voor restauratoren. Aankoop, restauratie en onderzoek ten behoeve van het textiel voor het interieur. Receptuurboeken Fonds · Bijdrage inzake aankoop interieurtextiel Warner & Sons, Ten behoeve van aankoop, restauratie, onderzoek en onderwijs van de naar ontwerp van Owen Jones receptuurboeken en de handleidingen voor de kunstenaar. · Bijdrage inzake aankoop Henry Testelin: ‘Sentimens des plus Frits en Phine Verhaaff Fonds habiles peintres sur la pratique de la peinture et sculpture’ Aankoop en restauratie van, tentoonstellingen over en onderzoek naar · Bijdrage inzake aankoop ‘Handleiding voor kastenmakers of middeleeuwse kunst. schrijnwerkers’ · Bijdrage inzake aankoop Madonna met Christuskind, beeldje van gebakken klei met polychromie, begin 16de eeuw Schenkers De heer en mevrouw Van Hulsen-Ognibeni Gerhards Fonds Schenking voor de aankoop van Italiaanse prenten en tekeningen. Aankoop en behoud van Nederlandse schilderijen uit de 19de eeuw en · Bijdrage inzake aankoop ‘Verheerlijking van de H. Jozef’ van de Romantische School. Giuseppe Passeri · Bijdrage inzake restauratie van twee schilderijen en anonieme schenkers Manfred & Hanna Heiting Fonds De bevordering van fotohistorisch onderzoek door aankomende Meer informatie conservatoren uit binnen- en buitenland aan de hand van originelen Voor meer informatie over sponsor- en partnerships, schenkin- uit de Nationale Fotocollectie in het Rijksmuseum. gen, legaten en Fondsen op Naam kunt u contact opnemen met · Fotohistorisch onderzoek van foto’s gemaakt tijdens een de afdeling Communicatie en marketing, 020 6747 192/335, of reis door het Midden-Oosten door de Nederlandse predikant de website www.rijksmuseum.nl raadplegen. Louis Heldring in 1898 · Fotohistorisch onderzoek van fotografische kunstreproductie in de 19de eeuw

10 11 Verslag van de directie 15 Aanwinsten > 17 Collectiemobiliteit > 17 Het Rijksmuseum buiten de muren > 18 Tentoonstellingen > 23 Onderzoek en publicaties > 25 Educatie > 26 Publieks- informatie > 27 Website > 28 Het Rijks- museum in de media > 29 Sponsoring en fondsenwerving > 30 Bestuurlijk en personeel > 31 Marketing Adviesraad > 31 Vooruitblik

13 een of meer van de tien gastpresentaties brachten, kan rustig Verslag van de directie worden gesteld dat het Rijksmuseum de band met zijn publiek op hoog niveau onderhoudt. De transformatie van het Rijksmuseum naar Het Nieuwe Rijksmuseum is een fascinerend proces. Een belangrijk moment in 2005 was het slaan van de eer- In 2005 bleek opnieuw dat de gedaanteverwisseling die het museum ondergaat zich niet onzichtbaar, als ste paal voor het nieuwe Ateliergebouw door staatssecretaris in een cocon, voltrekt, maar juist in de volle aandacht van onze landgenoten gestalte krijgt. Vanaf het Medy van der Laan. Daarmee ging het bouwproces weer aan- begin is getracht Nederland intensief bij de renovatie betrokken te houden en de periode tot aan de her- toonbaar in opwaartse richting. Met de vaststelling in juni van opening tevens te benutten voor tal van experimenten. Met name ook dankzij reizende tentoonstellingen het RAK, een ruimtelijk afwegingskader voor de beoordeling en gastpresentaties van de Rijksmuseumcollectie in binnen- en buitenland functioneerde Nederlands van de bouwaanvraag, schiep het stadsdeel Oud-Zuid duidelijk- nationale museum nog niet eerder zo breed. heid over de grenzen die aan het Rijksmuseumontwerp worden gesteld. Het museum betreurde vanzelfsprekend dat de door De tijdelijke Meesterwerken-presentatie in de Philipsvleugel ver- was. Geteld bij de 150.000 bezoekers aan het Rijksmuseum de architecten Cruz y Ortiz ontworpen centrale ingang in de heugt zich in een blijvend hoog aantal bezoekers. In 2005 wer- Schiphol en 308.000 bezoekers aan onze reizende tentoonstel- gewenste vorm geen doorgang kan vinden. Een alternatief ont- Schiphol en ontplooide meteen enkele charmante publieks- den 840.000 bezoekers verwelkomd, wat ver boven de prognose ling in Australië en Japan, alsook de tallozen die een bezoek aan werp werd ontwikkeld dat in maart 2006 in het kader van het acties om de nieuwe verbintenis te onderstrepen. Definitief Ontwerp zal worden gepresenteerd. De sloop die aan de herrijzenis van het hoofdgebouw voor- Aanwinsten afgaat vormde de dominante activiteit in 2005. De uitkleding Aan de ontwikkeling van de collectie werd niet minder aandacht van het Cuypersgebouw leverde spectaculair nieuw inzicht in de besteed. Gestaag werd de collectie in 2005 met prachtige aan- schoonheid van de oorspronkelijke structuur van het gebouw. winsten verrijkt. Een bijzondere ontdekking vormde de vondst Door middel van zogenoemde Hard Hat Tours konden belang- in buitenlands particulier bezit van een kostbaar ingelegd 17de- stellenden het uitpellen van het gebouw op de voet volgen. eeuws kabinet dat ooit heeft toebehoord aan Amalia van Solms Hiervan werd enthousiast en in groten getale gebruikgemaakt, en waarvan de maker kon worden geïdentificeerd (zie p. 54). onder meer door minister-president Balkenende, minister Dek- De verwerving hiervan sloot prachtig aan bij de aankoop van een ker van VROM, staatssecretaris Van der Laan en burgemeester kandelaar van de zilversmid Loofs, waarmee het Rijksmuseum Cohen van Amsterdam. Verder werd het publiek via nieuwsbrie- een reeds aanwezig exemplaar tot een paar kon uitbreiden (zie ven en presentaties in het Infocentrum op de hoogte gehou- p. 16). den. In het Infocentrum werden ook tentoonstellingen gehou- De belangrijkste aanwinst op het gebied van de Aziatische den waarin de kunstopdrachten rond Het Nieuwe Rijksmuseum verzamelingen was een door de Vereniging van Vrienden der werden gepresenteerd, zoals de foto’s van Wijnanda Deroo, Aziatische Kunst op de TEFAF te Maastricht aangekocht 13de- of die vanaf 20 januari te zien waren. Ronduit spectaculair was 14de-eeuws Chinees beeld van een zittende monnik (zie p. 41). het lichtproject van Germaine Kruip, waarbij het lege hoofdge- Het werd kort na de aankoop in het Rijksmuseum op de Veluwe te bouw van het Rijksmuseum van binnenuit magisch oplichtte en Apeldoorn gepresenteerd. de stad gedurende enige maanden een nieuwe bezienswaardig- De verwerving van een vroeg landschap van Piet Mondri- heid bood. aan, ‘Oostzijdse molen bij maanlicht’ (zie p. 62), deed wat stof Naast Founder Royal Philips Electronics en hoofdsponsor opwaaien in kringen die er nog niet aan gewend zijn dat Het BankGiro Loterij verbond dit jaar ING zich als tweede hoofd- Nieuwe Rijksmuseum in de toekomst ook de presentatie van de sponsor aan Het Nieuwe Rijksmuseum (zie p. 44). ING werd 20ste-eeuwse kunst en geschiedenis tot zijn werkterrein rekent. daarmee tevens sponsor van het Rijksmuseum Amsterdam APOLLO Magazine telde deze aanwinst wereldwijd overigens tot

14 15

Een van de kunstopdrachten rond Het Nieuwe Rijksmuseum was het lichtproject Minister-president Jan Peter Balkenende en hoofddirecteur Ronald de Leeuw Rehearsal van Germaine Kruip, waarbij het lege hoofdgebouw van het Rijksmu- tijdens een Hard Hat Tour in het Rijksmuseum. seum van binnenuit magisch oplichtte. Foto: Jeroen Swolfs Foto: Jean-Pierre Jans/Hollandse Hoogte de fraaiste van 2005. Een belangrijke verrijking van de 20ste- Op 23 mei heeft eeuwse collectie is de verzameling internationale fotografie die de hoofddirecteur in het museum en bloc van de fotograaf/verzamelaar Willem Diep- Brussel aan de 25 mi- raam en zijn vrouw Shamanee Kempadoo verwierf (zie p. 64). nisters van cultuur van Zonder meer uniek is het portret van een zwarte hoveling, de Europese Unie het tussen ca. 1520-1530 geschilderd door Jan Mostaert en als zo- eindrapport Lending to danig het oudste bekende Europese portret van een Afrikaan, Europe van de Euro- dat op 7 juli aan de pers werd gepresenteerd (zie p. 53). Rond pese werkgroep col- de jaarwisseling verwierf het museum nog een aantrekkelijk lectiemobiliteit aange- gepointilleerd portret van de hand van Jan Toorop, zowel een boden. In het rapport artistiek hoogtepunt in diens oeuvre als van belang vanwege de worden oplossingrich- verbeelding van de toenmalige moderne vrouw (zie p. 60). tingen gegeven om Al deze aankopen waren ondenkbaar zonder de genereuze bruiklenen binnen de steun die het museum al jaren ondervindt van de BankGiro EU makkelijker te ma- Loterij, de Vereniging Rembrandt en het eigen Rijksmuseum ken. Indemniteitsregelingen naar Angelsaksisch model zouden Fonds, waaronder ook enkele specifieke Fondsen op Naam res- veel kunnen bijdragen aan een grotere mobiliteit. sorteren. Daarnaast waren incidenteel ook tal van andere fond- Op de vervolgconferentie die in november onder Brits voor- sen en particuliere schenkers het museum goedgezind. Hun zitterschap in Manchester werd georganiseerd, verzorgde Ro- namen zijn in dankbaarheid vermeld op p. 7 van dit verslag. nald de Leeuw de keynote speech. Hierna zal in 2007 onder Fins Het Rijksmuseum werd in juli verrast door het plotseling voorzitterschap de discussie worden voortgezet. overlijden van de heer Wim Duisenberg, die zich sinds begin 2004 als voorzitter van het Rijksmuseum Fonds met veel liefde Het Rijksmuseum buiten de muren had ingezet voor de fondsenwerving. In 2005 werden in Uden en Den Haag de laatste twee van de beoogde tien gastpresentaties geopend. In het Rijksmuseum in de Collectiemobiliteit Abdij te Uden werd een belangrijk deel van de collectie Zuid-Ne- In 2005 zijn verschillende voorwerpen en collecties in beheer of derlandse religieuze beeldhouwkunst van het museum onder- eigendom overgedragen. In november werden onder grote be- gebracht, met centraal het werk van de Meester van Koudewater langstelling van de media voorwerpen uit de ‘Spitsbergen-col- en Adriaan van Wesel. In het geheel gerenoveerde Haags His- lectie’ aan Noorwegen overgedragen. Voorts keerde een groep torisch Museum vond een keuze uit de collectie Nederlandse van negen 17de-eeuwse portretten terug naar Kasteel Helmond, geschiedenis een tijdelijke bestemming (zie p. 38). De nadruk waar zij tot 1921 hadden gehangen. Een orgelkas werd herenigd ligt daarbij op het in beeld brengen van de geschiedenis van met het bij de kas horende instrument. de democratie in ons land. Op 1 september opende premier In omgekeerde richting droegen Provinciale Staten van Balkenende deze laatste presentatie in de reeks onder de titel Noord-Holland een aantal grote loden Italiaanse beelden van de Rijksmuseum aan de Hofvijver. beeldhouwer Francesco Righetti over aan het Rijksmuseum. De Bij enkele van de reeds vorige jaar gestarte gastpresentaties beelden stonden – inmiddels conservatorisch onverantwoord – in werden door de gastmusea in samenwerking met het Rijksmu- de tuin van het gebouw Welgelegen in Haarlem. Zij krijgen waar- seum aanvullende tentoonstellingen geprogrammeerd, zoals schijnlijk een plaats in het atrium van Het Nieuwe Rijksmuseum. Portretten van mode en smaak in het Rijksmuseum Twenthe in

16 17

Anoniem Boven: Adriaen Collaert naar Maarten de Vos Onder: Adam Loofs Hoofddirecteur Ronald de Leeuw bij de overhandiging van het rapport Lending Madonna met Christuskind, 1490-1510 Ignis, personificatie van het vuur, uit de reeks Kandelaar met stam in de vorm van een vrouw, to Europe van de Europese werkgroep collectiemobiliteit. Utrecht, klei met polychromie, h. 17,9 cm ‘De vier elementen’ 1687 Foto: © Crown Copyright Inv.nr. BK-2005-1 Gravure, gekleurd en gehoogd met goud en zilver, Den Haag, zilver, h. 28,6 cm Aangekocht met steun van het Frits en Phine 18,3 x 22,5 cm Inv.nr. BK-2005-20 Verhaaff Fonds Inv.nr. RP-P-2005-31 Aankoop met steun van de Vereniging Rembrandt Aankoop uit het F.G. Waller Fonds en de Stichting Dr Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds Enschede en Tijgers en tabak en Prenten op porselein in het CODA Museum in Apeldoorn. Een deel van de collectie was ook in het buitenland te be- wonderen. In juni ging in Melbourne in de National Gallery of Victoria Dutch Masters from the Rijksmuseum, Amsterdam van start. Daarin was naast schilderkunst ook een plek ingeruimd voor voorwerpen van kunstnijverheid. Het Melbournse museum had voor de gelegenheid zelfs zijn gevel getransformeerd tot die Katz de tentoonstelling From Vulcan’s Forge als derde expositie in van Cuypers’ Rijksmuseum. De tentoonstelling was met ruim een reeks waarin eerder het Ashmolean Museum (Oxford) en 200.000 bezoekers een van de grootste successen in de geschie- het Fitzwilliam Museum (Cambridge) hun collecties Italiaanse denis van het museum. De organisator, Art Exhibitions Austra- sculptuur hadden gepresenteerd. Met een topkeuze uit de Ne- lia, met wie al lang banden worden onderhouden, benoemde derlandse, Vlaamse en Italiaanse bronzen toonde het Rijksmu- Ronald de Leeuw tot vriend voor het leven. De tentoonstelling seum een minder bekend facet van zijn collectie (zie p. 47). De reisde van Australië door naar het Hyogo Prefectural Museum tentoonstelling zal in de eerste helft van 2006 ook te zien zijn in in Kobe, waar nog eens 100.000 Japanners de hoogtepunten het Liechtenstein Museum te Wenen. van onze Gouden Eeuw bewonderden. Topwerken van Ludovico Carracci en Paolo Veronese uit de Tentoonstellingen Rijksmuseumcollectie schitteren tijdens de renovatie in de zalen Het tentoonstellingsprogramma werd gerealiseerd op een scala van de National Gallery in Londen. Ook leverde het Rijksmu- van plekken. In de Philipsvleugel van het Rijksmuseum zelf wer- seum in 2005 een aanzienlijke bijdrage aan de tentoonstelling den vanaf begin juni de fraaiste werken van Gerard ter Borch ge- van 17de-eeuwse schilderkunst die het Nationaal Museum van toond onder de titel Schitterend Satijn. Deze presentatie was een Stockholm organiseerde ter viering van de verschijning van hun keuze van de fraaiste werken uit een tentoonstelling die eerder bestandscatalogus Nederlandse kunst. Ronald de Leeuw sprak onder auspiciën van de American Foundation of Art (AFA) in bij deze opening de feestrede uit. de musea van Washington en Detroit was getoond. Parallel hier- Op 14 november opende in Londen in de galerie van Daniel aan toonde het Rijksmuseum op basis van de collectie van het

18 19

The National Gallery of Victoria in Melbourne tijdens de tentoonstelling Dutch Paolo Veronese Giovanni David Masters from the Rijksmuseum, Amsterdam. Portret van Daniele Barbaro, 1556 tot 1557 De kunsthandelaar Gaspar Gribolari uit Padua Foto: Wendela Brouwer Olieverf op doek, 121 x 105,5 cm Ets en aquatint, 23,9 x 16,9 cm Inv.nr. SK-A-4011 Inv.nr. RP-P-2005-102 Langdurig bruikleen van het Rijksmuseum aan The National Gallery, Londen Aankoop uit het F.G. Waller Fonds Rijksmuseum Amsterdam Schiphol

In de dependance van het Rijksmuseum op Schiphol waren dit jaar vier tentoonstellingen te zien, waarvan drie met werken uit eigen bezit. De eerste was Winter in Holland, met winteruitbeeldingen van Breughel tot Breitner. Vanaf 23 maart bood het Rijksmuseum gastvrijheid aan het Kröller-Müller Museum dat onder de titel Mondrian & De Stijl enkele werken van Mondriaan, Van Doesburg en Beekman ter beschikking stelde. Dutch windmills, art & industry opende op 16 augustus. Op deze succesvolle tentoonstelling waren werken te zien van schilders als Gabriël, Roelofs en Jongkind, evenals een molenglas met de lijfspreuken van prins Maurits en een ingenieus 18de-eeuws model van een houtzaagmolen. Op 8 december ten slotte ging een expositie over een ander typisch Hollands fenomeen van start: Flowers.

20 21

De affiches van de vier tentoonstellingen die in 2005 in het Rijksmuseum Een bezoeker van de tentoonstelling Mondrian & De Stijl in het Rijksmuseum Amsterdam Schiphol te zien waren. Amsterdam Schiphol. Ontwerp: Studio Jas Foto: Maurice Boyer Rijksprentenkabinet Thuis bij Ter Borch in seert, was dit jaar het thema ‘Mens en dier’ gekozen. De foto- het Rembrandthuis. De zichtbaarheid van graaf was Jan van IJken. De tentoonstelling werd dit jaar voor de collectie van het Rijksprentenkabinet het eerst gehouden in het museum Huis Marseille te Amster- werd verder gediend met de presentatie dam en zal in 2006 te zien zijn in het Ministerie van Landbouw, van Engelse romantische tekeningen en Natuur en Voedselkwaliteit. grafiek in het Van Gogh Museum. Deze ging in oktober van start onder de titel Onderzoek en publicaties De eeuw van Turner. Tijdens de renovatie Hoezeer het museum ook opging in de voorbereiding van Het zal in het Van Gogh Museum jaarlijks een Nieuwe Rijksmuseum, er bleef volop aandacht voor het weten- tentoonstelling van werk op papier uit de schappelijk werk aan de collectie. De laatste hand werd gelegd 19de en vroege 20ste eeuw uit het Rijks- aan het eerste deel van de bestandscatalogus Nederlandse 17de- museum te zien zijn. eeuwse schilderkunst van het Rijksmuseum die waarschijnlijk in In het filiaal Rijksmuseum Amster- maanden te zien in het Allard Pierson Museum in Amsterdam 2007 zal verschijnen. Een begin is gemaakt met de bestandsca- dam Schiphol waren in 2005 naast de vas- en samengesteld door een groep studenten van de Universiteit talogus voor de 16de-eeuwse Hollandse schilders. te presentatie 17de-eeuwse meesters vier van Amsterdam, leverde het Rijksprentenkabinet de foto’s. In de reeks Rijksmuseum-Dossiers verschenen deeltjes gewijd wisselende tentoonstellingen te zien die In april/mei was in het Rijksmuseum het stilleven ‘Vivat aan Jan Steen (auteur Wouter Kloek), het marinemodel ‘Willi- met elkaar goed waren voor zo’n 150.000 Oraenge’ te zien, dat later in 2005 als geschenk aan Hare Ma- am Rex’ (auteur Ab Hoving) en aan Falconets marmeren sculp- bezoekers: Winter in Holland, Mondrian & jesteit Koningin Beatrix werd aangeboden ter gelegenheid van tuur ‘De dreigende Liefde’, een van de publiekslievelingen van De Stijl, Dutch windmills, art & industry en haar regeringsjubileum, ter plaatsing in museum Paleis Het Loo het museum. De auteur van dit laatste Dossier, Frits Scholten, Flowers. In de presentatie met het thema in Apeldoorn. was ook verantwoordelijk voor een groot deel van de teksten in ‘molen’ stond de nieuwe aanwinst van In de serie Document Nederland die het Rijksmuseum nu al de catalogus die bij de tentoonstelling van bronzen in Londen Mondriaan centraal, zij aan zij met Paul weer vele jaren in samenwerking met NRC Handelsblad organi- verscheen. Gabriëls beroemde ‘In de maand juli’. Ronald de Leeuw was gastconservator van de tentoonstelling Meesters van de Ro- mantiek, Nederlandse kunst 1800-1850. Dit brede overzicht van Nederlandse Roman- tische schilderkunst was de laatste maanden van 2005 te zien in de Rotterdamse Kunsthal, en was in belangrijke mate ook op de collectie van het Rijksmuseum gebaseerd. De uitvoerige catalogus die bij de expositie verscheen, vult een lang ge- voelde lacune in de geschiedschrijving van de 19de eeuw. Voor de tentoonstelling Spiegel van het Geheugen, over de fotografische verbeelding van de Romeinse oudheid in de 19de eeuw, in de zomer-

22 23

Boven: Cornelis Kruseman Onder: Calvert Richard Jones Jan van IJken Omslag van de drie Rijksmuseum-Dossiers die in 2005 zijn verschenen. ‘Een van zin’, 1830 Het Colosseum te Rome, 1846 Uit de reeks Document Nederland: Dierbaar: ’t Swieneparredies, 2004 Ontwerp: Berry Slok Olieverf op doek, 102 x 120 cm Foto, 18,5 x 22,4 cm Foto, 50 x 40 cm Inv.nr. SK-A-1070 Inv.nr. RP-F-AA3387 Inv.nr. NG-2005-30-24 Een van de schilderijen in de tentoonstelling Meesters van de Romantiek, Een van de foto’s uit de tentoonstelling Spiegel van het geheugen Nederlandse kunst 1800-1850. Dit werk sierde tevens het omslagontwerp in het Allard Pierson Museum van de gelijknamige catalogus.

De eerste twee bursalen van het Manfred & Hanna Heiting In 2005 startte het CHIP-project. De afkorting CHIP staat voor geschiedenis. Onderzoeken en tentoonstellen Fonds hebben hun onderzoek afgerond. Het Fonds bevordert Cultural Heritage Information Personalization en maakt deel van historische voorwerpen. Verder werk- fotohistorisch onderzoek door aankomende onderzoekers aan uit van het NWO-programma CATCH (Continuous Access to te het museum onder meer mee aan de hand van de Nationale Fotocollectie in het Rijksmuseum. Cultural Heritage). Het doel is om gedigitaliseerde collecties op een nieuwe Bijbeleditie geïllustreerd Het eerste onderzoek gold foto’s van wereldtentoonstellingen een flexibele wijze toegankelijk te maken voor gebruikers. met werk van Rembrandt (‘de Rem- in Brussel en Amsterdam aan het einde van de 19de eeuw en Op het gebied van de collectieregistratie werden 5.685 brandtbijbel’) en Rembrandt mijn vader, opnamen van de natuurfotograaf Richard Tepe, een vriend van nieuwe reproducties gekoppeld aan het collectiemanagement- verteld door Titus van Rijn door Bert de beroemde Jac.P. Thijsse. systeem Adlib, waarmee deze foto’s digitaal beschikbaar zijn. Natter, beide uitgaven ter gelegenheid Het Rijksmuseum bood in 2005 aan in totaal 41 studenten Daarnaast werden nog eens 500 scans van het project Digitale van Rembrandt 400. van verschillende opleidingen een stageplaats. Drie deelnemers Atlas Geschiedenis (DAG) en 200 losse scans gekoppeld. De Rijksmuseumwinkels, in de van de nieuwe Masteropleiding Museumconservator van de Als eindejaarsgeschenk ontvingen de relaties van het Rijks- Philipsvleugel zowel als op Schiphol en Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit liepen in museum de bundel Lyrisch van Rembrandt die tot stand kwam in in het paviljoen op het Museumplein 2005 stage bij de afdelingen Schilderijen, Rijksprentenkabinet samenwerking met Poetry International. Peter Sigmond en Eve- dat samen met het Van Gogh Museum en Nederlandse geschiedenis. line Sint Nicolaas waren de auteurs van de uitgave Kijken naar wordt geëxploiteerd, deden in 2005 goede zaken. Hoewel in de presentatie van de winkels binnenkort nog verbeteringen worden door- zich inleven hoe het was om vierhonderd jaar geleden jong te gevoerd, is de totale omzet aanzienlijk meer dan trendmatig zijn. Deze interactieve rondleiding was zo’n succes dat hij ook is gestegen. gebruikt voor de jaarlijkse Veluvinedag, wanneer alle 8ste-groepers uit Nunspeet een bezoek brengen aan het Rijksmuseum. Educatie Een andere succesvolle presentatie voor jonge kinderen was Het afgelopen jaar zijn het cursusaanbod en de cursusfolder de Sesamstraat Tentoonstelling, met daaraan voorafgaand een ingrijpend vernieuwd. Het aantal eenmalige bijeenkomsten is tekenwedstrijd. Ter ere van het 30-jarig bestaan van Sesamstraat sterk uitgebreid en het aanbod is gevarieerder gemaakt: laag- en het feit dat het Rijksmuseum, als enige museum ter wereld, drempelig voor nieuw publiek en gespecialiseerde, onverwach- een Sesamstraat-audiotour heeft, zijn alle kinderen tot zes jaar te onderwerpen voor het vaste publiek. Dat heeft gewerkt. Twee uitgenodigd om een tekening te maken voor het museum. De weken na het verschijnen van de cursusfolder was het maximale kinderen zijn aangeschreven via scholen en de kinderopvang. aantal inschrijvingen bereikt. Na een fikse uitbreiding van het Zowel het aantal inzendingen als de kwaliteit ervan was zeer aanbod bleef ook in de tweede helft van het jaar de belangstel- hoog. Er kwamen bijna duizend kunstwerken binnen. Leerlin- ling zeer groot. Populair zijn thema’s als ‘Kijken als een connais- gen konden hun tekeningen opsturen of op woensdag 28 au- seur’ en ‘Licht in de schilderkunst’. Een cursus kennerschap is gustus zelf langsbrengen. Scholen huurden zelfs bussen om met bijvoorbeeld ‘Goya in het Prentenkabinet’. alle leerlingen uit groep 1 en 2 langs te komen. Op die dag Tevens is geprobeerd meer families voor het museum te was de audiotour vanzelfsprekend gratis. Bij de presentatie van interesseren. Ouders en grootouders willen graag samen met de drie winnende tekeningen, op woensdag 19 oktober, was de de kinderen iets interessants en leerzaams ondernemen. In de belangstelling van deelnemers en pers groot. Tijdens de herfst- kerstvakantie is gestart met een interactieve inlooprondleiding vakantie was het aantal bezoekers dat speciaal voor de tentoon- voor jong en oud. De rondleider neemt een gevulde mand mee, stelling kwam opvallend hoog. met daarin voorwerpen die uitnodigen je verder te verdiepen in In 2005 hebben 2421 leerlingen de vier GRAS-musea (Van de Gouden Eeuw. Kinderen kunnen proeven, ruiken, voelen en Gogh Museum, Rijksmuseum, Amsterdams Historisch Muse-

24 25

Op 28 september konden kinderen hun inzending voor de Sesamstraat- Staand voor ‘De Staalmeesters’ probeert Rudi Fuchs een klas vmbo-leerlingen tekenwedstrijd zelf komen bezorgen bij Bert en Ernie in het Rijksmuseum. ervan te overtuigen dat ‘De joodse bruid’ helemaal niet saai is. Foto: Bas Czerwinski um en Stedelijk Museum) bezocht, waar- ren. Het was stimulerend om te merken hoeveel mensen niet van een derde (ca. 800 leerlingen) koos alleen voor een hapje en drankje, maar ook voor de inhoud voor het Rijksmuseum. Het arrangement kwamen. De helft van het aantal bezoekers is ook naar De Mees- ‘Trendwatcher’ is het populairst onder de terwerken gaan kijken. Mooi was het ook dat ouders met kinde- deelnemende vmbo-scholen. Het afgelo- ren even langskwamen voor de school begon. Het is de bedoe- pen jaar is – met een subsidie van de Mond- ling van deze gebeurtenis een jaarlijks terugkerend evenement riaan Stichting – extra geïnvesteerd in de te maken. GRAS-museumdocenten. Internationale Ook de jaarlijkse Museumn8 op 5 november stond geheel aandacht was er ook dit jaar: het project was in het teken van het naderende Rembrandtjaar. Gebouw, tuin een van de onderwerpen op de conferentie en het Infocentrum boden plaats aan ruim 4.000 bezoekers. ‘Lernen im Museum’ in Wuppertal. De on- In het Infocentrum konden bezoekers zich inleven in door geveer vijftig deelnemers van het ICOM-res- Rembrandt geportretteerde personen. In de tuin was de cate- tauratiecongres bezochten in september de ring geïnspireerd op het clair-obscur. In samenwerking met het GRAS-musea. Een aanzienlijk deel daarvan Bureau voor Genealogie is gespeurd naar nazaten van mensen is ontvangen in het Rijksmuseum, waar mu- die op de ‘Nachtwacht’ zijn afgebeeld. Aan die speurtocht en de seumdocenten het programma ‘Haken & Ogen’ (over restaura- werd ook intensief gebruikt tijdens de debatten over de nieuwe vraag hoe makkelijk of moeilijk het is om zo’n verwantschap te tie en conservatie) hebben toegelicht. entree in de onderdoorgang. De voorstellen en tekeningen van bewijzen, was een onderdeel van het programma gewijd. de architecten van Het Nieuwe Rijksmuseum werden getoond, Ook werd in 2005 een speciale tuinfolder vervaardigd, waar- Publieksinformatie evenals de neerslag in de pers van de discussie rondom de on- in zowel toelichtingen op de museumtuin met zijn vele sculp- Op het gebied van publieksinformatie hebben de Hard Hat derdoorgang. In de tweede helft van 2005 werden lezingen turen als de rijkversierde façades van het Cuypersgebouw zijn Tours in 2005 de meeste indruk gemaakt. De aandacht van de georganiseerd over de plannen voor Het Nieuwe Rijksmuseum. opgenomen. Sinds de toegang tot de Meesterwerken-presentatie media was overweldigend, zowel in binnen- als buitenland. Die Juist omdat de nadruk in de publiciteit zo dikwijls ligt op de dis- in de Philipsvleugel via de zuidelijke tuin geschiedt, is de be- succesvolle landing had tot gevolg dat de aandacht van het pu- cussie rond fietsers en voetgangers, lijkt het eigenlijke project langstelling voor deze bijzondere plek bij het publiek zeer toe- bliek onverwacht groot was. Het aanbod was echter schaars, zo- een beetje naar de achtergrond te verdwijnen. Daarom zijn er genomen. dat in de eerste weken vaak nee moest worden verkocht. De zes bijeenkomsten georganiseerd waar de bouwers en beden- capaciteit is sindsdien aanzienlijk uitgebreid. Onder leiding van kers van het nieuwe museum het publiek ontmoetten. Website een van de rondleiders gaat het publiek – voorzien van helm, Na de plaatsing van het beroemde beeld ‘L’Amour mena- De in 2004 gelanceerde website bleef ook dit jaar zeer succesvol, bouwschoenen en een fluorescerend jack – door het gebouw. çant’ (De dreigende Liefde) van Etienne-Maurice Falconet bij wat onder meer bleek uit het stijgend aantal bezoekers. De web- Aan de orde komen verleden, heden en toekomst. Het is een de zogeheten Rotterdamse trap in de Philipsvleugel is een aantal site wordt hoog gewaardeerd voor het sfeervolle en innovatieve uitstekend middel om het publiek op de hoogte te brengen van initiatieven ontwikkeld om dit bij het publiek geliefde beeld, en design. De site heeft drie internationale designprijzen gewon- De nieuwe website biedt de mogelijkheid om zelf webexposities de plannen en enthousiast te maken voor het renovatieproject. de daarbij horende publicatie in de reeks Rijksmuseum-Dossiers nen en drie nominaties gekregen voor Nederlandse multime- te maken. In 2005 kreeg de tentoonstelling van schilderijen en Vanaf februari heeft het publiek elke vrijdag in groepen van van het museum, extra aandacht te geven. Een speciale ‘tour dia/designprijzen. Wel heeft de gebruiksvriendelijkheid bij het tekeningen van Ter Borch zijn webversie met bovendien een twintig mensen door het hoofdgebouw gelopen. d’amour’ is ontwikkeld om bezoekers op een heel andere wijze snel zoeken iets ingeboet ten faveure van sfeer en ontwerp. Er speciale webzuilversie die bij de nevententoonstelling in het In het Infocentrum waren verschillende nieuwe deelpresen- door de collectie te leiden. Tevens kreeg ‘L’Amour menaçant’ is een ‘usability-test’ uitgevoerd en op basis van de uitkomsten Rembrandthuis draaide. De aanwinst ‘Portret van een Afrikaan- taties te zien, zoals die over de verbouwing van het Atelierge- als eerste object een eigen gastenboek. wordt gesleuteld aan een grotere gebruiksvriendelijkheid van se man’ van Mostaert werd door de hoofddirecteur persoonlijk bouw. Van 20 januari tot en met 3 april 2005 kon het publiek Als opmaat tot het Rembrandtjaar 2006 memoreerde het de homepage en de zogenoemde schuivende banners, alsook toegelicht. Verder werden ontwikkeld: een forummogelijkheid een presentatie bekijken van foto’s die Wijnanda Deroo had museum op 15 juli met een ontbijt in de tuin de verjaardag van aan verbetering van het zoeken in de website, zonder dat het op iedere pagina (die onder meer is gebruikt bij de discussie gemaakt van een ontmanteld hoofdgebouw. Het Infocentrum Nederlands grootste kunstenaar die 399 jaar eerder werd gebo- design van de site wordt aangetast. over de onderdoorgang), een Verbouwingsspecial met video’s en

26 27

Bijna 2.000 mensen kwamen op 15 juli naar de tuin van het Rijksmuseum voor De tuinfolder van het Rijksmuseum. een ontbijt ter gelegenheid van de 399ste verjaardag van Rembrandt. Men liet Ontwerp: Studio Jas zich Rembrandts favoriete ontbijt, haring en wittebrood, goed smaken. Foto: Maurice Boyer bruari vond de persconferentie van de Boekenweek met het Nieuwe Rijksmuseum gesteund, wat eveneens geldt voor het thema Spiegel van de Lage Landen – Boeken over onze geschiedenis in doortrekken van de presentatie tot en met de 20ste eeuw (zie ook het museum plaats, in maart gevolgd door de presentatie van pag. 36). het boek De historische sensatie dat in nauwe samenspraak met Het Rijksmuseum mengde zich in de discussies rond de te- het Rijksmuseum tot stand was gekomen. Discussies rond het ruggave van de collectie Goudstikker aan de erven en rond de thema geschiedenis waren dit jaar schering en inslag. Het Rijks- dreigende sluiting van het buiten Beeckestijn bij Velsen, waar museum nam onder meer deel aan een debat op 11 maart in vele jaren een groot bruikleen kunstnijverheid van het Rijksmu- het Haus der Geschichte in Bonn over de kwestie of er nog een seum was te zien. Het museum nam deel aan het symposium apart Nationaal Museum voor Geschiedenis moest komen. ter viering van het tienjarig bestaan van de VRM, de Vereniging Er is publieksonderzoek uitgevoerd waarmee een nulme- van Rijksgesubsidieerde Musea, in het gebouw van de Tweede ting van de positie van het Rijksmuseum op historisch terrein is Kamer in Den Haag. verkregen. Het bewustzijn van het publiek dat het Rijksmu- seum een museum van kunst én geschiedenis is, bleek groot. Sponsoring en fondsenwerving Ook wordt onze keuze voor een gemengde opstelling in Het De activiteiten van het Rijksmuseum wisten zich ook in 2005 weer verzekerd van ruimhartige steun van de overheid, de fondsen, het bedrijfsleven en particulieren. De in 2005 toegetreden tweede hoofdsponsor van Het Nieuwe Rijksmuseum, ING, presenteerde zich behalve met krantenadvertenties ook met tal van acties aan het publiek, waaronder een actie met lunchpakketten in de museumtuin (zie pag. 45). Het Rijksmuseum Fonds ontwikkelt zich steeds duidelijker als de koepel voor de particuliere fondsenwerving. In 2005 verwierf het Fonds het keurmerk van het Centraal Bureau Fond- senwerving. Een nieuw Fonds op Naam werd gesticht voor de de succesvolle widget. Met de widget kan men iedere dag een natuurlijk de ontwikkelingen rond de bouwplannen en het nieu- aankoop, restauratie, onderzoek en onderwijs op het gebied ander topstuk uit de schilderijenverzameling van het Rijksmu- we presentatieconcept van Het Nieuwe Rijksmuseum centraal. In van receptuurboeken en handleidingen voor de kunstenaar (zie seum op zijn desktop zien, een levendige en nieuwe manier om het bijzonder vergden de redenen waarom het Rijksmuseum pag. 57). de collectie van het museum voor het publiek te ontsluiten. De ook de 20ste eeuw tot zijn aandachtsgebied rekent, uitleg. Een Een actie om op grote schaal Vrienden van het Rijksmuseum ‘Rijkswidget’ blijkt, na zijn lancering op 17 november, een groot uitvoerig interview met Ronald de Leeuw op 21 oktober was de te werven werd voorbereid en zal in het eerste kwartaal van 2006 succes. Na enkele weken was de widget al meer dan 15.000 keer afsluiting van een reeks artikelen die NRC Handelsblad de afge- worden gelanceerd. gedownload. lopen jaren aan de inhoudelijke planvorming van het museum Diverse onderdelen van de Rijksmuseum-website zijn opgeno- had gewijd. Maar ook tal van andere facetten van de wereld die Bestuurlijk en personeel men op de cd-rom die bij dit jaarverslag is ingesloten. het Rijksmuseum is haalden het nieuws, zoals het vernieuwende De Raad van Toezicht van het museum vergaderde dit jaar vijf- onderzoek naar de collectie bronzen, de aankopen en de Sesam- maal; de laatste vergadering van het jaar werd gehouden in Het Rijksmuseum in de media straat-tekenwedstrijd. De succesvolle publicitaire acties onder de het buiten Trompenburg. De ontwikkelingen rond Het Nieuwe In bijna curieus contrast tot het feit dat het museum in feite maar noemer Wegens verbouwing geopend werden in 2005 vervolgd. Rijksmuseum en de beleidsvoornemens voor de komende jaren voor een deel is opengesteld, staat de enorme aandacht die het Opnieuw kozen velen het Rijksmuseum als achtergrond vormden de voornaamste agendapunten van het afgelopen jaar. Rijksmuseum ook in 2005 in de media kreeg. Daarbij stonden voor presentaties of ontvangsten van hun instellingen. Op 7 fe- In oktober werd afscheid genomen van mevrouw Irene Asscher-

28 29

Tijdens de opening van de tentoonstelling van werken van Gerard ter Borch Gesina ter Borch liepen dames rond gekleed in schitterend satijn, een verwijzing naar de titel Een buigende heer kust een dame de hand, 1656 van de tentoonstelling. Tekening in een album, penseel in zwart en kleuren, enkele zilveren hoogsels Foto: Jeroen Swolfs en donkere stukken gewassen met eiwit, h. 80 cm Inv.nr. BI-1890-1952-FOLIO-97(R) Op 9 juni spelde de Italiaanse ambassadeur hem het comman- Marketing Adviesraad deurschap in de Orde van de Stella della Solidarièta op, en op De Marketing Adviesraad is ingesteld om het museum op het 5 december reikte de Franse ambassadeur hem de versierselen gebied van marketing en publieksbereik te ondersteunen bij van de Ordre des Arts et des Lettres uit. het veranderingsproces dat is gekoppeld aan Het Nieuwe Rijks- Jan Piet Filedt Kok hield op 6 december zijn oratie als hoog- museum en de daarbij behorende doelstellingen. In samen- leraar Atelierpraktijken en materiaaltechnisch kunsthistorisch werking met de Marketing Adviesraad zijn bijeenkomsten voor onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam. medewerkers georganiseerd waarin thema’s als ‘positionering Prof. dr. Volker Manuth van de Radboud Universiteit Nijme- van het merk Rijksmuseum’ en ‘denken vanuit de consument’ gen is benoemd als honorair conservator van het Rijksmuseum, aan de orde zijn gesteld. In de vergaderingen van de Adviesraad een nieuwe functie bedoeld om een sterkere dialoog tot stand met leden van de directie zijn onderwerpen besproken als het te brengen tussen de museale en universitaire kunstgeschie- opzetten van een vriendenorganisatie, de winkelformule, pu- denisbeoefening. In die hoedanigheid was professor Manuth blieksonderzoek en marketingdoelstellingen. onder meer betrokken bij de bestandscatalogus 17de-eeuwse De Adviesraad bestaat uit mevrouw drs. C.H.M. Braams (Uni- schilderkunst en de voorbereidingen voor het Rembrandtjaar lever, vice-president Communications & Corporate Responsibility 2006. Europe), mr. drs. J.H. Brand (Egon Zehnder International B.V.,

Vonk, die acht jaar lid van de Raad is geweest. Wij danken haar ting te nemen in een zogenoemde medezeggenschapscommis- in het bijzonder voor haar inzet op het punt van de personele sie. Hiermee is in goede sfeer overlegd. Voor 2006 is er uitzicht aspecten en de relatie met de Ondernemingsraad. Wim Pijbes, dat weer een Ondernemingsraad kan worden gevormd. directeur van de Kunsthal Rotterdam, trad in februari tot de In 2005 werd een reorganisatie van de sector Collecties inge- Raad toe. zet. Hierbij werd het aantal van vijf verzamelafdelingen, te we- Op 3 oktober bereikte het museum het droevige bericht dat ten Schilderkunst, Beeldhouwkunst en kunstnijverheid, Aziati- prof. dr. J.R. Glasz was overleden. De heer Glasz behoorde tot sche kunst, Rijksprentenkabinet en Nederlandse geschiedenis, de eerste leden van de Raad die werd ingesteld bij de verzelf- teruggebracht tot drie, waarbij de eerste drie afdelingen samen- standiging van het Rijksmuseum in 1995. Zijn betrokkenheid bij smelten tot een afdeling Beeldende kunst. Daarnaast worden het Rijksmuseum, ook in de moeilijke periode van zijn ziekte, alle restauratieateliers, die tot dusver direct onder de verzamel- gedenkt het museum met gevoelens van groot respect. afdelingen vielen, bij elkaar gevoegd tot een grote afzonderlijke Na het verstrijken van de lopende zittingstermijn van de On- restauratieafdeling. Deze ingreep is mede ingegeven door de dernemingsraad waren helaas te weinig kandidaten beschikbaar locatie van alle ateliers in het nieuwe Ateliergebouw. om een nieuwe Ondernemingsraad te kunnen vormen. Om de De hoofddirecteur werd in 2005 geëerd met enkele hoge medezeggenschap in het museum toch continuïteit te bieden, Nederlandse en buitenlandse onderscheidingen. In april werd werd een aantal medewerkers door de directie uitgenodigd zit- hem het officierschap in de Orde van Oranje Nassau verleend.

30 31

De Raad van Toezicht en directie van het Rijksmuseum. Van links naar rechts: Op 11 juni 2006 ontving het Rijksmuseum het droevige bericht van het overlij- Het beeldmerk van het Rijksmuseum voor het Rembrandt-jubileumjaar 2006. Relaties van het Rijksmuseum ontvingen als eindejaarsgeschenk en als opmaat mr. A. Ruys, mw. drs. P.M. Noordervliet-Bol, W. Kok, dr. H.H.F. Wijffels, den van de heer Fransen van de Putte. Ontwerp: Skipintro voor het Rembrandt-jubileumjaar de dichtbundel Lyrisch van Rembrandt. drs. W.M.J. Pijbes, mr. A.S. Fransen van de Putte, mw. mr. A. Deveci-Kesmer, Ontwerp: Marjo Starink J.W. Sieburgh, dr. J.P. Sigmond, prof. drs. R. de Leeuw. Foto: Taco Anema consultant), drs. D. Karsten (UPC Nederland, chief executive officer), ir. A. Meerstadt (Nederlandse Spoorwegen, directeur Commercie), E.F.L.M. Randag (consultant) en drs. C.F.H.H. Vogelzang (directie ABN AMRO Nederland).

Vooruitblik Het jaar 2006 zal in sterke mate in het teken staan van de viering van de 400ste geboortedag van Rembrandt. Het Rijksmuseum participeert in de Stichting Rembrandt 400 die de landelijke en internationale publiciteit rond het jaar reguleert. Tijdens de persconferenties die al in 2005 werden gehouden, werd duidelijk dat de voornaamste bijdrage van het Rijksmuseum aan dat jaar, de expositie Rembrandt-Caravaggio, het centrale evenement van de viering zal vormen. Het Rijksmuseum organiseert deze nu al spraakmakende tentoonstelling samen met het Van Gogh Museum, dat zijn tentoonstellingsvleugel hiervoor ter beschikking heeft gesteld. Op 14 december ging Rembrandt 400 in aanwezigheid van Hare Majesteit de Koningin van start in de schilders geboortestad Leiden met een tentoonstelling gewijd aan Rembrandts Moeder. Het Rijksmuseum droeg hieraan bij met belangrijke bruiklenen van Rembrandt en Gerard Dou. Vanaf eind januari zal het Rijksmuseum, voorlopig voor een jaar, ook iedere vrijdagavond tot 22.00 uur zijn geopend, waarbij op deze avonden speciale activiteiten worden geprogrammeerd.

Ronald de Leeuw Hoofddirecteur

32 33

‘I amsterdam’ is het city marketing motto van Amsterdam dat eind september 2005 werd gelanceerd en waarbij het Rijksmuseum prominent in beeld was. Foto: Edwin van Eis Essays 36 Geschiedenis van dichtbij > 40 Een collectie topstukken uit een collectie topstukken > 44 ING hoofdsponsor van het Rijksmuseum > 46 ‘Radioactief’ brons

35 wikkeling van kunst en samenleving tot het heden gaat tonen. Geschiedenis van dichtbij Die uitslag is een krachtige steun in de rug voor het inhoudelijk concept van het vernieuwde museum. In Het Nieuwe Rijksmuseum wordt een chronologisch circuit gerealiseerd waarlangs de bezoeker van het Zeer interessant is ook het antwoord op de vraag welke vleu- verre verleden naar het nabije heden kan wandelen. Al wandelend ervaart de bezoeker de grote verande- gel men het eerst zal gaan bezoeken. Ruim een kwart gaat eerst ringen in de maatschappij als geheel én op specifieke terreinen, in het bijzonder die van de kunsten. naar de 20ste eeuw. Tussen de 14 en 17% zal eerst naar de middeleeuwen, de tijdelijke tentoonstellingen of de Gouden Eeuw gaan. Op ruimere achterstand scoren de overige onderdelen van Het Nieuwe Rijksmuseum. Nederlanders kijken dus niet met de grootste nieuwsgierigheid uit naar een ontmoeting met het verre, maar juist met het nabije verleden. De belangstelling voor Nederlandse geschiedenis is groot. Een ruime meerderheid geeft aan (zeer) geïnteresseerd te zijn en slechts 15% is (zeer) ongeïnteresseerd. De interesse neemt toe met de leeftijd: hoe ouder men is, hoe groter de interesse. Bij degenen die geen belangstelling hebben, komt dit vooral omdat het heden en de toekomst hen meer boeien. Een ruime meerderheid meent dat kennis van de Neder- landse geschiedenis het voordeel oplevert dat wij met elkaar één verhaal delen. Voorzichtiger wordt men bij de vragen of kennis van de geschiedenis je trots maakt op Nederland of betekenis geeft aan je bestaan. Degenen die daar voluit ‘ja’ op zeggen, vormen slechts een derde van de respondenten. Hiermee contrasteert enigszins hoe men tegen de relatie inburgering, integratie en kennis van geschiedenis aankijkt. Maar liefst 85% acht het voor nieuwe Nederlanders belangrijk om kennis te ne- Het Nieuwe Rijksmuseum wijkt conceptueel sterk af van het rein van geschiedenis. Daarnaast staat geschiedenis sterk in de men van de Nederlandse geschiedenis. Van de respondenten Oude Rijksmuseum: chronologisch van opzet, doorgetrokken aandacht en dat heeft zijn weerslag op het Rijksmuseum. verwacht de helft dat nieuwe Nederlanders door deze kennis naar het heden, geen kunstobjecten in isolement maar ingebed trots kunnen worden op hun nieuwe vaderland. in de context van de tijd, historisch, meer verhalend en minder Het ‘Rijksmuseum van geschiedenis’ Weinig respondenten voelen zich eerder Europeaan of we- objecten die voor zichzelf spreken. Bezoekers worden op hun Om het Rijksmuseum als museum van geschiedenis in beeld reldburger dan Nederlander en heel veel respondenten geven wandeling door de tijd geconfronteerd met historische sensa- te krijgen, deden wij met hulp van het bureau Netpanel een de voorkeur aan geschiedenis waarin zij zichzelf en hun eigen ties: directe ontmoetingen met het verleden. Het imago van het publieksonderzoek. Ruim 500 respondenten kregen vragen omgeving terugzien. Deze respons sluit aan bij het antwoord Oude Rijksmuseum is het kunstmuseum van de schilders van de voorgelegd over het Rijksmuseum, hun verwachtingen over de dat men in Het Nieuwe Rijksmuseum eerst naar de 20ste eeuw Gouden Eeuw; het imago van Het Nieuwe Rijksmuseum wordt nieuwe opstelling en hun ideeën over geschiedenis. zal gaan. Daar maakt de bezoeker immers de grootste kans zijn dat van het museum van kunst en geschiedenis van vroeger tot Ruim 90% van het Nederlandse publiek, als wij ervan uit- eigen geschiedenis tegen te komen. De Nederlanders verwach- nu. Om van Oud naar Nieuw te komen, worden stappen gezet gaan dat de steekproef inderdaad representatief was, vindt het ten in die opstelling dan allereerst de Tweede Wereldoorlog te op een groot aantal terreinen, waaronder zeker ook op het ter- een goed idee dat het Rijksmuseum na de verbouwing de ont- zien, op enige afstand gevolgd door respectievelijk de crisis van

36 37

Adam van Breen Boven: Wouter Lap Onder: Wouter Lap Wintergezicht op de Vijverberg te Den Haag met op de voorgrond Karikatuur van Dick Dolman, 1982 Karikatuur van Joop Zoetemelk, 1975 prins Maurits en zijn gevolg, 1618 Collage van papier op karton, kleurenfotografie, gouache, penseel in zwart, Karton, gouache, 48 x 38 cm Olieverf op paneel, 71 x 131,8 cm 34 x 30,5 cm Inv.nr. NG-2005-3-10 Inv.nr. SK-A-955 Inv.nr. NG-2005-3-17 Joop Zoetemelk is afgebeeld met een stok met twee objecten die elkaar in Tweede Kamervoorzitter Dick Dolman speelt poppenkast met twee hand- evenwicht houden: een wielrenpet en een besmeurd bordje met de naam poppen: Joop den Uyl en Ed Nijpels. Eddy Merckx. Aankoop met steun van het Johan Huizinga Fonds. Aankoop met steun van het Johan Huizinga Fonds. de jaren ’30, Nederlands-Indië en de dekolonisatie, de watersnoodramp en de Eerste Wereldoorlog. Nederlandse geschiedenis dus, maar wel geschiedenis die alleen goed valt te begrijpen in een internationale context.

Het Rijksmuseum aan de Hofvijver Het Rijksmuseum toont tijdens de verbouwing van het hoofdgebouw delen van de collectie in tien andere musea in Nederland, Duitsland (Kleef) en België (Antwerpen). De laatste gastpresen- tatie – het Rijksmuseum aan de Hofvijver – opende in september in het Haags Historisch Museum. Het Rijksmuseum toont er zo’n 200 schilderijen en andere kunstwerken. Gezamenlijk evoceren die de nationale geschiedenis van het midden van de 16de eeuw tot de eigen tijd. Vanzelfsprekend zijn voor de gelegenheid op diverse manieren Haagse accenten aangebracht. Bij denis.’ Het fonds draagt de naam van Nederlands beroemdste his- voorlazen uit hun bijdragen aan De historische sensatie. 50 verhalen de selectie van de werken is nadrukkelijk rekening gehouden toricus. De grote Huizinga maakte zich sterk voor een geschiedenis over unieke voorwerpen in het Rijksmuseum, geredigeerd door Bert met de locatie vlakbij het Binnenhof, vanaf de tweede helft van die beeldend is, die de opwindende sensatie biedt van een direct Natter en Kees Zandvliet. Het boek is gepubliceerd bij Thomas de 16de eeuw een brandpunt van de Nederlandse geschiede- contact met het verleden. Geschiedenis spreekt hoofd en hart aan. Rap en bevat verhalen van bekende wetenschappelijke en lite- nis. Sommige kunstwerken komen door de tijdelijke verhuizing Net als kunst, en in samenhang daarmee. raire auteurs. vrijwel terug op de plaats waar zij ooit zijn gemaakt of hebben Het Johan Huizinga Fonds is een jong themafonds dat zich de In dezelfde week verschenen maar liefst drie andere histori- gefunctioneerd. Bijvoorbeeld de serie schilderijen betreffende komende jaren naar wij hopen snel zal ontwikkelen. In 2005 wer- sche publicaties van Rijksmuseummedewerkers. Peter Sigmond de opstand van de Bataven door Otto van Veen uit de vergader- den belangrijke collecties voor de geschiedenis van de 20ste eeuw en Eveline Sint Nicolaas publiceerden Kijken naar geschiedenis. zaal van de Staten-Generaal of het bureau van Willem Drees met steun van dit nieuwe fonds aangekocht. Daartoe behoren de Onderzoeken en tentoonstellen van historische voorwerpen, een eer- met de buste van Jean Jaurès dat in zijn werkkamer thuis in fotocollectie van Willem Diepraam en zijn vrouw Shamanee Kem- ste serieuze verkenning in Nederland naar het breukvlak van de Beeklaan stond. Zoals ook met andere gastpresentaties ge- padoo (zie p. 64), de prachtige collectie cartoons uit de jaren ’70 geschiedenispresentatie en -onderzoek met gebruikmaking beurde, is in deze presentatie sprake van interactie tussen de van de 20ste eeuw van Wouter Lap (zie het Bulletin van het Rijksmu- van niet-traditionele geschiedenisbronnen. Dit boek zal onge- collecties van het Rijksmuseum en het ontvangende museum. seum, 3/2005, pp. 288-299) en foto’s van het naoorlogse Nederland twijfeld een rol gaan spelen in de opleiding van historici en Werken uit de collectie van het Haags Historisch Museum, zoals die zijn gemaakt in opdracht van het blad Ons Vrije Nederland. museummedewerkers. Ab Hoving, restaurator scheepsmodel- het schilderij van een vaandeldrager door Everard Crijnsz van len, publiceerde in de reeks Rijksmuseum-Dossiers William Rex: der Maes en de tong en teen van de gebroeders De Witt, verster- Een historische Boekenweek model van een 17de-eeuws oorlogsschip. Dit enorme scheepsmodel ken de ‘Amsterdamse’ stukken. De Boekenweek van dit jaar stond in het teken van geschiedenis domineert de eerste zaal van de opstelling van de Meesterwerken en heel Nederland heeft het geweten: de boekwinkels werden in de Philipsvleugel en is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot Het Johan Huizinga Fonds overstroomd door een vloed aan historische titels. De officiële publiekslieveling. In dit boek wordt stap voor stap uitgelegd hoe Dit fonds is gericht op de presentatie en collectievorming van start van de Boekenweek had plaats in de Philipsvleugel, waar deze 17de-eeuwse oorlogsmachine werd gebouwd en gebruikt. het cultureel-historisch erfgoed van Nederland in het Rijksmuse- een trotse Jan Wolkers, de schrijver van het Boekenweekge- Met de publicatie van Document Nederland: Nederland gefotogra- um. De oprichter van het fonds, Menno Witteveen, verwoordde schenk, voor ‘De Staalmeesters’ van Rembrandt in het zonnetje feerd 1975-2005. Een keuze uit 30 jaar documentaire foto-opdrachten het zo: ‘Ik geloof niet dat je ergens anders zo direct in aanraking werd gezet. Later in de week was de Philipsvleugel het toneel van het Rijksmuseum onderstreepte het museum het belang van kunt komen met het unieke verhaal van de Nederlandse geschie- van een van de speciale Boekenweekavonden waarop schrijvers fotografie voor ons beeld van de 20ste en 21ste eeuw.

38 39

Boven: Kerkhoff en Scherer Onder: Kerkhoff en Scherer Onder het toeziend oog van ‘De Staalmeesters’ van Rembrandt van Rijn leest Filmvertoning over Suriname, 1948 Dansende Surinaamse meisjes, 1948 Jan Wolkers voor uit Zomerhitte, het boekenweekgeschenk 2006, dat werd gepre- Foto, 16,5 x 10 cm Foto 14 x 23,5 cm senteerd in het Rijksmuseum. Uit Surinamers in Nederland: 29 foto’s uit het archief van Ons Vrije Nederland, Uit Surinamers in Nederland: 29 foto’s uit het archief van Ons Vrije Nederland, Foto: ANP/Toussaint Kluiters 1947-1948 1947-1948 Inv.nr. NG-2005-19-23 Inv.nr. NG-2005-19-1 Aangekocht dankzij het Johan Huizinga Fonds Aangekocht dankzij het Johan Huizinga Fonds Een collectie topstukken uit een collectie topstukken

Tijdens de renovatie van het Rijksmuseum biedt het CODA Museum in Apeldoorn onderdak aan de collectie Aziatische kunst van het Rijksmuseum. De presentatie is samengesteld door hoofdconservator Aziatische kunst Pauline Lunsingh Scheurleer, die de leiding had van het project, en de conservatoren Menno Fitski en Jan van Campen. ‘Het is een prachtige opstelling geworden, een collectie topstukken als representant van een collectie topstukken.’

veel, maar het gaat om een heel groot continent en om een brede tijdsperiode, van 1500 voor Christus tot ca. 1900. Ter vergelijking: het Rijksprenten- kabinet heeft 800.000 prenten en beslaat alleen de Europese kunstgeschiedenis! De verzameling is in 1929 opgestart en is dus relatief jong. En als je een collectie ‘Aziatische kunst’ wilt opbouwen, waar begin je dan? Er is vanaf het begin heel duidelijk gekozen voor het verwerven van stukken van hoge kwaliteit die samen een breed verhaal vertellen. Dat verzamel- De collectie Aziatische kunst van het Rijksmuseum biedt een beleid is consequent voortgezet.’ overzicht van de belangrijkste kunststromingen en stijlontwik- Menno Fitski, conservator van de Japanse en Chinese collectie: kelingen in vier cultuurgebieden van Azië: Oost-Azië (China, ‘De collectie is ontstaan uit een aantal verzamelingen en de be- Japan en Korea), Zuid-Azië (India, Pakistan, Bangla Desh, Sri langrijkste daarvan is die van de Vereniging van Vrienden der Lanka), Himalaya (Tibet en Nepal) en Zuidoost-Azië (Birma, Aziatische Kunst, die het Rijksmuseum in langdurig bruikleen Cambodja, Thailand, Vietnam en Indonesië). heeft gekregen. De Vereniging is in 1918 opgericht, dat paste Het is een verzameling van topstukken, vertelt Pauline Lunsingh helemaal bij de eind 19de eeuw ontluikende opvatting dat Azia- Scheurleer, die de collectie Zuid- en Zuid-Oost Azië beheert. tische kunst gelijkwaardig was aan de Europese. De Vereniging ‘De collectie telt nu zo’n 5500 voorwerpen. Dat lijkt misschien en wij streven ernaar kunst onder de aandacht te brengen die

40 41

Zicht op een deel van de opstelling van het Rijksmuseum op de Veluwe in het Beeld van een lohan CODA Museum, Apeldoorn. China, 1200 tot 1400 Hout met resten van polychromie, h. 109 cm, b. 59,5 cm Inv.nr. AK-MAK-1727 veranderd. Voor Apeldoorn heb- heimelijk het boeiendst of mooist? Die vraag blijkt niet mak- ben we gekozen voor India, In- kelijk te beantwoorden, maar na enige aarzeling maken ze toch donesië, Japan, China en export- een keuze. kunst. Ons uitgangspunt was dat Pauline Lunsingh Scheurleer: ‘We hebben een merkwaardige we eenheid wilden creëren in olielamp in de collectie – er is geen tweede van bekend – in het verhaal dat we vertellen, en de vorm van een stripfiguur-achtige olifant met wijduitstaande variatie in de getoonde onder- oren en een opgerichte slurf. Op de olifant zit een mannetje werpen. Het nadenken over de met een enorme puntneus en een haarknotje in een ontspan- opstelling was een goede voorbe- nen houding, hij heeft, heel opvallend, geen olifantenhaak in reiding voor de nieuwe manier zijn hand om het dier te besturen. Ik heb een oude tekst gevon- van presenteren in Het Nieuwe den waarin de menselijke driften worden vergeleken met een Rijksmuseum, waarin immers op hol geslagen olifant: alleen een asceet kan die beheersen. ook de nadruk komt te liggen op Hier wordt dus uitgebeeld dat de asceet door zijn geestkracht kunst én historie.’ de menselijke driften kan beheersen. Het lampje geeft weinig Jan van Campen: ‘Wat nieuw licht want het gaatje voor de lont in de top van de slurf is maar is, is dat je nu als het ware een klein. Waarschijnlijk stond het dus in een donkere ruimte en duik in Azië neemt. In de oude speelde het een rol in een religieus ritueel. Het is misschien opstelling stond de collectie ex- niet zozeer een mooi voorwerp, als wel heel interessant door portkunst in de koloniale zaal. langdurige bruikleen in het Rijksmuseum heeft. Het 13de- of zijn betekenis.’ Dat is ook niet onlogisch, want 14de-eeuwse houten beeld van een boeddhistische heilige die Jan van Campen: ‘Ik kies voor een porseleinen bord met een ze vertegenwoordigt een hoofd- geestelijke volmaaktheid heeft bereikt en als een asceet in af- schildering van een man die in een moerbeiboom klimt. Hij stuk van de wooncultuur van de zondering leeft, is een belangrijke aanvulling op de collectie heeft zijn slofjes uitgedaan, een mooi detail. Maar wat mij vooral Europeanen. Maar de voorwer- Chinese sculptuur. treft is dat de voorstelling zo prachtig is uitgevoerd, heel precies pen zijn gemaakt door Aziati- Menno Fitski: ‘De verzameling Chinese boeddhistische beelden evenwichtig.’ in Azië zelf het meest wordt gewaardeerd. Dat bepaalt dus het sche handwerkslieden en vanuit die invalshoek zijn ze tussen houwkunst geeft een mooi overzicht van de vroege beeldhouw- Menno Fitski: ‘Ik kan niet om onze houten Guanyin heen. Ik aankoopbeleid van de Vereniging, dat in goede samenwerking de voorwerpen van de afdeling Aziatische kunst geplaatst. De kunst tot aan de 12de eeuw, maar we hadden nog geen goede was echt even ontroerd toen ik dit beeld weer zag, want het was met ons wordt vastgesteld, en we doen ook zelf aankopen in verandering van context en de ‘confrontatie’ van deze collectie representant van sculptuur uit de latere periode. Het beeld be- een poosje opgeborgen geweest. Maar nu je de vraag zo stelt, deze trant.’ met die van Pauline en Menno leverde een verrassend resultaat hoorde tot een groep van 16 of 18 lohans, waarschijnlijk gaat het noem ik toch de Japanse theekommen. Ze vallen misschien niet Conservator Jan van Campen ten slotte beheert de collectie ex- op en overtrof onze verwachtingen. In Het Nieuwe Rijksmuseum om de 15de, Ajita. In een beschrijving van een set schilderingen eens op wanneer je door de zaal loopt, maar als je ze vasthoudt, portkunst: een grote verzameling van in de 17de en 18de eeuw wordt de exportkunst overigens weer opgenomen in het circuit van 18 lohans uit de vroege 12de eeuw wordt deze Ajita omschre- ervaar je hoe bijzonder ze zijn. Het gewicht, de textuur, de gla- speciaal voor welgestelde Nederlanders vervaardigd Chinees en in het hoofdgebouw, als onderdeel van het verhaal over de Ne- ven als ‘met zijn hoofd schuin, luisterend naar het lezen van een zuur, de oneffenheden daarin, de hele vorm – ze liggen zo mooi Japans porselein, koloniale meubelen en zilver. derlandse kunst en cultuur. Dat is zo mooi aan deze collectie: sutra, met een hemelse, pure blik, als in een meditatieve staat in de hand. Het kan natuurlijk niet anders, maar eigenlijk is het dat ze in diverse contexten kan worden getoond.’ van samadhi’, dat wil zeggen: een staat van volledige concentra- jammer dat ze achter glas staan, want je moet ze vasthouden om Keuze tie. En daar voldoet de lohan helemaal aan. Beelden van deze hun unieke kwaliteit te ervaren. Het valt me nu op dat we alle Voor de presentatie in het CODA Museum – ruim 400 objecten – Lohan kwaliteit zijn zeldzaam, dus we zijn er heel blij mee.’ drie min of meer ‘onooglijke’ voorwerpen noemen. Zou dat ty- hebben de conservatoren in gezamenlijk overleg een keuze In de opstelling is uiteraard een belangrijke plaats ingeruimd pisch zijn voor Aziëspecialisten?’ gemaakt. Pauline Lunsingh Scheurleer: ‘We hebben de opstel- voor de zittende lohan, in 2005 verworven door de Vereni- Favoriet lingen altijd vanuit de cultuurgebieden ingericht en dat is niet ging van Vrienden der Aziatische Kunst, die haar collectie in Welk voorwerp uit ‘hun’ collectie vinden de conservatoren nu

42 43

Lamp in de vorm van een olifant met berijder Bord met moerbeibomen Indonesië, 1300-1500 China, 1723 tot 1735 Brons, h. 20,5 cm Porselein met glazuur, diam. 27 cm Inv.nr. AK-MAK-268 Inv.nr. AK-RBK-16321 dendaagse figuratieve kunstwerken, die internationale erkenning wordt wel eens ervaren als een opgave. Dat wilden we doorbre- ING hoofdsponsor van het geniet. ‘Een deel daarvan hangt in de kamers van onze werkne- ken, door mensen aan te moedigen om tijdens de lunchpauze mers, maar we organiseren ook tentoonstellingen in binnen- naar het museum te komen, dan is het juist een leuke en in- en buitenland of geven werken in bruikleen. De samenwerking teressante onderbreking van de werkdag. Zeker in combinatie Rijksmuseum met het Rijksmuseum past dus heel mooi in dat plaatje.’ met een lekkere lunch in de prachtige tuin van het museum. We hebben het de bezoekers gevraagd: het initiatief werd zeer op Een leeuw voor een leeuw Netwerk prijs gesteld, dus dat gaan we volgend jaar weer doen.’ Het sponsorship kent verschillende facetten: een aanzienlijk De samenwerking werd overigens bezegeld met de overhandi- In 2005 sloot het Rijksmuseum met ING een deel van het geld wordt gebruikt voor de inrichting van Het ging door directeur Ronald de Leeuw van een werk in bruikleen sponsorovereenkomst voor ten minste zes Nieuwe Rijksmuseum. Hamelynck wil wel benadrukken dat ING aan ING: het 19de-eeuwse schilderij door Pieter Gerardus van jaar. ‘ING is er trots op de hoofdsponsor van zich niet bemoeit met inhoudelijke zaken zoals de programme- Os van een imposante leeuw. ‘Mooier kan bijna niet: Ronald de dit topmuseum te zijn’, zegt Rutger Hame- ring. ‘Dit is de belangrijkste renovatie en vernieuwing die het Leeuw die een schilderij van een leeuw namens het Rijksmu- lynck, manager van het progamma kunst en Rijksmuseum tot nu toe ondergaat. We willen een substantiële seum in bruikleen geeft aan het bedrijf dat de leeuw als logo cultuur van de ING Group. Hij belicht de bijdrage leveren aan de realisatie daarvan.’ Daarnaast steunt voert…’ overwegingen van de financiële instelling om ING de presentaties van het Rijksmuseum, mede op Schiphol, deze overeenkomst aan te gaan. in de tien gastmusea in Nederland, Duitsland en België, en in het buitenland. Schitterend Satijn; Het beste van Gerard ter Borch ‘Het sponsorship gaat uit van een echte samenwerking. die van 10 juni t/m 4 september 2005 in het Rijksmuseum was Het Rijksmuseum en ING hebben een gezamenlijk doel: te zien, was de eerste in een reeks tentoonstellingen die wordt meer mensen uit binnen- en buitenland laten genieten gesponsord door ING. ‘Een kleine, maar fraaie tentoonstelling, van de kunst en kennis die in het museum aanwezig is. die het verdiende om door veel mensen te worden bezocht. Dat staat voorop.’ Maar uiteraard is de steun van ING ING heeft de marketing ondersteund door gerichte acties voor niet belangeloos. ‘Het Rijksmuseum trekt jaarlijks bijna medewerkers en klanten te organiseren. Dat zullen we zo veel 1 miljoen bezoekers uit alle windstreken en heeft in mogelijk doen. We hebben natuurlijk een enorm netwerk.’ het buitenland een zeer goede naam. Het is voor ons dus zeer aantrekkelijk om onze naam aan het museum Kennismaking te verbinden. We bereiken daarmee een enorme doel- De eerste gezamenlijke campagne van ING en het Rijksmuseum groep en kunnen onze bestaande en potentiële klanten ging op vrijdag 22 juli van start. ING zette twee weken lang, van via cultuur van topkwaliteit voor onze dienstverlening 22 juli tot 7 augustus, comfortabele sofa’s in de Philipsvleugel interesseren.’ neer, zodat bezoekers op hun gemak konden genieten van De Meesterwerken. Hamelynck: ‘Dit project was bedoeld als een ple- Uitstraling ING was de uitstraling van het Rijksmuseum van doorslaggeven- zierige en doeltreffende kennismaking voor het publiek met ING voert een actief cultureel sponsorbeleid en het samenwer- de betekenis. Het is een ambitieus museum, waar kwaliteit en onze betrokkenheid bij het museum.’ Bovendien konden be- kingsverband met het Rijksmuseum sluit daar perfect bij aan, kennis van zaken hoog in het vaandel staan. Het museum ver- zoekers in augustus elke werkdag een bezoek aan het museum aldus Hamelynck. ‘We worden vaak benaderd, maar het meren- liest zijn maatschappelijke functie en missie nooit uit het oog, combineren met een lunch, de ‘Meal Deal’-actie. ‘Het Rijksmu- deel van de aanvragen moeten we afwijzen omdat ze niet vol- maar is met het oog op de toekomst ook marktgericht en neemt seum wordt door veel Nederlanders gezien als een culturele doen aan onze criteria. We willen ons namelijk alleen verbinden opmerkelijke initiatieven zoals de presentatie op Schiphol.’ ‘noodzaak’: je gaat er een paar keer in je leven naartoe, maar aan organisaties die qua activiteit en imago bij ons passen. Voor ING heeft bovendien zelf een grote collectie, van zo’n 20.000 he- wel met enige tegenzin, want er is ontzettend veel te zien, en dat

44 45

Pieter Gerardus van Os De ‘Meal Deal’, een van de acties om de samenwerking met ING onder de Een leeuw uit de menagerie van koning Lodewijk Napoleon, 1808 aandacht te brengen, was een succes. De speciale lunchboxen waren iedere dag Olieverf op doek, 187 x 130 cm uitverkocht. De actie liep van 1 tot en met 31 augustus. Inv.nr. SK-A-1100 Als blijk van waardering voor het hoofdsponsorschap heeft ING, die een leeuw in zijn logo voert, dit schilderij uit de collectie van het Rijksmuseum in bruikleen ontvangen voor zolang de sponsorovereenkomst duurt. ‘Radioactief’ brons

Op 14 november 2005 opende in Londen een tentoonstelling van ongeveer veertig bronzen beelden uit de collectie van het Rijksmuseum onder de titel From Vulcan’s Forge. Tijdens de voorbereidingen voor deze tentoonstelling is met behulp van een nieuwe techniek uitvoerig technisch onderzoek gedaan naar de wijze waarop de beelden zijn gegoten. Een wereldprimeur, want nooit eerder werden bronzen uit de Renaissance en later aan een dergelijk onderzoek onderworpen.

zomer van 2005 in het Paul Scherrer Institut (kortweg PSI, een gerenommeerd neutronenonderzoeksinstituut) in Villigen in Zwitserland, bestraald. Tijdelijk werden de beelden daardoor licht radioactief. Door hun straling vervolgens te meten kunnen de beelden digitaal in kaart worden gebracht, maar kan bijvoorbeeld ook de exacte samenstelling van de legering van het brons worden vastgesteld. De verzamelde stralingsdata maken het zelfs mogelijk om een virtuele wandeling te maken door de ingewanden van het brons. Bovendien kan het beeld, net als bij een hersenscan tijdens een medisch onderzoek, virtueel in plakjes worden ge- sneden. Met contrasterende kleuren kunnen de verschillende bestanddelen van het beeld zichtbaar worden gemaakt: de bronzen wand en de kern waarin sporen van armaturen (‘het skelet’ van het beeld) kunnen worden gevonden, holtes in het beeld of reparaties die in de loop van eeuwen zijn uitgevoerd. En dat alles uiteraard zonder enige schade aan het bronzen beeld. Het resultaat is een spectaculaire computeranimatie van het beeld met al zijn technische eigenaardigheden. Die informatie leidt tot een beter begrip van de oude giettechnieken, maar ook tot het beter toeschrijven van beelden. Een voorbeeld is een raadselachtig brons uit circa 1580 van Overal ter wereld vindt al jaren onderzoek plaats naar brons- een lopende man met modieuze hoed en pofbroek. De tomo- sculptuur, onder andere door middel van röntgenfotografie; grafische beelden tonen aan dat het beeld op een nogal on- het Rijksmuseum deed dat onder meer bij de tentoonstellingen gebruikelijke en omslachtige manier is gemaakt. Overigens wel over Adriaen de Vries (1998) en Willem van Tetrode (2003). Nu met een groot vakmanschap. In de doorsnede is in de eerste is echter voor het eerst gebruikgemaakt van een revolutionaire, plaats te zien dat de wanddikte van het brons heel regelmatig nieuwe techniek: neutronenradiografie en -tomografie. Twaalf is; een teken van goed gietwerk! Verder blijkt uit de tomografie beelden uit de verzameling van het Rijksmuseum werden in de dat de armen en benen van de man apart zijn gegoten en door

46 47

Neutronenradiografische foto van het bronzen beeld ‘Nessus schaakt Caspar Gras Deianeira’. Nessus schaakt Deianeira, 1640-1650 Brons, hoogte 33 cm Inv.nr. BK-16508 van Hessen-Kassel. Hun ‘Kunst- und Wunderkammer’ beland- hard Lehmann (PSI), dr. Peter Vontobel (PSI) en de in het Hessisches Landesmuseum in Kassel, dat kort na de Mirko Estermann (PSI). Het werk werd mede mo- Eerste Wereldoorlog veel kunstwerken verkocht waaronder dit gelijk gemaakt door NWO, die kostbare stralingstijd brons. Misschien maakte het brons zelfs deel uit van de collectie in Villigen ter beschikking stelde. van landgraaf Moritz von Hessen-Kassel, die omstreeks 1600 een De eerste resultaten van het onderzoek zijn in- grote en beroemde kunstcollectie bezat. middels gepubliceerd in de catalogus From Vulcan’s Hoewel het beeld al enige tijd door het leven gaat als ‘Lo- Forge die de tentoonstelling begeleidde. Bovendien pende edelman’, is het waarschijnlijker dat hij oorspronkelijk zijn computeranimaties van alle twaalf bronzen te een muziekinstrument in zijn hand hield; zijn houding is name- zien op de website van het Rijksmuseum, evenals op lijk exact gelijk aan die van een staande basspeler, een violone di de cd die bij dit jaarverslag is gevoegd. Uit de grote basso. Dat kan erop duiden dat het figuurtje ooit deel uitmaak- belangstelling die dit innovatieve onderzoekswerk te van een bronzen orkestje, misschien als onderdeel van een heeft gekregen onder vakgenoten en in de pers de beeldhouwer naderhand aan het lichaam zijn gesoldeerd groot uurwerk of een speeldoos, waarvan de Kasselse landgraaf mag voorzichtig worden afgeleid dat het hét instru- – de ringen die als een soort mouwaanzetten zichtbaar zijn op er vele bezat. ment voor onderzoek naar bronsgiettechnologie in de doorsnede wijzen daarop. In de onderbuik van de man zijn Het neutronenradiografisch onderzoek werd vanuit het de komende jaren zal worden. Naar verwachting zal relatief grote blokvormige reparaties aangebracht. De radio- Rijksmuseum uitgevoerd door Robert van Langh (metaalrestau- het kunnen leiden tot intensieve internationale sa- grafie-afbeelding (die het beeld in drie dimensies doorzichtig rator) en Frits Scholten (hoofdconservator Beeldhouwkunst), menwerking tussen het Rijksmuseum en een aantal maakt) laat soldeerringen bij de bovenarmen en knieën zien. daarbij ondersteund door dr. Dirk Visser (NWO), prof. dr. Eber- andere grote musea op dit terrein. Stangetjes zijn aangebracht voor de stevigheid van de armen knieverbindingen, van schouder naar schouder en in de knie- ën. Zulke eigenaardigheden, die bij geen enkel ander brons uit deze tijd zijn gevonden, doen vermoeden dat het beeldje is gegoten door een bronsgieter die zijn vak weliswaar goed ver- stond, maar niet op de hoogte was van de geavanceerde Itali- aanse giettechnologie, die op dat moment alom in Europa ingang vond. De toeschrijving van het brons aan de Amsterdamse beeldhouwer Hendrick de Keyser werd door de resultaten van het neutronenonderzoek ontkracht. Vergelijking van de tomo- grafische afbeeldingen van de lopende man met gelijksoortig beeldmateriaal van een door De Keyser gesigneerd brons van Mercurius, eveneens in het Rijksmuseum, toonde aan dat De Keyser gebruikmaakte van een andere giettechniek. Daarmee is een oude veronderstelling dat het brons Willem van Oranje voorstelt ook definitief van tafel. Waar de lopende man wel vandaan komt, is echter nog geen uitgemaakte zaak. Een mogelijkheid is het atelier van een onbekende Duitse kunstenaar uit de late 16de eeuw, want het beeldje komt oorspronkelijk uit de kunstverzameling van de landgraven

48 49

De hal van de neutronengenerator SINQ van het Paul Scherrer Institut met de De radiografie-afbeelding (die het beeld in drie dimensies doorzichtig maakt) Lopende edelman Neutronenradiografische foto van een bronzen beeld, waarin de verschillende stralingsbunker. van de ‘Lopende edelman’ laat soldeerringen bij de bovenarmen en knieën Nederland of Duitsland, ca. 1580 materialen door kleuren zichtbaar zijn gemaakt. Foto: M. Verber zien. Brons, hoogte 35 cm Inv.nr. BK-16083 Aanwinsten 52 Een uniek 16de-eeuws portret van een Afrikaanse man > 54 Een kabinet voor Amalia van Solms > 57 Een ‘receptenboek’ en een bundel over de gebroeders De Witt > 60 Op de drempel van de 20ste eeuw: Jan Toorop en Piet Mondriaan > 64 De 20ste eeuw in fotografie: de collectie Diepraam-Kempadoo

51 Een uniek 16de-eeuws portret van een Afrikaanse man

Het prachtige ‘Portret van een Afrikaanse man’ dat het Rijksmuseum in 2005 heeft kunnen verwerven, is het enige geschilderde portret van een zwarte Afrikaan dat uit de Renaissance is bewaard. Mensen uit Afrika waren in het 16de-eeuwse Europa zelden personen van aanzien, maar deze man is afgebeeld als een Vlaamse edelman. Zijn zelfbewuste houding, Europese kleding en rijke attributen getuigen van zijn succesvolle assimilatie binnen de culturele normen van deze periode.

Net zoals veel Vlaamse edellieden in het begin van de 16de eeuw voorgesteld, een boogschutter in de lijfwacht van keizer Karel V. is de Afrikaan afgebeeld met een baret (een rode klapmuts), Zijn naam wordt in documenten over het gevolg van de Spaanse waarop een gouden pelgrimsinsigne is gespeld van Onze-Lie- vorsten herhaaldelijk vermeld, het eerst in 1503 als stalknecht ve-Vrouwe van Halle, bij Brussel. Het Mariabeeld in die kerk en het laatst in 1521, toen hij als lijfwacht ter gelegenheid van behoorde tot de oudste en in Brabant meest vereerde Madon- de keizerskroning van Karel V in Aken verbleef. nabeelden en werd zowel door de hertogen van Bourgondië Het schilderij kan op stilistische gronden worden toegeschre- als door de Habsburgers aanbeden. Het is aannemelijk dat de ven aan de Haarlemse schilder Jan Mostaert (ca. 1474-1552/53). geportretteerde het pelgrimsoord heeft bezocht en daar het in- Wie de opdrachtgever was en bij welke gelegenheid het portret signe kocht of cadeau kreeg. Het insigne maakt duidelijk dat is geschilderd, is helaas niet vast te stellen, maar het is aanneme- de man een christen is, en wekt het sterke vermoeden dat hij lijk dat het tussen 1520 en 1530 is vervaardigd. Mostaert bezocht in de kringen van het Habsburgse hof in Brussel en/of in Me- in 1521 het hof van Margareta van Oostenrijk in Mechelen. Het chelen bij landvoogdes Margareta van Oostenrijk (1480-1530) is goed mogelijk dat hij dit portret toen heeft geschilderd. heeft verkeerd. Dit schilderij past met zijn volstrekt unieke onderwerp uit- De Afrikaan kijkt met zijn iets naar achter geheven hoofd stekend in het cultuurhistorische verhaal dat Het Nieuwe Rijks- kalm en zelfbewust voor zich uit. Hij heeft een snor en een museum over de renaissance zal vertellen, en is een prachtige baard, wat zowel in Afrika als Europa een teken van status en aanvulling op de reeks vroege Noord-Nederlandse portretten mannelijkheid was, en draagt geitenleren handschoenen. Met in het Rijksmuseum. Het portret werd in de zomer van 2005 als zijn rechterhand omvat hij de greep van zijn zwaard, en hij heeft nieuwe aanwinst getoond in de Philipsvleugel, en was in het na- zijn linkerhand in zijn zij. Opmerkelijk is dat de man tot onder jaar te zien in de tentoonstelling Dames van klasse in Mechelen. het middel is geportretteerd, waardoor te zien is hoe zijn bruin- De komende jaren zal het deel uitmaken van de opstelling van gekleurde beenlingen (hosen) met dubbele steken aan zijn rode vroege Nederlandse schilderijen in het museum Boijmans Van wambuis zijn bevestigd. Het gevest van zijn zwaard is fraai be- Beuningen in Rotterdam. werkt en hij draagt een rijk geborduurde tas. Dit alles maakt het waarschijnlijk dat hier een krijgsman is geportretteerd. In een boeiend opstel in het Bulletin van het Rijksmuseum heeft de histo- ricus Ernst van den Boogaart als kandidaat Christophle le More

52 53

Jan Mostaert Portret van een Afrikaanse man, 1520-1530 Olieverf op paneel, 30,8 x 21,2 cm Inv.nr. SK-A-4986 Aangekocht met steun van de BankGiro Loterij, de Mondriaan Stichting, de Vereniging Rembrandt mede dankzij het Prins Bernhard Cultuur Fonds, het VSBfonds en het Rijksmuseum Fonds Een kabinet voor Amalia van Solms

Stadhouders, koningen, prinsen en prinsessen uit het Oranjehuis hebben een grote rol gespeeld als op- drachtgevers en verzamelaars van kunst, maar doordat hun collecties bij herhaling over alle windstreken verspreid zijn geraakt, is dat in veel gevallen onzichtbaar geworden en in vergetelheid geraakt. Een recent ontdekt meesterwerk van de Haagse meubelkunst, gemaakt voor Amalia van Solms, de gemalin van stadhouder Frederik Hendrik, geeft een heel nieuw inzicht in de kwaliteit van haar mecenaat.

Dat het meubel voor de prinses was bestemd, staat buiten kijf. wie na de dood in 1650 van zijn vader, prins Willem II, alle hoop Bij opening van de twee deuren komt een ladefront tevoor- van de dynastie was gevestigd. Het hart van het vaderland, ge- schijn, dat op gedurfde wijze in zijn geheel als een doorzicht in vormd door Oranjetakken, wordt niet wezenlijk gedeerd door een zuilenhal is behandeld. In het midden is onder een balda- de doornenkrans waarin het thans besloten is, doordat zijn vij- kijn het monogram HAVO aangebracht, voor Hendrik en Ama- anden – helse draken en slangen – elkaar verdrijven. De pelika- lia Van Oranje. Amalia van Solms heeft dit monogram op een nen die hun borst openpikken om met hun bloed hun jongen aantal kunstwerken laten aanbrengen. Het meest prominent is te voeden en die Christus kunnen symboliseren maar ook een het te zien in de koepel van de Oranjezaal op Huis ten Bosch, milddadig heerser, staan hier voor de vorsten uit het huis van de grote pronkzaal die ze na de dood van Frederik Hendrik in Nassau. 1647 heeft laten beschilderen als een gedenkteken voor haar gemaal. Midden in de koepel is het portret van de prinses als Wilhelm de Rots weduwe geschilderd, en daaromheen houden groepjes enge- Door het gedicht van Jan Zoet is ook de maker van het kabinet len viermaal het monogram in de lucht op. Tevens komt het bekend: Wilhelm de Rots, die als conciërge in dienst van de monogram voor op de kast van een rouwmedaillon met het prinses het toezicht had op haar collectie van lakwerken en an- portret van Frederik Hendrik dat Amalia kort na diens dood in dere kostbaarheden. Hij blijkt een uiterst kundig meubelmaker Parijs heeft laten schilderen en dat in het Rijksmuseum wordt te zijn geweest. Hij is er bijzonder goed in geslaagd om de mo- bewaard. Ook het kabinet is na de dood van Frederik Hendrik tieven die specifiek betrekking hadden op zijn opdrachtgeef- besteld. Dat blijkt uit de koorden die om het monogram zijn ster en haar kleinzoon te verwerken in de fraaie, grootschalige geknoopt: deze zogenoemde cordons des veuves verwijzen naar composities van de marqueterie van het kabinet, die heel ef- Amalia’s staat als weduwe. fectief is uitgevoerd in wit ivoor en schildpad dat op een rode ondergrond is aangebracht. Gedicht Voor de uitgesproken stijl, met prachtig gestileerde, opzwel- Heel bijzonder is dat in de 17de eeuw een gedicht over dit meu- lende en puntig toelopende vormen, zijn parallellen te vinden bel is geschreven: Aan hare Hooghaid Me-Vrouwe de Princesse Ame- in enkele Parijse meubelen uit de jaren 1640-1660, terwijl in de lia van Solms, Douagiere van Oranjen, Op het beschouwen van des zelfs Noordduitse meubelkunst van de jaren 1620-1630 al voorlopers Cabinetje, gemaakt door Mr. Wilhem de Rotz, door de Amsterdamse kunnen worden aangewezen. Wellicht heeft De Rots het vak veelschrijver Jan Zoet. In dit dichtwerk wordt een aantal van de in Parijs geleerd en heeft hij zich met zijn kennis van de mo- motieven die op het kabinet voorkomen, beschreven en geduid dernste kunst van de daar werkzame ébénistes een positie aan het in het licht van de toekomst van de jonge prins Willem III, op Haagse hof verworven. Het is verrassend dat al in de jaren 1650

54 55

Wilhelm de Rots Het kabinet is aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt mede dank- Kabinet, ca. 1650-1660, de voet 19de eeuw zij het Prins Bernhard Cultuurfonds, het K.F. Hein Fonds, de M.A.O.C. Gravin Eikenhout, belijmd met schildpad en ivoor, op een voet van eiken-, van Bylandt Stichting en de Stichting Dr Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds. ebben- en palissanderhout, met fineer van ebben- en palissanderhout en ivoor Kabinet: h. 65 cm, br. 104 cm, d. 40 cm Kabinet op voet: h. 145 cm, br. 111,5 cm, d. 44 cm Inv.nr. BK-2005-19 Schloss Fasanerie bij Fulda. Gezien zijn uitzonderlijke decoratie is het kabinet hoogstwaarschijnlijk het curieus cabinet dat wordt Een ‘receptenboek’ en een bundel genoemd in de inventaris van Amalia’s kostbaarheden die in de jaren 1654-1668 is opgemaakt, en als volgt staat omschreven: met yvoir en schiltpadden door malcanderen gevrocht, met een voet daertoe. over de gebroeders De Witt Ook toen had het dus al een onderstel, maar dat is verdwenen; het huidige dateert uit de 19de eeuw. Jammer genoeg vermeldt Twee zeldzame 17de-eeuwse aanwinsten voor de bibliotheek de inventaris niet in welk paleis de prinses het meubel had opgesteld. In 2005 verwierf het Rijksmuseum weer talloze fraaie aanwinsten voor de bibliotheek. Twee daarvan zijn Dit prachtige kabinet geeft op niet mis te verstane wijze blijk zelfs zo zeldzaam dat ze speciale aandacht verdienen: een Frans boek uit 1696 waarin staat beschreven van het ambitieuze mecenaat van Amalia van Solms. Alle patro- hoe schilders en beeldhouwers geacht werden te werken, en een bundel uit ca. 1680 die licht werpt op een nen van de marqueterie moeten speciaal voor dit meubel zijn sleutelmoment in de Nederlandse geschiedenis: de moord op de gebroeders Cornelis en Johan de Witt. getekend en gezaagd: gezien het persoonlijke karakter van de symboliek konden ze niet voor een andere opdrachtgever wor- In de 17de eeuw behoorden zogenoemde receptenboeken tot den herhaald. Zelfs bij de meubelen die voor het Franse hof zijn het instrumentarium van de kunstenaar: praktische handleidin- gemaakt, komt dat maar weinig voor. Zoet drukte zijn bewonde- gen over materialen en technieken. Daarnaast waren er theo- ring voor het voor Amalia gemaakte meubel als volgt uit: een Ka- retische verhandelingen in omloop over de doctrines en regels binet, Met eed’le konst doorwrogt, zoo knap als zy ’t had gebooden, Daar waaraan de kunstenaar zich moest houden. Hoe schilders en voor zig ons vernuft, en zimpel oog ontzet. Dat hij een lang gedicht beeldhouwers geacht werden te werken ten tijde van Lodewijk aan dit specifieke kabinet wijdde, geeft wel aan hoe spectaculair XIV is te lezen in Sentimens des plus habiles peintres sur la pratique en ongewoon het meubel was – en dat is het nog steeds. de la peinture et sculpture, mis en tables de Preceptes, avec plusieur discours academiques, ou Conférences tenuës en l’Académie Royale desdits Arts [...]. Dit boek is een belangrijke bron voor de kennis van de regels zoals uitgevaardigd door de Franse Académie Royale de Peinture et de Sculpture. Dankzij het Receptuurboeken Fonds, een Fonds op Naam dat is ondergebracht bij het Rijksmuseum een zo fraai marqueteriemeubel in Den Haag is gemaakt. Ook Fonds en speciaal is opgericht om receptenboeken en handlei- in Parijs stond deze techniek toen nog in de kinderschoenen, dingen voor kunstenaars aan te schaffen, kon het Rijksmuseum en De Rots’ kabinet doet niet onder voor de opzienbarendste dit juweeltje in zijn bibliotheekcollectie opnemen. meubelen die in dezelfde tijd in de Franse hoofdstad tot stand De Académie beschouwde de schilderkunst als een rationele zijn gekomen. kunstvorm, uitsluitend bestemd voor ontwikkelde mensen. De schilderkunst was weliswaar een nabootsing van de natuur, maar Inventaris deze nabootsing kon alleen toepassing vinden volgens de regels Dit kabinet is het enige meubel uit het bezit van Amalia van van de rede. De academisten zetten zich af tegen de Vlaamse Solms dat thans bekend is; verder is er alleen nog een doos, en Nederlandse kunstenaars, die de natuur veel te letterlijk op zeer verwante wijze versierd en ongetwijfeld onderdeel van imiteerden. Ook de Venetiaanse schilders konden in hun ogen dezelfde opdracht, die ook haar monogram heeft en die zich geen genade vinden: zij lieten zich leiden door de verlokkingen bevindt in de verzameling van de landgraaf van Hessen op van het koloriet. De kunstenaars die lid van de Académie waren,

56 57

Het kastje van Amalia van Solms in gesloten toestand. Henry Testelin Sentimens des plus habiles peintres sur la pratique de la peinture et sculpture, mis en tables de Preceptes, avec plusieur discours academiques, ou Conférences tenuës en l’Académie Royale desdits Arts, en Presence de Monsieur Colbert [...], Protecteur de ladite Académie, assemblée generalement en des jours solemnels pour la distribution du Prix Royal, 1696 Inv.nr. BI-2005-1063 Dit boek is aangekocht met geld van het Receptuurboeken Fonds. ontmoetten elkaar daar regelmatig om voordrachten aan te ho- tot het protestantisme en moest uitwijken naar Den Haag, waar Willem III en verraad aan Frankrijk. Toen Johan zijn broer in geen ander exemplaar bekend. De bundel werd omstreeks 1680 ren en te discussiëren. In Sentimens heeft de medeoprichter en hij in 1695 stierf. de gevangenis bezocht, werden ze beiden door het ‘gepeupel’ samengesteld door een sympathisant van de De Witten, die de secretaris van de Académie, Henry Testelin, een aantal van die gelyncht. In feite ging het om een geplande moordaanslag, of vier uitgaven in één band liet inbinden. De drie eerstgenoem- lezingen opgetekend, en bovendien enkele leerstellingen con- Zeldzame bundel in ieder geval om een moordpartij waarbij de verantwoordelijke de werken werden na de dood van de gebroeders geschreven. creet uitgewerkt. Zeer illustratief is de uitklapbare afbeelding Een schitterende aanwinst is ook de zeldzame bundel met vier autoriteiten lijdzaam toekeken. De stoffelijke overschotten van Palamedes echter dateert uit 1625; Vondel schreef dit treurspel met hoofden die de verschillende sentimenten tonen, volgens de uitgaven die, direct of indirect, de gebroeders De Witt als on- de gebroeders De Witt werden op gruwelijke wijze verminkt en ter gelegenheid van de staatsmoord op raadpensionaris Johan voorschriften van de voorzitter van de Académie, Lebrun, over derwerp hebben. Cornelis was pensionaris van Dordrecht, Jo- lichaamsdelen triomfantelijk meegenomen. Het contrast tussen van Oldenbarnevelt. Het werd in 1674 opnieuw uitgegeven en de manier waarop menselijke gemoedsaandoeningen moesten han (sinds 1653) raadpensionaris van Holland. Na een glanzen- de eerbewijzen die zij tijdens hun leven ontvingen en de gruwe- door de toen 87-jarige dichter van een nieuwe opdracht voor- worden weergegeven. Testelin werkte de instructies over de uit- de carrière keerden hun kansen. Hun Europese machtspolitiek, lijke moord maakte op tijdgenoten een onuitwisbare indruk. zien. Dat dit werk in de bundel is opgenomen, toont aan dat in beelding van expressie, proportie, chiaroscuro, compositie en gestoeld op het principe van verdeel en heers, liep spaak toen de De bundel die het Rijksmuseum heeft verworven, bevat vier de ogen van de samensteller beide gebeurtenissen met elkaar kleurgebruik verder uit in grafische tabellen. Republiek in het ‘rampjaar’ 1672 door de geallieerde legers en treurzangen en zinnespelen: Het swart toneel-gordyn van Hierony- waren verbonden, en dat hij ze interpreteerde als een orangisti- De Sentimens verscheen in 1680, maar het exemplaar dat het vloten van Engeland, Frankrijk, Munster en Keulen werd aange- mus Sweerts; Tieranny van eigenbaat in het eiland van vrijekeur van sche actie. Daardoor krijgt de bundel de waarde van een getui- Rijksmuseum heeft verworven stamt uit 1696. Testelin heeft de vallen. De oranjepartij bracht het staatse regime ten val en greep Francesco Sbarra, bewerkt door Lodewijk Meijer; Broeder-moort genis, die ons doet ervaren welke indruk deze gebeurtenis toen verschijning van deze tweede druk niet mogen meemaken. Hij de macht. Cornelis werd gevangengezet in de Gevangenpoort gepleegt aen Jan de Wit…en Cornelis de Wit van J. Duym en Vondels heeft gemaakt, en welke betekenis tijdgenoten hieraan gaven. werd in 1681 uitgestoten uit de Académie wegens zijn bekering in Den Haag op beschuldiging van samenzwering tegen prins Palamedes. De uitgaven zijn zeldzaam, van Broeder-moort is zelfs Voor het Rijksmuseum is de bundel bovendien van belang omdat verschillende eerbewijzen die de gebroeders De Witt tijdens hun leven ontvingen en die nu in het Rijksmuseum worden bewaard, in Het swart toneel-gordyn worden vermeld, zoals het schilderij ‘De Victorie op Chatham’ van Jan de Baen, met een verheerlijking van Cornelis de Witt. Na de overwinning op de Engelse vloot bij Chatham in 1667 ontvingen de bevelheb- bers van de Staten van Holland een gouden beker. De beker voor Cornelis de Witt en Michiel de Ruyter zijn identiek; het exemplaar van De Witt bevindt zich nu in het Louvre, dat van De Ruyter in het Rijksmuseum. Op een gravure in Het swart toneel-gordyn wordt afgebeeld hoe De Witt tijdens een maaltijd de beker krijgt overhandigd. Verrassend genoeg heeft de beker een andere vorm dan in het echt, waaruit kan worden gecon- cludeerd dat de prentmaker Romeyn de Hooghe hem niet zelf heeft gezien. Op deze prent is tevens een schilderij afgebeeld dat gelijkenis vertoont met ‘Het verbranden van de Engelse vloot bij Chatham’ door Willem Schellinks. Ook De Baens schilderij ‘De lijken van de gebroeders de Witt’, opgehangen op het Groene Zoodje aan de Vijverberg te Den Haag uit 1672 wordt beschreven in Het swart toneel-gordyn. Niet alleen biedt de bundel dus de context voor deze voorwerpen in de museumcollec- tie, ook is het een historisch document van een sleutelmoment in de Nederlandse geschiedenis.

58 59

Een uitklapbare afbeelding in de Sentimens toont hoe menselijke gemoeds- Hieronymus Sweerts aandoeningen moesten worden weergegeven. Het swart toneel-gordyn, vertonende de lauwer-bladen gestroit op het graf van de heeren Cornelis en Ioan de Wit, 1678, in een bundel met vier treurspelen en zinnespelen. Inv. nr. BI-2005-2626a-d Deze bundel is aangekocht met geld van het Receptuurboeken Fonds. Op de drempel van de 20ste eeuw: Jan Toorop en Piet Mondriaan

Jan Toorop en Piet Mondriaan zochten rond 1900 naar nieuwe expressievormen in de schilderkunst. Toorop verwerkte in zijn werk de experimenten van de internationale avant-garde; de meer introverte Mondriaan zocht met volharding zijn eigen weg. Met de aanwinst van schilderijen van deze kunstenaars, die tot de grote vernieuwers van de Nederlandse kunst worden gerekend, betreedt het Rijksmuseum de drempel van de 20ste eeuw.

Jan Toorop schilderde het ‘Portret van Marie Jeanette de Lange’ tig en getrouw mogelijk; voel je het mooi, dan wordt het ook in 1900. Jeanette de Lange (1865-1923) was destijds getrouwd mooi”, zegt hij.’ Door de toepassing van het divisionisme of met Jan Bouman, een hoge ambtenaar op het Ministerie van pointillisme verkreeg Toorop een transparant, bijna oplichtend Financiën. Zij verkeerde als amateur-schilderes en mecenas in effect; dat is het mooiste te zien in de weergave van haar huid en de kunstenaarskringen in Den Haag, waar ze ook Toorop leerde de roze japon, van een ‘kostbare en teêre, blanke verrukking, kennen. Uit interesse in de creatieve en spirituele vernieuwin- geheel licht in de beide beteekenissen van het woord’, zoals Lo- gen van haar tijd werd ze in deze jaren actief in de vrouwen- dewijk van Deyssel het schilderij in 1904 enthousiast omschreef. beweging als voorzitter van de Vereniging ter verbetering van Halverwege de jaren ’80 had Toorop al een pointillistische fase vrouwenkleding, die zich inzette voor de promotie van gezon- gehad, maar hij had de techniek nog niet eerder toegepast in dere kleding en afschaffing van het korset. Ook propageerde portretten. ze samen met haar man de nieuwe geneeswijze van de Duitse Zijn enige andere portret in pointillistische stijl voltooide arts Johann Mezger, die allerlei kwalen behandelde door het lichaam te bekloppen met een speciale hamer. Jeanette gaf veelbesproken lezingen over reformkleding en Mezger en zijn hamer, die men bij haar ook kon bestellen. Zij kan met recht een moderne vrouw worden genoemd vanwege haar belangstelling voor utopische initiatieven, typerend voor de intellectuele kringen van die tijd. Toorop schilderde Jeanettes portret in de Haagse villa van de Boumans. In haar dagboek beschreef zij de poseersessies: ‘En nu na de derde pose staat kop, hals en hand al op het doek in volle gelijkenis en in oprechte menschelijke blankheid. Hij stippelt het portret, diviseeren heet het, in olieverf op glad blank doek. – “Dit is het”, zegt hij, “dit is het eenige, dit is de weg dien we allen op moeten om ware pure kunst te geven. De natuur, zoo getrouw mogelijk de natuur volgen, zoo voorzich-

60 61

Jan Toorop Jan Toorop Portret van Marie Jeanette de Lange, 1900 De prentliefhebber. Portret van Aegidius Timmerman, 1900 Olieverf op doek, 67 x 74 cm Olieverf op doek, 66,5 x 76 cm Inv.nr. SK-A-4989 Kröller-Müller Museum, Otterlo Deze aankoop was mogelijk dankzij de steun van de Vereniging Rembrandt mede dankzij het Prins Bernhard Cultuurfonds, de BankGiro Loterij en het Rijksmuseum Fonds. Uitzondering gebruiken, de verticale en horizontale lijnen en de vlakverdeling Mondriaans ‘Oostzijdse molen bij maanlicht’ uit 1903/04 heeft in de primaire kleuren en wit, grijs en zwart. Maar het is juister als centraal onderwerp een molen, icoon van het Hollandse de ‘Oostzijdse molen bij maanlicht’ te bekijken in het licht van landschap en daarmee van de Hollandse schilderkunst. Een tra- de traditie waaruit hij voortkwam en die hij op zijn manier wilde ditionelere onderwerpskeuze is haast niet denkbaar en juist dit continueren. Desondanks maakt de vergelijking met Gabriëls thema gebruikte hij om zijn schilderkunst te ontwikkelen. De ‘In de maand juli’ wel meteen duidelijk dat Mondriaan een grote Oostzijdse molen komt samen met andere molens uit de omge- afstand heeft afgelegd en met dit schilderij op de drempel naar ving van Abcoude veel voor op zijn schetsen en schilderijen uit de de moderne peinture staat. periode 1902/06. Deze schetsen tonen in hun bruine tonen en Beide aankopen breiden de bestaande collectie van het losse schilderstijl duidelijk Mondriaans schatplichtigheid aan Rijksmuseum significant uit. De mooie collectie Toorop (voor- de schilders van de Haagse School. In de jaren ’90 had hij in het al tekeningen, prenten en het schilderij ‘De zee’ uit 1887) is Rijksmuseum vaak schilderijen bestudeerd, onder andere ‘In de nu aangevuld met een portret, een genre waarin de schilder maand juli’ van P.J.C. Gabriël. De compositie van dit werk, met destijds op eenzame hoogte stond. In stijl en onderwerp van de monumentale molen afgezet tegen de lucht en de spiegeling het ‘Portret van Marie Jeanette de Lange’ komen kunst en ge- ervan in het water, probeerde hij ook in zijn schetsen uit, maar schiedenis van de moderne tijd samen. ‘In Oostzijdse molen bij in plaats van Gabriëls zonnige realisme koos Mondriaan meer maanlicht’ zet Mondriaan een thema voort dat volop in de col- voor expressie van sfeer en tonaliteit. lectie aanwezig is. Een passender vervolg op de collectie Haagse Binnen deze serie is het doek van het Rijksmuseum een uit- School is haast niet denkbaar. zondering, door het ambitieuze formaat, de blauwgrijs-violette toon en de geacheveerdheid. Het is bovendien een van zijn eerste nachtlandschappen. Van schetsmatigheid is hier geen sprake. Het is vooral het violetblauw van de lucht en de molen, afgezet tegen de groene voorgrond dat fascineert. Het lijnen- spel van de rivier en de silhouetten van de bomen geven de indruk dat Mondriaan het belangrijk vond het landschap eerder gestileerd dan realistisch weer te geven. Vergeleken met de gelijktijdige schetsen lijkt het alsof Mond- riaan met ‘Oostzijdse molen bij maanlicht’ opeens een grote stap voorwaarts zet en het is daarom verleidelijk het werk later te hij eveneens in 1900: ‘De prentliefhebber. Portret van Aegidius kleurstelling bij Timmerman. Bij Timmerman zijn op de achter- dateren en dichter bij zijn schilderijen van molens uit 1907/08 Timmerman’ (sinds 1919 in het Kröller-Müller Museum). Dit grond hoekige objecten te zien, zoals boeken; bij De Lange zijn te plaatsen. ‘Oostzijdse molen bij maanlicht’ werd echter volgens schilderij is te beschouwen als een tegenhanger van het schil- het veelal ronde, in elkaar overlopende vormen, zoals bloemen de overlevering in 1904 als huwelijksgeschenk aan een Deens derij van het Rijksmuseum. In het licht van de leeslamp bestu- en het dessin op het behang. De twee portretten uit 1900 zijn echtpaar gegeven en dat geeft ons een datum ante quem. Omdat deren beide geportretteerden met stille aandacht hun boek of uniek, want kort hierna veranderde de schilder weer van stijl. Mondriaan het grootste deel van 1904 in Brabant verbleef en prent. Maar terwijl Jeanette naar de beschouwer is toegekeerd Het portret van Jeanette de Lange bleef in de familie totdat het daar Brabantse motieven schilderde, moet het schilderij van het in al haar ‘menschelijke blankheid’, is Aegidius Timmerman in november 2005 op de veiling kwam. Rijksmuseum dus in 1903 of begin 1904 zijn geschilderd. van ons afgekeerd. Ook het kleurengamma is tegengesteld: lich- Mondriaans vroege werk wordt in terugblik wel gezien als te pasteltinten voor het vrouwsportret, een veel soberder mauve een voorafschaduwing van de beeldmiddelen die hij later zou

62 63

Piet Mondriaan Paul Joseph Constantin Gabriël Oostzijdse molen bij maanlicht, 1903-04 ‘In de maand juli’, 1888-89 Olieverf op doek, 62,5 x 74,5 cm Olieverf op doek, 102 x 66 cm Inv.nr. SK-A-4987 Rijksmuseum Amsterdam Deze aankoop was mogelijk dankzij de steun van de BankGiro Loterij en het Inv.nr. SK-A-1505 Rijksmuseum Fonds. De 20ste eeuw in fotografie: de collectie Diepraam-Kempadoo

In de fotocollectie van het Rijksmuseum lag het zwaartepunt tot voor kort bij de internationale fotografie van de 19de eeuw. Met de verwerving van de collectie van de fotograaf/verzamelaar Willem Diepraam en zijn vrouw Shamanee Kempadoo heeft het museum nu een ferme stap over de drempel van die eeuw gezet. Deze verzameling van ruim 500 foto’s van hoge kwaliteit biedt een prachtig overzicht van de ontwikkeling van de internationale fotografie in de 20ste eeuw en is een belangrijke aanwinst voor de Nationale Fotocollectie.

eeuwen over de denkbeeldige grens van het jaar 1900 heenstappen. En de afdeling Nederlandse geschiedenis ziet in foto’s, albums en fotoboeken een belangrijk middel om ‘verhalen’ van de geschiedenis van de 19de en 20ste eeuw te laten zien. Niet zelden verenigt de fotografie het artistieke streven en het concrete historische verhaal in zich. De collectie Diepraam- Kempadoo is daar een schitterend voorbeeld van.

Overzicht Deze verzameling biedt in de eerste plaats een prachtig overzicht van de ontwikkeling van de internationale fotografie van de 20ste eeuw, te begin- nen bij vroege modernisten als Karl Het Rijksmuseum verzamelt en toont in samenhang geschiedenis Struss en Alvin Langdon Coburn. De moderne fotografie uit de en kunst van de middeleeuwen tot de recente tijd. In Het Nieuwe jaren twintig is vertegenwoordigd met werk van László Moholy- Rijksmuseum zijn in de opstelling voor de 20ste eeuw enkele Nagy, Hannes Meyer, Germaine Krull en Piet Zwart. Deze fotogra- ruimtes gecreëerd om beide aspecten onder andere door mid- fen verkenden de ruimte opnieuw, kozen ongebruikelijke stand- del van fotografie te laten zien. Het Rijksprentenkabinet wil met punten of zochten nieuwe toepassingen in film en typografie. Zo het verzamelen van hoogwaardige kunstwerken op papier uit alle werd de fotografie het zelfbewuste, realistische medium zoals wij

64 65

Karl Struss László Moholy-Nagy New York 1911 Marseille 1929 Platinadruk Ontwikkelgelatinezilverdruk RP-F-2005-107-97 RP-F-2005-107-2 © László Moholy-Nagy Estate c/o Beeldrecht, Amstelveen het nog steeds kennen. Daarbij speelde de toen opkomende do- tografie aan toegevoegd, van onder anderen André Kertész, Ed- cumentairetraditie een grote rol. De fotografie ontwikkelde zich ward Weston, László Moholy-Nagy, Bill Brandt en William Klein. tot de steeds aanwezige ooggetuige van het leven en de gebeur- Er waren uit de periode 1900 tot 1940 – om enkele bijzondere tenissen zelf. De geschiedenis is letterlijk aanwezig in reeksen voorbeelden te noemen – foto’s van Alvin Langdon Coburn (Rot- van Robert Capa van de Japans-Chinese oorlog (1938) en foto’s terdam 1908), Erwin Blumenfeld, een reeks Amerikaanse foto’s van Russische fotografen als Dmitri Baltermans van de Tweede van de Nederlandse ingenieur Wouter Cool Jr; autochromes van Wereldoorlog. Dit laatste is eveneens een belangrijk thema bij Jacob Olie Jr en atelierfotografie van Carel Willink. Zij weten zich Nederlanders als Cas Oorthuys, Kryn Taconis, Marius Meyboom nu geschraagd door het werk van verwante fotografen uit die pe- en Emmy Andriesse. Hun foto’s blijken zich heel wel met die van riode zoals Frantisek Drtikol, Dora Maar, François Kollar, Joseph Met de verwerving van de collectie Diepraam-Kempadoo is dus en niet in de laatste plaats de fotografie zelf. De eigen dynamiek de internationale fotografen te kunnen meten. Dat wordt ook Breitenbach en Roger Parry. De Nederlandse fotografie van tij- een belangrijke lacune gevuld. De periode 1920-1975 heeft meer van de fotografische benadering, de interpretatie van de foto- duidelijk wanneer we hun werk leggen naast voorbeelden van de dens en na de oorlog, waaronder een prachtige serie foto’s van gezicht gekregen. Dat moest ook omdat de ontwikkeling van de graaf en een nieuw artistiek zelfbewustzijn onderstrepen het mu- naoorlogse journalistieke Magnumfotografie, zoals die van Wer- Emmy Andriesse uit de Tweede Wereldoorlog, een serie drukken fotografie toen pas echt op gang kwam, in de documentair/jour- seale belang van deze thema’s. ner Bischof (Korea) en Henri Cartier-Bresson (India). van Paul Huf en de serie uit de Provotijd van Cor Jaring, is nu nalistieke fotografie en in tal van andere toepassingen. aangevuld met vroege afdrukken van Carel Blazer, Eva Besnyö, Ideale aanvulling John Fernhout, Johan van der Keuken, Ed van der Elsken en Wil- Thema’s De collectie Diepraam-Kempadoo vormt bovendien in veel lem Diepraam zelf. De late 20ste eeuw was al vertegenwoordigd Er tekenen zich nu dwars door de Nationale Fotocollectie heen opzichten de ideale aanvulling op de groep van rond de 5000 met de foto-opdrachten van het Rijksmuseum vanaf het eind van thema’s af die de opstelling voor de 20ste eeuw met kwalitatief foto’s uit de 20ste eeuw die het Rijksmuseum al bezat. De col- de jaren ’70 tot nu, die het belangrijkste bestanddeel van de col- hoogwaardige reeksen achtergrond en reliëf kunnen geven: stad lectie bevatte al een paar topstukken van Brassaï, Man Ray en lectie 20ste-eeuwse fotografie vormt. Daar zijn nu series uit de en straat, intiem familieleven en werk, oorlog en vrede, reizen, Blumenfeld; nu zijn daar meer voorbeelden uit de klassieke fo- jaren zestig van Sanne Sannes en Gerard Fieret aan toegevoegd. mode, royalty, het portret, de verkenning van de nieuwe wereld

66 67

Dmitri Baltermans William Klein De aankoop van de collectie Diepraam-Kempadoo is mogelijk gemaakt met steun Dode soldaat tijdens de Tweede Wereldoorlog, 1942 Dansgezelschap op straat in Tokyo, 1964 van de BankGiro Loterij, het Paul Huf Fonds en het Johan Huizinga Fonds. Ontwikkelgelatinezilverdruk Ontwikkelgelatinezilverdruk RP-F-2005-107-95 RP-F-2005-107-356 © Dmitri Baltermans © William Klein Summaries in English 70 Director’s Report 2005 > 75 Essays > 76 Acquisitions

69 nity schemes on the Anglo-American model organised by the National Museum in Rijksmuseum collection. The comprehensive Director’s Report 2005 could contribute substantially to greater Stockholm in 2005 to mark the publication catalogue which accompanied the exhibition mobility. of the catalogue of its collection of Dutch art. fills a gap in the historiography of the 19th The transformation of the Rijksmuseum State Secretary Van der Laan and Burgomaster Diepraam and his wife Shamanee Kempadoo At the follow-up conference in Manchester Ronald de Leeuw gave the official speech at the century. The Print Room provided the photos into The New Rijksmuseum is a fascinating Cohen of Amsterdam. The public was also kept (see p. 64). in November under the British presidency, opening. for the exhibition Mirror of Memory, which dealt process. In 2005 it again became clear that the informed through newsletters and presentations A completely unique work is the portrait Ronald de Leeuw gave the keynote speech. The At Daniel Katz’s gallery in London on with the photographic portrayal of Ancient metamorphosis the museum is undergoing is in the Information Centre. This was also the site of a black courtier painted by Jan Mostaert debate will be continued under the Finnish 14 November From Vulcan’s Forge opened Rome in the 19th century. It was organised not taking place invisibly, as in a cocoon, but of exhibitions of the art commissioned around between c. 1520 and 1530, and as such the presidency. as the third exhibition in a series in which by a group of students at the University of being closely watched by the nation at large. The New Rijksmuseum, such as the photos by oldest known European portrait of an African. the Ashmolean Museum (Oxford) and Amsterdam and held at the Allard Pierson From the outset efforts have been made to keep Wijnanda Deroo, which were on display from 20 It was presented to the press on 7 July (see p. The Rijksmuseum outside the walls the Fitzwilliam Museum (Cambridge) had Museum in Amsterdam in the summer months. the public very much involved in the renovation January. The light project by Germaine Kruip 53). Around the turn of the year the museum In 2005 the last two of the ten guest presented their collections of Italian sculpture. In April/May the still life ‘Vivat Oraenge’ project and to use the period up to the was truly spectacular: the empty main building lit also acquired an attractive pointillist portrait presentations planned opened in Uden and With a selection of the finest Dutch, Flemish was on view at the Rijksmuseum. Later in 2005 it reopening for a range of experiments. Thanks up magically from inside and for a few months by Jan Toorop; it is a highlight in his oeuvre The Hague. The Rijksmuseum in the Abbey in and Italian bronzes, the Rijksmuseum showed was presented to Her Majesty Queen Beatrix as especially to travelling exhibitions and guest became a new addition to the sights of the city. and important because of how it portrays the Uden showed a large part of the museum’s a less familiar facet of its collection. The a gift for Het Loo Palace in Apeldoorn to mark presentations of the Rijksmuseum collection at In addition to Founder Philips Electronics modern woman of that time (see p. 60). collection of South Netherlands religious exhibition was also seen at the Liechtenstein her silver jubilee. home and abroad, the Netherlands’ national and chief sponsor BankGiro Loterij, this year All these acquisitions would have been sculpture, in which the work of the Master of Museum in Vienna in the first half of 2006. In the series Document the Netherlands, which museum has never before functioned on so ING became the second chief sponsor of The impossible without the generous support Koudewater and of Adriaan van Wesel was the Rijksmuseum and NRC Handelsblad have broad a scale. New Rijksmuseum (see p. 44). ING also became given to the museum over many years by the central. The newly renovated Hague Historical Exhibitions organised for many years, the theme in 2005 The temporary Masterpieces presentation in a sponsor of the Rijksmuseum Amsterdam BankGiro Loterij, the Rembrandt Society and Museum provided temporary accommodation The exhibition programme was realised at a was ‘Man and animals’. The photographer the Philips Wing has continued to attract large Schiphol and immediately devised several its own Rijksmuseum Fund, which includes for a selection from the Dutch history collection range of venues. In the Philips Wing itself the commissioned was Jan van IJken. This year the numbers of visitors. In 2005 it drew 840,000, far attractive campaigns to underline the new several Named Funds. In addition, many other (see p. 38). The emphasis was on the history of finest works of Gerard ter Borch were displayed exhibition was held for the first time at the Huis more than expected. Add to this the 150,000 alliance. funds and private donors gave to the museum democracy in the Netherlands. On 1 September from early June under the title Sparkling Satin. Marseille museum in Amsterdam. In 2006 it will visitors to the Rijksmuseum Schiphol and incidentally. Their names are gratefully listed on Prime Minister Balkenende opened this last This presentation was a selection from the best be held at the Ministry of Agriculture. 308,000 visitors to our travelling exhibition in Acquisitions p. 7 of this report. presentation entitled Rijksmuseum on the works in an exhibition under the auspices of Australia and Japan, and the numerous visitors No less attention was paid to the development In July the Rijksmuseum was taken by surprise Hofvijver. the American Foundation of Art (AFA) which Research and publications to one or more of the ten guest presentations, of the collection. In 2005 fine acquisitions were by the sudden death of Wim Duisenberg, who For some of the guest presentations which was seen earlier at the museums of Washington How ever much the museum was preoccupied and it is fair to say that the Rijksmuseum is regularly added. One remarkable discovery was chairman of the Rijksmuseum Fund from opened last year, the guest museums and and Detroit. Parallel to this, at the Rembrandt by The New Rijksmuseum, ample attention maintaining close links with the public. was the finding in private hands abroad of early in 2004 and had made great efforts in fund the Rijksmuseum organised supplementary House the Rijksmuseum showed At home with Ter continued to be paid to scholarly work on the An important moment in 2005 was the an expensively inlaid 17th-century cabinet raising. exhibitions, such as Portraits of fashion and taste Borch based on the Print Room’s collection. The collection. The finishing touches were given laying of the foundation stone for the new which once belonged to Amalia van Solms and at the Rijksmuseum Twenthe in Enschede and visibility of the Print Room’s collection was also to the first part of the collection catalogue Studio Building by State Secretary Medy van whose maker could be identified (see p. 54). Collection mobility Tigers and tobacco and Prints on porcelain at the promoted through a presentation of English of Dutch 17th-century painting, which will der Laan. This demonstrated that the building Its acquisition was very much in keeping with In 2005 the care or ownership of various objects CODA Museum in Apeldoorn. Romantic drawings and graphic work at the probably appear in 2007. Work has begun on project was again on the way up. With the the purchase of a candlestick by the silversmith and collections changed hands. In November, Part of the collection was seen abroad. Van Gogh Museum. This opened in October the collection catalogue of Dutch 16th-century approval in June of the RAK, which provides Loofs which, together with a piece already in amid keen media interest, objects from the In June Dutch Masters from the Rijksmuseum, under the title The age of Turner. Each year painters. a framework for assessing the building plan, the collection, formed a pair (see p. 16). ‘Spitsbergen collection’ were handed over to Amsterdam opened at the National Gallery of during the renovations the Van Gogh Museum In the series Rijksmuseum Dossiers volumes the Amsterdam Oud-Zuid district council The most important acquisition in the field Norway. In addition, a group of nine 17th- Victoria in Melbourne. Apart from painting, will hold an exhibition of work on paper from were published on Jan Steen (by Wouter Kloek), made clear the limits that would be set for the of the Asian collections was a 13th- or 14th- century portraits were returned to Helmond space was also found for the decorative arts. the Rijksmuseum from the 19th and early 20th the navy model ‘William Rex’ (by Ab Hoving) Rijksmuseum project. The museum naturally century Chinese figure of a sitting monk (see p. Castle, where they were hung until 1921. An The museum in Melbourne even transformed century. and on Falconet’s marble sculpture, ‘L’Amour regretted that the central entrance designed by 41), which was bought by the Friends of Asian organ case was reunited with the instrument it its façade into that of Cuypers’s Rijksmuseum. At the Rijksmuseum Amsterdam Schiphol menaçant’, one of the best-loved exhibits in the the architects Cruz y Ortiz could not go ahead Art at the TEFAF in Maastricht. Soon after the belonged to. With more than 200,000 visitors, the exhibition branch, apart from the permanent presentation museum. The author of the Falconet book, Frits in the form envisaged. An alternative design was purchase it was presented at the Rijksmuseum on In the other direction, the Provincial was among the most successful in the history of 17th-century masters, there were four Scholten, was also responsible for much of the drawn up and this will be presented in March the Veluwe in Apeldoorn. States of North Holland handed over to the of the museum. The organiser, Art Exhibitions temporary exhibitions in 2005 which together text in the catalogue which accompanied the 2006 as part of the Definitive Design. The acquisition of an early landscape by Rijksmuseum a number of large, lead Italian Australia, with whom there have been ties for attracted some 150,000 visitors. They were: exhibition of bronzes in London. The principal activity in 2005 was the Piet Mondrian, ‘East side mill by moonlight’ works by the sculptor Francesco Righetti. They some time, named Ronald de Leeuw a friend Winter in Holland, Mondrian & De Stijl, Dutch The first two recipients of a grant from dismantling preceding the resurrection of the (see p. 62), caused some consternation among stood in the garden of the Welgelegen building for life. The exhibition travelled from Australia windmills, art & industry, and Flowers. In the the Manfred & Hanna Heiting Fund have main building. The stripping of the Cuypers those who are not yet used to the idea that in in Haarlem, where they could not be properly to the Hyogo Prefectural Museum in Kobe, presentation on windmills the recently acquired completed their research. The Fund promotes building produced spectacular new insights into future The New Rijksmuseum will regard the conserved. They will probably be given a place where 100,000 Japanese visitors admired the Mondrian took centre stage, side by side with research into the history of photography by the beauty of the original structure. Interested presentation of 20th-century art and history as in the atrium of The New Rijksmuseum. highlights of the Golden Age. Paul Gabriël’s well known ‘In the month young scholars on the basis of the National 70 members of the public were able to follow this one of its tasks. APOLLO Magazine considered In Brussels on 23 May the director general Masterpieces by Ludovico Carracci and July’. Ronald de Leeuw was guest curator of Photo Collection in the Rijksmuseum. The first 71 process closely by going on a so-called Hard this acquisition to be among the finest of presented Lending to Europe, the final report Paolo Veronese from the Rijksmuseum’s the exhibition Masters of the Romantic Period. studies concerned photos of world exhibitions Hat Tour. These were very popular and large 2005 worldwide. An important addition to the of the European working group on collection collection may be seen in the National Gallery Dutch painters between 1800 and 1850. This in Brussels and Amsterdam at the end of the numbers of people took this opportunity, 20th-century collection is the international mobility, to the 25 ministers of culture of the in London during the renovations. The broad survey of Dutch Romantic painting was 19th century, and the work of the nature including Prime Minister Balkenende, Minister photography collection which the museum European Union. The report sets out guidelines Rijksmuseum also contributed substantially seen at the Kunsthal in Rotterdam in the last photographer Richard Tepe, a friend of the Dekker of Housing, Planning and Environment, bought en bloc from the photographer Willem for making loans within the EU easier. Indem- to the exhibition of 17th-century painting months of 2005, and was largely based on the celebrated naturalist J.P. Thijsse. In 2005 the Rijksmuseum offered work very high in the second half of the year. Popular number were welcomed to the Rijksmuseum, the museum commemorated the birth of by Mostaert. Other developments included a later to see whether there has been any change. experience places to 41 students taking themes include ‘Looking as a connoisseur does’ where museum staff explained the programme Holland’s greatest artist 399 years before with forum facility on each page (which was used different courses. Three students taking the and ‘Light in painting’. One expert’s course is ‘Snags and Catches’ (about restoration and a breakfast in the garden on 15 July. It was for the debate about the passage under the The public turned out to be well aware that the new Museum Curator Master’s course at ‘Goya in the Print Room’. conservation). encouraging to see how many people came for museum), a Renovation special with videos, and Rijksmuseum is a museum of art and history. the University of Amsterdam and the Free Attempts have been made to interest the content, and not just for the food and drink. the popular widget. This makes it possible to There was support for our choice of a mixed University gained work experience in the more families in the museum. Parents and Information Half of the visitors went to see The Masterpieces as have a different painting from the Rijksmuseum display in The New Rijksmuseum, as there was Paintings and Dutch History departments and grandparents would like to tackle something In the field of information the Hard Hat Tours well. It was nice to see parents dropping in with collection on your desktop each day, a new and for the idea of extending the presentation to the Print Room. interesting and instructive with the children. had the greatest impact in 2005. The media their children before school began. The plan is dynamic way of making the collection accessible take in the 20th century. The CHIP project began in 2005. CHIP In the Christmas holiday a start was made with coverage was overwhelming, both in this to make this event an annual treat. to the public. The ‘Rijkswidget’ was launched The Rijksmuseum took part in the debates stands for Cultural Heritage Information an interactive guided tour for young and old. country and abroad. As a result, the demand The annual Museum Night on 5 November on 17 November and proved a great success. about returning the Goudstikker collection Personalisation and is part of the NWO The guide brings a basket full of objects which from the public was unexpectedly high. Only a was also entirely devoted to the approaching In the next few weeks it was downloaded more to the heirs and about the threatened closure programme CATCH (Continuous Access invite you to find out about the Golden Age. few places were available, however, so in the first Rembrandt Year. The building, garden and than 15,000 times. A selection of the website’s of Beeckestijn country house near Velsen. to Cultural Heritage). The aim is to make The children can taste, smell, feel and imagine weeks it was hard to get tickets. Since then the Info Centre had room for over 4000 visitors. In content can be seen on the cd-rom that is For many years a large number of works of digitalised collections accessible to users in a what it was like to be young 400 years ago. This capacity has been considerably increased. Led the Info Centre people could identify with the included in this annual report. decorative art on loan from the Rijksmuseum flexible way. interactive tour was such a success that it was by one of the guides, the public – equipped with sitters who Rembrandt painted. In the garden could be seen there. The museum participated In the field of collection registration 5685 repeated for the annual Veluvine Day, when all hard hat, special shoes and a fluorescent jacket – the catering was inspired by chiaroscuro. In The Rijksmuseum in the media in the symposium held to celebrate the tenth new reproductions were linked to the collection the top classes from primary schools in the town are taken through the building. Past, present cooperation with the Bureau for Genealogy an Curiously, despite the fact that the Rijksmuseum anniversary of the VRM, the Association of management system Adlib, through which these of Nunspeet pay a visit to the Rijksmuseum. and future are discussed. It is an excellent way attempt was made to trace the descendants of was only partly open, it still received an enor- State-Subsidised Museums, in the Parliament photos are available in digital form. In addition, Another successful presentation for young of informing the public about the plans and people portrayed in the ‘Night Watch’. Part of mous amount of media attention in 2005. This building in The Hague. a further 500 scans from the Digital History children was the Sesame Street exhibition, making them enthusiastic about the renovation the programme dealt with this search and the was concentrated of course on the develop- Atlas and 200 other scans were linked. which was preceded by a drawing competition. project. From February groups of 20 were led question of how easy or difficult it is to prove ments to do with the building plans and the Sponsorship and fund raising As an end-of-year gift the associates of In honour of the 30th anniversary of Sesame round the building each Friday. such a relationship. new presentation concept behind The New The Rijksmuseum’s activities were again the Rijksmuseum received the volume Lyrisch Street and the fact that the Rijksmuseum is the In the Info Centre there were several A special garden folder was produced Rijksmuseum. In particular, the reasons why generously supported in 2005 by government, van Rembrandt, which was compiled together only museum in the world to have a Sesame new presentations to see, including one on in 2005 which gave information about the the museum was going to include the 20th funds, business and private individuals. They with Poetry International. Peter Sigmond and Street audio tour, all children aged up to 6 were the redesign of the Studio Building. From 20 museum garden and the richly decorated century in its field of interest required some were joined by a second chief sponsor of The Eveline Sint Nicolaas were the authors of Kijken invited to do a drawing for the museum. They January to 3 April 2005 the public were able to façades of the Cuypers building. Now that the explanation. An extensive interview with Ronald New Rijksmuseum, ING, which introduced itself naar geschiedenis. Onderzoeken en tentoonstellen van were contacted through schools and nurseries. view photos of a stripped main building taken entrance to the Masterpieces presentation in de Leeuw on 21 October concluded a series of through newspaper advertisements and various historische voorwerpen. The museum also worked Both the number of entries and the quality were by Wijnanda Deroo. The Info Centre was also the Philips Wing is reached via the southern articles in NRC Handelsblad in recent years about campaigns, including one offering packed on a new edition of the Bible illustrated with very high. Nearly a thousand drawings came in. frequently in use during the debates about the garden, much more interest in this remarkable the museum’s plans. But many other facets of lunches in the museum garden. work by Rembrandt (‘the Rembrandt Bible’) The children could post their drawing or bring new entrance in the passage under the museum. spot has been shown. the world that is the Rijksmuseum were featured The Rijksmuseum Fund is clearly developing and on Rembrandt mijn vader, verteld door Titus it along on Wednesday 28 August. Schools even The proposals and drawings by the architects of in the news, such as the innovative research into into the umbrella organisation for private fund van Rijn by Bert Natter, both published for hired buses so that they could come with all The New Rijksmuseum were on display, as was Website the collection of bronzes, the acquisitions and raising. In 2005 the Fund acquired the quality Rembrandt 400. the pupils in Groups 1 and 2. On that day the the coverage in the press of the debate centring The website launched in 2004 was a great the Sesame Street drawing competition. The mark of the Central Fund Raising Bureau. A The Rijksmuseum shops in the Philips audio tour was naturally free. The presentation on the passage. In the second half of 2005 talks success again this year, as shown by the successful advertising campaigns based on the new Named Fund was established for purchases, Wing, at Schiphol and in the pavilion on the of the three winners, on Wednesday 19 October, were organised about the plans for The New increasing number of visitors. The website is slogan Open for renovations were continued in restoration, study and education in the field of Museumplein, which is run jointly with the attracted a great deal of interest from the Rijksmuseum. The emphasis in the publicity highly appreciated for its stylish and innovative 2005. books of formulas and guides for artists. Van Gogh Museum, did good business in competitors and the press. During the autumn was often on the arguments about cyclists and design. It has won three international design The Rijksmuseum was again chosen A campaign to recruit Friends of the 2005. Improvements will be made shortly to holiday the number of visitors who came pedestrians, and the project itself seemed to awards and been nominated for three Dutch on many occasions for presentations and Rijksmuseum on a large scale was prepared and the presentations in the shops, but the total specially for the exhibition was remarkably high. be in danger of being overshadowed. For this multimedia/design prizes. It is true that in a receptions. On 7 February the press conference will be launched in the first quarter of 2006. turnover rose by substantially more than might In 2005 2421 pupils visited the four GRAS reason six meetings were organised to allow the quick search some user-friendliness has been for the Book Week on the theme of Mirror of the have been expected on the basis of trends museums (Van Gogh Museum, Rijksmuseum, builders and designers of the new museum to sacrificed for the sake of style and design. A Low Countries – Books about our history was held Administration and personnel alone. Amsterdam Historical Museum and Stedelijk meet the public. ‘usability’ test has been carried out and based in the museum. This was followed in March The museum’s Supervisory Board met five Museum), and one third of them (about 800 After the placing of the famous sculpture on the results the home page and the sliding by the launch of the book De historische sensatie times in 2005, the last meeting of the year Education pupils) chose the Rijksmuseum. The ‘Trend- ‘L’Amour menaçant’ by Etienne-Maurice banners are being made more friendly, and which was produced in close cooperation with being held at Trompenburg country house. Over the last year the range of courses on offer watcher’ arrangement is the most popular Falconet by the so-called ‘Rotterdam staircase’ the search function improved, without the Rijksmuseum. Debates on the theme of Developments to do with The New Rijksmuseum and the course folder have been thoroughly among lower secondary vocational schools. in the Philips Wing, several initiatives were spoiling the design. history were the order of the day in 2005. The and policy intentions for the coming years were updated. The number of one-off meetings has In the past year more has been invested in developed to draw attention to this highly With the new website it is possible to Rijksmuseum participated in a debate on 11 the main points on the agenda. In October Mrs been sharply increased and there is more variety the GRAS museum teachers with the help of a popular piece and the accompanying make one’s own web exhibitions. In 2005 a March in the Haus der Geschichte in Bonn on Irene Asscher-Vonk left the Board after being 72 in the range: low threshold for new visitors and grant from the Mondrian Foundation. There publication in the Dossier series. A special ‘tour web version was made of the exhibition of the question of whether or not there should be a member for eight years. We are particularly 73 specialised, surprising subjects for the regular was also international attention: the project was d’amour’ was devised to take visitors through paintings and drawings by Ter Borch, with a a National Museum of History. grateful to her for her efforts in the field of customers. This approach has worked. Two one of the subjects at the ‘Lernen in Museum’ the collection in a completely different way. special web column version that was shown A survey has been carried out to determine personnel matters and the relationship with weeks after the appearance of the folder the conference in Wuppertal. In September the 50 Moreover, ‘L’Amour menaçant’ became the first at the parallel exhibition at the Rembrandt whether the public agreed with the statement the Company Council. In February Wim Pijbes, courses were full up. After the range on offer participants in the ICOM restoration congress object to have its own guest book. House. The director general gave a talk on that ‘the Rijksmuseum is the national museum director of the Kunsthal Rotterdam, joined the was substantially increased, demand remained visited the GRAS museums. A considerable As a prelude to the Rembrandt Year 2006, the acquisition ‘Portrait of an African man’ of art and history’. The survey will be repeated Board. On 3 October the museum heard the sad help the museum in the field of marketing and news that Prof. J.R. Glasz had died. He was audience range during the changes connected Essays one of the first members of the Board, which to The New Rijksmuseum and its aims. In was established when the museum was made cooperation with the Marketing Advisory History close up 17th-century war machine was built and used; Buddhist sculpture provides an excellent autonomous in 1995. The museum remembers Council, meetings for the personnel were The old Rijksmuseum’s image was that it was the and finallyDocument Nederland: Nederland overview from the early work to the 12th his commitment, even in a difficult period of organised in which themes such as ‘positioning museum of the painters of the Golden Age; the gefotografeerd 1975-2005. Een keuze uit 30 jaar century, but we lacked a good example from illness, with the greatest respect. the Rijksmuseum brand’ and ‘thinking from image of The New Rijksmuseum will be that of documentaire foto-opdrachten van het Rijksmuseum. the later period. The piece belonged to a group After the end of the Company Council’s the consumer’s point of view’ were discussed. a museum of art and history from the past until With this publication the museum underlines of 16 or 18 lohans, and was probably the 15th, term of office there were unfortunately too In meetings between the Advisory Council and now. A survey of 500 respondents revealed that the importance of photography to our image Ayita. Figures of this quality are rare, so we are few candidates for a new council to be elected. management the topics raised included setting over 90% of the Dutch public – if we assume of the 20th and 21st centuries. delighted to have it.’ In order to ensure continuing employee up a Friends organisation, the shop format, that the sample was indeed representative – participation, several members of staff were audience research and marketing objectives. think it is a good idea for the Rijksmuseum to A collection of masterpieces from a collection ING chief sponsor of the Rijksmuseum invited by the management to take part in a so- The Marketing Advisory Council consists of present the development of art and society up of masterpieces In 2005 the Rijksmuseum concluded a called participation commission. Consultations Mrs. C.H.M. Braams (Unilever, vice-president to today. This result provides strong support While the Rijksmuseum is being renovated, sponsorship agreement with ING for at least with this body took place in an amicable Communications & Corporate Responsibility for the concept behind the newly renovated the CODA Museum in Apeldoorn is six years. Rutger Hamelynck, manager of the atmosphere. There is a prospect of a new Europe), J.H. Brand (Egon Zehnder museum. In the 20th century display the public accommodating a selection – over 400 works – ING Group’s art and culture programme, says Company Council being elected in 2006. International B.V., consultant), D. Karsten expected to see the Second World War first of from the Rijksmuseum’s collection of Asian art. that this sponsorship is ‘true collaboration. A reorganisation of the collections was begun (UPC Nederland, chief executive officer), all, followed by the Depression in the 1930s, The presentation has been put together by the The Rijksmuseum and ING have a common in 2005. The five collection departments – A. Meerstadt (Nederlandse Spoorwegen, the Dutch East Indies and decolonisation, the head curator of Asian art, Pauline Lunsingh aim: to allow more people from this country Painting, Sculpture and Decorative Arts, Asian Art, commercial director), E.F.L.M. Randag 1953 Flood and the First World War. In other Scheurleer, who was in charge of the project, and abroad to enjoy the art and expertise Print Room and Dutch History – were reduced to (consultant) and C.F.H.H. Vogelzang (director words, Dutch history, but history that can only and the curators Menno Fitski and Jan van the museum has to offer. That comes first.’ three, with the first three departments merging ABN AMRO Nederland). be properly understood in an international Campen. But of course ING’s support is not entirely to become one department of Fine Art. In context. Pauline Lunsingh Scheurleer: ‘We have disinterested. ‘The Rijksmuseum draws nearly addition, all the restoration studios, which used to Looking ahead During the renovations the Rijksmuseum opted for India, Indonesia, Japan and China, and 1 million visitors a year from all over the world come directly under the collection departments, The year 2006 will be largely dominated by the is showing parts of the collection in ten other for export art – Chinese and Japanese porcelain, and has an excellent reputation in other will join together to form one large, separate celebrations marking the 400th anniversary museums in the Netherlands, Germany (Kleve) colonial furniture and silver made specially for countries. By linking our name to the museum, restoration department. This change was partly of Rembrandt’s birth. The Rijksmuseum is and Belgium (Antwerp). The last of these guest wealthy Dutch customers in the 17th and 18th we reach an enormous target audience, and suggested by the bringing together of all the involved in the Rembrandt 400 Foundation, presentations – the Rijksmuseum on the Hofvijver centuries. Our starting point was to give unity through culture of the highest quality we can studios in the new Studio Building. which is in charge of the national and – opened in September at the Hague Historical to the story that we tell, and to have variation interest existing and potential clients in our In 2005 the director general was international publicity surrounding the Museum. The Rijksmuseum is showing some in the subjects covered. Thinking about the services.’ honoured with several high Dutch and foreign year. During the press conferences held in 200 paintings and other works there. Together display was good practice for the different kind Sponsorship has several facets: a substantial decorations. In April he was made a Knight of 2005 it became clear that the Rijksmuseum’s they evoke national history from the middle of of presentation in The New Rijksmuseum, where part of the money is being used for the design the Order of Orange Nassau. On 9 June the main contribution to the year, the exhibition the 16th century to today. the emphasis will be on art and history.’ of The New Rijksmuseum. In addition, ING Italian ambassador made him a Commander of Rembrandt-Caravaggio, would be the central The Johan Huizinga Fund is a young theme Jan van Campen: ‘What is new is that now supports the Rijksmuseum presentations at the Order of the Stella della Solidarièta, and on event in the celebrations. The Rijksmuseum fund for presenting and collecting the you plunge into Asia, as it were. In the old Schiphol Airport, at the ten guest museums 5 December the French ambassador presented organised this exhibition, which attracted Dutch cultural and historical heritage in the arrangement the collection of export art was and abroad. The first wasSparkling Satin; The him with the insignia of the Ordre des Arts et enormous attention, in conjunction with the Rijksmuseum. In 2005 important collections in the colonial room. There were grounds best of Gerard ter Borch, which was held at the des Lettres. Van Gogh Museum, which made available its dealing with the history of the 20th century for that, because it represented a chapter in Rijksmuseum from 10 June to 4 September On 6 December Jan Piet Filedt Kok gave exhibition wing. were acquired with the support of this new the Europeans’ way of life. But the objects 2005. his inaugural lecture as Professor of Workshop On 14 December Rembrandt 400 began in fund. They included the Diepraam-Kempadoo were made by Asian craftsmen and so for The Rijksmuseum and ING also jointly Practice and Material Research at the University the presence of Her Majesty the Queen in the photo collection, Wouter Lap’s collection of that reason they have been placed among the organised two campaigns in 2005. From 22 July of Amsterdam. artist’s native city of Leiden with an exhibition cartoons of the 1970s and photos of post-war exhibits from the Department of Asian Art. to 7 August ING put sofas in the Philips Wing, Prof. Volker Manuth of the Radboud devoted to Rembrandt’s Mother. The Rijksmuseum Holland commissioned by the weekly Ons Vrije The change of context and the “confrontation” so that visitors could enjoy ‘The Masterpieces’ University Nijmegen was appointed an honorary contributed loans of important works by Nederland. between export art and the other collections in comfort. In August visitors on each working curator of the Rijksmuseum, a new post Rembrandt and Gerard Dou. The theme of the Book Week 2005 was produced surprising results and exceeded our day were able to combine a visit to the museum intended to bring about more dialogue between From the end of January the Rijksmuseum History, and four historical publications by expectations.’ with lunch in the ‘Meal Deal’ campaign. ‘The art historians working in museums and those at will be open until 10 pm on Friday evening, Rijksmuseum staff appeared at this time. They A prominent place in the display is public really appreciated this arrangement, universities. In this capacity Prof. Manuth was initially for one year. Special activities are were: De historische sensatie. 50 verhalen over naturally reserved for the seated lohan which so we’re going to repeat it next year,’ says 74 involved in the work on the collection catalogue planned for these evenings. unieke voorwerpen in het Rijksmuseum; Kijken the Rijksmuseum acquired in 2005. This 13th- Hamelynck. 75 of 17th-century paintings and the preparations naar geschiedenis. Onderzoeken en tentoonstellen or 14th-century wooden figure of a Buddhist ING’s logo is a lion. So the collaboration for the Rembrandt Year 2006. van historische voorwerpen, a survey of history monk who has achieved spiritual perfection and was fittingly sealed when Director Ronald de presentation and research using non-traditional lives in isolation as an ascetic is an important Leeuw presented a work to ING on loan: a 19th- Marketing Advisory Council sources; William Rex: model of a 17th-century addition to the collection of Chinese sculpture. century painting of an impressive lion by Pieter The Marketing Advisory Council was set up to warship, which explains step by step how this Menno Fitski: ‘The collection of Chinese Gerardus van Os. ‘Radioactive’ bronze of the old casting techniques, and helps us to The neutron radiography studies were carried the rules promulgated by the Académie Royale Mondrian’s ‘East side mill by moonlight’ of plemented by early prints by Carel Blazer, Eva During the preparations for From Vulcan’s make better attributions. out by Robert van Langh (metal restorer) and de Peinture et de Sculpture in France. The 1903-04 has as its subject a windmill, an icon of Besnyö, John Fernhout, Johan van der Keuken, Forge, an exhibition of about forty bronze For example, the attribution to the Frits Scholten (head curator of sculpture) of Sentimens appeared in 1680, but this copy dates the Dutch landscape and hence of Dutch pain- Ed van der Elsken and Willem Diepraam sculptures from the Rijksmuseum which opened Amsterdam sculptor Hendrick de Keyser of the the Rijksmuseum, supported by Dr. Dirk Visser from 1696. ting. It is precisely this traditional theme that he himself. The late 20th-century collection, which in London on 14 November 2005, a detailed puzzling bronze of c. 1580 of a walking man with (NWO), Prof. Eberhard Lehmann (PSI), Dr. Another splendid acquisition is the rare uses to develop his art. Windmills are frequently already included the photography commissions technical study of how the pieces were cast a fashionable hat and trunk hose was disproved Peter Vontobel (PSI) and volume containing four works dealing with the seen in his sketches and paintings from 1902 to awarded by the Rijksmuseum since the end of was carried out using neutron radiography by neutron research. A comparison with De Mirko Estermann (PSI). The initial results were brothers Cornelis and Johan de Witt. These 1906, which are clearly indebted to the Hague the 1970s, has been strengthened by series from and tomography. This was a world premiere, Keyser’s bronze Mercury showed that he used a published in the exhibition catalogue From influential opponents of the House of Orange – School. The ‘East side mill’ is an exception in the 1960s by Sanne Sannes and Gerard Fieret. because bronzes from the Renaissance and later different casting technique. The figure probably Vulcan’s Forge, and the computer animations of Cornelis was pensionary of Dordrecht and Johan this series because of its ambitious format, the The addition of the Diepraam-Kempadoo col- had never before been examined in this way. comes from the studio of an unknown German all twelve bronzes can be seen on the Rijksmuseum grand pensionary of the province of Holland bluish grey-violet tone and the stylised repre- lection raises the profile of the period 1920-1975. In the summer of 2005 twelve sculptures artist of the late 16th century, because it was website and on the cd-rom that is included in this – were made the scapegoats when in 1672 the sentation of the river and the silhouettes of the Themes are now evident throughout the were subjected to light radioactive radiation at originally part of the collection of the landgraves annual report. This innovative study of bronze Dutch Republic was attacked by England, France trees. In this painting Mondrian has reached National Photo Collection that give background the Paul Scherrer Institute (PSI) in Switzerland. of Hesse-Kassel. Although the piece is known as casting techniques, which attracted a great and the bishoprics of Münster and Cologne. On the threshold of modern peinture. and relief to the presentation of the 20th By measuring its radiation, it was possible ‘Walking nobleman’, the pose is actually that of deal of attention from colleagues and in the 20 August of that year the brothers were lynched Both purchases are significant acquisitions century: city and street, intimate family life and to map each piece digitally. The result was a standing bass player. This may indicate that the press, is expected to lead to close international by ‘the mob’. In fact, the murder was planned for the Rijksmuseum. The excellent Toorop work, war and peace, travel, fashion, royalty, the a spectacular computer animation of each figure belonged to a bronze orchestra, which was collaboration between the Rijksmuseum and by supporters of the House of Orange, and the collection now includes a portrait, a genre portrait, the exploration of the new world and bronze with all its technical singularities. This perhaps part of a large clock or music box, of other leading museums in the field. authorities did nothing to prevent it. in which the artist was unrivalled at the time. not least photography itself. The dynamics of information gives us a better understanding which the landgraves had many. The volume the Rijksmuseum has acquired In ‘East side mill by moonlight’ Mondrian the photographic approach, the interpretation by contains four tragedies and morality plays continues with a theme that is frequently found the photographer and an artistic self-awareness related directly or indirectly to this event. It was in the collection. It would be hard to think of a underline the importance of these themes. compiled around 1680 by a supporter of the more appropriate sequel to the Hague School Acquisitions De Witts and thus has the value of testimony, a collection. voice from the past that helps us to understand A unique 16th-century portrait of an African man (c. 1474-1552/53). Mostaert visited the court relating specifically to his patroness in the the impact made by the murder at the time and The 20th century in photography: the Diepraam- The ‘Portrait of an African man’ is the only of Margaret in Mechelen in 1521. It is quite handsome, large-scale and bold compositions how contemporaries interpreted it. Kempadoo collection painted portrait of a black African to have survi- possible that he painted this portrait on that of the marquetry. De Rots may have learned his For the Rijksmuseum the book is also valu- In 2005 the Rijksmuseum was able to acquire the ved from the Renaissance. His self-assured pos- occasion. craft in Paris and then secured a position at the able because several marks of honour received collection of the photographer and collector Willem ture, European dress and rich attributes testify With its unique subject, this painting will court in The Hague. It is noteworthy that such a by the De Witt brothers during their lifetime Diepraam and his wife Shamanee Kempadoo, which to his successful assimilation within the cultural fit perfectly in the historical story about the fine marquetry piece was made in The Hague as are now kept in the museum. The volume fills consists of more than 500 photos of the highest qua- norms of the period. The man is depicted as Renaissance that The New Rijksmuseum will tell, early as the 1650s. Even in Paris this technique in the background to these objects, and is also lity. It offers an excellent overview of international a Flemish noble. The gold pilgrim’s badge on while also forming a handsome addition to the was still in its infancy at that time, and De Rots’s a historical document marking a key point in photography in the 20th century and is an impor- his red bonnet comes from the Church of Our series of early North Netherlands portraits in cabinet is a match for the most notable furni- Dutch history. tant addition to the National Photo Collection. Lady in Halle, near Brussels. The statue of the the museum. ture produced in that city in the same period. The new collection contains photos by such Virgin Mary in that church was venerated by Given its unusual decoration in white ivory On the threshold of the 20th century: Jan Toorop early modernists as Karl Struss and Alvin Lang- both the dukes of Burgundy and the Habsburgs. A cabinet for Amalia van Solms and tortoiseshell, this is most probably the and Piet Mondriaan don Coburn, and work from the 1920s by László The badge makes it clear that the African is a This outstanding example of cabinet-making in curieus cabinet listed in the inventory of Amalia’s Around 1900 Jan Toorop and Piet Mondrian Moholy-Nagy, Hannes Meyer, Germaine Krull Christian, and he probably moved in court cir- The Hague was produced for Amalia van Solms, valuables drawn up in the years 1654-1668, were seeking new forms of expression in painting. and Piet Zwart among others. Documentary cles in Brussels and/or in Mechelen, where the the consort of Stadholder Frederick Henry of where it is described as follows: with interlaced Toorop incorporated the experiments of the photography is represented by series by Robert regent Margaret of Austria (1480-1530) resided. Orange Nassau. It is absolutely certain that the ivory and tortoiseshell, with a foot. So originally international avant-garde in his work; Mondrian Capa (Sino-Japanese War, 1938), and by photos The African has an expression of calm self- piece was intended for the princess. When the it had a base, but that has disappeared; the persisted in following his own way. By acquiring by Russian and Dutch photographers such as assurance. He has a moustache and a beard, a two doors are opened, a set of drawers is revealed present stand dates from the 19th century. Un- paintings by these artists, who are counted Dmitri Baltermans, Cas Oorthuys, Kryn Taconis, sign of status and manliness in both Africa and bearing the monogram HAVO for Hendrik en fortunately, the inventory does not say in which among the great innovators in Dutch art, the Marius Meyboom and Emmy Andriesse (Second Europe, and wears kid gloves. The hilt of his Amalia Van Oranje. The cords around the palace the princess had placed the cabinet. Rijksmuseum stands at the threshold of the 20th World War). There is also work by post-war sword is beautifully worked and he has a richly monogram, known as cordons des veuves, refer to century. Magnum photographers like Werner Bischof embroidered bag. All this makes it likely that a the fact that Amalia was a widow. The cabinet Two rare 17th-century acquisitions for the library Jan Toorop painted the ‘Portrait of Maria (Korea) and Henri Cartier-Bresson (India). warrior is portrayed here. One possible candida- was thus ordered after the death of Frederick With the support of the Recipe Book Fund, Jeanette de Lange’ in 1900. By using pointillism, The Rijksmuseum already had over 5000 te is Christophle le More, an archer in Charles Henry. which has been established for the acquisi- he obtained a transparent, almost brightening photos from the 20th century. The Diepraam- V’s bodyguard. His name crops up repeatedly Jan Zoet of Amsterdam, a prolific writer, tion of books giving formulas and guidelines effect, a technique he had not tried before in Kempadoo collection forms a significant 76 in documents about the retinue of the Spanish wrote a poem about this piece in which he for artists, the Rijksmuseum has been able to portraits. This is best seen in the rendering of addition, with first-rate work by André Kertész, 77 rulers, and is mentioned for the last time in says that it was made by Wilhelm de Rots. This purchase Sentimens des plus habiles peintres sur the hair and the pink dress. This painting may Edward Weston, László Moholy-Nagy, Bill 1521, when he was in Aachen as a bodyguard Wilhelm de Rots was employed by the princess la pratique de la peinture et sculpture, mis en tables be seen as a pendant to the portrait of Aegidius Brandt, William Klein, Frantisek Drtikol, Dora for the crowning of Charles V as emperor. as a concierge, but must also have been an de Preceptes, avec plusieur discours academiques, Timmerman in the Museum Kröller-Müller, also Maar, François Kollar, Joseph Breitenbach and On stylistic grounds the painting can be extremely skilled furniture maker. He succeeded ou Conférences tenuës en l’Académie Royale desdits of 1900 and Toorop’s only other portrait in the Roger Parry among others. The Dutch photos attributed to the Haarlem artist Jan Mostaert remarkably well in incorporating the motifs Arts [...]. This book is an important source for pointillist style. taken during and after the war have been sup- Bijlagen 80 Aanwinsten 2005 > 90 Restauratie en conservatie > 91 Bruiklenen aan tentoonstellingen > 93 Tentoonstellingen en presentaties > 94 Publicaties van het Rijksmuseum > 94 Publicaties van medewerkers > 98 Externe activiteiten > 101 Voordrachten en lezingen > 104 Bezoekcijfers

79 weekblad Panorama van 1972-1976 en 1977- tuut Collectie Nederland RP-T-2005-176 *Basart, Cor Bomen in een winterlandschap, Aanwinsten 2005 1983 NG-2005-3-1 t/m 22 Brussel, Hermanus van Figuurstudie van een ca. 1925-1963 RP-T-2005-162 Overblijfsel van het paradebed van Napoleon I; naar links zittende man, ca. 1773-1815 Schen- Berg, Willem van den Portret van de kunstschil- Tenzij anders vermeld zijn de aanwinsten door aankoop verworven. Overblijfsel van het lijkkleed van Napoleon I; king van C. van Ommeren, H.R. van Ommeren der J.H. Jurres, en profil naar links, met palet in Papier met handschrift waarin overblijfselen en J. van Ommeren, Elst RP-T-2005-167 de hand, 1930 Overdracht van beheer Instituut Aziatische kunst Keramiek Augustinus, Rudi Jaar van de vrouw 1975 van het paradebed en lijkkleed van Napoleon I Johnson, Eastman Portret van Woltera Geer- Collectie Nederland RP-T-2005-175 31-delig porseleinen theeservies Porseleinfabriek te Loosdrecht onder Joannes Nederland, 1975 NG-2005-9 worden bewaard, 1821 Schenking van mw. L. truida, Gravin van Limburg Stirum (1841-1877) Citroen, Paul Portret van de kunstschilder Sierk China, tweede kwart 18e eeuw Schenking van de Mol Groep van biscuitporselein, voorstel- Bommel, Henk J.H. van Honderd jaar ANWB Croiset van Uchelen-Brouwer, Den Haag en haar zusje, Gravin Frederika Augusta (1842- Carl (‘Sierk’) Schröder, 1965 RP-T-2005-9; mw. I. Kok-Swellengrebel, Leeuwarden lend een kaartspelend gezelschap Loosdrecht, 1883-1983 Nederland, 1983; Claus, Eric 10 NG-2005-12-A, B en C 1903), 1855; Portret van Wigbold Albert Wil- Portret van de kunstschilder Willem Jacob AK-RAK-2005-1-1 t/m 31 ca. 1780-1784 BK-2005-9 Jaar Nederlandsche Bankgebouw Nederland Schouten, Gerrit Diorama van een slavendans lem, Graaf van Limburg Stirum (1845-1885) en Rozendaal, 1958 RP-T-2005-10; Portret van Uit de verzameling Van Braam Houckgeest werden de (Amsterdam/Geldermalsen), 1978; Metz, Suriname, 1830 NG-2005-24 zijn broertje, Graaf Hendrik (1847-1902), 1855; de kunstschilder Pieter van Goudzwaard, 1967 volgende voorwerpen verworven: Textiel Loekie Opening van het nieuwe gebouw van de Zakdoek, met een tekst verwijzend naar Adams Portret van de kunstschilder Johan Daniël Koel- RP-T-2005-11; Portret van de kunstschilder Stapeldoos Kanton, 1795, Quanlong-periode Warner & Sons (wever Sam Watson), naar ont- Nederlandsche Bank te Amsterdam Nederland, Peak (Sri Lanka) Nederland(?), 1726 NG-2005-11 man (1831-1857), 1850 Overdracht van beheer Charles Roelofsz., 1944 Overdracht van beheer AK-RAK-2005-2 werp van Owen Jones Interieurtextiel, jacquard 1968 Schenking van mw. N.C.H. Kessler- Instituut Collectie Nederland RP-T-2005- Instituut Collectie Nederland RP-T-2005-172 Waaier, ivoor Kanton, 1795, Quanlong-periode geweven zijden en wollen stof, dessin ‘Chandos’ Leemans, Blaricum NG-2005-14, 38 en 15 Rijksprentenkabinet 168 t/m 170 Daamen, Theo 135 tekeningen uit de periode AK-RAK-2005-3 Londen, 1873, het ontwerp uit 1868 Aankoop Dupuis, Toon Jhr. dr. J. Loudon, minister Tekeningen Koelman, Johan Daniël Twee kunstenaars, 1964-2004 RP-T-2005-21 t/m 155 Waaier, schildpad Kanton, 1795, Quanlong- met gelden van het Bank ten Cate & Cie Fonds van Buitenlandse Zaken (1913-1918) Vereni- De met een * gemerkte werken zijn aangekocht uit het van wie één tekenend, zittend in landschap bij Dwinger, Sonja Stilleven van bloemen in een periode AK-RAK-2005-4 BK-2005-15 ging voor Penningkunst, Nederland, 1937; F.G. Waller Fonds Beekhuizen en Zypenberg bij Arnhem, 1852; witte vaas op een stoel RP-T-2005-13 Halssnoer, bloedkoraal China, 19de eeuw Jacob Theodoor Cremer 70 jaar Nederland Studies van een manskop, 1852; Portret van de Haas, A.J. de Spotlied op de koning van Babel; AK-RAK-2005-5 Kostuums en accessoires (Utrecht), 1917 NG-2005-7 en 35 Nederland, 16de eeuw kunstschilder Salomon Leonardus (Samuel) Fragment van een academietekening Schen- Achterglasschildering Catharina van Braam Kinderkleding, waaronder japonnen, jasjes, Goor, Jacob Jan van Prins Hendrik en de ramp Novellanus, Simon Abraham ontvangt de drie Verveer, zittend achter tafel met een glaasje, king van H.H.M. van Hugten, Amsterdam RP-T- Houckgeest en haar dochter Françoise Kanton, schoenen en andere accessoires Nederland, met de SS Berlin Nederland, 1907 NG-2005-33 engelen RP-T-2005-16 1853; Portret van de kunstschilder K. de Wijs 2005-196 R en 196 V 1795, Quanlong-periode Bruikleen van de King 1750-1910 Schenking van mw. W. Buys, Amster- Hart, Laurent Joseph Matthieu Ign. van Bree, Jzn, en profil naar links, ca. 1846-1854; Portret- Hoytema, Theo van Spookachtig beeld van de Baudouin Foundation USA AK-C-2005-1 dam BK-2005-21 t/m 33 Directeur de l’Académie d’Anvers Antwerpen, Nederland, 17de eeuw ten van twee mannen, en profil naar links, de kleren en pet aan het voeteneinde van het bed Langdurig bruikleen van de Vereniging van Vrienden 1843 Schenking van F.T. Scholten, Amsterdam Anoniem Maria Magdalena, in ovaal met daar- rechtse man is de kunstschilder en literator van de kunstenaar, 1906; Een zieke in zijn bed, der Aziatische Kunst: Langdurig bruikleen NG-2005-25 omheen een bloemenrand Zuidelijke Neder- Gustav Süs, ca. 1843-1857 RP-T-2005-3 t/m 6 1906 RP-T-2005-17 en 18 Beeld van een Lohan China, 13e eeuw Anoniem Madonna met Christuskind van Hove, Bart van Emma, koningin-moeder der landen, ca. 1700 Schenking van F.T. Scholten, Koelman, Johan Philip Portret van jhr. Jacob Jong, Gooitzen de De toren van de N.H. kerk AK-MAK-1727 marmer Frankrijk (Ile de France), ca. 1340 Nederlanden Nederland, 1892 NG-2005-23 Amsterdam RP-T-2005-189 George Hieronymus van Tets (1812-1885), 1843; in Lemmer (Friesland); Stilleven met een Bruikleen van particulier BK-C-2005-1 Kop, David van de Voltooiing Deltaplan Bramer, Leonard (toegeschreven) Een kerkje Portret van Catherina Daniela, baronesse van kom, een keteltje en een potje, 1957 Legaat Beeldhouwkunst en kunstnijverheid Nederland, 1986 NG-2005-10 en antieke ruïnes in Italië Legaat mw. L.C.J. Slingelandt (1819-1858), echtgenote van jhr. Gooitzen de Jong RP-T-2005-19 en 20; Blad Beeldhouwkunst Nederlandse geschiedenis Kruimel, Jan Paul ‘Het laatste Oortje’ Reali- Frerichs, Amsterdam RP-T-2005-185 J.G.H. van Tets, 1843; Portret van het broertje met ontwerpen voor het affiche ‘Prix de Rome Anoniem Madonna met Christuskind van gebak- Albums sering hervorming belastingstelsel Nederland Nolpe, Pieter (toegeschreven) Trap des Ouder- van de kunstenaar, de latere kunstenaar Johan 1952-1955-1957’, tentoonstelling Rijksakade- ken klei met polychromie Utrecht of Zuidelijke Het Nederlandsche Zeewezen: (Oegstgeest/Leiden), 1989 NG-2005-36 doms met boeren en boerinnen, ca. 1623 - Daniël Koelman, 1840 Overdracht van beheer mie van Beeldende Kunsten Amsterdam 1960 Nederlanden, begin 16de eeuw (naar een 197 prenten en tekeningen over zeeslagen, Leeden, Gerard van der Dertig jaar Landelijke ca. 1652 RP-T-2005-184 Instituut Collectie Nederland RP-T-2005- Schenking van Emmy Eerdmans en Ben Joos- Utrechts model van ca. 1420) Aankoop met steun gevechten en krijgstochten van 1217 tot ca. Kontaktgroep Verzetsgepensioneerden ‘de Koe- Wijck, Thomas (toegeschreven) Gezicht op de 177 t/m 179 ten, Dodewaard RP-T-2005-197; Keukenstille- van het Frits en Phine Verhaaff Fonds BK-2005-1 1660; 190 prenten en tekeningen over schepen rierster’ Nederland, 1995 Schenking van mw. kerk van San Gregorio al Celio in Rome Legaat Konijnenburg, Willem van Kleine Johannes ven Schenking van mw. Ricki de Valk, Enschede en scheepstypen van 1747 tot 1925 Nederland H.J. Baruch, Amsterdam NG-2005-2 mw. L.C.J. Frerichs, Amsterdam RP-T-2005-186 en Windekind, ca. 1878-1887 Overdracht van RP-T-2005-198; Zes erotische tekeningen en Meubelen NG-2005-31 en 32 Richters, Han Opbouw, 1940 Vereniging voor beheer Instituut Collectie Nederland RP-T- een zelfportret; Album met 24 ingeplakte Kabinet van eikenhout belijmd met schildpad en Penningkunst, Nederland, 1940 NG-2005-8 Nederland, 18de eeuw 2005-173 tekeningen, alle met erotische voorstellingen ivoor met het monogram van Frederik Hendrik Foto’s Pieters, Ian Jacob Watersnoodramp 1953 Pothoven, Hendrik Portretbuste van mr. Kruseman, Cornelis Portret van een onbeken- + 1 tekening op het omslag Schenking van de en Amalia van Solms Wilhelm de Rots, Den Haag, Tuerlinckx, Wanda Nederlandse moslimvrouwen Nederland, 1953 NG-2005-37 Andries de Graeff door Artus Quellinus (1611- de vrouw, 1828 Overdracht van beheer Instituut stichting Gooitzen de Jong, Enschede RP-T- ca. 1650-1660 Aankoop met steun van de Vereni- in niqaab Eindhoven, 2003 NG-2005-13-1 t/m 8 Wenckebach, Oswald Erepenning jhr. mr. B.C. 1678), 1774 Schenking van Museum het Rem- Collectie Nederland RP-T-2005-171 2005-199 t/m 206 ging Rembrandt mede dankzij het Prins Bernhard IJken, Jan van ‘Dierbaar’, documentaire foto- de Jonge, gouverneur-generaal van Nederlands- brandthuis, Amsterdam RP-T-2005-166 Verveer, Elchanon Karikatuurportret ten voe- Kamerlingh Onnes, Harm H. Portret van de Cultuurfonds, het K.F. Hein Fonds, de M.A.O.C. opdracht Nederland, 2002-2005 NG-2005-30- Indië Vereniging voor Penningkunst, Nederland, Wit, Jacob de (navolger van) Ontwerp voor een ten uit van de kunstschilder Hendricus Johan- kunstschilder Wibbo Charles Justinus Eduard Gravin van Bylandt Stichting en de Stichting Dr 1 t/m 50 1937 NG-2005-6 wandbespanning met twee putti; Ontwerp voor nes Scheeres, ca. 1855 RP-T-2005-1 (‘Wibbo’) Hartman, 1972; Gezicht op een Leid- Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds BK-2005-19 Surinamers in Nederland: 29 foto’s uit het Wienecke, Johannes Cornelis Geboorte van een wandbespanning met drie putti Legaat mw. se singel met roeisters/Parkvijver met zwanen, archief van Ons Vrije Nederland Nederland, prinses Juliana Nederland (Utrecht), 1909 L.C.J. Frerichs, Amsterdam RP-T-2005-187 en 188 Nederland, 20ste eeuw 1952 RP-T-2005-7 en 8 Edele metalen 1947-1948 NG-2005-19-1 t/m 29 NG-2005-34 Bantzinger, Cees Schetsboek, met 50 tekenin- *Moerkerk, Herman Zelfportret RP-T-2005-163 80 Loofs, Adam Kandelaar van zilver met stam in Nederland, 19de eeuw gen, vnl. portretten, figuurstudies en een aantal *Molkenboer, Anton Venus liggend in een 81 de vorm van een vrouw Den Haag, 1687 Aan- Penningen Varia Bles, David Zelfportret, 1859 RP-T-2005-2; kopieën naar schilderijen van G.H. Breitner, ca. schelp RP-T-2005-164; Egyptische vrouw RP-T- koop met steun van de Vereniging Rembrandt Anoniem Verblijf van Vincent van Gogh te Hove, Bart van Gipsmodel van het verdwenen Familiegeluk Overdracht van beheer Instituut 1975-1985; Schetsboek, met 31 tekeningen, vnl. 2005-165 mede dankzij het Prins Bernhard Cultuurfonds, Nuenen, 1884 Koninklijke Nederlandse Munt, Atjeh-monument te Batavia Nederland, ca. Collectie Nederland RP-T-2005-174 van modieuze Parisiennes, 1978 Schenking van Krone, Tilly Takken; Boerderij tussen bomen; en de Stichting Dr Hendrik Muller’s Vader- Utrecht, 1984 Schenking van mw. H.J. Baruch, 1882 NG-2005-16 Bosboom, Johannes Scène uit de opera ‘Guido mw. H.N. Bantzinger-Paërl, Amstelveen RP-T- Boerderij tussen bomen Schenking van de landsch Fonds BK-2005-20 Amsterdam NG-2005-1 Lap, Wouter 22 karikaturen, verschenen in het et Ginevra’, 1839 Overdracht van beheer Insti- 2005-207 en 208 kunstenares RP-T-2005-190 t/m 192 Norden, Hans van Zanger en pianiste, ca. 1925 Francesco Primaticcio De Phaiaken dragen de Buytewech Aestas (Zomer) uit de serie ‘De vier H.W.H. Haaksma, Apeldoorn RP-P-2005-388 Ed Leeflang, Amsterdam RP-P-2005-362 geloof RP-P-2005-396 en 397; Portretten van RP-T-2005-158; Scène in een park, 1964 RP-T- slapende Odysseus aan wal op Ithaka RP-P- seizoenen’ RP-P-2005-161 Citroen, Paul Cassette getiteld Adams en Eva’s: Schasfoort, Ben Twee litho’s Schenking van Daniel Tschida en Josepha Tschida RP-P-2005- 2005-159; Staande oude man die uit het raam 2005-176 Wijngaerde, Frans van den, naar Peter Paul twaalf bladen met litho’s, 1971 Schenking van Ed Leeflang, Amsterdam RP-P-2005-363 en 364 282 en 283 staart, 1983; Een man, zittend aan tafel, die uit *Massijs, Cornelis De evangelist Johannes, uit Rubens Soldaten en boeren voor een herberg H.W.H. Haaksma, Apeldoorn RP-P-2005-368 *Sleper, Johannes B. Portret van prof. dr. L.G. *Koelbel, Anton Drie landschappen van één het venster kijkt, 1986 Schenking van de kun- de serie ‘De vier evangelisten’ RP-P-2005-111 Overdracht van het Rijksbureau voor Kunsthis- *Dehé, Emilius Wilhelmus Vijver in het bos Rogier RP-P-2005-18 koperen plaat Schenking van kunsthandel stenaar RP-T-2005-160 en 161; De miskende *Perret, Pieter Fontein met Silenus in de torische Documentatie, Den Haag RP-P- RP-P-2005-7 Veldhoen, Aat Cassette met twaalf litho’s en Helmut H. Rumbler, Frankfurt am Main RP-P- kunstenaar, 1988 Schenking van Ed Leeflang, tuinen van Palazzo Cesi in het Vaticaan RP-P- 2005-267 *Dral, Jan Peter Vier prenten: Eik, Uil, Koren in drie bladen met tekst, 1970; Achttien rota- 2005-212 Amsterdam RP-T-2005-193 2005-437 storm, Interieur atelier 1990 RP-P-2005-1 t/m 4 prenten en een litho Schenking van H.W.H. *Meyer, Felix Twee landschappen met water- Rijn, Joyce van ‘Ze komen’, 1976; ‘Lachend *Sadeler, Raphaël (I), naar Hans von Aachen Nederland, 18de eeuw Eerdmans, Emmy M. Vier etsen Schenking van Haaksma, Apeldoorn RP-P-2005-367 en RP-P- vallen RP-2005-112 en 113 naakt’ Schenking van Ed Leeflang, Amsterdam De bewening van Christus door twee engelen Anoniem Ornamentrand met voorstellingen de kunstenares RP-P-2005-492 t/m 495 2005-369 t/m 387 *Rode, Christian Bernhard, naar Andreas RP-T-2005-194 en 195 RP-P-2005-115 Inquisitie Schenking van de Bibliotheek TU, *Grootens, Adrianus Johannes Stilleven met Vos, Peter Gevoelens Schenking van Ed Leef- Schlüter Serie van 25 ornamentprenten met *Sleper, J. B. Prof. L.J. Rogier aan zijn werk- *Wierix, Hieronymus Jupiter daalt in de vorm Delft RP-P-2005-231 oosters porselein en fruit RP-P-2005-6 lang, Amsterdam RP-P-2005-365 koppen, mascarons en helmen RP-P-2005- tafel RP-T-2005-12 van een gouden regen neer op Danaë RP-P- Anoniem Blad voor schoolprijs (?) Schenking *Gruyter, W. Jos de Vijftien etsen en een hout- Wetselaar, Karel Dertien etsen uit 2005 Schen- 123 t/m 147 Tholen, Willem Bastiaan Boekenmarkt in Den 2005-332 van de Bibliotheek TU, Delft RP-P-2005-232 snede RP-P-2005-336 t/m 351 king van de kunstenaar RP-P-2005-499 t/m 511 *Schmidt, Matthias, naar Ferdinand Kolbe Haag RP-T-2005-14 *Wierix, Hieronymus, naar Ambrosius I Franc- Anoniem Jozef door zijn broers in de put ge- Giltay, Pieter Vijf etsen: liggend naakt en Wezelaar, Elisabeth Portret Otto B. de Kat Landschap met waterval RP-P-2005-168 Willner, René ‘In the fields of Marken grow ken Vanitas vanitatum et omnia Vanitas (de val laten (oud gekleurd) Schenking van E. Ariëns duinlandschappen Schenking van Ed Leeflang, Schenking van de erven Han Wezelaar RP-P- *Tischler, Anton, naar Pierre Joseph Lion Por- good people’, 1971; Boeren op de veemarkt te en de redding van de mens) RP-P-2005-99 Kappers, Amsterdam RP-P-2005-398 Amsterdam RP-P-2005-355 t/m 359 2005-618 tret van de jonge Joseph II als koning van het H. Purmerend, 1969; Twee oude mannen, 1983 *Berge, Pieter van den, naar Jean Baptiste Mon- *Henrichs, Johannes Vijf etsen RP-P-2005- *Zilcken, Philippe Twaalf prenten in ets en Roomse Duitse Rijk RP-P-2005-334 RP-T-2005-180, 181 en 183 Nederland, 17de eeuw noyer Mand met bloemen RP-P-2005-98 9 t/m 13 drogenaald RP-P-2005-19 t/m 30 *Wachsmuth, Jeremias, naar ontwerp van Jo- *Anoniem Nieuwsprent op de dood van *Bloemen, Jan Frans van, naar Titiaan *Hoef, Gerrit van der Paar RP-P-2005-14 *Zwiers, Wim Negen illustraties voor kerst- en hann Wolfgang Baumgartner Serie ornament- Italië, 17de-18de eeuw Concino Concini, Marquis d’Anève, op 24 april Le Moine: antieke gebouwen met figuren op de Hofman, Wim Engelen zingen als nooit nieuwjaarskaarten in verschillende technieken; 26 prenten met de zeven vrije kunsten RP-P-2005- Passeri, Giuseppe Verheerlijking van de H. 1617 Amsterdam, uitg. door Broer Janz. RP-P- voorgrond RP-P-2005-166 tevoren. Het Nieuwe testament in rijm, 1998 ex-librissen en de gravure ‘Monster in kooi’ RP-P- 177 t/m 183 Jozef, ca. 1664-1714 Aankoop met gelden van 2005-225 *Blooteling, Abraham, naar Jan van Neck Diana Schenking van Ed Leeflang, Amsterdam RP-P- 2005-58 t/m 93 de heer en mw. Van Hulsen-Ognibeni, Amster- *Anoniem, naar Nicolaes Pietersz. van Berchem en haar nimfen, badend in een rivier RP-P- 2005-360 Duitsland, 19de eeuw dam RP-T-2005-157 Geographia Totius Orbis (oud gekleurd) RP-P- 2005-103 *Hoytema, Antoinette A. van Euphorbia-takken Duitsland, 16de eeuw *Kolbe, Carl Wilhelm (I), naar Salomon 2005-94 *Verdussen, Jan Peeter Serie van twaalf etsen in glazen vaas RP-P-2005-17 *Missale Pataviense, uitg. door Johannes Gessner Collections des Tableaux en gouache Frankrijk, 18de eeuw Anoniem, naar Romeyn de Hooghe Bovenkant met landschappen, jacht- en ruiterscènes RP-P- *Joosten, Ben Emmastraat 73 RP-P-2005-286 Winterburger, Wenen, 25 mei 1503 Missaal met et des dessins de Salomon Gessner, gravées a Cochin, Charles Nicolas (II) Damesportret, vogelvluchtkaart van ‘’t Vermaarde Park van 2005-270 t/m 281 Joosten, Ben Horowitz in Moskou; Twee af- oudgekleurde prenten: Jörg Breu (der Ältere); l’eau forte par W. Kolbe RP-P-2005-184 t/m borststuk, het gezicht iets naar links gewend, Anguien’ Schenking van E. Ariëns Kappers, fiches; Drie prenten met boekdruk Schenking Initiaal T (Zahltafel) met uil en randversiering; 211; Boomlandschap met ruiters bij een brug 1782 RP-T-2005-156 Amsterdam RP-P-2005-233 Nederland, 19de eeuw van de kunstenaar RP-P-2005-287 t/m 289 en Lucas I Cranach, H. Stefanus en Christus aan in Italië RP-P-2005-333 *Anoniem, naar een prent van Jan Saenredam *Anoniem, naar Jacob Isaacksz. van Ruisdael RP-P-2005-496 t/m 498 het kruis RP-P-2005-215-1 t/m 3 *Leibl, Wilhelm Maria Hubertus Oude boer Japan, 19de eeuw naar Hendrick Goltzius Venus en Cupido Rivierlandschap RP-P-2005-169 Kat, Otto B. de Portret van Han Wezelaar *Hopfer, Daniel (I) Ornamentblad met distel- met stok: buste naar links RP-P-2005-148 Anoniem Boekverkoper in zijn winkel RP-T- RP-P-2005-170 Clermans, J.B. Portret Huib van Hove Bzn., Schenking van de erven Han Wezelaar RP-P- motieven RP-P-2005-330 2005-15 *Anoniem Kruisiging RP-P-2005-172 1837 RP-P-2005-224 2005-617 Engeland *Anoniem Jerusalem: Gezicht op de Tempelberg Storm van ’s Gravesande, jhr. C.N. Venise *Kouw, Casper M.L. Vis RP-P-2005-8 Duitsland, 17de eeuw *Anoniem, naar George Morland ‘The Tavern Prenten vanuit het oosten (oud gekleurd) RP-P-2005-95 croquis; La Meuse Schenking van de erven *Krone, Tilly Tien etsen met landschappen *Kilian, Lucas, naar Johann Mathias Kager Door: Laetitia deserted by her Seducer is De met een * gemerkte werken zijn aangekocht uit het *Anoniem Ornamentprent met rank- en blad- R. Wartena RP-P-2005-435 t/m 436 RP-P-2005-258 t/m 266 en RP-P-2005-290 Christus verschijnt aan de jezuïet J. Ledesma thrown on the Town’ Schenking van de Biblio- F.G. Waller Fonds motieven en dieren RP-P-2005-366 *Veelwaard, Daniël (II) Kaart van het Katwijkse Krone, Tilly Landschap met cypres (‘Dordog- RP-P-2005-165 theek TU, Delft RP-P-2005-230 *Diest, Adriaen van Landschappen met bomen Kanaal in 1805; Het leggen van de eerste ste- ne’) Schenking van Ed Leeflang, Amsterdam *Kilian, Lucas Venus en Adonis RP-P-2005-285 *Haid, Johann Jakob ‘Le Graveur’; ‘Le Mode- Nederland, 16de eeuw en figuren RP-P-2005-442 t/m 444 nen van de kapitale binnensluis van het Katwijks RP-P-2005-361 *Merian, Matthäus, naar Anton Mirou Serie leur’ RP-P-2005-100 en 101 *Anoniem ‘Wonderen der natuur’, collage van Frisius, Simon Sibylla Delphica en Sibylla Per- Kanaal, 22 juli 1805 RP-P-2005-268 en 269 *Kuiper, Henk Twee houtsneden RP-P-2005- van 26 etsen uit de ‘Schwalbacher Reise’, *Strang, William ‘Death and the Ploughmans uitgeknipte prenten van en naar Hendrick Golt- sica, uit de serie ‘De twaalf sibyllen’ Schenking Verveer, Elchanon Blad met zes koppen, 15 en 16 uitg. door Peter Aubry, Straatsburg, ca. 1620 wife: a ballad made & etched by William Strang’ zius, Arent van Bolten e.a., geplakt op blauw van Peter Parshall, Washington RP-P-2005- waaronder de portretten van de broers Verveer *Mensinga, Jan Roelf Drie illustraties voor (titelblad en nr. 7 ontbreken) RP-P-2005- RP-P-2005-149 t/m 160 albumblad RP-P-2005-439 353 en 354 RP-P-2005-223 nieuwjaarskaarten RP-P-2005-50 t/m 52 234 t/m 257 *Watson, Charles John De kathedraal van *Collaert, Adriaen, naar Maarten de Vos De *Galle, Cornelis (I), naar Jan van der Straet *Norden, Hans van Twintig etsen RP-P-2005- Amiens: eerste en tweede staat RP-P-2005- vier elementen RP-P-2005-214-28 t/m 31 Serie van tien gravures met het leven van Johan- Nederland 20ste eeuw 291 t/m 310 Duitsland, 18de eeuw 316 en 317 *Collaert, Willem De aanbidding der koningen nes de Doper RP-P-2005-320 t/m 329 *Basart, Cor Dansende mannen en muzikanten *Ouden, Willem den 35 etsen en litho’s RP-P- *Bartsch, Adam von Zes etsen met dieren uit RP-P-2005-171 *Panderen, Egbert van De evangelisten Marcus in homobar; Spuitafdeling in autofabriek; Strijk- 2005-400 t/m 434 schilderijen van Nederlandse 17de-eeuwse Frankrijk, 16de eeuw 82 *Collaert, Jan (II), naar Philip Galle Fama en Johannes, uit de serie ‘de vier evangelisten’ kwartet; Bomen in winters landschap RP-P-2005- *Rossum, Ru van Zeventien prenten in meesters, in landschappen van Martin von Mo- *Abum, met wereldkroniek en oud gekleurde 83 RP-P-2005-438 (oud gekleurd) RP-P-2005-440 en 441 312 t/m 315 verschillende technieken, waaronder zestien litor RP-P-2005-389 t/m 394; (naar Christian Antwerpse prenten van ca. 1585-1590, uit de Collaert, Jan (II), naar Hendrick Goltzius De *Panneels, Willem, naar Peter Paul Rubens *Bieling, Herman F. Affiche voor tentoonstel- ex-librissen; Vijf illustraties voor kerst- en Wilhelm Ernst Dietrich) De doop van de ka- bibliotheek Jean de Poligny RP-P-2005-214 doop van Christus in de Jordaan Schenking van Jupiter en Juno, zittend op een wolk RP-P- ling in het atelier, Huize Iscra, Renkum RP-P- nieuwjaarskaarten RP-P-2005-31 t/m 47 en merling door Philippus RP-P-2005-395; (naar H. Leeflang, Amsterdam RP-P-2005-352 2005-174 2005-5 RP-P-2005-53 t/m 57 Raymond de Lafage) God de Vader gedragen *Galle, Philip (toegeschreven aan), naar *Scheyndel, Gillis van (I), naar Willem Pietersz. Bruggink, Theo N. P. Deventer Schenking van Rijn, Joyce van Twee figuren Schenking van door engelen; De triomf van het Christelijk Frankrijk, 17de eeuw Italië, 17de eeuw Kosugi Tengai, uitg. door Okura Shoten, 1894- Hiromitsu, Nakazawa, Ishii Hakutei, Oka Rakuya Korin, Furuya ‘Hana-Zukushi’, uitg. door Ichijiro, 1900-1901 RP-P-2005-537 *Bonnart, Nicolas Catherine de Neuville, Com- *Anoniem Madonna in aanbidding voor het 1895 RP-P-2005-594 e.a. ‘(Bingei Chiri) Tokaido Gojusantsugi’, uitg. Yamada Naosaburo, 1905 RP-P-2005-579 Seifu, Tsuda e.a. ‘AKARUMI E’, uitg door Kanao tesse d’Armagnac RP-P-2005-96 Christuskind RP-P-2005-173 Bisen, Fukusa, Okada Seijiro ‘Shina Taikan’, door Maekawa Matasaburo, 1911 RP-P-2005-603 Korin, Furuya ‘Kodai Moyo CHO-CHO’, uitg. Tanejiro, 1916 RP-P-2005-544 *Gravelot, Hubert François Studieblad met *Alberti, Romano Een oriëntaalse scène met uitg. door Kanao Bunendo, 1916 RP-P-2005-616 Hiromitsu, Nakazawa, Mizushima Nihofu, door Yamada Naosaburo, 1906 RP-P-2005-580 Seifu, Tsuda ‘Sotei Zuan-SHu’, eerste serie, schetsen RP-P-2005-226 Turkse olieworstelaars RP-P-2005-318 Bonkotsu, Igami, Hisui Sugiura ‘Fuji-San Shima Seien e.a. ‘Kinai Angya’, uitg. door Korin, Furuya ‘Shin Bijutsuka’, 31 vols., uitg. door 1929 RP-P-2005-563 *Perrier, Francois (uitg.) De Farnese stier *Aquila, Pietro, Carracci, Annibale Hercules “SUKETCHI”’, uitg. door Kanao Bunendo, 1908 Kanao Tanejiro, 1919 RP-P-2005-601 Yamada Naosaburo, 1902-1905 RP-P-2005-597 Seihô, Takeuchi, Tomioka Tessai en Mori Kansei RP-P-2005-167 (Alcides) en de sfinx RP-P-2005-163 RP-P-2005-543 Hiromitsu Nakazawa, Asai Chu ‘Kinai Kem- Kumakichi, Nisjimura, naar ontwerpen van ‘Miyako no Nishiki’, uitg. door Jihei Tanaka, *Trouvain, Antoine Mademoiselle de Loube, *Onofrii Crescenzio Adonis wordt aangevallen Chokunyu, Unshoh e.a. ‘(Meiji meika) Bohko butsu’, 1911-1912 RP-P-2005-584 Mizushima Niou en Kanao Tanejiro ‘Tokaido 1891 RP-P-2005-531 Fille d’honneur de madame, en habit de Chasse door een everzwijn RP-P-2005-114 Gafu’, eerste serie, geïllustreerd door verschil- Hyakusui, Hirafuku, Hirayama Masakuma ‘Fuji Goju Santsugi fu Setonaika’, 1920 RP-P-2005- Seihô, Takeuchi, Unsodo ‘Seiho Ippinshu’: RP-P-2005-97 *Piccini, Giacomo, naar Pordenone David en lende kunstenaars, 1880 RP-P-2005-592 Isshu’, 1907 RP-P-2005-540 604 album een en twee, 1937-1942 RP-P-2005-614 Goliath RP-P-2005-175 Chu, Asai ‘(Gesse Kiko) Kaoru Sekai’, uitg. Inosuke, Hazama ‘Miyoko’, uitg. door Seikado, Kunishiro, Mitsutani, Ishikawa Toraji, Kosugi en 615 Frankrijk, 18de eeuw *Podesta, Giovanni Andrea, naar Titiaan door Yamada Naosaburo, 1905 RP-P-2005-567 1933 RP-P-2005-578 Misei ‘Fujin Gaho’(The Lady’s Graphic), 1906- Seijiro, Okada, naar ontwerp van Fukuda Bisen Anoniem Spotprent: Louis d’Or au Soleil Over- Bacchanaal RP-P-2005-164 Eiho, Hirezaki, Suzuki Kason ‘Ama no Utsunami’, Ippei, Okamoto, Ito Hakushi, Mizushima Niou, 1920 RP-P-2005-596 ‘Shina Sanju Gakan’ (China in 30 rollen), uitg. dracht van de Bibliotheek TU Delft RP-P-2005-228 uitg. door Wada Mume, 1907-1908 RP-P-2005-586 Yamada Minoru ‘Kokusui’, 1920 RP-P-2005-528 Miezo, Sato ‘Asanegami’, uitg. door Wada door Kanao Tanejiro, 1920 RP-P-2005-582 *Dupin fils, naar Watteau Twee kostuumpren- Italië, 18de eeuw Goyo, Hashiguchi ‘Gubijnso’ (Field Poppies), Ishiro, Honda (uitg.) ‘Miyako-Gusa’, 1905 Toshihisa, 1919 RP-P-2005-609 Sekka, Kamisaka ‘Miyako no Omokage’, 1890 ten: ‘La belle Omphale’ en ‘La belle Omphale se *David, Giovanni ‘Brocanteur a Padoue’ RP-P- novelle door Natsume Soseki, uitg. door Wada RP-P-2005-524 Minoru, Yasuda, Ishikawa Toraji, Hiromitsu RP-P-2005-517 promenant a l’Arsenal’ RP-P-2005-511 en 512 2005-102; Vissersvrouw uit Palestrina; Afdruk- Shizuko, 1912 RP-P-2005-552 Issui, Ogino ‘Zuan Hyakudai’, 3 vols., 1910 Nakazawa ‘Shin Nihon Kembutsu’ (Scenes of Sekka, Kamisaka ‘Cho Senchu’, 2 vols., ca. 1904 Picart, Bernard ‘Spiegel der France Tyrannye ken van twee staten uit de serie ‘Divers por- Goyo, Hashiguchi, Asai Chu, Ishii Hakutei e.a. RP-P-2005-521 new Japan), uitg. door Nakagawa Hachiro, 1918 RP-P-2005-525 gepleecht opde Hollantsche Dorpen, Wreed- traits’; De dienstmeid (la Servante), afdrukken ‘Sashie’, 1911 RP-P-2005-600 Issui, Ogino ‘Oyo Manga’, uitg. door Yamada RP-P-2005-553 Sekka, Kamisaka, Kaiga Tennen ‘Shin Zuan’, heden door de Franse troepen gepleegd te van twee staten uit de serie ‘Divers portraits’; Goyo, Hashiguchi, Asai Chu, Nakamura Fusetsu Naosaburo, 1903 RP-P-2005-550 Mokugo, Asai ‘Tosei Fuzoku Goku-ban uta vol. 9, 1892 RP-P-2005-529 Swammerdam’ Overdracht van de Bibliotheek Een slapende antieke filosoof (Democritus?); e.a. ‘Hototogisu’, maandelijkse uitgave verzorgd Issui, Ogino, Takada Kakushu, Oyagi Shungyo awase’, 1907, 2 vols. RP-P-2005-516 Sekka, Kamisaka ‘UTA-E’, uitg. door Unsudo, TU Delft RP-P-2005-229 (naar Giulio Romano) Psyche voor Proserpina; door schrijvers als Takahama Kyoshi, Natsume e.a. ‘Manji’, 1906 RP-P-2005-570 Nakazawa, Hiromitsu ‘Waseda Bungaku’, uitg. 1934 RP-P-2005-562 Bacchus en Ariadne ; Twee van drie prenten Soseki e.a., nov. 1904-dec. 1905 RP-P-2005-595 Izan, Shimomura, Hashiguchi Goyo, Nakamura door Shimomura Ryutaro en Kanao Tanejiro, Sekka, Kamisaka ‘Shikishi’, 2 vols., uitg. door Frankrijk, 19de eeuw naar fresco’s in de Sala di Psiche, Palazzo del Goyo, Hashiguchi, Nakamura Fusetsu ‘Ama no Fusetsu, Ogawa Usen, Maekawa Sempan ‘Hoto- 1906 RP-P-2005-547 Jihei Tanaka, 1901 RP-P-2005-568 Girard, Alexis-François, naar François Pascal Te, Mantua RP-P-2005-116 t/m 122; Baccha- Utsunami’, uitg. door Izan Shimomura, 1906- togisu’, 1910-1914 RP-P-2005-526 Nantembo, Nakahara, Kamisaka Sekka ‘Shinkai Sekka, Kamisaka ‘(Senshoku Zuan) KAIRO’, uitg. Simon Gérard (Baron) Intocht Henri IV in naal: ‘Vino pellite curas’ RP-P-2005-284 1907 RP-P-2005-587 Jakusen, Yao ‘Kuni Hikari’, uitg. door Kobaya- Mokuzu-Shu’, 1923 RP-P-2005-523 door Yamada Naosaburo, 1903 RP-P-2005-571 Parijs Overdracht van de Bibliotheek TU Delft Meloni, Francesco Antonio Aurora RP-P-2005- Gyokko, Shimomura ‘Miyako no Shiki’, uitg. shi Ichijiro, 1902 RP-P-2005-564 Nantembo, Nakahara ‘Shinkai Mokuzu-SHu’, Sempan, Maekawa, Koshiro Onchi, Hide RP-P-2005-227 445 door Iida Sujuro, 1907 RP-P-2005-612 Kaburagi, Kiyokata, Hisui Sugiura ‘[Shosetsu] 1910-1911 RP-P-2005-536 Kawanishi ‘Nihon no Hana’, uitg. door Fugaku *Philipon, Charles Twee kostuumprenten Gyokunen, Kobayashi ‘Meguru-Tsuki’, uitg. Shin Uzumaki: Mitsuko no Maki’, novelle door Nantembo, Nakahara, Myogoin Shinkai (schrij- Honsha, ca. 1946 RP-P-2005-542 RP-P-2005-513 en 514 Italië, 19de eeuw door Kobayashi Ichijiro, 1904 RP-P-2005-565 Watanabe Katei, 4 vols, uitg. door Ryubunkan, ver) ‘Shinkai Mokuzu-SHu’, 1910 RP-P-2005- Sempan, Maekawa ‘Kanchu Kampon’, vol. 27, Villon, Jacques La pédicure; Minne assise a *Rossini, Luigi Triomfboog en triomfstoet Gyokunen, Kobayashi ‘Hana Kagami’, uitg. 1914 RP-P-2005-551 555 ‘Kotei-cho’, uitg. door Nihon Aishokai, 1960 terre; Le départ; Intérieur; Fleurs; Figure de RP-P-2005-335 door Honda Ichijiro, 1904 RP-P-2005-566 Kashu, Iguchi, Otani Son’yu, Jashimoto Sadajiro Okiie, Hashimoto ‘Nihon no Shiro’, uitg. door RP-P-2005-588 femme; L’Espagnole Schenking van de heer *Sabatelli, Luigi De vier apocalyptische ruiters Gyokuzan, Okada (mogelijk), Ishida Gyoku- De Tokaido rollen: ‘Tokaido gojusantsugi Kato Hanga Kenkyujo RP-P-2005-561 Shiha, Iwatani, Okano Sakae, Takeuchi Keichu, en mw. E. van der Vossen-Delbrück, Amsterdam RP-P-2005-213 zan (mogelijk) ‘Moyo Himagata Miyako no emaki’, 1922 RP-P-2005-619 Onchi, Koshiro, Maeda Yugure (schrijver) Kajita Hanko ‘Gahsu Suketchi’, tweede serie, RP-P-2005-216 t/m 222 Nishiki’, 1886 RP-P-2005-519 Kason, Suzuki ‘Nisshin senso emaki’, 1895 ‘Shinsho Fuji’, uitg. door Fugaku Honsha, 1946 1910 RP-P-2005-522 * ‘Petit courrier des dames ou nouveau journal Japan Hachikushi, Yamaguchi ‘Haiga Taikan’ RP-P-2005-533 RP-P-2005-559 Shokichi, Kobayashi ‘Ga-Angya’, uitg. door Ota des modes’, Parijs 1827-1830 Modetijdschrift, Koson, Ohara Veertig kleurenhoutsneden met (a survey of Haiga), uitg. door Yamamoto Keisuke, Serizawa, Hyuga-an en Mizushima Ni- Rakuten, Kitazawa ‘Tokyo Puck’, vol. 5, nr. 4, Saburo, 1910 RP-P-2005-599 vier ingebonden jaargangen met 80 ingekleurde vogels, vissen, zoogdieren en insecten Schen- Renzo RP-P-2005-560 hofu ‘Don Kihote’ (Don Quichot, met portret 1909 RP-P-2005-572 Somei, Yuko, Hirafuku Hyakusui, Ishii Hakutei, modeprenten RP-P-2005-515 king + legaat Jan Perrée, Eindhoven RP-P-2005- Hachikushi, Yamaguchi ‘Mikido Rakuyoshu’, van Don Quichot als samurai), tekst en foto’s Saburo, Ota ‘Mushashino no kusa to hito’, uitg. Watanabe Kagai ‘Shinsei’, vol. 7, nr. 1, 1902 451 t/m 491 uitg. door Hachikiushi Hanga Bunpukai, 1934 van Frederick Starr, 1919 RP-P-2005-613 door Fukuoka Masao, 1920 RP-P-2005-590 RP-P-2005-535 Italië, 16de eeuw *Albums, aangekocht, samen met het Rijksmuseum RP-P-2005-575 Kigyoku, Seizei ‘Kigyoku Gafu’, uitg. door Saburo, Ota, Yamada Minoru, Hattori Hideo Sugiura, Hisui ‘Hisui Zuan-SHu’, eerste serie, *Anoniem, naar Cherubino Alberti, naar voor Volkenkunde in Leiden, uit het F.G. Waller Hakutei, Ishii ‘Gendai Haiga Shu’ (collectie Kobayashi Bunshichi, 1901 RP-P-2005-548 ‘Hebo Gashu’, uitg. door Shoeido, 1912 RP-P- uitg. door Kanao Tanejiro, 1915 RP-P-2005-576 Michelangelo Naakte figuur uit het Laatste Fonds, met steun van de Mondriaan Stichting, het van moderne Haiga, ills. van verschillende Kigyoku, Seizei ‘Bansho Zukan’, eerste en 2005-598 Sugiura, Hisui, Hiromitsu Nakazawa ‘Yume no Oordeel in de Sixtijnse kapel RP-P-2005-311 Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSBfonds: kunstenaars), uitg. door Haigado, 1915-1917 tweede serie, uitg. door Kobayashi Bunshichi, Saburo, Ota, Ohashi Kokichi ‘Soka E-Monoga- Hana’, uitg. door Tanejiro Kanao, 1906 RP-P- *Anoniem, vrij naar Anton Eisenhoit Portret Anoniem ‘Sketch’ SHOHO, 1913 RP-P-2005-608 RP-P-2005-556 1901 RP-P-2005-577 tari’, uitg. door Ohashi Kokichi, 1911 RP-P- 2005-591 van paus Gregorius XIII RP-P-2005-331 Beisen, Kubota Hiroshi ‘Beisen Manyu Gajo’ Hanko, Kajita, Kiyokata Kaburagi, Hiromitsu Kokei, Tsuruya ‘(Kushu) NANAJuNANA’, een 2005-602 Susumu, Yamaguchi, Azechi Utemaro, Maekawa *Beatrizet, Nicolas Colonna Santa RP-P-2005- (Album of Beisen’s travels abroad), uitg. door Nakazawa ‘Ma-Kaze, Koi-Kaze’, 1904 RP-P- verzameling haiku’s van Mitsui Kotoko, 1994 Sanzo, Wada ‘Tokyo Puck’, vol. 2, nr. 23, 1907 Sempan ‘Shika-shu Nihon no Sansui’ (Poetry 319 Jihei Tanaka, 1923 RP-P-2005-583 2005-593 RP-P-2005-605 RP-P-2005-573 anthology), 1946 RP-P-2005-520 84 *Bonasone, Giulio, naar Raphael (toegeschre- Beisen, Kubota Hiroshi, Okura Yasugoro, Hiromitsu, Nakazawa, Hata Tsuneharu, Inahara Korin, Furuya ‘Shasei Soka Moyo’, uitg. door Sanzo, Wada ‘Miyako Wasure No Ki’, 1948 Takehisa, Yumeji ‘Sakura Saku Shima’, Haru 85 ven aan) Serie met de Zeven Vrije Kunsten Umesawa Minokichi ‘Bijutsu hin gafu (Nishu)’ Katsuji e.a. ‘Sanyo Angya’, uitg. door Kanao Tane- Yamada Naosaburo, 1907 RP-P-2005-557 RP-P-2005-581 no Kawatare, uitg. door Kawamoto Kameno- RP-P-2005-104 t/m 110 (Album of Art Objects), uitg. door Okura jiro, 1917 RP-P-2005-610 Korin, Furuya ‘Seika’, uitg. door Yamada Nao- ‘Sei-Ei’, tien ontwerpen voor waaiers van tien suke, 1912 RP-P-2005-545 *Scultori, Giovanni Battista detto Mantovano Yasugoro, 1893 RP-P-2005-549 Hiromitsu, Nakazawa, Mizushima Niou ‘Ofuda saburo, 1905 RP-P-2005-569 kunstenaars, uitg. door Yamada Naosaburo, Takehisa, Yumeji ‘Sakura Saku Shima: Mi- Zeeslag tussen de Trojanen en de Grieken Beisen, Kubota Hiroshi, Kubota Kinsen, Kubota Angya’, foto’s en tekst van Frederick Starr, 1919 Korin, Furuya ‘Seika’, uitg. door Yamada Nao- 1907 RP-P-2005-518 Shiranu Sekai’, uitg. door Kawamoto Kameno- RP-P-2005-162 Beisai ‘Nisshin Sento Gaho’, een novella van RP-P-2005-611 saburo, 1905 RP-P-2005-574 Seifu, Tsuda ‘Zuan SHu’, uitg. door Honda suke, 1912 RP-P-2005-546 Takeji, Fujishima ‘Dogukusa’ (Book of poems Anoniem (Brits) Photographic Scrap Album de A-kerk te Groningen, met links een handkar Artogravure Co. ‘New-York Illustrated. Artogra- en Piet Zwart Verworven met steun van de Jan Wingerder, Leusden RP-F-2005-7 by Yosano Akiko and her husband Yosano Tek- met ingeplakte reproductiefoto’s naar werk RP-F-2005-35 vures from recent negatives’, New York z.j. [ca. BankGiro Loterij, het Paul Huf Fonds en het Léon & Lévy, L.P., X, J.D. (en andere fotogra- kan), 1904 RP-P-2005-527 van Edwin Landseer en andere kunstenaars Anoniem (Nederlands) Zes gezichten in het 1900-1910] Boek met lichtdrukken RP-F-2005-3 Johan Huizinga Fonds RP-F-2005-107 fen) Album met 141 foto’s (en één prent) van Takeji, Fujishima, Yokike Isse, Hashimoto Kaku- (plus 22 losse reproductiefoto’s), in 1875 als Haagse Bos RP-F-2005-40 t/m 45 Baer, J. Carte-de-visite: portret van een vrouw Dooremaal, J.C. van ‘Het dierlijk magnetisme. kroonluchters en andere kunstnijverheidsvoor- jiro ‘Myojo, May, Meiji 35’, uitg. in Tokio 1902, kerstgeschenk ontvangen door Ada Louisa Anoniem (Nederlands) Autochrome: gezicht Schenking van Jan Wingerder, Leusden RP-F- Natuurkundige voordracht door Dr. J.C. v. werpen uit o.a. Versailles, het Grand Trianon en een maandelijks tijdschrift van nieuwe kunst en Taylor Schenking van Jan Jaap Heij, Assen op de markt van Hoorn, met het standbeeld van 2005-5 Dooremaal, gehouden op 15 December 1876’, het Petit Trianon RP-F-2005-46 literatuur RP-P-2005-538 RP-F-2005-105 Jan Pietersz. Coen (waar een groep kinderen Bauer, C.W. Cyanotypie: het graven van een Den Haag (P.J. Kraft), 1877 Boek met inge- Mennie, Donald (foto’s), Putnam Weale (tekst) Tojiro, Oshita, Yoshida Hiroshi, Ishii Hakutei Anoniem (Frans) Album (rugtekst: ‘Étranger’) voor poseert) en de Waag, gezien naar de Grote funderingsput ten behoeve van de bouw van plakte foto (dubbeldruk van zittende man en ‘The Pageant of Peking. Comprising sixty-six e.a. ‘Junin Shasei Ryoko’, ills. door de leden met 50 foto’s, gedeeltelijk rond 1900 gemaakt in Oost RP-F-2005-47 een schutsluis ten westen van Terneuzen, 20 juli geestverschijning) RP-F-2005-63 Vandyck photogravures of Peking and environs van de Gakai Groep, 1911 RP-P-2005-607 Nederland (o.a. Zaandam, ruïne van Brede- Anoniem (Nederlands) Autochrome: gezicht 1901 RP-F-2005-96 Goedeljee, J. Carte-de-visite: portret van Reesje from photographs by Donald Mennie’, Shang- Toraji, Ishikawa, Oshita Tojiro, Yoshida Hiroshi rode, Marken, Scheveningen), Turijn en Brussel op de markt van Hoorn, waar de kaasmarkt in Bieber, E. Carte-de-visite: portret van twee (?) Agatha Dijxhoorn (1846-1899) Schenking hai (A.S. Watson & Co.), 1920 Boek met 66 ‘Setonaikai Shasei Isshu’, 1911 RP-P-2005-554 RP-F-2005-20 volle gang is, met het standbeeld van Jan Pie- meisjes RP-F-2005-86 van Jan Wingerder, Leusden RP-F-2005-6 rotatiediepdrukken RP-F-2005-21 Tsunetomi, Kitano, Kyuho Noda, Shiun Kondo Anoniem (Frans?) Stereofoto (met de hand tersz. Coen en de Waag RP-F-2005-48 Blumenfeld, Erwin Portret van een vrouw, Grein-Vonk, W. Carte-de-visite: portret van een Middendorp, G. Kabinetfoto: portret van een ‘Shin Katei’, vol. 1, nr. 4, 1916 RP-P-2005-541 ingekleurd) van een ongeïdentificeerd dier Anoniem (Nederlands) Autochrome: gezicht Amsterdam Verworven met steun van het Paul vrouw RP-F-2005-88 vrouw en twee kinderen Schenking van Jan Tsunetomi, Kitano, Yoshii Isamu (schrijver) RP-F-2005-84 in een laan in een dorp in Noord-Holland, Huf Fonds RP-F-2005-1 Guy de Coral & Co Koene & Büttinghausen, Wingerder, Leusden RP-F-2005-4 ‘Shin Nishiki-e Cho: Ukiyo-e no kao’, 1920 Anoniem (Italiaans?) Fotoreproductie van een met groen geschilderde boerderijen, blauw Bockstart, J. Vrouw en paard in de duinen Gustaaf Oosterhuis e.a. fotografen Groep van Paris Publishing Co’s List Fondslijst van Paris RP-P-2005-558 schilderij van Botticelli RP-F-2005-2 geschilderde boomstammen en een meisje Schenking van Hans Rooseboom, Amsterdam ruim 50 foto’s van beeldhouwwerken van Bart Publishing Co., Bauneg-Beg, Maine (Verenigde Usen, Ogawa ‘Ogawa Usen-O-Soga-Cho’, Anoniem (Italiaans?) Stereofoto: gezicht in een RP-F-2005-49 RP-F-2005-156 van Hove (1850-1914), het interieur van zijn Staten), z.j. [na 1871] RP-F-2005-66 4 series, 1939-1941 RP-P-2005-530 zaal met beeldhouwwerken, Rome RP-F-2005-81 Anoniem (Nederlands) Autochrome: gezicht Boelen-Matthes, C.A. Eva Pennink als jong atelier(s) en andere onderwerpen, plus docu- Petegna, M. Twee stereofoto’s van het Forum Ymeji, Takehisa ‘Roji No Hosomichi’, een Anoniem (Italiaans?) Stereofoto: gezicht op het in een laan in een dorp in Noord-Holland, meisje staand bij een van de vijvers in de tuin mentatie Overdracht van de afdeling Beeld- Romanum te Rome RP-F-2005-75 en 76 verzameling gedichten met illustraties, 1926 Forum Romanum, Rome RP-F-2005-82 met aan weerszijden een sloot en bruggetjes van het Rijksmuseum, ca. 1918 Schenking van houwkunst en kunstnijverheid RP-F-2005-161 Photographe Artistique à Naples Stereofoto: RP-P-2005-606 Anoniem (Italiaans?) Gezicht op Rome RP-F- naar groen geschilderde boerderijen en op de Eva Pennink, Amsterdam RP-F-2005-103 Heartfield, John (samensteller) ‘Deutschland, fontein te Pompeï; Stereofoto: gezicht op een Yukoku, Matsui ‘Kokin no Negura’, 1903 2005-83 achtergrond twee mannen voor een kar of koets Boer, F.B. den (uitgever) Prentbriefkaart: twee Deutschland ueber Alles. Ein Bilderbuch von huis in Pompeï; Stereofoto: gezicht op Palazzo RP-P-2005-532 Anoniem (Nederlands) Opening van een RP-F-2005-50 kinderen in Volendamse klederdracht en een Kurt Tucholsky und vielen Fotografen. Montiert Donn’Anna te Napels; Stereofoto: gezicht in Yukoku, Matsui ‘Reishing Gajo’, 1900 RP-P- tentoonstelling van schilderijen van Kees van Anoniem (Nederlands) Autochrome: gezicht geit RP-F-2005-85 von John Heartfield’, Berlijn (Neuer Deutscher Pompeï RP-F-2005-77 t/m 80 2005-539 Dongen, ca. 1925-1940 RP-F-2005-11 op boerderijen en schuren aan het water, er- Brouwer Luchtfoto van het eiland Meent, Loos- Verlag), 1929 Boek met foto’s en fotomontages Piot, Eugène Zoutdruk: Parthenon (oostzijde), Yuzan, Mori,Tabata Kakudo ‘Bijutsukai’, vols. Anoniem (Nederlands) Fotoreproductie van gens in Noord-Holland, met op de achtergrond drecht RP-F-2005-14 RP-F-2005-22 Acropolis, Athene RP-F-2005-19 5-10, 1896 RP-P-2005-585 een schilderij van J.H. Moesman, ‘Namiddag’, een steiger voor het schrobben en wassen van Callahan, Harry Wabash Street, Chicago Jaeger, Johannes ‘Illustrerad katalog öfver Poitevin, Alphonse (toegeschreven) Daguer- Zeshin, Shibata, Kawanabe Kyosai, Iijima Koga e.a. dat kort voor de opening van de voorjaarsten- kleren en links een jongen met een mand Verworven met steun van het Paul Huf Fonds fotografie refter konstverk utgifna af Johannes reotypieplaat Schenking van Willem Diepraam, ‘Gassaku Shoga-Cho’, ca. 1880 RP-P-2005-534 toonstelling 1933 van De Onafhankelijken door RP-F-2005-51 RP-F-2005-99 Jaeger’, Stockholm (J. Jaegers Ljustryckerei), z.j. Amsterdam RP-F-2005-137 Zeshin ‘Meika Sjoga Shunju Cho’ (Spring and de directeur van het Stedelijk Museum, C.W.H. Anoniem (Nederlands) Autochrome: gezicht Cavalier, L. ‘La Lumière Artificielle avec les [ca. 1880] Fondscatalogus met afbeeldingen in Presser, Sem Groep van 33 foto’s, vermoedelijk Autum Album of Calligraphy and Drawings by Baard, werd verwijderd RP-F-2005-12 op een vaart met een houten ophaalbrug, appareils et produits G. Bouillaud. Brevetés lichtdruk van leverbare kunstreproducties, voor- afgedrukt voor een tentoonstelling ter gelegen- Famous Masters), uitg. door Fukuendo Fukuda Anoniem (Nederlands) Fotoreproductie van een theekoepel, een schip en de huizen en S.G.D.G. Les Spécialités Photographiques de namelijk naar schilderijen van Scandinavische heid van de uitreiking van de Joop-Alblas-prijs aan Kumajiro, 1880 RP-P-2005-589 een schilderij van Horst Strempel, ‘Selig sind boerderijen van een dorp, Noord-Holland (?) L. Cavalier, 65, 67 Rue des Archives, Paris’, kunstenaars RP-F-2005-64 Presser in 1985 Overdracht van de Stichting Sem die geistig Armen’, dat kort voor de opening RP-F-2005-52 Parijs (L. Cavalier), z.j. [ca. 1900-1910] Jager, Andries (uitgever) Carte-de-visite: gezicht Presser Archief, Amsterdam RP-F-2005-133 Foto’s van de voorjaarstentoonstelling 1933 van De Anoniem (Nederlands) Autochrome: gezicht Verkoopcatalogus RP-F-2005-71 op paleis Huis ten Bosch, Den Haag, met twee Queval, Jules Twee cartes-de-visite: gezicht op Anoniem Carte-de-visite: gezicht op een kade Onafhankelijken door de directeur van het Ste- op een vaart met drijvend hout op de voor- Delboy, Gebroeders Drie lichtdrukken: bouw mannen staand op de oprijlaan RP-F-2005-30 de Ridderzaal en het Binnenhof, Den Haag; (de Boompjes, Rotterdam?) RP-F-2005-29 delijk Museum, C.W.H. Baard, werd verwijderd grond, een schip, een ophaalbrug, uithangende van de brug over de Merwede bij Sliedrecht, 8 Kinsbergen, Isidore van Twee portefeuilles met Gezicht op het standbeeld van Willem II op het Anoniem Album met 212 foto’s van architec- RP-F-2005-13 was en de huizen en/of boerderijen van een en 31 juli 1881 RP-F-2005-93 t/m 95 153 foto’s van monumenten, voorwerpen en Buitenhof, Den Haag (gemaakt door E.F. tuur (topografie) en kunstnijverheidsvoor- Anoniem (Nederlands) Arbeiders te midden dorp, Noord-Holland (?) RP-F-2005-53 Deroo, Wijnanda Serie van 25 foto’s van het landschappen, gemaakt op Java Overdracht van Georges), met het Binnenhof op de achter- werpen, schilderijen, kaarten, en dergelijke van kassen met gewassen RP-F-2005-17 Anoniem (Nederlands) Zes gezichten in ontmantelde Rijksmuseum Kleurenfoto’s op de bibliotheek van de Academie voor Beelden- grond RP-F-2005-31 en 32 Overdracht van de afdeling Beeldhouwkunst en Anoniem (Nederlands) Fotografische menu- Meijendal bij Wassenaar en Den Haag RP-F- twee formaten Overdracht van het Bureau de Vorming, Amsterdam RP-F-2005-158 en 159 Raucamp, K. (Anefo) Han van Meegeren, kunstnijverheid RP-F-2005-134 kaart (‘Déjeuner Dinatoire du 31 Mai 1906’), bij 2005-55 t/m 60 Rijksbouwmeester RP-F-2005-108 t/m 132 Koorenhoff, Abraham Carte-de-visite: fotore- werkend aan ‘Christus temidden van de schrift- Anoniem Glaspositief: portret van een man gelegenheid van het huwelijk van Dirk van Veen Anoniem (Nederlands) Manuscript van een Dibbits, Herman Anne Marie Cato Washington productie van een tekening of prent van een fa- geleerden’, om te bewijzen dat hij de maker was Schenking van Willem Diepraam, Amsterdam en Elisabeth Barendina Hooijkaas te Rotterdam tekst over het inkleuren van foto’s (oorspron- Bridge, New York, Verenigde Staten, 1939; briek voor het produceren van verduurzaamde van de als Johannes Vermeer gepresenteerde RP-F-2005-138 RP-F-2005-28 kelijk, afgeschreven uit of gebaseerd op een Negatief (6x9) waarvan RP-F-2005-9 is gedrukt levensmiddelen, ‘Anna’ te Noordwijk (eigenaar: ‘Emmaüsgangers’ RP-F-2005-10 Anoniem Olieboortorens bij nacht Schenking Anoniem (Nederlands) Kabinetfoto: hunebed onbekende bron) RP-F-2005-98 Schenking van Taco Dibbits, Amsterdam RP-F- W.A. Blokhuis); Carte-de-visite: portret van een Rive, Roberto Stereofoto: Valle dei Molini, van Hans Rooseboom, Amsterdam RP-F-2005-157 met eikenboom en staande man, Drenthe, Anoniem (Nederlands?) Ambrotypie: Portret 2005-9 en 97 hond, die het leven redde van W.A. Blokhuis bij Amalfi; Stereofoto: figuren in een landschap 86 Anoniem (Brits?) Panoramafoto: boer met Nederland RP-F-2005-33 van Guurtje van Leyden, in een lijst; Anoniem Diepraam-Kempadoo, Collectie Verzameling de brand in diens fabriek in de nacht van 20-21 RP-F-2005-73 en 74 87 ploeg en een span paarden, Groot-Brittannië Anoniem (Nederlands) Kabinetfoto: uitspan- (Nederlands?) Ambrotypie: Portret van Sijtje van ca. 450 foto’s van o.a. Eve Arnold, Eva juli 1886 RP-F-2005-61 en 62 Rossum, Gisela van Serie van 78 foto’s, contact- RP-F-2005-15 ning met (op schommels en een wipwap) spe- van Leyden, in een lijst; Anoniem (Nederlands) Besnyö, Werner Bischof, Robert Capa, Ed van Kuballa, R. Carte-de-visite: portret van twee afdrukken en negatieven van de prinsen Anoniem (Brits?) Panoramafoto: boer met lende kinderen in een bos, met links een man Portret van een vrouw, in een lijst Schenking der Elsken, Gerard Fieret, Paul Huf, Cor Jaring, meisjes RP-F-2005-8 Willem-Alexander, Friso en Constantijn, ca. ploeg en een span paarden, Groot-Brittannië met een fiets RP-F-2005-34 van mw. W. Buys, Amsterdam RP-F-2005-100 André Kertész, Aart Klein, László Moholy-Nagy, Lavieter & Co., De Carte-de-visite: portret van 1972 Schenking van Emmy Eerdmans, Dode- RP-F-2005-16 Anoniem (Nederlands) Kabinetfoto: toren van t/m 102 Cas Oorthuys, Karl Struss, Edward Weston Adriana Dijxhoorn (1813-1884) Schenking van waard RP-F-2005-106 Royal Photographic Society ‘The Year’s Photo- Woodbury & Page (en vele andere fotografen) Journal de Radiologie. Publié sous le patronage met zeven kooldrukken (?), bedoeld als prijs- colours and directions how to know a good Lijst van nieuwe tijdschriften graphy. Pictorial Natural History Record’. Royal Familieportretalbum van Hendricus Wilhelmus de la Société belge de Radiologie, tome III, boek van het Science and Art Department of picture, by John Elsum London, printed for Icon news: the magazine of the Institute of Photographic Society Publication 1937-1938, Franciscus Ligtenberg (1837-1904) en Laura Maria Année 1909 Tijdschrift met op apart papier the Committee of Council on Education, South D. Brown, C. King and S. Clark, 1704 Conservation London (2005-) Londen (Jaarboek Royal Photographic Society), Swart (1848-1932) met 149 foto’s (uit Nederland meegebonden röntgenfoto’s RP-F-2005-26 Kensington en in 1885 uitgereikt aan Francis BI-2005-0572 Iconographica: rivista di iconografia medievale 1937-1938 RP-F-2005-72 en het voormalig Nederlands-Indië) Schenking Lauder, Sir Thomas Dick ‘The Wolfe of George Ryves, ‘who excelled in the 2nd Grade Handleiding voor kastenmakers of schrijn- e moderna (2002-) Sannes, Sanne (foto’s), Hugo Claus (gedichten) van Rebecca Roskam, Leiden RP-F-2005-92 Badenoch; an historical romance of the Art Examination in Model drawing’ RP-F-2005- werkers, en ook voor liefhebbers dier kunst; International journal of heritage studies (1994-) Oog om oog, Amsterdam (De Bezige Bij), 1964 fourteenth century’, Elgin/Edinburgh/Aber- 143 inhoudende: het belijmen, inleggen, kleuren en Levend erfgoed: vakblad voor public folklore en Boek met foto’s RP-F-2005-23 Schenking Steven F. Joseph, Brussel: deen (Robert Stewart/John Menzies/George Thompson, Steven, Smith, George ‘Assyrian polijsten der kleine schrijnwerkers voortbreng- public history (2004-) Schönscheidt, J.H. Drie cartes-de-visite: Gezicht Anonieme auteur ‘Album-Souvenir du Baron Clark & Son), 1863 [derde editie] Boek met Discoveries; An account of explorations and dis- selen uit het Fransch vertaald door een liefheb- Nobelmagazine: beeldende kunst in Utrecht in op de Dom te Keulen tijdens de restauratie (2x); Bethune († 18 Juin 1894). Publié par la Gilde twaalf ingeplakte foto’s door George Washing- coveries on the site of Niniveh, during 1873 and ber Te Amsterdam, bij S. de Grebber Simonsz., de twintigste eeuw (2004-) Het ruiterstandbeeld van Friedrich Wilhelm III de Saint-Thomas et Saint-Luc’, Brussel (Société ton Wilson en Robert Stewart RP-F-2005-149 1874’, New York (Scribner, Armstrong & Co.), 1847 Aankoop uit het Receptuurboekenfonds Nuovo studi: rivista di arte antica e moderna op de Heumarkt te Keulen RP-F-2005-89 t/m 91 Saint-Augustin, Desclée, De Brouwer et Cie), Leslie, C.R. ‘A Hand-Book for Young Painters’, 1876 [derde editie] Boek met vier ingeplakte BI-2005-1335 (1996-) Steichen, Edward (samensteller) ‘The Family 1896 Boek met illustraties in diverse technie- Londen (John Murray), 1855 Boek met één in- foto’s (woodburytypieën) door Steven Thomp- Manuel des amateurs d’estampes, contenant: Smaak: blad voor de rijkshuisvesting (2001-) of Man. The greatest photographic exhibition ken, waaronder 33 lichtdrukken RP-F-2005-142 geplakte foto door Joseph Cundall [ontbrekend son RP-F-2005-140 1. Notice sur la gravure, et conseils aux Technologische Studien: Konservierung, Res- of all time – 503 pictures from 68 countries – Anonieme auteur ‘Petit mois de Saint Joseph in dit exemplaar] RP-F-2005-154 amateurs pour former une bonne collection taurierung, Forschung, Technologie (2004- created by Edward Steichen for the Museum dédié aux âmes qui désirent imiter ses vertus’, Livernois, Jules Ernest ‘Quebec of To-day. Pho- Schilderijen d’estampes; 2. Notice sur les principeaux of Modern Art’, New York (Museum of Modern Dijon (Pellion et Marchet frères), z.j. [ca. 1880] togravures’, Quebec (J.E. Livernois), 1894 Boek Anoniem, eerste kwart 18de eeuw Hollandse graveurs et amateurs morts et vivans; 3. Notice Overzicht Art), 1955 Catalogus met foto’s Schenking van Boek met één ingeplakte foto RP-F-2005-147 met lichtdrukken (gedrukt door The Albertype koopman met slaven in West-Indisch heuvel- sur les différentes manières de graver, usitées Twee belangrijke schenkingen zijn vermel- Mattie Boom, Leiden RP-F-2005-135 Anonieme auteur ‘The Way Home’, Edinburgh Co., New York) RP-F-2005-141 landschap SK-A-4988 jusqu’à ce jour; 4. Catalogue abrégé des meil- denswaardig: de Academie voor Beeldende Stenger, Erich, Kurt Wenske ‘Photo-Papier. (John Greig & Son), 1855 Boek met één inge- Numa Blanc e.a. (naar) ‘VIIe Congrès inter- Mondriaan, Piet Oostzijdse molen bij maanlicht leurs pièces de bons graveurs, avec leur prix Vorming, Hogeschool van Amsterdam, schonk Eine geschichtliche Betrachtung. Herausgege- plakte foto RP-F-2005-150 national de navigation. Guide-Programme’, Aankoop met steun van de BankGiro Loterij en dans les ventes publiques; 5. Procédés pour net- het ontbrekende deel van de bibliotheek van de ben von der Leonar-Werke Aktiengesellschaft Ayling, S. Shakespeare, William, ‘The Seven Brussel, 1898 Publicatie met afbeeldingen in het Rijksmuseum Fonds SK-A-4987 toyer les estampes, Paris, J.L.F. Foucault, 1821 Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers Hamburg-Wandsbek, anlässlich ihres 60jährigen Ages of Man described by William Shakespeare heliogravure en in autotypie naar foto’s van Mostaert, Jan Portret van een Afrikaanse BI-2005-0005 van ca. 2000 banden. Bestehens 1955’, Hamburg, 1955 RP-F-2005-65 [and] depicted by Robert Smirke’, Londen Numa Blanc e.a. RP-F-2005-24 man Aankoop met steun van de Vereniging Practische Anleitung auf Glas zu ätzen von Mw. M.A. Aalders schonk uit haar collectie boe- Swaab, J. Carte-de-visite: portret van een man (L. Booth/S. Ayling), 1864 Boek met negen Pike, G. Holden ‘The Golden Lane. Quaint Rembrandt mede dankzij het Prins Bernhard P. Leopold Schmid, Wien, F. Beck, 1832 ken over naaldwerk 46 boeken over merklappen RP-F-2005-87 ingeplakte foto’s door S. Ayling RP-F-2005-151 Adventures and Life Pictures’, Londen (James Cultuurfonds, de Mondriaan Stichting, het BI-2005-2224 en kruissteek. Terris, Adolphe Cyanotypie: beeldengroep ‘La Boulland, A. Paquier, J.-B., ‘La Bourgogne Clarke and Co.), 1876 Boek met ingeplakte VSBfonds, het Rijksmuseum Fonds en de Bank- Raisonnirendes Verzeichnis aller Kupfer- Durance’ door Pierre Jules Cavelier (ca. 1865) monumentale & pittoresque. Album. Contenant foto’s (woodburytypieën) RP-F-2005-139 Giro Loterij SK-A-4986 und Eisenstiche so durch die gestickte Hand Totaal ingeschreven boeken, tijdschriften en voor het Palais Longchamp, Marseille, Frankrijk les vues photographiées des principaux monu- Robuchon, Jules ‘Paysages et monuments du Toorop, Jan Portret van Marie Jeanette de Albrecht Dürers selbsten verfertigt worden ans veilingcatalogi inclusief de projecten: 6516 titels RP-F-2005-18 ments de la Bourgogne par A. Boulland, photo- Poitou photographiés par Jules Robuchon […] Lange Aankoop met steun van de Vereniging Licht gestellt und in eine systematische Ord- Totaal ingeschreven boeken, tijdschriften en Thézard (uitgever) Vier bladen met opgeplakte graphe, avec les notices historiques rédigées imprimés en héliogravure par Dujardin, avec Rembrandt, de BankGiro Loterij en het Rijks- nung gebracht von einem Freund der schönen veilingcatalogi exclusief de projecten: 4293 titels foto’s uit de serie of publicatie ‘L’Ornementation par J.-B. Paquier, Professeur à l’École normale notices publiées sous les auspices de la Société museum Fonds SK-A-4989 Wissenschaften, Frankfurt, J.G. Fleischer, 1778 Totaal ingeschreven boeken tijdschrifttitels: Pratique’ RP-F-2005-67 t/m 70 spéciale de Cluny’, Cluny (Imprimerie J.-M. des Antiquaires de l’Ouest […] Le château BI-2005-1739 3197 Verkuil, George Portret van Carel en Sylvia Demoule), 1872-1873 Boek met veertien foto’s de St-Mesmin-la-Ville à Saint-André-sur-Sèvre Langdurige bruiklenen Spiritual journey: sacred art from Musée ·3182 boektitels Willink, met het Rijksmuseum op de achter- door A. Boulland (in de vorm van veertien niet- (Deux Sèvres)’, Parijs (Imprimerie Typographi- Elk, Ger van Portret van jhr Six Bruikleen van Guimet, introd. Jean-François Jarrige; texts by ·15 tijdschrifttitels waarvan grond Schenking van mw. S.M.E. Willink-Quiël, ingebonden afleveringen in de oorspronkelijke que de la Société des Imprimeries réunis), 1888 de heer A. van Ravesteijn, Slootdorp SK-C-1695 Jacques Grés, Pierre Baptiste; photogr. concept - 2 jaarverslagen Amsterdam RP-F-2005-104 omslagen) RP-F-2005-27 Twee afleveringen met drie foto’s (heliogravu- Heda, Willem Claesz. Stilleven met roemer, and art direction Ahmet Ertug, Istanbul, Ertug - 1 afgesloten jaarverslag Onnes Kurkdjian, C.J. Kleingrothe e.a. Groep Fischetti, Luigi ‘Pompeii, Past and Present. res) van Jules Robuchon RP-F-2005-148 tazza, uurwerkje, tinnen bordjes, olijven en and Kocabiyik, 2005 BI-2005-1025 - 8 tijdschriftabonnementen van foto’s, negatieven en kleurendia’s van Illustrated by Photographs of the Ruins as they Rousselière, Amédée baron de la ‘Don Carlos. walnoten op een gedeeltelijk bedekte tafel Sentimens des plus habiles peintres sur la pra- - 4 afgesloten tijdschriften diverse makers en herkomst, (bijna) alle met are, with sketches of their original elevations’, Drame en cinq actes et en vers, imité de Schil- Bruikleen uit een particuliere verzameling tique de la peinture et sculpture, mis en tables Totaal ingeschreven veilingcatalogi: 1096 het voormalig Nederlands-Indië als onder- Napels, 1895 [derde editie] Boek met 46 inge- ler’, Luik (J.-G. Carmanne), 1865 Boek met één SK-C-1694 de preceptes, avec plusieurs discours acade- Aantal tijdschriften dat werd opgezegd of afge- werp, waaronder een anoniem portret van Sir plakte foto’s RP-F-2005-146 ingeplakte foto RP-F-2005-153 miques, par Henry Testelin, A Paris, Chez la sloten: 37 Alexander Cunningham (1814-1893), directeur- Garnett, J., Payn, James, ‘A Description of Samson, L. Ségur, Mgr. De: ‘La Pitié enseignée Bibliotheek Veuve Mabre-Cramoisy, 1696 Aankoop uit het Totaal aantal tijdschrifttitels en jaarverslagen: generaal van de Indian Archeological Survey Furness Abbey and its Neighbourhood’, Lon- aux enfants’, Parijs (Librairie Saint-Joseph/ Selectie van bijzondere aanwinsten Receptuurboekenfonds BI-2005-1063 3141 (records in tijdschriftendatabase) Schenking van kunsthandel J. Polak, Amster- den/Windermere (Hamilton, Adams, & Co./J. Tolra, Libraire-Éditeur), 1874 Boek met één Abhandlung über das Bleichen und die Reini- Het swart toneel-gordyn, vertonende de lau- dam RP-F-2005-136 Garnett), z.j. [1864] Boek met negentien inge- ingeplakte foto door L. Samson RP-F-2005-152 gung der Oele zur Oelmalerey, wie auch über wer-bladen gestroit op het graf van de heeren Wilkens, H.C. Vier foto’s van een boerderij en plakte foto’s door J. Garnett RP-F-2005-144 Stone, Mary Amelia ‘A Summer in Scandina- die Grundstoffe, die Farben, die Erhaltung der Cornelis en Ioan de Wit: vervat in drie deelen een gracht bij Voorburg, 1915 RP-F-2005-36 Gilbart, N.J. ‘Don Samuel Navarro’, Brussel via’, New York (Anson D.F. Randolph & Com- Oelgemaelde und die noethigen Firnisse nebst den derden druk, vermeerdert, verbetert, en 88 t/m 39 (Imprimerie J. Lebègue et Cie.), z.j. Boek pany), 1885 Boek met twee ingeplakte foto’s einem Beytrage über die Ausbesserung, das Auf- met kopere platen verciert S.l., s.n., 1678 89 Willink, Carel Gezicht in het park van Versail- met één ingeplakte foto RP-F-2005-25 RP-F-2005-145 frischen und das Abziehen alter Gemälde [von] BI-2005-2616a les (montage van vier afdrukken), voorstudie Gougnard, Jean ‘Huy-Pittoresque. Guide Thompson, Charles Thurston ‘The Seven Car- Johann Quirin Jahn, Dresden, Walthersche Tieranny van Eigenbaat in het eiland van Vrije- voor het schilderij ‘Park van Versailles’ (1949) de l’excursionniste’, Huy (A. Charpentier & toons of Raphael, photographed by permission Hofbuchhandlung, 1803 BI-2005-2223 keur: zinnespel, Francesco Sbarra, bewerkt door Schenking van mw. S.M.E. Willink-Quiël, Am- Emond), 1890 [tweede editie] Boek met 32 of Her Majesty’, by C. Thurston Thompson, The art of painting after the italian manner, Lodewijk Meijer Amsterdam, by Albert Magnus, sterdam RP-F-2005-54 lichtdrukken RP-F-2005-155 z.pl., z.j. [Londen, 1885 of eerder] Portfolio with practical observations on the principal 1680 BI-2005-2616b Restauratie en conservatie Bruiklenen aan tentoonstellingen

Aziatische kunst Herenhemd, linnen Nederland, 1797 BK-1969-91 Foto’s: 11.500 stuks In 2005 werden aan 108 tentoonstellingen in binnen- en buitenland 256 schilderijen, 71 zilveren voor- Spiegelstandaard uit de collectie A.E. van Herenhemd, linnen Nederland, 1772 BK-1978-23 Uitgaande bruiklenen: 620 stuks werpen, 272 modellen en voorwerpen van de afdeling Nederlandse geschiedenis, 103 beelden, 1 do- Braam Houckgeest AK-RAK-2003-8 Herenhemd, linnen Nederland, 1740-1760 minospel, 1 diamant, 41 voorwerpen van de afdeling Aziatische kunst, 104 foto’s, 17 boeken, 1 affiche, Schotel van porselein China, ca. 1725-1750 BK-KOG-2610 Compleet gerestaureerd werden de aan Michiel AK-NM-10230-B Weefsel, wol en zijdekatoen Engeland, 1873 Coxie toegeschreven tekening De landing van 74 voorwerpen van de afdeling Beeldhouwkunst en kunstnijverheid, 239 prenten en 201 tekeningen in Bord van porselein China, ca. 1750-1775 BK-2005-15 Scipio Africanus bij Carthago (RP-T-2004-1) en bruikleen afgestaan: AK-NM-11513-B Lijfje van een trouwjapon, zijde en kant Neder- ca. 50 prenten uit het album van Johann Georg Onderdelen servies van porselein (bord, twee land, 1902 BK-2003-10 Zobel von Giebelstadt (zie Jaarverslag 1999) A Caravaggio and European Realism Painting Den Haag, Museum Meermanno- kommen en schotel) China, ca. 1740-1750 Korset, katoen/zijde Nederland, 1875-1900 Amstelveen, Museum Jan van der Togt: Werk Berlijn, Deutsches Historisches Museum: Die Westreenianum: Marokko door Nederlandse AK-RAK-2005-14, 15, 19 en 25 BK-1973-548 Schilderijen van Sonja Dwinger Hugenotten ogen Korset, katoen/zijde Nederland, 1905-1910 Gelder, Aert de Koning David ca. 1680-1685 Amsterdam, Allard Pierson Museum: Spiegel Berlijn, Martin-Gropius-Bau: Péter Nádas en de Den Haag, Museum Mesdag: Een avond uit in Beeldhouwkunst en kunstnijverheid BK-16408-D SK-A-2695 van het geheugen Hongaarse fotografie Japan Beeldhouwkunst Pop met zijden japon Engeland(?), 1805 Honthorst, Gerard van De Doornenkroning Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum: Breda, Breda’s Museum: Breda Photo 2005 Dordrecht, Dordrechts Museum: Devotie-altaar Zuidelijke Nederlanden, ca. BK-NM-3397 SK-A 4837 Suiker Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Dromen van Dordrecht 1700-1750 BK-1978-161 Kussenblad met het wapen van Holland in de Rembrandt Jacob vertelt zijn dromen SK-A-3477 Amsterdam, Museum van Loon: Hartenlust Kunsten van België: Romantiek in België Dordrecht, Dordrechts Museum: Johan en Hollandse Tuin, tapisserieweefsel in wol en Rembrandt Portret van Ephraim Bueno Amsterdam, Nederlands Scheepvaartmuseum: Brussel, Paleis voor Schone Kunsten: Ensor tot Cornelis de Witt Keramiek zijde Noordelijke Nederlanden, 1680-1700 SK-A- 3982 Introductie Marinemodellenkamer Bosch Dresden, Deutsches Hygiene Museum: Tegeltableau van Engels aardewerk Plateelbak- BK-15789 Terborch, Gerard Portret van Jacob De Graeff Amsterdam, Nederlands Scheepvaartmuseum: Spielträume kerij De Porceleyne Fles, geschilderd door Leon Badpak, wol Duitsland, 1930 BK-1981-25 SK-A-3963 Over barkassen, jollen en ellebogenstoom C Dublin, National Gallery of Ireland: 17th- Senf, naar ontwerp van Adolf Le Comte Delft, Nachtjapon en bedjasje, zijde Nederland, 1930- Witte, Emanuel de Interieur van de Portugese Amsterdam, Nederlands Scheepvaartmuseum: Cork, Ierland, Crawford Municipal Art Gallery: Century Dutch and Flemish Landscapes 1884 BK-2004-2 1939 BK-1986-60-A/B Synagoge SK-A-3738 Over bommen, granaten en ander ongemak Figure and Ground Düsseldorf, Museum Kunst Palast: Paar bloempiramides van faïence, beschilderd Trouwjapon, zijde Nederland, 1882 BK-16401 Amsterdam, Nederlands Scheepvaartmuseum: Zu schön, um wahr zu sein in blauw in het glazuur Toegeschreven aan 65 zijdeweefsels (16de t/m 19de eeuw) Miniaturen Zeeroof in Indië D Plateelbakkerij De Metale Pot onder Lambert Bruyninx, Daniël Mansportret SK-A-4787 Amsterdam, Nieuwe Kerk: Wereld, Natuur, Delft, Legermuseum: Koningin Wilhelmina E van Eenhoorn Delft, ca. 1695 BK-2004-4 Nederlandse geschiedenis Grebner,Willem De familie Diederichs SK-A-2173 Kunst Delft, Legermuseum: Soldaat van Oranje, Eindhoven, Centrum voor Beeldende Kunsten Scheepsmodellen c.a. Lamprecht, Georg Frederika Sophia Wilhel- Amsterdam, pAn: tentoonstelling tijdens de Soldaat van Napoleon de Krabbendans: Kunst in de Philips Reclame Meubelen Model van een Cycloïdaal wiel MC 451 mina van Pruisen SK-A-4332 kunstbeurs Delft, Museum Paul Tetar van Elven: Thomas Essen, Museum Folkwang: nützlich - süss - Commode belijmd met notenwortel- en esdoorn- Model van een kombuis MC 573 Petitot, Jean Mansportret SK-A-4359 Amsterdam, Rembrandthuis: Kurt Löb - Simon Cool (1831-1870) museal. Das fotografierte Tier hout Nederland, ca. 1720-1750 BK-NM-8217 Twee modellen van een carronade aan de Richter, Christian Anthony van Dyck SK-A-4365 beeldend verteller Den Bosch, Noordbrabants Museum: Huygens, Steven (uurwerkmaker) Staand hor- boordwand MC 707 en MC 800 Franse school, 18de eeuw Oude Man SK-A-4414 Amsterdam, Rembrandthuis: Thuis bij De Broedertwist. België en Nederland en de F loge belijmd met wortelnotenhout Amsterdam, Model van een Greathead Reddingsboot op Franse school, 18de eeuw Oude Man SK-A-4415 Ter Borch erfenis van 1830 Fontainebleau, Musée national du Château ca. 1690-1695 BK-16479 wagen MC 848 Franse school, 18de eeuw Oude Man SK-A-4416 Amsterdam, Tropenmuseum: Belanda Hitam Den Bosch, Noordbrabants Museum: Den de Fontainebleau: Théâtre de la Cour de Pieter van den Bergh (uurwerkmaker) en Jan Halfmodellen, ten behoeve van drie tentoon- Hollandse school, 1785 Willem George Frede- Amsterdam, Van Goghmuseum: Bosch Vestingstad Fontainebleau Jurriaen Oerberg (meubelmaker) Staand stellingen in het Scheepvaartmuseum: MC 289, rik, prins van Oranje-Nassau SK-A-4457 Beestachtig mooi! Kijken naar dieren, 1750- Den Haag, Fotomuseum: Helena van der Kraan Frankfurt am Main, Städelsches Kunstinstitut: horloge belijmd met meerdere houtsoorten 404, 414, 418, 424, 428, 432, 433, 437, 439, 441, 1920 Den Haag, Haags Gemeentemuseum: De Schilders van het dagelijks leven in de Rotterdam, ca. 1780 BK-1960-25 444, 447, 448, 476, 976 en 1356 Bibliotheek Amsterdam, Van Goghmuseum: Haagse school en de jonge Van Gogh Hollandse 17de eeuw Kussenkast belijmd met palissander- en ebben- 455 boeken gerestaureerd, hersteld of ingebon- Van Gogh tekeningen Den Haag, Haags Gemeentemuseum: Haags hout Nederland, ca. 1660-1680 BK-15982 Wapens en militaria den; Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Zilver G Vijf cavaleriehelmen NG-2056, NG-2058, 3 boeken van het Rijksprentenkabinet gerestau- Kunsten: Extravaganza Den Haag, Haags Gemeentemuseum: Jacoba Gent, Sint Pietersabdij: Blauwdruk België Textiel en kostuums NG-2060, NG-2061, NG-2062 reerd; Apeldoorn, Coda Museum: De parken van Heemskerk Graz, Landesmuseum Joanneum: Japon, robe à la Française, zijde Nederland, Twee vestinggeweren of vuursteen walbussen 29 boeken behandeld met leervettingsmiddel; Apeldoorn, Coda Museum: Prenten op Den Haag, Haags Gemeentemuseum: Mirror of Images of Carmen 1750-1760 BK-14581 NG-1861, NG-MC-728-D 9 catalogi van harde omslag voorzien voor de porselein Fashion Groningen, Groninger Museum: Cornelis Japonsche rock, wol Engeland, 1775-1800 Geweer, volgens de overlevering uit het bezit afdeling Tentoonstellingen; Apeldoorn, Coda Museum: Tijgers en tabak Den Haag, Haags Gemeentemuseum: Samuel Hofstede de Groot, eigenzinnig kunsthistoricus BK-1978-878 van Van Speijk NG-NM-1088 reinigen en terugplaatsen van de Scholen Col- Arnhem, Historisch Museum het Jessurun de Mesquita en verzamelaar Crinoline, wol Nederland, 1840-1860 BK-14676-A Twee lopen van percussiegeweren, gedamas- lectie, supervisie over de externe restauratie; Burgerweeshuis: Poppenwijsheid. Lizzy Ansingh Den Haag, Haags Historisch Museum: Het Groningen, Groninger Museum: 90 Crinoline, wol Nederland, 1840-1860 BK-14676-B ceerd NG-NM-10383 en 10384 diverse snij- en plakwerken waaronder 7350 (1875-1959) Rijksmuseum aan de Hofvijver Expressionisten uit Nederlandse collecties 91 Tournure, paardenhaar Nederland?, 1875-1900 etiketten; Augsburg, Maximilian Museum: Pax Augustana - Den Haag, kunsthandel Hoogsteder & BK-14675 Rijksprentenkabinet 41 archiefbakken vervaardigd; 450 Jahre Augsburger Religionsfrieden Hoogsteder: Hoogsteder Journal XI H BH, zijde Frankrijk, 1930-1940 BK-1997-86 Geconserveerd 311 stofomslagen ingezet; Den Haag, Mauritshuis: Frans van Mieris de Oude Haarlem, Frans Halsmuseum: bruikleen BH, tule Frankrijk, 1920-1930 BK-1997-87 Tekeningen: 1890 stuks diverse overige werkzaamheden. B Den Haag, Museum Bredius: Bartolomeus schilderijen tijdens renovatie Rijksmuseum BH, nylon Frankrijk, ca. 1939 BK-1997-85 Prenten: 3216 stuks Barcelona, Museu Nacional d’Art de Catalunya: Breenbergh Haarlem, Teylers Museum: Vulkanen Harlingen, Gemeentemuseum Het Niederländer in München um 1600 W Hannemahuis: Fries aardewerk Washington DC, National Gallery of Art: Tentoonstellingen en presentaties N Rembrandt’s Late Religious Paintings K Nantes, Musée des Beaux-Arts: L’action Washington DC, National Gallery of Art: Philipsvleugel 2 september 2005 t/m 2008 Jan van IJken fotografeert dier & mens in Kampen, Stedelijk Museum: De vis wordt duur restreinte. L’art moderne selon Mallarmé Toulouse-Lautrec and Montmartre t/m 2009 Rijksmuseum aan de Hofvijver Nederland betaald Napels, Castel Sant’Elmo: Nell’occhio di Escher De Meesterwerken Haags Historisch Museum, Den Haag Jaarlijkse foto-opdracht i.s.m. NRC Kampen, Stedelijk Museum: Kampen op de New York, Metropolitan Museum of Art: Fra Handelsblad Kaart Angelico 10 juni t/m 4 september 2005 Rembrandthuis, Amsterdam projectleiding Roosmarijn Ubink Kassel, Staatliche Museen Kassel: Rembrandt im New York, Metropolitan Museum of Art: Rubens Schitterend Satijn 10 juni t/m 4 september 2005 conservatoren Jet Baruch, Mattie Boom Kontrast Drawings Het beste van Gerard ter Borch Thuis bij Ter Borch Kobe, Hyogo Prefectural Museum of Art: The New York, Metropolitan Museum of Art: projectleiding Roosmarijn Ubink Tekeningen uit het Rijksmuseum Daniel Katz Gallery, Londen Golden Age - Highlights from the Rijksmuseum Vincent van Gogh: The Drawings conservator Arie Wallert projectleiding Simone van Elst 14 november t/m 15 december 2005 Kolding, Denemarken, Museet på Koldinghus: conservator Marijn Schapelhouman From Vulcan’s Forge, Bronzes from the Japan, Culture and Art in the Edo Period P Gastpresentaties, Rijksmuseum op/aan/in Rijksmuseum Parijs, Galeries Poirel: La Lumière au Siècle des projectleiding Wendela Brouwer, Simone National Gallery of Victoria, Melbourne, projectleiding Simone van Elst L Lumières van Elst Australië conservator Frits Scholten Leeds, Henry Moore Institute: Bronze. The Parijs, Grand Palais: Génie et Folie en Occident 24 juni t/m 2 oktober 2005 Power of Life and Death Parijs, Musée Galliéra: Modes en Miroir, la 3 februari 2004 t/m 2008 Dutch Masters from the Rijksmuseum, Rijksmuseum Amsterdam Schiphol Leeuwarden, Fries Museum: Fries aardewerk, France et la Hollande au Temps des Lumières Rijksmuseum aan de Brink Amsterdam 23 december 2004 t/m 21 maart 2005 steengoed! Philadelphia, Philadelphia Museum of Art: Drents Museum, Assen projectleiding Wendela Brouwer, Simone Winter in Holland Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal: Jacob van Ruisdael, Master of Landscape van Elst projectleiding Simone van Elst Rembrandts Moeder Pienza, Museo Diocesano: Rimpatri e scoperte 2 maart 2004 t/m 2008 conservatoren Jan Piet Filedt Kok, Taco conservator Ronald de Leeuw Lemgo, Schloss Brake: Natural Sciences in the nei Musei Senesi Rijksmuseum aan de Maas Dibbits Graphic Arts of the Renaissance Bonnefantenmuseum, Maastricht gastconservator Ruud Priem 23 maart t/m 9 augustus 2005 Londen, British Museum: Samuel Palmer R Mondrian & De Stijl Bicentenary Exhibition Rotterdam, Kunsthal: Nederlandse Romantiek 10 april 2004 t/m 2008 Kunsthal, Rotterdam i.s.m. Kröller-Müller Museum, Otterlo Londen, kunsthandel Daniel Katz: From Rotterdam, Kunsthal: Shunga, Japanse erotische Rijksmuseum aan de Grens 8 oktober 2005 t/m 8 januari 2006 projectleiding Simone van Elst Vulcan’s Forge, Bronzes from the Rijksmuseum prenten Rijksmuseum Twenthe, Enschede Meesters van de Romantiek, Nederlandse conservator Jenny Reynaerts Londen, National Gallery: A Master in the Rotterdam, Las Palmas: De Hollandse waterstad kunst 1800-1850 Making 16 mei 2004 t/m 2006 projectleiding Simone van Elst 16 augustus t/m 6 december 2005 Londen, Natural History Museum: Diamonds S Rijksmuseum aan de Merwede conservatoren Ronald de Leeuw, Jenny Dutch windmills, art and industry Los Angeles, J. Paul Getty Museum: Spiers, Historisches Museum der Pfalz: Europas Dordrechts Museum, Dordrecht Reynaerts, Benno Tempel (Kunsthal) projectleiding Simone van Elst Rembrandt’s Late Religious Paintings Juden im Mittelalter conservator Kees Zandvliet Los Angeles, Los Angeles County Museum of Stockholm, Nationalmuseum: The Dutch 12 juni 2004 t/m 2008 Van Gogh Museum, Amsterdam Art: Jacob van Ruisdael, Master of Landscape Golden Age Rijksmuseum aan de Vecht 14 oktober 2005 t/m 8 januari 2006 8 december 2005 t/m 27 februari 2006 Gemeentemuseum, Weesp De eeuw van Turner Flowers M T projectleiding Simone van Elst projectleiding Simone van Elst Maastricht, Schatkamer Basiliek van Tilburg, Nederlands Textielmuseum: Artistiek 25 september 2004 t/m 2007/2008 conservator Irene de Groot conservator Jan Daan van Dam Sint Servaas: bruikleen tijdens renovatie damast van Brabantse bodem Rijksmuseum op de Veluwe gastconservator Anne van Oosterwijk Rijksmuseum Tokyo, National Museum of Western Art: Coda Museum, Apeldoorn Hyogo Prefectural Museum of Art, Kobe, Madrid, Centro Cultural de la Villa: El mundo Chiaroscuro Woodcuts Japan Coda Museum, Apeldoorn que vivió Cervantes Tokyo, Tokyo National Museum: Hokusai the 9 oktober 2004 t/m 2006 25 oktober 2005 t/m januari 2006 8 oktober 2005 t/m 8 januari 2006 Madrid, Museo del Prado: Rubens, La Immortal Rijksmuseum aan de Schelde The Golden Age: Highlights from the Tijgers en tabak Adoración de Los Magos Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Rijksmuseum, Amsterdam Het leven van een planter op Sumatra Mechelen, Stedelijke Musea: Dames met U Antwerpen projectleiding Wendela Brouwer, Simone rond 1900 Klasse, Margaretha van York en Margaretha van Uden, Museum voor Religieuze Kunst: Het van Elst projectleiding Simone van Elst Oostenrijk Rijksmuseum in de Abdij 28 november 2004 t/m 2008 conservatoren Jan Piet Filedt Kok, Taco conservator Mattie Boom Melbourne, National Gallery of Victoria: The Utrecht, Centraal Museum: Abraham Bloemaert Rijksmuseum in Duitsland Dibbits 92 Golden Age - Highlights from the Rijksmuseum Utrecht, Centraal Museum: Stichting Victor IV Museum Kurhaus Kleve, Kleve gastconservator Ruud Priem 16 december 2005 t/m 18 maart 2006 93 Middelburg, Zeeuws Archief: Prenten op porselein Wie schrijft die blijft V 25 juni 2005 t/m 2006 Huis Marseille, Stichting voor Fotografie, projectleiding Simone van Elst München, Bayerische Staatsgemäldesammlungen: Vaticaanstad, Braccio di Carlo Magno: Una Rijksmuseum in de Abdij Amsterdam conservator Jan van Campen The Flight into Egypt donna vestita di sole Museum voor Religieuze Kunst, Uden 12 november 2005 t/m 26 februari 2006 München, Neue Pinakothek: In Europa zuhause - Document Nederland: Dierbaar fotografie’, in: Jet Baruch e.a.,Document J.P. Filedt Kok Cuyp, in beeld gebracht door Engelse en Publicaties van het Rijksmuseum Nederland: Nederland gefotografeerd 1975-2005. Een Exhibition review: ‘Fake/not fake – Bruges’, Amerikaanse prentkunstenaars (1860-1925)’, keuze uit 30 jaar documentaire foto-opdrachten van The Burlington Magazine 147 (2005), pp. 271-73; in: Moniek Peters e.a., Dromen van Dordrecht. Bulletin van het Rijksmuseum Document Nederland: Nederland gefotografeerd Jan Steen (1626-1679) het Rijksmuseum, Amsterdam/Zwolle 2005, Exhibition review: ‘Memling’s portraits – Madrid, Buitenlandse kunstenaars schilderen Dordrecht 1850- Jrg. 52 (2004), nr. 3/4 1975-2005. Een keuze uit 30 jaar documentaire Wouter Kloek pp. 14-29; Bruges and New York’, The Burlington Magazine 1920, Bussum 2005, pp. 56-69; Jrg. 53 (2005), nr. 1, nr. 2, nr. 3 foto-opdrachten van het Rijksmuseum Amsterdam: Rijksmuseum; Zwolle: Waanders ‘Fotografie in Italië in de negentiende eeuw’, 147 (2005), pp. 573-75; ‘Nico Heijbroek, oprichter van de Eerste Amsterdam: Rijksmuseum; Zwolle: Waanders Jet Baruch, Tom van der Meer e.a. Uitgevers inleiding in cat. tent. Spiegel van het Geheugen, ‘Een uniek 16de-eeuws portret’, Rijksmuseum Openluchtschool voor het Gezonde Kind’, in: Uitgevers Amsterdam: Rijksmuseum; Zwolle: Waanders 94 p. (Rijksmuseum-Dossiers) Amsterdam 2006, pp. 4-16; Kunstkrant 31 (2005), nr. 4, pp. 18-19; 75 jaar licht & lucht. Eerste Openluchtschool voor het Uitgevers ISBN 90-400-8991-4 (Nederlandse ed.) [met Janneke van Dijk] ‘Amsterdam-Jakarta. ‘Portret van een Afrikaanse man – Jan Gezonde Kind, Amsterdam 1930-2005, Amsterdam Rijksmuseum Kunstkrant 453 p. ISBN 90-400-8992-2 (Engelse ed.) Twee tropische vondsten’, Nieuwsbrief Nederlands Mostaert’, Bulletin van de Vereniging Rembrandt 15 2005, pp. 12-19; Jrg. 31 (2005), nr. 1-6 ISBN 90-400-9060-2 € 14,95 Fotogenootschap (2005), nr. 49, pp. 16-17. (2005), nr. 2, pp. 8-11. [Met Andries F.J.M. Munnichs] ‘Dansen en Amsterdam: Rijksmuseum, afdeling Educatie en € 24,95 Rhytmen. Een bundel prozagedichten met een publieksinformatie William Rex: model van een 17de-eeuws J. van Campen M. Fitski band die de gemoederen in beweging bracht’ De dreigende Liefde, een beeld van Falconet oorlogsschip ‘Painted by fire; Jean Theodore Royer’s Chinese ‘Kijk op Japan’, Aziatische Kunst 35 (2005), nr. 1, [Twintig ontwerpen van Isaac Israëls voor Jaarverslag Rijksmuseum 2004 L’Amour menaçant or Menacing Love, A statue William Rex: model of a 17th-century warship enamelled plaques’, Magazine Antiques, 155/2 pp. 14-26; Dansen en Rhytmen], De Boekenwereld 22 (2005), Amsterdam: Rijksmuseum by Falconet Ab Hoving en 3 (2004), pp. 74-81 en 68-77; ‘De Japanse theeceremonie’, Vorm & Leegte 10 pp. 66-83. 126 p. Frits Scholten Amsterdam: Rijksmuseum; Zwolle: Waanders ‘Chinese bestellingen van Andreas Everardus (2005), nr. 3, pp. 56-59; Amsterdam: Rijksmuseum; Zwolle: Waanders Uitgevers van Braam Houckgeest’, Bulletin van het [met Jan van Campen] ‘Chinese monochromen A.J. Hoving Jaarverslag Het Rijksmuseum Fonds 2004 Uitgevers 64 p. (Rijksmuseum-Dossiers) Rijksmuseum 53 (2005), nr. 1, pp. 18-41; in Nederland’, Aziatische Kunst 35 (2005), nr. 3, William Rex: model van een 17de-eeuws Amsterdam: Rijksmuseum 62 p. (Rijksmuseum-Dossiers) ISBN 90 400 8996 5 (Nederlandse ed.) ‘The Rijksmuseum and the collecting of pp. 2-21; oorlogsschip, Rijksmuseum Dossiers (edities in 24 p. ISBN 90-400-9132-3 (Nederlandse ed.) ISBN 90 400 8997 3 (Engelse ed.) Chinese ceramics in the nineteenth century’, ‘Aanwinst: een sculptuur van een zittende Nederlands en Engels), Amsterdam/Zwolle ISBN 90-400-9133-1 (Engelse ed.) € 14,95 The history of collecting oriental ceramics in East lohan’, Aziatische Kunst 35 (2005), nr. 3, pp. 2005; € 14,95 and West (proceedings of the symposium in 22-28. ‘Een grendel op ’s Lands deur’, Bulletin van het the Groninger Museum, 13 and 14 November Rijksmuseum 53 (2005), nr. 1, pp. 62-67; 2003), Vormen uit Vuur 191/192 (2005), G. van der Ham ‘De 7 Provinciën terug op de rails’, Berichten van pp. 68-79; ‘Ingezonden mededeling’ over de het Willem Vos Fonds (2005), nr. 1, pp. 34-40; Publicaties van medewerkers ‘“The likeness of my mother and sister”: Rijksmuseum-penningencollectie op internet, ‘The Ultimate Challenge. Modelbuilding in 1:1 opnieuw een aanwinst uit de collectie Van De Beeldenaar (2005), nr. 1, p. 17; scale’, Model Shipwright (2005), nr. 132, R.J. Baarsen Interdisciplinair tijdschrift voor Conservering en ensembles voor kerkelijk gebruik’, Bulletin van Braam Houckgeest’, Aziatische Kunst 35 (2005), recensie van Thomas von der Dunk, Het pp. 12-22. [met L. de Ren] ‘“Ebénisterie” at the court of Restauratie 6 (2005), nr. 3, pp. 40-42. het Rijksmuseum 52 (2004), nr. 3-4, pp. 202-254; nr. 3, pp. 29-36; Nederlands Museum. Een tweeduizendjarige Charles of Lorraine’, The Burlington Magazine H. Balk e.a. (red.), Favorieten van Museum de [Met Menno Fitski] ‘Chinese monochromen wandeling door de vaderlandse geschiedenis, W.T. Kloek 147 (2005), pp. 91-99; Mw. H.J. Baruch Fundatie, Heino/Zwolle 2005, entries op pp. 45 in Nederland’, Aziatische Kunst 35 (2005), nr. 3, Amsterdam 2005, Museumvisie (2005), nr. 2, p. 63; ‘Het geval Han van Meegeren’, in: B. Natter, ‘Charles of Lorraine’s Audience Chamber in [met Wim de Bell e.a.] Document Nederland: en 64; pp. 2-21; recensie van M. Carasso-Kok (red.), Geschiedenis K. Zandvliet (red.), Het Rijksmuseum Brussels’, The Burlington Magazine 147 (2005), Nederland gefotografeerd 1975-2005. Een keuze [met R.J. Baarsen, P.H.J.C. van Duin en A.-S. Prenten op porselein; Chinees serviesgoed met van Amsterdam I. Een stad uit het niets. Tot 1578, Geschiedenisboek: De historische sensatie. 50 verhalen pp. 464-473; uit 30 jaar documentaire foto-opdrachten van het van Leeuwen] De verzamelingen van het Centraal westerse voorstellingen, Apeldoorn 2005 Amsterdam 2004, Bijdragen en Mededelingen over unieke voorwerpen in het Rijksmuseum, H. Balk e.a. (red.), Favorieten van Museum de Rijksmuseum, Zwolle/Amsterdam 2005; Museum Utrecht, dl. 8, Meubelen tot 1900, Utrecht (publieksbegeleiding tentoonstelling Coda betreffende de Geschiedenis der Nederlanden 120 Amsterdam 2005, pp. 172-175; Fundatie, Heino/Zwolle 2005, entries op pp. 35, ‘Zelfportretten van Cor van Teeseling’, in: 2005. Museum Apeldoorn); (2005), nr. 2, pp. 284-285; Jan Steen (1626-1679), Rijksmuseum-Dossiers 51, 56, 57 en 62; B. Natter, K. Zandvliet (red.), Het Rijksmuseum ‘A Connoisseur of China in The Hague’, in: Cai ‘Het schilderij en de werkelijkheid’, Bulletin van (edities in Nederlands en Engels); ‘Buitenlands zilver in het achttiende-eeuwse Geschiedenisboek: De historische sensatie. 50 verhalen J. Bikker Hongsheng, Leonard Blussé e.a., Sailing to the het Rijksmuseum 53 (2005), nr. 1, pp. 69-73; ‘Het schamel restant van de Studieverzameling Den Haag: invloed en inspiratie’, in: J. Pijzel- over unieke voorwerpen in het Rijksmuseum, ‘Lucian’s Prometheus as a source for Jordaens Pearl River; Dutch Enterprise in South China 1600- ‘Aanwinsten collectie-Pit’, Bulletin van het van Schilderijen’, Bulletin van het Rijksmuseum 53 Dommisse e.a., Haags goud en zilver, Edelsmeedkunst Amsterdam 2005, pp. 176-179. and Van Baburen’, Simiolus 31 (2004/05), 2000, Guangzhou 2004, pp. 30-33. Rijksmuseum 53 (2005), nr. 1, pp. 75-80; (2005), nr. 3, pp. 322-325. uit de Hofstad, Gemeentemuseum, Den Haag nr. 1-2, pp. 46-53; ‘Clara in beeld’, Bulletin van het Rijksmuseum 53 2005, pp. 56-67; W.A. de Bell Willem Drost (1633-1659); A Rembrandt pupil in T.D.W. Dibbits (2005), nr. 2, pp. 193-203. R.J.C.H.M. van Langh [met D.J. Biemond, P.H.J.C. van Duin en A.-S. [met Jet Baruch e.a.] Document Nederland: Amsterdam and Venice, New Haven/London 2005. ‘Girolamo Muziano: A standing female figure in ‘The technology of bronze, notes and van Leeuwen] De verzamelingen van het Centraal Nederland gefotografeerd 1975-2005. Een keuze profile’, in: P. Costamagna e.a.,Disegno, giudizio Mw. E. Hartkamp-Jonxis suggestions for new research’ en ‘Technical – Museum Utrecht, dl. 8, Meubelen tot 1900, Utrecht uit 30 jaar documentaire foto-opdrachten van het Mw. M.M. Boom e bella maniera, Studi sul disegno italiano in onore ‘Going ashore in Tranquebar, A South Indian reports’, in: F. Scholten e.a., cat. tent. From 2005. Rijksmuseum, Zwolle/Amsterdam 2005; ‘Fotografie in de Sumatra-albums van Paul di Catherine Monbeig Goguel, Milaan 2005, no. 48, painting of a 1654 meeting’, Vulcan’s Forge, Bronzes from the Rijksmuseum ‘Wouter Laps panorama van de jaren ’70’, Sandel’, Bulletin van het Rijksmuseum 53 (2005), p. 96. Arts of Asia 35 (2005), nr. 3, pp. 61-71; Amsterdam 1450-1800, Londen (Daniel Katz 94 H. Baija Bulletin van het Rijksmuseum 53 (2005), nr. 3, nr. 3, pp. 242-269; ‘Dromen van duizend-en-één nacht’, Cachet, Gallery) 2005, pp. 145-149 en 155-169. 95 ‘Original Gilding on Auricular Frames – pp. 289-299. ‘Meer dan duizend woorden…1943: Terug uit P.H.J.C. van Duin Tijdschrift voor kunstliefhebbers 33 (december Unusual Gilding Techniques Practiced in kamp Amersfoort’, Spiegel Historiael 40 (2005), [met R.J. Baarsen, D.J. Biemond en A.-S. van 2005), pp. 30-35. H. Leeflang Holland, 1640’s - 1670’s’, ArtMatters (2005), D.J. Biemond nr. 2, p. 75; Leeuwen] De verzamelingen van het Centraal ‘Keuze uit de aanwinsten: Zeventiende-eeuwse nr. 3, pp. 9-19; ‘Decente Magnificentie, Wereldse luister [met Hans Rooseboom] ‘De tijd vliegt. De Museum Utrecht, dl. 8, Meubelen tot 1900, Utrecht J.F. Heijbroek prenten’, Bulletin van het Rijksmuseum 52 (2004, ‘Restoring an Auricular Frame’, Cr, voor de kerk, Enkele voorname 18de-eeuwse traditie van de Nederlandse documentaire 2005. ‘Dordrecht, de geboorteplaats van Aelbert verschenen in 2005), nr. 3-4, pp. 338-365; [met G.C.M. Luijten] ‘Keuze uit de aanwinsten: (red.), Le tecniche calcografiche d’incisione indiretta. Jessica Voeten, ‘Het Witsenhuis’, Amstelodamum. ‘Er is nog hoop (2). Foto’s uit het bezit van Bronze, the power of life and death, Leeds (The Achttiende-eeuwse prenten’, Bulletin van het Acquaforte, acquatinta lavis ceramolle, Rome Maandblad voor de kennis van Amsterdam 92 Eva Besnyö geveild bij Sotheby’s’, Nieuwsbrief Henry Moore Institute) 2005, pp. 20-35; Rijksmuseum 53 (2005), nr. 3, pp. 326-351; (Istituto Nazionale per la Grafica) 2005, (2005), nr. 1, pp. 28-29; Nederlands Fotogenootschap (2005), nr. 46, ‘Over gebeeldhouwde portretten’, Sculptuur [met G.C.M. Luijten] ‘Verven was bederven. pp. 34-43; [met R. de Leeuw en B. Tempel] Redactie van pp. 24-25; studies 2005, pp. 65-72. Nieuwe aanwinsten van handgekleurde ‘Moses ter Borch leert tekenen’, Kunstschrift 49 cat. tent. Meesters van de Romantiek. Nederlandse ‘Zon, zee en kustverdedigingswerken. Over een prenten’, Rijksmuseum Kunstkrant 31 (2005), (2005), nr. 3, pp. 36-41; kunstenaars 1800-1850, Rotterdam/Zwolle 2005; fotoalbum uit de 19de eeuw’, Bulletin van het J.P. Sigmond nr. 6, pp. 18-23. [met H. Leeflang] ‘Keuze uit de aanwinsten: ‘Balanceren op het koord van de geschie- Rijksmuseum 52 (2004), nr. 3-4, pp. 282-287; [met E. Sint Nicolaas] Kijken naar geschiedenis. Achttiende-eeuwse prenten’, Bulletin van het denis. Nederland 1878-1848’; ‘De hand ‘Een klassiek en zeldzaam fotoboek. Onderzoeken en tentoonstellen van historische R. de Leeuw Rijksmuseum 53 (2005), nr. 3, pp. 326-351; van God. Romantiek in de Nederlandse Modernistische foto’s van Germaine Krull’, in: voorwerpen, Zwolle 2005; ‘Verslag van de directie’, in: Jaarverslag [met H. Leeflang], ‘Verven was bederven. landschapschilderkunst’; ‘Vreemd vs. Eigen’; Rijksmuseum Amsterdam Jaarverslag 2004, ‘Some thoughts on the importance of cultural Rijksmuseum 2004, pp. 12-35; Nieuwe aanwinsten van handgekleurde ‘De eeuwige belofte. Het romantisch genie’; pp. 50-52; heritage and the protection of cultural goods’, ‘Josef Israels, Joodse Bruiloft’, bijdrage aan prenten’, Rijksmuseum Kunstkrant 31 (2005), ‘“Een blad uit het boek der natuur.” Schetsen ‘Bevrijdingsfeesten en oorlogsschade. Art Antiquity and Law 10 (2005), nr. 1, pp. 63-71; Jaarverslag Joods Historisch Museum 2004; nr. 6, pp. 18-23; in de open lucht’, in: R. de Leeuw, J. Reynaerts, Fotopersbureau Anefo in 1945’, Nieuwsbrief ‘Kilroy was here’, in: B. Natter, K. Zandvliet ‘Mijn Amsterdam’, Het Parool, PS, 27 augustus Redactie van: H. Mielke en U. Mielke, Peeter van B. Tempel (red.), cat. tent. Meesters van de Nederlands Fotogenootschap (2005), nr. 49, pp. 4-6. (red.), Het Rijksmuseum Geschiedenisboek: 2005; der Borcht, Book illustrations, part 1 and 2. The New Romantiek. Nederlandse kunstenaars 1800-1850, De historische sensatie. 50 verhalen over unieke ‘Opinion’ (over zichtbaarheid kunstwerken), Hollstein. Dutch & Flemish Etchings, Engravings Rotterdam/Zwolle 2005, pp. 31-34; 95-128; 129- M. Schapelhouman voorwerpen in het Rijksmuseum, Amsterdam 2005, Museum Practice, herfst 2005, p. 11; and Woodcuts 1450-1700, Ouderkerk aan den 154; 213-252; 271-282; ‘Thuis bij Ter Borch. Tekeningen uit het pp. 46-49. ‘Delen in de vreugde bij Nieuw in Nederland’, IJssel 2005. ‘Een Romantisch najaar’, Kunstkrant (2005), Rijksmuseum in Museum het Rembrandthuis’, in: Jaarverslag AVRO Kunst 2004, pp. 14-15; nr. 5, pp. 8-11; Rijksmuseum Kunstkrant 31 (2005), nr. 3, pp. 12-15; Mw. E. Sint Nicolaas Rapport Lending to Europe, mei 2005; Mw. P.C.M. Lunsingh Scheurleer [met Eveline Sint Nicolaas] ‘Ingezonden brief ‘Kunst onderweg in de Gouden Eeuw’, Rijksmuseum [met J.P. Sigmond] Kijken naar geschiedenis. ‘Kunst alleen is niet genoeg’, interview in NRC [met Gijs Kruijtzer] ‘Camping with the Mughal naar aanleiding van Mirjam Hoijtink, “Dromen Kunstkrant 31 (2005), nr. 4, pp. 8-11; Onderzoeken en tentoonstellen van historische Handelsblad, Cultureel Supplement, 21 oktober Emperor. A�� Golkonda Artist Portrays a Dutch van de 19de eeuw”’, Jong Holland (2005), nr. 21, ‘Nicolaas Wijnberg: de grote Susanna’, ¾ Olifant voorwerpen, Zwolle 2005. 2005, p. 19; Ambassador in 1689’, Arts of Asia 35 (2005), p. 3, Jong Holland (2005), nr. 22, p. 5; (Kwartaalblad van het Grafisch Atelier Alkmaar) ‘Op naar Het Nieuwe Rijksmuseum’, inleiding nr. 3, pp. 48-60; ‘De Bakermat. De eerste redactie van 4 (2005), nr. 6. Mw. G.M. Tauber bij ‘De ontmanteling van het Rijksmuseum’, ‘De Vondsten van Muteran en Wonoboyo’, in: het Jaarboek voor Vrouwengeschiedens’, in: ‘A Note on Technical Peculiarities in Portraits 2005; Endang Sri Hardiati en Pieter ter Keurs, cat. Marga Altena, Maartje Broekhans, Jenny Mw. S.J.S. Scheltjens by Carel Fabritius’, ArtMatters (2005), nr. 2, ‘Het romantisch sentiment’, in: cat. tent. tent. Indonesia, De ontdekking van het verleden, Reynaerts e.a. (red.), Spiegelbeeld. Reflecties Ronald de Nijs, ‘Vijf opmerkelijke overstappen 103-108. Meesters van de Romantiek. Nederlandse kunstenaars Amsterdam (De Nieuwe Kerk) 2005, pp. 52-67 op 25 jaar vrouwengeschiedenis, Jaarboek voor in 2005’, interview in Informatieprofessional 9 1800-1850, Rotterdam/Zwolle 2005, pp. 9-28; (ook in Indonesische en Engelse versie); Vrouwengeschiedenis 25, Amsterdam 2005, (2006), pp. 36-37. Mw. I.E. Verslype ‘Romantiek in Nederland’, in: B. Tempel, R. de ‘Oudheidkundige Vondsten op Java’, Aziatische pp. 15-24. ‘A preliminary study on Paulus Potter’s (1625- Leeuw, Het Romantiek Boek, Zwolle 2006, Kunst 35 (2005), nr. 4, pp. 4-13; K. Schoemaker 1654) painting technique’, ArtMatters (2005), pp. 7-14; ‘De Schat van Wonoboyo’, Aziatische Kunst 35 R.J. te Rijdt ‘De verloren zoon verliest’, Bulletin van het nr. 3, pp. 97-110. ‘Eerst mijn kopie terug’, NRC Handelsblad (2005), nr. 4, pp. 14-41; ‘De prenten van Lou Strik. Werklijsten vrije Rijksmuseum 53 (2005), nr. 2, p. 209. Boekenbijlage, 4 maart 2005, p. 9; ‘Singosari-beelden in de Nieuwe Kerk’, grafiek en gelegenheidsgrafiek’, in: Anneke Mw. C.J. van Weele ‘Metamorfosen. Gefascineerd door een Aziatische Kunst 35 (2005), nr. 4, pp. 42-72. Kuyper-Strik, Lou Strik. Prentenmaker, Bussum F.T. Scholten ‘Dromen van Dordrecht’, Historisch Tijdschrift broeierig Fin de Siècle’, in: Iconen van het Fin de 2004, pp. 34-104. bespreking van N. Llewellyn, Funeral monuments Holland (2005), nr. 2, pp. 115-119; Siècle, Gergiev Festival Rotterdam, 2005, Mw. B.M.A.M. du Mortier in Post-Reformation England, Cambridge 2000, ‘Het onderwijsmuseum’, Historisch Tijdschrift pp. 10-12. ‘A la mode, verfransing in de Nederlanden’, H.T. Rooseboom The Art Bulletin 88 (2005), pp. 161-163; Holland (2005), nr. 3, pp. 217-222. Columns in bijlage ‘Persoonlijk’ van het Financieele in: cat. tent. En Vogue! Mode uit Frankrijk ‘Er is nog hoop. Veiling bij Sotheby’s ten ‘De dreigende Liefde, een beeld van Falconet’, Dagblad en Nederland in de 18de eeuw, Den Haag behoeve van Amnesty International’, Nieuwsbrief Rijksmuseum-Dossiers (edities in Nederlands en C.J. Zandvliet · Trefzekere boemerang, 5 februari 2005; (Gemeentemuseum) 2005, pp. 130-134 (Franse Nederlands Fotogenootschap (2004), nr. 45, pp. Engels), Amsterdam/Zwolle 2005; [met Bert Natter (red.)] Het Rijksmuseum ·�� Object no. 1 op de inventarislijst, 7 mei 2005; versie: ‘A la mode, Les Pays-Bas et l’influence 28-29; H. Balk e.a. (red.), Favorieten van Museum de Geschiedenisboek: De historische sensatie. 50 verhalen ·�� Tussenwereld, 11 juni 2005; française’, in: cat. tent. Modes en Miroir, La France [met Mattie Boom] ‘De tijd vliegt. De traditie Fundatie, Heino/Zwolle 2005, entries op pp. 11, over unieke voorwerpen in het Rijksmuseum, ·�� Risicoloos kan niet, 27 augustus 2005; et la Hollande au temps des Lumières, Parijs (Palais van de Nederlandse documentaire fotografie’, 14, 22-25, 34, 46, 53 en 63; Amsterdam 2005; ·�� Boekhouder of rentmeester, Galliéra) 2005, pp. 130-134). in: Jet Baruch e.a., Document Nederland. Nederland [met Luc Panhuysen] Quellijns Johan de Witt, ‘Voorwoord’, in: Nick Oudshoorn, Schilderijen/ 22 oktober 2005; gefotografeerd 1975-2005. Een keuze uit 30 jaar Utrecht 2005; Zeefdrukken, 1992-2005, Leiden 2005; ·�� Bella Italia, 31 december 2005. B. Nederveen documentaire foto-opdrachten van het Rijksmuseum, ‘Twee teruggevonden bozzetti van Ignatius ‘The Dutch Construction of the World in the Columns Rijksmuseum Nieuws ‘Het passieretabel van Soest, Kanttekeningen bij Zwolle/Amsterdam 2005, pp. 14-29; van Logteren (1685-1732)’, Bulletin van het Early 17th Century’, in: O. Lentini (red.), 96 ·�� Inspreken, april 2005; een reconstructie’, Bulletin van het Rijksmuseum ‘Van Mastenbroek en de fotografie, of: het Rijksmuseum 53 (2005), nr. 2, pp. 126-139; Pensare il Mondo, Milaan 2005, pp. 53-82. 97 ·�� Gulle gevers, juli/augustus 2005; 52 (2004), nr. 3-4, pp. 270-281. werken naar foto’s door kunstenaars in de 19de [i.s.m. M. Verber, R.J.C.H.M. van Langh en ·�� Licht uit de leegte, november 2005. en vroege 20ste eeuw’, in: Peter van Beveren, D. Visser) cat. tent. From Vulcan’s Forge, Bronzes Mw. J.A.H. Reynaerts Harry J. Kraaij en Hans Rooseboom, Johan from the Rijksmuseum Amsterdam 1450-1800, G.C.M. Luijten ‘Kunst, leven, rouw en inspiratie: het Witsenhuis Hendrik van Mastenbroek. Impressionist in de nieuwe Londen (Daniel Katz Gallery) 2005; ‘Rembrandt e l’acquaforte’, in: G. Mariani aan het Oosterpark’. Boekbespreking van tijd, Schiedam/Rotterdam 2005, pp. 161-174; ‘Bronze, the mythology of a metal’, in: cat. tent. Mw. C. Holz Zeventiende Eeuw in digitale sferen, door · lid van de Raad van Advies van de Nationale Externe activiteiten · lid van het bestuur van het Textiel- de Werkgroep Zeventiende Eeuw i.s.m. Stichting De Nieuwe Kerk; restauratorenoverleg Nederland (TRON) de Koninklijke Bibliotheek, 26 augustus, · lid van de Raad van Advies van N.V. R.J. Baarsen geschiedenis van de Nederlandse fotografie; medeorganisator van het symposium ‘Werk in (tot 1 juli); Koninklijke Bibliotheek, Den Haag; Stadsherstel Amsterdam; · lid van het bestuur van de Stichting Huis Doorn; · lid van de Raad van Toezicht van het Nationaal uitvoering’, 22 april; · lid van de begeleidingsgroep Fusie · lid van de sollicitatiecommissie MA Museum- · voorzitter van de Wetenschappelijke · lid van het bestuur van de Stichting Museum Fotorestauratie Atelier, Rotterdam; · deelname aan studietrip van Codart naar Restauratorenverenigingen (VeRes, VAR, IIC, conservator in opleiding i.s.m. de VU en de UvA; Adviesraad van het Nederlands van Loon; · lid van het bestuur van de Stichting Zweden, 21-26 september. TRON) (tot 1 juli). · lid van de programmacommissie Studying Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut · lid van de Kern Interieur Adviesgroep van Nederlands Fotomuseum, Rotterdam; Dutch Art Where It Was Made, Amsterdam- (NIKI) in Florence; Kasteel Amerongen; · lid van de adviescommissie voor foto- M. Fitski A.J. Hoving Maastricht Summer University. · lid van de World Society of Skippers KLM; · voorzitter van de Stichting Van Pallandt van opdrachten Hogesnelheidslijn, Amsterdam; · lid van de redactie van Aziatische Kunst; · adviseur voor het project ‘De Zeven · lid van het Wetenschappelijk Comité van de Eerde; · docent Beheer fotocollecties aan de · lid van het bestuur van de Vereniging voor Provinciën’ van de Bataviawerf, Lelystad; R. de Leeuw tentoonstelling ‘Rococo & Chinoiserie’, Parijs · lid van het bestuur van de Stichting tot Gemeenschappelijke Opleidingen Den Haag. Japanse Kunst; · initiërend onderzoek voor de bouw van een · bijzonder hoogleraar museumbeleid en 2007; bevordering van de bestudering van de · lid van het bestuur van de Hulsewé-Wazniewski stadsjacht voor Gouda. geschiedenis van het verzamelen aan de Vrije · voorzitter van het Expert Committee Europese kunstnijverheid (tevens jury Mr J.W. J. van Campen Stichting; Universiteit, Amsterdam; Collectiemobiliteit ten behoeve van rapport Frederiksprijs); · lid van de redactie van Vormen uit Vuur. · voorzitter van het Heinz Kaempfer Fund; W.T. Kloek · lid van het bestuur van de Stichting Het Lending to Europe, Europese Commissie; · lid van het bestuur van de Stichting Hollands · secretaris van het Nederlands Genootschap · lid van de aankoopcommissie van Museum Het Rijksmuseum Fonds; · juryvoorzitter Sacha Tanja Prijs. Porselein; J.D. van Dam voor Japanse Studiën. Valkhof, Nijmegen; · lid van het bestuur van het Onderzoekfonds Comités van Aanbeveling (keuze) · lid van de Raad van Advies van de Stichting het · lid van het bestuur van de Stichting Fries · lid van de voorbereidingscommissie van de voor de geschiedenis van het Rijksmuseum; · SPKO (Postuniversitair Kunsthistorisch Nederlandse Interieur; Aardewerk; Mw. I.R. Garachon tentoonstelling ‘Het Aanzien van Amsterdam’, · lid van de Werkgroep Nationale Fotocollectie; Onderzoek); · lid van de adviesraad voor de tentoonstelling · lid van het bestuur van de Stichting De · lid van de eindexamencommissie restauratie Gemeentearchief Amsterdam; · lid van het Steering Committee of Organizers · Nationaal Muziekinstrumenten Fonds; ‘Georg Haupt’, Stockholm 2006; Vuurslag. ceramiek en glas, ICN. · voorzitter van de Raad van Toezicht van of International Exhibitions; · Stichting De Witte Adelaar (Nederland-Polen); · lid van de redactie van het Leids Kunsthistorisch SKRA (Stichting Kollektief Restauratieatelier · vice-voorzitter van het bestuur van de · Stichting Nederlands Studenten Kamer Orkest Jaarboek 2007; P.H.J.C. van Duin Mw. I.M. de Groot Amsterdam). Vereniging Rijksgesubsidieerde Musea (VRM); (NESKO); · lid van de examencommissie van mw. A. · lid van het bestuur van ICOM Nederland; · lid van de Commissie van Beheer van het · lid van het algemeen en dagelijks bestuur van · Stichting Vrienden van de Nederlandse Muziek; Gosliga, Masteropleiding Museumconservator, · lid van de stuurgroep van de 14th Triennial Witsenfonds; G.J.M. Koot de Onderzoeksschool Kunstgeschiedenis; · The Young Pianist Foundation; UvA, 2 december. Meeting ICOM-CC, ‘Our Cultural Past · Your · redactielid van de Stichting Willem Witsen. · lid van het bestuur van de Virtueller Katalog · vice-voorzitter van het algemeen bestuur van · Stichting Nederlandse Kunst & Antiekbeurs Future’, World Forum Convention Centre, Kunstgeschichte (VKK); het Prins Bernhard Cultuurfonds; ’s-Hertogenbosch; H. Baija Den Haag, 12-16 september; G. van der Ham · lid van de bibliotheekcommissie van het · voorzitter van de sectie Beeldende Kunst van · Stichting Amsterdam Monumentenstad; · assistent-coördinator van de Wood, Furniture · lid van de begeleidingscommissie restauratie · secretaris/penningmeester van de Stichting Koninklijk Oudheidkundig Genootschap; het Prins Bernhard Cultuurfonds; · Stichting Librije Walburgskerk, Zutphen; and Lacquer group van ICOM-CC; troonameublement Horrix, Den Haag. Onvergetelijk; · lid van het bestuur van AdamNet (consortium · lid van het kernbestuur van de Vereniging · Stichting Kunst en Culturele Samenwerking, · docent Stichting Restauratie Atelier Limburg; · secretaris/penningmeester van de Stichting van Amsterdamse bibliotheken); Rembrandt; Rotterdam; · docent opleiding restauratoren, ICN; J.P. Filedt Kok Historisch Onderzoek Vrouwenlevens; · lid van de projectgroep Digitale Bibliotheek · lid van de Raad van Commissarissen van N.V. · Poorters van Venetië; · docent Campbell Centre for Historic Preser- · hoogleraar Atelierpraktijken en · lid van de commissie Munt- en Penningkabinet Amsterdam. Stadsherstel Amsterdam; · De Beyerd. Museum voor grafische vation Studies, Mount Carroll, Illinois (USA). materieeltechnisch kunsthistorisch onderzoek, van het Koninklijk Oudheidkundig · lid van het bestuur van de Stichting vormgeving; UvA (vanaf 1 juni); Genootschap. R.J.C.H.M. van Langh Rembrandt 400; · Werkgroep Lodewijk Napoleon; Mw. A.M.F. Barth · voorzitter van de begeleidingscommissie · hoofddocent opleiding restauratoren, ICN, · lid van het bestuur van de Stichting Vivat · Rembrandt-tentoonstellingen 2006, Museum · lid van het organisatiecomité van de Stichting Restauratie van de cartons voor de Goudse Mw. E. Hartkamp-Jonxis afdeling metaalrestauratie; Oraenge; de Lakenhal, Leiden; Ebenist voor het zevende Nederlandse glazen, Gouda; · lid van het bestuur van de Stichting Kasteel · gastdocent voor een workshop aan de · lid van de Amsterdam Partners; · International Honorary Committee Amici symposium voor houten meubelrestauratie, · voorzitter van de Stichting Kunsthistorische Duivenvoorde, Voorschoten; conserveringsopleiding, Winterthur Museums, · gastconservator van de tentoonstelling dell’Opificio, Florence; ‘Houttechnologie voor Meubelrestauratoren’, Publicaties (uitgever van het Nederlands · lid van de adviescommissie Herinrichting University of Delaware, 28 februari-11 maart; ‘Meesters van de Romantiek’, Kunsthal, · Museale herinrichting Rijksmuseum Muiderslot; Sotheby’s, Amsterdam, 20 december. Kunsthistorisch Jaarboek en Simiolus); Ridderzaal, Den Haag; · gastdocent Metals Conservation Summer Rotterdam. · Hugo de Groot Penning; · lid van Print Quaterly Publications; · lid van de redactie van Textielhistorische Institute, Worcester Polytechnic Institute, Het Nieuwe Rijksmuseum · Vijftig jaar NIKI 2008; Mw. H.J. Baruch · lid van het International Committee of Fine Bijdragen. Worcester, Verenigde Staten, 30 mei-3 juni; · lid van het College van Principalen; · Jan Cremer Museum Enschede; · adviseur van de werkgroep voor ‘Spoor en Art Museums (ICFA); · lid van het Scientific Committee van ICOM-CC · lid van de Architectuurcommissie; · Amsterdam World Book Capital 2008. Moderniteit’, tentoonstelling in het kader van · voorzitter van de programmacommissie van J.F. Heijbroek Metals; · lid van de Klankbordgroep Restauratie. de opening van de hogesnelheidslijn (HSL) in het Mayerne-project (2001-06); · lid van de redactie van De Boekenwereld; · assistent-coördinator van ICOM-CC Metals; Adviseurschappen J.R. de Lorm 2007, organiserende instelling: Ateliers HSL. · voorzitter van de Stichting Artmatters; · voorzitter van de Stichting Historie Koninklijke · dagvoorzitter van de werkgroep ‘Metals’ · voorzitter van de Group of Consultants on · lid van het bestuur van Museum Jacobs van · redactie van de publicatie over onderzoek/ Kunstzaal Kleykamp; tijdens het driejaarlijkse ICOM-CC congres, Council of Europe Art Exhibitions; den Hof, Amersfoort; 98 Mw. M.M. Boom restauratie Oranjezaal Huis ten Bosch; · bestuurslid van het Koninklijk Oudheidkundig Den Haag, 12-16 september. · lid van UNESCO International Advisory · lid van het bestuur van Honig Breethuis, 99 · lid van de adviescommissie Nederlands · lid van het bestuur van het Onderzoeksfonds Genootschap; Committee for the Hermitage, Sint Petersburg; Zaandijk. Fotoarchief; voor de geschiedenis van het Rijksmuseum; · bestuurslid van de Stichting Pieter Haverkorn H. Leeflang · adviseur van de Vereniging van Vrienden der · lid van de redactie Lexicon Geschiedenis van de · lid van de onderzoekscommisie van de van Rijsewijk; · lid van het bestuur van de Werkgroep Aziatische Kunst; Mw. S.L. Meijer Nederlandse Fotografie, Universiteit Leiden; Onderzoeksschool Kunstgeschiedenis, · juryvoorzitter van de Stichting Menno Zeventiende Eeuw; · adviseur van Museum Chabot Rotterdam; · hoofddocent opleiding restauratoren, ICN, · lid van de redactieraad Dutch Eyes, Engelstalige coördinator van de sectie atelierpraktijken en Hertzberger Prijs. · medeorganisator van het congres De · lid van de Raad van Advies van NEXUS; afdeling textielrestauratie; · hoofddocent voor de minor Conservering en · lid van het Kuratorium van de Stiftung ‘B.C. J.W. Sieburgh Mw. G. Tauber C.J. Zandvliet Mw. M. Zeldenrust restauratie bij de UvA (vanaf september); Koekkoek-Haus’, Kleef; · lid van de Stuurgroep Het Nieuwe · bestuurslid met portefeuille educatie van de · lid van de Nederlandse Maatschappij voor · lid van de adviescommissie voor de opleiding · voorzitter van het Textielrestauratoren-overleg · bestuurslid van de Stichting Cornelis Bakker Rijksmuseum; vereniging RestauratoreNederland. Letterkunde; restauratoren aan de UvA, advies aan de Nederland (TRON) (tot 1 juli); Collectie, Amsterdam; · voorzitter van de Stichting MuseumN8; · lid van de Raad van Toezicht van het directeur-generaal culturele zaken; · lid van de stuurgroep Fusie Restauratoren- · medewerker van de projectgroep Inventarisatie · lid van het bestuur van de Vereniging Digitaal Mw. C.J. van Weele Rijksmuseum Muiderslot; · advies op verzoek van de Getty Foundation verenigingen (VeRes, VAR, IIC, TRON) (tot en documentatie van alle decoratieve Erfgoed Nederland (DEN); · lid van de redactie van het Historisch Tijdschrift · lid van het bestuur van de Stichting Museum over aanvraag voor sponsoring door derden. 1 juli); interieurschilderingen in Nederland (OSK/ · lid van het Overleg Amsterdamse Musea. Holland. Cruquius; · gastdocent Textielconservering voor de RKD/RDMZ). · lid van het bestuur van de Stichting studenten van de bachelor Museologie bij de J.P. Sigmond Historische stadsplattegronden. Reinwardt Academie (3 februari, 10 februari, 8 H.T. Rooseboom · lid van de Stuurgroep Het Nieuwe september, 13 oktober, 20 oktober); · freelance onderzoek in opdracht van het Rijksmuseum; · lid van het bestuur van de vereniging Nationaal Archief, Den Haag, sinds februari; · projectleider van de beeldbank Atlas Mutual RestauratoreNederland (vanaf 1 juli 2005); · jurylid voor de Bondsmeesterklasse (BMK) Heritage; Voordrachten en lezingen · extern deskundige bij examen Museologie bij 2005 van de Bond van Nederlandse · projectleider van het HGIS-project ontsluiting de Reinwardt Academie, 1 juli. Amateurfotografen-verenigingen (BNAFV). en conservering van de Atlas van het R.J. Baarsen Mw. M.M. Boom van het Rijksmuseum: van de 17de eeuw naar Bataviaasch Genootschap te Djakarta; · ‘Collecting Dutch decorative arts of the 17th · werkcolleges Italiaanse fotografie 19de eeuw, de Vroege Nederlanders’, colloquium, studie- Mw. B.M.A.M. du Mortier M. Schapelhouman · lid van de Ethische Commissie van de and 18th centuries at the Rijksmuseum’, met werkgroep UvA, februari - mei. centrum Gouden Eeuw, UvA, 12 oktober; · lid van het bestuur van het ICOM Costume · lid van het bestuur van Museum in ’t Houten Inspectie Cultuurbezit; Detroit Institute of Arts, 19 maart (seminar · ‘De heilige Lucas tekent en schildert de Ma- Committee; Huis, De Rijp; · lid van het Comité-Visser; voor het Visiting Committee, Department of J. van Campen donna’, rede uitgesproken bij de aanvaarding · (samen met P. Knolle) samenstelling en · bestuurslid van de Stichting Behoud Rijper · lid van de Programmaraad van het NWO/ European Sculpture and Decorative Arts); · ‘Van Braam Houckgeest, verzamelaar en van het ambt van hoogleraar Atelierpraktijken teksten van de tentoonstelling ‘Portretten van Glazen, De Rijp. CHIP-project; · ‘The Dutch at home, decorative arts of Hol- avonturier’, Coda Museum, Apeldoorn, 10 en materieeltechnisch kunsthistorisch onder- mode en smaak, Kleding in de 18de eeuw’, · lid van de Commissie Vaderlandse land’s Golden Age’, Detroit Institute of Arts, februari; zoek aan de UvA, 6 december. Enschede (Rijksmuseum Twenthe) 2005. Mw. S.J.S. Scheltjens Geschiedenis van de Maatschappij voor 19 maart (n.a.v. de tentoonstelling ‘Gerard Ter · ‘Schilderen op porselein’, Benoordenhout- · lid van de redactie van het wetenschappelijk Letterkunde; Borch’); bibliotheek, Den Haag, 17 februari; M. Fitski H. den Otter tijdschrift Bibliotheek- en Archiefgids; · lid van de Onderzoeksschool Kunst- · ‘Dutch decorative arts in the age of William · ‘Een Chinese bloemenboot’, Scheepvaart- · ‘Bing en het verzamelen van keramiek voor · hoofddocent opleiding restauratoren, ICN, · docente Kunsthistorische Bibliografie bij de geschiedenis; and Mary’, DeWitt Wallace Decorative Arts museum, Sneek, 21 maart; de Japanse theeceremonie’, lezing bij demon- afdeling meubelrestauratie; Bibliotheekschool Gent. · lid van de Adviescommissie Reinwardt Museum, Colonial Wiliamsburg, 22 maart; · ‘Kijken naar Chinese kunst’, museumcafé stratie van theeceremonie in het Van Gogh · external examiner, Bachelor/Master program Academie; · ‘Meubelen als kunst: de Amsterdamse ebben- Coda, Apeldoorn, 26 mei; Museum, 11 februari; for the Restoration of Antique Furniture, West K. Schoemaker · lid van de Commissie voor Werving en houtwerker Herman Doomer (ca. 1595-1650)’, · ‘Zilverdraadwerk’, Geelvinck Hinlopen Huis, · ‘De Japanse theeceremonie en theekeramiek’, Dean College, University of Sussex. · secretaris van de Stichting Museumplein (tot 1 Bevordering van de wetenschappelijke De Menkemaborg, Uithuizen, 20 mei (tijdens Amsterdam 25 juni; lezing bij demonstratie van theeceremonie in november); instelling van het Koninklijk Museum van het de Meubelstudiedag); · ‘China-kenners en verzamelaars in de 18de Coda Museum, Apeldoorn, 16 januari en 25 P.M. Poldervaart · penningmeester van de Stichting Publicaties Leger en de Krijgsgeschiedenis van België; · ‘Sèvres in Brussels: The collection of Charles eeuw’, Museum Van Loon, Amsterdam, 4 okto- september; · restauratiewerkzaamheden voor de collectie Conservatie en Restauratie; · lid van de delegatie van staatssecretaris Medy de Lorraine’, The Wallace Collection, Londen, ber (in het kader van het China-festival); · ‘Putting on an exhibition’, college, Ueno van het Bataafs Genootschap, Jakarta, · secretaris van het Onderzoeksfonds voor de van der Laan tijdens haar bezoek aan de 10 september (tijdens het French Porcelain · ‘The Van Braam Houckgeest collection in the Gakuen Spring School, St Hilda’s College, Indonesië geschiedenis van het Rijksmuseum. Volksrepubliek China; Society symposium Sèvres Porcelain: Patro- Rijksmuseum Amsterdam’, Coda Museum, Oxford, 21 maart; · juryvoorzitter Justus Lipsius Prijs (ICOMAM). nage and Design ter ere van Sir Geoffrey de Apeldoorn, 22 oktober (bij de presentatie van · ‘Ontmoeting’, AVRO-lezing, Coda Museum, Mw. J.A.H. Reynaerts F.T. Scholten Bellaigue). het bruikleen van de King Baudouin Founda- Apeldoorn, 11 april; · bestuurslid van de Vereniging van Nederlandse · lid van de redactie van het Nederlands Mw. E. Sint Nicolaas tion USA); · ‘Kakiemon-style porcelain in the Netherlands’, Kunsthistorici; Kunsthistorisch Jaarboek; · lid van de Schutterij-commissie van het H. Baija · ‘Reduced to a heap of monstrous shivers symposium The Universal Nature of Kakie- · organisatie van het symposium Moderne kunst · lid van de redactie van Kunstschrift; Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. · ‘A report on the conservation of wood, furniture and splinters; some notes on coromandel in mon, Fukuoka, 2 december; in lijsten, Stedelijk Museum Amsterdam, 21 mei; · lid van de redactie van Studies in Netherlandish and frames in Rijksmuseum Amsterdam’, 14th Europe in the 17th and 18th century’, Victoria · ‘Van Exotisme naar esthetiek: het verzamelen · juryvoorzitter Jan van Gelder-prijs; Art and Cultural History; L. Sozzani Triennial Meeting of ICOM-CC, Den Haag, 15 and Albert Museum, Londen, 11 november van Japanse kunst in Nederland rond 1900’, · secretaris van de jury Karel van Mander-prijs; · lid van de redactieraad van The Sculpture · lid van het ICOM Committee for september; (tijdens een colloquium over coromandellak). Nederlands Genootschap voor Japanse Stu- · lid van de redactie van het Jaarboek voor Journal; Conservation, Paintings Group; · ‘Five Centuries of Netherlandish Profile diën, Leiden, 16 december. Vrouwengeschiedenis (tot zomer 2005); · lid van de French Bronze Study Group; · deelnemer van de Pigment study group / FOM Frames’, conferentie Frames: The Northern P.H.J.C. van Duin · lid van de redactieraad Kunst, Amsterdam · lid van het bestuur van het Museum voor Institute; European Influence, georganiseerd door New · ‘Meubelrestauratie in het Rijksmuseum’, Mw. I.R. Garachon University Press. Religieuze kunst, Uden; · lid van de werkgroep Fusie Restauratoren- York University in Dresden, 21 oktober. Radboud Universiteit, Nijmegen, 1 december. · ‘Le restaurateur salarié au Rijksmuseum · lid van de commissie van advies van het Singer verenigingen (VeRes, VAR, IIC, TRON); d’Amsterdam’, symposium Les métiers du 100 R.J. te Rijdt Museum, Laren; · als lid van RestauratoreNederland in de D.J. Biemond J.P. Filedt Kok patrimoine en Europe, Institut National du 101 · conservator van de Atlas van Amsterdam van · lid van de adviescommissie restauratie commissies Ethiek en Richtlijnen voor · ‘Bloemen uit Batavia’, Geelvinck Hinlopen Huis, · diverse colleges voor de studenten van de Patrimoine, Parijs, 21 januari. het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap; praalgraf Menno van Coehoorn te Wyckel; Toelating; Amsterdam, 25 juni (voor de Vereniging van minor conservering en restauratie, UvA, · lid van de redactie Delineavit et Sculpsit. · lid van de eindexamencommissie metaal- · adviseur voor het onderzoek en de restauratie Vrienden der Aziatische Kunst). september en oktober; G. van der Ham Tijdschrift voor Nederlandse prenten tekenkunst tot restauratie, ICN. van de Wapenborden van de Vliesridders Uit · ‘Op weg naar een beredeneerde wetenschap- · lezing over de geschiedenis van Nederland in omstreeks 1850; de Grote/ Sint Jacobskerk in Den Haag. pelijke bestandscatalogus van de schilderijen het kader van de Boekenweek 2005, Openbare Bibliotheek Amsterdam, filiaal Mercatorplein, · ‘Corrosie en verval’, faculteit Geestesweten- · presentatie rapport Lending to Europe in Euro- Rijksuniversiteit Groningen, 13 mei; Verkupplungstaktiken. Aktuelle Positionen in club Alphen a/d Rijn, 8 juni; 15 maart; schappen, UvA, 15 december; pese Raad van ministers van Cultuur, Europese · ‘Crossing boundaries in The New Rijksmu- der Kunst- und Kulturvermittlung, Universität · lezing bij opening ‘Rijksmuseum in de Abdij’, · ‘Musea en geschiedenis’, lezing en debat (met · ‘State of the Art, de vervaardigingstechniek Commissie, Brussel, 23 mei; seum’, symposium Musei in Scena, Fondazione Bremen, 31 mei; Museum voor Religieuze Kunst, Uden, 24 juni; o.a. Jos Palm en Valentijn Byvanck) georgani- van metaal en aspecten van conservering’, · toespraak bij opening tentoonstelling ‘Schitte- Fitzcarraldo en Direzione Beni Culturali della · ‘Romantische schilderkunst. Een nieuwe blik’, · lezing bij opening tentoonstelling ‘Dierbaar. seerd door het Zeeuws Museum in het kader Radboud Universiteit, Nijmegen, 23 december. rend Satijn’ (Ter Borch), Rijksmuseum, 8 juni; Regione Piemonte, Turijn, 6 november. Christie’s Amsterdam, 20 oktober. Jan van IJken fotografeert dier & mens in van een serie Cultuurdebatten, Sluis, Belfort, · keynote address ‘The Redevelopment of the Nederland’, Huis Marseille, Amsterdam, 20 april; H. Leeflang Rijksmuseum’, symposium Dutch Masters, Na- G.C.M. Luijten H.T. Rooseboom 11 november; · ‘Het museum van 1885’, lezingenreeks Het · ‘Op weg naar een geïllustreerde kunstgeschie- tional Gallery of Victoria, Melbourne, 25 juni; · ‘Lieve leezer, sta wat stil. Onderschriften op · Les over de geschiedenis van de fotografie bij · lezing bij overdracht deel Spitsbergencollectie Nieuwe Rijksmuseum, Informatiecentrum denis’, gastcollege studenten UvA, Studiezaal · presentatie aanwinst Jan Mostaert, Rijks- genreprenten’, symposium tentoonstelling de GO (Gemeenschappelijke Opleidingen), aan Noorwegen. Het Nieuwe Rijksmuseum, 24 juli; Rijksmuseum Amsterdam, 11 april; museum, 7 juli; ‘Zinnen en Minnen’, Museum Boijmans Van Den Haag, 2 februari. · lezing over de geschiedenis van Nederland, · ‘Dutch prints 15th-20th century’, voor Friends · presentatie samenwerkingsovereenkomst met Beuningen, Rotterdam, 7 januari; Mw. E. Sint Nicolaas Design Academy Eindhoven, afdeling Identi- of the Metropolitan Museum of Art, New York, Rabobank voor ‘Rembrandt-Caravaggio’, Van · ‘Rembrandt. Schilder en etser’, Kunstkring, M. Schapelhouman · ‘Cornelis Calkoen en zijn Turkse schilderijen’, teit, 13 september. Studiezaal Rijksmuseum Amsterdam, Gogh Museum, 23 augustus; Haaksbergen, 13 januari; · ‘Ter Borch: kroniek van een tekenende fami- religieuze kring Heemstede-Aerdenhout, 15 april; · openingstoespraak ‘Topstukken van de · opening tentoonstelling ‘Ben Joosten. Grafisch lie’, Museum het Rembrandthuis, Amsterdam, 9 maart. Mw. E. Hartkamp-Jonxis · ‘Aanwinsten uit de 15de t/m de 20ste eeuw’, Vaderlandse Geschiedenis’, Haags Historisch Werk’, Grafisch Museum, Groningen, 17 en 23 juni, 11 en 19 augustus; · ‘Indian Chintz in the Netherlands: 1670-1740’, voor de Amsterdamse Prentkring, Studiezaal Museum / Rijksmuseum aan de Hofvijver, Den 11 februari; · ‘De tekeningen van Rembrandt uit de verzame- Mw. C.J. van Weele National Museum, New Delhi, 12 november Rijksmuseum Amsterdam, 26 april; Haag, 1 september; · opening tentoonstelling ‘Carel en Sylvia Wil- ling Hofstede de Groot in het Rijksmuseum: · ‘De verhuizing van het Rijksprentenkabinet’, (tijdens een symposium ter gelegenheid van · ‘De prentkunst van Romeyn de Hooghe’, voor · openingstoespraak tentoonstelling ‘The Dutch link’, De Pauw, Wassenaar, 3 april; een prachtig geschenk’, Hofstede de Groot- lezing bij de afsluiting van de ICN cursus de tentoonstelling ‘Masters of the Cloth’). de Historische Vereniging Landcommanderij Golden Age. Rembrandt, Frans Hals and their · ‘Rembrandt e l’acquaforte’, Istituto Nazionale symposium, Groninger Museum, 18 november; Behoudsmedewerkers musea, archieven en Alden Biezen, Studiezaal Rijksmuseum Amster- contemporaries’, National Museum Stock- per la Grafica, Rome, 13 april; · ‘Cor Hund’, inleiding bij de opening van de bibliotheken, 12 december; J.F. Heijbroek dam, 2 juli; holm, 21 september; · ‘De kleurendruk in historisch perspectief’, tentoonstelling ‘De generatie van 1915’, · ‘Koerier. Met collectie op reis’, gastcollege · juryrapport van de Menno Hertzberger Prijs · toelichtingen bij ‘Rembrandt ontbijt’ voor o.a. · openingstoespraak tentoonstelling ‘Meesters opening tentoonstelling ‘Sterk van Kleur. Museum Beelden aan Zee, Scheveningen, voor studenten van de Masteropleiding con- en de aanmoedigingsprijs, 22 november. radio1, tuin Rijksmuseum Amsterdam 15 juli; van de Romantiek’, Kunsthal Rotterdam, Grafiek in Rotterdam in de twintigste eeuw’, 16 december. servator, VU, faculteit Kunstgeschiedenis, · introductie Rijksmuseum voor studenten van 8 oktober; Arminiuskerk, Rotterdam, 18 december. 23 december. W.T. Kloek de MA Museumconservator in opleiding, VU · toespraak bij presentatie eerste exemplaar F.T. Scholten · ‘Uitgangspunten voor Het Nieuwe Rijksmu- en UvA, 26 oktober. Th. Lunsingh Scheurleer, Pierre Gole, ébéniste du Mw. P.C.M. Lunsingh Scheurleer · ‘Johan Gregor van der Schardt’s zelfportret’, C.J. Zandvliet seum’, Salon de Muséologie, Reinwardt Acade- roi, Leiden, 29 mei; · ‘Grepen uit de Oud-Javaanse kunstgeschiede- Museum Kurhaus Kleef, 15 maart; · lezing over de plannen voor de geïntegreerde mie, Amsterdam, 4 maart; R. de Leeuw · prijsuitreiking tekenwedstrijd Sesamstraat, nis’, gezelligheidsvereniging De Vriendschap, · ‘Quellinus’ buste van Johan de Witt’, Van presentatie van kunst en geschiedenis in het · ‘Vivat Oranje’, landelijke vergadering van de · nieuwjaarstoespraak Rijksmuseum, 11 januari; Rijksmuseum, 19 oktober; Amstelveen, 7 mei. Gendt Kazerne, Rotterdam, 15 juni (voor de Rijksmuseum, Amsterdam, Historisch Café, Bond van Oranjeverenigingen, Hoevelaken, · lezing over Het Nieuwe Rijksmuseum, Philips, · perspresentatie aanwinst fotocollectie Willem Rotterdamse Mariniers); 12 januari; 19 maart; Eindhoven, 20 januari; Diepraam, Rijksmuseum, 21 oktober; Mw. S.L. Meijer · ‘Plaster casts in seventeenth-century Holland’, · lezing over historische sensatie en Nederland- · ‘Recording Battles at Sea, the Painting as a · toespraak bij presentatie aankoop bloem- · openingstoespraak tentoonstelling ‘The · ‘Textielconservering’, ICN, 15 en 22 juni (voor University of Reading, 21 oktober (tijdens het se geschiedenis zoals te zien in de opstelling Memento’, Cursos de Verano de la Complu- piramides, Rijksmuseum, 28 januari; Golden Age. Highlights from Rijksmuseum de studenten Meubelrestauratie). symposium Plaster casts: making, collecting ‘Topstukken van de Vaderlandse Geschiedenis’ tense, El Escorial, 26 juli; · ambtswoninggesprek in het kader van het Amsterdam’, Kobe, 24 oktober; and display); in het Haags Historisch Museum, Mauritshuis, · ‘Waar hangt het Melkmeisje van Johannes Ver- Rembrandtjaar 2006, Amsterdam, 1 februari; · toespraak op congres collectiemobiliteit, Man- Mw. B.M.A.M. du Mortier · ‘The weepers from the tomb of Isabella de Den Haag, 13 september; meer in Het Nieuwe Rijksmuseum?’, Infocen- · opening Boekenweek, Rijksmuseum, chester, 28 november; · ‘De handel in tweedehands kleren in de 17de Bourbon, 1476’, The Wallace Collection, · lezing over cartografie en de VOC in India bij trum Rijksmuseum, 18 december. 7 februari; · lezing over Het Nieuwe Rijksmuseum tijdens en 18de eeuw’, Internationale Lyceumclub, Londen, 26 november (tijdens het symposium de opening van de tentoonstelling ‘De Oostin- · toespraak bij eerste bouwhandeling Atelier- workshop Wien Museum, Wenen, Amsterdam, 18 mei; From Vulcan’s Forge). dische Compagnieën en India’, Universiteits- G.J.M. Koot gebouw door staatssecretaris Medy van der 10 november; · ‘Het werk van een conservator’, podium- bibliotheek Gent, 6 oktober; · opening en dagvoorzitter symposium De Laan, 1 maart; · tafelrede bij symposium De Toekomst van het gesprek Libelle Zomerweek, Almere-Strand, J.W. Sieburgh · gastcollege over cartografie en ontdekkingen, Omslag, vraag en aanbod van kunsthistorisch · rondetafelgesprek Loterijen en cultuur, Boek- Collectief Geheugen ter gelegenheid van het 29 mei; · toespraak bij opening tentoonstelling ‘Dier- Rijksuniversiteit Leiden, 10 oktober; beeldmateriaal, Koninklijke Bibliotheek Den manstichting, Amsterdam, 2 maart; tienjarig bestaan van de VRM, Den Haag, 23 · ‘Mode in de Noordelijke Nederlanden in de baar. Jan van IJken fotografeert dier & mens in · gastcollege over achtergronden van de nieuwe Haag, 12 december. · toespraak bij aanbieding bundel Oostersche november; 17de eeuw’, in de serie De vrouw in de kunst, Nederland’, Huis Marseille, Amsterdam, presentatie in het Rijksmuseum voor studen- Weelde, Universiteitsbibliotheek Leiden, · feestrede ‘Di tutto un po’ ter gelegenheid van D’oude Pastorie, Lisse, 15 november. 11 november; ten museologie, UvA, 21 november. R.J.C.H.M. van Langh 10 maart; 20 jaar Werkgroep Italië Studies, Amsterdam, · presentatie bij symposium De Toekomst van · ‘Technological and scientific research on · toespraak bij afscheid Rein-Jan Hoekstra als 25 november; H. den Otter het Collectief Geheugen ter gelegenheid van renaissance bronzes from the Rijksmuseum’, voorzitter VRM, Amsterdam, 15 maart; · toespraak bij afscheid Elco Brinkman als voor- · ‘Dutch furniture: Types, construction and het tienjarig bestaan van de VRM, Den Haag, The Wallace Collection, Londen, 26 november · presentatie boek De historische sensatie, Rijks- zitter Prins Bernhard Cultuurfonds, restoration’, West Dean College, University of 23 november. 102 (tijdens het symposium From Vulcan’s Forge); museum, 16 maart; Amsterdam, 12 december. Sussex, 12 februari. 103 · ‘Vervaardigingstechnieken van historische · perspresentatie Vivat Oraenge, Rijksmuseum, J.P. Sigmond metalen voorwerpen’, UvA, 9 december; 21 april; J.R. de Lorm Mw. J.A.H. Reynaerts · ‘Botsende karakters? Gebouw en presentatie · ‘What kind of research is of interest to · lezing over Het Nieuwe Rijksmuseum in de reeks · ‘Het Nieuwe Rijksmuseum: Verder met · ‘Das Ansprechende Kunstwerk: zur gemisch- in het gerenoveerde Rijksmuseum’, VU (Vuur- museums’, Research Infrastructure Cultural Friese Salon, Fries Museum, Leeuwarden, 18 Cuypers’, symposium over vernieuwing in mu- ten Präsentation von Kunst und Geschichte im land-cyclus), Amsterdam, 28 februari; Heritage (RICH), Triëst, 13 december; mei; seumpresentatie, faculteit Kunstgeschiedenis, neuen Rijksmuseum Amsterdam’, symposium · lezing over Het Nieuwe Rijksmuseum, Rotary- Bezoekcijfers*

2005 2004 2005 2004 Betalende bezoekers Bezoekers per maand Bezoekersoverzicht nationaal versus internationaal 2005 Volwassenen 528.559 512.491 Januari 44.036 41.896 Maanden Nationaal % Internationaal % Totaal Volwassenen in groepsverband 86.833 84.906 Februari 47.493 52.201 Januari 16.695 38 27.341 62 44.036 Houders MK 51.044 39.863 Maart 69.222 61.272 Februari 16.249 34 31.244 66 47.493 MK NS en RABO (in 2005 alleen NS) 11.459 25.432 April 87.520 92.583 Maart 26.004 38 43.218 62 69.222 Gereduceerd individueel 20.310 11.831 Mei 87.574 81.872 April 26.049 30 61.471 70 87.520 Juni 69.271 68.515 Mei 27.301 31 60.273 69 87.574

Subtotaal 698.205 674.523 Juli 89.506 80.642 Juni 26.900 39 42.371 61 69.271 35% 65% Augustus 98.562 91.805 Juli 27.809 31 61.697 69 89.506 Gratis bezoekers September 66.982 60.361 Augustus 33.970 34 64.592 66 98.562 Kinderen 62.618 61.719 Oktober 73.860 74.154 September 20.950 31 46.032 69 66.982 Kinderen in groepsverband 8.100 2.907 November 55.406 58.682 Oktober 26.005 35 47.855 65 73.860 Schoolverband en museumles 34.724 38.296 December 53.154 48.119 November 23.430 42 31.976 58 55.406 Avondontvangsten 2.150 2.471 December 21.754 41 31.400 59 53.154 Relaties 7.418 7.301 Totaal 842.586 812.102 Bezoekers studiezaal 3.320 1.944 Totaal 293.116 35 549.470 65 842.586 Nationaal Internationaal Sponsors 1.418 1.811 Overigen 24.633 21.130

Subtotaal 144.381 137.579 Bezoekers per maand 2005 Verdeling volwassenen en kinderen 2005

4% 2% Totaal 842.586 812.102 100100 8%

6% 80%

8080 Bezoekersoverzichten van de verschillende tarieven 2005

12% 6060 5% 63%

20% 4040 Volwassenen Volw. MK Kind MK Kinderen Scholen

2020 Bezoekcijfers Rijksmuseum-websites 2005 Bezoekers www.rijksmuseum.nl 749.984 00 Volledig tarief Gereduceerd tarief Gemiddeld aantal bezoekers per dag 2.055

juli Overige Kinderen mei juni april Pageviews www.rijksmuseum.nl 4.819.324 maart januari oktober februari augustus Gemiddeld aantal pageviews per dag 13.204 september november december Pageviews infozuilen Schiphol 141.814 Bezoekers library.rijksmuseum.nl 26.342 Bezoekers bibliotheekcatalogus op internet 1.210.862 (hits)

104 105 * Sinds december 2003 is in verband met de renovatie van het Rijks- museum het hoofdgebouw gesloten en is alleen de Philipsvleugel toegankelijk voor publiek. De bezoekcijfers worden daarom alleen vergeleken met het jaar 2004. Organogram Personeelsgegevens (per 31 december 2005)

Directie Mw. R.A. Lo Tam Loi huisvestingsmedewerker Fotoatelier Hoofd- directeur R. de Leeuw hoofddirecteur Mw. V.W. Rijkens management assistent G.A. van Dooremaalen fotograaf

Directie- J.W. Sieburgh zakelijk directeur M.J. den Engelsman fotograaf team J.P. Sigmond directeur collecties Sector Collecties H.J. Klein Gotink fotograaf

Directeur Zakelijk Bibliotheek Mw. M. Vermeulen fotograaf Collecties Directeur Directiesecretariaat G.J.M. Koot hoofd bibliotheek C. Wesselius fotograaf Mw. M.P. van de Wiel directiesecretaris Mw. S.J.S. Scheltjens coördinator bibliotheek Projectbureau Huisvesting Mw. A. Daleman directiesecretaresse A. Ames senior restaurator Fysiek collectiebeheer Directie- Communicatie Mw. C.L. Goedhart directiesecretaresse Mw. L.M. Blokhuizen-van der Werff medewer- W.A.P. Hoeben hoofd fysiek collectiebeheer Project bouw secretariaat & Marketing Project museale inrichting Mw. D.V. Riabokon-Muller directiesecretaresse ker bibliotheek J.A. Cok gedetacheerd projectleider inrichting, Directiesecretariaat Pers en publiciteit Chauffeursdienst Fondsenwerving A.W. Bakker chauffeur Mw. E. Brakenhoff medewerker bibliotheek verhuizing en logistiek bij Programmadirectie Archiefzaken Coördinatie sales M.G. Kaspers medewerker dynamisch archief Mw. C.M. ten Brug medewerker bibliotheek Het Nieuwe Rijksmuseum Sponsorwerving Vrienden van het Rijksmuseum J. Heijmans medewerker dynamisch archief Mw. M.P.M. Falke medewerker bibliotheek Mw. G. de Beer behoudmedewerker Mw. A. Ettekoven medewerker oudarchief en W.M. Ouwerkerk medewerker bibliotheek J.M. van den Berg behoudmedewerker archiefcollecties M. Paumen medewerker bibliotheek Mw. N. Bloemberg behoudmedewerker Sector Collecties Sector Presentatie Zakelijke Sector Mw. B. Lamain behoudmedewerker Communicatie en marketing Studiezaal bibliotheek Mw. J. Pugh behoudmedewerker Mw. J.M.G. Schuerveld Schrijver hoofd Mw. M. Stijkel coördinator studiezaal S.J. Voss behoudmedewerker communicatie en marketing J.H.M. Bersee medewerker studiezaal bibliotheek B. da Silva Curiel eerste medewerker expeditie Bureau Bibliotheek Mw. M.H.A. van Oranje adviseur Vrienden van Mw. J.P. Breidel medewerker studiezaal bibliotheek emballage Collecties het Rijksmuseum. J. Durrfeld medewerker studiezaal bibliotheek J.J. Couprie expeditie emballage medewerker Bibliotheek Bruikleenadministratie Mw. E. Kamphuis senior medewerker pers en M.J. Rozestraten medewerker studiezaal bibliotheek E. Kriger expeditie emballage medewerker Studiezaal Fotoatelier Restauratieatelier Fotoarchief publiciteit J.R. Schindler medewerker studiezaal bibliotheek D. Kemper depotbeheerder boeken Collectieregistratie & -informatie Fysiek Collectiebeheer & expeditie A.H.B. de Munnick senior medewerker pers en L.P.J.C. Vosters medewerker studiezaal bibliotheek publiciteit Schilderijen Mw. M.E. Smallegange senior medewerker Bureau collecties T.D.W. Dibbits hoofd verzamelafdeling externe betrekkingen Mw. A.V. van Dorssen hoofd bureau collecties schilderijen Beeldhouw- Educatie & Mw. N.J. van Wijk senior medewerker marketing J.P. Filedt Kok hoofdconservator schilderijen kunst & Aziatische Nederlandse Rijksprenten- Tentoon- Financiële Automa Facilitair Commerciële Personeel & Schilderijen Publieks- Kunst- Kunst Geschiedenis kabinet stellingen Zaken tisering Bedrijf Zaken organisatie & Sales Bureau registratie/informatie 15e en 16e eeuw informatie nijverheid Mw. M. Hooft Graafland-Osmers medewerker Mw. J. van der Velden hoofd collectieregistratie D.R. Bull hoofdconservator buitenlandse Educatie Inkoop en voorraad- Evenementen beheer externe betrekkingen & -informatie scholen Publieksinformatie Magazijnen Productontwikkeling Mw. E.C. Martens medewerker externe P.E. van Kooij projectmedewerker collectie- Mw. J.A.H. Reijnaerts conservator schilderijen Webwinkel betrekkingen registratie 19e en 20e eeuw Winkel RMA Tentoon- Inrichtings- Winkel RMA Schiphol Mw. E. Kalis medewerker particuliere Mw. F.D.F.M. Aalbers registratiemedewerker Mw. M. Zeldenrust hoofd restauratieatelier stellings- projecten projecten schenkingen Mw. M.E. Valeton registratiemedewerker schilderijen

Grafische vormgeving Projectleiding publicaties Mw. T.A. Custers assistent pers en publiciteit Mw. X.I. Henny applicatiebeheerder H. Baija senior restaurator schilderijen Coördinatie inrichting Projectleiding Mw. M.M.A. van Voorst Vader-van Deth Mw. A. Schrier assistent applicatiebeheerder M.A.A.M. van de Laar senior restaurator vaste opstelling tentoonstellingsprojecten Coördinatie inrichting assistent sales schilderijen tentoonstellingsprojecten Groenvoorziening Mw. A.H.D.M. Kraaijenhagen project- Administratie collectiebeheer W. de Ridder senior restaurator schilderijen Bewaking, Rooster- Inkoop Beveiliging & Kassadiensten Backoffice Techniek medewerker dag- en avondontvangsten K. Schoemaker collectiesecretaris L.S.G. Sozzani senior restaurator schilderijen planning Veiligheid Mw. J.J. Schneider afdelingsassistent Mw. F.A. Koens medewerker bruikleen Mw. G.M. Tauber senior restaurator schilderijen Mw. E.M.E. Smeenk-Metz restaurator 106 Projectbureau huisvesting Fotoarchief schilderijen 107 D. Mooij hoofd projectbureau huisvesting Mw. T.C. Greven coördinator fotoarchief Mw. B.M. Schoonhoven restaurator schilderijen P.H.J.C. van Duin projectleider bouw Mw. I. Labeur medewerker fotoarchief Mw. I.E. Verslype restaurator schilderijen I. Santhagens projectleider museale Mw. C.H. Wittop Koning medewerker fotoarchief Mw. F.E. Kiers medewerker collectiebeheer inrichting Mw. M.J. Muller planner schilderijen Mw. A.S. Swart medewerker collectiebeheer Rijksprentenkabinet J.T.M. Muller assistent inrichtingsprojecten Mw. A.A. Dekker medewerker personeelszaken/ Mw. W.B. Day medewerker verkoop Kassadienst schilderijen G.C.M. Luijten hoofd verzamelafdeling Mw. W.R.M. Peters medewerker vaste collectie salarisadministratie Mw. M. Jongeneel medewerker verkoop P. de Boer chef kassadienst/facilitair J. Bikker wetenschappelijk medewerker rijksprentenkabinet Mw. M.V.J. Kaija afdelingsassistent T. van der Molen medewerker verkoop coördinator schilderijen M. Schapelhouman hoofdconservator Educatie en publieksinformatie Mw. D. Sijnke medewerker verkoop Mw. H.H. Cosar-Swart plaatsvervangend chef A. Wallert wetenschappelijk medewerker tekeningen Mw. X. van Gelder hoofd educatie en publieks- Financiële zaken Mw. S.M. van Zwicht medewerker verkoop kassadienst schilderijen R.J.A. te Rijdt conservator tekeningen informatie E.J.M. van Rooij controller Mw. I.M. de Groot conservator prenten Mw. P.A.M. Kintz wetenschappelijk medewerker Mw. J.J.A. Plomp-Agterberg coördinator Schiphol Kassiers Beeldhouwkunst en kunstnijverheid J.F. Heijbroek conservator prenten T. van der Meer wetenschappelijk medewerker financiële administratie H.E. Al chef museumwinkel S. Balbahadoer, F.M. Eduardo R.J. Baarsen hoofd verzamelafdeling beeld- H. Leeflang conservator oude prentkunst Mw. R. Meijer wetenschappelijk medewerker Mw. J.H. van Frederikslust senior medewerker Mw. H. Lenting plaatsvervangend chef C. Karharman, Mw. W. Oosterbroek, houwkunst en kunstnijverheid Mw. M.M. Boom conservator fotocollectie Mw. M.C. Archdale medewerker educatie en financiële administratie museumwinkel A.E.G.F. Romero, S.R. Tirbeni, J.D. van Dam hoofdconservator beeldhouw- H.T. Rooseboom conservator fotocollectie documentatie J.V. Groot senior medewerker financiële Mw. M.E. Beekman medewerker verkoop J. Veerling, O.D.J.D.J. Willig kunst en kunstnijverheid P.M. Poldervaart hoofd restauratieatelier teke- P.J.G.M. Gorgels web-editor administratie D.L.P. de Laat medewerker verkoop F.T. Scholten hoofdconservator beeldhouwkunst ningen, prenten en foto’s R.J. Muntslag medewerker financiële Mw. D. Occelli-Hulscher medewerker verkoop Bewaking, beveiliging en veiligheid en kunstnijverheid Mw. I.M. van Leeuwen restaurator tekeningen Evenementen administratie Mw. M.J. Schram medewerker verkoop W. Hekman hoofd bewaking, beveiliging en D.P.J. Biemond conservator edele metalen en prenten Mw. D.E.C. Ott De Vries-Jonkers medewerker Mw. N. van Proosdij medewerker financiële Mw. N.J. Slingerland medewerker verkoop veiligheid a.i. Mw. E. Hartkamp-Jonxis conservator textiel Mw. H. Koning restaurator fotografie evenementen administratie P.J.C. Veerhuis medewerker verkoop Mw. B.M.A.M. du Mortier conservator kostuums H.J. Dolmans medewerker restauratie tekenin- Mw. C.J. van Meggelen medewerker rondleidin- H.A.M. van Roij medewerker financiële Mw. R.P.J.M. Verpalen medewerker verkoop Bureau bedrijfshulpverlening R.J.C.H.M. van Langh hoofd restauratieatelier gen en prenten gen en cursussen administratie Mw. A. van Zandwijk-Cascio medewerker P.A. Sarafopoulos medewerker BHV/ edele en onedele metalen Mw. E.L. van Kaam medewerker collectiebeheer S. Soudagar medewerker financiële verkoop brandwacht I.L. Breebaart senior restaurator meubelen Mw. C.J. Meffert-van Weele medewerker Publieksinformatie administratie R. Talstra surveillance brandwacht Mw. A.M.F. Barth restaurator meubelen collectiebeheer Mw. T.S. Balian coördinator publieksbalie Facilitair bedrijf Mw. A.H. Coerdt restaurator meubelen Mw. P.L.M. Verhaak medewerker collectie- Mw. L. de Looper assistent publieksinformatie Automatisering Mw. C.R.M.C. Keeman facilitair manager Centrale meldkamer Mw. D.B.L.M. van Loosdrecht senior restaurator beheer/assistent conservator Mw. W.P.C. Bellaar Spruyt medewerker informa- R. Hendriks hoofd automatisering Mw. E.M.L. Faucon inkoper H.A. Panhuysen chef meldkamer meubelen tiebalie P. van Kooten netwerkbeheerder Mw. R. van Leth-Elemia medewerker Mw. S.L. Meijer hoofd restauratieatelier textiel Aziatische kunst Mw. M.C. Broekema medewerker informatie- F.A.M. van ’t Hoff systeembeheerder/applicatie- kantinedienst Operators meldkamer Mw. M.T.W. Albers senior restaurator textiel en Mw. P.C.M. Lunsingh Scheurleer hoofdconser- balie programmeur C.R. Fabre roosterfunctionaris D.P. Dekker, P.J.M. Donker, wandtapijten vator Aziatische kunst Mw. L.A.H. van Egmond medewerker informa- Mw. G. Etker medewerker helpdesk Mw. H.A. Tomasouw roosterfunctionaris L. El Asri, F.W. Keller, Mw. K.M. Mark-van der Wateren senior J. van Campen conservator Aziatische kunst tiebalie J. van Kempen medewerker helpdesk T. Kuijpers, N.J. van der Meulen, restaurator wandtapijten M. Fitski conservator Aziatische kunst Mw. G.M.E. Franceschini medewerker informa- Back office J.H. Oomen, A.M. Plomp, Mw. C. Holz restaurator textiel tiebalie Commerciële zaken Mw. A. van der Leest manager backoffice S. Poeran, B. Suringbroek, Mw. I.R. Parthesius-Garachon hoofd restauratie- Sector Presentatie Mw. N.G. Kuik medewerker informatiebalie Mw. J. Holscher hoofd commerciële zaken a.i. R.J. Gasper servicedesk medewerker C.P. Toby, D. Usenki atelier ceramiek en sculptuur Tentoonstellingen Mw. M. Lammertse-Cats medewerker informa- P.P.J. de Vries bedrijfseconomisch medewerker Mw. G.H. van der Meer-Oomen servicedesk Mw. M.C.M. van Schinkel restaurator ceramiek J.R. de Lorm hoofd tentoonstellingen tiebalie M.A.G. Bakker coördinator inkoop en logistiek medewerker Surveillancedienst en glas Mw. M.E. Janknegt eerste secretariaatsmedewer- Mw. A.V. Ostrovskaja medewerker informatie- Mw. I. Lichtenwagner stafmedewerker Mw. D. Roosendaal servicedesk medewerker M.A.A. Giesen, chef surveillance/facilitair Mw. J.A.A.M. Asselbergs medewerker collectie- ker tentoonstellingen balie H.U.M. Stiller medewerker W.B.J. Taal magazijnbeheerder coördinator beheer Mw. E. Slob eerste secretariaatsmedewerker Mw. C. Silveira De Sousa Oliveira medewerker V.H. Mes magazijnmedewerker F.A.J. Strube, chef surveillance/facilitair B. Nederveen medewerker collectiebeheer tentoonstellingen informatiebalie Magazijn P.L.A. Buffing bode/medewerker postkamer coördinator W.T. Kloek hoofd conservator inhoudelijk team P.H.C. Burmanje medewerker informatiecentrum H.J. Hilhorst eerste magazijnmedewerker F.G. Wessels bode/medewerker postkamer G. Terlouw, chef surveillance/facilitair Nederlandse geschiedenis T. Zeedijk projectmedewerker inhoudelijk team Mw. K. Popovic medewerker informatiecentrum K.J. van Beek magazijnmedewerker Mw. C.M. van Luit-Heijne telefonist coördinator C.J. Zandvliet hoofd verzamelafdeling Projectleiders E.G. van Wijk medewerker informatiecentrum V.H. Mes magazijnmedewerker Mw. P. Plomp-Besse telefonist Mw. H.M. Kruse, plaatsvervangend chef Nederlandse geschiedenis Mw. P.M. Retèl senior projectleider publicaties Mw. H.L. Smit-van Hemert telefonist surveillance/facilitair coördinator W.A. de Bell conservator Mw. M.M. Soethout projectleider publicaties Zakelijke sector Winkels C.J.T. van der Hulst huismeester J.J. Stuifbergen, plaatsvervangend chef surveil- G. van der Ham conservator Mw. W. Brouwer projectleider tentoonstellingen Personeel en organisatie P.J.J. Wessels chef museumwinkel Mw. C. Bersabal medewerker telcentrum lance/facilitair coördinator Mw. E. Sint Nicolaas conservator Mw. S. van Elst junior projectleider tentoon- G. Hoek hoofd personeel en organisatie Mw. M.G.M. Smit plaatsvervangend M. Holkamp medewerker telcentrum A.J. Hoving hoofd restauratieatelier scheeps- stellingen M.H.A. Rietveld arbo-adviseur chef museumwinkel Mw. T. Meser-van Geemen medewerker Buitendepot Lelystad 108 modellen Mw. R.W. Ubink junior projectleider tentoon- Mw. R.V. Tapilatu-Kievits personeelsadviseur Mw. L. Ayal verkoper telcentrum K. Dekker portier/beveiligingsmedewerker 109 A.F. Hoekstra restaurator scheepsmodellen stellingen Mw. M. Meijer personeelsadviseur Mw. J.C. Wolters-van Rooijen verkoper S. Soudagar medewerker telcentrum R.C.P. de Leeuw portier/beveiligings- Mw. H.J. Baruch medewerker collectiebeheer/ Mw. J.A. van Veen personeelsadviseur Y. Schutz verkoper Mw. G. van der Woude, medewerker telcentrum medewerker assistent conservator Inrichtingsprojecten H.P. Boot adviseur personeels- en salaris- H. Ballieux medewerker verkoop J.G. Vontenie portier/beveiligingsmedewerker Mw. S. van Gelderen medewerker collectiebeheer C. Kriger medewerker inrichtingprojecten administratie Mw. C. Bersabal medewerker verkoop Surveillancemedewerkers J. de Vries timmerman Ondernemingsraad R.A. von Aesch, L. Al Gam, A.C. van Axel L.M. Keuter chef groenvoorziening De Ondernemingsraad bestond uit: Dongen, Mw. M. von Aesch-Baas, B.O. Huininga medewerker groenvoorziening W.D.J. van de Put voorzitter Mw. T. Alakhramsing-Chinnoe, Mw. P. Balak, W.H. de Graaf magazijnbeheerder I. Santhagens penningmeester Mw. R.B. Balbahadoer-Sewtahal, MMM-loodsen K. Schoemaker secretaris Mw. M.F. Banen, Mw. M. Baranic-Deda, Mw. G. Etker C.A. Bekkenutte, Mw. C. Birambie, B.J. de Boer, Installaties L.M. Keuter A.H. Bouanani, F. van den Braak, Mw. D. Cadjo, P.H. Lammers installatiemonteur H.A. Panhuysen J.C. Calderon Garcia, Mw. M. Cupac-Sopic, B.P. Swemle installatiemonteur A.M. Plomp T.A. Dahmen, R.J. Deutekom, A.F. Tomasouw installatiemonteur M. Schapelhouman Mw. D. Djuric, Mw. A.M. Dosljak-Steblaj, P.J. van der Slot Mw. C.H. Eggink, R.R. Giesen, H. Heimens, Overig De Ondernemingraad trad medio maart na afloop Mw. W.J. Holkamp, Mw. D. Joosten, Rondleiders van zijn zittingstermijn van vier jaar af. Voor de ver- Mw. A. Kartopawiro, P.I. Keizer, Mw. L.F. Aegeter, M.J.J.L.H. van Baalen, kiezing van een nieuwe Ondernemingsraad meldden Mw. M.H. Koster-Lankheet, Mw. W.T. Kroes, R.J.W.M. Berentsen, Mw. A.J. Breebaart, zich te weinig kandidaten waarna is besloten om een K.B. Kuijpers, N.M. Lankhaar, Mw. L. Liche, Mw. C.I.M. Giel-Cossais, Medezeggenschapscommissie in te stellen als gespreks- H. van Lierop, C.A. Luime, A. el Messaoudi, Mw. L.B.M. van Grieken, Mw. P.E. Kana-Devilee, partner voor de directie voor de onderwerpen die nor- M. Nauta, Mw. A.C.M. Nellen, J.D. de Kruijff, Y.D.E. van der Linden, maliter met de Ondernemingsraad waren besproken. Mw. D.M.C. den Ouden-van Ierssel, Mw. B.E. Michels-Viergever, M.V. Quint, De Medezeggenschapscommissie bestond uit: Mw. L.H. Overduyn-Druyf, Mw. D. Pantelic, G.M. van de Roemer, Mw. M.C.H. Snijders, Mw. P.M. Retèl voorzitter M. Pantelic, Mw. P. Plomp-Besse, Mw. M.L. van Soest, Mw. V. Steijn-Lorin, Mw. H.A. Tomasouw secretaris J.A. Quintero, K. Ramlal, F.A.L. Reijnders, Mw. C.A.F. Tainturier, R. Uterwijk, R.J. Gasper Mw. R. Rens-Stenekes, J. Reuter, Mw. E.M. Veldpape, E.G. van Wijk W.A.P. Hoeben Mw. E.M. Schadee-Plaggenburg, Mw. I.M. van Leeuwen Mw. R. Silleman-Broos, M.J. Sinester, Stagiairs S.J. Sintjago, P.J. van der Slot, T.B.F. van Balen educatie en publieksinformatie Personeelsvereniging Mw. C.W. Sopamena , Mw. M. Stankovic-Aperlic, Z. Benders schilderijen Het bestuur van de Personeelsvereniging bestond uit: Mw. M. Steijn , R.T. Strijder, K.R. Tirbeni, Mw. J. Carmesin communicatie en marketing Mw. W. Brouwer, voorzitter Mw. B.M. Tirbeni-Gajadhar, F. Topal, Mw. M. le Coultre communicatie en marketing Mw. A. Daleman, penningmeester M.P. bij de Vaate, J.W.R. Visser, Mw. R.J. Visser, Mw. V. Hoogland schilderijen Mw. S. van Elst, secretaris W. Visser, T.E. Wildner, Mw. M.S. Koek bureau collecties Mw. D. Djuric Mw. S.E. Williams-Gilliland, Mw. H. Wittenburg, Mw. A.F.M. van Oosterwijk schilderijen Mw. M.M.A. van Voorst Vader-van Deth Mw. I.C.G. Youssef-Katerberg, J.C. van Putten rijksprentenkabinet Mw. V.W. Rijkens Mw. R. Youssef-Silleman, R. Yilmaz Mw. W.M. Schipper schilderijen Mw. R.A. Lo Tam Loi Mw. D. van der Wal schilderijen Mw. J.A. van Veen Vestiairemedewerkers P. Durrfeld, Mw. J.S. Gomes-Monteiro Vrijwilligers Mw. W. van den Abeele beeldhouwkunst Gebouwenbeheer en kunstnijverheid G.A. Stolte hoofd gebouwenbeheer Mw. M. Blaasse beeldhouwkunst en kunstnijverheid Gebouwen en terreinen Mw. M.C. Botter archief R. Förster begeleider nieuwbouw G. van der Hoek bibliotheek L.H. Penninkx coördinator gebouwen Mw. P.M. Griffiths-Wardle beeldhouwkunst en terreinen en kunstnijverheid 110 E.J. Hermelink elektromonteur E. Miedema fotoarchief A. Krens elektromonteur J.T.G. Sandmann elektromonteur met AV-taken Maatwerker J.M. Verstraten operator ruimtebeheersysteem H.W. de Vries rijksprentenkabinet J.J.C. Mak huismeester Financieel verslag 114 Bericht van de Raad van Toezicht > 115 Verslag van de directie > 116 Gecon- solideerde balans > 117 Geconsolideerde categoriale exploitatierekening > 118 Geconsolideerd kasstroomoverzicht > 119 Waarderingsgrondslagen > 121 Toe- lichting op de geconsolideerde balans > 132 Toelichting op de geconsolideerde categoriale exploitatierekening > 134 Overige gegevens > 136 Meerjaren- overzicht > 139 Raad van Toezicht

113 Bericht van de Raad van Toezicht Verslag van de directie

Jaarrekening en bestemming van het exploitatiesaldo tussentijds overleg tussen individuele leden van de Raad en de Resultaten spraken over het verloop van de geldstromen van het project en De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar directie. Het boekjaar 2005 was een succesvol jaar en sloot conform begro- konden alle worden gedeclareerd ten laste van de projectgelden. 2005 is gecontroleerd door Deloitte Accountants B.V. (conform In de vergaderingen met de directie is ook het afgelopen ting af met een exploitatiesaldo van nihil. In plaats van de geraam- Per saldo was er een tekort van € 147.000 ten opzichte van de be- artikel 13.3 van de statuten). De verklaring van de accountants jaar veel aandacht besteed aan de voorbereidingen voor Het de 650.000 bezoeken werd het Rijksmuseum 842.586 keer bezocht. groting 2005. is opgenomen bij de overige gegevens. De directie heeft de jaar- Nieuwe Rijksmuseum en het ontwikkelen van de beleidsvoorne- Hierdoor kwamen de inkomsten uit entree € 1.238.000 en uit de Omdat de resultaten over 2005 zich zo gunstig ontwikkelden, rekening ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht. mens voor de komende jaren. Voorts is overlegd over de finan- winkel in het museum € 559.000 hoger uit dan begroot. Omdat kon worden afgezien van een deel van de begrote (incidentele) De Raad heeft mede op grond van de accountantsverklaring en ciële gang van zaken, de begroting 2006 en de gang van zaken het Ministerie van OCW eind 2004 een bijdrage verstrekte voor de inkomsten uit de reizende tentoonstellingen en de exploitatie- het bijbehorende verslag de jaarrekening goedgekeurd waarna bij Rijksmuseum Amsterdam Schiphol. De jaarrekening over overgangsmaatregel VUT/prepensioen, kon in 2005 ter compen- bijdrage van Het Nieuwe Rijksmuseum. Deze blijven hierdoor be- deze door de algemeen directeur van de Stichting is vastgesteld 2004 werd besproken in aanwezigheid van de externe accoun- satie van de lasten van de overgangsmaatregel VUT/prepensioen schikbaar voor de resterende periode van de renovatie en zullen (conform artikel 13.4 van de statuten). In overleg met de di- tant. Het sociale beleid en het personeelsbeleid kwamen in de een niet-begrote subsidiebate van € 360.000 worden ingeboekt. worden ingezet als de ontwikkeling van de exploitatie dit noodza- rectie is besloten het exploitatiesaldo verminderd met de vol- vergaderingen met de directie regelmatig aan de orde, in het Andere grote posten van de reguliere exploitatie (subsidie OCW kelijk maakt. gens het Handboek Verantwoording Cultuursubsidies Musea bijzonder de reorganisaties van de afdeling Gebouwenbeheer en personeelslasten) kwamen vrijwel uit op begroting. Met betrek- verplichte toevoeging aan het bestemmingsfonds OCW, toe te en de sector Collecties. king tot de personeelslasten moet echter worden opgemerkt dat in De directie voegen aan de algemene reserve. Het hoofd van het Rijksprentenkabinet, de heer drs. 2005 geen overeenstemming werd bereikt over een nieuwe CAO. Prof. drs. R. de Leeuw, hoofddirecteur G.C.M Luijten, hield een presentatie over het verzamelbeleid Dit betekent dat eventuele verbeteringen in de arbeidsvoorwaar- J.W. Sieburgh, zakelijk directeur Mutaties en (her)benoemingen van het prentenkabinet op het gebied van de 20ste-eeuwse te- densfeer over 2005 tot uitdrukking zullen komen middels (inci- Dr. J.P. Sigmond, directeur collecties Per 1 februari 2005 is de heer drs. W.M.J. Pijbes, directeur ken- en prentkunst en fotografie. dentele) uitkeringen in 2006. Kunsthal Rotterdam, door de staatssecretaris van Onderwijs, De Financiële Commissie van de Raad heeft driemaal ver- De afschrijvingslasten over 2005 waren € 196.000 lager dan Cultuur en Wetenschap in de Raad benoemd, ter vervulling van gaderd; de belangrijkste gespreksonderwerpen waren de finan- begroot, onder andere doordat het plan voor een gezamenlijke de vacature voor een lid met specifieke deskundigheid op het ciële resultaten, de aanpassing van de exploitatierekening aan meldkamer met het Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum gebied van musea en publiekseducatie. Deze vacature was ont- het nieuwe door OCW ingevoerde model dat uitgaat van een later wordt uitgevoerd dan aanvankelijk gedacht. staan door het aftreden wegens het bereiken van de maximale toerekening van baten en lasten aan de drie museale hoofd- Aanwending van de post algemeen onvoorzien was in 2005 zittingstermijn van de heer N. MacGregor. functies (publieksfunctie, collectiefunctie en wetenschappelijke bijna niet noodzakelijk en de overige posten van de reguliere ex- Mevrouw drs. P.M. Noordervliet-Bol en de heer dr. H.H.F. functie), de begroting 2006 en de treasury-activiteiten. De ver- ploitatie ontwikkelden zich vrijwel conform begroting. De geringe Wijffels zijn per 21 juni 2005 herbenoemd in de Raad. gaderingen van de Financiële Commissie werden tweemaal bij- negatieve afwijkingen vielen vrijwel geheel weg tegen de positieve Op 20 oktober 2005 trad mevrouw prof. mr. I.P. Asscher- gewoond door de externe accountant. afwijkingen. Vonk af als lid van de Raad wegens het bereiken van de maxi- De posten met betrekking tot kunstaankopen kwamen per male zittingstermijn. De Raad is mevrouw Asscher veel dank ver- De Raad van Toezicht bedankt de directie en medewerkers voor saldo uit op het begrote bedrag. Het volume van de aankopen schuldigd voor haar belangrijke bijdrage aan het werk van de hun bijdragen in het afgelopen jaar. over 2005 was echter lager dan begroot omdat een deel van de Raad. Haar opvolgster, mevrouw mr. A. Deveci-Kesmer, is door opbrengsten 2005 van de gelden van de BankGiro Loterij was ge- de staatssecretaris per 6 februari 2006 in de Raad benoemd. Amsterdam, 12 april 2006 bruikt voor de aankoop van de Jan Steen in 2004. De Raad van Toezicht Met betrekking tot Het Nieuwe Rijksmuseum werd in 2005 Toezicht een aantal grote bedragen in rekening gebracht die niet waren De Raad heeft in het verslagjaar regelmatig overleg gevoerd begroot (o.a. tijdelijke aanpassingen Bibliotheek en Rijksprenten- met de directie. De Raad heeft vijfmaal met de directie verga- kabinet, Infocentrum, permanente aanpassingen Philipsvleugel). derd en eenmaal zonder de directie. Daarnaast was sprake van Deze doorberekeningen waren een gevolg van de hernieuwde af-

114 115 Geconsolideerde balans Geconsolideerde categoriale exploitatierekening (na resultaatbestemming)

(bedragen x € 1.000) 31 december 2005 31 december 2004 (bedragen x € 1.000) 2005 2005 2004 (uitkomst) (begroot) (uitkomst) Vaste activa Opbrengsten Immateriële vaste activa 125 180 Directe opbrengsten 9.556 8.905 8.298 Materiële vaste activa 5.812 6.831 Indirecte opbrengsten 410 227 168 Financiële vaste activa 0 13 totaal opbrengsten 9.966 9.132 8.466 Vlottende activa Voorraden 703 893 Bijdragen Vorderingen 6.822 28.205 Subsidie Ministerie OCW (1 t/m 3) 30.459 24.758 48.285 Liquide middelen 27.089 14.500 1 Subsidie Ministerie OCW: huren en services 9.918 10.059 9.862 2 Subsidie Ministerie OCW: exploitatiebijdrage 15.864 15.749 16.062 40.551 50.622 3 Subsidie Ministerie OCW: incidenteel 4.677 -1.050 22.361 Overige subsidies en bijdragen 2.435 2.924 14.054

Passiva totaal bijdragen 32.894 27.682 62.339 Groepsvermogen 6.938 6.122 1. Algemene reserve 6.176 6.122 som der baten 42.860 36.814 70.805 2. Bestemmingsfonds OCW 0 0 3. Reserve bedrijfsinstallaties 762 0 Lasten Personeelslasten 16.975 16.807 19.068 Bestemmingsfonds kunstaankopen 79 39 Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa 2.050 2.249 2.732 Voorzieningen 3.027 3.008 Huur 6.358 6.212 7.164 Langlopende schulden 14.201 11.155 Kunstaankopen 2.578 3.215 14.259 Kortlopende schulden 16.306 30.298 Overige lasten 15.079 8.457 28.143

40.551 50.622 som der lasten 43.040 36.939 71.366

saldo rentebaten en -lasten 220 125 157

saldo uit gewone bedrijfsuitoefening 40 0 -404

Mutatie bestemmingsfonds kunstaankopen -40 0 598

Exploitatiesaldo 0 0 194

116 117 Geconsolideerd kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen

(bedragen x € 1.000) 2005 2005 2004 1. Algemeen worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transac- (uitkomst) (begroot) (uitkomst) De geformuleerde grondslagen hebben betrekking op de jaar- ties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de Kasstroom uit operationele activiteiten rekening als geheel en daarmee tevens op de geconsolideerde jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. De uit de Exploitatieresultaat 0 0 194 jaarrekening die daarvan een onderdeel vormt. De waardering omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen aanpassingen voor: en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van histo- worden opgenomen in de exploitatierekening. Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa 2.050 2.249 2.048 rische kosten. Voor zover niet anders is vermeld, zijn de activa Afwaardering naar lagere bedrijfswaarde 0 0 684 en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten 4. Kunstcollectie Ontvangen servicevergoeding voor vervangingsinvesteringen 613 0 0 worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, De kunstcollectie is eigendom van de Staat der Nederlanden Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen -91 -94 -100 ongeacht of ze tot ontvangsten of uitgaven hebben geleid. Baten en is daarom niet in de balans opgenomen. De collectie is niet Mutatie bestemmingsfonds kunstaankopen 40 0 -598 worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn verzekerd. Mutatie voorzieningen 19 -692 352 gerealiseerd. Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien 5. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva brutokasstroom uit operationele activiteiten 2.631 1.463 2.580 zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden. 5.1 Immateriële vaste activa De kosten van programmeren, vormgeven en overige bijko- Mutatie in voorraden 190 100 -236 2. Criteria voor consolidatie mende kosten inzake de website van het Rijksmuseum worden Mutatie in vorderingen 21.180 23.682 -24.400 In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens geactiveerd als ‘website’ tot ten hoogste de aan derden gedane Mutatie in kortlopende schulden -13.992 -22.708 14.339 opgenomen van Stichting Het Rijksmuseum en van de groeps- uitgaven verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen maatschappijen waarin Stichting Het Rijksmuseum direct of in- vinden lineair plaats en zijn gebaseerd op een economische le- nettokasstroom uit operationele activiteiten 10.009 2.537 -7.717 direct meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal houdt vensduur van 3 jaar. of waarin Stichting Het Rijksmuseum op grond van aanvullende Kasstroom uit investeringsactiviteiten regelingen beschikt over de beslissende zeggenschap ter zake 5.2 Materiële vaste activa Investeringen in immateriële en materiële vaste activa -570 -2.346 -1.629 van het bestuur en het financiële beleid. De activa, passiva, re- De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgings- Ontvangsten op financiële vaste activa 13 13 67 sultaten en kasstromen van deze groepsmaatschappijen zijn in prijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De af- Ontvangen egalisatiereserve investeringsbijdragen 3.085 2.593 2.557 de consolidatie betrokken onder eliminatie van de onderlinge schrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levens- verhoudingen en transacties. De opgenomen groepsmaatschap- duur en worden berekend op basis van een vast percentage van kasstroom uit investeringsactiviteiten 2.528 260 995 pijen, gevestigd te Amsterdam, zijn: de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het moment

• Rijksmuseum Holding B.V. (deelname 100%) van ingebruikneming. De in 2005 overgedragen bedrijfsinstal-

Kasstroom uit financieringsactiviteiten • Rijksmuseum Merchandising B.V. (deelname 100%) laties van de Rijksgebouwendienst worden gewaardeerd op de

Ontvangen bijdrage OCW inzake (pre)pensioen 169 0 897 • Rijksmuseum E-Commerce B.V. (deelname 100%) geraamde aanschaf- en boekwaarden herleid aan de hand van

Toevoeging inzake jubilea-uitkeringen 137 0 0 • Rijksmuseum Schiphol B.V. (deelname 100%) de lijsten van het geplande planmatig onderhoud. Deze lijsten Ontvangen op langlopende schuld Stichting Wachtgeldfonds 136 0 0 Eind 2005 is een nieuwe vennootschap in oprichting gestart. Dit zijn ook de basis geweest voor de (her)verdeling van de service- Vrijval Stichting Wachtgeldfonds -30 0 0 betreft Rijksmuseum Publishing B.V. i.o. waar de uitgeefactivi- bedragen en worden door het Ministerie van Financiën geac- Vrijval bijdrage OCW inzake (pre)pensioen -360 0 -202 teiten van het Rijksmuseum in ondergebracht worden. cepteerd ter bepaling van de door het Ministerie van OCW verschuldigde overdrachtsbelasting. kasstroom uit financieringsactiviteiten 52 0 695 3. Omrekening van vreemde valuta mutatie liquide middelen 12.589 2.797 -6.027 Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta Liquide middelen begin boekjaar 14.500 14.500 20.527 118 119 Liquide middelen einde boekjaar 27.089 17.297 14.500

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. 5.3 Voorraden exploitatierekening. Het bestemmingsfonds kunstaankopen Toelichting op de geconsolideerde balans De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of maakt geen deel uit van het eigen vermogen. lagere netto-opbrengstwaarde. Immateriële vaste activa 6.3 Opbrengst reizende tentoonstellingen (bedragen x € 1.000) 5.4 Vorderingen De opbrengsten van deze tentoonstellingen dienen ter dekking De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, van teruglopende exploitatieopbrengsten in de periode van de Website onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor renovatie en zijn bedoeld als aanvulling op de in deze periode oninbaarheid. Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van in te zetten exploitatiebijdrage van Het Nieuwe Rijksmuseum. een beoordeling van de individuele vorderingen. De reizende tentoonstellingen zijn niet bedoeld als reguliere, Stand 1 januari algemene bron van opbrengsten voor het Rijksmuseum. De ba- Aanschafwaarde 186 5.5 Voorzieningen ten die voortvloeien uit de reizende tentoonstellingen worden Cumulatieve afschrijvingen -6 De voorzieningen worden op nominale waarde gewaardeerd. gematcht met de gevolgen van de renovatie voor de exploitatie van het Rijksmuseum (afnemende bezoekersaantallen). Dit be- Boekwaarde 1 januari 180 5.6 Investeringsbijdragen tekent dat wanneer de ontwikkeling van het exploitatiesaldo dit Ontvangen investeringssubsidies en bijdragen ten behoeve van noodzakelijk maakt, de gepassiveerde baten van reizende ten- Mutaties boekjaar de aanschaf van materiële vaste activa worden verantwoord on- toonstellingen ten gunste van het resultaat worden gebracht. Investeringen 8 der de langlopende schulden onder de post investeringsbijdra- Een eventueel resterend saldo na renovatie zal worden aange- Afschrijvingen -63 gen. Deze post valt vrij ten gunste van de exploitatierekening wend voor de inrichting van Het Nieuwe Rijksmuseum. overeenkomstig de afschrijving op de met deze subsidies en bij- -55 dragen verkregen materiële vaste activa. Stand per 31 december Aanschafwaarde 194 6. Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Cumulatieve afschrijvingen -69 6.1 Buitengewone resultaten Buitengewone baten en lasten vloeien voort uit handelingen Boekwaarde 31 december 125 en gebeurtenissen die zich onderscheiden van de normale be- drijfsactiviteiten en zijn derhalve van incidentele aard.

6.2 Kunstaankopen en bijdragen ten behoeve van De Rijksmuseum-website is in 2004 in zijn geheel vernieuwd. kunstaankopen De hierop betrekking hebbende kosten zijn geactiveerd. De onderdelen van de subsidie, de schenkingen en overige bij- Het afschrijvingspercentage van de website is gebaseerd op de eco- dragen die bestemd zijn voor kunstaankopen worden evenals nomische levensduur en bedraagt 33,3%. de kunstaankopen zelf in de exploitatierekening verantwoord. De bedragen van derden ten behoeve van kunstaankopen die ultimo boekjaar nog niet zijn besteed, worden ultimo boekjaar toegevoegd aan het bestemmingsfonds kunstaankopen. Bij aankoop van kunstvoorwerpen in latere jaren vallen deze bedragen vrij ten gunste van de exploitatie. Deze mutatie in het bestemmingsfonds kunstaankopen wordt separaat verantwoord in de

120 121 Materiële vaste activa Vorderingen (bedragen x € 1.000) Vooruitbetaald Inventaris, Overige vaste (bedragen x € 1.000) op materiële apparatuur en Museale bedrijfs-- vaste activa Verbouwingen inrichting inventaris middelen Totaal 31 december 2005 31 december 2004

Stand 1 januari Debiteuren 582 100 Aanschafwaarde 66 6.333 3.206 1.447 46 11.098 Stichting Het Rijksmuseum Fonds 607 481 Cumulatieve afschrijvingen 0 -2.474 -1.460 -307 -26 -4.267 VRM/SFP inzake afwikkeling (pre)pensioendossier 397 1.051 Vooruitbetaalde pensioenpremie 2.259 2.585 Boekwaarde 1 januari 66 3.859 1.746 1.140 20 6.831 Te declareren projectgelden Het Nieuwe Rijksmuseum 806 21.259 Belastingen en sociale premies 1.263 36 Mutaties boekjaar Overige vorderingen 443 2.422 Investeringen 222 0 258 82 0 562 Overlopende activa 465 271 Bedrijfsinstallaties Rijksgebouwendienst 0 0 203 0 0 203 Bedrijfsinstallaties Tunneldepot 0 0 203 0 0 203 6.822 28.205 Afschrijvingen 0 -1.188 -625 -163 -11 -1.987

222 -1.188 39 -81 -11 -1.019 Stichting Het Rijksmuseum Fonds Stichting Het Rijksmuseum Fonds vergoed. Het Rijksmuseum Stichting Het Rijksmuseum Fonds is opgericht op 8 december Fonds is per 1 oktober 2005 gecertificeerd door het Centraal Stand per 31 december 1994 en heeft tot doel: Bureau Fondsenwerving (CBF). De jaarrekening van Stichting

Aanschafwaarde 288 6.333 4.111 1.529 46 12.307 • het aantrekken, het beheren en het beleggen van gelden welke Het Rijksmuseum Fonds wordt opgesteld conform richtlijn 650 Cumulatieve afschrijvingen 0 -3.662 -2.326 -470 -37 -6.495 door schenkers ten bate van het Rijksmuseum te Amsterdam Fondsenwervende instellingen en kan worden opgevraagd bij aan de stichting zijn geschonken; Stichting Het Rijksmuseum.

Boekwaarde 31 december 288 2.671 1.785 1.059 9 5.812 • het uitkeren van gelden aan het Rijksmuseum, waarbij in be- ginsel de ter beschikking gestelde gelden niet worden aange- Liquide middelen De afschrijvingspercentages van de materiële vaste activa zijn ties van de Rijksgebouwendienst overgedragen aan het Rijksmu- sproken, tenzij zulks in andere zin met schenkers is overeenge- De banktegoeden zijn direct opeisbaar. De stichting beschikt gebaseerd op de economische levensduur. Bij aanschaffingen seum. De geraamde aanschaf- en boekwaarden zijn bepaald aan komen; over een kredietfaciliteit van € 2.000.000 waarbij een rente ver-

in de loop van het jaar worden de afschrijvingspercentages pro de hand van de lijsten van het geplande planmatig onderhoud. • het verlenen van steun in de meest uitgebreide zin des woords schuldigd is gelijk aan de ING Basisrente verhoogd met een op- rata toegepast. De verbouwing en de inrichting van het tijdelijk Deze lijsten zijn ook de basis geweest voor de (her)verdeling aan het Rijksmuseum. slag van 1%. museum worden afgeschreven over een periode van 52 maan- van de servicebedragen en worden door het Ministerie van Fi- Het Rijksmuseum verleent huisvesting aan Stichting Het Rijks- den hetgeen overeenkomt met de huidige geplande duur van nanciën geaccepteerd ter bepaling van de door het Ministerie museum Fonds. Ook de administratie wordt gevoerd door het de tijdelijke presentatie De Meesterwerken in de Philipsvleugel. van OCW verschuldigde overdrachtsbelasting. Investeringen op Rijksmuseum. Het Rijksmuseum berekent geen kosten door In verband met de tegenvallende exploitatieresultaten van de tijdelijke locaties worden afgeschreven over de geraamde peri- voor de administratieve dienstverlening en huisvesting. Het vestiging op Schiphol heeft ultimo 2004 een afwaardering naar ode van de tijdelijke huisvesting. Rijksmuseum heeft een medewerker particuliere schenkingen lagere bedrijfswaarde plaatsgevonden. In 2005 hebben hierop in dienst wier werkzaamheden geheel ten behoeve van Stichting geen correcties plaatsgevonden. In 2005 zijn de bedrijfsinstalla- Het Rijksmuseum Fonds zijn. De kosten hiervan worden door

122 123 Groepsvermogen Reserve bedrijfsinstallaties (bedragen x € 1.000) Reserve De Reserve bedrijfsinstallaties is ontstaan door de overdracht bedrijfs- Bestemmings- Algemene van de bedrijfsinstallaties door de Rijksgebouwendienst in 2005. installaties fonds OCW reserve Totaal De overdracht van de bedrijfsinstallaties is een gevolg van de in 1999 doorgevoerde stelselwijziging bij de Rijksgebouwendienst. Stand 1 januari 0 0 6.122 6.122 De waarde van de in 2005 overgedragen bedrijfsinstallaties is Overdracht bedrijfsinstallaties Rijksgebouwendienst 203 0 0 203 samen met het bedrag uit hoofde van niet-gepleegde vervan- Ontvangen niet bestede servicevergoeding gingsinvesteringen in het kader van het serviceprogramma van voor vervangingsinvesteringen 613 0 0 613 de Rijksgebouwendienst aan deze reserve toegevoegd. De re- Overboeking -54 0 54 0 serve valt in 15 jaar vrij ten gunste van de algemene reserve en Uit bestemming van het resultaat 0 0 0 0 vervult een deel van de financieringsfunctie van vaste activa van de algemene reserve. Stand per 31 december 762 0 6.176 6.938

Algemene reserve B. Financieringsfunctie Bestemmingsfonds kunstaankopen De algemene reserve is het gedeelte van het eigen vermogen Het Rijksmuseum is voor de financiering van de vaste activa aan- (bedragen x € 1.000) waarover zonder belemmering door wettelijke of statutaire be- gewezen op het eigen vermogen omdat door het ontbreken van 31 december 2005 31 december 2004 palingen kan worden beschikt voor het doel waarvoor het Rijks- langjarige subsidietoezeggingen geen beroep kan worden gedaan museum is opgericht. De functie van de algemene reserve be- op de kapitaalmarkt. Het benodigd vermogen voor financiering Stand 1 januari 39 637 staat uit (naar analogie van de Commissie Herkströter): van de vaste activa komt overeen met de gemiddelde boekwaarde Bij: Ontvangen bijdragen A. bufferfunctie voor toekomstige risico’s aan de uitgaven- en/ van de vaste activa gedurende een zekere periode. Gedurende de - BankGiro Loterij 919 3.783 of inkomstenkant van de exploitatie; periode van de renovatie bedraagt dit circa € 7 miljoen. - Bijdragen Ministerie OCW 0 3.500 B. financieringsfunctie voor vaste activa. - Overige bijdragen en schenkingen 1.249 5.928 Bestemmingsfonds OCW A. Bufferfunctie Subsidie van OCW die nog niet is besteed aan doeleinden waar- 2.168 13.211 Voor toekomstige risico’s in de exploitatie hanteert het Rijks- voor de subsidie is verstrekt (zie artikel 26 van het Bekostigings- Af: Kunstaankopen museum een horizon van een jaar; de algemene reserve moet besluit), moet worden opgenomen in het Bestemmingsfonds - Aankoop kunstvoorwerpen -2.578 -14.259 een omvang hebben waarmee maximaal een jaar discontinu- OCW. Over de bestemming van de resterende middelen in het - Eigen middelen 450 450 ïteit in de exploitatie kan worden opgevangen. Als praktische Bestemmingsfonds OCW wordt aan het eind van de betreffende vertaling van dit uitgangspunt kan de dan benodigde reserve cultuurnotaperiode een beslissing genomen. Wanneer de met -2.128 -13.809 worden berekend op de in een jaar te derven inkomsten van de minister overeengekomen prestaties in die vier jaar kwalita- entree- en winkelinkomsten. Gedurende de periode van de re- tief en kwantitatief zijn gerealiseerd, kan de minister besluiten Mutatie bestemmingsfonds kunstaankopen 40 -598 novatie bedraagt dit circa € 7 miljoen. in te stemmen met de aanwending van het saldo in een volgende periode, alleen en voor zover deze middelen worden besteed Stand per 31 december 79 39 voor het doel waarvoor deze zijn verstrekt.

124 125 Voorzieningen Reorganisatie Gebouwenbeheer (bedragen x € 1.000) VUT Reorga- Dit betreft de geschatte kosten van afvloeiing van personeel in en overgangs- Suppletie- nisatie het kader van de reorganisatie van de afdeling Gebouwenbe- regeling Wacht- en afkoop- Gebouwen- heer. Op deze reorganisatie is het Sociaal Plan van toepassing prepensioen Huisvesting gelden regelingen beheer Totaal dat in juni 2004 met de vakbond is overeengekomen. De voor- nemens zijn kenbaar gemaakt aan het betrokken personeel. De voorziening heeft een kortlopend karakter en zal begin 2006 in Stand 1 januari 1.143 344 160 622 739 3.008 zijn geheel zijn afgewikkeld. Dotatie boekjaar 360 227 30 0 189 806 Toevoeging uit servicekosten en huisvestingsubsidie 0 281 0 0 0 281 Aangewend in boekjaar -518 0 -101 -50 -395 -1.064 Vrijval ten gunste van resultaat 0 0 -4 0 0 -4

Stand per 31 december 985 852 85 572 533 3.027

VUT en overgangsregeling prepensioen Huisvesting De voorziening VUT betreft de geschatte kosten van uitkerin- De dotaties aan de voorziening huisvesting vinden plaats con- gen aan voormalige werknemers die deelnemen aan de VUT- form een hiervoor vastgesteld schema. In de periode van de regeling zoals genoemd in de CAO verzelfstandigde rijksmusea. renovatie worden de niet voor vervangingsinvesteringen beno- De voorziening overgangsregeling prepensioen wordt gevormd digde servicebedragen aan de voorziening toegevoegd. Tevens op het moment dat een personeelslid opteert voor prepensioen wordt aan deze voorziening toegevoegd het verschil tussen de en tevens recht heeft op een aanvulling uit hoofde van de over- ontvangen subsidie van OCW voor huisvesting en de aan de gangsregeling. Op dat moment wordt de volledige verplichting Rijksgebouwendienst betaalde huren. Verschillen tussen de voorzien en op de balans opgenomen en in mindering gebracht huisvestingssubsidie en de huur ontstaan door een verschillen- op de niet op de balans opgenomen latente verplichting. De de manier van indexeren van de huur en de huisvestingssubsi- latente verplichting uit hoofde van de overgangsregeling is niet die. Het saldo van de voorziening huisvesting wordt aangewend op de balans opgenomen aangezien bij de berekening hiervan ter dekking van de bijdrage van het Rijksmuseum van € 28,8 mil- met een groot aantal onzekere variabelen (sterfte-, vertrek- en joen voor de inrichtingskosten van Het Nieuwe Rijksmuseum. deelnamekans, carrière- en algemene loonontwikkelingen) rekening moet worden gehouden. De latente verplichting ultimo Personeelsverplichtingen: wachtgelden en suppletie- en afkoop- 2005 uitgaande van een ‘worst case scenario’ (maximale lasten regelingen 2006 tot en met 2037) bedraagt circa € 10 miljoen (waarvan € 4 Deze voorzieningen betreffen de geschatte verplichtingen voor miljoen voor 55-plussers). wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen personeel. Deze voorzieningen hebben een langlopend karakter.

126 127 Langlopende schulden Jubilea-uitkeringen Wachtgeldfonds (bedragen x € 1.000) 31 december 31 december Uitgaande van het personeelsbestand ultimo 2005, een gemid- Stichting Wachtgeldfonds Rijksgesubsidieerde musea werd op- 2005 2004 delde indexering van 1,5% per jaar, een rekenrente van 3% en gericht op 20 juli 1995. Zij stelt zich ten doel het verkrijgen en een haalkans van 25%, heeft Stichting Het Rijksmuseum een beheren van gelden die van de overheid zijn verkregen en het 1 Investeringsbijdragen 13.454 10.460 verplichting inzake jubilea-uitkeringen van € 137.000. (doen) uitbetalen van een wachtgeld of uitkering aan ex-werk- 2 Overige langlopende schulden 747 695 nemers van verzelfstandigde rijksmusea. In 2005 heeft vooruit- Bijdrage OCW (pre)pensioen lopend op een definitieve opheffing van het Wachtgeldfonds 14.201 11.155 Eind 2004 is een oplossing gevonden voor de (pre)pensioen-pro- een uitkering aan de musea plaatsgevonden. Het resterende be- blemen die zijn ontstaan bij de verzelfstandiging. Het geraamde drag mag alleen worden aangewend voor wachtgelden of perso- 1 Investeringsbijdragen Inrichting Inventaris, aandeel na inkoop in de extra reserve in de bijdrage van OCW nele voorzieningen. Het Nieuwe apparatuur Museale dient te worden aangewend voor de lasten die voortvloeien uit Rijksmuseum en inrichting inventaris Totaal de overgangsregeling naar prepensioen. De jaarlijkse vrijval van De langlopende schulden met uitzondering van de post ‘Bijdrage deze schuld is gelijk aan de in enig jaar gemaakte kosten voor OCW (pre)pensioen’ hebben een looptijd langer dan 5 jaar. Stand 1 januari 9.659 58 743 10.460 de overgangsregeling naar prepensioen (zie ook de toelichting Ontvangen investeringsbijdragen 2.736 20 0 2.756 op de voorziening VUT en overgangsregeling prepensioen). Toevoeging ontvangen rente 329 0 0 329 Vrijval ten gunste van de exploitatierekening 0 -8 -83 -91

Stand per 31 december 12.724 70 660 13.454

Tot het moment van aanvang van de inrichting van Het Nieuwe uitgezet op een depositorekening. De op deze depositoreke- Kortlopende schulden Rijksmuseum worden de ontvangen bijdragen van de founder ning ontvangen rente wordt toegevoegd aan de ontvangen (bedragen x € 1.000) 31 december 2005 31 december 2004 Philips en de twee hoofdsponsoren BankGiro Loterij en ING bijdragen. Belastingen en sociale premies 310 737 2 Overige langlopende schulden Bijdrage Pensioenpremies 569 681 Jubilea- OCW Wachtgeld- Rijksgebouwendienst inzake project Het Nieuwe Rijksmuseum 390 22.708 uitkeringen (pre)pensioen fonds Totaal Crediteuren 9.523 1.776 Overige schulden 415 370 Stand 1 januari 0 695 0 695 Overlopende passiva 5.099 4.026 Toevoeging inzake jubilea-uitkeringen 137 0 0 137 Bijstelling raming bijdrage OCW inzake (pre)pensioendossier 0 169 0 169 16.306 30.298 Saldo uitkering Stichting Wachtgeld Rijksgesubsidieerde Musea 0 0 136 136 Af: aanvullende kosten wachtgeldregelingen 0 0 -30 -30 Af: kosten overgangsregeling prepensioen 2005 0 -360 0 -360

Stand per 31 december 137 504 106 747

128 129 Niet in de balans opgenomen verplichtingen timo 2005 op basis van een rekenrente van 4% bedraagt 112,5% Huurverplichtingen (ultimo 2004 104,9%). Indien rekening wordt gehouden met Stichting Het Rijksmuseum is met ingang van 1 januari 2001 ge- de rentetermijnstructuur bedraagt de dekkingsgraad circa bruikersovereenkomsten aangegaan met de Rijksgebouwendienst 107,4%. Als gevolg van het slechte beursklimaat en de daarmee voor de huur van de gebouwen. De jaarlijkse huur hiervan be- samenhangende lage rendementen kende SFP een te lage dek- draagt € 9,7 miljoen. De looptijd van de contracten bedraagt 15 kingsgraad. Het bestuur van het SFP had hiervoor een herstel- jaar. In het kader van het project Het Nieuwe Rijksmuseum zijn plan ingediend bij de toezichthouder DNB. Het herstel van de voor tijdelijke huisvesting aanvullend enkele panden gehuurd. De financiële positie van het pensioenfonds verloopt inmiddels iets huur van deze panden bedraagt in totaal € 1,9 miljoen per jaar. gunstiger dan het opgestelde herstelplan. Het Rijksmuseum verwacht derhalve geen verhoging van het huidige premieniveau. Overgangsregeling prepensioen De latente verplichting ultimo 2005 uitgaande van een ‘worst Niet in de balans opgenomen activa case scenario’ bedraagt circa € 10 miljoen. Subsidie Voor de periode 2005 tot en met 2008 is door het Ministerie Asbest van OCW aan Stichting Het Rijksmuseum een totaal bedrag aan In de gebouwen gehuurd door het Rijksmuseum is in april 2003 subsidie verleend van € 25,7 miljoen per jaar. asbestverontreiniging geconstateerd. Tot op heden zijn geen claims op grond van gezondheidsproblemen van (ex-)mede- Renteswap-overeenkomsten werkers ingediend. Eind 2004 heeft Stichting Het Rijksmuseum een renteswap- overeenkomst afgesloten, ingaande 1 januari 2005 en eindigend CAO 1 juli 2007 (datum beschikbaarstelling bijdrage inrichting Het De laatste CAO liep af op 31 december 2004. Ondanks de grote Nieuwe Rijksmuseum). De hoofdsom bedraagt bij aanvang € 9,6 inspanningen van de kant van werkgevers en werknemers is miljoen en loopt gedurende de looptijd op tot € 15,9 miljoen. het tot op heden niet gelukt om tot overeenstemming te ko- De vaste rente van de overeenkomst bedraagt 3,01%. De varia- men over een nieuwe CAO. Indien in 2006 een nieuwe CAO bele euribor-depositorente per 1 januari 2006 bedraagt 2,487%. totstandkomt, zullen elementen hiervan kunnen dienen ter compensatie van de in 2005 niet gerealiseerde bijstelling van Rijksmuseum Publishing B.V. de collectieve arbeidsvoorwaarden. Ultimo 2005 zijn hiervoor Eind 2005 is een nieuwe vennootschap in oprichting gestart. Dit geen voorzieningen getroffen. betreft Rijksmuseum Publishing B.V. i.o. waarin de uitgeefactivi- teiten van het Rijksmuseum worden ondergebracht. Stichting Federatief Pensioenfonds Stichting Het Rijksmuseum is voor de pensioenregeling aan- CBF-keur Stichting Het Rijksmuseum Fonds gesloten bij de Stichting Federatief Pensioenfonds (SFP). SFP In oktober 2005 heeft Stichting Het Rijksmuseum Fonds het wordt gekwalificeerd als een bedrijfstakpensioenfonds in de keurmerk van Stichting Centraal Bureau Fondsenwerving zin van IAS 19 en RJ 271. Voor de aangesloten ondernemingen (CBF) verkregen. Als gevolg hiervan is afgesproken dat met in- geldt dat er geen andere verplichting bestaat bij een tekort dan gang van 2006 alle charitatieve geldstromen verlopen middels het accepteren van een hogere bijdrage. De dekkingsgraad ul- tussenkomst van Stichting Het Rijksmuseum Fonds.

130 131 Toelichting op de geconsolideerde categoriale exploitatierekening

Baten (bedragen x € 1.000) 2005 2005 2004 Lasten (uitkomst) (begroot) (uitkomst) (bedragen x € 1.000) 2005 2005 2004 (uitkomst) (begroot) (uitkomst) Directe opbrengsten 9.556 8.905 8.298 Inkomsten uit entreegelden en museumkaart 5.443 4.205 5.278 Personeelslasten 16.975 16.807 19.068 Directe sponsoring 288 300 75 Lonen en salarissen 12.417 12.730 13.435 Inkomsten horeca-exploitatie 117 264 192 Sociale lasten 1.372 1.792 1.720 Inkomsten uit verkopen Rijksmuseumwinkel 1.630 1.071 1.445 Pensioenlasten 2.430 2.085 3.054 Inkomsten uit verkopen Museumpleinwinkel 181 210 186 Inhuur derden/uitzendkrachten 756 200 859 Inkomsten uit verkopen via Internet 17 16 15 Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa 2.050 2.249 2.732 Inkomsten uit verkopen Schipholwinkel 277 333 310 Huur 6.358 6.212 7.164 Opbrengst fotodienst 145 181 122 Kunstaankopen 2.578 3.215 14.259 Overige directe opbrengsten 1.459 2.325 675 Overige lasten 15.079 8.457 28.143 Directie en secretariaat 566 427 383 Indirecte opbrengsten 410 227 168 Communicatie en Marketing 776 508 530 Indirecte sponsoring 0 60 0 Tentoonstellingen 561 523 157 Overige indirecte opbrengsten 410 167 168 Vaste presentatie 48 53 23 Publicaties 174 160 146 totaal opbrengsten 9.966 9.132 8.466 Educatie en Publieksinformatie 715 622 543 Collectiebeheer 123 301 15 Bijdragen Onderzoek en documentatie 262 211 140 Subsidie ministerie OCW 30.459 24.758 48.285 Conservering 129 127 81 1 Subsidie Ministerie OCW: huren en services 9.918 10.059 9.862 Restauraties 38 82 71 2 Subsidie Ministerie OCW: exploitatiebijdrage 15.864 15.749 16.062 Financiële zaken 293 161 150 3 Subsidie Ministerie OCW: incidenteel 4.677 -1.050 22.361 Personeel en Organisatie 435 591 520 Overige subsidies en bijdragen 2.435 2.924 14.054 Automatisering 227 240 167 Bijdragen ‘Vrienden van het Rijksmuseum’ 0 45 0 Commerciële zaken 289 453 381 Bijdragen inzake kunstaankopen 2.168 2.765 13.211 Kantoorkosten 413 365 412 Overige subsidies en bijdragen 176 20 743 Bewaking en beveiliging 154 106 78 Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen 91 94 100 Overige huisvestingslasten 1.603 1.717 1.568 Het Nieuwe Rijksmuseum 8.273 1.810 22.778 totaal bijdragen 32.894 27.682 62.339 som der lasten 43.040 36.939 71.366 som der baten 42.860 36.814 70.805 132 133 Overige gegevens en de toelichtingen in het financieel overzicht. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor finan- Overige gegevens met betrekking tot de personele lasten Accountantsverklaring ciële verslaggeving die bij het opmaken van het financieel Het gemiddelde aantal personeelsleden in 2005 op fulltime rekening of jaarverslag informatie te verstrekken over de bezol- overzicht zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de basis bedroeg 312 (2004: 330). De totale bezoldiging, inclu- diging van personen van wie het belastbaar loon uitstijgt boven Opdracht Directie en de Raad van Toezicht van de stichting daarbij heb- sief pensioenlasten, van de drie directieleden in 2005 bedroeg het vastgestelde gemiddelde belastbaar loon van een minister Wij hebben het in dit verslag opgenomen financieel overzicht ben gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van € 420.613 (2004: € 411.870). De bezoldiging van de leden van (voor 2005 is dit vastgesteld op € 158.000). Voor het verslagjaar (voor zover opgenomen op de pagina’s 110 tot en met 128) het financieel overzicht. Wij zijn van mening dat onze controle de Raad van Toezicht in 2005 bedroeg nihil (2004: eveneens 2005 betreft dit de hoofddirecteur (totale bezoldiging € 169.147 van Stichting Het Rijksmuseum te Amsterdam over 2005 gecon- een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. nihil). Per 1 maart 2006 is de Wet openbaarmaking uit publieke (2004: € 157.562), bestaande uit belastbaar loon € 148.387 troleerd. Dit financieel overzicht is ontleend aan de door ons middelen gefinancierde topinkomens in werking getreden. Deze wet (2004: € 139.767) en betalingen ten behoeve van voorzieningen gecontroleerde jaarrekening 2005 van Stichting Het Rijksmu- Oordeel verplicht organisaties in de (semi)publieke sector in hun jaar- voor beloning op termijn € 20.760 (2004: € 17.795). seum te Amsterdam. Bij de jaarrekening hebben wij op 12 april Wij zijn van oordeel dat dit financieel overzicht op alle van ma- 2006 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. terieel belang zijnde aspecten in overeenstemming is met de Dit financieel overzicht is opgesteld onder verantwoordelijk- jaarrekening waaraan deze is ontleend. heid van de Directie en de Raad van Toezicht van de stichting. Voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oor- Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring deelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten inzake het financieel overzicht te verstrekken. van de Stichting Het Rijksmuseum te Amsterdam en voor een Bestemming van het exploitatiesaldo toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle dient dit Het deel van de subsidie van OCW dat nog niet is besteed aan OCW ten opzichte van het totaal van de baten. De incidentele Werkzaamheden financieel overzicht te worden gelezen in samenhang met de de doeleinden waarvoor de subsidie is verstrekt (zie artikel 26 subsidies kunnen bij deze toerekening buiten beschouwing Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland al- volledige jaarrekening waaraan deze is ontleend, alsmede met van het Bekostigingsbesluit), dient opgenomen te worden in het worden gelaten. Deze voorschriften leiden tot de volgende be- gemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle de door ons daarbij op 12 april 2006 verstrekte goedkeurende Bestemmingsfonds OCW. Voor deze toerekening van het exploi- stemming van het exploitatiesaldo: opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zo- accountantsverklaring. tatiesaldo moet worden uitgegaan van de verhouding subsidie danig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat het financieel overzicht geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle Totale baten 42.860 omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaar- af: incidentele subsidie OCW Het Nieuwe Rijksmuseum -4.677 nemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen

Totale baten exclusief incidentele subsidie OCW 38.183 100,00%

Subsidie OCW 25.782 67,52%

Exploitatiesaldo 2005 0

Toegevoegd aan bestemmingsfonds OCW 0 67,52% Toegevoegd aan algemene reserve 0 32,48%

0 100,00%

Dit voorstel is reeds verwerkt in de balans ultimo 2005. 134 135 Meerjarenoverzicht

(bedragen x € 1.000) 2005 2004 2003 2002 2001 2000 (bedragen x € 1.000) 2005 2004 2003 2002 2001 2000

Resultaten Vermogen Entreegelden 5.443 5.278 4.575 6.298 5.532 7.662 Vaste activa 5.937 7.024 8.194 8.294 8.771 10.382 Winkels 3.498 3.287 2.850 3.015 2.473 3.438 Vlottende activa 34.614 43.598 24.989 18.506 26.232 12.466 Fotodienst 145 122 163 205 167 180 Kortlopende schulden 16.306 30.298 15.959 7.977 15.715 8.046 Sponsoring 288 155 372 417 447 729 Eigen vermogen 6.938 6.122 5.928 5.552 5.494 5.176 Bijdragen inzake kunstaankopen 2.168 13.211 4.431 9.124 2.445 3.687 Bestemmingsfonds kunstaankopen 79 39 637 303 1.313 428 Subsidie OCW 30.459 48.285 26.230 25.011 23.697 15.830 Voorzieningen 3.027 3.008 2.656 4.371 5.134 3.095 Vrijval egalisatiereserve 91 100 3.861 1.024 1.018 1.363 Langlopende schulden 14.201 11.155 8.003 8.597 7.347 6.103 Overige opbrengsten 2.162 1.698 1.295 1.016 1.123 1.818 totaal vermogen 40.551 50.622 33.183 26.800 35.003 22.848 totaal opbrengsten 44.254 72.136 43.777 46.110 36.902 34.707

Personeelslasten 16.975 19.068 16.400 15.842 15.232 15.893 Medewerkers (aantal) Inkoop winkels 1.394 1.331 1.182 1.156 906 1.497 Gemiddeld aantal medewerkers (fte’s) 312 330 345 349 340 353 Afschrijvingen vaste activa 2.050 2.732 6.325 1.976 1.946 2.186 Gemiddelde loonsom 50.670 50.807 46.345 42.103 40.653 39.370 Kunstaankopen 2.578 14.259 4.547 10.584 1.899 4.202 Huisvestingslasten 7.961 8.732 7.774 11.350 9.924 2.653 Kosten Het Nieuwe Rijksmuseum 8.273 22.778 1.426 162 579 177 Bezoekers (aantal) Overige lasten 5.203 3.797 5.411 6.273 5.547 7.593 Rijksmuseum Amsterdam Totaal aantal bezoekers 842.586 812.102 833.450 1.100.488 1.015.561 1.146.438 totaal lasten 44.434 72.697 43.065 47.343 36.033 34.200 Nationaal 293.116 220.150 322.624 387.081 366.389 585.815 Internationaal 549.470 591.952 510.826 713.407 649.172 560.623 Financiële baten en lasten 220 157 -2 281 335 294 Betalende bezoekers 698.205 674.523 672.107 939.441 856.190 1.088.821 Gratis bezoek 144.381 137.579 161.343 161.047 159.371 57.617 saldo uit gewone bedrijfsuitoefening 40 -404 710 -952 1.204 800 Schoolverband 26.573 30.649 27.556 42.230 27.941 31.852 Bezoekers Museumkaart 62.503 65.295 95.955 149.919 135.338 212.449 Mutatie bestemmingsfonds kunstaankopen -40 598 -334 1.010 -886 -393 Jeugd tot en met 18 jaar 105.442 102.922 129.857 153.641 142.602 150.181

Exploitatiesaldo 0 194 376 58 318 408 Rijksmuseum Amsterdam Schiphol Totaal aantal bezoekers 174.279 182.007 131.952 5.000 0 0

Totaal bezoek Rijksmuseum 1.016.865 994.109 965.402 1.105.488 1.015.561 1.146.438

136 137 Raad van Toezicht

2005 2004 2003 2002 2001 2000 Samenstelling

Reizende tentoonstellingen Dr. H.H.F. Wijffels, voorzitter (1942) Mw. drs. P.M. Noordervliet-Bol (1945) Kobe (Japan) 100.000 Voorzitter Sociaal-Economische Raad (tot 1 april 2006) Schrijver Melbourne (Australië) 208.000 Nevenfuncties Totaal bezoekers Voorzitter Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten Drs. W.M.J. Pijbes (1961) reizende tentoonstellingen 308.000 in Nederland; voorzitter Stichtingsbestuur Universiteit van Directeur Kunsthal Rotterdam Tilburg; voorzitter Raad van Toezicht Universitair Medisch Centrum Utrecht; lid Innovatieplatform; adviserend lid Beleg- Mr. A. Ruys (1947) Kengetallen (in %) gingscommissie PGGM. Voorzitter Raad van Bestuur Heineken N.V. (tot 1 oktober Subsidie OCW/totale baten 68,8% 66,9% 59,9% 54,2% 64,2% 45,6% 2005) Personeelslasten/subsidie OCW 55,7% 39,5% 62,5% 63,3% 64,3% 100,4% Mw. mr. A. Deveci-Kesmer (1973) (vanaf 6 februari 2006) Nevenfuncties Personeelslasten/totale lasten 38,2% 26,2% 38,1% 33,5% 42,3% 46,5% Jurist en directeur Rhythm of Reason Arnhem Lid Raad van Commissarissen Gtech Holdings Corporation Vlottende activa/ Nevenfuncties USA, Sara Lee/DE International B.V.; lid Raad van Toezicht kortlopende schulden 212,3% 143,9% 156,6% 232,0% 166,9% 154,9% Adviseur voor diverse gemeenten, organisaties en instellingen. Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit; lid Raad van Toezicht Eigen vermogen/totaal vermogen 17,1% 12,1% 17,9% 20,7% 15,7% 22,7% Veerstichting. Brutomarge winkels 60,2% 59,5% 58,5% 61,7% 63,4% 56,5% Mr. A.S. Fransen van de Putte (1949-2006)* Nationaal bezoek/totaal bezoek 34,8% 27,1% 38,7% 35,2% 36,1% 51,1% Advocaat Van Doorne Voor het rooster van aftreden en het profiel van de Raad van Nevenfuncties Toezicht, zie www.rijksmuseum.nl/jaarverslag2005. Raadsheer-Plaatsvervanger Gerechtshof Amsterdam; docent Grotius Academie; arbiter Nederlands Arbitrage Instituut; * Op 11 juni 2006 ontving het Rijksmuseum het droevige be- commissaris Léobros B.V.; voorzitter commissie van beroep richt van het overlijden van de heer Fransen van de Putte. Stichting Garantiefonds Reisgelden en Stichting Calamiteiten- fonds Reisgelden.

W. Kok, vice-voorzitter (1938) Minister van Staat; oud-Minister-President Nevenfuncties Voorzitter Raad van Toezicht Het Nederlands Kanker Instituut/ Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Amsterdam; lid bestuur Het Nationale Ballet/Het Muziektheater Amsterdam; voorzitter Raad van Toezicht Anne Frank Stichting; lid Raad van Toezicht Stichting AGO, Diemen; lid Raad van Commissarissen TNT, ING, KLM, Royal Dutch Shell; lid bestuur Stichting Start Foundation, Eindhoven.

138 139 Fotoverantwoording Colofon

Fotografie Pagina 34 Auteurs Samenstelling en eindredactie Afdeling fotografie Rijksmuseum en andere instanties die in Musicierend gezelschap van drie personen, ca. 1668/1670 Paulien Retèl en Pia van de Wiel de bijschriften zijn vermeld. Olieverf op paneel, 58,1 x 47,3 cm Geschiedenis van dichtbij Cincinnati Art Museum, legaat van Mary M. Emery Kees Zandvliet, hoofd verzamelafdeling Nederlandse geschie- Beeldredactie Omslagafbeelding denis Paulien Retèl Jan Toorop Pagina 50 Portret van Marie Jeanette de Lange, 1900 Galante conversatie (bekend als Vaderlijke vermaning), Een collectie topstukken uit een collectie topstukken Tekstredactie Olieverf op doek, 67 x 74 cm ca. 1654 Aggie Langedijk, freelance journalist Aggie Langedijk, Amsterdam Inv.nr. SK-A-4989 Olieverf op doek, 71 x 73 cm Toon Vugts, Leiden Deze aankoop was mogelijk dankzij de steun van de BankGiro Rijksmuseum, Amsterdam ING hoofdsponsor van het Rijksmuseum Loterij, de Vereniging Rembrandt mede dankzij het Prins Aggie Langedijk, freelance journalist Vertaling Bernhard Cultuurfonds, en het Rijksmuseum Fonds. Pagina 68 John Rudge, Amsterdam Bezoek van de minnaar, ca. 1658 ‘Radioactief’ brons Illustraties tussenbladen Olieverf op doek, 80 x 75 cm Frits Scholten, hoofdconservator Beeldhouwkunst Ontwerp Van 10 juni tot en met 4 september 2005 presenteerde het National Gallery of Art, Washington, Andrew W. Mellon Studio Jas, Amsterdam Rijksmuseum achttien schilderijen van Gerard ter Borch, een Collection Een uniek 16de-eeuws portret van een Afrikaanse man van de grootste 17de-eeuwse meesters in Nederlandse interi- Jan Piet Filedt Kok, hoofdconservator vroege Nederlandse Druk eur-schilderkunst, onder de titel Schitterend Satijn – het beste van Pagina 78 schilderkunst Kunstdrukkerij Mercurius Gerard ter Borch. Een aantal van deze ‘satijntjes’ is afgebeeld op Jonge vrouw bij haar toilet met een bediende, ca. 1650/1651 de schutbladen van dit jaarverslag: Olieverf op hout, 47,6 x 34,6 cm Een kabinet voor Amalia van Solms © Copyright 2006 Beschikbaar gesteld door het Metropolitan Museum of Art, Reinier Baarsen, hoofd Beeldhouwkunst en kunstnijverheid Rijksmuseum Amsterdam Pagina 4-5 New York, schenking van J. Pierpont Morgan, 1917 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag Het concert, ca. 1668/1669 Een ‘receptenboek’ en een bundel over de gebroeders De Witt worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd Olieverf op doek, 86,4 x 70,2 cm Pagina 106 Geert-Jan Koot, hoofd bibliotheek gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op Toledo Museum of Art, aangekocht met fondsen van de Libbey De onwelkome boodschap, 1653 enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, Endowment, schenking van Edward Drummond Libbey Olieverf op paneel, 66,7 x 59,5 cm Op de drempel van de twintigste eeuw: Jan Toorop en Piet Mondriaan opnamen of enige andere manier, zonder voorgaande schrifte- Koninklijk Kabinet van Schilderijen, Mauritshuis, Den Haag Jenny Reynaerts, conservator 19de- en 20ste-eeuwse schilder- lijke toestemming van de uitgever. Pagina 12 kunst De nieuwsgierige, ca. 1660 Voor meer informatie over de activiteiten van het Rijksmu- Olieverf op doek, 76,2 x 62,2 cm De 20ste eeuw in fotografie: de collectie Diepraam-Kempadoo seum, zie www.rijksmuseum.nl Beschikbaar gesteld door het Metropolitan Museum of Art, Mattie Boom, conservatoren Fotografie New York, collectie Jules Bache, 1949

140 141 Rijksmuseum Amsterdam Jaarverslag 2005 Jaarverslag