G][Icji). ' .. IPAARGANG: 1997 MAAND: Juni NO: 42 I1
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
11l~1I 1MIIIIE~N~BL~BR~ Imll ~N ~IcJN G][IcJI). ' .. IPAARGANG: 1997 MAAND: juni NO: 42 I1 Dit blad is een uitgave van de WILLEM MENGELBERG VERENIGING Opgericht 1 3 februari 1 987 SECRETARIAAT: Irislaan 287 2343 CN Oegstgeest 071-5175395 giro 155802 REDACTIE: Dr. A. Coster A. van Kapel J. Krediet Irislaan 287 Hofbrouckerlaan 66 Rijksstraatweg 71 2343 CN Oegstgeest 2343 HZ Oegstgeest 111 5 AJ Duivendrecht 071-5175395 071-5172562 020-6991607 BESTUUR: Voorzitter: Prof. Dr. W.A.M. van der Kwast Vice-voorzitter Dr. W. van Welsenes Secr./penningm. Dr. A. Coster leden: A. van Kapel J. Krediet Juridisch adviseur Mr. E.E.N. Krans ***************.***************************************************************************** INHOUD VAN DIT NUMMER: 01 = Van de redactie 02 = Matinée voor en door leden Krans Eugène 03-06 = Fritz Kreisler (2) Kapel Ab van 07 = Mengelberg en Bruckner Steffen N.P .H. 07 = Naschrift op Mengelberg en Bruckner Coster Aarnout 08 = DeMarche Militaire Cornelissen Igor 09-10 = . Grock en Mengelberg Krediet Johan 11 = Radierungen von Rembrandt 12 = Archief Schönberg naar Wenen 13-15 = Jaap van Zweden thuis Postuma-de Boer Henriet 16-18 = Jaap van Zweden onderweg Jansen Kasper 19-20= . Foto van Jaap van Zweden 21-22= Waar moet een beginnend dirigent aandenken Krediet Johan 23-26 = Dag van het geluid Binsmaj. 27-28= Matthijs Vermeulen Zeeman Michaël 29-30= Eerbetoon aan Theo van der Pas Boudewijns leo 31 = Marinus Flipse (1908) 32 = Vraag eri aanbod Krediet Johan 33-34= Discografie van het KCO 35-36 = John Hunt -1 - VAN DE REDACTIE I1 I1 In memoriam Sonia Boissevain Op 16 april 1997 overleed mevrouw Sonia Boissevain-van Tienhoven. Zij was 97 jaar. Mevrouw Boissevain was geëerd met de Yad Vashem onderscheiding en het Verzetsherden kingskruis. Haar schoonvader, haar man en zijzelf waren bevriend met Mengelberg. Ook na de Tweede Wereldoorlog bezocht zij Mengelberg regelmatig op de Chasa. Zij nam het initiatief om hem op zijn 80e verjaardag als gezamenlijk cadeau van zijn vrienden een wire-recorder te geven. Daar is het niet meer van gekomen. Zij verleende in 1976 haar medewerking aan de TV-documentaire over Mengelberg: 'Heilig vuur, Magie van de Macht' door Hank Onrust. AVRO opnamen van Mengelberg: nieuwe COs? Naar aanleiding van ons verzoek om enkele zelden gehoorde radio-opnamen van Mengelberg voor de radio te laten horen, zoals het pianoconcert van Trapp met Gieseking en het cello concert van Pijper met Loevensohn, berichtte de heer Willem Vos, Hoofd Afdeling Klassieke Muziek van de AVRO ons dat de AVRO onlangs in overleg is getreden met Philips Classics en het Koninklijk Concertgebouworkest om te onderzoeken welke Mengelberg-uitvoeringen nog gezamenlijk zouden kunnen worden (her)uitgebracht. Muziekmiddag De muziekmiddag ten huize van de voorzitter op 6 april was weer een geanimeerd evenément. In dit nummer vindt u er een verslag van. Rondleiding Concertgebouwen Algemene Ledenvergadering Voor de rondleiding in het Concertgebouwen de Algemene Ledenvergadering op zaterdag 8 november a.s. bestaat grote belangstelling! Het belooft een interessante dag te worden! Contributie 1997 De meeste leden hebben hun contributie voor 1997 reeds voldaan, menigeen deed dit verge zeld gaan van een extra donatie: hartelijk dank daarvoor! Vriendelijk verzoek aan degenen, die nog niet betaald hebben, dit zo spoedig mogelijk te doen: minimaal f 45,-- op postgiro 155802 t.n.v. Willem MengelbergVereniging te Oegstgeest. 02 MATINéE DOOR EN VOOR LEDEN De muziekmiddagen door en voor leden van de Willem Mengelberg Vereniging mogen zich verheugen op een groeiende belangstelling, zoals zondag 6 april ten huize van de voorzitter te Haarlem overduidelijk bleek. De ruime salon, waarin twee vleugels, heeft de allure van een heuse concertzaal, zeer geschikt voor .kamermuziek. Zij biedt ruimte aan een talrijk publiek. De opkomst was verheugend groot. Het veelzijdige programma werd geopend met een kernachtige uitvoering door Aarnout Coster en Wim van der Kwast van een heerlijke sonate voor twee piano's van Muzio Clementi. De muzische inspiratie was meteen bepaald, zoals ook bleek uit de qaaropvolgende warmbloedige vertolking van de vioolsonate op. 4 van Mendelssohn (150 jaar geleden gestorven), gespeeld door Alfons Plasschaert en Wim van der Kwast. Hier wachtte ons bovendien een verrassing: de violist had omstreeks 1980 een ongeluk met zijn kostbare viool, waarbij deze vernield werd, waarna hij de moed heeft gehad om te trachten zelf een instrument ter vervanging te bouwen. Met veel geduld en doorzettingsvermogen is hij daarin geslaagd I Hij heeft inmiddels 7 violen gebouwd en daarnaast ook twee violoncelli vervaardigd. Momenteel is hij bezig een altviool te construeren. Na dit adembenemende relaas mochten wij Mendelssohn beluisteren op de laatstgebouwde viool: een instrument dat klonk alsof het professioneel gemaakt was: sonoor, helder en gloedvol van klank! De toehoorders waren enthousiast over dit wel heel bijzondere evenement. Dat gold ook voor de virtuoze vertolking van de toegift: een welbekende Czardász. Pieter Vis, bas-bariton (van professie) bracht met zijn sonore stem een aantal welgekozen liederen van Schubert, Brahms en De Clerck, waaronder naast bekende ook minder bekende prachtige composities te beluisteren waren. Ab van Kapel toonde zich een uitstekend begeleider in de vertolking van de pianoparijen. De dankbaarheid van de toehoorders voor het gebodene was evident groot. Na een mooie uitvoering van een weinig bekende compositie van Mozart: Larghetto en Allegro voor twee piano's, ten gehore gebracht door Aarnout Coster en Wim van der Kwast, werd het programma door twee jonge artisten (amateur en professioneel) tot een feestelijk einde gebracht. Haraid Tepper, klarinet en Onno Coster, piano, beiden in de 20, vergastten ons op de heel mooi gespeelde klarinetsonate no.2 van Brahms en een imposante uitvoering van diens rhapsodie op. 1 7 nr. 2. Extra vermelding verdient nog, dat alle medewerkenden vóór de door hen uit te voeren werken een korte, zeer verhelderende inleiding tot deze composities hebben gegeven, wat aan het concentratievermogen van de toehoorders, die heel wat te verwerken kregen, zeer ten goede kwam. Het was een buitengewoon geslaagd concert waarvan ieder heeft kunnen genieten. Hopelijk zal deze gedenkwaardige middag bijdragen tot het vestigen van een traditie van concerten door en voor leden van onze vereniging! Niet in het minst hebben Wim van der Kwast en zijn echtgenote door hun gulle gastvrijheid aan dat algehele succes bijgedragen. Na afloop was er een gezellig samenzijn onder het genot van allerlei lekkernijen. Eugène Krans 03 FRITZ KREISLER (2) Ondanks dat Amerika niet in oorlog was, lag de sympathie van de bevolking niet aan de kant van Duitsland en Oostenrijk. Toch werd de Oostenrijkse oud-militair Kreisler stormachtig begroet op zijn recital. De opbrengst van het concert bestemde Kreisler voor de financiële ondersteuning van 43 wezen, kinderen van soldaten die gestorven waren in veldhospitalen, waar Harriet verpleegster was. Harriet had beloofd aan de soldaten: Serviërs, Russen en Oostenrijkers, voor hun kinderen te zorgen. Onder invloed van de oorlog was het spel van Kreisler verdiept. In 1 91 6 verdronk de Spaanse componist Granados bij de torpedering van de Stoomboot Sussex. In het Metropolitan Opera House organiseerde Casals een concert voor de slachtoffers: samen met Kreisler en Paderewski speelde hij het Bes-dur trio van Beethoven. Van zijn vriend Ernest Schelling speelde Kreisler in die tijd het vioolconcert. Na de oorlogsverklaring van Wilson op 6 april 1917 speelde Kreisler toch door; hij gaf een concert op 29 oktober in Carnegie Hall. Daarna begonnen er moeilijkheden: protesten tegen zijn verschijning in de concertzalen. Tijdens wandelingen werd hij aangevallen. Veel steden beletten hem op te treden behalve New Vork en Brooklyn. Er werd beweerd dat Kreisler indertijd ontslagen was uit militaire dienst op voorwaarde dat hij geld zou overmaken aan Oostenrijk. Daar konden dan wapens voor gekocht worden om de Amerikaanse jongens dood te schieten. Kreisler reageerde dat dit een pertinente leugen was. Hij trok zich terug van de concertpodia. Vrienden keerden zich van hem af. In de zomer van 1917 schreef Kreisler de operette 'Apple Blossom'. Zijn depressies kwam hij te boven met deze komische operette. Bij de première werkten Adele en Fred Astaire mee. Kreisler trad voor het eerst weer op in Carnegie Hall op 27 oktober 1919. Enorm succes. Veel toegiften. De directie moest het licht uitdoen, anders was het publiek niet weggegaan. Evenwel het Amerikaanse leger begon een campagne om Kreisler weg te houden van de Amerikaanse podia. In Ithaca bijv. werd de electrische lichtkabel doorgesneden. In andere plaatsen verzocht men hem geen Duitse muziek te spelen. In Lynn (Massachusetts) mocht hij alleen maar kerkmuziek spelen. Kreisler zegde af. De anti- Duitse stemming was niet alleen tegen Kreisler. Pianoleraren werd verboden Schubert en Schumann te laten spelen. Sauer kraut heette Liberty Cabbage, Königsberger Klops werd Kingsburg Clubs. Kreisler beschouw de het als stuiptrekkingen na de wereldoorlog. Hij bleef er kalm onder. In juni 1920 ging hij naar Europa. In de Queen's Hall in London behaalde hij een enorm succes. De gang naar het podium daar vond hij de spannendste van zijn hele carrière. Hij was bang dat er rotte eieren gegooid zouden worden. Op de dag dat Lloyd George Em De Valera overeenstemming hadden bereikt over de vestiging van de Ierse Vrijstaat, gaf George een ontvangst voor de Welsh Singers, waar ook de Kreislers waren uitgenodigd. George, die Kreisler nog nooit had horen spelen, was zeer gelukkig toen Harriet hem meedeelde dat haar man iets wilde spelen. Toen hij Londonderry Air speelde zei George dat als hij dat een half jaar eerder gespeeld had, de overeenkomst ook zes maanden eerder gesloten was. Kreisler gaf veel liefdadigheidsconcerten o.a. voor de slchtoffers van een mijnexplosie, voor de kinderen van Opper-Silezië, voor de studenten van Berlijn enz. Kreisler kon nu ongehinderd in Amerika en Europa optreden, behalve in Frankrijk. Dat kon pas in 1924. In 1926 werd hij benoemd tot Officier van het Franse Legioen van Eer.