RHAGLEN DIGWYDDIADAU EVENTS PROGRAMME

GORFFENNAF-RHAGFYR 2019 JULY-DECEMBER 2019

WWW.LLYFRGELL.CYMRU | WWW.LIBRARY.WALES LLE I DDARGANFOD … Mae 2019 yn flwyddyn Darganfod. Dewch i ddarganfod ein casgliadau a’ch treftadaeth yn ein digwyddiadau ac arddangosfeydd #BlwyddynDarganfod #GwladGwlad

A PLACE TO DISCOVER … 2019 is the year of Discovery. Come and discover our collections and your heritage in our events and exhibitions #YearofDiscovery #FindYourEpic

TOCYNNAU

TICKETS C Digwyddiad trwy gyfrwng y Gymraeg Event held in Welsh Digwyddiad trwy gyfrwng y Saesneg E Event held in English Digwyddiad dwyieithog 01970 632 548 B digwyddiadau.llyfrgell.cymru A bilingual event events.library.wales Darperir cyfieithu ar y pryd T Simultaneous translation provided GOSTYNGIAD O 10% I GRWPIAU O 5 NEU FWY 10% DISCOUNT GIVEN TO PARTIES OF 5 OR MORE

Cover details: View through a window ©Ivor Davies Rhif Elusen Gofrestredig | Registered Charity Number 525775 CIPOLWG | AT A GLANCE

Gorffennaf | July 3 Collecting Contemporary, Caryl Roese 1:00pm 11 Gadael yr 20fed Ganrif 1:00pm 13 Sir Gawain and the Green Knight, Clive Hicks-Jenkins 2:00pm 24 Byd Go Iawn Un Nos Ola Leuad, J. Elwyn Hughes 1:00pm Medi | September 2 New Light on Gildas, Dr Iestyn Daniel 1:00pm 4 Hoddinott a Mathias: ein Bach a Handel…, Geraint Lewis 1:00pm 6 GIG: Owen Shiers 7:30pm 11 Grand Slam 1:00pm 18 U-boat Project 1914–18: Commemorating the Welsh Experience 1:00pm of the Great War at Sea, Deanna Groom 21 Symposiwm | Symposium: Morgan Llwyd o Wynedd 1619 - 1659 1.30pm-4.30pm 25 Clecs o’r Cwm 1:00pm Hydref | October 2 A new Architecture Archives Advisory Panel for Wales, Dr Peter Wakelin 1:00pm 8 Derbynion Newydd 1:00pm 16 Datgloi Ein Treftadaeth Sain: Cyfweliadau Llyfrgell Ceredigion 1:00pm Alison Smith, Rheinallt Llwyd & Ann Ffrancon 23 Agor clawr y Casgliad Meddygaeth, Branwen Rhys 1:00pm 25 Pickford’s Aberystwyth, Will Troughton 1:00pm Tachwedd | November 1 Darlith flynyddol yr Archif Wleidyddol Gymreig | Political Archive Annual Lecture: 5:30pm Twenty years of devolution – a political memoir, Jane Hutt AM/AC 4 The people I meet, the things I see, Nick Treharne 1:00pm 13 Darnau hanesyddol i’r delyn | Historical harp music from Wales, Maxilian Ehrhardt 1:00pm 16 Partneriaeth dau wleidydd nodedig o 1934 i 1960: priodas Jennie Lee ac Aneurin 2:00pm Bevan, Y Parch. Ddr | Revd Dr D. Ben Rees 20 Margaret Jones and the art of visual storytelling, Peter Stevenson 1:00pm 22 Cynhadledd undydd: Hanes Meddygaeth yng Nghymru 9:30am–5:00pm 22 Disgo gyda DJ Mici Plwm 7:00pm 25 30 Years an Archivist: reflections on a career at the Library, Sally McInnes 1:00pm 27 Ymchwil i Gymru Fydd: Cipolwg ar ffuglen wyddonol y Gymraeg, Dr Miriam Elin Jones 1:00pm Rhagfyr | December 3 Ian Parry: A man who knew too much?, John Stevenson 1:00pm 5 Dathlu’r ’Dolig 4:30–8:00pm 9 Ffilm: Canmlwyddiant Merêd – Clipiau o’r Archif 1:00pm 11 Merêd, Yr Athro Geraint H Jenkins 1:00pm

NODER Bydd nifer o’n cyflwyniadau awr ginio yn cael PLEASE NOTE Several of our lunchtime eu darlledu’n fyw ar ein cyfryngau cymdeithasol. presentations will be broadcast live on our social Gwyliwch allan am wybodaeth bellach. media platforms. Look out for further details. ARDDANGOSFEYDD EXHIBITIONS Dewch i fwynhau casgliadau hynod y Llyfrgell Genedlaethol sy’n cael eu harddangos yn ein horielau. Os mai dyma’ch ymweliad cyntaf, neu os ydych wedi ymweld o’r blaen, mae croeso cynnes yma bob amser. Mae mynediad i’n holl arddangosfeydd yn rhad ac am ddim ac rydym yn croesawu teuluoedd. Come and explore the National Library’s remarkable collections on display in our galleries. Whether this is your first visit, or you have been here before, you’re assured of a warm welcome. All our exhibitions are free and families are welcome.

MYNEDIAD AM DDIM FREE ADMISSION

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 3 CASGLU CYFOES COLLECTING CONTEMPORARY

Uwch Gyntedd Upper Central Hall 06.04.19 – 21.03.20

4 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 View through a window, ©Ivor Davies

Dewch i ddarganfod ychwanegiadau Discover the striking new additions to our trawiadol newydd i’n casgliad o gelf contemporary Welsh art collection. From Gymreig gyfoes. O waith haniaethol geometric abstraction to contemporary geometrig i argraffiadaeth gyfoes, impressionism, this exhibition showcases mae’r arddangosfa hon yn dangos a wide range of styles from twentieth ystod eang o arddull amrywiol and twenty-first century Welsh artists. artistiaid Cymreig yr ugeinfed ganrif Our collection is growing in strength a’r unfed ganrif ar hugain. Mae ein with ongoing purchases and donations casgliad yn tyfu gyda phryniadau cyson from generous benefactors and this is a rhoddion oddi wrth gymwynaswyr a representative selection of our recent hael ac mae’r detholiad hwn yn acquisitions. cynrychioli’n derbynion diweddar. Artists include Iwan Bala, Ifor Davies, Ymhlith yr artistiaid mae Iwan Bala, Mary Lloyd Jones, Elfyn Lewis, Paul Peter Mary Lloyd Jones, Elfyn Lewis, Paul Piech, Ceri Richards, Lisa Eurgain Taylor Peter Piech, Ceri Richards, Lisa Eurgain and Ernest Zobole. Taylor ac Ernest Zobole.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 5 RECORD: CANU GWERIN, PROTEST A PHOP CYMREIG RECORD: WELSH FOLK, PROTEST & POP MUSIC

Anecs Gregynog Gregynog Annexe 22.06.19 - 01.02.20 Poster Y Blew Mae Cymru’n aml yn cael Wales is often described as Y Blew Poster © Y Lolfa ei disgrifio fel gwlad y gân, “the land of song”, and even our ac yn wir, mae ein hanthem national anthem refers to “a land genedlaethol yn cyfeirio at of poets and singers…”. But where “wlad beirdd a chantorion…”. did this musical tradition begin, Ond ym mha le dechreuodd and how did it develop over the ein traddodiad cerddorol, a sut centuries? datblygodd y traddodiad hwnnw This exhibition has made use of ar hyd y canrifoedd? the Welsh Music Archive and the Bydd yr arddangosfa hon yn Screen and Sound Archive to trace defnyddio’r Archif Gerddorol a’r the history of Welsh music from Archif Sgrin a Sain i olrhain hanes the crwth to Catatonia, looking at cerddoriaeth Cymru o’r crwth i’r the early tradition, the influence Cyrff gan edrych ar y traddodiad of individuals like Meredydd Evans cynnar, dylanwad unigolion and how Welsh record labels fel Meredydd Evans a sut mae have worked tirelessly to produce labeli Cymreig wedi gweithio i revolutionary folk, protest and gynhyrchu cerddoriaeth werin, pop music. protest a phop chwyldroadol.

6 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 BYD NEWYDD NEW WORLD

Cerens Gigantius, Arizona, Carleton E. Watkins Hengwrt 20.07.19 - 11.01.20

Ymunwch â ni wrth i ni ddilyn Join us as we follow the anturiaethau, chwedlonol a adventures, both legendary and ffeithiol, rhai o’r Cymry sydd factual, of some of the Welsh men wedi darganfod, archwilio ac and women who have discovered, ymgartrefu yn y Byd Newydd. Yn explored and settled in the New eu plith mae tywysog Cymreig, World. Among these are a Welsh llwyth o frodorion Cymraeg prince, a tribe of Welsh speaking eu hiaith, cowboi a dau o natives, a cowboy and two of ddinasyddion amlwg America. America’s eminent citizens.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 7 YMGYRCHOEDD CAMPAIGNS

Fel rhan o’n dathliadau Blwyddyn As part of our Year of Discovery Darganfod bydd y Llyfrgell yn celebrations the Library will run cynnal tair ymgyrch benodol fydd three specific campaigns that yn eich cynorthwyo i ddarganfod will help you to discover some rhai o’n casgliadau. of our collections. I weld pa ddigwyddiadau sydd To see which events are held in ynghlwm â’r ymgyrchoedd hyn association with these campaigns edrychwch am y logos yn y look out for the logos in this rhaglen yma ac ar ein gwefan a’n programme and on our website cyfryngau cymdeithasol pan fydd and social media accounts when digwyddiadau a gweithgareddau additional events and activities are pellach yn cael eu cyhoeddi: announced: www.library.wales www.llyfrgell.cymru

@ LLGCymru @NLWales llgcymrunlwales @llgcnlw

8 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Wythnos Ffocws ar Archwiliwch Llyfrgelloedd Ffotograffiaeth Eich Archif 7–12 Hydref 14 Hydref – 23 Tachwedd – Libraries Week 8 Tachwedd 1 Rhagfyr 7–12 October Focus on Explore Your Archive Photography 23 November – Eleni bydd Wythnos Llyfrgelloedd yn dathlu rôl 14 October – 1 December llyfrgelloedd yn y byd digidol 8 November ac yn ystod yr wythnos Yn ystod ymgyrch Archwiliwch byddwn yn edrych ar sut Eich Archif eleni byddwn yn mae’r Llyfrgell yn defnyddio Yn ystod yr ymgyrch cyflwyno gwahanol agweddau technoleg i ymgysylltu â hon byddwn yn rhannu o’n gwaith a chasgliadau i’ch defnyddwyr ac yn annog gwybodaeth am ein cynorthwyo chi i ddarganfod cyfranogiad digidol. casgliadau ffotograffig casgliadau archifol y Llyfrgell. helaeth trwy ddigwyddiadau This year Libraries Week Edrychwch allan am y logo i penodol ac ar ein cyfryngau ddysgu mwy. will celebrate the role of cymdeithasol. Edrychwch allan libraries in the digital world am yr eicon i ddysgu mwy. During Explore Your Archive and during the week we will this year we will introduce be looking at how the Library During this campaign we different aspects of our work engages with users through will share information about and collections to help you to technology and encourages our extensive photographic discover the Library’s archival digital participation. collections through specific collections. Look out for the events and our social media logo to find out more. #LibrariesWeek accounts. Look out for the icon #WythnosLlyfrgelloedd to find out more. #ExploreYourArchive #ArchwiliwchEichArchif

FFOCWS FOCUS

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 9 CYFLWYNIADAU PRESENTATIONS COLLECTING CONTEMPORARY CARYL ROESE

Abstraction, Charles Byrd Dydd Mercher 3 Gorffennaf Wednesday 3 July, 1:00pm

Yn 2017 dechreuodd y Llyfrgell In 2017 a generous collection of Genedlaethol dderbyn casgliad Welsh contemporary art works hael o weithiau celf gyfoes began to arrive at the National MYNEDIAD Gymreig gan Caryl a Herbert Library, gifted by Carys and Herbert AM DDIM Roese. Yn y sgwrs hon cawn Roese. During this talk we’ll be FREE ADMISSION gipolwg lliwgar ar gefndir y given a colourful insight into the casgliad eiconig hwn, gan glywed background of this iconic collection, E am yr effaith ddofn a gafodd hearing of the deep impact that y cysylltiad â’r artist Pwylaidd the connection with the Polish Josef Herman ar Caryl Roese, expressionist artist Josef Herman a arweiniodd iddi ddatblygu had on Caryl Roese, which resulted diddordeb brwd mewn celf in her developing a keen interest Gymreig , a sut y bu iddi hi a’i in Welsh art, and how she and her gŵr Herbert Roese ddatblygu husband Herbert Roese developed diddordeb mewn casglu gweithiau a serious interest in collecting cyfoes gan artistiaid Cymreig. contemporary works by Welsh artists.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 11 SIR GAWAIN AND THE GREEN KNIGHT Gawain Arrives at Fair Castle ©Clive Hicks-Jenkins CLIVE HICKS-JENKINS (Print wedi ei wneud yng ngweithdy Penfold Press | Screenprint made in the workshop of Penfold Press)

Dydd Sadwrn 13 Gorffennaf Saturday 13 July, 2:00pm

Bydd Clive Hicks-Jenkins yn Join Clive Hicks-Jenkins for a trafod cynhyrchu 14 o brintiadau fascinating discussion about TOCYNNAU TICKETS sgrin a ysbrydolwyd gan stori ‘Sir producing 14 screen prints inspired £4 Gawain and the Green Knight’, ac by the story ‘Sir Gawain and the a gynhyrchwyd gyda Dan Bugg o Green Knight’, produced with Dan AM DDIM I GYFEILLION LLGC Wasg Penfold. Bugg of Penfold Press. FREE TO NLW Wedi’i ysbrydoli gan y gerdd Inspired by the original fourteenth FRIENDS wreiddiol o’r bedwaredd ganrif century verse drama, and the more ar ddeg, a’r cyhoeddiad mwy recent publication of the acclaimed E diweddar o’r cyfieithiad clodwiw translation by Simon Armitage, gan Simon Armitage, dechreuodd Clive began producing paintings Clive gynhyrchu paentiadau but soon decided that the multi- ond penderfynodd yn fuan fod layered intricacy of the poem cymhlethdod aml-haen y gerdd suggested printmaking. Come yn awgrymu argraffu fel cyfrwng and hear how his playfulness with gwell. Dewch i glywed sut yr the process led to a magnificent arweiniodd chwarae gyda’r flourishing of the fourteen broses at greu cyfres o 14 o beautiful images. ddelweddau prydferth. A joint event with Aberystwyth Digwyddiad ar y cyd ag Printmakers. Argraffwyr Aberystwyth.

12 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Caradog Prichard, Julian Shepperd BYD GO IAWN UN NOS OLA LEUAD J. ELWYN HUGHES

Dydd Mercher 24 Gorffennaf Wednesday 24 July, 1:00pm

Taith ddarluniadol i weld y A pictorial tour of the real places mannau go iawn hynny cyfeirir referred to in Un Nos Ola Leuad atynt yn Un Nos Ola Leuad, a and a chance to meet the people MYNEDIAD chyfle i gwrdd â’r bobl y tu ôl behind the novel’s characters. AM DDIM i gymeriadau’r nofel. Dewch i Come and learn about who was FREE ADMISSION glywed hanes pwy oedd pwy a who and where was where in this lle oedd lle yn y cyflwyniad difyr entertaining presentation by John C T hwn gan John Elwyn Hughes. Elwyn Hughes.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 13 NEW LIGHT ON GILDAS DR IESTYN DANIEL

Saint Gildas from 15th century statue at Locminé, Casgliad Portread LlGC | NLW Portrait Collection

Dydd Llun 2 Medi Monday 2 September, 1:00pm

Bydd Dr Iestyn Daniel yn archwilio Dr Iestyn Daniel explores anew the o’r newydd y cwestiynau sy’n questions surrounding the sixth- ymwneud â’r ddogfen Lladin o’r century Latin document commonly MYNEDIAD chweched ganrif a adnabyddir known as De Excidio Britanniae, AM DDIM FREE fel De Excidio Britanniae, sydd which has been the subject of ADMISSION wedi bod yn destun astudiaeth considerable study but much sylweddol ond sy’n parhau i fod about it still remains unresolved E ag agweddau sydd heb eu datrys and debatable. ac yn ddadleuol. In this lecture he will bring additional Yn y ddarlith hon daw â goleuni light to bear on such questions as newydd ar gwestiynau megis Gildas’ linguistic inheritance and etifeddiaeth ieithyddol a ethnic identity, where he lived, hunaniaeth ethnig Gildas, lle y where he launched his missive and bu’n byw, lle lansiodd ei neges his Latin style, and will outline the a’i arddull Ladin, a bydd yn main conclusions of his work on a amlinellu prif gasgliadau ei new Welsh edition of the text. waith ar argraffiad Cymraeg This event is supported and newydd o’r testun. sponsored by The Learned Society Noddir a chefnogir y digwyddiad of Wales. hwn gan Gymdeithas Ddysgedig Cymru.

14 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 HODDINOTT A MATHIAS: EIN BACH A HANDEL GERAINT LEWIS

William Mathias, ©Sarah Quill Llyfr Ffoto LlGC | NLW Photo Album 5406B, & Alun Hoddinott Dydd Mercher 4 Medi Llyfr Ffoto LlGC | NLW Photo Album 4945B Wednesday 4 September, 1:00pm

Mi fyddai Alun Hoddinott wedi Alun Hoddinott would have cyrraedd ei ben blwydd yn celebrated his 90th birthday on 11 August this year and William 90 ar 11 Awst eleni a William MYNEDIAD AM Mathias yn 85 ar 1 Tachwedd. Mathias would have been 85 on DDIM TRWY Daeth y ddau i sylw rhyngwladol 1 November. They both came to DOCYN yn gynnar yn eu gyrfaoedd international attention early in FREE ADMISSION a bu eu henwau ynghlwm their careers and their names have BY TICKET wrth ei gilydd byth ers hynny always been linked together – – fel Bach a Handel, Haydn a like Bach and Handel, Haydn and C T Mozart, a Britten a Tippett. Mozart, and Britten and Tippett. Dyma ymgais felly i ddangos This is an attempt to show what beth sy’n gyffredin iddynt a’r they have in common and also the gwahaniaethau mawr hefyd, great differences between them, gan Geraint Lewis oedd yn by Geraint Lewis who was a close gyfaill agos i’r ddau. friend of both.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 15 U-BOAT PROJECT 1914–18: COMMEMORATING THE WELSH EXPERIENCE OF THE GREAT WAR AT SEA DEANNA GROOM Dydd Mercher 18 Medi Wednesday 18 September, 1:00pm

Mae’r arolygon tanddwr a wnaed The underwater surveys ar gyfer Prosiect Llongau-U undertaken for the U-boat Project 1914-18: Coffáu Profiad 1914–18: Commemorating the MYNEDIAD AM Cymru o’r Rhyfel Mawr ar y Welsh Experience of The Great War DDIM TRWY Môr, wedi cynnig golygfeydd at Sea, have provided startling new DOCYN ysgytwol newydd o rai o’r 170 views of some of the 170 wrecks FREE ADMISSION llongddrylliad ar wely’r môr sy’n on the seabed associated with BY TICKET gysylltiedig â brwydro. Yn ystod combat. The research carried out y gwaith ymchwil a wnaed mewn in local and national archives has E archifau lleol a chenedlaethol, uncovered new information about datgelwyd gwybodaeth newydd the losses, as well as about the am y colledion, ac am y criwiau, crews, passengers and links to our y teithwyr a’r cysylltiadau gyda’n coastal communities. This talk will cymunedau arfordirol. Bydd y explore the many new directions cyflwyniad hwn yn archwilio that the research is now taking. cyfeiriadau newydd niferus y Deanna Groom is the Senior gwaith ymchwil. Investigator (Maritime) for the Deanna Groom yw Uwch Royal Commission on the Ancient Ymchwilydd (Morwrol) Comisiwn and Historical Monuments of Brenhinol Henebion Cymru. Wales.

16 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 SYMPOSIWM | SYMPOSIUM: MORGAN LLWYD O WYNEDD 1619 - 1659

Dydd Sadwrn 21 Medi Saturday 21 September,

1:30pm-4:30pm Llyfr y Tri Aderyn, Morgan Llwyd (1653)

Wrth i ni nodi 400 mlwyddiant To mark the 400th anniversary geni Morgan Llwyd dyma gyfres of Morgan Llwyd’s birth this is a TOCYNNAU TICKETS o gyflwyniadau gan arbenigwyr series of presentations by experts £5 i ddathlu bywyd a gwaith y to celebrate the life and work bardd, y llenor a’r cyfrinydd. of the poet, writer and mystic. AM DDIM I GYFEILLION LLGC Siaradwyr i gynnwys yr Athro Speakers include Professor M. FREE TO NLW M. Wynn Thomas, yr Athro Wynn Thomas, Professor E. Wyn FRIENDS E. Wyn James, Dr Eryn White James, Dr Eryn White and Dr Huw a Dr Huw Lloyd Williams. Lloyd Williams. C T Gwyliwch allan am fanylion Look out for further details which pellach fydd yn cael eu will be published in full on our cyhoeddi’n llawn ar ein website and social media accounts gwefan a’n cyfryngau in the near future. cymdeithasol yn fuan. This event is supported and Noddir a chefnogir y digwyddiad sponsored by The Learned Society hwn gan Gymdeithas Ddysgedig of Wales. Cymru. Tickets events.library.wales | 01970 632 548 17 CLECS O’R CWM

Trwy ganiatâd | By permission of: BBC Cymru Wales

Dydd Mercher 25 Medi Wednesday 25 September, 1:00pm

Cyfle i glywed hanesion difyr o’r A chance to hear riveting behind tu ôl i len y gyfres boblogaidd, the scenes stories from the much- Pobol y Cwm, gan y rhai a fu’n loved series, Pobol y Cwm, by those MYNEDIAD AM gweithio arni. Ar achlysur ei who have worked there. To mark DDIM TRWY phen blwydd yn 45, bydd hwn yn its 45th birthday, this will be a DOCYN gyfle arbennig i hel atgofion am special opportunity to reminisce FREE ADMISSION hynt a helyntion mwyaf cofiadwy about the best moments from this BY TICKET yr opera sebon ragorol yma. remarkable soap opera. C T

18 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 A NEW ARCHITECTURE ARCHIVES ADVISORY PANEL FOR WALES DR PETER WAKELIN

W. Harpur - County Borough of Cardiff, Infectious Diseases Hospital. Drawing no. 7: laundry block, 1892 Casgliad NHS Wales Services Collection (AP2/1) Dydd Mercher 2 Hydref Wednesday 2 October, 1:00pm

Mae pensaernïaeth yn bwnc o Architecture is a subject of ddiddordeb cyhoeddus ac mae’n public interest and a cultural MYNEDIAD AM ddiwydiant diwylliannol o bwys, industry of importance, with DDIM TRWY gydag archifau’n chwarae rhan archives playing an important DOCYN bwysig i hybu gwerthfawrogiad a role in its appreciation and FREE ADMISSION BY TICKET dealltwriaeth ohono. I gydnabod understanding. In recognition of hyn, yn 2018 ffurfiwyd panel this, in 2018 the Royal Society of E ymgynghorol newydd gan y Architects in Wales formed a new Gymdeithas Frenhinol Penseiri advisory panel to help deal with yng Nghymru, i arwain ar sut i architectural records of archival ymdrin â chofnodion pensaernïol interest. This talk explores the role o ddiddordeb archifol. Bydd y of the new panel, which will advise sgwrs hon yn edrych ar rôl y panel repositories on the merits of newydd, fydd yn cynghori archifdai proposed architectural acquisitions ar werth caffaeliadau neu roddion or donations. pensaernïol arfaethedig.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 19 DERBYNION NEWYDD

Dydd Mawrth 8 Hydref Tuesday 8 October, 1:00pm

Cyflwyniad i dderbynion newydd A presentation of the National Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Library of Wales’ new accessions. Bydd staff arbenigol y Llyfrgell The Library’s specialist staff will MYNEDIAD AM yn sôn am wahanol eitemau a discuss various items which have DDIM TRWY dderbyniwyd i’n casgliadau gan been accessioned, explaining their DOCYN esbonio eu pwysigrwydd a pham importance and why they are being FREE ADMISSION y maent yn cael eu cadw ar gyfer safeguarded for the nation. BY TICKET y genedl. Part of the Libraries Week C T Rhan o’r ymgyrch Wythnos campaign. Llyfrgelloedd. #LibrariesWeek #WythnosLlyfrgelloedd

20 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 DATGLOI EIN TREFTADAETH SAIN: CYFWELIADAU LLYFRGELL CEREDIGION ALISON SMITH, RHEINALLT LLWYD & ANN FFRANCON

Dydd Mercher 16 Hydref Wednesday 16 October, 1:00pm

Dewch i glywed hanesion Siani Come and hear the stories of Siani Bob Man a Gwenallt gan wrando Bob Man and Gwenallt and listen ar leisiau pobl megis Dafydd to the voices of individuals such MYNEDIAD AM Edwardes, Tudfor Jones a Cassie as Dafydd Edwardes, Tudfor Jones DDIM TRWY Davies wrth i Rheinallt Llwyd ac and Cassie Davies as Rheinallt DOCYN Ann Ffrancon hel atgofion am eu Llwyd and Ann Ffrancon reminisce FREE ADMISSION cyfnod yn recordio cyfweliadau about their time recording BY TICKET gyda thrigolion Ceredigion yn interviews with residents of ystod y 70au. Ceredigion during the 70s. C T Dyma gyfle gwych i glywed am y This is a great opportunity to gwaith hanfodol y mae’r Llyfrgell hear about the vital work the yn ei wneud o ddigido a diogelu Library is undertaking in digitizing casgliadau sain Cymru ar gyfer and protecting Welsh sound y dyfodol fel un o’r 10 sefydliad collections for the future as one yn y consortiwm Prydeinig sy’n of the 10 organizations in the gweithio ar y prosiect Datgloi Ein British consortium working on Treftadaeth Sain. the Unlocking Our Sound Heritage project. #DETS #UOSH

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 21 Llandrindod Pump House Hotel and Mineral Springs, allan o | AGOR CLAWR out of: Pryse’s handbook to the Breconshire and Radnorshire mineral springs Y CASGLIAD Casgliad Print Meddygaeth LlGC | NLW Medical Print Collection MEDDYGAETH BRANWEN RHYS

Dydd Mercher 23 Hydref Wednesday 23 October, 1:00pm

Cyflwyniad darluniadol fydd This illustrated presentation yn rhoi cipolwg ar Gasgliad will provide an insight into the Meddygol y Llyfrgell, sydd, gyda Library’s Medical Collection, which, MYNEDIAD AM 6,500 o eitemau yn dyddio o comprising over 6,500 items DDIM TRWY 1745, yn drysorfa o ddeunyddiau dating from 1745, is a treasury of DOCYN printiedig ar feddygaeth ac Welsh and Welsh related printed FREE ADMISSION iechyd yng Nghymru. Bydd y material on medicine and health. BY TICKET sgwrs hefyd yn agoriad llygad The talk will also shed light on the i brosiect cyffrous y Llyfrgell, Library’s exciting project, Medicine C T Meddygaeth ac Iechyd yng and Health in Wales before the NHS, Nghymru cyn y GIG, fydd yn cynnig which will provide online access mynediad ar-lein i’r eitemau to a substantial amount of these hyn trwy ddigido a chatalogio’r items by digitising and cataloguing casgliad. the collection. #HanesMeddygCym #MedHistWales

22 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 PICKFORD’S ABERYSTWYTH WILL TROUGHTON

A publicity stunt to publicise the 1936 film “The King Steps Out” at the Coliseum LlGC Casgliad Ffotograffau Pickford Photographic Collection NLW Dydd Gwener 25 Hydref Friday 25 October, 1:00pm

Cyfle arbennig i weld A fascinating opportunity to see Aberystwyth fel nad ydyw Aberystwyth as you’ve not seen wedi’i weld o’r blaen trwy lens y it before through the lens of the MYNEDIAD AM ffotograffydd Glynne Pickford. photographer Glynne Pickford. DDIM TRWY Er bod y rhan fwyaf o gynnyrch Though most of the output of the DOCYN y busnes wedi’i golli, mae digon business has been lost, enough FREE ADMISSION wedi goroesi i roi cipolwg ar y has survived to give glimpses of BY TICKET dref a’r ardal gyfagos. Yn y sgwrs the town and surrounding area. hon gan Will Troughton, Curadur In this talk by Will Troughton, E Ffotograffiaeth y Llyfrgell, bydd Curator of Photography at the cyfle i weld nifer o luniau nad Library, there will be a chance to ydynt wedi’u cyhoeddi na’u see many pictures that have not gweld o’r blaen ac ail-ymweld â been published or seen before FFOCWS digwyddiadau a golygfeydd sydd and revisit events and scenes long FOCUS wedi hen ddiflannu. gone. Rhan o’r ymgyrch Ffocws ar Part of the Focus on Photography Ffotograffiaeth yn Llyfrgell campaign at the National Library Genedlaethol Cymru. of Wales. Tickets events.library.wales | 01970 632 548 23 DARLITH FLYNYDDOL YR ARCHIF WLEIDYDDOL GYMREIG POLITICAL ARCHIVE ANNUAL LECTURE: TWENTY YEARS OF DEVOLUTION – A POLITICAL MEMOIR JANE HUTT AM/AC

24 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Dydd Gwener 1 Tachwedd Friday 1 November, 5:30pm

Adolygiad personol a gwleidyddol A personal and political review of o 20 mlynedd o ddatganoli gan the past 20 years of devolution Jane Hutt AC, fydd yn myfyrio by Jane Hutt AM, reflecting on MYNEDIAD AM ar ei blwyddyn ar y meinciau her year on the back benches and DDIM TRWY cefn a’r cyfleoedd a ddaeth o the opportunities that brought DOCYN hynny i siarad am yr achosion to speak out on the social and FREE ADMISSION cymdeithasol a gwleidyddol political causes that drove her into BY TICKET oedd wedi ei harwain at formal politics nearly 40 years ago. wleidyddiaeth ffurfiol bron i 40 A fascinating look at how political E mlynedd yn ôl. Golwg ddifyr ar principles and experience can be sut y gellir troi egwyddorion a turned into political will to deliver phrofiad gwleidyddol yn ewyllys results for the good of Wales and gwleidyddol i gyflawni er lles the world. Cymru a’r byd.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 25 THE PEOPLE I MEET, THE THINGS I SEE NICK TREHARNE

Stable Yard, ©Nick Treharne Dydd Llun 4 Tachwedd Monday 4 November, 1:00pm

Sgwrs hynod ddiddorol lle bydd A fascinating talk in which y ffotograffydd Nick Treharne photographer Nick Treharne yn trafod ei steil ffotograffiaeth will discuss his approach to MYNEDIAD AM sy’n deillio o’i brofiad yn gweithio photography which stems from DDIM TRWY fel ffotograffydd i’r wasg. Yn his experience working as a press DOCYN benodol, bydd yn siarad am ei photographer. In particular, he will FREE ADMISSION waith diweddaraf sy’n ei weld talk about his most recent work BY TICKET yn teithio ledled Cymru i gofnodi which sees him travelling across portread cyfoes o Gymru ... Wales to record a contemporary E Yn gryno, “Y bobl rydw i’n eu portrait of Wales ... In brief, “The cyfarfod, y pethau rwy’n eu people I meet, the things I see”. gweld”. Part of the Focus on Photography Rhan o’r ymgyrch Ffocws ar campaign at the National Library FFOCWS Ffotograffiaeth yn Llyfrgell of Wales. FOCUS Genedlaethol Cymru.

26 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 PARTNERIAETH DAU WLEIDYDD NODEDIG O 1934 I 1960: PRIODAS JENNIE LEE AC ANEURIN BEVAN Y PARCH. DDR | REVD DR D. BEN REES

Aneurin Bevan and his wife Jenny Lee in Corwen LlGC Casgliad Ffotograffau Dydd Sadwrn 16 Tachwedd Geoff Charles Photographic Collection NLW Saturday 16 November, 2:00pm

Yn y ddarlith hon bydd y Parch.Ddr In this lecture the Revd Dr D. Ben TOCYNNAU D. Ben Rees yn edrych ar fywyd Rees looks at the marriage of TICKETS priodasol un o bartneriaethau one of the most unique political £4 gwleidyddol mwyaf unigryw’r partnerships of the twentieth AM DDIM I ugeinfed ganrif, sef Jennie Lee century, namely Jennie Lee and GYFEILLION LLGC ac Aneurin Bevan, gan edrych Aneurin Bevan, looking at their FREE TO NLW ar eu bywydau personol – eu personal lives – their homes, FRIENDS cartrefi, teulu a ffrindiau – ynghyd family and friends – as well â’u gweithgarwch proffesiynol. as their professional life. This C T Trwy’r ddarlith hon ceir darlun lecture will paint a picture of an o ŵr a gwraig anghonfensiynol unconventional husband and wife a berthynai i wleidyddiaeth y who belonged to the politics of the Chwith a gweld y ddau fel bodau Left to see both as thrilling and byw, gwefreiddiol a hynod fascinating living beings. ddiddorol. The Revd Dr D. Ben Rees is an Mae’r Parch. Ddr D. Ben Rees authority on both, and plans in yn gryn awdurdod ar y ddau, ac the near future to publish the mae’n fwriad ganddo yn y dyfodol first Welsh language biography of agos gyhoeddi’r cofiant cyntaf yn Aneurin Bevan. y Gymraeg i Aneurin Bevan.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 27 MARGARET JONES AND THE ART OF VISUAL STORYTELLING PETER STEVENSON

Branwen, Margaret D. Jones 1918- Casgliad Gweithiau Celf Mewn Ffrâm LlGC | Dydd Mercher 20 Tachwedd NLW Framed Works of Art Collection Wednesday 20 November, 1:00pm

Mae delweddau Margaret Margaret’s images from Pedair allan o Bedair Cainc y Mabinogi, Cainc y Mabinogi, Culhwch ac Culhwch ac Olwen, a Taliesin Olwen, and Taliesin have become MYNEDIAD AM bellach yn rhan eiconig o an iconic part of Welsh culture DDIM TRWY ddiwylliant a chwedloniaeth and mythology. This illustrated DOCYN Cymru. Mae’r sgwrs ddarluniadol talk traces the complementary FREE ADMISSION hon yn olrhain natur gyflenwol nature of image and word through BY TICKET delwedd a gair trwy ddarlunio book illustration and storytelling llyfrau ac adrodd straeon yng in Wales and across the world, E Nghymru ac ar draws y byd, gan showing how the imagination of ddangos sut y gall dychymyg un a single illustrator can define a darlunydd ddiffinio chwedlau a country’s myths and legends. chwedloniaeth gwlad. The talk is held in honour of the Cynhelir y sgwrs i anrhydeddu’r artist’s centenary year. artist yn ystod ei blwyddyn canmlwyddiant.

28 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 CYNHADLEDD UNDYDD: HANES MEDDYGAETH YNG NGHYMRU

Ysbyty Cefn Mabli, ger Caerdydd | Cefn Mabli Hospital, near Cardiff, Casgliad Print Meddygaeth LlGC | Dydd Gwener 22 Tachwedd NLW Medical Print Collection Friday 22 November, 9:30am–5:00pm

Cynhadledd a gynhelir gan y A conference held by the Medicine Prosiect Meddygaeth ac Iechyd and Health in Wales before the NHS yng Nghymru cyn y GIG, fydd yn project, which will include papers MYNEDIAD AM cynnwys nifer o bapurau gan from experts in medical history, DDIM TRWY arbenigwyr ym maes hanes workshops and a tour of the DOCYN meddygaeth, gweithdai a thaith website to show what has been FREE ADMISSION trwy’r wefan i ddangos yr hyn sydd digitized as part of the project. BY TICKET wedi’i ddigido fel rhan o’r prosiect. Watch out for further details which C E T Gwyliwch allan am fanylion will be published in full in the near pellach fydd yn cael eu cyhoeddi’n future on our website and social llawn ar ein gwefan a’n cyfryngau media accounts. cymdeithasol yn fuan. #MedHistWales #HanesMeddygCym

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 29 30 YEARS AN ARCHIVIST: REFLECTIONS ON A CAREER AT THE LIBRARY Trwy ganiatâd | By permission of SALLY MCINNES ©Media Wales

Dydd Llun 25 Tachwedd Monday 25 November, 1:00 pm

Dydd Llun 25 Tachwedd Monday 25 November, 1:00pm

I gyd-fynd ag wythnos To coincide with the Explore Your Archwiliwch Eich Archif, bydd Archive week, Sally McInnes Sally McInnes yn edrych yn ôl looks back on 30 years of working MYNEDIAD AM ar ei chyfnod o 30 mlynedd as an Archivist in the Library. DDIM TRWY yn gweithio fel Archifydd yn Using examples drawn from her DOCYN y Llyfrgell. Gan edrych ar experience, Sally reflects on the FREE ADMISSION BY TICKET enghreifftiau o’i phrofiadau, ways in which the Library has bydd Sally yn myfyrio ar sut continued to collect, preserve and E mae’r Llyfrgell wedi parhau i provide access to its collections in gasglu, cadw a darparu mynediad the context of changing times. i’w chasgliadau yng nghyd- Part of the Explore Your destun cyfnod sydd wedi gweld Archive week. newidiadau mawr. #ArchwiliwchEichArchif Rhan o’r wythnos Archwiliwch Eich Archif. #ExploreYourArchive

30 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 YMCHWIL I GYMRU FYDD: CIPOLWG AR FFUGLEN WYDDONOL Y GYMRAEG DR MIRIAM ELIN JONES

Dydd Mercher 27 Tachwedd Wednesday 27 November, 1:00pm

Mae’n bosib na fyddai rhywun Few would expect to find Welsh yn disgwyl i swmp o ffuglen medium science fiction, but this wyddonol drwy gyfrwng y talk will share the findings of MYNEDIAD AM Gymraeg fodoli, ond dyma pioneering research which traces DDIM TRWY rannu darganfyddiadau ymchwil the tradition of science fiction from DOCYN arloesol sy’n rhychwantu 1856 to the present day, looking at FREE ADMISSION traddodiad ffuglen wyddonol emerging images and themes. BY TICKET o 1856 hyd heddiw a bwrw Part of the Explore Your cipolwg ar ddelweddau a C T Archive week. themâu sy’n codi. #ArchwiliwchEichArchif Rhan o’r wythnos Archwiliwch Eich Archif. #ExploreYourArchive

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 31 Beth bynnag yw’ch diddordebau, y Llyfrgell Am ragor o wybodaeth ac i gadw lle ewch i: yw’r lle delfrydol i ddarganfod mwy am eich llyfrgell.cymru/cymorthfeydd neu ffoniwch teulu, eich ardal leol, Cymru a’r byd. Gall 01970 632 933 unrhyw un sydd am ymchwilio’r casgliadau neu Os nad ydych yn gallu ymweld â ni mae modd eu defnyddio’n greadigol gael mynediad atynt hefyd cael atebion i gwestiynau penodol am yn rhad ac am ddim trwy ymweld un ai â’r ein casgliadau neu ein gwasanaethau trwy adeilad yn Aberystwyth neu â’n gwefan. gysylltu â’n gwasanaeth ymholiadau. Mae ein dwy ystafell ddarllen groesawgar â Cysylltwch trwy: chyfleusterau o’r radd flaenaf i ymchwilwyr ac mae staff profiadol a chyfeillgar ar gael i’ch • Gwblhau’r ffurflen ymholiadau ar-lein: cynorthwyo gyda’ch ymchwil pan fyddwch yn llyfrgell.cymru/ymholiadau ymweld â ni. • Ebostio: [email protected] I ddysgu sut i fanteisio i’r eithaf ar gasgliadau a • Ffonio +44 (0)1970 632 933 gwasanaethau’r Llyfrgell gallwch archebu lle ar un (9.30–17.00), neu o’n Sesiynau Gwybodaeth. • Ysgrifennu at: Y Gwasanaeth Ymholiadau, Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth, Ceredigion, SY23 3BU

32 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 LLE I DDARGANFOD A PLACE TO DISCOVER

Whatever your interests, the Library is the If you’re unable to visit you can also get ideal place to discover more about your family, answers to specific questions regarding our your local area, Wales and the world. Anyone collections and services by contacting our who wishes to explore the collections or use enquiries service. them creatively can gain access to the Library’s Contact us by: vast collections free of charge by visiting us in Aberystwyth or on our website. • Completing the online enquiry form: library.wales/enquiries Our two welcoming reading rooms have first class facilities for researchers and our • Email: [email protected] experienced and friendly staff are on hand to • Telephone: +44 (0)1970 632 933 help you with your research when you visit. (9.30–17.00) To learn how to get the best out of the Library’s • Write to: The Enquiries Service, collections and services book to attend one of our The National Library of Wales, Information Sessions. Aberystwyth, Ceredigion, SY23 3BU For more information or to book your place, please visit library.wales/surgeries or telephone 01970 632 933

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 33 IAN PARRY: A MAN WHO KNEW TOO MUCH? JOHN STEVENSON

Ian Parry Trwy ganiatâd | By permission of ©Media Wales

Dydd Mawrth 3 Rhagfyr Tuesday 3 December, 1:00pm

Ym mis Rhagfyr 1989, In December 1989 a coup dymchwelwyd Nicolai Ceaucescu, unseated Nicolai Ceaucescu, the arweinydd Comiwnyddol Communist leader of Romania, MYNEDIAD AM Rwmania, ac yn y trais a and in the violence that followed DDIM TRWY ddilynodd lladdwyd y ffoto- a Welsh photojournalist, Ian Parry, DOCYN newyddiadurwr Cymreig, Ian was killed. In this presentation, FREE ADMISSION Parry. Yn y cyflwyniad hwn, former BBC Wales correspondent BY TICKET bydd y cyn-ohebydd BBC, John John Stevenson, who has been Stevenson, sydd wedi bod investigating the circumstances E yn ymchwilio i amgylchiadau surrounding Parry’s death, will marwolaeth Parry, yn trafod yr discuss what he has discovered. hyn mae wedi’i ddarganfod. John Stevenson’s book on the Bydd llyfr John Stevenson ar yr events of 1989 in Romania is due hyn a ddigwyddodd yn Rwmania for publication in December 2019. yn 1989 yn cael ei gyhoeddi ym mis Rhagfyr 2019.

34 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 DATHLU’R Dydd Iau 5 Rhagfyr ’DOLIG Thursday 5 December 4:30–8:00pm CELEBRATE CHRISTMAS Ymunwch â ni i fwynhau naws yr ŵyl. Bydd cyfle i siopa am nwyddau chwaethus, mwynhau gwledd o weithgareddau, bwyta a gwrando ar adloniant byw yng nghwmni Iwcadwli a Bwca. Gyda’n gwestai arbennig... Join us to celebrate the spirit of Christmas. Siôn Corn There will be an opportunity to shop for beautiful gifts, enjoy a feast of activities, Bydd y Llyfrgell yn llawn bwrlwm y eat and listen to live entertainment in the Nadolig ar y noson a bydd yn gyfle gwych company of Iwcadwli and Bwca. i fwynhau a dod o hyd i’r anrheg berffaith i’ch anwyliaid. With our special guest... Father Christmas The Library will be full of festive fun on the Hefyd | Also: night and it will be a great opportunity to Darlith Nadolig Comisiwn enjoy and find the perfect gift for your loved Brenhinol Henebion Cymru ones. Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Wales Christmas Lecture 5:30pm Drwm CANMLWYDDIANT MERÊD

Diolch i’w haelioni, mae archif Merêd a’i wraig Phyllis Kinney yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru ac eleni bydd y Llyfrgell yn dathlu canmlwyddiant geni Meredydd Evans (1919–2015) gyda dau ddigwyddiad... Thanks to their generosity, the archive of Merêd and his wife Phyllis Kinney is kept in the National Library of Wales and this year the Library will celebrate the centenary of the birth of Meredydd Evans (1919–2015) with two events... Dr Meredydd Evans, Wil Jones Casgliad Gweithiau Celf Mewn Ffrâm LlGC | NLW Framed Works 36 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 of Art Collection FFILM: CANMLWYDDIANT MERÊD – CLIPIAU O’R ARCHIF

Dydd Llun 9 Rhagfyr Monday 9 December, 1:00pm

Ymunwch â ni i ddathlu’r Join us to celebrate the centenary canmlwyddiant ar ddiwrnod ei of the birth of Meredydd Evans ben-blwydd gydag dangosiad (1919–2015) on the day of his MYNEDIAD AM arbennig o ddetholiad o glipiau birthday with a special showing DDIM TRWY o gasgliad yr Archif Sgrin a Sain, of a selection of clips from the DOCYN sy’n rhoi blas o fywyd a gwaith Screen and Sound Archive, which FREE ADMISSION Merêd a Phyllis Kinney. Dewch show the life and work of Merêd BY TICKET gyda ni ar siwrne o’r Noson and Phyllis Kinney. Join us on Lawen i Ryan a Ronnie, ac o’r a journey from Noson Lawen C caneuon gwerin i Heather Jones to Ryan and Ronnie, and from yn canu ‘Colli Iaith’. the folk songs to Heather Jones singing ‘Colli Iaith’.

MERÊD YR ATHRO GERAINT H JENKINS

Dydd Mercher 11 Rhagfyr Wednesday 11 December, 1:00pm

Cyfle i ddathlu canmlwyddiant An opportunity to celebrate the geni Merêd – athronydd, llenor, centenary of the birth of Merêd cerddor a gweithredwr – yng – philosopher, writer, musician MYNEDIAD AM nghwmni’r hanesydd Geraint and activist – in the company of DDIM TRWY Jenkins. historian Geraint Jenkins. DOCYN FREE ADMISSION BY TICKET

C T

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 37 FFILMIAU FILMS Gadael yr Ugeinfed Ganrif Trwy ganiatâd | By permission of: BBC Cymru Wales

GADAEL YR GRAND SLAM 20FED GANRIF Dydd Mercher 11 Medi Dydd Iau 11 Gorffennaf Wednesday 11 September, Thursday 11 July, 1:00pm 1:00pm

Dangosiad o’r rhaglen deledu Gadael yr Dangosiad arbennig o’r ffilm Grand Slam Ugeinfed Ganrif lle mae Gareth Potter yn i gynyddu’r cyffro o flaen Cwpan Rygbi’r mynd â ni ar daith drwy 30 mlynedd o hanes Byd 2019. cerddoriaeth Cymru ac yn edrych ar sut y A special showing of the classic film dylanwadodd ar genhedlaeth o artistiaid ifanc. Grand Slam, to build up the excitement in A showing of the television programme Gadael anticipation of the 2019 Rugby World Cup. yr Ugeinfed Ganrif in which Gareth Potter takes us on a journey through 30 years of Welsh music history and looks at how it influenced a generation of young artists. MYNEDIAD AM DDIM TRWY DOCYN FREE ADMISSION BY TICKET MYNEDIAD AM DDIM TRWY DOCYN E FREE ADMISSION BY TICKET

C Tickets events.library.wales | 01970 632 548 39 CERDDORIAETH MUSIC GIG: OWEN SHIERS

Nos Wener 6 Medi Friday 6 September 7:30pm

Noson o ganu, gyda chaneuon o’i An evening of singing, with songs TOCYNNAU albwm newydd, fydd yn mynd â from his new album, taking you TICKETS chi ar daith gerddorol o amgylch on a musical journey around £6 Ceredigion Ceredigion BAR AR GAEL BAR AVAILABLE DISCOUNT GIVEN TO GROUPS OF 5 OR MORE

C

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 41 DARNAU HANESYDDOL I’R DELYN HISTORICAL HARP MUSIC FROM WALES MAXILIAN EHRHARDT

Dydd Mercher 13 Tachwedd Wednesday 13 November, 1:00pm

Cyfle arbennig i glywed y telynor A unique opportunity to hear Maxilian Ehrhardt yn perfformio harp soloist Maxilian Ehrhardt darnau hanesyddol o’r Archif perform historical pieces from MYNEDIAD AM Gerddorol. Fel ymchwilydd brwd the Welsh Music Archive. As a DDIM TRWY ar ddarnau ‘anghofiedig’ ar gyfer y keen researcher of the ‘forgotten’ DOCYN FREE ADMISSION delyn, daw â’r darnau hyn yn ôl yn repertoire for the harp, he will BY TICKET fyw yn y gyngerdd awr ginio yma. bring these pieces back to life in this lunchtime concert.

42 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 DISGO GYDA DJ MICI PLWM

Nos Wener 22 Tachwedd Friday 22 November, 7:00pm

Noson o ddawnsio gwyllt i A night of wild dancing to songs ganeuon o’r Archif. from the Archive. Rhan o’r wythnos Archwiliwch Part of the Explore Your TOCYNNAU TICKETS Eich Archif. Archive week. £4 OEDOLION | ADULTS £3 I BLANT DAN 16 | CHILDREN UNDER 16

Elw tuag at Gronfa Apêl Proceeds towards the Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion National Ceredigion 2020 Eisteddfod 2020 Appeal Fund

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 43 GWEITHGAREDDAU I’R TEULU FAMILY ACTIVITIES

Gwyliwch allan am fwy o fanylion Look out for more information am weithgareddau i deuluoedd ar about family activities on our ein cyfryngau cymdeithasol! social media accounts! GWEITHDY CLOCSIO CLOG DANCING WORKSHOP

Trwy ganiatâd | By permission of @ffotomags Dydd Mercher 24 Gorffennaf Wednesday 24 July, 2:00pm

Cydia yn dy glocsiau ac ymuna Dust off your dancing shoes and efo ni mewn sesiwn clocsio join us in a clog dancing session gydag Alaw Griffiths. Does dim with Alaw Griffiths. It doesn’t TOCYNNAU TICKETS ots os wyt ti’n ifanc neu’n hen, matter whether you’re young or £2 Y PLENTYN | CHILD yn ddechreuwr neu’n glocsiwr old, a beginner or a nimble-toed I GYNNWYS DIOD sionc o fri, bydd hwyl i bawb yn y expert, this session will be fun A CHACEN sesiwn yma. for all. TO INCLUDE A DRINK AND A CAKE #ArchwiliwchEichArchif #ExploreYourArchive B

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 45 GWEITHDY YSGRIFENNU CÂN GYFOES SONG WRITING WORKSHOP

Dydd Iau 15 Awst Thursday 15 August, 10:00am–5:00pm

Wyt ti’n breuddwydio am fod Do you dream of being on a ar lwyfan llachar neu’n enillydd shining stage or the next winner nesaf Cân i Gymru? Yn lle canu i of Cân i Gymru? Instead of TOCYNNAU TICKETS mewn i dy frwsh gwallt beth am singing into your hairbrush come £2 Y PLENTYN | CHILD ddod i’n gweithdy cân gyfoes to our music workshop and learn I GYNNWYS DIOD a chael cyngor dau gerddor from two talented musicians A CHACEN talentog – Steffan Rees a – Steffan Rees and Rhydian TO INCLUDE A Rhydian Meilir o’r band Bwca Meilir from the band Bwca – and DRINK AND A CAKE – ac ysgrifennu a recordio cân write and record your own hit benigamp sy’n siŵr o greu argraff song that’s sure to impress your C ar dy ffrindiau! friends!

46 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 GWEITHDY CALIGRAFFI: HWYL GYDA

LLYTHRENNAU Dyluniwyd gan | Designed by rawpixel.com / Freepik CALLIGRAPHY WORKSHOP: FUN WITH LETTERS

Dydd Iau 29 Awst Thursday 29 August, 2:00pm

Gwna argraff ar dy ffrindiau Impress your friends and your a dy athrawon trwy ddysgu teachers by learning to write ysgrifennu llythrennau fyddai’n letters fit for a king or queen! Join TOCYNNAU TICKETS addas ar gyfer brenin neu us in our calligraphy workshop £2 Y PLENTYN | CHILD frenhines! Ymuna â ni yn ein where we will look at beautiful I GYNNWYS DIOD gweithdy caligraffi lle byddwn old manuscripts and then create A CHACEN yn edrych ar hen lawysgrifau your own colourful, exciting TO INCLUDE A hardd ac yna’n creu llythrennau decorated letters which you can DRINK AND A CAKE addurnedig lliwgar, cyffrous y take home with you. gelli fynd â nhw adref gyda thi. B

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 47 FFOTOGRAFFIAETH FFIAIDD O’r ddrama | From the play “We’ve Got Company” FRIGHTFUL Llyfr Ffoto LlGC | NLW Photo Album 5335B PHOTOGRAPHY

Dydd Iau 31 Hydref Thursday 31 October, 2:00pm

Ymuna efo ni i gael hwyl Calan Join us to have some spooky Gaeaf ddychrynllyd yn creu Halloween fun creating eerie ffotograffau iasol o dy hun. photographs of yourself. TOCYNNAU TICKETS Rhan o ymgyrch Ffocws ar Part of the Focus on £2 Y PLENTYN | CHILD Ffotograffiaeth yn Llyfrgell Photography campaign at the I GYNNWYS DIOD A CHACEN Genedlaethol Cymru. National Library of Wales. TO INCLUDE A DRINK AND A CAKE

B

FFOCWS 48 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 FOCUS DIHANGFAN LLYFRGELL GENEDLAETHOL CYMRU THE NATIONAL LIBRARY OF WALES ESCAPE ROOM

Dros yr haf bydd cyfle i gymryd Over the summer, there will be rhan mewn her gyffrous yn an opportunity to take part in y Llyfrgell Genedlaethol - an exciting challenge – an dihangfan. escape room. I ddianc, bydd rhaid sylwi a To do so, you will have to darganfod cyfres o gliwiau mewn discover and solve a series da bryd. Mae’r posau, sy’n arwain of clues quickly. The puzzles, i ddatgloi cyfres o ddrysau, yn which lead to unlocking a seiliedig ar gasgliadau amrywiol series of doors, are based on Llyfrgell Genedlaethol Cymru; collections held the National o lyfrau i ffotograffau, mapiau i Library of Wales; from books lawysgrifau. to photographs, maps to manuscripts. Wyt ti’n ddigon dewr i wynebu’r sialens?! Are you brave enough to face the challenge?!

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 49 Y LLYFRGELL YM MHOBMAN THE LIBRARY EVERYWHERE Dewch i weld oriel newydd y Llyfrgell Genedlaethol ochr yn ochr â llyfrgell gyhoeddus newydd, canolfan gwybodaeth i ymwelwyr a chaffi yng nghanol tref Hwlffordd. Yn arddangos pob agwedd ar gasgliadau’r Llyfrgell, o eitemau eiconig i rai sydd ddim yn cael eu harddangos yn aml. Ewch i’n gwefan www.llyfrgell.cymru/glanyrafon am fanylion pellach

Come and see our exciting new gallery situated alongside a new public library, tourist information centre and café in the centre of Haverfordwest. Showcasing all aspects of the National Library’s collections, with iconic greats alongside items rarely seen. MYNEDIAD AM DDIM TRWY Further information on our website DOCYN FREE ADMISSION www.library.wales/riverside BY TICKET

#Glanyrafon #Riverside

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 51 ARDDANGOSFEYDD YN HWLFFORDD EXHIBITIONS IN HAVERFORDWEST

STORI SIR BENFRO

THE STORY OF Vase of Flowers, Gwen John, Casgliad LlGC | NLW Collection PEMBROKESHIRE

Yng nghornel de-orllewinol Cymru In the southwest corner of Wales, there is mae sir o fynyddoedd garw ac arfordir a land of rugged mountains and dramatic dramatig, gyda’r môr yn ffin iddi ar dair coastlines bordered on three sides by sea. ochr. Dyma Sir Benfro, gwlad y cestyll This is Pembrokeshire, the land of castles a’r cromlechi. Yn yr arddangosfa hon and cromlechs. In this exhibition the magical daw chwedlau hudol, hanes cythryblus legends, colourful history and spectacular a thirlun ysblennydd Sir Benfro yn fyw landscape of Pembrokeshire are brought trwy gasgliadau amryfal ac unigryw to life through the diverse and unique Llyfrgell Genedlaethol Cymru. collections of The National Library of Wales.

52 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 TRYSORAU TREASURES

25.05.19 – 12.10.19

Dolbadarn castle, J. M. W. Turner Casgliad Gweithiau Celf Mewn Ffrâm LlGC | NLW Framed Works of Art Collection

Cyfle unigryw i weld rhai o drysorau’r A unique opportunity to view some of The Llyfrgell Genedlaethol yn cael eu National Library’s treasures displayed harddangos gyda’i gilydd. Bydd modd together. On show will be precious gweld llawysgrifau, archifau, gwaith manuscripts, archives, artwork and celf a ffotograffau gwerthfawr, yn photographs, together with audio visual ogystal â deunydd sgrin a sain o’r material from the national collection. casgliad cenedlaethol. Ymhlith y Among the treasures will be items such as trysorau bydd eitemau fel llawysgrif yr the manuscript of the National Anthem, Anthem Genedlaethol, campwaith J. M. W. Turner’s masterpiece of Dolbadarn J. M. W. Turner o Gastell Dolbadarn, Castle, the very first printed Welsh book y llyfr Cymraeg cyntaf erioed a and remarkable manuscripts such as The llawysgrifau hynod fel Llyfr Du Black Book of Carmarthen and The Book of Caerfyrddin a Llyfr Taliesin. Taliesin.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 53 CYFLWYNIADAU YN HWLFFORDD PRESENTATIONS IN HAVERFORDWEST

LLAWYSGRIFAU’R GENEDL Casgliad Llawysgrifau Peniarth LlGC | RHYS DAVIES NLW Peniarth Manuscripts Collection, MS 28

Dydd Mercher 21 Awst Wednesday 21 August, 1:00pm

Mae casgliad llawysgrifau The National Library of Wales’ Llyfrgell Genedlaethol Cymru manuscripts collection has been yn rhan annatod o’i daliadau an integral part of its holdings MYNEDIAD AM ers ei sefydlu yn 1907 ac erbyn since it was established in 1907 DDIM TRWY heddiw mae’n gartref i’r casgliad and today, the Library is home to DOCYN mwyaf a phwysicaf o lawysgrifau the most important collection of FREE ADMISSION Cymraeg a Chymreig yn y byd. Welsh manuscripts in the world. BY TICKET Bydd y cyflwyniad hwn yn cynnig This presentation will provide cipolwg ar rai llawysgrifau sydd a brief insight into some of the C T ar gadw yn y Llyfrgell ac yn gyfle manuscripts held at the Library and i glywed mwy am y trysorau sydd an opportunity to hear more about yn yr arddangosfa bresennol yn the treasures that are currently on Oriel Glan-yr-Afon. display in the Riverside Gallery.

54 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 DIGITISATION AT THE NATIONAL LIBRARY OF WALES SCOTT WABY

Dydd Iau 17 Hydref Thursday 17 October, 1:00pm

Yn y sgwrs hon, bydd Scott Waby, In this talk, Scott Waby, Head Pennaeth Digido yn Llyfrgell of Digitisation at the National Genedlaethol Cymru, yn trafod Library of Wales, will discuss the MYNEDIAD AM y rôl y mae technolegau digidol role digital technologies play in DDIM TRWY yn ei chwarae wrth rannu ein sharing our collections with the DOCYN casgliadau â gweddill y byd, rest of the world, facilitating new FREE ADMISSION trwy hwyluso ffyrdd newydd ways to interact with our diverse BY TICKET o ymgysylltu â’n casgliadau collections, and how digitisation amrywiol, a sut mae digido yn helps preserve our nation’s unique E ein galluogi i ddiogelu trysorau treasures. unigryw’r genedl.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 55 DIGWYDDIADAU ALLANOL EXTERNAL EVENTS

Eleni bydd y Llyfrgell This year the National Genedlaethol yn mynychu Library will attend the Royal Sioe Frenhinol Cymru yn Welsh Show in Builth Wells Llanfair ym Muallt (22–25 (22–25 July) and the Conwy Gorffennaf) ac Eisteddfod County National Eisteddfod Genedlaethol Sir Conwy (3–10 August). (3–10 Awst). Visit our stands to learn more about the Library and our collections, chat to knowledgeable staff, Dewch draw i’n stondinau i ddysgu mwy am purchase quality goods and be entertained with y Llyfrgell a’n casgliadau, sgwrsio â staff our programme of events. gwybodus, prynu nwyddau chwaethus a chael eich diddanu â rhaglen o ddigwyddiadau.

56 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 NODER OS GWELWCH YN DDA PLEASE NOTE

Gofynnwn yn garedig i chi gymryd eich sedd In order to minimise disturbance to other yn brydlon fel nad ydych yn amharu ar aelodau attendees and speakers, we kindly ask that you eraill o’r gynulleidfa a’r siaradwyr. Os ydych make every effort to be in your seat promptly. yn gwybod eich bod yn mynd i fod yn hwyr If you know that you will be late arriving, please yn cyrraedd, rhowch wybod i’r Llyfrgell os inform the Library if possible. gwelwch yn dda. In events where tickets are offered free of Mewn digwyddiadau ble mae tocynnau am charge, your seat in the Drwm will be kept until ddim bydd eich sedd yn y Drwm yn cael ei 10 minutes after the event commences. After chadw tan 10 munud wedi i’r digwyddiad that the Library reserves the right to offer the ddechrau. Wedi hynny gall y Llyfrgell gynnig y seat to someone on our waiting list. sedd i rywun sydd ar ein rhestr aros. If for any reason you find that you are unable to Os ydych yn gwybod na fyddwch yn gallu attend an event, please get in touch to inform mynychu digwyddiad am ryw reswm neu’i us as soon as possible. gilydd, cysylltwch â ni mor fuan â phosib i roi Photographers may take photos or film at gwybod. events and exhibitions and the Library may Mae’n bosib y bydd ffotograffwyr yn tynnu want to use these images in our promotional lluniau neu’n ffilmio mewn digwyddiadau and marketing materials. If you do not wish an ac arddangosfeydd ac y bydd y Llyfrgell yn image or film in which you appear to be used defnyddio’r delweddau hyn mewn deunydd for these purposes, please inform a member of hyrwyddo a marchnata. Os nad ydych yn Library staff. We also use CCTV both inside and dymuno i lun neu ffilm sy’n eich cynnwys chi outside the Library building. gael ei ddefnyddio at y dibenion hyn, rhowch The details listed are correct at the time of wybod i aelod o staff y Llyfrgell os gwelwch publication but the Library reserves the right to yn dda. Rydym hefyd yn defnyddio Camerâu change the scheduling of events or exhibitions. Cylch Cyfyng y tu mewn a thu allan i adeilad y If details change, or if an event is cancelled, Llyfrgell. every effort will be made to inform ticket Mae’r manylion a geir yn y llyfryn hwn yn holders. gywir adeg ei gyhoeddi ond mae’r Llyfrgell yn cadw’r hawl i newid amseroedd a dyddiadau unrhyw ddigwyddiad neu arddangosfa. Os bydd manylion yn newid neu ddigwyddiad yn cael ei ohirio, bydd y Llyfrgell yn gwneud pob ymdrech i hysbysu deiliaid y tocynnau.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 57 CAFFI PEN DINAS

Mae Caffi Pen Dinas yn ymfalchïo mewn Caffi Pen Dinas prides itself on providing darparu bwyd o ansawdd uchel. Dewch i quality food freshly prepared on site. Come fwynhau’r amrywiaeth o frechdanau, panini, along and enjoy the range of sandwiches, tatws trwy’u crwyn, cawl cartref a phrydau’r panini, jacket potatoes, homemade soup and dydd. Mae diodydd poeth ac oer ar gael trwy’r daily specials. Hot and cold beverages are dydd, a beth am flasu ein teisennau cartref served all day, and why not indulge in our godidog? delicious homemade cakes? Lleolir Caffi Pen Dinas mewn man cyfleus Caffi Pen Dinas is conveniently situated near wrth ymyl y brif fynedfa, a darperir mynediad the main entrance, and is family friendly with rhwydd a chyfleusterau i deuluoedd. easy access. ORIAU AGOR OPENING HOURS 9.00am – 4.30pm Dydd Llun i Ddydd Gwener 9.00am – 4.30pm Monday to Friday 10.00am – 4.00pm Dydd Sadwrn 10.00am – 4.00pm Saturday

58 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 SIOP Y LLYFRGELL LIBRARY SHOP

Yn siop y Llyfrgell gallwch brynu eitemau The Library shop offers unique, well-crafted unigryw, gwaith wedi’i wneud â llaw a items, handmade and unusual crafts and gifts chrefftau a rhoddion anarferol a ysbrydolir inspired by the Library’s collections. We sell gan gasgliadau’r Llyfrgell. Rydym yn gwerthu beautiful homeware, quality jewellery hand nwyddau hardd i’r cartref, gemwaith o made in Wales, toys, books and much more. ansawdd uchel a wneir â llaw yng Nghymru, OPENING HOURS teganau, llyfrau a llawer mwy. 9.00am - 5.00pm Monday to Saturday ORIAU AGOR Online Shop: shop.library.wales 9.00am - 5.00pm Dydd Llun i Ddydd Sadwrn Siop Ar-lein: siop.llyfrgell.cymru

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 59 GWASANAETH LLETYGARWCH HOSPITALITY FACILITIES

Os ydych yn chwilio am leoliad godidog If you’re looking for a magnificent and unique ac unigryw ar gyfer seremoni briodas, venue for your wedding ceremony, conference cynhadledd neu ddigwyddiad, mae Llyfrgell or event, The National Library of Wales has Genedlaethol Cymru yn cynnig nifer o a number of rooms available for hire and can ystafelloedd i’w llogi, ynghyd â chymorth provide technical support and catering for up to technegol a gwasanaeth arlwyo i hyd at 100 100 people. o bobl. Contact our Hospitality Officer on Cysylltwch â’r Swyddog Lletygarwch ar [email protected] or 01970 632 801 [email protected] neu 01970 632 801 to discuss your requirements. i drafod eich anghenion ymhellach.

60 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 GWIRFODDOLI YN Y LLYFRGELL VOLUNTEERING AT THE LIBRARY

Mae nifer o gyfleon gwirfoddoli yn y Llyfrgell The Library offers a variety of volunteering ac os oes gennych chi ddiddordeb i wirfoddoli opportunities and if you’re interested in yn ystod rhai o ddigwyddiadau’r Llyfrgell, beth volunteering at some of the Library’s events, am ymuno â’n cynllun ‘Cwrdd a Chyfarch’? why not join our ‘Meet & Greet’ scheme? We Rydym yn croesawu gwirfoddolwyr, dros 18 welcome volunteers, 18 years and over, who oed, sy’n rhugl yn y Gymraeg neu’n dysgu’r are Welsh speakers or learners. iaith. For more information, please contact Os am wybod mwy, cysylltwch Gwyneth Davies, Volunteers’ Co-ordinator: â Gwyneth Davies, Cydlynydd Gwirfoddolwyr: 01970 632 991 01970 632 991 [email protected] [email protected]

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 61 CEFNOGI SUPPORT

CYFEILLION Y LLYFRGELL FRIENDS OF THE LIBRARY Ymunwch â Chyfeillion Llyfrgell Genedlaethol Join the Friends of the NLW and play your Cymru i gefnogi ac i chwarae eich rhan yn ein part in our future. Also enjoy a 10% discount dyfodol. Cewch ostyngiad o 10% ar on some of the items in the Library shop: rai o’r eitemau yn Siop y Llyfrgell: library.wales/friends llyfrgell.cymru/cyfeillion THE COLLECTIONS FUND – Building the future Y GRONFA GASGLIADAU – Adeiladu’r Dyfodol To ensure that our collecting continues to be I sicrhau bod ein gwaith casglu’n parhau i fod effective and our collections remain current, we yn effeithiol a’n casgliadau’n gyfredol, bydd will need to establish long-term sustainable rhaid i ni sefydlu ffynonellau ariannu hirdymor sources of income. One way of doing so is a chynaliadwy. Un ffordd o wneud hyn yw our new Collection Fund. The money will be annog rhoddion i’r Gronfa Gasgliadau newydd. invested in order to earn income, which will be Buddsoddir yr arian er mwyn ennill incwm, used to purchase new items for the collections. a fydd ar gael i’w wario ar eitemau newydd If you would like to support us, either regularly i’r casgliadau. or by making a one-off gift, contributing online Os hoffech ein cefnogi’n rheolaidd neu drwy is easy: library.wales/collectionfund. gyfrannu unwaith yn unig mae cyfrannu ar-lein For further information please contact us: yn hawdd: llyfrgell.cymru/cronfagasgliadau. [email protected] Am wybodaeth bellach cysylltwch â ni: [email protected]

62 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 TEITHIO I’R LLYFRGELL TRAVELLING TO THE LIBRARY

Car Car Lleolir y Llyfrgell rhwng Campws y Brifysgol ac The Library is situated between the University Ysbyty Bronglais ar yr A487, y brif lôn drwy’r Campus and Bronglais Hospital on the main dref. Mae maes parcio cyfleus ger y Llyfrgell. A487 road. Ample parking is available at the Library. Trên a Bws Train & Bus Lleolir yr orsaf drenau yng nghanol y dref, 15 munud o gerdded o’r Llyfrgell, neu daith fer Aberystwyth train station is located in the mewn tacsi neu ar fws 03. Lleolir yr orsaf centre of the town, a 15 minute walk to the fysiau, sydd â chysylltiadau â nifer o ardaloedd Library, or a short journey by taxi or on the 03 lleol, drws nesaf i‘r orsaf drenau. bus route from the bus station. The bus station is located next to the train station and is served by various local connections.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 63 BARN Y BOBL PEOPLE’S CHOICE

Beth, neu bwy, hoffech chi eu gweld yn y What, or who, would you like to see at the Llyfrgell? Os oes gennych unrhyw awgrym am Library? If you have a suggestion for a speaker, siaradwr, cerddor neu ddigwyddiad yr hoffech musician or event, please get in touch. We’d ei gynnig, cysylltwch â ni. Byddwn yn falch like to hear from you. iawn o glywed gennych. CONTACT US CYSYLLTWCH Â NI The Promotion and Marketing Unit Uned Hyrwyddo a Marchnata The National Library of Wales Llyfrgell Genedlaethol Cymru Aberystwyth Aberystwyth SY23 3BU SY23 3BU 01970 632 471 01970 632 471 [email protected] [email protected]

64 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Mae Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn The National Library of Wales is an sefydliad cynhwysol sydd yn adlewyrchu inclusive organisation, reflecting the anghenion a dyheadau ei gweithwyr, diverse needs and aspirations of cwsmeriaid ac ymwelwyr gan hyrwyddo employees, customers and visitors and mynediad cyfartal i bawb. promoting equality of access for all.