Pers En Politiek
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ZONDAG 7 NOVEMBER 1965 29e JAARGANG - Nr 10 Vereniging zonder winstgevend doel Verschijnt elke zondag Abonnementsprijs : 600 F per jaar Postchekrekening nr. 3185.22 Beheer en Redactie: Mr. Rene VICTOR, Justitiestraat, 21, Antwerpen Plechtige openingszitting van de Vlaamse Conferentie bij de Balie te Antwerpen, op zaterdag 23 oktober 1965 PERS EN POLITIEK Rede uitgesproken door Mr. Georges IMPENS. Democratie en persvrij heid. naar de normen der marxistisch-leninistische ideologie voorzagen de persvrijheid in hun grondwet. In een perswetenschappelijke publicatie schreef niet Zo luidt artikel 125 van de Grondwet der U.S.S.R. zo lang geleden Dr. Otto Flehinghaus, alsdan minister van 1936 : « In overeenstemming met de belangen van van justitie van Noordrijn-Westfalen: «De pers heeft de arbeiders en ter versterking van de socialistische de waarheid te bezorgen en soms te ontdekken. De orde wordt de burgers van de U.S.S.R. het volgende justitie heeft ze ook te ontdekken, maar zij heeft in gewaarborgd: 1) vrijheid van het woord, 2) vrijheid het bijzonder de functie de gerechtigheid te vinden. van de pers, 3) vrijheid van vergadering en bijeen Beide, waarheid en gerechtigheid, vullen elkaar aan en komst, 4) vrijheid van straatoptochten en demonstratles. vormen samen de waarborg voor ons hoogste goed, Deze rechten worden de burgers gewaarborgd doordat voor de vrijheid. Deze, onze gemeenschappelijke op aan de arbeiders en hun organisaties de drukkerijen· en dracht, de fundamentele ideeen van onze democratie te de papiervoorraden, de openbare gebouwen, de straten, beschermen, zou ons moeten aanzetten tot enge samen de verkeersmiddelen en andere materiele voorwaarden werking ». (1) voor hun verwezenlijking ter beschikking staan ». (B) Onze democratie, waarover Dr. Flehinghaus spreekt, In bijna gelijkluidende bewoordingen is de pers de democratie der zgn. vrije wereld, is ·gestoeld op vrijheid principieel veilig gesteld door de artikelen 88 liberale beginselen. Het liberalisme denkt en voelt in en 93 van de Bulgaarse Grondwet, artikel 55 van de functie van de bourgeoisie, het socialisme in functie Hongaarse, 71 van de Poolse, 85 van de Roemeense en van het proletariaat. Beide spreken van democratie, 28 van de Tsjechoslovaakse Grondwet. ( 4) maar het is niet dezelfde democratie. De liberale is er In de Grondwet van de Volksrepubliek China, die een van vrije burgers, individuen die de staat onder dagtekent van 20 september 1954, voorziet artikel 87 gaan als een noodzakelijk kwaad, de communistische is dezelfde vrijheden. ( 5) beheerst door een partij van arbeiders, soldaten en Beide, West en Oost, heten hun staatsstructuur in boeren, die de staatsstructuur leidt en geleidt als een tegenstelling tot de andere de enig democratische te werkinstrument. zijn. What is in a name? Ook het begrip persvrijheid Een liberale democratie onderscheidt zich van de dekt in de communistische wereld een heel andere totalitaire staatsstructuren niet zozeer door de funda werkelijkheid dan in de westerse. mentele rechten die aan de staatsburgers worden toe In een democratie van liberalen huize zal de politieke gekend als wel door de graad van openbaarheid van functie van de pers er een zijn van menings- en wils aile regerings- en bestuursactiviteit en van de recht vorming door berichtgeving en vrije voorlichting, in een spraak. (2) democratie naar communistische opvatting een van Dat houdt o.m. in, dat niet het basisrecht van de socialistische agitatie en propaganda. (6) persvrijheid karakteristiek is voor onze westers-demo cratische opvattingen, veeleer de wijze waarop de pers Politieke junctie van de pers in het communisme. in de practijk vrij is nieuws, inzichten en standpunten openbaar te maken. Uiteraard zijn bet in eerste orde de verhoudingen Ook Ianden wier staatsstructuur gefatsoeneerd werd tussen de pers en de politiek in onze eigen wereld 467 RECHTSKUNDIG WEEKBLAD 468 waarin wij belang stellen. Toch komt het mij nuttig imperialisme, colonialisme en neo-colonialisme ? lk heb voor even ook de marxistische opvattingen over pers er geen goed oog op. Communistische en nationalis en persvrijheid en de reele situatie van de pers in de tische objectieven liggen al te dicht bijeen. communistische wereld in de lichtkegel van onze aan dacht te grijpen. De analyse van de politieke functie Politieke functie van de pers in de vrije democratie. van de dagbladpers in de vrije democratie kan daar door slechts meer relief krijgen. (7) De persvrijheid, zoals wij die nu in onze westerse Ian Die zgn. marxistische opvattingen over pers en pers den kennen, is de vrucht van een lange strijd tegen vrijheid gaan niet zozeer terug op Karl Marx dan wel overheid~sdwang. Het Ancien Regime legde de pers een op Lenin. Ik citeer: «De persvrijheid in de burgerlijke groot aantal beperkingen op, zowel van geestelijke als maatschappij bestaat uit de mogelijkheid voorbehouden van stoffelijke aard. aan de rijken om door de miljoenenoplage van hun In haar bijna vroegste vorm ontstond de journa dagbladen de klasse der armen, de verdrukte en uit listiek kort na de boekdrukkunst, in een periode van gebuite massa's systematisch, onophoudend, dagelijks te uitvindingen en ontdekkingen, van commerciele be bederven, om de tuin te leiden en te bedriegen ». ( s) drijvigheid, van renaissance, van religieuze tegenstel Wat de communisten denken over de politieke functie lingen. In een tijd waarin nieuwe ideeen het geestes van de pers werd duidelijk uiteengezet op het Tweede leven bevruchtten, kwam deze journalistiek tegemoet Congres der Communistische Internationale op 6 augus aan de groeiende behoefte van gedachten te wisselen. tus 1920 : « Alle bladen die zich in handen van de Partij Het absolutisme van het Ancien Regime stelde echter bevinden moeten door betrouwbare communisten opge tot in d:e 19e eeuw de Wet en de Waarheid, ook voor steld worden, die hun toewijding aan de zaak van het de pers. proletariaat bewezen hebben. Van de dictatuur van het Pas toen de bourgeoisie de adel verdrong en de proletariaat mag men niet eenvoudig spreken als van een macht in handen nam, pas toen het volk politieke ont gangbare, ingepompte formule, maar men moet ze zo voogding zocht en met de ontwikkeling der techniek propageren, dat haar noodzakelijkheid aan elke arbei de industrie het economisch leven ging beheersen, der, aan elke soldaat, aan elke boer duidelijk wordt op kwam het recht dat wij persvrijheid noemen tot voile grond van de feiten van het dagelijks leven, die onze bloei. (t2) pers systematisch, dag in dag uit, doet uitkomen. De De liberale grondwetten, die de overwinning bekro periodieke en niet-periodieke pers en alle partijuitge~ nen van d'e vrijheidsbeginselen op regimes van dwang verijen moeten volledig ondergeschikt worden aan het en overheidsbemoeiing, dragen duidelijk de sporen van Centraal Comite van de Partij ». (9) de strijd der onderdanen tegen de door de Vorst op Die visie op de politieke functie van de pers heeft gelegde belemmeringen. Voor de pers werd d'e vrij vrij spoedig in de communistisch geregeerde landen heid bijna absoluut : geen toelatingsbrevet meer voor geleid tot een volkomen nivellering. Waar in de wes• het uitgeven van een krant, gedaan met het storten van terse democratieen de journalistiek vooral een kwestie een borgtocht, die eventueel aangeslagen kon worden, is van jacht op nieuws, waarheidsgetrouwe berichtge weg met de preventieve censuur. ving en persoonlijke critische begeleiding van feiten en Het liberalisme ziet de persvrijheid als een indivi toestanden, zijn de communistische redacties het werk duele vrijheid : het recht . van elkeen om, ingeval hij terrein yan toegewijde partijfunctionarissen, die de dat wil, zonder beperkingen de feiten waarvan hij ken Waarheitl, de Pravda van de Partij propageren. · nis heeft openbaar te maken, vrij uitd:rukking te ge Consequent zal ideologische vorming dan ook een ven aan zijn overtuiging en zijn meningen te versprei eerste plaats innemen in de vakoph~iding van de. com· den. In die geest stemde de Assemblee Nationale op 16 munistische journalist : principes van het mqrX:isme augustus 1789 de Declaration des Droits de l'Homme et leninisme, principes van het dialectisch rnateria du Citoyen, waarvan artikel 11 de vrijheid van me lisme. (10) ningsuiting waarborgde : « La libre communication des Een onthutsend voorbeeld van de teloorgang der pensees et des opinions est un des droits les plus pre persvrijheld onder communistische invloed is ons in cieux de l'homme; tout citoyen peut d:onc parler, ecri Indonesie gegeven .. Zij is het resultaat van circa twintig re, imprimer librement, sauf a repondre de l'abus dans jaar celwerking door· de P.K.I. in het regime v~n geleide les cas determines par la Loi ». (13) democratie van lr. Soekarno. Jiet recht vrij uitdrukking te geven aan zijn menin · Sedert ettelijke jaren reeds zijn alle kranten op gen en overtuigingen : in rechte voor eenieder die daar elkaar gaan gelijken: een dagblad in lndonesie is ge van gebruik wil maken, in feite voor diegenen die in woon een dubbelgevouwen blad. De overheid verstrekt staat zijn ervan gebruik te maken. De liberale den het papier en geeft ook instructies hoeveel ruimte kers gingen er van uit, dat de publicatiemiddelen in precies mag worden voorbehouden aan binnenlands aller bereik zijn. Hun opvatting is bovendien gebaseerd nieuws, buitenlands nieuws en advertenties. In de voor op het denkbeeld dat de mensen redelijk zijn en het bije vijf jaar zijn meer dan honderd dagbladen ver beste verkiezen ; zij veronderstelt,