DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO , dnia 4 kwietnia 2005 r. Nr 34

TRE ŚĆ : Poz.:

UCHWAŁY RAD GMIN:

498 - Nr XXVII/217/05 Rady Gminy Mr ągowo z dnia 25 lutego 2005 r. w sprawie uchwalenia gminnego programu ochrony środowiska oraz planu gospodarki odpadami...... 1955

499 - Nr XXXVI/182/05 Rady Gminy Prostki z dnia 9 marca 2005 r. w sprawie nadania nazwy ulicy „Osiedle Le śne" w Prostkach...... 2036

ZARZ ĄDZENIE:

500 Nr 8 Dyrektora Urz ędu Morskiego w Gdyni z dnia 21 marca 2005 r. w sprawie okre ślenia granicy dla morskiej przystani we Fromborku ...... 2037

498 UCHWAŁA Nr XXVII/217/05 Rady Gminy Mr ągowo z dnia 25 lutego 2005 r.

w sprawie uchwalenia gminnego programu ochrony środowiska oraz planu gospodarki odpadami.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. § 1. Uchwala si ę: Nr 142, poz. 1591 ze zmianami: Dz. U. z 2002 r.: Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1) „Gminny program ochrony środowiska Gminy 1271 i Nr 214, poz. 1806, Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Mr ągowo” - zgodnie z zał ącznikiem nr 1 do uchwały; Nr 162, poz. 1568, Dz. U. z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203) oraz art. 18 ust. 1, art. 84 ust. 1 ustawy 2) „Plan gospodarki odpadami Gminy Mr ągowo” - z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. zgodnie z zał ącznikiem nr 2 do uchwały. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627, Nr 115, poz. 1229, z 2002 r.: Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy Nr 233, poz. 1957, z 2003 r.: Nr 46, poz. 392, Nr 80, poz. Mr ągowo. 717 i 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. 1693, Nr 190, poz. 1865, Nr 217, poz. 2124, z 2004 r.: Nr 19, poz. 177, § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 91, poz. 875, Nr 92, ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa poz. 880, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1263, Nr 273, poz. Warmi ńsko-Mazurskiego 2703, Nr 281, poz. 2784) art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, Przewodnicz ący Rady Gminy poz. 628, zmiany z 2002 r.: Nr 41, poz. 365, Nr 113, poz. Ludwik Dawid 984, Nr 199, poz. 1671, z 2003 r.: Nr 7, poz. 78, z 2004 r.: Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1208, Nr 91, poz. 1956) Rada Gminy Mr ągowo uchwala, co nast ępuje:

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Zał ącznik Nr 1 do uchwały Nr XXVII/217/05 Rady Gminy Mr ągowo z dnia 25 lutego 2005 r.

GMINA MR ĄGOWO

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

SPIS TRE ŚCI

1. WST ĘP 1.1. Podstawa prawna 1.2. Metoda opracowania 1.3. Cele opracowania Programu 1.4. Okres obowi ązywania Programu 2. STRESZCZENIE PROGRAMU 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY 3.1. Struktura gminy i jej zró Ŝnicowanie przestrzenne 3.2. Charakterystyka środowiska naturalnego gminy 3.2.1. Elementy przyrody nieo Ŝywionej 3.2.1.1. Budowa geologiczna i zasoby geologiczne 3.2.1.2. Rze źba terenu 3.2.1.3. Gleby 3.2.1.4. Sie ć hydrograficzna - wody powierzchniowe - wody podziemne 3.2.1.5. Warunki klimatyczne 3.2.2. Elementy przyrody o Ŝywionej 3.2.2.1. Świat ro ślin Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

3.2.2.2. Świat zwierz ąt 3.2.3. Formy ochrony przyrody 3.2.3.1. Parki narodowe 3.2.3.2. Parki krajobrazowe 3.2.3.3. Rezerwaty 3.2.3.4. Obszary chronionego krajobrazu 3.2.3.5. Pomniki przyrody 3.2.3.6. UŜytki ekologiczne 3.2.3.7. Inne formy ochrony przyrody (zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne, parki wiejskie, lasy ochronne, sie ć NATURA 2000) 3.2.3.8. Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt 4. DIAGNOZA STANU I ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA NATURALNEGO GMINY 4.1. Zasoby geologiczne i rze źba terenu 4.2. Gleby 4.3. Sie ć hydrograficzna - wody powierzchniowe - wody podziemne 4.4. Powietrze atmosferyczne 4.5. Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne 4.6. Przyroda 4.6.1. Świat ro ślinny 4.6.2. Świat zwierz ęcy 4.7. Krajobraz 4.8. Obszary oddziaływania na środowisko 4.8.1. Działalno ść gospodarcza 4.8.2. Społecze ństwo 4.8.3. Turystyka i rekreacja 4.8.4. Transport i infrastruktura 4.8.4.1. Transport 4.8.4.2. Gospodarka wodno-ściekowa 4.8.4.3. Gospodarka odpadowa 4.8.4.4. Zaopatrzenie gminy w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe 4.8.5. Rolnictwo 4.9. Ograniczenia i szans ę rozwoju gminy, wynikaj ące ze stanu środowiska 5. CELE I ZADANIA PROGRAMU 5.1. Dotychczasowa realizacja zada ń z zakresu ochrony środowiska 5.2. Formułowanie strategii i planu działa ń 5.2.1. Okre ślenie celów ochrony środowiska 5.2.2. Zakres działa ń 6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń. 6.1. Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych 6.2. Poprawa jako ści środowiska 6.3. Edukacja ekologiczna 7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU. 7.1. Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji Programu 7.2. integracja Programu Ochrony Środowiska z innymi dokumentami strategicznymi dla gminy 7.3. Udział społecze ństwa 8. OCENA REALIZACJI PROGRAMU 8.1. Kontrola realizacji Programu 8.2. Wska źniki oceny realizacji Programu 9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę PROGRAMU 9.1. Finansowanie działa ń 9.2. Nakłady finansowe. 10. ZAŁ ĄCZNIKI. 10.1. Spis tabel 10.2. Wykaz dokumentów strategicznych 10.3. Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Programu 10.4. Dokumenty kartograficzne

1. WST ĘP Człowiek wraz ze swoj ą działalno ści ą jest ści śle sprz ęŜ ony z systemem przyrodniczym. Zachowanie rów- Przyj ęta w 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Pol- nowagi w tym systemie, wymaga spójnego i ł ącznego skiej stwierdza, Ŝe Rzeczpospolita Polska zapewnia zarz ądzania, zarówno dost ępem do zasobów środowiska ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą zrównowa Ŝone- oraz likwidacj ą i zapobieganiem powstawaniu negatyw- go rozwoju (art. 5), ustala tak Ŝe, Ŝe ochrona środowiska nych dla środowiska skutków działalno ści gospodarczej jest obowi ązkiem m. in. władz publicznych, które poprzez (ochrona środowiska), jak i racjonalnym u Ŝytkowaniem sw ą polityk ę, powinny zapewni ć bezpiecze ństwo ekolo- zasobów przyrodniczych (gospodarka wodna, le śnictwo, giczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom (art. 74). Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. ochrona i wykorzystanie zasobów surowcowych i glebo- Istotn ą rol ę w ocenie tworzenia Programu odegrały wych, planowanie przestrzenne). równie Ŝ ankiety, przeprowadzone w śród mieszka ńców Głównym celem nowej polityki ekologicznej pa ństwa gminy. jest zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego społe- Robocza wersja dokumentu została poddana proce- cze ństwa polskiego w XXI wieku oraz stworzenie podstaw sowi konsultacji społecznych. Informacje o pracach nad dla opracowania i realizacji strategii zrównowa Ŝonego Programem i mo Ŝliwościach składania uwag i wniosków rozwoju kraju. do projektu zamieszczono w prasie lokalnej oraz na stro- nie internetowej www.bip..mragowo.net Projekt 1.1 Podstawa prawna udost ępniano równie Ŝ wszystkim zainteresowanym w formie elektronicznej w Urz ędzie Gminy w Mr ągowie. Obowi ązek opracowania Gminnego Programu Ochro- ny Środowiska, wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. 1.3 Cele opracowania Programu Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z pó źn. zm.). Opracowanie Gminnego Programu Ochrony Środowi- Zgodnie z art. 17 i 18 ustawy Program ten sporz ądza ska, słu Ŝy realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, regionu organ wykonawczy gminy, a nast ępnie uchwala go Rada oraz oczekiwa ń i potrzeb społecze ństwa gminy. Gminy. Projekt Programu został zaopiniowany przez Zarz ąd Kompleksowe uj ęcie problematyki środowiska, umo Ŝ- Powiatu Mr ągowskiego. liwi wykorzystanie Programu do nast ępuj ących celów: - rozwi ązywania wa Ŝnych problemów i eliminowa- 1.2 Metoda opracowania nia zagro Ŝeń środowiska w gminie poprzez po- dejmowanie wspólnych działa ń; Przy tworzeniu Programu wykorzystano ró Ŝne metody - podejmowania decyzji w zakresie przedsi ęwzi ęć i techniki aktywnego i otwartego planowania. w dziedzinie ochrony środowiska i finansowania Jednym z najwa Ŝniejszych sposobów, zastosowanych inwestycji ekologicznych; przy realizacji Programu, było podej ście sektorowe, pole- - kreowania regionalnej polityki ochrony i racjonal- gaj ące na analizie problemów i sformułowaniu celów na nego wykorzystania walorów przyrodniczo- podstawie poszczególnych sektorów ochrony środowiska. krajobrazowych; Przy tworzeniu Programu zastosowano równie Ŝ podej- - koordynowania i intensyfikowania działa ń na ście regionalne, koncentruj ąc si ę na najwa Ŝniejszych rzecz ochrony środowiska, realizowanych przez problemach gminy. jednostki samorz ądu, administracj ę publiczn ą, jak W trakcie prac zostały zaanga Ŝowane ró Ŝne strony, równie Ŝ jednostki gospodarcze, instytucje oraz będące zainteresowane zrównowa Ŝonym rozwojem gmi- organizacje społeczne. ny. Ze wzgl ędu na realizacj ę wspólnych zada ń w ramach 1.4 Okres obowi ązywania Programu utworzonego Zwi ązku Gmin „Czyste Mazury” w pracach nad programem, brali udział równie Ŝ przedstawiciele Okres obowi ązywania Programu to 4 lata, tzn. lata gmin, naleŜą cych do Zwi ązku. 2004-2007 . Program uwzgl ędnia te Ŝ działania, przewidziane do Został powołany Panel Roboczy , w skład którego we- realizacji w perspektywie kolejnych 4 lat, tj. w latach 2008- szli: 2011. 1. Mirosława Krakowska - Inspektor Urz ąd Gminy 2. STRESZCZENIE PROGRAMU Mr ągowo 2. Marek Kaczy ński - Radny Gminy Mr ągowo Zgodnie z art. 17 i 18 ustawy Prawo ochrony środowi- 3. Sławomir Olender - Radny Gminy Mr ągowo ska, Program sporz ądza organ wykonawczy gminy, a nast ępnie uchwala go Rada Gminy. Autorzy Programu wyst ąpili równie Ŝ do ró Ŝnych insty- Przy tworzeniu Programu wykorzystano ró Ŝne metody tucji i jednostek, prowadz ących działalno ść na terenie i techniki aktywnego i otwartego planowania. gminy i Zwi ązku, jako jednostek konsultacyjnych i opiniu- Podczas prac powołano Panel Roboczy, a tak Ŝe prze- jących. Były to m.in. Agencja Nieruchomo ści Rolnych, prowadzono ankiety i konsultacje w śród społecze ństwa Generalna Dyrekcja Dróg i Autostrad o/Olsztyn, Regional- gminy. na Dyrekcja Lasów Pa ństwowych w Białymstoku i w Olsz- Program zawiera ogóln ą charakterystyk ę gminy. Opi- tynie, Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury,,Regionalny Zarz ąd suje zarówno elementy przyrody nieo Ŝywionej, jak i o Ŝy- Gospodarki Wodnej w Warszawie, Zespół ds. Gospodarki wionej. Uwag ę zwrócono równie Ŝ na prawne formy ochro- Wodnej, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, ny przyrody, występuj ące na terenie gminy. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Wojewódz- Wa Ŝnym elementem Programu jest diagnoza stanu i ki Konserwator Przyrody, Zakład Energetyczny SA w zagro Ŝeń środowiska naturalnego gminy Mr ągowo. Doty- Białymstoku i w Olsztynie, Zakład Gazowniczy w Białym- ka ona wszystkich, istotnych aspektów wzajemnych od- stoku i w Olsztynie, Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wod- działywa ń człowieka i środowiska, w którym Ŝyje. nych. Wskazane s ą równie Ŝ ograniczenia i szanse rozwoju Przekazane uwagi i spostrze Ŝenia zostały wykorzysta- gminy, wynikaj ące ze stanu środowiska. ne w trakcie prac nad Programem. Program ocenia dotychczasowe działania z zakresu Do pracy nad Programem wykorzystano dane przeka- ochrony środowiska oraz formułuje strategie, cele, a tak Ŝe zane przez Urz ąd Gminy, dost ępne opracowania nauko- przedstawia plan działa ń w okresie programowania. we, wyniki bada ń i ekspertyz, ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przyj ęte przez Szczegółowy harmonogram realizacji uj ęty jest w gmin ę oraz organy powiatu i województwa strategie i trzech płaszczyznach działa ń: programy sektorowe, a tak Ŝe obowi ązuj ące akty prawne. 1) Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów natural- nych 2) Poprawa jako ści środowiska Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

3) Edukacja ekologiczna. 2) Du Ŝa ilo ść naturalnych zbiorników wodnych (jezior), tworz ących dzi ęki licznym rzekom i kanałom poł ączo- Program wskazuje równie Ŝ sposób kontroli oraz ne systemy wodne, szlak Wielkich Jezior Mazurskich - wska źniki oceny jego realizacji. najdłu Ŝszy w Polsce szlak Ŝeglarski (ok. 140 km), Zostały wskazane równie Ŝ konieczne nakłady na reali- szlak kajakowy rz. Krutyni, b ędąca atutem gminy, wy- zacj ę zada ń oraz potencjalne źródła finansowania. musza dalsze zintensyfikowanie prac na rzecz ograni- Istotnym elementem Programu jest Plan Gospodarki czenia oddziaływania człowieka na środowisko natu- Odpadami, który stanowi odr ębny dokument i prezentuje ralne. Jako priorytetowe przyj ęto: szczegółowe podej ście do zagadnie ń gospodarki odpa- - wprowadzenie gospodarki odpadami, zgodnie z dowej na terenie gminy. przyj ętymi zało Ŝeniami w Planie Gospodarki Od- Podczas prac nad Programem, przeprowadzona ana- padami, liza stanu i zagro Ŝeń środowiska oraz ocena społeczna - wprowadzanie infrastruktury chroni ącej środowi- najwa Ŝniejszych potrzeb, pozwoliły ustali ć najwa Ŝniejsze sko na obszarach atrakcyjnych turystycznie, wnioski z opracowania Programu: - kompleksowe uregulowanie gospodarki wodno- ściekowej, 1) Gmina posiada wiele cennych, naturalnych siedlisk - dalsz ą, systematyczn ą budow ę kanalizacji sani- chronionych gatunków ro ślin i zwierz ąt, tym samym tarnej i podł ączanie kolejnych mieszka ńców gmi- obowi ązkiem wszystkich uczestnicz ących w kształto- ny, waniu Ŝycia gminy, jest przede wszystkim zapobiega ć - modernizacj ę systemu dostarczania wody, ze negatywnym przekształceniom środowiska naturalne- szczególnym uwzgl ędnieniem stacji uzdatnia wo- go gminy. Działania te powinny by ć realizowane m.in. dy, poprzez: - wprowadzanie technologii spalania opartych na - tworzenie prawa lokalnego, uwzgl ędniaj ącego ko- odnawialnych źródłach energii. nieczno ść zachowania i ochrony środowiska natu- 3) Szczególne istotne jest prowadzenie systematycznej ralnego, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obsza- edukacji ekologicznej w śród mieszka ńców gminy, d ą- rów wodno-błotnych i korytarzy ekologicznych, Ŝą ce do świadomego kształtowania postaw i zacho- - stosowanie instrumentów prawno-ekonomicznych wa ń, zgodnie z zasadami zrównowa Ŝonego rozwoju. (opłaty, kary, skuteczniejsze kontrole) oraz ich egzekwowanie, 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY - zachowanie wysokich walorów krajobrazowych i niedopuszczanie do trwałych zmian rze źby tere- 3.1 Struktura gminy i jej zró Ŝnicowanie przestrzen- nu, ne - racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych m.in. poprzez uruchomianie programów oszcz ę- Obszar gminy Mr ągowo zajmuje powierzchni ę 294,87 dzania wody, energii, w tym równie Ŝ do celów km 2. Obszar gminy (według podziału fizyczno- przemysłowych. geograficznego Kondrackiego) poło Ŝony jest w obr ębie Pojezierza Mr ągowskiego.

Regiony fizyczno-geograficzne wg Kondrackiego 1998

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Gmina graniczy z siedmioma gminami województwa Na terenie Gminy Mr ągowo znajduje si ę 47 miejsco- warmi ńsko-mazurskiego: Piecki, , Mikołajki, Ryn, wo ści wiejskich, podzielonych na 28 sołectw. Gmin ę za- Kętrzyn, Reszel i miastem Mr ągowo. mieszkuje 739 1 mieszka ńców . Gmina Mr ągowo nale Ŝy do powiatu mr ągowskiego, Zró Ŝnicowanie przestrzenne gminy przedstawia poni Ŝ- stanowi ąc jego jedn ą z wi ększych gmin. Siedziba Urz ędu sza tabela: Gminy znajduje si ę w Mr ągowie.

Tabela 1 Zró Ŝnicowanie przestrzenne gminy Mr ągowo

Powierzchnia Udział Lp. [ha] [%] Ogólna powierzchnia ewidencyjna 29 487 100,00 UŜytki rolne w tym: 18 057 61,24 grunty orne i sady 11482 38,94 łąki trwałe 1 291 4,39 pastwiska trwałe 5 284 17,92 UŜytki le śne i grunty zadrzewione 6 199 21,02 Grunty zurbanizowane i zabudowane 767 2,60 Nieu Ŝytki 1 075 3,65 Wody (stojące i płyn ące) 2 731 9,26 Tereny ró Ŝne w tym: 658 2,23 tereny komunikacyjne 647 2,19 uŜytki kopalniane 11 0,04 pozostałe Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo 1 Na podstawie danych UG w Mr ągowie na dzie ń 30.06.2004 r. wynosz ą 12 mln m 3, średnia mi ąŜ szo ść 3 m.. Zło Ŝe w 3.2 Charakterystyka środowiska naturalnego gmi- du Ŝej mierze jest rezerwatem przyrody. ny Ponadto na terenie gminy eksploatowano zło Ŝe su- rowców ilastych w rejonie miejscowo ści Czerwonka nad 3.2.1 Elementy przyrody nieo Ŝywionej jeziorem Juksty. Nad jeziorem Juno na północ od Mr ągowa stwierdzo- 3.2.1.1 Budowa geologiczna i zasoby geologiczne no wyst ępowanie kredy jeziernej, lecz o bardzo małych zasobach (ok. 9 tys. ton) Obszar gminy le Ŝy w zasi ęgu prekambryjskiej platfor- my wschodnioeuropejskiej w jednostce tektonicznej zwa- 3.2.1.2 Rze źba terenu nej wyniesieniem mazursko-suwalskim. Krystaliczne pod- ło Ŝe zalega na gł ęboko ści około 1-1,5 km. Nad ścielone Ukształtowanie powierzchni i litologia Pojezierza Mrą- jest ono skałami osadowymi utworzonymi w dwóch erach gowskiego jest typowa dla obszarów polodowcowych, a geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej. Osadów ery cech ą ich krajobrazu jest niespotykane nigdzie w kraju, na paleozoicznej wyst ępuj ą tylko w północnej cz ęś ci gminy. tak ą skal ę skupienie du Ŝych, naturalnych zbiorników wod- Warstwy przypowierzchniowe zbudowane s ą z osa- nych. dów czwartorz ędowych (głównie polodowcowych glin, Drugim, obok jezior, charakterystycznym elementem piasków i Ŝwirów), których mi ąŜ szo ść - według mapy krajobrazu tego terenu s ą rozległe, zwarte kompleksy geologicznej - wynosi około 100 - 200 m. le śne na obszarach sandrowych. Z zasi ęgiem l ądolodu w okresie ostatniego zlodowa- Morfologia obszaru gminy jest do ść zró Ŝnicowana. Zo- cenia zwi ązane s ą formy morfologiczne spotykane na stała ukształtowana przez l ądolód zlodowacenia północ- obszarze gminy. nopolskiego - głównie w jego fazie pomorskiej, a zmodyfi- kowana (złagodzona) przez holoce ńskie procesy denuda- Na terenie gminy Mr ągowo wyst ępuj ą zło Ŝa kruszywa cyjno-akumulacyjne. naturalnego i torfu. Geologicznie udokumentowane zosta- Dominuj ącą jednostk ą jest wysoczyzna moreny dennej ły 3 zło Ŝa, lecz dla jednego z nich w rejonie Kiersztanowa o falistej powierzchni, zbudowana głównie z gliny zwało- uchylono decyzj ę ze wzgl ędu na du Ŝą zmienno ść budowy. wej. Miejscami (rejon Polskiej Wsi, Kosewa) wyst ępuje Dwa pozostałe zło Ŝa „Kiersztanowo” i „Polska Wie ś” falisty, piaszczysty sandr. nie zostały obj ęte koncesjami eksploatacyjnymi. Zasoby Krajobraz wysoczyzny urozmaicaj ą równole Ŝnikowe pierwszego zło Ŝa, według stanu na 1997 r. wynosiły 164 ci ągi moren czołowych, przebiegaj ących wzdłu Ŝ pagór- tys. ton., drugiego - 1 013 tys. ton. ków. W wyniku wykonanej „Inwentaryzacji złó Ŝ surowców Cz ęś ci ą tego pasa moren s ą Góry Krzywe wznosz ące mineralnych woj. olszty ńskiego, gmina Mr ągowo” Polgeol si ę na wysoko ść ponad 40 m nad poziom wysoczyzny i W-wa 1996 r., na terenie gminy wytypowano 3 obszary si ęgaj ące w kulminacjach rz ędnych przekraczaj ących 195 prognostycznych (spodziewanych) zalegania niewielkich m n.p.m. złó Ŝ kruszywa naturalnego. Zlokalizowano równie Ŝ 15 Znacz ącymi formami, urozmaicaj ącymi krajobraz tere- punktów eksploatacji kruszywa. nów gminy i wpływaj ącymi zdecydowanie na jego charak- ter s ą rynny subglacjalne. S ą one licznie, uło Ŝone s ą w Zło Ŝa torfu wst ępnie rozpoznano w zachodniej i pół- rozci ągło ści zbli Ŝonej południkowej. S ą one na ogół gł ę- nocnej cz ęś ci gminy. Du Ŝe zło Ŝe torfu znajduje si ę w boko i ostro wci ęte w teren wysoczyzny. Wypełniaj ą je rejonie na południe od G ązwy. Jego zasoby bilansowe osady piaszczysto-Ŝwirowe, a tak Ŝe osady jezierne i ba- gienne oraz jeziora rynnowe. Niezbyt du Ŝa rynna w rejonie Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Marcinkowa, charakteryzuje si ę wyst ępowaniem licznych, Ponadto w śród gleb zwi ęzłych, wyst ępuje te Ŝ na nie- niedu Ŝych lecz gł ębokich jezior o charakterze kotłów wielkich powierzchniach (głównie w rejonie wsi Rydwągi, eworsyjnych, przedzielonych ryglami. Gronowo i Bo Ŝe) kompleks zbo Ŝowo-pastewny mocny. Najwy Ŝszy punkt na terenie gminy ma wysoko ść 217 Średniourodzajne gleby kompleksu Ŝytniego dobrego m n.p.m. i jest poło Ŝony w rejonie Bo Ŝego. koncentruj ą si ę w południowej cz ęś ci gminy. S ą one wy- kształcone głównie z piasków gliniastych lekkich, zwykle 3.2.1.3 Gleby pod ścielonych glin ą. Przewa Ŝnie zaliczaj ą si ę do klasy bonitacyjnej IVb. Gleby s ą wa Ŝnym składnikiem środowiska naturalne- W rejonie rynien polodowcowych i na terenach san- go. Na terenie gminy wyst ępuj ą głównie gleby brunatne z drowych wyst ępuj ą gleby lekkie, przepuszczalne V i VI przewag ą kompleksu pszennego dobrego i wadliwego z klasy bonitacyjnej, kompleksu Ŝytniego słabego i lokalnie niewielkim udziałem kompleksu pszenno-Ŝytniego. Sku- Ŝytnio-łubinowego. Wykształcone s ą one z piasków słabo- piają si ę one w rejonie wsi Bo Ŝe, Rydw ągi, Biestrzykowo. gliniastych zalegaj ących na piaskach lu źnych. Najwi ększe W okolicach Szestna dominuj ą gleby ilaste. W składzie ich skupienia wyst ępuj ą w rejonie Polskiej Wsi, na zachód gatunkowym dominuj ą gliny lekkie w całym profilu glebo- i południe od Mr ągowa oraz w okolicach Kosewa i Kier- wym przy du Ŝym udziale piasków gliniastych, zalegaj ą- szatnowa. cych na glinach. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te nale- Udział gleb w poszczególnych klasach bonitacyjnych Ŝą głównie do klas III i IVa. w gminie Mr ągowo, przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 2 Udział gleb w poszczególnych klasach bonitacyjnych w gminie Mr ągowo

Powierzchnia gruntów rolnych Lp. UŜytki rolne [ha] [%] 1 II 0,24 2 III 1490,82 17,9 3 IV 5444,98 65,2 4 V 993,13 11,9 5 VI 421,19 5 UŜytki zielone 6 I 1,60 0,03 7 II 0,15 8 III 733,52 13,2 IV 3365,11 61 V 1001,00 12 VI 413,27 7,5 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

3.2.1.4 Sie ć hydrograficzna Cz ęść wschodnia gminy, w tym zlewnia jezior Mierze- - wody powierzchniowe jewskiego i Ry ńskiego oraz cz ęść zachodnia, w tym rynna sorkwicka, le Ŝą w zlewni Systematu Wielkich Jezior Ma- Teren gminy nale Ŝy do obszarów wododziałowych. zurskich – dorzeczu Pisy – zlewisku Wisły. Cz ęść za- Przez jego teren przebiega dział wodny I rz ędu . Wody chodnia gminy odwadniana jest przez Krutyni ę. powierzchniowe gminy Mr ągowo, w przewa Ŝaj ącej cz ęś ci, znajduj ą si ę w zlewni Gubra - dorzeczu Łyny - zlewisku Na terenie gminy znajduje si ę wiele jezior. Pregoły. Dla tej cz ęś ci głównymi rzekami odwadniaj ącymi Jezior o powierzchni powy Ŝej 1 ha naliczono 31, z są Dajna i jej dopływ . czego najwi ększe przedstawia poni Ŝsze zestawienie.

Tabela 3 Jeziora w obr ębie administracyjnym gminy Mr ągowo

Powierzchnia jeziora Lp. Nazwa jeziora Obr ęb [ha] Zlewnia Pregoły 1 Czarne 76,3 2 Czarne k/Marcinkowa Marcinkowo 12,5 3 Dłu Ŝek (Dłu Ŝec) Marcinkowo 4,5 4 Dobrzynek Muntowo 36,1 5 Gł ębokie Polska Wie ś 25,3 6 Juksty Muntowo 330,1 7 Juno Polska Wie ś 380,7 8 Karw (Karwie) Karwie 54,0 9 Karwik Karwie 5,4 10 Kiersztanowskie Kiersztanowo 148,6 11 Kociołek Marcinkowo 7,8 12 Kot Szestno 44,0 13 Kuc Kosewo 98,8 14 Marcinkowskie Marcinkowo 9,0 15 Piecuch Polska Wie ś 7,5 16 Podkarwiec (Podkarwie) Karwie 9,3 17 Probarskie 201,4 18 Ruskowiejskie Ruska Wie ś 29,1 19 Rydw ągi Rydw ągi 62,0 Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

20 Srednie Polska Wie ś 14,1 21 Sal ęt Mały Popowo Sal ęckie 98,0 22 Sal ęt Wielki Popowo Sal ęckie 229,7 23 Sutapie Wielkie Probark 22,5 24 Wągiel Wierzbowo, gmina Piecki 176,8 25 Wierzbowskie Wierzbowo 104,4 Zlewnia Wisły 26 Krzywe Krzywe 155,5 27 Janowskie 18,18 28 Notyst (Mierzejewskie) Notyst Mały 150,7 29 Sar Ŝ Nowe Bagienice 76,7 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Cz ęść wymienionych jezior, le Ŝy równie Ŝ w granicach Klimat Pojezierza Mazurskiego, charakteryzuje si ę administracyjnych s ąsiednich gmin, np. jez. W ągier. wzgl ędnym kontynentalizmem, za ś Pojezierze Mr ągow- Zdecydowana wi ększo ść jezior to zbiorniki eutroficzne. skie, ma najwi ększe zachmurzenie, najwi ększe pr ędko ści wiatru i poza górami nale Ŝy do najzimniejszych rejonów Istotn ą rzek ą dla gminy jest Dajna. Jest to rzeka IV Polski. rz ędu, lewobrze Ŝny dopływ Gubra o długo ści 55 km, w Średnia roczna wynosi 6,6 o. Najwy Ŝsze średnie mak- tym na terenie gminy Mr ągowo 4 km. Odwadnia ona sima wyst ępuj ą zwykle w lipcu, którego średnia miesi ęcz- znaczn ą cz ęść gminy. na temperatura wynosi 17,4 o. Najzimniejszym jest luty ze średni ą temperatur ą - 4,8 o. Za pocz ątek rzeki przyj ęto ciek uchodz ący od południa Obszar całych Mazur to strefa stałego ścierania si ę do jeziora W ągiel. Nast ępnie przepływa ona przez szereg mas powietrza atlantyckiego i kontynentalnego. W ostat- jezior, tzw. rynny mr ągowskiej (W ągiel, Wierzbowskie, nich 5-10 latach obserwowany jest tak Ŝe wzrost ilo ści dni Czos, Czarne, Kot, Juno, Kiersztanowskie, Dejnowa). Od (zwłaszcza wiosn ą i wczesnym latem), z napływem powie- jeziora Kiersztanowskiego płynie gł ęboko wci ętą dolin ą, trza zwrotnikowego. St ąd te Ŝ, w zale Ŝno ści od dominacji która w dalszym biegu znacznie si ę rozszerza. jednej z nich pojawiaj ą si ę tu b ądź mro źne i słoneczne, Oprócz gminy Mr ągowo, rzeka pokonuje równie Ŝ tere- bądź ciepłe i deszczowe zimy lub gor ące i suche lata ny gminy Piecki, Reszel i K ętrzyn. (1992, 1994, 1999), na przemian z chłodnymi i wilgotnymi Kolejn ą pod wzgl ędem wielko ści jest struga Muntowo, (1991, 1993,1997). będąca dopływem Dajny. Wyniesienie nad poziom morza, du Ŝe nagromadzenie Do ść wyj ątkowa dla terenu gminy jest struga Bystra, otwartych zbiorników wodnych, a tak Ŝe terenów podmo- równie Ŝ dopływ Dajny. Płynie ona poza zlewni ą całkowit ą kłych powoduje, Ŝe poszczególne pory roku wkraczaj ą tu jezior. w innych terminach, ni Ŝ w pozostałych regionach kraju. - wody podziemne Wpływ wód powierzchniowych zaznacza si ę tak Ŝe w wil- gotno ści powietrza. Najni Ŝsze warto ści wilgotno ści Na terenie gminy eksploatowane s ą głównie warstwy, wzgl ędnej wyst ępuj ą w maju i czerwcu (73%, 74%), a zalegaj ące w osadach czwartorz ędowych. Mi ąŜ szo ść najwy Ŝsze w listopadzie i grudniu (89%, 90%) - w których czwartorz ędu średnio wynosi ok. 100-200 m. to miesi ącach wyst ępuje najwi ęcej mgieł. Średnio w roku Nieliczne studnie, głównie w rejonie Mr ągowa, bazuj ą notuje si ę 38 dni z mgł ą. na trzeciorz ędowym poziomie wodono śnym. Najwi ęcej dni słonecznych przypada na maj i czerwiec Warunki zaopatrzenia w wod ę w gminie s ą zró Ŝnico- oraz wrzesie ń, natomiast najmniej na listopad i grudzie ń. wane, głównie w cz ęś ci północno-wschodniej, gdzie s ą W ci ągu całego roku jest tu ok. 110 dni z pełnym zachmu- obszary (rejon , Bo Ŝe Małe, Bo Ŝe, Gronowo, rzeniem i ok. 160 dni z zachmurzeniem cz ęś ciowym. Bodziszki, Szerbowo, S ądry), na których nie stwierdzono Średnia roczna suma opadów wynosi 576 mm. Mini- wyst ępowania warstw wodono śnych w du Ŝym zwartym mum przypada na marzec (23 mm), a maksimum na lipiec kompleksie. Na pozostałym obszarze gminy warunki hy- (78 mm). drogeologiczne s ą korzystne lub przeci ętne. W układzie rocznym dominuj ą wiatry z kierunku połu- Na cz ęś ci obszaru gminy u Ŝytkowe poziomy wodono- dniowo-zachodniego i zachodniego. Zdecydowanie naj- śne nie s ą w pełni izolowane od powierzchni terenu. Wa- rzadziej wiej ą wiatry z kierunku północno-wschodniego, a runki takie wyst ępuj ą w rejonach rynien polodowcowych i tak Ŝe północnego i wschodniego. wzgórz czołowomorenowych. Stwierdzone zostały na Długo ść okresu wegetacyjnego to około 209 dni. zachód od Mr ągowa - a uj ęciu miejskim i w rynnie na południe od Mr ągowa oraz w okolicach Czerniaka i w 3.2.2 Elementy przyrody o Ŝywionej Grabowie. Ponadto słabo izolowane jest uj ęcie w Zawa- dzie. 3.2.2.1 Świat ro ślin Cz ęść województwa, w której le Ŝy gmina Mr ągowo, okre ślana jest jako obszar stosunkowo perspektywiczny Szata ro ślinna gminy Mr ągowo jest urozmaicona. Do- pod wzgl ędem wyst ępowania wód mineralnych o znacze- minuj ącą form ę stanowi ą lasy, które na obszarze gminy niu leczniczym. zajmuj ą powierzchni ę 5,7 tys. ha. Lesisto ść wynosi około Z ogólnej budowy geologicznej rejonu wynika, Ŝe za- 20,05% i jest jedn ą z ni Ŝszych w województwie warmi ń- legania solanek o znaczeniu leczniczym i mineralizacji sko-mazurskim, którego średnia wynosi 29%. ogólnej rz ędu 30-50 g/l mo Ŝna si ę spodziewa ć w osadach Rozmieszczenie lasów na terenie gminy jest nierów- triasu, na gł ęboko ściach zbli Ŝonych do 1 - 1,4 km. Spo- nomierne. Zdecydowana ich wi ększo ść wyst ępuje w cz ę- dziewa ć si ę nale Ŝy wód mineralnych pospolitych, nadaj ą- ści południowej gminy, wchodz ąc w skład wielkiego ma- cych si ę głównie do k ąpieli leczniczych i rekreacyjnych. sywu le śnego Puszczy Piskiej. Ponadto wi ększe komplek- sy le Ŝą w zachodniej cz ęś ci gminy w rejonie wsi G ązwa 3.2.1.5 Warunki klimatyczne oraz na południe od Kiersztanowa i na wschód od miej- scowo ści Bo Ŝe. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Wśród siedlisk le śnych zdecydowan ą przewag ę maj ą stawowy. Z sów spotka ć mo Ŝna: sow ę uszat ą, płomyków- typy lasowe, głównie las świe Ŝy. Typy borowe, w tym bór kę, puszczyka, pójd źkę. mieszany świe Ŝy, dominuj ą w południowej cz ęś ci gminy. Spo śród ptaków le śnych licznie reprezentowane s ą: Fragmenty bardzo Ŝyznych siedlisk lasowych wyst ępu- dzi ęcioły: czarny, du Ŝy, zielony i dzi ęciołek, a poza tym gil ją głównie w cz ęś ci południowej gminy. i dziwonia. Na terenie kompleksu G ązwa wyst ępuje wielki płat bo- Najwi ększymi osobliwo ściami ornitofauny są: puchacz, ru bagiennego. orlik krzykliwy i bielik. W strukturze gatunkowej dominuje sosna i świerk. Z Wśród wyst ępuj ących tu gadów najliczniejsze s ą jasz- gatunków li ściastych - najliczniej wyst ępuje brzoza i d ąb. czurki: zwinka, Ŝyworódka i padalec. Z w ęŜ y obecne s ą: Najcenniejsz ą szat ą ro ślinn ą dysponuj ą obszary chro- zaskroniec (do ść liczny) i Ŝmija zygzakowata. Wyst ępuje nione w sposób prawny, które zachowały walory zbioro- równie Ŝ Ŝółw błotny. wisk naturalnych. Wyst ępuj ą w nich unikatowe fitocenozy, Liczni s ą przedstawiciele płazów m.in. gatunki Ŝab i głównie zwi ązane licznymi torfowiskami. ropuch ( Ŝaba jeziorkowa, trawna, śmieszka, kumak nizin- Po śród ro ślin wyst ępuje wiele gatunków chronionych, ny, ropucha szara i zielona). w tym: wyst ępuj ą gatunki z rodziny storczykowatych - W wodach powierzchniowych powszechnie wyst ępuj ą będące pod ścisł ą ochron ą - kruszczyk błotny, szeroko- znane ryby: szczupak, oko ń, sandacz, jazgarz, pło ć, listny, rdzawoczerwony, storczyk krwisty, listera jajowata, wzdr ęga, leszcz, kr ąp, karp, lin, kara ś, w ęgorz, kle ń, ja ź, Ŝłobik koralowy, rosiczka okr ągłolistna i długolistna, waw- mi ętus, ukleja, słonecznica, ciernik, cierniczek itd. rzynek wilczełyko, ba Ŝyna czarna, bagno zwyczajne, W wi ększych i gł ębszych jeziorach, wyst ępuj ą gł ąbie- wełnianka pochwowata. lowate: sieja i sielawa. Na terenie gminy wyst ępuje ł ącznie kilkadziesi ąt ga- Do spotykanych gatunków, nale Ŝy te Ŝ doliczy ć, wpro- tunków ro ślin chronionych, z czego wi ększo ść to ro śliny wadzone sztucznie do niektórych zbiorników w latach 60., zielne. Du Ŝy udział chronionych gatunków ro ślin zwi ązany karpia oraz azjatyckie ryby ro ślino Ŝerne: tołpyg ę i amura. jest z torfowiskami i obszarami podmokłymi, dlatego Ich liczebno ść w wodach otwartych jest śladowa, co nie szczególnie wa Ŝna jest potrzeba zachowania tych siedlisk. jest jednak niepokoj ące, bo gatunki te obecnie, jako obce Cenne s ą te Ŝ zbiorowiska ro ślinno ści wodnej i szuwaro- polskiej ichtiofaunie, uwa Ŝa si ę za niepo Ŝą dane. wej, a tak Ŝe le śnej. Fauna bezkr ęgowców jest bogata i stosunkowo dobrze poznana. 3.2.2.2 Świat zwierz ąt 3.2.3 Formy ochrony przyrody Okolice gminy Mr ągowo obfituj ące w liczne lasy i jezio- ra, brak zasadniczych przeszkód terenowych sprawiają, Wszystkie formy ochrony przyrody stanowi ą układ Ŝe obszar ten posiada dogodne warunki do swobodnego przestrzenny, wzajemnie uzupełniaj ących si ę form, ł ączo- przenikania ró Ŝnych elementów faunistycznych. Mo Ŝna nych korytarzami ekologicznymi. stwierdzi ć, Ŝe jest to typowa fauna Ni Ŝu Polskiego. Wi ęk- Obszary prawnie chronione, tworz ą krajowy system szo ść zwierz ąt pospolitych wyst ępuj ących w Polsce, re- obszarów chronionych. prezentowanych jest równie Ŝ na tym terenie. Ostoj ą zwierz ąt na terenie gminy jest przede wszyst- 3.2.3.1 Parki narodowe kim kompleks le śny Puszczy Piskiej. Z wi ększych zwierz ąt wyst ępuj ą tu m.in.: ło ś, jele ń Forma wielkoobszarowej ochrony przyrody, w zało Ŝe- szlachetny, sarna i dzik; z drapie Ŝników: lis, tchórz, jenot, niu obejmuj ąca obszary o najwi ększej randze przyrodni- kuna domowa (kamionka) i le śna, gronostaj, łasica oraz czej o znaczeniu krajowym i mi ędzynarodowym, nie wy- borsuk. Pospolite s ą zaj ąc i królik. Na terenie gminy jest st ępuje na obszarze gminy. te Ŝ stanowisko Ŝółwia błotnego. Ostatnio wykazano do ść liczn ą obecno ść bobra. W 3.2.3.2 Parki krajobrazowe ci ągu ostatnich lat znacznie zwi ększyła si ę te Ŝ liczebno ść wydry, mogącej przy tej wielko ści populacji powodowa ć Na obszarze gminy znajduje si ę Mazurski Park Kra- znaczne straty w rybostanie. Niepo Ŝą dana jest równie Ŝ jobrazowy . Został on powołany w 1977 roku. nadmierna liczebno ść bardzo ekspansywnej norki amery- Teren MPK i jego otuliny obejmuje wschodni ą cz ęść ka ńskiej, równie Ŝ wyrz ądzaj ącej szkody w rybostanie oraz gminy Mr ągowo. Powierzchnia Parku wynosi 53.655 ha, a wśród ptactwa wodno-błotnego. jego strefa ochronna. 18.608 ha. Jest to jeden z najwi ęk- Drobne gryzonie reprezentuj ą m. in. mysz polna, nor- szych parków krajobrazowych w Polsce. nica ruda i polnik zwyczajny, z wi ększych wymieni ć mo Ŝna W obr ębie gminy si ę znajduje si ę w południowej cz ęś ci wiewiórk ę, pi Ŝmaka, i karczownika. gminy 748 ha, co stanowi 1,4% powierzchni Parku i 2,5% Wyst ępuje równie Ŝ kilka gatunków nietoperzy. Spoty- powierzchni gminy. Obszary Parku i jego otuliny - zostały kane ssaki owado Ŝerne to: je Ŝ europejski, ryjówka aksa- podzielone na strefy o ró Ŝnych walorach przyrodniczych i mitna i malutka, kret, rz ęsorek rzeczek. krajobrazowych. Na obszarze gminy wyst ępuj ą nast ępuj ą- Urozmaicony jest świat ptaków, wyst ępuj ą: kaczki: ce strefy: krzy Ŝówka, cyranka, cyraneczka, podgorzałka, tracz nuro- gęś , płaskonos, czernica, czy rzadziej spotykane: świstun, - strefa pierwsza ekologiczna „IE” lodówka, g ągoł; g ęsi: g ęgawa, białoczelna i zbo Ŝowa (na obejmuje du Ŝą cz ęść obszarów le śnych, niektóre cen- przelotach); kormoran i mewy ne przyrodniczo tereny rolnicze wraz z ich terenami Ponadto mo Ŝna spotka ć: perkozy, sieweczk ę rzeczn ą, zabudowanymi oraz cenniejsze tereny wodne. Obsza- czajk ę, brod źca krwawodziobego i samotnego, rybitw ę ry tej strefy odgrywaj ą olbrzymi ą rol ę w równowadze czarn ą, Ŝurawia, łab ędzia niemego, bociana białego i ekologicznej Parku. W strefie „IE” wprowadza si ę cał- czarnego czy czapl ę siw ą. kowity zakaz wyznaczania nowych siedlisk budowla- Na polach i ł ąkach wyst ępuj ą m.in. kuropatwy, ba Ŝanty nych oraz wymóg zweryfikowania wyznaczonych w i przepiórki. planach gmin siedlisk budowlanych. Z ptaków drapie Ŝnych wyst ępuj ą: jastrz ąb, myszołów, Na obszarze gminy Mr ągowo w obr ęb tej strefy wł ą- krogulec, pustułka, rybołów, kania ruda i czarna, błotniak czono: IE23 - Jezioro Kuc (wyst ępowanie Ŝółwia błot- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

nego, tereny Ŝerowe orła bielika, kormorana, bociana Granice obszarów zostały okre ślone nast ępuj ąco: czarnego), IE24 - .Lasy Krzywych Gór (lokalny wodo- dział). Ad. 1. Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Le- gi ńsko-Mr ągowskich - strefa pierwsza krajobrazowa „IK” obejmuje bardzo cenne pod wzgl ędem krajobrazowym Od skrzy Ŝowania drogi ze wsi Leginy z drog ą Bredynki - tereny Parku. Obszary tej strefy stanowi si ę podda ć Reszel drog ą w kierunku m. Kocibórz, a nast ępnie odga- ścisłej ochronie pod wzgl ędem krajobrazowym z likwi- łęzieniem do m Pasterzewo, a potem drog ą na północny- dacj ą obiektów szpec ących ł ącznie. Ogranicza si ę wy- wschód przez las do szosy Pilec - K ętrzyn. Szos ą na znaczanie nowych siedlisk w tej strefie. Mo Ŝe ona by ć północ do m. Świ ęta Lipka. Tam we wsi skr ęca w drogę obszarem szerszego wykorzystania turystycznego. lokaln ą wiod ącą zachodnim skrajem jeziora do m. Klewno. Na obszarze gminy Mr ągowo w obr ęb tej strefy wcho- Tam skr ęca na wschodni ą i nast ępnie na południowo - dz ą: IK19 - jezioro Probarskie (wa Ŝny akwen w syste- wschodni ą stron ę doliny jeziornej do szosy K ętrzyn - Bisz- mie jezior Parku, miejsce wyst ępowania Ŝółwia błotne- tynek i wraca do Św. Lipki. Przez wie ś otacza zabudowa- go), IK20 - jezioro Wierzbowskie (wa Ŝny akwen w sys- nia klasztorne i wychodzi drog ą na Bezławki by po kilku- temie jezior Parku, miejsce wyst ępowania Ŝółwia błot- nastu metrach wkroczy ć na drog ę lokaln ą i przez Stanie- nego), IK21 - Niwy Brejdyn i Krzywych (du Ŝe walory wo na południe, a potem skr ęcaj ąc na północny - wschód krajobrazowe, ochrona lasów Krzywych Gór) dotrze ć z powrotem do ww. szosy przed m. St ąpławki i przez m. Bezławki - styk na rz. Dajnie pokrywa si ę z gra- - strefa trzecia „III” nic ą OChK Doliny Rz. Guber Dociera do Stachowizny. We obejmuje obszary o relatywnie ni Ŝszych walorach wsi Stachowizna granica skr ęca na południowy - zachód i przyrodniczych i krajobrazowych oraz o intensywniej- drogami lokalnymi dociera do m. Pilec. Poni Ŝej wsi wkra- szym rolnictwie. Pełni ona funkcje ochronne wobec cza na szos ę i w kierunku południowym doprowadza do pozostałych stref. Zasady podobne jak w strefie II. m. Lemburk. Tam opuszcza szos ę i drog ą lokaln ą naj- Na obszarze gminy Mr ągowo obejmuje ona wi ększo ść pierw na północ a potem na południe wraca na szos ę w terenów rolnych mi ędzy jeziorami: Probarskim, Wierz- m. Sob ęcin i kieruje si ę na południowy – wschód do m. bowskim, W ągiel. Kiersztanowo, gdzie przechodzi na drog ę gruntow ą w kierunku Ruskiej Wsi (wcze śniej przecinaj ąc szos ę Mr ą- Plan zagospodarowania przestrzennego MPK ustana- gowo - K ętrzyn) i dalej na północny-wschód przez Bo Ŝą wia te Ŝ strefy ochronne wód powierzchniowych: stref ę Wólk ę i Witamin łukiem dociera do Gronowa. Z Gronowa nadbrze Ŝną So-1 i ochronn ą zlewni wymagaj ących szcze- granica biegnie na południowy - wschód do m. Bo Ŝe, a gólnej ochrony - So-2. Strefa So-2 na terenie gminy Mrą- nast ępnie szos ą w kierunku Wyszemborka. Drogami grun- gowo wyst ępuje jako strefa ochronna jezior Kuc i Probar- towymi otacza wie ś od zachodu i pod ąŜ a dalej drog ą skiego. śródpoln ą (obok pkt wys. 175.8) do m. Zalec. Od tej wsi prowadzi najpierw na południe, a potem na południowy- 3.2.3.3 Rezerwaty zachód szos ą i nast ępnie wkracza na drog ę lokaln ą wio- dącą przez Kol. Zalec do Śniadowa, Pełkowa, kol. U Ŝranki Na obszarze gminy znajduje si ę 1 rezerwat przyrody, (klucz ąc polami i otaczaj ąc od wschodu bagna poło Ŝone poło Ŝony w zachodniej cz ęś ci gminy. na wschód od południowej cz ęś ci jez. Juksty) dociera do przejazdu kolejowego na linii Ełk - Biskupiec. Od w/w 1. Rezerwat torfowiskowy „G ązwa” przejazdu granica skr ęca na zachód i torami dociera do przejazdu drogowego przed jez. Czos. Ten odcinek grani- Ad. 1. Rezerwat „G ązwa” utworzono w 1958 r. (MP cy pokrywa si ę z granic ą OChK Otuliny Mazurskiego Par- Nr 16, poz. 105) dla ochrony, stosunkowo rzadko spoty- ku Krajobrazowego. Dalej granica biegnie drog ą wzdłu Ŝ kanego na Pojezierzu Mazurskim, torfowiska wysokiego jeziora na północ i dociera do granicy Miasta Mr ągowo. typu kontynentalnego. Otaczaj ąc od wschodu m. Młynowo dochodzi do szosy i z Poło Ŝony on jest w pobli Ŝu miejscowo ści G ązwa i zaj- powrotem dociera do granicy administracyjnej miasta. muje powierzchni ę 204,76 ha. Zgodnie z jej przebiegiem w kierunku zachodnim opusz- Rezerwat stanowi fragment torfowiska, zwanego Ba- cza j ą na północno-zachodnim kra ńcu miasta i drog ą na growo, które powstało w miejscu dawnego jeziora, po jego Polsk ą Wie ś, a nast ępnie na G ązw ę. W połowie drogi zlodowaceniu. mi ędzy Polsk ą Wsi ą a G ązw ą skr ęca na południe i dro- gami lokalnymi do kolonii Polska Wie ś, gdzie skr ęca na 3.2.3.4 Obszary chronionego krajobrazu zachód do skraju lasu, a dalej skrajem lasu na południe, dalej drog ą na wschód i do lasu . Dalej granica biegnie Na terenie gminy Mr ągowo na mocy Rozporz ądzenia skrajem lasu po stronie północnej i wschodniej (odcinek Nr 21 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 około 800 metrów, zgodny z zachodnim przebiegiem kwietnia 2003 r. w sprawie wprowadzenia obszarów chro- granicy miasta). Nast ępnie otacza jezioro Piecuch (od nionego krajobrazu na terenie województwa warmi ńsko- południa skrajem lasu i drogami), jez. Średnie (od wscho- mazurskiego, zostały utworzone nast ępuj ące obszary du, cz ęś ciowo brzegiem tego jeziora) oraz jeziora Gł ębo- chronionego krajobrazu: kie i Kociołek (skrajem lasu nadbrze Ŝnego od wschodu). Na południowym kra ńcu jeziora prowadzi drogami na 1. „ Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Legi ń- zachód i południe i wkracza na drog ę lokaln ą do Bagienic sko-Mr ągowskich ” o powierzchni 20.615,9 ha, poło Ŝony Małych i skr ęca na południe do toru kolejowego Biskupiec równie Ŝ w gminach Reszel, miasto Mr ągowo, Sorkwity, Reszelski - Mr ągowo. Torem kolejowym Biskupiec Re- Kolno i Biskupiec. szelski - Mr ągowo granica biegnie na zachód do Sorkwit, gdzie wkracza na drog ę Biskupiec - Mr ągowo, po przekro- 2. „ Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazur- czeniu Sorkwickiej Strugi skr ęca w drog ę lokaln ą na pół- skiego Parku Krajobrazowego – Zachód ” o powierzchni noc w kierunku m. Stary Giel ąd. Tam wkracza na szos ę i 7.381,0 ha, poło Ŝony tak Ŝe w gminach Mikołajki i Piecki. przez dociera przed jez. Warpu ńskim do rozwi- dlenia dróg. Nast ępnie drog ą lokaln ą na północ otacza Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. jez. Warpu ńskie od zachodu i dalej przebiega szos ą relacji 304 (obr ęb Kosewo), nast ępnie wzdłu Ŝ tej drogi do drogi Szymanowo - w kierunku wschodnim, a potem krajowej Ełk - Mr ągowo. Dalej wzdłu Ŝ tej drogi do skrzy- na północ do Burszewa i na zachód do spotkania z grani- Ŝowania z drog ą powiatow ą Kosewo - Ukta, załamuje si ę cą gminy. Granic ą gminy biegnie na południowy - zachód w kierunku południowym i biegnie wzdłu Ŝ tej drogi do do wysoko ści oddziału 251 i 238, gdzie skr ęca w drog ę drogi gruntowej Kosewo - Jakubowo, załamuje si ę w kie- le śną która doprowadza do szosy Bredynki - Samławki w runku zachodnim i biegnie wzdłu Ŝ tej drogi 250 m, na- miejscu południowego kra ńca du Ŝego kompleksu le śnego. st ępnie granic ą ALP (N-ctwo Strzałowo) i ponownie Wy Ŝej wymienion ą drog ą na północ do skrzyŜowania z wzdłu Ŝ tej drogi do drogi powiatowej Probark - Piecki. drog ą le śną przed m. Otry (powy Ŝej oddziału 104) i drog ą Skr ęca w kierunku południowo-zachodnim i biegnie le śną w kierunku północno-wschodnim, przecina las i wzdłu Ŝ tej drogi do skrzy Ŝowania z drog ą gruntow ą 274, dociera do granicy gminy biegn ącej na północ, skrajem któr ą dochodzi do granicy administracyjnej gmin Piecki i lasu a Ŝ do drogi Ł ęŜ any - Samławki, wkracza na t ę drog ę i Mikołajki, skr ęca w kierunku południowym i wzdłu Ŝ granicy dalej skr ęca w drog ę do m. Leginy, któr ą dociera do punk- w/w gmin biegnie do jeziora W ągiel. tu, w którym rozpocz ęto opis. Dalej wzdłu Ŝ jego linii brzegowej biegnie w kierunku połu- dniowym, nast ępnie wzdłu Ŝ kanału melioracyjnego nr Obszar wył ączony z terenu OChK Jez. Legi ńsko- 738/3 (obr ęb Piecki) i dalej wschodni ą granic ą „Stawu - Mr ągowskich (rejon Gizewa) Piecki”, po czym granic ą lasów pa ństwowych (N-ctwo Strzałowo) do drogi wojewódzkiej Piecki - Ruciane Nida. Jako punkt pocz ątkowy przyjmuje si ę skrzy Ŝowanie dróg Skr ęca w kierunku południowo-wschodnim i biegnie w Gizewie. Z centrum wsi granica terenu wył ączonego z wzdłu Ŝ szosy do drogi gruntowej Dobry Lasek - Cierzpi ęty, OChK skr ęca na wschód na drog ę gruntow ą w kierunku skr ęca na południowy-zachód i biegnie t ą drog ą do grani- Kiersztanowa, po czym na granicy gmin Sorkwity i Mr ą- cy ALP (N-ctwo Strzałowo), załamuje si ę na zachód i gowo skr ęca t ą granic ą na południe a nast ępnie na połu- biegnie t ą granic ą do drogi gruntowej Dobry Lasek - Na- dniowy - zachód, dochodz ąc na skraju lasu do drogi lokal- wiady i dalej wzdłu Ŝ tej drogi do punktu zetkni ęcia si ę z nej - Mragowo. Drog ą t ą granica skr ęca na połu- granic ą działki nr 301/5 (obr ęb Nawiady). Nast ępnie bie- dnie do wsi G ązwa, gdzie skr ęca na południowy - zachód i gnie wzdłu Ŝ granicy ALP (N-ctwo Strzałowo) do drogi drog ą poln ą dochodzi ponownie do granicy w/w gmin Mojtyny - Spychowo, po czym wzdłu Ŝ tej drogi do skrzy- (przy punkcie 163,4 m n. p. m) prowadz ąc dalej t ą granic ą Ŝowania z drog ą krajow ą Stare Kiełbonki - Babi ęta (koniec na zachód brzegiem lasu i doprowadza do drogi gruntowej wspólne granicy z Mazurskim Parkiem Krajobrazowym). Botowo - G ązwa. St ąd granica OChK biegnie dalej na Załamuje si ę w kierunku północno-zachodnim i biegnie zachód do wsi Botowo i przed pierwszymi zabudowaniami wzdłu Ŝ tej drogi do przeci ęcia si ę z drog ą gruntow ą Nowe skr ęca na północ w drog ę poln ą i dochodzi do drogi lokal- Kiełbonki - Prusinowo. St ąd biegnie w kierunku północno- nej Mr ągowo-. Dalej t ą drog ą najpierw na zachód zachodnim wzdłu Ŝ tej drogi, nast ępnie drog ą wojewódzką a pó źniej na północ przez wie ś doprowadza do Babi ęta - Nawiady do południowej granicy działki nr 39 wsi Warpuny. Z Warpun granica wchodzi na drog ę lokaln ą (obr ęb Nawiady) skr ęca w kierunku południowo- do Gizewa (na wschód), z której po ok. 200 m skr ęca na wschodnim i biegnie granicami działek 39, 48, 173/6, północ w drog ę poln ą, przez koloni ę Warpuny doprowa- 173/9, południow ą i wschodni ą granic ą działki 171, pół- dza do granicy gmin Sorkwity i Reszel przed Koloni ą Bur- nocn ą granic ą działek 164/4, 164/11 do drogi gruntowej nr szewo. St ąd granic ą w/w gmin skr ęca na wschód, prowa- 263/1 i biegnie wzdłu Ŝ tej drogi do drogi Spychowo - Mr ą- dz ąc na przemian granic ą polno-le śną do przepustu na gowo. St ąd biegnie w kierunku ogólnym północnym przez cieku w pobli Ŝu Kolonii Gizewo, gdzie skr ęca na południe Nawiady i Piecki do skrzy Ŝowania z drog ą gruntow ą 429/1 na drog ę gruntow ą Śpigiel - Gizewo i doprowadza ponow- (obr ęb Brejdyny) skr ęca na zachód i biegnie wzdłu Ŝ tej nie do wsi Gizewo (pocz ątek opisu). drogi do drogi powiatowej Brejdyny - Krzywe, nast ępnie wzdłu Ŝ tej drogi w kierunku ogólnym północnym do skrzy- Ad. 2. Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Ma- Ŝowania z drog ą krajow ą Piecki - Mr ągowo i dalej wzdłu Ŝ zurskiego Parku Krajobrazowego - Zachód tej drogi do punktu pocz ątkowego opisanej granicy.

Granica obszaru chronionego krajobrazu Otuliny Mazur- Na terenie obszarów chronionego krajobrazu zakazuje skiego PK - Zachód” ma przebieg nast ępuj ący: poczyna- si ę: jąc od skrzyŜowania drogi wojewódzkiej Mr ągowo - Pisz z 1) lokalizowania nowych obiektów zaliczanych do przed- lini ą kolejow ą Mr ągowo-Ełk, granica biegnie w kierunku si ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środo- wschodnim, brzegiem torowiska PKP (wzdłu Ŝ tego torowi- wisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, ska od drogi w kierunku Mr ągowa do drogi gruntowej po 2) lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wschodniej stronie jeziora Juksty obszar posiada wspóln ą wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowa- granic ę z OChK Jezior Legi ńsko - Mr ągowskich) do prze- nia przestrzennego, ci ęcia si ę z drog ą krajow ą Mr ągowo - Ełk w obr ębie wsi 3) utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ścieko- Inulec i dalej wzdłu Ŝ tej drogi do granicy miasta Mikołajki. wych, Od punktu przeci ęcia si ę linii kolejowej z drog ą Mr ągowo - 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli słu Ŝą Ełk do granicy miasta Mikołajki obszar posiada wspóln ą innym celom ni Ŝ ochrona przyrody i zrównowa Ŝone granic ę z OChK Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Tu wykorzystanie u Ŝytków rolnych i le śnych oraz gospo- załamuje si ę w kierunku południowym, biegnie wzdłu Ŝ tej darki rybackiej, granicy do przeci ęcia si ę z granic ą administracyjn ą Nadle- 5) likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy śnictwa Maskuli ńskie, załamuje si ę w kierunku zachodnim oraz obszarów wodnobłotnych, (od tego punktu posiada wspóln ą granic ę z Mazurskim 6) wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia wła- Parkiem Krajobrazowym, a Ŝ do miejscowo ści Stare Kieł- snych gruntów rolnych, bonki) i biegnie wzdłu Ŝ tej granicy do styku z granic ą ad- 7) organizowania rajdów motorowych i samochodowych, ministracyjn ą gmin Mikołajki i Piecki i dalej biegnie wzdłu Ŝ 8) umy ślnego zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, niszcze- tej granicy do skrzy Ŝowania z drog ą gruntow ą nr 230 nia nor, legowisk zwierz ęcych, tarlisk i zło Ŝonej ikry, (obr ęb Kosewo). Załamuje si ę w kierunku południowo- ptasich gniazd oraz wybierania jaj, zachodnim i dalej biegnie t ą drog ą do drogi gruntowej nr 9) wypalania ro ślinno ści, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

10) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących 3.2.3.5 Pomniki przyrody rze źbę terenu, z wyj ątkiem obiektów zwi ązanych z za- bezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowo- Kolejn ą form ą prawnej ochrony przyrody s ą pomniki dziowym. przyrody. S ą to pojedyncze twory przyrody Ŝywej b ądź nieo Ŝywionej, odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, Zakazy, o których mowa, nie dotycz ą zada ń realizo- o warto ści szczególnej z ró Ŝnych wzgl ędów. wanych na rzecz obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa, w przypadkach zagro Ŝenia bezpiecze ństwa pa ństwa, inwe- Na terenie gminy znajduj ą si ę 3 pomniki przyrody, na stycji realizuj ących cele publiczne oraz gospodarki łowiec- które składaj ą si ę: kiej lub rybackiej, prowadzonej w oparciu o odr ębne prze- - 2 głazy w rejonie wsi Muntowo, zwane Bli źniakami pisy oraz racjonalnej gospodarki rolnej i le śnej. - 1 głaz w rejonie wsi G ązwa - 1 głaz w rejonie jeziora Czarnego

Tabela 4 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Mr ągowo

Rodzaj pomnika Lp. Okre ślenie poło Ŝenia Rok uznania (obwód; wysoko ść drzewa w m) 1 2 głazy „Bli źniaki” (11,4-11,3; 2,7-1,8) Muntowo 1961 2 1 głaz (9,5; 1,4) Gązwa 1961 3 1 głaz (9,3; 1,5) jezioro Czarne 1961

3.2.3.6 U Ŝytki ekologiczne Oprócz powy Ŝszych form ochrony przyrody, cz ęść ww. obszarów obj ęta zostanie systemem europejskiej sieci Na obszarze gminy znajduje si ę jeden uŜytek ekolo- ekologicznej NATURA 2000. giczny „Zawada” . Europejska Sie ć Ekologiczna NATURA 2000 to sie ć Ustanowiono go w 1993 r. na powierzchni 40,72 ha. obszarów chronionych na terenie pa ństw członkowskich Celem ochrony jest ochrona pozostało ści zarastaj ącego Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów jest jeziora, otoczonego wzgórzami morenowymi. Rozlewisko ochrona cennych pod wzgl ędem przyrodniczym i zagro- zostało obj ęte ochron ą w celu zachowania ostoi Ŝółwia Ŝonych składników ró Ŝnorodno ści biologicznej w pa ń- błotnego i licznych gatunków ptactwa wodno-błotnego. stwach Unii Europejskiej. Stwierdzono tu wyst ępowanie 71 gatunków ptaków. W skład sieci NATURA 2000 wejd ą: 3.2.3.7 Inne formy ochrony przyrody (zespoły przy- rodniczo-krajobrazowe, stanowiska doku- - obszary specjalnej ochrony (OSO) - (Special Pro- mentacyjne, parki wiejskie, lasy ochronne, tection Areas - SPA) wyznaczone na podstawie sie ć NATURA 2000) Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw. "Ptasiej", dla gatunków pta- Cz ęść gminy obj ęta jest zespołem przyrodniczo- ków wymienionych w zał ączniku I do Dyrektywy krajobrazowym o nazwie „Jeziora Sorkwickie” , usta- - specjalne obszary ochrony (SOO) - (Special Are- nowionym Rozporz ądzeniem Wojewody Warmi ńsko- as of Conservation - SAC) wyznaczone na pod- Mazurskiego Nr 8 z 11. stycznia 2000 r. Jest to obszar stawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie nad jeziorem Kujno w miejscowo ści Grabowo. ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny Ochrona zespołu polega na wprowadzeniu ogranicze ń i flory, tzw. "Siedliskowej", dla siedlisk przyrodni- i zakazów, zabraniaj ących m.in. niszczenia nor i legowisk czych wymienionych w zał ączniku I oraz siedlisk zwierz ąt, gniazd ptasich i wybierania jaj, niszczenia i gatunków zwierz ąt i ro ślin wymienionych w za- uszkadzania drzew śródpolnych, wysypywania, zakopy- łączniku II do Dyrektywy. wania i wylewania odpadów lub innych nieczysto ści oraz innego zanieczyszczania wód i gleby, wydobywania skał, Obszary te powinny mie ć ustalony status ochronny, minerałów i torfu oraz pozyskiwania kamienia z głazów plan ochrony wraz z kosztami jego realizacji. NATURA narzutowych, zmiany stosunków wodnych polegaj ących 2000 zintegrowana b ędzie z rozwojem turystyki obszarów na odwadnianiu terenu oraz regulacji rzek i potoków, wiejskich, zwi ększaniem zalesie ń i lokalnym zagospoda- uŜywania łodzi motorowych poza czynno ściami słu Ŝbo- rowywaniem ostoi przyrodniczych przy zało Ŝeniu niepo- wymi i gospodarczymi oraz u Ŝywania skuterów wodnych, garszania warunków środowiskowych. Jest to tzw. prospo- wznoszenia obiektów budowlanych w tym rolniczych, łeczna koncepcja ochrony ró Ŝnorodno ści przyrodniczej. jednorodzinnych, rekreacyjnych i szaletów poza zwartymi Na terenie gminy do obj ęcia ochron ą w sieci NATURA terenami wsi czy rozbijania namiotów i biwakowania poza 2000 planowane s ą obszary le śne, le Ŝą ce w obr ębie Ma- miejscami do tego wyznaczonymi. zurskiego Parku Krajobrazowego, obszary Puszczy Piskiej oraz rezerwaty przyrody. Kolejn ą form ą ochrony, nie b ędącej jednak prawn ą form ą, s ą parki wiejskie. Na terenie gminy znajduj ą si ę 3.2.3.8 Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt one w miejscowo ściach Szestno, Bo Ŝe i Popowo S ąleckie. Najcenniejsz ą szat ą ro ślinn ą dysponuj ą obszary chro- Cały teren gminy Mr ągowo znajduje si ę w granicach nione w sposób prawny, które zachowały walory zbioro- obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Celem wisk naturalnych. Wyst ępuj ą w nich unikatowe fitocenozy, istnienia ZPP jest promowanie rozwoju proekologicznego, głównie zwi ązane licznymi torfowiskami. utrzymanie zrównowa Ŝonych struktur przestrzennych dla Po śród ro ślin wyst ępuje wiele gatunków chronionych, zapewnienia wysokiego standardu środowiska przyrodni- w tym: wyst ępuj ą gatunki z rodziny storczykowatych – czego. będące pod ścisł ą ochron ą - kruszczyk błotny, szeroko- listny, rdzawoczerwony, storczyk krwisty, listera jajowata, Ŝłobik koralowy, rosiczka okr ągłolistna i długolistna, waw- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. rzynek wilczełyko, ba Ŝyna czarna, bagno zwyczajne, Ostatnie lata pokazuj ą znacz ące nasilenie si ę degra- wełnianka pochwowata. duj ącego oddziaływania człowieka na gleby. Główne za- Na terenie gminy wyst ępuje ł ącznie kilkadziesi ąt ga- gro Ŝenia degradacj ą gleb to: tunków ro ślin chronionych, z czego wi ększo ść to ro śliny - degradacja chemiczna (niewła ściwe stosowanie zielne. Du Ŝy udział chronionych gatunków ro ślin zwi ązany nawozów mineralnych i pestycydów) oraz zakwa- jest z torfowiskami i obszarami podmokłymi, dlatego szenie gleb, szczególnie wa Ŝna jest potrzeba zachowania tych siedlisk. - degradacja fizyczna (zwi ązana z działalno ści ą gór- Cenne s ą te Ŝ zbiorowiska ro ślinno ści wodnej i szuwaro- nicz ą, mechanizacj ą rolnictwa oraz erozj ą), wej, a tak Ŝe le śnej. - degradacja przez niewła ściw ą melioracj ę: nacisk Ostoj ą zwierz ąt na terenie gminy jest przede wszyst- poło Ŝony na odwodnienie gruntu, nie funkcjonowa- kim kompleks le śny Puszczy Piskiej. nie urz ądze ń melioracyjnych pod k ątem nawadnia- Na terenie gminy ze zwierz ąt, obj ętych ochron ą gatun- nia. Dotyczy to w szczególno ści wa Ŝnych przyrod- kow ą, wyst ępuj ą m.in.: gronostaj, łasica, borsuk, bóbr, niczo kompleksów gleb hydrogenicznych. Skrajnie wiewiórka, je Ŝ europejski, ryjówka aksamitna i malutka, niekorzystne zabiegi to osuszanie torfowisk, kret. - intensyfikacja u Ŝytkowania rolniczego i zagospoda- Równie Ŝ wszystkie występuj ące nietoperze s ą obj ęte rowania turystycznego. ochron ą. Ptaki, które s ą obj ęte ochron ą i zasługuj ą na szcze- Szczególnie istotne jest chemiczne zanieczyszczenie góln ą uwag ę to: bocian czarny, puchacz, orlik krzykliwy i gleby metalami ci ęŜ kimi, które na terenie gminy Mr ągowo bielik. Spo śród innych gatunków wyst ępuj ą kaczki: cyran- nie stanowi problemu. Zawarto ść metali ci ęŜ kich w glebie ka, podgorzałka, tracz nurog ęś , płaskonos czy rzadziej nie przekracza zawarto ści naturalnej, a ilo ść siarki pozo- spotykane: świstun, lodówka, g ągoł; kormoran i mewy: staje w granicach normy. śmieszka, pospolita i Ŝółtonoga. Ponadto mo Ŝna spotka ć: Wa Ŝnym czynnikiem jest kwasowo ść gleb. Ma ona perkozy, sieweczk ą rzeczn ą, brod źca krwawodziobego, głównie przyczyny naturalne (dawne pokrycie ro ślinno ści ą rybitw ę czarn ą, Ŝurawia, łab ędzia niemego i przepiórki. Z le śną). Nadmiernie wysoka kwasowo ść powoduje szybk ą ptaków drapie Ŝnych wyst ępuj ą: jastrz ąb, myszołów, kro- migracj ę składników gleby do wód powierzchniowych i gulec, pustułka, rybołów, kania ruda i czarna, błotniak podziemnych. Do podwy Ŝszania kwasowo ści przyczynia stawowy. Z sów spotka ć mo Ŝna: sow ę uszat ą, płomyków- si ę stosowanie niektórych rodzajów nawozów mineralnych kę, puszczyka, pójd źkę. Spo śród ptaków le śnych licznie i zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne. Zakwa- reprezentowane s ą: dzi ęcioły: czarny, du Ŝy, zielony i dzi ę- szenie gleb jest czynnikiem wa Ŝnym w odniesieniu do ciołek. terenu gminy, jak wynika z danych zebranych w ramach Wyst ępuj ą równie Ŝ chronione gady: Ŝółw błotny, jasz- Pa ństwowego Monitoringu Środowiska. czurki: zwinka, Ŝyworódka i padalec, w ęŜ e: zaskroniec Degradacj ę pokrywy glebowej powoduje tak Ŝe od- (do ść liczny) i Ŝmija zygzakowata. krywkowa eksploatacja kopalin pospolitych. Przedstawicielami chronionych płazów s ą: Ŝaba jezior- kowa, trawna, śmieszka, kumak nizinny, ropucha szara i Na terenie gminy wyst ępuj ą nast ępuj ące problemy, zielona. zwi ązane z ochron ą gleb i gruntów rolnych: - degradacja gruntów rolnych, rozumiana jako 4 DIAGNOZA STANU I ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA zmniejszenia si ę ich warto ści u Ŝytkowej NATURALNEGO GMINY - degradacja u Ŝytków le śnych wskutek zmian śro- dowiska, działalno ści przemysłowej oraz wadliwej 4.1 Zasoby geologiczne i rze źba terenu działalno ści rolniczej - brak regularnej konserwacji urz ądze ń melioracji Wyst ępuj ące zasoby kopalin na terenie gminy nie s ą wodnych szczegółowych, co przyczynia si ę do wci ąŜ wystarczaj ąco udokumentowane. Najwi ększe bez- zwi ększania areału nieu Ŝytków, gruntów zakrza- sprzecznie s ą zasoby kruszywa naturalnego oraz torfu. czonych i zabagnionych. Ponadto zinwentaryzowano zasoby kredy jeziornej i su- rowce ilaste. 4.3 Sie ć hydrograficzna Na obszarze gminy wyst ępuj ące kopaliny pospolite, maj ą raczej tylko znaczenie lokalne. - wody powierzchniowe Problem mo Ŝe by ć pozyskiwanie kruszywa, które po- woduje istotne zmiany w krajobrazie oraz wpływa na ne- Niepokoj ący jest poziom zanieczyszczenia wód po- gatywne oddziaływanie na środowisko. wierzchniowych. Aktualne badania wskazuj ą, co prawda Wa Ŝne jest zwrócenie uwagi podczas procesu eksplo- na zahamowanie wzrostu st ęŜ eń zanieczyszcze ń, ale te Ŝ atacji ograniczenie oddziaływania oraz konieczno ść rekul- na utrzymujący si ę wci ąŜ wysoki ich poziom. tywacji terenu do stanu pierwotnego. Stan wa Ŝnych rzek dla Regionu i gminy Dajny i Krutyni Zachowanie ukształtowania krajobrazu, jego cennych jest regularnie monitorowany przez Wojewódzki Inspekto- form polodowcowych, powinno by ć uwzgl ędnione zarówno rat Ochrony Środowiska. w procesie planistycznym, jak i podczas procesów inwe- stycyjnych. Punkty kontrolne s ą umiejscowione poza terenem gminy:

- Dajna jest monitorowana na całej swej długo ści, za ś punkt 4.2 Gleby kontrolny znajduje si ę powy Ŝej uj ścia do Gubra w miejscowo ści Smokowo (pow. k ętrzy ński) Ze wzgl ędu na rolniczy charakter gminy, wa Ŝne jest Głównym źródłem punktowych zanieczyszcze ń Dajny racjonalne gospodarowanie tymi zasobami oraz skuteczna w jej górnym biegu (powy Ŝej jeziora W ągiel) s ą ścieki ich ochrona. odprowadzane z oczyszczalni ścieków w Pieckach. Ponadto do jeziora Juno, przez które rzeka przepływa, odprowadzane s ą ścieki z oczyszczalni w Polskiej Wsi. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Równie Ŝ Mleczarnia w Mr ągowie kieruje do jeziora, Do rzeki odprowadzane s ą okresowo ścieki z O środka poprzez ciek, ścieki technologiczne i bytowe, oczysz- Wypoczynkowego „Syrenka” w Krutyni. Kontrola z lip- czane mechaniczno-biologicznie z chemicznym str ą- ca 1999 roku wykazała, Ŝe do rzeki kierowano około caniem fosforu. 30 m 3/d ścieków, oczyszczonych mechaniczno- Wody Dajny w punkcie kontrolnym odpowiadały w biologicznie i po chemicznym str ąceniu fosforu. Po- 2001 r. II klasie czysto ści, przy czym nast ąpiła popra- nadto do Jeziora Lampackiego odprowadzane s ą po- wa wzgl ędem 1997 r. (III klasa). przez rów melioracyjny ścieki z oczyszczalni w Sorkwi- W 1997 r. Dajna była równie Ŝ monitorowana poni Ŝej tach w ilo ści około 260 m 3/d (dane z kontroli WIO Ś z jeziora Czos i miała II klas ę czysto ści, by w Smokowie czerwca 2000 r.). Oczyszczalnia ta jest wyposa Ŝona w mie ć ju Ŝ tylko III. urz ądzenia do chemicznego str ącania fosforu. Rów- nie Ŝ do Jeziora Lampackiego dopływaj ą ścieki z - Krutynia Ośrodka Wypoczynkowego w Maradkach (około 4,5 jest monitorowana na całej swej długo ści w licznych m3/d według kontroli z lipca 2000 r.) punktach kontrolnych: powy Ŝej jez. Warpu ńskiego, Wody Krutyni w punkcie kontrolnym odpowiadały w poni Ŝej .jez. Giel ądzkiego (Sorkwity), Babi ęta, poni Ŝej 2001 r. II klasie czysto ści, przy czym nast ąpiła popra- .jez. Spychowskiego (Spychowo), poni Ŝej .jez. Kruty ń- wa wzgl ędem 1999 r. (w niektórych punktach była III skiego (Kruty ń), wodowskaz Ukta, Iznota. klasa).

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego 2001.

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Wody jezior s ą regularnie monitorowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie. W śród jezior ob- jętych monitoringiem wi ększo ść ma wody, zaliczane do II klasy czysto ści. Do akwenów najbardziej zeutrofizoeanych nale Ŝą jeziora Wagiel i Dłu Ŝec. Dodatnio natomiast wyró Ŝnia si ę stan środowiska jeziora Probaskiego.

Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego 2001.

Tabela 5 Wyniki ocen stanu czysto ści jezior badanych w gminie Mr ągowo w 2001 r.

Klasa Kategoria podatno ści Lp. Jezioro Rok bada ń czysto- na degradacj ę ści

Czos 2001 II II

Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego 2001.

Jednym z głównych powodów złego stanu wód jest - źle przeprowadzon ą w latach 60. regulacj ą wodn ą nieuporz ądkowana gospodarka wodno-ściekowa przy (melioracje) intensywnej eksploatacji turystycznej. - nisk ą na ogół świadomo ści ą i kultur ą ekologiczn ą Kolejnym głównym źródłem zanieczyszcze ń wód w mieszka ńców. gminie Mr ągowo s ą spływy powierzchniowe nawozów i wpływ nieskanalizowanych miejscowo ści, a tak Ŝe niezin- Ze wzgl ędu na charakter gminy i brak prowadzonej wentaryzowane źródła punktowe, bytowo-gospodarcze i uci ąŜ liwej działalno ści, ścieki przemysłowe nie stanowią komunalne. istotnego ładunku zanieczyszcze ń. Najwi ększym źródłem zrzutu zanieczyszcze ń jest Obszarowe źródła zanieczyszcze ń wi ąŜą si ę głównie z: Kombinat Rolny Szestno Sp. z o.o. - źle prowadzon ą gospodark ą roln ą, w tym szcze- Istotne jest równie Ŝ bezpo średnie oddziaływanie mia- gólnie nawo Ŝeniem i chemizacj ą sta Mr ągowo, które poprzez liczne formy działalno ści - niskim standardem sanitarnym wsi odprowadza du Ŝe ilo ści zanieczyszcze ń do środowiska. - gospodark ą turystyczn ą O klasyfikacji wód przes ądzaj ą wska źniki fizykoche- - gospodark ą odpadami miczne, głównie zwi ązki azotu i fosforu. Świadczy to o - brakiem czynnych stref ochronnych w pobli Ŝu wód obszarowym charakterze zanieczyszczenia tych cieków, przede wszystkim ze źródeł rolniczych. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Pewnym zagro Ŝeniem dla wód powierzchniowych jest poziomie 4,2 m, potwierdzaj ą, utrzymuj ącą si ę od lat oce- równie Ŝ ograniczona zdolno ść retencyjna zlewni szcze- nę tych wód w II klasie jako ści ( średniej) (lata 1998-2001). gólnie na obszarach w ęzłów hydrograficznych i w strefach Wody gruntowe s ą na ogół gorszej jako ści ni Ŝ wody wododziałowych. wgł ębne, głównie ze wzgl ędu na czynniki antropogenicz- ne. - wody podziemne Wody ujmowane z płytkich studni kopanych, charakte- ryzuj ą si ę najcz ęś ciej zł ą bakteriologi ą i cz ęsto nadmiern ą Na terenie gminy eksploatowane s ą głównie warstwy, zawartości ą azotanów. Sytuacja taka miała miejsce w zalegaj ące w osadach czwartorz ędowych. Mi ąŜ szo ść miejscowości Grabowo, G ązwa, Kiersztowo, Ruska Wie ś, czwartorz ędu średnio wynosi ok. 100-200 m. Ryd ągi, Muntowo. Nieliczne studnie, głównie w rejonie Mr ągowa, bazuj ą na trzeciorz ędowym poziomie wodono śnym. Do głównych zagro Ŝeń wpływaj ących na pogorszenie Warunki zaopatrzenia w wod ę w gminie s ą zró Ŝnico- jako ści wód gruntowych i podziemnych zaliczy ć mo Ŝna: wane, głównie w cz ęś ci północno-wschodniej, gdzie s ą obszary (rejon Wyszembork, Bo Ŝe Małe, Bo Ŝe, Gronowo, - brak dostatecznej ilo ści systemów oczyszczania Bodziszki, Szerbowo, S ądry), na których nie stwierdzono ścieków (w tym indywidualnych i szczelnych) oraz wyst ępowania warstw wodono śnych w du Ŝym zwartym niedostateczna efektywno ść oczyszczania istnie- kompleksie. Na pozostałym obszarze gminy warunki hy- jących, drogeologiczne s ą korzystne lub przeci ętne. - brak systemów kanalizacyjnych przy jednocze- snym zwodoci ągowaniu; Zbiorniki wód podziemnych bez izolacji powinny by ć - nieodpowiednio izolowane składowiska odpadów; specjalnie chronione. - nadmierne i niewła ściwe stosowanie nawozów ( w tym równie Ŝ naturalnych – gnojowicy) oraz środ- Na cz ęś ci obszaru gminy u Ŝytkowe poziomy wodono- ków chemicznych (SOR) w rolnictwie i le śnictwie - śne nie s ą w pełni izolowane od powierzchni terenu. Wa- spływy powierzchniowe. runki takie wyst ępuj ą w rejonach rynien polodowcowych i wzgórz 4.4 Powietrze atmosferyczne Wody podziemne gminy nale Ŝą ce do pi ętra czwarto- rz ędowego, charakteryzuj ą si ę du Ŝą zawarto ści ą zwi ąz- Na terenie gminy brak jest wi ększych zakładów prze- ków Ŝelaza (od 0,5 do 8,65 mg/l), manganu (od 0,1 do ,65 mysłowych, emituj ących zanieczyszczenia gazowe czy te Ŝ mg/l). Zawarto ść siarczanów nie przekracza dopuszczal- pyły. Do wi ększych emiterów zanieczyszcze ń mo Ŝna nych poziomów. zliczy ć przedsi ębiorstwa: Palarnia Kawy Naturalnej „Ba- Na terenie gminy w wi ększo ści wyst ępuj ą wody śred- stek” w msc. Karwie, „Wild Polska” Sp. z o.o. w Marcinko- niej jako ści, które wymagaj ą prostego uzdatnienia ze wie, „Termik” Zakład Produkcyjno-Usługowy w Marcinko- wzgl ędu na naturalne ponadnormatywne zawarto ści Ŝela- wie czy piekarnia „Elwis” w Marcinkowie. za i manganu. Najwi ększy udział w emisji ogólnej posiada niska emi- Badania dokonane w Mr ągowie przez WIO Ś Olsztyn w sja ze źródeł rozproszonych (paleniska domowe, kotłow- ramach regionalnego monitoringu jako ści zwykłych wód nie w ęglowe). podziemnych, gł ęboko ść stropu warstwy wodono śnej na

Tabela 6 Zestawienie rodzajów paliw stosowanych w gospodarstwach domowych w gminie Mr ągowo

Paliwa stosowane w paleniskach domowych Liczba gospodarstw Gmina olej opało- indywidualnych drewno węgiel gaz płynny wy Mr ągowo 1980 11,68% 75,02% 10,80% 2,50% Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Istotne znaczenie ma równie Ŝ niekontrolowana emisja Hałas pochodzenia antropogenicznego, wyst ępuj ący w z transportu samochodowego. środowisku, podzieli ć mo Ŝna na dwie podstawowe katego- rie: hałas komunikacyjny i przemysłowy. Wielko ść emisji zanieczyszcze ń gazowych i pyłów, Podstawowym wska źnikiem technicznym poziomu ha- uległa w ostatnich latach obni Ŝeniu o średnio 25%. Zwi ą- łasu, jest tzw. równowa Ŝny poziom hałasu wyra Ŝany w zane jest to przede wszystkim z ograniczeniem spalania decybelach (dB). paliw wysokoemisyjnych w kotłowniach lokalnych (zmiana Hałas komunikacyjny powodowany jest głównie przez paliwa) oraz łagodnego przebiegu ostatnich zim. uŜytkowników dróg krajowych. Nie przeprowadzano po- Na ograniczenie emisji ma równie Ŝ wpływ ogranicze- miarów jego zasi ęgu i poziomu. nie działalno ści gospodarczej i emisji ze źródeł przemy- słowych. Trasy kolejowe, to kolejne źródło hałasu komunikacyj- nego, które ze wzgl ędu na poło Ŝenie na obrze Ŝach tere- 4.5 Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne nów zamieszkanych, nie s ą powa Ŝnym źródłem hałasu.

Hałas i wibracje to tak Ŝe oddziaływanie na środowisko Hałas przemysłowy na terenie gminy nie stanowi po- przyrodnicze. Jest ono powszechne i powodowane przez wa Ŝnego zagro Ŝenia. Zakłady przemysłowe, emituj ące wiele źródeł. hałas o poziomie przekraczaj ącym warto ści dopuszczalne Hałas stanowi powa Ŝne zagro Ŝenie, tak Ŝe dla ludzi. (50 dB w dzie ń i 40 dB noc ą) nie wyst ępuj ą. Najbardziej Cz ęsto jest ono bagatelizowane, lecz niekiedy gro źniejsze uci ąŜliwym z nich jest tartak w Wyszemborku. w skutkach, ni Ŝ zanieczyszczenia chemiczne. Odczuwalnym problemem jest zlokalizowanie tych za- kładów na terenach zabudowanych, w bliskim s ąsiedztwie Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. budynków mieszkalnych, co powoduje pewnego rodzaju niowania izotropowo jest równa 15W lub wy Ŝsza, uci ąŜliwo ść . emituj ące pola elektromagnetyczne o cz ęstotliwo- ści od 0,03 MHz do 300 000 MHz. Innym typem hałasu jest równie Ŝ hałas od linii elektro- energetycznych. Teren gminy Mr ągowo przecina linia Źródłami emisji niejonizuj ącego promieniowania elek- wysokiego napi ęcia 400 kV relacji Olsztyn-Ełk i 2 linie 110 tromagnetycznego s ą: kV relacji K ętrzyn - Mr ągowo i Mr ągowo - Mikołajki - stacje przeka źnikowe telefonii komórkowej, Pracuj ąca napowietrzna linia elektroenergetyczna WN - urz ądzenia elektroenergetyczne. pr ądu przemiennego mo Ŝe by ć liniowym źródłem hałasu. Hałas generowany przez pracuj ącą lini ę WN spowodowa- W ostatnich latach coraz cz ęś ciej budowane s ą stacje ny jest mikrowyładowaniami elektrycznymi na powierzchni bazowe telefonii komórkowej oraz przeka źniki radiowe. przewodów (na skutek ulotu). Zjawisko ulotu wyst ępuje Instalacje te emituj ą niejonizuj ące promieniowanie elek- wówczas, gdy nat ęŜ enie pola elektrycznego na po- tromagnetyczne, generowane przez anteny w czasie ich wierzchni przewodu jest wy Ŝsze od krytycznego (nat ęŜ e- pracy. Moc promieniowania izotropowo jest ró Ŝna w za- nia pocz ątkowego jonizacji). Dopóki nat ęŜ enie pola elek- le Ŝno ści od wielko ści stacji bazowej (cz ęsto równie Ŝ po- trycznego na powierzchni przewodu jest ni Ŝsze od kry- wy Ŝej 100 W). Cz ęstotliwo ść emitowania pól elektroma- tycznego pojawiaj ą si ę pojedyncze (losowe) mikrowyła- gnetycznych waha si ę w granicach od 30 kHz do 300 dowania, natomiast po przekroczeniu warto ści krytycznej GHz. nat ęŜ enia pola elektrycznego nast ępuje zjawisko inten- Na terenie Gminy Mr ągowo stacje przeka źnikowe tele- sywnego ulotu, charakteryzuj ącego si ę regularnymi wyła- fonii komórkowej znajduj ą si ę w miejscowo ści Bo Ŝe, Mun- dowaniami na powierzchni przewodu. towo, Probark. Swoje anteny zainstalowali tam operatorzy tj. Centertel, Polska Telefonia Cyfrowa, Polkomtel. W Z bada ń przeprowadzonych przez PIO Ś, w ró Ŝnych przypadku stacji bazowych telefonii komórkowej pola warunkach pogodowych, wynika, Ŝe: elektromagnetyczne s ą wypromieniowywane na du Ŝych - brak jest niekorzystnego oddziaływania akustycz- wysoko ściach, w miejscach niedost ępnych dla przebywa- nego linii elektroenergetycznych 110 kV, nia ludzi. - niewiele, ale jednak powy Ŝej warto ści dopuszczo- nych, oddziałuj ą na środowisko linie elektroenerge- Ponadto źródłem pól elektromagnetycznych s ą linie i tyczne 220 kV, urz ądzenia elektroenergetyczne. W Gminie Mr ągowo linia - w istotny sposób (z przekroczeniami dopuszczal- wysokiego napi ęcia 110 kV oraz Główny Punkt Zasilania nych warto ści) wpływaj ą na klimat akustyczny linie 110/15 w Mr ągowie. przesyłowe 400 kV. Wokół źródeł pól elektromagnetycznych (linii i stacji elektroenergetycznych oraz obiektów radiokomunikacyjnych, Hałas stanowi równie Ŝ problem poza obszarami zabu- radionawigacyjnych i radiolokacyjnych) tworzy si ę, w razie dowanymi, zwłaszcza na terenach atrakcyjnie turystycz- potrzeby obszary ograniczonego u Ŝytkowania. Taki ob- nych. Okolice zbiorników wodnych s ą obj ęte strefami szar jest ustanowiony linii wysokiego napi ęcia 400 kV i ciszy, co wprowadza rozporz ądzenie Wojewody Olszty ń- 110 kV relacji K ętrzyn - Mr ągowo i Mr ągowo - Mikołajki skiego nr 45 z 5.06.1998 r. Na obszarze gminy Mr ągowo oraz wokół GPZ w Mr ągowie - Młynowie. obj ęto stref ą ciszy j. Sar Ŝ, j. Juksty, j. Probarskie, j. Kuc, j. Wierzbowskie. Na akwenach tych obowi ązuje generalnie 4.6 Przyroda zakaz u Ŝywania silników spalinowych do nap ędu jedno- stek pływaj ących. Ponadto na terenach do nich przyle- 4.6.1 Świat ro ślinny głych obowi ązuje generalnie zakaz u Ŝywania pojazdów mechanicznych o nap ędzie spalinowym oraz u Ŝywania Główn ą form ą, która kształtuje klimat, wpływa na skład poza pomieszczeniami zamkni ętymi źródeł hałasu powy- atmosfery, ma udział w regulacji obiegu wody w przyro- Ŝej 45 dB/A/. dzie, przeciwdziałaniu powodziom, osuwiskom, ochronie Powiat Mr ągowski, który na podstawie zmiany ustawy gleb przed erozj ą i stepowieniem, zachowanie potencjału o samorz ądzie terytorialnym, przej ął kompetencje w spra- biologicznego wielu gatunków i ekosystemów, a tak Ŝe wie stref ciszy, podj ął dalsze kroki w kierunku ogranicze- ró Ŝnorodno ści krajobrazu i lepszych warunków produkcji nia hałasu. Rada Powiatu w Mr ągowie podj ęła uchwał ę nr rolniczej s ą lasy. VII/30/2003 z dnia 26.03.2003 r. w sprawie zakazu u Ŝy- Spełniaj ą one równie Ŝ funkcje produkcyjne czy te Ŝ go- wania silników spalinowych do nap ędu jednostek pływaj ą- spodarcze, pozwalaj ąc na trwałe u Ŝytkowanie drewna i cych na wybranych jeziorach powiatu. surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu. Szczegółowe zasady ochrony lasów okre śla ustawa z Inn ą kwesti ą jest ochrona przed polami elektromagne- dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach. tycznymi. Działania w tej dziedzinie polegaj ą na zapew- nieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: Gospodark ę le śną prowadzi si ę w oparciu o nast ępu- - utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych jące zasady: poni Ŝej dopuszczalnych lub co najmniej na tych - powszechnej ochrony lasów, poziomach, - trwało ści utrzymania lasów, - zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych - ci ągło ści i zrównowa Ŝonego wykorzystania wszyst- co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one do- kich funkcji lasów, trzymane. - powi ększania zasobów le śnych.

Zgodnie z art. 234 Prawa ochrony środowiska pozwo- Struktura lasów w gminie Mr ągowo przedstawia si ę lenia emitowanie z pól elektromagnetycznych wymagają: nast ępuj ąco: - linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciu zna- mionowym 110 kV lub wy Ŝszym, - instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjna i radiolokacyjne, których równowa Ŝna moc promie-

Tabela 7 Struktura lasów w gminie Mr ągowo Agencja Powierzchnia Powierzchnia Wska źnik Nierucho- Lasy pa ń- Lasy prywat- Inne ogółem lasów lesisto ści mo ści Rol- stwowe [ha] ne [ha] [ha] [ha] [ha] [%] nych [ha] 29 487 5 911 20,05 5 031 751 93 36 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Lasy obsługuje w gminie Nadle śnictwo Mr ągowo i cj ą obszarów cennych przyrodniczo a atrakcyjnych tury- Nadle śnictwo Strzałowo, przy czym w ramach porozumie- stycznie przez ludzi. nia ze Starost ą Mr ągowskim, prowadz ą one te Ŝ nadzór Rzutuje to bezpośrednio na wska źnik bioró Ŝnorodno- nad lasami nie stanowi ącymi własno ści Skarbu Pa ństwa. ści biologicznej i krajobrazowej - czynnika uznawanego za Generalnie stan lasów prywatnych jest gorszy od sta- najwa Ŝniejszy w zakresie bezpiecze ństwa ekologicznego nu lasów pa ństwowych, co wynika z du Ŝej ró Ŝnicy prze- pa ństwa. ci ętnego wieku drzewostanów i zapasów, a ponadto z Przykładem szczególnie widocznym w gminie Mr ągo- trudno ści finansowych, słabszych siedlisk, du Ŝego roz- wo s ą zmiany w strukturze zwierzyny drobnej (zaj ąc, ku- drobnienia powierzchni i stosowania innych sposobów i ropatwa) i zwi ększenie populacji lisa. innych priorytetów zagospodarowania. Struktura siedliskowa lasów na terenie gminy jest na 4.7 Krajobraz ogół bardzo sprzyjaj ąca rozwojowi turystyki. Problemem gospodarki le śnej jest nadmierne i niece- Istotnym elementem środowiska naturalnego jest kra- lowe rolnicze u Ŝytkowanie gruntów marginalnych, o bar- jobraz. Jest to dobro, które podlega ć powinno powszech- dzo niskiej zdolno ści produkcyjnej. nej ochronie. Niekorzystne jest rozdrobnienie lasów, widoczne w la- Krajobraz gminy Mr ągowo jest bardzo zró Ŝnicowany, o sach prywatnych. du Ŝych walorach turystyczno-przyrodniczych. Głównych Podstawowym instrumentem prowadzenia gospodarki zagro Ŝeń mo Ŝna upatrywa ć w niezwykle silnej ostatnimi le śnej w lasach niepa ństwowych s ą uproszczone plany laty antropopresji. Jest ona zwrócona szczególnie na urz ądzenia lasu. S ą to jednak cz ęsto materiały niepełne najcenniejsze przyrodniczo tereny, b ędące cz ęsto ekosys- bądź nieaktualne, dla niektóry obr ębów za ś brak ich zu- temami bardzo wra Ŝliwymi. pełnie. Wa Ŝnym problemem, zwi ązanym z ochron ą krajobrazu Gospodark ę le śną utrudniaj ą te Ŝ liczne rozbie Ŝno ści i i przyrody jest konieczno ść zachowania i tworzenia koryta- niezgodno ści mi ędzy danymi, zapisanymi w ewidencji rzy ekologicznych, ł ącz ących system obszarów cennych gruntów, a stanem faktycznym w terenie. Fakt dokonania przyrodniczo. udanego zalesienia gruntu prywatnego nie jest najczęś ciej na bie Ŝą co odnotowywany w ewidencji gruntów, gdy Ŝ 4.8 Obszary oddziaływania na środowisko koszt przeprowadzenia takiej operacji jest znaczny. 4.8.1 Działalno ść gospodarcza 4.6.2 Świat zwierzęcy W gminie Mr ągowo, według danych statystycznych za W ostatnich latach nast ąpiło pogorszenie si ę warun- rok 2004, zarejestrowanych było 273 podmioty gospodar- ków siedliskowych wielu zagro Ŝonych, chronionych i rzad- cze. kich gatunków. Wi ąŜ e si ę to m.in. z wzrastaj ącą penetra- Najpr ęŜ niej działaj ące firmy przedstawia poni Ŝsze ze- stawienie.

Tabela 8 Najwi ększe podmioty gospodarcze w gminie Mr ągowo Nazwa firmy Miejscowo ść Główne produkty Palarnia Kawy Naturalnej „Bastek” Karwie kawa „Wild Polska” Sp. z o.o. Marcinkowo wsady jogurtowe „Termik” Zakład Produkcyjno-Usługowy Marcinkowo grzałki elektryczne Piekarnia „Elwis” Marcinkowo pieczywo Firma „Kompleks” Wyszembork wyroby z drewna Gospodarstwo Rolno-Le śne „Zawada” Zawada zbo Ŝa Zakład Kamieniarski Karwie wyroby z kamienia Zakład Ogólnobudowlany K. W ęglewski Marcinkowo usługi budowlane, handel usługi remontowo- Przedsi ębiorstwo Budowlane „Budextan” Marcinkowo budowlane Kombinat Rolny Szestno Sp . o.o. Szestno działalno ść rolnicza Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo.

100% podmiotów stanowiły przedsi ębiorstwa prywat- wzrost udziału zatrudnienia w sferze usług, który w ne. W strukturze zatrudnienia (wg. działów) na terenie 2002 r. osi ągn ął poziom ok. 34% gminy dominuje rolnictwo, w którym w 2002 r. pracowało Z danych uzyskanych z GUS i PUP na koniec ok. 52% ogółu zatrudnionych (1.097 osób) z tym, Ŝe z tej 31.12.2003 r. w gminie Mr ągowo stopa bezrobocia wyno- liczby ok. 92% to pracuj ący w indywidualnych gospodar- siła 31% Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec stwach rolnych (ok. 1010 osób). Drugim działem gospo- tego okresu, wynosiła 1157 osoby, z tego 49,44% stano- darki gminy jest przemysł i budownictwo. Poziom zatrud- wiły kobiety. Prawo do zasiłku przysługiwało 15,5% ogółu nienia w tym sektorze wyniósł w 2002 r. ok. 300 osób, bezrobotnych. jego udział w zatrudnieniu ogółem wynosi ok. 14%. Ten- dencj ą pozytywn ą w strukturze zatrudnienia, jest stały

Tabela 9 Poziom bezrobocia w gminie Mr ągowo (stan na dzie ń 31. 12. 2003 r.) Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Bezrobotni zarejestrowani W tym z prawem do Stopa Wyszczególnienie na koniec okresu zasiłku Bezrobocia Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety % Gm. Mr ągowo 1157 572 179 63 31 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Istotnym problemem gminy Mr ągowo jest zjawisko strukturalnego bezrobocia pozostawionego po spu ści źnie PGR.

4.8.2 Społecze ństwo

Niezwykle istotnym czynnikiem oddziaływuj ącym na środowisko, determinuj ącym rozwój społeczno-gospodarczy jest sy- tuacja demograficzna gminy.

Tabela 10 Podstawowe dane demograficzne w gminie Mr ągowo (stan na 2002 r.)

Ludno ść Kobiety na 100 Gmina W tym kobiety 2 Ogółem 1 km męŜczyzn % Liczba Gm. Mr ągowo 7 429 49,7 3 692 25 99 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Według danych ze spisu powszechnego Gminy Mr ągowo w 2002 r., liczba mieszka ńców gminy wynosiła 7 429. W ogólnej populacji 49,7% to kobiety. Na 100 m ęŜ czyzn przypada około 99 kobiet. Na terenie gminy Mrągowo g ęsto ść zaludnienia wy- nosiła 25 osób na 1 km 2.

Tabela 11 Liczba mieszka ńców w sołectwach gminy Mr ągowo 30.06.2004 r.

Lp. Sołectwa Ludno ść 1 Młynowo 213 2 Muntowo 342 3 Gązwa 137 4 Polska Wie ś 324 5 Grabowo 356 6 Krzywe 184 7 Kosewo 423 8 Probark 277 9 Wierzbowo 211 10 Notyst Mały 135 11 UŜranki 242 12 Zalec 218 13 Szestno 653 14 Kiersztanowo 334 15 Ruska Wie ś 141 16 Rydw ągi 386 17 Wyszembork 360 18 Popowo Sal ęckie 119 19 Mierzejewo 133 20 Marcinkowo 734 21 Karwie 327 22 Bagienice 103 23 Bagienice Małe 201 24 Nowe Bagienice 106 25 Bo Ŝe 634 26 Gronowo 178 27 Bo Ŝa Wólka 83 28 185 Łącznie 7 739 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Obszar gminy, traktowany jako cało ść charakteryzował si ę w 2002 r. ujemnym saldem migracji stałych na poziomie - 8. Generalnie mo Ŝna przyj ąć , i Ŝ gmina jest terenem stałego, chocia Ŝ niewielkiego w stosunku do s ąsiednich gmin odpływu lud- no ści. Poniewa Ŝ osoby migruj ące to przede wszystkim ludzie młodzi, lepiej wykształceni, narastanie tego zjawiska, przy sys- tematycznie malej ącym przyro ście naturalnym spowoduje, i Ŝ b ędzie nast ępował coraz szybciej wzrost odsetka osób w wieku poprodukcyjnym, natomiast zacznie si ę zmniejsza ć ilo ść osób w wieku przed i produkcyjnym. Mo Ŝe to w sposób negatywny rzutowa ć na mo Ŝliwo ści rozwoju społeczno-gospodarczego gminy.

Oprócz migracji stałych, czynnikiem rzutuj ącym zarówno na liczb ę mieszka ńców gminy, jak i jej struktur ę wieku jest po- ziom przyrostu naturalnego. Obszar gminy charakteryzuje si ę dodatnim przyrostem naturalnym, który jednak ma tendencj ę malej ącą. W 2002 r. wyniósł +2,02. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Tabela 12 Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w gminie Mr ągowo (2002 r.)

Gmina Przyrost naturalny Saldo migracji

gm. Mr ągowo 2,02 -8 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Struktura ludno ści pod wzgl ędem wieku ma znaczenie ekonomiczne. Podstawowy podział społecze ństwa pod wzgl ędem wieku dzieli je na trzy grupy: ludno ść w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym oraz poprodukcyjnym.

Tabela 13 Struktura wieku mieszka ńców gminy Mr ągowo (stan na 2002 rok)

Razem Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny Gminy Ogółem % Ogółem % Ogółem % Ogółem % Gm. Mr ągowo 7 429 100 2 096 28,2 4 456 60,0 877 11,8 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Dominuj ącą grup ę wiekow ą stanowi ą osoby w wieku produkcyjnym, których odsetek na obszarze gminy w 2002 r. wynosił 60%. Tendencj ą negatywn ą, z punktu widzenia potencjału ludno ściowego i zawodowego gminy, jest stale malej ący udział osób najmłodszych tj. w wieku przedprodukcyjnym. Konsekwencj ą tych zmian jest wzrost odsetka ludno ści w wieku poprodukcyj- nym. W 2002 r. wynosił on ok. 12%. W Gminie Mr ągowo struktura mieszka ńców w wieku przedprodukcyjnym przedstawia si ę nast ępuj ąco.

Tabela 14 Struktura mieszka ńców gminy Mr ągowo w wieku przedprodukcyjnym (stan na 2002 rok)

Ludno ść w wieku Ogółem Wyszczególnienie 0-2 3-6 7-14 15-17 Osoby % Osoby % Osoby % Osoby % Osoby % gm. Mr ągowo 2096 100 272 13 418 20 965 46 441 21 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Dominuj ącą grup ą s ą osoby z wykształceniem pod- - Grodziska - Nowe Bagienice, Szestno, Rydw ągi, stawowym (nie - i uko ńczonym – ci ostatni stanowi ą 35% Wyszembork. populacji) oraz zasadniczym zawodowym (to 22%), sta- nowi ąc ok. 76% ogółu ludno ści. Wykształceniem średnim i Gmina posiada równie Ŝ obj ęte ochron ą konserwator- policealnym legitymuje si ę ok. 20% mieszka ńców gminy, sk ą parki podworskie w miejscowo ściach: Szestno, Bo Ŝe, natomiast wykształceniem wy Ŝszym jedynie ok. 2,7%. Popowo Sal ęckie Na terenie gminy jest równie Ŝ wiele cennych , udoku- 4.8.3 Turystyka i rekreacja mentowanych stanowisk archeologicznych. Jednak najcenniejszym atutem gminy s ą niezaprze- W gminie Mr ągowo znajduj ą si ę liczne atrakcje tury- czalne walory przyrodnicze, wybitnie sprzyjaj ące rozwojo- styczne zarówno naturalne, jak i historyczne. wi turystyki. Najatrakcyjniejsze tereny do rozwoju znajduj ą Obecna sie ć osadnicza została ukształtowana ju Ŝ w si ę we wschodniej i zachodniej cz ęś ci gminy. Jedn ą z średniowieczu. Wi ększo ść wsi lokowanych na prawie głównych atrakcji jest Mazurski Park Krajobrazowy. chełmi ńskim, została zało Ŝona dopiero po podboju przez Do głównych o środków obsługuj ących ruch turystycz- Krzy Ŝaków. Szczególnie du Ŝa g ęsto ść wyst ępowania wsi ny na terenie gminy nale Ŝą ; pole namiotowe „Stara Ba śń ” lokowanych w pocz ątkach panowania krzy Ŝackiego, jest w Kosewie, O środek Wypoczynkowy „Turkos” w Kosewie, obserwowana w północnej cz ęś ci obecnej gminy w okoli- Hotel „Country - Holiday” w Kosewie, Hotel „Country Hou- cach Szestna. Świadczy to o dominuj ącej roli o środka se” w Kosewie, Camping w Nowych Bagienicach, Cam- administracyjnego jakim był zamek w Szestnie. Cz ęść wsi ping „Mazur-Natur” w Polskiej Wsi. Pojedyncze urz ądze- lokowanych na prawie pruskim przez Krzy Ŝaków, miała nia usługowe dla potrzeb nie tylko mieszka ńców stałych, charakter nada ń rycerskich. ale równie Ŝ turystów znajduj ą si ę w pozostałych miejsco- Poni Ŝej przedstawiono niektóre obiekty i zespoły archi- wościach. tektoniczne, znajduj ące si ę na terenie gminy, uj ęte ochro- Ogółem na terenie gminy jest około 800 miejsc nocle- ną. gowych w tym: - Cmentarz ewangelicki - Bagienice Małe, - w obiektach o stałej lokalizacji ok. 750 - Dwór - Bo Ŝe, - w obiektach całorocznych 180 - Kaplica - Bo Ŝe, - na polach namiotowych ponad 360 - Park- Bo Ŝe, - około 200 w domach letniskowych. - Zespół folwarczny - Bo Ŝe, - Cmentarze ewangelickie - Budziszki, Krzywe, Rodzaj bazy noclegowej przedstawia poni Ŝsze zesta- , Muntowo, , wienie: - Chałupa - G ązwa, - Dwór - Gronowo,

Tabela 15 Rodzaj bazy noclegowej w gminie Mr ągowo

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Lp. Wyszczególnienie Ilo ść obiektów Ilo ść miejsc 1. Hotele 4 100 2. Pensjonaty 2 50 3. Campingi 1 200 4. Pola namiotowe 1 300 5. Caravaning 1 50 6. Kwatery agroturystyczne 17 80 7. Kwatery prywatne 5 20 Razem 31 800 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Gmin ę Mr ągowo odwiedza rocznie ok. 20 tys. tury- stów. Liczba ta dotyczy osób, które skorzystały z minimum Znacznym zagro Ŝeniem dla samochodowego ruchu jednego noclegu na tym trenie. W rozkładzie rocznym ok. osobowego oraz ruchu pieszego i szybko rozwijaj ącej si ę 70% go ści przebywało tu w okresie czerwiec - wrzesie ń, turystyki rowerowej jest tranzyt ci ęŜ arowy i autobusowy o ze szczególnym nasileniem w lipcu i sierpniu. znacznym nasileniu, przebiegaj ący zwłaszcza po drogach krajowych. Szczególnie niebezpieczny jest odc. drogi Z uzyskanych danych wynika, Ŝe słab ą stron ą zainwe- krajowej nr 16 od w Marcinkowie oraz od Mr ągowa w stowania turystycznego w gminie jest bardzo mała liczba kierunku Mikołajek - w ąskiej, kr ętej i o znacznych deniwe- miejsc całorocznych, niedoinwestowanie w infrastruktur ę lacjach, przecinaj ącej miejscowo ści (Marcinkowo, Pro- techniczn ą, oraz zbyt niski standard wyposa Ŝenia istniej ą- bark, Kosewo). cych obiektów turystycznych. Najbardziej obci ąŜ ona ruchem samochodów ci ęŜ aro- wych jest droga krajowa nr 16 i 59 na odcinku Mr ągowo - Oprócz istniej ącej bazy obiektów turystycznych, pr ęŜ- Olsztyn, Mr ągowo - Gi Ŝycko. nie rozwija si ę agroturystyka. Zinwentaryzowane miejsca znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Kosewo, Młynowo, S ą- Przez teren gminy przebiega linia kolejowa nr 223 dry, Polska Wie ś, Probark, U Ŝranki, Marcinkowo. Czerwonka - Ełk obsługuj ąca zarówno poci ągi towarowe, jak i pasa Ŝerskie. 4.8.4 Transport i infrastruktura Przez teren gminy przebiega trasa rowerowa o zna- 4.8.4.1 Transport czeniu mi ędzyregionalnym z kierunku Mr ągowo w kierun- ku gminy Sorkwity, Mr ągowo - gmina Mikołajki, o znacze- Na terenie Gminy Mr ągowo znajduj ą si ę cztery rodzaje niu wojewódzkim: Mr ągowo - gmina K ętrzyn, Mr ągowo - dróg, za które odpowiadaj ą ro Ŝne o środki zarz ądzania. S ą gmina Piecki, oraz inne o znaczeniu lokalnym. to: - drogi krajowe, podlegle Generalnej Dyrekcji Dróg Krajo- 4.8.4.2 Gospodarka wodno-ściekowa wych i Autostrad, o ł ącznej długo ści 60,4 km: - droga nr 16 Olsztyn - Mr ągowo - Augustów, przecina- Źródłami zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców Gminy jąca gmin ę na kierunku wschód - zachód, Mr ągowo jest pi ęć , komunalnych uj ęć gł ębinowych, o - droga nr 59 Ostroł ęka - Mr ągowo - Gi Ŝycko. całkowitej wydajno ści ok. 10,2 tys. m 3/dob ę. Dodatkowymi źródłami zasilania w wod ę jest 12 indywidualnych uj ęć - drogi wojewódzkie, podlegle Wojewódzkiemu Zarz ądowi gł ębinowych (ł ączna wydajno ść ok. 10,6 tys. m 3/dob ę), a Dróg w Olsztynie, a ich ł ączna długo ść wynosi 33,5 km tak Ŝe 3 zbiorniki zakryte (wydajno ść ł ączna ok. 3,4 tys. Do tej kategorii nale Ŝą m.in. drogi: nr 600 (Mr ągowo - m3/dob ę), a tak Ŝe indywidualne studnie kopane, których Szczytno), droga nr 591 (Mr ągowo - K ętrzyn), łączna wydajno ść szacowana jest na ok. 0,12 tys. m3/dob ę. - drogi powiatowe, o ł ącznej długo ści 123 km. Drogi po- Sumaryczna wydajno ść źródeł zaopatrzenia miesz- wiatowe to nast ępuj ące ci ągi: ka ńców gminy w wod ę wynosi ok. 24,3 tys. m 3/dob ę, - droga nr 26547 Sorkwity - G ązwa - droga o cz ęś cio- natomiast zapotrzebowanie na wod ę kształtuje si ę ( śred- wej nawierzchni bitumicznej nio w skali roku) na poziomie ok. 6 tys. m³/dob ę. - droga nr 26548 Marcinkowo - Młynik - droga grunto- Komunalne uj ęcia wody s ą w miejscowo ściach: Mar- wa cinkowo, Wierzbowo, Gronowo, G ązwa, Grabowo, Kose- - droga nr 26549 Mr ągowo - Wola - droga o na- wo, U Ŝranki, Mierzejewo, Młynowo. wierzchni bitumicznej - droga nr 26550 Szymanowo - G ązwa - droga o na- Wi ększo ść miejscowo ści gminy jest zwodoci ągowa- wierzchni bitumicznej nych z uj ęć komunalnych sieci ą wodoci ągow ą przemysło- wą i rozdzielcz ą. - drogi gminne o ł ącznej długo ści 123 km, pozostaj ącym w Na terenie gminy zaopatrzenie w wod ę odbywa si ę z gestii władz samorz ądowych, uj ęć wgł ębnych. Woda przeznaczana jest do zaspokojenia potrzeb bytowo-gospodarczych ludno ści, usług dla ludno- Sumaryczna długo ść wszystkich, wymienionych typów ści i rolnictwa oraz w niewielkim stopniu dla rekreacji. dróg w gminie wynosi ok. 340 km, co daje wska źnik g ę- Małe miejscowo ści gminy posiadaj ą własne, lokalne, sto ści sieci drogowej 115 km/100 km 2 powierzchni. małe uj ęcia czasami ze stacjami uzdatniania i lokalne przył ącza wodoci ągowe. Stan techniczny sieci drogowej gminy nie odpowiada wymaganym standardom, zwłaszcza w sytuacji wci ąŜ Sie ć wodoci ągowa ma ł ączn ą długo ść 141,3 km i korzysta narastaj ącego ruchu kołowego, tak osobowego jak i ci ęŜ a- z niej ok. 76% mieszka ń. rowego. Dotyczy to zarówno jako ści nawierzchni, szero- ko ści i wyprofilowania pasów drogowych oraz kolizyjno ści Pod wzgl ędem jako ści wody nie wida ć wi ększych za- z sieci ą kolejow ą i innymi drogami. gro Ŝeń. Na szczególn ą uwag ę zasługuje utrzymanie od- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

powiedniego poziomu zawarto ści manganu i Ŝelaza oraz - średni odpływ dobowy: 1261 m 3 odpowiednio prowadzona i nadzorowana eksploatacja, - maksymalny odpływ dobowy: 1608 m 3 uniemo Ŝliwiaj ąca zanieczyszczenia wody pod wzgl ędem bakteriologicznym. Do komunalnej sieci kanalizacyjnej podł ączonych jest je- dynie ok. 400 mieszka ń na terenie gminy (ok. 19% ), co ukazu- Na terenie gminy znaczna wi ększo ść miejscowo ści nie je wag ę problemu rozbudowy systemu kanalizacyjnego gmi- posiada zorganizowanej gospodarki ściekowej. Jedynie w ny, gdzie długo ść tego typu sieci wynosi ok. 23,2 km miejscowościach: Marcinkowo, Polska Wie ś, Bo Ŝe, Ruska Wie ś, Szestno problem ten jest cz ęś ciowo rozwi ązany. Na terenie wszystkich pozostałych miejscowo ści brak jest System odprowadzania i oczyszczania ścieków na terenie zorganizowanego systemu utylizacji ścieków, a gospodarka Gminy Mr ągowo oparty jest w chwili obecnej na dwóch ściekowa oparta jest na zbiornikach bezodpływowych, cz ęsto oczyszczalniach ścieków tj. w Polskiej Wsi (oczyszczalnia nieszczelnych. chemiczno–biologiczno-mechaniczna) i Bo Ŝem (oczyszczal- Ścieki dowo Ŝone s ą do miejskiej oczyszczalni, obsługuj ą- nia chemiczno-mechaniczna o średniej przepustowo ści 143 cej miasto Mr ągowo oraz gmin ę, w Polskiej Wsi, w ilo ści m3/d). Oba ww. obiekty wymagaj ą modernizacji oraz rozbu- średniodobowo 163,6 m 3/d. dowy. Miejscowo ściami, z których notuje si ę najwy Ŝszy Średnia i maksymalna dobowa ilo ść ścieków z terenu (średni i maksymalny) odpływ ścieków s ą: gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Tabela 16 Udział w odpływie ścieków z terenu gminy

Udział w odpływie[ % ] Lp. Miejscowo ść wielko ści wielko ści średnie maksymalne 1 Marcinkowo 10,1 10,3 2 Zawada 9,4 9,5 3 Szestno 7,4 7,5 4 Kosewo 7,0 7,2 5 Bo Ŝe 6,1 6,1 6 Rydw ągi 4,4 4,5 7 Wierzbowo 4,0 4,1 8 Polska Wie ś 3,1 3,2 9 Śniadowo 2,9 2,5 10 Karwie 2,6 2,6 11 UŜranki 2,6 2,7 12 Zalec 2,2 2,2 13 Lembruk 2,1 2,2 14 Bagienice Małe 2,1 2,2 15 Wyszembork 2,1 2,2 16 Krzywe 2,0 2,0 17 Nowy Probark 1,9 1,9 18 Grabowo 1,8 1,8 19 Gronowo 1,8 1,8 20 Ruska Wie ś 1,7 1,8 21 Młynowo 1,6 1,6 22 pozostałe 21,1 20,1 Razem 100,0 100,0 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo rok 2004

Na terenie gminy nadal nie rozwi ązany pozostaje tak- odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z pó źn. zm.), która w Ŝe problem oczyszczania i odprowadzania wód deszczo- rozdziale 3 art. 14-16 wprowadza obowi ązek opracowania wych. Rosn ący stopie ń motoryzacji oraz intensywny ruch planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym samochodowy, zwłaszcza w sezonie letnim powoduje, iŜ i gminnym. wody opadowe po spłyni ęciu z chodników, jezdni i utwar- Zgodnie z art. 14 ust. 5 cytowanej ustawy, projekt pla- dzonych placów s ą silnie zanieczyszczone produktami nu sporz ądza organ wykonawczy gminy, a nast ępnie ropopochodnymi. uchwala go Rada Gminy. Oprócz tego typu zanieczyszcze ń, wody te zawieraj ą Plan Gospodarki Odpadami stanowi cz ęść Programu tak Ŝe szereg innych zwi ązków, spłukiwanych z po- Ochrony Środowiska i jest tworzony w trybie i na zasa- wierzchni nieprzesi ąkliwych co powoduje, i Ŝ po przed- dach okre ślonych w przepisach o ochronie środowiska. ostaniu si ę do wód podziemnych jak i zbiorników wod- Przy tworzeniu Planu wykorzystano ró Ŝne metody i nych, wpływaj ą negatywnie na stan ich czysto ści. techniki aktywnego i otwartego planowania. Podczas prac powołano Panel Roboczy, a tak Ŝe prze- 4.8.4.3 Gospodarka odpadowa prowadzono ankiety i konsultacje w śród społecze ństwa gminy. Szczegółowy opis istniej ącej gospodarki odpadami Plan zawiera: oraz przyj ęte zało Ŝenia do realizacji, zawiera Plan Gospo- darki Odpadami, stanowi ący integraln ą cz ęść niniejszego 1. aktualny stan gospodarki odpadami, Programu. Plan Gospodarki Odpadami został sporz ądzony jako 2. prognozowane zmiany w zakresie gospodarki od- realizacja przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o padami, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

- wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, 3. działania zmierzaj ące do poprawy sytuacji w zakre- - zamkni ęcie i rekultywacj ę składowisk na terenie sie gospodarowania odpadami, Zwi ązku Gmin, które nie s ą przewidziane do dal- szej eksploatacji, 4. instrumenty finansowe słu Ŝą ce realizacji zamierzo- - likwidacj ę mogilników na terenie Zwi ązku Gminy, nych celów, - dokonanie inwentaryzacji „dzikich wysypisk” na te- renie powiatu oraz ich likwidacji, 5. system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych - stworzenie na terenach wiejskich i miejskich punk- celów. tów gromadzenia odpadów, - zwi ększenie liczby pojemników do gromadzenia Plan ocenia dotychczasowe działania z zakresu go- odpadów w sezonie letnim, szczególnie przy je- spodarki odpadami oraz formułuje strategie, cele, a tak Ŝe ziorach, kempingach i najcz ęściej przemierzanych przedstawia plan działa ń w okresie programowania. szlakach, Obecny sposób unieszkodliwiania odpadów w gminie - zorganizowanie zbiórki odpadów wielkogabaryto- Mr ągowo opiera si ę głównie na nieselektywnej zbiórce, wych i niebezpiecznych. transporcie i składowaniu ich na składowisku w Polskiej Wsi. Proponowany model gospodarki odpadami oparty jest Szacuje si ę, i Ŝ w ci ągu roku trafia na nie około 1 na zintegrowanym zastosowaniu efektywnych i proekolo- 932,76 ton odpadów z gminy. gicznych metod recyklingu i unieszkodliwiania odpadów. Odpady komunalne i zbli Ŝone do nich, wytwarzane w Obejmuje on stworzenie na bazie istniej ącego składo- sektorze gospodarczym, trafiaj ą równie Ŝ na składowisko w wiska Regionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz Polskiej Wsi. z niezb ędną w tym zakresie modernizacj ą składowiska, Funkcjonuj ące składowisko, uruchomione w 1982 r, prowadz ącą w perspektywie do jego dostosowania do wymaga dostosowania do obecnie obowi ązuj ących prze- obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwiaj ących prawidłowe pisów, umo Ŝliwiających prawidłowe funkcjonowanie. jego funkcjonowanie. Przewidywany termin jego zamkni ęcia 2028 r. Przyj ęta strategia obejmuje równie Ŝ wła ściwe wyposa- Ze strumienia odpadów komunalnych nie wyodr ębnia Ŝenie planowanego systemu minimalizowania powstawa- si ę odpadów niebezpiecznych. nia odpadów i ich selektywnej zbiórki. Mo Ŝna ju Ŝ zaobserwowa ć działania, podejmowane Zasadnicz ą cz ęś ci ą Planu jest odpowiednio przygoto- przez sektor gospodarczy oraz osoby fizyczne, które s ą wana i wdra Ŝana edukacja ekologiczna w zakresie prawi- ukierunkowane na ograniczenie powstaj ących ilo ści odpa- dłowego gospodarowania odpadami. dów. Cz ęsto brakuje jednak wiedzy, jak w sposób wła ści- wy je zrealizowa ć. Cz ęść odpadów z sektora gospo- Gminy Zwi ązku „Czyste Mazury” dopuszczaj ą równie Ŝ darczego, jest odzyskiwana i albo wykorzystywana we mo Ŝliwo ść wspólnej realizacji zada ń z zakresu gospodarki własnym zakresie, albo przekazywana do wyspecjalizo- odpadami z innymi gminami Regionu. Działania takie wanych firm na podstawie indywidualnych umów. musz ą by ć jednak zgodne z przyj ętą strategi ą działa ń, w Na terenie gminy brakuje sytemu kontroli i monitoringu oparciu o obowi ązuj ące przepisy oraz uzasadnione w ilo ści powstaj ących odpadów i sposobu ich zagospodaro- sposób techniczny i ekonomiczny. wania. Nadal powszechnym jest spalanie odpadów w domo- Zasadniczymi celami przyj ętego modelu gospodarki jest: wych piecach czy te Ŝ zakopywanie. - ustanowienie efektywnej struktury instytucjonalnej Realizacja zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki dla sektora gospodarki odpadami, własne, przede wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami - ograniczenie niepo Ŝą danych kosztów, zwi ązanych pozyskania zewn ętrznych, tanich środków, przeznaczo- z funkcjonuj ącym systemem gospodarki i wpro- nych na działania, słu Ŝą ce ochronie środowiska oraz wadzenie jako powszechnie obowi ązuj ącej zasa- infrastrukturze komunalnej. dy „zanieczyszczaj ący płaci”, Istotnym problemem jest brak wła ściwej konsekwencji - zapewnienie powszechnej akceptacji przyj ętego w egzekwowaniu ustalonych zasad korzystania ze środo- systemu gospodarki odpadami, wiska i długotrwałe procedury odtworzenia naruszonego - skuteczna egzekucja przepisów w tym wzgl ędzie, środowiska. - zachowanie zgodno ści podejmowanych działa ń z obowiązuj ącymi w tym zakresie przepisami i stra- Zgodnie z przyj ętą strategi ą Zwi ązku Gmin „Czyste tegiami. Mazury” , zało Ŝono, Ŝe priorytetowym zadaniem dla gmin Zwi ązku jest utworzenie na jego terenie Regionu Gospo- darki Odpadami, obejmuj ącego swym zasi ęgiem docelo- wo około 150-200 tys. mieszka ńców.

Region powstałby na bazie istniej ącego składowi- ska odpadów w Polskiej Wsi, gmina Mr ągowo. Działania zwi ązane z realizacj ą tego projektu przewi- duj ą m.in.: - ustalenie szczegółowego zakresu działalno ści Główne działania przyj ętego modelu gospodarki na te- RGO, renie gminy, mo Ŝna przedstawi ć w formie poni Ŝszego - rozbudow ę istniej ącego pola składowego, zestawienia: - budow ę sortowni odpadów oraz instalacj ę odzy- - podnoszenie poziomu świadomo ści społecznej, sku odpadów biodegradowalnych, - wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów, - przygotowanie kwater do gromadzenia odpadów - obj ęcie wywozem odpadów wszystkich mieszka ń- przemysłowych i niebezpiecznych, w tym odpa- ców gminy, dów azbestowych, - organizacj ę zbiórki odpadów wielkogabarytowych - stworzenie systemu monitoringu RGO, i niebezpiecznych, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

- osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i re- Ŝą c do świadomego ograniczania ilo ści powstaj ących cyklingu podanych w Wojewódzkim Planie Go- odpadów oraz wdro Ŝenia selektywnej gospodarki od- spodarki Odpadami, padami. - stworzenie na bazie istniej ącego składowiska Re- 3) Niezb ędne jest stworzenie na bazie istniej ącego skła- gionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz z dowiska, Regionalnego Zakładu Gospodarki Odpada- niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą składo- mi wraz z niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą wiska, prowadz ącą w perspektywie do jego do- składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego do- stosowania do obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝ- stosowania do obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwia- liwiaj ących prawidłowe jego funkcjonowanie, jących prawidłowe jego funkcjonowanie. - likwidacj ę „dzikich wysypisk” oraz zapobieganie 4) Skuteczne egzekwowanie przepisów porz ądkowych powstawaniu nowych nielegalnych miejsc składo- oraz z zakresu gospodarki odpadowej, poprzez dzia- wania odpadów. łania administracyjne, karne i finansowe, jest niezb ęd- Szczegółowy harmonogram realizacji Planu został uj ę- ne w celu ograniczenia samowoli w zakresie zagospo- ty w trzech płaszczyznach działa ń: darowywania odpadów. 5) Najbardziej widocznymi nieprawidłowo ściami w zago- I. Edukacja ekologiczna. spodarowaniu odpadów komunalnych jest istnienie II. Zapobieganie powstawaniu odpadów. tzw. dzikich wysypisk oraz powszechne za śmiecenie III. Program selektywnej zbiórki opadów. terenu, zwłaszcza w okolicach dróg, obrze Ŝy lasów, ośrodków wypoczynkowych. Plan wskazuje równie Ŝ sposób kontroli oraz wska źniki 6) Problem stanowi równie Ŝ nieodpowiednie zagospoda- oceny jego realizacji. rowywanie odpadów, tj. ich zakopywanie lub spalanie, Zostały wskazane równie Ŝ konieczne nakłady na reali- stanowi ące oprócz zagro Ŝenia dla środowiska, rów- zacj ę zada ń oraz potencjalne źródła finansowania. nie Ŝ zagro Ŝenie dla Ŝycia i zdrowia ludzi. Podczas prac nad Planem, przeprowadzona analiza istniej ącego stanu gospodarki odpadami i zagro Ŝeń śro- 4.8.4.4 Zaopatrzenie gminy w ciepło, energi ę elek- dowiska oraz ocena społeczna najwa Ŝniejszych potrzeb w tryczn ą i paliwa gazowe tym zakresie, pozwoliły ustali ć najwa Ŝniejsze wnioski z opracowania Planu: Na terenie gminy dominuj ą indywidualne kotłownie 1) Gmina posiada zorganizowany system gospodarki opalane w ęglem. Wyst ępuj ą tak Ŝe kotłownie opalane odpadami, jest on jednak nie pełny i wymaga dosto- olejem opałowym czy gazem płynnym. sowania do wymogów i standardów środowiskowych w Istniej ące źródła zaspokajaj ą potrzeby odbiorców, jed- tym zakresie. nak stan techniczny wi ększo ści urz ądze ń nie spełnia 2) Szczególnie istotne jest prowadzenie systematycznej Ŝadnych norm technicznych i ekologicznych. edukacji ekologicznej w śród mieszka ńców gminy, d ą-

Tabela 16 Zaopatrzenie mieszka ń w gminie Mr ągowo w gaz i centralne ogrzewanie Gaz Centralne ogrzewanie Wyszczególnienie Gaz z sieci Z butli Zbiorowe Indywidualne w tys. % w tys. % w tys. % w tys. % gm. Mr ągowo - - 30 76 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

W gminie Mr ągowo ł ączne zapotrzebowanie na ener- Przez teren gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ci- gi ę ciepln ą wynosi 31,4 MW. Najwi ększy udział w odbio- śnienia PN 6,3 Mpa relacji Szczytno - Mr ągowo - Gi Ŝycko i rze ciepła stanowi ą obiekty mieszkalne, stanowi ąc ł ącznie Mr ągowo - K ętrzyn. 65,5% całkowitego zapotrzebowania. Na obszarze gminy Mr ągowo brak jest rozdzielczej Kotłownie opalane s ą w ęglem, drewnem i jego po- sieci gazowej. Na terenie gminy zlokalizowana jest w chodnymi, olejem opałowym i Gazem płynnym. Marcinkowie stacja redukcyjna I 0 o przepustowo ści Na terenie gminy nie funkcjonuje typowy scentralizo- Q=3000 m 3/h – ze stacji zasilane jest miasto Mr ągowo. wany system ciepłowniczy. Jest tylko kilka kotłowni lokal- Wła ścicielem i eksploratorem urz ądze ń jest Pomorska nych zasilaj ących niewielk ą ilo ść obiektów mieszkalnych. Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowni- Istniej ące źródła zaspokajaj ą potrzeby odbiorców, jed- czy w Olsztynie. Mieszka ńcy gminy korzystaj ą w 30% z nak stan techniczny wi ększo ści urz ądze ń nie spełnia gazu butlowego, pozostali z innych źródeł. Ŝadnych norm technicznych i ekologicznych. Przebieg ruroci ągów gazu (wysokiego ci śnienia) Na terenie gminy podstawow ą lini ą jest sie ć średniego wskazuje na mo Ŝliwo ść zgazyfikowania gminy. Podsta- napi ęcia 15kV, która poprzez sie ć stacji transformatoro- wowym problem s ą mo Ŝliwo ści finansowe. wych (64) dostarcza energi ę do odbiorców. Na terenie gminy Mr ągowo nie s ą wykorzystywane Istniej ący stan sieci elektroenergetycznej umo Ŝliwia Odnawialne Źródła Energii w kotłowniach komunalnych. sprawn ą dostaw ę do odbiorców. Stan techniczny sieci Powszechnie wykorzystuje si ę biomas ę, zwłaszcza mo Ŝna okre śli ć jako dobry. drewno i jego pochodne. Na terenie gminy mo Ŝna zauwa- Przez teren gminy przebiega linia wysokiego napi ęcia Ŝyć pierwsze objawy braku tego paliwa - zakłady przemy- 400 kV relacji Olsztyn-Ełk i 2 linie 110 kV relacji K ętrzyn - słu drzewnego zagospodarowuj ą odpady we własnym Mr ągowo i Mr ągowo - Mikołajki zakresie, za ś Lasy Pa ństwowe sprzedaj ą wszystko, to co W gminie zlokalizowany jest stacja transformatorowa mog ą i nie s ą w stanie przeznaczy ć wi ększych ilo ści w 110/15 kV. Główny Punkt Zasilania 110/15 kV mie ści si ę zwi ązku z prawidłow ą prowadzon ą gospodark ą le śną. w Mr ągowie - Młynowie. Innym wa Ŝnym problemem jest sam proces spalania. Dostawc ą energii elektrycznej jest Zakład Energetycz- Niestety pozyskana biomasa jest spalana w nieprzysto- ny S.A. w Olsztynie. sowanych do tego urz ądzeniach, co powoduje wi ększe jej zu Ŝycie, a co za tym idzie te Ŝ zwi ększon ą emisj ę zanie- czyszcze ń i wi ększe koszty eksploatacji. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Na podstawie dokonanych analiz 2 potencjał niewyko- rzystanej słomy to około 159 250 GJ/rok, co daje poten- 4.9 Ograniczenia i szanse rozwoju gminy, wynika- cjaln ą moc w paliwie ok. 20 MW. Jest to źródło po- jące ze stanu środowiska wszechne i tanie, tym samym jego rola b ędzie coraz wi ęk- sza, wi ęc warto zwróci ć uwag ę na wykorzystanie tego Dokonana analiza SWOT opiera si ę na ocenie eks- rodzaju biomasy. perckiej oraz ocenie społecznej środowiska naturalnego Przeprowadzono równie Ŝ szacunkow ą analiz ę poten- gminy Mr ągowo. cjału wód na terenie gminy. Wynosi ona 6,5 GWh/rok. Mocne strony (szanse): 4.8.5 Rolnictwo - dobrze zachowane warunki przyrodnicze, du Ŝa ró Ŝnorodno ść siedlisk przyrodniczych Gmina Mr ągowo jest gmin ą, w której rolnictwo dominu- - du Ŝa ilo ść naturalnych zbiorników wodnych (je- je, rolnicza przestrze ń produkcyjna zajmuje 70% cz ęś ci zior), tworz ących dzi ęki licznym rzekom i kanałom obszarów gminy. poł ączone systemy wodne, szlak Wielkich Jezior Jest to przede wszystkim działalno ść wykonywana Mazurskich - najdłu Ŝszy w Polsce szlak Ŝeglarski przez osoby fizyczne (95% udziału w u Ŝytkach rolnych), (ok. 140 km), blisko ść innych szlaków wodnych za ś w przedsi ębiorstwach rolnych zatrudniaj ących powy- (m.in. kajakowy rz. Krutyni) Ŝej 9 osób, na terenie gminy pracuje 5% wszystkich za- - stosunkowo nieznaczne zanieczyszczenie środo- trudnionych (tj. około 50 osób). Du Ŝa cz ęść ziem le Ŝy we wiska władaniu Agencji Nieruchomo ści Rolnych Skarbu Pa ństwa - obecno ść stanowisk unikalnych gatunków chro- O/Olsztyn i stanowi ona baz ę do zagospodarowania. nionych zwierz ąt oraz ro ślin Na cz ęś ci terenów ograniczenia dla rolnictwa stanowi - pojawianie si ę nowych stanowisk zwierz ąt chro- rze źba terenu – strome zbocza utrudniaj ą mechaniczn ą nionych, np. bobra upraw ę roli i nara Ŝone s ą na erozj ę. - du Ŝy udział obszarów chronionych przyrodniczo, Najwi ększymi podmiotami, prowadz ącymi działalno ść w tym zaplanowanych do ochrony w sieci Natura rolnicz ą s ą: 2000 - Kombinat Rolny Szestno Sp. z o.o - urozmaicona rze źba terenu, du Ŝe walory krajo- Gmin ę charakteryzuj ą dobre warunki naturalne do pro- brazowe dukcji rolnej. Produkcja rolnicza ma wielokierunkowy cha- - poło Ŝenie na obszarze Zielonych Płuc Polski rakter. - brak uci ąŜ liwego dla środowiska przemysłu Najpowa Ŝniejszymi problemami oddziaływania rolnic- - mo Ŝliwo ści rozwoju ekoturystyki i turystyki kwalifi- twa na środowisko jest jego chemizacja i mechanizacja. kowanej Środki te, podnosz ą wydajno ść , wpływaj ą jednak nega- - ciekawy krajobraz kulturowy tywnie na gleb ę, środowisko przyrodnicze, a tak Ŝe na - potencjalne warunki do rozwoju rolnictwa ekolo- zdrowie człowieka. Wysokie dawki nawozów (stosowane gicznego i uprawy ro ślin energetycznych. równie Ŝ na ł ąki i pastwiska) powoduj ą m.in. powstawanie szkodliwych zwi ązków, zakwaszenie gleby i ograniczenie Słabe strony (zagro Ŝenia): rozwoju mikroorganizmów. - brak wła ściwego systemu gospodarki odpadami Negatywne oddziaływanie wywieraj ą równie Ŝ stoso- - niewystarczaj ący poziom świadomo ści ekologicz- wane w rolnictwie pestycydy. Ich nadu Ŝywanie stanowi nej społecze ństwa powa Ŝne zagro Ŝenie dla biocenoz glebowych. Oprócz - niedostateczny stopie ń egzekwowania przepisów zmian fizyko-chemicznych, mog ą one równie Ŝ prowadzi ć prawnych w zakresie ochrony środowiska przez do zmian genetycznych organizmów Ŝywych, a tym sa- urz ędy, organy ścigania, wymiar sprawiedliwo ści mym powodowa ć całkowit ą lub cz ęś ciow ą utrat ę ich natu- - niedostateczny nadzór budowlany oraz słu Ŝb ralnych wła ściwo ści (np. ograniczenie zdolno ści wi ązania ochrony środowiska i przyrody azotu atmosferycznego przez niektóre bakterie). - niesatysfakcjonuj ący stan wód powierzchniowych Środki chemiczne stosowane w rolnictwie s ą głównym - brak prawidłowej gospodarki ściekowej źródłem zanieczyszcze ń obszarowych, czego szkodliwym - brak swobodnego dost ępu do wód publicznych i cz ęsto widocznym efektem jest eutrofizacja i ska Ŝenie - za śmiecone środowisko, spotykane dzikie wysy- wód powierzchniowych. Spowodowane to jest przede piska śmieci wszystkim wymywaniem z gleb uprawnych do wód po- - chaotyczny rozwój indywidualnej zabudowy letni- wierzchniowych, gruntowych łatwo rozpuszczalnych skowej, ograniczaj ący mo Ŝliwo ści powszechnego zwi ązków azotu i fosforu. S ą one równie Ŝ wprowadzane korzystania ze środowiska w przyszło ści przez źle zagospodarowane odpady pochodzenia rolni- - brak dostatecznej ochrony obszarów szczególnie czego - zarówno stałe, jak i płynne. cennych przyrodniczo ______2 Na podstawie Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia Gminy Mr ągowo w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, Katowi- ce 2003 - brak działa ń do wykorzystania odnawialnych źró- Istotnym oddziaływaniem jest równie Ŝ bezmy ślne wy- deł energii palanie traw a cz ęsto równie Ŝ słomy. Jest to zjawisko, w - brak tradycji racjonalnego wykorzystywania su- wyniku którego nie tylko gin ą zwierz ęta i ro śliny, ale rów- rowców i energii nie Ŝ zmienia si ę niekorzystnie struktura gleby, trac ąc swe - zbyt mała współpraca organów ochrony środowi- naturalne wła ściwo ści. ska i jednostek zainteresowanych środowiskiem oraz organizacji pozarz ądowych Kolejne oddziaływania, które w istotny sposób wpływa- - spadek poziomu wód gruntowych i lustra wody ją na stan środowiska, to: wi ększo ści zbiorników wodnych, szczególnie ma- - niewła ściwe zabiegi melioracyjne łych - likwidacja zadrzewie ń śródpolnych. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

- nadmierna liczebno ść niektórych gatunków zwie- rz ąt.

Ocen ę, dokonan ą przez ankietowanych walorów gminy i istniej ących zagro Ŝeń, przedstawiaj ą poni Ŝsze diagramy.

Ocena najcenniejszych walorów środowiska naturalnego gminy Mr ągowo

90,00%

80,00%

70,00%

60,00%

50,00%

40,00%

30,00%

20,00%

10,00%

0,00% jeziora lasy krajobraz powietrze rezerwaty nie mam zabytki parki rzeki łąki zwierz ęta rosliny góry zdania

Ocena zagro Ŝeń środowiska naturalnego gminy Mr ągowo Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

60,00%

50,00%

40,00%

30,00%

20,00%

10,00%

0,00%

a y y ki k dy za w ów as ów ik ia e a ał ary rn ci dow ictwo tra las h Ŝ ś n darc ludzie ciek po zdan yspis odp nie chorob ś obo w cho po nie a m ala mo usow gos ina alne kł ma g t sa ść wyp czalni o wyc nawozy sztuczne nie niele por aln zysz ans iał oc tr dz

Tereny zdegradowane w gminie Mr ągowo

50,00%

45,00%

40,00%

35,00%

30,00%

25,00%

20,00%

15,00%

10,00%

5,00%

0,00%

a i i i a y i ia ki tne ie ior og ark łą at niki lasy dan dr rzek p ódk jez -bło ystk w eszkaln zerw sz ogr tra m z no re w ma a mi wod w nie ry bsza abudo o z

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

5. CELE I ZADANIA PROGRAMU ochrony środowiska przez Zwi ązek Gmin „Czyste Mazu- ry”: 5.1 Dotychczasowa realizacja zada ń z zakresu ochrony środowiska „Zrównowa Ŝony rozwój szans ą na rozwój gminy, Re- gionu i jego mieszka ńców” Od lat na terenie gminy Mr ągowo prowadzone s ą ró Ŝ- norodne działania na rzecz ochrony środowiska i zrówno- Cele główne i szczegółowe : wa Ŝonego rozwoju. W tym sektorze przede wszystkim widoczne s ą działa- I. Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przy- nia, realizowane przez samorz ąd. Dotyczy to zarówno rodniczych. działa ń mi ękkich, jak ujmowanie spraw środowiskowych w przyjmowanych i zatwierdzanych dokumentach plani- 1. Skuteczna ochrona środowiska naturalnego stycznych i strategicznych, jak równie Ŝ sfery inwestycyj- nej. - stosowanie instrumentów prawno-ekonomicznych Realizacja zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki (opłaty, kary, skuteczniejsze kontrole) oraz ich własne, przede wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami egzekwowanie pozyskania zewn ętrznych, tanich środków, przeznaczo- - zagospodarowanie przestrzenne z bezwzgl ędnym nych na działania, słuŜą ce ochronie środowiska oraz uwzgl ędnieniem wymogów ochrony środowiska i infrastrukturze komunalnej. Wydłu Ŝa to w czasie osi ągni ę- krajobrazu cie zakładanych efektów, a cz ęsto mo Ŝe by ć przyczyn ą - aktualizacja planów zagospodarowania prze- ponoszenia dodatkowych kosztów, zwi ązanych z dosto- strzennego pod k ątem wymaga ń ochrony środo- sowaniem do nowszych rozwi ąza ń technicznych, czy tez wiska, przyrody oraz ochrony krajobrazu, ze obowi ązuj ących przepisów. szczególnym uwzgl ędnieniem konieczno ści za- chowania i tworzenia korytarzy ekologicznych Równie Ŝ działania podejmowane przez sektor gospo- - ochrona linii brzegowych zbiorników wodnych, w darczy oraz osoby fizyczne, s ą co raz cz ęś ciej ukierunko- szczególno ści poprzez konsekwentne utrzymy- wane na popraw ę stanu środowiska. Cz ęsto brakuje jed- wanie wokół jezior i rzek stref ochronnych zago- nak wiedzy, jak w sposób wła ściwy je zrealizowa ć. spodarowanych trwał ą zieleni ą i niezabudowa- Istotnym problemem jest brak wła ściwej konsekwencji nych i zakaz zabudowy letniskowej w bezpo śred- w egzekwowaniu ustalonych zasad korzystania ze środo- nim s ąsiedztwie wód wiska i długotrwałe procedury odtworzenia naruszonego - zapobieganie stwarzaniu kolejnych barier ekolo- środowiska. gicznych Tym samym, ocena społeczna dokonanych działa ń, - określenie granic polno-le śnych w miejscowych jest pozytywna, cho ć nie brakuje głosów sceptycznych. planach zagospodarowania przestrzennego - planowanie przeznaczania terenów pod rekreacj ę 5.2 Formułowanie strategii i planu działa ń oraz infrastruktur ę turystyczn ą w sposób nie naru- szaj ący walorów środowiska i krajobrazu 5.2.1 Okre ślenie celów ochrony środowiska - tereny przeznaczone pod turystyk ę i rekreacj ę oraz masowo odwiedzane powinny by ć komplek- W ramach analizy, przyj ęto nast ępuj ący podział, sto- sowo wyposa Ŝone w niezb ędn ą infrastruktur ę sa- sując podane kryteria: nitarn ą oraz słu Ŝą cą zagospodarowaniu odpadów - dostosowanie nasilenia presji turystycznej i pene- 1) znaczenie i pilno ść realizacji: tracji do odporno ści i chłonno ści turystycznej tere- - strategiczny nu - główne (kierunki działa ń) - kontrola turystyki i wypoczynku, szczególnie na - szczegółowe (konkretne działania w ramach okre ślo- terenach o du Ŝej warto ści przyrodniczej nego kierunku). - na obszarach najcenniejszych przyrodniczo do- puszczanie ruchu turystycznego tylko po wyzna- 2) czas pełnej realizacji (od rozpocz ęcia zadania do czonych szlakach i w obecno ści przewodnika – osi ągni ęcia celu wg przyj ętego miernika): kontrolowana turystyka kwalifikowana - krótkookresowe (do 1 roku) - odpowiednie oznakowanie szlaków turystycznych - średniookresowe (od 1 do 4 lat) wraz z informacjami o regulaminie, obowi ązuj ą- - długookresowe (powy Ŝej 4 lat). cych przepisach i karach za ich naruszanie - pełna, egzekwowalna odpowiedzialno ść organiza- Przyj ęto nast ępuj ące obszary działania: torów za imprezy masowe na wolnym powietrzu I - zadania gminy, gdzie jednostka samorz ądu posiada uprawnienia ustawowe oraz realizuje bezpo średnio 2. Zachowanie istniej ącego świat ro ślin i zwierz ąt zadania własne II - działania jednostek zale Ŝnych od samorz ądu, w - ochrona terenów przyrodniczo cennych stosunku do których gmina posiada uprawnienia wła- - ochrona ekosystemów wodnych, w tym wprowa- ścicielskie lub nadzorcze i mo Ŝe nakłada ć na te jed- dzenie zakazu znacznych zmian stosunków wod- nostki okre ślone zobowi ązania nych na obszarach przyrodniczo cennych (obsza- III - działania i zachowania mieszka ńców gminy, podmio- ry chronionego krajobrazu, parki krajobrazowe, tów gospodarczych, gdzie gmina mo Ŝe oddziaływa ć w rezerwaty przyrody) ograniczonym zakresie. - zachowanie równowagi gatunkowej

Cel strategiczny gminy Mr ągowo w zakresie ochrony 3. Zachowanie wysokich walorów krajobrazowych środowiska, wynikaj ący ze wspólnie realizowanej polityki Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

- niedopuszczanie do trwałych zmian rze źby terenu punktu odbioru odpadów niebezpiecznych z po- na duŜych powierzchniach sesji prywatnych i u Ŝyteczno ści publicznej - lokalizacja ferm wielkotowarowych uzale Ŝniona od - stworzenie na bazie istniej ącego składowiska Re- spełniania przepisów środowiskowych, limitowa- gionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz z nie wielko ści obsady obszarem posiadanych grun- niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą składo- tów, warunkuj ącym pełne zagospodarowanie od- wiska, prowadz ącą w perspektywie do jego do- chodów zwierz ęcych i dobrostan zwierz ąt. Niedo- stosowania do obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝ- puszczalna jest kolizja lokalizacji z wymogami w liwiaj ących prawidłowe jego funkcjonowanie zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody, - likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów oddziaływania na wody powierzchniowe, grunto- - wła ściwe zagospodarowanie odpadów medycz- we, podziemne, gleby i powietrze nych - umo Ŝliwianie lokalizowania wysokich budowli (np. - kontrola i monitoring systemu zagospodarowania maszty telefoniczne) tylko poza terenami o naj- chemikaliów wy Ŝszych walorach krajobrazowych z wykorzy- - uregulowanie post ępowania z odpadami motory- staniem istniej ącej infrastruktury oraz uwarunko- zacyjnymi przez osoby fizyczne wanie prowadzenia inwestycji liniowych sposo- - ochrona gleb przed degradacj ą bem najmniej koliduj ącym z krajobrazem - rekultywacja gruntów zdegradowanych - dąŜ enie do harmonii zabudowy z krajobrazem, - ograniczanie degradacji gleb poprzez górnictwo preferowanie budownictwa o charakterze trady- - wła ściwe u Ŝytkowanie rolnicze gleb, w tym odpo- cyjnym i regionalnym wiednie nawo Ŝenie i stosowanie środków ochrony roślin 4. Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych - zapobieganie zanieczyszczania metalami ci ęŜ kimi - stosowanie fitomelioracji, zalesie ń gruntów nie- - racjonalne zu Ŝycie wód, materiałów i energii przydatnych rolniczo - uruchomienie programów oszcz ędzania wody, w - zachowywanie odpowiedniego odczynu gleb tym ograniczenie zu Ŝycia wody do celów przemy- - prowadzenie obserwacji zmian chemizmu gleb, a słowych w szczególno ści koncentracji metali ci ęŜ kich w glebach u Ŝytkowanych rolniczo II. Poprawa jako ści środowiska. - ograniczenie przeznaczania gleb o wysokich kla- sach bonitacyjnych na cele nierolne i niele śne 1. Ochrona jako ści wód - poprawianie warto ści u Ŝytkowej gleb oraz zapo- bieganiu obni Ŝania ich produkcyjno ści przez sto- - rozwój sieci kanalizacyjnej sowanie odpowiednich zabiegów technicznych i - modernizacja oczyszczalni ścieków oraz tworze- agrotechnicznych nie warunków do budowy oczyszczalni przydo- mowych i przyzagrodowych, gdy nie ma mo Ŝliwo- 3. Czyste powietrze ści przył ączenia do zbiorowej sieci kanalizacyjnej lub jest to nieuzasadnione ekonomicznie - wprowadzanie odnawialnych źródeł energii, ze - wyposa Ŝanie sieci kanalizacji deszczowej w urz ą- szczególnym uwzgl ędnieniem biomasy dzenia podczyszczaj ące - działania pomagaj ące zakłada ć plantacje ro ślin - rekultywacja zdegradowanych ekosystemów energetycznych wodnych - analiza zasobów i potencjalnych mo Ŝliwo ści roz- - prawidłowa modernizacja istniej ących i likwidacja woju odnawialnych źródeł energii na terenie gmi- nieczynnych uj ęć wody ny - rozbudowa systemu małej retencji - promowanie stosowania lepszej jako ści paliw oraz - renaturyzacja obszarów wodno-błotnych paliw niskoemisyjnych - wzmocnienie systemu monitoringu i kontroli wód - stosowanie instalacji wysokosprawnych i nowych, powierzchniowych i podziemnych przyjaznych dla środowiska technologii - kontrola przestrzegania wymagań stref ochron- - budowa nowych urz ądze ń ograniczaj ących emi- nych wód podziemnych sj ę, tam gdzie nie mo Ŝna ograniczy ć zanieczysz- - ochrona stref litoralowych zbiorników wodnych cze ń do powietrza w inny sposób - zmniejszanie tzw. spływów obszarowych z obsza- - termomodernizacja budynków rów wiejskich - działania ograniczaj ące zu Ŝycie energii, w tym - skuteczne zabezpieczenie przed umy ślnym lub elektrycznej nieświadomym zatruciem wód powierzchniowych i - ograniczenia w transporcie tranzytowym przez podziemnych zwart ą zabudow ę - budowa i utrzymanie spójnego systemu ochrony - budowa ekranów akustycznych przeciwpowodziowej - nakładanie obowi ązku ograniczania hałasu prze- - wspólne działania gmin w celu usprawnienia i mysłowego środkami technicznymi unowocze śnienia gospodarki wodno-ściekowej w - lokalizacja zakładów uci ąŜ liwych ze wzgl ędu na ramach porozumie ń czy np. zwi ązków mi ędzyg- poziom hałasu poza terenami zabudowanymi minnych - kontrola przestrzegania ustale ń w strefach ciszy i na akwenach obj ętych zakazem stosowania jed- 2. Ochrona powierzchni ziemi nostek pływaj ących z silnikami spalinowymi - budowa ście Ŝek rowerowych - ograniczanie powstawania odpadów u źródła - wspieranie transportu przyjaznego dla środowiska - segregacja i selektywna zbiórka odpadów - dbało ść o stan czysto ści terenów zabudowanych - organizowanie punktów zbiórki makulatury, (wtórna emisja niezorganizowana z zapylonych stłuczki szklanej, puszek aluminiowych itp. oraz ulic pot ęgowana przez ruch pojazdów) Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

- eliminacja zagro Ŝeń spowodowanych emisj ą elek- - organizacja i wspieranie konkursów, olimpiad, tur- tromagnetyczn ą niejów ekologicznych - monitoring i kontrola urz ądze ń powoduj ących - organizacja festynów i imprez po świeconych emisj ę elektromagnetyczn ą ochronie środowiska - popularyzacja ochrony środowiska i przyrody w 4. Bioró Ŝnorodno ść lokalnych środkach masowego przekazu - wspieranie kółek ekologicznych - zachowanie siedlisk oraz miejsc rozrodu gatun- - podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w ków chronionych i rzadkich działalno ści samorz ądów, m.in. coroczne zapla- - obj ęcie ochron ą prawn ą cennych obszarów przy- nowanie bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą rodniczych lub podniesienie rangi formy ochrony - upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej - czynna ochrona cennych gatunków flory i fauny zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej - renaturyzacja zniszczonych ekosystemów i sie- dlisk przyrodniczych 5.2.2 Zakres działa ń - wspieranie programu restytucji gatunków rodzi- mych Podstaw ę kwalifikacji celów i zada ń do realizacji w - zahamowanie inwazyjnego rozprzestrzeniania si ę pierwszym etapie (2004-2007) stanowiły: gatunków obcych (m.in. rak pr ęgowany, norka ameryka ńska) - wymogi wynikaj ące z obowi ązuj ących przepisów - preferowanie prowadzenia zarybie ń materiałem z prawa i przyj ętych strategii oraz programów kra- tego samego dorzecza jowych, wojewódzkich i powiatowych - powiększanie areału lasów, szczególnie na grun- - dokumenty strategiczne dla rozwoju gminy tach marginalnych - ustalenia Panelu Roboczego, powołanego do prac - utrzymywanie odpowiedniej kondycji lasów nad programem - prowadzenie gospodarki le śnej w oparciu o dobre - ustalenia w ramach diagnozy i aktualne plany urz ądzeniowe - wyniki ankiet oraz wnioski instytucji - wprowadzanie odnowie ń naturalnych Na podstawie wst ępnych analiz, konsultacji oraz III. Edukacja ekologiczna. uzgodnie ń, zostały wskazane zadania do realizacji.

1. Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców Szczegółowe analizy z uwzgl ędnieniem wszystkich gminy etapów oceny zada ń, b ędą realizowane przed rozpocz ę- ciem procesów inwestycyjnych, uwzgl ędniaj ąc miedzy - prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych innymi analiz ę uwarunkowa ń społeczno-ekonomicznych, - wyszkolenie kompetentnych przewodników ekotu- analiz ę popytu, analiz ę opcji, szczegółowe analizy wybra- rystycznych nych rozwi ąza ń technologicznych, analiz ę finansow ą i - szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla rad- finansowanie, analiz ę kosztów i korzy ści społeczno- nych ekonomicznych czy analiz ę ryzyka. - opracowanie gminnego programu edukacji ekolo- gicznej Ka Ŝde przedsi ęwzi ęcie inwestycyjne b ędzie te Ŝ - wytyczanie i urz ądzanie ście Ŝek dydaktycznych, uwzgl ędniało przeprowadzenie pełnego - zgodnego z rowerowych, pieszych, kajakowych, punktów wi- obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami, b ądź uprosz- dokowych czonego post ępowania w zakresie oddziaływania na śro- - popularyzacja ochrony przyrody dowisko. - tworzenie lokalnych o środków edukacji ekologicz- nej Zakres niezb ędnych zada ń dla ochrony środowiska - organizacja warsztatów ekologicznych naturalnego gminy Mr ągowo, wynikaj ący z oceny respon- dentów, przedstawia poni Ŝszy diagram.

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Zakres niezb ędnych zada ń dla ochrony środowiska naturalnego gminy Mr ągowo

60,00%

50,00%

40,00%

30,00%

20,00%

10,00%

0,00%

i a i u z g a t e m ów tr śn or zn da k ie ro e p c a ie d l ty c ow e hałasu Ŝ ns s dp s i a ry o ie p a przyrody stra tr u a o zen a k an d ni e t ar cz ji ie mam zdania ic a i d is n n w sz m ochron ra spo y g ły owan cz e e o ia r go o dz da eni d o cz i ie o an agosp r zen z og ic n ra og

6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń

Układ tematyczny harmonogramu odpowiada układowi programu ochrony środowiska na lata 2004-2007.

Zawiera on cele oraz konieczne do ich realizacji zadania podstawowe i zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia), uj ęte w trzech częściach:

I - Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przyrodniczych. II - Poprawa jako ści środowiska. III - Edukacja ekologiczna.

6.1 Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych

I. OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Zadania (działania) Obszary Źródła Zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia) Termin realizacji podstawowe działania finansowania 1 2 3 4 5 Cel 1. Skuteczna ochrona środowiska naturalnego stosowanie instrumentów prawno-ekonomicznych (opłaty, kary, sku- zadanie ci ągłe I środki własne gminy teczniejsze kontrole) oraz ich egzekwowanie 2004-2007 zagospodarowanie przestrzenne z bezwzgl ędnym uwzgl ędnieniem zadanie ci ągłe środki własne gminy, I, II, III wymogów ochrony środowiska i krajobrazu 2004-2007 instrumenty finansowe UE aktualizacja planów zagospodarowania przestrzennego pod k ątem wymaga ń ochrony środowiska , przyrody oraz ochrony krajobrazu, ze 2004-2007 I środki własne gminy szczególnym uwzgl ędnieniem konieczno ści zachowania i tworzenia korytarzy ekologicznych ochrona linii brzegowych zbiorników wodnych, w szczególno ści po- środki własne gminy, przez konsekwentne utrzymywanie wokół jezior i rzek stref ochronnych zadanie ci ągłe I, II, III instrumenty finansowe UE, zagospodarowanych trwał ą zieleni ą i niezabudowanych i zakaz zabu- 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników dowy letniskowej w bezpo średnim s ąsiedztwie wód zadanie ci ągłe zapobieganie stwarzaniu kolejnych barier ekologicznych I, II, III środki własne gminy 2004-2007 okre ślenie granic polno-le śnych w miejscowych planach zagospodaro- zadanie ci ągłe I środki własne gminy wania przestrzennego 2004-2007 planowanie przeznaczania terenów pod rekreacj ę oraz infrastruktur ę zadanie ci ągłe I środki własne gminy turystyczn ą w sposób nie naruszaj ący walorów środowiska i krajobrazu 2004-2007 tereny przeznaczone pod turystyk ę i rekreacj ę oraz masowo odwie- środki własne gminy, dzane powinny by ć kompleksowo wyposa Ŝone w niezb ędn ą infrastruk- 2004-2007 I, II, III instrumenty finansowe UE, tur ę sanitarn ą oraz słu Ŝą cą zagospodarowaniu odpadów środki własne u Ŝytkowników dostosowanie nasilenia presji turystycznej i penetracji do odporno ści i zadanie ci ągłe I środki własne gminy chłonno ści turystycznej terenu 2004-2007 Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

kontrola turystyki i wypoczynku, szczególnie na terenach o du Ŝej zadanie ci ągłe I środki własne gminy warto ści przyrodniczej 2004-2007 na obszarach najcenniejszych przyrodniczo dopuszczanie ruchu turystycznego tylko po wyznaczonych szlakach i w obecno ści prze- 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników wodnika – kontrolowana turystyka kwalifikowana środki własne gminy, odpowiednie oznakowanie szlaków turystycznych wraz z informacjami 2004-2007 I, II, III instrumenty finansowe UE, o regulaminie, obowi ązuj ących przepisach i karach za ich naruszanie środki własne u Ŝytkowników pełna, egzekwowalna odpowiedzialno ść organizatorów za imprezy zadanie ci ągłe I, II, III środki własne u Ŝytkowników masowe na wolnym powietrzu 2004-2007 Cel 2. Zachowanie istniej ącego świat ro ślin i zwierz ąt środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe ochrona terenów przyrodniczo cennych I, II, III krajowe fundusze ekologicz- 2004-2007 ne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, ochrona ekosystemów wodnych, w tym wprowadzenie zakazu znacz- instrumenty finansowe UE, nych zmian stosunków wodnych na obszarach przyrodniczo cennych zadanie ci ągłe I, II, III krajowe fundusze ekologicz- (obszary chronionego krajobrazu, parki krajobrazowe, rezerwaty 2004-2007 ne, przyrody) środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe zachowanie równowagi gatunkowej I, II, III krajowe fundusze ekologicz- 2004-2007 ne, środki własne u Ŝytkowników Cel 3. Zachowanie wysokich walorów krajobrazowych niedopuszczanie do trwałych zmian rze źby terenu na du Ŝych po- zadanie ci ągłe I, II, III środki u Ŝytkowników wierzchniach 2004-2007 lokalizacja ferm wielkotowarowych uzale Ŝniona od spełniania przepi- sów środowiskowych, limitowanie wielko ści obsady obszarem posia- danych gruntów, warunkuj ącym pełne zagospodarowanie odchodów zadanie ci ągłe zwierz ęcych i dobrostan zwierz ąt. Nie-dopuszczalna jest kolizja lokali- I środki własne gminy 2004-2007 zacji z wymogami w zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody, oddziaływania na wody powierzchniowe, gruntowe, podziemne, gleby i powietrze umo Ŝliwianie lokalizowania wysokich budowli (np. maszty telefoniczne) tylko po-za terenami o najwy Ŝszych walorach krajobrazowych z wyko- zadanie ci ągłe I środki własne gminy rzystaniem istniej ącej infrastruktury oraz uwarunkowanie prowadzenia 2004-2007 inwestycji liniowych sposobem najmniej kolidującym z krajobrazem środki własne gminy, dąŜ enie do harmonii zabudowy z krajobrazem, preferowanie budownic- zadanie ci ągłe I, II, III instrumenty finansowe UE, twa o charakterze tradycyjnym i regionalnym 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników Cel 4. Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych zadanie ci ągłe racjonalne zu Ŝycie wód, materiałów i energii I, II, III środki własne u Ŝytkowników 2004-2007 środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, uruchomienie programów oszcz ędzania wody, w tym ograniczenie 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologicz- zu Ŝycia wody do celów przemysłowych ne, środki własne u Ŝytkowników

6.2 Poprawa jako ści środowiska

II. POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA Zadania (działania) Zadania szczegółowe Obszary Termin realizacji Źródła finansowania podstawo- (przedsi ęwzi ęcia) działania we 1 2 3 4 5 Cel 1. Ochrona jako ści wód środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, rozwój sieci kanalizacyjnej 2004-207 I, II środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki modernizacja oczyszczalni ścieków oraz środki własne gminy, tworzenie warunków do budowy instrumenty finansowe UE, oczyszczalni przydomowych i przyza- krajowe fundusze ekologiczne, grodowych, gdy nie ma mo Ŝliwo ści 2004-2007 I, II środki własne u Ŝytkowników, przył ączenia do zbiorowej sieci kanali- partnerstwo publiczno-prywatne, zacyjne lub jest to nieuzasadnione banki ekonomicznie środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, wyposa Ŝanie sieci kanalizacji deszczo- krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III wej w urz ądzenia podczyszczaj ące środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, rekultywacja zdegradowanych ekosys- krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III temów wodnych środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, prawidłowa modernizacja istniej ących i krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II likwidacja nieczynnych uj ęć wody środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, rozbudowa systemu małej retencji 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, renaturyzacja obszarów wodno-błotnych 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, wzmocnienie systemu monitoringu i zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, kontroli wód powierzchniowych i pod- I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, ziemnych środki własne u Ŝytkowników kontrola przestrzegania wymaga ń stref zadanie ci ągłe I środki własne gminy ochronnych wód podziemnych 2004-2007 środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, ochrona stref litoralowych zbiorników zadanie ci ągłe krajowe fundusze ekologiczne, I, II, III wodnych 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki zmniejszanie tzw. spływów obszaro- 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników wych z obszarów wiejskich skuteczne zabezpieczenie przed umy śl- nym lub nie świadomym zatruciem wód 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników powierzchniowych i podziemnych środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, budowa i utrzymanie spójnego systemu krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III ochrony przeciwpowodziowej środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, wspólne działania gmin w celu uspraw- instrumenty finansowe UE, nienia i unowocze śnienia gospodarki zadanie ci ągłe krajowe fundusze ekologiczne, I, II wodno-ściekowej w ramach porozumie ń 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników, czy np. zwi ązków mi ędzygminnych partnerstwo publiczno-prywatne, banki Cel 2. Ochrona powierzchni ziemi środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, ograniczanie powstawania odpadów u zadanie ci ągłe krajowe fundusze ekologiczne, I, II, III źródła 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, segregacja i selektywna zbiórka odpa- krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III dów środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, organizowanie punktów zbiórki makula- instrumenty finansowe UE, tury, stłuczki szklanej, puszek aluminio- krajowe fundusze ekologiczne, wych itp. oraz punktu odbioru odpadów 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników, niebezpiecznych z posesji prywatnych i partnerstwo publiczno-prywatne, uŜyteczno ści publicznej banki Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

stworzenie na bazie istniej ącego skła- dowiska Regionalnego Zakładu Gospo- środki własne gminy, darki Odpadami wraz z niezb ędn ą w instrumenty finansowe UE, tym zakresie modernizacj ą składowiska, krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II prowadz ącą w perspektywie do jego środki własne u Ŝytkowników, dostosowani do obowi ązuj ących przepi- partnerstwo publiczno-prywatne, sów, umo Ŝliwiaj ących prawidłowe jego banki funkcjonowanie środki własne gminy, likwidacja nielegalnych wysypisk odpa- instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III dów krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników wła ściwe zagospodarowanie odpadów 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników medycznych kontrola i monitoring systemu zagospo- zadanie ci ągłe I, II, III środki własne gminy darowania chemikaliów 2004-2007 środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, uregulowanie post ępowania z odpadami krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III motoryzacyjnymi przez osoby fizyczne środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki zadanie ci ągłe ochrona gleb przed degradacj ą I, II, III środki własne u Ŝytkowników, 2004-2007 środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, rekultywacja gruntów zdegradowanych 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników ograniczanie degradacji gleb poprzez zadanie ci ągłe I, II, III środki własne u Ŝytkowników górnictwo 2004-2007 wła ściwe u Ŝytkowanie rolnicze gleb, w zadanie ci ągłe tym odpowiednie nawo Ŝenie i stosowa- I, II, III środki własne u Ŝytkowników 2004-2007 nie środków ochrony ro ślin zapobieganie zanieczyszczania meta- zadanie ci ągłe I, II, III środki własne u Ŝytkowników lami ci ęŜ kimi 2004-2007 środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, stosowanie fitomelioracji, zalesie ń 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, gruntów nieprzydatnych rolniczo środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne zachowywanie odpowiedniego odczynu 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników gleb prowadzenie obserwacji zmian chemi- zmu gleb, a w szczególno ści koncentra- zadanie ci ągłe środki własne gminy, I, II, III cji metali ci ęŜ kich w glebach u Ŝytkowa- 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników nych rolniczo ograniczenie przeznaczania gleb o zadanie ci ągłe wysokich klasach bonitacyjnych na cele I środki własne gminy, 2004-2007 nierolne i nieleśne poprawianie warto ści u Ŝytkowej gleb oraz zapobieganiu obni Ŝania ich pro- dukcyjno ści przez stosowanie odpo- 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników wiednich zabiegów technicznych i agro- technicznych Cel 3. Czyste powietrze środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, wprowadzanie odnawialnych źródeł krajowe fundusze ekologiczne, energii, ze szczególnym uwzgl ędnie- 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników, niem biomasy partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, działania pomagaj ące zakłada ć planta- krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III cje ro ślin energetycznych środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki analiza zasobów i potencjalnych mo Ŝli- środki własne gminy, wo ści rozwoju odnawialnych źródeł 2004-2007 I instrumenty finansowe UE, energii na terenie gminy krajowe fundusze ekologiczne, środki własne gminy, promowanie stosowania lepszej jako ści zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III paliw oraz paliw niskoemisyjnych 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, stosowanie instalacji wysokosprawnych krajowe fundusze ekologiczne, i nowych, przyjaznych dla środowiska 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników, technologii partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, budowa nowych urz ądze ń ograniczaj ą- instrumenty finansowe UE, cych emisj ę, tam gdzie nie mo Ŝna ogra- krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III niczy ć zanieczyszcze ń do powietrza w środki własne u Ŝytkowników, inny sposób partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, krajowe fundusze ekologiczne, termomodernizacja budynków 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, działania ograniczaj ące zu Ŝycie energii, krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I, II, III w tym elektrycznej środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, ograniczenia w transporcie tranzytowym krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 I przez zwart ą zabudowę środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne, banki środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, budowa ekranów akustycznych 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników nakładanie obowi ązku ograniczania zadanie ci ągłe hałasu przemysłowego środkami tech- I środki własne u Ŝytkowników 2004-2007 nicznymi lokalizacja zakładów uci ąŜ liwych ze zadanie ci ągłe wzgl ędu na poziom hałasu poza tere- I środki własne gminy 2004-2007 nami za-budowanymi kontrola przestrzegania ustale ń w stre- fach ciszy i na akwenach obj ętych zadanie ci ągłe I środki własne gminy zakazem stosowania jednostek pływa- 2004-2007 jących z silnikami spalinowymi środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, budowa ście Ŝek rowerowych 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, wspieranie transportu przyjaznego dla zadanie ci ągłe I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środowiska 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne dbało ść o stan czysto ści terenów zabu- środki własne gminy, dowanych (wtórna emisja niezorgani- zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III zowana z zapylonych ulic pot ęgowana 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, przez ruch pojazdów) środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, eliminacja zagro Ŝeń spowodowanych 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, emisj ą elektromagnetyczn ą środki własne u Ŝytkowników, partnerstwo publiczno-prywatne monitoring i kontrola urz ądze ń powodu- zadanie ci ągłe środki własne gminy, I, II, III jących emisj ę elektromagnetyczn ą 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników Cel 4. Bioró Ŝnorodno ść środki własne gminy, zachowanie siedlisk oraz miejsc rozrodu zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III gatunków chronionych i rzadkich 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników obj ęcie ochron ą prawn ą cennych obsza- środki własne gminy, rów przyrodniczych lub podniesienie 2004-2007 I instrumenty finansowe UE rangi formy ochrony środki własne gminy, czynna ochrona cennych gatunków flory instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III i fauny krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

środki własne gminy, renaturyzacja zniszczonych ekosyste- instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III mów i siedlisk przyrodniczych krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, wspieranie programu restytucji gatun- instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III ków rodzimych krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, zahamowanie inwazyjnego rozprze- instrumenty finansowe UE, strzeniania si ę gatunków obcych (m.in. 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, rak pr ęgowany, norka ameryka ńska) środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, preferowanie prowadzenia zarybie ń instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III materiałem z tego samego dorzecza krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, powi ększanie areału lasów, szczególnie instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III na gruntach marginalnych krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, utrzymywanie odpowiedniej kondycji zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III lasów 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, prowadzenie gospodarki leśnej w opar- zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, ciu o dobre i aktualne plany urz ądze- I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, niowe środki własne u Ŝytkowników wprowadzanie odnowie ń naturalnych 2004-2007 I, II, III środki własne u Ŝytkowników

6.3 Edukacja ekologiczna

III. EDUKACJA EKOLOGICZNA Zadania Zadania szczegółowe Termin realiza- Obszary (działania) Źródła finansowania (przedsi ęwzi ęcia) cji działania podstawowe 1 2 3 4 5 Cel 1. Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy środki własne gminy, prowadzenie i wspieranie akcji edukacji doro- zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III słych 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, wyszkolenie kompetentnych przewodników 2004-2007 I, II, III instrumenty finansowe UE, ekoturystycznych środki własne u Ŝytkowników opracowanie gminnego programu edukacji eko- środki własne gminy, 2004-2007 I logicznej instrumenty finansowe UE szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla zadanie ci ągłe środki własne gminy, I radnych 2004-2007 instrumenty finansowe UE, środki własne gminy, wytyczanie i urz ądzanie ście Ŝek dydaktycznych, instrumenty finansowe UE, rowerowych, pieszych, kajakowych, punktów 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, widokowych środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, popularyzacja ochrony przyrody I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, tworzenie lokalnych o środków edukacji ekolo- instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III gicznej krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, organizacja warsztatów ekologicznych 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, organizacja i wspieranie konkursów, olimpiad, instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III turniejów ekologicznych krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, organizacja festynów i imprez po świeconych instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III ochronie środowiska krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, popularyzacja ochrony środowiska i przyrody w zadanie ci ągłe I, II, III instrumenty finansowe UE, lokalnych środkach masowego przekazu 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

środki własne gminy, zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, wspieranie kółek ekologicznych I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w działalno ści samorz ądów, m.in. coroczne zapla- 2004-2007 I środki własne gminy nowanie bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą środki własne gminy, upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej zadanie ci ągłe I, II, III instrumenty finansowe UE, zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników

7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI ochrony środowiska i gospodarki wodnej i przezna- PROGRAMU czane s ą na działania dla ochrony środowiska natural- nego. 7.1 Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji Programu 3) Zwolnienia i ulgi podatkowe

Prawidłowa realizacja Programu wi ąŜ e si ę z zastoso- - instrumenty społeczne waniem wła ściwych narz ędzi i instrumentów. Jest to tym bardziej istotne, Ŝe w zwi ązku z wej ściem Polski do struk- Jest to bardzo istotny instrument oddziaływania na tur Unii Europejskiej, koniecznym zadaniem jest dostoso- stan środowiska i jego ochron ę. Dost ęp do informacji o wanie norm i zachowań środowiskowych do unijnych środowisku jest zagwarantowany dla ka Ŝdego obywatela. wymogów. Równie Ŝ podczas procesu inwestycyjnego społecze ństwo mo Ŝe w sposób aktywny uczestniczy ć w jego przeprowa- - instrumenty prawne dzaniu. Bez społecznej akceptacji, inwestycje oddziaływu- jące na środowisko oraz dokumenty strategiczne, maj ące Są to instrumenty, które w sposób bezpo średni i naka- wpływ na środowisko, nie s ą reprezentatywne, tym sa- zowy reguluj ą okre ślone zachowania. mym maj ą ograniczone mo Ŝliwo ści pozyskiwania środków finansowych, a co za tym idzie s ą nieskuteczne. 1) Standardy jako ściowe lub emisyjne . Te pierwsze Istotnym instrumentem w tej grupie jest edukacja eko- okre ślaj ą minimalny, dopuszczalny poziom jako ści logiczna, która przybiera coraz wi ększe znaczenie oraz środowiska, za ś drugie - okre ślaj ą ile i jakich zanie- zakres prowadzonych działa ń. czyszcze ń mo Ŝna wprowadza ć do środowiska. Równie wa Ŝna jest komunikacja społeczna, zwłaszcza realizowana jako współpraca z organizacjami pozarz ądo- 2) Pozwolenia - zarówno te, które dotycz ą procesu in- wymi. Ten element cz ęsto jest zostawiany sam sobie, westycyjnego, jak i te, które w sposób bezpo średni do- cz ęsto droga jest jednokierunkowa - z „góry” na „dół”. A tycz ą ochrony środowiska, s ą przede wszystkim indy- warto wspomnie ć, Ŝe dobrze prowadzona komunikacja widualnymi decyzjami administracyjnymi, które konkre- umo Ŝliwia nie tylko wymianie informacji, lecz równie Ŝ tyzuj ą zobowi ązania prawne i ustalaj ą obowi ązki da- wspiera proces i zapobiega jego zakłóceniom, wzmacnia nego podmiotu. równie Ŝ autorytet stron i wzajemne zrozumienie.

3) Odpowiedzialno ść - mo Ŝna j ą podzieli ć na: Wszystkie wymienione instrumenty s ą szczególnie a) odpowiedzialno ść administracyjn ą wa Ŝne w ochronie środowiska. Zwłaszcza w świetle cz ę- - administracyjne kary pieni ęŜ ne i nawi ązki za prze- stych zmian prawa i braku wielu przepisów wykonaw- kroczenie okre ślonych norm i standardów czych, istotne jest wzajemne zrozumienie i tworzenie - zado ść uczynienie administracyjne wspólnych i akceptowanych przedsi ęwzi ęć . - wstrzymanie działalno ści b) odpowiedzialno ść karna Wa Ŝnym narz ędziem jest odpowiednie stosowanie i c) odpowiedzialno ść cywilna. egzekwowanie obowi ązuj ących przepisów prawnych.

- instrumenty finansowe 7.2 Integracja Programu Ochrony Środowiska z in- nymi dokumentami strategicznymi dla gminy Wśród tych instrumentów mo Ŝna wyró Ŝni ć: Niezb ędne s ą równie Ŝ działania zwi ązane z przygoto- 1) Opłaty za korzystanie ze środowiska - dotycz ą opłat waniem instrumentów w zakresie prawa lokalnego. Zmia- pobieranych od korzystaj ących ze środowiska, którzy ny w systemie planowania przestrzennego powinny nie przekraczaj ą okre ślonych norm. Opłaty te trafiaj ą uwzgl ędnia ć wprowadzanie w szerszym zakresie proble- za po średnictwem urz ędu marszałkowskiego do fun- matyki ochrony środowiska do planów zagospodarowania duszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej przestrzennego. wszystkich szczebli (fundusz gminny, powiatowy, wo- Kolejnym wzmocnieniem skuteczno ści działa ń b ędzie jewódzki i narodowy - te dwa ostatnie posiadaj ą oso- uproszczenie i przyspieszenie procedur tworzenia planów bowo ść prawn ą). Pewnego rodzaju opłat ą jest równie Ŝ zagospodarowania przestrzennego i ustalenia lokalizacji opłata produktowa i depozytowa, które s ą wła ściwe dla inwestycji. Działania te powinny doprowadzi ć do takiego gospodarki odpadami. konstruowania nowych planów zagospodarowania prze- strzennego, które w swej tre ści uwzgl ędniałyby takie za- 2) Kary pieni ęŜ ne - ten środek ści śle powi ązany jest z gadnienia jak: instrumentami prawnymi, spełnia jednak okre ślone - lokalizacj ę obiektów niebezpiecznych, strefy funkcje finansowe i dotyczy tych korzystaj ących ze ograniczonego u Ŝytkowania wokół tych obiektów środowiska, którzy przekrocz ą okre ślone normy. Po- oraz zewn ętrzne plany ratownicze dla obszarów zyskane w ten sposób równie Ŝ zasilają fundusze wokół tych obiektów na wypadek awarii, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

- obszary nara Ŝone na niebezpiecze ństwo powodzi, dzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o - obszary i obiekty obj ęte lub przewidywane do ob- środowisku. jęcia ochron ą przyrody, Zasady funkcjonowania pa ństwowego monitoringu - obszary o przekroczonych dopuszczalnych st ęŜ e- środowiska oraz zadania Inspekcji Ochrony Środowiska niach zanieczyszcze ń środowiska, okre ślaj ą przepisy ustawy o Inspekcji Ochrony Środowi- - tereny zdegradowane i zdewastowane wymagaj ą- ska. ce przekształce ń, Działalno ść pa ństwowego monitoringu środowiska ko- - wykorzystanie energii odnawialnej, ordynuj ą organy Inspekcji Ochrony Środowiska: Główny - kształtowanie granicy polno-le śnej, Inspektor Ochrony Środowiska oraz Wojewódzki Inspektor - ochrona przed hałasem, Ochrony Środowiska. - ochrona zieleni miejskiej oraz terenów otwartych Prawo ochrony środowiska i Prawo wodne wzmocniły na obszarach zurbanizowanych. system monitoringu poprzez zdefiniowanie zasad rz ądz ą- cych monitoringiem oraz wskazanie organów administracji Program Ochrony Środowiska został zintegrowany z i jednostek zobowi ązanych do przeprowadzenia bada ń nast ępuj ącymi, obowi ązuj ącymi dokumentami dla gminy wybranych elementów środowiska w ramach pa ństwowe- Mr ągowo: go monitoringu środowiska.

1) Strategia rozwoju gminy Mr ągowo w trakcie opraco- Pa ństwowy monitoring środowiska, realizowany w sie- wywania ciach krajowej i regionalnych (wojewódzkich i mi ędzywo- jewódzkich), obejmuje uzyskiwane na podstawie bada ń 2) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania monitoringowych, informacje w zakresie: przestrzennego Gminy Mr ągowo, Olsztyn 1999 - stanu czysto ści powietrza, 3) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mr ągowo na lata - jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, 2004-2013, Mr ągowo 2004 - jako ści gleby i ziemi, - hałasu, 4) Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Mr ągowo - promieniowania jonizuj ącego i pól elektromagne- tycznych, 5) Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia Gminy Mr ągo- - stanu zasobów środowiska, w tym lasów, wo w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, Ka- - rodzajów i ilo ści substancji wprowadzanych do towice 2003 środowiska: - emitowanych do powietrza 7.3 Udział społecze ństwa - wprowadzanych do wód, gleby i ziemi - wytworzonych odpadów oraz sposobów gospo- Oddziaływanie społecze ństwa na realizacj ę polityki darowania odpadami. ekologicznej jest uwarunkowane zwi ększeniem dost ępno- ści do informacji o środowisku. Oprócz cyklicznie przeprowadzanych bada ń monito- Ustawa Prawo ochrony środowiska wprowadza obliga- ringowych, pa ństwowy monitoring zbiera dane o środowi- toryjny obowi ązek udost ępnienia ka Ŝdemu obywatelowi sku na podstawie, mi ędzy innymi: przez organa administracji informacji o środowisku i jego - pomiarów dokonywanych przez organy admini- ochronie. stracji, ustawowo zobowi ązanych do wykonywa- nia bada ń monitoringowych, Realizacja zapisów ustawy w zakresie zwi ększenia - danych zbieranych w ramach statystyki publicz- dost ępno ści do informacji o środowisku wymaga ć b ędzie nej, podj ęcia nast ępuj ących działa ń: - pomiarów stanu środowiska, wielko ści i rodzajów - utworzenia gminnego systemu udost ępniania in- emisji i ich ewidencji, do przeprowadzenia których formacji o środowisku, w tym zało Ŝenia i prowa- są zobowi ązane podmioty korzystaj ące ze środo- dzenia publicznie dost ępnych wykazów danych o wiska (prowadz ący instalacj ę i u Ŝytkownicy urz ą- dokumentach, zawieraj ących informacje o środo- dze ń). wisku i jego ochronie, zgodnie z wymogami usta- wy Prawo ochrony środowiska Głównym koordynatorem realizacji „Programu Ochro- - opracowania i wdro Ŝenia elektronicznych baz da- ny Środowiska” b ędzie Wójt, który jako organ wykonawczy nych o środowisku, dost ępnych za po średnictwem gminy, zobligowany jest ustawowo do wykonywania zada ń Internetu na terenie gminy w zakresie ochrony środowiska. - upowszechniania podejmowanych działa ń w za- Realizacja Programu b ędzie wymagała współdziałania kresie ochrony środowiska z innymi jednostkami samorz ądu terytorialnego, Wojewo- dą i podległymi mu słu Ŝbami, jednostkami gospodarczymi Wa Ŝnym narz ędziem i jednym z najskuteczniejszym i społecznymi, które posiadaj ą odpowiednie kompetencje, sposobem podniesienia świadomo ści ekologicznej miesz- okre ślone w przepisach prawnych, a tak Ŝe pozarz ądowy- ka ńców regionu, b ędzie zaanga Ŝowanie mo Ŝliwie du Ŝej mi organizacjami ekologicznymi. ich liczby w procesy decyzyjne, maj ące wpływ na stan środowiska. Zgodnie z wymogiem art. 18 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, Wójt powinien co 2 lata dokonywa ć 8. OCENA REALIZACJI PROGRAMU oceny realizacji programu i przygotowywa ć raporty z wy- konania zada ń, zawartych w Programie. Raporty te po- 8.1 Kontrola realizacji Programu winny by ć przedstawione Radzie Gminy.

Podstawowym źródłem informacji o środowisku jest Pierwsza ocena realizacji niniejszego programu po- pa ństwowy monitoring środowiska, który stanowi system winna by ć dokonana w połowie 2006 r., a druga w połowie pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz groma- 2007. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

by ć podj ęte prace nad nowelizacj ą Programu Ochrony Ocena realizacji Programu powinna zawiera ć: Środowiska na lata 2008-2011, z uwzgl ędnieniem per- spektywy do 2015 r. - kontrol ę wykonania zada ń, okre ślonych w harmo- Przy nowelizacji Programu powinny by ć wykorzystane nogramie realizacji Programu na lata 2004-2007; wyniki przeprowadzonych ocen realizacji niniejszego - ocen ę realizacji celów i działa ń okre ślonych w Programu oraz uwzgl ędnione uwarunkowania wewn ętrz- Programie, opart ą na wska źnikach charakteryzu- ne, jak i zewn ętrzne. jących stan środowiska. 8.2 Wska źniki oceny realizacji Programu Niniejszy Program i zawarte w nim cele i działania, będzie wymagał aktualizacji co 4 lata. Jest to zgodne z Ocena realizacji Programu powinna by ć przeprowa- zapisem art. 17 ust. 1 i art. 14 ust. 2 ustawy Prawo dzona w oparciu o podstawowe wska źniki, obrazuj ące Ochrony Środowiska, który mówi, Ŝe programy by ć spo- stan środowiska i dokonuj ące si ę w nim zmiany. rz ądzane na 4 lata, z uwzgl ędnieniem działa ń w perspek- Wska źniki te zamieszczono w poni Ŝszej tabeli. tywie na kolejne 4 lata. Tak wi ęc, w roku 2007 powinny

Tabela 18 Wska źniki oceny realizacji Programu

Stan Źródło Jednostka Cele Wska źniki wyj ściowy informacji miary (2003) o wska źnikach 1 2 3 4 5 I. OCHRONA I RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Cel 1. Skuteczna ochrona środowiska naturalnego ilo ść : naliczonych opłat naliczonych kar zł. szt. wg ewidencji gminy dane własne gminy przeprowadzonych kontroli wyegzekwowanych post ępowa ń zgodno ść wydawanych decyzji admi- nistracyjnych z realizowaną polityk ą % wg ewidencji gminy dane własne gminy ochrony środowiska w gminie post ęp w aktualizacji planów w poda- % wg ewidencji gminy dane własne gminy nym zakresie ilo ść stworzonych korytarzy i przej ść szt. dane własne gminy ekologicznych wyposa Ŝenie w infrastruktur ę środo- szt. % dane własne gminy wiskow ą bazy turystycznej wzrost udziału tej formy turystyki % dane własne gminy oznakowanie szlaków szt. dane własne gminy Cel 2. Zachowanie istniej ącego świat ro ślin i zwierz ąt dane własne gminy, wzrost udziału obszarów przyrodniczo ha % wg ewidencji gminy Wojewódzki Konser- cennych, chronionych prawnie wator Przyrody podj ęte działania ochronne szt. wg ewidencji gminy dane własne gminy Cel 3. Zachowanie wysokich walorów krajobrazowych ilo ść wydanych decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu szt. wg ewidencji gminy dane własne gminy zgodnych z przyj ętą polityką ochrony środowiska w gminie Cel 4. Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych wła ściwa jednost- wodochłonno ść ka w czasie do wg danych staty- materiałochłonno ść PKB, produkcji, GUS stycznych energochłonno ść mieszka ńca, np. m3/d/ mieszka ńca II. POPRAWA JAKO ŚCI ŚRODOWISKA Cel 1. Ochrona jako ści wód ilo ść wykonanej kanalizacji mb % wg ewidencji gminy dane własne gminy stopie ń skanalizowania poprawa wska źników odprowadza- wg analiz WIO Ś nych ścieków wzrost jako ści wód powierzchniowych % wg analiz WIO Ś wzrost jako ści wód podziemnych % wg analiz WIO Ś zmniejszenie ładunku doprowadzane- dane własne gminy, % wg analiz go do wód powierzchniowych WIO Ś stopie ń zwodoci ągowania % dane własne gminy realizacja programu małej retencji szt. % dane własne gminy Cel 2. Ochrona powierzchni ziemi wzrost ilo ści zbieranych surowców Mg/a % dane własne gminy wtórnych wzrost odpadów poddanych recyklin- Mg/a % dane własne gminy gowi Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

wzrost odpadów biodegradowalnych wydzielanych z ogólnego strumienia Mg/a % dane własne gminy odpadów Stacja Chemiczno- zmniejszenie udziału gleb kwaśnych ha % Wg analiz Rolnicza Cel 3. Czyste powietrze wzrost udziału odnawialnych źródeł KW % energii w produkcji energii dane własne gminy, zmniejszenie niskiej emisji Mg/a % WIO Ś dane własne gminy, zmniejszenie liczby uci ąŜliwego hasłu % WIO Ś liczba stref ciszy Szt. Starostwo Powiatowe ograniczenie oddziaływania promie- % dane własne gminy niowania elektromagnetycznego długo ść i ilo ść ście Ŝek rowerowych km szt. dane własne gminy Cel 4. Bioró Ŝnorodno ść dane własne gminy, wzrost form przyrodniczych obj ętych % Wojewódzki Konser- ochronną prawn ą wator Przyrody ilo ść odtworzonych ekosystemów szt. dane własne gminy dane własne gminy, wzrost powierzchni zalesianych ha % Starostwo Powiatowe III. EDUKACJA EKOLOGICZNA Cel 1. Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy ilo ść przeprowadzonych działa ń szt. dane własne gminy edukacyjnych ilo ść i długo ść ekologicznych ście Ŝek dane własne gminy, szt. km edukacyjnych Lasy Pa ństwowe wzrost nakładów na edukacj ę ekolo- zł % dane własne gminy giczn ą Ilo ść organizacji pozarz ądowych działaj ących aktywnie na rzecz ochro- szt. dane własne gminy ny środowiska i edukacji ekologicznej

Powy Ŝsze zestawienie zawiera podstawowy zestaw nych ka Ŝdego z zada ń. Taki tryb post ępowania pozwoli na wska źników, mo Ŝe by ć ono uzupełnione w miar ę pojawie- wybór optymalnych rozwi ąza ń technicznych, organizacyj- nia si ę odpowiednich informacji. nych i finansowych. Zakłada si ę, Ŝe profesjonalne planowanie zada ń Obecnie, niektóre wska źniki, wa Ŝne dla oceny Pro- ochrony środowiska, umo Ŝliwi osi ągni ęcie odpowiednich gramu, s ą dla obszaru gminy niedost ępne, jak na przykład wska źników finansowych i ekonomicznych, a co za tym wska źniki dotycz ące: uci ąŜ liwo ści hałasu, promieniowania idzie - dofinansowanie z dost ępnych instrumentów finan- niejonizuj ącego, zu Ŝycia wody, materiałów, energii na sowych Unii Europejskiej (m.in. fundusze strukturalne, jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB, świado- inicjatywa EQUAL, programy pilota Ŝowe, pomoc bezpo- mo ści ekologicznej mieszka ńców. średnia, umowy i porozumienia mi ędzynarodowe). Priorytetem Programu jest pozyskanie jak najwi ększe- Dost ępno ść do tych informacji warunkowana jest na- go ich udziału w realizacji poszczególnych działań. Dla st ępuj ącymi czynnikami: potrzeb Programu przyj ęto średnie dofinansowanie z UE - rozszerzeniem i wzmocnieniem monitoringu śro- na poziomie 50%. dowiska i zwi ększeniem dost ępno ści danych; Jako uzupełnienie absorbowanych środków, przewidu- - rozszerzeniem zakresu bada ń statystycznych w je si ę udział środków z krajowych funduszy ekologicznych zakresie środowiska przez pa ństwow ą statystyk ę; (m.in. Narodowego, Wojewódzkiego, Powiatowego i - przeprowadzeniem odpowiednich bada ń, np. spo- Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki łecznych, słuŜą cych ocenie świadomo ści ekolo- Wodnej, Fundacji Ekofundusz, GEF Polska. Dla progra- gicznej mieszka ńców i innych. mowania działa ń, przyj ęto udział tych funduszy na pozio- mie 25% kosztów. 9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę PRO- Pozostałe 25% środków na realizacj ę zada ń, przewi- GRAMU duje si ę jak środki własne – zarówno samorz ądu gminy, partnerów w realizacji zada ń, jak i u Ŝytkowników środowi- 9.1 Finansowanie działa ń ska. W ramach tych środków przewiduje si ę równie Ŝ udział kredytów bankowych oraz innych form mo Ŝliwej do Realizacja zada ń wymienionych w programie wymaga pozyskania pomocy finansowej na realizacj ę planowanych koncentracji znacznych środków w krótkim czasie. Jako działa ń. najwa Ŝniejsze potraktowano te zadania Programu, których Warto zaznaczy ć, Ŝe znacz ący wzrost nakładów na realizacja prowadzi do spełnienia norm prawa ochrony przedsi ęwzi ęcia ochrony środowiska, b ędzie nast ępował środowiska i dostosowania do wymogów zwi ązanych z w przypadku równoległego stosowania zach ęt prawnych i integracj ą Polski z Uni ą Europejsk ą. ekonomicznych. Jest to zgodne z polityk ą Unii Europej- Zakłada si ę stosowanie takich metod realizacji po- skiej, gdzie dobry stan środowiska jest traktowany jako szczególnych zada ń Programu, które charakteryzuj ą si ę jeden z najistotniejszych czynników decyduj ący o stan- uzyskaniem optymalnych efektów ekologicznych i ekono- dardzie Ŝycia. micznych. Cel ten zostanie osi ągni ęty poprzez sporz ą- Przy realizacji okre ślonych zada ń mo Ŝliwe b ędzie dzanie analiz finansowo-ekonomicznych oraz ekologicz- równie Ŝ zaanga Ŝowanie środków z bud Ŝetu pa ństwa, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. agencji i funduszy celowych, Lasów Pa ństwowych, Regio- Prognozowanie kosztów w dłu Ŝszej perspektywie czasu nalnych Zarz ądów Gospodarki Wodnej oraz innych insty- prowadziłoby do zmniejszenia dokładno ści szacunków, ze tucji. wzgl ędu na mo Ŝliwo ść wyst ępowania trudnych do oceny W efekcie, dobry stan środowiska gminy umo Ŝliwi jej czynników zewn ętrznych, np. wysoko ść kosztów, wyso- rozwój gospodarczy, oparty na zrównowa Ŝonym rozwoju. ko ść inflacji, zmieniaj ące si ę prawo. Kolejnym za ś krokiem b ędzie wygenerowanie dal- szych środków finansowych, które b ędą mogły by ć prze- Realizacja Programu z okre ślonymi terminami rozpo- znaczone na utrzymanie infrastruktury technicznej oraz cz ęcia i zako ńczenia poszczególnych zada ń (krótko - i instrumentów ochrony środowiska, niezb ędnych do reali- średnioterminowych), pozwala na cykliczne szacowanie zacji zada ń Programu. kosztów w okresach 4-letnich oraz uaktualnianie i weryfi- kacj ę planowanych nakładów w okresach 2-letnich, rów- 9.2 Nakłady finansowe nolegle z okresow ą ocen ą stanu realizacji zada ń progra- mu (osi ągania celów i poniesionych nakładów finanso- Szacunkowe koszty wdra Ŝania Programu, przedsta- wych). wione w tabeli poni Ŝej, obejmuj ą cztery lata (2004-2007).

Tabela 19 Struktura finansowania zada ń Programu

Kwotowo Procentowo Struktura finansowania zada ń programu [ zł ] [ % ] Środki własne 14 128 542,50 25 Krajowe fundusze ekologiczne 14 128 542,50 25 (finansowanie bezzwrotne i zwrotne) Instrumenty finansowe UE 28 257 085,00 50 Razem 56 514 170,00 100,00

10 ZAŁ ĄCZNIKI 10.1 Spis tabel

10.2 Wykaz dokumentów strategicznych

10.3 Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Programu

10.4 Dokumenty kartograficzne

SPIS TABEL

Tabela 1 Zró Ŝnicowanie przestrzenne gminy Mr ągowo Tabela 2 Udział gleb w poszczególnych klasach bonitacyjnych w gminie Mr ągowo Tabela 3 Jeziora w obr ębie administracyjnym gminy Mrągowo Tabela 4 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Mr ągowo Tabela 5 Wyniki ocen stanu czysto ści jezior badanych w gminie Mr ągowo w 2001 r. Tabela 6 Zestawienie rodzajów paliw stosowanych w gospodarstwach domowych w gminie Mr ągowo Tabela 7 Struktura lasów w gminie Mr ągowo Tabela 8 Najwi ększe podmioty gospodarcze w gminie Mr ągowo Tabela 9 Poziom bezrobocia w gminie Mr ągowo (stan na dzie ń 31.12.2003 r.) Tabela 10 Podstawowe dane demograficzne w gminie Mr ągowo (stan na 2002 r.) . Tabela 11 Liczba mieszka ńców w sołectwach gminy Mr ągowo 30.06.2004 r Tabela 12 Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w gminie Mr ągowo (2002 r.) Tabela 13 Struktura wieku mieszka ńców gminy Mr ągowo (stan na 2002 rok). Tabela 14 Struktura mieszka ńców gminy Mr ągowo w wieku przedprodukcyjnym (stan na 2002 rok). Tabela 15 Rodzaj bazy noclegowej w gminie Mr ągowo Tabela 16 Udział w odpływie ścieków z terenu gminy. Tabela 17 Zaopatrzenie mieszka ń w gminie Mr ągowo w gaz i centralne ogrzewanie . Tabela 18 Wska źniki oceny realizacji Programu Tabela 19 Struktura finansowania zada ń Programu

WYKAZ DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH

Podczas pracy na Programem Ochrony Środowiska wykorzystano nast ępuj ące dokumenty:

1) Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, Warszawa 2003.

2) Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Warszawa, grudzie ń 2002 r.

3) Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006; Ministerstwo Środowiska, 2000 r.

4) Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 pa ździernika 2002 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

5) Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Warszawa 2003

6) Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, Warszawa 2002

7) Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2001

8) Krajowa Strategia Ochrony i Zrównowa Ŝonego U Ŝytkowania Ró Ŝnorodno ści Biologicznej, Warszawa 2002 r.

9) Narodowa strategia rozwoju regionalnego; Ministerstwo Gospodarki, 2000 r.

10) Długookresowa strategia trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju – Polska 2025, Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2001 r. 11) Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2000 r.

12) Polityka le śna pa ństwa (wraz z dokumentami uzupełniaj ącymi, takimi jak Krajowy program zwi ększania lesisto ści, Strate- gia ochrony le śnej ró Ŝnorodno ści biologicznej i in.); Ministerstwo Środowiska, 1996 r.

13) Strategia rozwoju energetyki odnawialnej; Ministerstwo Środowiska, 2000 r.

14) Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ci ęŜ kich i trwałych zanieczyszcze ń organicznych; Ministerstwo Środowiska, 1999 r. 15) Strategia rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski; Rada Programowa Porozumienia ZPP, 1999 r.

16) Studium Diagnostyczne Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski, wyd. 2000

17) Ramowy Program Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski na lata 2001-2010, wyd. 2001

18) Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2000 r.

19) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2002 r.

20) Program Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003

21) Plan Gospodarki Odpadami Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003

22) Wojewódzki program zwi ększanie lesisto ści na lata 2001-2010; Sejmik Województwa, 2001 r.

23) Regionalny program rozwoju rolnictwa na lata 2002-2006; Sejmik Województwa, 2002 r

24) Strategia rozwoju turystyki województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2001 r.

25) Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Mr ągowskiego na lata 2001 - 2010; Rada Powiatu w Mr ągowie, Mr ągowo 2000 r.

26) Program Ochrony Środowiska Powiatu Mr ągowskiego, Mr ągowo 2004

27) Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Mr ągowskiego, Mr ągowo 2004

28) Strategia rozwoju gminy Mr ągowo – w trakcie opracowywania

29) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Mr ągowo, Olsztyn 1999

30) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mr ągowo na lata 2004-2013, Mr ągowo 2004

31) Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Mr ągowo

32) Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia Gminy Mr ągowo w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, Katowice 2003

33) Raporty o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego WIO Ś Olsztyn 1999-2002

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

WYKAZ ZADA Ń INWESTYCYJNYCH PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU

Nakłady do Lp. Nazwa zadania Czas realizacji Oczekiwane rezultaty poniesienia [tys.zł]

Gospodarka wodno-ściekowa Sie ć wodoci ągowa wraz przył ączami oraz rozbudow ą 1 uj ęcia wody i staj ą uzdatniania w miejsc. Wyszembork 2005 poprawa jako ści wody do picia 163 Kolonia i Zalec Kolonia. Odc. 3,1 km Sie ć wodoci ągowa wraz z przył ączami w miejsc. Grabowo 2 2005 poprawa jako ści wody do picia 117 Kolonia. Odc. 1,1 km Sie ć wodoci ągowa wraz z przył ączami w miejsc. Wólka 3 2005 poprawa jako ści wody do picia 190 Bagnowska. Odc. 2,5 km Sie ć wodoci ągowa wraz z uj ęciem wody i przył ączami w 4 2005 poprawa jako ści wody do picia 92 miejsc. Gronowo. Odc. 1,5 km Sie ć wodoci ągowa wraz przył ączami w miejsc. U Ŝranki 5 2005 poprawa jako ści wody do picia 40 Kolonia. Odc. 1,5 km Sie ć wodoci ągowa wraz z przył ączami w miejsc. 6 2005-2006 poprawa jako ści wody do picia 1 100 Kiersztanowo. Odc. 11,5 km Sie ć wodoci ągowa GÓRA 4-WITARÓW - Probark. Odc. 6 7 2005-2006 poprawa jako ści wody do picia 900 km Budowa sieci wodoci ągowej wraz przył ączami w miejsc. 8 2007-2008 poprawa jako ści wody do picia 350 Kosewo Górne. Odc. 5 km Budowa sieci wodoci ągowej wraz z przył ączami i uj ęciem 9 2008-2009 poprawa jako ści wody do picia 1 100 wody w miejsc. Śni adowo. Odc. 3 km budowa kanalizacji sanitarnej Budowa kolekt. sanit. Góra 4-Wiatrów - Probark. o dłg. 10 2004-2005 wraz doprowadzenie cieków do 1 193 5,5 km oczyszczalni ścieków Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. Probark budowa kanalizacji sanitarnej 11 o dłg. 6,9 km wraz z odprowadzeniem ścieków do 2004-2006 wraz doprowadzenie cieków do 1 200 oczyszcz. w Polskiej Wsi. oczyszczalni ścieków Sie ć kanaliz. sanit. wraz przył ączami w miejsc. Kosewo o budowa kanaliz acji sanitarnej 12 dłg. 12,9 km wraz z odprowadzeniem ścieków do 2004-2006 wraz doprowadzenie cieków do 2 050 oczyszcz. w Polskiej Wsi oczyszczalni ścieków Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. Zawada budowa kanalizacji sanitarnej o dłg. 7,1 km - uzbrojenie terenów pod usługi turyst. i 13 2004-2006 wraz doprowadzenie cieków do 1 486 budownictwo MN. Odprowadz. ścieków do oczyszczalni w oczyszczalni ścieków Polskiej Wsi Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. Wy- budowa kanalizacji sanita rnej 14 szembork o dłg. 6,6 km. Odprowadz. ścieków do 2004-2006 wraz doprowadzenie cieków do 1 341 oczyszcz. ścieków Bo Ŝe. oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Kolektor sanit. Młynowo- Muntowo- Popowo o dłg. 16,8 15 2004-2006 wraz doprowadzenie cieków do 3 017 km oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Doprowadzenie kolektora sanit. do miejsc. - dłg. 16 2004-2006 wraz doprowadzenie cieków do 150 3 km oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej 17 Sie ć kanaliz. sanit. w miejsc. Rydw ągi o dłg. 3 km 2005 wraz doprowadzenie cieków do 150 oczyszczalni ścieków poprawa efektywno ści i jakości 18 I etap modernizacji oczyszczalni ścieków Bo Ŝe 2005 200 oczyszczanych ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. Bagieni- 19 2007-2013 wraz doprowadzeni e cieków do 700 ce o dłg. 14 km oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej 20 Kolektor sanit. Krzywe-Wólka Bag.- Grabowo o dłg. 19 km 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 950 oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. U Ŝranki 21 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 400 o dłg. 8 km oczyszczalni ścieków Kolektor sanit. Mierzejewo- S ądry- Notyst Wlk. i Mł.-Zalec budowa kanalizacji s anitarnej 22 o dlg. 21 wraz przył ączeniem do oczyszczalni w Polskiej 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 1 050 Wsi oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Sie ć kanaliz. sanit, wraz z przył ączami w miejsc. Karwie o 23 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 250 dłg. 5 km oczyszczalni ścieków Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. Wierz- budowa kanalizacji sanitarnej 24 bowo (dłg. 4 km) oraz modern. oczyszczani ścieków OW 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 700 Wytw. Papierów Wart. oczyszczalni ścieków Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

budowa kanalizacji sanitarnej Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. Nikuto- 25 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 200 wo o dłg. 2 km oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Kolektor sanit. Czerwonki- Muntowo- Piotrówka- 26 2007-2013 wraz doprowadzenie ciekó w do 400 Troszczykowo o dłg. 8 km oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejsc. G ązwa o 27 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 350 dłg. 7 km oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Sie ć kanaliz. sanit. wraz z przył ączami w miejc. Rydw ągi 28 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 150 o dłg. 3 km oczyszczalni ścieków budowa kanalizacji sanitarnej Kolektor sanit. Budziszki- Szczerzbowo- Bo Ŝe Mł. o dłg. 9 29 2007-2013 wraz doprowadzenie cieków do 450 km oczyszczalni ścieków System przydomowych oczyszczalni ścieków w strefach poprawa efektywno ści i jakości 30 2007-2013 200 zabudowy kolonijnej w rej. miejsc. Lembruk oczyszczanych ścieków Razem 20 639 Gospodarka odpadami budowa ZUO, modernizacja składowiska, Udział w realizowanym przez Zwi ąze k Gmin budowie wdro Ŝenie sele ktywnej zbiórki *) 1 2005-2007 885,17 systemu gospodarki odpadami odpadów, realizacja programu edukacji ekologicznej Razem 885,17 Ochrona powietrza Modernizacja szkół podst. w Kosewie, Bo Ŝem, Marcinko- zmniejszenie emisji do powie- 1 2007-2013 340 wie i Szestnie (m.in. termoizolacja, wymiana i nstal. CO) trza, energooszcz ędno ść Podł ączenie do sieci gazowej Zakł. Prod. WILD w Marcin- zmniejszenie emisji do powie- 2 2004-2005 130 kowie trza, energooszcz ędno ść Uzbrojenie terenów gminy w sie ć gazow ą (wraz ze sta- zmniejszenie emisji do powie- 3 cjami redukcyjnymi) – zakładane zwi ększenie zu Ŝycia 2007-2013 50 trza, energooszcz ędno ść gazu na terenie gminy o ok. 70% Modernizacja o świetlenia ulic i dr óg na całym obszarze zmniejszenie emisji do powie- 4 2004-2006 180 gminy trza, energooszcz ędno ść Razem 700 Transport ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Marcinkowo-Karwie (ul. Przemysłowa) czyszcze ń, emisji zanieczysz- 1 2004-2006 505 – odc. 2,5 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 2 Modernizacja drogi U Ŝranki- Kosewo na odc. 4,5 km 2005-2006 1 125 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Wierzbowo -droga kraj. 59 na odc. czyszcze ń, emisji zanieczysz- 3 2005-2006 313 1,25 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Góra 4 Wiatrów - droga kraj. nr. 16 na czyszcze ń, emisji zanieczysz- 4 2006 500 odc. 2 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi SKR Marcinkowo - Karwie na odc. 4 czyszcze ń, emisji zanieczysz- 5 2007 1 000 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Wierzbowo - OW WPW na odc. 1,2 czyszcze ń, emisji zanieczysz- 6 2007 300 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Marcinkowo -Lasowiec na odc. 0, 82 czyszcze ń, emisji zanieczysz- 7 2007 205 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Polska Wie ś-- Kiersztanowo na odc. czyszcze ń, emisji zanieczysz- 8 2008 543 2.17 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 9 Modernizacja drogi Wierzbowo- Probark na odc. 1,75 km 2008 438 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Bagienice Mł. - droga kraj. nr 16 na czyszcze ń, emisji zanieczysz- 10 2009 128 odc. 0,51 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 11 Modernizacja drogi Muntowo - Popowo na odc. 1,25 km 2009 313 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Wierzbowo – Wólka Baranowska na czyszcze ń, emisji zanieczysz- 12 2009 250 odc. 1 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 13 Modernizacja drogi G ązwa - Siwicki na odc. 1,5 km 2010 375 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Młynowo - Troszczykowo na odc. 2,3 czyszcze ń, emisji zanieczysz- 14 2010-2013 575 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Odnowa nawierzchni drogi Szestno - Św. Lipka na odc. czyszcze ń, emisji zanieczysz- 15 2005 700 8,4 km cze ń do powietrza, h ałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 16 Odnowa nawierzchni drogi Wlkowo - Bo Ŝe na odc. 2 km 2006 135 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Przebudowa drogi Popowo - grobla j. Sal ęt na odc. 0,5 czyszcze ń, emisji zanieczysz- 17 2006 400 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Odnowa nawierzchni drogi Kosewo-Kosowiec na odc. czyszcze ń, emisji zanieczysz- 18 2006 364 4,85 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi w miejsc. Polska Wie ś na odc. 0,42 czyszcze ń, emisji zanieczysz- 19 2009 250 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 20 Modernizacja drogi Kosewo - Muntowo na odc. 2,2 km 2009 2 500 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 21 Modernizacja drogi Mr ągowo - Wola na odc. 4,26 km 2010 5 000 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 22 Modernizacja drogi Muntowo - Śniadowo na odc. 2,5 km 2010-2013 625 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi Bo Ŝe - Bo Ŝe Wólka - Gronowo na odc. czyszcze ń, emisji zanieczysz- 23 2013 3 500 4,62 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Odnowa nawierzchni drogi Młynowo - Wyszembork na czyszcze ń, emisji zanieczysz- 24 2013 240 odc. 3,67 km cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 25 Modernizacja drogi Karwie - Grabowo 2005-2006 130 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- czyszcze ń, emisji zanieczysz- 26 Modernizacja drogi Mr ągowo - K ętrzyn 2007-2013 560 cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi nr 16 na terenie gminy wraz z budową czyszcze ń, emisji zanieczysz- 27 2007-2013 1 510 obwodnicy miejsc. Marcinkowo cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu ograniczenie spływu zanie- Modernizacja drogi nr 59 na terenie gminy wraz z budową czyszcze ń, emisji zanieczysz- 28 2007-2013 2 810 obwodnicy miejsc. Zalec. cze ń do powietrza, hałasu, alternatywne formy transportu Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Wyznaczenie i zagosp. turystycznych tras rowerowych: ograniczenie spływu zanie- Mr ągowo –Kosewo -Muntowo, Mr ągowo -Św. Lipka, czyszcze ń, emisji zanieczysz- 29 Mr ągowo -Czerwonki-Mr ągowo, Kosewo- U Ŝranki- Notyst, 2007-2009 1 500 cze ń do powietrza, hałasu, Mr ągowo- Popowo- Gronowo, Mr ągowo- G ązwa, Mr ągo- alternatywne formy transportu wo -Grabowo Razem 26 794 Edukacja ekologiczna Dostosowanie form kształcenia młodzie Ŝy na terenie gminy do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy: analiza potrzeb lokalnego rynku pracy w okresie najbli Ŝ- szych 5-10 lat. 1 2005-2013 edukacja ekologiczna 2 100 ocena mo Ŝliwo ści wprowadzenia nowych przedmiotów do szkół gimnazjalnych: przedsi ębiorczo ść , rozszerzony program nauki j ęzyków obcych, agroturystyka, obsługa turystów, informatyka Poprawa wyposa Ŝenia pracowni specjalistycznych w 2 2004-2013 edukacja ekologiczna 200 szkołach podst. i gimnazjalnych 3 Dokształcanie nauczycieli 2004-2013 edukacja ekologiczna 665 Opracowanie i wydanie w j ęz. polskim, niemieckim i angielskim (folder, płyta CD, strona internetowa gminy) 4 PRZEWODNIKA PO GMINIE MR ĄGOWO I OKOLICY 2004-2013 edukacja ekologiczna 106 oraz MAPY, podkre ślaj ącej walory środowiska naturalne- go i kulturowego gminy Przygotowanie oferty turystycznej gminy (w j ęz. polskim, niemieckim i angielskim) dla biur podró Ŝy, zajmujących 5 2005-2006 edukacja ekologiczna 20 si ę turyst. piesz ą, rowerow ą, ekologiczn ą, itp. – broszura, CDROM, strona www Opracowanie i realizacja cyklicznych (co roku) konkursów 6 np. MR ĄGOWO-GMINA KWIATÓW, na najładniej zago- 2005-2013 edukacja ekologiczna 138 spodarowan ą posesj ę itp. Wspomaganie działa ń środowiska rolników oraz ODR w 7 zakresie podnoszenia poziomu wiedzy rolników dot. 2004-2013 edukacja ekologiczna 50 zasad prowadzenia działalno ści agroturystycznej Promocja kwater agroturystycznych (w materiałach pro- 8 2004-2013 edukacja ekologiczna 20 mocyjnych gminy i na stronie www) 9 Upowszechnianie modelu rolnictwa ekologicznego 2004-2013 edukacja ekologiczna 410 Pomoc w podnoszeniu kwalifikacji rolników, poprzez 10 2005-2013 edukacja ekologiczna 700 organizowanie kursów i szkole ń Informacja i doradztwo dla rolników, pragn ących wykorzy- stywa ć ró Ŝne programy Wspólnej Polityki Rolnej UE – 11 2004-2013 edukacja ekologiczna 30 renty strukturalne, zalesianie, wsparcie młodych rolników, programy rolno-środowiskowe Razem 4 439 Gospodarka przestrzenna Dalsze porz ądkowanie gosp. przestrzennej gminy po- przez wyznaczenie stref funkcjonalno-przestrzennych 1 2004-2006 ochrona krajobrazu i środowiska 950 oraz przygotowanie miejscowych planów zagosp. prze- strzennego dla tych stref Wykonanie opracowania STRATEGIA ROZWOJU TU- 2 2006 ochrona krajobrazu i środowiska 7 RYSTYCZNEGO GMINY MR ĄGOWO Utworzenie markowego produktu turystycznego regionu SZLAK KAJAKOWY PIECKI – ŚW. LIPKA – udro Ŝnienie 3 2005-2006 ochrona krajobrazu i środowiska 100 szlaku, wyznaczenie miejsc pod usługi turyst. i uzbrojenie tych rejonów 4 Zagospodarowanie szlaku kajakowego 2006-2007 ochrona krajobrazu i środowiska 1 000 Odrestaurowanie historycznego układu urbanistycznego 5 oraz najcenniejszych obiektów architektonicznych we 2007-2013 ochrona krajobrazu i środowiska 1 000 wsiach Szestno i Wierzbowo Razem 3 057 Suma 56 514,17

*) kwota ta została obliczona w oparciu o szacunkowy koszt realizacji inwestycji (rz ąd 20-30 mln zł – przyj ęto kwot ę 25 mln zł), proporcjonalnie podzielon ą na liczb ę mieszka ńców Zwi ązku Gmin (105 149 wg danych GUS na 31.12.2003 r.), uwzgl ędniaj ąc 50% udział środków UE

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Zał ącznik Nr 2 do uchwały Nr XXVII/217/05 Rady Gminy Mr ągowo z dnia 25 lutego 2005 r.

GMINA MR ĄGOWO

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI

SPIS TRE ŚCI 1. WST ĘP 1.1. Podstawa prawna 1.2. Metoda opracowania 1.3. Cele opracowania Planu 1.4. Okres obowi ązywania Planu 2. STRESZCZENIE PLANU 3. STAN GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE GMINY 3.1. Charakterystyka środowiska naturalnego gminy 3.1.1. Analiza oddziaływania Panu Gospodarki Odpadami na środowisko 3.2. Gospodarka odpadami 3.2.1. Odpady komunalne 3.2.1.1. Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów 3.2.1.2. Istniej ąca gospodarka odpadami komunalnymi 3.2.2. Odpady z sektora gospodarczego 3.2.2.1. Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów 3.2.2.2. Istniej ąca gospodarka odpadami z sektora gospodarczego 3.2.3. Odpady niebezpieczne 3.2.3.1. Ilo ści i rodzaje odpadów niebezpiecznych 3.2.3.2. Istniej ąca gospodarka odpadami niebezpiecznymi 3.2.4. Koszty prowadzonej gospodarki odpadami na terenie gminy 3.2.5. Podsumowanie stanu obecnego i identyfikacja problemów 4. PROGNOZY ZMIAN W GOSPODARCE ODPADAMI Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

4.1. Dokumenty i zało Ŝenia strategiczne 4.2. Zało Ŝenia i prognozy w gospodarce odpadami na terenie gminy 5. CELE I ZADANIA PLANU 5.1. Formułowanie strategii i planu działa ń 5.1.1. Zało Ŝone cele i przyj ęty system gospodarki odpadami 5.1.1.1. Planowany model gospodarki odpadami 5.1.1.2. Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi, wielkogabarytowymi, budowlanymi i niebezpiecz- nymi w strumieniu odpadów komunalnych 5.1.1.3. Planowana gospodarka odpadami ulegaj ącymi biodegradacji 5.1.2. Zakres działa ń 5.1.2.1. Edukacja ekologiczna 5.1.2.2. Zapobieganie powstawaniu odpadów 5.1.2.3. Program selektywnej zbiórki opadów 6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń 6.1. Edukacja ekologiczna 6.2. Zapobieganie powstawaniu odpadów 6.3. Program selektywnej zbiórki opadów 7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PLANU 7.1. Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji Planu 7.2. Integracja Planu Gospodarki Odpadami z innymi dokumentami strategicznymi dla gminy 7.3. Udział społecze ństwa 8. OCENA REALIZACJI PLANU 8.1. Kontrola realizacji Planu 8.2. Wska źniki oceny realizacji Planu 9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę PLANU 9.1. Finansowanie działa ń 9.2. Nakłady finansowe 10. ZAŁ ĄCZNIKI 10.1. Spis tabel 10.2. Dokumenty strategiczne 10.3. Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Planu 10.4. Dokumenty kartograficzne

1. WST ĘP ce na analizie problemów i sformułowaniu celów na pod- stawie poszczególnych sektorów ochrony środowiska. 1.1 Podstawa prawna Przy tworzeniu Planu zastosowano równie Ŝ podej ście regionalne, koncentruj ąc si ę na najwa Ŝniejszych proble- Gospodarka odpadami w Polsce podlega w ostatnim mach gminy. czasie szybkim, gruntownym zmianom. W zwi ązku z ak- W trakcie prac zostały zaanga Ŝowane ró Ŝne strony, cesj ą naszego kraju do Unii Europejskiej wprowadzono do będące zainteresowane zrównowa Ŝonym rozwojem gmi- naszego prawodawstwa szereg nowych przepisów, dosto- ny. sowuj ących krajowe wymagania w zakresie gospodaro- Ze wzgl ędu na realizacj ę wspólnych zada ń w ramach wania odpadami do wymogów unijnych. Głównym doku- utworzonego Zwi ązku Gmin „Czyste Mazury” w pracach mentem reguluj ącym ten obszar jest ustawa z dnia 27 nad Planem, brali udział równie Ŝ przedstawiciele gmin, kwietnia 2001 r. o odpadach wraz z wydanymi do niej nale Ŝą cych do Zwi ązku. aktami wykonawczymi. Wymusza ona gł ębokie zmiany w istniej ących systemach zbierania, transportu, odzysku i Został powołany Panel Roboczy, w skład, którego we- unieszkodliwiania odpadów. szli: Ustawa o odpadach w celu uregulowania i prawidło- 1. Mirosława Krakowska - Inspektor Urz ąd Gminy wego planowania realizacji programu dostosowania go- Mr ągowo spodarki odpadami w Polsce do obowi ązuj ących w Unii 2. Marek Kaczy ński - Radny Gminy Mr ągowo Europejskiej standardów wprowadza na organy ochrony 3. Sławomir Olender - Radny Gminy Mr ągowo środowiska wszystkich szczebli obowi ązek sporz ądzenia i uchwalenia planów gospodarki odpadami. Maj ą one ra- Do pracy nad Planem wykorzystano dane przekazane zem stanowi ć jeden spójny system zarz ądzania gospo- przez Urz ąd Gminy, dost ępne opracowania naukowe, dark ą odpadow ą. wyniki bada ń i ekspertyz, ustalenia miejscowego planu Form ę i zawarto ść Planu okre śla rozporz ądzenie Mini- zagospodarowania przestrzennego, przyj ęte przez gmin ę stra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie spo- oraz organy powiatu i województwa strategie i programy rz ądzania planów gospodarki odpadami. sektorowe, a tak Ŝe obowi ązuj ące akty prawne. Plan Gospodarki Odpadami Gminy Mr ągowo jest cz ę- Istotn ą rol ę w ocenie tworzenia Planu odegrały rów- ści ą Programu Ochrony Środowiska i stanowi rozwini ęcie nie Ŝ ankiety, przeprowadzone w śród mieszka ńców gminy. rozdziału 4.8.4.3 Gospodarka odpadowa. Robocza wersja dokumentu została poddana proce- sowi konsultacji społecznych. Informacje o pracach nad 1.2 Metoda opracowania Planem i mo Ŝliwo ściach składania uwag i wniosków do projektu zamieszczono w prasie lokalnej oraz na stronie Przy tworzeniu Planu wykorzystano ró Ŝne metody i internetowej www.bip.gmina.mragowo.net Projekt udo- techniki aktywnego i otwartego planowania. st ępniano równie Ŝ wszystkim zainteresowanym w formie Jednym z najwa Ŝniejszych sposobów, zastosowanych elektronicznej w Urz ędzie Gminy w Mr ągowie. przy realizacji Planu, było podej ście sektorowe, polegaj ą- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

1.3 Cele opracowania Planu transporcie i składowaniu ich na składowisku w Polskiej Wsi. Opracowanie Planu Gospodarki Odpadami, słu Ŝy re- Szacuje si ę, i Ŝ w ci ągu roku trafia na nie około 1 alizacji polityki ekologicznej pa ństwa, regionu oraz ocze- 932,76 ton odpadów z gminy. kiwa ń i potrzeb społecze ństwa gminy. Odpady komunalne i zbli Ŝone do nich, wytwarzane w sektorze gospodarczym, trafiaj ą równie Ŝ na składowisko w Kompleksowe uj ęcie problematyki gospodarki odpa- Polskiej Wsi. dami, umo Ŝliwi wykorzystanie Planu do nast ępuj ących Funkcjonuj ące składowisko, uruchomione w 1982 r. celów: wymaga dostosowania do obecnie obowi ązuj ących prze- pisów, umo Ŝliwiających prawidłowe funkcjonowanie. - podejmowania decyzji w zakresie gospodarki od- Przewidywany termin jego zamkni ęcia 2028 r. padami i ich finansowania; Ze strumienia odpadów komunalnych nie wyodr ębnia - kreowania postaw i zachowa ń w celu kształtowa- si ę odpadów niebezpiecznych. nia świadomej, zgodnej ze zrównowa Ŝonym roz- wojem, gospodarki odpadami; Mo Ŝna ju Ŝ zaobserwowa ć działania, podejmowane - koordynowania i intensyfikowania działa ń na przez sektor gospodarczy oraz osoby fizyczne, które s ą rzecz ograniczania powstawania odpadów i ich ukierunkowane na ograniczenie powstaj ących ilo ści odpa- powtórnego wykorzystania. dów. Cz ęsto brakuje jednak wiedzy, jak w sposób wła ści- wy je zrealizowa ć. Cz ęść odpadów z sektora gospo- Plan b ędzie on tak Ŝe fundamentem pó źniejszych ak- darczego, jest odzyskiwana i albo wykorzystywana we tów prawa miejscowego w zakresie utrzymywania czysto- własnym zakresie, albo przekazywana do wyspecjalizo- ści i porz ądku. wanych firm na podstawie indywidualnych umów. Na terenie gminy brakuje sytemu kontroli i monitoringu 1.4 Okres obowi ązywania Planu ilo ści powstaj ących odpadów i sposobu ich zagospodaro- wania. Okres obowi ązywania Planu to 4 lata, tzn. lata 2004- Nadal powszechnym jest spalanie odpadów w domo- 2007. wych piecach czy te Ŝ zakopywanie. Plan uwzgl ędnia te Ŝ działania, przewidziane do reali- Realizacja zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki zacji w perspektywie kolejnych 4 lat, tj. w latach 2008- własne, przede wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami 2011. pozyskania zewn ętrznych, tanich środków, przeznaczo- 2. STRESZCZENIE PLANU nych na działania, słu Ŝące ochronie środowiska oraz infrastrukturze komunalnej. Plan Gospodarki Odpadami został sporz ądzony jako Istotnym problemem jest brak wła ściwej konsekwencji realizacja przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o w egzekwowaniu ustalonych zasad korzystania ze środo- odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z pó źn. zm.), która w wiska i długotrwałe procedury odtworzenia naruszonego rozdziale 3 art. 14-16 wprowadza obowi ązek opracowania środowiska. planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Zgodnie z przyj ętą strategi ą Zwi ązku Gmin „Czyste Zgodnie z art. 14 ust. 5 cytowanej ustawy, projekt pla- Mazury”, zało Ŝono, Ŝe priorytetowym zadaniem dla gmin nu sporz ądza organ wykonawczy gminy, a nast ępnie Zwi ązku jest utworzenie na jego terenie Regionu Gospo- uchwala go Rada Gminy. darki Odpadami, obejmuj ącego swym zasi ęgiem docelo- Plan Gospodarki Odpadami stanowi cz ęść Programu wo około 150-200 tys. mieszka ńców. Ochrony Środowiska i jest tworzony w trybie i na zasa- Region powstałby na bazie istniej ącego składowiska dach okre ślonych w przepisach o ochronie środowiska. odpadów w Polskiej Wsi, gmina Mr ągowo. Działania zwi ą- Przy tworzeniu Planu wykorzystano ró Ŝne metody i zane z realizacj ą tego projektu przewiduj ą m.in.: techniki aktywnego i otwartego planowania. - ustalenie szczegółowego zakresu działalno ści Podczas prac powołano Panel Roboczy, a tak Ŝe prze- RGO, prowadzono ankiety i konsultacje w śród społecze ństwa - rozbudow ę istniej ącego pola składowego, gminy. - budow ę sortowni odpadów oraz instalacj ę odzy- Plan zawiera sku odpadów biodegradowalnych, - przygotowanie kwater do gromadzenia odpadów 1. aktualny stan gospodarki odpadami, przemysłowych i niebezpiecznych, w tym odpa- dów azbestowych, 2. prognozowane zmiany w zakresie gospodarki od- - stworzenie systemu monitoringu RGO, padami, - wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, - zamkni ęcie i rekultywacj ę składowisk na terenie 3. działania zmierzaj ące do poprawy sytuacji w zakre- Zwi ązku Gmin, które nie s ą przewidziane do dal- sie gospodarowania odpadami, szej eksploatacji, - likwidacj ę mogilników na terenie Zwi ązku Gminy, 4. instrumenty finansowe słu Ŝą ce realizacji zamierzo- - dokonanie inwentaryzacji „dzikich wysypisk” na te- nych celów, renie powiatu oraz ich likwidacji, - stworzenie na terenach wiejskich i miejskich punk- 5. system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych tów gromadzenia odpadów, celów. - zwi ększenie liczby pojemników do gromadzenia odpadów w sezonie letnim, szczególnie przy je- Plan ocenia dotychczasowe działania z zakresu go- ziorach, kempingach i najcz ęś ciej przemierzanych spodarki odpadami oraz formułuje strategie, cele, a tak Ŝe szlakach, przedstawia plan działa ń w okresie programowania. - zorganizowanie zbiórki odpadów wielkogabaryto- Obecny sposób unieszkodliwiania odpadów w gminie wych i niebezpiecznych. Mr ągowo opiera si ę głównie na nieselektywnej zbiórce, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Proponowany model gospodarki odpadami oparty jest Podczas prac nad Planem, przeprowadzona analiza na zintegrowanym zastosowaniu efektywnych i proekolo- istniej ącego stanu gospodarki odpadami i zagro Ŝeń śro- gicznych metod recyklingu i unieszkodliwiania odpadów. dowiska oraz ocena społeczna najwa Ŝniejszych potrzeb w Obejmuje on stworzenie na bazie istniej ącego składo- tym zakresie, pozwoliły ustali ć najwa Ŝniejsze wnioski z wiska Regionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz opracowania Planu: z niezb ędną w tym zakresie modernizacj ą składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego dostosowania do 1) Gmina posiada zorganizowany system gospodarki obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwiaj ących prawidłowe odpadami, jest on jednak nie pełny i wymaga dosto- jego funkcjonowanie. sowania do wymogów i standardów środowiskowych w Przyj ęta strategia obejmuje równie Ŝ wła ściwe wyposa- tym zakresie. Ŝenie planowanego systemu minimalizowania powstawa- nia odpadów i ich selektywnej zbiórki. 2) Szczególne istotne jest prowadzenie systematycznej Zasadnicz ą cz ęś ci ą Planu jest odpowiednio przygoto- edukacji ekologicznej w śród mieszka ńców gminy, d ą- wana i wdra Ŝana edukacja ekologiczna w zakresie prawi- Ŝą c do świadomego ograniczania ilo ści powstaj ących dłowego gospodarowania odpadami. odpadów oraz wdro Ŝenia selektywnej gospodarki od- padami. Gminy Zwi ązku „Czyste Mazury” dopuszczaj ą równie Ŝ 3) Niezb ędne jest stworzenie na bazie istniej ącego skła- mo Ŝliwo ść wspólnej realizacji zada ń z zakresu gospodarki dowiska, Regionalnego Zakładu Gospodarki Odpada- odpadami z innymi gminami Regionu. Działania takie mi wraz z niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą musz ą by ć jednak zgodne z przyj ętą strategi ą działa ń, w składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego do- oparciu o obowi ązuj ące przepisy oraz uzasadnione w stosowania do obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwia- sposób techniczny i ekonomiczny. jących prawidłowe jego funkcjonowanie. 4) Skuteczne egzekwowanie przepisów porz ądkowych Zasadniczymi celami przyj ętego modelu gospodarki jest: oraz z zakresu gospodarki odpadowej, poprzez dzia- - ustanowienie efektywnej struktury instytucjonalnej łania administracyjne, karne i finansowe, jest niezb ęd- dla sektora gospodarki odpadami, ne w celu ograniczenia samowoli w zakresie zagospo- - ograniczenie niepo Ŝą danych kosztów, zwi ązanych darowywania odpadów. z funkcjonuj ącym systemem gospodarki i wpro- 5) Najbardziej widocznymi nieprawidłowo ściami w zago- wadzenie jako powszechnie obowi ązuj ącej zasa- spodarowaniu odpadów komunalnych jest istnienie dy „zanieczyszczający płaci”, tzw. dzikich wysypisk oraz powszechne za śmiecenie - zapewnienie powszechnej akceptacji przyj ętego terenu, zwłaszcza w okolicach dróg, obrze Ŝy lasów, systemu gospodarki odpadami, ośrodków wypoczynkowych. - skuteczna egzekucja przepisów w tym wzgl ędzie, - zachowanie zgodno ści podejmowanych działa ń z 6) Problem stanowi równie Ŝ nieodpowiednie zagospoda- obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami i stra- rowywanie odpadów, tj. ich zakopywanie lub spalanie, tegiami. stanowi ące oprócz zagro Ŝenia dla środowiska, rów- Główne działania przyj ętego modelu gospodarki na te- nie Ŝ zagro Ŝenie dla Ŝycia i zdrowia ludzi. renie gminy, mo Ŝna przedstawi ć w formie poni Ŝszego zestawienia: 3. STAN GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE - podnoszenie poziomu świadomo ści społecznej, GMINY - wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów, - obj ęcie wywozem odpadów wszystkich mieszka ń- 3.1 Charakterystyka środowiska naturalnego gmi- ców gminy, ny - organizacj ę zbiórki odpadów wielkogabarytowych i niebezpiecznych, Obszar gminy Mr ągowo zajmuje powierzchni ę 294,87 - osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i re- km² Obszar gminy (według podziału fizyczno- cyklingu podanych w Wojewódzkim Planie Go- geograficznego Kondrackiego) poło Ŝony jest w obr ębie spodarki Odpadami, Pojezierza Mr ągowskiego. - stworzenie na bazie istniej ącego składowiska Re- Gmina Mr ągowo nale Ŝy do powiatu mr ągowskiego, gionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz z stanowi ąc jego jedn ą z wi ększych gmin. Siedziba Urz ędu niezb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą składo- Gminy znajduje si ę w Mr ągowie. wiska, prowadz ącą w perspektywie do jego do- Na terenie Gminy Mr ągowo znajduje si ę 47 miejsco- stosowania do obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝ- wo ści wiejskich, podzielonych na 28 sołectw. Gmin ę za- liwiaj ących prawidłowe jego funkcjonowanie, mieszkuje 7 739 mieszka ńców. - likwidacj ę „dzikich wysypisk” oraz zapobieganie Szczegółowe przedstawienie środowiska naturalnego, powstawaniu nowych nielegalnych miejsc składo- zawiera Program Ochrony Środowiska. Warto jednak wania odpadów. zwróci ć uwagę na kilka aspektów, na które mo Ŝe mie ć Szczegółowy harmonogram realizacji Planu został uj ę- istotny wpływ gospodarka odpadowa. ty w trzech płaszczyznach działa ń: Du Ŝy odsetek powierzchni gminy, bo a Ŝ 9,26% stano- wi ą wody. Na terenie gminy eksploatowane s ą głównie I. - Edukacja ekologiczna. warstwy, zalegaj ące w osadach czwarto-rz ędowych. Na II. - Zapobieganie powstawaniu odpadów. cz ęś ci obszaru gminy u Ŝytkowe poziomy wodono śne nie III. - Program selektywnej zbiórki opadów. są w pełni izolowane od powierzchni terenu. Warunki takie wyst ępuj ą w rejonach rynien polodowcowych i wzgórz Plan wskazuje równie Ŝ sposób kontroli oraz wska źniki czołowomorenowych. Stwierdzone zostały na zachód od oceny jego realizacji. Mr ągowa – a uj ęciu miejskim i w rynnie na południe od Zostały wskazane równie Ŝ konieczne nakłady na reali- Mrągowa oraz w okolicach Czerniaka i w Grabowie. Po- zacj ę zada ń oraz potencjalne źródła finansowania. nadto słabo izolowane jest uj ęcie w Zwadzie. Gmina posiada liczne tereny przyrodniczo cenne obj ę- te prawn ą ochron ą. Na obszarze gminy znajduje si ę Ma- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. zurski Park Krajobrazowy. Wi ąŜ e si ę to z konieczno ści ą Plan i okre ślone w nim zadania przewiduje ogranicze- uwzgl ędnienia zarówno przyj ętych zapisów ochronnych, nie negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie lu- jak i konieczno ści ą wprowadzania nowych działa ń, ogra- dzi na terenie gminy. W sposób szczególny dotyczy to niczaj ących oddziaływanie człowieka na środowisko. Na przede wszystkim obszarów, na których znajduj ą si ę ich terenach okre ślone zostały szczegółowe ograniczenia, odpady (składowisko, „dzikie wysypiska”). zwi ązane z prowadzon ą działalności ą przez człowieka. d) zmian w krajobrazie; Proponowane zadania uwzgl ędniaj ą wa Ŝną rol ę 3.1.1 Analiza oddziaływania Panu Gospodarki Od- ochrony krajobrazu. Nie przewidywane s ą działania, padami na środowisko zmierzaj ące do negatywnych zmian w krajobrazie. Wszelkie formy zagospodarowania terenu, b ędą Zało Ŝone w niniejszym Planie Gospodarki Odpadami wkomponowywane w istniej ący krajobraz z zachowa- cele i podstawowe kierunki działa ń s ą zgodne z Polityk ą niem lokalnych form. Ekologiczn ą Pa ństwa i Krajowym, Wojewódzkim i Powia- Realizacja Planu Gospodarki Odpadami wpłynie w towym Planem Gospodarki Odpadami. pierwszej kolejno ści na zmniejszenie ilo ści odpadów de- Przyj ęte zało Ŝenia, wynikaj ą równie Ŝ z celów nadrz ęd- ponowanych na składowisku, poprzez minimalizacje po- nych Zwi ązku Komunalnego „Czyste Mazury”, którego wstawania odpadów, wprowadzenie selektywnej zbiórki gmina jest członkiem. odpadów „u źródła” czy skierowanie do kompostowania Przeprowadzona analiza oddziaływania Planu Gospo- odpadów organicznych. Wa Ŝnym celem planu jest likwi- darki Odpadami uwzgl ędniła nast ępuj ące zagadnienia: dacja i rekultywacja szeregu „dzikich wysypisk”. Gmina Mr ągowo posiada wysokie walory przyrodni- 1. w zakresie skutków: czymi i krajobrazowymi. Charakterystyczne jest urozma- icenie terenu i ró Ŝnorodno ść siedliskowa. Zanieczyszcze- a) dla środowiska nie poszczególnych komponentów środowiska jest sto- Planowane działania, ograniczaj ą wprowadzanie od- sunkowo niewielkie, uwzgl ędniaj ąc warto ści średnie dla padów do środowiska, przewiduj ą równie Ŝ ogranicze- kraju i obowi ązuj ące normy. nie negatywnych oddziaływa ń istniej ącego składowi- Istnieje zagro Ŝenie środowiska odpadami, st ąd ko- ska oraz „dzikich wysypisk” na środowisko naturalne, nieczno ść podejmowania wszelkich działa ń ograniczaj ą- zapobieganie zanieczyszczeniom gleby i ziemi. cych ich negatywny wpływ. Realizacja zało Ŝeń Planu wpłynie w sposób zdecydo- b) realizacji ustale ń Planu wany na popraw ę stanu środowiska, w szczególno ści w Realizacja Planu umo Ŝliwi ograniczenie negatywnego zakresie: oddziaływania zarówno na poszczególne elementy - ograniczenia degradacji gleb oraz zanieczyszcze- środowiska (powietrze, powierzchni ę ziemi, gleb ę, ko- nia wód powierzchniowych i podziemnych w paliny, wody powierzchniowe i podziemne, klimat, zwi ązku z likwidacj ą i rekultywacj ą szeregu „dzikich zwierz ęta i ro śliny) uwzgl ędniaj ąc ich wzajemne po- wysypisk”, wi ązania, jak równie Ŝ na ekosystemy i krajobraz gmi- - ograniczenia stopnia eutrofizacji oraz zanieczysz- ny. czenia wód powierzchniowych i podziemnych w wyniku obj ęcia zorganizowan ą zbiórk ą całego 2. w zakresie oceny: strumienia odpadów komunalnych i komunalnopo- a) stanu i funkcjonowania środowiska oraz jego zasobów dobnych, ograniczenie udziału odpadów komunal- Podj ęcie działa ń, okre ślonych w Planie zwi ększy od- nych biodegradowalnych składowanych na skła- porno ść środowiska na degradacj ę, umo Ŝliwi równie Ŝ dowiskach, rewitalizacj ę obszarów zdegradowanych. - poprawy walorów krajobrazowych, Brak realizacji zada ń mo Ŝe doprowadzi ć do nasilenia - wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów oraz antropresji na środowisko, co mo Ŝe skutkowa ć wpro- segregacji odpadów, co pozwoli na zmniejszenie wadzeniem istotnych zmian w ekosystemie, jak rów- powierzchni terenu zajmowanego pod składowanie nie Ŝ mo Ŝe w niektórych przypadkach narazi ć zdrowie i odpadów, Ŝycie ludzi (np. zanieczyszczenie i ska Ŝenie wód), - wprowadzenia systemu ewidencji i kontroli gospo- skutkowa ć to mo Ŝe m.in.: darki odpadami, co w konsekwencji spowoduje - wzrostem ilo ści wytwarzanych odpadów, wyeliminowanie nieprawidłowo ści w sposobie po- - zagro Ŝeniem jako ści wód poziemnych, powierzch- st ępowania z odpadami, w tym równie Ŝ przemy- niowych i gleb, słowymi. - szybszym zu Ŝyciem zasobów naturalnych z powo- Mo Ŝna zatem wskaza ć, Ŝe wariantem optymalnym, du braku odzysku surowców wtórnych, najkorzystniejszym dla środowiska przyrodniczego i kultu- - nisk ą estetyk ą krajobrazu wobec istnienia „dzikich rowego oraz ludzi jest opcja, polegaj ąca na przyj ęciu i wysypisk”, wdro Ŝeniu Planu. - wprowadzaniem biogazów z deponowanych odpa- dów do powietrza. Zaplanowane działania nie b ędą powodowa ć ryzyka b) rozwi ąza ń funkcjonalno-przestrzennych wyst ąpienia powa Ŝnej awarii w rozumieniu przepisów o Proponowane rozwi ązania uwzgl ędniaj ą przyj ęte roz- ochronie środowiska, ani oddziaływania transgranicznego. wi ązania i ustalenia zawarte w miejscowym planie za- Podj ęcie działa ń w celu zapobiegania, ograniczania b ądź gospodarowania przestrzennego, ze szczególnym kompensacji przyrodniczej negatywnych oddziaływa ń nie uwzgl ędnieniem obszarów wra Ŝliwych na oddziaływa- jest konieczne, wobec przewidywanego braku ich wystą- nie człowieka. pienia. Nie przewiduje si ę konfliktów społecznych w Są równie Ŝ zgodne z istniej ącym stanem prawnym zwi ązku z realizacj ą zało Ŝeń Planu. oraz obowi ązuj ącymi aktami prawa miejscowego, w szczególno ści zawartymi w aktach o utworzeniu ob- 3.2 Gospodarka odpadami szarów i obiektów chronionych oraz w planach ochro- ny. 3.2.1 Odpady komunalne c) zagro Ŝeń dla środowiska Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Odpady komunalne s ą to „odpady powstaj ące w go- Według szacunkowych danych GUS średnia ilo ść od- spodarstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie zawieraj ące padów komunalnych wytwarzanych przez mieszka ńca odpadów niebezpiecznych, pochodz ące od innych wy- Polski wynosiła w 2001 r. 350 kg Ilo ść odpadów wywie- twórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub zionych na składowiska komunalne przypadaj ąca na skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodar- mieszka ńca to 287,6 kg, w województwie warmi ńsko- stwach domowych”. mazurskim 319,7 kg Wska źnik ten powoli ro śnie. Ilo ść wytwarzanych odpadów jest generalnie wi ększa 3.2.1.1 Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów na obszarach zurbanizowanych, ni Ŝsza natomiast (ok. 250 kg/mieszka ńca/rok) na terenach wiejskich. Ilo ści powstaj ących w gminie odpadów, ustalono na Dla Gminy Mr ągowo, na podstawie Powiatowego Pla- podstawie jednostkowych wagowych wska źników ilo ści nu Gospodarki Odpadami, przyj ęto statystycznie ilo ść wytwarzania odpadów. wytwarzanych odpadów na poziomie 290 kg/mieszka ńca/rok.

Tabela 1 Liczba mieszka ńców gminy Mr ągowo na 30.06.2004 r.

Lp. Sołectwa Ludno ść 1 Młynowo 213 2 Muntowo 342 3 Gązwa 137 4 Polska Wie ś 324 5 Grabowo 356 6 Krzywe 184 7 Kosewo 423 8 Probark 277 9 Wierzbowo 211 10 Notyst Mały 135 11 UŜranki 242 12 Zalec 218 13 Szestno 653 14 Kiersztanowo 334 15 Ruska Wie ś 141 16 Rydw ągi 386 17 Wyszembork 360 18 Popowo Sal ęckie 119 19 Mierzejewo 133 20 Marcinkowo 734 21 Karwie 327 22 Bagienice 103 23 Bagienice Małe 201 24 Nowe Bagienice 106 25 Bo Ŝe 634 26 Gronowo 178 27 Bo Ŝa Wólka 83 28 Szczerzbowo 185 Łącznie 7 739 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Tabela 2 Ilo ść wytwarzanych odpadów w Gminie Mr ągowo

Ilo ść go- Ilo ść wytwarzanych Wska źnik wagowy Gmina Liczba mieszka ńców spodarstw odpadów [kg/os/rok] domowych [tona/rok] MR ĄGOWO 7 739 1 980,00 2 245 290

Analizuj ąc źródła wytwarzania odpadów komunalnych mi (KPGO), wyodr ębniono ni Ŝej wymienione strumienie oraz analizuj ąc ich skład z punktu widzenia mo Ŝliwo ści odpadów: technologicznych zwi ązanych z odzyskiem i unieszkodli- - odpady organiczne (domowe odpady organiczne wianiem odpadów - dla potrzeb konstrukcji niniejszego pochodzenia ro ślinnego i pochodzenia zwierz ęce- Planu, zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpada- go ulegaj ące biodegradacji oraz odpady pocho- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

dz ące z piel ęgnacji ogródków przydomowych, gla), z uwagi na udział w składzie odpadów ko- kwiatów domowych, balkonowych - ulegaj ące bio- munalnych popiołu wyodr ębniono t ę frakcj ę jako degradacji), nieprzydatn ą do odzysku i unieszkodliwiania in- - odpady zielone (odpady z ogrodów i parków, tar- nymi metodami poza składowaniem, gowisk, z piel ęgnacji ziele ńców miejskich, z piel ę- - odpady wielkogabarytowe, gnacji cmentarzy - ulegaj ące biodegradacji), - odpady budowlane - odpady z budowy, remontów - papier i karton (opakowania z papieru i tektury, i demonta Ŝu obiektów budowlanych - w cz ęś ci opakowania wielomateriałowe na bazie papieru, wchodz ącej w strumie ń odpadów komunalnych, papier i tektura - nieopakowaniowe), - odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie do- - tworzywa sztuczne (opakowania z tworzyw mowych odpadów komunalnych. sztucznych, tworzywa sztuczne nieopakowanio- Skład odpadów jest determinowany przez wiele czyn- we), ników, m.in. typ zabudowy na danym terenie, przyzwycza- - tekstylia, jenia ludzi, poziom infrastruktury, itd. - szkło (opakowania ze szkła, szkło - nieopakowa- Brakuje statystycznie wiarygodnych danych na temat niowe), składu odpadów komunalnych na terenie gminy Mr ągowo. - metale (opakowania z blachy stalowej, opakowa- Mo Ŝna jednak odnie ść si ę do oceny udziału poszczegól- nia z aluminium, pozostałe odpady metalowe), nych frakcji w tego typu odpadach dla terenów wiejskich, - odpady mineralne - odpady z czyszczenia ulic i przedstawionej w Krajowym Planie Gospodarki Odpada- placów: gleba, ziemia, kamienie itp., mi. - drobna frakcja popiołowa - odpady ze spalania paliw stałych w piecach domowych (głównie w ę-

Tabela 3 Morfologia odpadów wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami Wielko ść Lp. Rodzaj odpadów miasto wie ś kg/M/ok kg/M/rok odpady kuchenne ulegające 1 90,20 22,11 biodegradacji 2 odpady zielone 10,00 4,16 3 papier i karton 28,62 10,64 4 opakowania z papieru i tektury 41,52 15,43 5 opakowania wielomateriałowe 4,66 1,73 tworzywa sztuczne (nieopa- 6 48,27 21,03 kowaniowe) opakowania z tworzyw sztucz- 7 15,53 6,77 nych 8 tekstylia 12,10 4,65 9 szkło 2,00 1,00 10 opakowania ze szkła 28,12 18,89 11 metale 12,79 4,55 12 opakowania z blachy stalowej 4,57 1,63 13 opakowania z aluminium 1,33 0,47 14 odpady mineralne 14,30 13,25 15 drobna frakcja popiołowa 46,70 40,28 16 odpady wielkogabarytowe, 20,00 15,00 17 odpady budowlane 40,00 40,00 18 odpady niebezpieczne 3,00 2,00 Razem 423,71 223,59 Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami - dane dla 2000 r .

Zestawienie składu morfologicznego odpadów z podziałem na poszczególne frakcje na terenie gminy Mr ągowo, uwzgl ęd- niaj ąc zało Ŝony wagowy wska źnik ilo ści wytwarzania odpadów, przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 4 Zestawienie składu morfologicznego odpadów z podziałem na poszczególne frakcje na terenie gminy Mr ągowo Udział Wielko ść Lp. Rodzaj odpadów % tona/rok odpady kuchenne ulegające 1 9,89 222,00 biodegradacji 2 odpady zielone 1,86 41,77 3 papier i karton 4,76 106,83 4 opakowania z papieru i tektury 6,90 154,93 5 opakowania wielomateriałowe 0,77 17,37 tworzywa sztuczne (nieopa- 6 9,41 211,16 kowaniowe) opakowania z tworzyw sztucz- 7 3,03 67,98 nych 8 tekstylia 2,08 46,69 9 szkło 0,45 10,04 10 opakowania ze szkła 8,45 189,67 11 metale 2,03 45,69 12 opakowania z blachy stalowej 0,73 16,37 Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

13 opakowania z aluminium 0,21 4,72 14 odpady mineralne 5,93 133,04 15 drobna frakcja popiołowa 18,02 404,44 16 odpady wielkogabarytowe, 6,71 150,61 17 odpady budowlane 17,89 401,63 18 odpady niebezpieczne 0,89 20,08 Razem 100 2 245,00

Warto zwróci ć uwag ę na kilka wybranych frakcje od- odpady opakowaniowe materiałów budowlanych, odpady padów, które wymagaj ą dodatkowego zatrzymania si ę nad niebezpieczne (w tym odpady azbestu, smoła, elektryczne nimi. i elektroniczne). Ustalenie ilo ści powstaj ących odpadów jest trudne, Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw gdy Ŝ firmy budowlane cz ęsto zagospodarowuj ą odpady domowych, które ze wzgl ędu na du Ŝe rozmiary nie miesz- we własnym zakresie do niwelacji i rekultywacji terenu, cz ą si ę do standardowych pojemników i wymagaj ą odr ęb- budowy dróg, fundamentów lub przekazuj ą innym posia- nego traktowania. daczom. Elementy z tej grupy stwarzaj ące niebezpiecze ństwo Do odpadów wielkogabarytowych zaliczy ć mo Ŝna: dla środowiska a tak Ŝe zdrowia i Ŝycia ludzi, zostały omó- - stare meble - kanapy, wersalki, tapczany, komody, wione w pó źniejszej cz ęś ci Planu. fotele itp., - zu Ŝyty sprz ęt gospodarstwa domowego - kuchnie Inn ą grup ą, która wymaga specjalnego traktowania s ą gazowe, pralki, wirówki, odpady niebezpieczne, wytworzone w sektorze odpadów - pralki, chłodziarki, zamra Ŝarki, odkurzacze, ma- komunalnych. szyny do szycia itp., Przeci ętnie w Polsce (za KPGO) w odpadach komu- - opakowania przestrzenne. nalnych z miasta znajduje si ę ok. 3 kg, a z terenów wiej- skich 2 kg odpadów niebezpiecznych. Inna grupa - odpady budowlane, powstaj ą w procesie Na terenie gminy w strumieniu odpadów komunalnych, inwestycyjnym i remontowym w wyniku budowy i remon- przyjmuj ąc powy Ŝsze wska źniki, znajduje si ę ok. 20,08 tów mieszka ń, obiektów u Ŝyteczno ści publicznej, placó- ton odpadów niebezpiecznych rocznie. Głównymi wek usługowych, handlowych, sportu i rekreacji oraz składnikami odpadów niebezpiecznych s ą: farby, tłuszcze, obiektów przemysłowych. farby drukarskie, kleje, lepiszcza i Ŝywice, zawieraj ące Głównie s ą to odpady oboj ętne dla środowiska i zali- substancje niebezpieczne, baterie i akumulatory ołowio- czy ć do tej grupy mo Ŝna: we, oleje i tłuszcze oraz zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i - odpady gruzu betonowego, elektroniczne. - odpady gruzu ceglanego, Wi ększo ść odpadów niebezpiecznych, powstaj ących - materiały ceramiczne, w gospodarstwach domowych, kierowanych jest obecnie - beton, wraz ze strumieniem odpadów komunalnych na składowi- - gleba i ziemia z wykopów, sko komunalne. - panele plastikowe i drewnopodobne. Odpady komunalne powstaj ą równie Ŝ w instytucjach W skład odpadów budowlanych wchodz ą równie Ŝ inne publicznych. Na terenie gminy Mr ągowo s ą to nast ępuj ące odpady, tj. materiały izolacyjne i konstrukcyjne zawieraj ą- wielko ści: ce gips, papa odpadowa, wełna mineralna, drewno, stal,

Tabela 5 Wielko ść odpadów komunalnych powstaj ących w instytucjach publicznych

Wska źnika Ilo ść odpadów Lp. Instytucja Ilo ść osób Nagromadzenia 1 kg/os/rok tona/rok Administracja i dzia- 1 724 100 72,4 łalno ść biurowa 2 Oświata 867 100 43,35 Razem 115,75

1 Na podstawie KPGO oraz „Poradnika powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami”

Inn ą dziedzin ą, w której powstaje znacz ący strumie ń jednak powstaj ą one w rozproszeniu i bezpo średnio w odpadów jest turystyka. Jest to jedna z głównych gał ęzi środowisku. działalno ści gospodarczej i Ŝycia społecznego w gminie. Rodzaje powstaj ących odpadów, ilo ści, miejsce wy- W wyniku tej działalności powstaje niewiele odpadów, twarzania odpadów oraz nierównomierno ść w roku, wpły- w stosunku do ogólnej ilo ści wytwarzanych w gminie, waj ą na potrzeby organizacyjne gospodarki odpadami w tym zakresie. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Problemy gospodarki odpadami zwi ązane z działalno- Brak jest jakichkolwiek statystyk zwi ązanych z ilo ści ą, ści ą turystyczn ą i wypoczynkow ą podzieli ć mo Ŝna nast ę- składem lub wła ściwo ściami odpadów powstaj ących w puj ąco: obiektach turystycznych. - turystyka pobytowa w stałych obiektach turystycz- Szacunkowe ilo ści wyliczono na podstawie istniej ącej nych i wypoczynkowych bazy noclegowej, udzielonych noclegów, stopnia wykorzy- - turystyka na wodzie i nad brzegami wód stania bazy oraz zakładaj ąc, przyj ęte poni Ŝej na podsta- - wypoczynek w lesie. wie KPGO 2 i „Poradnika: powiatowe i gminne plany go- spodarki odpadami” wska źniki nagromadzenia odpadów. Wyniki analizy zestawiono poniŜej:

Tabela 6 Rodzaj bazy noclegowej w gminie Mr ągowo

Lp. WYSZCZEGÓLNIENIE Ilo ść obiektów Ilo ść miejsc 1. Hotele 4 100 2. Pensjonaty 2 50 3. Campingi 1 200 4. Pola namiotowe 1 300 5. Caravaning 1 50 6. Kwatery agroturystyczne 17 80 7. Kwatery prywatne 5 20 Razem 31 800 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Gmin ę Mr ągowo odwiedza rocznie ok. 20 tys. tury- czalni. System odprowadzania i oczyszczania ścieków na stów. Liczba ta dotyczy osób, które skorzystały z minimum terenie Gminy Mr ągowo oparty jest w chwili obecnej na jednego noclegu na tym trenie. W rozkładzie rocznym ok. dwóch oczyszczaniach ścieków tj. w Polskiej Wsi (oczysz- 70% go ści przebywało tu w okresie czerwiec - wrzesie ń, czalnia chemiczno-biologiczno-mechaniczna) i Bo Ŝem ze szczególnym nasileniem w lipcu i sierpniu. (oczyszczalnia chemiczno-mechaniczna). Pierwsza jest oczyszczalni ą miejsk ą i odpady z niej pochodz ące, nie Równie Ŝ turystyka na wodzie i nad brzegami wód, stanowi ą bezpo średniego problemu dla gminy, gdy obo- zwi ązana z Ŝeglowaniem, spływami kajakowymi, biwako- wi ązek ich zagospodarowania ci ąŜ y na mie ście Mr ągowo i waniem nad wodą, a tak Ŝe w ędkowaniem, jest źródłem firmie eksploatuj ącej oczyszczalni ę. Druga za ś jest produ- odpadów. centem odpadów w bardzo małych ilo ściach, które nie Wypoczynek w lesie (biwakowanie, grzybobranie, or- stanowi ą w ogólnym strumieniu wi ększego znaczenia. ganizacja wycieczek, kuligów, przeja ŜdŜek konnych i Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z rowerowych), jest równie Ŝ kolejnym źródłem odpadów. dnia 30 pa ździernika 2002 r. (Dz. U. Nr 191, poz. 1595) W wyniku takiej działalno ści powstaje stosunkowo skratki i odpady z piaskowników oczyszczalni komunal- niewiele odpadów, w porównaniu do ogólnej ilo ści wytwa- nych, mog ą by ć składowane na składowiskach odpadów rzanych w gminie, lecz powstaj ą one w rozproszeniu, komunalnych w sposób nieselektywny. Ze wzgl ędu na ich bezpo średnio w bardzo czułym środowisku. niewielk ą ilo ść i charakter podobny do innych odpadów Problem ten jest o tyle istotny, Ŝe brakuje dobrych ro- komunalnych nie maj ą one istotnego wpływu na system zezna ń w jego zakresie, z drugiej za ś strony pozostawia gospodarki odpadami w gminie. pierwsze, negatywne wra Ŝenie na temat stanu środowi- Powa Ŝnym wyzwaniem s ą osady ściekowe i sposób ska. ich zagospodarowania. Kolejnym, jak Ŝe istotnym problem, zwi ązanym z go- Przybli Ŝony skład chemiczny 2 osadów z oczyszczalni spodark ą odpadami komunalnymi, s ą odpady z oczysz- ścieków przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 7 Skład chemiczny osadów z oczyszczalni ścieków Osady ściekowe Składnik [% s.m.] Sucha masa 4,2 Azot 0,7 Fosfor (P2O5) 0,28 Potas (K2O) 4,22 Wap ń (CaO) 0,58 Magnez (MgO) 0,14 Sód (Na2O) 54,6 Substancja organiczna 46,3 Popiół całkowity 19 Popiół rozpuszczony 27,5 Krzemionka 30,7 2 Na podstawie danych Instytutu Kształtowania Środowiska

Istotnym elementem, który nale Ŝy uwzgl ędni ć w two- Gmina Mr ągowo jest obsługiwana w zakresie gospo- rzeniu zało Ŝeń gospodarki odpadami jest kwestia importu i darki odpadowej przez: eksportu odpadów mi ędzy poszczególnymi uczestnikami - Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z systemu. o.o., 11-700 Mr ągowo, ul. Lubelska 5, - Zakład Usług Komunalnych Z. L. Lubowidzki, 11- 700 Mr ągowo, ul. Młodkowskiego 24, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

- Przedsi ębiorstwo Usługowo-Handlowe „Taval” Sp. (w jego imieniu spółka komunalna), trafiaj ą równie Ŝ odpa- z o.o., 11-410 Barciany, ul Fabryczna 4/2 dy z miasta Mr ągowo oraz gmin Mr ągowo i Sorkwity. Tym samym, wobec odpadów samej gminy nie mo Ŝna mówi ć o Zebrane odpady trafiaj ą na składowisko w Polskiej Wsi zjawisku exportu czy importu odpadów. na terenie gminy Mr ągowo. Jest to zgodne z przyj ętą strategi ą działania przez Zwi ązek Gmin „Czyste Mazury”. Zjawisko importu i exportu odpadów – problem ten jest o tyle zło Ŝony, Ŝe na składowisko, znajduj ące si ę na grun- Podsumowanie powstaj ących na terenie gminy Mr ą- tach gminy Mr ągowo, zarz ądzane przez Miasto Mr ągowo gowo odpadów komunalnych przedstawia poni Ŝsza tabela

Tabela 8 Źródła pochodzenia odpadów komunalnych

Źródło pochodzenia Wielko ść strumienia Lp. odpadów komunalnych tona/rok Mieszka ńcy 2 245,00 Instytucje publiczne 115,75 Turystyka 56,50 Oczyszczalnia ścieków 12,89 Razem 2 430,14 Import/Export 0

W sposób graficzny struktur ę pochodzenia odpadów komunalnych ilustruje poni Ŝszy diagram:

Struktura pochodzenia odpadów komunalnych w gminie Mr ągowo

5% 2% 1%

92%

Mieszka ńcy Instytucje publiczne Turystyka Oczyszczalnia ścieków

3.2.1.2 Istniej ąca gospodarka odpadami komunal- nymi

Pierwszym elementem prawidłowej gospodarki odpa- dami jest ograniczanie ich powstawania. W dalszej kolej- no ści powinna by ć zbiórka, transport, recykling i ko ńcowa utylizacja. W gminie Mr ągowo nie wszystkie te elementy wyst ę- puj ą w formie zadawalaj ącej. Według danych Urz ędu Gminy w Mr ągowie, zorgani- zowanym system zbiórki odpadów jest obj ęte 75% (handlowych, publicznych, itp.) oraz przedsi ębiorstw pro- wszystkich mieszka ńców. dukcyjnych. Do gromadzenia odpadów wykorzystuje si ę System jest obowi ązkowy dla zabudowy mieszkanio- pojemniki o pojemno ści 110 l, 1 100 l oraz kontenery 5-10 wej (wielorodzinnej i jednorodzinnej) a tak Ŝe dla instytucji m³. S ą one porozstawiane we wszystkich miejscowo- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

ściach gminnych, za ś ich opró Ŝnianie i transport odbywa Ilo ść wykorzystywanych pojemników na terenie gminy, si ę poprzez obsługuj ące firmy. pokazuje poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 9 Wykorzystywane pojemniki na terenie gminy Pojemniki Kontenery Lp. Gmina Pojemniki 110 l 1 100 l 5-10 m³ 1 Mr ągowo 8 23 9 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Łącznie na terenie gminy w jej zarz ądzie pozostaje 14 pojemników na odpady.

Tabela 10 Rodzaje wykorzystywanych pojemników Lp. Rodzaj pojemnika Ilo ść [szt.] 1 Pojemnik 110 l 2 Pojemnik 120 l 3 Pojemnik 240 l 4 Pojemnik 600 l 5 Pojemnik 1.100 l 5 6 Pojemnik 2.200 l 7 Pojemnik 10 mł 8 Pojemnik 5-6 mł 9 Pojemnik 7 mł (odkryty) 9 10 Kosze uliczne Razem 14 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

Zbieraniem i transportem odpadów komunalnych, zajmuj ą si ę nast ępuj ący odbiorcy, posiadaj ący stosowne decyzje admi- nistracyjne: - Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., 11-700 Mr ągowo, ul. Lubelska 5 - Zakład Usług Komunalnych Z. L. Lubowidzki, 11-700 Mr ągowo, ul. Młodkowskiego 24, - Przedsi ębiorstwo Usługowo-Handlowe „Taval” Sp. z o.o., 11-410 Barciany, ul Fabryczna 4/2 Gmina Mr ągowo nie dysponuje własnym lub pozostaj ącym w jej zarz ądzie sprz ętem do zbiórki i transportu odpadów. Świadczone usługi transportu odpadów zmieszanych, wykonywane s ą na podstawie umów zawartych pomi ędzy zarz ąd- cami zasobów mieszkaniowych, prywatnymi wła ścicielami posesji a podmiotami świadcz ącymi tego typu usługi. Zbiórka odbywa si ę przewa Ŝnie 2 x w tygodniu na obszarach miejskich oraz 1 x na dwa tygodnie lub na miesi ąc na obsza- rach wiejskich o zabudowie zagrodowej. Od u Ŝytkowników posiadaj ących kontenery odpady odbierane s ą indywidualnie, na podstawie zawartych umów lub na Ŝą danie. Wywóz odpadów w zale Ŝno ści od potrzeb odbywa si ę dwoma systemami: - wymiennym - zapełniony pojemnik z odpadami jest odbierany, a na jego miejsce ustawiany jest pusty, - niewymiennym - pojemnik z odpadami jest opró Ŝniany i pozostawiany na miejscu. Na terenie gminy nie jest prowadzony system segregacji i selektywnej zbiórki Rada Gminy Mr ągowo uchwał ą Nr XXX/212/97 z dnia 13. 08. 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czysto- ści i porz ądku w gminie Mr ągowo, wydan ą na podstawie art. 4 ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z pó źn. zm.), okre śliła sposób post ępowania z - powstaj ącymi w gospodar- stwach domowych, niektórymi rodzajami odpadów komunalnych. Brakuje równie Ŝ skuteczno ści w egzekwowaniu obowi ązków dotycz ących czysto ści i porz ądku, nało Ŝonych na mieszka ń- ców. Nie korzystano w ogóle z uprawnienia do zast ępczego (na koszt wła ściciela) usuwania odpadów. Obecnie wszystkie odpady komunalne z terenu gminy Mr ągowo s ą unieszkodliwiane na składowisku w Polskiej Wsi na te- renie gminy. Jest to jedno z dwóch składowisk na terenie powiatu mr ągowskiego i pi ęciu na obszarze działania Zwi ązku Gmin.

Istniej ąca infrastruktura w zakresie gospodarki odpadami na obszarze Zwi ązku Gmin „Czyste Mazury”

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Poło Ŝone w środkowej cz ęś ci gminy Mr ągowo, zlokali- Stan prawny jest uregulowany. Poło Ŝone jest ono na zowane w pobli Ŝu miejscowo ści Polska Wie ś, około 3,5 gruntach, b ędących własno ści ą gminy Mr ągowo, przeka- km od miasta Mr ągowo. zanych w dzier Ŝaw ę Miastu Mr ągowo. Składowiskiem Najbli Ŝsza zabudowa wyst ępuje ok. 400 m od składo- zarz ądza Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o.o. Os. Par- wiska. kowe 2, 11-700 Mr ągowo. Lokalizacja składowiska w Polskiej Wsi została poczy- W roku 2003 na składowisku w Polskiej Wsi zdepono- niona w miejscowym planie zagospodarowania prze- wano ł ącznie 11 526,01 ton odpadów, z tego 1 932,76 ton strzennego gminy Mr ągowo w 1982 r. Jednocze śnie usta- z gminy Mr ągowo. nowiono wokół stref ę ochronn ą o szeroko ści 500 m. Uprzednio teren ten, u Ŝytkowany był jako grunty rolne. Stan techniczny składowiska przedstawia poni Ŝsze zestawienia:

Tabela 11 Stan techniczny składowiska

powierzchnia całkowita 10,0 ha powierzchnia wydzielona do składowania 7,2 ha powierzchnia ogrodzona 10 ha ziele ń izolacyjna pojemno ść docelowa: 828 000 m³ m³ średnia roczna deponowania Tona 13 000 m³ dotychczas zdeponowano Ton 94 614,3 Źródło: Urz ąd Miasta w Mr ągowie.

Na składowisku jedyn ą form ą unieszkodliwiania odpa- Przewidywany termin zamkni ęcia składowiska: 2028 r. dów jest ich deponowanie. Form ą uzupełniaj ącą jest r ęcz- Wielko ści przyjmowanych odpadów na składowisku, na segregacja. przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Tabela 12 Wielko ści przyjmowanych odpadów na składowisku w Polskiej Wsi

Łączna ilo ść Miasto Gmina Gmina Gmina Lp. Rok odpadów Mr ągowo Mr ągowo Sorkwity Piecki [ tona ] 1 1995 10 676,00 10 533,00 33,00 110,00 2 1996 14 088,09 13 998,97 89,12 3 1997 16 716,80 15 397,30 163,70 164,20 991,60 4 1998 16 066,87 14 351,16 135,20 484,54 1 095,97 5 1999 13 040,81 12 211,20 446,61 323,90 59,10 6 2000 12 311,15 9 762,16 1 507,51 1 041,48 7 2001 11 729,30 8 872,34 2 006,51 850,45 8 2002 11 387,83 8 447,18 1 818,67 1 121,98 9 2003 11 526,01 8 371,36 1 932,76 1 221,89 Łączna ilo ść zdepo- 117 542,86 101 944,67 8 133,08 5 318,44 2 146,67 nowanych odpadów Źródło: Urz ąd Miasta w Mr ągowie

Na terenie gminy Mr ągowo brakuje systemu zbiórki Istotnym problemem gminy jest spora ilo ść nielegal- odpadów z terenów turystycznych. Odpady, sporadycznie nych wysypisk. Zgodnie z informacjami Urz ędu Gminy jest przekazywane do pojemników zbiorowych, trafiaj ą na ich co najmniej kilka w ró Ŝnych miejscowo ściach gminy. składowisko w Polskiej Wsi. Problemem jest równie Ŝ Wg danych szacunkowych trafia ć tam mo Ŝe około 10- sposób odbioru i transportu odpadów. 30% całego strumienia odpadów.

Istniej ącą gospodark ę odpadami komunalnymi w gmi- nie ilustruje poni Ŝszy schemat:

Gospodarka odpadami komunalnymi w gminie Mr ągowo - stan aktualny Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

3.2.2 Odpady z sektora gospodarczego Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

3.2.2.1 Ilo ści i rodzaje wytwarzanych odpadów - odpady z przemysłu owocowo-warzywnego Podstawowym źródłem powstawania tego rodzaju od- Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym mo Ŝna padów s ą zakłady produkuj ące Ŝywno ść dla ludzi i pa- podzieli ć w zale Ŝno ści od ich rodzaju na: sze dla zwierz ąt, przechowalnie Ŝywno ści i pasz oraz - odpady komunalne, ro ślinnych i zwierz ęcych surowców słu Ŝą cych do ich - odpady wynikaj ące z procesów technologicznych, produkcji, o środki dystrybucji Ŝywno ści i pasz, zakłady (w tym odpady niebezpieczne), zbiorowego Ŝywienia (w tym stołówki) oraz nierolnicze gospodarstwa domowe. Obecnie istnieje wiele mo Ŝli- Ilo ść odpadów komunalnych w sektorze gospodar- wo ści w zakresie odzysku odpadów z powy Ŝszej bran- czym, została oszacowana podczas analizy gospodarki Ŝy, m.in. w postaci pasz, suszów owocowych, pozy- odpadów komunalnych. skiwanych pektyn, destylatów owocowych, produkcji Odpady wynikaj ące z procesów technologicznych oraz kwasku cytrynowego, aromatów i barwników. Odpady odpady niebezpieczne s ą ró Ŝne w zale Ŝno ści od bran Ŝy te s ą zazwyczaj sprzedawane w około 90%, a wi ęk- działaj ących podmiotów gospodarczych. Ilo ść tych odpa- szo ść z nich nadaje si ę do produkcji kompostu w poł ą- dów jest trudna do oszacowania, poniewa Ŝ bazy danych czeniu z innymi rodzajami odpadów. Wła ściwo ści i ich wytworzonych odpadów s ą niepełne, a cz ęsto zupełnie ich wytwarzanie zale Ŝą od rodzaju, masy przerabianych jest brak. surowców, technologii produkcji oraz lokalnych mo Ŝli- Na terenie gminy działa około 273 podmiotów gospo- wo ści paszowego u Ŝytkowania poprodukcyjnych mas. darczych ró Ŝnej wielkości. Na terenie gminy głównym producentem tego typu od- W wi ększych przedsi ębiorstwach prowadzony system padów jest m.in. „Wild Polska”Sp. z o.o. w Marcinko- gospodarowania odpadami jest poprawny, firmy wyst ępuj ą wie. o odpowiednie zezwolenia lub decyzje administracyjne. Małe firmy cz ęsto nie prowadz ą prawidłowej gospodarki - odpady z przemysłu mleczarskiego odpadami. Wytwarzane na terenie gminy odpady pocho- Blisko 99% odpadów z przemysłu mleczarskiego jest dz ą głównie z rolnictwa, hodowli, rybołówstwa, le śnictwa poddawanych odzyskowi, składowanych jest jedynie oraz przetwórstwa Ŝywno ści, odpady z przetwórstwa 1,1% powstaj ących odpadów. Głównym odpadem drewna oraz produkcji płyt i mebli. przemysłu mleczarskiego powstaj ącym w procesie wy- twarzania serów jest serwatka. Najpowszechniejsze Wśród odpadów, powstaj ących z sektora gospo- post ępowanie z serwatk ą sprowadza si ę do jej sprze- darczego, mo Ŝna wydzieli ć nast ępuj ące grupy odpadów: da Ŝy i w niewielu przypadkach - proszkowania. Nie- prawidłowym działaniem jest kierowanie jej na wylewi- - zu Ŝyte opony ska. Metodami odzysku tego rodzaju odpadu jest prze- Stanowi ą one powa Ŝny problem ekologiczny ze twarzanie serwatki na wyroby jadalne oraz zastoso- wzgl ędu na sw ą trwało ść . W tym zakresie trzeba wanie w produkcji alkoholu. Ponadto wykorzystuje si ę zwróci ć szczególn ą uwag ę, Ŝe zgodnie z obowi ązuj ą- ją w procesie uzyskania biomasy dro ŜdŜowo-białkowej cymi regulacjami prawa, jest zakaz składowania opon i środków fermentacyjnych do produkcji antybiotyków, oraz wprowadzone s ą limity odzysku i recyklingu na paliw i białek jednokomórkowców. producentów opon. Tym samym, gospodarka w tym Na terenie gminy nie prowadzona jest tego typu dzia- zakresie stopniowo powinna si ę poprawia ć. łalno ść , st ąd brak tego typu odpadów. Na terenie gminy brakuje danych do oszacowania wielko ści wytwarzanych tego rodzaju opadów. - odpady z przemysłu napojów alkoholowych i bezalkoholowych - odpady z rolnictwa, rybołówstwa i przetwórstwa W najwi ększych ilo ściach wytwarzane s ą odpady z przemysłu spo Ŝywczego destylacji spirytualiów oraz wytłoki, osady moszczowe Odpady przemysłu rolno-spo Ŝywczego powstaj ą w i pofermentacyjne oraz wywary. Stopie ń odzysku tych ubojniach, zakładach przetwórstwa mi ęsnego, mle- odpadów jest bardzo wysoki i wynosi średnio 96%, z czarniach, chłodniach, gospodarstwach rolnych, wyj ątkiem osadów ściekowych z zakładowych oczysz- ogrodniczych i hodowlanych, cukrowniach, browarach, czalni ścieków. Odpady otrzymane z tego przemysłu gorzelniach i innych zakładach zajmuj ących si ę pro- powinny by ć stosowane jako pasze lub przeznaczone dukcj ą i przetwórstwem Ŝywno ści. Dominuj ące rodzaje na nawozy. odpadów z tej podgrupy to odchody zwierz ęce oraz Na terenie gminy nie prowadzona jest tego typu dzia- odpadowa tkanka zwierz ęca i padlina. Podstawowym łalno ść , st ąd brak tego typu odpadów. kierunkiem odzysku tych odpadów jest ich sprzeda Ŝ jako pasze lub zastosowanie jako nawóz organiczny. - odpady przemysłu mi ęsnego Na terenie gminy brakuje danych do oszacowania Są to najcz ęś ciej: odpadowa tkanka zwierz ęca, odpa- wielko ści wytwarzanych tego rodzaju opadów, jednak dy z uboju i przetwórstwa ryb oraz surowce i produkty mo Ŝna zało Ŝyć, Ŝe jest wielko ść nieznacz ąca z powo- nie nadaj ące si ę do spo Ŝycia i przetwórstwa. du niewielkiej działalno ści w tym zakresie. Na terenie gminy brakuje danych do oszacowania wielko ści wytwarzanych tego rodzaju opadów, jednak - odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji mo Ŝna zało Ŝyć, Ŝe jest wielko ść marginalna z powodu płyt i mebli słabo rozwini ętej działalno ści w tym zakresie. W odniesieniu do gminy to istotne źródło odpadów. Podczas produkcji w istniej ących zakładach tej bran Ŝy powstaje du Ŝa ilo ść (rz ąd kilku tysi ęcy ton w skali ro- 3.2.2.2 Istniej ąca gospodarka odpadami z sektora ku) trocin, ścinek drewna, a ponadto: zestalonych od- gospodarczego padów farb i lakierów wodorozcie ńczalnych, kitów i mas szpachlowych, zu Ŝytego ścierniwa, odpadów Na terenie gminy w odniesieniu do poszczególnych opakowaniowych z folii PET i papieru, pojemników po grup odpadów, pochodz ących z sektora gospodarczego, farbach i lakierach. prowadzona jest zró Ŝnicowana gospodarka. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe ze wzgl ędu na główny charakter - Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z prowadzonej działalno ści, tj. przetwórstwo drewna, znacz- o.o., 11-700 Mr ągowo, ul. Lubelska 5 na cz ęść odpadów ulega wykorzystaniu. - Zakład Usług Komunalnych Z. L. Lubowidzki, 11- Odpady z produkcji rolnej i przetwórstwa Ŝywno ści, 700 Mr ągowo, ul. Młodkowskiego 24, przede wszystkim składniki organiczne, podlegaj ą ponow- - Przedsi ębiorstwo Usługowo-Handlowe „Taval” nemu wykorzystaniu w rolnictwie i ogrodnictwie, jako Sp. z o.o., 11-410 Barciany, ul Fabryczna 4/2 kompost oraz karma dla zwierz ąt; odpady z przetwórstwa - w zakresie zbierania odpadów niebezpiecznych, drewna, nie zawieraj ące składników niebezpiecznych, wytwarzanych w sektorze gospodarczym, prowa- jako materiał opałowy. dz ą firmy posiadaj ące zezwolenie Starosty Powia- Trudno jest dokładnie okre śli ć ilo ść odpadów wykorzy- towego - maj ą one zawarte umowy z wytwórcami stywanych powtórnie, ze wzgl ędu na brak statystyk doty- odpadów cz ących tematu. Szacuje si ę jednak, i Ŝ wynosi ona około 20% - 50% odpadów produkcyjnych, powstałych w sekto- 3.2.3 Odpady niebezpieczne rze gospodarczym. 3.2.3.1 Ilo ści i rodzaje odpadów niebezpiecznych Gospodarka poszczególnymi rodzajami odpadów wy- gl ąda na terenie gminy w nast ępuj ący sposób: Odpady niebezpieczne powstaj ą we wszystkich dzie- dzinach naszego Ŝycia, zarówno w przemy śle, placów- - zu Ŝyte opony kach usługowych, obiektach u Ŝyteczno ści publicznej, jak Na terenie gminy, podobnie jak w całym województwie te Ŝ i w gospodarstwach domowych. warmi ńsko-mazurskim, nie funkcjonuje system zbiórki Stanowi ą one szczególne zagro Ŝenie dla zdrowia ludzi zu Ŝytych opon. Cz ęsto s ą one wymieniane w punktach i środowiska i dlatego gospodarka nimi wymaga szczegól- serwisowych, zwłaszcza w przypadku braku mo Ŝliwo- nej kontroli. ści ich naprawy. Cz ęść opon mieszka ńcy mog ą wyko- Podstawowym źródłem powstawania odpadów nie- rzystywa ć do zagospodarowania terenu. bezpiecznych jest działalno ść przemysłowa i usługowa. Zgodnie z Ustaw ą o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 Ponadto odpady te powstaj ą w gospodarstwach domo- z pó źn. zm.), opony i ich cz ęś ci nie mog ą by ć składo- wych, słu Ŝbie zdrowia, szkolnictwie oraz resorcie Obrony wane na składowiskach, w zwi ązku z czym znacz ąca Narodowej. ich ilo ść pozostaje magazynowana na terenach go- spodarstw lub wywo Ŝona na tzw. „dzikie wysypiska”. Spo śród odpadów niebezpiecznych wyró Ŝnia si ę grupy odpadów wymagaj ące szczególnych zasad post ępowania. - odpady z rolnictwa, rybołówstwa i przetwórstwa Do odpadów tych nale Ŝą : odpady zawieraj ące PCB, oleje przemysłu spo Ŝywczego odpadowe, baterie i akumulatory, odpady zawieraj ące Ze wzgl ędu na słabo rozwini ętą działalno ść w tym za- azbest, pestycydy, zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elek- kresie, nie stanowi ą one istotnego ładunku w strumie- troniczne, wycofane z eksploatacji pojazdy, odpady me- niu odpadów, wi ększo ść tego typu odpadów jest zago- dyczne oraz odpady materiałów wybuchowych. spodarowywana poprzez rolnicze wykorzystanie. Odpady zawieraj ące PCB, to takie, które zawieraj ą: - odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji płyt i mebli - polichlorowane difenyle, Powy Ŝsze odpady s ą poddawane procesowi odzysku - polichlorowane trifenyle, przede wszystkim jako odzysk energii poprzez spala- - monometylotetrachlorodifenylometan, nie rozdrobnionego drewna poprodukcyjnego i innych - monometylodichlorodifenylometan, odpadów drzewnych, np. w tzw. AZSO - Automatycz- - monometylodibromodifenylometan nych Zespołach Spalania Odpadów. - mieszaniny zawieraj ące jak ąkolwiek z tych sub- stancji w ilo ści powy Ŝej 0,005% wagowo ł ącznie. - odpady z przemysłu owocowo-warzywnego Ze wzgl ędu na słabo rozwini ętą działalno ść w tym za- PCB zaliczane s ą do substancji stwarzaj ących szcze- kresie, nie stanowi ą one istotnego ładunku w strumie- gólne zagro Ŝenie dla środowiska. Zabronione jest wpro- niu odpadów, wi ększo ść tego typu odpadów jest zago- wadzanie PCB do obrotu lub poddawanie ich procesom spodarowywana poprzez rolnicze wykorzystanie. odzysku.

- odpady z przemysłu mleczarskiego Brakuje danych pozwalaj ących na oszacowanie ilo ści Na terenie gminy nie prowadzona jest tego typu dzia- tych odpadów na terenie gminy Mr ągowo. W wi ększo ści łalno ść , stad nie prowadzona jest go-spodarka tego przypadków, problem ten b ędzie dotyczył Zakładu Ener- typu odpadami. getycznego, który wykorzystuje oleje elektroizolacyjne w odpady z przemysłu napojów alkoholowych i bezalko- transformatorach czy kondensatorach. holowych Na terenie gminy nie prowadzona jest tego typu dzia- Innym rodzajem odpadów niebezpiecznych s ą środki łalno ść , stad nie prowadzona jest go-spodarka tego ochrony ro ślin. Ich aspekt ma dwojaki charakter: bie Ŝą cy, typu odpadami. zwi ązany z produkcj ą, dystrybucj ą i ich stosowaniem w rolnictwie w chwili obecnej oraz historyczny, zwi ązany z - odpady przemysłu mi ęsnego przeterminowanymi środkami ochrony ro ślin zdeponowa- Odpady zagospodarowywane s ą poprzez przekazy- nymi w tzw. mogilnikach. wanie do wyspecjalizowanych zakładów. Na terenie gminy nie ma Ŝadnych mogilników ani te Ŝ magazynów z przeterminowanymi środkami ochrony ro- Działalno ści ą w zakresie zbierania odpadów, wytwa- ślin. Problemem mog ą pozosta ć obecnie zu Ŝywane środki rzanych w sektorze gospodarczym na terenie gminy Mrą- ochrony. gowo, zajmuj ą si ę nast ępuj ące podmioty gospodarcze:

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Sektorem, w którym ł ącznie powstaje najwi ęcej odpa- cytotoksyków, przeterminowane środki farmaceu- dów niebezpiecznych jest motoryzacja. Składa si ę na to tyczne, uszkodzone termometry świetlówki, odpady głównie znaczna ilo ść odpadów, wytwarzanych przez srebrono śne itp. osoby fizyczne. S ą to: przepracowane oleje i płyny hamul- cowe, zu Ŝyte akumulatory. Z powy Ŝszego podziału wynika wprost, Ŝe odpady Wymian ę oleju silnikowego, płynu hamulcowego itp. pierwszej grupy nie stwarzaj ą zagro Ŝenia dla środowiska, prowadzi si ę w dalszym ci ągu głównie własnymi siłami lub natomiast odpady grupy trzeciej wymagaj ą oddzielnych prowizorycznych warsztatach naprawy samochodów, technik unieszkodliwiania. Zasadniczym problemem s ą poza stacjami obsługi. Równie Ŝ pewna cz ęść zu Ŝytych odpady grupy drugiej, które powinny by ć gromadzone akumulatorów ołowiowych nie trafia do punktów odbioru. selektywnie, gdy Ŝ wymagaj ą unieszkodliwiania na drodze Ilo ść powstaj ących odpadów motoryzacyjnych mo Ŝna termicznego przekształcenia. oszacowa ć na podstawie liczby zarejestrowanych pojaz- dów. Przyj ąć mo Ŝna, Ŝe olej silnikowy wymienia si ę raz w W sektorze weterynaryjnym powstaj ą odpady takie jak: roku, a jego ilo ść wynosi przeci ętnie 5 kg., Ŝywotno ść akumulatora to 5 lat, jego masa średnia - 10 kg Brakuje - odpady zaka źne (padłe zwierz ęta), jednak pewnych danych, dotycz ących ilo ści aktualnie - zu Ŝyte igły, strzykawki i inny sprz ęt jednorazowego eksploatowanych pojazdów samochodowych i motocykli w uŜytku, gminie Mr ągowo. - materiał biologiczny: organy z operacji, narodzin, odpady z laboratoriów patologicznych, Innym rodzajem odpadów w tej grupie, s ą wycofane z - zwierz ęta poddane eutanazji (przewa Ŝnie psy i ko- eksploatacji pojazdy. Zgodnie z katalogiem odpadów (Dz. ty), U. Nr 112, poz. 1206) wyeksploatowane pojazdy nie nada- - przeterminowane lekarstwa. jące si ę do u Ŝytkowania zostały sklasyfikowane jako od- pad niebezpieczny (kod 16 01 04). Odpady powstaj ące w placówkach medycznych repre- Wycofane z eksploatacji samochody stanowi ą du Ŝe zentuj ą materiał o bardzo zró Ŝnicowanym poziomie za- zagro Ŝenie dla środowiska, zawieraj ą bowiem oprócz gro Ŝenia chemicznego i sanitarnego, jak równie Ŝ wła ści- metali (w tym metali ci ęŜ kich) równie Ŝ inne substancje, w wo ści fizycznych. Stanowi ą one mieszanin ę odpadów tym niebezpieczne takie jak: oleje, płyny chłodnicze, aku- typowo komunalnych, toksycznych chemikalii oraz odpa- mulatory a tak Ŝe zu Ŝyte opony, szkło, tworzywa sztuczne. dów zainfekowanych biologicznie. Przewa Ŝaj ąca cz ęść Wi ększo ść elementów wycofanych z eksploatacji pojaz- odpadów powstaj ących w placówkach słu Ŝby zdrowia ma dów ma warto ść surowcow ą. Niezb ędny jest wi ęc recy- charakter komunalny(od 75 do 90 %). kling tych materiałów pozwalaj ący na odzyskanie z nich Niebezpieczne odpady medyczne i weterynaryjne to składników u Ŝytecznych oraz wytwarzanie nowych wyro- np. zu Ŝyte igły i strzykawki, odpady zaka źne (opatrunki, bów. Z ogólnej ilo ści ok. 85% masy wraku samochodowe- fragmenty usuni ętych organów i tkanek, zu Ŝyte i przeter- go stanowi ą materiały przeznaczone do recyklingu mate- minowane substancje chemiczne, w tym leki. riałowego (np. złom, akumulatory, oleje, opony, szkło, guma bez zanieczyszcze ń) i energetycznego (np. płyny Ilo ści odpadów wytwarzanych w gabinetach lekarskich chłodnicze i hamulcowe, guma zanieczyszczona, tworzy- są nieznaczne: 1-5 kg/rocznie, przy liczbie gabinetów (ok. wa sztuczne, zu Ŝyte opony). Ilo ść nieu Ŝytecznych odpa- 1) dane te musz ą by ć równie Ŝ uwzgl ędniane, tym bardziej dów kierowanych na składowiska stanowi 14,7% masy Ŝe szkodliwo ść tych odpadów dla zdrowia ludzi ze wzgl ę- ogółem. du na niebezpiecze ństwo spowodowania infekcji, jest Na terenie gminy Mr ągowo problem tego rodzajów od- potencjalnie bardzo du Ŝa. Na terenie gminy mo Ŝna zało- padów jest marginalny. Ŝyć zatem, Ŝe powstaje około 0,01 ton/rok odpadów me- dycznych niebezpiecznych. Brakuje danych co do wielko ści odpadów niebez- W placówkach opieki zdrowotnej oprócz typowych od- piecznych, powstaj ących w placówkach o światowych. padów medycznych (odpady pooperacyjne, zu Ŝyty sprz ęt jednorazowego u Ŝytku, zu Ŝyte opatrunki, chemikalia labo- Istotnym źródłem odpadów niebezpiecznych s ą pla- ratoryjne i farmaceutyczne) powstaj ą równie Ŝ inne odpady cówki medyczne. Do tej grupy wytwórców odpadów, zali- niebezpieczne (zu Ŝyte odczynniki fotograficzne, lampy czy ć mo Ŝna równie Ŝ gabinety weterynaryjne. fluorescencyjne, baterie i akumulatory). Powinny by ć one Odpady medyczne powstaj ą w procesach diagnozo- gromadzone w odpowiednich opakowaniach, a nast ępnie wania, leczenia i profilaktyki medycznej i weterynaryjnej, przekazywane do okre ślonych odbiorców w celu odzysku prowadzonych w sieci lecznictwa otwartego i zamkni ęte- lub unieszkodliwienia. go. Nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe brak jest wiarygodnych danych dotycz ących wska źników ilo ściowych i składu morfolo- Generalnie odpady te, zgodnie z wytycznymi Główne- gicznego odpadów powstaj ących w gabinetach i leczni- go Inspektora Sanitarnego, dzieli si ę na 3 grupy: cach weterynaryjnych. Na terenie gminy prowadz ą działalno ści prywatnych - odpady bytowo-gospodarcze (zmiotki, szmaty, ma- praktyki weterynaryjne, w zwi ązku z tym nie uwzgl ędniono kulatura, resztki pokonsumpcyjne), niestanowi ące w dalszych analizach ilo ści wytwarzanych odpadów za- zagro Ŝenia, ka źnych - odpady specyficzne, które ze wzgl ądu na swój cha- Tym samym ilo ść powstaj ących na terenie gminy od- rakter zanieczyszczenia drobnoustrojami mog ą padów niebezpiecznych sektora medycznego i weteryna- stwarza ć zagro Ŝenie dla ludzi i środowiska. Do ryjnego wynosi 0,01 ton/rok grupy tej zaliczane s ą: zu Ŝyte materiały opatrun- kowe, sprz ęt jednorazowego u Ŝytku, szcz ątki po- Problemem s ą równie Ŝ przeterminowane leki z gospo- operacyjne i posekcyjne, materiał biologiczny oraz darstw domowych, które najcz ęś ciej trafiaj ą do odpadów inne odpady ze szpitali i oddziałów zaka źnych, komunalnych. Aby temu zapobiec, nale Ŝałoby zorganizo- - odpady specjalne, do których zaliczane s ą sub- wa ć system odbioru tych odpadów. Podobnie dzieje si ę z stancje radioaktywne, pozostało ści cytostatyków i odpadami z diagnozowania, leczenia i praktyki medycznej, Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. które to nie s ą równie Ŝ utylizowane we wła ściwy sposób, warmi ńsko-mazurskiego wynosiła w roku 2000 - 665 460 trafiaj ąc cz ęsto do odpadów komunalnych. ton. Szacuje si ę, i Ŝ na obszarze powiatu mr ągowskiego w Wśród powstaj ących odpadów budowlanych znajduj ą ró Ŝnych obiektach budowlanych wbudowanych jest około si ę równie Ŝ odpady azbestowe m.in.: płyty dachowe (eter- 2 500 ton odpadów azbestowych. nitowe), ściany osłonowe i osłony konstrukcji stalowych, Na terenie gminy Mr ągowo w 2004 r. jest przeprowa- izolacje cieplne i ognioodporne, izolacje elektryczne i dzana inwentaryzacja odpadów azbestowych w ró Ŝnych akustyczne, uszczelnienia i szczeliwa, płyty i wykładziny obiektach budowlanych. Po jej zako ńczeniu b ędzie mo Ŝna dachowe, podłogowe oraz sufitowe. okre śli ć w miar ę szczegółowo ilo ść odpadów azbesto- Od 1998 r. funkcjonuje zakaz stosowania wyrobów wych. zawieraj ących azbest (ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o Są to m.in. pokrycia dachowe, płyty azbestowo- zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest Dz. U. cementowe, izolacje cieplne i ognioodporne, izolacje elek- Nr 101, poz. 628). Do tego czasu wyroby azbesto- tryczne, akustyczne itp. cementowe w znacznej mierze trafiały do budownictwa Nale Ŝy jednak zauwa Ŝyć, Ŝe ze wzgl ędu na wysoki wiejskiego i podmiejskiego. Stopie ń wykorzystania płyt stopie ń bezrobocia, a co si ę z tym wi ąŜ e niski poziom azbesto-cementowych w budownictwie wiejskim był około dochodów na 1 mieszka ńca, po pierwsze okres całkowitej trzykrotnie wi ększy ni Ŝ na terenach miast. wymiany materiałów azbestowych mo Ŝe ulec wydłu Ŝeniu, Wielko ść strumienia tych odpadów jest trudna do po drugie wiele tych odpadów mo Ŝe wymkn ąć si ę spod oszacowania. Teoretycznie dane na ten temat powinny kontroli i nie trafi ć do miejsca ich ostatecznego unieszko- by ć dokładnie znane. Wła ściciele pokry ć dachowych, dliwienia. wykonanych z materiałów, zawieraj ących azbest, zobo- wi ązani s ą bowiem na podstawie rozporz ądzenia Ministra Poruszono ju Ŝ wcze śniej temat odpadów niebezpiecz- Gospodarki do przedkładania raz do roku Powiatowemu nych w sektorze komunalnym. Do grupy odpadów niebez- Inspektorowi Nadzoru Budowlanego informacji o stanie piecznych, powstaj ących w gospodarstwach domowych porycia dachowego oraz przewidywanym terminie jego zaliczy ć mo Ŝna: aerozole, lakiery, akumulatory, farby i wymiany. W praktyce realizacja tego obowi ązku jest spo- lakiery, rozpuszczalniki, farmaceutyki, świetlówki, zu Ŝyte radyczna. Specjalistyczne firmy, zajmuj ące si ę rozbiórk ą oleje oraz inne substancje chemiczne takie jak: kwasy, i poszy ć na bazie azbestu, bardzo rzadko wzywane s ą do zasady, pestycydy, chemiczne produkty laboratoryjne. świadczenia tych usług, wi ęc ewidencja przej ętych przez nie odpadów równie Ŝ nie przystaje w Ŝaden sposób do Na terenie gminy nie prowadzi si ę Ŝadnej ewidencji w realnej ilo ści odpadów wytworzonych. tym zakresie. Na podstawie danych literaturowych przybli- Ilo ść wyrobów azbesto-cementowych zabudowanych Ŝony skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego w obiektach, znajduj ących si ę na terenie województwa zawarto w poni Ŝszej tabeli

Tabela 13 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego - dane literaturowe

Lp. Rodzaj odpadu niebezpiecznego Skład % 1 Aerozole 4,0 2 Akumulatory 26,1 3 Baterie 5,6 4 Farby i lakiery 25,4 5 Farmaceutyki 6,3 6 Rozpuszczalniki 18,3 7 Świetlówki 0,8 8 Zu Ŝyte oleje 1,6 9 Inne (w tym inne substancje chemiczne) 11,9 Razem 100 Źródło: Litwin, Piotrowska, 1998.

Na tej podstawie, uwzgl ędniaj ąc wcze śniejsze zało Ŝenia, mo Ŝna przyj ąć , Ŝe w strumieniu odpadów komunalnych, wyst ę- puj ą:

Tabela 14 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego na terenie gminy Mr ągowo

Udział Lp. Rodzaj odpadu niebezpiecznego tona/rok 1 Aerozole 0,80 2 Akumulatory 5,24 3 Baterie 1,12 4 Farby i lakiery 5,10 5 Farmaceutyki 1,27 6 Rozpuszczalniki 3,67 7 Świetlówki 0,16 8 Zu Ŝyte oleje 0,32 9 Inne (w tym inne substancje chemiczne) 2,39 Razem 20,08

W tej grupie znajduje si ę równie Ŝ złom elektryczny i atacji urz ądzenia. Mo Ŝna go podzieli ć na główne grupy, elektroniczny, obejmuj ący zu Ŝyte lub wycofane z eksplo- takie jak: urz ądzenia radiowe i telewizyjne, sprz ęt kompu- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. terowy, urz ądzenia gospodarstwa domowego, wyposa Ŝe- Szkodliwe dla zdrowia ludzi i środowiska wła ściwo ści nie biur, sprz ęt ł ączno ściowy (centrale i aparaty telefo- ołowiu, kadmu, rt ęci i chromu s ą powszechnie znane. niczne), urz ądzenia laboratoryjne i techniki medycznej, Mniej znane jest oddziaływanie na środowisko sub- aparatura i podzespoły urz ądze ń wojskowych, aparatura i stancji bromowanych, stosowanych powszechnie w urz ą- instalacje mierz ące, steruj ące i reguluj ące. Ka Ŝde z tych dzeniach elektronicznych, jako środek zabezpieczaj ący je urz ądze ń składa si ę z kombinacji ró Ŝnych komponentów przed zapaleniem. U Ŝywane s ą one głównie przy produk- (m.in. płytki obwodów drukowanych, pakiety elektroniczne, cji płytek obwodów drukowanych, zł ączy stykowych, kabli, kable, TS zawieraj ące substancje obni Ŝaj ące palno ść , ró Ŝnego rodzaju obudów z tworzyw sztucznych. Natomiast wył ączniki rt ęciowe, akumulatory i baterie, kondensatory, w urz ądzeniach chłodniczych znajduj ą si ę substancje styczniki itp.) zawieraj ących ró Ŝnorodne substancje, które stwarzaj ące zagro Ŝenie dla warstwy ozonowej: CFC i z jednej strony stanowi ą surowce, za ś z drugiej strony s ą HCFC. źródłem istotnych zagro Ŝeń dla środowiska. W zakresie odpadów elektrycznych i elektronicznych Najbardziej zagra Ŝaj ącymi substancjami wyst ępuj ą- nie s ą prowadzone Ŝadne statystyki dotycz ące ilo ści ich cymi w odpadach elektrycznych i elektronicznych s ą: powstawania. ołów, rt ęć , kadm, chrom (Cr +6 ), substancje chlorowcowa- Podsumowanie powstaj ących na terenie gminy Mr ą- ne, bromowane substancje obni Ŝające palno ść , arsen i gowo odpadów niebezpiecznych przedstawia poni Ŝsza azbest. tabela

Tabela 15 Źródło pochodzenia odpadów niebezpiecznych

Źródło pochodzenia Wielko ść strumienia Lp. odpadów niebezpiecznych tona/rok Odpady medyczne i weterynaryjne 0,01 Odpady komunalne 20,08 Razem 20,09

3.2.3.2 Istniej ąca gospodarka odpadami niebez- która zakazuje składowania urz ądze ń chłodniczych, klima- piecznymi tyzacyjnych itp. zawieraj ących CFC i HCFC. Wytwarzaj ą- cy tego typu odpady maj ą obowi ązek odzyska ć substancje Wśród odpadów niebezpiecznych pewien zakres od- kontrolowane. zysku dotyczy grupy olejów odpadowych. W przypadku wi ększo ści firm i przedsi ębiorstw usługowych, oleje odpa- W zakresie odpadów medycznych, ewidencja powsta- dowe poprzez firmy po średnicz ące, przekazywane były do jących tego typu odpadów na terenie gminy i wytwarzają- wtórnego wykorzystania np. do rafinerii. cych je podmiotów jest poprawna. Równie Ŝ nieliczne zu Ŝyte filtry olejowe, zaolejone zu- Ŝyte sorbenty, czy ściwo oraz opakowania po olejach, s ą Przy omawianiu istniej ącego systemu zagospodaro- odzyskiwane i przekazywane do unieszkodliwiania. wania odpadów niebezpiecznych, istotn ą rol ę odgrywa ich Wprowadzone nowe regulacje prawne w zakresie go- transport z miejsc wytwarzania do miejsc ich odzysku lub spodarki odpadami, a szczególnie ustawa o obowi ązkach unieszkodliwiania. przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozyto- Realizowany jest on z wykorzystaniem środków trans- wej, zobowi ązały przedsi ębiorców (producentów i importe- portu, b ędących w gestii: rów), wprowadzaj ących na rynek oleje smarowe do uzy- - wytwórców odpadów, skania okre ślonych poziomów odzysku i recyklingu odpa- - wła ścicieli instalacji do odzysku b ądź unieszkodli- dów pou Ŝytkowych, w tym przypadku olejów odpadowych. wiania, Nadal nierozwi ązanym problemem s ą małe ilo ści ole- - specjalistycznych firm transportowych. jów odpadowych wytwarzane w du Ŝym rozproszeniu, np. w gospodarstwach domowych. W tym przypadku zbiórka Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach jest utrudniona i nieekonomiczna. posiadacz odpadów, który prowadzi działalno ść w zakre- sie transportu odpadów jest zobowi ązany uzyska ć zezwo- Na terenie gminy nie ma ewidencji wraków samocho- lenie na prowadzenie tej działalno ści. Transport odpadów dowych porzuconych. Wyeksploatowane pojazdy pozo- niebezpiecznych powinien odbywa ć si ę z zachowaniem stawiane s ą najcz ęś ciej na terenach gospodarstw. obowi ązuj ących przepisów takich jak: Problem tego rodzajów odpadów, jak ju Ŝ wspomniano, jest marginalny, lecz pozostaje kwesti ą nie rozwi ązaną. - ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r.- Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 z pó źn. zm.), Równie Ŝ nie rozwi ązany pozostaje problem zbiorki ba- - rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki terii i akumulatorów W kraju brak jest technologii ich odzy- Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie sku i unieszkodliwiania. przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 57, poz. 608), Tak Ŝe zagospodarowanie odpadów, zawieraj ących - rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki azbest nie jest uregulowane na terenie gminy Mr ągowo. Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie kur- sów dokształcaj ących kierowców pojazdów prze- Brakuje równie Ŝ uregulowanej gospodarki w zakresie wo Ŝą cych materiały niebezpieczne (Dz. U. Nr 57, zu Ŝytych urz ądze ń elektrycznych i elektronicznych. Odpad poz. 609). ten w wi ększo ści kierowany jest na składowisko. Sytuacj ę w tym zakresie powinna poprawi ć obowi ązu- Zgodnie z ww. rozporz ądzeniami przy przewozach jąca od 1 lipca 2002 r. ustawa z dnia 2 marca 2001 r o materiałów niebezpiecznych w kraju obowi ązuj ą przepisy post ępowaniu z substancjami zubo Ŝaj ącymi warstw ę zawarte w zał ącznikach A i B do Umowy europejskiej, ozonow ą (Dz. U. Nr 52, poz. 537 i Nr 100, poz. 1085), dotycz ącej mi ędzynarodowego przewozu drogowego Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

towarów niebezpiecznych (ADR) - jednolity tekst Umowy Ze strumienia odpadów komunalnych nie wyodr ębnia ADR z 1999 r. (Dz. U. Nr 30, poz. 287). si ę odpadów niebezpiecznych.

Teren gminy Mr ągowo, w zakresie gospodarki odpa- Mo Ŝna ju Ŝ zaobserwowa ć działania, podejmowane dami niebezpiecznymi, obsługuj ą firmy spoza gminy. przez sektor gospodarczy oraz osoby fizyczne, które s ą Działania te nie s ą kontrolowane przez gmin ę, a przeka- ukierunkowane na ograniczenie powstaj ących ilo ści odpa- zywanie odpadów odbywa si ę na podstawie indywidual- dów. Cz ęsto brakuje jednak wiedzy, jak w sposób wła ści- nych umów mi ędzy stronami. wy je zrealizowa ć. Cz ęść odpadów z sektora gospo- darczego, jest odzyskiwana i albo wykorzystywana we W chwili obecnej brak jest dokładnych danych o ilo ści własnym zakresie, albo przekazywana do wyspecjalizo- podmiotów gospodarczych, działaj ących na terenie gminy wanych firm na podstawie indywidualnych umów. Mr ągowo, posiadaj ących decyzj ę administracyjn ą w za- kresie: Na terenie gminy brakuje sytemu kontroli i monitoringu - wytwarzania i gospodarowania odpadami niebez- ilo ści powstaj ących odpadów i sposobu ich zagospodaro- piecznymi wania. - zezwolenia na transport odpadów niebezpiecz- nych. Nadal powszechnym jest spalanie odpadów w domo- wych piecach czy te Ŝ zakopywanie. Wiele podmiotów gospodarczych prowadz ących dzia- Realizacja zada ń, ze wzgl ędu na ograniczone środki łalno ść w tym zakresie posiada ł ączne zezwolenie na własne, przede wszystkim zwi ązana jest z mo Ŝliwo ściami odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów niebez- pozyskania zewn ętrznych, tanich środków, przeznaczo- piecznych. nych na działania, słu Ŝą ce ochronie środowiska oraz infrastrukturze komunalnej. 3.2.4 Koszty prowadzonej gospodarki odpadami na Istotnym problemem jest brak wła ściwej konsekwencji terenie gminy w egzekwowaniu ustalonych zasad korzystania ze środo- wiska i długotrwałe procedury odtworzenia naruszonego W kosztach systemu gospodarki odpadami mo Ŝemy środowiska. wyodr ębni ć nast ępuj ące składniki jednostkowe: - koszty administracji, planowania, szkole ń i kształ- Na podstawie opisu aktualnego stanu gospodarki od- cenia personelu, padami, opisanego w poprzednich rozdziałach, poni Ŝej - koszty informowania i kształcenia społecze ństwa, przedstawiono najwa Ŝniejsze problemy zidentyfikowane - koszty zbierania i transportu odpadów, na terenie Gminy: - koszty odzysku odpadów, - koszty unieszkodliwiania odpadów. - funkcjonuj ący na terenie gminy system gospodarki odpadami nie spełnia wymaga ń z zakresu minimali- Na dzie ń 31. 12. 2003 r. koszty gospodarki odpadami zacji ilo ści odpadów oraz ich odzysku, komunalnymi wyniosły 72 160 zł i obejmowały one koszty - na terenie obj ętym opracowaniem, brakuje pełnych i zbiórki i transportu odpadów. zintegrowanych systemów selektywnego gromadze- Koszty te przeliczeniu na ilo ść odebranych odpadów nia odpadów, (1 932,76) i mieszka ńców gminy (7 739), umo Ŝliwiają - prowadzona działalno ść wielu podmiotów, a tak Ŝe okre ślenie kosztów poniesionych w zwi ązku z unieszko- zachowania mieszka ńców gminy nie sprzyjaj ą wyko- dliwianiem odpadów. Koszt ten wyniósł odpowiednio: rzystaniu wybranych grup odpadów, zgodnie z Woje- 37,34 zł/ton ę i 9,32 zł/osob ę. wódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla Woje- Struktura finansowania istniej ącej gospodarki opadami wództwa Warmi ńsko-Mazurskiego w przypadku gdy opiera si ę głównie na środkach, pochodz ących z bud Ŝetu odpady ju Ŝ powstały, nale Ŝy maksymalnie odzyska ć z gminy. nich surowce i materiały, Niestety, nie wszystkie koszty s ą ponoszone przez - z braku selektywnej zbiórki odpadów wynika tak Ŝe: uŜytkowników systemu, wg zasady zanieczyszczaj ący - nieuregulowana gospodarka odpadami niebez- płaci. Wi ąŜ e si ę to m.in. z niskimi dochodami społecze ń- piecznymi, stwa, konieczności ą realizowania zada ń własnych przez - nieuporz ądkowany system gospodarki odpadami gmin ę oraz przyj ętą polityk ą gminy w tym zakresie. wielkogabarytowymi, - składowisko w Polskiej Wsi nie spełnia wymogów 3.2.5 Podsumowanie stanu obecnego i identyfika- technicznych do prawidłowej eksploatacji, cja problemów - system prowadzonej gospodarki nie uwzgl ędnia i nie jest przystosowany do ilo ści odpadów powsta- Obecny sposób unieszkodliwiania odpadów w gminie jących w turystyce, Mr ągowo opiera si ę głównie na nieselektywnej zbiórce, - brak inwentaryzacji „dzikich wysypisk” oraz działa ń transporcie i składowaniu ich na składowisku w Polskiej zmierzaj ących do ich likwidacji, Wsi. - niska świadomo ść ekologiczna społecze ństwa, brak Szacuje si ę, iŜ w ci ągu roku trafia na nie około 1 systemu edukacji ekologicznej, szczególnie dzieci i 932,76 ton odpadów z gminy. młodzie Ŝy, z zakresu gospodarki odpadami. Odpady komunalne i zbli Ŝone do nich, wytwarzane w sektorze gospodarczym, trafiaj ą równie Ŝ na składowisko w 4. PROGNOZY ZMIAN W GOSPODARCE ODPA- Polskiej Wsi. DAMI Funkcjonuj ące składowisko, uruchomione w 1982 r, wymaga dostosowania do obecnie obowi ązuj ących prze- 4.1 Dokumenty i zało Ŝenia strategiczne pisów, umo Ŝliwiaj ących prawidłowe funkcjonowanie. Podczas pracy nad Planem wykorzystano wytyczne Przewidywany termin jego zamkni ęcia 2028 r. zawarte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, Planie Gospodarki Odpadami Województwa Warmi ńsko- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Mazurskiego oraz w Planie Gospodarki Odpadami Powia- przypadku PCB), przewiduje si ę unieszkodliwia ć wszelki- tu Mr ągowskiego. mi metodami, poza składowaniem. Składowane powinny by ć tylko te odpady, których nie mo Ŝna wykorzysta ć lub w Jako priorytetowe do przyj ętej strategii post ępowania z inny sposób unieszkodliwia ć. odpadami, zało Ŝono: W niniejszym Planie d ąŜ y si ę do tego, aby nie składo- - zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów, wa ć odpadów, które uprzednio nie zostały przetworzone - powtórne wykorzystanie odpadów, których powstawa- metodami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi. nia w danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da si ę uniknąć , 4.2 Zało Ŝenia i prognozy w gospodarce odpadami - unieszkodliwianie odpadów poza składowiskiem, o ile na terenie gminy jest to uzasadnione technicznie i ekonomicznie, - składowanie tylko tych odpadów, których nie da si ę, z W procesie planowania długoterminowego istotne jest uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne - odzyska ć uwzgl ędnienie wszelkich przemian, zachodz ących w okre- bądź unieszkodliwi ć, w sposób bezpieczny dla zdrowia ślonym sektorze. ludzkiego i środowiska. Jednym z wa Ŝniejszych czynników jest prognoza W konstruowaniu Planu kierowano si ę zasad ą, Ŝe w zmian ilo ści wytwarzanych odpadów. Wyró Ŝni ć mo Ŝna gospodarce odpadami podstawowym priorytetem jest nast ępuj ące powody zmian ilo ści odpadów: prewencja, tj. zapobieganie powstawaniu odpadów. W praktyce zapobieganie powstawaniu wielu rodzajów od- - zmiany społeczno-demograficzne: padów jest jednak niemo Ŝliwe, st ąd nale Ŝy minimalizowa ć - liczba ludno ści, z uwagi na notowany w ostatnich la- ich ilo ść i zmniejsza ć ich szkodliwo ść dla środowiska. tach spadek warto ści przyrostu naturalnego do ok. W przypadku, gdy odpady ju Ŝ powstały, konieczne jest 0,1%, który prawdopodobnie ustabilizuje si ę na takim maksymalne wykorzystanie odzyskanych z nich surowców poziomie na okres najbli Ŝszych 20 lat, nie ulega wi ęk- i materiałów - moŜliwie blisko miejsca ich powstawania szym wahaniom, szczególnie rozpatruj ąc w odniesie- (zasady blisko ści i samowystarczalno ści). Celem tych niu do niewielkiej liczby mieszka ńców gminy działa ń jest ograniczenie przewozu odpadów do minimum. czynnik ten nie jest zasadniczym dla wielko ści produ- Zasad ę najbli Ŝszego otoczenia oraz samowystarczal- kowanych odpadów - wg prognoz GUS spodziewane no ści zastosowano jedynie do odpadów przeznaczonych zmiany demograficzne na terenie wiejskim b ędą do składowania, a nie do odzysku. oznaczały si ę do 2010 roku słabym odpływem miesz- Odpady, których nie da si ę wykorzysta ć ze wzgl ędów ka ńców na poziomie -0,1%, technicznych, ekonomicznych lub ekologicznych (np. w

Tabela 16 Podstawowe dane demograficzne w gminie Mr ągowo (stan na 2002 r.)

Ludno ść Kobiety na 100 Gmina W tym kobiety Ogółem 1 km² męŜczyzn % Liczba Gm. Mr ągowo 7 429 49,7 3 692 25 99 Źródło: Urz ąd Gminy Mr ągowo

- wzrost konsumpcji to powód znacznego zwi ększenia przekazywanych do zagospodarowania, m.in. z powodu si ę ilo ści wytwarzanych odpadów komunalnych w obj ęcia dodatkowej liczby mieszka ńców systemem od- ostatnich latach, tendencja ta ci ągle si ę nasila. bioru.

- zmiany gospodarcze i ekonomiczne: Reasumuj ąc, mo Ŝna zało Ŝyć, Ŝe ilo ści odpadów wy- - czynniki makroekonomiczne (m.in. zmiany PKB, siły twarzanych na terenie gminy w okresie projektowania nabywczej konsumentów, inflacja, bezrobocie) w spo- niniejszym Planem, nie b ędą znacz ąco odbiegały od ilo ści sób do ść wolny przekłada ć si ę b ędzie na struktur ę go- wytwarzanych obecnie. spodarki odpadami w skali gminy, pewien wpływ mo Ŝe Zostanie równie Ŝ utrzymany na zbli Ŝonym poziomie do mie ć ogólna koniunktura czy opłacalno ść pewnych ga- obecnego wska źnik nagromadzenia odpadów na miesz- łęzi przemysłu, np. dalsza sytuacja sektora drzewnego ka ńca na rok. będzie miała du Ŝe znaczenia dla gospodarki odpadami z sektora gospodarczego, Innym aspektem, zwi ązanym z planowaniem gospo- - technologia - zgodnie z obserwowanymi trendami, darki odpadami jest prognoza zmian wymaga ń i standar- rozwijaj ą si ę technologie małoodpadowe lub bezodpa- dów w zakresie post ępowania z odpadami i przepisów dowe, wymuszane ekonomik ą, zmiany te w skali gmi- prawnych. ny zachodz ą powoli i w tylko w pewnym stopniu wpły- Wprowadzane zmiany w polskim i europejskim usta- waj ą na zmian ę ogólnej ilo ści powstaj ących odpadów. wodawstwie, wymuszaj ą coraz wy Ŝsze standardy co do sposobu prawidłowego post ępowania z odpadami. Zatem - zmiany wymaga ń i standardów w zakresie post ępo- to te czynniki, zwłaszcza w świetle konieczno ści dostoso- wania z odpadami, przepisów prawnych: czynniki te wania polskich instalacji do wymaga ń regulacji unijnych w rzutuj ą w pewnym stopniu na zmiany ilo ści wytwarza- tym zakresie, determinowa ć b ędą gospodark ę odpadami. nych odpadów, głównie poprzez instrumenty prawno- Podmioty, które ju Ŝ dzisiaj zainwestuj ą w programy se- ekonomiczne (opłaty i kary), ale te Ŝ m.in. przez nało Ŝe- lektywnej zbiórki odpadów lub zastosuj ą technologie, nie obowi ązku odzysku, recyklingu czy wykorzystania pozwalaj ące na wykorzystanie frakcji organicznej odpa- odpadów w miejscu powstania. dów, unikn ą w przyszło ści konieczno ści modyfikacji swo- jego modelu gospodarki odpadami, a dodatkowo b ędą - rozwój systemu gospodarki odpadami: mo Ŝna zało- mogły liczy ć na preferencyjne finansowanie inwestycji z Ŝyć, Ŝe przez kilka najbli Ŝszych lat b ędzie mo Ŝna ob- tego zakresu. serwowa ć du Ŝy wzrost ilo ści odpadów zbieranych i Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

5. CELE I ZADANIA PLANU Zasadniczymi celami przyj ętego modelu gospodarki jest:

5.1 Formułowanie strategii i planu działa ń - ustanowienie efektywnej struktury instytucjonalnej dla sektora gospodarki odpadami, 5.1.1 Zało Ŝone cele i przyj ęty system gospodarki - ograniczenie niepo Ŝą danych kosztów, zwi ązanych z odpadami funkcjonuj ącym systemem gospodarki i wprowadzenie jako powszechnie obowi ązuj ącej zasady „zanieczysz- Nadrz ędnym celem Planu jest zmniejszenie ilo ści od- czający płaci”, padów, które podlegaj ą ostatecznemu składowaniu. - zapewnienie powszechnej akceptacji przyj ętego systemu Jest to korzystne zarówno dla środowiska, jak i stwa- gospodarki odpadami, rza tak Ŝe inne, wymierne, ekonomiczne korzy ści. S ą to - skuteczna egzekucja przepisów w tym wzgl ędzie, m.in.: odzysk energii oraz surowców, stworzenie nowych - zachowanie zgodno ści podejmowanych działa ń z obo- miejsc pracy, oszcz ędno ść terenów w gospodarce prze- wi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami i strategiami. strzennej. Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Mr ągowo Główne działania przyj ętego modelu gospodarki na te- uwzgl ędnia wytyczne zawarte w Krajowym, Wojewódzkim renie gminy, mo Ŝna przedstawi ć w formie poni Ŝszego i powiatowym Planie Gospodarki Odpadami. zestawienia: - podnoszenie poziomu świadomo ści społecznej, 5.1.1.1 Planowany model gospodarki odpadami - wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów, - obj ęcie wywozem odpadów wszystkich mieszka ńców Zgodnie z przyj ętą strategi ą Zwi ązku Gmin „Czyste gminy, Mazury”, zało Ŝono, Ŝe priorytetowym zadaniem dla gmin - organizacj ę zbiórki odpadów wielkogabarytowych i Zwi ązku jest utworzenie na jego terenie Regionu Gospo- niebezpiecznych, darki Odpadami, obejmuj ącego swym zasi ęgiem docelo- - osi ągni ęcie minimalnych poziomów odzysku i recy- wo około 150-200 tys. mieszka ńców. klingu podanych w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami, Region powstałby na bazie istniej ącego składowiska - stworzenie na bazie istniej ącego składowiska w Re- odpadów w Polskiej Wsi. Działania zwi ązane z realizacj ą gionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz z nie- tego projektu przewiduj ą m.in.: zb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego dostosowani do - ustalenie szczegółowego zakresu działalno ści RGO, obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwiaj ących prawi- - rozbudow ę istniej ącego pola składowego, dłowe jego funkcjonowanie, - budow ę sortowni odpadów oraz instalacj ę odzysku - likwidacj ę „dzikich wysypisk” oraz zapobieganie po- odpadów biodegradowalnych, wstawaniu nowych nielegalnych miejsc składowania - przygotowanie kwater do gromadzenia odpadów odpadów. przemysłowych i niebezpiecznych, w tym odpadów azbestowych, Podobnie, jak w Programie Ochrony Środowiska, w - stworzenie systemu monitoringu RGO, ramach analizy, przyj ęto nast ępuj ący podział, stosuj ąc - wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, podane kryteria: - zamkni ęcie i rekultywacj ę składowisk na terenie Zwi ązku Gmin, które nie s ą przewidziane do dalszej 1) znaczenie i pilno ść realizacji: eksploatacji, - strategiczny - likwidacj ę mogilników na terenie Zwi ązku Gminy, - główne (kierunki działa ń) - dokonanie inwentaryzacji „dzikich wysypisk” na tere- - szczegółowe (konkretne działania w ramach okre ślo- nie powiatu oraz ich likwidacji, nego kierunku). - stworzenie na terenach wiejskich i miejskich punktów gromadzenia odpadów, 2) czas pełnej realizacji (od rozpocz ęcia zadania do -zwi ększenie liczby pojemników do gromadzenia od- osiągni ęcia celu wg przyj ętego miernika): padów w sezonie letnim, szczególnie przy jeziorach, - krótkookresowe (do 1 roku) kempingach i najcz ęściej przemierzanych szlakach, - średniookresowe (od 1 do 4 lat) - zorganizowanie zbiórki odpadów wielkogabarytowych - długookresowe (powy Ŝej 4 lat). i niebezpiecznych. Przyj ęto nast ępuj ące obszary działania: Proponowany model gospodarki odpadami oparty jest na zintegrowanym zastosowaniu efektywnych i proekolo- I - zadania gminy, gdzie jednostka samorz ądu posiada gicznych metod recyklingu i unieszkodliwiania odpadów. uprawnienia ustawowe oraz realizuje bezpo średnio Przyj ęta strategia obejmuje równie Ŝ wła ściwe wyposa- zadania własne Ŝenie planowanego systemu minimalizowania powstawa- II - działania jednostek zale Ŝnych od samorz ądu, w nia odpadów i ich selektywnej zbiórki. stosunku do których gmina posiada uprawnienia wła- Zasadnicz ą cz ęś ci ą Planu jest odpowiednio przygoto- ścicielskie lub nadzorcze i mo Ŝe nakłada ć na te jed- wana i wdra Ŝana edukacja ekologiczna w zakresie prawi- nostki okre ślone zobowi ązania dłowego gospodarowania odpadami. III - działania i zachowania mieszkańców gminy, podmio- tów gospodarczych, gdzie gmina mo Ŝe oddziaływa ć w Gminy Zwi ązku „Czyste Mazury” dopuszczaj ą równie Ŝ ograniczonym zakresie mo Ŝliwo ść wspólnej realizacji zada ń z zakresu gospodarki odpadami z innymi gminami Regionu. Działania takie Cel strategiczny gminy Mr ągowo w zakresie gospodarki musz ą by ć jednak zgodne z przyj ętą strategi ą działa ń, w odpadami, wynikaj ący ze wspólnie realizowanej polityki oparciu o obowi ązuj ące przepisy oraz uzasadnione w ochrony środowiska przez Zwi ązek Gmin „Czyste Mazu- sposób techniczny i ekonomiczny. ry”:

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

„Zapobieganie powstawaniu i minimalizacja oddziały- wania odpadów na środowisko naturalne gminy i 6) popieranie stosowania instalacji wysokosprawnych Regionu” (niskoodpadowych)

Cele główne i szczegółowe do wdro Ŝenia i osi ągni ęcia w 7) stosowanie nowych, oszcz ędzaj ących materiał, tech- okresie planowania: nologii w przemy śle, w tym technologii bezodpado- wych I. Edukacja ekologiczna. 8) obj ęcie systemem odbioru wszystkich mieszka ńców Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy 9) stworzenie systemu gromadzenia odpadów dla gminy z gospodarstw wiejskich i domów letniskowych 1) prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych 10) organizacja systemu odbioru odpadów nad wodami, 2) organizacja i wspieranie warsztatów, konkursów, olim- na terenach le śnych, przy drogach piad, turniejów ekologicznych 11) likwidacja „dzikich wysypisk” śmieci 3) udział społecze ństwa w tworzeniu i realizacji zasad gospodarki odpadami w gminie 12) poprawa organizacji i logistyki w systemie gospodarki odpadami 4) podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w dzia- łalno ści samorz ądów, m.in. coroczne zaplanowanie 13) poprawa logistyki, praktyk operacyjnych w zakładach bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą w gminach i powie- przemysłowych cie 14) substytucja niebezpiecznych surowców materiałami 5) szkolenia urz ędników, akcje informacyjne dla radnych bezpiecznymi dla środowiska

6) wydawanie broszur, ulotek, folderów, kalendarzy itp. 15) zwi ększanie ilo ści odpadów zagospodarowywanych bezpo średnio na terenie zakładu (recykling wewn ętrz- 7) opracowanie i stworzenie gminnych systemów prze- ny) ciwdziałania powstawaniu nielegalnych składowisk 16) zmniejszanie strat surowca podczas transportu i ma- 8) organizacja kampanii na rzecz czysto ści środowiska gazynowania (eliminacja źródeł wycieków, ubytków (mieszka ńcy, władze lokalne, organizacje społeczne, itd.) tury ści) 17) ograniczanie przez wytwórców stosowanych opako- 9) popularyzacja u Ŝywania opakowa ń zwrotnych wa ń do minimum i zwi ększanie udziału w materiałach opakowaniowych substancji ulegaj ących biodegradacji 10) stworzenie banku informacji o mo Ŝliwo ściach zago- spodarowania odpadów 18) ograniczanie przez konsumentów do koniecznego minimum stosowania opakowa ń jednorazowego u Ŝyt- 11) wspieranie kółek ekologicznych ku

12) wprowadzenie nagród za działalno ść na rzecz ochrony 19) stosowanie na mniejsz ą skal ę produktów jednorazo- środowiska na szczeblu lokalnym wego u Ŝytku na rzecz przedmiotów o dłu Ŝszym okre- sie trwało ści II. Zapobieganie powstawaniu odpadów. 20) zmniejszanie ilo ści powstaj ącego ŜuŜlu i popiołu Minimalizacja produkowanych odpadów 21) wtórny obieg odpadów wielkogabarytowych, np. na- 1) systematyczna kontrola przestrzegania zasad gospo- prawianie i ponowne u Ŝywanie lub u Ŝytkowanie ze darki odpadami w jednostkach gospodarczych i na po- zmienionym, w stosunku do pierwotnego, przeznacze- sesjach indywidualnych, w tym kontrola magazynowa- niem nia substancji niebezpiecznych: produktów ropopo- chodnych, chemikaliów i środków ochrony ro ślin III. Program selektywnej zbiórki opadów.

2) ograniczanie ilo ści powstaj ących odpadów „u źródła” Odzysk i recykling odpadów

3) zaostrzenie lokalnych przepisów, maj ących wpływ na 1) znacz ący wzrost odzysku surowców wtórnych postawy uczestników systemu, w tym maj ących na ce- lu zmniejszenie ilo ści i toksyczno ści wytwarzanych od- 2) wzrost wykorzystywania surowców wtórnych padów „u źródła”, np. dotycz ących ogranicze ń sprze- da Ŝy lub u Ŝytkowania niektórych produktów mog ących 3) organizowanie punktów zbiórki makulatury, stłuczki pogorszy ć stan środowiska szklanej, puszek aluminiowych itp. oraz punktu odbio- ru odpadów niebezpiecznych z posesji prywatnych i 4) monitoring usuwania oraz prawidłowego post ępowania uŜyteczno ści publicznej z wyrobami zawieraj ącymi azbest 4) stworzenie na bazie istniej ącego składowiska Regio- nalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz z nie- 5) racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, zb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą składowiska, materiałów i energii prowadz ącą w perspektywie do jego dostosowania do Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwiaj ących prawi- dłowe jego funkcjonowanie Za daty graniczne przedziałów przyj ęto rok 2003, 2006 5) przygotowanie niezb ędnego wyposa Ŝenia w sprz ęt i 2010. Poziomy te wynosz ą: (pojemniki, prasy, belownice, rozdrabniarki, samocho- - dla odpadów opakowaniowych ł ącznie: 9,3% w 2003 dy do odbioru) r., 18,2% w 2006 i 31,5% w roku 2010, w tym: 6) oddzielenie od strumienia odpadów komunalnych i innych niŜ niebezpieczne tzw. balastu oraz odpadów - dla odpadów z opakowa ń naturalnych odpowiednio: oboj ętnych (masy ziemne, gruz budowlany, popioły) 7, 13 i 21% 7) kompostowanie odpadów organicznych: zach ęcanie - odpady z tworzyw sztucznych: 10, 22 i 30% do tworzenia małych pryzm kompostowych w ogród- - odpady ze szkła: 16, 35 i 60% kach przydomowych oraz kompostownie na składowi- - odpady ze stali: 8, 18 i 30% skach odpadów - odpady z aluminium: 20, 35 i 50% 8) uregulowanie problemu zbiórki padliny - odpady z papieru i tektury: 38, 45 i 55% 9) zach ęty ekonomiczne uwzgl ędniaj ące zasad ę „zanie- - odpady opakowa ń wielomateriałowych: 8, 20 i 50% czyszczaj ący płaci”, np. wprowadzenie wy Ŝszej opłaty za odbiór odpadów zmieszanych ponadto: - odpady wielkogabarytowe: 20% zebranych selek- 5.1.1.2 Planowana gospodarka odpadami opako- tywnie w 2006 r. i 50% w roku 2010 waniowymi, wielkogabarytowymi, budowla- - odpady budowlane: odpowiednio: 15 i 40% nymi i niebezpiecznymi w strumieniu odpa- - odpady niebezpieczne w grupie odpadów komunal- dów komunalnych nych: 15 % b ędzie zbierane selektywnie w 2006 r. i ilo ść ta wzrośnie do planowanych 50% w roku 2010. Do zało Ŝeń przyj ętej gospodarki przyj ęto równie Ŝ wska źniki uj ęte w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpa- Poni Ŝsza tabela przedstawia zało Ŝenia przyj ęte dla dami oraz gminy uwzgl ędniaj ąc wska źniki z WPGO. Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami w zakresie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu.

Tabela 17 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi, wielkogabarytowymi, budowlanymi i niebez- piecznymi w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Mr ągowo latach 2003 - 2010.

Rok Ilo ści odpadów w tonach odpady opakowa- opakowa- niowe z z tworzyw ze ze z papieru i Wielomate- wielkoga- Budo- Niebezpie- z aluminium niowe - materiałów sztucznych szkła stali tektury riałowe barytowe wlane czne razem naturalnych 2003 Ilo ści wytwo- 451,03 83,71 67,98 189,67 16,37 4,72 154,93 17,37 150,61 401,63 20,08 rzone 3 Ilo ści zebrane b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. selektyw- nie 2006 Ilo ści wytwo- 455,54 84,55 68,66 191,57 16,53 4,77 156,48 17,54 152,12 405,64 20,28 rzone Ilo ści zebrane 160,72 10,99 15,10 67,05 2,98 1,67 70,41 3,51 30,42 60,85 3,04 selektyw- nie 2010 Ilo ści wytwo- 453,26 84,12 68,31 190,61 16,45 4,74 155,69 17,46 151,36 403,62 20,18 rzone Ilo ści zebrane 236,52 17,67 20,49 114,36 4,93 2,37 85,63 8,73 75,68 161,45 10,09 selektyw- nie 3 Na podstawie zało Ŝeń niniejszego Planu

5.1.1.3 Planowana gospodarka odpadami ulegaj ą- Konieczna jest zmiana obecnego systemu zbierania cymi biodegradacji odpadów, szczególnie na terenach wiejskich, bazującego na odbiorze odpadów zmieszanych. Na terenie gminy Mr ągowo nie prowadzono, jak dot ąd, Redukcj ę ilo ści odpadów komunalnych, ulegaj ących gospodarki odpadami ulegaj ącym biodegradacji. biodegradacji, a trafiaj ących na składowiska, wymuszaj ą Przy ilo ści tych odpadów oszacowanych w skali gminy wymagania art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC. Redukcja na poziomie 525,53 ton/rok (bez uwzgl ędnienia du Ŝego ta powinna ona wynosi ć 25% w roku 2010. strumienia odpadów zielonych z ogrodów, parków, targo- Frakcja odpadów zielonych b ędzie poddawana kom- wisk, ziele ńców i cmentarzy szacunkowo jest to poziom postowaniu w 2006 r. w 35%, a w 2010 - 50%. 41,77 ton/rok, generalnie nie trafiaj ącego zasadniczo na składowiska) jest to niepokoj ące. Do zało Ŝeń przyj ętej gospodarki przyj ęto równie Ŝ wska źniki uj ęte w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpa- Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz. dami oraz Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami w Poni Ŝsza tabela przedstawia zało Ŝenia przyj ęte dla zakresie gospodarki odpadami ulegaj ącymi biodegradacji. gminy Mr ągowo w WPGO.

Tabela 18 Planowana gospodarka odpadami ulegaj ącymi biodegradacji w gminie Mr ągowo

Rok tona 2003 Ilo ść odpadów 4 komunalnych ulegaj ących biodegradacji 525,53 Ilo ść zebranej makulatury 0,00 Ilo ść kompostowanych odpadów 0,00 2006 Całkowita ilo ść odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji 530,79 Ilo ść kompostowanych odpadów zielonych 12,66 Ilo ść poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych 70,41 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegaj ących 49,63 biodegradacji Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 398,09 2010 Całkowita ilo ść odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji 528,13 Ilo ść kompostowanych odpadów zielonych 20,99 Ilo ść poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowań papierowych 85,63 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegaj ących 157,45 biodegradacji Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 264,07 4 Na podstawie zało Ŝeń niniejszego Planu

5.1.2 Zakres działa ń

Podstaw ę kwalifikacji celów i zada ń do realizacji w pierwszym etapie (2004-2007) stanowiły: - wymogi wynikaj ące z obowi ązuj ących przepisów prawa i przyj ętych strategii oraz programów krajowych, wojewódzkich i powiatowych - dokumenty strategiczne dla rozwoju gminy - ustalenia Panelu Roboczego, powołanego do prac nad Planem - ustalenia w ramach analizy stanu istniej ącego - wyniki ankiet oraz wnioski instytucji

Jednocze śnie, w trakcie prac nad Planem, przeprowadzono wst ępn ą analiz ę scenariuszow ą w celu mo Ŝliwo ści wyboru najlepszego dla gminy systemu gospodarki odpadami. Uwzgl ędniono m.in. organizacj ę gospodark ę odpadami, system zbierania odpadów, system zbierania surowców wtórnych, system transportu czy mo Ŝliwo ści odzysku i unieszkodliwiania. Rozpatrywano równieŜ wariant zachowania istniej ącego „sta- tus quo”. Na podstawie wst ępnych analiz, konsultacji oraz uzgodnie ń, zostały wskazane zadania do realizacji.

Szczegółowe analizy z uwzgl ędnieniem wszystkich etapów oceny zada ń, b ędą realizowane przed rozpocz ęciem proce- sów inwestycyjnych, uwzgl ędniaj ąc miedzy innymi analiz ę uwarunkowa ń społeczno-ekonomicznych, analiz ę popytu, analiz ę opcji, szczegółowe analizy wybranych rozwi ąza ń technologicznych, analiz ę finansow ą i finansowanie, analiz ę kosztów i ko- rzy ści społeczno-ekonomicznych czy analiz ę ryzyka.

Ka Ŝde przedsi ęwzi ęcie inwestycyjne b ędzie te Ŝ uwzgl ędniało przeprowadzenie pełnego - zgodnego z obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami, b ądź uproszczonego post ępowania w zakresie oddziaływania na środowisko.

Zakładany stan gospodarki odpadami komunalnymi w gminie ilustruje poni Ŝszy schemat:

Gospodarka odpadami komunalnymi w gminie Mr ągowo - stan docelowy

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

5.1.2.1 Edukacja ekologiczna

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Realizacja Planu i przygotowanie sprawnego systemu - popieranie stosowania instalacji wysokosprawnych gospodarki odpadami nie jest mo Ŝliwa bez czynnego i (niskoodpadowych) zaanga Ŝowanego udziału lokalnego społecze ństwa. - stosowanie nowych, oszcz ędzaj ących materiał, tech- Planowanie całego systemu i wszystkie jego zadania nologii w przemy śle, w tym techno-logii bezodpado- powinny uzyska ć akceptacj ę społeczn ą. Konieczno ść wych takiego post ępowania wynika zreszt ą wprost z obowi ązu- - obj ęcie systemem odbioru wszystkich mieszka ńców jących uregulowa ń prawnych. - stworzenie systemu gromadzenia odpadów dla gmin z Jednak by odpowiedzialnie podejmowa ć decyzje, wy- gospodarstw wiejskich i domów letniskowych magana jest odpowiednia wiedza o roli, znaczeniu, od- - organizacj ę systemu odbioru odpadów nad wodami, działywaniu gospodarki odpadowej na środowisko, a tak Ŝe na terenach le śnych, przy drogach powi ąza ń ekologicznych, podstawowych zasad działania - likwidacj ę „dzikich wysypisk” śmieci inwestycji ekologicznych, ekonomii i zarz ądzania. - popraw ę organizacji i logistyki w systemie gospodarki Niew ątpliwie wymaga to ci ągłej, systematycznej akcji odpadami podnoszenia świadomo ści ekologicznej wszystkich miesz- - popraw ę logistyki, praktyk operacyjnych w zakładach ka ńców gminy. przemysłowych To tak Ŝe wspieranie postaw i zachowa ń, które odgry- - substytucj ę niebezpiecznych surowców materiałami waj ą pozytywn ą rolę w kształtowaniu planowanego sys- bezpiecznymi dla środowiska temu gospodarki odpadami. - zwi ększanie ilo ści odpadów zagospodarowywanych bezpo średnio na terenie zakładu (recykling wewn ętrz- Planowane w tym zakresie s ą nast ępuj ące działania: ny) - zmniejszanie strat surowca podczas transportu i ma- - prowadzenie i wspieranie akcji edukacji dorosłych gazynowania (eliminacja źródeł wy-cieków, ubytków - organizacj ę i wspieranie warsztatów, konkursów, olim- itd.)ograniczanie przez wytwórców stosowanych opa- piad, turniejów ekologicznych kowa ń do minimum i zwi ększanie udziału w materia- - udział społecze ństwa w tworzeniu i realizacji zasad łach opakowaniowych substancji ulegaj ących biode- gospodarki odpadami w gminie gradacji - podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w dzia- - ograniczanie przez konsumentów do koniecznego mi- łalno ści samorz ądów, m.in. coroczne zaplanowanie nimum stosowania opakowa ń jednorazowego u Ŝytku bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą w gminach i powie- - stosowanie na mniejsz ą skal ę produktów jednorazo- cie wego u Ŝytku na rzecz przedmiotów o dłu Ŝszym okre- - szkolenie urz ędników, akcje informacyjne dla radnych sie trwało ści - wydawanie broszur, ulotek, folderów, kalendarzy itp. - zmniejszanie ilo ści powstaj ącego ŜuŜlu i popiołu - opracowanie i stworzenie gminnych systemów prze- - wtórny obieg odpadów wielkogabarytowych, np. na- ciwdziałania powstawaniu nielegalnych składowisk prawianie i ponowne u Ŝywanie lub u Ŝytkowanie ze - organizacj ę kampanii na rzecz czysto ści środowiska zmienionym, w stosunku do pierwotnego, przeznacze- (mieszka ńcy, władze lokalne, organizacje społeczne, niem tury ści) - popularyzacj ę u Ŝywania opakowa ń zwrotnych 5.1.2.3 Program selektywnej zbiórki opadów - stworzenie banku informacji o mo Ŝliwo ściach zago- spodarowania odpadów Element ten jest istotn ą cz ęś ci ą przyj ętej strategii roz- - wspieranie kółek ekologicznych woju gospodarki odpadami na terenie gminy Mr ągowo. - wprowadzenie nagród za działalno ść na rzecz ochrony środowiska na szczeblu lokalnym. Program ten realizowany b ędzie poprzez:

5.1.2.2 Zapobieganie powstawaniu odpadów - znacz ący wzrost odzysku surowców wtórnych - wzrost wykorzystywania surowców wtórnych Zapobieganie powstawaniu odpadów jest celem prio- - organizowanie punktów zbiórki makulatury, stłuczki rytetowym Planu. To równie Ŝ, najbardziej preferowany szklanej, puszek aluminiowych itp. oraz punktu odbio- sposób działa ń w zakresie gospodarki odpadami. ru odpadów niebezpiecznych z posesji prywatnych i Z pewno ści ą jest to zadanie długoterminowe, lecz ko- uŜyteczno ści publicznej nieczne do oci ągni ęcia zakładanych celów. - stworzenie na bazie istniej ącego składowiska Regio- nalnego Zakładu Gospodarki Odpadami wraz z nie- W ramach Planu cel ten b ędzie realizowany poprzez: zb ędn ą w tym zakresie modernizacj ą składowiska, prowadz ącą w perspektywie do jego dostosowani do - systematyczn ą kontrol ę przestrzegania zasad gospo- obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwiaj ących prawi- darki odpadami w jednostkach gospodarczych i na po- dłowe jego funkcjonowanie sesjach indywidualnych, w tym kontrol ę magazynowa- - przygotowanie niezb ędnego wyposa Ŝenia w sprz ęt nia substancji niebezpiecznych: produktów ropopo- (pojemniki, prasy, belownice, rozdrabniarki, samocho- chodnych, chemikaliów i środków ochrony ro ślin dy do odbioru) - ograniczanie ilo ści powstaj ących odpadów „u źródła” - oddzielenie od strumienia odpadów komunalnych i in- - zaostrzenie lokalnych przepisów, maj ących wpływ na nych ni Ŝ niebezpieczne tzw. balastu oraz odpadów postawy uczestników systemu, w tym maj ących na ce- oboj ętnych (masy ziemne, gruz budowlany, popioły) lu zmniejszenie ilo ści i toksyczno ści wytwarzanych od- - kompostowanie odpadów organicznych: zach ęcanie padów „u źródła”, np. dotycz ących ogranicze ń sprze- do tworzenia małych pryzm kompostowych w ogród- da Ŝy lub u Ŝytkowania niektórych produktów mog ących kach przydomowych oraz kompostownie na składowi- pogorszy ć stan środowiska skach odpadów - monitoring usuwania oraz prawidłowego post ępowania - uregulowanie problemu zbiórki padliny z wyrobami zawieraj ącymi azbest - zach ęty ekonomiczne uwzgl ędniaj ące zasad ę „zanie- - racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, czyszczaj ący płaci”, np. wprowadzenie wy Ŝszej opłaty materiałów i energii za odbiór odpadów zmieszanych. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

tacja społeczna. Z tego powodu istotne jest wyprzedzaj ą- Niestety, podobnie jak w województwie, system selek- ce i równoległe prowadzenie akcji edukacyjnej, wskazuj ą- tywnej zbiórki odpadów nie jest rozbudowany, ani teŜ zbyt cej szerokie korzy ści wprowadzenia takiego systemu popularny. Selektywna zbiórka odpadów przynosi tymcza- (m.in. środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, sem bardzo wiele wa Ŝnych efektów: etc.) Nale Ŝy doprowadzi ć do wzrostu wykorzystywania od- - zapewnia odzysk surowców wtórnych padów wtórnych, poprzez organizowanie punktów zbiórki - ogranicza szkodliwo ść odpadów makulatury, stłuczki szklanej, puszek aluminiowych itp. - oszcz ędza powierzchni ę składowisk Szczególnie konieczne jest zorganizowanie punktu odbio- - zapobiega powstawaniu „dzikich wysypisk” odpadów ru odpadów niebezpiecznych z posesji prywatnych i uŜy- - poprawia stan sanitarny i estetyk ę terenu teczno ści publicznej, głównie zu Ŝytych baterii i świetlówek, - przyczynia si ę do poprawy świadomo ści i kultury eko- zawieraj ących ołów, rt ęć i kadm. logicznej. Trzeba mie ć równie Ŝ na uwadze, wdro Ŝenie selektyw- nej zbiórki przy odbiorze i składowaniu odpadów zmiesza- Wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów nierozerwal- nych. nie wi ąŜ e si ę z konieczno ści ą zapewnienia odpowiedniego Kolejnym celem szeroko rozumianej selektywnej wyposaŜenia. Kluczowym, w tym przypadku, jest wybór zbiórki odpadów jest stopniowe ograniczanie ilo ści odpa- odpowiedniej metody zbierania ró Ŝnych odpadów. dów składowanych na składowisku. Cel ten jest realizo- Z pewno ści ą, wprowadzenie dedykowanych ka Ŝdemu wany m.in. poprzez wył ącznie z ogólnego strumienia rodzajowi odpadów pojemników, oznaczonych kolory- odpadów biodegradowalnych i ich zagospodarowanie. stycznie, ułatwia selektywn ą zbiórk ę. Trzeba jednak wzi ąć Istotnym odpadem, którym nale Ŝy tak Ŝe uwzgl ędni ć pod uwag ę pewne ograniczenia, wynikaj ące z takiej me- przy realizacji Planu, s ą osady ściekowe. Opieraj ąc si ę na todyki. Najwa Ŝniejsze z nich to: wysokie nakłady inwesty- Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunal- cyjne (uwzgl ędniaj ąc zarówno same pojemniki, jak i te Ŝ nych mo Ŝna przyj ąć , Ŝe ilo ść osadów ściekowych, wytwa- konieczno ść zakupu specjalistycznych pojazdów), ograni- rzanych na oczyszczalniach komunalnych, b ędzie wynosi- czenia logistyczne (jest to dobry rodzaj zbiórki w zabudo- ła 0,247 kg s.m/m³ oczyszczanych ścieków. wie skoncentrowanej), czy te Ŝ wysokie koszty eksploatacji Ustabilizowane osady ściekowe mo Ŝna wykorzysta ć takiego systemu (naprawy, koszty transportu). rolniczo, równie Ŝ na plantacjach ro ślin energetycznych, W przypadku obszarów o rozproszonej zabudowie, tak Ŝe poprzez produkcj ę kompostu. Innym sposobem ich warto uwzgl ędni ć system zbiórki z podziałem na odpady wykorzystania jest fermentacja i wykorzystanie biogazu. mokre i suche, które nast ępnie b ędą segregowane w gminnym punkcie selektywnej zbiórki odpadów, lub sys- 6. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Ń tem workowy dla poszczególnych odpadów. System ten, poł ączony z okresowymi odbiorami odpa- Układ tematyczny harmonogramu odpowiada układowi dów nietypowych oraz systematycznym monitoringiem i Planu na lata 2004-2007. kontrol ą zagospodarowania odpadów, umo Ŝliwia w racjo- Zawiera on cele oraz konieczne do ich realizacji zada- nalne, przy małych kosztach wdro Ŝenie systemu selek- nia podstawowe i zadania szczegółowe (przedsi ęwzi ęcia), tywnej zbiórki na terenie całej gminy. uj ęte w trzech cz ęś ciach: Selektywny system zbiórki odpadów umo Ŝliwia rów- nie Ŝ stworzenie dodatkowych miejsc pracy przy zbiórce, I - Edukacja ekologiczna sortowaniu i zagospodarowaniu odpadów. II - Zapobieganie powstawaniu odpadów Ponadto istotnym czynnikiem wpływaj ącym na powo- III - Program selektywnej zbiórki odpadów dzenie wdro Ŝenia systemu selektywnej zbiórki jest akcep-

6.1 Edukacja ekologiczna

I. EDUKACJA EKOLOGICZNA

Zadania Zadania szczegółowe Obszary (działania) Termin realizacji Źródła finansowania (przedsi ęwzi ęcia) działania podstawowe 1 2 3 4 5 Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców

gminy środki własne gminy, prowadzenie i wspieranie akcji edu- zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III kacji dorosłych 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, organizacja i wspieranie warsztatów, zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, konkursów, olimpiad, turniejów eko- I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, logicznych środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, udział społecze ństwa w tworzeniu i zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, realizacji zasad gospodarki odpadami I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, w gminie środki własne u Ŝytkowników podniesienie znaczenia edukacji ekologicznej w działalno ści samorz ą- zadanie ci ągłe środki własne gminy, dów, m.in. coroczne zaplanowanie I 2004-2007 instrumenty finansowe UE bud Ŝetu na edukacj ę ekologiczn ą w gminach i powiecie Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

szkolenia urz ędników, akcje informa- zadanie ci ągłe środki własne gminy, I cyjne dla radnych 2004-2007 instrumenty finansowe UE środki własne gminy, wydawanie broszur, ulotek, folderów, zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III kalendarzy itp. 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników opracowanie i stworzenie gminnych środki własne gminy, systemów przeciwdziałania powsta- 2004-2007 I, II, III instrumenty finansowe UE, waniu nielegalnych składowisk. środki własne u Ŝytkowników organizacja kampanii na rzecz czy- środki własne gminy, sto ści środowiska (mieszka ńcy, zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III władze lokalne, organizacje społecz- 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, ne, tury ści) środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, popularyzacja u Ŝywania opakowa ń zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III zwrotnych 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, stworzenie banku informacji o mo Ŝli- instrumenty finansowe UE, wo ściach zagospodarowania odpa- 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, dów środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, wspieranie kółek ekologicznych I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, wprowadzenie nagród za działalno ść zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, na rzecz ochrony środowiska na I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, szczeblu lokalnym środki własne u Ŝytkowników

6.2 Zapobieganie powstawaniu odpadów

II. ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW

Zadania (działania) Zadania szczegółowe Obszary dzia- Termin realizacji Źródła finansowania podstawo- (przedsi ęwzi ęcia) łania we 1 2 3 4 5 Minimalizacja produkowanych odpadów systematyczna kontrola przestrzegania zasad gospodarki odpadami w jednost- kach gospodarczych i na posesjach zadanie ci ągłe środki własne gminy, indywidualnych, w tym kontrola magazy- I, II, III 2004-2007 środki własne u Ŝytkowników nowania substancji niebezpiecznych: produktów ropopochodnych, chemikaliów i środków ochrony ro ślin środki własne gminy, ograniczanie ilo ści powstaj ących odpa- instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III dów „u źródła” krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników zaostrzenie lokalnych przepisów, maj ą- cych wpływ na postawy uczestników systemu, w tym maj ących na celu zmniej- szenie ilo ści i toksyczno ści wytwarzanych zadanie ci ągłe I środki własne gminy odpadów „u źródła”, np. dotycz ących 2004-2007 ogranicze ń sprzeda Ŝy lub u Ŝytkowania niektórych produktów mog ących pogor- szy ć stan środowiska monitoring usuwania oraz prawidłowego zadanie ci ągłe post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi I środki własne gminy 2004-2007 azbest środki własne gminy, racjonalne wykorzystywanie zasobów zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III naturalnych, materiałów i energii 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, popieranie stosowania instalacji wysoko- zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III sprawnych (niskoodpadowych) 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, stosowanie nowych, oszcz ędzaj ących instrumenty finansowe UE, materiał, technologii w przemyśle, w tym 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, technologii bezodpadowych środki własne u Ŝytkowników Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

środki własne gminy, obj ęcie systemem odbioru wszystkich zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III mieszka ńców 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, stworzenie systemu gromadzenia odpa- instrumenty finansowe UE, dów dla gminy z gospodarstw wiejskich i 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, domów letniskowych środki własne u Ŝytkowników organizacja systemu odbioru odpadów środki własne gminy, nad wodami, na terenach leśnych, przy instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III drogach krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, instrumenty finansowe UE, likwidacja „dzikich wysypisk” śmieci 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, poprawa organizacji i logistyki w systemie instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III gospodarki odpadami krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników instrumenty finansowe UE, poprawa logistyki, praktyk operacyjnych 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, w zakładach przemysłowych środki własne u Ŝytkowników instrumenty finansowe UE, substytucja niebezpiecznych surowców 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, materiałami bezpiecznymi dla środowiska środki własne u Ŝytkowników zwi ększanie ilo ści odpadów zagospoda- instrumenty finansowe UE, rowywanych bezpo średnio na terenie 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, zakładu (recykling wewn ętrzny) środki własne u Ŝytkowników zmniejszanie strat surowca podczas instrumenty finansowe UE, zadanie ci ągłe transportu i magazynowania (eliminacja I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, 2004-2007 źródeł wy-cieków, ubytków itd.) środki własne u Ŝytkowników ograniczanie przez wytwórców stosowa- środki własne gminy, nych opakowa ń do minimum i zwi ększa- zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, nie udziału w materiałach opakowanio- I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, wych substancji ulegaj ących biodegrada- środki własne u Ŝytkowników cji środki własne gminy, ograniczanie przez konsumentów do zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, koniecznego minimum stosowania opa- I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, kowa ń jednorazowego u Ŝytku środki własne u Ŝytkowników stosowanie na mniejsz ą skal ę produktów zadanie ci ągłe jednorazowego u Ŝytku na rzecz przed- I, II, III środki własne u Ŝytkowników 2004-2007 miotów o dłu Ŝszym okresie trwało ści zmniejszanie ilo ści powstaj ącego ŜuŜlu i zadanie ci ągłe I, II, III środki własne u Ŝytkowników popiołu 2004-2007 wtórny obieg odpadów wielkogabaryto- środki własne gminy, wych, np. naprawianie i ponowne u Ŝywa- instrumenty finansowe UE, nie lub u Ŝytkowanie ze zmienionym, w 2004-2007 I, II, III krajowe fundusze ekologiczne, stosunku do pierwotnego, przeznacze- środki własne u Ŝytkowników niem

6.3 Program selektywnej zbiórki opadów

III. PROGRAM SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW

Zadania Zadania szczegółowe (działania) Termin realizacji Obszary działania Źródła finansowania (przedsi ęwzi ęcia) podstawowe 1 2 3 4 5 Odzysk i recykling odpadów środki własne gminy, znacz ący wzrost odzysku surow- instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III ców wtórnych krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników środki własne gminy, wzrost wykorzystywania surowców instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III wtórnych krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników organizowanie punktów zbiórki makulatury, stłuczki szklanej, pu- środki własne gminy, szek aluminiowych itp. oraz punktu instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I odbioru odpadów niebezpiecznych krajowe fundusze ekologiczne, z posesji prywatnych i u Ŝyteczno ści środki własne u Ŝytkowników publicznej Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

stworzenie na bazie istniej ącego składowiska Regionalnego Zakładu Gospodarki Od-padami wraz z środki własne gminy, niezb ędn ą w tym zakresie moderni- instrumenty finansowe UE, zacj ą składowiska, prowadz ącą w 2005-2007 I krajowe fundusze ekologiczne, perspektywie do jego dostosowani środki własne u Ŝytkowników do obowi ązuj ących przepisów, umo Ŝliwiaj ących prawidłowe jego funkcjonowanie, przygotowanie niezb ędnego wypo- środki własne gminy, saŜenia w sprz ęt (pojemniki, prasy, instrumenty finansowe UE, belownice, rozdrabniarki, samocho- 2005-2007 I krajowe fundusze ekologiczne, dy do odbioru) środki własne u Ŝytkowników

oddzielenie od strumienia odpadów środki własne gminy, komunalnych i innych ni Ŝ niebez- zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, pieczne tzw. balastu oraz odpadów I, II, III 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, oboj ętnych (masy ziemne, gruz środki własne u Ŝytkowników budowlany, popioły) kompostowanie odpadów organicz- nych: zach ęcanie do tworzenia środki własne gminy, małych pryzm kompostowanych w zadanie ci ągłe instrumenty finansowe UE, I, II, III ogródkach przydomowych oraz 2004-2007 krajowe fundusze ekologiczne, kompostownie na składowiskach środki własne u Ŝytkowników odpadów środki własne gminy, uregulowanie problemu zbiórki instrumenty finansowe UE, 2004-2007 I, II, III padliny krajowe fundusze ekologiczne, środki własne u Ŝytkowników zach ęty ekonomiczne uwzgl ędnia- jące zasad ę „zanieczyszczaj ący zadanie ci ągłe płaci”, np. wprowadzenie wy Ŝszej I środki własne gminy 2004-2007 opłaty za odbiór odpadów zmiesza- nych

7. NARZ ĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PLA- tacji przyj ętych rozwi ąza ń. Szczególn ą rol ę w tej grupie NU pełni edukacja ekologiczna. Równie wa Ŝna jest komunika- cja społeczna, zwłaszcza realizowana jako współpraca z 7.1 Wybrane narz ędzia i instrumenty realizacji Pla- organizacjami pozarz ądowymi. nu Wszystkie wymienione instrumenty maj ą zastosowanie Prawidłowa realizacja Planu wi ąŜ e si ę ści śle z zasto- w gospodarce odpadami. Zwłaszcza w świetle cz ęstych sowaniem, okre ślonych w Programie Ochrony Środowi- zmian prawa i braku wielu przepisów wykonawczych, ska, wła ściwych narz ędzi i instrumentów. Jest to tym istotne jest wzajemne zrozumienie i tworzenie wspólnych i bardziej istotne, Ŝe w zwi ązku z wej ściem Polski do struk- akceptowanych przedsi ęwzi ęć . tur Unii Europejskiej, koniecznym zadaniem jest dostoso- wanie gospodarki odpadowej do unijnych wymogów. Wa Ŝnym narz ędziem jest odpowiednie stosowanie i egzekwowanie obowi ązuj ących przepisów prawnych. - instrumenty prawne 7.2 Integracja Planu Gospodarki Odpadami z in- 1) Standardy jako ściowe lub emisyjne. nymi dokumentami strategicznymi dla gminy

2) Pozwolenia Konieczne jest równie Ŝ podj ęcie prac w zakresie przy- gotowania instrumentów w aspekcie prawa lokalnego. 3) Odpowiedzialno ść : Zmiany w systemie planowania przestrzennego powinny a) odpowiedzialno ść administracyjn ą uwzgl ędnia ć konieczno ść rozwi ąza ń systemowych w b) odpowiedzialno ść karna zakresie gospodarki odpadowej, zaproponowanych w c) odpowiedzialno ść cywilna niniejszym Planie.

- instrumenty finansowe Plan Gospodarki Odpadami został zintegrowany z na- st ępuj ącymi, obowi ązuj ącymi dokumentami dla gminy 1) Opłaty za korzystanie ze środowiska, w tym opłata Mr ągowo: produktowa i depozytowa 1) Strategia rozwoju gminy Mr ągowo - w trakcie opraco- 2) Kary wywania

3) Zwolnienia i ulgi podatkowe 2) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Mr ągowo, Olsztyn 1998 - instrumenty społeczne 3) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mr ągowo na lata Bardzo wa Ŝny instrument oddziaływania na stan środowi- 2004-2013, Mr ągowo 2004 ska i jego ochron ę, zwłaszcza w sferze gospodarki odpa- dowej, gdzie tak istotne jest uzyskanie społecznej akcep- 4) Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Mr ągowo Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

Du Ŝą rol ę w tym zakresie b ędzie odgrywa ć ścisła współ- 5) Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia Gminy Mr ągo- praca z organami Inspekcji Ochrony Środowiska. wo w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, Ka- towice 2003 Oprócz cyklicznie przeprowadzanych bada ń monito- ringowych, bardzo wa Ŝną rol ę odrywa równie Ŝ zbieranie 7.3 Udział społecze ństwa danych o odpadach na podstawie, mi ędzy innymi:

W zakresie gospodarki odpadami bardzo istotny jest - danych zbieranych w ramach statystyki publicznej, udział w jej kształtowaniu lokalnego społecze ństwa. Te- - pomiarów stanu środowiska, wielko ści i rodzajów emi- matyka odpadów, ich zagospodarowania, lokalizacji skła- sji i ich ewidencji, do przeprowadzenia których s ą zo- dowisk, zakładów czy przyj ętych rozwi ąza ń wzbudza wiele bowi ązane podmioty korzystaj ące ze środowiska kontrowersji i często kojarzona jest z negatywnym oddzia- (prowadz ący instalacj ę i u Ŝytkownicy urz ądze ń). ływaniem na „moje otoczenie”. Dlatego tak istotne jest, uwzgl ędnienie w procesie pla- Głównym koordynatorem realizacji „Planu Gospodarki nistycznym i decyzyjnym, opinii i ocen mieszka ńców gmi- Odpadami” b ędzie Wójt, który jako organ wykonawczy ny. gminy, zobligowany jest ustawowo do wykonywania zada ń Jednak by proces wymiany pogl ądów, zda ń, miał rze- na terenie gminy w zakresie ochrony środowiska. czowy charakter, wszystkie strony prowadzonego dialogu musz ą powi ększa ć swój zasób wiedzy. W celu prawidłowego wdra Ŝania Planu, Wójt b ędzie Edukacja ekologiczna i dost ęp do informacji to naj- monitorował realizacj ę Planu poprzez: prostsze formy współpracy mi ędzy uczestnikami planowa- - wykorzystanie swoich kompetencji w zakresie go- ni i realizacji gospodarki odpadowej. spodarki odpadami, - wykorzystania współpracy z organami Powiatu, Realizacja tych zada ń b ędzie wymagał podj ęcia na- ościennymi gminami, oraz z innymi jednostkami samo- st ępuj ących działa ń: rz ądu terytorialnego odpowiedzialnymi za gospodaro- - utworzenia gminnego systemu udost ępniania informacji wanie odpadami komunalnymi, o odpadach - współprac ę z Marszałkiem i Wojewod ą Województwa - opracowania i wdro Ŝenia elektronicznych baz danych o Warmi ńsko-Mazurskiego oraz podległymi im słu Ŝbami, odpadach - współprac ę z jednostkami gospodarczymi i społecz- - upowszechniania podejmowanych działa ń w zakresie nymi, a tak Ŝe pozarz ądowymi organizacjami ekolo- gospodarki odpadowej. gicznymi w zakresie wdra Ŝania programu oraz eduka- cji ekologicznej społecze ństwa. 8. OCENA REALIZACJI PLANU Zgodnie z wymogami prawa, art. 14 ust. 13 ustawy o 8.1 Kontrola realizacji Planu odpadach, Wójt powinien co 2 lata dokonywa ć oceny realizacji Planu i przygotowywa ć sprawozdanie z realizacji Podstawowym źródłem informacji o środowisku jest Planu Gospodarki Odpadami. Sprawozdanie to powinno pa ństwowy monitoring środowiska, który stanowi system by ć przedstawione Radzie Gminy. pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz groma- Pierwsze sprawozdanie z realizacji niniejszego Planu dzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o powinno by ć dokonane w połowie 2006 r. a drugie w po- środowisku. łowie 2007 r. Sposób monitorowania gospodarki odpadami został okre ślony w Ustawie o odpadach. Podstawowe informacje Sprawozdanie z realizacji Planu powinno zawiera ć: o odpadach b ędą gromadzone w bazach, prowadzonych - kontrol ę wykonania zada ń, okre ślonych w harmono- przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Warmi ńsko- gramie realizacji Planu na lata 2004-2007; Mazurskiego. System ten stanowi ć b ędzie podstawowe - ocen ę realizacji celów i działa ń okre ślonych w Planie, źródło informacji o odpadach przy opracowywaniu, wdra- opart ą na wska źnikach charakteryzuj ących gospodar- Ŝaniu i ocenie realizacji planów gospodarki odpadami. kę odpadami. Na podstawie zbiorczych zestawie ń danych oraz in- formacji uzyskanych od Wojewody i Starosty, Marszałek Przy nowelizacji Planu, powinny by ć wykorzystane Województwa prowadzi ć b ędzie wojewódzk ą baz ę danych wyniki przeprowadzonych ocen realizacji niniejszego o wytwarzaniu i gospodarowaniu odpadami wraz z reje- planu oraz uwzgl ędnione nowe uwarunkowania, zarówno strem udzielonych zezwole ń w zakresie wytwarzania i wewn ętrzne, jak i zewn ętrzne. gospodarowania odpadami oraz sporz ądza ć raport woje- wódzki, który przekazywa ć b ędzie Ministrowi Środowiska, 8.2 Wska źniki oceny realizacji Planu prowadz ącemu centraln ą baz ę danych dotycz ących wy- twarzania i gospodarowania odpadami. Ocena realizacji Planu powinna by ć przeprowadzona w oparciu o podstawowe wska źniki, obrazuj ące stan go- W ramach kontroli Planu istotne jest wykorzystanie i spodarki odpadami i dokonuj ące si ę w niej zmiany. poszerzenie istniej ącej bazy monitoringu środowiska. Wska źniki te zamieszczono w poni Ŝszej tabeli.

Tabela 19 Wska źniki oceny realizacji Planu

Stan Źródło Jednostka Cele Wska źniki wyj ściowy informacji miary (2003) o wska źnikach Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

1 2 3 4 5 I. EDUKACJA EKOLOGICZNA Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy ilo ść przeprowadzonych działa ń edukacyjnych szt./rok wg ewidencji gminy dane własne gminy wzrost nakładów na edukacj ę ekologiczn ą Zł % wg ewidencji gminy dane własne gminy ilo ść organizacji pozarz ądowych działaj ących aktywnie na rzecz ochrony środowiska i edukacji szt. wg ewidencji gminy dane własne gminy ekologicznej zgodno ść wydawanych decyzji administracyjnych z % wg ewidencji gminy dane własne gminy realizowaną polityk ą ochrony środowiska w gminie II. ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW Minimalizacja produkowanych odpadów ilo ść : naliczonych opłat naliczonych kar zł. szt. dane własne gminy przeprowadzonych kontroli wyegzekwowanych post ępowa ń ograniczenie ilo ści powstaj ących odpadów - razem w tym: tona/rok komunalnych dane własne gminy % w sektorze gospodarczym niebezpiecznych organizacja systemu odbioru odpadów nad woda- szt. dane własne gminy mi, na terenach leśnych, przy drogach dane własne gminy, likwidacja „dzikich wysypisk” śmieci szt. WIO Ś wtórny obieg odpadów wielkogabarytowych szt. dane własne gminy III. PROGRAM SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW Odzysk i recykling odpadów ludno ść obj ęta zorganizowan ą zbiórk ą odpadów, % dane własne gminy w tym selektywn ą % poziom odzysku odpadów - ł ącznie opakowaniowych - tworzywa sztuczne - szkło - papier i tektura tona/rok - aluminium dane własne gminy % - stal wielkogabarytowych niebezpiecznych budowlanych opon ilo ść odpadów biodegradowlanych wydzielonych ze tona dane własne gminy ogólnego strumienia odpadów %

Powy Ŝsze zestawienie zawiera podstawowy zestaw micznych. Cel ten zostanie osi ągni ęty poprzez sporz ą- wska źników, mo Ŝe by ć ono uzupełnione w miar ę pojawie- dzanie analiz finansowo-ekonomicznych oraz ekologicz- nia si ę odpowiednich informacji. nych ka Ŝdego z zada ń. Taki tryb post ępowania pozwoli na Obecnie, niektóre wska źniki, wa Ŝne dla oceny Pro- wybór optymalnych rozwi ąza ń technicznych, organizacyj- gramu, s ą dla obszaru gminy niedost ępne. nych i finansowych. Dost ępno ść do tych informacji warunkowana jest na- Zakłada si ę, Ŝe profesjonalne planowanie zada ń st ępuj ącymi czynnikami: ochrony środowiska, umo Ŝliwi osi ągni ęcie odpowiednich - rozszerzeniem i wzmocnieniem monitoringu środowi- wska źników finansowych i ekonomicznych, a co za tym ska i zwi ększeniem dost ępno ści danych; idzie - dofinansowanie z dost ępnych instrumentów finan- - rozszerzeniem zakresu bada ń statystycznych w za- sowych Unii Europejskiej (m.in. fundusze strukturalne, kresie środowiska przez pa ństwow ą statystyk ę; inicjatywa EQUAL, programy pilota Ŝowe, pomoc bezpo- - przeprowadzeniem odpowiednich bada ń, np. spo- średnia, umowy i porozumienia mi ędzynarodowe). łecznych, słu Ŝą cych ocenie świadomo ści ekologicznej Priorytetem Planu jest pozyskanie jak najwi ększego mieszka ńców i innych. ich udziału w realizacji poszczególnych działa ń. Dla po- trzeb Planu przyj ęto średnie dofinansowanie z UE na 9. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę PLANU poziomie 50%. Jako uzupełnienie absorbowanych środków, przewidu- 9.1 Finansowanie działa ń je si ę udział środków z krajowych funduszy ekologicznych (m.in. Narodowego, Wojewódzkiego, Powiatowego i Realizacja zada ń wymienionych w Planie wymaga Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki koncentracji znacznych środków w krótkim czasie. Jako Wodnej, Fundacji Ekofundusz, GEF Polska. Dla progra- najwa Ŝniejsze potraktowano te zadania Planu, których mowania działa ń, przyj ęto udział tych funduszy na pozio- realizacja prowadzi do spełnienia norm prawa ochrony mie 25% kosztów. środowiska i dostosowania do wymogów zwi ązanych z Pozostałe 25% środków na realizacj ę zada ń, przewi- integracj ą Polski z Uni ą Europejsk ą. duje si ę jak środki własne - zarówno samorz ądu gminy, Zakłada si ę stosowanie takich metod realizacji po- partnerów w realizacji zada ń, jak i u Ŝytkowników środowi- szczególnych zada ń Planu, które charakteryzuj ą si ę uzy- ska. W ramach tych środków przewiduje si ę równieŜ skaniem optymalnych efektów ekologicznych i ekono- udział kredytów bankowych oraz innych form mo Ŝliwej do Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

pozyskania pomocy finansowej na realizacj ę planowanych działa ń. 9.2 Nakłady finansowe Warto zaznaczy ć, Ŝe znacz ący wzrost nakładów na przedsi ęwzi ęcia ochrony środowiska, b ędzie nast ępował Szacunkowe koszty wdra Ŝania Planu, przedstawione w przypadku równoległego stosowania zach ęt prawnych i w tabeli poni Ŝej, obejmuj ą cztery lata (2004-2007). Pro- ekonomicznych. Jest to zgodne z polityk ą Unii Europej- gnozowanie kosztów w dłu Ŝszej perspektywie czasu pro- skiej, gdzie dobry stan środowiska jest traktowany jako wadziłoby do zmniejszenia dokładno ści szacunków, ze jeden z najistotniejszych czynników decyduj ący o stan- wzgl ędu na mo Ŝliwo ść wyst ępowania trudnych do oceny dardzie Ŝycia. czynników zewn ętrznych, np. wysoko ść kosztów, wyso- Przy realizacji okre ślonych zada ń mo Ŝliwe b ędzie ko ść inflacji, zmieniające si ę prawo. równie Ŝ zaanga Ŝowanie środków z bud Ŝetu pa ństwa, Realizacja Planu z okre ślonymi terminami rozpocz ęcia agencji i funduszy celowych, Lasów Pa ństwowych oraz i zako ńczenia poszczególnych zada ń (krótko- i średnio- innych instytucji. terminowych), pozwala na cykliczne szacowanie kosztów Kolejnym krokiem b ędzie wygenerowanie dalszych w okresach 4-letnich oraz uaktualnianie i weryfikacj ę pla- środków finansowych, które b ędą mogły by ć przeznaczo- nowanych nakładów w okresach 2-letnich, równolegle z ne na utrzymanie infrastruktury technicznej oraz instru- okresow ą ocen ą stanu realizacji zada ń Planu (osi ągania mentów, niezb ędnych do realizacji zada ń Planu. celów i poniesionych nakładów finansowych).

Tabela 20 Struktura finansowania zada ń Planu Gospodarki Odpadami

Struktura finansowania zada ń Kwotowo Procentowo Planu [tys. zł] [ % ] Środki własne 221 292,50 25 Krajowe fundusze ekologiczne 221 292,50 25 (finansowanie bezzwrotne i zwrotne) Instrumenty finansowe UE 442 585,00 50 Razem 885 170,00 100,00

10. ZAŁ ĄCZNIKI

10.1 Spis tabel 10.2 Dokumenty strategiczne 10.3 Wykaz zada ń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w ramach Planu 10.4 Dokumenty kartograficzne

SPIS TABEL

Tabela 1 Liczba mieszka ńców gminy Mr ągowo na 30. 06. 2004 r Tabela 2 Ilo ść wytwarzanych odpadów wmie ście Mr ągowo Tabela 3 Morfologia odpadów wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami Tabela 4 Zestawienie składu morfologicznego odpadów z podziałem na poszczególne frakcje na terenie gminy Mr ągowo Tabela 5 Wielko ść odpadów komunalnych powstaj ących w instytucjach publicznych Tabela 6 Rodzaj bazy noclegowej w gminie Mr ągowo Tabela 7 Skład chemiczny osadów z oczyszczalni ścieków Tabela 8 Źródła pochodzenia odpadów komunalnych Tabela 9 Wykorzystywane pojemniki na terenie gminy Tabela 10 Rodzaje wykorzystywanych pojemników Tabela 11 Stan techniczny składowiska Tabela 12 Wielko ści przyjmowanych odpadów na składowisku w Polskiej Wsi Tabela 13 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego - dane literaturowe Tabela 14 Skład odpadów niebezpiecznych typu komunalnego na terenie gminy Mr ągowo Tabela 15 Źródło pochodzenia odpadów niebezpiecznych Tabela 16 Podstawowe dane demograficzne w gminie Mr ągowo (stan na 2002 r.) Tabela 17 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi, wielkogabarytowymi, budowlanymi i niebezpiecznymi w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Mr ągowo latach 2003 - 2010 Tabela 18 Planowana gospodarka odpadami ulegaj ącymi biodegradacji w gminie Mr ągowo Tabela 19 Wska źniki oceny realizacji Planu Tabela 20 Struktura finansowania zada ń Planu Gospodarki Odpadami

WYKAZ DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH

Podczas pracy na Planem Gospodarki Odpadami wykorzystano nast ępuj ące dokumenty:

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

1) Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, Warszawa 2003 2) Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Warszawa, grudzie ń 2002 r. 3) Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006; Ministerstwo Środowiska, 2000 r. 4) Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 pa ździernika 2002 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami 5) Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Warszawa 2003 6) Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, Warszawa 2002 7) Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2001 8) Krajowa Strategia Ochrony i Zrównowa Ŝonego U Ŝytkowania Ró Ŝnorodno ści Biologicznej, Warszawa 2002 r. 9) Narodowa strategia rozwoju regionalnego; Ministerstwo Gospodarki, 2000 . 10) Długookresowa strategia trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju - Polska 2025, Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2001 r. 11) Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2000 r. 12) Polityka le śna pa ństwa (wraz z dokumentami uzupełniaj ącymi, takimi jak Krajowy program zwi ększania lesisto ści, Strate- gia ochrony le śnej ró Ŝnorodno ści biologicznej i in.); Ministerstwo Środowiska, 1996 r. 13) Strategia rozwoju energetyki odnawialnej; Ministerstwo Środowiska, 2000 . 14) Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ci ęŜ kich i trwałych zanieczyszcze ń organicznych; Ministerstwo Środowiska, 1999 r. 15) Strategia rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski; Rada Programowa Porozumienia ZPP, 1999 r. 16) Studium Diagnostyczne Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski, wyd. 2000 17) Ramowy Program Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski na lata 2001-2010, wyd. 2001 18) Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2000 r. 19) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2002 r. 20) Program Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003 21) Plan Gospodarki Odpadami Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003 22) Wojewódzki program zwiększanie lesisto ści na lata 2001-2010; Sejmik Województwa, 2001 r. 23) Regionalny program rozwoju rolnictwa na lata 2002-2006; Sejmik Województwa, 2002 r 24) Strategia rozwoju turystyki województwa warmi ńsko-mazurskiego; Sejmik Województwa, 2001 r. 25) Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Mr ągowskiego na lata 2001 - 2010; Rada Powiatu w Mr ągowie, Mr ągowo 2000 r. 26) Program Ochrony Środowiska Powiatu Mr ągowskiego, Mr ągowo 2004 27) Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Mr ągowskiego, Mr ągowo 2004 28) Strategia rozwoju gminy Mr ągowo - w trakcie opracowywania 29) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Mr ągowo, Olsztyn 1998 30) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mr ągowo na lata 2004-2013, Mr ągowo 2004 31) Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Mr ągowo 32) Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia Gminy Mr ągowo w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, Katowice 2003 33) Raporty o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego WIO Ś Olsztyn 1999-2002

WYKAZ ZADA Ń INWESTYCYJNYCH PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU

Nakłady Lp. Nazwa zadania Czas realizacji Oczekiwane rezultaty do poniesienia [tys. zł] budowa ZUO, Udział w realizowanym modernizacja składowiska, przez Zwi ązek Gmin budo- wdro Ŝenie sele ktywnej zbiórki 1 2005-2007 885,17*) wie systemu gospodarki odpadów, odpadami realizacja programu edukacji ekologicznej RAZEM 885,17 *) kwota ta została obliczona w oparciu o szacunkowy koszt realizacji inwestycji (rz ąd 20-30 mln zł, - przyj ęto kwot ę 25 mln zł), proporcjonalnie podzielon ą na liczb ę mieszka ńców Zwi ązku Gmin (105 149 wg danych GUS na 31. 12. 2003 r.), uwzgl ędniaj ąc 50% udział środków UE

499 UCHWAŁA Nr XXXVI/182/05 Rady Gminy Prostki z dnia 9 marca 2005 r.

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

w sprawie nadania nazwy ulicy „Osiedle Le śne" w Prostkach.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 2. Plan graficzny z oznaczeniem ulicy o której mowa w 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. pkt 1 kolorem czerwonym stanowi zał ącznik do uchwały. Nr 142, poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, poz. § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy 1806 z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568 z 2004 Prostki. r. Nr 102, poz. 153, Nr 116, poz. 1203, Nr 167, poz. 1759) Rada Gminy Prostki uchwala co nast ępuje: § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa § 1. 1 Nadaje si ę działkom oznaczonym numerem Warmi ńsko-Mazurskiego. geodezyjnym 1505 i 1543 poło Ŝonym w obr ębie Prostki nazw ę ulicy: „Osiedle Le śne". Przewodnicz ący Rady Gminy Prostki Henryk Strojecki

500 ZARZ ĄDZENIE Nr 8 Dyrektora Urz ędu Morskiego w Gdyni z dnia 21 marca 2005 r. Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.

w sprawie okre ślenia granicy dla morskiej przystani we Fromborku

Na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 21 marca Od punktu 5 granica przystani biegnie w kierunku połu- 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i dniowo-wschodnim i dochodzi do punktu 6 o współrz ęd- administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, nych geograficznych: φ = 54°21'38. 5"N, λλλ = 19°40'35. Nr 170, poz. 1652, z 2004 r. Nr 6, poz. 41, Nr 93, poz. 895 2"E; usytuowanego na prawej głowicy falochronu oraz Nr 273, poz. 2703) zarz ądzam, co nast ępuje: wschodniego i b ędącego jednocze śnie punktem pocz ąt- kowym A granic portu we Fromborku. § 1. 1. Okre śla si ę granic ę dla przystani morskiej we Od punktu 6 granica przystani przebiega wzdłu Ŝ linii ł ą- Fromborku poprzez ogłoszenie opisu geograficznego jak cz ącej punkty mi ędzy głowicami wej ścia do portu docho- poni Ŝej: dz ąc do głowicy lewej w punkcie 7 o współrz ędnych geo- Poczynaj ąc od punktu 1, usytuowanego przy linii brzego- graficznych: φ = 54°21' 39. 7"N, λλλ = 19°40' 31. 6"E ; b ę- wej Zalewu Wi ślanego w punkcie styku z obowi ązuj ącą dącego jednocze śnie punktem 1 granic ą morskiego portu rybackiego we Fromborku, usta- Od punktu 7 granica przystani pokrywa si ę z przebiegiem lon ą na mocy rozporz ądzenia Ministra śeglugi z dnia 20 aktualnej granicy portu dochodz ąc do punktu wyjściowego listopada 1952 r. w sprawie ustalenia granicy terytorialnej przystani - 1. morskiego portu rybackiego we Fromborku (Dz. U. z 1953 r., Nr 10, poz. 38) o współrz ędnych geograficznych: φ = 2. Współrz ędne geograficzne, o których mowa w ust. 54°21'35. 9" Ν, λλλ = 19°40'34. 3"E; granica przystani bie- 1, podane s ą w układzie „ WGS-84 ". gnie w kierunku północno-zachodnim do punktu 2 o współrz ędnych geograficznych: φ = 54°21'36.6"N, λλλ = § 2. 1. Integraln ą cz ęś ci ą zarz ądzenia jest mapa w 19°40'33.2"E; usytuowanego na obszarze wód Zalewu skali 1:1000, stanowi ąca zał ącznik do zarz ądzenia. Wi ślanego w odległo ści 20 m od kraw ędzi falochronu zachodniego. 2. Mapa, o której mowa w ust. 1, jest dost ępna do Od punktu 2 granica przystani biegnie poprzez punkt 3 o wgl ądu w Urz ędzie Morskim w Gdyni, Powiatowym współrz ędnych geograficznych: φ = 54°21' 38. 0"N, λλλ = Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w 19°40' 31. 0"E; który jest usytuowany w odległo ści ok. 20 Elbl ągu oraz w Urz ędzie Miasta i Gminy Frombork. m od kraw ędzi falochronu zachodniego, do punktu 4 o współrz ędnych geograficznych: φ = 54°21'39.7"N, λλλ = § 3. Zarz ądzenie wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od 19°40' 29.2 "E; który jest usytuowany w odległo ści ok. 28 dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowych Województwa m na północny zachód od zachodniego skraju prawej Warmi ńsko-Mazurskiego. główki wej ściowej do portu. Od punktu 4 granica przystani biegnie w kierunku północ- Dyrektor Urz ędu Morskiego w Gdyni no-wschodnim i dochodzi do punktu 5 o współrz ędnych Igor Jagniszczak geograficznych φ = 54°21'40. 5"N, λλλ = 19°40' 31. 7"E; który jest usytuowany w odległo ści ok. 28 m na północny wschód od prawej główki wej ściowej.

Dziennik Urz ędowy - - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 34 Poz.