Incidentevaluatie Go Ahead Eagles – De Graafschap Definitief rapport Een evaluatie om te leren van de gebeurtenissen tijdens de wedstrijd tussen Go Ahead Eagles en De Graafschap op 4 maart 2018 Auditteam Voetbal en Veiligheid – Openbaar 1 juni 2018 Auditteam Voetbal en Veiligheid– Openbaar 2 Incidentevaluatie Go Ahead Eagles – De Graafschap Een evaluatie om te leren van de gebeurtenissen tijdens de wedstrijd tussen Go Ahead Eagles en De Graafschap op 4 maart 2018 Namens het Auditteam Voetbal en Veiligheid: Vincent van der Vlies Marrit Kamphorst Anne van Heerwaarden Auditteam lid: Stoffel Heijsman 1 juni 2018 Auditteam Voetbal en Veiligheid– Openbaar 3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 1.1 Achtergrond 4 1.2 Doel van de evaluatie 4 1.3 Uitgangspunten van de incidentevaluatie 5 1.4 Opzet van de incidentevaluatie 5 1.5 Leeswijzer 6 2. Speelveldanalyse 7 2.1 Algemeen profiel Go Ahead Eagles 7 2.1.1 De veiligheids- en stewardorganisatie(s) 7 2.1.2 Risicoprofiel supporters Go Ahead Eagles 8 2.1.3 Positionering uitvak 8 2.2 Specifieke incidenten 9 2.2.1 Vuurwerk in het stadion 9 2.2.2 Provocaties tussen supporters en supporters en spelers 10 2.2.3 Veldbetreding 10 2.3 Algemeen profiel De Graafschap bij uitwedstrijden 10 3. Reconstructie 12 3.1 Verschillende incidenten tussen GAE en De Graafschap in recente geschiedenis 12 3.2 Seizoen 2017-2018: Opnieuw incident bij treffen GAE en De Graafschap in de Adelaarshorst 13 3.2.1 Periode vooroverleg tot wedstrijddag 13 3.2.2 Wedstrijddag 14 3.2.3 Periode na de wedstrijddag 16 4. Bevindingen 18 4.1 Voorafgaand aan de wedstrijd 18 4.2 Tijdens de wedstrijd 18 4.3 Na de wedstrijd 19 5. Conclusies en aanbevelingen 20 5.1 Conclusies 20 5.2 Aanbevelingen 21 Auditteam Voetbal en Veiligheid– Openbaar 4 1. Inleiding 1.1 Achtergrond Op zondagmiddag 4 maart 2018 treffen Go Ahead Eagles (GAE) en De Graafschap elkaar in de Adelaarshorst, in de 27e speelronde van seizoen 2017/2018 in de Jupiler League. De wedstrijd eindigt in een 0-4 overwinning voor De Graafschap. Bij eerdere wedstrijden tussen beide clubs in voorgaande seizoenen zijn schermutselingen geweest, waaronder een bestorming van het veld door supporters van De Graafschap. In aanloop naar de wedstrijd op 4 maart jl. vindt er over en weer een aantal “treiterijtjes” plaats tussen de supporters van GAE en De Graafschap. Zo wordt de klomp bij de Vijverberg rood geel geschilderd en brengen supporters van De Graafschap ‘fake news’ de wereld in over de scheidsrechter. Tijdens en na de wedstrijd doen zich verschillende ongeregeldheden voor. In de eerste minuten wordt er door supporters van GAE vuurwerk afgestoken en op het veld gegooid. De wedstrijd wordt om die reden enkele minuten stilgelegd. Gedurende de tweede helft (nadat De Graafschap op 0-2 voorsprong komt) worden meerdere keren voorwerpen (vuurwerk, muntjes, bier) vanuit vak 19 in het (naastliggende) uitvak gegooid. Na afloop van de wedstrijd betreden circa 15 supporters van GAE het veld, waarvan een aantal gericht de spelers van De Graafschap opzoekt. Ook wacht een groep GAE supporters de supportersbussen van De Graafschap na de wedstrijd op, op een kruispunt in de buurt van het stadion. Daar worden door de politie nog enkele charges uitgevoerd in verband met verschillende vergrijpen. Naar aanleiding van deze ongeregeldheden heeft het Auditteam Voetbal en Veiligheid in het licht van haar taakstelling besloten een onafhankelijke incidentevaluatie uit te voeren, om op die manier in samenspraak met betrokkenen de mogelijkheid te onderzoeken welke lessen te trekken zijn uit hetgeen is voorgevallen en het gezamenlijke optreden van de betrokken partijen in aanloop naar, tijdens en na de wedstrijd. 1.2 Doel van de evaluatie De evaluatie beoogt om inzicht te geven in het (gezamenlijke) optreden van de betrokken partijen in aanloop naar, tijdens en na afloop van de wedstrijd. Meer specifiek is het doel om inzicht te krijgen in de volgende zaken: 1. Chronologisch overzicht van de voorgeschiedenis tussen GAE en De Graafschap 2. Voorbereiding op de wedstrijd (genomen maatregelen) in relatie tot de voorgeschiedenis tussen beide clubs 3. Functioneren van de veiligheidsorganisatie(s) op de wedstrijddag 4. Gebeurtenissen voor, tijdens en na de wedstrijd 5. Hoe de betrokken partijen met ongeregeldheden zijn omgegaan Tegen deze achtergrond evalueren wij specifiek de periode van het vooroverleg op 29 januari 2018 tot en met de evaluatie van de gebeurtenissen tijdens het vierhoeksoverleg in Deventer op 12 maart 2018. Het uiteindelijke doel is om conclusies en aanbevelingen te formuleren om te leren van dit incident en vergelijkbare incidenten in de toekomst te voorkomen. Onderzoeksvragen Voor de evaluatie zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. Hoe is de voorbereiding op de wedstrijd (organisatorisch, genomen maatregelen) geweest, gezien: a. De voorgeschiedenis tussen beide clubs? b. Incidenten voorafgaand aan de wedstrijd? c. De aanwijzingen voor confrontaties? 2. Hoe is het optreden van de veiligheidsorganisatie verlopen: a. In algemene zin voor, tijdens en na de wedstrijd? b. In reactie op de ongeregeldheden? Auditteam Voetbal en Veiligheid– Openbaar 5 3. Hoe zijn de betrokken partijen voorbereid geweest ten aanzien van het omgaan met vuurwerk, provocaties en veldbetreding? 4. Wat kan geleerd worden van de gebeurtenissen? 1.3 Uitgangspunten van de incidentevaluatie Creëren van overzicht dankzij een feitenrelaas. Om een goede analyse te kunnen maken van wat er gebeurd is en waarom dingen zijn gelopen zoals ze zijn gelopen, is eerst een goed overzicht van de feiten nodig. Wij werken bij incidentevaluaties om die reden met feitenrelazen. Een feitenrelaas betreft de meest relevante en gedocumenteerde feiten en is daarmee een gedragen weergave van de gebeurtenissen die tijdens een incident en de afhandeling daarvan hebben plaatsgevonden. Het feitenrelaas leggen we dan ook Onderscheid maken tussen feiten, percepties en beoordeling. In situaties waarbij verschillende partijen met elkaar samenwerken, kan soms sprake zijn van uiteenlopende belangen. In een dergelijke context is het voor een evaluator van belang een scherp onderscheid aan te brengen tussen feiten en beelden en meningen van betrokkenen. Een zinvolle discussie over ‘wat goed ging’ en ‘wat niet’ kan eigenlijk pas ontstaan als de onderliggende feiten zelf niet meer ter discussie staan. Op basis van het verzamelde materiaal (bevindingen) komen wij tot een onafhankelijk en onderbouwd oordeel over het verloop van het incident en de afhandeling daarvan (conclusies) en formuleren we aanbevelingen voor de toekomst en de bredere context. voor aan opdrachtgever en betrokken partijen ter toetsing. Recht doen aan het doel van evalueren: leren! Tot slot zijn incidentevaluaties zo ingericht dat er optimaal van geleerd wordt. Hiervoor is in de eerste plaats het betrekken van alle partijen noodzakelijk. Wij hebben een serie interviews met alle betrokkenen gehouden evenals een evaluatiebijeenkomst om de conclusies te toetsen en aanbevelingen aan te scherpen. Met het oog op het leereffect hanteren wij in de rapportagefase bovendien de principes van blame free reporting. Hiermee wordt bedoeld dat de bevindingen van het onderzoek niet zijn terug te voeren op specifieke individuen binnen organisaties. Bij blame free reporting gaat het niet om ‘wat ging er fout en wiens verantwoordelijkheid was dat?’. In plaats daarvan worden bevindingen geplaatst in het grotere geheel en met het oog op de toekomst: ‘wat verzilveren wij voor de toekomst en waar is verbetering mogelijk?’ 1.4 Opzet van de incidentevaluatie Bij het uitvoeren van de incidentevaluatie hebben wij zeven fasen doorlopen. Oriëntatie. In de eerste fase hebben wij ons ingelezen in relevante documentatie voor het desbetreffende incident en op basis daarvan de relevante thema’s en onderzoeksvragen voor de evaluatie bepaald. Opstellen feitenrelaas en speelveldanalyse. In de tweede fase hebben wij op basis van schriftelijke documentatie en camerabeelden een feitenrelaas opgesteld. Daarnaast hebben wij het speelveld in kaart gebracht op basis van bestaande planvorming en documentatie van KNVB, de clubs en eerdere rapporten van het Auditteam Voetbal en Veiligheid. Verdiepende interviews. In de derde fase hebben wij een aantal verdiepende interviews gevoerd met betrokkenen. Deze gesprekken dienden enerzijds om het feitenrelaas te valideren en te verfijnen en anderzijds om de mening van betrokkenen over de gang van zaken te horen. Opstellen reconstructie. Op basis van het feitenrelaas en de input uit de verdiepende interviews hebben wij een reconstructie van de gebeurtenissen gemaakt. Deze reconstructie is ter check voorgelegd aan de respondenten. De reconstructie is gebruikt als basis voor de analyse van het incident. Analyse, conclusies en aanbevelingen. In de vijfde fase hebben wij een analyse uitgevoerd, waarbij observaties zijn opgesteld. Deze observaties zijn in het rapport opgenomen. Op basis van de analyse hebben wij conclusies en aanbevelingen geformuleerd. Auditteam Voetbal en Veiligheid– Openbaar 6 Evaluatiebijeenkomst. In de zesde fase hebben wij onze bevindingen teruggekoppeld aan de betrokken partijen. Leren kan immens alleen als de bevindingen herkend en geaccepteerd worden. In deze bijeenkomst hebben we ook vooruit gekeken naar de toekomst en de bredere context. Rapportage. In de zevende fase hebben wij de voorliggende eindrapportage opgesteld met daarin de speelveldanalyse, de reconstructie van gebeurtenissen en onze aanbevelingen, conclusies en aanbevelingen. Vanuit de vierhoek van de stad