Sprawozdanie Report 2008

SPRAWOZDANIE REPORT 2008

www.auschwitz.org.pl SPIS TREŚCI CONTENTS

WPROWADZENIE INTRODUCTION 4

WYDARZENIA 2008 2008 EVENTS 8

LICZBA ODWIEDZAJĄCYCH. PRZEWODNICY NUMBER OF VISITORS. GUIDES 20

NOWA WYSTAWA GŁÓWNA NEW MAIN EXHIBITION 22

WYSTAWA SZTUKI W BYŁEJ KUCHNI OBOZOWEJ ART EXHIBITION IN FORMER CAMP KITCHEN BUILDING 26

PRACE KONSERWATORSKIE PRESERVATION WORK 30

ZBIORY COLLECTIONS 34

ARCHIWUM ARCHIVES 38

WYSTAWY EXHIBITIONS 40

BADANIA NAD HISTORIĄ AUSCHWITZ RESEARCH ON HISTORY OF AUSCHWITZ 42

WYDAWNICTWA I BIBLIOTEKA PUBLISHING AND LIBRARY 44

MIĘDZYNARODOWE CENTRUM EDUKACJI O AUSCHWITZ I HOLOKAUŚCIE INTERNATIONAL CENTER FOR EDUCATION ABOUT AUSCHWITZ AND HOLOCAUST 48

WOLONTARIAT I PRAKTYKI VOLUNTEERS AND WORK-STUDY 52

EKIPY FILMOWE FILM CREWS 54

FINANSE FINANCES 56

NIE BĄDŹ OBOJĘTNY DON’T BE INDIFFERENT 58

MUZEUM – PODSTAWOWE DANE MUSEUM—BASIC INFORMATION 62

STRUKTURA MUZEUM MUSEUM STRUCTURE 66

KONTAKT CONTACT 68

DARCZYŃCY DONORS 71 SPRAWOZDANIE REPORT

2008 WPROWADZENIE

dr Piotr M.A. Cywiński Czyż można dopuścić do zapomnienia? ochrony Miejsca Pamięci przed zniszczeniem. Na dyrektor początku 2008 r. sprawdziliśmy, jakie kwoty są nie- Państwowego Muzeum Z tak wielu miejsc umęczenia człowieka, do których zbędne, aby za dwadzieścia lub trzydzieści lat teren Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu zaliczają się obozy koncentracyjne i miejsca Zagłady, byłego obozu nadal był dostępny i czytelny dla od- Director of tereny byłego obozu koncentracyjnego Auschwitz wiedzających. Auschwitz-Birkenau są najpełniej zachowanym świadectwem wielkiej State Museum tragedii w dziejach Europy i największego upadku Sumy potrzebne na konserwację 155 obiektów bu- in Oświęcim człowieczeństwa. W naszej kulturze to Miejsce stało dowlanych, 300 ruin, prawie 200 hektarów terenu, się symbolem potwornej zbrodni. stosów walizek i butów, okularów i pasiaków, zdjęć i dokumentów archiwalnych są ogromne. Najpilniej- Na tym terenie rozgrywały się wydarzenia „osta- sze prace wymagają środków rzędu 60 milionów tecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, będące euro. jednym z najciemniejszych rozdziałów historii ludz- kości. Tu także zamęczono tylu innych niewinnych Tylko wspólnym wysiłkiem możemy zachować au- ludzi z całej okupowanej przez Trzecią Rzeszę Eu- tentyzm tego Miejsca i jego wymowę. W 2008 r. ropy. podjęliśmy starania o stworzenie specjalnego Fun- duszu, którego celem będzie konserwacja Miejsca Zagłada nie ma w historii ludzkości punktów od- Pamięci Auschwitz-Birkenau. Wierzę, że kraje de- niesienia. Dlatego stała się punktem odniesienia mokratycznego świata i ludzie świadomi jego kru- samym w sobie. chości wesprą nasze wysiłki.

Auschwitz do dziś pozostaje najbardziej wymow- Ofiary wymagają naszej pamięci, a my wszyscy bar- nym miejscem dla kształtowania sumienia czło- dzo jej potrzebujemy. Dziś i jutro. wieka odpowiedzialnego za przyszłość naszych społeczeństw, narodów i państw. Po ponad sześć- dziesięciu latach ludzie z całego świata wciąż od- wiedzają to Miejsce, aby zobaczyć ruiny fabryki śmierci. One przemawiają do wyobraźni każdego. dr Piotr M.A. Cywiński

Czas płynie nieubłaganie. W poprzednim sprawo- zdaniu przedstawiliśmy wstępną analizę kosztów

4 INTRODUCTION

Is Forgetting Permissible? site remains accessible and comprehensible to visitors. Of all the many places of human suffering comprising the concentration camps and Shoah centers, Conserving 155 buildings, 300 ruins, grounds cov- the site of the Auschwitz concentration camp is the ering almost 200 hectares, stacks of suitcases, and most fully preserved testimony to the great tragedy large quantities of shoes, eyeglasses, camp uni- of European history, the lowest point to which man- forms, photographs, and archival documents will kind has fallen. In our culture, this Place has come to involve enormous costs. The most urgent tasks re- symbolize the monstrous totality. quire funding on the order of €60 million.

This is where the „final solution of the Jewish ques- Only a shared effort will make it possible to pre- tion,” one of the darkest chapters in human history, serve the authenticity of this place and its message. played out. Other innocent people from all of Nazi- In 2008, we laid the groundwork for a special Fund -occupied Europe also suffered here. for the preservation of the Auschwitz-Birkenau Me- morial. I believe that the democratic countries of There are no reference points in human history for this world, and people who realize how fragile this the Shoah. This is why it has become a reference world is, will support us. point unto itself. The victims demand that we remember. We all need, To this day, Auschwitz remains the most eloquent ever so much, to remember - today and tomorrow. place for forming the consciences of people who take responsibility for the future of our societies, nations, and states. After more than sixty years, people from all over the world continue to come here to see the ruins of the death factory. Those ruins speak to everyone’s imagination.

Time rolls on unmercifully. Last year’s report included a preliminary analysis of the cost of preserving Dr. Piotr M.A. Cywiński the Memorial. In early 2008, we checked to see how much it will cost to make sure that the Auschwitz

5 WPROWADZENIE

SPRAWOZDANIE O DZIAŁALNOŚCI MUZEUM SPOTYKA SIĘ NIEZMIENNIE Z WIELKIM ZAINTERESOWANIEM W POLSCE I NA ŚWIECIE. PO OTRZYMANIU SPRAWOZDANIA ZA ROK 2007 NAPISALI DO NAS:

THERE IS GREAT INTEREST IN THE MUSEUM’S ANNUAL REPORT IN POLAND AND ALL OVER THE WORLD. HERE ARE SOME OF THE RESPONSES WE RECEIVED TO THE 2007 ANNUAL REPORT: 1

1. Zeszłoroczne „Muzeum leży w sercu nowej Europy, podziela te history, and an assurance that such a tragedy will sprawozdanie same wartości i wspólnie pracuje, by zapewnić, żeby never be repeated.” spotkało się z dużym to, czego doświadczyliśmy w tych mrocznych cza- zainteresowaniem sach, nigdy się nie powtórzyło. Jestem szczególnie na całym świecie zadowolony z tego, że tak wiele włoskich szkół po- Ehud Olmert Premier Izraela piera wizyty w Państwa Muzeum jako wyjątkowe do- Prime Minister of Israel 1. Last year’s report świadczenie dla naszych przyszłych obywateli”. evoked great interest „Holokaust był wyjątkowo tragicznym wydarzeniem around the world “The Museum is located in the heart of the new Eu- w historii człowieka i płynąca z niego lekcja ma war- rope. It shares the same values and is part of the tość uniwersalną. Jest sprawą zasadniczą, aby przy- common endeavor to make sure that the things szłe pokolenia zrozumiały przesłanie Auschwitz. Tylko that occurred in those dark days are never repeated. poprzez pamięć o strasznych zbrodniach, rasizmie I am especially pleased to note that so many Italian i prześladowaniach w czasie Holokaustu możemy schools support visits to the State Museum as an ex- mieć nadzieję na zwalczenie nietolerancji w naszych ceptional experience for our future citizens.” społeczeństwach”.

„The Holocaust was a uniquely tragic event in human history, and its lessons are of universal relevance. Giorgio Napolitano Prezydent Republiki Włoskiej It is vital that the future generations understand the President of the Republic of Italy lessons of Auschwitz: it is only by remembering the horrific crimes, racism and victimisation of the Holo- „Ponad sześćdziesiąt lat po zakończeniu wojny gro- caust that we can hope to combat intolerance in our za Holokaustu oraz przerażające relacje tych, któ- societes.” rzy cierpieli nieludzko traktowani przez nazistów i ich współpracowników, powoli znika ze zbiorowej pamięci świata. Nie wolno nam do tego dopuścić Gordon Brown Premier Wielkiej Brytanii i Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau odgrywa Prime Minister of the United Kingdom decydującą rolę jako materialny dowód i naoczne przypomnienie ogromnego nazistowskiego progra- „Szanowny Panie Dyrektorze, z największym zaintere- mu stworzonego, by zniszczyć naród żydowski oraz sowaniem zapoznałem się z rocznym raportem doty- innych «wrogów państwa». Poprzez ochronę historii, czącym działalności Miejsca Pamięci Auschwitz za rok edukowanie ludzi o tym, co naprawdę działo się na 2007 i chciałbym osobiście podziękować za wysłanie tym skrawku ziemi, oraz poszerzanie wiedzy Muze- mi go. Dokument ten doskonale ilustruje wyzwanie, um jasno przypomina o tym wstydliwym rozdziale jakim jest obowiązek pamięci w naszych współczes- w historii ludzkości i zapewnia, że taka tragedia już nych społeczeństwach. Pragnę zapewnić Pana o de- nigdy się nie powtórzy”. terminacji mojego Rządu w przekazywaniu na terytorium Francji wyrażanego przez Pana zatroskania”. “More than 60 years after the end of the war, the horror of the Holocaust and the terrifying accounts “Esteemed Director, I was most interested to examine by the people who suffered inhuman treatment at the annual report on the activities of the Auschwitz the hands of the Nazis and their collaborators are Memorial for 2007, and I would like to thank you per- slowly fading from the world’s collective memory. sonally for sending it to me. This document is a per- We cannot permit this to happen, and the Aus- fect illustration of the challenge for our contemporary chwitz-Birkenau State Museum plays a decisive role societies as represented by the duty to remember. as physical evidence and eyewitness testimony to I would like to ensure you of my government’s deter- the dimensions of the program that the Nazis creat- mination to convey on French soil the concerns that ed to destroy the Jewish people and other ‘enemies you express.“ of the state.’ Through the protection of history, education about what truly happened on this piece of earth, and its informational work, the Museum is François Fillon Premier Francji a clear reminder of that shameful chapter in human Prime Minister of France

6 INTRODUCTION

„W obecnych czasach nie można zapominać o tragicz- folded here during World War II, and may it be, at nej historii tego miejsca, gdyż jego istnienie jest do- the same time, a warning to future generations wodem na to, że społeczeństwo nie może ignorować about the danger that results from the loss of faith przejawów antysemityzmu, rasizmu i ksenofobii. Dla- in God and the value of His Ten Commandments in tego doceniam projekty i działania waszego Między- showing respect for all people.” narodowego Centrum zmierzające do zapoznawania młodych ludzi z historią tego obozu śmierci”.

“In the present times, it is impermissible to forget Kardynał / Cardinal Stanisław Dziwisz Arcybiskup Metropolita Krakowski the tragic history of this place, since its existence is Metropolitan Archbishop of Cracow proof that society cannot ignore symptoms of antisemitism, racism, and xenophobia. That is why „Jest to szczególne miejsce, o które należy dbać, aby I appreciate your plans and the work of your Interna- przyszłe pokolenia zrozumiały, co to jest nienawiść tional Center, which is intended to familiarize young do innego człowieka i nigdy nie dopuściły do po- people with the history of this death camp.” wstania podobnego miejsca zagłady, gdziekolwiek na świecie”.

“This is a special place, which should be cared for so Mirek Topolanek Premier Republiki Czeskiej that future generations understand what hatred for Prime Minister of the Czech Republic other people is, and so that they never permit similar killing sites to arise anywhere on earth.” „Zauważyłem z satysfakcją stabilny wzrost liczby od- wiedzających, jak również rozwój projektów edukacyjnych i postęp badań naukowych. Poza tym fakt, że Arcybiskup / Archbishop Sawa przygotowują Państwo w tej chwili nową wystawę Prawosławny Metropolita Warszawski i całej Polski Orthodox Metropolitan of Warsaw and All Poland główną, pokazuje, że Muzeum jest ciągle przygoto- wane na podejmowanie nowych wyzwań”. „Państwa zaangażowanie w rozwijanie świadomości historycznego znaczenia Miejsca Pamięci Auschwitz “I noted with satisfaction the steady growth in the to praca nie do przecenienia dla obecnego i przy- number of visitors, as well as the development of szłego pokolenia Europejczyków. Doceniam zwłasz- educational projects and the progress in scientific cza Państwa zaangażowanie w edukację młodzieży. research. Aside from this, the fact that you are now W nich leży przyszłość naszej historycznej pamięci”. preparing a new main exhibition shows that the Mu- seum remains ready to undertake new challenges.” “Your commitment to developing an awareness of the historical significance of the Auschwitz Memorial is invaluable for the present and future generations Pascal Couchepin of Europeans. I especially appreciate your commit- Prezydent Konfederacji Szwajcarskiej ment to the education of young people—the future President of the Swiss Confederation of our historical memory resides in them.”

„Szczerze dziękuję za to opracowanie, które pozwala nam zobaczyć teraźniejszość – nie prostą, ale otwie- rającą spojrzenie na przeszłość i przyszłość”. Jacques Barrot Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Vice-President of the European Commission “I thank you sincerely for this publication, which makes it possible to see the present day as far from simple, „Liczba świadków terroru stworzonego przez nieto- but opening perspectives on the past and future.” lerancję i ksenofobię cały czas się zmniejsza. Dlatego coraz ważniejsze jest posiadanie trwałych pomni- ków, które przypominają nam o potrzebie promo- Kardynał / Cardinal Józef Glemp wania szacunku i zrozumienia pomiędzy wszystkimi Arcybiskup Senior Warszawski, Prymas Polski narodami”. Archbishop Emeritus of Warsaw, Primate of Poland “The number of witnesses to the terror created by „Niech ta publikacja służy zachowaniu pamięci intolerance and xenophobia is constantly dwindling. o wielkiej tragedii ludzkości, jaka się tutaj rozegrała That is why it is increasingly important to have perma- w czasie drugiej wojny światowej i będzie zarazem nent monuments that remind us of the need to pro- ostrzeżeniem dla przyszłych pokoleń przed niebez- mote respect and understanding among all nations.” pieczeństwem, do jakiego prowadzi utrata wiary w Boga i wartości Jego dekalogu w poszanowaniu każdego człowieka”.

Charlie McCreevy “May this publication contribute to preserving the Członek Komisji Europejskiej memory of the great tragedy for mankind that un- Member of the European Commission

7 WYDARZENIA 2008

STYCZEŃ LUTY

16 stycznia 4 lutego Dział Zbiorów pozyskał 106 obrazów i rysunków Jak uczyć o Auschwitz i Holokauście to zbiór mate- byłego więźnia Auschwitz Jana Barasia-Komskie- riałów dydaktycznych dla nauczycieli, który ukazał go. Zostały one przekazane przez Amerykański się nakładem Muzeum. Na publikację składają się Instytut Kultury Polskiej w Pinellas Park na Flo- scenariusze lekcji, w których nauczyciele praktycy rydzie. Tym samym muzealna kolekcja prac tego przestawiają materiały edukacyjne wykorzystują- artysty liczy łącznie 190 prac. ce różnorodne źródła historyczne i teksty literackie. 24 stycznia W Kancelarii Premiera odbyło się 15. posiedzenie 7-18 lutego Mię dz y narodowe j Rady Oś wię cimsk ie j. Rada zaję - W Jerozolimie odbyło się seminarium dla księży Paweł Sawicki specjalista ds. ła stanowisko w sprawie zasad działania podmio- katolickich z Polski. Jest to wspólny projekt Muze- Public Relations tów gospodarczych na terenie Pomnika Zagłady um, Metropolitalnego Seminarium Duchownego Public Relations Officer oraz zapoznała się z postępem prac nad przygo- w Lublinie i izraelskiego Instytutu Yad Vashem. towaniem nowej wystawy głównej Muzeum. 1. Była więźniarka Krystyna 18 lutego Kobylańska podczas 27 stycznia Odbyło się pierwsze spotkanie Międzynarodowej obchodów 63. rocznicy wyzwolenia, poświęconych 63. rocznica wyzwolenia obozu Auschwitz. Ob- Grupy Konsultacyjnej w sprawie utworzenia no- tragedii deportowanych chody poświęcone były tragediom rodzin, które wej wystawy głównej Muzeum (patrz strona 22). rodzin cierpiały i ginęły w obozie. Hasło uroczystości 2. Msza podczas – „Utracone rodziny”. 19 lutego izraelskiego seminarium dla Wydawnictwo Muzeum oddało do rąk czytelników polskich księży katolickich publikację upamiętniającą los kobiet w Auschwitz. 3. 2 stycznia ukazała się Dymy Birkenau to zbiór sześciu opowiadań autor- w sprzedaży książka Jestem stwa włoskiej Żydówki Liany Millu, których akcja zdrów i czuję się dobrze... rozgrywa się w kobiecej części obozu Birkenau. 4. Jan Baraś-Komski Opowiadaniom towarzyszą reprodukcje obrazów – Wrogowie państwa byłej więźniarki Janiny Tollik.

8 2008 EVENTS

3 4

JANUARY FEBRUARY

January 16 February 4 The Collections Department acquired 106 paint- Jak uczyć o Auschwitz i Holokauście [How to Teach ings and drawings by former Auschwitz prisoner about Auschwitz and the Holocaust], a collection Jan Baraś-Komski, donated by the American Insti- of educational materials for teachers, was pub- tute of Polish Culture in Pinellas Park, Florida. The lished by the Museum. It consists of lesson plans Museum now holds a total of 190 works by the in which experienced teachers present classroom artist. resources, including a variety of historical and literary texts. January 24 The 15th session of the International Auschwitz February 7-18 Council was held in the Chancellery of the Prime A seminar for Roman Catholic priests from Po- Bartosz Bartyzel Minister. The Council took a position on commer- land was held in Israel. It was a joint project specjalista ds. cial operations on the grounds of the Memorial, by the Museum, the Archdiocese Seminary in Lu- Public Relations and reviewed the progress of work on the prepa- blin, and the Yad Vashem Institute in Jerusalem. Public Relations Officer ration of the new main Museum exhibition. 1. Krystyna Kobylańska, February 18 a former prisoner, during The first meeting of the International Consultative the observances of the 63rd January 27 Group considering the creation of a new main ex- anniversary of liberation focused on the tragedy The 63rd anniversary of the liberation of Ausch- hibition at the Museum (see page 23). of the families deported witz. The observances were devoted to the trag- to Auschwitz edies of the families that suffered and died in February 19 2. Mass during the seminar the camp. The motto for the observances—“Lost A new Museum publication commemorated the in Israel for Polish catholic Families.” fate of women in Auschwitz. Dymy Birkenau [The priests Smoke of Birkenau] is a collection of six stories, 3. On January, 2 a collection set in the Birkenau women’s camp, by Liana Millu, of camp letters titled Jestem zdrów i czuję się dobrze a Jewish writer from Italy. The texts are accompa- [I am healthy and feel good] nied by reproductions of pictures by former pris- was published. oner Janina Tollik. 4. Jan Baraś-Komski—Enemies of the State 9 WYDARZENIA 2008

1. Zakończenie 10. Jubileuszowego MARZEC KWIECIEŃ Konkursu Plastycznego „Ludzie ludziom 5 marca Centrum Obsługi Odwiedzających wprowadziło no- zgotowali ten los” Zakończyła się druga edycja konkursu „Zaschnięte wy system słuchawkowy dla odwiedzających. Na w Młodzieżowym róże”. Jego głównym celem jest budzenie i pogłę- jego zastosowanie wpłynęła rosnąca liczba odwie- Domu Kultury w Tychach. bianie świadomości historycznej oraz inspirowa- dzających Muzeum. Nowe rozwiązanie wycisza Miej- Muzeum było nie młodych do poznawania historii najbliższej sce Pamięci i ułatwia kontakt z przewodnikiem. jednym z jego okolicy poprzez szukanie pamiątek historycznych współorganizatorów i dokumentów związanych z historią byłego obo- 5 kwietnia zu. Premier Kanady Stephen Harper odwiedził Miej- 2. Premier Kanady, Stephen Harper, sce Pamięci Auschwitz. „W miejscu tym jesteśmy podczas zwiedzania 29 marca świadkami śladów niewyobrażalnego okrucień- Miejsca Pamięci Odbyła się sesja naukowa „Przemysł III Rzeszy a KL stwa, grozy i śmierci. Nie wolno nam o tym ni- Auschwitz” poświęcona wykorzystywaniu niewol- gdy zapomnieć i musimy uczynić wszystko, by niczej pracy więźniów przez niemieckie koncerny się to nie powtórzyło. Panie, pobłogosław dusze oraz ich odpowiedzialności po wojnie. Spotkanie wszystkich, który tu cierpieli i zginęli oraz wybaw prowadził dr Piotr Setkiewicz, nowy szef Działu nas ode złego” – napisał Stephen Harper w księ- Naukowego. Przedstawił on wyniki swoich badań dze pamiątkowej. nad działalnością niemieckiego koncernu IG Far- ben i fabryki Buna-Werke. Była to jedna z kilkuna- 6 kwietnia stu jednodniowych konferencji edukacyjnych cie- W Warszawie odbyły się uroczystości 65. rocznicy szących się dużą popularnością wśród nauczycieli wybuchu powstania w getcie warszawskim. Pre- i edukatorów. zydent Lech Kaczyński w obecności Prezydenta Izraela Szymona Peresa nadał wysokie ordery polskim naukowcom, muzealnikom i edukatorom za wybitne osiągnięcia w odkrywaniu i upowszech- nianiu wiedzy o Holokauście. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski odebrał m.in. dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M.A. Cywiński.

10 2008 EVENTS

1. The conclusion MARCH APRIL of the 10th-anniversary art contest titled People March 5 The Visitor Services Section introduced a new Did This to Other People. The second Withered Roses contest ended. It is headphone system for visitors, made necessary The Museum was intended to awaken and reinforce historical con- by the rising attendance figures at the Museum. one of the organizers sciousness, and to inspire young people to learn This innovation will help hold down the noise level of the event about a history of the area where they live through at the Memorial, while also making it easier for a search for objects and documents connected guides to communicate. 2. Canadian Prime Minister Stephen Harper with the history of the camp. visiting the Memorial April 5 Canadian Prime Minister Stephen Harper visited the March 29 Auschwitz Memorial. “We are witness here to the A scholarly symposium on Third Reich Industry vestiges of unspeakable cruelty, horror and death. and Auschwitz focused on the exploitation of Let us never forget these things and work always prisoner labor by German companies, and the to prevent this repetition. Lord, bless the souls of way those companies were held to account after those who suffered and perished here and deliver the war. The chairman was Dr. Piotr Setkiewicz, us from evil,” wrote Harper in the visitors’ book. the new head of the Research Department. He presented the results of his investigations of the April 6 German IG Farben company and its Buna Werke Ceremonies in the Polish capital marked the 65th plant. This was one of several educational con- anniversary of the start of the Warsaw Ghetto Up- ferences, each lasting several days and enjoying rising. Accompanied by President Shimon Peres significant popularity among teachers and edu- of Israel, President Lech Kaczyński awarded high cators. honors to Polish scholars, museum professionals, and educators for outstanding accomplishments in discovering and disseminating knowledge about the Holocaust. Auschwitz Museum Director Dr. Piotr M.A. Cywiński was among those who received the Order of Poland Reborn.

11 WYDARZENIA 2008

1. 17. Marsz Żywych MAJ 12-19 maja Po raz pierwszy odbyło się seminarium orga- 2. Druk miesięcznika „Oś” nizowane wspólnie przez Muzeum i Centrum Przeprowadzono remont pomieszczeń, mieszczą- im. Rafała Lemkina dotyczące przeciwdziałaniu 3. Były więzień cych archiwalne dokumenty. Dzięki wymianie re- ludobójstwom. Uczestniczyli w nim przedstawi- Auschwitz, prof. gałów służących do przechowywania akt, orygi- ciele ministerstw z kilkunastu państw świata. Władysław Bartoszewski, nalne dokumenty będą mogły być przechowywane podczas seminarium w sposób zgodny z zaleceniami konserwatorskimi. o przeciwdziałaniu ludobójstwom 1 maja CZERWIEC 17. Marsz Żywych. Blisko 6 tys. Żydów z ponad 50 krajów świata oraz 1,6 tys. Polaków przeszło trasą 14 czerwca pomiędzy byłymi obozami Auschwitz I i Auschwitz Z okazji Dnia Pamięci o Ofiarach Hitlerowskich II-Birkenau. Wśród nich byli m.in.: Henryk Mandel- Obozów Koncentracyjnych w Muzeum otwar- baum, były więzień Auschwitz i członek Sonderkom- to wystawę prac byłego więźnia Jana Barasia- mando, szef sztabu armii izraelskiej Gabi Ashkenazi Komskiego „Uratowała mnie umiejętność ryso- oraz trener piłkarzy Chelsea Londyn Avram Grant. wania”. Został on deportowany do obozu przez Niemców 14 czerwca 1940 r. w pierwszym trans- 8 maja porcie Polaków do Auschwitz. Ukazał się pierwszy numer bezpłatnego miesięcz- nika „Oś – Oświęcim – Ludzie – Historia – Kultura”. 18 czerwca Jest to nowy projekt Muzeum, przygotowywany we Firma Volkswagen z inicjatywy Międzynarodowe- współpracy z Międzynarodowym Domem Spotkań go Komitetu Oświęcimskiego przekazała Muze- Młodzieży, Centrum Żydowskim, Fundacją Centrum um w darze nowoczesny minibus. Do Oświęcimia Dialogu i Modlitwy oraz portalem internetowym corocznie przyjeżdżają praktykanci Volkswage- Kasztelania.pl. na, którzy zapoznają się z historią byłego obozu, a także wykonują różne prace na terenie Miejsca 12 maja Pamięci. W Miejscu Pamięci odbyło się spotkanie konsultacyj- ne ekspertów UNESCO. Zapoznali się oni z proble- 22 czerwca matyką konserwacji pozostałości po obozie, której Na Pomniku Ofiar w byłym obozie Birkenau od- celem jest zachowanie w jak największym stopniu słonięto tablicę w języku słoweńskim. Z dostęp- autentyczności. Dyskusje dotyczyły również czytel- nych danych wynika, że Niemcy zarejestrowali ności Auschwitz, jako miejsca wpisanego na Listę w obozie co najmniej kilkuset słoweńskich więź- Światowego Dziedzictwa w kontekście intensywne- niów i więźniarek. go rozwoju regionalnego.

12 2008 EVENTS

MAY May 12-19 1. The 17th March For the first time, the Museum joined with the of the Living Rafał Lemkin Center in organizing a seminar on The rooms where the archival documents are 2. Oś magazine in print genocide prevention. Foreign ministry officials stored underwent remodeling. Thanks to the re- from several countries participated. placement of the shelves that hold the files, the 3. Prof. Władysław original records can be maintained in the way re- Bartoszewski, a former commended by proservation specialists. Auschwitz prisoner, JUNE at a seminar May 1 on genocide prevention The 17th March of the Living. Almost 6 thousand June 14 Jews from over 50 countries walked with 1,600 Poles To mark the occasion of the Memorial Day for Vic- between the sites of the Auschwitz and Auschwitz- tims of Nazi Concentration Camps, the Museum -Birkenau camps. Among them were Henryk Mandel- opened an exhibition of works by former prisoner baum, a former Auschwitz prisoner and member of Jan Baraś-Komski, under the title It Was My Skill the Sonderkommando, Chief of the General Staff of at Drawing that Saved Me. The Germans deported the Israel Defense Forces Lt. Gen. Gabi Ashkenazi, and Baraś-Komski to Auschwitz in the first transport of the manager of Chelsea Football Club, Avram Grant. Poles on June 14, 1940.

May 8 June 18 The first issue of the new, free monthly magazine On the initiative of the International Auschwitz Oś – Oświęcim – Ludzie – Historia – Kultura [Axis Committee, Volkswagen donated a new van Oświęcim, People, History, Culture] was distributed. to the Museum. Volkswagen trainees come to It is a new project by the Museum in cooperation Oświęcim every year to learn about history of the with the International Youth Meeting House, the former concentration camp while also perform- Jewish Center, the Center for Dialogue and Prayer, ing various jobs at the Memorial. and the kasztelania.pl website. June 22 May 12 A plaque in the Slovenian language was unveiled A consultative meeting of UNESCO experts took place at the Monument to the Victims of the Birkenau at the Memorial. They familiarized themselves with camp. Available data indicates that the Germans the problems of preserving the remains of the camp imprisoned several hundred men and women so as to retain the greatest possible authenticity. Dis- from Slovenia in Auschwitz. cussions also touched on the comprehensibility of Auschwitz as a site entered on the World Heritage List in the context of intensive regional development.

13 WYDARZENIA 2008

1. 64. rocznica likwidacji go Muzeum i izraelskiego Instytutu Yad Vashem w Birkenau tzw. obozu LIPIEC (patrz strona 48). cygańskiego W światowych mediach szerokim echem odbiła się 2. 67. rocznica śmierci informacja o potrzebie pilnego wsparcia Miejsca SIERPIEŃ św. Maksymiliana Kolbe Pamięci w celu ratowania pozostałości po byłym 1 sierpnia obozie Auschwitz. Od chwili powstania Muzeum Muzeum odwiedziła grupa penitencjariuszy Zakła- utrzymywane jest przez państwo polskie, jednak du Karnego w Trzebini. Była to część nowego, szer- skala potrzeb konserwatorskich wymaga zaanga- szego programu edukacyjnego skierowanego do żowania ze strony wspólnoty międzynarodowej. osadzonych.

3-8 lipca 2 sierpnia W Szkole Letniej „Nauczanie o Holokauście” wzięli Odbyły się uroczystości Dnia Pamięci o Zagładzie udział nauczyciele, edukatorzy i działacze orga- Romów. Przypadły one w 64. rocznicę likwidacji w nizacji pozarządowych. Organizatorami projektu Birkenau tzw. cygańskiego obozu rodzinnego. W ce- byli: MCEAH, Centrum Badań Holokaustu i Insty- remonii wzięli udział m.in. Romowie z całej Europy, tut Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawiciele rządów i korpusu dyplomatycznego. The Holocaust Memorial Resource and Education Center of Florida, The American Jewish University 3 sierpnia z Los Angeles oraz The State of California Center Dzięki środkom finansowym Ministerstwa Kultury for the Study of the Holocaust, Genocide, Human i Dziedzictwa Narodowego rozpoczął się remont Rights and Tolerance. konserwatorski dachu historycznego budynku poobozowego. 14-24 lipca W Muzeum odbyło się seminarium dla edukato- 14 sierpnia rów z Izraela „Auschwitz w zbiorowej pamięci 67. rocznica śmierci św. Maksymiliana Kolbe. Rocz- w Polsce i na świecie – pamięć o Auschwitz i jej nicowe uroczystości odbyły się w Centrum św. znaczenie dla Żydów i Polaków”. Było to spotkanie Maksymiliana w Harmężach oraz w Państwowym realizowane w ramach współpracy oświęcimskie- Muzeum Auschwitz-Birkenau.

14 2008 EVENTS

1. The 64th anniversary JULY AUGUST of the liquidation of the so-called Gypsy Information about the need for urgent aid to en- August 1 camp in Birkenau able the Memorial to save the remains of the Aus- A group of inmates from the penitentiary in Trze- chwitz camp was prominent in media around the binia visited the Museum as part of a novel, ex- 2. The 67th anniversary world. From its founding, the Museum has been panded educational program directed at incarcer- of the death supported by the Polish government, but the cur- ated persons. of St. Maximilian Kolbe rent preservation requirements make joint action by the international community necessary. August 2 The Memorial Day for the Destruction of the Roma July 3-8 was observed on the 64th anniversary of the liqui- Teachers, educators, and NGO staff attended the dation of the so-called Gypsy family camp in Birke- Teaching the Holocaust Summer School organized nau. Roma from Poland and abroad attended, by the ICEAH, the Holocaust Research Center and along with former Auschwitz prisoners, govern- Institute of European Studies of the Jagiellonian ment officials, members of the diplomatic corps, University of Cracow, The Holocaust Memorial Re- and other guests. source and Education Center of Florida, The Ameri- can Jewish University of Los Angeles, and The State August 3 of California Center for the Study of the Holocaust, Financial support from the Ministry of Culture and Genocide, Human Rights and Tolerance. National Heritage made it possible to begin the preservationist repair of the roof of an original, July 14-24 historical camp building. The Museum held a seminar for educators from Israel on Auschwitz in the Collective Memory in August 14 Poland and around the World—The Memory of Observances were held at the St. Maximilian Cen- Auschwitz and Its Significance for Jews and Poles, ter in Harmęże and the Auschwitz-Birkenau State a cooperative effort between the Museum and Museum to mark the 67th anniversary of the death the Yad Vashem Institute in Israel (see page 49). of St. Maximilian Kolbe.

15 WYDARZENIA 2008

1. Prace zabezpieczające ruiny komór gazowych WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK

2. Pisany alfabetem 10 września Rozpoczęto modernizację pomieszczeń magazy- Braille’a fragment mapy Do Oświęcimia przyjechali uczestnicy europejskiego nowych Działu Zbiorów, mieszczących najwięk- byłego obozu Auschwitz I seminarium „Auschwitz – pamięć dla przyszłości. szą na świecie kolekcję dzieł sztuki poświęco- z przewodnika po Edukacja o Holokauście w autentycznym miejscu pa- nych Auschwitz. Muzeum dla osób mięci”. Wzięli w nim udział nauczyciele i metodycy niewidomych z państw członkowskich i eksperci Rady Europy. 21-24 października Odbyła się ogólnopolska konferencja naukowo- 3. Teren bazy 15 września -dydaktyczna „Auschwitz i Holokaust – dylematy autobusowej PKSiS, gdzie w najbliższych Rozpoczęły się prace zabezpieczające ruiny komór i wyzwania polskiej edukacji”. Spotkanie podsu- latach powstanie gazowych numer 2 i 3 na terenie byłego obozu mowało polski dorobek nauczania o Holokauście nowoczesne centrum Auschwitz II-Birkenau. Ochrona znajdujących się od czasu wprowadzenia go do programu szkół recepcyjne dla poniżej poziomu gruntu ruin wymaga powstrzyma- w latach 90. XX w. odwiedzających nia nieustającego parcia gruntu. Dzięki niezbędnym pracom, finansowanym przez Fundację Ronalda S. 27 października Laudera oraz Muzeum, pozostałości po Zagładzie Dzięki nadzwyczajnemu wsparciu finansowe- nadal będą przestrzegały kolejne pokolenia. mu ministra kultury i dziedzictwa narodowego Muzeum podpisało umowę kupna położonej 23 września w pobliżu bazy autobusowej PKSiS. Na ponad Ukazał się przewodnik po Miejscu Pamięci pisany trzech hektarach w ciągu najbliższych lat po- alfabetem Braille’a, zrealizowany wraz z Ośrodkiem wstanie nowoczesne centrum recepcyjne dla Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych grup odwiedzających. Obejmie ono m.in. cen- i Słabowidzących w Krakowie. Oświęcimskie Muze- trum przyjmowania odwiedzających, parking um jest jednym z pierwszych w Europie, które wyda- i księgarnię. Usprawni to obsługę ponad miliona ło taki przewodnik. turystów corocznie przyjeżdżających do Miejsca Pamięci. 29 września Muzeum wzbogaciło swe zbiory sztuki o dwie mo- 31 października numentalne prace Izaaka Celnikiera: tryptyk Birke- Miasto Monachium przekazało w darze dla Mu- nau oraz Popioły. To jedne z najważniejszych dzieł zeum autobus marki Mercedes. Pojazd dostoso- w dorobku artysty, byłego więźnia Auschwitz. wany jest do potrzeb osób niepełnosprawnych.

16 2008 EVENTS

1. Protective work SEPTEMBER OCTOBER on the gas chamber ruins

September 10 Work began on modernizing the storage premises 2. The Braille guide Participants in a European seminar on Auschwitz— used by the Collections Department, which holds to the Museum for blind Memory for the Future: Education about the Ho- the world’s largest collection of works of art de- visitors—fragment locaust at an Authentic Memorial Site arrived in voted to Auschwitz. of Auschwitz I Oświęcim. They included teachers and methodolo- concentration camp gists from European union member countries and October 21-24 3. The PKSiS bus garage, experts from the Council of Europe. A nationwide research and teaching conference where a modern visitor on Auschwitz and the Holocaust: Dilemmas and reception center September 15 Challenges for Polish Education. The gathering will soon be erected Work began to secure the ruins of gas chambers 2 represented the culmination of Polish accomplish- and 3 at the Auschwitz II-Birkenau site. It was neces- ments in teaching about the Holocaust since the sary to relieve the pressure of the soil on the por- introduction of the subject to the school curricu- tions of the ruins below ground level. Financed by lum in the 1990s. the Ronald S. Lauder Foundation and the Museum, the work will make it possible for future generations October 27 to receive the warning message of these vestiges of Financial support from the Ministry of Culture the Holocaust. and National Heritage made it possible for the Museum to sign the purchase agreement for the September 23 adjacent PKSiS bus garage. In future years, the site A Braille guide to the Memorial was published in col- —measuring over 3 hectares—will be the location laboration with the Educational Training Center for for an up-to-date reception center for groups of Blind and Partially Sighted Children in Cracow. The visitors. Aside from the reception center, it will museum in Oświęcim is one of the first in Europe to also include parking facilities and a bookstore, issue such a resource. and will improve services for the more than 1 million annual visitors to the Memorial. September 29 The Museum acquired a pair of monumental works October 31 by Izaak Celnikier, the Birkenau Triptych and Ashes, The city of Munich donated a Mercedes bus to the for its art collection. These are two of the former Museum. The vehicle is adapted to provide access Auschwitz prisoner’s most important works. for the disabled.

17 WYDARZENIA 2008

1. Wizyta zwierzchnika Kościoła anglikańskiego, LISTOPAD GRUDZIEŃ arcybiskupa Canterbury, Rowana Williamsa 3-8 listopada Dwie grupy polskich nauczycieli, przewodni- oraz naczelnego Przedstawiciele ministerstw kultury z: Albanii, ków i edukatorów wzięły udział w seminariach rabina Wielkiej Brytanii Argentyny, Austrii, Azerbejdżanu, Belgii, Cypru, zorganizowanych przez Instytut Yad Vashem Jonathana Sacksa Chorwacji, Macedonii, Polski, Rumunii, Serbii, i oświęcimskie Muzeum. Pobyt w Izraelu miał na Stanów Zjednoczonych i Węgier wzięli udział celu pogłębienie wiedzy nt. historii i kultury Ży- 2. 17 listopada w seminarium im. Raula Wallenberga „Upamięt- dów oraz Holokaustu. podczas posiedzenia nienie Holokaustu – Dziedzictwo Auschwitz i jego Międzynarodowej Rady znaczenie dla świata”. Jego organizatorami było 4 grudnia Oświęcimskiej Muzeum i Centrum im. Rafała Lemkina. Z okazji 60. rocznicy uchwalenia Deklaracji Praw prof. Władysław Człowieka oraz Międzynarodowego Dnia Praw Bartoszewski dokonał 13 listopada Człowieka w Oświęcimiu spotkali się ombud- symbolicznego otwarcia Zwierzchnik Kościoła anglikańskiego, arcybiskup smani z całego świata. Organizatorami sesji był strony internetowej Canterbury, Rowan Williams oraz naczelny rabin Rzecznik Praw Obywatelskich RP, a także Om- Muzeum Wielkiej Brytanii Jonathan Sacks odwiedzili Miej- budsman Izraela, Ministerstwo Spraw Zagra-

3. Jeden z pomników sce Pamięci Auschwitz. Towarzyszyli im duchowni nicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa w Instytucie Yad Vashem. innych wyznań z Wysp Brytyjskich, m.in.: buddy- Narodowego oraz Państwowe Muzeum Ausch- W 2008 r. w seminariach ści, hinduiści, ahaiści i muzułmanie, a także stu- witz-Birkenau. w Izraelu wzięły udział denci, uczestnicy programu „Lekcje z Auschwitz”. dwie grupy polskich 11 grudnia edukatorów 17 listopada MCEAH opublikowało materiały z międzynaro- W Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warsza- dowej konferencji „Pamięć – Świadomość – Od- wie odbyło się 16. posiedzenie Międzynarodowej powiedzialność”, zorganizowanej w ramach ob- Rady Oświęcimskiej. Tematem obrad były przede chodów 60. rocznicy utworzenia Muzeum. wszystkim kwestie finansowe związane z konser- wacją Miejsca Pamięci. Rada przyjęła koncepcję 12 grudnia utworzenia Funduszu Wieczystego na cele kon- Dzięki darowiźnie Zakonu Braci Mniejszych Ka- serwatorskie (patrz strona 58). pucynów z Umbrii we Włoszech oraz wsparciu fi- nansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa 17 listopada Narodowego Straż Muzealna wzbogaciła się Pod adresem www.auschwitz.org.pl uruchomiona o nowy samochód terenowy. Będzie on wykorzy- została nowa witryna internetowa Państwowego stywany do służby patrolowej i ułatwi zabezpie- Muzeum Auschwitz-Birkenau. czenie rozległego terenu Miejsca Pamięci.

18 2008 EVENTS

2 3

1. The visit by Dr. Rowan NOVEMBER DECEMBER Williams, the Archbishop of Canterbury, November 3-8 Two groups of Polish teachers, guides, and edu- and Dr. Jonathan Sacks, Officials from the ministries of culture of Albania, cators attended seminars organized by the Yad the Chief Rabbi Argentina, Austria, Azerbaijan, Belgium, Croatia, Vashem Institute and the Museum. The visit to of the United Kingdom Cyprus, Hungary, Macedonia, Poland, Romania, Ser- Israel aimed at enhancing their knowledge of bia, and the USA attended a seminar titled Raul Wal- the history and culture of the Jews, and of the Ho- 2. Symbolic opening lenberg—Commemorating the Holocaust: The Heri- locaust. of the new Museum website by Prof. tage of Auschwitz and Its Meaning for the World, Władysław Bartoszewski organized by the Museum and the Rafał Lemkin December 4 Center. Ombudsmen from around the world gathered 3. One of the in Oświęcim to mark the 60th anniversary of the mounuments at November 13 Universal Declaration of the Rights of Man and the Yad Vashem Institute. The head of the Anglican Church, the Archbishop International Human Rights Day. The Ombuds- In 2008, two groups of Canterbury, Dr. Rowan Williams, and the Chief men of Poland and Israel, the Ministry of Foreign of Polish educators Rabbi of the United Kingdom, Dr. Jonathan Sacks, Affairs, the Ministry of Culture and National Heri- attended seminars visited the Auschwitz Memorial. British clergy of tage, and the Auschwitz-Birkenau State Museum in Israel other denominations, including Buddhists, Hindus, organized the session. Baha’i, and Muslims, as well as students participating in the Lessons of Auschwitz program, accom- December 11 panied them. The ICEAH published material from an international conference on Remembrance, Awareness, November 17 and Responsibility, organized to mark the 60th The 16th session of the International Auschwitz Coun- anniversary of the opening of the Museum. cil was held at the Chancellery of the Prime Minister. Financial questions connected with the conservation December 12 of the Memorial dominated the agenda. The Council A gift from the Order of Capuchins Minor from approved the idea of establishing a Perpetual Fund Umbria (Italy) and financial support from the for conservation purposes (see page 59). Ministry of Culture and National Heritage made it possible for the Museum Guards to acquire November 17 a new SUV for use on patrol, facilitating the pro- The new website of the Auschwitz-Birkenau State tection of the extensive grounds of the Memo- Museum went online at www.auschwitz.org.pl. rial.

19 LICZBA ODWIEDZAJĄCYCH PRZEWODNICY

Porównanie frekwencji odwiedzających w latach 2001-2008 Comparison of number of visitors between 2001 and 2008

1 300 000 1 200 000

1 100 000 1 000 000

900 000

800 000 700 000

600 000

500 000 400 000

300 000 200 000 100 000 492 500 492 800 541 578 700 700699 000 927 989 500 1 220 000 0001 130 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

W 2008 r. tereny byłego obozu koncentracyjnego More than 1.1 million people from Poland and abroad Auschwitz odwiedziło ponad 1,1 mln ludzi z Polski visited the site of Auschwitz Concentration Camp in i zagranicy. Ponad 700 tys. z nich stanowili uczniowie 2008; over 700 thousand of them were of school or i studenci. university age.

Utrzymuje się wysoka frekwencja z ubiegłego roku. Last year’s high level of attendance continued, and Światowy kryzys ekonomiczny spowodował jedynie the world economic crisis resulted in a drop of only jej kilkuprocentowy spadek w drugiej połowie roku. a few percentage points during the second half of the Świadczy to o niesłabnącym zainteresowaniu Miej- year—an indication of the undiminished interest in the scem Pamięci Auschwitz. Auschwitz Memorial.

W 2008 r., starając się wyjść naprzeciw wyzwaniom, As one way of meeting the challenges posed by the jakie niesie za sobą ogromna liczba odwiedzających enormous numbers of visitors, the Museum introduced Miejsce Pamięci, Muzeum wprowadziło system słu- Magdalena Urbaniak chawkowy. Każda osoba zwiedzająca teren Muzeum a headphone system in 2008. Each member of an or- Sekcja Obsługi w zorganizowanej grupie z przewodnikiem otrzymuje ganized group touring the Memorial with a guide re- Odwiedzających słuchawki; przewodnik prowadząc prelekcję, używa ceives headphones, and the guide conducts the tour Visitor Services Section mikrofonu. System przede wszystkim pozwala wyci- with the use of a microphone. The system makes it pos- szyć teren Miejsca Pamięci, ale także zapewnia więk- sible to reduce the noise level at the Memorial, while szy komfort zwiedzania. also ensuring greater comfort for the visitors. 1. Nowy system słuchawkowy dla odwiedzających

1. The new headphone system for visitors

20 NUMBER OF VISITORS GUIDES

Europa z Rosją i Izraelem Europe (including Russia and Israel) 968500

Ameryka Północna North America Azja (bez Rosji i Izraela) 90000 Asia (excluding Russia and Israel) 53000 Afryka Africa 2000

Ameryka Południowa South America 3500 Australia i Oceania Australia and Oceania 13000

Europa z Rosją i Izraelem / Europe (including Russia and Israel)

Ameryka Północna / North America

Azja (bez Rosji i Izraela) / Asia (without Russia and Israel)

Pozostałe / Others Polska 410200 Poland 410200 Wielka Brytania 109600 Great Britain 109600 USA 74300 USA 74300 Niemcy 57900 Germany 57900 Liczba odwiedzających Włochy 43000 Italy 43000 w roku 2008 Izrael 44100 Israel 44100 Francja 41400 France 41400 Number of visitors Korea Południowa 37300 South Korea 37300 in 2008 Słowacja 32200 Slovakia 32200 Norwegia 32100 Norway 32100 Hiszpania 32000 Spain 32000 Czechy 30100 Czech Republic 30100 Szwecja 20900 Sweden 20900 Irlandia 16500 Ireland 16500 Młodzież / Students Węgry 15800 Hungary 15800 418100 Australia 13600 Australia 13600 Dorośli / Adults 711900 Holandia 11300 Holland 11300 Belgia 10200 Belgium 10200 Kanada 9300 Canada 9300 Dania 5700 Denmark 5700 Chiny 5600 China 5600 Japonia 5400 Japan 5400 Finlandia 4200 Finland 4200 Austria 3400 Austria 3400 Singapur 2800 Singapur 2800 Polska / Poland 410200 Portugalia 2800 Portugal 2800 Zagranica / Abroad Słowenia 2400 Slovenia 2400 719800 Brazylia 2300 Brazil 2300 Rosja 2000 Romania 2000 Rumunia 2000 Russia 2000 Chorwacja 1900 Croatia 1900 Opracowała: Magdalena Urbaniak Pozostałe 47700 Others 47700 Prepared by Magdalena Urbaniak Łącznie 1130000 Total 1130000

21 NOWA WYSTAWA GŁÓWNA

1-3. Nowa wystawa ropie. Wreszcie duża liczba zwiedzających wymusza główna umieszczona przyjęcie innych rozwiązań przestrzennych. będzie w poobozowych blokach Materiały opracowane przez zespół autorski pracow- ników Muzeum zostały przedstawione na dwóch spotkaniach Międzynarodowej Grupy Konsultacyjnej, w skład której wchodzą specjaliści z zakresu historii, muzeologii, a także byli więźniowie Auschwitz. Człon- kowie Grupy zgodzili się, że wystawa musi mieć charakter wyjątkowy. Nie może jednak przyćmić wymo- wy samego Miejsca Pamięci. Stąd nowe rozwiązania powinny zachować spokojny i stonowany charakter, a także surowość istniejącej obecnie ekspozycji. 1 Trwają prace nad opracowaniem nowej wystawy Podczas posiedzeń Grupy przedyskutowano tematykę głównej. Jest to jedno z priorytetowych zadań w Miej- wystawy wstępnej, która znajdzie się przed wejściem scu Pamięci. na teren byłego obozu, oraz tematy wystawy głównej, która zostanie umieszczona na parterach bloków 1-11. Obecna wystawa powstała w 1955 r. Została utwo- Na piętrach planuje się umieszczenie poszerzonych, rzona przez byłych więźniów i stała się inspiracją dla pomocniczych wystaw oraz dodatkowych przestrzeni wielu innych wystaw na świecie dotyczących Ausch- do pogłębionej edukacji dla grup seminaryjnych. witz i Holokaustu. Do tej pory dokonywano w niej je- Zaprezentowano także projekt scenariusza filmu Dro- dynie niewielkich poprawek. Ze względu na mijający ga do Auschwitz, który będzie uzupełnieniem wystawy czas wymaga całkowitej zmiany. Choć historia obo- wstępnej, jak również założenia do koncepcji zwiedza- zu Auschwitz znana jest coraz pełniej, młodzi ludzie nia Muzeum przez osoby niewidome i słabowidzące. mają coraz mniejsze wyobrażenie o czasach nazizmu. Pod uwagę wziąć trzeba także fakt, że coraz więcej Wystawy wstępna i główna zostaną uzupełnione ludzi dociera do Miejsca Pamięci z krajów, w których nową stałą wystawą dzieł sztuki więźniarskiej (patrz historia XX w. potoczyła się innymi torami niż w Eu- strona 26).

22 NEW MAIN EXHIBITION

Work continues on the new main exhibition. This is a pri- 1-3. The new main ority task for the Memorial. exhibition will be located in original Auschwitz The current exhibition opened in 1955. Created by former buildings prisoners, it became an inspiration for many other exhib- its on Auschwitz and the Holocaust around the world. It remains open today with only minor revisions. The pas- sage of time has made a complete transformation necessary. Although more and more is known about the history of the camp, young people have less and less of an idea about Nazi period. The fact that increasing numbers of people journey to the Memorial from countries that were outside the stream of European history in the 20th century 2 must also be taken into account. Finally, the great volume of visitors makes new spatial arrangements imperative. outside the entrance to the grounds of the camp, and the themes of the main exhibition that will be situated The materials prepared by the design group from the on the ground floors of blocks 1-11. Supplementary, ex- Museum staff have been presented at two meetings of panded exhibitions and additional space for in-depth the International Consultative Group, made up of spe- educational work by seminar groups will be located up- cialists in history and museum practice, as well as former stairs. Auschwitz prisoners. The members of the group concur that the exhibition must be something special. However, The scenario for a film on The Road to Auschwitz, it should not upstage the eloquence of the Memorial site a supplement to the introductory exhibition, was also itself. Innovations should therefore preserve the calm, presented, as were concepts for visits to the Museum by restrained nature—and also the severity—of the current blind and partially sighted persons. exhibition. In addition to the introductory and main exhibitions, At the meetings, the Group discussed the subject mat- there will also be a new permanent exhibition of pris- ter of the introductory exhibition that will be located oner art (see page 27).

23 NOWA WYSTAWA GŁÓWNA

1. Spotkanie MIĘDZYNARODOWA GRUPA KONSULTACYJNA Międzynarodowej Grupy Konsultacyjnej Przedstawiciele Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej przygotowującej nową wystawę główną dr Hava Dreyfus historyk, pracownik naukowy Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie były więzień obozu Auschwitz, Prezydent Międzynarodowego Komitetu 2. Przedmioty Henryk Flug Oświęcimskiego, Przewodniczący Międzynarodowego Związku Ocalałych po pomordowanych z Holokaustu będą najważniejszym elementem dr Piotr Trojański historyk, MCEAH nowej wystawy Marian Turski były więzień obozu Auschwitz, historyk i publicysta prof. Jonathan Webber antropolog, profesor Uniwersytetu Birmingham Eksperci zewnętrzni dr Eleonora Bergman architekt, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego prof. Barbara Borkowska architekt wnętrz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie dr Barbara Distel historyk badacz Holokaustu, założyciel Stowarzyszenia Synów i Córek Żydów Serge Klarsfeld Deportowanych z Francji dr Andrzej Kunert historyk, członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa dyrektor Departamentu Zbiorów United States Holocaust Memorial Jacek Nowakowski Museum w Waszyngtonie Specjaliści Muzeum Auschwitz-Birkenau dr Piotr M.A. Cywiński dyrektor Muzeum, członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej Krystyna Oleksy wicedyrektor, dyrektor MCEAH Teresa Świebocka wicedyrektor, współautorka koncepcji były więzień obozu Auschwitz, historyk, członek Międzynarodowej Rady prof. Wacław Długoborski Oświęcimskiej, współautor koncepcji Teresa Zbrzeska kierownik Działu Wystawienniczego, współautorka koncepcji Rafał Pióro konserwator, kierownik Działu Konserwacji

24 NEW MAIN EXHIBITION

THE INTERNATIONAL CONSULTATIVE GROUP 1. The International Consultative Group Members of the International Auschwitz Council meets in preparation for the new main Dr. Hava Dreyfus historian, member of the faculty of the Hebrew University in Jerusalem exhibition former Auschwitz prisoner, chairman of the International Auschwitz Henryk Flug Committee, chairman of the International Association of Holocaust Survivors 2. Murdered people’s belongings will be Dr. Piotr Trojański historian, ICEAH the most important part Marian Turski former Auschwitz prisoner, historian, journalist of the new exhibition Prof. Jonathan Webber anthropologist, professor at the University of Birmingham External experts Dr Eleonora Bergman director, Jewish Historical Institute, architect professor of interior decoration, Academy of Fine Arts in Cracow, Prof. Barbara Borkowska interior decorator Dr. Barbara Distel historian Holocaust investigator, founder of the Association of the Sons Serge Klarsfeld and Daughters of Jews Deported from France historian, member of the Board for the Protection of the Remembrance Dr. Andrzej Kunert of Combat and Martyrdom director of the Department of Collections, United States Holocaust Memorial Jacek Nowakowski Museum in Washington Specialists of the Auschwitz Memorial

Dr. Piotr M.A. Cywiński Museum Director, member of the International Auschwitz Council Krystyna Oleksy deputy director, director of the ICEAH Teresa Świebocka deputy director, co-author of the concept former Auschwitz prisoner, historian, member of the International Auschwitz Prof. Wacław Długoborski Council, co-author of the concept Teresa Zbrzeska head of the Exhibition Department, co-author of the concept Rafał Pióro head of the Preservation Department, preservationist

25 WYSTAWA SZTUKI W BYŁEJ KUCHNI OBOZOWEJ

Oto odchodzą ostatni świadkowie tragedii Ausch- witz. Nie ma już Henia Mandelbauma, chyba ostatnim żyjącym w Europie więźniem Sonderkomman- do jest Szlomo Venezia. Na świecie żyje ich jeszcze kilkunastu. Po nich nie będzie nikogo, kto widziałby Zagładę z jądra jej ciemności. Młodzi ludzie będą nadal dowiadywali się – jak i dziś, na lekcjach historii lub podczas zwiedzania – co działo się w rozbieral- ni komory gazowej, w jaki sposób spopielano ciała zamordowanych, gdzie do Wisły wyrzucano popio- ły. Jednego już nigdy nie zrobią, nie zapytają: „A co Pan czuł, gdy zmuszano Pana do uczestnictwa w tym piekle?”

Temat emocji i odczuć jest ważniejszy, niż można by dr Piotr M.A. Cywiński to ocenić na pierwszy rzut oka. Całe życie więźnia, dyrektor które obserwujemy przez pryzmat osamotnienia, Państwowego Muzeum umęczenia, wygłodzenia, kar, apeli, komand czy Auschwitz-Birkenau chorób – jest życiem emocjonalnie skrajnym. Prze- w Oświęcimiu żyć Auschwitz, nie oznacza tylko coś przetrwać, ale Director of i czegoś doświadczyć. I to w tak mocnym stopniu, Auschwitz-Birkenau że minęły lata i dekady, a w koszmarach sennych byli State Museum in Oświęcim więźniowie nadal odczuwali traumę obozową.

Od pierwszej myśli o nowej wystawie ten temat mnie 1 1. Mieczysław męczył. Jak mówić więcej o ludziach niż o datach Wystawa główna w Miejscu Pamięci jest i będzie wysta- Kościelniak, czy liczbach? Jak nie stracić człowieka w tym tłumie wą narracyjną, historyczną, faktograficzną. Poznanie Chory więzień ofiar? Jak uchwycić, a potem wyrazić i przekazać to, przyczyn i następstw jest podstawą jakiegokolwiek czego się samemu nie doświadczyło, a co stanowi 2. Mieczysław zrozumienia tego, jak doszło do Zagłady. Lecz to nie Kościelniak, sedno przeżycia Auschwitz? wszystko i na tym świat się nie kończy. W przyswojeniu Rozlana zupa

3. Włodzimierz Siwierski, Głowa więźnia II

4. Czesław Lenczowski, Oto człowiek – epizod z obozu koncentracyjnego

5. Halina Ołomucka, Ostatni całus

2 3

26 ART EXHIBITION IN FORMER CAMP KITCHEN BUILDING

The last eyewitnesses to the tragedy of Auschwitz 1. Mieczysław are departing. Henryk Mandelbaum is gone, and Kościelniak, Szlomo Venezia is perhaps the final prisoner from the The Sick Prisoner Sonderkommando alive in Europe. A few are still alive 2. Mieczysław in the world. After them, there will not be anyone left Kościelniak, who saw the heart of the darkness of the Shoah. Young The Spilled Soup people will still learn—as they do today in history class or as visitors—about what went on in the gas chamber 3. Włodzimierz Siwierski, undressing room, how the bodies of the victims were Head of a Prisoner II reduced to ashes, and where the ashes were dumped into the Vistula. There is one thing that they will never 4. Czesław Lenczowski, do again: they will never ask, “How did you feel when This Is a Man— they forced you to participate in that inferno?” An Episode from a Concentration Camp

The subject of emotions and feelings is more important 5. Halina Ołomucka, than it might appear at first glance. The whole life of The Final Kiss a prisoner, which we observe through the prism of loneliness, fatigue, starvation, punishment, roll call, labor, and sickness, is an emotionally extreme life. Living through Auschwitz means more than surviving something—it also means experiencing something, to such a powerful degree that the years and decades pass, but ex-prisoners still undergo the camp trauma in their nightmares.

4 This subject has nagged at me since the inception of work on the new exhibition. How can we talk more through, which nevertheless constitute the core of the about people, and less about dates and statistics? How Auschwitz experience? can we avoid losing sight of the individual amidst the throng of victims? How can we grasp, and then ex- The main exhibition at the Memorial has been, and will press and convey, the things we ourselves never lived continue to be, a narrative, historical, fact-based exhibition.

27 WYSTAWA SZTUKI W BYŁEJ KUCHNI OBOZOWEJ

1. Czesław Lenczowski, faktografii nie zamyka się zrozumienie rozmiaru trage- Na tych bowiem dziełach artyści, byli więźniowie, Widma wracają dii. W datach, liczbach i wydarzeniach nie mieści się to, wyrzucili z siebie to, co zapamiętali najbardziej czego młodzi ludzie właśnie najczęściej szukają w i co ich męczyło jeszcze wiele lat po 1945 r.: uczu- 2. Halina Ołomucka, rozmowach z ocalałymi. Wszyscy potrzebujemy odna- cia beznadziei, rezygnacji, bezsilności, nostalgii, żalu, Przed selekcją leźć człowieczeństwo w całej tej nieludzkiej historii, strachu, cierpienia, bólu, głodu i zimna. Cała ta we- ujrzeć człowieka w mordowanym, poczuć jego uni- wnętrzna i niewysławialna historia Auschwitz jest wy- kalność i kruchość. A jednocześnie wczuć się w jego pisana bez słów na obrazach byłych więźniów. doświadczenie i zrozumieć jego zwycięstwo. Nie to, które sprawiło, że przeżył, ale to, które pozwoliło mu W zbiorach Muzeum istnieje największa na świecie żyć dalej. kolekcja takich dzieł sztuki. Składa się ona z kilku ty- sięcy obrazów i grafik. Wielokrotnie padały pytania, Prawdą jest, że bez nich, byłych więźniów, nie odtwo- jak je pokazać publiczności. Można pod kątem ich rzymy emocji, odczuć, uczuć, stanów ducha… czyli autorów lub stylów – tak zapewne uczyniłoby każ- tego wszystkiego, co było przeżywaną codziennością de Muzeum sztuki. Lecz Auschwitz nie jest Muzeum obozu, w stopniu pewnie większym niż regulaminy, sztuki. Można je pogrupować wedle tematów, które pobudki i apele. Nie odtworzymy tego, o czym nawet ukazują – tak, jak zrobiłoby szanujące się Muzeum byli więźniowie nie zawsze umieli opowiadać. Ale sta- historyczne. Lecz Auschwitz nie jest także wyłącznie rać się trzeba. Dlatego na całym świecie nagrywane są Muzeum historycznym. W tym Miejscu Pamięci bę- filmy z relacjami więźniów, aby choć tyle zostało z ich dziemy mogli – dzięki tym nadzwyczajnym relacjom słów, spojrzeń lub milczenia. wizualnym – pokazać wnętrze człowieka, uczucia i emocje więźniów. Właśnie dlatego, że niedługo Jest jednak jeszcze jedno źródło, w którym bez słów już żaden z nich nie będzie mógł o tym sam nam możemy odnaleźć owe uczucia i emocje, które towa- opowiedzieć. rzyszyły osadzonym w Auschwitz. Jest to sztuka więź- niarska – rysunki, obrazy, akwarele, szkice. Tworzone podczas trwania obozu lub w formie niewysłowio- Wystawa jest zaplanowana w budynku kuchni obo- nych relacji powstałe już po wojnie. Gdy pierwszy raz zowej. Jej nowy scenariusz, ukazujący ponadcza- oglądałem zbiory sztuki, poraziła mnie wyrazistość sowe emocje i wewnętrzne uczucia ofiar, powstał emocji, jaka bije z tych rysunków. Wracałem tam wie- w latach 2007-2008. Scenariusz wystawy ma na le razy, aby upewnić się co do mojego odbioru. Poka- celu wspomóc poszukiwanie funduszy na adapta- zywałem je wielu ludziom, patrząc, czy podobnie do cję budynku kuchni. Projekt konserwacji i adaptacji mnie odczytują farby na płótnach. jest kosztorysowany na ok. 4,5 miliona euro.

28 ART EXHIBITION IN FORMER CAMP KITCHEN BUILDING

Recognizing cause and effect is the basis of any under- ing to see whether they read the canvases the way I did. 1. Czesław Lenczowski, standing of how the Shoah came about. Yet it is not the In these works, the artists—former prisoners—unbur- The Specters Return be-all and end-all. Understanding the dimensions of the dened themselves of what they remembered best, and tragedy transcends the learning of facts. Dates, statistics, what tormented them for many years after 1945: the 2. Halina Ołomucka, Before the Selection and events cannot encompass the things that young peo- sense of hopelessness, resignation, powerlessness, nos- ple most frequently seek in discussions with survivors. We talgia, regret, terror, suffering, pain, hunger and cold. all need to discover the individuality amidst that inhuman Without words or language, the ex-prisoners inscribed history, to perceive the murdered as people, to feel their that whole internalized, untold story of Auschwitz in uniqueness and vulnerability—and, at the same time, to their pictures. intuit their experience and understand their success. Not the success that allowed them to survive, but the success The world’s largest collection of such works of art exists that permitted them to go on living. in the Museum collection. It comprises several thousand pictures and graphics. There have often been questions The truth is that without them, the ex-prisoners, we can- over how to display them—perhaps by artist or style, not re-create the emotions, reactions, feelings, and spiri- as any art museum would do? Auschwitz, however, is tual states—in other words, everything that, surely far no art museum. The works could be arranged by the more than regulations, reveille, and roll call, made up dai- subjects they depict, as any respectable historical mu- ly experience in the camp. We cannot re-create the things seum would do. Yet Auschwitz is more than a histori- that even ex-prisoners sometimes had trouble expressing. cal museum. In this Memorial, we will be able—thanks Yet we must try. That is why prisoner accounts are filmed to these exceptional visual accounts—to show people all over the world, so that something remains of their from the inside: the prisoners’ feelings and emotions. words, the look in their eyes, or their reticence. All the more so because, before long, none of them will be able to tell us about it themselves. However, there is one more source where, without words, we can find those feelings and emotions that accompanied the inmates of Auschwitz. This is prisoner art: draw- The exhibition is planned for the camp kitchen ings, paintings, watercolors, and sketches, created while building. The new scenario, portraying the time- the camp was operating or, as unvoiced accounts, right less emotions and internal feelings of the victims, after the war. When I first saw the art collection, the ex- was developed in 2007 and 2008. The scenario is pressiveness of the emotions emanating from these draw- intended to help raise funds for the adaptation of ings stunned me. I went back frequently, to confirm my the kitchen building. Cost estimates for the conser- impression. I showed the works to many people, watch- vation and adaptation run to about €4.5 million.

29 PRACE KONSERWATORSKIE

Od kilku lat Miejsce Pamięci jest pod profesjonal- PRACE ZABEZPIECZAJĄCE ną opieką wykształconej kadry konserwatorów RUINY KOMÓR GAZOWYCH różnych specjalizacji pracującej w laboratoriach W BIRKENAU i pracowniach najwyższej jakości. Jest to szczególnie ważne w miejscu, w którym konserwuje się obiekty Ruiny komór gazowych nr 2 i 3 na terenie byłego obo- pochodzące z XX w., a zatem wytworzone często zu Auschwitz II-Birkenau są jednymi z najważniejszych z materiałów współczesnych, względem których materialnych dowodów zbrodni Holokaustu. Stan nie opracowano jeszcze programów konserwator- znajdujących się poniżej poziomu gruntu ruin z roku skich. na rok się pogarsza. Wpływają na to m.in.: warunki atmosferyczne, wysoki poziom wód gruntowych, na- W 2008 r. priorytetem zespołu konserwatorów, zwią- turalna erozja materiału budowlanego, parcie gruntu zanym z długofalowym planowaniem prac konserwa- na istniejące jeszcze fragmenty ścian komór gazo- torskich, była szczegółowa analiza stanu zachowa- wych, a także nie zawsze odpowiedzialne zachowanie Rafał Pióro nia poszczególnych historycznych obiektów. Na tej się grup zwiedzających, które wbrew prośbom wcho- kierownik podstawie ustalono główne priorytety oraz wstępne dzą na ruiny. W 2008 r. zabezpieczono ruiny komory Działu Konserwacji koszty wymagane do realizacji kompleksowego pro- gazowej nr 3. Head of gramu konserwacji. Wśród najważniejszych projek- Prowadzone prace w żaden sposób nie naruszają Preservation Department tów należy wymienić przede wszystkim: struktury ruin komór gazowych. W pewnym odda- leniu od nich została wykonana specjalistyczna, nie- • Konserwację i zabezpieczenie ruin komór gazo- 1. Fragment widoczna, zagłębiona w ziemi konstrukcja oporowa ortofotomapy byłego wych i krematoriów 2 i 3 dawnego Auschwitz II- w postaci tzw. mikropali. Metoda, która powstrzy- obozu Birkenau Birkenau; ma napór gruntu i uchroni ruiny budowli przed cał- • Zachowanie i konserwację odcinka BI dawnego kowitym zawaleniem, została wybrana przez zespół Auschwitz II-Birkenau; ekspertów i zaakceptowana przez Międzynarodową • Konserwację baraków drewnianych; Radę Oświęcimską oraz Małopolskiego Wojewódzkie- • Konserwację 11 bloków, w których znajdzie się go Konserwatora Zabytków. Zapoznali się z nią rów- nowa wystawa główna (w tym pięciu rezerwato- nież eksperci UNESCO. wych); Prace finansowane przez Fundację Ronalda S. Laude- • Konserwację i adaptację kuchni obozowej w daw- ra i Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau prowa- nym Auschwitz I pod wystawę stałą sztuki obozo- dzone są pod ścisłym nadzorem konserwatorów i ar- wej. cheologów. Ze względu na możliwość występowania w tym miejscu ludzkich prochów nadzór rabiniczny Środki potrzebne na długofalowe działania konserwa- nad projektem sprawuje naczelny rabin Polski, Micha- torskie to około 60 mln euro. el Schudrich.

30 PRESERVATION WORK

For several years, a highly-qualified staff of preser- WORK TO PROTECT THE RUINS vationists with various specializations have worked OF THE GAS CHAMBERS IN BIRKENAU in state-of-the-art laboratories and studios to ensure professional care for the Memorial. This is The ruins of gas chambers 2 and 3 at the Auschwitz especially important in a place where they must II-Birkenau site are among the most important ma- preserve 20th-century objects, often made from terial evidence of the crimes of the Holocaust. The contemporary materials for wchich preservation condition of the below-ground part of the ruins has protocols have not yet been developed. been deteriorating from year to year as a result of atmospheric conditions, the high level of ground The focus for the preservation team in 2008, in water, the natural erosion of the building material, connection with long-term planning, was the de- the pressure of the ground on the extant remains of tailed analysis of the condition of specific historical the gas chamber walls and, finally, the sometimes objects. This analysis served as the basis for deter- irresponsible behavior of visitor groups who, despite mining priorities and defining preliminary cost es- pleas not to do so, climb onto the ruins. The ruins of Jolanta Banaś timates for a complex preservation program. The gas chamber 3 were secured in 2008. kierownik most important projects were, first of all: Sekcji Konserwatorskiej Head of The work in progress does not infringe in any way Conservation Section • Conserving and protecting the ruins of gas on the structure of the ruins. A special, unseen sup- chambers and crematoria 2 and 3 at the Ausch- port structure known as micropiles is installed be- witz II-Birkenau site; low ground level at a certain distance. This method 1. Part of for restraining the ground pressure and protecting • Maintaining and conserving sector BI at the the orthophotomap the ruins from complete collapse was selected by a Auschwitz II-Birkenau site; of the Birkenau site team of experts and approved by the International • Conserving the wooden barracks; Auschwitz Council and the Małopolska Monuments Officer. UNESCO experts also familiarized themselves • Conserving the 11 blocks that will house the with it. new main exhibition (with five blocks set aside in an unaltered condition); The Ronald S. Lauder Foundation and the Auschwitz- -Birkenau State Museum are financing the work, • Conserving and adapting the kitchen at the which is carried out under the strict supervision of Auschwitz I site for the camp art exhibition. conservation specialists and archaeologists. Because of the possible presence of human remains in this The funds required for long-term preservation work place, the Chief Rabbi of Poland, Michael Schudrich, amount to some €60 million. is exercising rabbinical supervision over the work.

31 PRACE KONSERWATORSKIE

1. Nieinwazyjny, LASEROWE SKANOWANIE ne kominy pozostałe po barakach drewnianych na od- wielkoformatowy OBSZARU BYŁEGO OBOZU AUSCHWITZ cinku BIId, BIIe, BIIf oraz wykonano prace wokół kilku skaner do dokumentów drewnianych baraków na odcinku BIIa w celu poprawy archiwalnych Powstał cyfrowy zapis obszaru byłego Auschwitz I odprowadzenia wód opadowych z dachów baraków. oraz Auschwitz II-Birkenau. Było to możliwe dzięki Podobnie jak w latach ubiegłych na terenie dawne- 2. Oczyszczanie go obozu Auschwitz II-Birkenau naukowcy z Uniwer- malowidła z dawnej użyciu specjalnie wyposażonego śmigłowca, który kantyny SS przez dwa dni wykonywał z powietrza laserowe ska- sytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przeprowadzili ny. Na podstawie wykonanych pomiarów wygenero- badania układu dróg oraz historycznego sposobu wano tzw. ortofotomapę, czyli rzeczywistą mapę te- odwodnienia terenu obozu. Udało się określić m.in. renu w układzie geodezyjnym. Pozwoliło to uzyskać sposób odprowadzenia wód opadowych z baraków dane o stanie zachowania terenu wraz ze wszystkimi drewnianych i murowanych. Odkryte zostały pozosta- pozostałościami znajdującymi się w granicach Muze- łości drenaży, rynsztoki, skomplikowane systemy słu- um. Uzyskane dane cyfrowe zebrane w postaci tzw. żące odprowadzeniu wody do rowów melioracyjnych. chmury punktów (ok. 200 pkt/m2) będzie można Analiza tych instalacji pomoże w skuteczniejszym od- przetwarzać i wykorzystywać do różnych celów kon- prowadzaniu wód deszczowych. serwatorskich i edukacyjnych. Jedną z możliwości jest opracowanie cyfrowej, przestrzennej makiety tere- REMONT DACHU BUDYNKU POOBOZOWEGO nów byłego obozu. Dzięki środkom finansowym Ministerstwa Kultury PRACE NA TERENIE BYŁEGO OBOZU i Dziedzictwa Narodowego przeprowadzono remont AUSCHWITZ II-BIRKENAU konserwatorski dachu historycznego budynku znajdu- jącego się przy krematorium 1. Jego dach znajdował Dzięki pomocy Fondation pour la Mémoire de la się w najgorszym stanie zachowania spośród dachów Shoah (Fundacja Pamięci Shoah) z Francji możliwe bloków zlokalizowanych na terenie byłego obozu było zintensyfikowanie prac porządkowych na terenie Auschwitz I. Prace konserwatorskie wpłynęły na ogól- tzw. Meksyku (odcinek BIII). ną poprawę stanu technicznego budynku. Wykonano dodatkową, stalową konstrukcję wspierającą dach, W ramach współpracy z Fundacją Pamięci Ofiar Obo- a także zabezpieczono zachowane, oryginalne da- zu Zagłady Auschwitz-Birkenau zabezpieczono kolej- chówki ceramiczne.

32 PRESERVATION WORK

LASER IMAGING maintenance work was carried out on several more 1. The large-format OF THE AUSCHWITZ SITE of the chimneys left standing at the locations of non-invasive scanner wooden barracks in sectors BIId, BIIe, and BIIf, and for archival documents work to improve rainwater runoff from the roofs A digital map of the Auschwitz I and Auschwitz II- 2. Cleaning the wall -Birkenau sites has been completed, thanks to the was completed on several wooden barracks in sec- paintings from use of a specially equipped helicopter that spent tor BIIa. the former SS canteen two days carrying out aerial laser imaging. The As in past years, scientists from Mikołaj Kopernik measurements were used to generate an ortho- University in Toruń investigated the road layout and photomap, or geo-referenced map of the ground historical methods for draining the site. They suc- contours, providing data about the condition of ceeded in defining the method for draining precip- the terrain, including all artifacts located within the itation water from the wooden and brick barracks, boundaries of the Museum. The digital information discovering the remains of drains, gutters, and is obtained in the form of clusters of laser data a complicated system used to direct water into the points (approximately 200 points/sq. m.), which drainage ditches. The analysis of these installations can be processed for various applications in preser- will help improve the management of rainwater. vation and education. One potential use is a digital, three-dimensional model of the Auschwitz site. THE REPAIR OF THE ROOF OF A CAMP BUILDING WORK AT THE AUSCHWITZ II-BIRKENAU SITE Financing from the Ministry of Culture and Nation- al Heritage underwrote the repair of the roof of Help from the Fondation pour la Mémoire de la the historical building that faces crematorium 1, Shoah from France made it possible to intensify and its roof was in the worst condition of any at the work aimed at improving the condition of the the Auschwitz I site. Conservation work contribut- grounds of “Meksyk” (sector BIII). ed to an overall improvement in the technical state of the building. An additional steel roof-support In cooperation with the Auschwitz-Birkenau Death structure was installed, and the original ceramic Camp Victims Memorial Foundation, protective tiles were secured.

33 PRACE KONSERWATORSKIE

1. Nowa instalacja KONSERWACJA ARCHIWALIÓW nia obiektów (szczególnie papierowych), kilka wy- odciągowa w pracowni I OBIEKTÓW POOBOZOWYCH ciągów punktowych do pracy przy niebezpiecznych konserwacji papieru środkach chemicznych oraz obiektywy i kamerę do Rok 2008 to dla pracowni konserwatorskich Muze- mikroskopu badawczego. W ramach projektu finan- 2. Prace końcowe um przede wszystkim drugi rok realizacji projektu sowanego przez Kraj Związkowy Nadrenia Północ- nad uzupełnionymi na-Westfalia zakupiono także profesjonalne urzą- dokumentami zespołu konserwacji dokumentów zespołu „SS-Hygiene SS-Hygiene Institut Institut”. Trzyletni projekt, realizowany wspólnie dzenie do bezpiecznego skanowania archiwaliów. z Krajem Związkowym Nadrenia Północna-West- 3-5. Przedmioty falia, zakłada konserwację całego zbioru, czyli ok. STARANIA odnalezione podczas 39 tys. dokumentów. W 2008 r. konserwacji pod- O EUROPEJSKIE DOTACJE prac zabezpieczających dano w sumie 12 130 dokumentów. Na potrzeby ruiny komór gazowych prac zatrudniono czworo konserwatorów z Polski. Jednym z najważniejszych projektów, w jakie zaan- W projekcie biorą także udział specjaliści z Nie- gażowani byli pracownicy Działu Konserwacji, było miec. przygotowanie i złożenie dwóch wniosków do Unii Europejskiej o dofinansowanie prac konserwator- Poza archiwaliami do pracowni konserwatorskich skich i budowlanych planowanych na lata 2009- trafiły różne przedmioty, w tym: walizy, prycze -2012. Projekty te dotyczą kompleksowej konserwa- więźniarskie, tałesy, teczki zapisów nutowych oraz cji dwóch bloków dawnego obozu Auschwitz I oraz obrazy: Szkielety ludzkie René Reno oraz Oświęci- wybranych baraków drewnianych dawnego obozu miak Henryka Budaka, a także płótna Jana Barasia- Auschwitz II-Birkenau. Kwota, którą stara się pozy- -Komskiego: Gdy nie ma wyboru, Widok Krakowa od skać Muzeum, to w sumie prawie 5 mln euro, czyli strony Wisły, Posiłek kobiet, Kara słupka na strychu 85 proc. całkowitej wartości obydwu projektów. bl. 11 oraz Selekcja do gazu wśród muzułmanów. Rozpoczęła się także konserwacja malowidła po- PRACE BADAWCZE chodzącego z budynku dawnej kantyny SS, które przed dwoma laty trafiło do zbiorów Muzeum. Po Jednym z zadań konserwatorów, poza typowymi kilkumiesięcznej dezynfekcji obiektów konserwato- pracami konserwatorskimi, są badania historycz- rzy rozpoczęli proces odsłaniania malowidła spod nych materiałów. W tym roku udało się odtworzyć przykrywających go warstw pobiały. technologię wykonywania ksylolitu – materiału używanego niegdyś do wytwarzania charaktery- NOWY SPRZĘT stycznych czerwonych posadzek, występujących w W PRACOWNI KONSERWATORSKIEJ większości budynków dawnego obozu Auschwitz I. Na podstawie zebranej literatury z początku XX w. Dzięki pomocy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa specjaliści z Działu Konserwacji opracowali receptu- Narodowego pracownia została wyposażona m.in. w: rę, która używana będzie podczas prac związanych specjalne pomieszczenie do precyzyjnego nawilża- z konserwacją tego typu posadzek.

34 PRESERVATION WORK

THE CONSERVATION With the assistance of the Ministry of Culture and 1. New vent hood OF ARCHIVAL MATERIAL National Heritage, the workshop was equipped with installation in the paper AND ORIGINAL CAMP ITEMS a special room for precise humidifying (especially of conservation workshop paper items), several lifting jacks for working with 2. Finishing the work For the Museum preservation studio, 2008 was hazardous chemicals, and lenses and a camera for on the SS-Hygiene microscopic research photography. As part of the above all the second year of the effort to conserve Institut documents the SS-Hygiene Institut document collection. This project financed by North Rhine-Westphalia, the three-year project, in cooperation with the Ger- workshop purchased professional apparatus for the 3-5. Items found during man Land of North Rhine-Westphalia, involves the safe scanning of archival documents. work to protect the ruins conservation of the entire collection—some 39 of the gas chambers thousand documents. In 2008, the preservationists APPLICATIONS worked on a total of 12,130 documents. Four con- FOR EUROPEAN FUNDING servation experts from Poland were hired for this job, and specialists from Germany also took part. One of the most important projects undertaken by the Preservation Department staff was the prepara- Aside from these archival records, various other tion and submission of two grant applications to the items also passed through the conservation work- European Union for financial support for preserva- shops, including suitcases, prisoner bunks, prayer tion and construction work in the years 2009-2012. garments, sheaves of musical scores, and several These projects include the complete conservation paintings: René Reno’s Human Skeletons, Henryk of two buildings at the Auschwitz I site and select- Budak’s Auschwitz Inmate, and Jan Baraś-Komski’s ed wooden barracks at the Auschwitz II-Birkenau When There Is No Choice, View of Cracow from the site. The Museum has applied for a total of almost Vistula, The Women’s Meal, The Strappado in the €5 million, representing 85% of the cost of the two Loft of Block 11, and Selection of Muzulmans for projects. the Gas. RESEARCH WORK Work also began on the conservation of the wall 4 paintings from the building that housed the SS Aside from typical conservation work, preservation mess, acquired two years ago for the Museum specialists also investigate historical materials. This collection. After several months of disinfection, year, they managed to reproduce the technology for conservationists began the process of exposing producing xyolite, the material used for the char- the paintings from behind the layers of whitewash acteristic red flooring of most of the buildings at covering it. the Auschwitz I site. Consulting the literature from the early 20th century, Preservation Department ex- NEW EQUIPMENT perts developed a mixture that will be used in the IN THE CONSERVATION WORKSHOP conservation of floors of this type. 5

35 ZBIORY

1 2

KOLEKCJA PRAC parat Be-1034 firmy Bayer testowany przez lekarzy JANA BARASIA-KOMSKIEGO SS na więźniach Auschwitz; • pejcz składający się z drewnianego uchwytu To jeden z największych powojennych cykli przed- z przymocowanymi do niego rzemieniami. Widnie- stawiających sceny z życia więźniów, obejmujący 37 je na nim słowo „Voss”. Było to nazwisko jednego obrazów oraz 69 rysunków. Prace te ze względu na z esesmanów z załogi obozu Auschwitz; swój narracyjny i dokumentalny charakter mają duże • przedmioty znalezione na odcinku BIb byłego obo- znaczenie edukacyjne i stanowią cenne uzupełnienie zu KL Auschwitz II-Birkenau, m.in.: monety, klamra pisemnych relacji oraz wspomnień. do paska, fragment zapinki, broszka, ręcznie wy- konany nóż z kawałka blaszki oraz hełm niemiecki Kolekcja prac Jana Barasia-Komskiego trafiła do na- z okresu Trzeciej Rzeszy; szych zbiorów z Amerykańskiego Instytutu Kultury Pol- • 10 miniaturowych rysunków Haliny Brejnak, wy- skiej w Pinellas County na Florydzie. konanych w 1944 r. w więzieniu na Pawiaku oraz dr Igor Bartosik w obozach Auschwitz i Ravensbrück. kierownik OBRAZY IZAAKA CELNIKIERA Działu Zbiorów NOWY REGULAMIN WYPOŻYCZEŃ Head of Dzięki pomocy finansowej Ministerstwa Kultury i Dzie- Collections Department dzictwa Narodowego nabyliśmy dwa monumentalne W trosce o jeszcze większe bezpieczeństwo przedmio- dzieła jednego z najwybitniejszych artystów, którzy tów wypożyczanych z Działu Zbiorów przygotowali- śmy nowy regulamin, a także nowe wzory umów. Do- 1. Jan Komski przeżyli Holokaust, byłego więźnia Auschwitz – Izaaka kumenty dostępne są na naszej stronie internetowej. Apel nocą, piórko, tusz Celnikiera. Popioły i tryptyk Birkenau należą do najważ- niejszych prac w dorobku artysty. Autor przedstawia 2. Bicz używany w nich rozpacz, bezradność, strach, ale i głębokie po- MODERNIZACJA MAGAZYNÓW przez załogę SS czucie godności ludzkiej osób idących na śmierć. Rozpoczęto przygotowania do modernizacji obecnych 3. Izaak Celnikier, NOWE OBIEKTY W ZBIORACH MUZEUM magazynów. Pierwszym magazynem, który wyposa- Popioły, olej (fragment) żono w nowe szafy, było pomieszczenie z rysunkami Do zbiorów pozyskaliśmy 130 obiektów. Najciekawsze i grafiką. Modernizacji poddany będzie także magazyn, 4. Preparat Be-1034 z nich to: gdzie przechowywane są walizy poobozowe. Prace testowany przez rozpoczęto od wykonania projektów nowych regałów, lekarzy SS na więźniach które umożliwią zastosowanie lepszej metody prze- w szpitalu obozowym • medykamenty z okresu okupacji używane przez SS- -Apotheke. Szczególną wartość przedstawia pre- chowywania waliz.

36 COLLECTIONS

THE COLLECTION OF WORKS value is the preparation Be-1034, produced by Bayer 1. Jan Komski, BY JAN BARAŚ-KOMSKI and tested on Auschwitz prisoners by SS doctors; Roll Call at night, • a whip consisting of a wooden handle with leather pen and ink This is one of the largest postwar cycles depicting strands attached. The word “Voss” is visible on the 2. A whip used scenes from the life of prisoners, comprising 37 paint- handle. This was the surname of one of the SS men by the SS garrison ings and 69 drawings. Because of their narrative and from the Auschwitz camp garrison; documentary nature, these works have great educa- • items found in sector BIb at the Auschwitz II-Birke- 3. Izaak Celnikier, tional significance and represent a valuable supple- nau site, including coins, a belt buckle, part of an Ashes, oil, (fragment) ment to written accounts and memoirs. ornamental pin, a brooch, a knife made by hand from a snippet of sheet metal, and a German hel- 4. The Be-1034 The collection of works by Jan Baraś-Komski arrived in met from the Third Reich period; preparation that SS our collections from the American Institute of Polish • a group of 10 miniature drawings by Halina Brejnak, doctors tested on Culture in Pinellas County, Florida. made in 1944 in Pawiak prison in Warsaw and in prisoners in the camp the Auschwitz and Ravensbrück camps. hospital PAINTINGS BY IZAAK CELNIKIER NEW LOAN REGULATIONS Financial support from the Ministry of Culture and Na- tional Heritage enabled us to acquire two monumental Out of a concern for improving the security of items works by one of the most outstanding artists to have loaned out from the Collections Department, we have survived the Holocaust, the former Auschwitz prisoner issued new regulations and new specimen contracts. Izaak Celnikier. Ashes and the Birkenau Triptych are These documents are available at our website. two of his most important works. In them, the artist portrays despair, helplessness, and dread, but also THE MODERNIZATION a profound sense of the human dignity of the people OF STORAGE FACILITIES going to their deaths. Preparations have been completed for the modern- NEW ITEMS IN THE MUSEUM COLLECTIONS ization of the existing storage facilities. The first area to be equipped with new cabinets is used for storing We acquired 130 items for the collections. The most drawings and prints. The areas used for storing original interesting of them are: suitcases are also being updated. Work has begun on • medications dispensed during the occupation pe- designing new shelves that will make it possible to use riod by the SS-Apotheke (pharmacy). Of particular better methods for storing the suitcases. 4

37 ARCHIWUM

O kilkaset dokumentów powiększyły się zbiory mu- ZMODERNIZOWANE MAGAZYNY zealnego Archiwum. To m.in.: 101 oryginalnych dokumentów obozowych, 38 wspomnień i relacji Remont pomieszczeń, mieszczących archiwalne do- byłych więźniów, 147 ankiet dotyczących losów kumenty, był okazją do wymiany regałów służących więźniów obozu oraz fotografie i filmy. do przechowywania akt. Nowe regały pozwalają na przechowywanie oryginalnych dokumentów w sposób DOKUMENTY zgodny z zaleceniami konserwatorskimi.

Dzięki kontaktom nawiązanym z byłymi więźniami STARANIA O NOWE DOKUMENTY i ich rodzinami pozyskaliśmy kilkadziesiąt oryginalnych dokumentów, takich jak: listy obozowe, zawia- Muzeum czyni starania, aby dokumenty dotyczące domienia o śmierci i fotografie cywilne. Do najcen- Auschwitz, w tym plany komór gazowych i kremato- niejszych oryginałów należą: riów, znalezione pod koniec roku w Berlinie, zostały Wojciech Płosa przekazane do zbiorów archiwalnych Miejsca Pamięci. kierownik Archiwum • brulion z wierszami pisanymi w tajemnicy Obecnie znajdują się one w berlińskim Bundesarchiv. Head of Archives w obozie Auschwitz przez więźniarkę Zofię Po- smysz; INFORMACJE O BYŁYCH WIĘŹNIACH 1. Karty katalogu • 29 listów obozowych, 6 obozowych kart poczto- Biuro Informacji o Byłych Więźniach odpowiedziało na Biura Informacji wych i 15 kopert z listów obozowych wysłanych o Byłych Więźniach ponad 5 tys. zapytań z całego świata dotyczących więź- z KL Auschwitz przez więźnia Władysława Guła- niów Auschwitz. jewskiego; 2. Karolina Slisz, która w czasie okupacji • kolekcja listów obozowych oraz wysyłanych nie- REPOZYTORIUM CYFROWE pomagała więźniom legalnie grypsów autorstwa więźnia Auschwitz Janusza Pogonowskiego. W repozytorium, którego zadaniem jest digitalizacja 3. Niektóre listy zasobów archiwalnych Muzeum, wykonano ponad 30 obozowe ozdobione FOTOGRAFIE tys. skanów i wpisano ok. 20 tys. rekordów osobowych. były rysunkami więźniów Cyfrowe zbiory obejmują obecnie ponad 700 tys. rekor- artystów Do zbiorów trafiło ponad 400 fotografii, m.in. zdję- dów i ok. 200 tys. skanów, co stanowi ponad 30% cało- cia z lat wojny wykonane przez Niemców na terenie ści zbiorów archiwalnych. Oświęcimia i w Buna-Werke. Repozytorium realizowało także liczne projekty, m.in. ZBIORY „Od dokumentu do ukazania obozowych losów czło- AUDIOWIZUALNE wieka”, a także „Aby powiedzieć to, czego nie można było napisać – korespondencja więźniów Auschwitz”. Kolekcja filmowa Muzeum powiększyła się o 72 ty- W ramach programu kilkudziesięciu młodych ludzi tuły. Większość tych materiałów to filmy dokumen- z Austrii wykonało ok. 1,5 tys. transkrypcji oryginalnych talne. listów obozowych.

38 ARCHIVES

Several hundred documents were added to the Ar- that hold the files. The new shelves make it possible to chival holdings. They include photographs, films, 101 store original documents in the manner recommend- original camp documents, 38 memoirs and accounts ed by conservationists. by former prisoners, and 147 questionnaires on the fate of prisoners. EFFORTS TO ACQUIRE NEW DOCUMENTS DOCUMENTS The Museum is making efforts to have the Auschwitz Thanks to contacts with former prisoners and their rel- documentation discovered in Berlin near the end of atives, we obtained several dozen original documents, the year transferred to the archival collections at the such as camp letters, death notices, and civilian photo- Memorial. At present, they are in the Bundesarchiv in graphs. The most valuable original items include: Berlin.

• a notebook of poems that prisoner Zofia Posmysz INFORMATION composed in secret in Auschwitz; ABOUT FORMER PRISONERS • 29 camp letters, 6 camp postcards, and 15 enve- Krzysztof Antończyk lopes from camp letters mailed from Auschwitz by The Office for Information about Former Prisoners an- kierownik Repozytorium Cyfrowego prisoner Władysław Gułajewski; swered more than 5,000 enquiries from all over the Head of • a collection of camp letters and secret messages world about Auschwitz prisoners. Digital Repository written by Auschwitz prisoner Janusz Pogonowski and smuggled out of the camp. THE DIGITAL REPOSITORY 1. Files from the PHOTOGRAPHS The repository, which has the task of entering Muse- catalogue of the Office um archival resources in digital form, completed more for Information about More than 400 photographs were added to the col- than 30 thousand scans and entered data from some Former Prisoners lection of illustrations, including photographs taken 20 thousand personal records. The digital collections during the war by Germans in Oświęcim and at the now include more than 700 thousand records and 2. Karolina Slisz, who aided prisoners Buna-Werke site. about 200 thousand scans, representing more than during the occupation 30% of the total archival holdings. THE AUDIO-VISUAL COLLECTIONS 3. Some camp letters The numerous projects carried out by the repository featured decorations 72 titles were added to the Museum film collection. also included From Document to Revealing a Human by prisoner-artists The majority are documentaries. Fate in the Camp and, together with secondary-school students from Villach, Austria, Saying What It Is Not MODERNIZING THE STORAGE FACILITIES Allowed to Write: Correspondence by Auschwitz Prisoners. As part of the latter project, several dozen The remodeling of the rooms containing archival docu- young people transcribed about 1,5 thousand original ments provided an opportunity to replace the shelves camp letters.

39 WYSTAWY

WYSTAWY NARODOWE centracyjnych otwarto wystawę prac byłego więźnia Jana Barasia-Komskiego. Autor został deportowany Muzeum podpisało umowę z Ministerstwem Spraw do obozu przez Niemców w pierwszym transporcie Zagranicznych Grecji dotyczącą zorganizowania wy- Polaków do Auschwitz. stawy poświęconej ofiarom Auschwitz deportowanym w czasie II wojny światowej z terytorium Grecji. Po wojnie malarz utrwalił codzienne życie więźniów, niewolniczą pracę, apele i egzekucje. Malował także Na temat nowych wystaw narodowych trwają rów- sceny pokazujące masową zbrodnię. Na ekspozycji nież rozmowy z Ukrainą oraz państwami byłej Jugo- zaprezentowano 47 obrazów i rysunków. sławii: Serbią, Słowenią i Chorwacją. WYSTAWY OBJAZDOWE Nowe scenariusze wystaw polskiej i żydowskiej zosta- ną opracowane po zakończeniu prac nad szczegóło- W 2008 r. w różnych miejscach w Polsce prezento- Teresa Zbrzeska wym scenariuszem wystawy głównej Muzeum. waliśmy trzy wystawy: kierownik Działu Wystawienniczego WYSTAWY CZASOWE NA TERENIE MUZEUM • „Pamięć Auschwitz” – na którą składają się fo- Head of Exhibition tografie dokumentalne wykonane przez Henryka Department „LUDZIE DOBREJ WOLI” Makarewicza i Stanisława Muchę w okresie od stycznia do marca 1945 r. na terenie wyzwolo-

1. „Uratowała mnie Wystawa prezentowana w budynku przyjęć odwie- nego obozu; umiejętność rysowania” dzających ukazuje sylwetki mieszkańców Oświęcimia – czasowa wystawa prac i okolic, Polaków, którzy w latach 1940-1945 z nara- • „Przychodzę więc i klękam na tej Golgocie byłego więźnia żeniem życia nieśli pomoc więźniom obozu koncen- współczesności...” – plakaty wybrane spośród Jana Barasia-Komskiego tracyjnego Auschwitz. Za pomaganie więźniom wiele prac nadesłanych na konkurs ogłoszony przez osób w wyniku niemieckich represji zostało areszto- Muzeum w 55. rocznicę wyzwolenia obozu; 2. Ekspozycja w tzw. wanych i zamordowanych. bloku francuskim • „Pozostał po nich ślad” – wystawa przedsta- na terenie Muzeum „URATOWAŁA MNIE wia losy osób uwięzionych w bloku nr 11 (tzw. UMIEJĘTNOŚĆ RYSOWANIA” Bloku Śmierci) w obozie macierzystym, które pozostawiły w nim wiele rysunków i napisów. 14 czerwca z okazji uchwalonego przez parlament RP Ich treść jest często ostatnim pożegnaniem ze Dnia Pamięci o Ofiarach Hitlerowskich Obozów Kon- światem.

40 EXHIBITIONS

NATIONAL EXHIBITIONS the Polish parliament of June 14 as the Memorial Day 1. It Was My Skill at for Victims of the Nazi Concentration Camps. The Ger- Drawing that Saved Me— The Museum signed an agreement with the foreign mans deported Baraś-Komski to Auschwitz in the first a temporary exhibition of works by former ministry of Greece for an exhibition devoted to Ausch- transport of Poles. prisoner Jan Baraś-Komski witz victims deported from Greek territory during After the war, the artist created cycles depicting the World War II. 2. Exhibition in the French everyday life of the prisoners, slave labor, roll call, and block at the Museum Discussions about new national exhibitions are also executions. He also painted scenes of mass atrocities. underway with Ukraine and three successor states of The exhibition featured 47 paintings and drawings. the Former Yugoslavia: Serbia, Slovenia, and Croatia. TRAVELING EXHIBITIONS New scenarios for the Polish and Jewish exhibitions will be developed after the completion of work on Three exhibitions were shown in various places in Po- a detailed scenario for the main exhibition at the Mu- land in 2008: seum. • The Memory of Auschwitz—made up of docu- TEMPORARY EXHIBITIONS AT THE MUSEUM mentary photographs taken by Henryk Makare- wicz and Stanisław Mucha on the grounds of PEOPLE OF GOOD WILL the liberated camp between January and March 1945; Presented in the visitor reception building, this exhibition features profiles of Polish residents of Oświęcim • And So I Come Here and Kneel at this Golgotha and the vicinity who risked their lives to aid Auschwitz of Our Times—posters selected from entries in prisoners from 1940-1945. Many people were ar- a Museum contest commemorating the 55th an- rested and murdered in German reprisals for helping niversary of liberation of the camp; prisoners. • A Vestige of Them Remains Behind—an exhi- IT WAS MY SKILL AT DRAWING bition presenting the fate of people imprisoned THAT SAVED ME in block 11 (the “Death Block”) in Auschwitz I, who inscribed there many drawings and mes- The opening of an exhibition of works by former pris- sages. In many cases, this was their farewell to oner Jan Baraś-Komski marked the proclamation by the world.

41 BADANIA NAD HISTORIĄ AUSCHWITZ

DZIAŁ NAUKOWY • Słownik biograficzny więźniów KL Auschwitz (tom I zawiera ponad 200 biogramów), Jerzy Dębski; PRACE ZAKOŃCZONE • Księgi Pamięci. Transporty Polaków z Lubelszczy- zny do KL Auschwitz, praca zbiorowa. • Banderowcy w KL Auschwitz, Adam Cyra. W ar- tykule przedstawiono sylwetki członków ścisłego PRACE KONTYNUOWANE I ROZPOCZĘTE kierownictwa OUN, osadzonych w obozie Ausch- witz za usiłowania stworzenia narodowego ośrod- • Rola KL Auschwitz w wyniszczaniu polskich ka władzy na zajętych przez Wehrmacht terenach warstw przywódczych na przykładzie działalności Ukrainy; Staatspolizeileitstelle Zichenau / Schrötersburg, • Początki Zagłady w KL Auschwitz-Birkenau, Piotr Jerzy Dębski. Autor relacjonuje przebieg akcji re- Setkiewicz. Autor podjął próbę ustalenia chro- presyjnych niemieckich władz policyjnych skie- nologii wydarzeń prowadzących do rozpoczęcia rowanych przeciwko Polakom zamieszkałym w Auschwitz zagłady Żydów wiosną 1942 r., wy- w rejencji ciechanowskiej, wskazując przy tym korzystując szereg nieznanych dotąd relacji i ma- na przyczyny aresztowań, często zupełnie błahe, dr Piotr Setkiewicz teriałów źródłowych; wynikające z chęci zastraszenia i sterroryzowania kierownik • Zaopatrzenie materiałowe krematoriów i komór polskiego społeczeństwa; Działu Naukowego • KL Auschwitz w polskiej prasie konspiracyjnej, Ja- Head of Research gazowych KL Auschwitz: drewno, koks, cyklon, cek Lachendro. Analiza czasopism wydawanych Department Piotr Setkiewicz. Przedstawione w opracowaniu dane liczbowe określające wielkość dostaw gazu przez różne organizacje polskiego ruchu oporu. 1. Dr Piotr Setkiewicz cyklonu B oraz opału dla obozowych kremato- Jej celem będzie z jednej strony określenie miej- podczas wykładu na riów (wyższe niż dotąd przyjmowano) wskazują sca Auschwitz w świadomości społecznej Polaków konferencji naukowo- na skalę przedsięwzięcia, jakim było zorganizowa- w okresie okupacji, z drugiej zaś zbadanie, w jakiej -edukacyjnej we włoskim nie i przeprowadzenie przez SS masowej zbrod- mierze bazą dla tych informacji były meldunki wy- mieście Crema ni w Auschwitz-Birkenau. Odbywała się ona przy syłane z Auschwitz, sporządzone przez obozowe współpracy wielu niemieckich przedsiębiorstw: podziemie; 2. Oryginalny niemiecki zarządów kopalń, lasów państwowych oraz pro- • Deportacja Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego (Sos- plan komory gazowej ducentów i dystrybutorów cyklonu B; nowca, Będzina, Dąbrowy Górniczej, Czeladzi) do i krematorium 2 • Jane Mathison Haining (1897-1944), Teresa Won- KL Auschwitz i ich zagłada, Andrzej Strzelecki; z Archiwum Muzeum. tor-Cichy. Biogram szkockiej misjonarki i prze- • Słownik biograficzny więźniów KL Auschwitz (tom Jednym z tematów badań łożonej Domu dla Dziewcząt w Budapeszcie. Za II i III), Jerzy Dębski; historyków Muzeum jest udzielanie pomocy swoim żydowskim podopiecz- • Romowie w KL Auschwitz, Jerzy Dębski. Opraco- tzw. architektura zbrodni nym i pod fałszywym zarzutem szpiegostwa na wanie monograficzne przedstawiające zarówno rzecz wywiadu brytyjskiego została aresztowana historię Romów kierowanych do Auschwitz wraz i osadzona w Auschwitz, gdzie zginęła w lipcu z więźniami innych narodowości, jak i dzieje od- 1944 r.; rębnego obozu cygańskiego w Birkenau; • Obozy dla brytyjskich jeńców wojennych w Libią- • Śmiertelność wśród więźniów KL Auschwitz, Piotr żu i Jaworznie, Piotr Setkiewicz. Historia dwóch Setkiewicz; obozów jenieckich, w których przetrzymywano • Blok 11 – funkcje i rola w historii KL Auschwitz, kolejno: żydowskich żołnierzy armii brytyjskiej, Adam Cyra; jeńców Brytyjczyków, a wkońcu więźniów Ausch- • Dzieci wyzwolone w KL Auschwitz i dalszy ich los witz; po wyzwoleniu, Helena Kubica.

42 RESEARCH ON HISTORY OF AUSCHWITZ

THE RESEARCH DEPARTMENT containing over 200 biographical sketches), by Jerzy 1. Dr. Piotr Setkiewicz Dębski; lecturing at an • Memorial Book: Transports of Poles from the Lublin educational COMPLETED WORK Region to Auschwitz, joint work. conference in the Italian town • Bandera’s Soldiers in Auschwitz, by Adam Cyra. The of Crema article features profiles of members of the top-level WORK IN PROGRESS OUN [Organization of Ukrainian Nationalists] leader- 2. Original ship who were imprisoned in Auschwitz for attempt- • The Role of Auschwitz in the Destruction of the Polish German blueprints ing to set up a national state in Wehrmacht-occupied Leadership Stratum, on the Example of the Staatspo- for gas chamber Ukraine; lizeileistelle Zichenau/Schrötersburg, by Jerzy Dębski. and crematorium 2 from the Memorial’s archives. • The Beginnings of the Holocaust in Auschwitz-Birke- The author recounts the repressive measures carried The „architecture nau, by Piotr Setkiewicz. The author attempts to es- out by the German police authorities against Poles of crime” is one of tablish the chronology of the events leading up to the living in the Ciechanów administrative district, indi- the research subjects start of the killing of Jews in Auschwitz in the spring cating the reasons—often utterly trivial—for arrest, for Museum historians of 1942, making use of a range of previously unknown motivated by the desire to intimidate and terrorize accounts and source material; the Polish public; • The Supply of Material to the Auschwitz Crematoria • Auschwitz in the Polish Underground Press, by Jacek and Gas Chambers: Wood, Coke, and Zyklon, by Pi- Lachendro. An analysis of titles published by various otr Setkiewicz. The figures presented here on the Polish resistance organizations. The goal is, on the amount of Zyklon-B gas and combustibles supplied to one hand, to define the place of Auschwitz in the Pol- the Auschwitz crematoria (higher than previously ac- ish public awareness during the occupation and, on cepted estimates) indicate what a large undertaking the other, to investigate the degree to which the press the mass crime organized and carried out by the SS at coverage was based on reports drawn up by the camp Auschwitz was. It took place with the cooperation of underground and smuggled to the outside world; numerous German companies—coal mine manage- • The Deportation of Jews from the Dąbrowski Basin ment, the state forestry service, and the distributors (Sosnowiec, Będzin, Dąbrowa Górnicza, and Czeladź) of Zyklon-B; to Auschwitz, and Their Destruction, by Andrzej Strz- • Jane Mathison Haining (1897-1944), by Teresa Won- elecki; tor-Cichy. A biography of the Scottish missionary and • Biographical Dictionary of Auschwitz Prisoners (vols. matron of the Scottish Mission School for girls in Bu- 2 and 3), by Jerzy Dębski; dapest. For aiding her Jewish pupils and, additionally, • Roma in Auschwitz, by Jerzy Dębski. A study of the on false charges of espionage for British intelligence, stories of the Roma sent to Auschwitz alongside pris- she was arrested and imprisoned in Auschwitz, where oners of other ethnic backgrounds, and the history of she died in July 1944; the separate Gypsy camp in Birkenau; • The Camps for British POWs in Libiąż and Jaworzno, • Mortality among Auschwitz Prisoners, by Piotr Setkie- by Piotr Setkiewicz. The history of two POW camps wicz; used for the incarceration, in turn, of Jewish soldiers • Block 11: Its Function and Role in the History of Ausch- from the British Army, British POWs, and, finally, Aus- witz, by Adam Cyra; chwitz prisoners; • The Children Liberated from Auschwitz and Their Fate • Biographical Dictionary of Auschwitz Prisoners (vol. 1, after Liberation, by Helena Kubica.

43 WYDAWNICTWA I BIBLIOTEKA

NOWOŚCI • Piotr Setkiewicz, The Histories of Auschwitz IG WYDAWNICZE Farben Werk Camps 1941-1945 Historia wybudowanej przez więźniów Auschwitz Spośród publikacji wydanych przez nas w 2008 r. na fabryki niemieckiego koncernu IG Farben i powią- szczególną uwagę zasługują: zanego z nią obozu Auschwitz III-Monowitz.

• Architektura zbrodni. System zabezpieczenia PRZEKŁADY WSPOMNIEŃ i izolacji obozu Auschwitz (w językach: polskim, WIĘŹNIÓW AUSCHWITZ angielskim i niemieckim) Praca zbiorowa podsumowująca wieloletnie wy- W tym roku zaproponowaliśmy odwiedzającym z Nie- siłki konserwatorów, mające na celu zabezpiecze- miec, Francji, Holandii i Włoch przekłady wspomnień nie obozowego ogrodzenia. Całości dopełniają autorstwa byłych więźniów: archiwalne zdjęcia oraz prace artystyczne byłych • August Kowalczyk, Stacheldraht-Refrain. Eine Jadwiga Pinderska-Lech więźniów; wahre Trilogie; kierownik • Kazimierz Piechowski, Ich war eine Nummer; Działu Wydawniczego • Maurice Cling, Wy, co wchodzicie tu... Dziecko • Bogdan Bartnikowski, Eine Kindheit hinterm Sta- Head of Publication w Auschwitz cheldraht (we współpracy z Fundacją Polsko-Nie- Department Poruszający zapis przeżyć żydowskiego chłopca mieckie Pojednanie); z Francji wyrwanego z idyllicznego świata dzie- • Halina Birenbaum, L’espoir est le dernier à mourir; 1. Publikacje Wydawnictwa ciństwa i deportowanego do Auschwitz; • Tadeusz Sobolewicz, Het nederlandse horloge; Muzeum są dostępne • Kazimierz Albin, Mandato di cattura. na terenie Miejsca Pamięci • Zeszyty Oświęcimskie nr 24 i w sklepie internetowym Nowy numer wydawanego od półwiecza pisma PUBLIKACJE EDUKACYJNE historycznego zawiera m.in.: artykuł o obozie ko- 2. Najnowsze biecym w Auschwitz I, spojrzenie na Auschwitz Jak uczyć o Auschwitz i Holokauście publikacje Muzeum 40 lat po pierwszym frankfurckim procesie obozowej załogi SS oraz artykuł o chłopięcych szkół- Na publikację składają się scenariusze lekcji histo- kach murarskich w Auschwitz; rii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, etyki i religii, w których nauczyciele praktycy przestawiają • Bezpłatny przewodnik dla niewidomych materiały edukacyjne wykorzystujące źródła histo- Oświęcimskie Muzeum jest pierwszym Miejscem ryczne i teksty literackie. Książka opracowana przez Pamięci w Polsce, które wydało informator pisa- MCEAH pokazuje, w jaki sposób angażować uczniów ny alfabetem Braille’a. Projekt sfinansowała Fun- do aktywności i samodzielnego odkrywania przeszło- dacja Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz- ści oraz jak uczyć ich słuchania i rozumienia opowieści -Birkenau; żyjących jeszcze świadków historii.

44 PUBLISHING AND LIBRARY

NEW TITLES The history of the factory belonging to the German IG Farben company, built by Auschwitz prisoners, Among our 2008 publications, the following are par- and the associated Auschwitz III-Monowitz camp. ticularly noteworthy: SELECTED MEMOIRS • The Architecture of Crime. The Security and BY AUSCHWITZ PRISONERS Isolation System of the Auschwitz Camp (in Pol- ish, English, and German) This year, we offered the following translations of This book recounts many years of work by pres- memoirs by ex-prisoner authors to visitors from Ger- ervationists to preserve the camp fencing. It is many, France, The Netherlands, and Italy: supplemented by illustrations including archival • August Kowalczyk, Stacheldraht-Refrain. Eine photographs and art works by former prisoners; wahre Trilogie; • Maurice Cling, Wy, co wchodzicie tu... Dziecko • Kazimierz Piechowski, Ich war eine Nummer; w Auschwitz [You, who enter here—a child in • Bogdan Bartnikowski, Eine Kindheit hinterm dr Jadwiga Auschwitz] Stacheldraht (in collaboration with the Polish-Ger- Badowska-Buczak kierownik Biblioteki A moving account of the experiences of a Jewish man Foundation); Head of Library boy from France who was torn away from the idyl- • Halina Birenbaum, L’espoir est le dernier à mourir; lic world of childhood deported to Auschwitz; • Tadeusz Sobolewicz, Het nederlandse horloge; • Kazimierz Albin, Mandato di cattura. 1. Museum publications • Zeszyty Oświęcimskie 24 are available at The newest issue in this historical periodical with EDUCATIONAL PUBLICATIONS the Memorial or through a 50-year tradition features an article about the the internet bookshop women’s division in Auschwitz I; a glance back at Jak uczyć o Auschwitz i Holokauście? [How to Auschwitz 40 years after the first Frankfurt trial teach about Auschwitz and the Holocaust] 2. The newest of the camp SS garrison; and an article about the Museum publications bricklayers’ school for boys in Auschwitz; This book includes lesson plans for classes in history, • Guidebook for the blind and partially sighted Polish, social science, ethics, and religion, in which ex- The Auschwitz Museum is the first Memorial in perienced teachers present educational material based Poland to publish such guidebooks. They are avail- on a variety of historical sources and literary texts. able free of charge; both of them are financed by Prepared by the International Center for Education the Auschwitz-Birkenau Death Camp Victims Me- about Auschwitz and the Holocaust, the book shows morial Foundation; how to get students involved in the independent ex- ploration of the past, and how to teach them to listen • Piotr Setkiewicz, The Histories of Auschwitz IG to and understand the stories told by the eyewitnesses Farben Werk Camps 1941-1945 who are still alive.

45 WYDAWNICTWA I BIBLIOTEKA atny ä Magazyn bezp

OćWIõCIM – ćWIATOWE CENTRUM EDUKACJI

ROTMISTRZ WITOLD PILECKI (1901-1948)

IZRAEL OCZAMI PAWãA SMOLEýSKIEGO

ART-TERAPIA W MIEJSCU PAMIõCI

nr 2 czerwiec 2008 12 3

1. Miesięcznik Pamięć – Świadomość – Odpowiedzialność artykuły zostały ujęte w działach: historia, muzeum, „Oś – Oświęcim – Ludzie świadectwa, pamięć, sztuka, sylwetki, omówienia. – Historia – Kultura” Dwujęzyczna, polsko-angielska publikacja jest zapisem międzynarodowej konferencji „Pamięć – Świadomość W pierwszym numerze można przeczytać m.in.: 2. Nowa szata graficzna – Odpowiedzialność” zorganizowanej przez Muzeum o tezach literatury przedstawiającej Zagładę Żydów pisma „pro memoria” w ramach obchodów 60. rocznicy jego utworzenia. z terenu Związku Radzieckiego jako część mordu 3. Najnowszy numer Zamieszczone są w niej głosy uczestników konferencji, popełnionego przez Niemców na cywilach różnych wydawanego a wśród nich: Elie Wiesela, Yehudy Bauera, Noaha Flu- narodowości; o czynnikach wpływających na zinsty- od półwiecza ga, Haliny Birenbaum, Michaela Berenbauma, Wacława tucjonalizowanie pamięci; o budowie pomnika na te- w j. polskim i niemieckim Długoborskiego, Romaniego Rose, Zygmunta Baumana, renie byłego ośrodka zagłady w Bełżcu, o realizacjach pisma historycznego Sary Bloomfield, Johna Pawlikowskiego, Israela Gutma- artystycznych Gustava Metzgera i Zofii Lipeckiej oraz „Zeszyty Oświęcimskie” na, Barbary Distel i Władysława Bartoszewskiego. o życiu i twórczości Izaaka Celnikiera. Rozmowie towa- rzyszy barwna wkładka z pracami malarskimi artysty: 4. Księgarnia Miesięcznik Popioły oraz Birkenau. internetowa dostępna „Oś – Oświęcim – Ludzie – Historia – Kultura” jest pod adresem KSIĘGARNIA INTERNETOWA www.auschwitz.org.pl W maju ukazał się pierwszy numer miesięcznika „Oś”, prezentującego działania podejmowane dla ochrony Działająca od dwóch lat księgarnia internetowa jest Miejsca Pamięci Auschwitz. Projekt realizowany jest coraz liczniej odwiedzana. Po Polakach, stanowiących przy współpracy z Międzynarodowym Domem Spot- ponad połowę klientów, z naszej oferty wydawniczej kań Młodzieży, Centrum Żydowskim, Fundacją Cen- korzystają najczęściej: Anglicy, Amerykanie, Niemcy, trum Dialogu i Modlitwy. Każda z tych instytucji pa- Holendrzy, Francuzi, Włosi i Hiszpanie. Jednak wśród trzy na Miejsce Pamięci Auschwitz nieco inaczej, ale 25 krajów, do których wysłaliśmy nasze książki, są perspektywy te wzajemnie się uzupełniają. również takie państwa jak: Australia, Japonia, Hong- kong i Brazylia. Rozpoczęły się prace nad angielskojęzyczną wersją miesięcznika. Fundusze mają pochodzić z Minister- ZBIORY BIBLIOTECZNE stwa Spraw Zagranicznych. Wielojęzyczne zbiory biblioteczne liczą ponad 30 tys. „pro memoria” p o z y c j i . O p r ó c z k s i ą ż e k , c z a s o p i s m i m a p b i b l i o t e k a d y s - ponuje bogatym zbiorem wycinków prasowych. Roz- Ukazał się pierwszy numer „pro memoria”. Pismo wy- poczęto też gromadzenie dokumentów na nośnikach dawane przez Muzeum kontynuuje serię 27 numerów elektronicznych. Odrębnym działem jest zbiór książek biuletynów wydanych wcześniej przez Fundację Pamię- i czasopism niemieckich wydanych w Trzeciej Rzeszy. ci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau. Publikacja Informacje o nowościach bibliotecznych publikowane ma zmienioną szatę graficzną, a zamieszczone w niej są co kwartał na stronie internetowej Muzeum.

46 PUBLISHING AND LIBRARY

Remembrance, Awareness, and Responsibility a new layout, and the articles are divided into the cat- 1. Oś – Oświęcim – Ludzie egories of history, the museum, testimony, memory, – Historia – Kultura A bilingual Polish-English record of the international art, profiles, and discussion. magazine conference under the same title that was held at the 2. A new look for Museum on the 60th anniversary of its opening. There The inaugural issue features articles about the schol- pro memoria are also contributions by such conference participants arly literature that presents the killing of Jews in the as Elie Wiesel, Yehuda Bauer, Noah Flug, Halina Bi- Soviet Union as part of the German murder of civilians 3. The newest issue of renbaum, Michael Berenbaum, Wacław Długoborski, of various ethnic backgrounds; the factors influencing Zeszyty Oświęcimskie Romani Rose, Zygmunt Bauman, Sara Bloomfield, the institutionalized version of memory; the building – historical periodical John Pawlikowski, Israel Gutman, Barbary Distel, and of a monument at the site of the Belzec death cen- with a 50-year tradition, Władysław Bartoszewski. ter; and the artistic productions by Gustav Metzger published in Polish and Zofia Lipicka. An insert with color reproductions and German Oś – Oświęcim – Ludzie – Historia – Kultura of Izaak Celnikier’s monumental paintings Ashes and [Axis Oświęcim, People, History, and Culture], Birkenau accompanies an interview with the artist. 4. The Internet bookstore is available at a monthly magazine THE INTERNET BOOKSTORE www.auschwitz.org.pl The first issue was published in May. It is intended to present the activities undertaken to protect In operation for two years now, the Internet book- the Memorial. This is a joint project with the Inter- store attracts increasing numbers of visitors. Poles, national Youth Meeting House, the Jewish Cen- the largest group, make up more than half of our cus- ter, and the Center for Dialogue and Prayer. Each tomers, followed by purchasers from the UK, the USA, of the institutions sees the Auschwitz Memorial in Germany, The Netherlands, France, Italy, and Spain. a different way, but these perspectives are mutually However, the 25 countries to which we have shipped complementary. books also include Australia, Japan, Hong Kong, and Brazil. This free publication is available in print and online. Work is in progress on an English-language version. THE LIBRARY COLLECTION Funding comes from the Polish Ministry of Foreign Af- fairs. The multilingual library holdings amount to more than 30 thousand volumes. Aside from books, magazines, pro memoria and maps, the library also features a wealth of press clippings. Documents in digital form are also being The first issue of pro memoria, published by the Mu- collected. A separate department contains original seum, continues the series of 27 issues of the bulle- German books and magazines published in the Third tin published by the Auschwitz-Birkenau Death Camp Reich. Information about new additions to the library Victims Memorial Foundation. The magazine has appears quarterly on the Museum website.

47 MIĘDZYNARODOWE CENTRUM EDUKACJI O AUSCHWITZ I HOLOKAUŚCIE

Prawie 7 tys. osób wzięło udział w projektach edu- ZBIOROWA PAMIĘĆ kacyjnych Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście (MCEAH). We współpracy z Instytutem Yad Vashem w Jerozoli- mie MCEAH zorganizowało dla edukatorów z Izraela MCEAH organizuje m.in.: pobyty studyjne, seminaria, seminarium „Auschwitz w zbiorowej pamięci w Polsce konferencje tematyczne oraz studia podyplomowe. i na świecie – pamięć o Auschwitz i jej znaczenie dla W 2008 r. zdecydowanie wzrosła liczba osób uczest- Żydów i Polaków”. Oprócz zwiedzania byłego obo- niczących w jednodniowych i dwudniowych pobytach zu i wykładów w programie seminarium znalazły się studyjnych. Wzięło w nich udział ponad 5 tys. osób. także wyjazdy, m.in. na teren podobozu Jawischowitz Program pobytów studyjnych obejmuje, oprócz zwie- i do byłego ośrodka dla esesmanów w Międzybro- dzania terenów byłego obozu, także wykłady, prezen- dziu. Uczestnicy zwiedzili także tereny byłego obozu tacje multimedialne i warsztaty. Adresowane są one w Płaszowie, Wawel i krakowski Kazimierz, a także przede wszystkim do młodzieży gimnazjalnej i liceal- pałac i synagogę w Łańcucie, były ośrodek zagłady Krystyna Oleksy nej, studentów, ale także do nauczycieli i innych grup w Bełżcu oraz cmentarz żydowski i Muzeum Powstania wicedyrektor Muzeum, zawodowych. Warszawskiego w Warszawie. Dyrektor MCEAH Museum Deputy Director, DYLEMATY I WYZWANIA Z kolei Instytut Yad Vashem zorganizował dla edukato- Director of ICEAH rów z Polski dwa seminaria „Judaizm – dzieje i kultura W październiku 2008 r. odbyła się ogólnopolska konfe- Żydów polskich – Holokaust”. W programie uwzględ- 1. Ogólnopolska rencja naukowo-dydaktyczna „Auschwitz i Holokaust niono wykłady historyczne, warsztaty edukacyjne, po- konferencja naukowo- – dylematy i wyzwania polskiej edukacji” zorganizowa- dróże studyjne, a także spotkanie z młodzieżą izraelską. -dydaktyczna „Auschwitz na wspólnie z Centrum Badań Holokaustu Uniwersyte- Uczestnicy mieli również możliwość zaprezentowania i Holokaust – dylematy tu Jagiellońskiego. Jej głównym celem było podsumo- swoich autorskich projektów edukacyjnych. i wyzwania polskiej wanie polskiego dorobku naukowego i dydaktycznego edukacji” w tej dziedzinie od 1999 r., kiedy to tematyka Holokau- NIGDY WIĘCEJ? stu została wprowadzona do programów szkolnych 2. Młodzi uczestnicy jako temat obowiązkowy. W konferencji uczestniczy- Jednym z najważniejszych tegorocznych działań pod- projektu edukacyjnego li nauczyciele zajmujący się nauczaniem o Holokau- jętych przez MCEAH wraz z nowojorskim Instytutem „Auschwitz moja ziemia Auschwitz dla Pokoju i Pojednania (AIPR) było rozpo- – historia i pamięć po ście. Spotkanie było okazją do wymiany doświadczeń sześćdziesięciu latach” i porównania różnych wizji nauczania. Wśród tema- częcie cyklu seminariów dla pracowników administracji tów konferencji znalazły się m.in.: znaczenie eduka- publicznej z całego świata. Ich celem ma być wykształ- 3. Seminarium dla cji o Auschwitz i Holokauście w XXI w., rola muzeów cenie polityków-ekspertów, którzy wspieraliby edukację edukatorów Instytutu i miejsc pamięci w edukacji pozaszkolnej, Auschwitz o Holokauście, a także zajmowali się przeciwdziałaniem Yad Vashem w Jerozolimie i Holokaust w świadomości młodzieży. ludobójstwom oraz konfliktom zbrojnym na świecie.

48 INTERNATIONAL CENTER FOR EDUCATION ABOUT AUSCHWITZ AND HOLOCAUST

Almost 7 thousand people took part in projects put COLLECTIVE MEMORY on by the International Center for Education about Auschwitz and the Holocaust (ICEAH). In cooperation with the Yad Vashem Institute in Jeru- salem, the ICEAH organized a seminar for educators The ICEAH organizes study residencies, seminars, the- from Israel on Auschwitz in the Collective Memory in matic conferences, and postgraduate courses. In 2008, Poland and around the World—The Memory of Aus- there was a marked rise in the number of people par- chwitz and Its Significance for Jews and Poles. Aside ticipating in one- and two-day study residencies. More from tours of the site and lectures, the program also than 5 thousand people took part. Aside from touring included field trips to such places as the site of the the site, the program of the study residencies also in- Jawischowitz sub-camp and the Solahütte rest and cludes lectures, multimedia presentations, and work- recreation center for SS personnel in Międzybrodzie. shops. They are addressed above all to intermediate- The participants also visited the site of the Płaszów and secondary-school students and university students, camp, Wawel Castle, the Kazimierz district in Cracow, but also to teachers and other professional groups. the palace and synagogue in Łańcut, the site of the Alicja Białecka Belzec death center, and the Jewish cemetery and the kierownik Sekcji DILEMMAS AND CHALLENGES Warsaw Rising Museum in Warsaw. Programowej MCEAH Head of ICEAH In October 2008, there was a nationwide research In turn, the Yad Vashem Institute played host to two Program Section and teaching conference on Auschwitz and the Holo- seminars on Judaism, the History and Culture of the caust: Dilemmas and Challenges for Polish Education, Polish Jews, and the Holocaust. The program includ- organized in cooperation with the Center for Holo- ed historical lectures, educational workshops, study 1. Nationwide research- caust Research at the Jagiellonian University of Cra- trips, and meetings with young people from Israel. -didactic conference on Auschwitz and the cow. Its main purpose was to sum up Polish research Participants also had a chance to present their own Holocaust: Dilemmas and didactic accomplishments in the field since educational projects. and Challenges for Polish 1999, when the Holocaust was introduced into the Education school curriculum as a required subject. The teachers NEVER AGAIN? who hold classes about the Holocaust attended. The 2. Young participants in meeting was an occasion to share experiences and One of the year’s most important activities for the the educational project compare various visions, both theoretical and practi- ICEAH, carried out in conjunction with The Auschwitz titled Auschwitz My Land: cal, of teaching. Themes at the conference included Institute for Peace and Reconciliation (AIPR), was the History and Memory the significance of education about Auschwitz and inauguration of a cycle of seminars for public servants 60 Years Later the Holocaust in the 21st century, Auschwitz and the from around the world. Theirs goal is to form an inter- Holocaust in the consciousness of young people, and national group of politician-experts to support Holo- 3. Seminar for educators the role of museums and memorials in extracurricu- caust education and to play an active role in prevent- from the Yad Vashem lar education. ing genocide and armed conflict around the world. Institute in Jerusalem

49 MIĘDZYNARODOWE CENTRUM EDUKACJI O AUSCHWITZ I HOLOKAUŚCIE

1. Komiks Poszukiwanie, W pierwszym seminarium „Nigdy więcej?” uczestni- W tegorocznym seminarium uczestniczyli nauczyciele mający przybliżyć historię czyli pracownicy ministerstw spraw zagranicznych: z różnych krajów europejskich. Program obejmował Holokaustu Argentyny, Austrii, Bośni, Burundi, Chin, Finlandii, m.in. serię wykładów i warsztatów poświęconych Kambodży, Łotwy, Niemiec i Stanów Zjednoczonych. historycznej perspektywie edukacji o Holokauście 2. Były więzień Auschwitz, Podjęto próbę analizy światowych strategii, których w Polsce oraz misji edukacyjnej Miejsca Pamięci. Od- prof. Wacław celem jest zapobieganie ludobójstwu. Oprócz wizy- były się także zajęcia poświęcone zasadom nazistow- Długoborski, podczas wykładu na seminarium ty na terenie byłego obozu Auschwitz, uczestnicy skiej polityki eksterminacyjnej, jak również warsztaty MCEAH seminarium wysłuchali wykładów światowej sławy omawiające problematykę przygotowania młodzieży naukowców zajmujących się problematyką ludobój- do wizyty w miejscu pamięci. 3. Seminarium stwa. dla edukatorów POSZUKIWANIE Instytutu Yad Vashem W kolejnym seminarium, „Upamiętnienie Holokaustu. w Jerozolimie Dziedzictwo Auschwitz i jego znaczenie dla świata”, W tym roku rozpoczęto współpracę z Domem Anny uczestniczyli przedstawiciele ministerstw kultury: Al- Frank w Amsterdamie. Jej głównym celem jest obję- banii, Argentyny, Austrii, Azerbejdżanu, Belgii, Cypru, cie edukacją specjalistyczną polskich i holenderskich Chorwacji, Macedonii, Polski, Rumunii, Serbii, Stanów nauczycieli, którzy w ramach seminariów w Polsce Zjednoczonych i Węgier. Dyskutowano o znaczeniu i Holandii wypracują wspólne metody nauczania badań nad Holokaustem oraz formach jego upamięt- i przekazywania uczniom wiedzy o Holokauście. Usta- nienia. Cennym doświadczeniem dla uczestników lono dalsze działania związane z realizacją w Polsce, seminarium była możliwość zapoznania się z działa- Niemczech i na Węgrzech pilotażowego projektu, niami edukacyjnymi podejmowanymi przez rządy po- mającego na celu wykorzystanie w szkołach holen- szczególnych krajów. derskiego komiksu pt. Poszukiwanie.

PAMIĘĆ DLA PRZYSZŁOŚCI O HISTORII ŻYDÓW I ANTYSEMITYZMIE

Rozwijając współpracę z Radą Europy, MCEAH zor- Centrum nawiązało współpracę ze Stowarzyszeniem ganizowało trzecią edycję europejskiego warszta- Centrum Polsko-Niemieckie w Krakowie, Instytutem tu dla nauczycieli „Auschwitz – pamięć dla przy- Goethego oraz Biurem Instytucji Demokratycznych szłości. Nauczanie o Holokauście w autentycznym i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współ- Miejscu Pamięci”. Dotychczasowa współpraca Mu- pracy w Europie. Jej rezultatem była ogólnopolska zeum, Rady Europy, Ministerstwa Edukacji Naro- konferencja dla nauczycieli „Nauczanie o historii dowej oraz Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN Żydów i antysemityzmie”, mająca na celu promocję w Krakowie została wysoko oceniona zarówno materiałów edukacyjnych na temat dyskryminacji, ra- przez uczestników seminarium, jak i przez naszych sizmu i antysemityzmu oraz prezentację praktycznych partnerów. metod pracy z młodzieżą.

50 INTERNATIONAL CENTER FOR EDUCATION ABOUT AUSCHWITZ AND HOLOCAUST

In the first seminar Never Again? the participants were included a series of lectures and workshops devoted 1. The graphic novel foreign affairs ministry personnel from Argentina, Aus- to the historical perspective on education about the The Search, intended as tria, Bosnia, Burundi, Cambodia, China, Finland, Germa- Holocaust in Poland and the educational mission of a Holocaust teaching aid ny, Latvia, and the United States. They tried to analyze the Memorial. There were also activities devoted to 2. Prof. Wacław global strategies for preventing genocide. Aside from the political and racist principles of the Nazi policy of Długoborski, a former visiting the Auschwitz site, they heard lectures by world- extermination, and workshops to discuss the prepara- Auschwitz prisoner, famous scholars in the field of genocide. tion of young people for visits to memorial sites. lecturing at an ICEAH seminar Next came a seminar on Commemorating the Holo- THE SEARCH caust—The Legacy of Auschwitz and Its Significance 3. Seminar for educators for the World. This time the participants were culture Cooperation began this year with the Anne Frank from the Yad Vashem ministry personnel from Albania, Argentina, Austria, House in Amsterdam. The main goal is to extend spe- Institute in Jerusalem Azerbaijan, Belgium, Croatia, Cyprus, Hungary, Mace- cialist education to Polish and Dutch teachers who donia, Poland, Romania, Serbia, and the USA. They can meet at seminars in Poland and the Netherlands discussed the significance of Holocaust research and to work out shared methods of teaching and inform- the forms of commemoration. The opportunity to fa- ing students about the Holocaust. The discussions miliarize themselves with the steps taken by the gov- also marked out further activities connected with the ernments of different countries, and with educational realization in Poland, Germany, and Hungary of a pilot work at memorials around the world, was a valuable program aimed at using the Dutch graphic novel The experience for the participants in the seminar. Search in schools.

REMEMBRANCE FOR THE FUTURE ON THE HISTORY OF THE JEWS AND ANTISEMITISM Expanding its cooperation with the Council of Europe, the ICEAH organized its third European workshop for The Center entered into cooperation with the Polish- teachers on the subject of Auschwitz—Remembrance -German Center Association in Cracow, the Goethe In- for the Future: Teaching about the Holocaust at an Au- stitute, and the Office for Democratic Institutions and thentic Memorial Site. The cooperation to date among Human Rights of the Organization for Security and the Museum, the Council of Europe, the Ministry of Cooperation in Europe. One result of this cooperation National Education, and the KEN Pedagogical Univer- was a nationwide conference for teachers titled Teach- sity in Cracow has been positively assessed both by ing about the History of the Jews and Antisemitism, participants in the seminar and by our partners. intended to promote educational material on the subject of discrimination, racism, and antisemitism, and The participants in this year’s seminar were teach- to present practical methods of working with young ers from various European countries. The program people.

51 WOLONTARIAT I PRAKTYKI

Ponad tysiąc osób współpracowało z Muzeum uczniowie ze szkoły średniej w austriackim Villach do- w ramach programu wolontariatu i praktyk studen- konali ok. 1,5 tys. transkrypcji rękopisów listów więź- ckich. Młodzi ludzie uczestniczyli m.in. w projekcie niów. „Historia mówiona”, praktykach konserwatorskich i porządkowaniu terenu byłego obozu. Pomoc w pracach Muzeum Ponad 150 młodych osób było włączonych w pracę WOLONTARIAT różnych działów Muzeum, a także organizację konferencji edukacyjnych, seminariów, warsztatów i poby- Projekt „Historia mówiona” tów studyjnych. W ramach projektu nagrywania relacji byłych więźniów wolontariusze sporządzili 180 wywiadów z byłymi PRAKTYKI STUDENCKIE więźniami Auschwitz, podczas których wykonali zdjęcia dokumentów, fotografii i przedmiotów świadczących W praktykach studenckich wzięło udział ponad 70 stu- Elżbieta Myrdko o ich pobycie w obozie. Jak podkreślali wolontariusze, dentów. Na praktykach przebywali głównie studenci kierownik dla wielu z nich rozmowy te były ważnym doświadcze- Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Oświęci- Biura Wolontariatu niem, a ocaleni stali się dla nich autorytetami. miu, a także szkół wyższych z całej Polski oraz z Nie- Head of Volunteer Bureau miec i Rosji. Podsumowaniem tegorocznego etapu projektu „Histo- rii mówionej” było przekazanie Muzeum przez Polski Podobnie jak w latach poprzednich gościliśmy także 1-3. Ponad tysiąc osób Związek Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich uczniów Zespołu Szkół Leśnych i Ekologicznych im. Sta- współpracowało Więzień i Obozów Koncentracyjnych ksiąg pamięci nisława Morawskiego w Brynku, którzy zajmowali się z Muzeum w ramach programu wolontariatu więźniów Auschwitz, zamieszkałych obecnie w War- konserwacją zieleni na terenie Miejsca Pamięci. i praktyk studenckich szawie i województwie mazowieckim. W dziewięciu tomach znalazło się 1705 kart biograficznych, jak rów- Praktyki konserwatorskie nież relacje i dokumenty. Od wielu lat trwa współpraca Działu Konserwacji z Fachhochschule Köln oraz Uniwersytetem Mikołaja Pomoc w porządkowaniu terenu Kopernika w Toruniu. W tym roku studenci w ramach Ponad 800 osób z Niemiec – uczestnicy semina- praktyk poddali konserwacji tałesy, walizy oraz obiekty riów realizowanych przez Fundację Centrum Dialogu papierowe. i Modlitwy oraz Międzynarodowy Dom Spotkań Mło- dzieży – pomagało w pracach porządkowych na tere- Współpraca z koncernem Volkswagen nie Miejsca Pamięci. Po raz kolejny we współpracy z koncernem Volks- wagen oraz z Międzynarodowym Domem Spotkań Repozytorium Cyfrowe Młodzieży w Oświęcimiu uczestniczyliśmy w organi- W pracach Repozytorium Cyfrowego uczestniczyli mło- zacji seminariów poświęconych historii Trzeciej Rzeszy dzi Austriacy. Odrabiając służbę wojskową, pomagali i Auschwitz. Wzięło w nich udział 125 osób: prakty- głównie przy digitalizacji dokumentów. kanci Volkswagena z niemieckiego Wolfsburga oraz uczniowie z Bielska-Białej. Wzięli oni udział w projek- W ramach projektu „Aby powiedzieć to, czego nie moż- cie konserwacji ogrodzenia byłego obozu Auschwitz na było napisać – korespondencja więźniów Auschwitz” II-Birkenau.

52 VOLUNTEERS AND WORK-STUDY

More than a thousand people cooperated with the Prisoners, secondary-school pupils from Villach in 1-3. More than Museum in a volunteer and student work-study Austria made approximately 1,500 transcriptions of a thousand people program. Young people participated in the Spoken handwritten prisoner letters. cooperated with History project, conservation internships, and land- the Museum in a volunteer and student scaping and housekeeping work at the site. Help in Museum Tasks work-study program More than 150 young people joined in the work of WOLONTARIAT various Museum departments, as well as helping to organize educational conferences, seminars, work- The Spoken History Program shops, and study residencies. As part of this project to record accounts by former prisoners, the volunteers conducted 180 interviews STUDENT INTERNSHIPS during which they photographed documents, pictures, and items attesting to the fact that they were There were more than 70 student interns. Most in Auschwitz and other camps. The volunteers stat- of them came from the State Higher Educational ed that, for many of them, talking to a former pris- School in Oświęcim, but there were also students oner was a valuable experience, and that the survi- from all over Poland, as well as from Germany and vors had become authority figures in their lives. the Russian Federation.

The culmination of the 2008 stage of the Spoken As in previous years, we also played host to students History project was the presentation by the Polish from the Stanisław Morawski Forestry and Ecologi- Union of Former Political Prisoners of Nazi Jails and cal School Complex in Brynek, who helped conserve Concentration Camps of a memorial book on the the plant life on the grounds of the Memorial. Auschwitz prisoners who reside at present in War- saw and Mazowieckie voivodship. The 9 volumes Conservation Internships contain a total of 1,705 biographical files, as well For many years, the Preservation Department has as accounts and documents. cooperated with the Fachhochschule Köln and the Mikołaj Kopernik University in Toruń. During this Landscaping and Housekeeping Work year conservation internships, the students worked More than 800 people from Germany, who were on prayer garments, suitcases, and paper objects. participating in seminars at the Center for Dialogue and Prayer and the International Youth Meeting Cooperation with Volkswagen House, helped out with landscaping and house- Once again, we joined Volkswagen and the Inter- keeping tasks on the grounds of the Memorial. national Youth Meeting House in Oświęcim in organizing seminars on the history of the Third Reich The Digital Repository and Auschwitz Concentration Camp. Among the Young Austrians worked in the Digital Repository more than 125 people who took part were Volk- as alternative military service. They helped, above swagen apprentices from Wolfsburg in Germany all, in the digitalization of documents. and students from Bielsko-Biała. They participated As part of the project titled Saying What It Is Not in the preservation of the camp fences at the site of Allowed to Write: Correspondence by Auschwitz the Auschwitz II-Birkenau camp.

53 EKIPY FILMOWE

Ogromną wagę przywiązujemy do współpracy wojny. Przyjechali w asyście swoich dzieci i wnu- z dziennikarzami i filmowcami, którzy przekazują opi- ków; nii publicznej wiedzę o Auschwitz. W 2008 r. ponad • Ad Hoc Films z Montrealu zrealizowała film 180 ekip filmowych z 34 krajów realizowało materiały o więźniarkach z fabryki amunicji Union-Werke; filmowe na terenie byłego obozu. Najliczniejszą grupę • brytyjski historyk Adrian Weale przeprowadził stanowiły ekipy: polskie (29), brytyjskie (25), francuskie wywiad z byłym więźniem Samem Pivnikiem; (18), holenderskie (16), niemieckie (14) i amerykańskie (12). Obecne były także ekipy z krajów tak odległych • publiczna TV VPRO z Holandii nakręciła film o prze- jak Brazylia, Chile, Filipiny czy Indonezja. Statystyki mianach w Polsce po 1989 r. O zmianach w Muze- te nie obejmują ekip dziennikarskich z całego świata um mówił były więzień Kazimierz Smoleń, wielolet- przygotowujących krótkie materiały emitowane w te- ni, emerytowany dyrektor Muzeum. lewizyjnych programach informacyjnych. EDUKACJA Wanda Hutny DOKUMENT obsługa ekip filmowych Ponad 40 ekip filmowych nagrywało pobyty młodzie- MCEAH W wielu realizowanych na terenie Muzeum filmach ży przybywającej do Miejsca Pamięci w ramach różnych ICEAH film service dokumentalnych i reportażach uczestniczyli byli programów edukacyjnych. Natomiast ponad 20 zare- więźniowie: jestrowanych obrazów to projekty edukacyjne przygo- towywane i realizowane przez uczniów szkół średnich 1. W 2008 r. ponad • brytyjska ekipa BBC Vision Studio z Birmingham i studentów lub organizacje pozarządowe promujące 180 ekip filmowych nakręciła film o postawie Polaków w czasie nie- z 34 krajów realizowało mieckiej okupacji. Narratorem filmu była Kitty tolerancję, walczące z rasizmem i ksenofobią. materiały filmowe Hart-Moxon, była więźniarka Auschwitz; na terenie byłego obozu MIEJSCE PAMIĘCI • telewizja niemiecka WDR Lippetal nakręciła film z udziałem Haliny Birenbaum; 2. Jedna z konferencji Tematem kilku filmów było funkcjonowanie insty- prasowych • meksykańska stacja TV McCook Comunication tucji muzealnej. Ze szczególnym zainteresowaniem nagrała wywiad z mieszkającymi w Meksyku ekip filmowych spotkała się tematyka konserwator- Samem Weissem i jego żoną Margaritą. Była to ska i problem środków finansowych potrzebnych na ich pierwsza wizyta w Europie po zakończeniu zachowanie Miejsca Pamięci.

Na terenie Miejsca Pamięci mogą powstawać wyłącznie filmy dokumentalne. Dokumentaliści, którzy uzyskali zgodę na kręcenie materiału, podpisują umowę, zapewniającą im merytoryczną pomoc Muzeum. W umowie tej zobowiązują się oni ponadto, że tworzone przez nich obrazy będą zgodne z prawdą historyczną i nie będą naruszały dobrego imienia i pamięci tych, którzy w Auschwitz cierpieli i ginęli.

54 FILM CREWS

We attach enormous importance to cooperation with • Ad Hoc Films from Montreal made a film about 1. In 2008, more than journalists and filmmakers, who inform the broadest the women prisoners at the Union-Werke ammu- 180 film crews from possible audience about Auschwitz. In 2008, more nition factory; 34 countries shot than 180 film crews from 34 countries shot film at the at the Auschwitz site • the British historian Adrian Weale interviewed for- Auschwitz site. The most numerous groups came from mer prisoner Sam Pivnik; 2. A press conference Poland (29), the UK (25), France (18), The Netherlands (16), Germany (14), and the USA (12). There were also • VPRO public TV from the Netherlands made a film crews from places as distant as Brazil, Chile, The Phil- about the post-1989 transformation of Poland, lipines, and Indonesia. These statistics do not take into for which former prisoner Kazimierz Smoleń, the account the news teams from all over the world who long-serving director emeritus of the Museum, filed television news reports from the Memorial. spoke about the changes at the institution.

DOCUMENTARIES EDUCATION

Former prisoners took part in many documentary More than 40 crews filmed young visitors as a part of films: various educational programs. In turn, more than 20 • a British crew from BBC Vision Studio in Birming- groups of secondary-school and university students ham shot a film on Polish attitudes during the working on educational projects, or NGOs promoting German occupation. Kitty Hart-Moxon, a former toleration and fighting against racism and xenopho- Auschwitz prisoner, narrated the film; bia, filmed at the Memorial.

• WDR Lippetal TV from Germany shot a film involv- THE MEMORIAL ing Halina Birenbaum;

• TV McCook Communication from Mexico filmed The institutional functioning of the Museum was the an interview with Mexico resident Sam Weiss and subject of several films. Crews took particular inter- his wife Margarita, who were paying their first vis- est in the subjects of preservation and the problem it to Europe since the end of the war, and were ac- of the financial requirements for maintaining the Me- companied by their children and grandchildren; morial.

Permission to film on the grounds of the Memorial is granted exclusively to the makers of documentaries. Docu- mentary filmmakers who receive permission sign a contract, and this entitles them to expert assistance from the Museum. The contract also obliges them to respect the historical truth in their work, and to refrain from anything that might impinge upon the good name and memory of those who suffered and died in Auschwitz.

55 FINANSE

Najpilniejsze prace konserwatorskie, mające uratować • Dotacja MKiDN przeznaczona była na pokrycie kosz- Miejsce Pamięci Auschwitz, wymagają sumy kilku- tów utrzymania Muzeum, inwestycje i realizację zadań dziesięciu milionów euro. Przekracza to dalece moż- statutowych; liwości finansowe Muzeum. Dlatego też podjęliśmy starania o stworzenie specjalnego Funduszu, którego • Ze środków Kraju Związkowego Dolna Saksonia za- jedynym celem będzie konserwacja Miejsca Pamięci kończono prace związane z wydaniem monografii na Auschwitz-Birkenau. temat konserwacji ogrodzenia obozowego;

• Ze środków Kraju Związkowego Nadrenia Północna Całkowity budżet Muzeum w 2008 r. wyniósł 27 mln Westfalia kontynuowano rozpoczęty w 2007 roku złotych (ok. 6,8 mln euro). Niecałe pięć procent tej projekt polegający na konserwacji ok. 39 tys. doku- sumy to pomoc z zagranicy. mentów „SS-Hygiene Institut”;

• Fundacja Ronalda S. Laudera z USA współfinansowa- Budżet Państwowego Muzeum Małgorzata Mentelska ła wykonanie konstrukcji oporowej z tzw. mikropali Auschwitz-Birkenau główna księgowa przy ruinach komory gazowej nr 3 w byłym obozie Head Accountant Birkenau; dotacja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego • Rok 2008 był prawdopodobnie ostatnim rokiem prac 12,7 mln zł* na wydatki bieżące oraz nad 5-tomową monografią KL Auschwitz w wersji na konkretne wydatki majątkowe francuskiej, którą finansuje Fundacja Shoah z Francji.

przychody własne Muzeum 13 mln zł Wzorem lat ubiegłych działalność wydawnicza, edu- kacyjna czy konserwatorska wspierana była przez pomoc zagraniczna ok. 1,5 mln zł Fundację Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Bir- kenau w Oświęcimiu.

* Suma nie obejmuje specjalnej finansowej pomocy ministra Największym przedsięwzięciem finansowym 2008 r. kultury i dziedzictwa narodowego na zakup bazy PKSiS (patrz było podpisanie umowy na zakup terenów i zabudo- obok) wań pobliskiej bazy autobusowej należącej do PKSiS w Oświęcimiu, na których powstanie nowe centrum obsługi odwiedzających Muzeum. Inwestycja ta jest finansowana dzięki dodatkowej, wyjątkowej pomocy ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

Dotacja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Przychody własne Muzeum Pomoc zagraniczna

Miejsce Pamięci i Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau to zobowiązanie pamięci i edukacji przyszłych pokoleń całego świata.

Każdą instytucję i każdą osobę dobrej woli, pragnącą wesprzeć trud utrzymania, konserwacji i udostępniania tych najbardziej wymownych, autentycznych śladów Holokaustu i ludobójstwa, prosimy o kontakt:

PAŃSTWOWE MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU W OŚWIĘCIMIU ul. Więźniów Oświęcimia 20 32-603 Oświęcim Tel. +48 33 844 8003 Fax. +48 33 843 1862 e-mail: [email protected] Nr konta bankowego: 15 1240 1170 1111 0000 2418 5907 Bank PEKAO SA O/Bielsko-Biała SWIFT CODE: PKOPPLPWBBI

Możliwe jest także wsparcie Miejsca Pamięci bezpośrednio z naszej strony internetowej www.auschwitz.org.pl

56 FINANCES

The most urgent preservation work intended to save • The appropriation from the Ministry was earmarked for the Auschwitz Memorial will require tens of millions covering the costs of maintaining the Museum, invest- of euros in funding. This far exceeds the financial ca- ments, and performing its statutory obligations; pacity of the Museum. We are therefore attempting to set up a special Fund devoted exclusively to the • Funding from the German Land of Lower Saxony cov- conservation of the Auschwitz-Birkenau Memorial. ered the cost of publishing the study on the conservation of the camp fence; The total Museum budget in 2008 was about €6.8 million. Aid from abroad covers less than 5% of the bud- • Funding from the German Land of North Rhine-West- get. phalia covered the cost of continuing the conservation of approximately 39 thousand SS-Hygiene Insti- tut documents, begun in 2007; The budget of the Auschwitz-Birkenau State Museum • The Ronald S. Lauder Foundation of the USA co-financed the installation of the micropile restraining appropriations from the Ministry structure at the ruins of gas chamber 3 at the Birke- of Culture and National Heritage €3.2 million* nau site; for operating expenses and specific property outlays • 2008 was probably the final year of work on the French version of the 5-volume Auschwitz mono- income generated €3.3 million graph, financed by the Shoah Foundation of France. by the Museum

approximately As in past years, the Auschwitz-Birkenau Death Camp funding from abroad €0.4 million Victims Memorial Foundation in Oświęcim supported publishing, educational, and conservation work. * This sum does not include financial support from the Ministry of Culture and National Heritage for the purchase of the PKSiS bus The largest financial undertaking in 2008 was the signing garage (see the text for details) of the purchase agreement for the land and buildings of the PKSiS Oświęcim bus garage, which will be the site of the new Museum visitor service center. This investment was financed by special, additional assistance from the Minister of Culture and National Heritage.

appropriation from the Ministry of National Heritage and Culture income generated by the Museum funding from abroad

The Auschwitz-Birkenau State Museum and Memorial imposes an obligation of remembrance and education on future generations throughout the world.

Each institution and every person of good will desirous of helping to bear the burden of maintaining, preserving, and ensuring access to these most eloquent, authentic vestiges of the Holocaust and genocide is requested to contact:

It is also possible to make direct contributions to the Memorial at our website www.auschwitz.org.pl

57 NIE BĄDŹ OBOJĘTNY

Były obóz Auschwitz co roku odwiedza ponad mi- dzieję, że dzisiejszy brak środków nie zagrozi – za lion osób z całego świata. Dla wielu z nich wizyta 20, 30 czy 50 lat – istnieniu oryginalnych pozo- w Miejscu Pamięci jest wyjątkowym przeżyciem, stałości obozowych, które uświadomią kolejnym pozwalającym uświadomić sobie ogromny dramat pokoleniom, czym był Auschwitz. dokonanego tu ludobójstwa. Po konsultacjach z członkami Międzynarodowej Zachowanie autentyczności tego miejsca to dla nas Rady Oświęcimskiej podjęliśmy decyzję o powoła- absolutny priorytet. Utrzymanie ponad 150 bu- niu Fundacji Auschwitz-Birkenau, której głównym dynków, 300 ruin, blisko 200 hektarów ziemi oraz celem będzie zbudowanie Funduszu Wieczystego bezcennych dokumentów i obiektów będących do- przeznaczonego tylko na konserwację Miejsca Pa- wodami zbrodni popełnionych przez niemieckich mięci Auschwitz. nazistów to bardzo kosztowne zadanie.

Jacek Kastelaniec Fundraising

Brak stałych funduszy na konserwację może nieść Zgromadzenie co najmniej 120 mln euro pozwoli na niewyobrażalne konsekwencje. Każdy z nas może to, by zyski z bezpiecznie inwestowanego kapita- pomóc oddalić tę perspektywę. Wstęp na teren by- łu umożliwiały realizację wieloletnich programów łego obozu jest bezpłatny. Licząc na to, że wielu konserwatorskich już w najbliższej przyszłości, jak ludzi zdecyduje się na wsparcie konserwacji Miejsca również w kolejnych dekadach. Pamięci, w 2008 r. rozpoczęliśmy sprzedaż cegie- łek, które może zakupić każdy odwiedzający. Jed- Pozytywne oceny, z jakimi spotyka się ten pomysł, nocześnie na nowej stronie internetowej zapewnili- dają nadzieję na to, że podstawowy problem finan- śmy możliwość przekazania dotacji na rzecz Miejsca sowania konserwacji tego wyjątkowego i ważnego Pamięci Auschwitz drogą elektroniczną. miejsca stanie się przeszłością. Doprowadzić do tego mogą jedynie dobra wola, współpraca i mobi- Problem braku funduszy na konserwację wymaga lizacja wielu osób, państw i instytucji. Na to wszy- jednak długofalowego rozwiązania, które da na- scy przecież bardzo liczymy.

58 DON’T BE INDIFFERENT

More than a million people from all over the world make it possible to hope that, 20, 30, or 50 years visit the Auschwitz site each year. For many of them, into the future, deficits will not threaten the original the visit to the Memorial is an extraodinary experi- vestiges that make it possible for new generations to ence that enables them to understand the tragic di- understand what Auschwitz was. mensions of the genocide committed here. After consultations with members of the Interna- Preserving authenticity is an absolute priority for us. tional Auschwitz Council, we have decided to create It is a very costly undertaking to maintain more than an Auschwitz-Birkenau Foundation with the main 150 buildings, 300 ruins, almost 200 hectares of goal of amassing a Perpetual Fund for the sole pur- land, and a wealth of priceless documents and other pose of preserving the Auschwitz Memorial. items that constitute evidence of the crimes committed by the Nazi Germans.

The lack of permanent funding for preservation If we raise at least €120 million, the income from safe could have unimaginable consequences. Each of us capital investments will suffice for long-term conser- can help to ward off this perspective. Admission to vation programs in the immediate future and in the the Auschwitz site is free. Counting on people de- coming decades. ciding to support the conservation of the Memo- rial, we put certificates of contribution on sale to The positive reception of this idea makes us hope all visitors in 2008. At the same time, we made di- that we can put the chronic problem of financing rect electronic donations possible through our new the conservation of this exceptional place behind us. website. The only way to accomplish this is through the good will, cooperation, and commitment of many people, However, the lack of funds for conservation is a prob- countries, and institutions. All of us are counting on lem that requires a long-term solution, one that will this happening.

MUZEUM – PODSTAWOWE DANE

Muzeum jest instytucją państwową, bezpośrednio wanie i wszelkie formy prezentacji byłych obozów, podlegającą ministrowi kultury i dziedzictwa naro- zadania konserwatorskie). Przewodniczącym Rady dowego. jest prof. Władysław Bartoszewski.

W dniu 31 grudnia 2008 r. w Muzeum zatrudnione RADA MUZEUM były 253 osoby. Liczba ta nie obejmuje ok. 230 sta- rannie szkolonych przewodników, oprowadzających Praca Muzeum oceniana jest ponadto corocznie w 15 językach. W ramach Muzeum od kilku lat funk- przez Radę powoływaną przez ministra kultury cjonuje Międzynarodowe Centrum Edukacji o Ausch- i dziedzictwa narodowego. Opiniuje ona działalność witz i Holokauście. tej instytucji, przedłożone przez dyrektora plany i sprawozdania. MIĘDZYNARODOWA RADA OŚWIĘCIMSKA RADA MIĘDZYNARODOWEGO Jarek Mensfelt rzecznik prasowy Działalność Muzeum opiniuje powołana przez Pre- CENTRUM EDUKACJI Museum Spokesman zesa Rady Ministrów Międzynarodowa Rada Oświę- O AUSCHWITZ I HOLOKAUŚCIE cimska. Jest ona ciałem opiniodawczo-doradczym Prezesa Rady Ministrów w zakresie ochrony i zago- Przy utworzonym w 2005 r. Międzynarodowym 1. Były obóz Auschwitz I spodarowania terenów byłego niemieckiego na- Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście dzia- zistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady ła 10-osobowa Rada, która jest powoływana przez 2. Były obóz Auschwitz i innych pomników zagłady. Rada rozpa- ministra kultury i dziedzictwa narodowego na wnio- Auschwitz II-Birkenau truje problemy związane z funkcjonowaniem miejsc sek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Rada ta pamięci oraz ocenia różne formy działalności (np. skupia się na ocenie i wyznaczaniu kierunków pracy wystawy, wydawnictwa, filmy, przewodniki, oznako- edukacyjnej.

62 MUSEUM—BASIC INFORMATION

The Museum is a state institution, reporting directly as well as preservation tasks). Professor Wladyslaw 1. Auschwitz I site to the Minister of Culture and National Heritage. Bartoszewski is chairman of the International Ausch- witz Council. 2. Auschwitz II-Birkenau On December 31, 2008, there were 253 people em- site ployed at the Museum. This number does not include THE MUSEUM BOARD OF TRUSTEES approximately 230 rigorously trained guides, who work in 15 languages. The International Center for Ed- Additionally, a board named by the Minister of Cul- ucation about Auschwitz and the Holocaust has been ture and National Heritage evaluates the work of the operating at the Museum for several years. Museum annually. The board delivers an assessment of the institution’s operations and the plans and re- THE INTERNATIONAL ports submitted by the Director. AUSCHWITZ COUNCIL INTERNATIONAL CENTER The International Auschwitz Council, appointed by FOR EDUCATION ABOUT AUSCHWITZ the prime minister, renders opinions on the opera- AND THE HOLOCAUST BOARD tions of the Museum. The Council is a consultative OF TRUSTEES body to the Chairman of the Council of Ministers in the field of the protection and use of the grounds of A 10-person board, serving at the pleasure of the minis- the Auschwitz former Nazi concentration camp and ter of culture and national heritage on the nomination other Holocaust Memorials. The Council reviews is- of the International Auschwitz Council, oversees the In- sues connected with the functioning of memorial ternational Center for Education about Auschwitz and sites, and evaluates various forms of activity (such as the Holocaust, which was founded in 2005. The Board exhibitions, publications, films, guidebooks, signage, concentrates on evaluating and suggesting operational and all forms of presentation of the former camps, directions for the work of the ICEAH.

63 MUZEUM – PODSTAWOWE DANE

TERENY I OBIEKTY kenau w trakcie deportacji Żydów z Węgier w 1944 r.; • cztery zdjęcia wykonane nielegalnie przez człon- Ochroną i opieką konserwatorską objętych jest ponad ków Sonderkommando w pobliżu komór gazowych 150 obiektów nieruchomych (np. bloków, baraków, w Birkenau; ok. 500 zdjęć obiektów i terenu Ausch- budynków poobozowych), około 300 ruin i śladów witz wykonanych przez SS w czasie istnienia obozu; poobozowych, w tym szczególnie ważne dla historii prawie 2,5 tys. fotografii rodzinnych przywiezionych Auschwitz ruiny czterech komór gazowych i kremato- przez osoby deportowane do Auschwitz (głównie riów w Birkenau, ponad 13 km ogrodzenia z 3,6 tys. przez Żydów z gett w Będzinie i Sosnowcu); kilka- słupami betonowymi i wiele innych różnego rodzaju dziesiąt fotografii lotniczych terenów obozowych, urządzeń. Na blisko 200 hektarach znajdują się kilo- wykonanych przez amerykańskich pilotów w 1944 r., metry dróg utwardzonych, rowów melioracyjnych, oraz zdjęcia wykonane po wyzwoleniu przez pra- tory kolejowe z bocznicą i rampą rozładowczą, dwie cowników Muzeum i innych; poobozowe oczyszczalnie ścieków, baseny przeciw- Dokumenty obozowe i związane z obozem, w tym pożarowe itp. Stałej konserwacji poddana jest zieleń m.in.: niska, a także drzewostan historyczny i powojenny • 48 tomów obozowych „Ksiąg zgonów”, zawierają- (w tym ok. 20 hektarów lasu). cych blisko 70 tys. aktów zgonu zmarłych i zamordowanych w Auschwitz; ZBIORY • 248 tomów dokumentów Zentralbauleitung der Waffen SS und Polizei Auschwitz (Centralnego Za- W Miejscu Pamięci przechowujemy i chronimy przed rządu Budowlanego Waffen SS i Policji w Auschwitz), zniszczeniem przedmioty pochodzenia obozowego zawierających dokumentację techniczną i plany do- oraz część dobytku przywiezionego przez skazanych tyczące budowy i rozbudowy obozu, jego infrastruk- na Zagładę Żydów, której Niemcy nie zdążyli znisz- tury oraz plany przebudowy miasta Oświęcimia; czyć lub wysłać w głąb Rzeszy. Bardzo wiele ekspo- • 64 tomy dokumentów „SS-Hygiene Institut” (In- natów darowanych jest przez byłych więźniów i ich stytutu Higieny SS); rodziny. • 16 tomów akt personalnych więźniów; • 8 tys. listów i kart wysłanych z obozu przez więź- W zbiorach Muzeum znajduje się m.in.: niów; • ponad 80 tys. butów; • ok. 800 tys. klatek mikrofilmów (głównie kopii do- • około 3,8 tys. waliz, w tym 2,1 tys. z napisami pozo- kumentów obozowych lub dokumentów pozyska- stawionymi przez ich właścicieli; nych z innych źródeł); • ok. 12 tys. garnków; • ponad 2 tys. nagrań z relacjami i wspomnieniami • ok. 40 kg okularów; byłych więźniów; • 460 protez; • ponad 1 tys. kaset wideo z materiałami o tematyce • 570 sztuk odzieży obozowej, tzw. pasiaków; wojennej i obozowej; • 260 sztuk odzieży cywilnej; • ok. 130 filmów (taśma filmowa) fabularnych i krót- • 260 tałesów; kometrażowych o tematyce wojennej i obozowej; • 40 m3 stopionych przedmiotów metalowych z tere- • 162 tomy zespołu „Oświadczenia”, zawierają- nów tzw. Kanady, magazynów rzeczy zagrabionych ce ponad 3,5 tys. relacji byłych więźniów obo- Żydom w Birkenau; zów koncentracyjnych, robotników przymuso- • 6 tys. dzieł sztuki (w tym ok. 2 tys. wykonanych wych, mieszkańców ziemi oświęcimskiej, itp., przez więźniów w obozach koncentracyjnych). w sumie ponad 30 tys. stron; • 257 tomów zespołu „Wspomnienia”, zawierają- Pod opieką Muzeum znajdują się też blisko dwie tony cych ponad 1,4 tys. wspomnień byłych więźniów włosów obciętych deportowanym kobietom. obozów koncentracyjnych, robotników przymu- sowych, mieszkańców ziemi oświęcimskiej, itp., ARCHIWUM w sumie ponad 45 tys. stron; • 78 tomów akt procesowych komendanta obozu W muzealnym archiwum znajduje się prawie 250 me- Rudolfa Hössa i załogi obozu Auschwitz, w sumie trów bieżących dokumentów. ponad 16 tys. stron; • 195 tomów zespołu „Ankiety” wypełnione przez Zbiór zawiera m.in.: byłych więźniów, ok. 20 tys. stron; • ok. 39 tys. negatywów fotografii nowo przywie- • 27 tomów ankiet tematycznych, przeprowadzo- zionych więźniów, wykonanych przez administrację nych wśród byłych więźniów, łącznie ok. 8 tys. obozową w okresie przed wprowadzeniem tatuowa- stron; nia jako środka identyfikacji więźnia; • 7 tomów akt i relacji dotyczących ewakuacji więź- • kopie ok. 200 fotografii wykonanych przez SS w Bir- niów Auschwitz w 1945 r., ponad tysiąc stron.

64 MUSEUM—BASIC INFORMATION

GROUNDS AND BUILDINGS the SS in Birkenau in the course of the deportation of Jews from Hungary in 1944; four photographs taken Preservationist protection and care extends to more illegally by prisoners from the Sonderkommando in than 150 non-movable objects (such as blocks, barracks, the vicinity of the gas chambers in Birkenau; approxi- and other original camp buildings); about 300 ruins and mately 500 photographs of the Auschwitz buildings vestiges of the original camp, including the ruins of the and grounds during the time when the camp was in four gas chambers and crematoria in Birkenau, which operation; almost 2.5 thousand family photographs are of critical importance to the history of Auschwitz; brought to the camp by deportees (mostly Jews from more than 13 km. of fencing with 3.6 thousand con- the ghettos in Bedzin and Sosnowiec); several dozen crete fence posts; and many other installations of vari- aerial reconnaissance photographs of the camp area, ous types. On the nearly 200 hectares of grounds, there taken by American airmen in 1944; and photographs are many kilometers of paved roads, drainage ditches, taken after liberation by members of the Museum railroad tracks with a siding and unloading platform, staff and others; two original sewage treatment plants, fire-prevention Camp records and documents connected with the reservoirs, etc. Low-growing vegetation and the histori- camp, including: cal and postwar trees, including a total of approximately • the 48 volumes of the Auschwitz „Death Books,” con- 20 hectares of forest, are also under permanent conser- taining almost 70 thousand death certificates for pris- vation. oners who died or were murdered in Auschwitz; • 248 volumes of documents from the Zentralbaulei- COLLECTIONS tung der Waffen SS und Polizei Auschwitz (Central Waffen SS and Police Construction Board in Aus- At the Memorial, we hold and maintain objects that chwitz), containing technical documentation and originated in the camp, along with that part of the blueprints for the construction and expansion of the property brought here by people sentenced to destruc- camp and its infrastructure, and plans for the rebuild- tion, which the Germans did not manage to destroy ing of the city of Oświęcim; or ship into the depths of the Reich. There are also a • 64 volumes of documents of the SS-Hygiene Institut; great many objects donated by former prisoners and • 16 volumes of files with personal data on prisoners; their families. • 8 thousand letters and cards mailed from the camp by prisoners; The Museum Collections include: • approximately 800 thousand frames of microfilms • more than 80 thousand shoes; (mostly copies of camp documents or documents ob- • approximately 3.8 thousand suitcases, including 2.1 tained from other sources); thousand labeled by their owners; • more than 2 thousand recordings of accounts and • approximately 12 thousand pots and pans; reminiscences by former prisoners; • approximately 40 kg. of eyeglasses; • more than 1 thousand video cassettes with material • 460 prostheses; on war- and camp-related subjects; • 570 items of camp clothing, the so-called striped uni- • approximately 130 feature and short feature films (on forms; reels) on war- and camp-related subjects; • 260 items of civilian clothing; • 162 volumes of the „Statements” collection, contain- • 260 prayer garments; ing more than 3.5 thousand accounts by former con- • 40 cu. m. of melted metal objects from “Kanada,” the centration camp prisoners, slave laborers, residents of warehouses used to store items plundered from Jews the Land of Oswiecim, and others, for a total of more in Birkenau; than 30 thousand pages; • 6 thousand works of art (including 2 thousand made • 257 volumes of the „Memoirs” collection, containing by prisoners in concentration camps). more than 1.4 thousand accounts by former concentration camp prisoners, slave laborers, residents of Almost two tons of hair cut from the heads of deported the Land of Oswiecim, and others, for a total of more women are under the care of the Museum. than 45 thousand pages; • 78 volumes of court proceedings from the trials of THE ARCHIVES camp commandant Rudolf Höss and the Auschwitz garrison, for a total of more than 16 thousand pages; The documents in the Museum Archives fill almost 250 • 195 volumes of the „Questionnaires” collection, filled running meters of shelf space. out by former prisoners, approximately 20 thousand pages; The collection includes: • 27 volumes of thematic questionnaires, from surveys • approximately 39 thousand photographic negatives of former prisoners, for a total of approximately showing newly arrived prisoners, made by the camp 8 thousand pages; administration in the period before the introduction • 7 volumes of records and accounts concerning the of tattoos as a means of identifying prisoners; evacuation of Auschwitz prisoners in 1945, for a total • copies of approximately 200 photographs taken by of more than a thousand pages.

65 STRUKTURA MUZEUM

DYREKTOR MUZEUM MUSEUM DIRECTOR dr Piotr M.A. Cywiński

Z-CA DYREKTORA DEPUTY DIRECTOR Teresa Świebocka DZIAŁ FINANSOWO- ARCHIWUM -KSIĘGOWY ARCHIVES FINANCIAL-ACCOUNTING DEPARTMENT Wojciech Płosa Małgorzata Mentelska

REPOZYTORIUM CYFROWE MIĘDZYNARODOWA RADCA PRAWNY RADA OŚWIĘCIMSKA DIGITAL REPOSITORY Krzysztof Antończyk LEGAL ADVISER INTERNATIONAL Maria Bies-Matonóg AUSCHWITZ COUNCIL DZIAŁ ZBIORÓW Przewodniczący COLLECTIONS DZIAŁ KONSERWCJI Chairman DEPARTMENT PRESERVATION prof. Władysław Bartoszewski dr Igor Bartosik DEPARTMENT Rafał Pióro Wiceprzewodniczący Deputy Chairman DZIAŁ NAUKOWY prof. Israel Gutman RESEARCH DEPARTMENT SEKCJA KONSERWATORSKA dr Piotr Setkiewicz CONSERVATION SECTION Wiceprzewodniczący Jolanta Banaś Deputy Chairman Stefan Wilkanowicz DZIAŁ WYDAWNICZY PUBLICATION SEKCJA REMONTOWO- -BUDOWLANA Członkowie DEPARTMENT Jadwiga Pinderska-Lech HEAD OF REPAIR AND Members CONSTRUCTION SECTION Kazimierz Albin Wojciech Plata rabbi/rabin Andrew Baker dr Hava Dreyfus BIURO WSPÓŁPRACY Sara Bloomfield Z BYŁYMI WIĘŹNIAMI BUREAU FOR INSPEKTOR PPOŻ. dr Piotr M.A. Cywiński COOPERATION WITH FIRE PREVENTION rev./ks. Manfred Deselaers FORMER PRISONERS INSPECTOR prof. Wacław Długoborski Jadwiga Dąbrowska Wojciech Pióro Henryk Flug Christoph Heubner prof. Ołeksandr Jewhenowicz Łysenko SPECJALISTA DS. BHP Agnieszka Magdziak-Miszewska HEALTH AND SAFETY rev./ks. Grzegorz Michalczyk SPECIALIST dr Richard Prasquier Wojciech Pióro Romani Rose Avner Shalev DZIAŁ OCHRONY MUZEUM Kalman Sultanik HEAD OF MUSEUM Leszek Szuster SECURITY dr Piotr Trojański Adam Kukla Marian Turski prof. Jonathan Webber Jerzy Wróblewski Marek Zając

66 MUSEUM STRUCTURE

Z-CA DYREKTORA DS. RADA MUZEUM EDUKACJI MUSEUM BOARD DEPUTY DIRECTOR OF TRUSTEES FOR EDUCATION Kazimierz Albin DZIAŁ ADMINSTRACYJNY Krystyna Oleksy Alicja Bartuś ADMINISTRATIVE Andrzej Bibrzycki DEPARTMENT DZIAŁ WYSTAWIENNICZY prof. Tomasz Gąsowski EXHIBITION DEPARTMENT prof. Jan Kantyka prof. Edward Kosakowski SEKRETARIAT Teresa Zbrzeska prof. Stanisław Krajewski OFFICE MANAGER Piotr Kućka Józefa Walus BIBLIOTEKA Andrzej Przewoźnik LIBRARY Jerzy Wróblewski SEKCJA dr Jadwiga Badowska-Buczak PRAWNO-KANCELARYJNA LEGAL-NOTARIAL SECTION MIĘDZYNARODOWE Anna Skrzypińska CENTRUM EDUKACJI O AUSCHWITZ I HOLOKAUŚCIE RADA SEKCJA WIZERUNKU INTERNATIONAL CENTER MIĘDZYNARODOWEGO I KOMUNIKACJI FOR EDUCATION CENTRUM EDUKACJI PUBLIC RELATIONS ABOUT AUSCHWITZ O AUSCHWITZ SECTION AND THE HOLOCAUST I HOLOKAUŚCIE Jarek Mensfelt Krystyna Oleksy INTERNATIONAL CENTER Andrzej Kacorzyk FOR EDUCATION ABOUT AUSCHWITZ SEKCJA INFORMATYCZNA AND THE HOLOCAUST IT SECTION SEKCJA PROGRAMOWA BOARD OF TRUSTEES Artur Misterek PROGRAM SECTION Alicja Białecka Przewodniczący Chairman KADRY Stefan Wilkanowicz HUMAN RESOURCES SEKCJA OBSŁUGI Stanisława Bajer ODWIEDZAJĄCYCH Wiceprzewodniczący VISITOR SERVICES Deputy Chairman SECTION prof. Jonathan Webber SPECJALISTA DS. OC Andrzej Kacorzyk CIVIL DEFENSE SPECIALIST Wiceprzewodniczący Marek Giżycki Deputy Chairman SEKCJA E-LEARNINGU dr Piotr M.A. Cywiński E-LEARNING SECTION DZIAŁ GOSPODARCZY ECONOMICS SECTION Członkowie Members Zofia Błaszczyńska BIURO WOLONTARIATU dr hab. Barbara Engelking-Boni VOLUNTEER BUREAU dr Gideon Greif SEKCJA GOSPODARCZA Elżbieta Myrdko Wolf Kaiser W BRZEZINCE Serge Klarsfeld ECONOMICS SECTION Dorit Novak IN BRZEZINKA dr Piotr Paziński Anna Zając Marcello Pezzetti

67 KONTAKT

Imię i nazwisko Funkcja Telefon/Fax E-mail Name Position Telephone and fax number

Dyrektor Muzeum dr Piotr M.A. Cywiński + 48 33 844 8003/4 [email protected] Museum Director

Wicedyrektor Teresa Świebocka + 48 33 844 8188 [email protected] Deputy Director

Wicedyrektor i Dyrektor Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście (MCEAH) Krystyna Oleksy + 48 33 844 8188 [email protected] Deputy Director and Director of the International Center for Education about Auschwitz and the Holocaust (ICEAH)

Główna Księgowa Małgorzata Mentelska + 48 33 844 8080 [email protected] Head Accountant

Kierownik Archiwum Wojciech Płosa +48 33 844 8007 [email protected] Head of Archives

Kierownik Działu Naukowego dr Piotr Setkiewicz +48 33 844 8039 [email protected] Head of Research Department

Kierownik Działu Zbiorów dr Igor Bartosik +48 33 844 8015 [email protected] Head of Collections Department

Jadwiga Kierownik Działu Wydawniczego +48 33 844 8054 [email protected] Pinderska-Lech Head of Publications Department

Kierownik Repozytorium Krzysztof Antończyk Cyfrowego +48 33 844 8090 [email protected] Head of Digital Repository

prof. dr hab. Wacław Kurator naukowy +48 33 844 8040 [email protected] Długoborski Academic Curator

Kierownik Sekcji Informatycznej Artur Misterek +48 33 843 8150 [email protected] Head of IT Section

Redaktor naczelny „pro memoria” Katarzyna Nowak +48 33 844 8057 [email protected] „pro memoria” Chief Editor

Informacja o Byłych Więźniach Ewa Bazan Ofﬁ ce for Information +48 33 844 8009 [email protected] on Former Prisoners Biuro Współpracy z b. Więźniami Jadwiga Dąbrowska Section for +48 33 844 8110 [email protected] Former Prisoners’ Affairs

Kierownik Działu Konserwacji +48 33 844 8020 Rafał Pióro [email protected] Head of Preservation Department +48 33 844 8023

Kierownik Sekcji Jolanta Banaś Konserwatorskiej +48 33 844 8171 [email protected] Head of Conservation Section

68 CONTACT

Imię i nazwisko Funkcja Telefon/Fax E-mail Name Position Telephone and fax number

Kierownik Sekcji Prawno-Kancelaryjnej Anna Skrzypińska +48 33 844 8148 [email protected] Head of the Legal-Notarial Section Komendant Adam Kukla Służby Ochrony Muzeum +48 33 844 8085 [email protected] Head of Museum Security

Specjalista ds. BHP Wojciech Pióro +48 33 844 8114 [email protected] Health and Safety Inspector

Rzecznik prasowy Kierownik Sekcji Wizerunku Jarek Mensfelt i Komunikacji +48 33 844 8058 [email protected] Museum Spokesman Head of PR Section

Specjalista ds. PR Bartosz Bartyzel +48 33 844 8043 [email protected] Public Relations Ofﬁ cer

Specjalista ds. PR Paweł Sawicki +48 33 844 8126 [email protected] Public Relations Ofﬁ cer

Jacek Kastelaniec Fundraising +48 519 54 3610 [email protected]

Kierownik Działu Gospodarczego Zoﬁ a Błaszczyńska +48 33 844 8065 [email protected] Head of Economics Section

Kadry Stanisława Bajer +48 33 844 8112 [email protected] Human Resources

Specjalista ds. OC Marek Giżycki +48 33 844 8115 [email protected] Civil Security Inspector

Kierownik Działu +48 33 844 8049 Teresa Zbrzeska Wystawienniczego [email protected] +48 33 844 8052 Head of Exhibition Department

dr Jadwiga Kierownik Biblioteki +48 33 844 8060 [email protected] Badowska-Buczak Head of Library

Kierownik Organizacyjny i Kierownik Sekcji Obsługi +48 33 844 8063 Andrzej Kacorzyk Odwiedzających MCEAH [email protected] +48 33 844 8067 Executive Head and Head of Visitor Services Section ICEAH Kierownik Sekcji Programowej Alicja Białecka MCEAH +48 33 844 8062 [email protected] Head of ICEAH Program Section

Kierownik Biura Wolontariatu Elżbieta Myrdko +48 33 844 8043 [email protected] Head of Volunteer Bureau

Obsługa ekip ﬁ lmowych MCEAH +48 33 844 8097 Wanda Hutny [email protected] Film Service ICEAH +48 33 843 2227

NIP: 5490005549 REGON: 000276015 Numer w Państwowym Rejestrze Muzeów: DM-IV/PRM/25/98

REDAKCJA Bartosz Bartyzel EDITED BY Agnieszka Juskowiak Jarek Mensfelt Jadwiga Pinderska-Lech Paweł Sawicki

TŁUMACZENIE William Brand TRANSLATION

OKŁADKA I PROJEKT GRAFICZNY Agnieszka Matuła, Grafikon COVER DESIGN AND LAYOUT

ZDJĘCIA Jolanta Banaś PHOTOS Bartosz Bartyzel Tomasz Irzyk Andrzej Jastrzębowski Agnieszka Juskowiak Mirosław Maciaszczyk Jarek Mensfelt Rafał Pióro Tomasz Pielesz Jerzy Rusin Paweł Sawicki

WYBÓR I OPISY ZDJĘĆ Bartosz Bartyzel CHOICE AND DESCRIPTION OF PHOTOS Paweł Sawicki

DRUK Drukarnia i Wydawnictwo PRINTED BY Jaroszowice 324, 34-100 Wadowice tel. 033 873 46 20, fax 033 873 46 22 e-mail: [email protected] www.grafikon.com.pl

70 DARCZYŃCY DONORS

THE RONALD S. LAUDER FOUNDATION USA

THE HOLOCAUST MEMORIAL RESOURCE AND EDUCATION CENTER OF FLORIDA USA

DAS LAND NIEDERSACHSEN DEUTSCHLAND

DAS LAND NORDRHEIN-WESTFALEN DEUTSCHLAND

FONDATION POUR LA MÉMOIRE DE LA SHOAH FRANCE

FUNDACJA PAMIĘCI OFIAR OBOZU ZAGŁADY AUSCHWITZ-BIRKENAU W OŚWIĘCIMIU POLSKA

VOLKSWAGEN AG DEUTSCHLAND

DIE STADT MŰNCHEN DEUTSCHLAND

ORDINE DEI FRATI MINORI CAPPUCCINI UMBRIA, ITALIA

TASK FORCE FOR INTERNATIONAL COOPERATION ON HOLOCAUST EDUCATION REMEMBRANCE AND RESEARCH

THE CSU CHICO RESEARCH FOUNDATION, CALIFORNIA STATE UNIVERSITY USA

JEHUDA WIDAWSKI ISRAEL Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu Auschwitz-Birkenau State Museum in Oświęcim, Poland