DOCSLIB.ORG

(147) 2017 AK CENT Nr 1 (147) 2017

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
(147) 2017 AK CENT Nr 1 (147) 2017 Sztuka to najwyższy wyraz samouświadomienia ludzkości /.../ 1 Dzieło sztuki – mikrokosmos odbijający epokę. (147) 2017 Józef Czechowicz literatura i sztuka kwartalnik AKCENT nr 1 (147) 2017 AKCENT Wiersze A. Frajlich, E. Ostrowskiej, M. Południak, H. Kozaka i in. Wobec śmierci i cierpienia – narracje T. Chabrowskiego, J. Kobego, Ł. Suskiewicza Szkice o Madeju, Miriamie i Grabińskim Wizerunek księdza w kulturze polskiej XXI wieku (Oszajca, Guzowski, Szymik) Listy Hertza do Andrzejewskiego Teorie spiskowe w ujęciu U. M. Benki Janusz Józefowicz – Cena 10 zł (VAT 5%) NR INDEKSU 352071 wirtuoz tańca z Lublina Andrzej Strumiłło – artysta szczęśliwy PL ISSN 0208-6220 Zespół redakcyjny MONIKA ADAMCZYK-GARBOWSKA JANINA HUNEK ŁUKASZ JANICKI ELŻBIETA KUDYBA LECHOSŁAW LAMEŃSKI WALDEMAR MICHALSKI TADEUSZ SZKOŁUT JAROSŁAW WACH (sekretarz redakcji) BOGUSŁAW WRÓBLEWSKI (redaktor naczelny) Łamanie MAC Arkadiusz Makowski Stale współpracują: Edward Balcerzan, Bogusław Biela (Francja), Jarosław Cymerman, Marek Danielkiewicz, Ewa Dunaj, Józef Fert, Anna Frajlich (USA), Ludwik Gawroński, Anna Goławska, Andrzej Goworski, Edyta Ignatiuk, Magdalena Jankowska, Alina Kochańczyk, István Kovács (Węgry), Marek Kusiba (Kanada), Jerzy Kutnik, Eliza Leszczyńska-Pieniak, Jacek Łukasiewicz, Łukasz Marcińczak, Anna Mazurek, Wojciech Młynarski, Dominik Opolski, Wacław Oszajca, Mykoła Riabczuk (Ukraina), Sergiusz Sterna-Wachowiak, Jarosław Sawic, Małgorzata Szlachetka, Jerzy Święch, Wiesława Turżańska, Jan W. Woś (Włochy), Aleksander Wójtowicz, Aneta Wysocka, Bohdan Zadura Czasopismo patronackie Instytutu Książki wydawane na zlecenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Numer zrealizowano przy pomocy finansowej Miasta Lublin Partnerem medialnym „Akcentu” jest Radio Lublin S.A. PL ISSN 0208-6220 NR INDEKSU 352071 © Copyright 2017 by „Akcent” rok XXXVIII nr 1 (147) 2017 literatura i sztuka kwartalnik Na pierwszej stronie okładki: Andrzej Strumiłło: Muszla i romb, olej na płótnie, 100 x 100 cm, 1986 r. Na czwartej stronie okładki: Andrzej Strumiłło: Okno, olej na płótnie, 140 x 100 cm, 1984 r. Adres redakcji: 20-112 Lublin, ul. Grodzka 3, III piętro tel. 81 532 74 69 e-mail: [email protected] www.akcentpismo.pl Stronę www prowadzi Anna Goławska Wersja pierwotna (referencyjna) czasopisma to wersja drukowana. Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca. Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów. Informacji o prenumeracie na kraj i zagranicę udzielają urzędy pocztowe, Ruch S.A., Pol Perfect Sp. z o.o., Kolporter S.A., Garmond Press S.A. i Ars Polona. Zamówienia na prenumeratę realizowaną przez RUCH S.A. można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: [email protected] lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 700–1800. Koszt połączenia wg taryfy operatora. Cena prenumeraty krajowej na okres jednego roku wynosi 38 zł. Pieniądze można wpłacać także bezpośrednio na konto wydawcy: Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent” Bank PEKAO SA, V O w Lublinie nr rachunku: 50 1240 1503 1111 0000 1752 8667 lub przekazem pocztowym pod adresem redakcji, podając wyraźnie adres prenumeratora i zaznaczając na odwrocie przekazu „prenumerata Akcentu”. W USA „Akcent” rozprowadzany jest przez księgarnię: EK Polish Bookstore („Nowy Dziennik” Polish Daily News) 70 Outwater Lane; Garfield, NJ 07026 We Francji sprzedaż prowadzi: Librairie Polonaise (Księgarnia Polska), 123 Bd St. Germain, 75006 Paryż Wydawcy: Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, 20-112 Lublin, ul. Grodzka 3 Instytut Książki, Dział Wydawnictw 02-086 Warszawa, al. Niepodległości 213 tel. 22 608 23 74, tel./fax 22 608 24 88 e–mail: [email protected] Nakład 1000 egz. Druk ukończono 7 lutego 2017 r. Druk: AW Partner Cena zł 10,- (w tym 5% VAT) Spis treści Anna Frajlich: wiersze / 7 Janusz Koby: opowiadania / 10 Tomasz Kłusek: Przeznaczenie i bunt. Rzecz o pisarstwie Bogdana Madeja / 19 Eda Ostrowska: Facecje / 31 Łukasz Suskiewicz: Kręgi / 36 Małgorzata Południak: wiersze / 42 Urszula M. Benka: Dyskretny urok spisku / 46 Rafał Rutkowski: wiersze / 53 Tadeusz Chabrowski: Błażej. Epilog / 57 Henryk Kozak: wiersze / 68 Piotr Łopuszański: Życie dla ideału. Zenon Przesmycki (Miriam) / 73 Jan Władysław Woś: Fartowny interes / 84 Piotr Machul: wiersze / 89 Bogusław Bakuła: Stefan Grabiński – pisarz polski, ukraiński czy środkowoeuropejski / 91 DOCIEKANIA Wizerunek księdza w kulturze polskiej w XXI wieku. Część II Łukasz Janicki: Wstęp / 100 Wacław Oszajca SJ: W służbie Kościołowi / 101 Ks. Krzysztof Guzowski: Gdzie szukać prawdy? / 103 Ks. Jerzy Szymik: Wizerunek i bogobojność / 105 PRZEKROJE Nie tylko analitycznie... Elżbieta Tabakowska: Obiektyw ze zmienną ogniskową [Aneta Wysocka „Fakty – język – podmiotowość. Stylistyczne osobliwości reportaży Ryszarda Kapuścińskiego”]; Wojciech Kaliszewski: Stanisław August i lu- dzie jego epoki [„Pamiętniki Stanisława Augusta i ich bohaterowie”]; Jan Lewandowski: Powinowactwa estońsko-polskie [Jaan Kaplinski „Ojcu”]; Ewa Dunaj: Ważna rozmowa o poezji [Zbigniew Chojnowski „Kanon pry- watny. Książki poetyckie 1981-2015”]; Bogdan Rogatko: Miłosny dialog w listach Wisławy Szymborskiej i Kornela Filipowicza [Wisława Szym- borska, Kornel Filipowicz „Najlepiej w życiu ma twój kot. Listy”] / 108 Prozaicy, prozaicy... Edyta Ignatiuk: Duchowa chrypka, duchowe otłuszczenie [Jacek Dehnel „Krivoklat”]; Małgorzata Szlachetka: Dwie Warszawy i gwałtowne cięcie noża [Szczepan Twardoch „Król”]; Marcin Klimowicz: Świadomość melancholijna [Miłosz Waligórski „Kto to widział”]; Tomasz Kłusek: 5 Tęsknota do najprostszych wartości [Stanisław Weremczuk „Ciemność”]; Ewa Dunaj: Ból i zachwyt [Jadwiga Mizińska „Wróż”]; Wiesława Turżań- ska: „Jeden za wszystkich, wszyscy za alkohol” [Daniel Radecki „Wszyscy jesteśmy hipsterami”] / 125 PLASTYKA W życiu trzeba pracować. Rozmowa z Andrzejem Strumiłłą / 143 Anna Hałata: Akumulacje. Kolekcja grafiki Tadeusza Mysłowskiego / 154 TEATR Aleksandra Pucułek: „Lublin to ważne miejsce...” O drodze artystycznej Janusza Józefowicza / 159 SOCJOLOGIA Grzegorz J. Kaczyński: U źródeł nowej socjologii, czyli Luigi Sturzo na tle epoki / 168 ARCHIWUM „Zawieszeni na końcu jakiejś gałązki...” Listy Zygmunta Hertza do Jerzego Andrzejewskiego / 179 CZYTANIE PETERSBURGA Ewa Dunaj: Zwycięstwo / 188 BEZ TYTUŁU Leszek Mądzik: Niebo i piekło / 190 NAMIĘTNOŚCI Marek Danielkiewicz: Nie opuszczaj mnie... / 191 NOTY Jarosław Sawic: Ob. Wieś z Lublina – rzecz o Wiesławie M. Pawłowskim / 193 Tadeusz Chabrowski (1934-2016) / 196 Noty o autorach / 198 Contents and Summaries / 206 ANNA FRAJLICH Wilno Mickiewicza Ryszardowi Krynickiemu Dotknęłam bramy którą on zatrzasnął lub może inni za nim zatrzasnęli przeszedł między wzgórzami jak niegdyś morena i jak morena ślady zostawił na ziemi. Wilno, 30 VI 2016 W samolocie Jeszcze Quebec i Boston kto wie nad iloma przelecimy miastami nic o nich nie wiedząc mapa jest jak horoskop niby odczytana a jednak kryje w sobie tajemniczą wiedzę te pola i te źródła te martwe jeziora nigdy się nie odsłonią swą pełną istotą lecimy jak w niebycie chociaż wiemy dokąd. 30 czerwca 2016 r. 7 Już czekają konie Godze i Piotrowi Chełkowskim Ciężko porzucać miasto pełne spełnień gdzie każda z ulic jest domową rzeką gdzie przestwór nieba wlewa się do okien i w gobeliny wpisuje się ściegiem ale przed bramą już czekają konie a dalej nowe miasta i ulice i znów na ścianach zalśnią perskie wzory i niebo w oknach blaskiem się rozświeci. Nowy Jork, 29 lipca 2015 r. Po przebudzeniu Ucieka sen w krainę snów już tylko widzę jego cień czy wróci kiedyś przyjdzie znów a przecież był błądziłam w nim od drzwi do drzwi jak błądzi ten kto wierzyć chce w realność złud że sen to jawa chleb to głód. Nowy Jork, 23 lipca 2014 r. Miłość Śni mi się mój kochanek – końcowy egzamin z polskiego – czasem we śnie lekko 8 dopieszczam interpunkcję czasem z nóg powala mnie koszmar – poszłam na egzamin bez egzaminu w domu nie ma nikogo Władek gdzieś w drodze a mój wypieszczony tekst wyleguje się w jakimś pliku co na to Freud? I czemu miłość jest taka bezwzględna 10 maja 2015 r. Kołysanka Władkowi Uśnij uśnij kochanie żebyś miał siłę wstać kiedy słońce już wstanie żeby zacząć szukanie tego czasu co minął tego dnia który zbladł. 10 czerwca 2014 r. Jabłka? To nie jabłka tylko pomarańcze rosły wtedy w Ogrodach Edenu Ewa dała jedną Adamowi stąd wywodzi się większość problemów jabłka tylko w Kazachstanie rosły prosto z drzewa zjadały je konie w kale swoim po świecie rozniosły twarde pestki kwaśnych jabłek niestrawione kiedy owoc ci daję zielony to nie raj, ani Ewa, ni Adam tylko koniom cwałującym po ziemi dziękuj w duchu że jabłko zjadasz. Anna Frajlich 9 JANUSZ KOBY Bari Patrzy na mnie i mówi: – Nie było cię chyba z miesiąc... Znam to na pamięć, spokojnie odpowiadam: – Nie miesiąc, a tydzień, o, zobacz w zeszycie, dokładnie jest taka sama przerwa jak twojego drugiego syna. Powołałem ten zeszyt do życia z pół roku temu, taki rodzinny dokument rejestrujący wizytowanie mamusi. Wpisujemy pod datą swych odwiedzin, co chcemy lub co uważamy za ważne. Mamy już drugi zeszyt. Patrzy na mnie. – We czwartek nie byłem, bo gdy już wychodziłem do mamusi, zadzwoniła Alina, abym nie przyjeżdżał, że już jest. Więc nie było mnie tydzień, jest wtorek, wtorki i czwartki są moje. Wtedy ona: – A na grobie ojca byłeś? Znowu pyta jak ponad tydzień temu, po zaduszkach. Wtedy odpowiedzia- łem, że po powrocie ze wsi byłem, ale na wszystkich świętych nie, bo wtedy byłem właśnie
Load more

Recommended publications
  • Kazimiera Zawistowska’S Poetry, Young Poland, and Female Decadence
    INTERDISCIPLINARY JOURNAL OF DECADENCE STUDIES Volume 2, Issue 1 Spring 2019 Herodias’ Story, Herstory – Kazimiera Zawistowska’s Poetry, Young Poland, and Female Decadence Heide Liedke ISSN: 2515-0073 Date of Acceptance: 30 May 2019 Date of Publication: 21 June 2019 Citation: Heide Liedke, ‘Herodias’ Story, Herstory – Kazimiera Zawistowska’s Poetry, Young Poland, and Female Decadence’,Volupté: Interdisciplinary Journal of Decadence Studies, 2.1 (2019), 39-56. volupte.gold.ac.uk This work is licensed under a Creative Commons Attribution- ShareAlike 4.0 International License. Herodias’ Story, Herstory – Kazimiera Zawistowska’s Poetry, Young Poland, and Female Decadence Heidi Liedke Queen Mary, University of London The contradictory currents that shaped Europe at the turn of the century were reflected in the literary production of the time. The Polish literature of the fin de siècle is an especially interesting case in point: Poland, which had disappeared from the map of Europe completely for 123 years (from 1795 to 1918), was partitioned at that time and its own literary past was blended with cultural influences from Habsburg Austria, the Kingdom of Prussia, and the Russian Empire. As a consequence, a distinctly new Polish literature emerged, one that captured the essence of cosmopolitanism.1 Maria Podraza-Kwiatkowska refers to the literature produced between 1890- 1918 as ‘Młoda Polska’ [Young Poland] and chooses this term because of its neutrality that nevertheless captures the divergent tendencies within it, spanning Symbolism and Expressionism. In contrast to other scholars, Podraza-Kwiatkowska dismisses the terms ‘Decadence’ and ‘Modernism’ because they encompass broader phenomena than literature.2 These dynamics of blending were in tension with the lived realities of all Poles.
    [Show full text]
  • Nie Tylko „Sztuka Dla Sztuki”. Poezja Patriotyczna Na Łamach Krakowskiego „Życia” (1897-1900)
    ZES Z Y T Y N A U K O W E l U N I W E R S Y T E T Z IELO N O G Ó R S K I l 2014 SERIA: SCRIPTA HUMANA HISTORIA I HISTORIE TOM 2 Maria Jazownik Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp. Nie tylko „sztuka dla sztuki”. Poezja patriotyczna na łamach krakowskiego „Życia” (1897-1900) Uwagi wstępne W literaturze polskiej przełomu XIX i XX wieku ścierały się dwie koncepcje artystycz- ne – koncepcja sztuki „zaangażowanej” i sztuki autonomicznej. Modernistyczna idea twórczości niezależnej trafiała wprawdzie na podatny grunt kultury znużonej pozyty- wistycznym utylitaryzmem, jednakże warunki życia narodowego powodowały, że nadal istniało zapotrzebowanie na dzieła realizujące patriotyczne i moralne zobowiązania wobec zbiorowości. Pomijanie czy też niedostateczne uwzględnianie przez artystów tego rodzaju zobowiązań, zwłaszcza przy jednoczesnym hołdowaniu przez nich prądom zachodnim, postrzegane było jako przejaw kosmopolityzmu. Ważną rolę w sporach o charakter sztuki odegrało krakowskie „Życie”, jedno z najważniejszych czasopism literackich okresu Młodej Polski. Założone jesienią 1897 roku, szybko stało się forum dyskusji międzypokoleniowych i wewnątrzpokolenio- wych. Redaktorzy już w Prospekcie pisma zaznaczyli, że ich celem jest zaznajamianie odbiorców z ważnymi wydarzeniami w życiu literackim, artystycznym, naukowym i społecznym. Akcentowali, że w działalności swej przyjmują „stanowisko rdzennie narodowe, od stronnictw niezawisłe”1. W związku ze zmianami kierownictwa program pisma się zmieniał. W dziejach „Życia” można wyodrębnić trzy fazy, znaczone nazwiskami kolejnych redaktorów: Ludwika Szczepańskiego (1897, nr 1-14; 1898, nr 1-22), Ignacego Sewera-Maciejowskiego i Artura Górskiego (1898, nr 23-36/37) oraz Stanisława Przybyszewskiego (1898, nr 38/39-50; 1899, nr 1-21/22; 1900, nr 1-2/3), którzy odcisnęli swoiste piętno na 1 „Życie” (Prospekt), Kraków-Lwów, wrzesień 1897 (60 tys.
    [Show full text]
  • LIFE and CHIMERA: FRAMING MODERNISM in POLAND By
    LIFE AND CHIMERA: FRAMING MODERNISM IN POLAND by JUSTYNA DROZDEK Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy Dissertation Advisor: Dr. Anne Helmreich Department of Art History CASE WESTERN RESERVE UNIVERSITY August, 2008 CASE WESTERN RESERVE UNIVERSITY SCHOOL OF GRADUATE STUDIES We hereby approve the thesis/dissertation of _____________________________________________________ candidate for the ______________________degree *. (signed)_______________________________________________ (chair of the committee) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ (date) _______________________ *We also certify that written approval has been obtained for any proprietary material contained therein. Copyright © 2008 by Justyna Drozdek All rights reserved To mama and tata Table of Contents List of Figures 2 Acknowledgements 7 Abstract 9 Introduction 11 Chapter 1: Poland: A Historical and Artistic Context 38 Chapter 2: Life’s Editorial Directions: Crafting a Modernist Journal 74 Chapter 3: Life’s Visual Program: From Tropes to “Personalities” 124 Chapter 4: Chimera and Zenon Przesmycki’s Polemical Essays: Artistic Ideals 165 Chapter 5: Chimera’s Visual Program: Evocation and the Imagination 210 Conclusion 246 Appendix A: Tables of Contents for Life (1897-1900) 251 Appendix B: Tables of Contents for Chimera (1901-1907) 308 Figures 341 Selected Bibliography 389 1 List of Figures Figure 1. Jan Matejko. Skarga’s Sermon [Kazanie Skargi]. 1864. Oil on canvas. 224 x 397 cm. Royal Castle, Warsaw. Figure 2. Karel Hlaváček. Cover for Moderní revue. 1897. Figure 3. Wojciech Weiss. Youth (Młodość). 1899. Reproduced in Life 4, no. 1 (1900): 2. Figure 4. Gustav Vigeland. Hell. 1897. Bronze. National Galley, Oslo. Two fragments of the relief were reproduced in Life 3, 7 (1899).
    [Show full text]
  • Bohemianism Outside Paris
    2 ARS 2/201 Authored mainly by Slovak historians of the post-Communist era and edited by Mikuláš Teich (Robinson College in Cambridge), Dušan Kováč (Slovak Academy of Sciences in Bratislava) and Martin D. Brown (The American International University in London), this collection of essays is the first book written in English that covers the history of Slovakia from the Middle Ages to the establishment of independent Slovak Republic on January 1, 1993. Ivan Gerát’s new book (in Slovak) bears witness to a continuation of his research of metamorphoses of the legends of saints in the area of the medieval Kingdom of Hungary in the European context – after the book on St. Elisabeth of Hungary (2009), he looks now closer at the holy warriors, St. George and St. Ladislas. Beside a number of quality and illustrative figures, the book is also [ ] equipped with a catalogue of narrative image cycles of the saints preserved in Slovakia (description, [ ] locality, present state), altogether 35 sites. ars 2012 Ročník / Volume 45 Číslo / Number 2 Obsah / Contents ÚVOD / INTRODUCTION
    [Show full text]