Voorbereidingsperiode Senioren www.devoetbaltrainer.nl

Intro Jean-Paul van Gastel Jan Vlap, Richard Karrenbelt en Mischa Visser assistent bij Feyenoord

Planning Gestructureerd periodiseren toewerken naar een nieuw seizoen geduldig ontwikkelen speelwijze

Teamproces Teamontwikkeling bondscoach Luxemburg “Heb aandacht voor individuele spelers

Trainen Oefenstof individualiseren en ‘koppie kijken’ warming-up spellen positiespellen Voetbalconditie 1:1 vormen voetbaltrainer moet flexibel zijn Al je trainingen gestructureerd op orde? Voor het hele seizoen? Heel eenvoudig. Met onze nieuwe TrainingsPlanner!

Bevat ruim 500 complete trainingen en 800 trainingsvormen!

Altijd oefenstof op maat P Eenvoudig in gebruik - werkt supersnel en simpel (van senioren tot mini-pupillen) P Online toegang, altijd en overal - ook op je tablet of mobiel P Bevat leerlijn per periode van 6 weken P Trainingsvormen eenvoudig op te slaan (pdf.fi les) P Of print ze uit en neem ze mee naar het veld! P Abonneer direct via devoetbaltrainer.nl/abonneren P Na aanmelding direct toegang & aan de slag P Word nu abonnee voor € 50 en je hebt toegang tot einde seizoen ‘16/’17

devoetbaltrainer.nl/tp SPECIAL Tekst: Ruud Doevendans en Marco van der Heide DE VOORBEREIDING

De voorbereiding

Iedereen heeft honger naar de bal en is vol goede moed: niemand eindigt in het rechterrijtje, kampioenschappen en periodetitels liggen in het verschiet, voor degradatie hoeft niet te wor- den gevreesd. De voorbereiding is bij uitstek de periode waarin iedereen ‘er zin in heeft’. Maar hoe werk je als trainer nu aan een fundament voor een succesvol seizoen, waarbij zoveel ver- schillende aspecten een rol spelen? Dit is de special De Voorbereiding.

Jaarlijks staan trainers voor de op- trainer koos hiervoor het model van verloop van spelers. Visser is een jon- gave hun ploeg op een fysiek verant- het ronde-tafelgesprek, waarin niet al- ge trainer, die aan zijn derde seizoen woorde, maar ook tactisch zinvolle leen interactie tussen de redacteuren begint bij Be Quick Groningen waar wijze klaar te stomen voor het nieuwe en de trainers tot stand zou komen, sterker wordt ingezet op doorstroom seizoen. Waarop de nadruk moet lig- maar ook tussen de trainers onder- van jeugdspelers uit de eigen gelede- gen, hangt af van de situatie waarin ling. Dat die trainers, alle voorname- ren. Karrenbelt, evenals Vlap door alle de trainer met zijn ploeg verkeert: is lijk werkzaam in het noorden van het wateren gewassen, begint dit seizoen hijzelf nieuw bij de club, zijn er veel land (hetgeen een toevalligheid was), bij een nieuwe club, ONS Boso Sneek. nieuwe spelers, of is de ploeg met de elkaar goed kenden droeg in ieder ge- Deze veelzijdigheid en openheid van trainer al langer bij elkaar? Hoe is de val bij aan de openheid waarmee zij drie toptrainers uit het amateur- samenstelling van het team, bestaat het gesprek aangingen. voetbal stond borg voor een boeiend die uit oudere spelers of vooral jon- Een mooie bijkomstigheid was dat gesprek over de do’s and don’ts in de gere? Vaak zal het een combinatie Jan Vlap, Richard Karrenbelt en Mi- voorbereiding. In drie delen zetten betreffen, maar hoe ga je daar dan scha Visser zich elk voor het komend we de belangrijkste zaken op een rij: mee om? seizoen in een verschillende situatie Planning, Teamproces en Trainen. On- Het zijn allemaal vragen die in deze bevinden: de ervaren Vlap begint aan der deze drie hoofdstukken ‘hangen’ special De Voorbereiding aan de orde zijn tweede seizoen bij Harkemase telkens een aantal thema’s die daarin komen. De redactie van De Voetbal- Boys, een club met een relatief groot een rol spelen.

Jan Vlap heeft een Richard Karren- Mischa Visser is lange carrière langs belt wordt komend veruit de jongste verschillende clubs seizoen de nieuwe trainer van het drie- achter de rug, werd de trainer van ONS Boso tal dat meewerkte laatste jaren met onder Sneek, de club waar aan deze special. Bij meer ONS Boso Sneek hij al in november Be Quick 1887 (Gro- Foto: Pro Shots en ASV Dronten kampi- Foto: Pro Shots jongstleden tekende. ningen) is hij bezig oen en streek daarna neer bij zijn huidige Hij start dus bij een nieuwe club en dat aan zijn eerste klus als hoofdtrainer, club Harkemase Boys. Bij die club werd vergt een andere benadering in de voor- waar hij komend seizoen zijn derde hij pas in juni 2014 aangesteld, met het bereiding. De Apeldoornse oefenmees- jaar ingaat. Ondanks degradatie uit oog op het seizoen daarop. Een bijzondere ter was voorheen onder meer trainer bij de Topklasse in Vissers eerste seizoen situatie voor een trainer, die dan met een CSV Apeldoorn, SC Genemuiden, SDC bij Be Quick werd zijn contract zonder grotendeels al vaststaand programma en Putten en WSV. Naast zijn werkzaamhe- aarzeling verlengd. Visser was hiervoor een reeds samengestelde spelersgroep te den als trainer is hij scout voor Vitesse. trainer bij de beloften van ACV. maken krijgt.

www.devoetbal trainer.nl

12_inleidingspecial.indd 12 04-06-15 14:23 SPECIAL DE VOORBEREIDING

Planning Toewerken naar een nieuw seizoen

Of je als trainer nu nieuw bent bij een club of je zit er al een tijdje, altijd zul je voor een nieuw seizoen een planning voor de voorbereiding moeten maken. Maar afhankelijk van de situatie waarin je zit, kan die wel aanmerkelijk verschillen. Richard Karrenbelt, Mischa Visser en Jan Vlap zitten in die afwijkende situaties bij clubs die niet volledig vergelijkbaar zijn. Hoe werken zij toe naar een nieuw seizoen?

Starten bij (nieuwe) club vind ik dit een échte valkuil: direct voorbereidingsprogramma. En dan ‘Je moet als nieuwe trainer ge- ten koste van alles je stempel willen ben ik het wel eens met Richard: goed woon doorgaan met de goede drukken op een elftal. Ik probeer al luisteren, signalen opvangen en daar- dingen die er al zijn’ meteen heel veel over te laten aan mee iets doen. Als je vanaf de start mijn staf. Neem de teammanager erin vliegt met een houding van ‘Ik Wanneer een trainer bij een nieuwe club die het voorbereidingsprogramma ben de trainer, ik ga het allemaal be- start en hij moet een voorbereiding opstar- in elkaar zet. Natuurlijk geef ik aan palen’, dan wordt het echt heel lastig. ten, wat zijn dan volgens u valkuilen en wanneer ik een wedstrijd wil hebben, Maar je gaat wel meteen intensief met succesfactoren? en van welk niveau de tegenstander je groep aan de slag, want die moet Mischa Visser: “Voor iedere trainer is moet zijn. Maar je hebt ook te maken je vormen. Hoe je start, is verder erg het belangrijk om een nulmeting te met andere factoren. De club wil van- afhankelijk van de club waar je traint. maken. Met wat voor een groep heb wege de inkomsten misschien graag Bij Harkemase Boys kreeg ik een vrij- je te maken? Bestaat die uit spelers een thuiswedstrijd, terwijl jij liever uit wel geheel nieuwe groep, spelers die die al jarenlang op hoofdklasseniveau had willen spelen. Daarin pas ik me al wat bereikt hadden en allemaal spelen, zitten daar de nodige ex-profs vaak gewoon aan. Luisteren naar de dachten dat ze in de basis gingen spe- tussen? Of heb je juist te maken met mensen die er al zitten hoe de club in len. Dat is natuurlijk anders dan wan- een groep jonge honden voor wie dit elkaar steekt, is het allerbelangrijkste. neer je bij een club komt waar ze met niveau nieuw is, bijvoorbeeld veel Dat is een succesfactor. Ik denk dat veel eigen jeugd in het eerste elftal recentelijk doorgestroomde jeugdspe- een tweede jaar voor een trainer veel werken, jongens die al blij mogen zijn lers? Het heeft allemaal veel invloed geschikter is om vanaf de start heel dat ze het eerste halen.” op de belastbaarheid van een groep en dominant te zijn.” de planning.” Jan Vlap: “Ik ben bij Harkemase Boys Mischa Visser: “Je moet als nieuwe Richard Karrenbelt: “Ik ga na de zo- pas in een heel laat stadium aange- trainer eerst kijken naar de dingen die mer bij een nieuwe club starten. Ik steld. Dat is dus het tegenovergestelde al goed gaan bij een club. Daar kun je denk dat je in zo’n geval niet meteen van Richard bij ONS komend seizoen, gewoon mee doorgaan. De structuur vooraan moet willen staan, maar juist die immers al in november benoemd waarin ik nu werk bij Be Quick, lag rustig de situatie moet analyseren en werd. Ik kon geen enkele invloed er voor een groot gedeelte al voordat kijken wat er nodig is voor goede re- uitoefenen op de samenstelling van ik kwam. Waarschijnlijk heeft men sultaten. Praat je over een valkuil, dan de spelersgroep en nauwelijks op het in mij ook een trainer aangesteld die

32 13 De Voetbaltrainer 211 2015

13-14-15-16-17_planning.indd 13 09-06-15 16:57 SPECIAL DE VOORBEREIDING

daarbij paste. Je hebt natuurlijk je eigen visie, maar je moet niet den- ken dat voordat jij bij die club kwam, er niets goed ging. Toen ik het bij Be Quick overnam, had de club zes geweldige jaren gehad onder Marcel Groninger, die ook Amateurtrainer van het Jaar was geworden. Ik heb veel van de werkwijze en de speel- wijze overgenomen. Op den duur ga je de nuances aanbrengen die aansluiten bij je eigen visie. Richard Karrenbelt: “Het is vrij simpel: onze voorganger heeft ook gewoon verstand van voetbal gehad. Waarom zou een nieuwe trainer alles over- boord gooien? Zit je er al een tijdje, moet je enorm uitkijken dat je team niet voorspelbaar wordt. Ik ken een club waar de trainer nu drie jaar zit, de ploeg is in die tijd redelijk bij el- kaar gebleven en ze doen al drie jaar precies hetzelfde. Dat vind ik in diver- se opzichten een valkuil, niet alleen tactisch maar ook qua benadering De incomplete groep periode moest dan iedereen op va- door een trainer. Je moet de zaak wel ‘Het ideaalplaatje blijkt in de kantie, maar dat lukte natuurlijk niet. blijven opfrissen.” praktijk vaak heel anders’ Dan krijg je te maken met spelers die toch eerder weggaan, of later terugko- Je kunt je echter voorstellen dat je visie op U werkt allemaal in de top van het ama- men. Dat is lastig. Zo’n achterstand in voetballen, en met name op de speelwijze, teurvoetbal, maar het blijft amateurvoet- trainingsbelastbaarheid moet je niet heel anders is dan die van je voorganger. bal; niet altijd zult u in de voorbereidings- direct willen inhalen.” Jan Vlap: “Daar heb je dan een hele periode uw groep compleet hebben. Hoe Mischa Visser: “Ik heb het probleem voorbereiding voor. Neem die tijd. gaat u daarmee om? bij Be Quick niet. Dat heeft ermee te Je hoeft niet in no-time het wiel op- Jan Vlap: “Daar ontkom je niet aan, maken dat wij al in de jeugd heel hoge nieuw uit te vinden. Bovendien zal ook al mag ik daar bij Harkemase Boys eisen stellen. Die eisen stellen we ook jouw visie in de meeste gevallen niet niet over klagen. Maar overlapping bij het tweede elftal, waar veel A-ju- compleet verschillen van die van je van vakanties met de voorbereiding nioren aanvankelijk in terechtkomen. voorganger, omdat de club in de regel houd je altijd. Mijn doelstelling blijft Dat heeft onder meer te maken met er een bepaald type trainer zoekt.” dan toch om de speler die terugkomt altijd zijn en driemaal per week trai- nen. Daar staat ook wat tegenover: wij communiceren zeer vroegtijdig hoe de ‘Je voorganger had ook verstand van voorbereidingsperiode eruitziet. Komt er een speler van buitenaf, zie je ook voetbal. Gooi niet alles overboord’ wel eens dat die nog erg moet wennen aan de regels die wij hanteren. Als zo’n speler een deel van de voorbe- Richard Karrenbelt: “Aanpassen is op een verantwoorde manier zo snel reiding mist, sluit hij achter in de rij vaak een besmet woord in de voet- mogelijk bij de groep te laten trainen. aan, en dat vertellen we hem dan ook balwereld, maar toch is dat voor een Waar je voor moet waken, is dat je ze vooraf. Voor dit soort gevallen pas- trainer heel belangrijk. Bij mijn eerste extra laat trainen. Dat is vragen om sen we de periodisering individueel club WSV speelden we ultra-aanval- problemen.” aan. Dat we met deze aanpak in staat lend voetbal. Maar bij SDC Putten had Richard Karrenbelt: “Toen ik bij Ge- zijn spelers hoofdklassewaardig te ik spelers met heel andere kwalitei- nemuiden werd aangesteld, was het maken, blijkt wel uit het gegeven dat ten. Als je daar als trainer oog voor trainingsprogramma al bekend. Ze afgelopen seizoen zestien spelers hun hebt, neem je een voorsprong. In spe- hadden dat toen in delen geknipt: debuut op dit niveau hebben gemaakt, lersgroepen zitten heel grote verschil- tweeënhalve week trainen, dan een waarvan elf afkomstig zijn uit eigen len. Pas je daaraan aan en ga ermee even lange periode vrij en daarna toe- jeugd. De andere vijf kwamen van eer- aan de slag.” werken naar de competitie. In die vrije ste- en tweedeklassers.”

www.devoetbal trainer.nl

13-14-15-16-17_planning.indd 14 09-06-15 16:57 Richard Karrenbelt: “We hebben al- Trainingskamp veel nieuwe spelers hebt, zoals wij lemaal een ideaalplaatje in ons hoofd: ‘Een groep worden is nog belang- afgelopen jaar. Hoe je het ook wendt de perfecte voorbereiding, de perfecte rijker dan de speelwijze optima- of keert, je moet elkaar leren kennen. warming-up, de perfecte wedstrijd. In liseren’ Dan vind ik het goed om die groep de praktijk is het bijna altijd anders. een aantal dagen bij elkaar te hebben. Daarom vind ik dat je dat ‘perfecte’ Veel trainers willen graag een trainings- Juist omdat je in zo’n trainingskamp niet altijd exact moet omschrijven. kamp in de voorbereiding. Hoe staat u op elkaar bent aangewezen, komen de Neem een warming-up, die kan ik na- daar tegenover? groepsprocessen ook sneller op gang. tuurlijk helemaal gaan voorschrijven. Mischa Visser: “Daar hebben wij het Je zult tijdens een trainingskamp veel Spelers mogen bij mij echter doen geld niet voor, dus daarmee is dit rekening moeten houden met de be- waarbij ze zich prettig voelen, mits ze voor Be Quick geen punt om over te lastbaarheid. In beginsel wil je veel maar klaar zijn voor de wedstrijd. Als discussiëren. Wij vullen het iets an- doen, misschien zelfs té veel, en dan dat niet zo is, dan gaan we even pra- ders in. Twee jaar geleden hadden we liggen blessures op de loer. Voor mij is ten. Ik heb eens meegemaakt dat we een trainingsdag; in de ochtend een het belangrijker dat we bij elkaar zijn, door oponthoud bij het aanreizen voor training, in de middag lunchen en dan dat we er op trainingsgebied echt een zware uitwedstrijd nauwelijks aan met z’n allen honkballen. Afgelopen alles uit halen. Natuurlijk wil je goed een warming-up toekwamen. De spe- seizoen hebben we met het eerste en werken, maar de groepsvorming is lers vonden het echter niet nodig de tweede elftal een wedstrijd gespeeld voor mij het meest essentiële.” aanvangstijd te verschuiven. De thuis- en daarna zijn we een nacht gaan Richard Karrenbelt: “Ik ben een voor- club had vier jaar thuis niet verloren, kamperen: lachen, gieren en brullen stander van een trainingskamp in maar zonder warming-up won mijn natuurlijk. Dat is ontzettend goed voor de voorbereiding, maar niet eens om ploeg wel met 1-2. We moeten het al- de ontwikkeling binnen je groep.” intensief te trainen. Juist de teambuil- lemaal niet zo ingewikkeld maken.” Jan Vlap: “Ik ben wel een voorstander ding is enorm belangrijk in deze fase. van een trainingskamp. Zeker als je Je hebt elk seizoen met nieuwe spelers Foto: Pro Shots

14 15 De Voetbaltrainer 211 2014

13-14-15-16-17_planning.indd 15 09-06-15 16:57 SPECIAL DE VOORBEREIDING

te maken, of je bent zelf nieuw. Dan is nodigen van de spelersvrouwen. Dat in drie blokken van vijf. Alle drie blok- het toch goed om een tijdje met elkaar is goed voor de teamcohesie. Daarin ken spelen dan zestig minuten.” op pad te zijn. Ik stel dan weinig re- heb ik wel eens de fout gemaakt om Mischa Visser: “Omdat wij starten gels. Ze zoeken zelf maar uit hoe laat een gezamenlijk volleybaltoernooi te met 33 spelers, staat de voorbereiding ze naar bed gaan, maar die tijd geven organiseren tegen het einde van het bij Be Quick ook nog in het kader van ze wel vooraf door. De afspraken die trainingskamp. Dat werd geen succes. selecteren: wie haalt het eerste, wie we maken, daaraan houden we ons De vrouwen waren heel fanatiek, de komt in het tweede. Daarop hebben ook. Om drie uur thuis is niet vijf over mannen bekaf. Dat irriteerde alleen wij ook ons programma aangepast. In drie. Geldt ook voor het ontbijt. Ne- maar, dus dat zou ik niet nog eens op de eerste week spelen we geen wed- gen uur eten is niet vijf over negen. die manier organiseren.” strijden. Daarna spelen we wedstrij- En als jij dan om drie uur je bed bent Mischa Visser: “Zeker wanneer je den, maar in driemaal dertig minuten ingerold, dan is dat jouw probleem. groep relatief nieuw is, vind ik het een in plaats van tweemaal drie kwartier. Alle spelers komen dan dertig minu- ten aan bod. Dat past ook goed in de ‘Als een speler te laat komt en je zet hem conditionele opbouw. Vorig seizoen hebben we in de week die volgde twee ernaast, straf je hem dan of mats je hem?’ wedstrijden op één dag gespeeld. In beide duels speelden 22 spelers zestig minuten, en de overige spelers (veelal Eigen verantwoordelijkheid. Dan speel goed plan de partners uit te nodigen. overkomende jeugdspelers die aan het je dus waarschijnlijk minder goed, en Het is goed dat zij weten waar hun niveau moesten wennen) speelden zijn de consequenties voor jezelf. Stel vriend of man voetbalt en dat ze daar wat minder. Dat paste goed bij onze nu dat je een tijd afspreekt en twee zelf ook een beetje aansluiting bij vin- situatie. In de beker gaan dan de eer- spelers komen te laat. De volgende den. Bij Be Quick is het wel zo dat wij ste spelers negentig minuten maken.” dag heb je een wedstrijd en je zet die werken met een erg jonge groep, dus twee ernaast. Leg mij nu eens uit, zijn er relatief minder spelers met een Past spelen tegen een profclub in de voor- straf je ze dan of mats je ze?” vaste, langdurige relatie.” bereiding van een amateurclub? Jan Vlap: “Wij organiseren aan het Mischa Visser: “Wij hebben ieder Als we u zo beluisteren, is teambuilding einde van een trainingsdag altijd een- seizoen de derby van de stad Gro- in de voorbereiding misschien wel belang- malig een bijeenkomst, bijvoorbeeld ningen. Dan spelen wij dus tegen FC rijker dan het werken aan een optimale in de vorm van een barbecue, waar de Groningen. Dat is op zich leuk, maar fysieke conditie of perfecte speelwijze. partners dan ook bij aanwezig zijn.” in de voorbereiding ben ik niet zo’n Als je de nadruk legt op ‘het sociale’ en voorstander van dit soort wedstrij- ze daarin veel de vrije hand geeft, is zo’n Wat is een goede op- den. Juist omdat we bij Be Quick in trainingskamp echter misschien wel eer- bouw? de voorbereiding ook in een selectie- der een fysieke belasting dan dat het wat ‘Spelers krijgen een afgemeten fase zitten en ik wil weten met welke oplevert. aantal minuten per wedstrijd’ spelers ik straks in de competitie de Jan Vlap: “Daarom pas ik mijn trai- meeste kans maak om te winnen, wil ningen er ook op aan. Voor mij is het Wat is de rol van de bekerwedstrijden in ik graag tegen gelijkwaardige tegen- teamproces absoluut het meest be- uw voorbereiding? Gebruikt u die in func- standers spelen. Ik ben daarom ook langrijke in deze fase. Het heeft ook te tie van de naderende competitie, of gaat u geen voorstander van een opbouw als: maken met de tijd die je bijeen bent. daarin vol voor het resultaat? eerst tegen een tweedeklasser, daarna Ben je een week weg, dan wordt het Jan Vlap: “In beginsel wordt het bij een eersteklasser en vervolgens op je anders en ga je ook voetbaltechnische mijn club niet geaccepteerd om die eigen niveau. Het liefst tref ik tegen- en –tactische doelen stellen. Wij zijn wedstrijden te beschouwen als oefen- standers van een vergelijkbaar niveau. maar een paar dagen samen, dan is de wedstrijden. Een bijkomend nadeel De conditionele opbouw zit bij mij groepsvorming veel belangrijker.” aan bekerwedstrijden is, dat je slechts niet in de tegenstanders, maar in het Mischa Visser: “Ik geloof helemaal driemaal mag wisselen. Dus alleen al aantal speelminuten. En speel je wel niet dat je in de voorbereiding qua fy- daarom moet je ze volwaardig bena- tegen een profclub, dan krijgen spe- sieke opbouw het grote verschil kunt deren. Maar het hangt natuurlijk wel lers dus een afgemeten aantal minu- maken. Ik geloof in de lange termijn. sterk van de tegenstander af, wat je ten. Daar zitten we bovenop, waarbij Als ik wel een trainingskamp of een ermee kunt doen. Tijdens reguliere we ook van alles meten.” dergelijke activiteit doe, dan is die al- oefenwedstrijden probeer ik vaak met Richard Karrenbelt: “Vaak kom je bij tijd gericht op het teamproces.” zeventien spelers te gaan, onder wie een club en dan staat zo’n wedstrijd Richard Karrenbelt: “In dat kader twee keepers. Die spelen dan elk een al gepland. Daar moet je dan maar ben ik ook voorstander van het uit- helft, en de andere spelers verdeel ik niet moeilijk over doen en je gewoon

www.devoetbal trainer.nl

13-14-15-16-17_planning.indd 16 09-06-15 16:57 aanpassen. In de praktijk maak je wat goede afspraken. Je wisselt bijvoor- beeld wat vaker. Vaak ben je na 45 mi- nuten blij dat je er wat nieuwe spelers in kunt brengen. Aan de andere kant, je hebt ook met het clubbelang te ma- ken. Die zien zo’n wedstrijd graag, er komt flink wat volk op af en dat spekt de clubkas. Dat is ook belangrijk, en daarin denk ik ook wel graag mee. Voor het overige speel ik wel graag eerst tegen clubs van een wat lager niveau, omdat je dan vaak de bal hebt en hem ook snel weer terugverovert zodra je hem verliest. Dat is altijd wel prettig als start.” Jan Vlap: “Ik ben zeker een voorstan- der van zo’n wedstrijd, niet omdat je er als trainer veel mee kunt maar in- derdaad in het belang van de club. Je zult er heus het maximale aan doen, maar spelers krijgen wel een beperkt aantal minuten. Ik wil geen spelers over de kling jagen.”

Tips bij de planning van de voorbereidingsperiode:

• Probeer niet direct ten koste van alles je stempel op het elftal te drukken. • Houd oog voor de specifieke kwaliteiten in je spelersgroep en pas je speelwijze erop aan. • Bouw verder op de dingen die al goed gingen in het seizoen ervoor. • Gebruik een trainingskamp vooral om het teamproces te sti- muleren. • Zorg voor een verantwoorde opbouw van het aantal speelmi- nuten in oefenwedstrijden.

16 17 De Voetbaltrainer 211 2014

13-14-15-16-17_planning.indd 17 09-06-15 16:57 SPECIAL DE VOORBEREIDING

Teamproces Zorgen voor optimale samenwerking

Het is misschien nog wel belangrijker dan het inslijpen van de juiste tactiek en het zorgen voor optimale fysieke fitheid: het teamproces. Op topamateurniveau zijn bij een eerste elftal al snel 25 mensen direct betrokken. Al deze mensen, met hun vaak totaal verschillende karakters en opvattingen, moeten met elkaar samenwerken. Hoe zorg je voor een optimale werksfeer?

De eerste weken spelers moeten teleurstellen. De con- mijn mening niet te snel afgeven. Als ‘Genieten van gretigheid en en- touren van de basiself worden zicht- tegen het einde van de voorbereiding thousiasme’ baar en spelers gaan herkennen wie duidelijk wordt wie er gaan spelen, hun concurrenten zijn. Dat kan leiden is het cruciaal dat je als trainer oog Wat is in de voorbereiding kenmerkend tot conflicten.” hebt voor de teamprocessen die er voor het teamproces? Jan Vlap: “Ik herken veel dingen die spelen. Dan komen je vaardigheden Mischa Visser: “De sfeer is in de eer- Mischa zegt, ongeacht welke naam als trainer aan bod; hoe leg je aan een ste weken van het nieuwe seizoen je eraan koppelt. Ik kan altijd enorm speler uit waarom hij ernaast staat? In erg gemoedelijk. De meeste spelers genieten van het enthousiasme van hoeverre ben je in staat dit goed onder kunnen het goed met elkaar vinden. de spelers in de voorbereiding. Ieder- woorden te brengen? Een speler hoeft Op een enkeling na heeft iedereen een is gretig en dat is voor een trainer het niet met me eens te zijn, maar ik vertrouwen in het nieuwe seizoen. heerlijk om mee te werken. Ik ga niet leg het wel uit. Daarbij geef ik aan wat Bij Be Quick worden we ondersteund te snel naar een basis toe in de voor- ik van iemand verwacht om basis- door een teamontwikkelaar in de per- bereiding. Dan zou ik namelijk al in speler te kunnen worden of om het soon van René Felen. Hij noemt dit de een voortijdig stadium een situatie groepsproces niet te verstoren.” beleefdheidsfase. De theorie van Fe- creëren waarin spelers die er niet in Richard Karrenbelt: “Het belangrijk- len helpt mij als trainer om bepaalde lijken te komen, zich daartegen wel- ste aspect dat daarbij komt kijken is aspecten binnen het teamproces te licht gaan afzetten. Die kun je, door de mate waarin je als trainer in staat herkennen en erop in te kunnen spe- welke oorzaak dan ook, toch nog bent om spelers in de ogen kijken, te len. Als het begin van de competitie snel weer nodig hebben. Zo’n signaal herkennen wat er in ze omgaat en te nadert, zul je als trainer een aantal moet een trainer bij zo’n club naar bepalen hoe je op de situatie inspeelt.

www.devoetbal trainer.nl heb je met spelers te maken met een relatief groot ego.”

In de voorbereiding zult u ook spelers moeten teleurstellen. Wat is voor u het moment om de basiself bekend te maken? Mischa Visser: “In de voorberei- dingsperiode van mijn eerste jaar bij Be Quick vertelde ik de jongens op zondag pas wie er die middag gingen starten. Een deel van de groep had daar moeite mee, omdat ze graag eerder wilden weten waar ze aan toe waren. Ik heb dat besproken met mijn assistenten en besloten dat al na de vrijdagtraining bekend te maken. Dat doe ik nog steeds en dat werkt prima. Het heeft me geleerd niet halsstarrig te willen vasthouden aan de keuzes waarmee ik de eerste voorbereiding inging. Het is belangrijk te luisteren naar signalen vanuit de groep.” Jan Vlap: “Ik doe dat heel bewust juist wel pas op de wedstrijddag. Dit seizoen zette ik een speler op de bank die dat niet had verwacht. Ik vertelde hem voorafgaand aan de teambespre- king dat hij niet ging spelen en hij was zwaar teleurgesteld. In de warming-up hebben alle spelers een bepaalde rol

Foto’s: Pro Shots om de basis te ondersteunen en daar had hij zichtbaar moeite mee. Dat is een moment om als trainer even een oogje dicht te knijpen. Zijn teleurstel- Soms ga je even met een speler om ren. De theorie daarover helpt mij om ling is op zo’n moment logisch en de tafel, maar veel vaker knoop je een te herkennen welke coachvaardighe- eigenlijk zelfs een goed teken. Vlak informeel gesprek met hem aan, bij- den er op zo’n moment nodig zijn en voordat hij inviel, gaf ik hem mee dat voorbeeld op het trainingsveld.”

Jan Vlap: “Omdat je zelf gevoetbald ‘Ik ga niet te snel naar een basisformatie, hebt, herken je heel veel. Lichaams- taal bijvoorbeeld. En het helpt enorm want dan kunnen spelers die er niet in als je de jongens leert kennen. Als je nog maar kort met een speler samen- lijken te komen, zich daartegen al werkt, is het veel lastiger om zijn ge- drag juist te interpreteren.” snel gaan afzetten’ Mischa Visser: “Als de eerste conflic- ten de kop opsteken, is dat niet iets vervolgens bepaal je hoe je die inzet.” hij maar moest laten zien dat ik als om als trainer van wakker te liggen. Jan Vlap: “De cultuur van de club trainer ongelijk had. Hij viel erg goed Het is juist een kans om de normen te waar je werkt, is van grote invloed op in en dan is het ook weer klaar. stellen die horen bij een team dat wil de conflicten die zich voordoen. Bij Als ik hem al op donderdagavond doorgroeien. In de positioneringsfase Harkemase Boys werken we met veel had verteld dat hij zaterdag niet ging is het je rol als trainer om hoog taak- spelers die al een staat van dienst starten, dan had hij daar twee dagen gericht en hoog relatiegericht leiding hebben opgebouwd in het amateur- mee rondgelopen en was hij al met te geven en win-win-situaties te creë- voetbal of zelfs in het profvoetbal. Dan lood in de benen in de spelersbus

18 19 De Voetbaltrainer 211 2015 SPECIAL DE VOORBEREIDING

gestapt. Er zijn maar weinig spelers gewoon op kunt stellen als bijvoor- die het terecht vinden dat ze worden beeld iemand ziek wordt, zonder dat gepasseerd. Daarom is de kans groot hij weet dat je van plan was hem te dat een speler op zo’n moment gaat passeren.” klagen bij medespelers en dat is niet bevorderlijk voor het teamproces. Mischa Visser: “Wij trainen op vrijdag Daarom maak ik pas op de wedstrijd- wedstrijdgericht. In de kleedkamer dag de opstelling bekend. Een bijko- bespreken we de speelwijze van de mend voordeel is dat je hem alsnog tegenstander, ondersteund door een flapover met kansen en bedreigingen. Aan de uitgedeelde hesjes op het veld valt af te lezen wie er gaan spelen. Als Van beneden naar we twijfelen over bepaalde posities, laten we die spelers tijdens het par- boven: tijspel van team wisselen. Spelers die Beleefdheidsfase: hoog taakge- net buiten de basis vallen, spreken we richt (trainer staat in midden, na de training op het veld om tekst en spelers luisteren), nog weinig uitleg te geven.” relatiegericht (weinig onderlinge Richard Karrenbelt: “Ik speel niet al- verbanden, meeste loopt via de tijd basis tegen wissels op de laatste trainer). training voor de wedstrijd. De praktijk wijst uit dat de spelers van de B-ploeg Positioneringsfase: ook streepjes na tien minuten al snel hun eigen tussen spelers onderling, dus dingen gaan doen en ophouden met naast taakgericht ook relatiege- het imiteren van de speelwijze van de richt. tegenstander. Op zo’n moment verspil ‘Ook bij Harkemase Boys is de assistent-trainer de cultuurbewaker, in de persoon van Sjoerd Jan Eppinga. Het is in het amateurvoetbal niet ge- je meer energie aan het aansturen bruikelijk dat je je eigen assistent meeneemt naar een club.’ Normeringsfase: vooral relatiege- van de B-ploeg dan aan het inslijpen richt: trainer staat meer tussen de van spelpatronen in je basiself. Zoiets spelers en iedereen bouwt sterke is overigens wel afhankelijk van de zonder dat de spelers allemaal be- onderlinge relaties op (denk zowel groep waarmee je werkt. Wat ik in ginnen te gissen naar de opstelling. positief als negatief). elk geval belangrijk vind, is dat ik de Bovendien geeft dat je als trainer nog opstelling niet prijsgeef op de laatste tijd om op basis van die training iets Prestatiefase: laag taakgericht, training. Door ook eens in andere andere keuzes te maken. laag relatiegericht. Het geheel samenstellingen te trainen, kunnen Als ik een speler tegen het einde van loopt en de trainer kan een meer spelers er niet blindelings vanuit gaan de voorbereiding laat weten dat hij observerende rol aannemen. dat ze dat weekend wel of niet gaan niet gaat starten, is mijn ervaring dat starten als we een partij spelen die dat in de regel weliswaar een tegen- Illustratie: M. Leuning uit boek lijkt op basis tegen wissels.” valler voor hem betekent, maar hij van René Felen ‘Teamontwikke- Mischa Visser: “Onze B-ploeg bestaat ook beseft dat zijn kansen nog zullen ling’ doorgaans uit jonge spelers die zich komen. Later in het seizoen is dat erg graag willen bewijzen. Bovendien toch anders. In februari of maart zijn voetbalt ons tweede elftal op hoog ni- de kaarten wel zo’n beetje geschud. veau. Het komt zelfs regelmatig voor Dat vind ik een voordeel van de voor- dat de B-ploeg wint van de basiself. bereidingsperiode.” De onderlinge niveauverschillen zijn klein en zo’n afsluitende training is Samenwerking staf een prima moment om aan de trai- ‘De assistent-trainer is vaak de ners te laten zien dat je in de basis cultuurbewaker’ hoort. Daarom heb ik bij ons nog zel- den of nooit gemerkt dat de B-ploeg al Wat doet u voorafgaand aan de voorbe- snel eigen dingen ging doen.” reiding om de technische staf samen te Jan Vlap: “Als ik een speler ernaast ga stellen? zetten die dat niet verwacht, verhul Richard Karrenbelt: “Als je bij een ik dat wel eens op de laatste training. nieuwe club komt, zijn de teammana- Dan splits ik de teams bijvoorbeeld ger en de medische staf meestal al bij op in jong, gemiddeld en oud. Op die de club aanwezig. Daar moet je niets manier kan je heel scherp trainen, aan willen veranderen. Vaak weten

www.devoetbal trainer.nl perstrainer, teammanager, elftalleider, sportfysiotherapeut, twee verzorgers en een bewegingswetenschapper. Dat zijn tien mensen. Ik wil dat de proces- sen die daarbij komen kijken goed verlopen en daarom vind ik het be- langrijk om af en toe samen te komen. Voorafgaand aan de voorbereiding maak ik een planning van zes tot acht weken. Daarin staat onder meer wanneer we trainen, tegen wie we oefenen, wanneer we individuele ge- sprekken met spelers voeren, wat we op conditioneel gebied doen en welke activiteiten we ondernemen om het teamproces te bevorderen. Die plan- ning leg ik voor aan de rest van de staf en vervolgens pas ik hem aan op basis van de uitkomst van die bijeen- komst. Bij Be Quick bestaat de medische staf voornamelijk uit studenten fysiothe- rapie. Het voordeel is dat zij in de regel goed in de groep liggen en erg enthousiast zijn. Het brengt wel met zich mee dat ze elk jaar nieuw zijn, ‘Ook bij Harkemase Boys is de assistent-trainer de cultuurbewaker, in de persoon van Sjoerd Jan Eppinga. Het is in het amateurvoetbal niet ge- waardoor het belangrijk is om goede bruikelijk dat je je eigen assistent meeneemt naar een club.’ afspraken te maken.”

Afspraken en huisregels zulke mensen heel goed hoe een club niet eens welkom geweest.” ‘Regels zijn regels, maar je moet in elkaar steekt en hoe men binnen Jan Vlap: “Ook bij Harkemase Boys als trainer niet in je eigen vlees de club met elkaar omgaat. Uiteraard is de assistent-trainer de cultuurbe- snijden’ geef ik wel aan hoe ik zelf graag wil waker, in de persoon van Sjoerd Jan werken en wat voor mij belangrijk Eppinga. Het is in het amateurvoetbal Ongeacht hoelang je bij een club actief is. Soms moet je dan een compromis niet gebruikelijk dat je je eigen assi- bent en wat je visie ook mag zijn, afspra- sluiten, maar daar komen we altijd stent meeneemt naar een club.” ken over hoe je het elkaar omgaat moet uit.” iedere trainer met zijn spelers maken. Wat Jan Vlap: “Je moet inderdaad niet de Plant u in de voorbereiding veel overleg- is daarbij uw aanpak? illusie hebben dat je zo maar iets in momenten met de staf? Mischa Visser: “Ik ben geen voorstan- je begeleidingsteam kunt aanwijzen, Richard Karrenbelt: “Ik overleg voor- der van een lijst met regels die door want dan heb je de poppen aan het namelijk informeel met mijn staf. de trainer wordt opgesteld. Als spelers dansen. Wel zou je, als je eenmaal een Dan bel ik even met de teammanager, normaal doen, vind ik het goed. En tijdje bij een club werkt, wat andere bespreek ik de situatie van een speler wat normaal inhoudt, daar praten we accenten kunnen leggen, maar altijd met mijn assistent of overleg ik met inderdaad wel met elkaar over. Bij Be in goed overleg.” Richard Karrenbelt: “Je moet er in elk geval voor zorgen dat je op één lijn zit ‘Stel je zomaar een nieuwe teammanager met je assistent. Hij is de man die het dichtst bij je staat. Het is een groot aan, heb je de poppen aan het dansen’ voordeel als hij al bekend is met de club voordat jij er komt, zodat hij je kan bijpraten over de heersende cul- de keeperstrainer over de progressie Quick geldt een aantal uitgangspun- tuur en de bijbehorende valkuilen. van de keepers.” ten: de absolute wil om te winnen, Vaak is de assistent-trainer een cul- Mischa Visser: “Ik overleg eveneens ‘wij’ gaat voor ‘ik’, gedisciplineerd tuurbewaker. Zowel bij SDC Putten vaak informeel met mijn staf, maar gedrag. Ontstaan er ooit problemen, als bij SC Genemuiden had ik voor ik ook regelmatig op een gepland mo- dan koppelen we die aan deze basis- tekende eerst een gesprek met de as- ment. We werken met een hoofdtrai- afspraken: ‘Is dit nu wat we verstaan sistent. Als het niet had geklikt, was ik ner, twee assistent-trainers, een kee- onder discipline?’ Onder leiding van

20 21 De Voetbaltrainer 211 2015 SPECIAL DE VOORBEREIDING

René Felen hebben we dit seizoen een boetepot werken dan wanneer dit niet ik liever aan de teammanager of de aftrapbijeenkomst gehouden met als het geval is. Bij een van mijn vorige spelers zelf. Weet je, een trainer moet thema ‘de normen onder de kern- clubs werd niet of nauwelijks betaald. er altijd voor zorgen dat er geen grote waarden’. Dus: als we praten over de Mijn regel was: te laat betekent niet irritatiefactor ontstaat tussen hemzelf absolute wil om te winnen, waarin spelen. Maar toen ik de trainer van de en de spelers. Wanneer je over ieder uit zich dat dan, binnen en buiten het tegenstander sprak, waar wel vergoe- kleinigheidje valt, ben je steeds met veld? Derhalve komen de afspraken dingen betaald werden, zei die trainer: elkaar in discussie. Dat is nergens die gemaakt worden niet zozeer van ‘Jij bent gek! Ik laat ze gewoon een goed voor.” de trainer als wel van de spelers die boete betalen, maar stel ze wel op. dat met elkaar bespreken. Maar ik Straks snijd ik nog in mijn eigen vlees, De aanvoerder moet wel zeggen dat ik wat dit betreft daar begin ik niet aan.’ Leuk, maar hij ‘De spelers laten meepraten, bij een unieke club werkzaam ben: kon die boete dus wel iets makkelijker maar zelf wel beslissende invloed al in de jeugd wordt de spelers deze uitdelen dan ik. Dat bedoel ik met: uitoefenen’ werkwijze meegegeven, door uitste- kijk goed waar je trainer bent voordat kende jeugdtrainers die hier ook door- je de afspraken vaststelt.” Bij het controleren van de teamafspraken lopend op terugkoppelen. Dus ik kom is dus vaak een rol weggelegd voor de zelden of nooit in een situatie waarin Doet een trainer er verstandig aan zelf aanvoerder. Hoe komt u tot de benoeming ik op discipline moet bijsturen.” de regels te controleren, of is het slimmer van een aanvoerder? Jan Vlap: “Ik heb juist wel duidelijke wanneer je dat door anderen, bijvoorbeeld Jan Vlap: “Zowel bij Harkemase Boys afspraken op papier gezet. Dat gaat je teammanager of assistent-trainer, laat als bij Dronten, waar ik voorheen trai- bijvoorbeeld ook zover als: welke drie doen? ner was, er al een aanvoerder toen ik spelers moeten deze week corvee Jan Vlap: “Ik heb er totaal geen moeite binnenkwam. Dat was een speler die doen. Doe ik dat niet, zul je zien dat mee om dat zelf te doen. Natuurlijk, dat al langer deed, naar volle tevre- telkens dezelfde jongens de klos zijn. je hebt niet altijd zicht op wat er in denheid. Dan ga ik zo’n situatie niet De spelers die corvee doen, moeten de kleedkamer gebeurt. Daar heb je wijzigen. Je moet er erg voorzichtig overal voor zorgen: hesjes in orde, ook een aanvoerder voor. Die moet mee zijn. De rol van aanvoerder ligt in ballen goed opgepompt, etc. En is het de gang van zaken daar bewaken. een groep vaak zeer gevoelig. Benoem niet voor elkaar, dan is er een boete- Maar als de kleding niet in orde is je een nieuwe aanvoerder, is dat vaak pot. Die wordt bijgehouden door de of er doen zich andere zichtbare si- aanleiding tot allerlei ontwikkelingen in een spelersgroep. En al helemaal wanneer je dat niet goed communi- ‘Een trainer moet ervoor waken dat er ceert.” Richard Karrenbelt: ”Bij SDC Putten een grote irritatiefactor tussen hemzelf werkte ik op een gegeven moment met een aanvoerder die steeds minder en de spelers gaat ontstaan’ ging presteren, waardoor zijn basis- plaats in het gedrang kwam. Daarover heb ik het toen juist met hem, omdat aanvoerder, en het gaat natuurlijk tuaties voor waarin ze zich niet aan hij zo’n bepalende speler in dat team niet om grote bedragen: vijf euro per de afspraken houden, zeg ik zonder en ook een persoonlijkheid binnen de ‘overtreding’. Maar wel om het besef probleem: dit schrijven we op. In de club was, uitgebreid gehad: ‘Je moet dat je een taak hebt, en dat je die goed praktijk zie je dat dit in het begin vrij nu echt beter gaan spelen, anders moet uitvoeren. Maar ik ben daarin scherp gehanteerd wordt. Dat is ook wordt het een probleem om je op te ook weer niet heel rigide. Ik bespreek echt een onderdeel van het proces stellen.’ Hij begreep het, maar wilde de regels met mijn spelers en er is van teambuilding. Daarna knijp je wel het wel vroegtijdig weten wanneer ik zeker ruimte om erover te praten. eens een oogje toe.” hem zou passeren, niet op de wed- Uiteindelijk is het natuurlijk het beste Richard Karrenbelt: “Als ik begin bij strijddag. Dat is ook gebeurd. Dus hij wanneer de afspraken helemaal uit de een nieuwe club, ga ik eerst vragen raakte daarmee ook zijn band kwijt, spelers zelf komen.” wat bij hen gebruikelijk is. Hoe doen want hij startte niet meer. Toen ik Richard Karrenbelt: “Ook hier geldt jullie dat? Is er een lijst met afspra- hem echter in een bepaalde wedstrijd weer: altijd goed kijken waar je trainer ken? Is er een boetepot? Waarom zou na een kwartier liet invallen, kreeg hij bent. Is er al een bepaalde aanpak, ik dat soort dingen gaan bedenken als van de nieuwe aanvoerder wel met- waar misschien goede elementen in ze het al hebben? Daarmee maak ik een de band toegespeeld. Dat was een zitten? Zo ja, dan kun je daarmee het mezelf alleen maar lastig. Alleen signaal van de spelersgroep. Ondanks doorgaan. Indien dat niet zo is, moet wanneer er zaken op zo’n lijst staan dat hij geen basisspeler meer was, je je eigen visie erop loslaten. Zit je bij die me totaal niet bevallen, dan zal ik bleef de spelersgroep hem wel als de een club waar spelers een vergoeding daar wel iets mee doen. Maar de con- aanvoerder en onomstreden leider krijgen, kun je makkelijker met een trole op écht belangrijke kwesties laat zien. Op die manier ben ik hem als

www.devoetbal trainer.nl is behalve iemand die altijd voorop gaat ook een heel goed uithangbord voor de club. Naast de aanvoerder hebben we een aantal ambassadeurs. Wanneer je je groep uittekent, blijkt altijd dat bepaalde spelers wat meer met elkaar omgaan, elkaar wat meer spreken. Door een aantal spelers te benoemen die een centrale rol spelen in die groepen die vaak bestaan uit vrienden, denken we dat we onze hele spelersgroep bereiken. Dit moeten dan wel spelers met verschillende achter- gronden zijn, dus bijvoorbeeld niet alleen spelers die al sinds hun jongste jeugd bij onze club zitten. Zo kunnen we doorlopend goed finetunen of we overal nog op dezelfde lijn zitten. Op dit moment vormen deze ambassa- deurs ook de spelersraad.” Richard Karrenbelt: “Toen ik een ge- heel nieuwe aanvoerder moest benoe- ‘Wanneer je je groep uittekent, blijkt altijd dat bepaalde spelers wat meer met el- men, heb ik dat op een trainingskamp kaar omgaan, elkaar wat meer spreken.’ in de voorbereiding bespreekbaar ge- maakt. Je observeert je groep natuur- lijk ook nauwlettend: wie speelt welke trainer dan ook blijven benaderen.” goed kan vertalen? Een speler die de rol. Wie is geschikt. Maar uiteindelijk Mischa Visser: “Je hebt zoveel ver- groep bij elkaar houdt? Toen ik bij hebben de spelers allemaal een lijstje schillende typen aanvoerders. Wat Be Quick kwam, ging de hiërarchie met hun nummer 1, 2 en 3 ingevuld. zoek je? Een man die voorop gaat in flink overhoop want de eerste drie Die heb ik vervolgens ingenomen, en de strijd? Een verlengstuk in het veld aanvoerders vertrokken allemaal. De ja: zo hield ik uiteindelijk zelf ook nog die vooral jouw tactische opdrachten speler die we toen benoemd hebben, een beetje invloed!”

Tips voor het teamproces tijdens de voorbereidings- periode: • Leg een speler uit waarom hij ernaast staat en geef aan wat je van hem verwacht. • Gebruik conflicten om normen te stellen die het team helpen om door te groeien. • Pas je als trainer aan de zittende begeleidingsstaf aan. • Maak voor of tijdens de voorbereiding duidelijke afspraken met je begeleidingsstaf. • Houd rekening met de invloed van het kiezen van je aanvoer- der op de teamhiërarchie.

22 23 De Voetbaltrainer 211 2015 SPECIAL DE VOORBEREIDING

Trainen Individualiseren en ‘koppie kijken’

De planning is gemaakt, de neuzen staan in de juiste richting: we gaan het veld op. Werken aan fysieke fitheid en ervoor zorgen dat het team met de juiste speelwijze aan de competitie kan beginnen. Maar ook hier geldt weer dat de ene groep de andere niet is. Hoe is je aanpak als je met een gearriveerd elftal werkt, of juist wanneer je met een verzameling ‘jonge honden’ aan de slag gaat? En tijdens zo’n voorbereiding helemaal fit worden, kán dat eigenlijk wel?

De startsituatie bij Genemuiden coachte ik halverwege de eerste trainingsweek hun vetper- ‘Bij spelen op dit niveau hoort mijn derde seizoen al mijn honderdste centage wordt gemeten. Ze zullen dan een bepaalde verantwoordelijk- officiële wedstrijd. We speelden dertig eerder geneigd zijn in de vakantie op heid’ wedstrijden in de Topklasse, kwamen hun voeding en beweging te letten. doorgaans bij de laatste vier van de Anderzijds blijft het ook amateur- Geeft u uw spelers een schema mee voor beker, speelden om de KNVB Beker en voetbal en heb je niet dag en nacht tijdens de zomerstop? soms ook nog in de nacompetitie. Dan invloed op je spelers. Ik heb eens bij Jan Vlap: “Nee, ik adviseer ze simpel- duurt het seizoen erg lang en is het een club gewerkt waar men broodjes weg om in beweging te blijven. Ga een belangrijk om in de zomerstop genoeg kroket serveerde bij de lunch. Maar keer tennissen of squashen, ga vol- rust te pakken.” we presteerden prima, dus heb ik dat leyballen op het strand. Dat hoeft van maar zo gelaten.” mij niet volgens een schema. Uitein- Meten jullie het vetpercentage van de spe- Jan Vlap: “Mijn zoon Michel speelt delijk ligt de verantwoordelijkheid bij lers in de eerste trainingsweek? bij Oranje onder 18. Hij was laatst op de spelers zelf: hoe graag wil je goed Richard Karrenbelt: “Ik heb bij clubs trainingskamp en werkelijk alles werd presteren? Wat heb je ervoor over en gewerkt waar dat werd gedaan, maar helemaal afgewogen; een beetje meer wat wil je ervoor laten?” ik ben daar sceptisch over. Ten eerste van dit, iets minder van dat. Ik haalde Mischa Visser: “In mijn eerste jaar is de meting niet erg betrouwbaar, hem op uit Noordwijk en op de terug- bij Be Quick gaf ik de spelers wel want het is maar net welke vetplooi weg hebben we even ‘anders’ gegeten. een schema mee. Nu stimuleer ik ze je pakt. Daarnaast is het de vraag wat We moeten het wat dat betreft niet vooral om in de zomerstop te blijven je als trainer met de uitslag van de overdrijven. Aan de andere kant heeft sporten. Daarnaast adviseer ik ze ook meting doet. Als een speler van mij een speler wel echt een probleem als om op bepaalde momenten juist rust een te hoog vetpercentage heeft maar hij bij mij te zwaar terugkomt van te pakken.” uitstekend voetbalt, wil ik hem toch vakantie, want dat is voor mij een Richard Karrenbelt: “Dat laatste vind graag opstellen. teken dat hij er te weinig voor heeft ik erg belangrijk. Topamateurs spelen Het kan natuurlijk wel preventief gedaan of gelaten. Als je op dit niveau steeds meer wedstrijden. In mijn tijd werken wanneer spelers weten dat in wilt spelen, horen daar ook bepaalde

www.devoetbal trainer.nl

24-25-26-27-28-29_training.indd 24 16-06-15 09:52 Foto’s: Pro Shots

verantwoordelijkheden bij. Daarvoor Jan Vlap: “Videoanalyse is een prach- Voorbereiding in twee delen heb ik geen meting nodig, want als tig middel om beter te gaan voetbal- ‘Niet de intentie hebben dat ie- iemand te zwaar is, dan zie ik dat aan len. Ik analyseer niet alle oefen- en dereen bij de eerste competitie- zijn lichaamsbouw en bewegingen.” bekerwedstrijden in de voorbereiding wedstrijd optimaal fit is’ met de spelers, want je moet uitkij- Op welke manier probeert u in de voor- ken dat ze gaan denken ‘daar heb je Je ziet tegenwoordig dat de voorbereiding bereiding de beoogde speelwijze erin te die trainer weer met zijn analyses’. vaak in twee delen wordt geknipt, veelal slijpen? Maar door dat af en toe te doen, kun onder druk van de vakantiespreiding. Hoe Mischa Visser: “Ik ben er voorstander je al vroeg in het seizoen heel dui- pakt u dat aan? van om te beginnen met de teamfunc- delijk maken wat je van je spelers Richard Karrenbelt: “Ik ervaar het als tie verdedigen. Dat begint met het verwacht. Ik heb in het afgelopen heel prettig. Je bouwt in de eerste fase bespreken van en trainen op de alge- seizoen bijvoorbeeld de oefenwed- iets op, zowel fysiek als in je speel- mene uitgangspunten. Bij Be Quick is strijd tegen sc Heerenveen A1 met de wijze. Daarna krijgen de spelers even er de mogelijkheid om wedstrijden op groep geanalyseerd. Daar heb ik een rust. Je hoeft niet bang te zijn dat ze te nemen en te analyseren. Dat is een aantal hoofdmomenten uit gepakt, fysiek slecht terugkomen, want er ligt groot voordeel met betrekking tot het zoals het drukzetten op de helft van al een basis en spelers doen in de tus- ontwikkelen van de beoogde manier de tegenstander. Deden we dat zoals sentijd echt wel iets om lichamelijk van spelen. Beelden kunnen helpen we hadden afgesproken? Waar zetten fit te blijven. Komen ze daarna terug om de speelwijze wat sneller te ont- we druk, en hoe hoog op het veld? Dat voor het tweede deel, stap je iets la- wikkelen. Trainers die geen systeem kun je prachtig laten zien, want beel- ger in dan waar je geëindigd bent. Je voor videoanalyse hebben, kunnen de den liegen niet.” moet, hoe dan ook, niet de intentie wedstrijd natuurlijk wel laten opne- hebben dat alle spelers bij de eerste men. Met behulp van Windows Movie competitiewedstrijd optimaal fit zijn. Maker of rechtstreeks vanuit de op- Dat red je absoluut niet. Het nadeel name kunnen ook prima momenten is wel dat in dat tweede gedeelte worden getoond.” veel spelers al snel negentig minuten

24 25 De Voetbaltrainer 211 2015

24-25-26-27-28-29_training.indd 25 16-06-15 09:52 SPECIAL DE VOORBEREIDING

moeten gaan spelen. Daarom moet Wat betekent het voor de ontwikkeling beeld een pass- en trapvorm en een je van tijd tot tijd bereid zijn om een van de speelwijze als je in twee delen positiespel, waarbij ik korte series training te schrappen, of heel licht te traint? aanhoud met veel rust. Op een eerste gaan trainen. Minder doen levert dan Mischa Visser: “In de praktijk begin training willen spelers zich erg graag meer op. ik bij het tweede deel gewoon over- bewijzen en daarin moet je ze probe- Negen van de tien spelers zijn blij dat nieuw. In het eerste deel heb ik wel de ren af te remmen. De eerste trainings- ze opnieuw aan de gang mogen. Maar contouren neergezet, maar die moet dag, of eigenlijk het eerste deel van in een voorbereiding zonder tussen- je vaak herhalen.” de voorbereiding, staat vooral in het stop begint dat na twee weken ook Jan Vlap: “In het ideale geval bestaat teken van opstarten en kennismaken.” alweer normaal te worden. Dan merk voor mij de voorbereiding uit vijf we- Besteedt u in de voorbereiding veel aan- je dat er bepaalde spelers zijn, vooral ken. Knip je het in stukken, probeer dacht aan het verbeteren van de rompsta- ervaren jongens, die ertegenaan lopen je gewoon zo snel mogelijk weer aan biliteit? te hikken dat ze nog vier weken moe- te haken bij waar je gebleven was. Jan Vlap: “Dat vind ik in de voorberei- ten wachten voordat de competitie Je moet er ook niet al te ingewikkeld ding erg belangrijk. De spelers hebben begint. Ook daarom vind ik een voor- over doen. Neem als voorbeeld je posi- een tijdje stilgestaan, dus breng ik ze bereiding in twee delen een goede op- tiespelen. Die zijn gedurende de eerste terug naar een bepaalde basis door de tie. Zo vermijd je een periode van vier fase natuurlijk, als het goed is, in een arm-, buik- en rugspieren te trainen. weken waarin het eigenlijk wachten is steeds kleinere ruimte gegaan. Begin Dat kan blessures voorkomen.” op de eerste competitiewedstrijd.” je aan het tweede deel, zul je daarin Richard Karrenbelt: “Ik vind dat je een stapje terug moeten doen. Maar zoiets of het hele jaar moet doen, of vaak zit je na een week alweer op het niet. En omdat het in de wintermaan- ‘Wij maken voor spelers niveau van het einde van fase 1.” den erg lastig bij te houden is in ver- Richard Karrenbelt: “Ik zit nu al vijf band met het weer, schaar ik het on- programma’s op maat’ seizoenen achtereen met een voorbe- der de eigen verantwoordelijkheid van reiding waarin de vakanties in ‘mijn’ de spelers. De tijd die ik anders in de regio laat zijn. Ook ik zou het liefst voorbereiding kwijt zou zijn aan sta- Mischa Visser: “Be Quick heeft een aan een volwaardige voorbereiding biliteitsoefeningen, besteed ik sowieso luxeprobleem. Wij beschouwen het komen, maar in de praktijk is dat liever aan andere dingen. eerste en tweede elftal als één grote daardoor steeds heel moeilijk geweest. Overigens moet je met extra trainin- selectie en trainen ook veel samen. Ik neem het zoals het komt en besef gen in de sportschool erg oppassen. Echter, het tweede elftal is de afgelo- dat het in de praktijk niet haalbaar Mijn spelers hebben zelden spierbles- pen twintig jaar vijftien keer kampi- zal zijn om bij de eerste wedstrijd het sures, maar bij CSV Apeldoorn klaag- oen geworden in de Reserve Hoofd- hele gezelschap topfit te hebben.” de een aantal jongens over de spieren. klasse. Ze spelen daarmee vrijwel Wat bleek: een sportschool was de altijd om het landskampioenschap en Inhoud club gaan sponsoren en sommige komen vaak ook ver. Dit betekent dat ‘Periodiseren is vooral fingerspit- spelers trainden daar overdag. Zoiets hun seizoen erg lang doorloopt. Ook zengefühl’ moet je goed afstemmen. Het kan voor het eerste elftal is dat het geval, weinig kwaad om je bovenlichaam te zeker toen we nog Topklasse speel- Hoe ziet uw eerste training van het nieu- trainen, maar met extra arbeid voor je den. Dat zet druk op je voorbereiding. we seizoen er doorgaans uit? benen moet je oppassen.” Daarom maken wij voor spelers pro- Mischa Visser: “Dan laten we de spe- Mischa Visser: “Bij Be Quick is de gramma’s op maat. De spelers van het lers gewoon lekker voetballen. Lekker medische staf verantwoordelijk voor eerste krijgen wat eerder vakantie, met de bal bezig zijn, wat vaardighe- het gedeelte na de warming-up. In de de spelers van het tweede als hun den trainen. De jongens staan te po- voorbereiding doen de spelers veelal programma erop zit. In juni willen we pelen om weer te mogen voetballen.” oefeningen om de rompstabiliteit te dan een vijftal sessies plannen waarin Jan Vlap: “Daar sluit ik me bij aan. verbeteren. Naarmate het seizoen vor- iedereen, ook de nieuwe spelers, aan Vaak doe ik een positiespel met veel dert, worden dat bijvoorbeeld balans- elkaar kan wennen en we de belang- goaltjes. Zo’n training staat vooral in oefeningen die ook staand kunnen, rijkste uitgangspunten van de speel- het teken van opstarten. Dan moet je vanwege het slechte weer. We zijn er wijze neer kunnen zetten. Daarna ze gewoon lekker laten voetballen in nu mee bezig om krachttraining te fa- gaan ze op vakantie en zien we elkaar plaats van direct te veel accenten te ciliteren. We willen het niet verplicht een kleine maand later weer.” willen leggen.” stellen, maar spelers wel de optie Richard Karrenbelt: “Ik doe bijvoor- bieden.”

www.devoetbal trainer.nl

24-25-26-27-28-29_training.indd 26 16-06-15 09:52 Daar had hij wel een punt. Periodi- training invullen in welke mate ze zijn seren is vooral fingerspitzengefühl. hersteld van de training ervoor. ” Het model van Verheijen vormt voor Jan Vlap: “Zoiets kan prima werken bij mij de basis, maar als er 11:11 op het een jonge groep als die van Be Quick, programma staat en ik het gevoel heb maar daar moet ik bij Harkemase Boys dat we kleine partijtjes moeten gaan niet mee aankomen. Ik denk dat veel spelen, dan gaan we kleine partijtjes spelers uit gemak een willekeurig cij- spelen. fer zouden invullen.” De wedstrijd blijft het belangrijkste Mischa Visser: “Wij hanteren nog een meetmoment. Daarom is 11:11 voor derde methode om de fitheid van de mij een goed instrument om een nul- spelers in kaart te brengen: met een meting te doen. Als we vier keer elf interval shuttle run test (ISRT). De minuten gaan spelen, maar na drie eerste van de vier meetmomenten Individuele periodisering bij Be Quick blokjes is de pijp leeg, dan stoppen vindt in de voorbereiding plaats. Op 1887 we. Wat dat betreft is het oog van de die manier onderbouwen we wat we trainer belangrijker dan de theorie.” zien en horen met een objectieve me- ting. Alles bij elkaar denken we dat Laat u uw spelers in de voorbereiding veel Jan Vlap: “Ik heb nog nooit volgens we een gefundeerde uitspraak kunnen lopen zonder bal? een vast model gewerkt qua condi- doen over de fitheid van elke speler. Richard Karrenbelt: “Nee, dat probeer tionele planning. Misschien ben ik De tests van dit seizoen wijzen ook uit ik te vermijden. Een aantal jaren ge- daarin traditioneel, maar ik probeer dat de spelers conditioneel vooruit- leden dachten spelers nog dat ze niet simpelweg in te schatten wanneer ik gang boeken.” fit zouden worden als ze geen stukken een piek kan inlassen en wanneer we Jan Vlap: “Het lijkt misschien alsof zonder bal liepen. Maar daarin is wel even gas terug moeten nemen. In de wij drieën heel anders denken over een kentering zichtbaar. Wat ik wel voorbereiding trainen we soms twee de voetbalconditionele opbouw in de regelmatig doe, is de warming-up ver- keer op één dag. Dan kun je de spelers voorbereiding, maar ik denk dat die lengen met sprintjes zonder bal.” ’s ochtends zwaar belasten, maar dan verschillen uiteindelijk wel meevallen. Mischa Visser: “Ook bij Be Quick zijn ze na de lunch niet meer vooruit Wat we allemaal doen is onze trainin- doen we zoveel mogelijk met bal. Bij te branden. Ik gebruik daarin mijn ei- gen aanpassen aan wat wij denken een voetbalsprint ligt echter wel het gen gevoel en ervaring als kompas en dat de spelers nodig hebben. Ik noteer gevaar op de loer dat een vorm met overleg veel met de spelers over hoe wel álles van spelers. De gesprekken de bal ten koste gaat van de kwaliteit ze zich voelen.” die ik heb gehad, de trainingen, hoe van de sprint. Als een pass een paar Mischa Visser: “Wij werken wel vol- ze hebben getraind. Ik noteer het ook meter te veel naar rechts of naar links gens het model van Verheijen en als een aantal spelers minder scherp belandt, komt dat de sprint niet ten proberen daarnaast op drie manieren trainde dan normaal. Verder kan ik wat betreft de opbouw van trainingen ‘Koppie kijken, bogen op bijna twintig jaar ervaring.” Individueel bevragen en meten’ ‘Jeugdspelers die aansluiten, trainen op vijftig procent’

goede. Daarom moeten de voetbal- in te schatten wat de spelers nodig In hoeverre differentieert u de conditionele sprints niet te complex zijn.” hebben. De eerste is het traditionele opbouw in de voorbereiding naar het in- Richard Karrenbelt: “Ik werk niet ‘koppie kijken’. Vaak kun je aan een dividu? strikt volgens het model van Raymond speler prima zien hoe hij ervoor staat. Mischa Visser: “Elke speler krijgt bij Verheijen. Toen ik op de cursus Trai- Daarnaast vragen we regelmatig aan Be Quick een programma op maat. ner/Coach I zat, was ik dat wel van de spelers hoe ze zich voelen. Ik over- Dat is voor ons erg belangrijk, omdat plan. Paul Krabbe, voormalig trainer weeg om tijdens de komende voorbe- we te maken hebben met veel spelers van onder meer FC Zwolle, opende mij reiding de ervaren mate van inspan- die voor het eerst op dit niveau actief daarin de ogen. Hij zei: ‘Jij bent toch ning en herstel subjectief te meten. Er zijn. Spelers die uit de jeugd aan- altijd al aan het periodiseren? Soms komt dan een lijst in de kleedkamer te sluiten bij de eerste selectie, trainen train je wat harder, soms wat lichter.’ hangen, waarop de spelers voor elke sowieso de hele eerste seizoenshelft

26 27 De Voetbaltrainer 211 2015

24-25-26-27-28-29_training.indd 27 16-06-15 09:52 SPECIAL DE VOORBEREIDING

Meetmomenten gedurende het seizoen van de Interval Shuttle Run Test

op vijftig procent van de maximale SDC Putten liet ik de spelers na de Dat is niet te vergelijken met bijvoor- arbeid tijdens voetbalconditionele training sprintwerk doen. Daarin liet beeld een student. Bovendien waren trainingen. Naarmate het seizoen vor- ik ze zelf beslissen hoe lang ze mee- er grote verschillen in de selectie qua dert, bouwen we die arbeid uit, onder- deden. Een van mijn spelers was stu- leeftijd. Ik kon onmogelijk iedereen op dezelfde manier belasten. Door ze zelf te laten kiezen of ze meededen met de ‘Het belangrijkste is dat spelers sprints, loste ik dat probleem voor een zelf het gevoel hebben fit uit de gedeelte op.” Een voorbereiding duurt bij de amateurs voorbereiding te komen’ zo’n vijf tot zes weken. Wilt u de spelers topfit hebben als de eerste competitiewed- strijd begint? steund door de meetresultaten van de kadoor en moest elke ochtend om vijf Richard Karrenbelt: “Ik heb gemerkt interval shuttle run tests.” uur zijn bed uit. Een ander was elek- dat dat geen goed idee is. In de ideale Richard Karrenbelt: “In mijn tijd bij tricien en weer een ander gymleraar. geval zijn mijn spelers eind september of begin oktober pas echt fit, want an- ders jaag ik ze in de eerste weken over de kop.” ‘Individualiseren loont’ Mischa Visser: “Daar ben ik het mee Mischa Visser: “Het schema dat hier te zien is, heeft betrekking op de wijze eens, maar je moet als trainer wel waarop wij individualiseren. Overkomende A-junioren en spelers van een zorgen voor een goede basis tijdens de lager niveau differentiëren wij gedurende ruime tijd aan de onderkant. Met eerste competitiewedstrijd. Toen ik bij metingen en ‘koppies kijken’ monitoren wij de voortgang. Jorin Keekstra is Be Quick startte als trainer, speelden een eerstejaars A-junior die wij het gehele seizoen hebben aangepast. Uit de we in de Topklasse. Het merendeel vier ISRT-momenten blijkt dat hij aanzienlijk fitter is geworden. De maxi- van de spelers speelde in de eerste male hartfrequentie is steeds lager komen te liggen. Tijdens de tests herstelt wedstrijd van de competitie voor het Jorin sneller, en dat geldt ook in de vijf minuten rust na de test. Dit ook nog eerst negentig minuten. Dat hebben zonder lang blessureleed. Hieruit blijkt dat individualiseren loont. Volgend we geëvalueerd en zouden we niet seizoen zal hij de teamperiodisering volgen. nog eens op die manier doen. We proberen ervoor te zorgen dat elke

www.devoetbal trainer.nl

24-25-26-27-28-29_training.indd 28 16-06-15 09:52 Voetbalvereniging 1 Harkemase Boys

Datum Activiteit Aanvang Zaterdag 25 juli 2015 Training 10.30 uur basisspeler in de eerste competitie- Maandag 27 juli 2015 Training 20.00 uur Dinsdag 28 juli 2015 Training 20.00 uur wedstrijd daarvoor minstens één keer Donderdag 30 juli 2015 Training 20.00 uur Zaterdag 1 aug 2015 Training 10.00 uur de volledige negentig minuten heeft Zaterdag 1 aug 2015 Oefenwedstrijd Harkemase Boys - Pelikaan S. 14.30 uur gespeeld.” Maandag 3 aug 2015 Training + Fotoshoot 20.00 uur Dinsdag 4 aug 2015 Oefenwedstrijd Harkemase Boys - Burgum 19.30 uur Jan Vlap: “De punten worden wél Vrijdag 7 aug 2015 Trainingskamp Kraggenburg 10.00 uur al meteen verdeeld. Wij hebben dit Zaterdag 8 aug 2015 Oefenwedstrijd Harkemase Boys - SWZ Boso Sneek 14.30 uur Maandag 10 aug 2015 Training 20.00 uur seizoen met Harkemase Boys zes of Dinsdag 11 aug 2015 Oefenwedstrijd Broekster Boys - Harkemase Boys 20.00 uur zeven punten laten liggen in de eerste Donderdag 13 aug 2015 Training 20.00 uur Zaterdag 15 aug 2015 Oefenwedstrijd Harkemase Boys - Mulier 14.30 uur vier competitiewedstrijden. Die had ik Zaterdag 15 aug 2015 Teamactiviteit Harkemase Boys voor gehele selectie + partners er graag bij gehad. Ik probeer ervoor te Maandag 17 aug 2015 Training 20.00 uur Dinsdag 18 aug 2015 Oefenwedstrijd Harkemase Boys - Buitenpost 19.30 uur zorgen dat mijn spelers zo fit mogelijk Donderdag 20 aug 2015 Training 20.00 uur aan de eerste competitiewedstrijd be- Zaterdag 22 aug 2015 Bekerwedstrijd District Noord 15.00 uur Maandag 24 aug 2015 Training 20.00 uur ginnen, zonder dat dat ten koste gaat Dinsdag 25 aug 2015 Bekerwedstrijd 1e Ronde Amstel Cup 20.00 uur Donderdag 27 aug 2015 Training 20.00 uur van de fitheid in de rest van het sei- Zaterdag 29 aug 2015 Bekerwedstrijd District Noord 17.00 uur zoen. Het is essentieel dat de spelers Maandag 31 aug 2015 Training 20.00 uur Dinsdag 1 sept 2015 Bekerwedstrijd District Noord 20.00 uur zelf het gevoel hebben dat ze fit zijn. Donderdag 3 sept 2015 Training 20.00 uur Dat is het allerbelangrijkste.” Zaterdag 5 sept 2015 Start Competitie 14.30 uur

De vertrektijden bij thuis- en uitwedstrijden van Harkemase Boys worden persoonlijk aan jullie doorgegeven. Wanneer je niet aanwezig kunt zijn moet je dit bij de trainer afzeggen.

Aanvang training op dinsdag en donderdag: 20.00 uur. Je dient altijd een half uur voor aanvang training aanwezig te zijn.

Op donderdag avond is er altijd een wedstrijd bespreking, een half uur na einde training, waar iedereen aanwezig hoort te zijn, daarnaast dien je altijd aanwezig te zijn ook ondanks een blessure. Tenzij anders in overleg met trainers / medische staf is besloten Vanaf pagina 67 van deze editie vindt u suggesties voor oefenstof tijdens de voorbereidingsperiode. Seizoen 2015-2016

Tips voor de training tijdens de voorbereidingsperiode: • Stimuleer je spelers in de zomerstop te blijven sporten in plaats van een schema mee te geven. • Gebruik video-analyse om het inslijpen van de beoogde speel- wijze te versnellen. • Houd de eerste training simpel en laat de spelers vooral lekker voetballen. • Observeer de fitheid van de spelers en pas je trainingsintensi- teit erop aan. • Zorg voor een goede conditionele basis tijdens de eerste com- petitiewedstrijd, maar jaag je spelers in de voorbereiding niet over de kop.

28 29 De Voetbaltrainer 211 2015

24-25-26-27-28-29_training.indd 29 16-06-15 09:52 Een doeltreffend voetballeerplan Een must voor alle jeugdtrainers en hoofdtrainers

5 Aanvullende eBooks

SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING OPBOUWEN AANVALLEN AANVALLEN VIA DE FLANK

SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING Speelwijzetraining SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING Speelwijzetraining OPBOUWEN AANVALLEN AANVALLEN Verdedigen OPBOUWEN AANVALLEN AANVALLEN Verdedigen AANVALLEN VIA DE FLANK DOOR HET CENTRUM omschakelen AANVALLEN VIA DE FLANK DOOR HET CENTRUM omschakelen

1 2 3 4 12 3 4 1 2 3 4 1 23 4 1 2 3 4 12 3 4 1 2 3 4 1 23 4 1 1 1 1 1 1 1 1

Voetbalmethode_Deel3.indd 1 21-02-14 12:00 Voetbalmethode_Deel3.indd 1 21-02-14 12:00 1 Voetbalmethode_Deel2.indd 1 219-02-14 13:37 3 4 1 Voetbalmethode_Deel2.indd 1 219-02-14 13:37 3 4 1 Voetbalmethode_Deel1.indd 1 1Serie05-03-14 09:32 vanVoetbalmethode_Deel2N.indd 4 1 205-03-14 09:33 praktijkgerichte handboeken SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING AANVALLEN VERDEDIGEN DOOR HET CENTRUM OMSCHAKELEN

SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING Speelwijzetraining SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING SPEELWIJZETRAINING Speelwijzetraining OPBOUWEN AANVALLEN AANVALLEN Verdedigen OPBOUWEN AANVALLEN AANVALLEN Verdedigen AANVALLEN VIA DE FLANK DOOR HET CENTRUM omschakelen AANVALLEN VIA DE FLANK DOOR HET CENTRUM omschakelen

1 2 3 4 12 3 4 1 2 3 4 1 23 4 1 2 3 4 12 3 4 1 2 3 4 1 23 4 1 1 1 1 1 1 1 1

Voetbalmethode_Deel3.indd 1 21-02-14 12:00 Voetbalmethode_Deel2.indd 1 19-02-14 13:37 Voetbalmethode_Deel3.indd 1 21-02-14 12:00 1 Voetbalmethode_Deel2.indd 1 219-02-14 13:37 3 4 1 2 3 4 1 Voetbalmethode_Deel3.indd 1 305-03-14 09:34 Voetbalmethode_Deel4.indd 1 405-03-14 09:38

Praktijk, fun, beleving en de wedstrijd staan centraal Direct na bestelling aan de slag met de eBooks

Bestel de complete set (4 boeken en 5 eBooks) voor € 95 via: devoetbaltrainer.nl/trainersshop Gratis verzending, ook naar België.

DeDe Voetba l Trainer?? • ?? • ?? devoetbaltrainer.nl 19-25_Amateurs voorbereiding.e$S:19-25 17-08-11 11:57 Pagina 19

Mini­special Voorbereidingsperiode VOETBALCONDITIE Tekst: Hans Nijboer

De voorbereidingsperiode Voetbaltrainer moet flexibel zijn

Iedere trainer komt tegen dat de praktijk botst met de theorie. Ideale trai­ ningsmodellen en een wetenschappelijke opbouw van trainingen blijken in de weerbarstige praktijk op talrijke problemen te stuiten. Het kunnen im­ proviseren en een flexibele houding zijn onmisbare eigenschappen voor de moderne voetbaltrainer. Dat geldt met name bij de opbouw van de voet­ balconditie tijdens de aanvangsfase van het seizoen.

Ondanks de zorgvuldige planning Vertrouwen in periodisering In het seizoen 2005/2006 heb ik mijn wordt het improvisatievermogen van Ton Kosterman is hoofdtrainer van kennis nog eens opgefrist tijdens de de trainer danig op de proef gesteld Alverna, waarmee hij de afgelopen cursus UEFA-A. Ik vond de visie van en moet hij verantwoorde aanpassin- jaren promoveerde van de derde klas- Raymond Verheijen met betrekking gen aanbrengen. Die aanpassingen se naar de eerste klasse E. In het ver- tot voetbalconditietraining en perio- zijn door late vakanties, vroege beker- leden trainde hij o.a. AWC Wijchen, disering zeer interessant en daarom wedstrijden en lucratieve oefenpotjes Oss’20 en Mar- ben ik me hierin verder gaan verdie- tegen BVO’s noodzakelijk geworden. griet. Ton Koster- pen. Ik houd altijd vast aan een cyclus Tal van trainers zijn zoekende om man is in het be- van zes weken en probeer de conditie hun ideale voorbereidingsmodel in de zit van het UEFA- van mijn spelers tijdens de voorberei- voorbereiding op het seizoen naar de A diploma en ding op een rustige en verantwoorde eigen situatie aan te passen. De vaste volgde diverse ap- manier op te bouwen. Ik werk nu zo’n zomerstop voor onderhoud van vel- plicatiecursussen acht seizoenen volgens het periodise- den is door de komst van kunstgras- over voetbalcondi- ringsmodel van Verheijen en merk velden niet langer een belemmering tietrainingen. aan mijn spelers dat ze de trainings- en daardoor zijn de mogelijkheden Ton Kosterman: “Mijn eerste kennis- methode als prettig ervaren. Mijn er- om flexibel te zijn enorm toegeno- making met de periodisering was een varing is dat mijn spelers in de regel men. Drie trainers uit het hogere seizoen of negen terug. Ik heb toen de goed en fit aan het seizoen beginnen, amateurvoetbal vertellen in dit artikel basiscursus voetbalconditietraining, vervolgens krijgen ze altijd een klein over hun aanpassingen in de opbouw die door Raymond Verheijen zelf ge- terugvalletje, maar komen daarna al- van de voetbalconditie tijdens de geven werd, gevolgd. Later heb ik nog tijd topfit uit de winterstop. Dit resul- voorbereiding op het nieuwe seizoen. aan een terugkomdag deelgenomen. teerde de laatste acht seizoenen in

18 19 De Voetbaltrainer 179 2011 19-25_Amateurs voorbereiding.e$S:19-25 17-08-11 11:57 Pagina 20

VOETBALCONDITIE

een positie bij de eerste twee. Het is niet vanzelfsprekend dat dit zo zal blijven, kwaliteit in je team en het no- dige geluk dragen hier natuurlijk ook aan bij. Maar door deze prestaties krijg je wel enorm veel vertrouwen in de manier waarop je werkt. Het heeft mijn voorkeur om zes weken voor aanvang van de competitie met de voorbereiding te beginnen. De laatste seizoenen waren de vakanties in Oost laat. Ik heb er toen voor gekozen de voorbereiding te splitsen. In het nieu- we seizoen is de eerste conditionele prikkel van elke conditionele trai- ningsmethode altijd een herhaling van de laatste van het afgelopen sei- zoen. Begin ik nieuw bij een club, dan doe ik altijd eerst een nul-meting.”

Aanpassen aan praktijk Gert Jan Karsten is trainer van SV Lelystad, dat dit seizoen uitkomt in de eerste klasse A. Hij is in het bezit van het UEFA-A diploma. Karsten was als trainer onder meer werk- zaam bij VVOG, Nunspeet, Lemele en IJsselmeervo- gels. Gert Jan Karsten: “Vroeger volgde ik het schema van Verheijen blind en deed geen enkele aanpassing. Tegen- woordig pas ik het meer praktisch toe. Ik voer wijzigingen door, die door mij of mijn spelersgroep gewenst zijn. Daarbij besef ik heel goed dat er best onderdelen zijn die ik niet toepas of anders toepas dan dat ooit uitgedacht Figuur 1. is. Er is in mijn ogen dan ook veel ver- schil van inzicht mogelijk in de toe- pasbaarheid van dit periodiserings- fitter worden en weinig tot niet ge- Eerste keer model. Wat wel als een paal boven blesseerd zijn. Je kunt daardoor een Raymond Schuur- water staat, is dat spelers aanwijsbaar vaste groep creëren, die uiteindelijk man heeft even- steeds beter ingespeeld raakt op el- eens zijn UEFA-A kaar. In het afgelopen seizoen hebben opleiding succes- we na de winterstop bijna wekelijks vol afgerond. Be- Gebruikte afkortingen: in dezelfde samenstelling kunnen halve trainer van

SNVB: snelheidsvoorbereidende vormen spelen, waardoor de resultaten en het Shots Pro Foto: zondaghoofdklas- HC: herstelcapaciteit niveau steeds beter en hoger werden. ser Alcides uit Meppel is hij ook tech- ED: extensieve duur Voor mij als trainer is dus het periodi- nisch docent bij de KNVB en fungeer- HKSV: herhaald kort sprintvermogen seringsmodel een erg belangrijk on- de hij in 2010 als assistent-bonds- ID: intensieve duur derdeel van mijn trainersvisie.” coach van het Nederlandse CP team.

www.devoetbaltrainer.nl 19-25_Amateurs voorbereiding.e$S:19-25 17-08-11 11:58 Pagina 21

Mini­special Voorbereidingsperiode

Figuur 2. Figuur 3.

Hij werkte eerder onder andere bij riodiseringsmodel gaan veranderen 2). Het tweede deel (zie figuur 3) be- Berkum, Go Ahead Kampen en Sparta omdat district Oost de bekerwedstrij- staat uit een ‘normaal’ model van zes Nijkerk. den bij de eerste klasse en hoofdklas- weken met daarin ook een neutrale Raymond Schuurman: “Het is voor se anders plant dan de bekerwedstrij- week. De terugval van spelers blijft op mij de eerste keer dat ik mijn voorbe- den vanaf de tweede klasse. deze manier beperkt en ook spelers reiding opsplits. Maar gelet op de va- Onze voorbereiding zou starten op 26 die in augustus pas op vakantie gaan, kanties in Noord kan het echt niet an- juli. Tijdens het doorgeven van de va- beginnen toch fit en scherp aan het ders. In heb er goed over nagedacht kantiedata door mijn spelers werd seizoen. Zij trainen nu vooruit en ook en geprobeerd de opbouw van de duidelijk dat tijdens de eerste twee hierbij is de terugval aanzienlijk min- voetbalconditie over negen weken uit weken van de voorbereiding ook nog der.” te smeren. Waarbij er twee weken zijn eens tien spelers vanwege vakanties waar er zeker geen conditionele prik- afwezig zouden zijn. Nadat ik mijn Raymond Schuurman: “Omdat we de kels gegeven kunnen worden. Toch tweede periodiseringsmodel had op- voorbereiding opsplitsen, is het naar heb ik er een goed gevoel over dat we gesteld, kregen we begin juni van de mijn idee verstandiger om een geva- op deze manier verantwoord bezig KNVB een volgende verrassing. We rieerde basis te leggen in de eerste zijn.” moeten half augustus met Bennekom drie weken. Na de verplichte twee we- en Berkum gaan strijden om twee ken vakantie, moet je weer starten Veranderingen plaatsen in de KNVB beker. Dit toetje met extensieve duur. Zo zal er veel Welke verandering(en) heb je doorge- hebben we verdiend doordat we de tijd verloren gaan. We starten met voerd wat betreft het periodiserings- kwartfinales hadden bereikt van de twee weken extensieve duur (HC/ED) model? districtsbeker. Daardoor moest ik we- en één week intensieve duur (HC/ID) Ton Kosterman: “Ik heb in principe derom mijn periodiseringsmodel en en herhaald kort sprintvermogen niet de cycli van zes weken veran- oefenprogramma gaan wijzigen.” (HKSV). In het tweede blok starten we derd, maar wel mijn voorbereidings- met één week HC/ED en daarna twee programma (zie figuur 1). In eerste in- Gert Jan Karsten: “In verband met weken HC/ID en HKSV (zie figuur 4, stantie heb ik mijn periodiseringsmo- persoonlijke ervaringen en wisselen- pagina 22). De reden om te splitsen is del in januari gemaakt in verband de vakanties hebben we de voorberei- uiteraard de vakantiespreiding in Ne- met het plannen van oefenwedstrij- ding vorig seizoen en ook dit seizoen derland en de hinder die wij daarvan den in de voorbereiding. Wij waren in twee delen opgesplitst. Een eerste hebben in district Noord. Normaliter toen nog tweedeklasser. In mei wer- blok van drie weken, waarbij we voor- zou je zes à zeven weken voor het be- den we na een beslissingswedstrijd namelijk SNVB en ED (8v8 t/m 11v11) gin van de competitie starten. Dit valt kampioen. Daarna moest ik mijn pe- doen. Ik noem dat cyclus 0 (zie figuur gelijk met het begin van de schoolva-

20 21 De Voetbaltrainer 179 2011 19-25_Amateurs voorbereiding.e$S:19-25 17-08-11 11:58 Pagina 22

VOETBALCONDITIE

sendoor. In maart heb ik de contou- ben ik nu genoodzaakt, hoewel ik er ren van de voorbereiding al aan de geen voorstander van ben, de spelers spelers meegedeeld, zodat er rekening een programma mee te geven. Ik vind mee gehouden kon worden. In het dat spelers hun conditie tijdens de eerste blok zijn er nu drie spelers op vakantie op een andere manier moe- vakantie en vier spelers halen de start ten onderhouden, bijvoorbeeld door van het tweede blok niet. Al met al te zwemmen, tennissen of een partij- toch een hele winst.” tje voetbal op het strand. Door de splitsing van de voorbereiding in twee Problemen gedeelten moet ik de tweede week Tegen welke problemen liep je aan, door mijn assistent laten verzorgen. bij het aanpassen van jouw voorbe- Ik had namelijk mijn vakantie in ja- reiding? nuari al geboekt. Ik baal hier enorm Gert Jan Karsten: “Weinig problemen. van, maar het kan nu eenmaal niet Het scheelt dat ik nu mijn derde sei- anders. Het belangrijkste is tenslotte zoen in ga en dat de groep daardoor dat ik de conditie van mijn spelers op heeft kunnen meegroeien in de werk- een verantwoorde manier opbouw.” wijze van periodiseren. In het eerste seizoen hadden we veel blessures. In Twee weken rust het tweede seizoen zijn we compleet Hoe ziet jouw voorbereiding er nu uit en fit geëindigd.” en wat zijn de opvallendste wijzigin- Raymond Schuurman: “Het grootste gen? probleem is: hoe gaan de spelers met Ton Kosterman: “In eerste instantie de breuk in de voorbereiding om? had ik een oefenprogramma van zes Vanzelfsprekend krijgen ze een sche- weken aaneengesloten. Ik heb nu het ma voor de tussenliggende weken. oefenprogramma in tweeën gedeeld. Maar ik ga niet met de spelers op va- We begonnen nu 4 juli in plaats van kantie, dus het zal aankomen op een 25 juli, we trainen twee weken, gaan goede discipline van de speler zelf. De vervolgens veertien dagen met vakan- spelers dienen minimaal het conditie- tie en gaan dan in de eerste week van niveau vast te houden. Uiteindelijk augustus weer verder. In die eerste zal er in het tweede blok weer een week van augustus mis ik nog steeds conditionele prikkel zijn. In totaal kun tien spelers. Ik heb twee wedstrijden je dan hopelijk spreken over een moeten afzeggen omdat de wedstrij- voorbereidingstijd van negen weken. den voor plaatsing voor de KNVB be- In de twee tussenliggende weken zal ker zijn ingelast. Wat betreft mijn pe- er in ieder geval geen conditionele riodisering is dit niet direct een na- winst geboekt worden.” deel. In mijn eerste model moest ik bijna alle weken neutraliseren. Ik heb Figuur 4. Ton Kosterman: “Het grootste pro- namelijk voor veel wedstrijden tij- kantie en de bouwvak. Traditiege- bleem vind ik dat je tegenstanders dens de voorbereiding gekozen omdat trouw start de voorbereiding van Alci- moet afbellen. Dat is vervelend. er acht nieuwe spelers bij zijn geko- des in Oostenrijk met een vijfdaags Mijn eigen vakantie had ik in begin men. Nu de districtsbeker voor ons trainingskamp. Ook dit kwam in ge- juli gepland. We zijn nu vrijgeloot in komt te vervallen zit ik in de zesde vaar door de late vakanties. Omdat de districtsbeker. Mochten we ons week van de voorbereiding in week 4 nut en noodzaak vervallen als onge- niet plaatsen dan moeten we nog een van mijn cyclus. Ik ben voorstander veer de helft van de selectie daar door extra wedstrijd missen. Namelijk de van een zesweekse cyclus en begin te vakantie niet bij is, hebben we beslo- KNVB-bekerronde in week zes. Ik vind tellen vanaf de eerste week van de ten een ander trainingskamp in Ne- overigens dat de KNVB Oost alle dis- voorbereiding. De opvallendste wijzi- derland te gaan beleggen. Wij starten trictsbekerwedstrijden gelijk moet la- ging in mijn programma is dat een nu met de voorbereiding op 5 juli en ten lopen in verband met het plannen aaneengesloten voorbereiding van zes trainen dan tot 23 juli, het begin van van oefenwedstrijden. Vreemd vind ik weken nu negen weken is, met een de schoolvakanties in de regio Noord. ook dat de KNVB ons opleidt met pe- onderbreking van twee weken. Onze Daarna pakken we op 9 augustus de riodisering, maar vervolgens wel een bekerwedstrijden, wedstrijden waarin training weer op. De spelers hebben aantal bekerwedstrijden op doorde- wij ook willen presteren, vinden nu al dus ruim twee weken vakantie tus- weekse dagen gaat plannen. Tot slot heel vroeg plaats.”

www.devoetbaltrainer.nl 19-25_Amateurs voorbereiding.e$S:19-25 17-08-11 11:58 Pagina 23

Mini­special Voorbereidingsperiode

Gert Jan Karsten: “In de eerste drie lijk fris begonnen aan het nieuwe sei- Ton Kosterman: “Je kunt ook volgens weken maak ik sneller stappen in de zoen. Ik heb ten opzichte van het vo- de drieweekse cyclus werken. Het na- extensieve duur om zo wat meer na- rige seizoen wel wat gewijzigd. We deel hiervan vind ik dat, zodra een druk op de basisconditionele eigen- hebben nu bewust meer stappen in speler tijdens de voorbereiding een schappen te leggen.” ED gezet. De belasting is dan groter in prikkel mist, het vervolgens te lang de grote vormen, maar de verschillen duurt voordat hij de prikkel dan ont- Raymond Schuurman: “Tijdens de in de kleine vormen zijn straks min- vangt. Tevens vind ik het voordeel twee blokken gebruik ik wel de Ver- der groot. Daarbij zijn er ook spelers van een zesweekse cyclus ten opzich- heijen-methode maar in een sessie die niet trainen (door vakantie) en te van een drieweekse, dat je de con- van drie weken. In het eerste en twee- door vergelijkbare conditionele loop- ditionele prikkel kunt herhalen en zo de blok zit een opbouw. Dus een snel- blokken toch redelijk gelijkwaardig te- geleidelijk de conditie en fitheid van lere opbouw en niet de weg van de ge- rugkeren.” een speler opbouwt.” leidelijke opbouw met het risico op snelle afbraak. Wel heb ik een grotere Raymond Schuurman: “Al met al ver- Gert Jan Karsten: “De vakanties zijn selectie, waardoor dus de wedstrijd- andert er niet veel in vergelijking met nu eenmaal laat en de beker start 20 belasting laag gehouden kan worden. de andere jaren. Nog steeds is het ba- augustus. Met deze twee gegevens Op die manier kunnen er meer condi- sisprincipe de zesweekse cyclus met kan het in mijn ogen niet anders dan tionele prikkels gegeven worden. De hier en daar een aanpassing, waarbij dat we op deze manier voorbereiden. wedstrijd is dan geen reden meer om we toegestane belasting en rustperio- Het zou anders zijn als spelers niet geen prikkel te geven. Ook tijdens de des geen geweld aan doen.” zouden werken en studeren, maar de extra trainingen geef ik geen conditio- praktijk is nu eenmaal dat een ama- nele prikkels. Het schema wedstrijd, Ton Kosterman: “Dit wordt nu het teurvereniging andere wetten kent training, rustdag houd ik altijd aan. derde seizoen dat ik genoodzaakt ben dan een BVO. Kortom: er zijn weinig Omdat Alcides een zondagclub is en om de voorbereiding in tweeën te alternatieven. Let wel, bij een vroege we soms op zaterdag oefenen, kan ik splitsen. De voorgaande jaren was vakantie in Noord maken we geen wel op zondag gaan trainen. We doen mijn team fysiek en tactisch klaar bij gebruik van deze opzet.” dan een hersteltraining.” aanvang van de competitie. Ook de manier van werken volgens het perio- Raymond Schuurman: Het enige al- Verantwoord diseringsmodel van Raymond Ver- ternatief dat ik gebruik is het vergro- Waarom passen deze veranderingen heijen bevalt mij uitstekend. Ik denk ten van de voorlopige selectie in de volgens jou in een verantwoorde op- dat het voor elke trainer belangrijk is eerste weken. Pluspunt is dat ik dan bouw van het seizoen? om met een periodisering te werken. meerdere spelers aan het werk zie en Gert Jan Karsten: “Dat is gevoelsmatig Als jij jouw trainingen conditioneel kan beoordelen. Talentvolle spelers zo gegroeid. Mijn ervaringen zijn goed en verantwoord opbouwt, dan uit de A-jeugd en jonge beloften uit vooral gebaseerd op de reacties uit de leg je een basis voor een fitte spelers- het tweede elftal worden in de eerste spelersgroep. Door deze manier van groep. Als je de groep fit weet te hou- weken toegevoegd tot een totale se- voorbereiden verschijnt iedereen den dan blijft iedereen scherp en zijn lectiegroep van 29 spelers. De eerste straks eind augustus uitgerust en fit jouw trainingen van een hoog niveau. wedstrijden gebruik ik dan ook veel aan de start. Ondanks de late vakan- Ook kun je met een fitte en complete spelers. Dat maakt dat ik niet of nau- ties hebben we iedereen een pro- spelersgroep jouw visie op de speel- welijks hoef te neutraliseren in een gramma kunnen aanbieden dat uit wijze beter ten uitvoer brengen. Het week met een doordeweekse wed- een cyclus van zes weken bestaat. rendement van de teamtactische trai- strijd. De meeste spelers spelen niet Binnen het standaard model worden ningen zal ook van een hoger niveau meer dan 45 minuten, dus underload. per persoon ook nog afwijkingen ge- zijn, dan wanneer je met veel bles- Omdat wij een zondagclub zijn, heb ik registreerd. Denk hierbij aan laatko- sures te maken krijgt. Natuurlijk geeft één trainingsdag meer in de week ten mers, jeugdspelers en eventueel spe- dit alles geen garantie voor succes opzichte van een zaterdagclub, waar lers die aansluiten na een blessure. maar het kan ertoe bijdragen. Als trai- ik dan ook dankbaar gebruik van Hiervoor gebruiken we weer aange- ner ben en blijf je natuurlijk altijd maak. Ik kan precies de hersteltijden paste persoonlijke schema’s. Nog een mede afhankelijk van de kwaliteiten tussen de verschillende trainingen reden om het op deze manier te doen van je spelersgroep en de chemie aanhouden. is het vroeg behaalde kampioenschap, tussen jou, de staf en de spelersgroep. Ook is het mogelijk na een wedstrijd waardoor wij al vanaf april de arbeid En geluk speelt ook een rol.” op zaterdag, bijvoorbeeld voor de hebben teruggeschroefd en vanaf 14 beker, om ook op zondag te trainen. mei de spelersgroep al op vakantie Alternatieven Dit is dan de hersteltraining met hebben kunnen sturen. Ondanks de Is er in jouw ogen ook nog een alter- daarna een vrije dag. Perfect.” vroege start zijn de spelers betrekke- natieve benadering denkbaar?

22 23 De Voetbaltrainer 179 2011 19-25_Amateurs voorbereiding.e$S:19-25 17-08-11 11:58 Pagina 24

VOETBALCONDITIE

Trainingsvorm Gert Jan Karsten

Doel • verbeteren van het drukzetten op de helft van de tegenstander, Rest van seizoen die speelt in de formatie 1:4:4:2 (vanuit wedstrijdanalyse ko- Welke gevolgen heeft de veranderde mende tegenstander) opbouw van de voetbalconditie op de inhoud van de trainingen in de rest Organisatie van het seizoen? • volledig speelveld Gert Jan Karsten: “Ik denk niet dat er • 2x10 hesjes veel verandert. Mijn opzet van trainen • 20 ballen blijft gewoon hetzelfde. Op maandag • 2 grote doelen hebben we een hersteltraining, condi- • 3 trainers op de groep tionele arbeid doen we op dinsdag en tijdens onze training op donderdag Inhoud gaan we tactisch aan de slag.” • conditionele vorm op dinsdag in teken van donderdagtraining door formatie tegenstander neer te zetten Ton Kosterman: “Geen, omdat ik altijd • te coachen partij: 1:4:3:3 een zesweekse cyclus hanteer en ge- • ‘tegenstander’: 1:4:4:2 woon doorreken tijdens de rest van • scoren is balbezit houden het seizoen. De weken waarin we wedstrijden spelen, neutraliseer ik. In Methodiek de zestien seizoenen dat ik nu hoofd- • bal uit het spel, dan passt de trainer een nieuwe bal in (altijd trainer ben, ontwikkel je toch een ei- aan de ploeg die er recht op heeft en locatie inspelen is afhan- gen manier van werken, coachen en kelijk van doelstelling) trainen. Zodra je als trainer het geluk • geen belemmering in extra regels van succes mag hebben, ga je hierin • geen stopmomenten in verband met conditionele prikkel geloven en wijk je er niet snel vanaf. • wel rustmomenten voor korte aanwijzingen Je blijft je natuurlijk wel ontwikkelen en openstaan voor nieuwe of andere ideeën die jou weer beter maken. Nu we snel willen pieken en presteren 1 tijdens de voorronde van de KNVB be- ker, hoop ik niet dat we eerder een te- 4 rugval krijgen en dat dit niet ten kos- 3 te gaat van de prestaties in de compe- titie. De tijd zal het leren.” 9 5 2 Samenvatting: 7 • De zesweekse cyclus bij de op- 11 6 bouw van voetbalconditie wordt 10 in voorbereidingsperiode ver- 8 lengd tot acht of negen weken. 8 6 • In de verlengde voorbereidings- 10 7 periode wordt twee weken rust 5 ingelast. 11 • Trainers hebben positieve erva- 2 ringen met een opgesplitste 9 3 voorbereidingsperiode. 4 • Aanpassingen hebben nauwe- lijks gevolgen voor de verdere opbouw van de voetbalconditie 1 in de rest van het seizoen.

www.devoetbaltrainer.nl 19-25_Amateurs voorbereiding.e$S:19-25 17-08-11 11:58 Pagina 25

Mini­special Voorbereidingsperiode

Trainingsvorm Raymond Schuurman Trainingsvorm Ton Kosterman

Doel Doel • verbeteren van het herhaald kort sprintvermogen door • verbeteren van het positiespel in het algemeen middel van drie verschillende afwerkvormen • na balverovering snel de ruimtes aan de zijkanten zoeken

Organisatie Organisatie • 20 ballen • veld: rechthoek van 30 bij 40 meter (ook afhankelijk van niveau) • 3 grote doelen • op elk van de hoeken: een vierkant van 5 bij 5 meter • 6 pylonen • maximaal 2x raken van de bal, kaatsers direct • tijd: 20 minuten; 5 herhalingen van 3 minuten; rust tussen de Inhoud herhalingen: 1 minuut • drie verschillende afwerkvormen • sprint en afwerken van een aangespeelde bal Inhoud • sprint en afwerken stilliggende bal • positiespel 8 tegen 8 + 2 kaatsers aan de korte zijde • sprint en afwerken met hoofd van een aangegooide bal • beide teams proberen zo lang mogelijk op balbezit te spelen • zodra het achttal de bal verovert, probeert de balbezittende speler Methodiek een medespeler in een vak in de hoeken aan te spelen = 1 punt • deel van de groep werkt, deel rust • sprinten, afwerken en terug naar startpunt Methodiek • bijvoorbeeld stap 3 herhaald kort sprintvermogen • positiespel 10:8, tiental speelt op balbezit • 8x15 meter, 10 seconden rust tussen vormen • zodra achttal de bal verovert, probeert de balbezittende speler een • 2 series medespeler in een vak in de hoeken aan te spelen (= 1 punt) • 4 minuten rust tussen series • tiental maximaal 2x raken van de bal; achttal onbeperkt

Coaching • ‘Na pass/kaats weer aanspeelbaar zijn, beweging.’ • ‘Ruimte maken: ruimte benutten, vrije man creëren, loopactie derde man.’ • ‘Omschakeling snel, iedereen meedoen, scherp in coachen.’ • Na veroveren van de bal, de vrije ruimte herkennen en benutten, 1 met en zonder bal.'

1 1

24 25 De Voetbaltrainer 179 2011 68-74_VanGastel_68-74 05-07-12 09:59 Pagina 68

Mini-special

VOORBEREIDINGSPERIODE Tekst: Paul Geerars

Prototype van moderne voetbaltrainer Jean-Paul van Gastel, assistent bij Feyenoord

Jean-Paul van Gastel is van veel markten thuis. Hij heeft zich elkaar een extra vrije dag gegeven, waardoor geen voetbalconditionele als voormalig jeugd- en nu assistent-trainer bekwaamd in training plaatsvond. Dan ligt onderbe- lasting op de loer en dan moet het meerdere deelgebieden waarmee een voetbaltrainer anno oorspronkelijke raamwerk waar- schijnlijk worden aangepast.” 2012 te maken heeft. De Voetbaltrainer sprak met de veelzij- Periodiseringsplan dige trainer over zijn invulling van een breed scala aan taken Jean-Paul van Gastel: “Ik heb met Ray- mond Verheijen samengewerkt in de rondom Feyenoord 1. jeugdopleiding. Toen ik de overstap

Jean-Paul van Gastel: “Ik heb een ta- bewaken dat iedereen voldoende be- kenpakket vanuit de club Feyenoord. last wordt. Het gaat daarbij om het bewaken van de ontwikkeling van de talenten van Daarnaast heb ik een takenpakket Feyenoord. Noem het maar de over- vanuit hoofdtrainer Ronald Koeman. gang van Varkenoord naar De Kuip. Ik ben een van de assistent-trainers Als jeugdtrainer heb ik altijd geroe- en -coaches bij Feyenoord 1. Zo be- pen dat er meer aandacht moest zijn waak ik, ook al ben ik geen trainer voor de overgang van jeugd naar se- van dat team, de speelminuten van nioren. Die taak kreeg ik dus direct de spelers uit ons met Excelsior sa- op mijn bord toen ik assistent-trai- mengestelde beloftenteam. Ik com- ner werd. Ik houd de individuele pe- municeer met André Hoekstra, trainer riodisering van de overkomende van de Beloften. Ook ben ik verant- jeugdspelers in de gaten. Een voor- woordelijk voor de analyses van ons beeld in het recente verleden is Le- eigen team en tegenstander en voor roy Fer geweest. Nadat hij bij het eer- de trainingsschema’s van het eerste ste elftal was gekomen, wilde hij aan team. Ik zorg voor het raamwerk, be- het eind van het jaar nog bij de A1 gin met de teamperiodisering en meedoen. Toen bleek hij fysiek de daaruit vloeit dan de individuele pe- minste. Hij was toen onderbelast of riodisering. Het raamwerk moet wel overbelast. Dat is me altijd bijgeble- dynamisch zijn. Ronald heeft vorig ven. Je moet als technische staf altijd seizoen wel eens twee weken achter

www.devoetbaltrainer.nl 68-74_VanGastel_68-74 05-07-12 09:59 Pagina 69 Foto’s: Pro Shots

maakte naar de eerste selectie, lag er al prikkel aangeboden als welke de overi- een periodiseringsplan klaar van de ge selectiespelers die week krijgen. Met vorige staf. Daar heeft de huidige staf, circuitvorm bedoelen we allerlei varia- onder verantwoordelijkheid van Ro- ties van voetbalhandelingen, met en nald, op door willen borduren. Vorig zonder bal, die spelers uitvoeren ter seizoen hebben we bij 26 spelers indi- vervanging van de minuten van de vidueel geperiodiseerd. De zes jeugd- oorspronkelijke voetbalconditionele spelers die met het eerste team mee- training die de overige spelers eerder trainden, vielen daar dus ook onder. in de week hebben ondergaan. Welke Ook Ron Vlaar was een verhaal apart. arbeid ze op de donderdag ook verrich- Dat was ook te lezen in de vorige uit- ten, ze moeten wel op tijd hersteld zijn gave van De Voetbaltrainer. Met zijn voor de wedstrijd van Feyenoord 1. Dat kruisbandverleden hebben we zijn be- kan ook op zaterdag zijn. En het kan Vanwege zijn deel- lasting structureel teruggedraaid. best zijn dat ze pas weer op maandag name aan het EK Wat je vaak ziet, is dat de Beloften op bij de Beloften moeten spelen, maar begon Ron Vlaar la- maandag hun wedstrijd spelen en het moment van de wedstrijd van het ter met trainen dan daardoor hun voetbalconditionele prik- eerste team is toch leidend voor die de rest van de kel missen. Daar hebben we, in samen- donderdagse training. Als je in de klei- groep. Individuele werking met de medische staf, een op- ne trainingsvormen ’zit’, dus met een periodisering is dan lossing voor bedacht. Deze spelers krij- hersteltijd van 72 uur, dan kan het dus een must. gen nu op de donderdag in een circuit- niet op donderdag plaatsvinden als vorm dezelfde voetbalconditionele Feyenoord 1 op zaterdagavond speelt.”

68 69 De Voetbaltrainer 1 8 7 2 0 1 2 68-74_VanGastel_68-74 05-07-12 09:59 Pagina 70

Mini-special VOORBEREIDINGSPERIODE

Voorbereidingsperiode Jean-Paul van Gastel: “Zoals gezegd ben ik bij Feyenoord ook verantwoor- delijk voor de trainingsschema’s. De voorbereidingsperiode maakt daar een belangrijk onderdeel van uit. Vanwege allerlei externe factoren wordt dit steeds complexer en is individueel maatwerk ook hier weer van groot be- lang. Feyenoord speelt voorronde Champions League. Het seizoen begint dus relatief vroeg. Daarnaast hebben we behoorlijk veel jonge spelers. Jong Oranje speelde in juni nog kwalifica- tiewedstrijden, de Beloften hebben een groot toernooi in Toulon gehad en Oranje Onder 19 had een elitetoer- nooi. Als ze daar hadden gewonnen, stond er voor die spelers nog een EK eindronde te wachten. Tot slot hebben we te maken met Ron Vlaar die het EK met Oranje speelde en mogelijkerwijs tot 1 juli bezig was geweest. Uiteinde- lijk kwalificeerden Onder 19 zich niet voor het EK en had Ron Vlaar relatief vroeg vakantie, maar op voorhand moet ik dus bij de trainingsschema’s met allerlei verschillende scenario’s rekening houden. Patrick Lodewijks, Jean-Paul van Gastel, Giovanni van Bronckhorst en Ronald Koe- man. Deze staf wordt één keer per week aangevuld met Roy Makaay en Gaston Stel je voor dat Ron Vlaar met Oranje Taument om nog gerichter te kunnen werken. de EK-finale had gespeeld op 1 juli. Denk je dat het ons dan was gelukt waarschijnlijk een compromis hebben niet te controleren zijn en vaak neer- om hem een paar weken met vakan- moeten sluiten. komen op loopvormen in tegenstel- tie te sturen in de wetenschap dat 31 ling tot voetbalvormen. juli de voorronde van de Champions Hadden onze Onder 19 jongens het En als de spelers op 15 juli bij ons te- League stond te wachten? Dat zou EK moeten spelen, dan had dit nogal rug zouden komen, dan was het heel lastig geweest zijn, want Vlaar is wat betekend: ze hadden het afgelo- waarschijnlijk verstandig geweest om een sportman die het hele vorige sei- pen seizoen gespeeld tot en met 31 ze eerst weer een week - of langer - zoen heeft gestreden om die ‘prijs’ te mei. Op 23 juni zouden ze dan in vrij te geven. Het is allemaal niet ge- behalen. Daar kan ik me als ex-speler voorbereiding op het EK gegaan zijn. beurd, maar het geeft maar aan op alles bij voorstellen. Dan zouden we Het EK was dan op 3 juli geweest welke manier wij met dit thema bezig waarna wij hen pas op 15 juli bij de zijn. Allemaal in het belang van de club terug hadden gehad. Daarom betreffende individuele spelers. Ik heb Geen hiërarchie hadden wij de KNVB voorgesteld dat niet voor niets het credo dat ik mijn Jean-Paul van Gastel: “Bij veel andere clubs is het men onze spelers gedurende een aan- spelers serieuzer neem dan mezelf. qua hiërarchie een ‘issue’ als er een A-junior bij de tal dagen in de week vóór 23 juni zou Overigens vind ik dat dit besef er ook eerste selectie komt. Bij Feyenoord is dat anders. Er opvangen door middel van voetbal- bij jeugdtrainers moet zijn: ben jij er zijn meer dan vijftien spelers bij de selectie die ik trainingen, teneinde rustig op te star- voor je spelers of zijn de spelers er zelf in de A1 heb gehad. De gemiddelde leeftijd ligt ten richting de voorbereidingsperiode voor jou? Ik denk dat we bij de jeugd- niet zo hoog. Zet er een overkomende A-junior bij voor het EK. Wij wilden onze spelers opleiding van Feyenoord al jarenlang en dat betekent dat een zeventienjarige speler moet immers vakantie geven, maar er staat bewijzen dat dit in Rotterdam wel concurreren met een negentienjarige speler. Van twee weken daarna wel een EK voor goed zit. Het is niet voor niets dat echte hiërarchie is bij het merendeel van de spe- de deur. Die werkwijze had onze hoofd opleiding Stanley Brard al lang lersgroep dan nog niet echt sprake in mijn ogen.” voorkeur boven trainingsschema’s die werkzaam is bij Feyenoord, net als de je meegeeft aan spelers, omdat die meeste jeugdtrainers.”

www.devoetbaltrainer.nl 68-74_VanGastel_68-74 05-07-12 09:59 Pagina 71

League. De vragen die echter van komt onder druk te staan als we doorslaggevend belang zijn, luiden: doordeweeks Europese wedstrijden ‘Wat stellen we centraal? Moeten we moeten spelen. Misschien beschou- top zijn bij de eerste wedstrijd in de wen we, voor degenen die spelen, die voorronde van de Champions League doordeweekse wedstrijd wel als voet- of denken we meer op de langere ter- balconditionele training. Omdat je per mijn?’ We hebben voor dit seizoen definitie minder conditionele prikkels vastgesteld dat we heel graag in kunt geven op jaarbasis, is het zaak Champions League willen gaan voet- om de conditie geleidelijk op te bou- ballen, maar niet ten koste van alles. wen. Als je meer doordeweeks speelt, Als je er alles voor opzij zet, zou je heb je meer kans dat je conditioneel bijvoorbeeld drie weken heel hard ‘wegzakt’ omdat je in onderbelasting kunnen gaan trainen. Op korte ter- traint. Kies je ervoor om aan het be- mijn is de kans dan misschien groter gin van het seizoen de conditie heel dat je Champions League speelt, maar snel op te bouwen, dan zal de condi- op de langere termijn zal het waar- tie nog sneller in verval raken als je in schijnlijk inhouden dat je daarvoor onderbelasting traint. Zo zullen we aan het eind van het seizoen de prijs komend seizoen nóg meer aandacht zult moeten betalen door middel van moeten hebben voor de wisselspelers. blessures of een suboptimale presta- Als zij midweeks niet of weinig heb- tie. ben gespeeld, moeten we hen de dag na de wedstrijd niet alleen maar een Het afgelopen seizoen hebben we de klein partijtje zoals 3:3/4:4 laten spe- voetbalconditionele training door- len. De basis heeft immers 11:11 ge- gaans op de woensdag gehad. Die speeld, namelijk de wedstrijd. Daar-

Na-analyse Jean-Paul van Gastel: “De aandacht voor individuele ontwikkeling hebben we het afgelopen seizoen heel duidelijk doorgetrokken van Varkenoord naar de spelers van de eerste selectie. Kiezen Bijvoorbeeld door de aandacht voor na-analyse door middel van videobeelden, met de bijbeho- Jean-Paul van Gastel: “Een uitgangs- rende vertaling naar trainingsstof en coaching op het trainingsveld. In principe is de video- punt is om iedereen minimaal vier analyse (voor en na een wedstrijd) mijn taak, maar in de praktijk bleek dit niet mogelijk. Gio- weken vakantie te geven. Dat is de vanni van Bronckhorst maakt nu de na-analyse van de wedstrijd. Hij laat de beelden eerst aan ideale situatie. De groep spelers die de technische staf zien en wij kunnen er dan op schieten. Laat drie trainers naar hetzelfde vi- na het slot van de Eredivisie ‘klaar’ deobeeld kijken, en je ziet allemaal wat anders. Om richting de spelersgroep uit dezelfde was, is 27 juni begonnen. Dit is vier mond te praten, is het verstandig om de beelden eerst samen te bekijken als technische staf. dagen eerder dan oorspronkelijk ge- Vervolgens wordt de video aan individuen, een linie, twee linies of het gehele team gedemon- pland, vanwege de voorronde van de streerd. Iedere week zitten we in een andere samenstelling. Champions League. De jonge jongens stroomden 2 juli in en Ron Vlaar nog Als we op zondag spelen, hebben we op maandag hersteltraining, op dinsdag vrij en dan op weer later. Omdat het dus een gege- woensdag volgt de na-analyse. We splitsen de groep op, tijdens de ochtendtraining: een deel ven is dat niet alle spelers op hetzelf- doet krachttraining, een deel gaat video kijken. Dit seizoen zullen we als het goed is meer de moment beginnen met trainen, doordeweeks Europees gaan voetballen. De na-analyse op woensdag is dan geen optie. De moet je dus individueel periodiseren. praktijk zal uitwijzen of de na-analyse nog haalbaar is. Een speler die twee weken later in- stroomt, kun je niet op dezelfde ma- Bij de jeugdopleiding van Feyenoord is er geen sprake van voor-analyse, meestal omdat daar nier belasten als een speler die alles geen videobeelden voor beschikbaar zijn. Met jeugdspelers doen we dus vooral aan na-analy- vanaf het begin heeft meegemaakt. se. In ieder geval iedere thuiswedstrijd wordt opgenomen en levert dus materiaal op. Ik vind Om op een trainingsplan uit te ko- het belangrijk dat je in de videobeelden zowel goede als minder goede dingen laat zien. Het men, vul ik eerst alle vaststaande on- beste is dat je die zaken laat zien waar je ook op hebt getraind. De ene speler kun je prima ten derdelen in. Zo worden er altijd oe- aanzien van de gehele groep aanspreken, de andere speler niet. Die inschatting moet je wel fenwedstrijden ingepland, is er een maken als trainersstaf. Je komt vanzelf achter ieders voorkeur. Een speler die bij een groepsbe- open dag, hebben we een trainings- spreking steeds verder wegzakt en ontwijkend gedrag vertoont, is misschien meer bij gebaat kamp en hebben we nu dus te maken bij een individuele benadering.” met de voorronde in de Champions

70 71 De Voetbaltrainer 1 8 7 2 0 1 2 68-74_VanGastel_68-74 05-07-12 09:59 Pagina 72

Mini-special VOORBEREIDINGSPERIODE

om moeten ook de wissels ‘groot’ trai- wikkeling van spelers gaat dan hard nen. Qua aantallen is dat wel eens vooruit en dat komt weer je team- lastig, maar het kan. Op die manier ontwikkeling ten goede. Bij de oplei- trainen ook de wisselspelers ‘het vol- ding is de donderdagse 11:11 een houden’ van voetballen enerzijds en goed moment: dan kun je de indivi- hebben ze niet te veel hersteltijd no- duele ontwikkeling een plaats geven dig, die wél nodig zou zijn bij eventu- binnen de teamontwikkeling. ele kleine trainingsvormen. Dit is van De individuele benadering vindt bij belang op het moment dat een wis- de eerste selectie ook plaats in een selspeler in het weekend daarna aan zogenaamde linietraining, met een de bak moet.” of twee linie(s). Voor de verdedigers zit er dan verdedigend koppen in, Ontwikkeling voor de centrale verdediger of juist Jean-Paul van Gastel: “Ik vind dat je back een crosspass etc. Roy Makaay spelers continu achter de broek aan en Gaston Taument komen één keer moet zitten op het trainingsveld. per week de trainersstaf versterken, Niet met rust laten door steeds maar zodat we nog beter individueel te weer te coachen op dat wat belang- werk kunnen gaan. Meestal vindt rijk is. Ik doel dan op: op het juiste zo’n soort training plaats op de dag been inspelen, de juiste balsnelheid na de voetbalconditionele training. gebruiken etc. De individuele ont- Het gaat dan om kwaliteit en niet

‘Tonny Trindade de Vilhena heeft het afgelopen seizoen Voor-analyse als zeventienjarige speler Jean-Paul van Gastel: “Ik zorg doorgaans voor de voor-analyse. Behalve als Giovanni en/of Pa- gedebuteerd bij het eerste trick Lodewijks naar een tegenstander gaan kijken, verzorgen zij ook die bewuste analyse. Ik team. Dan gebeurt er wel ben wel altijd degene die de voor-analyse presenteert aan de spelersgroep. Die bevat onder wat rondom zo’n jongen.’ meer videobeelden van de volgende tegenstander. We zien minimaal één wedstrijd live van de komende tegenstander. Ik maak daarnaast gebruik van de gegevens van Ortec. Als Ronald vraagt hoe bij de komende tegenpartij de corner vanaf links er uitziet, dan kan ik dat met een druk op de knop achterhalen. We krijgen van iedere speelronde iedere wedstrijd gecodeerd om intensiteit. Daarom moet je er aangeleverd. Ook kopen we voor iedere tegenstander zogenaamde ‘camera 1-beelden’. Die la- ook voor waken dat je niet veel af- ten we altijd op maandag ophalen bij de producent. Dit zijn overview-beelden. De beelden die werken in de training verwerkt, om- Ortec gebruikt zijn de beelden van Eredivisie Live. Dan wordt er ook wel eens ingezoomd wat dat dan meestal vanzelf de intensi- voor analysedoeleinden minder handig is. teit verhoogd wordt. Giovanni van Bij een analyse van de tegenstander probeer ik hun zwaktes in kaart te brengen en die te zet- Bronckhorst en Ronald Koeman ten tegenover onze sterke punten. Ook wil ik een duidelijk beeld hebben van hun aanvallende houden zich tijdens zo’n training patronen. Daardoor wordt de kans verkleind dat wij verdedigend verrast worden. Verder heb ik met de verdedigers bezig. Roy en altijd speciale aandacht voor de beide omschakelmomenten en voor de spelhervattingen aan- Gaston met de aanvallers en ik vallend en verdedigend. meestal met de middenvelders in In de presentatie naar de spelers toe beginnen we altijd vanuit onze eigen speelwijze aanval- combinatie met een andere linie. Ik lend. In de praktijk betekent dit dus dat je op beeld laat zien hoe de tegenstander verdedigt. ben bijvoorbeeld het afgelopen sei- We laten zien waar onze mogelijkheden zullen liggen. Daarbij maak ik vaak een tekening bin- zoen veel bezig geweest met de zo- nen een specifiek stilstaand moment (‘foto’) van de videobeelden, waarin dat nog eens sche- genaamde ‘blinde opening’. Wan- matisch wordt weergegeven. Ik doe dat met behulp van Sports Tech, Patrick en Giovanni ge- neer je vertrouwen hebt in elkaar, bruiken SportVAS. kun je tijdens een wedstrijd gere- Accenten uit de videobespreking zijn ook de accenten tijdens de daaropvolgende tactische geld en bij wijze van spreken ‘blind’ 11:11. Die training nemen we ook op video op. Dit dient eigenlijk ter bevestiging van onze passen naar een medespeler. Een plannen. Ronald kan een bepaald idee hebben over de te volgen strijdwijze. Vervolgens trainen middenvelder moet er op kunnen we dat binnen 11:11 en daarna kunnen we nog eens terugkijken wat goed ging of beter moest. vertrouwen dat zijn flankaanvaller Ook daar kan ik bepaalde fragmenten uit monteren om nog eens, de dag van of voor de wed- inderdaad aan de zijlijn staat wan- strijd, aan specifieke spelers te laten zien. Als we in het stadion trainen worden deze opnames neer de bal uitgehaald wordt. Bij de- gemaakt van achter het doel. Dat vind ik een goede positie om alle linies in één oogopslag te ze wisselpass hoef je eigenlijk niet zien.” eens te kijken. Zo creëer je ook au- tomatismen. Houdt een speler zich

www.devoetbaltrainer.nl 68-74_VanGastel_68-74 05-07-12 09:59 Pagina 73

Trainingsfrequentie Jean-Paul van Gastel: “Toen ik bij Willem II begon, was ik zeventien jaar. Toen trainden we nog vier keer per dag. Voor het ontbijt lopen, twee keer trai- nen overdag en na het avondeten nog een potje tennisvoetbal. Op dat moment wist ik niet beter en omdat ik pas zeventien was, vond ik alles mooi, maar echt gezond kan het niet geweest zijn. Ik vroeg niet om uitleg en deed gewoon wat er ge- vraagd werd. Nu als trainer weet ik hoe belangrijk het is om te communiceren met alle spelers, dus ook jeugdspelers. Het helpt als spelers daadwerke- lijk het resultaat voelen. Karim El Ahmadi, een van de oudere spelers van Feyenoord, stond in decem- ber nog te popelen om tegen FC Twente te spelen. Ik weet zeker dat er in die periode ook eredivisie- spelers zijn die snakken naar de winterstop.”

niet aan de afspraken, dan moet dat maar het geldt niet exclusief voor mij. Jeugdspelers - afgelopen seizoen wa- gecorrigeerd worden. Het liefst door Alle leden van de staf hebben aan- ren dat er zes - doen meestal bij ons de spelers onderling.” dacht voor zo’n jongen. We leggen op donderdag en/of vrijdag mee. De juist bij een dergelijk jonge voetballer donderdagtraining komt bij de eerste Overgang uit wat we doen en waarom we dat selectie na een voetbalconditionele Jean-Paul van Gastel: “Bij de overgang doen. Iedere keer opnieuw. Daarmee training, dus dat komt neer op een van jeugdspelers naar de eerste selec- krijgt deze speler een goed beeld wel- hersteltraining. Prima dus voor tie denk ik aan allerlei verschillende ke kant we met hem willen opgaan. jeugdspelers om mee te doen. Op aspecten die daarbij een rol spelen. Hij staat natuurlijk te popelen om vrijdag hebben we bij Feyenoord 1 de Op de eerste plaats heb je ‘gewoon’ te zich te bewijzen. Om veel en hard te tactische 11:11-training richting de maken met mensen, met al hun kwa- trainen. Als staf moeten we hem ech- wedstrijd. Op de dinsdag hebben de liteiten en tekortkomingen. Bijvoor- ter tegen zichzelf in bescherming ne- jeugdspelers dan hun voetbalcondi- beeld Tonny Trindade de Vilhena heeft men. Om hem belastbaar te houden tionele training bij Onder 19. Voor het afgelopen seizoen als zeventienja- op de langere termijn, gaan we bij deze spelers houd ik ook de speelmi- rige speler gedebuteerd bij het eerste hem terug in omvang van belasting. nuten in de gaten. Ze kunnen bij On- team. Je kunt je voorstellen dat er dan Ik probeer iedere vrijdagochtend op der 19 spelen, maar ook bij de Belof- nogal wat met en rondom zo’n jongen Varkenoord te zijn. De lijnen zijn ten of bij het eerste. Dat vereist gebeurt. Het voetballen en ons club- goed, aangezien ik daar zelf ook een maatwerk. Het is passen en meten beleid verschilt misschien niet tussen aantal jaren heb gelopen. Ik heb veel per individuele speler. Ik vind het be- A1 en het eerste, maar eenmaal bij de contact met hoofd opleiding Stanley langrijk dat juist jonge spelers weke- selectie vindt iedereen ineens iets van Brard en Onder 19-trainer Damien lijks voldoende aan voetballen toeko- je. Je wordt nu afgerekend op presta- Hertog. We hebben het dan veel over men. Dat is goed voor hun ontwikke- ties. Een belangrijk aspect voor de de talenten van Varkenoord die al ling. Ik adviseer, Ronald beslist uit- staf is dan om te communiceren. Dat dan niet reeds meetrainen met het eindelijk. Een mooi voorbeeld was houd ik in het bijzonder in de gaten, eerste. Anass Achahbar tijdens het afgelo-

72 73 De Voetbaltrainer 1 8 7 2 0 1 2 68-74_VanGastel_68-74 05-07-12 09:59 Pagina 74

Mini-special VOORBEREIDINGSPERIODE

pen seizoen. We hebben er als staf zijn. Toen ik nog A1-trainer was, kreeg soms voor gekozen om hem op za- ik af en toe te maken met spelers die terdag een helft of hele wedstrijd te op zaterdag even terugkwamen in de laten spelen, om hem dan op zondag kleedkamer van hun leeftijdsgenoten. al dan niet op de bank te zetten bij Sommigen blijven dan normaal doen, het eerste. Dat was dus niet zozeer anderen worden opeens het manne- in het belang van Feyenoord 1, maar tje. Het is een bekend fenomeen. Spe- wel in het belang van die speler. Ik lers die naast hun schoenen gaan lo- geloof niet dat je dit bij veel andere pen, moet je direct aanpakken. Die clubs zult horen.” spelers moeten beseffen dat ze er nog helemaal niet zijn. Het circus begint Mannetje pas. Mooi voorbeeld: op Varkenoord Jean-Paul van Gastel: “A-junioren die moeten alle spelers op zwarte voet- bij de eerste selectie worden gehaald, balschoenen spelen. Bij de eerste se- moeten beseffen dat ze er nog niet lectie zijn spelers vrij om elke

Voorbeeld als trainer Jean-Paul van Gastel: “Van Bert van Marwijk heb ik ge- leerd om heel bewust vanuit de speelwijze te trainen. Dat had ik tot die tijd, gek genoeg, nog niet meege- maakt. We trainden dan gericht 11:11 en hij zette het spel dan geregeld stop om een situatie te kunnen coachen. In mijn jaren bij Feyenoord had ik als speler ook Leo Beenhakker als trainer. Een hele goede communicator in de omgang met zijn spelers. Van die periode is mij bijgebleven dat we over het algemeen niet zo hard trainden. Ik was niet de enige speler die dat vond. Het is ook wel eens ter sprake gekomen. Toen gaven we aan dat we niet moe waren. Beenhakker trainde in de voorbereiding afwisselend één en twee keer op een Jean-Paul van Gastel als trainer van dag, in plaats van altijd twee keer. Eigenlijk was hij zijn Feyenoord A1 in 2008. tijd dus vooruit. Wél maakte hij gebruik van hordes en sprinten. Daarvan kregen we juist het gevoel dat we heel sterk werden. Toeval of niet, maar we wonnen dat schoenkleur te kiezen. Je kunt je voor- seizoen veel wedstrijden in het laatste kwartier. stellen wat er gebeurt met een jeugd- Nu heb ik te maken met Ronald. Ik denk dat Feyenoord speler die aansluiting vindt bij de eer- ontzettend blij moet zijn dat ze deze trainer in dienst ste selectie. Het afgelopen seizoen hebben. Ik zie mezelf nog echt als een jonge hond. Ik hebben we daarom afgesproken dat vlieg overal in en bijt me erin vast, terwijl Ronald dank- de jeugdspelers die kwamen meetrai- zij zijn ervaring de rust zelve is. Hij straalt vertrouwen nen bij Feyenoord 1, gewoon op zwar- uit, en dat komt over op de spelersgroep. Hij bespeelt te schoenen zouden blijven voetbal- de media prima en hij is voetbalinhoudelijk ijzersterk. len. Ik zie bijna alle A1-thuiswedstrij- Een analyse van de tegenstander hoef ik voor hem ei- den en Ronald probeert ook zo veel genlijk niet te maken. Natuurlijk doe ik dat wel, maar mogelijk te komen kijken. Als wij zien hij wordt niet zo vaak verrast of het moet gaan om on- dat de spelers die met het eerste gewone details. Bij Ronald krijg ik de ruimte om ver- meetrainen hun best niet doen, moe- antwoordelijk te zijn voor relevante onderdelen rond- ten ze direct op appèl komen. Ze zien om het team. Het voelt net alsof Feyenoord 1 mijn eerst mij en als het nodig is, daarna team is, met weliswaar Ronald natuurlijk als eindver- de grote baas. Laat dat maar aan Ro- antwoordelijke. Als deze sfeer heerst bij een team, dan nald over. Geweldig toch: dat de ontstaat er vanzelf een hoge ‘werkethiek’.” hoofdtrainer zich bemoeit met Onder 19-spelers?!”

www.devoetbaltrainer.nl Voetbaltalent VOETBALONTWIKKELING Tekst: Gerjos Weelink Trainen, coachen en begeleiden

Ronny Everaerts over gestructureerd periodiseren Geduldig ontwikkelen speelwijze

Vrijwel elke seniorentrainer wil, nog voordat de eerste competitiewedstrijd begint, in principe twee zaken voor elkaar krijgen. Aan de ene kant is het conditioneel fit krijgen van het team een kernpunt. Aan de andere kant verdient ook de speelwijze de nodige aandacht. Maar hoe ga je dat zo goed mogelijk doen, wetende dat je pas laat in de voorbereiding de hele groep weer bij elkaar hebt? In dit verhaal laat Ronny Everaerts, trainer van het eerste elftal van Avanti’31 uit Schijndel, zijn werkwijze zien.

Klaarstomen Ronny Everaerts: “De voor- bereiding is voor mij een periode waarbij je je team op conditioneel vlak en qua speelwijze zo goed moge- lijk klaar wilt stomen voor de competitiestart. Wat de speelwijze betreft streef je ernaar dat je team, na een combinatie van trainingen, oefen- en bekerwedstrijden, zowel aanvallend als ver- dedigend klaar is voor de competitiestart. Ik zeg hierbij expres ‘zo goed mogelijk’, want de praktijk leert dat er allerlei factoren zijn die ervoor zorgen dat dit klaarstomen maar gedeeltelijk lukt. Als je te veel

Online: trainers.voetbal.nl 60 61 De Voetbaltrainer 211 2015 VOETBALONTWIKKELING

wilt of te snel gaat, dan raken spelers geblesseerd. Maar als je de juiste tools gebruikt en met verstand aan de slag gaat, is mijn ervaring dat je je spelers fit kunt maken.”

Basis Ronny Everaerts: “Ik heb zelf tot op heden alle jaren gewerkt met een voorbereidingsperiode van zes weken voor de competitiestart. Door de late zomervakantie ben ik dit seizoen min of meer verplicht om in twee periodes te gaan trainen: een blok van twee weken voor de zomervakantie en een blok van vier weken erna. Een voor- deel hiervan is dat we de eerste twee weken in juni dus nog met de volledi- ge groep hebben kunnen werken. Om- dat komend seizoen mijn tweede jaar wordt bij Avanti’31, weten de spelers al wat het speelplan en de speelwijze is. Dit scheelt in de voorbereiding, want je kunt volstaan met het leggen van accenten en details. De basis is en uiteindelijk naar 6:6. Wat intensi- als je spelers al ‘in het rood’ zitten, voor iedereen al duidelijk.” teit betreft neem ik de methodische heeft dat weinig zin. Op papier heb stappen veelal op gevoel. Naarmate ik dan wel voorbereid dat ik bijvoor- Voorbereiding je meer ervaring krijgt in het trainen beeld vier series wil doen, maar in de Ronny Everaerts: “Bij het voorbereiden voel je steeds beter aan wat de groep praktijk kunnen dat er dus gerust drie van de trainingen houd ik rekening wel of niet aankan. Dit doe je vooral worden. Als trainer moet je verder met de methodische stappen die ik door te kijken naar de kwaliteit van durven kijken dan je voorbereiding op papier.”

‘Durf verder te kijken dan je Blokken Ronny Everaerts: “Als we beginnen voorbereiding op papier’ aan het blok van vier weken na de zomervakantie, zijn de meeste jon- gens doorgaans al vrij fit. We starten neem binnen een bepaalde vorm. En de handelingen die spelers uitvoeren. met grotere vormen en naarmate ook op welke manier ik organisato- Worden ze te slordig in de passing de weken vorderen, worden die vor- risch zo gemakkelijk mogelijk over of kunnen ze loopacties niet meer men wat kleiner. Twee weken voor kan gaan van de ene naar de andere maken, dan weet je dat ze moe zijn. de start van de competitie gaan we vorm. Trainingsvorm 1 is daar een Je kunt wel denken dat je vanuit de naar vormen 8:8, 6:6, 5:5 + 2 keepers goed voorbeeld van. Door pylonen conditionele periodisering per se een (zie trainingsvorm 2) of 2:2. Spelers weg te halen ga ik van 2:2 naar 4:4 bepaalde stap moet nemen, maar merken dan niet dat we conditionele

www.devoetbal trainer.nl Voetbaltalent Trainen, coachen en begeleiden

Belangrijk hierbij is dat je de spelers vleugelspeler vanuit het midden- het nut van deze oefeningen wel uit- veld. (trainingsvorm 3) Pas als dat legt.” goed gaat, kun je denken aan een vervolgstap en richt je je op het geven Geduld van de voorzet en de afstemming van Ronny Everaerts: “Het is voor trai- loopacties voor het doel (trainingsvorm ners een uitdaging om binnen de zes 4). Voor spelers is deze stapsgewijze weken die de voorbereiding duurt, je manier van werken heel overzichtelijk. speelwijze goed in te slijpen. Je moet In een van de eerste trainingen begon hierbij vooral in de gaten houden dat ik vorig seizoen met het verdedigen. je niet te snel wilt gaan. Het is name- Eerst probeerde ik de ploeg verdedi- lijk niet zo dat je bij de eerste com- gend gezien een aantal basistaken bij petitiewedstrijd koste wat kost alles te brengen en we werkten hierbij met qua aanvallen, verdedigen en om- thema’s. Hoe zetten we druk op onze schakelen al op orde moet hebben. eigen helft? Na dat een aantal keer Je hebt de competitie zélf namelijk geoefend te hebben, maakten we de ook nog nodig om te werken aan die stap naar het drukzetten rond de mid- speelwijze. Beter is het om je te rich- denlijn en daar kwam na verloop van ten op één onderdeel en daar inten- tijd het kantelen bij. Daarna werk je sief aan te werken. Dit kun je doen aan het aanvallen volgens hetzelfde door op trainingen af en toe dezelfde principe. Je begint bijvoorbeeld met vormen terug te laten komen, zodat het behouden van de bal tijdens het je werkt aan de herkenbaarheid. aanvallen. Daarna leer je spelers hoe Spelers merken dan dat ze progressie ze ruimte voor elkaar kunnen maken prikkels geven, want alles gebeurt in boeken. Juist wanneer de competitie en het veld groot kunnen maken. Door positie-, pass/trap- en partijvormen. al is begonnen kun je goed werken zo stap-voor-stap te werken kom je In de voorbereiding starten we met aan de speelwijze, omdat je dan met tot een speelwijze. Door dit volgens het eerste en tweede elftal samen. De een complete groep kunt werken. Bij een bepaalde structuur te doen, merk dinsdagtraining is een conditionele prikkel voor iedereen. Op de donder- dag verdelen we de teams.” ‘Bij het ontwikkelen van je speel-

Warming-up wijze moet je geduld hebben’ Ronny Everaerts: “De laatste zeven, acht jaar merk ik dat ik weinig bles- sures heb in de voorbereiding. Dit het ontwikkelen van je speelwijze je dat spelers die later instromen het heeft onder andere te maken met de moet je dus vooral geduld hebben.” zo oppakken. Want ze worden door oefeningen die we doen als verlengde de spelers die al langer aanwezig zijn van de warming-up. Tot aan de win- Opbouw op de trainingen meegenomen in het terstop kiezen we voor een aantal Ronny Everaerts: “Wat de opbouw proces van ontwikkelen.” loopvormen en grondoefeningen, zo- in speelwijze betreft, heb ik mezelf als planking. Door een aantal minuten aangeleerd me echt op één onderdeel te werken aan de liezen, bovenbenen te richten. Zo kun je een onderdeel en rug worden spelers sterker. Zeker binnen het aanvallen trainen, zoals wanneer je dit structureel herhaalt. bijvoorbeeld het aanspelen van een

Online: trainers.voetbal.nl 62 63 De Voetbaltrainer 211 2015 VOETBALONTWIKKELING

Trainingsvormen A Trainingsvorm 1 Ronny Everaerts: “In deze vorm starten we met duels 2:2 met lijndribbel. Er zit geen ruimte B tussen de velden. We spelen hier in tien blokjes van drie minuten. Er zijn zes veldjes uitgezet (A tot en met F) en de winnaars van een duel 2:2 schuiven een plek naar boven. De verliezers schuiven een veld naar beneden. Op die manier ontstaat er een soort competitie, waarbij C spelers per se op de bovenste speelhelft willen komen. Je kunt daar op een leuke manier mee omgaan. Na een half uur gaan we over naar 4:4, waarbij ik dus de velden AB, CD en EF samenvoeg. In deze vorm spelen we in vijf blokjes van drie minuten. Uiteindelijk bouw D ik dit uit naar twee keer een vorm 6:6 (twee keer vier minuten), waarbij veld ABC en veld DEF worden samengevoegd. In deze vorm 6:6 kun je al accenten leggen bij aanvallen of E verdedigen. Je kunt in die laatste fase er ook voor kiezen om de lijndribbel te vervangen door kleine doeltjes of zelfs grote doelen. Bij het begin van de training zet ik alles klaar en gaandeweg de training hoef ik alleen maar pylonen weg te halen om over te gaan naar de F volgende oefening.”

Trainingsvorm 2 Ronny Everaerts: “In deze vorm spelen we 5:5 + 2 keepers, waarbij we eventueel een groep van vijf spelers langs het veld kunnen laten staan. We spelen dan een partijvorm van maximaal drie minuten of totdat er twee goals verschil is. Er komt dan een nieuw vijftal voor in de plek. Ik kan hier al verdedigende accenten gaan leggen. Door bijvoor- beeld te zeggen dat er vooruit druk gegeven moet worden of door de regel in te stellen dat de bal binnen vijf seconden veroverd moet worden.”

Trainingsvorm 3 5 Ronny Everaerts: “In deze vorm wordt de bal vanuit het middenveld ingespeeld op B, die de bal laat vallen. De speler die ingespeeld heeft (A), speelt vervolgens de vleugelspeler (D) aan de zijkant aan, waarbij de onderlinge afstemming getraind kan worden. De spits en de 4 vleugelspeler op links (C) komen voor het doel. In deze vorm kun je ABC laten doordraaien en laat je D staan. Deze vorm spelen we vijf minuten over rechts en vervolgens vijf mi- C 3 nuten over de linkerkant, waarbij je dan C steeds laat staan, natuurlijk kun je deze vorm B 2 uitbreiden door het toevoegen van verdedigers.” D 1

A

5

4 Trainingsvorm 4 Ronny Everaerts: “Om een vervolgstap te maken binnen het geven van de voor- zet en de afstemming daarbij, kun je een afwerkvorm spelen met drie groepen. 3 Bij elke pylon staan meerdere spelers die steeds doordraaien. Hierdoor houd je de intensiteit wat lager en kun je toch werken aan het sprintvermogen. Net 1 2 als bij de vorige vorm komt ook hier het kruisen van de spitsen weer aan bod en blijft het inspelen van de vleugelspeler een aandachtspunt. Het is een iets andere vorm, met een andere manier van doordraaien. Maar toch blijven de principes als je praat over het ontwikkelen van een speelwijze wel hetzelfde. Dit zorgt voor herkenbaarheid.”

www.devoetbal trainer.nl Voetbaltalent Trainen, coachen en begeleiden

Special voor dit KNVB-katern in De Voetbaltrainer vroegen we ook Peter van Dort van de KNVB om zijn visie op het voorbereiden op het nieuwe seizoen.

Langer doortrainen de handelingen van elke individuele Peter van Dort: “Doordat her en der speler? Hoe je met elkaar wilt voetbal- steeds meer kunstgrasvelden in ge- len is in eerste instantie belangrijker bruik zijn, zie je dat veel clubs langer dan dat je je spelers puur conditioneel doortrainen in de zomermaanden. Dit fit wilt krijgen. Het gaat er als coach is een voordeel, want daardoor kun je om dat je eerst kwaliteit in de manier ervoor zorgen dat het verval tussen van spelen realiseert om vervolgens de laatste wedstrijd van het voorbije deze kwaliteit gedurende wedstrijden seizoen en de eerste wedstrijd van het langer vol te houden. De speelwijze nieuwe seizoen, kleiner wordt. Als ge- is dus altijd het vertrekpunt voor het Foto: KNVB.nl volg hiervan zie je dat clubs later kun- verbeteren van de fitheid en het con- nen beginnen met de voorbereiding, ditioneel trainen.” zodat ze gelijk met grotere groepen kunnen beginnen en/of dat een latere Duur van wedstrijden te houden in explosiviteitsvoorbe- instroom van een aantal spelers een Peter van Dort: “Onderdeel van de reidende vormen of steigerungs. Bij minder groot probleem is.” voorbereiding zijn de oefen- en beker- jeugdvoetbal komt daar de groeispurt wedstrijden. Ook hier geldt dat een nog eens bij. Wees je bewust van het Werken aan speelwijze geleidelijke opbouw in speelminuten feit dat spelers in de voorbereiding per Peter van Dort: “In het geval van en qua niveau van de tegenstanders definitie minder belastbaar zijn. Zeker jeugdvoetbal heb je als trainer te ac- verstandig is. Wat de oefenwedstrij- de spelers die in de zomermaanden cepteren dat het veelal de ouders zijn den betreft, kun je in samenspraak enorm gegroeid zijn. Laat de speler die de vakanties bepalen en dat je ook met de tegenstander besluiten om of spelers het vertrekpunt zijn bij de te maken hebt met de planning van andere speeltijden te hanteren. Ga wijze waarop je de voorbereiding in- de schoolvakanties. Dat betekent dat in plaats van 2 x 45 minuten bijvoor- richt.” je in de voorbereiding soms dus maar beeld 3 x 25 minuten spelen. Als je een deel van je groep tot je beschik- een speler dan twee blokjes mee laat Volhouden van kwaliteit king hebt. In plaats van dit als een doen, speelt elke speler 50 minuten. In Peter van Dort: “Voor trainers is het nadeel te zien, kun je hierdoor juist een volgende wedstrijd kun je 3 x 30 een uitdaging om het ontwikkelen wél gelijk in kleinere groepen trainen minuten spelen, waarbij een deel van van de speelwijze en de conditionele op onderdelen uit je speelwijze. Denk je groep een half uur speelt en een periodisering hand-in-hand te laten aan het benutten van kansen door ander deel een uur. Al naar gelang de gaan. Zorg er daarbij ook voor dat de spitsen, terwijl er druk is van een fitheid van spelers op dat moment.” je aandacht besteedt aan blessure- of meerdere verdedigers. In situaties preventieve programma’s. Leidend 11:11, dus wanneer de hele groep Bepalen van vertrekpunt moet hierbij volgens mij de kwaliteit compleet is, komt zo’n situatie minder Peter van Dort: “Een ander belangrijk van handelen zijn. In plaats van je te voor. In kleine groepen heb je daaren- aspect voor trainers in de voorberei- richten op het volhouden van het vrij- tegen meer herhalingen en dat komt dingsperiode is bewustwording. Weet lopen of het drukzetten in een vorm de kwaliteit ten goede en spelers leren en besef dat je spelers op de training 7:7, zul je moeten kijken naar hóe het meer.” krijgt die nog niet fit zijn. Ga dus niet vrijlopen of het drukzetten uitgevoerd vaker en intensiever trainen om ze wordt. Want als de kwaliteit van de Fitter maken van spelers snel fit te krijgen, maar bouw het juist uitvoering onvoldoende is, laat je spe- Peter van Dort: “Wij adviseren trai- rustig op en richt je op de kwaliteit lers dus slechte kwaliteit volhouden. ners om zich in de voorbereiding van het voetballen. Wees voorzichtig De eerdergenoemde uitdaging ligt in vooral te richten op hoe je met elkaar met sprintvormen, zeker bij spelers het feit dat een trainer-coach eerst wedstrijden wilt gaan spelen. Hoe die net aangesloten zijn bij de groep. moet bepalen wát kwaliteit is en pas wil je aanvallen, verdedigen en om- Laat spelers wennen aan explosiviteit daarná kan kijken naar het volhouden schakelen en wat betekent dit voor door een geleidelijke opbouw aan van die kwaliteit.”

Online: trainers.voetbal.nl 64 65 De Voetbaltrainer 211 2015 26-30_Felen team:26-30 17-08-11 07:41 Pagina 26

MENTAAL Tekst: René Felen en Pieter Fischer

Teamontwikkeling in de voorbereiding ‘Heb aandacht voor individuele spelers’

Wat doet een voetbaltrainer in de voorbereidingsfase aan teamontwikkeling? En wat kan hij doen? René Felen, die als teamontwikkelaar onder andere is verbonden aan FC

Groningen, geeft advies. Shots Pro Foto’s:

Het is vaak lekker weer in de voorbe- Daarom verdiepen ze zich in allerlei een hele positieve periode vol energie reiding. De spelers en de trainers kij- aspecten van het spel. Je wilt niet na en optimisme, de ideale periode om ken na hun vakantie uit naar het zes weken merken dat je team condi- als trainer de eerste aanzet te geven nieuwe seizoen. De stemming is opti- tioneel te kort komt. Dus zorg je voor voor normering. Je kunt als trainer ge- mistisch. De kern van het team van een goede conditionele opbouw. nieten van de beleefdheidsfase als vorig seizoen begint met vertrouwen. Teamontwikkeling is ook zo’n aspect. een gemakkelijke en prettige periode Reservespelers, tweede-elftalspelers Sommige trainers weten niet wat ze en hopen dat de sfeer goed blijft. en nieuwelingen gaan voor hun kans. kunnen doen in de voorbereiding, als Maar dan heb je je niet goed voorbe- De trainer ziet een gretige groep en alles nog vlotjes verloopt. Daarom ko- reid. Want de conflicten komen. Als je ziet met plezier dat er concurrentie is. men ze er pas achter wat ze hadden dat weet, kan je in deze fase al een Er wordt gewerkt aan de conditie en moeten doen als er problemen zijn. heel goede basis leggen voor de team- aan de belangrijkste teamtactische af- ontwikkeling. spraken en patronen. Maar wat doet Ieder team krijgt de de trainer in deze fase aan teamont- beleefdheidsfase cadeau Individuele aandacht wikkeling? We gaan uit van een groep waar wel voor spelers Als je op zondagavond je verjaardag wat vernieuwing in zit, een nieuwe Sommige trainers maken een vragen- viert voor een grote groep mensen trainer of juist wat nieuwe spelers. lijstje waarop de spelers moeten in- dan moet je op tijd beginnen met de Wát ook de verandering is, de ontwik- vullen wat ze individueel en met het voorbereiding. Je kunt ook op zondag- keling verloopt in dezelfde fases, al- team willen bereiken. Dat noemen we middag een winkel inlopen en wat uit leen krijg je met andere mensen altijd resultaatdoelen. Het is riskant om re- het rek plukken maar dan is het re- weer andere soorten conflicten. Een sultaatdoelen te stellen. De speler die sultaat toch anders. En je hebt ook nieuw team start in de beleefdheids- als resultaatdoel stelt: ik wil alle wed- nog eens de kans dat ineens het bier fase. Eigenlijk is het aan het begin strijden spelen, is na een wedstrijd op op is. Trainers houden ervan om te or- van het seizoen heel gemakkelijk om de bank al zijn doel kwijt. Het is juist ganiseren en om toeval uit te sluiten. met elkaar doelen te stellen. Het is heel krachtig als je ook procesdoelen

www.devoetbaltrainer.nl 26-30_Felen team:26-30 17-08-11 07:41 Pagina 27

Mini­special Voorbereidingsperiode

en uitvoeringsdoelen met elkaar vast- mand zegt: ‘Ik heb het druk maar ik over ‘wij’ spreekt dan mis je de indivi- stelt. Procesdoelen: waar willen we ga proberen om er zo vaak mogelijk duele aandacht. Begin bij ‘ik’ om een naartoe groeien, waar willen we staan te zijn’, wat is dan zo vaak mogelijk? goede ‘wij’ te krijgen. Ieder ‘ik-je’ in aan het begin van de competitie? Uit- Waar hangt dat dan vanaf? Als je de de groep denkt dat hij goed bezig is voeringsdoelen: hoe willen we trai- drijfveren van de spelers kent, leg die maar kan teleurgesteld raken als de nen, hoe bereiden we ons voor op een dan eens naast je eigen drijfveren. Zit trainer die inzet en kwaliteiten niet wedstrijd? Je mag best een vragen- iedereen op één lijn, dan is dat mooi. lijkt op te merken. lijstje laten invullen maar je moet Maar omdat er altijd onderlinge ver- daar wel later over spreken met de schillen zijn, komen er irritaties en De positioneringsfase speler. Eenrichtingsverkeer werkt conflicten, dat weet je. Spelers reageren teleurgesteld: ‘Je niet. Een trainer kan er ook voor kie- De kans bestaat natuurlijk dat de spe- hebt me gevraagd om naar deze club zen om met iedereen korte gesprekjes lers in de eerste weken van de voor- te komen maar nu stel je mij niet op.’ voor of na een training te voeren, als bereiding hele brave uitspraken doen: Of ‘Bij de vorige trainer was ik een ze- er maar wisselwerking is. In deze fase ‘Ik ben er altijd, en ik zal altijd 100% kerheidje, nu sta ik ernaast.’ De ene moet je eerst de ander begrijpen voor- inzet tonen.’ Deze sociaal-wenselijke speler wordt boos, de ander houdt op dat je begrepen wilt worden. Ben je antwoorden zijn echter wel één op met zich in te zetten, een derde zoekt bereid tijd, energie en aandacht te be- één uitgesproken. Daar kan je als trai- wat vrienden op om te klagen, en een steden aan spelers, snap je waarom ner later op terugkomen. Het kan ook vierde gaat bewust de regels overtre- ze spelen in dit team? Mogelijke ant- anders. De trainer vertelt de afspra- den als daad van verzet. Dat is een woorden zijn : ‘Gewoon voor de lol’, ken, de groep luistert en knikt. In de belangrijke test voor de trainer. Zulk ‘Omdat mijn vrienden hier spelen’ of beleefdheidsfase moet je zaaien om gedrag kan komen na zes tot zeven ‘Om mezelf te ontwikkelen’. Het is later te kunnen oogsten. Als je in deze weken. Spelers gaan merken dat ze heel belangrijk om de motivatie van fase nalaat om de individuele ge- steeds minder vaak in de basis star- de spelers te begrijpen. Probeer speci- sprekjes te voeren dan kun je later ten. Dit is een normaal proces. fiek te maken wat je hoort. Als ie- niet oogsten. Als je in deze fase alleen Als de trainer in de eerste weken

26 27 De Voetbaltrainer 179 2011 26-30_Felen team:26-30 17-08-11 07:41 Pagina 28

MENTAAL

heeft gehoord wat zo’n speler ervoor deze gesprekken de verantwoordelijk- dat je leiding geeft en conflicten helpt doet en laat, kan hij laten merken dat heid om bij de groep te blijven bij de op te lossen op een manier die goed hij de inzet en aanwezigheid van de speler. ‘Jij hebt gezegd dat je er altijd is voor het team. Als bij toeval twee speler waardeert. Dit doet de trainer, zou zijn en met volle inzet zou trai- spelers op elkaar gaan schelden in hoewel dat niet gaat leiden tot meer nen. Het is aan jou om dat waar te een oefening dan roep je als trainer speelminuten. Nu kan hij terugkomen maken.’ Kies je woorden zorgvuldig. misschien alleen maar ‘even normaal op de eerdere gesprekken. ‘Jij zei dat Toon wel waardering maar doe geen doen’ en ga je weer verder met de oe- je er altijd zou zijn en nu ontbreek je beloftes. fening. Je laat dan wel een mooi mo- of zet je je minder in. Terwijl we ie- ment om leiding te geven liggen. mand met jouw kwaliteiten er graag Zorg dat je niet inhoudelijk in In de positioneringsfase betekent lei- bij hebben want dezelfde elf zullen een conflict terechtkomt maar ding geven voor de trainer dat hij nooit het hele seizoen spelen. Ik krijg dat je er sturing aan geeft. moet vasthouden aan het oorspron- het gevoel dat je afhaakt.’ Valkuil 1 bij Het is eigenlijk heel eenvoudig. Zeg kelijke plan, met alle procesdoelen en deze gesprekken is dat de trainer gaat niet ‘maak maar tweetallen’ maar be- uitvoeringsdoelen. Maar dat betekent zeggen dat hij de speler nodig heeft; paal wie er samen gaan. Je brengt als niet dat je daarin rechtlijnig bent of na drie weken heb je weer een ge- trainer doelbewust twee spelers sa- nooit eens uitzonderingen maakt. De sprek: ‘Wanneer heb je me dan eens men in een 2:2 omdat je weet dat ze spelers zullen je uitproberen. Laat nodig?' vraagt de speler zich af. Val- elkaar niet zo goed liggen. Er ontstaat merken dat je luistert. Een speler is kuil 2: De trainer vertelt dat een ba- irritatie en je vraagt: ‘Hoe lossen jullie moe en wil een zwaar onderdeel van sisplaats afhankelijk is van de inzet dat nou op? Hoe moet het als jullie de training overslaan. Hoe los je dat op de training. Na twee weken kei- straks samen in de basis staan?’ Dan op? hard trainen zit dezelfde speler weer stuur je het proces in plaats van dat • Nee, afspraak is afspraak. Je bent voor je: ‘Wanneer speel ik?’ Laat in het je overkomt. De spelers merken wel duidelijk maar toont weinig be- grip. • Goed, ik weet dat je net uit de ploe- gendienst komt, pak maar wat rust. Teamontwikkeling volgens Tuckman Daarmee laat je al merken dat je de Wie zich in teamontwikkeling verdiept, komt snel terecht bij Bruce Tuckman, die beschreef achtergrond van de speler kent en hoe een team zich ontwikkelt in vijf fasen. De trainer die begrijpt hoe die ontwikkeling rekening met hem houdt. verloopt, zal eerder op het juiste moment op de juiste manier op situaties reageren. • Of vraag je de speler om zelf mee te denken. De speler doet het zware De vijf fasen van teamontwikkeling volgens Tuckman: onderdeel een week later na een 1. Vormfase: Het team wordt gevormd, de spelers leren elkaar kennen en tasten elkaar af. Ge- vrije dag. accepteerd worden is belangrijk, iedereen helpt en probeert conflicten te vermijden. 2. Stormfase: In deze fase vindt de strijd plaats om de pikorde. Wie is basisspeler en wie niet? Je doet er goed aan om de spelers te Wie zegt of doet er wat als er iets fout gaat in het veld? Hoe individualistisch mag iedereen helpen om conflicten zelf op te los- zijn? Soms kan deze lastige en confronterende, maar voor teamontwikkeling noodzakelijke sen. Als de spelers leren wat zij zelf fase snel worden doorlopen. In andere gevallen kan het voorkomen dat een team nooit kunnen doen om een lastige situatie voorbij dit stadium komt. Dan blijven er het hele seizoen onderlinge conflicten ontstaan, die op te lossen dan maakt dat hen ster- dan weer tijdelijk worden opgelost. ker en heeft het team zelf meer kwa- 3. Normfase: waarin een gemeenschappelijk doel duidelijk is en de spelers elkaars plek in het liteiten om conflicten op te lossen. team accepteren. Iedere speler neemt zijn verantwoordelijkheid. In dit stadium is er dus Als je zo met conflicten in de positio- ‘rust in de groep’. neringsfase omgaat dan beheers je 4. Prestatiefase: Een succesvol team wordt gekenmerkt door zelfsturing. Dat betekent dat de als trainer een onderdeel van het pro- spelers weten wat ze moeten doen en hoe ze op situaties moeten reageren. Het team kan, ces. Je brengt het team naar de nor- ook als de druk hoog is, tot de laatste minuten geduldig, gedreven en gedisciplineerd spelen. meringsfase waarin er een gemeen- In dit stadium vullen de spelers in het team elkaar schijnbaar automatisch aan en worden schappelijk doel is en meer spelers de taken en opdrachten effectief uitgevoerd. verantwoordelijkheid nemen. 5. Rouwfase: de laatste teamfase, voordat het team wordt opgeheven. Voorbeelden: een A1- team dat bestaat uit vrijwel uitsluitend tweedejaars A-junioren of een onder 23 team dat Eigen stijl voor het laatst samenspeelt, het Olympisch team. Er is een groot verschil met de voorgaan- Iedere trainer heeft een eigen stijl de fases. Het is niet mogelijk om als team te groeien naar de prestatiefase zonder de fases om conflicten op te lossen. De een daarvoor te hebben doorlopen. Maar ieder team kan wel vanuit een van de vier eerste fases reageert meteen, de ander heeft even terechtkomen in de rouwfase. Het is zaak dat de trainer in de rouwfase de tijd neemt om sa- tijd nodig om na te denken. Iedere men terug te kijken op wat er is bereikt. stijl kan effectief zijn. Heb je niet di- rect gereageerd, kom er dan op terug

www.devoetbaltrainer.nl 26-30_Felen team:26-30 17-08-11 07:41 Pagina 29

Mini­special Voorbereidingsperiode

heid en nemen vooroordelen af. Later in het seizoen worden de gesprekken moeilijker. Als de trainer pas na drie maanden tegenover een speler zit die weinig speelt dan denkt de speler al bij voorbaat: ‘Mooie praatjes, ken ik nog van een vorige trainer. Die zei ook altijd: je krijgt een kans maar ik kreeg helemaal geen kans.’ In de voorbereiding is er veel meer openheid. Diezelfde speler zal zich in de voorbereiding al uit- spreken ‘de vorige trainer zei wel dat ik een kans zou krij- gen maar ik kreeg nooit een kans’. Dan loopt het gesprek heel anders. ‘Van mij krijg je in de voor- bereiding de kans om je in het team te spelen. Maar ik wil van jou weten: Hoe ga jij je opstellen als ik dan uit- eindelijk voor een ander kies?’ De trainer is nu baas over de situatie. De speler kan meegaan met het gemeen- schappelijke doel en zorgt dat hij er klaar voor is als zijn tijd komt. Met zo’n speler komt het team een stap dichter bij de normeringsfase. Sommige trainers gaan gesprekken met reservespelers uit de weg omdat ze vinden dat teleurstellingen nu een- maal horen bij selectievoetbal. Ze ver- geten dat het hele team veel sterker is als de wisselspelers gemotiveerd zijn en zich echt bij het team betrok- ken voelen. Als het vervolgens tegen- zit, roept zo’n trainer: ‘We hadden pech met blessures.’ De kampioens- teams hebben vrijwel altijd spelers op de reservebank die gemotiveerd zijn en zich werkelijk een deel van het team voelen. Kenneth Vermeer was bij Ajax vaak wisselspeler maar was Trainer Ron Jans in gesprek met aanwinst Sven Kums tijdens de eerste training van fit en scherp toen het team hem no- SC Heerenveen van dit seizoen. dig had.

Normeringsfase op een volgend moment. Laat merken Heb je tijd vrijgemaakt om Bij Groningen is men het afgelopen dat je weet wat er speelt en dat je lei- individuele aandacht aan seizoen fantastisch gestart. Pieter ding blijft geven aan het team ook al spelers te geven? Huistra slaagde erin om de rust in het heb je niet direct gereageerd. Je kunt Zorg dat je de eerste drie weken de team te bewaren, ook toen er onver- als trainer ook besluiten om een erva- spelers leert kennen en leert begrij- wacht goed werd gepresteerd. De spe- ren speler of een assistent verant- pen. Ga in week vier tot en met zes lers namen ook in het veld steeds va- woordelijk te maken voor een deel ook eens individueel op het veld bezig ker zelf de verantwoordelijkheid. De van de teamontwikkeling. Zolang met de spelers. Als spelers merken invloed van de trainer lijkt dan wat maar duidelijk is dat jij betrokken dat de trainer individueel aandacht op de achtergrond te komen. Het is bent en weet wat er speelt. geeft dan ontstaat er veel meer open- dan de vraag hoe het team en de trai-

28 29 De Voetbaltrainer 179 2011 26-30_Felen team:26-30 17-08-11 07:41 Pagina 30

MENTAAL

nersstaf omgaan met onverwachte team meteen terug in een sfeer van Samenvatting: slechte resultaten. Er kwam een onderlinge machtsstrijd. • Wie wat wil doen aan teamont- slechte periode waarin FC Groningen wikkeling, moet zich verdiepen vier keer op rij verloor. Natuurlijk ont- De prestatiefase in het model van Tuckman (zie stond er toen wel wat spanning en ir- Barcelona is natuurlijk het meest kader op p.28). ritatie. Maar er was geen paniek om- aansprekende voorbeeld. Het lijkt als- • Investeer in de voorbereiding dat de staf het idee had dat het pro- of de spelers geen trainer nodig heb- tijd voor individuele gesprek- ces nog steeds onder controle was. ben. Ze lossen iedere spelsituatie zelf ken met al je spelers. Dan komen er wat kleine aanpassin- op. Maar ook Borussia Dortmund leek • Begrijp de drijfveren van je spe- gen die logisch zijn voor de spelers en met speels gemak te voetballen. Om- lers voordat je wilt dat zij jou het team komt weer terug in de nor- dat spelers van dergelijke teams zelf gaan begrijpen. meringsfase. Als je op zo’n moment in het veld met elkaar situaties oplos- • Zorg dat je niet in een conflict de spelers voor straf in het bos laat sen, oogt het spel speels. Maar er is terechtkomt maar dat je er stu- lopen dan is dat niet logisch en een veel onderlinge communicatie, disci- ring aan geeft. hele slechte keuze. Dan ben je met je pline, arbeid en moed voor nodig om • Vraag spelers hoe ze een con- zo te kunnen spelen. Het onderlinge flict kunnen oplossen, help vertrouwen tussen spelers onderling daarbij maar los het probleem René Felen is onder meer auteur van het boek en tussen spelers en trainer is bij bei- niet voor ze op. 'Teamontwikkeling'. de clubs enorm groot. Zou het toeval Meer informatie: [email protected]. zijn dat beide trainers veel met hun spelers praten?

Checklist voorbereiding teamontwikkeling

• Wat wil je weten van je spelers? • Wat vind je zelf belangrijke doelen voor het team? • Wanneer ga je tijd inruimen voor de individuele gesprekken? • Heb je ervaren spelers of een assistent die je hierbij kan helpen? • Hoe ga je zelf om met conflicten, wat is je stijl? • Wie vertrouw je in je selectie die jou de waarheid vertelt als er een conflict is? • Wil je dat de ander jou begrijpt of probeer je zelf eerst de ander te begrijpen? • Wat ga je doen om ervoor te zorgen dat je er niet alleen voor staat? Bij wie vind je steun als het tegenzit?

www.devoetbaltrainer.nl SPECIAL DE VOORBEREIDING

Suggesties voor oefenstof De voorbereiding op het trainingsveld

De voorbereiding is bij uitstek de periode dat we ons als voetbaltrainer iets meer dan anders de vrijheid gunnen om soms ‘buiten de voetbalcontext’ te trainen. Oftewel, de trainingsvorm is niet zo wedstrijdecht of wedstrijdgericht als nor- maliter het geval is. Op de volgende twaalf pagina’s doen we een aantal sugges- ties voor dergelijke trainingsoefeningen, geschikt voor diverse leeftijdsgroepen en niveaus. We maken daarbij onderscheid tussen warming-up-spellen, positie- spellen en het duel 1:1.

Onderdeel 1: Warming-up • Dribbelspel • Voetbaltennis • Drijfbal • Rugby

Onderdeel 2: Positiespel • 3:1 • 4:2 • 6:3 • 7:7 +2

Onderdeel 3: Duel 1:1 • Op vier doeltjes buiten het veld • Op twee doeltjes • Op vier doeltjes binnen het veld • Met keepers Foto: Pro Shots

66 67 De Voetbaltrainer 211 2015 SPECIAL DE VOORBEREIDING Warming-up

Dribbelspel

Organisatie Coaching • veld 30 bij 30 meter (aanpassen naar niveau) • ‘Op tempo dribbelen; haal zo veel mogelijk punten.’ • zes poortjes gemaakt van hoedjes/pylonen • ‘Aandacht voor het kappen en afstoppen van de bal. Kijk om je heen met de bal aan je voet.’ Inhoud • ‘Gebruik links en rechts.’ • de spelers dribbelen met de bal aan de voet door het rechthoek Variatie • ze moeten binnen 45 seconden door zo veel • eerst zonder verdediger mogelijk doeltjes dribbelen • met één of twee verdedigers die proberen om de ballen van de spe- • ze mogen niet twee keer achter elkaar door lers weg te schieten of af te pakken hetzelfde doeltje dribbelen • door het doeltje heen passen in plaats van dribbelen • alleen met links of rechts dribbelen

www.devoetbal trainer.nl SPECIAL DE VOORBEREIDING Voetbaltennis

Organisatie • per tweetal een bal • iedere speler staat in een vierkant van 8x8 meter • afstand tussen de vierkanten 10 tot 20 meter

Inhoud • speler met bal speelt een (boog)pass richting het vierkant van de andere speler • de bal moet stuiten in het andere vierkant, anders is hij ‘uit’ (punt tegenstander) • als de tegenstander ervoor kiest om de bal voor de stuit aan te nemen, dan mag dat, maar dan is de bal sowieso ‘in’ • de bal mag na de aanname onbeperkt worden aangeraakt, maar mag nooit stil komen te liggen (punt tegenstander) • wie heeft als eerste 10 punten, of spelen gedurende 3 minuten per ronde, eventueel met move up/move down, dus met winnaars- en verliezersveldje

Variatie • aantal keer raken beperken • afstanden tussen de vierkanten vergroten • de vierkanten verkleinen • alleen met zwakke voet passen

68 69 De Voetbaltrainer 211 2015

SPECIAL DE VOORBEREIDING

Drijfbal

Organisatie • veld van 20 meter diep en 25 meter breed (aanpassen naar leeftijd of niveau) • twee groepen staan tegenover elkaar buiten de achterlijnen van het veld • alle spelers krijgen een bal om mee te beginnen • de bal waarop gemikt wordt heeft bij voorkeur een andere kleur of kenmerk, om verwarring te voorkomen • trainer aan de zijkant van het speelveld

Inhoud • er zijn twee teams, die ieder op hun eigen achterlijn staan • de teams moeten proberen om de bal die in het midden ligt over de achterlijn van de tegenpartij te krijgen • dat doen ze door middel van een goede ingooi • alleen correcte ingooien tellen, ook op korte afstand • trainer brengt de bal weer in het speelveld als deze aan de zijkant uitgaat

Variatie • veld groter of kleiner maken • partijtjes van één minuut en wie heeft dan de meeste punten? (in plaats van over de andere achterlijn is winnaar) • of: winnaar is de partij die de bal als eerste over de andere achterlijn heeft gekregen • passen over de grond in plaats van ingooien • werken met vier teams op vier achterlijnen (grotere chaos, meer beleving)

www.devoetbal trainer.nl SPECIAL DE VOORBEREIDING

Rugby

Organisatie • veld 30x30 meter (aanpassen naar leeftijd en aantal spelers) • acht pylonen en acht hoedjes om eindzone te markeren

Inhoud • 5:5 partijspel met rugbyregels • vangen en overgooien • bedoeling is om met de bal in de hand in de andere eindzone te komen • de speler met bal mag voorwaarts rennen, terwijl hij de bal vasthoudt • overgooien mag alleen achterwaarts

Coaching • ‘Creëer ruimte achter de bal. Balbezitter moet altijd terug kunnen.’ • ‘Probeer van kant te wisselen.’ • ‘Maak gebruik van lichaamsschijnbewegingen om je tegenstander op het verkeerde been te zetten.’

Variatie • met een rugbybal in plaats van met een voetbal

70 71 De Voetbaltrainer 211 2015 SPECIAL DE VOORBEREIDING Positiespel

3 tegen 1

Organisatie • ‘Kaatsen van de bal: gevoel in pass, juiste snelheid.’ • vierkant van 3x3 tot 8x8 meter (aanpassen naar niveau), of recht- • ‘Zorg voor twee afspeelmogelijkheden.’ hoek waarbij een zijde iets langer is • ‘Na balverlies meteen proberen deze weer af te pakken.’ • voldoende ballen rondom veld • per viertal één organisatie; bij voorkeur plaatsen aan de rand van Coaching verdediger het veld met boarding, zodat de ballen dichtbij blijven • ‘Druk op de bal geven, fout afdwingen.’ • eventueel een hesje voor de verdedigers • ‘Katachtige houding, laag door de knieën.’ • ‘Op het juiste moment proberen de bal af te pakken: na Inhoud verkeerde pass of aanname.’ • positiespel 3:1 in de kleine ruimte • ‘Bij balverovering: pingelen of snel proberen te scoren.’ • trainen van technische vaardigheden onder weerstand • eventueel direct aantal keer raken beperken voor het drietal Methodiek • vrij spel, maximaal 2x raken, verplicht 2x raken Coaching drietal • verdedigen zonder slidings • ‘Verwerken van de bal: bal gelijk speelklaar.’ • verdediger kan scoren op een doeltje of door uit het veld te • ‘Passen van de bal: met de binnenkant van de voet.’ dribbelen

www.devoetbal trainer.nl

SPECIAL Positiespel DE VOORBEREIDING

4 tegen 2

Organisatie • ‘Passen van de bal: met de binnenkant van de voet.’ • rechthoek van 5x10 tot 7x14 meter (afhankelijk van niveau) • ‘Kaatsen van de bal: gevoel in pass, juiste snelheid.’ • voldoende ballen rondom het veld, achter een speler bij wie het • ‘Zorg voor twee en soms drie afspeelmogelijkheden.’ spel steeds opnieuw begint, of bij trainer die steeds de volgende • ‘Beweeg op de voorvoeten, kleine stukjes zijwaarts.’ bal inspeelt • ‘Na balverlies meteen proberen deze weer af te pakken.’ • hesjes voor de verdedigers Coaching verdedigers Inhoud • ‘Elkaar rugdekking geven, schuin achter elkaar.’ • positiespel 4 tegen 2 • ‘Onderlinge coaching, help elkaar.’ • viertal verdient een punt door 6x over te spelen (of méér) of door • ‘Druk op de bal geven, fout afdwingen.’ een geslaagde ‘split’ (= geslaagde pass tussen de twee verdedi- • ‘Katachtige houding, laag door de knieën.’ gers door) • ‘Op het juiste moment proberen de bal af te pakken: na verkeer- • twee verdedigers krijgen een punt als ze de bal raken of als deze de pass of aanname.’ uitgaat • ‘Bij balverovering: pingelen of snel proberen te scoren.’

Coaching viertal Methodiek • ‘Ga niet in de hoeken staan, maar op een zijkant van het recht- • van vrij spel naar maximaal 2x/1x raken hoek.’ • verdedigers kunnen scoren op een doeltje of door uit het veld te • ‘Verwerken van de bal: bal gelijk speelklaar.’ dribbelen

9 10

5 9 2 3

72 73 De Voetbaltrainer 211 2015

SPECIAL DE VOORBEREIDING

6:3

Organisatie • rechthoek van 12x24 meter (aanpassen naar niveau) We vonden op internet hoe Real Madrid op nog een andere • drie keer drie hesjes manier het positiespel 6:3 met drie partijen speelt: http://iturl. • voldoende ballen bij de trainer nl/snXOW.

Inhoud • positiespel 6:3 • het zestal probeert zo lang mogelijk balbezit te houden Begin juni zagen we het Oranje van Guus Hiddink zich voorbe- • het drietal dat hoort bij de speler die een fout maakt (beslissing reiden op de wedstrijden tegen VS en Letland. In Hoenderloo trainer als het discutabel is), wordt het verdedigende drietal speelde het Nederlands elftal onder meer het positiespel • welk drietal staat het minst vaak te verdedigen? 6+1 : 3, met dus drie partijen van drie spelers plus een neutrale man. Abonnees op de mediatheek van De Voetbaltrainer vin- Coaching den de video van deze trainingsvorm online. • ‘Overslaan, als het kan. Probeer de andere korte zijde te bereiken, zodat de verdedigers verder uitgespeeld worden.’ • ‘Nauwkeurige passing, juiste balsnelheid, net bespeelbaar voor je medespeler.’ • ‘Op juiste moment al samenwerkend drukzetten. Tegenstander insluiten, liefst in de hoek. Dwingen tot fout.’

Variatie • aantal keer raken voor het zestal beperken, afhankelijk van het niveau

www.devoetbal trainer.nl SPECIAL DE VOORBEREIDING

7:7 +2

Organisatie mogelijk opengedraaid om je opties zo goed mogelijk te houden.’ • rechthoek in de as van het veld (middenlijn tot zestienmeterlijn), • ‘Maak de passlijn naar de neutrale speler op de korte zijde open.’ ongeveer 30x40 meter • ‘De neutrale spelers moeten goed kijken en meebewegen over • voldoende ballen achter de trainer die steeds de volgende bal in- hun achterlijn om open passlijnen te creëren. Goed aanbieden en speelt al oog hebben voor de volgende afspeelmogelijkheid.’

Inhoud Methodiek • positiespel 7:7 plus 2 neutrale spelers • vrij spel • de neutrale spelers doen mee met de ploeg in balbezit • aantal keer raken van de neutrale spelers beperken • punt verdienen door zeven tot tien keer over te spelen • maximaal 2x raken • of: punt verdienen door in een serie beide neutrale spelers suc- • na 2x raken heeft de volgende speler maximaal 1x raken cesvol te gebruiken • alles 1x raken • of: punt verdienen zodra de bal door middel van overspelen van • eventueel werken met twee vakken; 7:4 in een vak waarbij 10x de ene neutrale speler, via de andere neutrale speler weer bij de rondspelen een punt is voor het zevental en er geopend moet eerste neutrale speler terugkomt worden naar het andere vak door de vier verdedigers waarna er daar weer 7:4 wordt gespeeld Coaching • ‘Gebruik de ruimte die er is. Kijk goed om je heen. Sta zo veel

3

2

1

74 75 De Voetbaltrainer 211 2015 SPECIAL DE VOORBEREIDING Duel 1:1

Op vier doeltjes buiten het veld

Organisatie • ‘Gebruik schijnbewegingen en passeerbewegingen.’ • veld 20x15 meter • ‘Scoren zodra je de kans hebt. Laat de tegenstander niet meer te- • vier kleine (pylonen)doeltjes op de achterlijnen rugkomen.’ • zes tot tien spelers per organisatie Coaching (verdediger) Inhoud • ‘Snel naar de tegenstander toe, daarna katachtige houding, laag • de speler met bal passt naar zijn tegenstander aan de overkant, door de knieën.’ die zich eerst moet aanbieden • ‘Tegenstander ophouden en proberen initiatief over te nemen. • dan ontstaat er een duel 1:1, waarbij de speler aan de bal kan Dwing tegenstander een kant op.’ scoren door te dribbelen (of te passen) door de doeltjes op de an- • ‘Geen onnodige slidings.’ dere achterlijn • de verdediger probeert dit te verhinderen, de bal af te pakken en Variatie te scoren aan de andere kant, ook weer op twee doeltjes • wedstrijdvorm: twee teams tegen elkaar; wie scoort het vaakst • door het kiezen van deze organisatie moeten de spelers vanzelf • start van het spel met een dribbel of een pass veel gebruik maken van de kap- en passeerbewegingen • wordt er te makkelijk gescoord, dan kan er alleen gescoord wor- den door middel van een dribbel over de doellijn (dus niet meer Coaching (aanvaller) passen) • ‘Hou bij het dribbelen goed controle over de bal. Gebruik links en rechts, kijk over de bal.’

www.devoetbal trainer.nl

SPECIAL Duel 1:1 DE VOORBEREIDING

Op twee doeltjes

Organisatie • ‘Gebruik kap- en passeerbewegingen om je tegenstander kwijt te • veld 20x15 meter raken.’ • de twee doeltjes staan zo opgesteld, dat je van buiten naar bin- • ‘Scoren zodra je de kans hebt. Laat de tegenstander niet meer te nen kunt scoren rugkomen.’ • zes tot tien spelers per organisatie Coaching (verdediger) Inhoud • ‘Snel naar de tegenstander toe, daarna katachtige houding, laag • de speler met bal passt naar zijn tegenstander aan de overkant, door de knieën.’ die zich eerst moet aanbieden • ‘Tegenstander ophouden en proberen initiatief over te nemen.’ • dan ontstaat er een duel 1:1, waarbij de speler aan de bal kan • ‘Dwing tegenstander een kant op.’ scoren in een van beide doeltjes; zijn tegenstander probeert het- • ‘Geen onnodige slidings.’ zelfde • door het kiezen van deze organisatie moeten de spelers vanzelf Variatie veel gebruik maken van kapbewegingen • wedstrijdvorm: twee teams tegen elkaar; wie scoort het vaakst • start van het spel met een dribbel (verplicht tot over de denk- Coaching (aanvaller) beeldige middenlijn) of een pass • ‘Hou bij het dribbelen goed controle over de bal. Gebruik links en rechts, kijk over de bal.’

76 77 De Voetbaltrainer 211 2015

SPECIAL DE VOORBEREIDING

Op vier doeltjes binnen het veld

Organisatie • ‘Scoren zodra je de kans hebt. Laat de tegenstander niet meer • veld 25x20 meter terugkomen.’ • de vier doeltjes staan zo opgesteld, dat je van buiten naar binnen kunt scoren Coaching (verdediger) • zes tot tien spelers per organisatie • ‘Snel naar de tegenstander toe, daarna katachtige houding, laag door de knieën.’ Inhoud • ‘Tegenstander ophouden en proberen initiatief over te nemen. • de trainer passt de eerste bal het speelveld in Dwing tegenstander een kant op.’ • duel 1:1 waarbij gescoord kan worden in elk van de vier doeltjes • ‘Geen onnodige slidings.’ die naar de buitenkant gericht staan • door het kiezen van deze organisatie moeten de spelers vanzelf Variatie veel gebruik maken van kapbewegingen • wedstrijdvorm: twee teams tegen elkaar; wie scoort het vaakst Coaching (aanvaller) • twee groepen tegenover elkaar; trainer heeft dan zijn • ‘Hou bij het dribbelen goed controle over de bal. Gebruik links en handen vrij om beter te coachen (want hoeft dan geen rechts, kijk over de bal.’ ballen in te spelen) • ‘Gebruik kap- en passeerbewegingen om je tegenstander kwijt te raken.’

www.devoetbal trainer.nl SPECIAL DE VOORBEREIDING

Met keepers

Organisatie • ‘Houd snelheid in je actie en zet vroegtijdig een schijnbeweging • veldjes met doeltjes in.’ • de spelers zijn afwisselend keeper (actieve rust) en speler • ‘Zorg dat balverlies niet direct een tegendoelpunt oplevert • bij zestien spelers: op vier veldjes, ieder 15 bij 25 meter (restverdediging).’ • voldoende ballen in alle doeltjes Coaching (verdediger) Inhoud • ‘Zit laag door de knieën en kies het juiste moment om in te • duel 1:1 met keepers, in toernooivorm grijpen.’ • accent ligt op het passeren en het scoren • ‘Houd contact met je keeper, samen voorkom je een doelpunt.’ • toernooivorm • ‘Probeer ieder schot van de tegenstander ten koste van alles te • liefst grote (pupillen)doeltjes gebruiken, of anders minidoeltjes blokken.’ of van pylonen maken; er moet voldoende gescoord kunnen worden Variatie • goed doordraaisysteem maken; bijvoorbeeld één (vaste) keeper • keepers 1x raken of zelfs terugspelen verbieden laten staan en alle andere spelers schuiven iedere ronde een plek • bal mag bij de veldspelers niet stil liggen door • goal tegen is wisselen met de keeper • alle uitballen starten bij de keeper

Coaching (aanvaller) • ‘Maak een vooractie om los te komen van je tegenstander.’

78 79 De Voetbaltrainer 211 2015 Positiespel 6:3+1 Duel 1:1 http://tiny.cc/oranje-positiespel http://tiny.cc/duel-11-10

Meer informatie over vakblad De Voetbaltrainer. https://www.devoetbaltrainer.nl/

Abonneren op vakblad De Voetbaltrainer. https://www.devoetbaltrainer.nl/abonneren/

www.devoetbal trainer.nl