Instytucja Kirgistanie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Andrzej Pogłódek Andrzej D A P specjalizuje się w prawie konstytucyjnym Andrzej porównawczym. Ukończył prawo oraz stosunki międzynarodowe. Jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji UKSW w War- szawie oraz w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości. Naukowo zaj- Pogłódek muje się ustrojami państw WNP, państwami nieuznawanymi oraz przemianami ustrojowymi we współczesnym świecie. Jest autorem lub współautorem kilkudziesięciu prac naukowych i dydaktycznych. * Autor podjął się analizy zagadnienia, które nie było dotychczas przed- miotem monogra cznego opracowania w polskim piśmiennictwie prawniczym i politologicznym: instytucji referendum we współczes- KIRGISTANIE WSPÓŁCZESNYM WE INSTYTUCJA nym Kirgistanie. […] Autor przedstawia nie tylko szczegółowo prawną konstrukcję referendum w oparciu na konstytucji i ustawach, ale też REFERENDUMINSTYTUCJA formułuje szereg oryginalnych wniosków, niejednokrotnie krytycznych REFERENDUM (np. w kwestii reguł dopuszczalności referendum). WE WSPÓŁCZESNYM prof. zw. dr hab. Jerzy Jaskiernia Monogra a dotyczy bardzo istotnych i aktualnych kwestii związa- KIRGISTANIE nych z instytucją referendum w jedynym państwie z poradzieckiej Azji Centralnej, w którym transformacja polityczna przebiega w kierun- ku budowy nowoczesnej demokracji. Autor w sposób oryginalny roz- STUDIUM wiązał postawiony problem naukowy, a tym samym wniósł znaczący wkład do rozwoju nauk prawnych. Ponadto wyniki badań będą miały, PRAWNOPOLITYCZNE w mojej ocenie, doniosłe znaczenie praktyczne w procesie tworzenia i stosowania prawa także w polskim porządku prawnym. Odnoszą się bowiem do zagadnień o fundamentalnym znaczeniu dla demokratycz- nego porządku prawnego. dr hab. Jadwiga Potrzeszcz, prof. KUL Cena sugerowana: 120 zł Andrzej Pogłódek INSTYTUCJA REFERENDUM WE WSPÓłCZESNYM KIRGISTANIE STUDIUM PRAWNo-pOLITYCZNE WARSZAWA 2019 © Andrzej Pogłódek, 2019 Recenzenci: prof. zw. dr hab. Jerzy Jaskiernia dr hab. Jadwiga Potrzeszcz, prof. KUL Redakcja i korekta, skład i łamanie, projekt okładki oraz druk i oprawa: Studio ANATTA (www.anatta.pl) Obraz na okładce za zgodą «Слово Кыргызстана» (www.slovo.kg), autor nieznany, fot. Galina Michailina Wydanie I ISBN 978-83-64744-76-1 e-ISBN 978-83-64744-68-6 Wydawca: Fundacja Instytut Prawa Ustrojowego SPIS treści Wykaz skrótów . 9 Wstęp ...................................................... 11 Rozdział 1. Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej .. 19 1.1. Pojęcie referendum .................................... 19 1.2. Ewolucja instytucji referendum .......................... 30 1.3. Typologia referendów .................................. 56 1.4. „Za” i „przeciw” referendum ............................ 70 1.5. Inne instytucje demokracji bezpośredniej . 77 1.5.1. Zgromadzenie ludowe ............................. 77 1.5.2. Inicjatywa ludowa ................................. 81 1.5.3. Weto ludowe ..................................... 89 1.5.4. Recall ........................................... 94 1.5.5. Plebiscyt ......................................... 99 1.5.6. Konsultacje ludowe ............................... 103 1.5.7. Odwołanie orzeczenia ............................. 104 1.5.8. Budżet partycypacyjny ............................. 105 Podsumowanie ........................................... 105 Rozdział 2. Regulacja prawna referendum w okresie Kirgiskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i w niepodległym Kirgistanie do 2010 roku .................................. 109 2.1. Tradycje demokracji bezpośredniej w Kirgistanie .......... 109 2.2. Instytucja referendum w okresie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich ................................... 111 2.2.1. Instytucja referendum w konstytucjach ZSRR ......... 111 2.2.2. Ustawa ZSRR z 27 grudnia 1990 r. o ogólnoludowym głosowaniu (referendum ZSRR) ....................... 114 2.2.3. Ustawa ZSRR z 3 kwietnia 1990 r. o trybie rozstrzygania spraw związanych z wyjściem republiki związkowej z ZSRR .................................. 118 2.2.4. Instytucja referendum w praktyce ustrojowej ZSRR .... 123 2.3. Regulacja prawna referendum w Kirgistanie do 2010 roku ... 124 2.3.1. Ustawa o referendum w Republice Kirgiskiej z 1991 roku ........................................ 124 2.3.1.1. Przedmiot referendum ........................ 124 2.3.1.2. Inicjatywa referendalna. Zarządzenie referendum .. 125 2.3.1.3. Organizacja i tryb głosowania .................. 127 2.3.1.4. Kampania referendalna i finansowanie referendum ..................................... 130 2.3.1.5. Odpowiedzialność za naruszenie ustawodawstwa referendalnego .................................. 131 2.3.1.6. Głosowanie referendalne ...................... 132 2.3.1.7. Ważność referendum ......................... 136 2.3.1.8. Skutki rozstrzygnięcia referendalnego ........... 137 2.3.2. Ustawa konstytucyjna o referendum Republiki Kirgiskiej z 2007 roku ............................... 137 Podsumowanie ........................................... 147 Rozdział 3. Instytucja referendum w konstytucji Kirgistanu z 2010 roku .............................................. 151 3.1. Przedmiot referendum ................................. 151 3.2. Tryb zarządzenia referendum ........................... 154 3.2.1. Prawo inicjatywy referendalnej ..................... 154 3.2.2. Rozpatrzenie ustawy o zarządzeniu referendum przez Żogorku Kenesz ............................... 157 3.2.2.1. Wstępne rozpatrzenie ......................... 157 3.2.2.2. Pierwsze czytanie projektu ustawy .............. 161 3.2.2.3. Prace w komisji po pierwszym czytaniu ......... 163 3.2.2.4. Drugie czytanie projektu ustawy ................ 164 3.2.2.5. Prace w komitecie po drugim czytaniu .......... 166 3.2.2.6. Trzecie czytanie projektu ustawy ............... 166 3.2.2.7. Czwarte czytanie projektu ustawy .............. 167 3.2.2.8. Przyjęcie projektu ustawy o zarządzeniu referendum ..................................... 168 3.3. Kwestie proceduralne związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem referendum ......................... 173 3.3.1. Organy referendalne ............................... 173 3.3.2. Kwestie proceduralne poprzedzające przeprowadzenie głosowania ......................................... 185 3.3.2.1. Spis uczestników referendum .................. 185 3.3.2.2. Obwody referendalne ......................... 187 3.4. Kampania referendalna. Finansowanie referendum ......... 188 3.4.1. Kampania referendalna ............................ 188 3.4.2. Obserwatorzy oraz środki masowego przekazu ........ 195 3.4.2.1. Obserwatorzy krajowi ......................... 195 3.4.2.2. Obserwatorzy międzynarodowi ................ 197 3.4.2.3. Środki przekazu .............................. 198 3.4.3. Finansowanie referendum .......................... 199 3.5. Kontrola nad przebiegiem referendum. Odpowiedzialność .. 203 3.6. Prawo uczestniczenia w referendum. Przebieg głosowania ... 208 3.6.1. Prawo uczestniczenia w referendum ................. 208 3.6.2. Głosowanie w referendum ......................... 209 3.6.2.1. Lokal do głosowania .......................... 209 3.6.2.2. Karta do głosowania .......................... 210 3.6.2.3. Przebieg głosowania .......................... 212 3.6.2.3.1. Głosowanie w lokalu referendalnym ........ 212 3.6.2.3.2. Głosowanie z wykorzystaniem przenośnej urny ........................................ 218 3.7. Kwestie związane z rezultatem głosowania ................ 218 3.7.1. Ustalanie wyników referendum ..................... 218 3.7.2. Warunki wiążącego i rozstrzygającego charakteru referendum ........................................ 228 3.7.2.1. Nieważność referendum ....................... 228 3.7.2.2. Wiążący skutek referendum . 230 3.7.3. Dokumentacja referendalna ........................ 233 Podsumowanie ........................................... 233 Rozdział 4. Instytucja referendum w praktyce ustrojowej w Kirgistanie ............................................. 239 4.1. Referenda w praktyce ustrojowej w okresie rządów Askara Akajewa ........................................ 239 4.1.1. Referendum w sprawie dalszego sprawowania urzędu przez prezydenta Askara Akajewa (1994 rok) ..... 240 4.1.2. Referendum w sprawie zmian w konstytucji Kirgistanu (1994 rok) ................................ 241 4.1.3. Referendum w sprawie zmian w konstytucji Kirgistanu (1996 rok) ................................ 244 4.1.4. Referendum w sprawie zmian konstytucyjnych (1998 rok) ......................................... 249 4.1.5. Referendum w sprawie zmian konstytucyjnych (2003 rok) ......................................... 252 4.2. Instytucja referendum w okresie rządów Kurmanbeka Bakijewa .............................................. 260 4.3. Porewolucyjne referendum konstytucyjne w 2010 roku ..... 263 4.4. Referendum konstytucyjne w Kirgistanie z 2016 roku ....... 274 Podsumowanie ........................................... 282 Uwagi końcowe .............................................. 287 Bibliografia .................................................. 295 РЕЗЮМЕ ................................................... 325 SUMMARY .................................................. 331 Wykaz skrótów CKW – Centralna Komisja Wyborcza ds. Wyborów i Przeprowadzania Re- ferendów (potem: Centralna Komisja ds. Wyborów i Przeprowadzania Referendów) CKW ZSRR – Centralna Komisja Wyborcza ZSRR komisje obwodowe – obwodowe komisje wyborcze ds. wyborów i przepro- wadzania referendów konstytucja z 1996 r. – konstytucja Kirgistanu w brzmieniu z 1996 r. konstytucja z 2003 r. – konstytucja Kirgistanu (redakcja z 2003