Anna Kwiatkowska — Sekretarz Jury

Spis treści

Przesłania______2 Nagrody festiwalu______7 Jury konkursu otwartego______8 Młodzi idą!______11 Młodzi idą! — z Łodzi______11 Etiudy______15 Debiuty reporterskie______16 Fakt w dramacie______21 Teatroteka______21 Spektakle______24 Słowo wprowadzające______22 Teatr na żywo______27 Fakt w fabule______29 Sprawiedliwy______30 Habit i zbroja______32 Wyklęty______31 MiniINPUT______33 Słowo wstępne______33 Dokumenty______35 Laureat nagrody festiwalu______43 Biełsat TV______43 Dokumenty______45 TVP2 — ostoja dokumentu______51 Programy zakwalifikowane do konkursu______53 Noc Reporterów______57 Rūta Lankininkaitė______61 Młodzi dokumentaliści w Kujawsko-Pomorskiem______62 Ludzie V Festiwalu Sztuki Faktu______64 Nagrody w latach 2013–2016______66 Karta Etyczna Mediów______69 Ramowy program______71 Michał Zaleski Prezydent Miasta Torunia

Szanowni Państwo! Już po raz piąty Toruń będzie gościł wybitnych reportażystów i twórców telewizyjnych: uczestników V Festiwalu Sztuki Faktu — wyjątkowego wydarzenia poświęconego współczesnym mediom i ich twórcom. Poprzednie edycje festiwalu, również organizowane we współpracy z TVP, udowodniły, że ten wartościowy, kulturalny projekt pełni ważną rolę w promocji gatun- ków misyjnych mediów publicznych i stanowi miejsce kreatywnych spotkań twórców i publiczności. Sprawdziła się również formuła toruńskiej imprezy, która na przestrzeni lat zyskała międzynarodowy charakter dzięki udziałowi zagranicznych telewizji i związanych z nimi reportażystów i dokumentalistów. Za sprawą kolejnej edycji Festiwalu Sztuki Faktu Toruń stanie się zatem po- nownie miejscem debaty o współczesnym świecie, pokazywanym wnikliwie przez sztukę faktu w jej najróżniejszych formach i gatunkach: reportażach, dokumentach, literaturze faktu czy fakcie w fabule. Tegoroczne hasło festiwalu: „Portret Polaków — spojrzenie w lustro”, zwią- zane z nadchodzącą w przyszłym roku setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości, przyniesie próbę opisania historii i współczesności poprzez ludzkie losy, postawy, konflikty i diagnozy odpowiedzialności. Będzie to więc niezwykle ciekawe spojrzenie na to ważne dla każdego z nas wspomnienie. Niezmiennie ważna wydaje się również funkcja edukacyjna festiwalu, adre- sowanego szczególnie do ludzi młodych: studentów UMK, adeptów sztuki dziennikarskiej i uczniów toruńskich liceów. Warsztaty dziennikarskie, spotkania z autorami, panele dyskusyjne czy wreszcie nowatorska „Teatroteka” umożliwią im podpatrzenie tajników zawodu u samych mistrzów. Uczestnikom festiwalowych wydarzeń, ich organizatorom oraz gościom „re- porterskiego Torunia” życzę wyjątkowej, festiwalowej atmosfery, gorących dyskusji podczas popularnej Nocy Reporterów i wielu niezapomnianych spotkań.

2 Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Po raz kolejny spotykamy się na Festiwalu Sztuki Faktu — wydarzeniu, które znalazło już stałe miejsce w kalendarzu najważniejszych imprez prezentu- jących najciekawsze dokonania w dziedzinie reportażu telewizyjnego oraz dokumentu filmowego i teatralnego. Organizatorzy festiwalu i zaproszeni przez nich twórcy z odwagą młodości stawiają trudne, ważne pytania. Zapraszali już do dyskusji o tym, co zrobiliśmy z odzyskaną przed ćwierćwieczem wolnością, do refleksji nad siedmioma dekadami, które dzielą nas od zakończenia II wojny światowej, i przypominali polskie drogi do wolności — by tym razem podjąć próbę nakreślenia portretu współczesnych Polaków. Na czym polega rola twórcy? Czyż nie właśnie na tym, by — poprzez uczciwe, zbudowane na prawdzie programy, reportaże i spektakle — zwracać uwagę na istotne zjawiska otaczającego nas świata, zapraszać do dyskusji, skłaniać do refleksji? Także, a może przede wszystkim w dotyczących nas wszystkich trudnych kwestiach? Życzę Państwu, by tegorocznemu festiwalowi towarzyszyła atmosfera inspirującej i twórczej debaty. Naszych gości spoza regionu witam serdecznie na Kujawach i Pomorzu i zapraszam do ponownych odwiedzin.

3 Portret Polaków — spojrzenie w lustro

„Portret Polaków — spojrzenie w lustro” — taki jest motyw przewodni VFe - stiwalu Sztuki Faktu, który odbędzie się w dniach 5–7 października 2017 r. w Toruniu. Podejmujemy wzbogaconą gatunkowo próbę opisania historii i współczes- ności poprzez ludzkie losy, postawy, konflikty i diagnozy odpowiedzialności. Przedstawiamy reportaże, dokumenty, teatr faktu w nowym cyklu „Dramat w fabule” i filmy oparte na biografiach, czyli „Fakt w fabule”. Ofertę progra- mową tegorocznej edycji festiwalu kierujemy przede wszystkim do reporterów młodego pokolenia, dokumentalistów oraz twórców filmowych i teatralnych. Partnerem głównym tegorocznego Festiwalu Sztuki Faktu jest Wojewódz- two Kujawsko-Pomorskie. Partnerami są także Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych oraz Telewizja Polska.

4 Fakt jest święty! Jacek Snopkiewicz (PWSFTviT), dyrektor artystyczny festiwalu

Do jubileuszu jeszcze daleko, ale podróży nie można skończyć w pół drogi. Raz w roku jesteśmy więc razem w Toruniu. To najlepsze miejsce we wszechświecie (patrz, Koperniku, na nas z nieba!), aby zatrzymać się w biegu i porozmawiać. Przecież rozmowa to podstawa naszego zawodu reportera. W Toruniu zadajemy sobie najprostsze i najbardziej fundamentalne pytania o to, co zrobiliśmy i dlaczego, o co nam chodziło, jak zmienia się Polska i świat. Pracujemy w przeświadczeniu, że wykonujemy jeden z najważniejszych zawodów. Badamy fakty, stawiamy diagnozy, wybieramy bohaterów, którzy z rozmaitym powodzeniem pokonują materię życia. Reportaż zawsze daje nadzieję na sprawiedliwość, na lepsze życie, dodaje energii. Jeden z naszych kolegów Wiesław Łuka, autor kilku najważniejszych reportaży, napisał, że „fakt jest święty!”. Nie można lepiej oddać natury repor- tażu, bo fakt musi być prawdziwy, interpretacja — tak, ale oparta na prawdzie. Po 1989 r. polscy dziennikarze włożyli wiele trudu, by opracować kodeksy etyczne, które stanowią do dzisiaj kanon wykonywania zawodu. W Karcie Etycznej Mediów (1995 r.), podpisanej przez wszystkie znaczące wówczas stacje telewizyjne i tytuły prasowe, pierwszą zasadą jest zasada prawdy. Od tego zaczyna się wiarygodność i niezależność reporterów. Takimi musimy pozostać w imię uczciwości wobec naszych widzów i samych siebie. Nasz festiwal urodził się kilka lat temu podczas rozmowy z prezyden- tem Torunia Michałem Zaleskim i toruńskim wydawcą Adamem Marszałkiem.

5 Tegoroczny jest programowo bogatszy od poprzednich. Rozwija się, bo odkry- wanie zdarzeń i wykorzystanie faktów przez twórców jest ideą kreatywną. Po- ruszamy się w fascynującej materii, w której dramaturgia odtwarza wydarzenia, buduje postaci i akcję często ciekawszą od fabuły. Każdy z reporterów musiał przeżyć taki moment, kiedy dotarł do wydarzenia o niezwykłej temperaturze emocji i ze zwrotami akcji. Jeden z najbarwniejszych polskich reporterów starej daty Józef Kuśmierek mówił, że „reportaż ma ograniczoną pojemność”, dlatego sam zaczął pisać sztuki. Otworzył listę autorów, którzy piszą scenariusze, korzystając z dokumentacji, doświadczeń życiowych, podróży, zapi- sków. Jest w tym cenna wskazówka dla młodych: rozwijać się zawodowo to znaczy — próbować różnych form, zwłaszcza dzisiaj, kiedy telewizja łączy gatunki i buduje formaty zaskakujące nowością. Staramy się w Toruniu wspierać młode pokolenie dokumentalistów i twór- ców. Teatroteka (WFDiF) to znakomity pomysł na telewizyjne ekranizacje mło- dej polskiej dramaturgii. Prezentujemy również etiudy dokumentalne cenionej na świecie Szkoły Filmowej w Łodzi (PWSFTviT) i debiuty producenckie. To pierwszy festiwal wielu młodych twórców, życzmy im więc nie tylko wyróżnień, ale przede wszystkim talentu i pracowitości. To oni w przyszłości kreować będą Festiwal Sztuki Faktu.

Talent jest ważny. Kiedy dostałam pierwszy egzemplarz „Zdążyć przed panem Bogiem”, poszłam z kolegą do restauracji. Kelnerka spytała: „Co podać?”, a ja nie całkiem trzeźwa, powiedziałam: „Poproszę o trochę talentu”. „My tego nie prowadzimy” — odpowiedziała zmartwiona. Hanna Krall

6 Nagrody festiwalu

zzNagrody regulaminowe, w tym Grand Prix, II miejsce, III miejsce i wyróżnienia zzNagroda festiwalu dla TV Biełsat zzWyróżnienie festiwalu za etiudę dokumentalną zzWyróżnienie festiwalu za debiut reżyserski zzNagroda dyrektora TVP2 dla młodego reportera

7 Jury konkursu otwartego

Andrzej Sapija — przewodniczący

Artysta plastyk, reżyser filmowy i telewizyjny. Pedagog, profesor Szkoły Fil- mowej w Łodzi, prodziekan Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej. Zre- alizował blisko 50 filmów dokumentalnych. Znaczna ich część poświęcona jest kulturze, sztuce i wybitnym artystom (m.in. Tadeusz Kantor, Magdalena Abakanowicz, Tadeusz Różewicz, Roman Opałka, Wojciech Fangor). Film „Opałka — jedno życie, jedno dzieło” zdobył nagrodę Grand Prix na 30. Inter- national Festival of Films on Art w Montrealu (2012 r.). Wiele filmów podejmo- wało tematykę historyczną (np. „Jagiellonowie”, „Polskie Państwo Podziemne”, „Powstanie Warszawskie — 60 lat później”, „Z pokolenia na pokolenie”). Autor wielu spektakli dla Teatru Telewizji TVP.

Janina Jankowska

Reporterka radiowa, działaczka opozycji demokratycznej w PRL. Autorka radiowego reportażu o strajku w Stoczni Gdańskiej (1980 r.) „Polski Sierpień”, który otrzymał prestiżową nagrodę Prix Italia. Laureatka wielu innych nagród, takich jak Prix Europa czy Grand Press. Wybitna autorka i nauczycielka dziennikarstwa uważana za mistrzynię reportażu.

8 Marek Miller

Reporter, pisarz i scenarzysta. Autor wielu książek, w tym „Reporterów sposób na życie”, „Kto tu wpuścił dziennikarzy?” (strajk w Stoczni Gdańskiej w 1980 r.). Założyciel Laboratorium Reportażu przy Instytucie Dziennikarstwa Uniwersyte- tu Warszawskiego. Prezentowana na festiwalu sztuka „Niemcy Kruczkowskiej” w jego adaptacji powstała na podstawie reportażu studentki. Nagrodzony sta- tuetką „Melchiory 2013” w Ogólnopolskim Konkursie Reportażystów. Członek Polskiej Akademii Filmowej. Autor eksperymentalnej powieści dokumentalnej „Dzieje Bazaru Różyckiego”.

Anna Kwiatkowska — sekretarz jury

Dziennikarka, podróżniczka, autorka reportaży w prasie radiu i telewizji, a także programów telewizyjnych i filmów dokumentalnych, m.in. „Podróżnik” (TVP1), „Gary odkrywa Polskę” (TVP3) i filmów dokumentalnych, m.in. „List z Gwatemali”, „Sapieha książę buszu”, autorka książek. Prowadzi pasma reporterskie, m.in. „Regiony z historią” i „Koło historii” w TVP Historia. Uczestniczy w pracach jury Festiwalu Sztuki Faktu od samego początku.

9 10 Młodzi idą!

Młodzi idą! — z Łodzi prof. Andrzej Sapija, prodziekan Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTviT w Łodzi

Siła polskiego dokumentu Artystyczne filmy dokumentalne, w szczególności te nakręcone przez twórców młodszych pokoleń, są dziś wizytówką polskiego kina na najważniejszych festiwalach twórczości dokumentalnej. To polscy filmowcy z grupy wiekowej 20+ i 30+ „rządzą” dzisiaj na międzynarodowych festiwalach dokumentu. Są nawet głosy, że polski film dokumentalny jest bardziej ceniony za granicą niż w kraju. Mamy, jako najstarsza szkoła filmowa w Polsce, swój udział w tych międzynarodowych sukcesach. Rekordzistą ostatnich lat był na przykład film „Co raz zostało zapisane” Martina Ratha, który prezentowano poza Polską około stu razy. W dokumentalnym pełnym metrażu zadebiutowała Aniela Gabryel, której film „Kiedy ten wiatr ustanie” uhonorowano w Amsterdamie Arri Idfa Award dla najlepszego filmu studenckiego w 2016 r. Na sukcesy polskiego filmu dokumentalnego składają się także zagraniczne wyróżnienia dla dokumentalnych etiud szkolnych, by wymienić z ostatniego czasu choćby „Naukę” Emi Buchwald.

11 Krytycy są zgodni — młodzi twórcy to dziś siła polskiego dokumentu. Najmłodsze pokolenie depcze po piętach mistrzom, ale też twórczo nawiązuje do ich dokonań. Myślą nowocześnie, a z przeszłości czerpią głównie to, co najbardziej chwalone w naszym kinie, czyli dopracowanie formalne i este- tyczny smak. Ta pogłębiona funkcja artystyczno-poetycka to umiejętność angażowania elementów estetycznych w przekazie o faktach jednostkowych, społecznych, historycznych czy politycznych. Łączenie tych dwóch elementów i sfer w sposób twórczy i oryginalny, również z udziałem form celowo aran- żowanych i inscenizowanych zbudowało specyfikę i wartość naszego kina dokumentalnego na arenie światowej. Młody polski dokument ucieka od dosłownie rozumianej publicystyki, która na co dzień zalewa nas z ekranów, monitorów i smartfonów. Bieżące wydarzenia — nawet polityczne — są jednak mimo wszystko w nim obecne. Problematyka społeczna najczęściej jest przefiltrowana przez ludzkie, w tym i osobiste historie. Coraz swobodniejsze jest traktowanie granic pomiędzy różnymi kategoriami filmowymi. Eksperymenty z językiem filmowym świad- czą o chęci poszukiwania własnego języka, własnej estetyki, własnego tonu filmowych wypowiedzi. Podążanie za mistrzami jest twórcze. Od mistrzów bierzemy to, co uważamy za przydatne.

Wychodzimy od faktów Już po raz drugi pokazujemy filmy dokumentalne naszych studentów na to- ruńskim Festiwalu Sztuki Faktu. Formuła festiwalu wyrażająca się choćby w jego nazwie jest zgodna z podstawami edukacji, którą prowadzimy w naszej szkole w sferze filmowego dokumentu . Niemal zawsze wychodzimy od faktów. Mniejszych lub większych. Bardzo ważnych i drobnych. Staramy się uwrażliwiać naszych studentów na obserwowanie rzeczywistości w jej najpełniejszych przejawach. Obserwacja jest podstawą kina. Reżyser obser- wuje i autorsko opisuje rzeczywistość. Miejsca, ludzi, sytuacje. Także siebie. Postulat opisywania rzeczywistości — wyrażany w początkach tworzenia się naszej kinematografii przez Jerzego Bossaka, potwierdzany potem w latach społecznych przełomów przez Krzysztofa Kieślowskiego — jest jednym z fun- damentów edukacji, wykraczającej poza sfery czysto warsztatowe. Związana z tym opisem jest odpowiedzialność społeczna, wrażliwość obywatelska twór- cy filmowego. Oraz — w efekcie — autorska interpretacja świata. Udział w tym festiwalu jest dla studentów okazją do czasami pierwszych spotkań z publicznością, skonfrontowania swoich filmów z widzem oraz wej- ścia z nim w dyskurs. Bezcenne jest uzyskanie od widza odzewu, komentarza do obejrzanego utworu, emocji z tym się wiążących. Twórca powinien

12 konfrontować się z widzem, by dowiedzieć się, czy to, o czym poprzez film mówi, interesuje jeszcze kogoś poza nim. Czy jego wypowiedź ma wagę i sens. Czy może komuś pomóc w zrozumieniu tego, co się dzieje, tak w sferze ludzkiej, jak społecznej czy politycznej.

Szczerość wypowiedzi Szkoła Filmowa w Łodzi ma długą i bogatą tradycję w kształceniu artystów sztuki dokumentu. Stąd wyszli, a potem uczyli przez dziesięciolecia, klasycy filmowego dokumentu: Jerzy Bossak, Kazimierz Karabasz, Andrzej Brzozow- ski. Teraz uczą tam tacy twórcy jak Grażyna Kędzielawska, Maria Zmarz- -Koczanowicz, Jacek Bławut, Maciej Drygas czy Mirosław Dembiński. Edukacja artystyczna, kontakt z młodymi — jeszcze nie twórcami, ale chcącymi nimi być uczniami — jest zajęciem fascynującym, a przy tym odpo- wiedzialnym, czasami tajemniczym, generującym niespodzianki. Angażujemy się w to nie tylko zawodowo, ale i emocjonalnie. Czujemy się za nich odpo- wiedzialni, tak w wymiarze zawodowym, jak twórczym oraz czysto ludzkim. Czego oczekujemy od naszych studentów w czasie trwającej pięć lat filmowej edukacji? Na pierwszym miejscu stawiam szczerość wypowiedzi. Oznacza to w konsekwencji autorskie podejście do tematu. Znalezienie włas- nego punktu widzenia. Z tym związana jest świeżość spojrzenia. Zwłaszcza na tematy stale ważne i aktualne, jak poszukiwanie swojej drogi w życiu, relacje z innymi, reakcje na krzywdę i niesprawiedliwość, zwrócenie uwagi na wyklu- czonych czy słabych, czy wreszcie problemy tolerancji, ekologii, zagrożenia wojną. Niezmiernie ważna jest pasja i zaangażowanie. Energia. Nawiasem mówiąc, energia to ulubione słowo rektora naszej szkoły.

Szkoła buntu Zanim studenci dojdą do pełnych, samodzielnych filmowych wypowiedzi, przechodzą etapy pośrednie. Uczą się. Poznają elementy filmowego języ- ka. Historię filmu. Zasady dramaturgii narracji, konstrukcji wypowiedzi i tak dalej. W tej edukacji chodzi głównie o to, by ucząc się, poznając wiele sfer związanych z realizacją filmu, najpierw trzeba zbudować solidny fundament. Ale budując go, staramy się, by nie doprowadzić do utraty przez studentów pewnej niewinności, świeżości, odwagi w korzystaniu z poznanych elementów ogólnie pojętego warsztatu filmowego. Schemat jest taki: najpierw poznaj zasady, język, dokonania klasyków. Pod koniec — spróbuj się przeciwko temu zbuntować. Odrzuć to. Spróbuj wypowiedzi własnym językiem, spróbuj pokazać własny, autorski punkt widzenia, zinterpretuj to. Elementy buntu często pojawiają się dość szybko.

13 Czasami za szybko. Wiele razy słyszymy deklarację: „nie chcę, by to było w stylu tego czy tamtego autora”. Estetyka i główne założenia reżyserskiej metody klasyka polskiego dokumentu Kazimierza Karabasza (uhonorowanego w czerwcu 2017 r. tytułem doktora honoris causa łódzkiej Szkoły Filmowej) są najczęstszym przedmiotem, celem buntu czy polemik. To los klasyków. Mniej lub bardziej szybko zaczynają być traktowani jako zramolali artyści tkwiący już na stałe w przeszłości, od których trzeba się odciąć, zaprzeczyć im, zanegować. Jest w tym coś, co można interpretować szerzej — jako bunt przeciwko ojcu, najwyższemu autorytetowi, wzorcowi. Młodość tego nie lubi. A właściwie potrzebuje jako obiektu i celu atakującego sprzeciwu i samo wyrażenia się. Usamodzielnienia. Dojrzałość polega na tym, że po jakimś czasie wraca się do klasyków doceniając to, co wnieśli do sztuki filmowego dokumentu. Przedstawiony w tegorocznym festiwalu zestaw filmów studentów — obec- nych i byłych — naszej szkoły jest dobrą, reprezentatywną jej wizytówką. Tak pod względem gamy tematów, jak i rozwiązań formalnych, języka filmowego, estetyki. Własnego spojrzenia. Zachęcamy do poznania tych filmów i ich twórców. Bo młodzi idą — także z Łodzi.

14 Zestaw pierwszy Zestaw drugi

Wycinka Przedziały Zuzanna Grajcewicz, 16', 2017 Karol Starnawski, 20', 2015 Etiuda dokumentalna o proteście aktorów Tea- Próba portretu zbiorowego Polaków. Kilka tru Polskiego we Wrocławiu po nominacji nowe- przedziałów. Kilkoro pasażerów. Kilka podróży. go dyrektora. Analiza rzeczywistości. Kilka historii. Jeden pociąg jadący przez całą Polskę. Co jest ważne dla pasażerów? Co ich boli? Za czym tęsknią? O czym marzą? Pociąg Dwie prawdy przemierza kolejne stacje, miasta i krajobrazy. Jakub Solarz, 11', 2017 Ludzie wchodzą i wychodzą. Dokładnie tak Obserwacja codzienności dwóch starszych samo, jak w życiu. pań, sióstr bliźniaczek, związanych ze sobą miłością wyrażaną wspomnieniami, a także sprzeczkami i waśniami. Spacer Jagoda Szelc, 15', 2015 Młody człowiek wędruje po mieście z ekipą fil- Musimy porozmawiać mową w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca, Jędrzej Michalak, 19', 2016 w którym mógłby opowiedzieć o przyczynach Film składa się wyłącznie z nagrań ludzi, któ- swojej ucieczki z Donbasu. Opowieść kończy rzy telefonami, iPadami, kamerami kompute- się w dniu, w którym znalazł się w obozie. rowymi nagrali swoje terapeutyczne rozmowy Odkrywają się okoliczności, w których boha- ze zmarłymi. Premiera była częścią kampanii ter podjął być może najważniejszą decyzję Fundacji Rak’n’roll i Fundacji Nagle Sami pod w swoim życiu. tym samym co film tytułem, a jej celem jest zwrócenie uwagi społecznej na potrzebę rozmowy i wsparcia osób, które straciły bliskich. Żelazne alibi Martin Rath, 16', 2016 Grupa więźniów odgrywa kilka improwizowa- Shujayya nych scenek, które mają przygotować ich na Mohammed Almughanni, 20', 2015 konfrontację z wolnością. Konflikt w Strefie Gazy oczyma okaleczonej wojną palestyńskiej rodziny. Drugie życie Eugeniusz Pankov, 20', 2015 To byłoby coś pięknego Opowieść o Irynie Mienovej, starszej pani, któ- Anna Morawiec, 17', 2015 ra postanowiła zamrozić ciało ukochanej matki. Film opowiada historię kobiety, która postana- Ma nadzieję na przywrócenie zmarłej do życia wia zamieszkać na Marsie, gdy w ZUS-ie dowie- i odmłodzenie, kiedy umożliwią to bardziej za- działa się, jaka czeka ją przyszłość. Bohaterka awansowane techniki medyczne. bierze udział w programie Mars One, w któ- rym przygotowując się do „kosmicznej prze- prowadzki”, opowiada o swoim życiu na Ziemi. Nauka Emi Buchwald, 20', 2015 W szkole podstawowej dzieci uczą się recytacji wiersza Juliana Tuwima „Nauka”. Poetycka fra- za czasem jest niezrozumiała, niektóre słowa wymagają wyjaśnienia. Z pomocą przychodzą rodzice. Jak poszła nauka? Co dzieci wyniosły • Moderator: prof. Andrzej Sapija z lekcji?

15 Debiuty reporterskie

Reportaż telewizyjny — studium kreacyjno-produkcyjne 2017 to pionierski projekt polegający na tworzeniu podczas zajęć grup producenckich realizują- cych krótkie reportaże. Edukowanie producenta jako osoby odpowiedzialnej za kształt utworu, wybór tematu, dokumentację, dobór całej ekipy i realizację, a także rozliczanie kosztów produkcji. Projekt został zakończony pomyślnie i będzie kontynuowany. Jedna ze studentek napisała: „To niewyobrażalne, ile się nauczyłam. Ile trzeba mieć cierpliwości i wytrwałości, żeby być producentem. Ten krótki reportaż wymagał codziennej pracy i uwagi od maja do września. Było raczej więcej upadków niż wzlotów. Kilka razy zwątpiłam, ale siła reportażu zwyciężyła. Mamy to!”.

zzKierownik projektu: Jacek Snopkiewicz (PWSFTviT) Przypadek decyduje zzWspółpraca: o powstaniu reportażu. Barbara Paciorkowska Przypadkowe spotkanie, (wieloletnia szefowa Magazynu strzęp informacji, list — Ekspresu Reporterów, autorka to zazwyczaj początek nagradzanych reportaży, pracy reportera. analityk i pedagog) I ciekawość, co się zdarzy zzModerator: w czasie dokumentacji, Barbara Paciorkowska podróży, rozmów, telefonów zzDziekan Wydziału Organizacji i poszukiwań. Sztuki Filmowej PWSFTviT: Reporterka jest czymś więcej prof. Roman Sawka niż pracą, jest stylem życia, sposobem myślenia, przygodą. Reportaż jest energią zbieraną z całego świata. Jacek Snopkiewicz

16 Sumo Producent: Aleksandra Szczęsna, reżyseria: Hela Oborska, 6'

Historia dwóch braci bliźniaków trenujących sumo w Polsce, medalistów Pol- ski i Europy. Od dziecka trenowani przez ojca. Zasady walki są szlachetne, ale wygrać może tylko jeden. Czy można pogodzić przyjaźń z twardą walką o powalenie przeciwnika — rodzonego brata?

17 Stańczyk w dżinsach Producent: Aleksander Cebula, kierownik produkcji: Aleksandra Kamińska, 11'

Opowieść o wolności i spełnieniu artysty z Podkarpacia Henryka Cebuli. Satyryczne rysunki sprawiały, że stał się niezależnym twórcą z poczuciem humoru, dystansem do świata i samego siebie.

18 Domino Producent: Adrian Jabłoński, zespół: Adrian Jabłoński, Milena Le Viet, Kamil Staszczyszyn, 9'

Dominik to kolorowy ptak pełen kontrasów. Energia, pasje i marzenia młodego człowieka muszą stoczyć walkę z chorobą, brakiem akceptacji i samotnością.

19 Myśli nieulotne Producent: Ewa Szabuniewicz-Grawender, reżyseria: Ola Nadzieja, 7'

Wzruszający portret emerytowanego pilota, człowieka o niezwykłym poczuciu humoru. Andrzej Cieślikowski, rocznik 1932, jako pilot Lotu spędził w powie- trzu w sumie cztery lata. Po śmierci ukochanej żony żyje samotnie i stara się myśleć pozytywnie, wspominając dowcipy, które robił kolegom i pasażerom.

20 Fakt w dramacie

Teatroteka

„Teatroteka” jest projektem Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych o charakterze artystycznym i edukacyjnym. „Teatroteka” to nowy etap w myśleniu o ekranizacjach teatralnych, tak w kontekście artystycznym, jak i realizacyjnym. W ciągu ostatnich piętnastu lat zaistniało w Polsce nowe pokolenie autorów piszących dla teatru. Stworzyli oni swój oryginalny język, sposób obrazowania, formę, a także wzbogacili dramat współczesny o problematykę dotyczącą ludzi młodych i o ich sposób postrze- gania otaczającej nas rzeczywistości. Głównym celem edukacyjnym projektu jest zapoznanie szerszego kręgu odbiorców z tą młodą polską dramaturgią. „Teatroteka” buduje też przestrzeń dla reżyserów młodego i średniego pokolenia, którzy pomimo znaczącego niekiedy dorobku teatralnego i wykształcenia w tym kierunku, nie mieli dotąd możliwości stworzenia własnego i oryginalnego dzieła audiowizualnego. Projekt realizowany z udziałem specjalistów planu filmowego skupionych wokół WFDiF ma to umożliwić. Ekranizacje „Teatroteki” odnoszą sukcesy na międzynarodowych festiwalach. Podczas 48. Międzynarodowego Festiwalu Worldfest w Houston w Teksasie „Wa- lentyna” Wojciecha Farugi, którą prezentujemy na Festiwalu Sztuki Faktu, wyróżniona została nagrodą Platinum Remi. Cykl „Teatroteka” jest współfinansowany przez Mini- sterstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

21 Fakt w dramacie Krzysztof Domagalik

Prezentowany w tym roku po raz pierwszy przegląd zatytułowany „Fakt w dramacie” jest rozwinięciem ubiegłorocznej inicjatywy festiwalowej pod hasłem „Fakt w fabule”. Pokażemy trzy spośród trzydziestu pięciu ekranizacji polskiej młodej dramaturgii zrealizowanych w ciągu czterech lat w Wytwórni Filmów Dokumental- nych i Fabularnych w Warszawie pod nazwą „Teatroteka”. Ideą tego projektu jest wykorzystanie potencjału technologii filmowej do ekranizacji najbardziej wartościowych osiągnięć młodej polskiej dramaturgii teatralnej. Sztuki współ- czesne to teksty napisane często w formie postdramatycznej, odmienne w swej stylistyce i konwencji od klasycznego dramatu. Prezentowane na festiwalu spektakle nie należą do gatunku teatru faktu. Pokazując je na festiwalu, pragniemy poszerzyć nieco perspektywę albo po prostu zmienić nieco punkt widzenia i przedstawić dzieła z gatunku telewizyjnego teatru, w których fakt (np. prawdziwe zdarzenie czy autentyczna biografia) posłużył jako inspiracja, jako punkt wyjścia do stworzenia niezależnej, auto- nomicznej kreacji artystycznej. Inspiracją taką może być także sama forma dokumentu wykorzystana twórczo do prezentacji literackiej fikcji. Są to zatem spektakle z pogranicza faktu i fikcji, dokumentu i kreacji (a może kreacji dokumentu?). Formy artystyczne, w których fakt podlega artystycznemu, częstokroć daleko idącemu przetworzeniu i stanowi jedynie pretekst dla stworzenia literackiej bądź teatralnej wizji. Może warto zastanowić się i nad takim sposobem funkcjonowania faktu w sztuce? „Walentyna” Wojciecha Farugi i Julii Kijowskiej to najbardziej „dokumentalny” z prezentowanych spektakli, bowiem w jego warstwie literackiej wykorzystano fragmenty oryginalnych pamiętników Walentyny Tiereszkowej i transkrypcje wypowiedzi radzieckich kosmonautów zaczerpnięte z dokumentu Macieja Drygasa „Stan nieważkości”. Zobaczymy też archiwalne materiały z Polskiej Kroniki Filmowej. „Wasza Wysokość” Anny Wakulik, sztuka inspirowana m.in. biografią Wan- dy Rutkiewicz, zawiera także odniesienia do autentycznych, zakończonych tragicznie wypraw wysokogórskich. Pretekstem fabularnym jest chęć stworzenia filmu dokumentalnego z wyprawy po ciało zaginionego w Himalajach młodego alpinisty. „Zakład Doświadczalny Solidarność” to niezmiernie interesujący przykład wykorzystania samej formy dokumentu jako elementu kreacji. Literacka próba zmierzenia się z mitem „Solidarności” ujęta w formę relacji paradokumentalnej.

22 Fikcja kreująca dokument, teatr epicki zdominowany przez narrację poszcze- gólnych postaci, które nie dialogują ze sobą wprost. Pojedyncze wypowiedzi, często ze sobą sprzeczne i polemiczne, jak w filmie dokumentalnym, skierowane są wprost do kamery. Zapraszam! zzProducent spektakli: Włodzimierz Niderhaus zzRedaktor prowadzący: Krzysztof Domagalik zzOpieka artystyczna: Maciej Wojtyszko

Krzysztof Domagalik (ur. w 1953 r.) — z wykształcenia polonista ze specjalizacją teatrologiczną (Uniwersytet Warszawski). Przez 36 lat związany etatowo z Teatrem Telewizji Polskiej, m.in. jako jego kierownik artystyczny (do 2013 r.), potem stały współpracownik Redakcji Teatru w TVP Kultura (do 2016 r.). Redaktor około 300 spektakli i programów teatralnych w TVP, m.in. redaktor cyklu „Teatr TV na Świecie”, autor cyklu programowego „Teatr w kadrze”. Scenarzysta i reżyser filmów dokumentalnych o twórcach polskiego teatru, m.in. o Konradzie Swinarskim, Jerzym Grotowskim, Erwinie Axerze, Józefie Szajnie, Ryszardzie Cieślaku, a także o Elżbiecie Czyżewskiej i poecie Stanisławie Grochowiaku. Współtwórca i wieloletni dyrektor artystyczny części telewizyjnej Festi - walu Teatru Polskiego Radia i Teatru TVP „Dwa Teatry” w Sopocie (do 2015 r.). Dyrektor Festiwalu Teatroteka Fest w Warszawie (2017 r.). Od 2013 r. współpracuje stale z Wytwórnią Filmów Doku- mentalnych i Fabularnych w Warszawie.

Wyznawałem teorię akumulatora, może na początek nie do końca uświadomioną. Polega ona na tym, że człowiek powinien się maksymalnie ładować wiedzą, póki ma ku temu możliwości i siły. Ryszard Kapuściński

23 Walentyna Reżyseria: Wojciech Faruga, występują: Julia Kijowska (Walentyna), Irena Wójcik (Tania), Barbara Szczecińska (Irina), Warszawski Żeński Chór „Harfa” i inni, 2013, 55'

Jedna z najbardziej znanych kobiet XX wieku, o której praktycznie niczego nie wiadomo. Tiereszkowa była tkaczką, którą Chruszczow namaścił na pierw- szą kobietę w kosmosie. Po powrocie na ziemię świeciła niemal boskim bla- skiem. Stała się jedną z najjaśniejszych i najbardziej rozpoznawalnych gwiazd Związku Radzieckiego. W spektaklu wykorzystano fragmenty oryginalnych pamiętników Walentyny Tiereszkowej i transkrypcje wypowiedzi radzieckich kosmonautów zaczerpnięte z dokumentu Macieja Drygasa „Stan nieważkości”.

Wojciech Faruga — reżyser, współautor scenariusza. Studiował na Wydziale Reżyserii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, a także w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest współautorem projektu i realizatorem jednego z odcinków serialu teatralnego „XIX>XXI”, otwierającego Centrum Nauki Kopernik. Współtworzył zwycięską koncepcję Muzeum Katyńskiego oraz kilka innych idei ekspozycyjnych muzeów w całej Polsce. Napisał scenariusze i wyreżyserował wielokrotnie prezentowane na międzynarodowych festiwalach teatralnych spektakle „Carson City” i „San Fernando Valley”. Reżyser i autor scenariusza spektaklu „Tefał Lab”, który wygrał w 2012 r. główną nagrodę Nurtu Off na Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Od lutego 2012 r. jest dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży Korczak. Julia Kijowska — współautorka scenariusza, główna rola. Absolwentka warszawskiej Akademii Teatralnej (2005 r.). Od 2006 do 2012 r. związana z Teatrem Dramatycznym w Warszawie, od 2013 r. w zespole Teatru Atenuem w Warszawie. W kinie zadebiutowała w filmie „Boisko bezdomnych” Kasi Adamik. W 2012 r. Julia Kijowska otrzymała Nagrodę dla Najlepszej Aktorki na 53. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Salonikach za rolę Marii w filmie „Miłość” Sławomira Fabickiego. Wśród ostatnich filmów w dorobku aktorki należy wymienić „W ciemności” Agnieszki Holland, „Drogówkę” i „Pod Mocnym Aniołem” Wojtka Smarzowskiego oraz seriale fabularne „Głęboka woda” i „Bez Tajemnic”.

24 Wasza Wysokość Reżyseria: Agnieszka Smoczyńska, występują: Dorota Kolak (Wanda), Jacek Romanowski (Jerzy), Agnieszka Żulewska (Anna), Krzysztof Czeczot (Operator), Kaya Kołodziejczyk (Halucynacja), 2015, 52'

Podczas wyprawy na Kanczendzongę ginie młody chłopak. Towarzyszą- ca mu Wanda tłumaczy na konferencji prasowej jak do tego doszło. Jeden z uczestników pogrzebu, reżyser dokumentalista, proponuje Wandzie powrót na Kanczendzongę po ciało zaginionego alpinisty. Do wyprawy, z której ma powstać film, dołącza dziewczyna chłopaka Anna oraz jej ojciec Jerzy, przy- jaciel Wandy. Cała czwórka musi skonfrontować się nie tylko z surową naturą, ale i z własną niełatwą przeszłością. Sztuka inspirowana m.in. biografią Wandy Rutkiewicz znalazła się w finale Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej w 2014 r.

Agnieszka Smoczyńska — reżyserka i scenarzystka. Studiowała historię sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ukończyła kulturoznawstwo na Uniwersytecie Wrocławskim (2002 r.) oraz kurs dokumentalny Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Reży- serka głośnego filmu „Córki dancingu” (2015 r.), nagrodzonego na 41. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (za najlepszy debiut) i Sundance Film Festival (nagroda specjalna). Laureatka konkursu dramaturgicznego Teatru Wybrzeże za tekst „Elżbieta H.” (2011 r.). Anna Wakulicz — autorka tekstu. Urodziła się w Gdańsku w 1988 r., studiowała w Szkole Dramatu przy Teatrze Na Woli i Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2012–2014 kierownik literacki Teatru im. Ludwika Solskiego w Tarnowie. Autorka sztuki „Zażynki” (Teatr Polski w Poznaniu, reż. Katarzyna Kalwat oraz The Royal Court Theatre w Londynie, reż. Caroline Steinbeis). Sztuka była nominowana do London Evening Standard Theatre Awards w 2013 r. Finalistka Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej.

25 Zakład Doświadczalny Solidarność Reżyseria: Adam Sajnuk, występują: Edyta Olszówka (Ulka), Jolanta Olszewska (Zdana), Grzegorz Małecki (syn właścicielki kwatery), Sławomira Łozińska (Teściowa) i inni, 2015, 90'

Autor sztuki próbuje zmierzyć się z legendą „Solidarności”. Jej dzieje poznajemy poprzez losy młodej Grażyny, która w 1980 r. zapisuje się do nowo powstałego związku. Ona sama nie pojawia się jednak w sztuce i w widowisku. Z montażu wspomnień i komentarzy jej krewnych, przyjaciół i współpracowni- ków powstaje portret uczciwej, pełnej wiary i oddania związkowi kobiety, która dostrzega i musi pogodzić się z faktem, że nie wszyscy działacze są ludźmi ideowymi, że często pod przykrywką solidarnościowych haseł, realizują swe przyziemne i nie zawsze uczciwe interesy.

Szymon Bogacz — autor tekstu. Za sztukę „Wariacje międzyludzkie” zdobył III miejsce w konkursie na sztukę współczesną Starego Teatru w Krakowie i miesięcznika „Dialog” w 2006 r. W 2007 r. sztuka „Trójkąt” została wyróżniona w 7. konkursie na dramat współczesny na Festiwalu Targów Nowej Dramaturgii w Radomiu. Sztuka „W imię Ojca i Syna” wyróżniona w konkursie o Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną miała swoją prapremierę w 2010 r. w Gdyni. W 2015 r. na deskach Teatru im. C.K. Norwida w Jeleniej Górze odbyła się premiera spektaklu „Karskiego Historia Nieprawdzi- wa”. Spektakl ten został nagrodzony Srebrnym Kluczykiem 2015 w kategorii najlepszy spektakl teatralny. Adam Sajnuk — reżyser. Reżyser, aktor, scenarzysta. Założyciel Teatru Konsekwen- tnego w Warszawie (1997 r.). Od kilku lat dyrektor artystyczny Teatru WARSawy. Współpracował z warszawskimi teatrami Ateneum, Polonia i częstochowskim Teatrem im. Adama Mickiewicza.

26 Teatr na żywo

Niemcy Kruczkowskiej Autorka reportażu: Aleksandra Wołoszczuk, adaptacja: Marek Miller, reżyseria: Iwona Bielska, występują: Iwona Bielska, Elżbieta Bielska

Spektakl dokumentalny powstał na podstawie reportażu Aleksandry Wo- łoszczuk. Ewa Kruczkowska jest 50-letnią farmaceutką, która odchowała dzieci i dorabia, opiekując się starymi ludźmi w Niemczech. Nigdy nie miała czasu dla siebie. Teraz studiuje życie. Jej praca w Niemczech zamienia się we wnikliwą analizę stosunków polsko-niemieckich. Co możemy dziś ofia- rować Niemcom, a co oni mogą dać nam? „Niemcy Kruczkowskiej” to nowe oryginalne spojrzenie na naszych sąsiadów i nas samych.

Iwona Bielska — aktorka teatralna i filmowa, związana z Narodowym Starym Teatrem w Krako - wie. W dorobku artystycznym ma wiele wybitnych kreacji, m.in. rolę królowej Elżbiety w „Królo- wej i Szekspirze”. Grała w kilkudziesięciu filmach, m.in. „Ćmie”, „Wilczycy”, „Weselu”, „Wałęsie, człowieku z nadziei”. Aleksandra Wołoszczuk — dziewczyna z Ziem Odzyskanych, od 30 lat na warszawskim bruku. Entuzjastka kształcenia przez całe życie. Ciągle uczy się czegoś nowego, w związku z czym ma wiele zawodów i umiejętności. Z natury zasadnicza, żyje życiami równole - głymi. Absolwentka slawistyki i etnologii (Uniwersytet Warszawski), marketingu (Szkoła Główna Handlowa), ale także Laboratorium Reportażu (UW) i kursów pisarskich. Przez wiele lat w biznesie (branża farmaceutyczna, wydawnicza i edukacyjna) wyspecjalizowała się w prowadzeniu złożonych projektów i wdrażaniu nowatorskich rozwiązań. W 2017 r. porzuciła etat. Teraz oddycha, wymyśla, pisze, redaguje. Na podstawie cyklu jej reportaży (książka w przygotowaniu) powstało słuchowisko pt. „Niemcy Kruczkowskiej” dla Teatru Polskiego Radia.

27 Fragment reportażu „Baronowa”

Mieszkałyśmy tylko dwie — Frau Baronin i ja. Frau Baronin miała do pomocy Lotte, to była taka Haushelterin, gospodyni, która trzymała wszystko w rękach. Robiła zakupy, sprzątała, różnymi gospodarskimi sprawami się zajmowała. Ja miałam tylko gotować dla Frau Baronin i dla mnie, no i chodzić z pieskiem na spacer. Piesek Rufus był foksterierem. To był pupilek, ulubieniec, ogromna miłość Frau Baronin, no i tę miłość musiała dzielić teraz ze mną, ponieważ Rufus mnie uwielbiał, a ja jego też i musieliśmy się chować z tą naszą wielką miłością, bo ona była zazdrosna. Rufus na pewno był baronem wśród psów, tak uważam. Był niesamowicie inteligentny i mądry. Lubił dobre kiełbaski, takie Leoniwurst albo jeszcze inne, ekstra dla niego się kupowało — drogie normalne dobre kiełbasy. Uwielbiał pasztetówkę, a Frau Baronin to tępiła. Zakazywała wprost: „nie dawać mu pasztetówki, bo będzie za tłusty i to źle jemu działa na sklerozę”. Rufus miał już prawie 12 lat, jak ja tam przyszłam. Strasznie o niego dbała, bez przerwy z nim do lekarza jeździła, płaciła niesamowite kwoty za leki. Haushelterin Lotte była oburzona, jak można tyle pieniędzy na psa wydawać. Specjalne jedzenie musiał jeść, ale on tego i tak nie chciał — przychodził do kuchni, żebrał, stawał pod lodówką, pysk do góry zadzierał i czekał. Nieraz się bałam, że ona gdzieś tam może zaglądnąć do tej kuchni i zobaczyć, więc mówiłam: Rufus, idź stąd — on wszystko rozumiał! To był strasznie mądry pies, on i po polsku rozumiał i po niemiecku wszystko, co się do niego mówiło. Stał, stał, stał, w końcu jak się wkurzył — głowę do góry podniósł — szczekał. No to Frau Baronin ze swojego pokoju: „Ewa, Ewa, warum er belt?” Ja mówiłam: „Ich habe keine Anung” — nie mam pojęcia. I do niego: „Rufus, was machst du, was machst du!!!”. Ale musiałam cichutko otworzyć lodówkę i coś mu dać, żeby się nażarł i przestał szczekać. Dwa razy dziennie chodziłam z Rufusem na spacer — to były dla mnie bardzo miłe chwile, duża przyjemność. Bardzo lubiłam tego psa, spacery to był mój relaks, mogłam wyjść, obejrzeć świat. Naokoło były pola i lasy na- leżące do rodziny. Nie miałam ciężkiej pracy, nie interesowało mnie pranie, prasowanie, sprzątanie — jedynie utrzymać w porządku mój pokój i kuchnię.

28 Fakt w fabule

29 Sprawiedliwy Scenariusz i reżyseria: Michał Szczerbic, w rolach głównych: Jacek Braciak, Urszula Grabowska, Jan Wieczorkowski, Aleksandra Hamkało, Maja Komorowska, Beata Tyszkiewicz, Olgierd Łukaszewicz, producent: WFDiF, 2015

Jeden z najciekawszych filmów o relacjach polsko-żydowskich w czasie oku- pacji niemieckiej w Polsce. Oparta na faktach poruszająca opowieść o rodzinie gotowej zaryzykować wszystko, by nieść pomoc w czasach, gdy najprostszy odruch serca wymagał największego bohaterstwa. Scenarzysta obsypanej nagrodami „Róży” i producent „Jasminum” debiutuje jako reżyser filmu opar- tego na motywach rodzinnej historii.

30 Wyklęty Reżyseria: Konrad Łęcki, 2017

Film podejmuje dla wielu kontrowersyjny problem Żołnierzy Wyklętych. Boha- terowie czy wręcz przeciwnie? Jaki sens nadawali swojej walce o niepodległą Polskę? Opowieść oparta na faktach, pokazuje żołnierzy podziemia walczą- cego z władzą ludową, aparatem bezpieki i NKWD od 1945 r. aż do tragicz - nego końca. Nawiązuje do historii Józefa Franczaka ps. „Lalka”, ostatniego „wyklętego”, który zginął w październiku 1963 r. Historia antykomunistycznego podziemia po 1945 r., w którym walczyło kilka tysięcy osób, ma bogatą filmografię dokumentalną, by wymienić dwa ważne spektakle Sceny Faktu TVP: „Śmierć rotmistrza Pileckiego” Ryszarda Bugajskiego (spektakl pokazywany na naszym Festiwalu w 2013 r.) i „Inkę 1946” Wojciecha Tomczyka o Danucie Siedzikównie ps. „Inka”, zamordowa- nej — podobnie jak Witold Pilecki — przez UB. Pierwszy film produkcji Fundacji Między Słowami, założonej w 2008 r. przez Marcina Kwaśnego, który ma już na swoim koncie role Witolda Pileckiego i Romana Dziemieszkiewicza (brata „Roja”), a w filmie „Wyklęty” wciela się w dowódcę oddziału ps. „Wiktor”.

31 Habit i zbroja Reżyseria: Paweł Pitera, produkcja: Niemcy, Polska, Litwa, film dokumentalny, premiera: wrzesień 2017

Film przedstawia dzieje państwa zakonnego i Królestwa Polskiego jako gigan- tyczną grę strategiczną, w której konkurują ze sobą różne wartości cywilizacyj- ne i ścierają emocje aktorów historii. Scenariusz filmu obejmuje 300 lat, od XIII do XVI wieku. Film pokazuje powstanie Zakonu Szpitala NMP w Jerozolimie, a następnie kolonizację ziem pruskich nad Bałtykiem i budowę państwa zakonnego oraz okres jego prosperity. Dalej film przedstawia wielką wojnę zakonu krzyżackiego z Polską i Litwą w XV wieku, w tym bitwę pod Grunwaldem (1410 r.). Film kończy likwidacja państwa zakonnego na mocy II pokoju toruń- skiego (1466 r.) i akces jego mieszkańców do Korony w tzw. hołdzie pruskim.

32 MiniINPUT

Słowo wstępne Renata Puchacz, moderator

INPUT to najważniejsza programowa konferencja telewizji publicznych o za- sięgu globalnym. Odbywa się raz do roku w maju, jej organizatorem jest każdorazowo inny nadawca publiczny, w innym kraju i na innym kontynencie. Jest organizacją non-profit, zbudowaną na bezinteresownej pracy między- narodowego grona ludzi telewizji, dla których idea misji publicznej wciąż jest sprawą istotną. Dzięki ich zaangażowaniu przez 40 lat konferencja INPUT urosła do rangi jednego z najpoważniejszych i najbardziej prestiżowych wy- darzeń w telewizyjnym świecie. W konferencji bierze udział corocznie kilkaset osób z różnych stacji telewizyjnych z kilkudziesięciu krajów. Prezentowane i dyskutowane są najciekawsze i najbardziej oryginalne programy telewizyjne z ostatnich sezonów ramówkowych, a producenci, dziennikarze, telewizyjni twórcy i managerowie dzielą się doświadczeniami, wymieniają informacjami oraz inspirują pomysła- mi. Nierzadko właśnie na INPUT rozpoczynają międzynarodową współpracę. Poza organizacją konferencji INPUT od lat gromadzi bibliotekę wszystkich prezentowanych programów i udostępnia je w ramach organizowanych lokalnie MiniINPUT — krajowych spotkań dla telewizyjnych twórców, producentów i dziennikarzy. Dzięki tej inicjatywie oraz dzięki otwarciu na współpracę orga- nizatorów Festiwalu Sztuki Faktu możemy dziś wspólnie zaprosić Państwa do zapoznania się i przedyskutowania najnowszych produkcji telewizyjnych nadawców publicznych z różnych stron świata. W programie INPUT 2017, który odbył się w maju w Salonikach, zapre- zentowano 81 najnowszych audycji telewizyjnych spośród 235 programów telewizyjnych i produkcji cross-medialnych, zgłoszonych do międzynarodowej selekcji przez 39 publicznych nadawców z pięciu kontynentów. Podczas pro- jekcji i dyskusji panelowych i plenarnych, a także w kuluarach, było przede wszystkim interaktywnie, on-line, digital-first, bliżej widza i lokalnie. Podkre- ślano wagę storytellingu, user generated content oraz wszelkich aktywności cross-, a więc cross-medialnych, cross-platformowych czy cross-gatunkowych.

33 Do pokazów MiniINPUT w Toruniu wybraliśmy dla Państwa z tegorocznego programu INPUT w Salonikach najbardziej odpowiadające tym trendom pro- dukcje, które równocześnie najlepiej korespondują z charakterem Festiwalu Sztuki Faktu. Następna konferencja INPUT odbędzie się w dniach 30.04–4.05.2018 na nowojorskim Brooklinie. Serdecznie zapraszam na MiniINPUT!

Renata Puchacz od 2007 r. współpracuje z INPUT jako National Coordinator, na rynku mediów od ponad 20 lat, związana zawodowo z takimi markami telewizyjnymi jak Canal+, Cyfra+ i kanały interaktywne, Ale Kino+, Kino Polska oraz TV Wisła, TVN i TVP. Koordynator projektów kanałów tematycznych w TVP: TVP Kultura, TVP Historia, TVP HD, TVP Sport, TVP ABC, TVP Rozrywka, TVP Seriale. Organizator Krakowskiego Festiwalu Filmowego w latach 1990–2000, Przeglądu i Konkursu Dziennikarskiego Oddziałów Terenowych TVP, polskiej edycji konferencji INPUT w 2009 r. oraz warsztatów MiniINPUT. Członek Komisji Etyki TVP, ekspert KRRiT, MKDiN oraz Narodowego Instytutu Audiowizualnego.

34 Chuck Norris vs Communism Chuck Norris vs komunizm Dokument, 56', USA, reżyseria: Ilinca Calugareanu, produkcja: Vernon Films Ltd., emisja: PBS

W czasach komunistycznych tysiące zachodnich hitów kinowych szmuglowano za żelazną kurtynę i nielegalnie upowszechniano. Kasety wideo z amerykań- skimi filmami były prawdziwym oknem na świat. Niekonwencjonalna opowieść o upadku komunizmu w Rumunii w kontek- ście rewolucji wideo na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku. Prowadzona przez pryzmat pracy rumuńskiej lektorki amerykańskich filmów oraz wspo- mnień widzów, przywołujących tytuły i bohaterów, którzy wówczas wywierali największy wpływ na zbiorową wyobraźnię. Atrakcyjność narracji dodatkowo podnoszą elementy kreacji, bogato ilustrowane fragmentami filmowych hitów z tamtego okresu („Terminator”, „Rocky”, „Dirty Dancing”, „9 i pół tygodnia”, filmy z Chuckiem Norrisem i Brucem Lee itd.) Film jest częścią serii Independent Lens (www.pbs.org/independentlens).

35 Frame 394 • Klatka 394 Dokument, 30', Kanada, autor: Lesley Birchard, reżyseria: Rich Williamson, produkcja: Compy Films, emisja: CBC

Nie tak dawno cały świat obiegła historia amerykańskiego białego policjanta, który zastrzelił nieuzbrojonego czarnoskórego chłopaka. Policjant został oskarżony, a przez opinię publiczną właściwie skazany na podstawie filmiku, który pojawił się w sieci, nagranego telefonem komórkowym przez naocznego świadka. Daniel Voshart analizuje filmik, wykorzystując najnowsze technolo- gie stabilizacji obrazu i udowadnia, że śledczym umknęły szczegóły, które świadczą o nieco innym przebiegu wydarzeń. Swoje odkrycie publikuje na platformie reddit.com. Tym samym angażuje się w głośną i poruszającą opinię publiczną sprawę, i to po stronie oskarżonego policjanta, a przeciwko zysku- jącej na popularności narracji prowadzonej przez ruch Black Lives Matter. Kamera podąża z Toronto za młodym człowiekiem, który wyrusza w podróż do miejsca zbrodni w Południowej Karolinie. „Frame 394” jest częścią projektu CBC Short Docs. Film znalazł się na shortliście do Oscara 2016 w kategorii Dokumentu Krótkometrażowego.

36 Hello Syria — Calls from the Escape Route Halo Syria — telefon z drogi ucieczki Dokument, 29', Dania, tytuł oryginalny: „Hallo Syrien — opkald fra flugtruten”, reżyseria: Bjarke Ahlstrand, produkcja: Bjarke Ahlstrand, emisja: Danish Broadcasting Corporation — DR

Uchodźcy z Afryki Północnej docierają do Europy. Za pośrednictwem organizacji pozarządowych Syryjczycy mają możliwość zadzwonienia do swoich bliskich, którzy zostali w kraju. Telefon jest doskonałym narzędziem i pretekstem do niekonwencjonalnej opowieści o losach uchodźców, ale także ich różnych motywacjach i celach. Film jest częścią serii Independent Lens (www. pbs.org/independentlens).

37 The Experiments • Eksperymenty Dokument, 50', Szwecja, tytuł oryginalny: „Experimenten”, reżyseria: Bosse Lindquist, produkcja: Bosse Lindquist, emisja: SVT — Sveriges Television

Śledztwo dziennikarskie w sprawie słynnego chirurga. Paolo Macchiarini wyna- lazł metodę przeszczepu sztucznej krtani. Media na całym świecie okrzyknęły go bohaterem. Kiedy umierają kolejni pacjenci, staje się w mediach podejrza- nym oszustem. Kim jest? Genialnym hochsztaplerem czy wielkim wizjonerem? Pierwsza część trzyodcinkowej serii dokumentalnej pod tym samym tytułem.

38 The Phone of the Wind: Whispers to Lost Families • Telefon na wietrze: szepty z zaginionymi rodzinami Dokument, 49', Japonia, reżyseria: Tomohiko Yokoyama, Ryo Urabe, produkcja: Akira Niinobe, emisja: NHK — Japan Broadcasting Corporation

Na prywatnej posesji pojawiła się budka telefoniczna. Stoi w niej staromodny aparat telefoniczny, ale nie jest podłączony do żadnej sieci. Jej właściciel przychodził tu „porozmawiać” ze swoimi zmarłymi bliskimi. Po tragicznym w skutkach tsunami w 2011 r. w budce zaczęli się pojawiać ludzie, a nawet całe rodziny, z różnych zakątków Japonii. Opowiadają swoim bliskim zaginionym w katastrofie o tym, co czują, przeżywają, jak żyją. Przejmujący dokument zrealizowany w piątą rocznicę wydarzeń.

39 Very Long Play Vinyl Płyta bardzo długo grająca Dokument, 10', Rosja, tytuł oryginalny: „Очень долгая пластинка”, reżyseria: Vladimir Morozov

W życiu często towarzyszą nam różne melodie, których źródło trudno jest zi- dentyfikować. Nie jest ich zazwyczaj zbyt wiele i wszystkie można by zmieścić na jednej stronie klasycznej winylowej płyty. Starożytni filozofowie uważali, że cała ziemska muzyka brzmiąca w ludzkim umyśle jest słabym echem muzyki niebieskiej. Naukowcy twierdzą, że to poruszające się w przestrzeni planety, gwiazdy i galaktyki tworzą wspaniałą symfonię wszechświata. Muzyka ta towarzyszy nam przez całe życie, ale ludzie jej najczęściej nie słyszą, podobnie jak osoba mieszkająca w pobliżu oceanu przestaje słyszeć szum fal. Czasami jednak te dźwięki, mimo że zagłuszane przez wszechobec- ny hałas, docierają do ludzkiego umysłu. I wciąż można usłyszeć te melodie, unoszące się ponad dachami rosyjskich miast.

40 Zero Dokument, 22', Rosja, reżyseria: Nikita Belorusov

Młody chłopak pracuje jako nauczyciel w domu dziecka na północy Rosji. Jego marzeniem jest zarobić na bilet i wyjechać do ciepłych krajów. Z pensji nauczycielskiej nie odłoży. Dostrzega szansę w branży… egzekwowania długów. Świat, w który wkracza, jest pociągający, atrakcyjny, ale czy to jest droga, którą chce podążać?

41 42 Agnieszka Romaszewska-Guzy Laureat nagrody festiwalu

Nagroda za całokształt produkcji reporterskiej i dokumentalnej, za rozwija- nie gatunku służącego przekazowi prawdziwego obrazu rzeczywistości, za waleczność i odwagę oraz za skromność. Za przesłanie wolności Białorusi, za budowanie przyjacielskich więzów obywatelskich, za popieranie ruchów demokratycznych. Za myślenie strategiczne o naszej przyszłości.

Biełsat TV

Biełsat TV to należąca do TVP S.A. jedyna niezależna, białoruskojęzyczna stacja telewizyjna. Powstała dziesięć lat temu w odpowiedzi na zapotrzebowanie białoruskich środowisk demokratycznych na środek przekazu, który dostar- czałby rzetelnych informacji oraz propagował ojczystą kulturę i język. Biełsat ma na koncie blisko 80 cykli programów oraz ponad 150 filmów dokumentalnych, które otrzymały łącznie ok. 50 nagród i wyróżnień na międzynarodowych festiwalach. Strona www.belsat.eu jako jedyna wśród białoruskich mediów publikuje materiały w czterech wersjach językowych: białoruskiej, rosyjskiej, angielskiej oraz polskiej i stanowi jedno z podstawowych źródeł wiedzy o tym kraju. Stacja posiada także najczęściej oglądany na Białorusi kanał YouTube, który w rekordowym miesiącu osiągnął liczbę 10 milionów wyświetleń, oraz profile na czterech portalach społecznościowych. Ich popularność sytuuje Biełsat w ścisłej czołówce mediów na Białorusi.

43 Dyrektor Biełsat TV Agnieszka Romaszewska-Guzy: „Skąd się wziął Biełsat? Myślę, że z naszych własnych doświadczeń. Jako dziecko regularnie widywałam, jak rodzice o tej samej porze nasłuchiwali w radiu zagłuszanych audycji Wolnej Europy. Funkcja Biełsatu jest taka sama, ale jego metody — dostosowane do epoki błyskawicznego rozwoju technologicznego w jakiej żyjemy. To telewizja w najpełniejszym tego słowa znaczeniu, bo wo- kół rdzenia, jaki stanowi sam środek przekazu, zgromadzili się intelektualiści i artyści, a do nich dołączyły setki tysięcy wolnych Białorusinów, dla których ten przekaz z Polski jest gwarancją prawdy. Oczywiście dla nas, sąsiadów Białorusi, jest to ogromne wyzwanie zarówno na poziomie politycznym, jak i organizacyjnym oraz tym najbardziej podstawowym — ludzkim, bo bez tej właśnie podstawy żaden polityczny plan nie będzie pełny. Rządy Łukaszenki kiedyś się skończą, a dla nas najważniejsze jest, jaki kształt przyjmie wtedy odrodzona, demokratyczna Białoruś i jak będą wyglądały relacje między najbliższymi sąsiadami, którzy przez stulecia funkcjonowali w jednej Rze- czypospolitej”.

zzModerator przeglądu reportaży i dokumentów Biełsat TV: Janusz Gawryluk

Reportaż w sposób syntetyczny przekazuje sposób widzenia rzeczywistości, który nazwałabym autorskim. To nie oznacza tylko pojechać, nagrać i pokazać newsa, poinformować, że coś po prostu się zdarzyło. Reporter nie tylko pokazuje trudne sprawy i ciekawych ludzi, ale szuka i znajduje przyczyny tych spraw i głęboko ukryte motywy zachowań bohaterów. Monika Sieradzka

44 Rewolucja online: niezależni dziennikarze na Majdanie Siarhei Marchyk, Jerzy Wysocki, Polska 2014, 24'

Bezprzewodowy dostęp do Internetu, minikamery, smartfony i tablety dały możliwość błyskawicznego informowania świata o wydarzeniach na kijowskim Majdanie w drugiej połowie grudnia 2013 r. O tym jest reportaż, którego twór- cami, a zarazem z racji wykonywanych wówczas obowiązków także bohaterami, są dziennikarze Biełsatu relacjonujący na bieżąco tragiczne momenty masowych protestów w ukraińskiej stolicy.

45 Oswald. Mińskie misterium Victor Asliuk, Białoruś 2016, 39'

Lee Harvey Oswald przeszedł do historii jako człowiek, który 22 listopada 1963 r. miał zabić amerykańskiego prezydenta Johna Fitzgeralda Kennedy’ego. Postać samotnego strzelca szybko obrosła mitem. W śledztwie jego życiorys analizowano dosłownie dzień po dniu. Dość szybko wyszło na jaw, że Oswald w najbardziej krytycznym momencie zimnej wojny wyemigrował do ZSRR. Mało kto jednak wie, że spędził dwa i pół roku w Mińsku. Ślady jego bytności można znaleźć tam do dzisiaj. Film pokazuje jeden dzień z życia Oswalda w radzieckim mieście sprzed pół wieku.

46 Król Góry Andrei Kutsila, Białoruś 2017, 46'

Młode małżeństwo Siamion i Iryna mieszka w opuszczonej wsi Utrany. Prowa- dzone przez nich gospodarstwo od lat nie przynosi zysków, a problemy bytowe oraz ciągła walka z przewodniczącym sąsiedniego kołchozu i państwowymi sądami stają się poważną próbą dla trwałości ich rodziny. Bohaterowie usiłują odnaleźć wewnętrzny spokój dzięki specyficznie przeżywanej wierze prawo- sławnej. „Król Góry” to pełna humoru opowieść o codziennych zmaganiach ludzi, którzy wbrew przeciwnościom realizują swój nietypowy plan na życie.

47 Białoruskie pieśni: Tradycja odległości Artem Lobach, Białoruś 2017, 39'

Poleskie pieśni obrzędowe przekazywano w rodzinach z pokolenia na pokolenie. Dziś ta tradycja przemija — zaciera się ich sens kulturowy, a coraz mniej osób pamięta ich oryginalne teksty i intonacje. Ale są ludzie, dzięki którym mają one szansę przetrwać. Kanwą dokumentalno-muzycznego filmu Artema Lobacha jest twórczość trzech młodych białoruskich grup muzycznych. Muzycy zespołów Shuma, Vuraj i Rel1kt jeżdżą po wsiach, by zachować jak najwięcej z ludowej spuścizny. Film nakręcono w stylistyce z pogranicza dokumentali- styki, videoartu i clipmakingu.

48 Bieżeńcy 1915–1922 Jerzy Kalina, Polska 2017, 20'

Rok 1915. Ofensywa armii niemieckiej zmusza wojska carskie do odwrotu. Ro- syjskie władze wzywają mieszkańców zachodnich guberni do natychmiastowej ewakuacji w głąb imperium. Szacuje się, że swoje domy opuściło wówczas dwa do trzech milionów osób, głównie wyznania prawosławnego. Jedna trzecia z nich miała już nigdy nie wrócić. Dla Jerzego Kaliny historia bieżeństwa ma wymiar osobisty — wśród bliskich reżysera i sąsiadów z rodzinnej wsi Koszele bolesny temat exodusu z początku ubiegłego wieku jest obecny do dzisiaj.

49 Linia Stalina na dłoni dziecięcej Galina Samojlova, Białoruś 2015, 57'

Stalinowskie represje nie ominęły dzieci. Najmłodszym wrogom ludu zmie- niano nazwiska i wysyłano ich do sierocińców. Dzieci starsze niż 12 lat na podstawie artykułu „członek rodziny zdrajcy ojczyzny” można było wysłać na kilka lat do łagru, skąd często nie było już powrotu. Według szacunków historyków w latach 30. ubiegłego wieku w Związku Sowieckim około 7 mi- lionów dzieci mieszkało na ulicy. We wstrząsającym filmie Galiny Samojlovej o terrorze stalinowskim opowiadają jego najbardziej niewinne ofiary. Pierwszy reportaż o dzieciach wrogów ludu z lat 1930–1950.

50 TVP2 — ostoja dokumentu

Od lat Redakcja Filmu Dokumentalnego i Reportażu kształtuje obraz telewizyjnej twórczości dziennikarskiej i dokumentalnej. Wielkim sukcesem są Złote Lajkoniki zdobyte w ostatnich dwóch latach na festiwalu w Krakowie. W Toruniu zobaczymy jeden z tych nagrodzonych obrazów, „Ikonę” Wojciecha Kasperskiego. Dokument w Dwójce pokazywany jest w czterech sztandaro- wych pasmach: 1. Czy świat oszalał — premierowe, zagraniczne i polskie filmy dokumentalne, koncentrujące się na najważniejszych, bieżących wydarzeniach polityczno- -gospodarczych. Poszerzają i pogłębiają wiedzę o dzisiejszym świecie, pomagają zrozumieć najtrudniejsze relacje, mechanizmy i zjawiska. 2. Świat bez fikcji — prestiżowe, premierowe pasmo dokumentalne Dwójki, obecne na antenie od września 2011 r., przybliżające światowe problemy społeczne. Tu znajdziemy nagradzane i najgłośniejsze, także kontrower- syjne tytuły. Emitowane w tym paśmie polskie dokumenty to najlepsze pro- dukcje autorskie wybitnych reżyserów. Odznaczają się wysokimi walorami artystycznymi, wykorzystują najnowsze i stosują nowatorskie rozwiązania techniczne. 3. Rodzinne oglądanie — filmy i serie dokumentalne przeznaczone dla rodzinnej widowni, tworzone przez najlepszych światowych producentów, m.in. National Geographic, BBC czy Discovery. Przedstawiają Ziemię z jej przeróżnymi zagadkami. W repertuarze są też polskie perełki. Realizacja na najwyższym poziomie, szczególnie w warstwie obrazu. 4. Magazyn Ekspresu Reporterów — kultowy, firmowy program, od 2003 r. emitowany na żywo. Zajmuje się problematyką społeczną, interwencjami, promuje postawy obywatelskie. Ma autorytet i powodzenie u widzów. Na- grodzony czterema Telekamerami. Redakcja współpracuje z najlepszymi reporterami z ośrodków regionalnych TVP.

51 Pokaz specjalny: Ikona Scenariusz i reżyseria: Wojciech Kasperski, 2016, 51'

„Gdzie znajduje się dusza? W sercu? W mózgu? A może gdzie indziej?” — zastanawia się sędziwy lekarz, który poświęcił się pracy w szpitalu psychia- trycznym na syberyjskiej prowincji. Miejsce niedostępne dotychczas dla ekip filmowych poznajemy również za pośrednictwem jego mieszkańców — nie- którzy z nich spędzili w szpitalu po kilkadziesiąt lat. Dyskretne, a zarazem wnikliwe obserwacje codziennego życia pacjentów zamieniają się w medytację na temat nieprzeniknionej ludzkiej natury.

Wojciech Kasperski — reżyser, scenarzysta i producent. Ukończył Szkołę Filmową w Łodzi. Realizuje filmy w Polsce i w Rosji. Uczestnik konferencji INPUT, festiwalu w Cannes (sekcja Tous Les Cinémas du Monde), wyróżniony w konkursie Prix Europa. Jego filmy zdobyły wiele nagród na międzynarodowych festiwalach, m.in. Great Silver Nanook w Perm oraz Grand Sterling Award American Film Institute. Członek Polskiej Akademii Filmowej.

52 Programy zakwalifikowane do konkursu

53 Republika Wolni Poeci Marek Sygacz, 20.11.2016, TV Polsat News Izabela Szukalska, 23.11.2016, TVP Katowice (Magazyn Reporterów)

Donbas — Zapomniana Wojna Marek Sygacz, 18.02.2017, TV Polsat News Łowca Izabela Szukalska, 14.04.2017, TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) A mnie postaw choćby krzyżyk koślawy Jacek Słomiński, 9.02.2017, TVP3 Białystok Droga weterana — pokonać Hańczę Rafał Makolądra, 11.06.2017, TVP3 Warszawa

Bezsilny Karolina Raszeja, 8.04.2017, TVP3 Gdańsk Diamenty z ulicy Anna Trzicńska, 17.04.2017, TVP INFO

Dominik Karolina Raszeja, 12.07.2017, TVP3 Gdańsk Strzelić rakowi gola Kamila Tyrankiewicz, 30.08.2017, TVP1 (Obserwator) Głód Anna Tuz, 8.12.2016, TVP1 (Obserwator) Pszczoły Kamila Tyrankiewicz, 18.10.2017, Pogotowie duszpasterskie TVP1 (Obserwator) Dorota Kaczor-Miszkiewicz, 19.12.2017, TVP1 (Obserwator) Patrycja Meunier Alicja Grzechowiak, 23.08.2017, TVP3 Białystok Zosia szuka domu Dorota Kaczor-Miszkiewicz, 18.01.2017, TVP1 (Obserwator) Zdzinku, kim ty chcesz w życiu zostać? Aleksandra Rek, 21.03.2017, Aleksander Rozenfeld — TVP2 (Świat bez fikcji) gramatyka nieobecności Dagmara Drzazga, 8.01.2017, TVP Katowice Miłość wyrwana śmierci Katarzyna J. Kowalska, 22.04.2017, TVP Info Służba więzienna — Inne Oblicze Paweł Guszała, 17.08.2017, TV DAMI Jelenia Góra Cuda się zdarzają Bożena Klimus, 17.01.2017, TVP2

Marzenia się spełnia Katarzyna Prętkowska, Marta Jastrzębska, Okruszki 20.03.2017, TVP3 Bydgoszcz Wojciech Królikowski, 1.02.2017, (Czas na interwencję) TVP1 (Obserwator)

54 Bieszczadzka Magija Seks z dziewczynami z „Babińca” Monika Meleń, 8.11.2016, Jarosław Jabrzyk, Bertold Kittel, TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) 11.02.2017, TVN24

Każda chwila jest dla Ciebie Kto zarabia na robotnikach Monika Meleń, 7.02.2017, z Korei Północnej? TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) Jarosław Jabrzyk, Bertold Kittel, 8.11.2016, TVN

Pekin Szymon Wochal, 16.11.2016, TVP1 Rosyjska pralnia Endy Gęsina Torres, Wojciech Cieśla, 25.03.2017, TVN24 Siłaczka — Monika Michalik Sylwia Michałowska, 30.08.2017, TVP Sport Jak wykorzystać ukraińskiego pracownika? Bankrut Jakub Stachowiak, 8.04.2017, TVN24 Paweł Kaźmierczak, 8.11.2016, TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) Nowy biznes twórcy piramidy finansowej Załatwię Cię Szymon Jadczak, 22.04.2017, TVN24 Paweł Kaźmierczak, 3.01.2017, TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) Egipska tajemnica Rafał Stańczyk, 29.05.2017, TVP Info Uwięziona Sylwia Michałowska, 29.05.2017, TVP1 (Obserwator) Pomocnik na czterech łapach Sonia Kobylańska-Jóźwik, 30.03.2017, Zoom TV (Bliżej) Taki trochę chory… Monika Skrzypczak, 10.01.2017, TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) Granice możliwości Monika Gałązka, 9.03.2017, TVP3 Kielce

Jak dobrze być kierowcą Kamil Kastelik, 16.08.2017, Na scenie i wokół sceny: Macbeth TVP Katowice (Magazyn Reporterów) Sylwia Jarmuż, 21.10.2016, Winogardzka Telewizja Kablowa — Poznań

Dar życia Wojciech Królikowski, 28.03.2017, Historia pewnej znajomości — TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) ciąg dalszy Sylwia Jarmuż, 21.01.2016, Winogardzka Telewizja Kablowa — Poznań Moje drugie życie Sonia Kobylańska-Jóźwik, 16.03.2017, Zoom TV (Bliżej)

55 Jo był ukradziony — Czarny los Czarnego tragedia górnośląska Agata Król, 1.08.2017, TVP Info Sabina Dyla-Grad, Adrian Grad, 30.08.2017, TVP3 Katowice Kindelager Pogrzebin Krzysztof Korwin-Piotrowski, 1.09.2017, To było przeznaczenie… TVP3 Katowice Alicja Grzechowiak, 24.05.2017, TVP3 Białystok

Ale jaja! Podziemny recykling Aleksnadra Rek, 27.12.2016, Maciej Kuciel, Daniel Liszkiewicz, Tomasz TVP2 (Magazyn Ekspresu Reporterów) Lusawa, 26 i 27.07.2017, TVN (Uwaga)

Prawo ojca? „Nie tak wyobrażałam sobie Barbara Jendrzejczyk, 17.05.2017, starość” TVP3 Katowice (Magazyn Reporterów) Daniel Liszkiewicz, 7, 8 i 25.11.2016, TVN (Uwaga) Witam w raju Barbara Jendrzejczyk, 22.02.2017, Sprawa Jarosława Ziętary TVP3 Katowice (Magazyn Reporterów) Seweryn Lipoński, Jerzy Przybek, 8.06.2017, Zoom TV Wstyd z Kulmhof Jan Józefowski, 20.04.2017, Zoom TV Przecież tu jest wszystko Beata Hyży-Człopińska, 7.06.2017, TVP3 Onkorejs Anna Włodkowska, 4.07.2017, OTV Jaja z niespodzianką Joanna Pęcherska, Tomasz Patora, 21 i 22.06.2017, TVN (Uwaga) Powrót Łukasz Kowalski, 9.12.2016, TVP1 (Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…) Uśmiech za uśmiech Monika Kamińska, Agata Chyłka, 3.04.2017, TVP3 Bydgoszcz Strzelanina na komisariacie Mateusz Wróbel, 20.04.2017, TVP1 (Obserwator) Natalia… Monika Kamińska, Iwona Komisarek, 6.03.2017, TVP3 Bydgoszcz Zaginiona nastolatka — Faustyna Rokowska Barbara Jendrzejczyk, 17.02.2017, Tajemnica śmierci TVP1 (Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…) Piotra Bartoszcze Marcin Tomaszewski, 9.06.2017, TVP3 Bydgoszcz

56 Noc Reporterów Moderator: Katarzyna Marcysiak

Niezwykłe dla reporterów i widzów nocne spotkanie. Gorące dyskusje, do- ciekliwe pytania, zwierzenia, opowieść o pracy polskiego reportera. To tutaj, wieczorem w piątek w Teatrze „Baj Pomorski”, raz w roku spotykają się re- porterzy różnych stacji.

Katarzyna Marcysiak Dziennikarka i publicystka. Przez 25 lat związana z TVP, dla której zrealizowała dziesiątki programów, reportaży i filmów. W 2011 r. z pierwszą polską ekipą te- lewizyjną odwiedziła obserwatorium Alma w Chile. W 2012 r. relacjonowała dla TVP Info ceremonię wręczenia Oscarów. Specjalizowała się także w wywiadach, za co dwukrotnie otrzymała najwyższą nagrodę na Przeglądzie i Konkursie Dziennikarskim Oddziałów Terenowych TVP. Prowadziła kilka autorskich cykli, m.in. „Kultowe rozmowy”, które w 2016 r. ukazały się także w postaci książki. Od stycznia 2017 r. pracuje samodzielnie. Wyreżyserowany przez nią obraz „W poszukiwaniu Człowieka Serca” jest jej pierwszą własną, niezależną produkcją, nagrodzoną w marcu 2017 r. na Międzynarodowym Festiwalu CICFF w Kalkucie.

Wojciech Bojanowski Jeden z najwybitniejszych reporterów młodszego pokolenia. Absolwent Uni- wersytetu Jagiellońskiego. Od 2005 r. w TVN. Specjalny korespondent „Fak- tów”. Laureat prestiżowej nagrody Grand Press w 2016 r. za reportaż „Droga przez piekło” o uchodźcach w Calais przedzierających się do Wielkiej Brytanii. Autor wstrząsającego reportażu (maj 2017 r., „Superwizjer”) o śmierci Igora Stachowiaka w komisariacie we Wrocławiu. Nad tematem pracował wiele miesięcy, w wywiadzie powiedział: „W pewnym momencie zacząłem czuć, że waga i konsekwencja tej sprawy są takie, że muszę znaleźć wszystko, co w mojej mocy, żeby możliwie dobrze to udokumentować, żeby możliwie dużo materiału zebrać. Na tym też polega odpowiedzialność, żeby ważyć słowa i jeśli się o czymś mówi, to wiedzieć dlaczego”.

57 Tomasz Patora Wybitny reporter śledczy. Przygodę z dziennikarstwem zaczął od wydawania podziemnego pisma w liceum. Podczas studiów (prawo) rozpoczął pracę w łódzkim oddziale „Gazety Wyborczej”. W styczniu 2002 r. GW opublikowała najbardziej znany tekst współautorstwa Patory — „Łowców skór”, reportaż śledczy ujawniający nekroaferę w łódzkim pogotowiu ratunkowym. Pracownicy pogotowia sprzedawali informacje o zgonach pacjentów zakładom pogrze- bowym. Żeby zwiększyć zysk, opóźniali wyjazdy do umierających, czasem przyspieszali ich śmierć. Zostali w 2005 r. prawomocnie skazani (dożywocie, sześć, osiem i 25 lat więzienia). Za „Łowców skór” autor otrzymał nagrodę im. Kurta Shorka przyznawaną przez najbardziej prestiżową szkołę dziennikarstwa na świecie — Columbia University w Nowym Jorku. W 2009 r. rozpoczął pracę w zespole reporterów magazynów „Uwaga” i „Superwizjer” w telewizji TVN. Jest m.in. zdobywcą dwóch nagród „Grand Press” i dziewięciu nominacji do tej nagrody. Od wielu lat wykłada dziennikarstwo śledcze.

Monika Meleń Reżyserka i autorka scenariuszy do wielu reportaży realizowanych dla Tele- wizji Polskiej. Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego (filmoznawstwo), a także Uniwersytetu Jagiellońskiego (dziennikarstwo). Jej reportaże były wielokrotnie nagradzane podczas festiwali, m.in. I nagroda za reportaż „Stanisław i Staś” podczas Przeglądu i Konkursu Dziennikarskiego Oddziałów Terenowych TVP w 2014 r. Jej debiut dokumentalny pt. „Film dla Stasia” (dla TVP1) został wy- brany jako jedyna polska produkcja na międzynarodową konferencję mediów publicznych INPUT 2017 w Salonikach. Otrzymał też nagrodę im. Macieja Szumowskiego na 57. Krakowskim Festiwalu Filmowym. Pracuje nad cyklem dokumentalnym dla TVP1.

Ewa Żarska Dziennikarka Polsat News, od 2008 r. jest reporterką w oddziale w Łodzi. Pracowała jako korespondentka w Londynie i w Warszawie. Relacjonowała najważniejsze wydarzenia w Polsce i za granicą. Przygotowuje materiały do „Wydarzeń”, flagowego programu informacyjnego Telewizji Polsat. Jest autorką reportaży: „Mała prosiła, żeby jej nie zabijać” oraz „Zbrodnia bez kary”.

Paweł Kaźmierczak Reporter od 20 lat, rocznik 1974. Zaczynał w lokalnej stacji radiowej. W lipcu 1997 r. z niezniszczalnym — jak twierdzi — magnetofonem Marantz ruszył z kierowcą ciężarówki załadowanej darami dla ludzi poszkodowanych w powo-

58 dzi tysiąclecia. Trzy dni na Opolszczyźnie, w tym w gminie Lubsza, na terenie której Odra zalała 80% domów i zabudowań gospodarskich, uważa za swoisty chrzest dziennikarski. Od ośmiu lat współpracuje z Magazynem Ekspresu Reporterów TVP2. Laureat wielu konkursów dziennikarskich, zdobywca lauru Grand Press w kategorii dziennikarstwo śledcze.

Andrzej Tomczak Reporter, rocznik 1965. Studiował na Uniwersytecie Kazimierza Wielkie- go w Bydgoszczy. Związany z Telewizją Polską od 1993 r. Był reporterem newsowym, producentem telewizyjnym, wydawcą, dyrektorem oddziału TVP w Bydgoszczy, prezesem kujawsko-pomorskiego oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i członkiem Zarządu Głównego SDP w Warszawie. Autor filmów dokumentalnych i ponad 200 reportaży emitowanych głównie w Magazynie Ekspresu Reporterów TVP2. Laureat licznych nagród i wyróż- nień dziennikarskich.

Maciej Kuciel Reporter sądowy i śledczy. W czasie studiów współpracował z krakowskim dodatkiem do „Gazety Wyborczej” i „Czasem Krakowskim”, później z działem prawnym „Rzeczpospolitej”, z Radiem Kraków, radiową Trójką i Informacyjną Agencją Radiową. Od 2002 r. realizuje reportaże dla programów TVN „Uwa- ga!” i „Superwizjer”. Współautor książki (razem z Moniką Wawer) „Reporter w przebraniu” poświęconej „dziennikarstwu przykrywkowemu” i przeprowa- dzaniu prowokacji dziennikarskich. Jest laureatem nagrody Grand Press 2009 (wspólnie z Szymonem Jadczakiem) za reportaż „Dobre, bo szwedzkie”. Au- torzy ujawnili proceder sprzedaży prawie 30-letniego mięsa pochodzącego z magazynów szwedzkiej armii. Zrealizowany przez niego film dokumentalny „Sędzia” zdobył w 2016 r. Nagrodę Główną Wolności Słowa, przyznawaną za publikacje w obronie demokracji i praworządności, demaskujące nadużycia władzy, korupcję, naruszanie praw obywatelskich i praw człowieka.

Marek Sygacz Dziennikarz i reporter z 20-letnim stażem. Od 2005 r. związany z telewizją Polsat, wcześniej TVN24 i TVP. Dokumentował konflikt na wschodzie Ukra- iny. Pracował na Krymie i w Donbasie po obu stronach frontu. Efektem jest pięć reportaży: „Reżim Ciszy”, „Gruz 200, Gruz 300”, „Zachód”, „Republika”, „Donbas — Zapomniana wojna”. Na co dzień jest reporterem w katowickim oddziale Polsat News.

59 Ernest Saj Ernest Mikołaj Saj urodził się w 1983 r. W Szczecinie podjął studia na Aka- demii Morskiej. Przygodę z filmem rozpoczął w 2006 r. Podczas pobytu na Alasce nakręcił na kutrze rybackim swój pierwszy amatorski film. W 2008 r. rozpoczął pracę w szczecińskim oddziale TVP na stanowisku dziennikarza. Jego specjalność to tematyka społeczna i interwencyjna. Realizuje repor- taże do programów z cyklu „Wokół Nas”, „Magazyn Ekspresu Reporterów”, „Celownik”, „Telekurier” i „Raport z Polski”. Pomaga ludziom, którzy przestali wierzyć w sprawiedliwość. Swój pierwszy film dokumentalny zrealizował latem 2011 r. Towarzyszył z kamerą rodzicom dziewięcioletniej Nikoli, którą norwescy urzędnicy umieścili w rodzinie zastępczej, gdzie miała czekać na adopcję. Zde- sperowani rodzice postanowili uwolnić dziecko za wszelką cenę. Na podstawie tej historii powstał dokument pt. „Ucieczka z raju”, który jako jeden z dwóch filmów reprezentował Polskę na największym światowym festiwalu telewizji publicznych w Sydney w maju 2012 r. Film był również prezentowany podczas 25. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Dallas i trafił na największy azjatycki festiwal filmów dokumentalnych w Kantonie.

Joanna Frydrych Urodzona w 1965 r. Z TVP związana od kilkunastu lat. Autorka filmów dokumentalnych i kilkudziesięciu reportaży, emitowanych przede wszystkim w Magazynie Ekspresu Reporterów. W swoich reportażach pokazuje ludzi borykających się ze swoimi ułomnościami i brakiem zrozumienia u innych. Jak mówi: „nie ma trudności nie do pokonania”, zaprzyjaźnia się i utrzymuje kontakty z wieloma bohaterami swoich reportaży. W najściślejszym kontakcie jest do tej pory z tytułową „Smerfetką” z Bytomia. Najdłużej, bo sześć mie- sięcy, pracowała nad reportażem „Ranczo, czyli poszukiwanie szczęścia”. Najdziwniejszy posiłek jaki zjadła na planie to kotlet mielony z resztek mięsa znalezionych na śmietniku, przygotowany przez bezdomnych bohaterów re- portażu „Kuchnia polska”.

60 Rūta Lankininkaitė

Rūta Lankininkaitė jest dziennikarką serwisu informacyjnego Litewskiej Telewi- zji Publicznej od 2000 r. Wcześniej pracowała w Radiu Wolna Europa / Radiu Wolności w Pradze i The News Radio (Žinių radijas). Rūta Lankininkaitė tworzy reportaże obejmujące różne tematy, od polityki do sportu. Jest autorką wielu reportaży ze strefy wojennej w regionie Donbasu na Ukrainie. Pracuje na Li- twie, w Polsce, na Ukrainie, jest akredytowana do pracy na Białorusi i w Rosji. Lubi czytać, podróżować i sądzić, że dziennikarstwo to nie tylko zawód, ale i sposób życia. Wśród innych nagród, w 2017 r. Ruta Lankininkaitė otrzymała nagrodę Litewskiej Straży Granicznej za zasługi dla Litwy. Na V Festiwalu Sztuki Faktu odbędzie się spotkanie z dziennikarką, połą- czone z pokazem jej filmów dokumentalnych.

61 Młodzi dokumentaliści w Kujawsko- Pomorskiem

Prowadzone przez Marcina Sautera warsztaty „Młodzi dokumentaliści w Ku- jawsko-Pomorskiem” skierowane są do studentów interesujących się do- kumentem i reportażem. Podczas spotkania dowiedzą się podstawowych informacji na temat pracy dokumentalisty. Marcin Sauter odpowie na pytania, gdzie szukać ciekawych i poruszających widza tematów oraz jak zacząć pracę nad swoim pierwszym materiałem. Prowadzący podzieli się też swoją wiedzą zdobytą na wielu planach filmowych w kraju i za granicą.

Marcin Sauter — reżyser filmów dokumentalnych, operator filmowy i fotografik. Absolwent Wyższe- go Studium Fotografii w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi oraz kursu dokumentalnego Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, prowadzonego pod kierunkiem Marcela Łozińskiego. Autor wielu wysoko ocenianych wystaw, m.in. „Wilno — ży- cie codzienne”, „Camerimage”, „Ponad niebem” czy „Kawałki świata”. Karierę filmowca rozpoczął w 1997 r., realizując razem z Maciejem Cuske niezależną fabułę utrzymaną w konwencji absurdalnej czarnej komedii „I co wy na to, Gałuszko?”. Zdobywca wielu prestiżowych nagród na międzynaro- dowych festiwalach w Londynie, Nowym Jorku, Paryżu, Wilnie, Niemczech, Poznaniu i Krakowie.

62 Czas dla reportażu jest marny, ale marność czasu bywa elementem zdrowej selekcji i kuźnią charakterów. Tak się jakoś składa, że zdecydowana większość dzieł sztuki, także sztuki faktu, powstała w kontrze do rzeczywistości i wbrew warunkom, w jakich powstawały. Kazimierz Żórawski Ludzie V Festiwalu Sztuki Faktu

Organizator — Toruńska Agenda Kulturalna zzKrystian Kubjaczyk — dyrektor TAK i festiwalu zzJacek Snopkiewicz — coach reporter w PWSFTviT, dyrektor artystyczny festiwalu

Partnerzy zzTelewizja Polska yyMarcin Wolski — dyrektor TVP2 yyTomasz Mazur — wicedyrektor TVP2, koordynator współpracy z festiwalem yyMarta Dużbabel — Redakcja Filmu Dokumentalnego i Reportażu yyDorota Roman — Magazyn Ekspresu Reporterów yyAgnieszka Romaszewska-Guzy — dyrektor Biełsat TV yyMiłosz Dobrzyński — koordynator

64 zzPaństwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna w Łodzi yyprof. Andrzej Sapija — prodziekan Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewi- zyjnej, koordynator współpracy z festiwalem, przewodniczący jury yyprof. Roman Sawka — dziekan Wydziału Organizacji Sztuki Filmowej zzWytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych yyWłodzimierz Niderhaus — dyrektor yyKrzysztof Domagalik — redaktor cyklu „Teatroteka” yyPiotr Sobkowicz — koordynator współpracy z festiwalem zzPrzegląd międzynarodowy telewizji publicznych MiniINPUT yyRenata Puchacz — polski koordynator INPUT, TVP yyJanusz Kołodziej — redaktor naczelny miesięcznika Tele Pro: Technika & Kontent TV zzJury festiwalu yyAndrzej Sapija — przewodniczący jury, PWSFTviT yyMarek Miller — Uniwersytet Warszawski yyJanina Jankowska — Polskie Radio yyAnna Kwiatkowska — sekretarz jury, TVP zzGala Zamknięcia yyJoanna Racewicz — prowadząca galę, TVP2 yyzespół Igora Nowickiego, gwiazda wieczoru Maria Sadowska oraz Juliusz Kamil, Michał Grobelny i Ania Karwan („The Voice of Poland”) — część artystyczna gali

65 Nagrody w latach 2013–2016

I Festiwal Sztuki Faktu, Toruń, 11–13.04.2013 Jury: Lidia Duda, Jacek Bławut, Marek Miller, Irena Piłatowska-Mądry, Beata Kubiczek

zzNagrody: Grand Prix — Adam Bogoryja-Zakrzewski za reportaż „Spór o kładkę”. II miejsce ex aequo zajęli: Beata Hyży-Czołpińska za reportaż „Jest taka cierpienia granica” oraz Sebastian Napieraj i Adam Barwiński za reportaż „Dzikun”. Równorzędne wyróżnienia otrzymali: Fabian Zając za „Policję w akcji”, Łukasz Kowalski za „Uwięzionych”, Andrzej Mańkowski za „Romea i Julię”, Izabela Szukalska za „Jestem, zawsze będę…” oraz Aleksandra Rek za „Ołówek w ręku Boga”. zzNagroda w kategorii „film dokumentalny z pogranicza reportażu”: Janos Krawczyk za film „Matka 24h”. zzNagrody prezesa TVP: Krystyna Mokrosińska, Ireneusz Engler. zzGość honorowy: Mariusz Walter, reporter, dokumentalista, kreator telewizyjny, twórca telewizyjnego reportażu w TVP.

66 II Festiwal Sztuki Faktu, Toruń, 10–12.04.2014 Jury: Maria Zmarz-Koczanowicz (przewodnicząca), Lidia Duda, Irena Piłatowska-Mądry, Marek Miller, Jerzy Śladkowski zzNagrody: Grand Prix — Adam Barwiński za reportaż „Król Edward”, II miejsce — Alicja Grzechowiak za reportaż „Jan sokolnik”, III miejsce — Łukasz Kowalski za reportaż „Egzamin z człowieczeństwa”. Równorzędne wyróżnie- nia otrzymali: Brygida Frosztęga-Kmiecik za reportaż „Strażak oskarżony”, Ewa Galica za reportaż „Ksiądz Andrzej i jego ofiary” części I i II, Faustyna Szebesta-Kowalska za reportaż „Jestem tu…” i Jolanta Kowalska za reportaż „Wybacz, że tak rzadko przyjeżdżam”. zzNagroda w kategorii „film dokumentalny z pogranicza reportażu”:Andrei Kutsila i Vyachaslau Rakitski za film „Miłość po białorusku”. zzNagroda Festiwalu Sztuki Faktu ufundowana przez TVP: Tomasz Sekielski. zzNagroda Prezesa TVP: Mirosław Chojecki.

III Festiwal Sztuki Faktu, Toruń, 24–26.04.2015 Jury: Lidia Duda (przewodnicząca), Irena Piłatowska-Mądry, Marek Miller, Mirosław Chojecki, Krzysztof Magowski zzNagrody: Grand Prix zdobyła Barbara Jendrzejczyk za reportaż „Matka trzymaj się”, II miejsce „Tarnowiec bardzo nasz” — Andrzej Buchowski, równorzędne wyróżnienia honorowe: Łukasz Spisak i Małgorzata Szczep- kowska za „Niesłusznie skazanych” oraz Aleksandra Grabowiecka za „Blizny Majdanu”. zzNagroda za reportaż o heroicznej walce: Alina Mrowińska za reportaż „Jesz- cze zaśpiewam”. zzNagrody w kategorii „film dokumentalny z pogranicza reportażu”:I nagroda — Katarzyna Trzaska za „Maksimum przyjemności”, drugą przyznano Magdalenie Gwóźdź i Rozalii Romaniec za „Uczcie się Polski”, trzecią zdobył Arkadiusz Gołębiewski za „Dzieci kwatery Ł”, wyróżnienie honorowe otrzymał Waldemar Wiśniewski za film „Yoshiho Umeda”. zzNagroda Prezesa TVP dla mistrza reportażu: Barbara Włodarczyk, autorka cyklu dokumentów o Rosji „Szerokie tory”. zzGość honorowy: Eugeniusz Pach, twórca polskiej szkoły reportażu telewizyjnego (Telewizja Polska).

67 IV Festiwal Sztuki Faktu, Toruń, 3–5.11.2016 Jury: Lidia Duda (przewodnicząca), Janina Jankowska, Monika Sieradzka, Andrzej Sapija, Anna Kwiatkowska

zzNagrody: Grand Prix — Rafał Stańczyk i Jarosław Giermaziak (TVP Info) za reportaż „Faszyści w okopach”. Druga nagroda — ex aequo Bertold Kittel, Jarosław Jabrzyk i Beata Biel (TVN) za „Jak kupiliśmy biling tele- fonu”, Fabian Zając (TVP2, Magazyn Ekspresu Reporterów) za „Złowieni na cudowny lek” oraz Dorota Kaczor-Miszkiewicz (TVP1, Obserwator) za „Murale”. Równorzędne wyróżnienia honorowe otrzymali: Anna Kalita (TVN, Uwaga) za reportaż „Tu nie ma sprawiedliwości”, Alicja Grzechowiak (TVP3 Białystok) za „Inny”, Kamili Tyrankiewicz, Bogusław Byrski i Konrad Biel (TVP1, Obserwator) za „Telewizja podwórkowa”. zzNagrody w kategorii „film dokumentalny z pogranicza reportażu”:I nagroda — Anton Tsialezhnikau (Biełsat TV) za „Pędzle zamiast karabinów”, II nagroda — Iwona Poreda-Łakomska (TVP1) za „Bałtycki poker. W co gra Putin?”, III nagroda — Agnieszka Niedojad (TVN, Superwizjer) za film „Kordian”. Dwa wyróżnienia: Beata Hyży-Czołpińska (TVP3 Regionalna) za „Środek puszczy, najbliżej absolutu” oraz Bertold Kittel i Jarosław Jabrzyk (TVN) za „Były sędzia i majątki do przejęcia”. zzNagroda Marcina Wolskiego, dyrektora TVP2: Paweł Kaźmierczak z Ma- gazynu Ekspresu Reporterów. zzNagroda festiwalu za całokształt kreacji producenckiej: Włodzimierz Nider- haus, dyrektor Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.

68 Karta Etyczna Mediów

Dziennikarze, wydawcy, producenci i nadawcy, szanując niezbywalne prawo człowieka do prawdy, kierując się zasadą dobra wspólnego, świadomi roli mediów w życiu człowieka i społeczeństwa obywatelskiego, przyjmują tę kartę oraz deklarują, że w swojej pracy kierować się będą następującymi zasadami: zzZasadą prawdy — co znaczy, że dziennikarze, wydawcy, producenci i nadawcy dokładają wszelkich starań, aby przekazywane informacje były zgodne z prawdą, sumienne i bez zniekształceń, relacjonują fakty w ich właściwym kontekście, a w razie rozpowszechnienia błędnej informacji niezwłocznie dokonują sprostowania. zzZasadą obiektywizmu — co znaczy, że autor przedstawia rzeczywistość niezależnie od swoich poglądów, rzetelnie relacjonuje różne punkty widzenia. zzZasadą oddzielenia informacji od komentarza — co znaczy, że wypowiedź ma umożliwiać odbiorcy odróżnienie faktów od opinii i poglądów. zzZasadą uczciwości — to znaczy działanie w zgodzie z własnym sumieniem i dobrem odbiorcy, nieuleganie wpływom, nieprzekupność, odmowę dzia- łania niezgodnego z przekonaniami. zzZasadą szacunku i tolerancji — czyli poszanowania ludzkiej godności, praw, dóbr osobistych, a szczególnie prywatności i dobrego imienia. zzZasadą pierwszeństwa dobra odbiorcy — co znaczy, że podstawowe prawa czytelników, widzów i słuchaczy są nadrzędne wobec redakcji, dziennikarzy, wydawców, producentów i nadawców. zzZasadą wolności i odpowiedzialności — co znaczy, że wolność mediów nakłada na dziennikarzy, wydawców, producentów, nadawców odpowie- dzialność za treść i formę przekazu oraz wynikające z nich konsekwencje.

Sygnatariusze tej Karty powołują Radę, która strzec będzie powyższych zasad, publicznie orzekając w sprawach przestrzegania Karty i dokonując interpretacji jej zapisów. Sygnatariusze zobowiązują się również do upowszechnienia treści

69 Karty, informacji o prawie składania skarg do Rady i niezwłocznego ogłaszania orzeczeń Rady. Skład Rady, tryb jej powoływania oraz zasady działania ustali zebranie upełnomocnionych przedstawicieli sygnatariuszy karty.

W dniu 29 marca 1995 r. Kartę Etyczną Mediów podpisali:

1. Prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej — Marian Podkowiński, 2. Prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich — Andrzej Sawicki, 3. Prezes Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy — Maciej Łętowski, 4. Przewodnicząca Syndykatu Dziennikarzy Polskich — Anna Borkowska, 5. Prezes Związku Zawodowego Dziennikarzy — Piotr Górski, 6. Prezes Telewizji Polskiej S.A. — Wiesław Walendziak, 7. Prezes Polskiego Radia S.A. — Krzysztof Michalski, 8. Telewizja POLSAT — podpis grupowy: Bogusław Chrabota i Barbara Pietkiewicz-Trzeciak, 9. Prezes Unii Wydawców Prasy — Michał Komar, 10. Prezes Stowarzyszenia Niezależnych Producentów Filmowych i Telewizyjnych — Jan Dworak, 11. Prezes Stowarzyszenia Polskiej Prywatnej Radiofonii — Wojciech Reszczyński, 12. Duszpasterz środowisk twórczych — ks. bp Wiesław Niewęgłowski, 13. Przewodniczący Związku Zawodowego Dziennikarzy Telewizyjnych — Mariusz Jeliński.

70 Ramowy program

Dzień 1 (czwartek), 5 października 2017 r.

9.30 Pokaz najlepszych reportaży przeglądu konkursowego 10.30 Młodzi idą!, cz. 1 11.30 Biełsat TV — przegląd dokumentów i reportaży, cz. 1 13.00 Teatroteka, cz. 1 16.00 Teatr na żywo: Niemcy Kruczkowskiej 17.30 MiniINPUT, cz. 1 20.00 Fakt w fabule: Sprawiedliwy 20.00 Koncert zespołu Beatles’n’Jazz i Tomasz Mucha Trio feat. Martin Höper

Dzień 2 (piątek), 6 października 2017 r.

10.00 Biełsat TV — przegląd dokumentów i reportaży, cz. 2 10.30 Młodzi idą!, cz. 2 12.30 Spotkanie i pokaz filmów Ruty Lankininkaitė 13.00 Teatroteka, cz. 2 13.30 Młodzi dokumentaliści w Kujawsko-Pomorskiem — warsztaty 17.30 Prezentacja najlepszych dokumentów TVP2: Ikona 19.00 Reportaż telewizyjny — studium kreacyjno-produkcyjne 19.00 Fakt w fabule: Habit i zbroja 20.30 MiniINPUT, cz. 2 21.00 Noc Reporterów

Dzień 3 (sobota), 7 października 2017 r.

11.00 MiniINPUT, cz. 3 13.00 Fakt w fabule: Wyklęty 14.00 Fake news — król informacji? 16.00 Gala Zamknięcia

71 Notatki