PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 104 Transport 2014

8^ Henryk Rudowski

Politechnika Warszawska, Instytut Informatyki, ^)†<

SIECIOWE SYSTEMY INFORMATYCZNE W POLSKIM TRANSPORCIE KOLEJOWYM W OKRESIE PRZEMIAN USTROJOWYCH I TECHNOLOGICZNYCH

#: L`hYx

Streszczenie: ? b  < ? L $  ?b w wyniku tego ? G $ ?  V bB V <  ?  4 technologicznym realizowane z wykorzystaniem technologii sieci komputerowych B„V4 ? m ICT. W pracy u ? <?b? < ?b b ? < V ?b B b V ˆˆI wieku. W tym oraz automatyza  <, b zmianami nymi w G $ L < È $ B : sieciowe systemy informatyczne, Grupa PKP

1.

W artykule przedstawiono historyczne, ?b powstania sieciowych  informatycznych ? L $LBNawet w okresie PRL, † bV ? b ? sy biznesowe  b 90 /#dowski

V?otu, VbV? ? $ Lstwowe. Zaprezentowano wybrane systemy sieciowe, czyli ?  4 $ zrealizowane w technologiach sprzed zniesienia embargo na technologie informatyczne, i zmiany w systemach <  $ < B Systemy b  È $  na podstawie ustawy z \ V `hhh B ?V4 cie. ‡ L  < ? b4 ? VLVÈ$ b  V B Wskazano bna zaÈ$ informatycznych B

2. HISTORYCZNE, 6"%a&7!TECHNOLGICZNE +"6+%&"%!"6"a"NIA SYSTEMÓW SIECIOWYCH W PKP

$,  zawsze ? gdzie V systemy informatyczne. W $ L b?<Centralnego Biura Statystyki utworzonego 1 stycznia 1958 r. Biuro to o ?L -analitycznych. ?L b . ! ‡ „V " „?L V }‡„G„~ ?V $ V ! Šhh ‡)  analitycznymi a elektronicznymi maszynami cyfrowymi. $ w latach 60- †‡ Y[hŠ <?^#„„%#"YŠhhbCOZO VB$$b lat 80., a  ˆˆ† B. COZO oV  V „ Y[{Œ B ‡„V†<$}‡„†$~B‡„†$  G V G G V $ $  ?  $ L. „ ‡„†$%„$L Y[{x-Y[{[„Vrodki Informatyki [11]. Sieciowe systemy informatyczne w p… 91

w Š- b  b dzania ?stwem ? B % owy lat 80 PKP V ???dzania zwanym na b obszarem „back <<P b b V?obszarem „front office” lub ? B # b techniczno-technologicznych B Przyczyny techniczne, to brak sieci komp ? V ? terminale dalekopisowe, o VB„ ‡„†$ terenowe ? „Vrodkami I<b?4zadania w zakresie wspomagania zarzadzania. C ‡„†$ „V †<?borganiza ich zadania nie ? V B V b b ? problemy a V ? ?nie ?4 . W b b B V do 1992 roku, ‡ †< $ „V †< „V †< KB % L ‡ †< $  b dzania }V$G~ L <  L < L L $   < [11]. W ? << b4 b ?B V< ? 4 wymagania  kadrowo- <- ymi itp.. #V4 ? inna. Uwarunkowania historyczne, V e < biorstwa, pozy  autonomii firmy w licznych dziedzi b b ? 4  V ? b ?bB (  b 4 wynagrodzenie. B ? b  < office <?BPKP ? podmiotem ?z V b V ? V4  < infrastrukt prowadzeniem ruchu  b wszystkich klas i  ?i ? , informatyki, zaplecza remontowo-b?k wych oraz 92 /#dowski naukowo-badawczych. % ? . %o L \h ?  sieci komputerowych, ? natury rzeczy ? terytorium Polski. Realizowane w tych warunkach sieci < ? B ?, ? wprowadzanych w terenie, V ? b Vnikach lub ? ? ? . Przy b b 4 b wie  < ych < ?  .

3. WYBRANE SIECIOWE SYSTEMY 6&a&%7 DO &K("LAT 80 XX W

% L \hB opracowano  informatycznych. G4   ? ? w Europie. Systemy te to OSAK, CENT i GOSMAT z zakresu back office oraz CETAR, BEWAG i INTERWAG z zakresu front office [9]. OSAK. Celem systemu OSAK }„ V " $w~ ? VV L <V B"BB rozliczenie osobowego funduszu  b  rozliczenie  V L ?L   ?   V B X ? V– pra<<-gowych przygotowywali ?V B Na podstawie wprowadzonych dan ` b    ?    , sprL $|` V < VB CENT. ‡ ? LBV{h-?b B ? perforowane, B Y[\x B  ? 4 i ?b4 B xhh Sieciowe systemy informatyczne w p… [Š

B V 4 L  L L L G | miesz $„ GX ki < V   LB GOSMAT. System ten, to centralny  Œh.?B „Y[{ŒBb. ‡ ? ? < <- ? ? < ? poBV Ȃ†<‹ ?  $  B V ? ? „ %atabase i oprogramowanie SAP ! „?B $  ` # `hhŒ ^ P`(PB CETAR. System b ? bV B'w latach {h. P<tego systemu to: ?bVbV PKP, rozliczanie bV ? s < ? B System w pewnym < V, bowiem k ? ?b ? $ potem w  $ ‡B V L `hh{ rozliczeniu roku 2006. Razem z „%#" YŠh]/ICL, sieciowe systemy informatyczne. BEWAG. ‡ !^"È }?b ~ ? $?$B%b  charakterystyki techniczno-<<nansowo-, dane o naprawach, dane archiwalne. ! b stawie  < V L ?  <?V?`$‡argo o VB Wyniki ? przekazywane na ekranach terminali, telegraficznie ?  wienia V-warV  ? rdzenia bilansu PKP w zakresie VBÈbZNTK. INTERWAG. ‡?<<  B †<L  b  V zania czynszu oraz dane do analizy obrotu wagonami LB%V ??`<  B  system ? V  ?B Xbytkownicy otrzymywali zestawienia 94 /#dowski

?B Zestawienia dostarczano do Centralnego Biura R Z }‡!#G~ ?  ? w PKP, rachunki za b  ?  ?b ?? na sieci PKP, ilostan i cza ?  $  B

4. 8!"%/!<"%76"%g&68"(-< +6&-&<!&78 DO NOWYCH TECHNOLOGII

„Y[\[<atycznych nB% <, b ? informatycznych . W 1989 r. V4 ! U anego PKP przeznaczono y informatyczne. "? b ? ? nowoczesnycinformatycznych ??4B? 4 L ˆB`] ‡‡†))B Y[[` B L < V ? KOLPAK, b Yh   {] nych i 212 B ! pierwsza uruchomiona w Polsce 4 ?$ b L B $ V i Senatu RP. È ? $„"$ ? b  z zakresu sieciowych  informatycznych V V$G }V $ G $~B V$G     $X#V-[h ? V4 b4V?B ) „†V }„ †< V~ |†V }|†<V~– systemy zinte centralne, V B ‡entrum Informatyki K zintegrowanego systemu ? V . Ap ? b i modernizowane od 1995 r. Zrealizowano i wb $ V ?  ? } b ~ . Pro |†V  $ zintegrowanego systemu zarz < ? wyko < towo- co system OMIS. V$G Sieciowe systemy informatyczne w p… 95

  V B V ? <  " "ˆ < kla „*VB!b KURS-[hb<), a sieci ˆB`]bV, w latach 90-tych $ 4 V   informatycznych. V < wykorzystano < ? „†V $b|†V?, a w tym < -systemowe prze ?4 b  }B „~ ?4 ?. W ramach pr„†V? system wydzielono aplika }#'~B WV4 ""ˆY[[Š Y[[[ B V ^Š]hh < ŠV"#‡xhh/YÈ!#"{`È!/%%}\[ GB, 10 krpm~ [5]. G[hb sieciowe systemy informatyczne V b bardzo liczne systemy autonomiczne }skowe lub ~  $X#V-90 w zakresie sprzedb?¹ OMIS w zakresie: opisu sieci ko )? ?  ¹ RJ w zakresie tworzen ? ¹ oraz |†V bugi <?B„<mach [11]: KURS – 90 to b 4 danych KOLPAK. System zakupiony w 1990 r. od kolei niemieckich << <b?BG  <  ‡ †<$$†<B KURS – [h syste V $ rtu b$†?b ?BbY[[YBb etapy to: - 1991 - - 1992 – b? - 1994 – b ? †#†Vb?^B Z KURS - 90  ‡†$ - EPA – - |"XV– b? - |†(– b? - ^*" – < << z wy <$|<B System OMIS  - POS - prowadzenie opisu sieci, 96 /#dowski

- EPT -  - EWAG -  - GPW - , - grupa ? V / „? )}V/„)~ OHPT, UMAK, ON, RZK, - ?b V towarowych: KPS, CZYNSZE, ZPWO. System OMIS [h. V !^"È INTERWAG i CETAR †‡Y[hh?„%#"YŠhh. RJ ? ? $ $ Linie K SA. #' „†V}„V$V~  [5]: - OT }? – ?~, - KWR }V – < dokumenty analityczne~, - ESR } b?  –  ? <~. " „) V    <  } V maksymalne i inne ograniczen~? [4] . " $#  <  pow. " ^V# b? ?  „)$#B System FMIS to centralny, ? ?zintegrowany, ?<?  L < ‡ $B System |†V? [1]: - $È - $Ub - G? - (bV - *") - tek T - G - Zapasy, - |VbB V?4 m V bLVB ' b `hhY ? L$4B(?b? < b tego  )$$†<. Wszystkie wbsystemy wykor4$„"$Y[[[ roku 4|#}|#~4†?‡†$w firm Sieciowe systemy informatyczne w p… [{

Cisco, %^‡ V 2 Mb/sB !  †B ? infrastruktury b sieciowy  < ˆˆ ˆˆ† opisano w pracy [10], a w [9Ú bV V ?L < outsourcingu.

5. WYBRANE /78/6"a"%7"(0 GRUPY PKP

/Y[[Œ„‡ e’a J. Ellisona `) † ‡ ^‹P }`† P~ b ? $B istotne systemy tworzone od tego $ ?  ? sieciowymi, b V ? <  † ? 4 4 autonomicznych czy lokalnych L. G systemy È$V<B % 1 stycznia 2001 roku na podstawie ustawy \ V `hhh B ?L¿ $ L¿ ? L $ z  PKP SA  Y ` `001 r. wydzielono  handlowego. $ V"  b È $B Ustawa ? # ^  È }^È~ `[ Y[[Y B  }[Y‚xxh‚^È~ <`b< <}~B   - PKP SA –  `P È $  V dzia  B - PKP Polskie Linie KV" }PKP PLK~ – <ry, - PKP Cargo SA }$‡~ – `ogistyczny, - PKP Przewozy Regionalne  BB} #~ –  ` b ? do 2008 r. regionalne kwalifikowanych, od 2009 r. wydzielony z Grupy $#BB, - PKP Intercity B BB}$ †~ –  ` b ? przewozy kwalifikowane `hh\ B $ † V"#B Na podstawie b do b b ch `?}/V – PKP 98 /#dowski

LHS~ b } $ % V? $ )V~  < . „ b?b  < $ ^ ) $ i PKP Informatyka. PKP Informatyka < ?  bmiai mbV4?  < ? priorytetami. %wie z kilkudzieciu $  b |†VB ! )$$†<matyka. Obie V bL„" B |†V? <be. W obawa $  b  ?< systemu. S,  b „ Applications zwany obecnie Oracle e-Business Suite }eBS~ ? ) $, PKP Informatyka i PKP LHS. System Oracle Applications ? zatem  ^# b  ? $B $b„!V?`hh{$†B $†b„! † }!†~ ? Single Sign On }VV„~ [Š]. Sys „ !V $ † b ?, gdy PKP Intercity rzewozami kwalifikowanymi $ ‡  b maszynistami i lokomotywowniami, oraz od PKP Przewozy Regionalne .  $ † z znacznie zakres realizowa L V  zatrudnienie. R <  informatyczny BNb?4<b ?bB%b `hY` B †()^#Y` b „ eBS R12, n r Oracle Business Intelligence i systemu Oracle Hyperion do ?bVB (È$ ? V"^#BPierwsze b V" ^#  PKP Przewozy Regionalne  BB ! i opuszczeniem Grupy PKP. $ba realizowano w PKP Cargo, ? ??}HR~, co ?b b?bV4. (, co do zakresu i skali, b $ $B b ?  B Šhh b ? b odpowiednio , aby system m ?b4 Œhh 1000 i `hhh b. b  SAP ERP b danych SAP BW < V"!„?B Jest to bLu SAP w Polsce. Ponadto V"^# b: PKP SA i P$^BGki zdecydow Sieciowe systemy informatyczne w p… 99

? systemuV Oracle eBS „!†. # b b $ ‡ `hY` B planowania, ?bV w $†<b„/ a od 2012 roku wdb$†B `hYŠBbb$†<B b wskazano ? <<B #b arcia V odziale PKP . PKP $ b V^^ }V ^ ^~B V ?bb<< $ $B ? V$#' }V $ # '~  ilku lat b$$4 RJ. `hh{ V†$ }V †< $~, ȆV }Ȇ<V~BV $ †< < ! „ Vl i podwykonawcy – <V// < geogra<B „ `hh\ B b b  V <V #V } #< Sys~?BV ? b ? przestrz ? < b obszarze istotna. V $ ‡ ?  ?< „†V b ? b???y B W ramach tego systemu b ??$ Cargo. W `hh{ B  PKP Cargo b przy pomocy PKP Informatyka now /, SWHOPT. b„#G}WIP~ }„?#GL - ~B `hh{-2010 G V G $ %b ) $ ‡"#Ȅ V" z wykorzystaniem nowych technol}ÈV#|†%ry ~B bnie hurtowni danych na bazie oprogramowania Oracle oraz ?? IBM Maximo. U drugiego z prze` È – PKP /V b †(|„-/V$†<B % $ † nadal podstawowym system b $X#V-90, od 2008 roku ? bV $X#V `hh\  nadal b B „V ` b  #' ? V$#'  B ? wybranych  < $}$‡$$~przedstawiono w [2]. )b 100 /#dowski

#!|`?$?<P[12]  informatycznych. Pomimo ? ? tego raportu `<†) ˆˆ†B

6. ZMIANY W GRUPIE PKP I WYZWANIA W ZAKRESIE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH

Od 2012 r. po b 2011/20Y`  B (  V ich zalety i wady. %bb <L  < B ? ? ?4  ^#  < ? V4 VB „V < office wiele  4 ? VB G ? b4B(V$‡czekiwan V$$Grupy PKP, L <struktury oraz prywatyza PKP Intercity B G  B Systemy informatyczne  ? << < << mo B  ? ?B Zbudowan<? V VB ? ? ? ?  ? ? ? B V od lat znane technologie W? V‹ B b  ? ?  imi }V"„†!~?B%bb ? ???4 4BV4b B W V dla PKP PLK b   i V  B}na poziomie   ~B % ` b ? `< <wanie  ek. W V `hYŠ B w PKP Cargo L systemu elektronicznego listu B%? i b †! µmo } $ ‡ b ? V"($„~b „ ! † < „ ^µ i Oracle ExalyticsB % ` b b Sieciowe systemy informatyczne w p… 101

 < b ? ? b  4 ? b ? `,  ? b b, < VB X formy $ Informatyka. Wysokie wymagania kolei, V V , be systemy V V ? b b ? b < -systemowych [Š], [{] B# V V  infrastrukturze <. Z bV, , b? V . 'bb V4<< grupy PKP [8Ú L ? ? B G<L }~ b   w  B Skonsolidowanie i wirtualizowa V  B (  4 b 4 B R ? ?BMnie4 `” dostawcy. Warto, aby  ?  b B  <, np. Orac %? 12c ?dla b.

7. PODSUMOWANIE

" b sieciowych  informatycznych z zakresu ? ? $  . Ze na wielkie zmiany orga z \V`hhhB? L $ L ` , zmiany  V wydzielenie   < <nalnym, ani technologicznym. Nawet, gdy VV B G my informatyczne G$?, b4, ? b4 ?  ? V 102 /#dowski

b, a to L bV rynkowych w zakr <B Wprowadzanie nowych L cz 4 V V  4  ? B

1. Chadrych S.: V<|†V $< (-) $ †< ' È Yx-15 grudnia 2000 r. 2. |-Kowalska A.: (<  È$"‹(‡GˆGxYŠ)L`hYŠ r. ŠB Krysztofiak K.: Oracle e-!V$† $<Naukowo-Techniczna PKP w Unii - blaski i cienie, '?ÈY[-`YV`hh{B 4. Kucharczyk B?L$< Naukowo-)$- ÈL– Sobieszewo 20-22 czerwca 2001 r. 5. Niegowski A.: Zastosowanie VX( ^ ? $ $<(-)$- nowe ÈL– Sobieszewo 20-22 czerwca 2001 r. 6. Rudowski M.: %?VV grupy PKP, $< (-Techniczna PKP w Unii – 4 bariery ' È 15-Y{`hhŒB {B Rudowski M.: Infrastruktura techniczna PKP Informatyka – ?L , $<(-)V– X^'ÈYY-YŠ`hh` r. 8. Rudowski M.: $ ?†)  È $ $< Naukowo-Techniczna PKP w Unii – blask'?ÈY[-`YV`hh{ r. 9. Rudowski M.: # < < V $ †< – bV V, #$]‚`hh{ r. 10. Rudowski M.: ? ? b „†V bV , $<(-)$†<'ÈYx-15 grudnia 2000 r. 11. A.: Od abaka do … 50 <, PKP Informatyka, Warszawa 2008 r. 12. # ! |: raport ? $ ? <ki, 2010 r. http://www.rynek-B‚‚#ƒ†<ƒ$ƒ†))†ƒ`xYY`hYhƒ‹\B<

NETWORK INFORMATION SYSTEMS IN POLISH RAILWAYS DURING POLITICAL AND TECHNOLOGICAL CHANGES

Summary: This paper presents selected problems of railway network information systems in the railway industry companies arising from the transformation of the into PKP Group with an analysis of the present situation, the needs of companies and benefits of the implementation. The term Network information systems means information systems implemented on the whole railway network in , not only network systems in technological meaning. The paper takes into account the area of financial management, similar to that of other companies, but characterized by industry specificity, as well as the area of operational management, specific for them. These issues are presented in the context of technological changes taking place since the beginning of the twenty-first century like systems consolidation, virtualization, automation and organizational changes in the PKP group with the separation of transport operations and railway infrastructure management, consolidation of the PKP Group and the changes connected with the preparation for the privatization of some of the group entities. Keywords: railways, network information systems, PKP Group