Op Ontdekking in De Ondergrondse Ardennen
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Gezicht op de 'Grande Galerie', de meest uitgestrekte galerij van de Benelux. Een beklijvend moment tijdens het bezoek aan de grotten. © V. gerber en V. Kalut OP ONTDEKKING IN DE ONDERGRONDSE ARDENNENvervolg rotten, winningsputten van coticule (slijpsteen), middeleeuwse Gkerkers… laten we op verkenning gaan in de ondergrondse wereld van twee mooie regio’s: Hotton in de Famenne, met zijn zoom van kalkheuvels, en Vielsalm in de Ardennen, die wereldwijd befaamd is voor zijn zeldzame steen. n door Pascale Ghislain 8 september september 2013 2013 Op ontdekking in de natuur n Een duik in de sprookjeswereld van Duizend-en-één-nacht Kent u de toverformule waarmee Ali Baba de poort in de rots opende, om zo toegang te krijgen tot de schatten die de 40 rovers er hadden verborgen? In Hotton begint het avontuur van de speleologen ook als een fantastisch sprookje. Maar er was meer nodig dan de bewuste zin ‘Sesam, open u’ om beetje bij beetje de rijkdommen van de grot te ontdekken. Het zou anders al te gemakkelijk geweest zijn. Hier ging het om volharding, durf, nauwgezetheid, maar ook een portie geluk en veel koelbloedigheid waren nodig om bloot te leggen wat vandaag één van de mooiste grotten van België en zelfs van Europa is. Het is de enige toeristische grot van het land die volledig beschermd is. En wel omdat ze bijzonder opmerkelijk is omwille van de zeldzaamheid van haar afzettingen. Schetsen door de speleologen Het Vrije Volk 15/12/1958 30 november 1958: de ontdekkers van de grot van Hotton, D. Van der Elst, B. Thirry, J-P. Van den Abeele, L. De Backer en F. Peeters in het midden, voorzitter van de speleo- logieclub van toen MEER DAN VIJFTIG JAAR NA DE OPHEFMAKENDE ONTDEKKING ijna 55 jaar geleden, op 29 no- December 1958: de pers, de autoriteiten, nieuwsgierigen reppen zich naar de plaats Bvember 1958, legt een gat dat van de ontdekking in de rotswand van een steengroeve wordt geslagen, een holte bloot. Het achterliggende netwerk loopt zomaar eventjes twee kilometer ver. Overheidsdiensten komen kijken en in de pers verschijnen grote titels. De schacht in het dak en komen terecht ontdekking baart veel opzien. De da- in een weide. Het risico loonde, want gen gaan voorbij en zes weken later de grot van Hotton is nu ook bereik- beslist de exploitant om de ingang baar via een andere doorgang, die weer dicht te gooien, kwestie van geen eigendom is van de groeve. ongestoord zijn industriële activiteit Het publiek daalt voor het eerst af voort te kunnen zetten. Zo zal hij zeer op 21 april 1962, meer dan 100 jaar mooie zalen onherroepelijk vernie- na de grot van Han-sur-Lesse. Sinds tigen. Maar de speleologen hadden 2000 zijn de ondergrondse routes ver- wel de tijd gehad om een topografie drievoudigd. Een afdaling tot 65 me- van de grot uit te tekenen alvorens ter diep leidt naar de ondergrondse ze werd afgesloten. In maart 1961 rivier. Van 1961 tot 2012 en 7 sifons Het eerste toeristisch logo van de grotten dringen de speleologen, zonder toe- later, loopt het verhaal verder. De si- stemming, met hun klimmaterieel in fon nummer 8 wordt verkend. In 2012 de opening die een weekend lang wordt de vijftigste verjaardag van de weer toegankelijk was. Ze maken een open grot gevierd. 9 © FTLB/A.Segers Met zijn echtgenote aan zijn zijde doet Jean Damuzeaux glunderend en vol trots het verhaal van zijn avonturen Ontmoeting met een onverschrokken grotbezoeker Jean Damuzeaux is een onverbeterlijk omdat het vaak slib en puin bevat. ontdekker van dieptes. Die grote pas- Maar de drang om steeds verder te J.Damuzeaux Collection © sie voor deze risicosport heeft hij al gaan, is altijd sterker.” sinds zijn dertiende. Jean Damuzeaux heeft heel wat ri- “Ik beleefde mijn eerste ‘speleologi- sico's genomen met zijn duiken in de Het water sche’ emoties in de grot van Bohon sifons. Maar zijn allergekste project bij Durbuy. Natuurlijk evolueerden in de grotten van Hotton was wel het heeft een de technieken intussen en verbeter- boren van een put die de naam 'Atlas de het materiaal. Toen beschermde Copco' kreeg, naar de firma die een chocoladekleur ik mijn hoofd met een helm van het groot deel van het benodigde ma- Belgisch leger. Mijn materiaal be- teriaal leende. Vandaag maakt deze stond uit twee henneptouwen, een put van 12 meter mogelijk om nieuwe acetyleenlamp, twee zuurstofflessen, netwerken te ontdekken met 'droge in totaal zowat 35 kilo!” voeten'. Jean Damuzeaux geeft ook Speleologie is hier een verhaal van fa- graag door wat hij leert. Vandaar dat milie, vrienden en passie. De echtge- hij dan ook een duikschool oprichtte, note van Jean vertrouwt ons toe: “We die tal van jongeren zal opleiden in zijn altijd wel wat bang als ze weer in het verkennen van grotten. Die school de ondergelopen gangen gaan dui- heet ‘Les Hydronautes’ en geniet van- ken, op weg naar het onbekende. daag wereldwijd erkenning. Het water heeft een chocoladekleur, 10 september 2013 J.Damuzeaux Collection © Op ontdekking in de natuur n Het water als groot kunstenaar De Ardennen zijn erg rijk aan rivieren die aan de oorsprong van de grotten liggen, die ze miljoenen jaren lang boetseerden in de Calestienne. Deze kalkstrook strekt zich uit van Remouchamps tot Chimay, langs Bomal, Durbuy, Hotton, Marche-en-Famenne, Rochefort, Han, Tellin, Wellin, Beauraing, Givet… De grot van de Kerstman in Han-sur-Lesse (128 meter) of de grot van Lorette in Rochefort (134 meter) behoren tot de diepste grotten van België. Ze hebben ook de langste netwerken: 10.693 meter voor Han, één van de meest uitge- breide van Noordwest-Europa, en 6.595 meter voor Rochefort. © Gérard Jadoul © Gérard DE GROT VAN HOTTON Soms worden holtes groot genoeg om een mens door te laten. Daarna Door de grot van Hotton loopt de zal het kalkhoudende water druppel maar gaan er niet wonen, want ze Ourthe. Hier zijn de oudste afzettin- na druppel de mooie stalactieten of zijn niet aangepast aan het leven in gen meer dan 500.000 jaar oud. De stalagmieten vormen. De weg die het een grot. Het zijn de padden, de das- grot bestaat, en dat maakt precies water volgt, zal de afzetting kleur ge- sen, de beren, de slangen en ook de haar charme, uit een opeenvolging ven. Zo geeft het met kalk verzadigde mensen! van galerijen in verdiepingen die il- water de afzetting een melkachtig Troglofielen (grotverblijvers) daaren- lustreren hoe de rivier dieper en of doorschijnend uitzicht, terwijl het tegen brengen er een groot deel van dieper indrong. Het netwerk is meer mangaan of het ijzeroxide roze of hun leven door, om te overwinteren, dan 5 kilometer lang. Corrosie, ero- rood zal kleuren. Het koper geeft dan om te jongen. Maar ze komen wel sie, afzettingen creëren een wondere weer een groen kleedje. buiten om eten te zoeken, behalve tij- wereld. dens hun winterslaap. Dat is het geval De rotsen werden uitgesleten door het DE GROT ALS SCHUILPLAATS van de vleermuis. koolzuurhoudend water (dat ontstaat De troglobionten zijn echte grotbe- uit de ontbinding van de planten en De grot van Hotton is een schuil- woners. In Wallonië leven 37 soorten dieren in de bodem), dat zuur wordt. plaats voor dolende dieren. Ze is van in deze ondergrondse wereld, waar ze Ze hebben de grilligste vormen. De het ‘blinde’ type en laat maar kleine zich helemaal thuis voelen, zoals de erosie, die veroorzaakt wordt door het openingen voor de fauna die er vlokreeften (niphargus). Ze zijn blind, zand of grind dat het water meevoert, binnendringt. zitten gevangen in een wereld zon- maakt dit hele beeldhouwwerk af. Het Trogloxenen (grotbezoekers) wagen der licht, hebben geen kleur en zijn water graaft dieptes (verticale putten) zich in de ingang van de grotten, doorschijnend. of galerijen uit (horizontale tunnels). VIDEOBONUS Ontdek de magie van de grot- ten van Duizend-en-één-nacht op http://bit.ly/19zaywG © FTLB/L.Aprosio 11 n Op ontdekking in de natuur STALACTIETEN, STALAGMIETEN, FISTELS, KAARSEN, EXCENTRIEKEN… (2) (1,3) - FTLB/P.Willems © FTLB/L.Aprosio 1. Stalactieten (pegels) hangen naar beneden en stalagmie- ten (kegels) groeien naar omhoog. Dat zijn de algemene namen. Meer nauwkeurig worden ze fistel of macaroni ge- 2. noemd (foto 1), het eerste stadium in de vorming van een stalactiet. Een draperie of druipsteengordijn (foto 2) bestaat uit honderdduizenden druppels die over de wand druipen en er calciet afzetten (gekristalliseerde kalk). Een kaars (foto 3) is een ‘kaarsrechte’ stalagmiet met een regelmatige doorsnede. Origineel aan de grotten van Hotton zijn de naaldvormige ‘excentrieke’ afzettingen (foto 4), die hun naam kregen om- dat ze er zo vreemd uitzien. Ze storen zich niet aan de wet- 3. ten van de zwaartekracht en gaan zowat alle kanten uit. HOTTON EN DE SPELEOLOGIE: 4. EEN BOEIENDE TENTOONSTELLING OVER HET ‘zEVENDE CONTINENT’ Grottes des 1001 Nuits s.a. De speleoclub van België en de vereniging van de Grotten chemin du Spéléo Club, 1 sloegen de handen in elkaar om de geschiedenis te schet- B-6990 Hotton-sur-Ourthe sen van het onderzoek in de grot van Hotton. Ze haalden +32 (0)84 46 60 46 hun archieven boven en goten hun kennis in meer begrij- [email protected] pelijke taal. Het resultaat is een zeer interessante tentoon- Hotton • B1-B2 www.grottesdehotton.com stelling die u in de inkomhal kan zien. Het is een goede inleiding op het bezoek zelf. U leert er heel wat over het DURBUY-ADVENTURE materiaal van de perfecte speleoloog van gisteren en van- ® daag, over het wetenschappelijk onderzoek in Hotton en en zijn SPELEO EXPERIENCE elders, over de geschiedenis van de ontdekking van de grot en de inrichting om ze in stand te houden.