TSRB TEST Documentation Release 1.0
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
TSRB_TEST Documentation Release 1.0 Marko Stojanovic´ Oct 19, 2020 Contents 1 Datotecniˇ sustavi 3 1.1 Pojmovi .................................................3 1.2 Što je datotecniˇ sustav .........................................4 1.3 EXT4...................................................4 1.3.1 Razvoj EXT4 datotecnogˇ sustava ...............................5 1.3.2 Struktura EXT4 datotecnogˇ sustava .............................5 1.3.3 Grupe blokova .........................................6 1.3.4 Superblock ...........................................8 1.3.5 Deskriptori grupe .......................................8 1.3.6 Rezervirani blokovi GD tablice ................................ 11 1.3.7 Indeks cvorˇ ........................................... 13 1.3.8 Fizickeˇ i simbolickeˇ poveznice ................................ 16 1.3.9 Simbolickeˇ poveznice ..................................... 21 1.3.10 Sadržaj direktorija ...................................... 26 1.3.11 Linearni nacinˇ zapisa u direktorij .............................. 28 1.3.12 Indeksirani nacinˇ zapisa u direktorij ............................ 31 1.3.13 Fleksibilne grupe blokova ................................... 38 1.3.14 Primjer stvaranja datotecnogˇ sustava na datoteci ..................... 40 1.3.15 Prilog - Detaljna Inode struktura (EXT4) .......................... 40 1.3.16 Literatura: ........................................... 47 1.4 NTFS................................................... 47 2 Predmeti 49 2.1 Operacijski sustavi............................................ 49 2.1.1 UPUTE ZA OSNOVNO POSTAVLJANJE RACUNALAˇ ................... 49 2.2 Prakticneˇ osnove racunalstvaˇ ....................................... 72 2.2.1 Laboratorijske vježbe...................................... 72 2.2.1.1 LV02.......................................... 72 2.2.1.2 LV03.......................................... 74 2.2.1.3 LV04.......................................... 75 2.2.1.4 LV05.......................................... 76 2.2.1.5 LV06.......................................... 77 2.2.1.6 LV07.......................................... 79 2.2.1.7 LV08.......................................... 81 2.2.1.8 LV09.......................................... 84 2.2.1.9 LV10.......................................... 85 i 2.2.1.10 LV11.......................................... 87 2.2.1.11 LV12.......................................... 89 2.2.1.12 LV13.......................................... 89 2.2.2 Upute za vježbe......................................... 91 2.2.2.1 Upute za kucno´ korištenje laboratorijskih vježbi................... 91 2.2.2.2 Razne greške i rješenja za Virtualbox......................... 103 2.2.2.3 Upute za instalaciju VirtualBox Guest Tools paketa................. 112 2.2.2.4 Upute za tipove virtualnih mreža u VirtualBox sustavu................ 118 2.2.2.5 04 - Osnove korištenja Partition Wizard aplikacije.................. 129 2.2.2.6 05 - Osnove korištenja Total Commander aplikacije................. 129 2.2.2.7 06 - Osnove korištenja MBRWizard aplikacije.................... 133 2.2.2.8 07 - Osnovno korištenje GNU/Linux operacijskog sustava (TinyCore distribucija). 141 2.2.2.9 08 - Osnove korištenja HxD aplikacije........................ 152 2.2.2.10 09 - Osnove korištenja GNU/Linux Fdisk aplikacije................. 158 2.2.2.11 11 - Instalacija Microsoft Windows 10 operacijskog sustava............. 167 2.2.2.12 12 - Konfiguracija TinyCore Linux / Windows 10 dual boot sustava......... 178 2.2.2.13 12 - Spremanje/Vracanje´ pricuvneˇ kopije Windows 10 sustava – Symantec Ghost. 186 2.2.2.14 14 - Upravljanje korisnickimˇ racunimaˇ u Windows 10 operacijskom sustavu.... 197 2.2.2.15 Prilog 1 – Raspored znakova na tipkovnici...................... 211 2.3 Klijentski otvoreni operacijski sustavi.................................. 212 2.3.1 Skripta.............................................. 212 2.3.2 Laboratorijske vježbe...................................... 212 2.3.2.1 LV01.......................................... 212 2.3.2.2 LV02.......................................... 214 2.3.2.3 LV03.......................................... 215 2.3.2.4 LV04.......................................... 218 2.3.2.5 LV05.......................................... 222 2.3.2.6 LV06.......................................... 223 2.3.2.7 LV07.......................................... 226 2.3.2.8 LV08.......................................... 232 2.3.2.9 LV09.......................................... 236 2.3.2.10 LV10.......................................... 240 2.3.2.11 LV11.......................................... 243 3 Indices and tables 251 ii TSRB_TEST Documentation, Release 1.0 Sadržaj: Contents 1 TSRB_TEST Documentation, Release 1.0 2 Contents CHAPTER 1 Datotecniˇ sustavi Sadržaj: 1.1 Pojmovi Disk/drive - Uredaj¯ za pohranu podataka. Disk uglavnom podrazumijeva rotirajuce´ diskove, dok se Drive termi- nologija u zadnje vrijeme povezuje sa solid state uredajima¯ (npr. Solid State Drive). Sektor (eng. Sector) - Najmanja definirana jedinica zapisa na tvrde diskove, najcešˇ ce´ je velicineˇ 512B (no,moguce´ su i druge velicine).ˇ Na modernim diskovima, cešˇ ce´ se koristi terminologija “logickiˇ blok” (implementacijom LBA adresiranja). Kada se govori o SSD uredajima,¯ uglavnom se primjenjuje pojam logickogˇ bloka, koji je u pravilu velicineˇ 4KiB. Particija (eng. Partition) - Definirano podrucjeˇ na tvrdom disku omedeno¯ pocetnomˇ i završnom adresom. Termi- nologija se može koristiti i u opcenitom´ podrucjuˇ memorije. Na particiju se obicnoˇ stavlja datotecniˇ sustav (iako to nije uvijek slucaj,ˇ npr. kod korištenja nekih sustava baza podataka koji implementiraju svoj sustav pohrane podataka), te na njega operacijski sustav ili opcenite´ datoteke. Volumen (eng. Volume) - Jednaka definicija kao i za particiju, no kada se pricaˇ o volumenu, podrazumijeva se da je na particiju postavljen datotecniˇ sustav. Datotecniˇ sustav (eng. Filesystem) - Skup metoda i struktura podataka sa zadatkom organizacije datoteka na disku ili particiji. Blok (eng. Block) - Sa stajališta EXTx datotecnihˇ sustava, blok je jedna logickaˇ cjelina koja se sastoji od jednog ili više sektora (ili logickihˇ blokova),u svrhu optimalnije organizacije podataka na datotecnomˇ sustavu. Klaster (eng. Cluster) - Jednaka definicija kao za blokove, no terminologija se uglavnom koristi u Microsoft da- totecnimˇ sustavima. Super Blok (eng. SuperBlock) - Osnovna struktura na EXTx datotecnimˇ sustavima. U sebi sadrži osnovne informa- cije o konfiguraciji datotecnogˇ sustava, te je kriticnaˇ za ispravno podizanje. Inode (eng. Index NODE) - Struktura podataka koja sadrži metapodatke o nekom objektu na datotecnomˇ sustavu (datoteka). Metapodaci su uglavnom sigurnosne dozvole (eng. permissions), vremena korištenja objekta (access, modify, created), te pokazivaciˇ prema samom sadržaju objekta. 3 TSRB_TEST Documentation, Release 1.0 Linearni zapis (eng. Linear record) - Tip organizacije strukture podataka. Podaci se zapisuju u neku memoriju linearnom metodom, jedan iza drugog. Stablasta struktura (eng. Tree structure) - Tip organizacije strukture podataka. Podaci se zapisuju u neku memoriju stablastom strukturom, pocevšiˇ od korijena, prema razgranatom strukturom. Binarno stablo (eng. Binary tree) - Poseban tip strukture stabla. Svaki cvor/roditeljˇ u stablu može sadržavati najviše dvoje djece. B-tree struktura - Poseban tip strukture stabla. U usporedbi sa binarnim stablom, cvoroviˇ u stablu mogu sadržavati i više od dvoje djece. Hash tablica - Tip zapisa podataka. Tablica nekih podataka u kojoj se svaki podatak povezuje sa nekom hash vrijed- nošcu´ (hash funkcija se cestoˇ izracunavaˇ ili direktno iz vrijednosti samog podataka, odnosno vrijednosti povezane uz taj podatak). Hash-tree struktura - Poseban tip strukture stabla. Radi se o kombinaciji B-Tree strukture i Hash tablice. 1.2 Što je datotecniˇ sustav Termin datotecnogˇ sustava podrazumijeva neki skup metoda i struktura podataka sa zadatkom organizacije, manipu- lacije,navigacije te pristupa datoteka na nekom disku ili particiji. Uglavnom se sustav definira i proucavaˇ kroz više aspekata pristupa : • Pohrana podataka ( eng. Data Storage) • Upravljanje nazivima objekata (eng. Namespace) • Sigurnosni model (eng. Security Model) • API funkcije Dio koji se ticeˇ same pohrane podataka je uglavnom vezan uz samu organizaciju objekata na datotecnomˇ sustavu kao što je : organizacijska struktura direktorija, podrška za velike datoteke, podrška za Dnevnickiˇ sustav ( eng. Journaling), mehanizmi rješavanje problema fragmentacije. Svaki datotecniˇ sustav ujedno mora imati riješenu organizaciju upravljanja nazivima objekata, kao što je recimo uku- pan broj znakova u imenu. Sigurnosni model uglavnom podrazumijeva metode upravljanja sigurnosnim dozvolama za korisnike prilikom pristupa datotekama i ostalim objektima. Još jedan primjer bi bio podrška enkripcije objekata na datotecnomˇ sustavu API (eng. Application Programming Interface) funkcije su specificneˇ za svaku vrstu datotecnogˇ sustava, a njihova svrha je stvoriti odredeni¯ softverski okvir (eng. framework) za korištenje sistemskih poziva operacijskog sustava kako bi se standardizirao pristup nekom objektu datotecnogˇ sustava sa aplikacijske razine. Bez ovog podsustava , svaka aplikacija na operacijskom sustavu bi trebala imati dodatne integrirane metode i funkcije za korištenje nekog datotecnogˇ sustava. https://opensource.com/article/17/5/introduction-ext4-filesystem https://opensource.com/life/16/10/introduction-linux-filesystems