CMY CY MY CM K Y M C plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 12016-01-1113:04:13

MAGAZYN FILMOWY 8 (60) /  2016 DariuszGajewski      Polskie seriale TEMAT NUMERU WYWIAD

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 8 (60) /  2016 nr 60 sierpień 2016 Spis treści

SFP/ZAPA 3 W PRODUKCJI 50

POLSCYROZMOWA NUMERU FESTIWALE ZA GRANICĄ Dariusz Gajewski 6 Karlowe Wary 51 FILMOWCY POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE 52 RYNEK FILMOWY Dystrybucja krótkich metraży 56

KRÓTKOMETRAŻOWCY Nagrodzone uczucie 58

REFLEKSJE notacjeDlaczego upadł polski film telewizyjny?60 Audiowizualna historia kina 64 10 000 dni filmowej podróży66 Nie ma stolika 69

MOJA (FILMOWA) MUZYKA archiwalnePaweł Mykietyn 70

SWOICH NIE ZNACIE

Fot. Bartek Wieczorek Ewa Chudzik 72

TEMAT NUMERU Polskie seriale 14 NIEWIARYGODNE PRZYGODY POLSKIEGO FILMU Fala/Powracająca fala 74

MIEJSCA Kino Muza 76

PISF 78

STUDIO MUNKA 80

KSIĄŻKI 81 Rys. Zbigniew Stanisławski Rys. DVD/CD 82 FESTIWALE W POLSCE Transatlantyk 24 IN MEMORIAM 83 Kameralne Lato 25 Lubuskie Lato Filmowe 26 VARIA 84 Kołobrzeg Suspense Film Festival 28 plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 1 2016-01-11 13:04:13 Lato z Muzami 29 BOX OFFICE 90 Animator 30

(60) /  2016 (60) Sopot Film Festival

8 32 Wakacyjne Kadry w Kręgach Sztuki 33 ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PLISSN 2353-6357 2016  /

60 )

( NAGRODY

8 Złoty Lajkonik 34

C

M Y Laur Cisowy 38 CM

MY

CY

CMY Kołobrzeska Nagroda

K Filmowa „Latarnik” 40 MAGAZYN FILMOWY WYWIAD POLSKIE PREMIERY Dariusz Gajewski Kalendarz premier 42      Tacy jak my 44 TEMAT NUMERU Polskie seriale Hel 46 Nowy świat 48

Na okładce: Dariusz Gajewski Rys. Henryk Sawka Fot. Bartek Wieczorek

MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 SFP/ZAPASFP SFP/ZAPA

Jacek Bromski Prezes SFP Postanowienie Szanowni Państwo, Po rozpatrzeniu pozwu kol. Grażyny Jakubczak, stosując się do prośby Sądu Koleżeńskiego, o trwającym 63 dni Powstaniu Warszawskim To ich oczami oglądamy takie wydarzenia jak która poczuła się dotknięta treścią e-maila rozesła- niniejszym pismem wyrażam ubolewanie, iż przetrwało zaledwie 7,5 tys. metrów taśmy zdobycie PAST-y czy walki o kościół św. Krzyża nego przez kol. Beatę Matuszczak do grona z Koła moje słowa, którymi tłumaczyłam swoją decyzję Pfilmowej. Bohaterom, którzy z narażeniem na Krakowskim Przedmieściu. Dzisiaj, kiedy Charakteryzatorów SFP – Sąd Koleżeński SFP o rezygnacji z funkcji wiceprzewodniczącego Koła życia utrwalali te najdramatyczniejsze w dziejach dzięki mediom społecznościowym każdy czło- uznaje skargę kol. G. Jakubczak za zasadną. Charakteryzatorów, tak boleśnie dotknęły Grażynę naszej stolicy wydarzenia, wiek wyposażony w smart- poświęcona jest książka fona podłączonego do inter- W rozesłanym liście zawarte są twierdzenia, iż Jakubczak. Michała Tomasza Wójciuka netu może streamować na „koleżanka Jakubczak nie posiada, żadnego dorobku Wraz z wyrazami ubolewania przesyłam „Filmowcy Powstania War- cały świat relację wideo artystycznego, który zgodnie z regulaminem SFP Grażynie Jakubczak przeprosiny. szawskiego”. Jej wydawcą z dowolnego wydarzenia, upoważniałby ją do składania akcesu”. Z ubolewa- Szanując wystosowaną do mnie z ekumenicznym jest nasze Stowarzyszenie. aż trudno uwierzyć, że z 63 niem stwierdzamy, że w słowach tych formułowany przesłaniem powyższą prośbę Sądu Koleżeńskiego, Antoni Bohdziewicz „Wik- dni powstania, które roze- jest jednocześnie zarzut i wobec Zarządu Głównego niniejszym pismem przepraszam również wszyst- tor”, Jerzy Zarzycki „Pik”, grało się na ulicach War- Andrzej Ancuta „Kier”, szawy, udało się zachować SFP o przyjmowanie w swoje szeregi osób nieupraw- kie te osoby, które poczuły się dotknięte moimi Stefan Bagiński „Stefan”, jedynie 4,5 godziny obrazu nionych. W liście kol. B. Matuszczak poruszana jest słowami opisującymi stosunki panujące w środowi- Ryszard Szope, Roman filmowego... również niezgodna z prawdą kwestia pobierania sku charakteryzatorów. Banach „Świerk”, Jerzy Parę lat temu w Parku jakoby nienależnych tantiem. Wobec powyższego Ponieważ Grażyna Jakubczak nie posiada adresu Gabryelski „Orski”, Seweryn Wolności Muzeum Powsta- oczekujemy od kol. Beaty Matuszczak wystosowania e-mail (cyt.: „nie ma jeszcze takiego obowiązku” – Kruszyński, Henryk Vlassak nia Warszawskiego z inicja- „Wania”, Antoni Wawrzyniak tywy naszego Stowarzyszenia do kol. Grażyny Jakubczak przeprosin, z równocze- jak bardzo słusznie napisała w swojej skardze do

„Antonio”, Wacław Feliks Fot. Borys Skrzyński/SFP odsłonięty został Monument snym poinformowaniem o nich tą samą e-mailową SK), mam nadzieję, że moje słowa ubolewania Kaźmierczak „Wacek”, Sta- Pamięci Filmowców, autorów drogą wszystkich członków Koła Charakteryzatorów. i przeprosin zostaną jej przekazane w taki sam nisław Bala „Giza” i Kazimierz Pyszkowski. Opera- Kroniki Filmowej „Warszawa Walczy”. Dzisiaj odda- sposób, w jaki została jej przekazana treść mojego torzy ci, uzbrojeni jedynie w kamery (bez hełmów, jemy w Wasze ręce książkę, która przybliża sylwetki Orzekający zespół Sądu Koleżeńskiego SFP: pisma z dnia 17 grudnia 2015 r. które uniemożliwiały filmowanie), dokumentowali bohaterskich „Filmowców Powstania Warszaw- powstańcze życie i walkę z okupantem. skiego”. Pielęgnowanie pamięci o ich heroizmie Przewodnicząca – Grażyna Banaszkiewicz Dzięki swojemu heroizmowi dostarczyli przy- to dla nas nie tylko obowiązek, ale także wielki Członkowie – Tomasz Miernowski Pozdrawiam szłym pokoleniom nieoceniony materiał źródłowy. zaszczyt. i Piotr Wojciechowski Beata Matuszczak

Warszawa, 11. 04. 2016 NSW 22 June 2016

Józef Gębski, Jerzy Gruza, faks: (48) 22 845 39 08 Skarbnik Młodych (Przewodniczący) Sąd Koleżeński Andrzej Haliński, Barbara e-mail: [email protected] Michał Kwieciński Janusz Gauer – Koło Przewodniczący Oświadczenie Hollender, Mikołaj Jazdon, www.sfp.org.pl Operatorów Obrazu Marek Piestrak Janusz Kołodziej, Anna Członkowie Zarządu Stowarzyszenie Filmowców (Przewodniczący) Kot, Krystyna Krupska- Polskich Filip Bajon W filmie o Tadeuszu Jaworskim pt. „Wieczny tułacz” w sposób nieuprawniony Barbara Hollender – Wiceprzewodniczący -Wysocka, Krzysztof Sekretariat Witold Giersz Tomasz Miernowski Koło Piśmiennictwa Kwiatkowski, ks. Andrzej Luter, ul. Krakowskie Janusz Kijowski Piotr Wojciechowski Anna Michalska, Dagmara Przedmieście 7 Juliusz Machulski (Przewodnicząca) zamieszczone zostały w negatywnym kontekście dane osobowe Pani Jadwigi Romanowska, Aleksandra Allan Starski 00–068 Warszawa Ewa Borguńska – Sekretarz Różdżyńska, Ola Salwa, Michał Żarnecki tel.: (48) 22 845 51 32, Koło Producentów Grażyna Banaszkiewicz Grzegorz Wojtowicz, Anna oraz (48) 22 556 54 40 (Przewodnicząca) Wróblewska, Artur Zaborski, Marek Serafiński – Sekcja Żukowskiej. W ten sposób naruszone zostały dobra osobiste Pana Stanisława faks: (48) 22 845 39 08 Marcin Zawiśliński, Stanisław Filmu Animowanego Andrzej Roman Jasiewicz – Członkowie Zawiśliński, Paweł Zwoliński e-mail: [email protected] (Przewodniczący) Koło Realizatorów Filmów Witold Adamek Bank Millennium SA Jerzy Kucia – Sekcja dla Dzieci i Młodzieży Henryk Bielski Śliskowskiego-Śliskiego w postaci kultu pamięci po zmarłej reżyserce, będącej Konto: 44 1160 2202 0000 Filmu Animowanego Violetta Buhl WYDAWCA Reklama (Przewodniczący) 0001 2123 Magdalena Tomanek Stowarzyszenie Filmowców Julia Michałowska (Wiceprzewodniczący) Nikodem Wołk-Łaniewski – [email protected] Andrzej Marek Andrzej Luter Polskich Koło Reżyserów Dźwięku Prezesi Honorowi SFP Drążewski – Sekcja Wiktor Skrzynecki dla niego osobą najbliższą. Jerzy Kawalerowicz (Przewodniczący) REDAKCJA Projekt graficzny, DTP Filmu Dokumentalnego Andrzej Sołtysik Maciej Karpiński – Redaktor naczelny Anna Abratańska Janusz Majewski (Przewodniczący) Andrzej Stachecki Jerzy Armata Andrzej Wajda Andrzej Sapija – Sekcja Koło Scenarzystów Druk Filmu Dokumentalnego (Przewodniczący) Komisja Rewizyjna Zastępca ArtDruk Wiceprezesi (Wiceprzewodniczący) Andrzej Haliński – Przewodniczący ul. Napoleona 4, Jacek Zygadło – Sekcja redaktora naczelnego Honorowi SFP Koło Scenografów Zbigniew Domagalski Anna Głaszczka 05-230 Kobyłka Janusz Chodnikiewicz Telewizyjna (Przewodniczący) www.artdruk.com Witold Będkowski – (Przewodniczący) Janusz Kijowski Wiceprzewodnicząca Sekcja Telewizyjna Krzysztof Wierzbiański – Koło Sekretarz redakcji Ewa Jastrzębska Reżyser i autor scenariusza – Grzegorz Królikiewicz Aneta Ostrowska Nakład: 2100 egz. Zarząd Główny (Wiceprzewodniczący) Seniora (Przewodniczący) Mirosława Wojtczak – Tomasz Dettloff – Oddział Prezes Sekretarz Redakcja tekstów i korekta Adres redakcji Koło Charakteryzatorów Krakowski (Przewodniczący) Producent wykonawczy – Studio Filmowe „N” Julia Michałowska Stowarzyszenie Filmowców Jacek Bromski (Przewodnicząca) Łukasz Mańczyk Zbigniew Żmudzki – Oddział Polskich Alina Skiba-Wojnach – Koło Współproducenci – Telewizja Polska S.A. i Muzeum Kinematografii Łódzki (Przewodniczący) Współpraca ul. Krakowskie Przedmieście 7 Wiceprezesi Cyfrowych Form Filmowych Członkowie Kuba Armata, Anna Bielak, 00-068 Warszawa Karolina Bielawska (Przewodnicząca) Andrzej Stachecki – Oddział Irena Strzałkowska Andrzej Bukowiecki, tel.: (48) 22 556 54 84 Dariusz Gajewski Michał Szcześniak – Koło Wrocławski (Przewodniczący) Krzysztof Tchórzewski

2 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 3 SFP/ZAPA Żegnaj, Radku

Z wielkim bólem i smutkiem oraz w poczuciu niepowetowanej straty przyjęliśmy wiadomość o tragicznej śmierci naszego kolegi Radosława Nowaka. Nikt z nas nie był przygotowany na tę stratę. Miał 31 lat i całe życie przed sobą. Spełniony i szczęśliwy wyjechał na wymarzone wakacje. Teraz już wiemy, że jego nieobecność potrwa znacznie dłużej niż dwa tygodnie. Każdy z nas doświadczał na co dzień Jego wielkiej serdeczności, wsparcia i profesjonalizmu. Żegnaj, Radku. Zostało tak wiele rozmów przerwanych w połowie. Może kiedyś przyjdzie Fot. Archiwum rodzinne czas, żeby je dokończyć. Rodzinie i Najbliższym składamy wyrazy głębokiego współczucia

Prezes i Zarząd Główny oraz Koleżanki i Koledzy ze Stowarzyszenia Filmowców Polskich

Koleżanki i Koledzy, Andrzej Bukowiecki zaprasza nas, abyśmy poznali pracę Ewy Chudzik, „mistrzyni filmowego liftingu”. To praca kolorysty, która jest pozornie niewidoczna, a jednak decyduje o ostatecznym kolorycie filmu, o jego kształcie i nastroju. W ostatnich latach profesja ta ma coraz większe znaczenie. Widz najczęściej nie jest świadomy roli, jaką odgrywa korekcja barwna obrazu… Od Andrzeja Bukowieckiego dowiedziałam się, że to między innymi Ewa Chudzik się tym zajmuje. Przeczytałam o tym, jak ta praca wygląda od strony technologicznej i jak twórcza być może, jeśli chodzi o współpracę z reżyserem i operatorem, w uzyskaniu pożądanego znaczenia i wymowy filmu. Trwa piękne gorące lato. Spędzam je w miejscu, gdzie cały czas widzę przed sobą zielone łąki i góry porośnięte lasami. Podziwiam dzieło Stwórcy, który obdarował nas kolorami. Te łąki i lasy każdego dnia i o każdej godzinie wyglądają inaczej. Mogę obserwować nieskończoność odcieni zieleni.

W tym miejscu szczególnie doceniam pracę osób, które potrafią w obrazie filmowym Fot. Kędzierska/SFP Adrianna wydobyć to bogactwo barw i wykorzystać ich oddziaływanie na nasze emocje i nastroje. Przeczytajcie koniecznie artykuł Andrzeja Bukowieckiego!

Krystyna Krupska-Wysocka

MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 5 Rozmowa numeru: Dariusz Gajewski Obcość oswojona Z Dariuszem Gajewskim rozmawia Krzysztof Kwiatkowski Fot. Bartek Wieczorek

6 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 7 Rozmowa numeru: Dariusz Gajewski Obcość oswojona

pół, żeby można było kręcić po czas. Później przez chwilę mieli- zorientowałem się, że bycie z którą zgłosił się pan na egza- obu stronach. Podzieliliśmy się śmy solidarnościowy karnawał muzykiem rockowym to nie min do Szkoły Filmowej? z ojcem – jedna była jego, druga z fiestą na ulicach, a potem zro- moja droga. Że interesuje mnie Nie. Ktoś dał mi cynk, że gość moja. Ojciec kręcił jak doro- biło się jeszcze gorzej. Ale, para- opowiadanie historii za pomocą z południowej Polski, o ksywie sły, sensowny gość, dokumen- doksalnie, właśnie w tej siermię- kamery. Bellini ma Arriflex BL 16mm tował życie. A ja jako dzieciak dze można było pozwolić sobie i Nagrę. Nie pytajcie mnie, jak latałem i rejestrowałem głupoty, na wolność. Miałem duże grono Z tym undergroundowym wszedł w ich posiadanie. Wiem, trzyminutowe eksplozje rado- przyjaciół, z pięćdziesiąt osób, zapleczem i marzeniem ale nikomu nie powiem. W każ- ści. Szkoda mi było tej drogiej nie chcieliśmy żyć w gównianej o kinie trafił pan na prawo na dym razie pożyczył mi kamerę taśmy na smutek. rzeczywistości. Zamiast czekać, Uniwersytecie Jagiellońskim. prawie za darmo na dziesięć aż coś nam ona zaoferuje, stwo- Rodzina mnie zmusiła. Wytrzy- dni. W Warszawie załatwiłem W napisach końcowych rzyliśmy własną, alternatywną. małem dwa lata, bo lubił mnie sobie taśmę. Pracownik telewi- Alarmu dziękuje pan rodzi- Zajmowaliśmy się sztuką i roz- dziekan, profesor Wojciech Bar- zji wyniósł i sprzedał mi kilka com. Co pan wyniósł z domu? bijaliśmy się od wschodniej do tel. Nie wiem, czym zasłużyłem rolek Agfy. Czyli de facto te Wszystko, co się dało, nie zachodniej granicy. Najpierw na sobie na jego łaskawość, ale zro- pięć puszek ukradł. A ja dzięki zostawiłem rodzicom pół długich wagarach, później zry- bił wszystko, żeby mnie utrzy- temu, na wsi pod Częstochową, mebla. A i to nie starczyło, wając się ze studiów. Masywną mać. Klamka zapadła, kiedy nakręciłem film o małżeństwie bo kiedy przez sześć lat bez grupą nagle wsiadaliśmy do poszedłem na praktykę do sądu. staruszków, którzy nie mogą skutku próbowałem ruszyć pociągu, jechaliśmy, dajmy Przyjrzałem się temu, co tam się bez siebie żyć, choć szczerze z produkcją Warszawy, rodzice na to, do Rzeszowa, w piętna- działo i umocniłem w przekona- się nienawidzą. I tworzą własną bardzo mi pomagali. Mieli do ście minut spotykaliśmy tam niu, że nie chcę w tym uczest- mitologię, całe zastępcze uni- mojej pasji specyficzny stosu- takich samych ancymonów jak niczyć. wersum wypełnione aniołami, nek: „No dobra, chłopak zwa- my. Oni nas gościli, nie żąda- diabłami, leśnymi duchami. Tak riował, trudno, ale jest nasz”. jąc niczego w zamian. Oprócz Co pan zobaczył? dostałem się do Łodzi. A poza tym? Ojciec, fizyk, zabawy, oczywiście. Syf, uzależnienia, brak sensu. nauczył mnie analizy świata. Zło w czystej postaci. To nie Był 1989 rok. Na przełom Przypominam sobie nasze Co zostało w panu z tych włó- było miejsce dla wielbicieli patrzył pan jako student reży- nocne rozmowy z wczesnego częg? życia. serii. To chyba wymarzona Łukasz Garlicki i Grażyna dzieciństwa: jak to się dzieje, Wspomnienia. I przeświadcze- sytuacja? Szapołowska w filmie Warszawa, reż. Dariusz Gajewski że trawa rośnie albo dlaczego nie, że istotne są relacje mię- Ale wtedy jeszcze nie ist- Raczej czas zawieruchy. Próbo-

Fot. TVP/PAP Fot. TVP/PAP słońce jest czerwone przy dzyludzkie, a nie pieniądze. niały kamery cyfrowe, któ- wałem nawet ten chaos sfoto- zachodzie słońca. Od mamy Krzysztof Kwiatkowski: reżyserem, który udawał pro- czesności. To było fascynu- Dla pana jest ważne, że pół dostałem tak strasznie dużo Lubi pan się włóczyć? ducenta. Bo producent to gość jące doświadczenie obserwo- życia spędził pan w jed- miłości, że chyba naładowała Gołym okiem widać, jak kinematografia stanęła na nogi, jak z roku Dariusz Gajewski: Kiedyś nic z cygarem w dobrym samocho- wać tak wielu, tak różnych nym ustroju, a drugie pół mnie na całe życie. Dobre połą- na rok jest lepiej. Więcej umiemy, mamy coraz lepszych aktorów, innego nie robiłem. Ale nie dla- dzie, a ja nie mam nawet prawa ludzi borykających się z tym w nowym? czenie. Miałem szczęście. tego moje filmy są o podróżo- jazdy. W Studiu Munka przede samym wyzwaniem. Ostatnio Na pewno. Jeśli na twoich operatorów, reżyserów, a nawet scenarzystów. Bo filmu nie robi się waniu. Od 1989 roku zaczęliśmy wszystkim szukałem ludzi, któ- duże wrażenie zrobił na mnie oczach przewracają się systemy Wychowywał się pan w Czę- w pojedynkę. Albo ci wszyscy ludzie traktują kino profesjonalnie, konfrontować się ze światem. rzy mają wizję, samodzielnie Grzesiek Zariczny. Najpierw polityczne i ekonomiczne, pań- stochowie. Pielgrzymki za Mieliśmy idealistyczne wyobra- myślą, umieją dostrzec w rze- Gwizdkiem, później Falami. stwa i sojusze międzynarodowe, oknem były naturalnym ele- albo jako hobby i powstaje wtedy twórczość amatorska. Teraz żenia o Szwedach, Austriakach, czywistości coś ciekawego, co Wypracował ortodoksyjną zadajesz sobie najprostsze pyta- mentem krajobrazu? Anglikach czy Belgach, teraz ich dotyka. Nic piękniejszego estetykę i własną metodę nie: co jest w tym wszystkim Pamiętam jeszcze te dawne, wreszcie nasz przemysł zaczyna funkcjonować. Daje sobie radę – okazuje się, że świat i Zachód w kinie nie może się zdarzyć, robienia filmów. Obserwuje naprawdę istotne? I odkrywasz, ludowe. Wierni przelewali się tutaj, ale i za granicą. Fajnie. jest dużo bardziej skompliko- niż odkrycie zupełnie innego przestrzenie, których nikt że liczy się drugi człowiek, któ- przez Aleję Najświętszej Marii wany i ambiwalentny, niż się i nieoczekiwanego spojrzenia uczciwie nie pokazał. rego spotykasz. Człowiek jest Panny z kosturami, którymi nam wydawało. Fascynują mnie na świat. ostateczną prawdą. Nie ty sam, wybijali dziwne rytmy. Potem Żyliśmy zupełnie bez nich. Nie rymi można kręcić offowe grafować, ale chyba nie udało zderzenia polskości z odmien- Czuł pan, że przychodzili ale obcy, którego spotykasz nastała era megafonów i uczy- przeszkadzało mi to w niczym. filmy. mi się złapać tego momentu. nymi pomysłami na życie, Jaki obraz świata zobaczył coraz młodsi reżyserzy, gdzieś na ulicy. Może to naj- niła to zjawisko mniej barwnym. Mieliśmy do dyspozycji jedną Nie znam też innego filmu, z obcymi kulturami. Podróż jest pan w „trzydziestkach”? z innym doświadczeniem, bez lepsza lekcja, jaką wyniosłem Ale, oczywiście, w pielgrzym- Co się stało z pana kolegami kamerę wideo! Ojciec mojego zdjęć, książki, w których ktoś metaforą odkrywania prawdy Przede wszystkim złożony pamięci PRL-u? z PRL-u. kach nie chodzi o to, żeby były z tego czasu? serdecznego przyjaciela był adekwatnie uchwyciłby to kolo- o sobie samym. i różnorodny. Współczesność Całe szczęście, że PRL jest malownicze. Klasztor i jego oto- Przyszedł kapitalizm i odde- sławnym magikiem – iluzjo- salne zamieszanie pierwszych jest trudna do opisania. Nie coraz dalej. Mam wrażenie, że Podobno zachowało się mnó- czenie utwierdzały nas w prze- legował nas, cudowne dzieci nistą. Jeździł po całym świe- lat wolności. Odnalazł pan swoje fascy- można za nią nadążyć. Świat dzisiejsze młode pokolenie stwo taśm z pana dzieciństwa. konaniu, że istnieją inne realia, socjalizmu, do innych zadań. cie, pokazując rzeczy niepraw- nacje w filmach realizowa- zapieprza do przodu jak dzika jest bardziej pragmatycznie Nie korciło pana, żeby zmon- niż PRL-owskie marzenie o rów- Ale sporo osób z tego środo- dopodobne i w Stanach czy A jaka wtedy panowała atmos- nych przez młodych twórców świnia, wciąż się zmienia, rów- nastawione do świata. Lepiej tować z nich film? ności, braterstwie i materialnym wiska odniosło sukces arty- w Japonii kupił kamerę, żeby fera w szkole? w Studiu Munka, którego był nowaga nie istnieje. A jedno- się w nim porusza. Oni już są Zostawiam to sobie na późną dobrostanie. Marzenie, które styczny. Muniek Staszczyk przygotowywać te swoje nie- Mój rok reżyserii był pierw- pan dyrektorem? cześnie większość z nas żyje Europejczykami. Znają języki, siedemdziesiątkę. Ale nie ma zmieniło się w koszmar. W sza- i Janusz Knorowski świetny bywałe numery. Zajmowało szy, eksperymentalny, w któ- Popełniłbym monstrualny w sytuacji, w której pozornie swobodnie podróżują. I nawet tych nagrań aż tyle. W latach rość, w biedę, w kompleks. malarz, Jacek Pałucha, też mu to może miesiąc, a póź- rym przyjęto czterech Polaków błąd, gdybym jako producent nie dzieje się nic. Niełatwo jeśli bywają mniej oczytani 70. taśmy kosztowały mają- malarz, a wcześniej świetny niej wyjeżdżał i nowy sprzęt i ośmiu obcokrajowców. Szkoła próbował w cudzych filmach dotrzeć do wydarzeń i emo- niż wcześniejsze generacje, to tek. Naszą kamerę, 2x8mm, Jak szukał pan w tym świecie showman. „Chciałbym, chcia- był nasz. na nich zarabiała. Pochodzili odnaleźć potwierdzenie wła- cji, które naprawdę kształ- brak kompleksów wynagra- stworzyła radziecka myśl tech- siebie? łabym” to piosenka, którą przy- z różnych kultur, studiowali snych artystycznych wyborów. tują świat. „Trzydziestki” są dza im luki w humanistycznym niczna. „Super ósemkę” spe- Poszedłem do liceum pod ciągał na koncerty dziesięcio- Na nim nakręcił pan etiudę ze mną Serb, Szwed, Norweg, Ja zresztą zawsze byłem raczej próbami zobaczenia współ- wykształceniu. cjalna gilotynka przecinała na koniec lat 70. To był okropny tysięczną publiczność. Szybko Bóg, diabeł, dziad i baba, Fin, Ormianin, Kanadyjczyk,

8 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 9 Rozmowa numeru: Dariusz Gajewski Obcość oswojona

Amerykanin, Meksykanin. Nikt Wychodziliśmy ze szkoły Przez moment robiłem pro- jeszcze nie umiem. Najmniej Zrobiłem film o artyście, który nął wtedy na Dworcu Cen- Miałem dwie świadome inspira- niczył Marek Koterski udało nie umiał się w tym odnaleźć. z przeświadczeniem, że mamy gram „Alternativi”. Miał on wiedziałem o aktorach. Posze- przestał wierzyć w rzeczywi- tralnym, nie bardzo wiedząc, cje: Konwicki i Różewicz. Tade- się zmienić polskie kino. Rok Raz trzech chłopaków, w tym mnóstwo fajnych pomysłów, w nowej publicznej telewizji dłem do Teatru Dramatycz- stość. Konfrontuje się z twar- w którą stronę pójść. usz Konwicki był dla mnie bar- wcześniej wyróżniono Ediego, dwóch z mojego roku, jechało których nie da się zrealizować. reprezentować środowiska alter- nego, a jego szalony dyrektor dymi realiami, próbuje zagadać Przełamanie obcości War- dzo ważnym pisarzem. I kiedy podwójny debiut – Piotra Trza- z Warszawy do Łodzi. Prowadził Mieszanina pychy i frustra- natywne, a uznano, że jestem zezwolił mi wystawić „Skórzaną własną niemoc żartem i ginie. szawy nie należało wówczas przyjechałem do Warszawy, skalskiego i Piotra Dzięcioła. Japończyk, obok siedział Kana- cji. Strasznie trudno robiło się od nich specjalistą. Potem maskę” Helmuta Kraussera To powszechna choroba ludzi do łatwych zadań. Najbar- miałem na oczach okulary jego Wtedy, w 2004 roku, poza dyjczyk, a na tylnym siedzeniu wtedy filmy. Debiutowało jesz- w podobnym duchu nakręci- ze Sławkiem Grzymkowskim zajmujących się sztuką. Opo- dziej uderzyło mnie, że ludzie warszawskich powieści. Dosko- moimi laurami, dużo dostało Ormianin. Doszło do wypadku, cze trudniej. Nikt nie poma- łem dokument Nie bój, nie bój w roli głównej. Zadowolony wiadasz bajki, więc zaczynasz nie zaznajamiają się z innymi nale dotknął serca stolicy. Żeby bardzo osobne, wyproduko- w którym spłonęli żywcem. gał. Dopiero z tej perspektywy o trzech gościach z Ruchu Spo- z efektu, postanowiłem ją sfil- nimi żyć. w knajpach, tylko siedzą w swo- nie popaść w „konwickość”, wane niezależnie Zmruż oczy To był dla nas wstrząsający można naprawdę docenić PISF. łeczeństwa Alternatywnego. Ale mować. Pomogli przyjaciele. ich zamkniętych gronach. I to, w swoim filmie zrezygnowałem Andrzeja Jakimowskiego. moment. Podsumował ten czas Gołym okiem widać, jak kine- czy to było schronienie? Wojtek Szepel zrobił zdjęcia W mozaikowej Warszawie też że pytani o godzinę na ulicy, z pokazywania Pałacu Kultury. Kolejną Gdynię wygrała debiu- w dziwny, bolesny sposób. Ale matografia stanęła na nogi, jak w przerwie między niemiec- jest mnóstwo zagubienia. Miał reagowali czymś w rodzaju Pojawia się on tylko w jednym tantka, Magda Piekorz Pręgami. ten niepoukładany świat miał z roku na rok jest lepiej. Więcej Robił pan też dokumenty kim i angielskim filmem. Za pan jeszcze serce do tego sce- strachu albo niechęci, podejrz- kadrze, zasłonięty słupem. To Do tej pory obowiązywała nar- też swoje filary. W szkole spo- umiemy, mamy coraz lepszych o muzyce ludowej. W Sejnach, darmo miałem kupę światła nariusza? Po tylu latach? liwości. Chyba tak już nie niesprawiedliwe, że symbolem racja, że w Polsce nie rodzą się tkałem dwóch wspaniałych aktorów, operatorów, reżyse- na Kurpiach, w Brodowie. i bardzo dobrego dźwiękowca. Przed realizacją kompletnie jest. Przyrosło tu przestrzeni stolicy stała się radziecka wer- już talenty i nie ma kto robić nauczycieli: Wojciecha Jerzego rów, a nawet scenarzystów. Znowu rozbijał się pan po Pol- Paweł Althamer stworzył sce- go zmieniłem. Przez sześć lat publicznych: kawiarni, parków, sja Nowego Jorku. Kryją się tu filmów. Te edycje festiwalu Hasa i Henryka Klubę. Duzi Bo filmu nie robi się w poje- sce, tylko tym razem z kamerą nografię, do dzisiaj to jedyny więcej zobaczyłem, spotkałem ogródków. Miejsc, w których miejsca ciekawsze, gęste, nasy- udowodniły, że są nowi twórcy, panowie. dynkę. Albo ci wszyscy ludzie i zawodowo. mój film z budowaną dekora- choćby powstańca, który stał wszyscy siedzą i gadają, czują cone znaczeniami i emocjami. którzy mogą kręcić istotne dla traktują kino profesjonalnie, To już w końcówce lat 90. cją. Brakowało w niej tylko jed- Has nie słynął z elokwencji. albo jako hobby i powstaje Lepiej znałem tradycyjne pie- nego rekwizytu – luksusowego Ale jak się odezwał, to wiedział wtedy twórczość amatorska. śni południowej Persji, bo plazmowego telewizora, więc dlaczego. Znał się na kinie jak Teraz wreszcie nasz przemysł dosyć w nich wtedy gusto- nieoceniona Ania Chojnacka mało kto. Rzadko komento- zaczyna funkcjonować. Daje wałem, niż polskie. Dopiero pojechała do sklepu i namówiła wał technikalia. Jego leniwe sobie radę – tutaj, ale i za gra- Remek Hanaj odkrył przede właściciela, żeby nam pożyczył, zdania z pogranicza wiedzy nicą. Fajnie. mną ten fascynujący kontynent oczywiście za darmo. Kiedy o fachu i psychologii potrafiły polskiej muzyki tradycyjnej. oświetlacze zorientowali się, dotknąć istoty rzeczy, wskazać Pamięta pan swoje pierwsze Często w ostatnim momencie. że nie ma nic do jedzenia na błąd w myśleniu ukryty gdzieś wyjazdy? Bo – jak wytłumaczył mi wspa- planie, wysłali pomocnika do w założeniach. Ogromnie dużo Pamiętam, jak pojechałem na niały skrzypek z radomskiego swoich żon, które ugotowały mnie też nauczyła Lidia Zonn. festiwal do Augsburga. Dosta- Józef Bujak – „ta muzyka nie duży bigos. W dodatku wcze- Prawdziwa reżyserka montażu. łem nagrodę. Wracając, prze- służyła słuchaniu”. Zawsze śniej robili reklamę Red Bulla, Znalazła mnie kiedyś o 3.00 jechałem przez Berlin. Zna- była „do czegoś”. Towarzyszyła więc przynieśli całe zgrzewki, nad ranem w montażowni, łem to miasto. Moi koledzy, pracy albo tańcom, pogrzebowi co też nam pomogło przetrwać. zaplątanego w taśmę. Akurat którzy wyemigrowali przed lub narodzinom. Uprawianie I udało się. Dzięki temu, że bar- dzo wielu przyjaciół zgodziło się ze mną przez dwa tygodnie Jeśli na twoich oczach przewracają się systemy polityczne pracować za darmo. Ten film i ekonomiczne, państwa i sojusze międzynarodowe, zadajesz sobie powstał siłą woli. najprostsze pytanie: co jest w tym wszystkim naprawdę istotne? Tylko na ile takich produkcji można sobie pozwolić? I odkrywasz, że liczy się drugi człowiek, którego spotykasz. Człowiek Nie było na ten film ani zło- jest ostateczną prawdą. Nie ty sam, ale obcy, którego spotykasz tówki, ale wszyscy, którzy przy nim pracowali, dostali współ- Czas niedokończony. Wiersze księdza Jana Twardowskiego, gdzieś na ulicy. Może to najlepsza lekcja, jaką wyniosłem z PRL-u. udział. Podzieliliśmy pro- reż. Dariusz Gajewski

centy, nie negocjując za bardzo, Fot. Kino Świat nikt nie wierzył, że cokolwiek nie mogła spać. Najpierw mnie przełomem, zawsze mnie tam jej koncertowo wydawało się dostanie. Ale później dosta- się jedną z postaci. Starszy pan się dobrze i kontakt z innymi Mieszaniną bólu i szczęścia, widzów obrazy. Garnek długo odplątała, wyjęła mi papierosa nocowali, żywili, kupowali mi muzykantom absurdem. Dla- łem nagrodę w Koszalinie, co świetnie pamiętał, co się wyda- sprawia im przyjemność. którą można poczuć na pustej, gotował się na gazie i w końcu z ust, a potem spędziliśmy wiele wszystko – od coli po buty. tego odeszła. otworzyło mi drogę do War- rzyło w 1944 roku, a nie mógł zimowej ulicy uśpionego o trze- wybuchł. godzin przy stole montażowym, I nagle wpadłem z pieniędzmi szawy, a Alarm został wyemi- sobie przypomnieć własnego Dzisiejszym językiem można ciej nad ranem miasta. w czasie których pokazała mi, za ten laur i postawiłem im Ale wciąż nie mógł pan zade- towany w Telewizji Polskiej. adresu. Ale Warszawa nie jest powiedzieć, że zrobił pan Ale wokół pańskiego lauru jak to się robi, jak dużo radości dobrą kolację. To była wielka biutować. Alarm zrobił pan Zapłacili nam całkiem nieźle, dramatem psychologicznym. pierwszy film o „słoikach”. Kameralny debiut przyniósł rozpętała się afera. można mieć z montażu filmu. satysfakcja. Później zresztą rela- jakby na przekór. więc mogłem oddać honoraria To przede wszystkim portret Proszę bardzo. Lubię to słowo, panu gdyńskie Złote Lwy. W życiu bym nie podejrzewał, Wspaniały prezent. cje ekonomiczne coraz mocniej Wszyscy kochali mój scenariusz ludziom, którzy mi tak bardzo miasta – nakreślony z punktu sam jestem „słoikiem”. Słoik Warszawa powstawała jako że taki subtelny film wznieci dryfowały w tym kierunku. Tak Warszawa, tylko nikt nie chciał pomogli. widzenia gościa z zewnątrz. w ręku, pełny jedzenia, jest 50-minutowy film telewizyjny. ogólnokrajową sensację. Dużo Twórców pana generacji nie długo nie płaciłem za siebie go sfinansować. Ale w głowie Próba odnalezienia kształtu smacznym dowodem, że ktoś W tym budżecie zrobiliśmy ludzi obraziło się na mnie za te ma dużo w kinie. rachunków w restauracjach, że ciągle się do niego przygo- To była opowieść o człowieku, i nastroju tego bardzo specjal- o człowieka dba. To wspaniałe. półtoragodzinną fabułę, która Lwy. Czułem to na bankiecie Bo doszło do kompletnego roz- teraz lubię oddawać to, co wtedy towywałem. Dzięki Jurkowi ówczesnym pana rówieśniku, nego, dość gęsto zaludnionego nadawała się do kin. To był po ceremonii zamknięcia festi- padu organizacyjnego kinema- dostałem. Kapuścińskiemu zrealizowa- który nie nadaje się do życia, miejsca, jakim jest Warszawa. Ale w tym debiucie o współ- jedyny gdyński tytuł, który nie walu. Ale kiedy pytałem ich, czy tografii. Inwestowanie w coś, łem duży dokument Konwój wybiera zgrywę. Zapisywał czesnym mieście odwoływał miał plakatu. Nie starczyło nam widzieli mój film, okazywało co nie istniało, wymagało jed- Schronienie znalazł pan o tirowcu, który jedzie z Gdyni pan stan egzystencjalny swo- Mówiąc wprost – z pana się pan do klasyków, choćby pieniędzy. Myślę, że swoim wer- się, że nie za bardzo. Reżyser nocześnie naiwności i odwagi. w telewizji. do Moskwy. Myślałem, czego jego pokolenia? punktu widzenia. To pan sta- do Dekalogu. dyktem, jury, któremu przewod- był facetem spoza środowiska,

10 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 11 Rozmowa numeru: Dariusz Gajewski Obcość oswojona

Warszawę puszczono w Gdyni jedna pani była właśnie na szko- hydraulik będzie lepiej rozu- Agnieszka Grochowska w środę o godzinie 13.00, wszy- Świat się zmienił. Dzisiaj alternatywą leniu, na którym dowiedziała się, miał tę kulturę niż pan? i Barbara Kubiak w filmie scy poszli na lunch. że trudno jest wykryć tą metodą Tylko idiota się nie boi. Ale to Obce niebo, reż. Dariusz Gajewski nie jest już odurzanie się wypasionymi molestowanie seksualne. Dla- był fascynujący proces, bo już Kiedy poczuł się pan częścią narkotykami i obcinanie sobie rąk tego jako pracownicy solid- na planie zderzyły się różnice środowiska? nego, odpowiedzialnego urzędu mentalności. Marzę, aby kie- Niedługo później. Wiele z osób, w proteście politycznym, ale dążenie postanowili sprawdzić i tę ewen- dyś odrzeć na ekranie ludzi które tak zaatakowało mnie po do równowagi i harmonii. Odnalezienie tualność. Poszli do szkoły, do z tej warstwy kultury i dotrzeć zwycięstwie, miało tyle klasy pracy rodziców, do sąsiadów do poziomu człowieczeństwa, i poczucia sprawiedliwości, że w swoim życiu czegoś na kształt sensu, i okolicznych sklepów, pytając gdzie Chińczyk, Polak i Amery- po obejrzeniu filmu zadzwoniło mimo chaosu, który nas otacza. czy nikt nie widział podejrza- kanin będą identyczni. Dobrze z przeprosinami. Odebrałem te nych, quasi-erotycznych zacho- też pracuje się w języku, któ- telefony jako gest akceptacji. wań ojca wobec córki. Wszyscy rego się nie zna. Słowa tracą na gdziekolwiek, nie było nas narastają jak kula śnieżna. Aż zaprzeczyli, więc kontrolerzy po znaczeniu, zwraca się uwagę Jednak na Lekcje pana Kuki stać na coca-colę, o obiedzie różnice osiągają skalę Himala- trzech dniach uznali, że sprawa na aurę ludzi, atmosferę, jaką znowu czekał pan kilka lat. w restauracji nie wspominając, jów i stają się nie do przejścia. jest zamknięta. Tylko po tych wokół siebie wytwarzają. Nie, nie czekałem. Książka zawsze ktoś nam musiał coś sfi- trzech dniach, rodzina nie miała Radka Knappa była dużym suk- nansować. Pamięć tego zawsty- Obce niebo zaczęło się od się do kogo odezwać w mia- Zagrała u pana legenda, Ewa cesem wydawniczym w Austrii dzenia wciąż nosimy pod skórą. wycinka z gazety? steczku, nie chciano ich obsłu- Fröling. Czym się różnią Fot. NEXT FILM i Niemczech, więc nie było Czas się z tego otrząsnąć. Nie. Byliśmy z moją żoną żyć w supermarkecie, nie wpusz- szwedzcy aktorzy od pol- problemów ze znalezieniem Agnieszką w Norwegii, pływali- czano na plac zabaw, a dzieci skich? zrobić tego filmu. Chciałem, codziennych spraw. Dlaczego szy o moim filmie, bo dowie się, koproducenta. Dwa lata trwały W Lekcjach pana Kuki zde- śmy łódką po fiordach i zachwy- w szkole wyśmiewały ich córkę. Tym, czym społeczeństwa. Pol- by na ekranie czuło się uczu- po tych wszystkich opowie- że zrobił go facet, który gotuje formalności. To był duży film rzenie Polski i reszty Europy ciła nas tamtejsza przyroda. Na Nie wytrzymali tego. Tragicznie scy aktorzy są intuicyjni i emo- cia, z jakimi ksiądz Twardow- ściach o kulturze alternatyw- i nie ma prawa jazdy, chętnie kinowy, stać nas było na jed- to tylko jeden z tematów kolacji u norweskiej przyjaciółki, się to skończyło. To jedna taka cjonalni. Szwedzcy racjonalni ski odnosił się do świata. Emo- nej, podróżach, różnicach kul- opowiem, jak do tego doszło. nego z najbardziej wziętych historii dojrzewania. Ale rzuciliśmy, że mają piękny, historia, ale w Szwecji i Norwegii i celowi. U nas na planie padają cję jaką zostawił nam w swoich turowych i szukaniu własnej niemieckich aktorów, Augu- w Obcym niebie opowiada pan cudowny, a w dodatku bogaty znalazłem wiele podobnych. To pytania: „Jaki jest mój bohater? wierszach. To trudne, niemal wolności robi pan taki doku- Mieszkają państwo na Ocho- sta Diehla, który następną o nim expressis verbis. kraj. Ona odpowiedziała nam paradoks, na który jesteśmy ska- Czy lubi kogoś, kogo spotyka?”. niemożliwe do sfotografowa- ment? cie. Dzisiaj ta Warszawa jest rolę zagrał w Bękartach wojny Mam wrażenie, że od kiedy historią. Jej siostra mieszkała zani – najlepsze intencje przyno- Tam: „Jaki cel ma moja postać nia. Dopóki nie ma się na planie Bo świat się zmienił. Dzisiaj już pana, oswojona? Quentina Tarantino. Zszoko- ludzkość postanowiła się zglo- z mężem i córeczką w niedu- szą często koszmarne skutki. i czego chce od tamtego czło- Wojtka. Jego zdjęcia są zapisem alternatywą nie jest już odurza- Tak. Siedzimy tu od jakiegoś wało mnie, jak nasi austriaccy balizować i zasypać przepaści, żym mieście w pobliżu Oslo. wieka?”. O tej różnicy jest Obce empatii. W Czasie… dziewczyna nie się wypasionymi narko- czasu, minęło nas z dziesięć partnerzy ostro negocjowali. wrogość do Innego zamiast Dziewięciolatka w pewnym Zrobił pan film, jakich w Pol- niebo. na naszych oczach rodziła tykami i obcinanie sobie rąk osób, którym powiedziałem Poświęcali tygodnie na sumy, maleć, narasta. Nie pomaga momencie opuściła się w oce- sce nie powstaje dużo. Brakuje dziecko. Zostawiłem Wojtka w proteście politycznym, ale „cześć”. Lubię to miejsce, nie- które wydawały się niepropor- gorączkowy, niezbyt rozsądny nach w szkole, zdarzyło jej się panu na naszych ekranach Przy Obcym niebie zale- w pokoju, bo ja bym tylko prze- dążenie do równowagi i harmo- chętnie wyjeżdżam. Film War- cjonalnie małe w stosunku do pośpiech elit, które próbują te też kilka agresywnych zacho- realizmu społecznego? żało panu, aby zdjęcia robiła szkadzał. Zapytałem ją później, nii. Odnalezienie w swoim życiu szawa też mi pomógł. Chodzę budżetu. Ale w końcu właśnie procesy przyspieszać. Świat wań. Nauczyciele zadzwonili do Brakuje mi filmów, które Monika Lenczewska. czy obecność kamery jej nie czegoś na kształt sensu, mimo po ulicach, które sfilmowałem. takie zgrzyty w komunikacji wybucha. W Obcym niebie urzędu socjalnego. Ci zainsta- naprawdę celnie dotykają Bo ten film miał kobiecą duszę, przeszkadzała. Odpowiedziała: chaosu, który nas otacza. A jak już coś nakręcę, staje się to są tematem Lekcji pana Kuki. pokazuję narody, między któ- lowali się w sześć osób w nie- współczesności. Obce niebo to a ja mam wyraźny deficyt kobie- „Kamery nie zauważyłam, ale trochę moje. Dość szczęśliwie się to skoń- rymi różnice są niewielkie. dzielę w domu tej rodziny, przez mój pierwszy realistyczny film. cości. Obejrzałem Difret. W nim Wojtek bardzo mnie wspierał”. A to dobry pomysł dla reży- czyło, dzięki mądrości Piotra Z punktu widzenia np. Chiń- dwanaście godzin obserwo- Nawet bardziej niż dokumenty. znalazłem dokładnie to: głę- sera żona aktorka? Niedługo będzie pan te same Dzięcioła. czyka wręcz mikroskopijne. Ale wali ich życie i nie dostrzegli Uznałem, że sprawa jest na tyle bokie emocjonalne zrozumie- Dlatego chciał pan zrobić ten Chyba zły, ale Agnieszka jest na ulice oglądać oczami syna. w sytuacji konfliktu te drobiazgi żadnych nieprawidłowości. Ale poważna, że lepiej nie bawić się nie bohaterki. Coraz częściej film? tyle wyjątkową osobą, że nie sto- Niestety to niemożliwa Trzymał pan rękę na społecz- w bajki. Jesteśmy w historycz- mam w kinie wrażenie, że oglą- Ksiądz Twardowski reprezen- sują się do niej podobne zasady. zamiana. To byłoby naprawdę nych przemianach. Najpierw nie ważnym momencie. Reorga- dam zdjęcia spektakularne, ale tował crème de la crème pol- fascynujące popatrzeć na świat portretował pan ludzi przyjeż- nizujemy w Europie wszystkie pozbawione emocji. Nimi żywił skości. Szacunek dla prostoty, Pracując z nią, dowiedział się oczami trzylatka. Swoją drogą, dżających do Warszawy, póź- dziedziny życia i tak naprawdę się film: od Charliego Chaplina nieuleganie niemądrym złudze- pan czegoś, czego nie wiedział pierwsze finansowanieObcego niej emigrujących na Zachód. o tym nie rozmawiamy. Zapier- do Federica Felliniego. To nie- niom, przyzwoitość, nieudawa- pan na co dzień? nieba dostałem w dzień, w któ- Wydawało nam się za komuny, dzielamy tym samochodem dobrze, że dzisiejsze kino bywa nie niczego. Wyzbycie się agre- Jasne, na tym polega ta praca. rym urodził się mój syn. Tak się że Zachód to kraina sprawie- z zawrotną prędkością, jeste- z dala od emocji. Portretuje sji wobec inności. Wszystko, Znasz kogoś, a nagle odkrywasz to jakoś wszystko zaplata. dliwa, dobra i szczęśliwa. Tyle śmy na zakręcie, koła piszczą, ludzi, opisuje zdarzenia, a często czego tak często nam brakuje. na planie, że potrafi być też widzieliśmy z naszej ograni- nie wiadomo, co zastaniemy brakuje przeżyć i emocji boha- Zaczęliśmy z Wojtkiem robić kompletnie inny. Że ma takie A obcowanie z tą niewielką czonej perspektywy. Jednak po wyjściu z łuku. A przecież terów. W obrazach Moniki Len- jego portret. Realizację prze- cechy, których się nie spodzie- istotą zmienia pana jako reży- w momencie, kiedy stał się przyszłość zależy także od nas. czewskiej dostrzegłem rzadką rwała śmierć księdza. Powstał wałeś. Ale Agnieszka, poza tym, sera? naszym światem, dostrzegli- Dlatego uważam, że to czas umiejętność filmowania emocji. króciuteńki Tak, o odchodzeniu że jest aktorką, niechętnie cele- Pewnie, że zmienia. Mam śmy, że jest skomplikowany, na mówienie istotnych zdań. poety. Na setną rocznicę uro- bruje swoje ego. Udaje nam się codzienny kontakt z kimś, kto wewnętrznie sprzeczny i nie- Obce niebo jest moim głosem A później Czas niedokoń- dzin Twardowskiego znajomi oddzielać filmy od życia. nie kłamie, wprost obwiesz- oczekiwanie brutalny. Że tam na temat nadmiernej kontroli czony. Wiersze księdza Jana przekonali, właściwie zmu- cza swoją wolę i ochotę, ma trzeba się bić, żeby przetrwać. państwa nad życiem jednostki. Twardowskiego kręcił pan sili, mnie do powrotu do tego Pan, dawny punkowiec, genialną pamięć, dostrzega wię- My wciąż jesteśmy do tego nie- Świat niebezpiecznie w tę z Wojciechem Staroniem. tematu. Pomyślałem, że zostały udziela wywiadów kobiecej cej z rzeczywistości i wszyst- przygotowani. Nie potrafimy stronę zmierza. Czuł pan w pracy jego doku- po nim wiersze, więc opowiem prasie o podziale obowiązków kiego jest ciekawy. Całe życie walczyć o siebie i swoje racje. mentalne zaplecze? właśnie o nich. domowych. szukałem duchowego mistrza. Czujemy się gorsi. To najgor- Łukasz Garlicki w filmie Kręcił pan w obcym kraju. Zaplecze tu nie gra roli. To jest A proszę bardzo. Dla dobra No to go mam. sze dziedzictwo PRL-u. Przez Lekcje pana Kuki, Nie bał się pan, że – jak mówił bardzo specjalny operator. Bez Ale pana film to przede filmu mogę udzielać wywiadów reż. Dariusz Gajewski pół wieku, gdy wyjeżdżaliśmy Fot. Film Paweł Jakubek/Opus Andrzej Wajda – miejscowy niego nie miałbym odwagi wszystkim pean na cześć o czymkolwiek. Jeśli ktoś usły- Warszawa, lato 2016

12 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 13 Temat numeru: Polskie seriale Janusz Kołodziej: Isaura ma ranczo na Wspólnej, ale daleko od szosy, czyli seriale, seriale…

Isaurama ranczo na Wspólnej, ale daleko od szosy, czyli

Janusz Kołodziej seriale, Temat numeru: Polskie seriale seriale... Narodowa Fot. Mularczyk/Filmoteka Stanisław

14 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 15 Temat numeru: Polskie seriale Janusz Kołodziej: Isaura ma ranczo na Wspólnej, ale daleko od szosy, czyli seriale, seriale…

Kiedy zapowiedziano koniec emisji legendarnej Mody na Anna Seniuk i Andrzej Kopiczyński w serialu Czterdziestolatek, sukces, zawiązał się spontaniczny komitet protestacyjny, reż. Jerzy Gruza kiedy uśmiercono jedną z bohaterek M jak miłość, żałobę nosiła cała Polska, a kiedy zapowiadana jest kolejna powtórka Stawki większej niż życie, natychmiast przypominamy sobie, gdzie są najlepsze kasztany w Paryżu i jaką świnią jest Brunner!

wszystko dlatego, że se- szych polskich seriali, czyli Czte- Godzic w książce „Telewizja i jej Uporządkujmy jednak ów świa- rial, najpopularniejszy ga- rech pancernych i psa (1966-1970) gatunki po »Wielkim Bracie«” – tek na użytek tego tekstu, prezen- Atunek telewizyjny, towarzy- Konrada Nałęckiego oraz Stawki stwierdza, że serial to „narracyjna tując poniższe definicje. szy nam nie tylko podczas wizyt większej niż życie (1965-1968) An- forma telewizyjna, która prezentuje w domowym kinie, ale także w co- drzeja Konica i Janusza Morgen- w sposób regularny epizody zawie- Serial fabularny – najprościej dziennym życiu. Jako cytat, wspo- sterna. To one bez reszty zawład- rające symultanicznie rozgrywa- zdefiniować, bo jest on realizowa- mnienie, wzorzec do naśladowa- nęły telewizyjną widownią nad jące się historie z udziałem stałej ny techniką filmową, na taśmie nia lub potępienia, jako temat do Wisłą, a potem w zaprzyjaźnio- grupy bohaterów”. Wspólny ele- światłoczułej lub obecnie na no- niezobowiązujących pogaduszek, nych demoludach, choć nie tyl- ment tych definicji stanowi jedy- śniku magnetycznym i cyfrowym. a czasem do pryncypialnych spo- ko, bo przygody Klossa ogląda- nie stwierdzenie, iż serial realizo- Opowiada emitowane systema- rów. Ma wcale liczne grono na- no także np. w Szwecji. wany jest przez telewizję i dla te- tycznie, wieloodcinkowe histo- ukowych specjalistów od medio- lewizji; poza tym opisy te nie po- rie, które łączy osoba bohatera znawców po socjologów kultury Co jest co? krywają się i w żaden sposób nie (-ów), miejsce, temat. Może prze- i psychologów społecznych. Nie A potem już poszło, lawina ruszy- wyczerpują tematu. chodzić kolejno do następnych da się ukryć, serial jak mało któ- ła, a teraz to właściwie prawdziwe O serialowych postaciach za- przygód, może też w każdym od- ry produkt kultury masowej funk- tsunami, bo nie ma chyba żadnej pomina się z kolei w definicji za- cinku prezentować odrębną treść, cjonuje w obrocie społecznym na szanującej się stacji bez „tasiem- wartej w „Słowniku terminologii może w końcu tylko pod wspól- prawach członka rodziny, ważne- go edukatora i codziennego towa- rzysza… na dobre i na złe! Serialowa epopeja zaczęła się Serial to gatunek stary jak telewizja. Za oceanem pokazywany nad Wisłą od Barbary i Jana, któ- od wczesnych lat 50., ewoluował, rozwijał się i pączkował, ry to serial w 1964 zrealizowali dla TVP Jerzy Ziarnik i Hiero- mnożąc rodzaje oraz odmiany. I przez długie lata wydawało nim Przybył. Janina Traczyków- się, że jego dominacja w telewizyjnych ramówkach jest na i Jan Kobuszewski może nie zy- skali dzięki niemu statusu gwiazd niezagrożona, bo stanowił idealne uzupełnienie oferty filmowej.

„szklanego ekranu” – jak wtedy Narodowa Fot. Pieńkowski/Filmoteka Romuald chętnie pisano i mówiono o wciąż dość nowym gadżecie – ale szyb- ca” w ramówce. Ale właśnie, ów medialnej”, mówiącej, iż serial to nym hasłem opowiadać historie Stanisława Jędryki, Królową Bonę oraz Bodo (TVP, 2016) Michała Orlicza, Leszka Wasiuty, Andrzeja 2008) Wojciecha Bockenheima, ko znaleźli naśladowców. Jerzy „tasiemiec” jest niejako z urzędu „program telewizyjny, najczęściej tematycznie ze sobą związane. (TVP, 1980) Janusza Majewskiego, Rosy i Michała Kwiecińskiego. Baworowskiego, Ewy Anny Schi- Wielkich ucieczkach (TVN, 2005- Gruza podpisał dwa lata później określany serialem, choć bardzo fabularna opowieść filmowa (rza- Pamięć podpowiada tu od razu Dyrektorów (TVP, 1975) i Daleko dlik, Polska Jasienicy (TVN, 2009) -2006) Grzegorza Madeja, Rado- błyskotliwą Wojnę domową, a Sta- często jest jedną z jego odmian, dziej dokument lub film animo- polskie klasyki, jak: Polskie drogi od szosy (TVP, 1976) Zbigniewa Serial dokumentalny – reali- Rafała Mierzejewskiego. Możliwy sława Dunaszewskiego i Wojcie- nisław Bareja w 1965 sensacyjne- modyfikacji czy rodzajów. wany), prezentowana w regular- (TVP, 1976-1977) Janusza Morgen- Chmielewskiego, Białą wizytówkę zowany w naturalnych wnętrzach jest także mariaż obu tych form, cha Bockenheima. go Kapitana Sowę na tropie. Jak Grażyna Stachówna w „Encyklo- nych odstępach czasu. Ukazuje, sterna, Czterdziestolatka (TVP, (TVP, 1986) Filipa Bajona, Jana i plenerach z udziałem rzeczywi- gdzie sekwencje stricte dokumen- wspomniał ostatnio Michał Szew- pedii kultury polskiej” proponuje w skończonej liczbie odcinków, 1974-1977) Jerzego Gruzy, Karierę Serce (TVP, 1981) Radosława Pi- stych postaci, np. Aniołki (TVP, talne przeplatane są kadrami in- Serial animowany – to przede czyk – grający partnera tytułowe- następującą definicję serialu: „Film jedną opowieść, tworzącą za- Nikodema Dyzmy (TVP, 1980) Ja- wowarskiego, Ekstradycję (TVP, 2001) Wojciecha Szumowskiego, scenizowanymi, jak w Archiwiście wszystkim oferta przeznaczona go kapitana – bezowocnie prosi- dokumentalny lub fabularny zre- mkniętą fabularnie całość”. na Rybkowskiego i Marka Nowic- 1995-1998) Wojciecha Wójcika, Cela nr (TVN, 2000-2002) Edwar- (TVP, 1995) Andrzeja Trzosa-Ra- dla młodych widzów, np. reali- li z Wiesławem Gołasem, by ich alizowany przez telewizję lub dla Najkrótsza z dostępnych defi- kiego, Dom (TVP, 1980-2000) Jana Pitbulla (TVP, 2005-2008) Patryka da Miszczaka, Chłopaki do wzięcia stawieckiego, Wrześniu 1939 (Di- zowane przez wielu reżyserów: bohaterowie częściej ruszali się telewizji, przeznaczony do rozpo- nicji pochodzi z Wikipedii, ale jak Łomnickiego czy wspomnianą już Vegi. Z ostatniej dekady zaś Ran- (Polsat, 2012-2015) oraz Czas wo- scovery TVN Historia, 2007) Jac- Przygody Bolka i Lolka (TVP, 1972- zza komisariatowych biurek, ale wszechniania na małym ekranie się zdaje trafia w punkt: „Istotą se- wcześniej Stawkę większą niż ży- czo (TVP, 2006-2015) Wojciecha jowników (Polsat, 2013) Ireny i Je- ka Lusińskiego i Tomasza Matusz- -1980), Zaczarowany ołówek (TVP, autorzy serialu nie chcieli o tym i składający się z więcej niż dwu rialu jest udostępnianie go odbior- cie (TVP, 1965-1968) Konica i Mor- Adamczyka, a ostatnio pewnie rzego Morawskich albo oparty na czaka, Niesamowitych historiach 1963-1977), Reksio (TVP, 1972-1988) słyszeć! Druga połowa lat 60. to odcinków”. Bardziej sprecyzowa- com w odcinkach, w regularnych gensterna. Ale też na pewno: Po- Czas honoru (TVP, 2008-2013) re- materiałach archiwalnych Czarny (TV Puls TV, 2008-2009) Macieja czy Proszę słonia (TVP, 1968) Wi- także premiera dwóch najsłynniej- nego opisu dokonuje Wiesław odstępach czasu”. dróż za jeden uśmiech (TVP, 1971) alizowany przez wielu reżyserów serial (TVP, 2000-2001) Tomasza Wielowieyskiego, Szpiegu (TVN, tolda Giersza, Ferdynand Wspa-

16 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 17 Temat numeru: Polskie seriale Janusz Kołodziej: Isaura ma ranczo na Wspólnej, ale daleko od szosy, czyli seriale, seriale…

niały (TVP, 1975-1977) Aliny Ko- łączący w sobie cechy opery my- towskiej, Wacława Fedka i Irene- dlanej oraz filmu dokumentalne- Serial, najpopularniejszy gatunek telewizyjny, towarzyszy nam nie usza Czesnego, O dwóch takich co go. Pierwszym tego typu polskim ukradli księżyc (TVP, 1984-1989) serialem był Szpital Dzieciątka Je- tylko podczas wizyt w domowym kinie, ale także w codziennym Leszka Gałysza, Plastusiowy pa- zus (TVP, 1999) Nana Dragovicia życiu. Jako cytat, wspomnienie, wzorzec do naśladowania lub miętnik (TVP, 1980-1981) Zofii Oł- i Grzegorza Siedleckiego. Z Ka- dak, Porwanie Baltazara Gąbki walerią powietrzną (TVP, 2000) – potępienia, jako temat do niezobowiązujących pogaduszek, (TVP, 1969-1970) wielu reżyse- 26-odcinkową telenowelą Jacka rów, ale bywa też dla dorosłych. Bławuta i Wojciecha Maciejew- a czasem do pryncypialnych sporów. Ma wcale liczne grono Czasem nawet wyłącznie dla do- skiego związana jest pewna aneg- naukowych specjalistów od medioznawców po socjologów kultury rosłych, jak Włatcy móch (TV4, dota. Serial z detalami opisywał 2006-2010) Bartosza Kędzier- szkolenie żołnierzy zasadniczej i psychologów społecznych. Nie da się ukryć, serial jak mało który skiego. służby wojskowej w 25. Brygadzie produkt kultury masowej funkcjonuje w obrocie społecznym na Kawalerii Powietrznej w Toma- Serial gatunkowy – tu odwzo- szowie Mazowieckim. Po emisji prawach członka rodziny, ważnego edukatora i codziennego rowuje się podział znany ze świa- pierwszych trzech odcinków wy- ta filmu, a podane niżej przykła- buchł skandal. Przeciwko używa- towarzysza… na dobre i na złe! dy to subiektywny wybór autora. niu wulgaryzmów przez kaprali za- A więc, serial: obyczajowy, np. protestował m.in. biskup polowy Barbara i Jan (TVP, 1964) Jerze- Sił Zbrojnych RP gen. dyw. Sła- okazało się, że „kino to najważ- Serial paradokumentalny – in- -2016) czy Ślubna gorączka (Pol- go Ziarnika i Hieronima Przybyła, woj Leszek Głódź oraz wojskowi niejsza ze sztuk”! Trzeba wspo- scenizowane przedstawienia, które sat, 2013-2014) Jacka Urbańskiego. Daleko od szosy (TVP, 1976) Zbi- urzędnicy Ministerstwa Obrony mnieć także o telenoweli Kochaj mają udawać, że są prawdą. Scena- gniewa Chmielewskiego, Jan Ser- Narodowej. W jednostce kontrolę mnie (TVP, 2002-2007) Atheny riusze oparte są na mniej lub bar- Sitcom – rodzaj serialu kome- ce (TVP, 1981) Radosława Piwo- Andrzej Szczepkowski, Alina rozpoczęła wówczas prokuratura Sawidis i Grzegorza Siedleckie- dziej autentycznych historiach, ale diowego, w którym dominuje tzw. warskiego, Tulipan (TVP, 1986) Janowska i Irena Kwiatkowska wojskowa. „W wojsku się przekli- go. Opowiadała o losach dzieci modyfikowanych na potrzeby ma- humor sytuacyjny. Akcja rozgrywa Janusza Dymka i Andrzeja Swa- w serialu Wojna domowa, z domów dziecka. Była emitowa- reż. Jerzy Gruza nało, przeklina i będzie przekli- sowego odbiorcy. Podobnie dialo- się przez większość czasu w jed- ta, Radio Romans (TVP, 1994- Fot. News Polfilm/East nać” – odpowiadał na te zarzuty na w TVP od 29 marca 2002 ro- gi, pisane na podobieństwo realne- nym pomieszczeniu. W sitcomach -1995) Ireneusza Englera i Janusza Jacek Bławut. Sprawa przyspo- ku do 26 marca 2007 i została za- go języka. W inscenizacjach biorą często występuje śmiech publicz- Dymka, Rodzina zastępcza (Pol- ciec Mateusz (TVP, 2008-2016) Warchoła, Z biegiem lat, z biegiem Filipa Zylbera, Jacka Borcucha rzyła tylko filmowi popularności, stąpiona przez telenowelę S.O.S.! udział niemal wyłącznie amatorzy. ności po każdym z gagów. Według sat, 1999-2009) realizowana przez realizowany przez wielu reżyse- dni… (TVP, 1980) Andrzeja Wajdy i Xawerego Żuławskiego. a wobec oficerów i podoficerów Dzieciom (TVP, 2007-2008) tych Forma bardzo w Polsce popularna, obecnego trendu ścieżka dźwięko- wielu reżyserów, Ranczo (TVP, rów, Zbrodnia (AXN, 2014) Gre- i Edwarda Kłosińskiego, Boża pod- jednostki nie wyciągnięto żad- samych reżyserów. Lektorem we często pochodna niemieckich for- wa ze śmiechem występuje prawie 2006-2015) Wojciecha Adam- ga Zglinskiego, Prokurator (TVP, szewka i Boża podszewka. Część Telenowela – zamiennie nazy- nych konsekwencji. Stwierdzo- wszystkich odcinkach była Kry- matów. Przykłady – realizowane zawsze. Realizuje się to na różne czyka, M jak miłość (TVP, 2000- 2015) Jacka Filipiaka i Macieja druga (TVP, 1997, 2005) Izabelli wana operą mydlaną, wieloodcin- no natomiast, że podczas specjal- styna Czubówna. Inne produkcje przez wielu reżyserów: Dlaczego sposoby: kręcenie zdjęć serialu -2016), Na Wspólnej (TVN, 2003- Pieprzycy; fantasy, np. Magiczne Cywińskiej; kostiumowy, np. Ro- kowa opowieść mająca południo- nego szkolenia żołnierzy, ostre, tego typu to m.in. Kochankowie ja? (Polsat, 2010-2016), Dzień, który z udziałem publiczności, tak jak -2016), Pierwsza miłość (Polsat, drzewo (2003-2008) Andrzeja Ma- dzina Połanieckich (TVP, 1978) Ja- woamerykański rodowód, w któ- wręcz wulgarne, traktowanie szko- z internetu (Polsat, 2006) Ireny odmienił moje życie (Polsat, 2014- w teatrze, np. Miodowe lata (Pol- 2004-2016) i Bez tajemnic (HBO, leszki, Naznaczony (TVN, 2009) na Rybkowskiego, Wielka miłość rej dominują wątki obyczajowo- lonych jest konieczne, by nauczyć i Jerzego Morawskich oraz Pie- -2015), Pamiętniki z wakacji (Pol- sat, 1998-2003) Macieja Wojtysz- 2011-2013) – wszystkie realizowane Jacka Filipiaka, Wiedźmin (TVP, Balzaka (TVP, 1973) Wojciecha -romansowo-melodramatyczne. ich działać pod presją i w ekstre- lęgniarki (Polsat, 2014-2016 wie- sat, 2011-2013, 2016), Słoiki (Polsat, ki (choć po kilka odcinków wy- przez wielu reżyserów; komedio- 2002) Marka Brodzkiego; wojen- Solarza, Lalka (TVP, 1977) Ryszar- Fabuła jest nieskomplikowana, malnych sytuacjach. Jeszcze raz lu reżyserów. 2015), Trudne sprawy (Polsat, 2011- reżyserowali też: Maciej Strzem- wy, np. Czterdziestolatek (TVP, ny, np. Kolumbowie (TVP, 1970) da Bera; przygodowy, np. Czarne intencje i deklaracje bohaterów bosz, Agnieszka Glińska, Marcin 1974-1977) Jerzego Gruzy, Alter- oraz Polskie drogi (TVP, 1976-1977) chmury (TVP, 1973) Andrzeja Ko- czytelne, a zakończenie zawsze Sosnowski, Wojciech Adamczyk natywy 4 (1983) Stanisława Barei, Janusza Morgensterna, Czterej nica, Janosik (TVP, 1973) Jerzego szczęśliwe. Zdjęcia rzadko reali- Serial Zaczarowany ołówek, i Rafała Sabara), wyświetlanie go- Kasia i Tomek (TVN, 2002-2004) pancerni i pies (1966-1970) Kon- Passendorfera, Przyłbice i kaptu- zowane są poza studiem, główny odcinek W cieniu sosny, towych materiałów publiczności reż. Zbigniew Czernelecki Jerzego Bogajewicza, Święta woj- rada Nałęckiego, Stawka większa ry (TVP, 1985) Marka Piestraka; składnik stanowią dialogi, zaś wy- oraz nakładanie sztucznego śmie- na (TVP, 2000-2009) Marka Bie- niż życie (1967-1968) Janusza Mor- medyczny, np. Doktor Ewa (TVP, różnikiem warsztatowym są – nie- chu, np. Świat według Kiepskich leckiego i Dariusza Goczała, Ro- gensterna i Andrzeja Konica, Po- 1970) Henryka Kluby, Na dobre spieszna narracja i wyrazista gra (Polsat 1999-2016) Okiła Khami- dzinka.pl (TVP, 2011-2016) wielu pielec (TVP, 1982) Ryszarda Be- i na złe (TVP, 1999-2016) realizo- aktorów. Za pierwszą polską tele- dowa i Patricka Yoki lub Daleko od reżyserów; sensacyjny, np. Kapi- ra, Tajemnica twierdzy szyfrów wany przez wielu reżyserów, Leka- nowelę można uznać W labiryn- noszy (Polsat, 2003-2011) Krzysz- tan Sowa na tropie (TVP, 1965) (2007) Adka Drabińskiego, Misja rze (TVN, 2012-2014) Filipa Zyl- cie (TVP, 1988-1990) Pawła Kar- tofa Jaroszyńskiego i Macieja Kra- Stanisława Barei, Na kłopoty… Afganistan (2012, Canal+ Cyfrowy) bera, Marcina Wrony, Jacka Fili- pińskiego. Następne tytuły, to pro- szewskiego. Pierwszym polskim Bednarski (TVP, 1986) Pawła Pi- Macieja Dejczera i Grzegorza Ku- piaka i Bartosza Konopki, Na sy- dukcje realizowane na przestrzen- sitcomem był 13 posterunek (Ca- tery, Pitbull (TVP, 2005-2008) Pa- czeriszki; biograficzny, np. Królo- gnale (TVP, 2014-2016) Krzyszto- ni lat przez wielu reżyserów: Złoto- nal+, 1997-2000) Macieja Ślesickie- tryka Vegi, Krew z krwi (Canal+, wa Bona (1980) Janusza Majew- fa Kasiora i Leszka Korusiewicza; polscy (TVP, 1997-2010) oraz wciąż go. Dalej były m.in. Miodowe lata 2012; TVP, 2014-2015) Xawerego skiego, Generał (2009) Anny Ja- dziecięco-młodzieżowy, np. Do obecny na ekranie Klan (TVP, (Polsat, 1998-2003), Świat według Żuławskiego, Jana Komasy i Ka- dowskiej i Lidki Kazen, Kanclerz przerwy 0:1 (TVP, 1969) Stanisła- 1997-2016), a także m.in. Adam Kiepskich (Polsat 1999-2016), Szpi- si Adamik, Wataha (HBO, 2014) (1989) Ryszarda Bera, Marszałek wa Jędryki, Janka (TVP, 1989) Ja- i Ewa (Polsat, 2000-2001), Brzy- tal na perypetiach (Polsat, 2001- Michała Gazdy i Kasi Adamik, Piłsudski (2001) Andrzeja Trzo- nusza Łęskiego, Awantura o Basię dula (TVN, 2008-2009), Na kocią -2003) Krzysztofa Jaroszyńskiego Skazane (Polsat, 2015) Łukasza sa-Rastawieckiego, Modrzejew- (TVP, 1996) Kazimierza Tarnasa, łapę (Polsat, 2008), Majka (TVN, oraz jego kontynuacja Daleko od Jaworskiego; kryminalny, np. 07 ska (TVP, 1989) Jana Łomnickie- Klasa na obcasach (TVP, 2000) 2009-2010), Wszystko przed nami noszy (Polsat, 2003-2011), Dziupla zgłoś się (TVP, 1976-1987) Krzysz- go; historyczny, np. 1920. Wojna Małgorzaty Potockiej; prawni- ( TVP, 2012-2013). Ostatnio domi- Cezara (Polsat, 2004) Wojciecha tofa Szmagiera, Andrzeja Jerze- i miłość (TVP, 2010) Macieja Mi- czy, np. Zespół adwokacki (TVP, nuje Singielka (TVN, 2015-2016). Adamczyka, Zakręcone (Polsat, go Piotrowskiego i Kazimierza gasa, Kuchnia polska (TVP, 1991- 1993-1994) Andrzeja Kotkowskie- 2005) Przemysława Angermana, Tarnasa, Glina (TVP, 2003-2008) -1993) Jacka Bromskiego, Królew- go, Prawo Agaty (TVN, 2012-2015) Telenowela dokumentalna Hela w opałach (TVN, 2006-2008)

Władysława Pasikowskiego, Oj- skie sny (TVP, 1988) Grzegorza Macieja Migasa, Patricka Yoki, (docusoap) – gatunek telewizyjny Fot. Narodowa Bolesław Ciupliński/Filmoteka Andrzeja Kostenki.

18 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 19 Temat numeru: Polskie seriale Janusz Kołodziej: Isaura ma ranczo na Wspólnej, ale daleko od szosy, czyli seriale, seriale…

Court show – serial dokumen- cych na polskim rynku. Serial ma Wenezuelę – Majka (TVN), Hisz- filmy z lat 2010-2012 (Krzysztof wałby się wtedy liczbą trwają- talno-fabularny, którego gene- 26 czterominutowych odcinków. panię – Ludzie Chudego (Polsat), Dariusza Twaróga, Cisza Sławo- cych około 45 minut 13 odcinków zy szukać trzeba w planie upo- Rumunię – Tylko miłość (Polsat), mira Pstronga, Laura Radosława (liczba z góry przyjęta zarówno wszechniania wiedzy prawniczej Telenowela hybrydowa – Norwegię – Pakt (HBO) . Dunaszewskiego i Bokser Toma- w telewizji publicznej, jak i sta- i procedur sądowych. Przykład: z pewnym wahaniem, ale dodaj- sza Blachnickiego), dla których cjach komercyjnych), emitowa- Sędzia Anna Maria Wesołowska my ten gatunek do naszej listy, Cykle filmowe pretekstem fabularnym były au- nych raz w tygodniu, zakładają- (TVN, 2006-2011) Macieja Świe- bo w niektórych wypadkach łą- Z pewnością w to określenie ideal- tentyczne historie oraz ludzie. cych pewne rozwiązania głów- rzawskiego. Akcja rozgrywa się czy niepokrewne elementy. Przy- nie wpasowuje się Dekalog (TVP, I jeszcze Polsat, na antenie któ- nych wątków w ostatniej odsło- na sali sądowej, gdzie rozpatrywa- kład to Idealna niania – program 1988) Krzysztofa Kieślowskiego. rego, w latach 2002-2003, gościł nie transzy”. ne są różne sprawy karne. Głów- typu: reality show i telenowela Dziesięć osobnych filmów telewi- 10-częściowy cykl fabularny Psie nym celem programu było mię- dokumentalna, nadawany przez zyjnych, które łączy osoba reży- serce Tomasza Dembińskiego, Tylko w internecie dzy innymi przybliżenie widzowi telewizję TVN Style. W każdym sera i scenarzysty oraz… 10 przy- Andrzeja Kotkowskiego i Adka Internetowe platformy i serwisy, procedur postępowania sądowe- odcinku bierze udział jedna ro- kazań. Choć posiadająca do De- Drabińskiego. działające samodzielnie lub pod- go (aczkolwiek przedstawionych dzina, która organizuje casting kalogu prawa Telewizja Polska pięte do operatorów telewizyjnych, w znacznie uproszczonej posta- na nianię. Każda rodzina musi określa go i sprzedaje pod hasłem Serial transzowy także mają w swej ofercie seriale. ci) i oswojenie go z nimi. Rozpra- zatrudnić trzy opiekunki. Za- „serial”, to sam Kieślowski, jego Anna Kaczmarek z Uniwersytetu Wzorem zachodnich sióstr na cze- wy prowadziła autentyczna sę- trudnione panie przychodzą na współpracownicy oraz producen- Adama Mickiewicza w Poznaniu le ze słynnym Netflixem, który ja- dzia Sądu Okręgowego w Łodzi. dzień próbny. Rodzice montują ci używali zdecydowanie częściej zaproponowała jeszcze jeden ro- ko pierwszy wyprodukował serial Sąd rodzinny (TVN, 2008-2011) – ukryte kamery, ponieważ chcą pojęcia „cykl filmowy” na określe- dzaj serialu. Pisze o nim tak: „Se- przeznaczony wyłącznie do inter- sprawy prezentowane w seria- sprawdzić, czy ta niania spełnia nie swego dzieła. rial transzowy cechuje się ciągło- netu (mowa o House of Cards), lu oparte były na autentycznych ich kryteria… Przykład drugi to Święta polskie (TVP, 2000- ścią wątków, bohaterów oraz tła polskie firmy oferują VoD, czyli historiach rodzinnych znajdują- Wawa Non Stop – program roz- -2006) to inny z cykli firmowa- akcji, a liczba odcinków jest z gó- wideo na życzenie – usługę umoż- cych swój finał na sali sądowej. rywkowy, ale realizowany jak te- Rozprawy prowadził Artur Lipiń- lenowela dokumentalna, który ski – sędzia Sądu Okręgowego był emitowany w telewizji TVN w Krośnie. we wrześniu 2013.

Docu crime – seriale paradoku- Adaptacje, formaty, mentalne pokazujące inscenizo- Aleksandra Śląska w serialu licencje, polskie wersje wane sytuacje z życia byłych po- Królowa Bona, Ponieważ każda ze stacji inaczej reż. Janusz Majewski

licjantów, oficerów dochodzenio- Narodowa Fot. Jerzy Kośnik/Filmoteka opisuje kupione za granicą pro- wych czy detektywów z udziałem jekty, łatwiej będzie wskazać kra- aktorów-amatorów. ka Matwiejczyka – łączące fabular- licjantach (Polsat, 2014-2015) – obu obiecaną (1974) Andrzeja Waj- je ich produkcji niż rodzaj, typ czy Inscenizacja na modłę „nor- ną treść z dokumentalnymi środ- produkcjach realizowanych przez dy czy Kopernikiem (1972) Ewy zakres prac towarzyszących ich malnych” seriali kryminalnych, kami wyrazu, przedstawiało rekon- wielu reżyserów. i Czesława Petelskich, Hrabiną wprowadzeniu na polski rynek. choć z udziałem bardzo skrom- strukcje śledztw i ukazywało kulisy Cosel (1968) oraz Nocami i dnia- Z Niemiec pochodzą: Dlaczego nych sił i środków. Tak było w: pracy policji. W role policjantów, Miniserial – kilkuodcinkowy mi (1975) Jerzego Antczaka. Kla- Ja? (Polsat), Malanowski i Partne- Detektywach (TVN, 2005-2012) ofiar i sprawców przestępstw wcie- serial fabularny, w którym po- syczne miniseriale to z pewnością: rzy (Polsat), Sędzia Anna Maria i W-11. Wydziale Śledczym (TVN, lali się zawodowi aktorzy. Podob- szczególne odcinki mają często Trzy młyny (TVP, 1984) Jerzego Wesołowska (TVN), Trudne spra- 2004-2014) Jacka Januszyka. Ina- nie dzieje się w serialu Malanow- metraż dłuższy od obowiązują- Domaradzkiego, Wakacje (TVP, wy (Polsat), W-11. Wydział Śled- czej Biuro Kryminalne (TVP, 2005- ski i Partnerzy (Polsat, 2009-2016) cego standardu. Termin „minise- 1976) Anette Olsen, polsko-francu- czy (TVN), Na Wspólnej (TVN). -2007) Okiła Khamidowa i Domini- oraz ostatnio w Policjantkach i po- rial” w języku polskim funkcjonu- ska Maria Curie (TVP, 1990) Mi- Francuski rodowód mają: Dzień, je od niedawna, mimo że bardzo chela Boisronda, 1944 (TVP, 1984) który odmienił moje życie (Pol- wiele polskich produkcji, powsta- Andrzeja Konica oraz Wszystkie sat), Camera cafe (TVN), Ja to jących od samych początków te- pieniądze świata (TVP, 1999) An- mam szczęście (TVP). Włochy to lewizji w Polsce, można zaklasy- drzeja Kotkowskiego. Ojciec Mateusz (TVP) i Linia ży- fikować jako miniseriale np.Wa - cia (Polsat), Austria – Komisarz kacje z duchami (TVP, 1970) Sta- Mikroserial – nie ma wpraw- Alex (TVP), USA – Hela w opa- Serial Rodzinka.pl

nisława Jędryki, Życie na gorą- dzie w powszechnym obiegu ta- łach (TVN), Sąsiedzi (TVP), Lo- Radwański Fot. TVP/Wojciech co (TVP, 1978) Andrzeja Konica kiej kategorii, ale jak inaczej okre- katorzy (TVP), Kocham Klarę (Pol- czy Daleko od szosy (TVP, 1976) ślić serial, który ma wprawdzie aż sat), Niania (TVN), I kto tu rządzi nych przez telewizję publiczną. ry ograniczona. Ten cykl odcin- liwiającą oglądanie za opłatą (lub Zbigniewa Chmielewskiego. Nie- 144 odcinki, ale każdy z nich trwa (Polsat) oraz Miodowe lata (Pol- Pomysłodawcą cyklu był scena- ków nazywany jest »sezonem« nie) wybranych treści, w tym oczy- rzadko z realizowanym filmem fa- tylko… 3 minuty. Mowa o Piątym sat). Izrael reprezentują Nie rób rzysta Grzegorz Łoszewski. Ak- lub »transzą«. Termin »sezon« wiście seriali oraz filmów w dowol- bularnym kinowym kręcony jest stadionie (TVP, 2012-2014) Toma- scen (TVP) i Bez tajemnic (HBO), cja każdego z 13 filmów (miały stosowany jest na wzór amery- nym czasie i na dowolnym nośni- jednocześnie kilkuodcinkowy se- sza Koneckiego. Fabuła pierwszej Australię – Aż po sufit! (TVN), Ho- od 55 do 76 minut) rozgrywa się kańskiego season, który odno- ku (głównie telewizor lub monitor rial, różniący się od filmu np. licz- serii była ściśle związana z polsko- landię – Krew z krwi (Canal+ Cy- w ciągu jednego ze świąt obcho- si się do odcinków (amer. epis- komputerowy). Aplikacji i serwi- bą i długością scen. Tak było m.in. -ukraińskim Euro 2012, druga i ko- frowy i TVP), Szwecję – Zbrodnia dzonych w Polsce, głównie są to odes) emitowanych od ostatnie- sów (Player.pl, vod.tvp.pl, Ipla, Ki- w przypadku Ogniem i mieczem lejne komentowały bieżące wyda- (AXN), Kanadę – Kasia i Tomek święta katolickie. Filmy opisują go tygodnia września do końca noplex, HBO GO, Iplex) oferują- (1999) oraz Starej baśni (2003) Je- rzenia piłkarskie. Ten sam autor (TVN) oraz Rodzinka.pl (TVP), postawy i psychologię współcze- maja. (…) Zgodnie z podziałem cych tę usługę działa już w Polsce rzego Hoffmana czy w obu wer- popełnił kolejny mikroserial Dwo- Wielką Brytanię – Skazane (Pol- snych Polaków. przyjętym w polskiej telewizji kilkadziesiąt. Dla niektórych po- Roman Wilhelmi w serialu sjach W pustyni i w puszczy (1973 – je na troje (Polsat, 2016), którego sat), Usta usta (TVN) i Na sygnale W swoim dorobku cykl filmo- należy wyróżnić dwie połowy wstały też, na zasadach wyłączno- Kariera Nikodema Dyzmy, reż. Jan Rybkowski, Marek Nowicki reż. Władysław Ślesicki; 2001 – reż. sponsorem i „bohaterem” jest je- (TVP), Argentynę – Prosto w ser- wy ma też TVN. Były to Prawdzi- sezonu, nazywane »transzami«. ści, seriale. I tak dla serwisu Player.

Fot. News Polfilm/East Gavin Hood). Tak było z Ziemią den z dużych banków działają- ce (TVN) oraz Singielka (TVN), we historie, obejmujące cztery Serial transzowy charakteryzo- pl (własność TVN) Julia Kolber-

20 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 21 Temat numeru: Polskie seriale

i absolutnie wolną rękę. Mistrz Marcin Dorociński i Marta nie zawiódł, a do środowiska po- Nieradkiewicz w serialu Pakt, reż. Marek Lechki szedł czytelny sygnał – praca dla telewizji nie jest tylko fuchą po godzinach, zapchajdziurą w ocze- kiwaniu na domknięcie budżetu „prawdziwego” filmu, ani też ze- słaniem przez bossów na telewi- zyjną trawkę. Za telewizyjnymi kamerami stanęli wybitni reży- serzy, by wymienić tu tylko: Pe- tera Bogdanovicha, Davida Cha- se’a, Rolanda Joffé czy Agniesz- kę Holland. A i wielkie gwiazdy dużego ekranu bez marudzenia zaczęły przyjmować serialowe propozycje.

A nad Wisłą? Wszystko toczyło się podobnym trybem, bo w „nowej” Polsce tak- że mało kto chciał inwestować w drogie, pracochłonne seriale, a zamiast tego ustawiła się gigan- tyczna kolejka do sklepu z forma-

Fot. Piotr Litwic/HBO tami i nieznanymi do tej pory ro- dzajami telewizyjnej rozrywki. Na- ger zrealizowała w roku 2013 kil- wet telewizja publiczna wobec ma- kanaście 5-minutowych odcinków Powszechny dostęp do oferty lejących wpływów z abonamentu serialu Lekarze po godzinach, rok (punktem przełomowym był słyn- później Lekarze nocą, a Sławomir przekazywanej drogą satelitarną, a potem ny apel premiera Donalda Tuska Pstrong kontynuację „normalne- w 2008 roku, by nie płacić abona- go” serialu Julia 2. internetową spowodował, że wobec mentu, bo to przeżytek komuny, Tylko w internecie, na platfor- konieczności zapewnienia atrakcyjnego, a rząd niebawem zaproponuje in- mie Player.pl, obecny był w 2015 ną formę finansowania mediów serial Web Therapy (10 odcinków) a przede wszystkim licznego kontentu, publicznych; tymczasem nie za- z Agatą Kuleszą w roli pani dok- przypomniano sobie o starym, trochę już proponował niczego do jesien- tor, prowadzącej internetowe po- nych wyborów w 2015!) zadowala- radnictwo medyczne. Podobne zapomnianym serialu. ła się głównie zleceniem produk- doświadczenie ma właśnie za so- cji obyczajowo-rozrywkowych ta- bą Marcin Dorociński z serialem siemców, z rzadka decydując się Cape Town. telenowel, a potem telenowel pa- Steven Spielberg i aktor Tom na firmowanie takich produkcji jak radokumentalnych. Hanks jako producenci Kompa- Głęboka woda (TVP, 2011) Magda- Było, nie minęło?! Powszechny dostęp do oferty nii braci (2001) – wojennego se- leny Łazarkiewicz, Kasi Adamik Serial to gatunek stary jak tele- przekazywanej drogą satelitarną, rialu o losach słynnego podod- i Olgi Chajdas, ale nawet wtedy, wizja. Za oceanem pokazywany a potem internetową spowodo- działu 101. Dywizji Powietrzno- gdy serial zdobył cenioną Prix Ita- od wczesnych lat 50., ewoluował, wał, że wobec konieczności za- desantowej USA. Ich powodze- lię i sporo innych wyróżnień, ni- rozwijał się i pączkował, mnożąc pewnienia atrakcyjnego, a przede nie, a wcześniej Rodziny Sopra- komu z ulicy Woronicza nie przy- rodzaje oraz odmiany. I przez dłu- wszystkim licznego kontentu, no (1999-2007) czy Sześciu stóp szło do głowy, by uczynić z tego gie lata wydawało się, że jego do- przypomniano sobie o starym, pod ziemią (2001-2005) otworzy- serialu produkt eksportowy. minacja w telewizyjnych ramów- trochę już zapomnianym serialu. ło drogę do kolejnych, bardziej Na dokonania nowej ekipy kach jest niezagrożona, bo stano- A właściwie przypomniała sobie spektakularnych przedsięwzięć. z Woronicza w dziedzinie seria- wił idealne uzupełnienie oferty amerykańska sieć HBO, gigant Ten ostatni serial jest już uważa- lu będziemy musieli jeszcze po- filmowej. Nie przewidział jednak kablowy za oceanem oraz płatna ny za klasyka gatunku współcze- czekać. Polsat i TVN nie wycho- ekspansji nowych form i rodza- telewizja z niejakimi ambicjami. snego serialu amerykańskiego, dzą ze sformatowanego świata jów rozrywki, a przede wszystkim Kilkanaście lat temu jej szefowie który to wciąż zdobywa popu- nieskomplikowanej rozrywki i ta- sportu, który w latach 80. ubiegłe- postanowili zaryzykować i, tak jak larność i uznanie wśród widzów nich w realizacji docu dram. Wy- go wieku zaczął rozsadzać progra- ich telewizyjni przodkowie, zlecili oraz krytyków na całym świecie. gląda na to, że „ostatnią nadzie- my zarówno w już istniejących sta- produkcję serialu realizowanego Do realizacji pilotażowego ją” pozostaje Maciej Stuhr grają- cjach, jak i stał się głównym two- „po bożemu” z użyciem środków odcinka Zakazanego imperium cy tytułową rolę Belfra w serialu rzywem wielu nowych kanałów. filmowych i udziałem ekip reży- (2010-2014) zaproszono Martina zrealizowanym przez Łukasza Pal- Kolejne lata to dominacja łatwo serko-aktorskich z prawdziwego Scorsesego, oddając do jego dys- kowskiego dla platformy nc+. Pre- i tanio realizowanych sitcomów, planu. Propozycję przyjęli m.in. pozycji wielomilionowy budżet miera już we wrześniu.

22 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 Festiwale w Polsce: Transatlantyk Festiwale w Polsce: Kameralne Lato Co przynosi Oscar Anna Bielak przyszłość? i Koniec świata ale kameralna atmosfera często Co przynosi przyszłość to tytuł jednego z najlepszych filmów, prowadziła do zbudowania bar- dziej intymnej atmosfery – mię- jakie można było zobaczyć podczas 5. PGNiG Transatlantyk dzy widzami a ekranem, między Festival – odbywającego się między 23 a 30 czerwca, po raz publicznością a gośćmi spotkań. Osobliwej czasoprzestrzeni w Radomiu pierwszy w Łodzi. Isabelle Huppert, obsadzonej w głównej można było też posmakować, zakładając okulary HTC Vive roli w tym najnowszym filmie Mii Hansen-Løve, bez trudu i Oculus Rift. W ramach festi- Marcin Zawiśliński kroku dotrzymywali aktorzy Kosmosu Andrzeja Żuławskiego, walu odbył się bowiem pierw- szy w Polsce przegląd najlepszych o już kolejna nagroda dla bez wątpienia Oscar. Nagrodę znakomitego Hediego Mohameda Ben Attii, rumuńskiego filmów i doświadczeń artystycz- wyprodukowanego w Wajda Złotego Łucznika, najważniejszą nagrodę Amerykańskiej Akademii Fil- westernu Aferim! w reżyserii Radu Judego czy Śmierci nych skonstruowanych w wirtu- TStudio filmuKoniec świata. mowej, przyznaną Idzie Pawła alnej rzeczywistości. W ramach Poruszającą, kameralną opowieść Ogólnopolskich Spotkań Filmowych Pawlikowskiego, można było w Sarajewie Danisa Tanovicia. dziewięciu bezpłatnych bloków o jednej nocy z życia dyspozytora- Kameralne Lato, zdobył 40-minutowy podziwiać w Łaźni – Radomskim można było wejść w świat przed- -telefonisty, doceniono już wcze- Klubie Środowisk Twórczych stawiony ponad trzydziestu ani- śniej na festiwalach w Białymstoku, dokument Moniki Pawluczuk. i Galerii. „Mam nadzieję, że ta sta- a festiwalu pokazano wśród tegorocznych paneli nie była projekcja filmowa dobitnie macji, dokumentów i krótkich Koszalinie, Poznaniu czy Kijowie. tuetka będzie inspiracją dla mło- w tym roku najgłośniej- zabrakło rozmów o kryzysie migra- świadczy o tym, że Transatlantyk fabuł. O tym, jak się w nim poru- W Radomiu werdykt był jednogło- dych twórców, którzy prezentują Nsze tytuły z Sundance, cyjnym, o podziałach we współcze- jest festiwalem, którego selekcjo- szać opowiadał podczas panelu śny. „Dyskusji na ten temat nie by- chody Andrzeja Mańkowskiego, pojedynek Aleksandry Białkow- swoje filmy w Konkursie Głów- Berlina i Cannes. Nie one sta- snej Europie, gorącej i długiej dys- nerzy są czujni i uważni na to, co Philipp Wenning – właściciel ło. To jest film światowy, bardzo Żelazne alibi Martina Ratha czy skiej. nym Kameralnego Lata. Będzie nowiły jednak o wyjątkowości kusji o posiadaniu broni, rozmowie dzieje się wokół nich. Organiza- firmy InVR zajmującej się pro- głęboki, świetnie wyreżyserowany, kontrowersyjny filmowy perfor- Pokazom filmowym już trady- dla nich przyczynkiem i zachętą imprezy. o Iraku, Ukrainie, poszukiwaniu torzy imprezy szukają filmów, dukcją doświadczeń w wirtual- o niesłychanie ciekawym monta- mance Otwarcie Piotra Adam- cyjnie towarzyszyły, z roku na rok do zrobienia wielkiej, światowej Transatlantyk kusi widzów nie swoich korzeni, rosnącej w siłę które będą inspirującymi, prowo- nej rzeczywistości. Jego obecność żu, a jednocześnie dla wszystkich, skiego ze Zbigniewem Liberą cieszące się coraz większą popu- kariery. I że kiedyś sami usłyszą tylko filmami, ale przede wszyst- kulturze LGBT i meksykańskim kującymi i niebanalnymi katali- na festiwalu to kolejny dowód bardzo humanistyczny” – wyznał w roli świadomie umierającego, larnością, młodzieżowe warsz- to słynne »The Oscar goes to...«” – kim dyskusjami na ważne dla kinie zaangażowanym. Odbyła się zatorami rozmów oraz dokła- na to, że Transatlantyk chce być Cezary Harasimowicz, przewodni- na oczach obcych ludzi, artysty. taty filmowe. Ich tegorocznymi powiedział Radosław Witkow- współczesności tematy. Podczas też zaskakująca publiczność roz- dają wszelkich starań, by w swój imprezą, która świadomie podąża czący jury 9. edycji Kameralnego Dziennikarze docenili Czarno- opiekunami artystycznymi byli: ski, prezydent Radomia. Oprócz tegorocznej edycji festiwalu po raz mowa o mutyzmie wybiórczym, zaangażowany festiwal wciągnąć za trendami kształtującymi rynek Lata. Jurorzy obejrzeli w Konkur- księżnika z krainy U.S., oryginalną Marcin Bortkiewicz oraz Kuba najsłynniejszej nagrody filmo- pierwszy odbył się międzynaro- dotykającym wielu dzieci i czę- publiczność i otworzyć ją na żywe filmowy i festiwalowy na świecie. sie Głównym 21 filmów. Wniosek? animację Balbiny Bruszewskiej. Czekaj. wej świata, w radomskiej Łaźni dowy konkurs filmowy. O główną sto mylonym z autyzmem oraz dyskusje z ekspertami. Zatem jakie są dla niej pro- Społecznie zaangażowane krót- Młoda reżyserka, absolwentka Jednak największą atrakcją tego- wystawione zostały również nagrodę walczyły zarówno filmy bolesna dla wielu widzów debata W nowych obiektach festiwa- gnozy na przyszłość? Pozwolę kie metraże mają się u nas cał- łódzkiej Szkoły Filmowej, zreali- rocznego Kameralnego Lata był dwie inne niezwykle prestiżowe fabularne, jak i dokumentalne, ale o żałobie i radzeniu sobie ze stratą lowych nie zawsze trzeba było się sobie na jedną przepowiednię. kiem dobrze. Duże wrażenie na zowała autorską, kolażową waria- statuetki, jakie zdobył kameralny, tylko takie, które propagowały bliskiej osoby. Fakt, że punktem przedzierać przez tłumy, które Przeprowadzka do Łodzi, która jurorach i widzach wywarł m.in. cję na temat powieści L. Franka czarno-biały obraz Pawła Pawli- Anna Mucha ze wartości, jakie należy przecho- odniesienia dla każdej dyskusji pamiętam z poznańskich lokacji, stanowiła lekkie zaskoczenie Dzień babci Miłosza Sakowskie- Bauma „Czarnoksiężnik z kra- Statuetką Oscara kowskiego. Pierwszą z nich była wać w „arce zbiorowej pamięci”. zarówno dla opuszczanego Pozna- go z zapadającą w pamięć Anną iny Oz”. Dzięki Dorotce, głów- BAFTA – Nagroda Brytyjskiej Aka- Zakładano, że będą one miały siłę Kino dla Rodzica nia, jak i nowo zasiedlanej Łodzi Dymną w roli tytułowej starszej nej bohaterce, poznajemy skom- demii Sztuk Filmowych i Telewi- z Dzieckiem oraz transformacji świadomości widza Dziecięcy Klub Filmowy nie będzie więcej dyżurnym tema- pani, która nie dość, że sama nie plikowane (czasami na własne zyjnych, a drugą EFA – Nagroda i otworzą mu oczy na otaczający tem okołofestiwalowych dysku- chce stać się kolejną ofiarą kra- życzenie) relacje międzyludzkie, Europejskiej Akademii Filmo- go świat. Pokusiłabym się o stwier- sji. Transatlantyk, gdziekolwiek dzieży „na wnuczka”, to jeszcze jakie panują w jakże zmitologi- wej. Wspomnianym statuet- dzenie, że owa idea nie przyświe- by się nie odbywał, powinien się zamierza przy okazji załatwić zowanym Hollywood. kom towarzyszyły fragmenty cała wyłącznie programowaniu skupić na tym, by przyciągnąć na własną sprawę. Gorące dyskusje W Konkursie Fil- słynnej już wystawy „#IdaThe- konkursu głównego, ale stanowiła festiwal publiczność z różnych wywołały również Lokatorki Kla- mów Niezależnych Film” z Muzeum Kinematografii wspólny mianownik wszystkich stron Polski. Na takie migracje ry Kochańskiej, fabularna historia główną nagrodę w Łodzi. Składały się na nią foto- sekcji i zdecydowała o tożsamo- jest duża szansa i nie powinny one o młodej kobiecie, która kupując zdobył obraz Pod grafie operatora Ryszarda ści festiwalu. nikogo dziwić, bo kinomanów cią- mieszkanie na aukcji komorniczej, żaglami Stanisława Lenczewskiego, przed- Twórcy i organizatorzy Trans- gnie na te letnie festiwale, które niespodziewanie zastanie w nim Cuske. W Konkur- stawiające kulisy atlantyku nie boją się eksperymen- nieprzerwanie ewoluują, i ciągnie również inne osoby… Widzowie sie Filmów Odrzu- pracy nad fil- tów, podejmowania ryzykownych do ludzi otwartych na szczere roz- z zainteresowaniem obejrzeli też towych „Hyde mem, plenery kroków i nakręcania dyskusji na mowy o niepokornym współcze- m.in. Amerykę Aleksandry Terpiń- Park” zwyciężyło zdjęciowe oraz

trudne tematy. Z tego względu Festival Fot. PGNiG Transatlantyk prasowe Materiały snym kinie. skiej, Pana Rudnickiego i samo- Ostatnie słowo – ekipę filmu. Fot. Jasińska/Filmforum Ewa

24 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 25 Festiwale w Polsce: Lubuskie Lato Filmowe Festiwale w Polsce: Lubuskie Lato Filmowe

Andrzej Seweryn wali filmowych, które reprezen- formą a opowiedzianą historią”. O problemach jednostki, czę- z twórcami (m.in. z Kingą Dęb- i Janusz Majewski tują wysoki poziom artystyczny, Brązowe Grono powędrowało do sto zagubionej w otaczającej ją ską, Marianem Dziędzielem, Janu- jest w Lubuskiem znacznie więcej autorki najdłużej oklaskiwanego opresyjnej rzeczywistości, traktują szem Majewskim, Ibolyą Fekete), i wszystkie wnioskują o dofinanso- filmu konkursu – Kingi Dębskiej także nagrodzone fabuły krótko- koncerty (na otwarcie – Cygań- wanie”, a „obowiązkiem władz re- za Moje córki krowy. Tym razem metrażowe. Jury w składzie: Wan- ski Teatr Muzyczny Terno, na za- gionu (…) jest rozpatrzenie wszyst- jury premiowało „znalezienie da Mirowska (przewodnicząca), kończenie – Orkiestra Symfonicz- kich wniosków i rozważne gospo- właściwego tonu dla przejmu- Tomasz Broda i Istvan Krasztel, na Filharmonii Zielonogórskiej), darowanie finansami publiczny- jącej opowieści o wszystkim, co Złotym Gronem uhonorowało Do- otwarte warsztaty krytyki filmowej mi”. Pewnie tak jest, jak autorka najważniejsze”. minikę Łapkę za filmLila , Srebr- prowadzone przez prof. Andrzeja listu pisze, choć trudno by znaleźć I jeszcze jeden laur w konkur- nym – Juliana Tałandziewicza za Wernera oraz wyżej podpisanego, w okolicy imprezę filmową dorów- sie pełnometrażowych fabuł – Na- Zaburzenie, Brązowym – Piotra wystawy i inne imprezy towarzy- nującą LLF, zarówno przeszłymi groda Organizatorów im. Juliusza Gołębiowskiego za Matkę. Przy- szące. W ciągu siedmiu festiwa- zasługami (to już 45 lat), jak i te- Burskiego, człowieka wielce za- znano także dwa wyróżnienia: Ro- lowych dni na ekranach ośrodka raźniejszym poziomem artystycz- służonego dla rodzimej kinema- binowi Lipo za This Must Be the Leśnik, w sali Gminnego Ośrodka nym. Reaktywacja łagowskiej im- tografii, szczególnie mile wspo- Ritual i Karolinie Zaleszczuk za Kultury oraz amfiteatrze zaprezen- prezy to zasługa Andrzeja Kawali minanego właśnie w Łagowie. To Kroki. towano – w konkursie i poza kon- (od tego roku – decyzją miejsco- z jego inspiracji impreza zmieni- Złotym Gronem za najlepszy kursem – ponad dwieście filmów: wych władz – honorowego obywa- ła formułę programową, kładąc dokument uhonorowano słowac- krótko-, średnio- i pełnometrażo- tela Łagowa) oraz jego przyjaciół, akcent na kino Europy Środko- ki filmTak daleko, tak blisko Ja- wych, dla dorosłych i dla dzieci, którzy zdołali uratować chylącą się wej i Wschodniej. Nagrodę jego ra Vojteka za „pełne wrażliwości premierowych i klasycznych, au- ku upadkowi imprezę, zmienić jej imienia przyznano słowackiemu otwarcie drzwi do świata autystów torstwa uznanych twórców i de- formułę artystyczną i zbudować – filmowiCzyściciel Petera Bebjaka i ukazanie, że zrozumienie wszel- biutantów. atrakcyjniejszy i wartościowszy za „oryginalność formy, minima- kiej inności zaczyna się w rodzi- Tytułem, który szczególnie z roku na rok – program. lizm artystyczny owocujący przej- nie”. Statuetka Srebrnego Grona utkwił mi w pamięci, okazała się Czego dowodem edycja tego- mującym opisem rzeczywistości”. trafiła do Aleksandry Rek, któ- węgiersko-niemiecko-bułgarska roczna. Jury pod kierunkiem An- A opisuje samotnego mężczyznę, ra w Wajda Studio zrealizowała Mamuśka i inni pomyleńcy w ro- drzeja Seweryna, w którym zasia- który po wyjściu z więzienia pró- Wariację na wiolonczelę solo („za dzinie Ibolyi Fekete, a w nim w ro- dali: Jan Jakub Kolski, Janusz Za- buje odnaleźć się na nowo w nie- wysoką kulturę filmowego obra- li tytułowej – Danuta Szaflarska

Fot. Wojciech Olszewski/LLF Fot. Wojciech orski, Piotr Kotowski i wyżej pod- zbyt przyjaznej rzeczywistości, zu w dokumencie ukazującym, że (w wieku 99 lat wcieliła się w bo- W tak pięknych pisany, miało kłopot nie lada. Po- podejmując pracę w zakładzie po- miłość do muzyki pomaga wygrać haterkę mającą… 92 lata), która ziom konkursu był bardzo wysoki, grzebowym jako tytułowy „czy- trudną walkę o życie”), a Brązo- zagrała wspaniale, a – filmowana a przedstawione w nim filmy – nie- ściciel”, sprzątający mieszkania wego – do Kristýny Bartošovej głównie w bliskich planach – wy- zwykle różnorodne pod względem po zmarłych. (Czechy), autorki filmuNiebez - glądała przepięknie. Przed dwoma okolicznościach treści i formy, niekiedy ze względu Warto zwrócić uwagę, że nagro- pieczny świat Doktora Dolečka laty uhonorowano ją w Łagowie na stylistykę trudno porównywal- dzone filmy, choć różnorodne sty- („za podjęcie ryzyka, zawsze ak- Diamentowym Gronem za cało- ne. Złote Grono przyznano jednak listycznie, poruszają się w obrę- tualnej, filmowej wiwisekcji fana- kształt twórczości, a ona dalej gra jednogłośnie. Trafiło ono do Pe- bie tych samych spraw. Mówią, tyzmu, z którego wzięły początek w filmie oraz teatrze i nie zamie- tra Kazdy i Tomáša Weinreba, au- jak podkreślono to w uzasadnie- współczesne tragiczne konflikty”). rza przestać. torów filmuJa, Olga Hepnarová, niu jednego z nich, o wszystkim, Konkursowe dokumenty oceniali: W tym roku Diamentowe Gro- zrealizowanego w koprodukcji cze- co najważniejsze – miłości (lub jej Jadwiga Głowa-Hučko, Gedimi- no powędrowało do Janusza Ma- przyrody… sko-słowacko-francusko-polskiej braku), przemijaniu, śmierci, a czy- nas Jankauskas i Tomáš Hučko. jewskiego, który notabene miał (z fantastyczną kreacją Michaliny nią to na różne – ale zawsze przy- Lubuskie Lato Filmowe to nie w tegorocznym konkursie swój Olszańskiej w roli tytułowej oraz kuwające uwagę widzów – sposoby. tylko filmy, to także spotkania najnowszy filmExcentrycy, czyli stylowymi, czarno-białymi zdję- po słonecznej stronie ulicy. Wzru- Jerzy Armata ciami Adama Sikory). Ten opar- szony laureat, dziękując za nagro- ty na faktach film o dziewczynie, dę, powiedział, że chciałby coś która 10 lipca 1973 roku wjechała jeszcze do tego „całokształtu” do- Tegoroczna, 45. edycja Lubuskiego Lata Filmowego upłynęła pod znakiem ciężarówką w tłum ludzi czekają- rzucić, bo właśnie przygotowuje świetnych filmów, dobrej postawy polskich piłkarzy na mistrzostwach Europy oraz cych na przystanku tramwajowym się do nowego filmu i marzy mu w centrum Pragi, w wyniku czego się, by znalazł się on w przyszło- słonecznej pogody, choć chwilami nad Łagowem pojawiały się ciemne chmury – zginęło osiem osób, a jedenaście rocznym łagowskim konkursie… zostało rannych, jury nagrodziło Mimo wszystko wyjeżdżam dosłownie i w przenośni. za – jak czytamy w uzasadnieniu z Łagowa z ambiwalentnymi uczu- werdyktu – „uniwersalną, poru- ciami. Z jednej strony – świetny ndrzej Seweryn, przewodni- istniejące od 1969 roku Lubuskie matografiom Europy Środkowej budzącej jednak ambiwalentne szającą opowieść o bezradności program, fajni goście, cudowna czący głównego konkursu Lato Filmowe to najstarszy festi- i Wschodniej. Poza pełnometra- odczucia – pisemnej odpowie- jednostki wobec opresyjnej rze- atmosfera, z drugiej – ciągle mam Afestiwalu łagowskiego, za- wal poświęcony rodzimej kinema- żowymi filmami fabularnymi pre- dzi, w której z jednej strony przy- czywistości”. przed oczyma ogłoszenie poroz- troskany o dalsze losy Lubuskiego tografii, który stał się swoistym zentowane są tutaj – także w kon- pomina, że festiwal łagowski jest Srebrnym Gronem uhonoro- lepiane po całym Łagowie: „Kino Lata Filmowego, zwrócił się pod- forszpanem późniejszego Festiwa- kursie – dokumenty oraz krótko- dofinansowany z budżetu woje- wano również koprodukcję, tym Świteź sprzedam…”. Kiedyś, przed czas finałowej gali z dramatycz- lu Polskich Filmów Fabularnych metrażowe fabuły. wództwa w ramach otwartego kon- razem polsko-szwedzko-francu- laty oglądałem w nim, w towarzy- nym apelem do władz wojewódz- w Gdańsku (od 1974) i Gdyni (od W odpowiedzi na apel Sewe- kursu ofert na wsparcie realizacji ską. Intruza Magnusa von Horna stwie Zdzisława Maklakiewicza twa lubuskiego o większe wsparcie 1987). Od 1990 roku LLF jest fe- ryna, nieobecna w Łagowie mar- zadania publicznego (i można do- nagrodzono za „dyscyplinę arty- i Jana Himilsbacha, słynny Rejs tej zasłużonej dla polskiej kultury stiwalem o charakterze między- szałek województwa lubuskiego, mniemywać, że nadal dofinanso- styczną i znalezienie właściwej Łagowski amfiteatr Marka Piwowskiego. W tak pięk-

imprezy. Warto przypomnieć, że narodowym, poświęconym kine- Elżbieta Anna Polak, udzieliła – wany będzie), z drugiej – że „festi- oraz twórczej równowagi między Olszewski/LLF Fot. Wojciech nych okolicznościach przyrody…

26 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 27 Festiwale w Polsce: Kołobrzeg Suspense Film Festival Festiwale w Polsce: Lato z Muzami Europejskie Dagmara Romanowska Podwudziestce dreszcze Za nami 20. edycja Lata z Muzami – Ola Salwa Festiwalu Filmu, Muzyki i Malarstwa w Nowogardzie. konkurs debiutów we współpracy Piątą edycję międzynarodowego festiwalu Kołobrzeg Suspense z Wide Management, przyjechali do Kołobrzegu twórcy konkurso- omysł narodził się w roku Kino zajmuje obszerną część Film Festival wygrały filmy z Włoch oraz Niemiec. Nagrodę wych filmów, mieli ciekawe spo- 1997 z inicjatywy Dolanda Lata z Muzami. Jest poniekąd je- „Latarnika” otrzymał Jacek Bromski, a tytuły Ikon Polskiego tkania z publicznością, a laureat PPaszkiewicza, szczecińskiego go wizytówką. Od czterech lat – ja- pierwszej nagrody wróci do Polski animatora kultury, również pomy- ko dyrektor artystyczny – prowa- Kina aktorzy – Wojciech Pszoniak i Andrzej Seweryn. Gościem z postprodukcją kolejnego filmu” – słodawcy Ińskiego Lata Filmowe- dzi ten program Krzysztof Spór. specjalnym był niemiecki aktor Jurgen Prochnow. powiedział dyrektor festiwalu, An- go. „Pierwotnie festiwal nosił na- „W ciągu roku, w ramach Aka- drzej Stachecki. I dodał: „Mam na- zwę Szczecińskie Lato Filmowe” – demii Filmowej, i na festiwalu, dzieję, że ranga tych konkursów przybliża Aneta Drążewska, dyrek- przemycamy rzeczy ambitniej- a kilka lipcowych dni Ko- rośnie i za rok festiwal przyniesie tor Nowogardzkiego Domu Kul- sze, alternatywne wobec tzw. main- łobrzeg stał się europej- jeszcze więcej emocji”. tury, organizatora wydarzenia. – streamu, który w Nowogardzie ra- Nską stolicą filmów sensa- Podczas uroczystego otwarcia „Obecna nazwa przyjęta została dzi sobie całkiem dobrze” – mówi. cyjnych – thrillerów, kryminałów, i zamknięcia festiwalu wręczone w roku 2000, gdy wiadomo było, Z tą myślą rozwinął konkurs Fil- horrorów oraz wymykających się zostały nagrody specjalne. Wy- że inne muzy, które już wcześniej mowa Młoda Polska. W tym roku podziałom gatunkowym filmów różnienie – Ikonę Polskiego Kina na festiwalu gościły, na stałe wejdą do rywalizacji stanęły 22 krótkie autorskich. KSFF jest jednym (nagrodą była prawdziwa, ręcznie do programu”. Dziś Lato z Muzami metraże. Jury w składzie: Marcin Krzysztof Spór z niewielu festiwali promujących „pisana” ikona) otrzymali wybitni zaprasza na wydarzenia związane Bortkiewicz (przewodniczący) oraz i Joanna Satanowska Fot. Lato z Muzami/ndk.pl Fot. Lato gatunkowe kino europejskie, sta- aktorzy: Wojciech Pszoniak oraz z kinem, ale i z muzyką, teatrem, Monika Kuczyniecka, Małgorzata nowiące ciekawą alternatywę dla Andrzej Seweryn. Tytuł Ikony Ki- tańcem i malarstwem. W plene- Steciak i Mirka Szymaniak przy- z oczekiwaniami i przyzwyczaje- tuetkę odebrał Marek Koterski. produkcji z USA. W programie im- na Światowego przypadł aktorowi rach, warsztatach oraz pokazach znało Grand Prix etiudzie Czar- niami widza, jak np. Klara Kochań- W programie nie zabrakło też prezy oprócz obrazów kinowych Jurgenowi Prochnowowi (Okręt, biorą udział dzieci, młodzież i do- nowidzka Joanny Satanowskiej, ska w społecznie podejrzliwych pokazów Nocy Walpurgi Mar- znalazł się też polski serial Pakt W paszczy szaleństwa, Kod da rośli z Polski, ale i Niemiec, Łotwy, a wyróżnienie – Powrotowi Da- Lokatorkach czy Maciej Gajewski cina Bortkiewicza, Moich córek Marka Lechkiego, którego druga Vinci, Angielski pacjent), który jak Ukrainy, Serbii. miana Kocura. w groteskowym Semper Fidelis. krów Kingi Dębskiej, Czerwo- seria (w reżyserii Leszka Dawida) się okazało urodził się niedaleko Stosunkowo niewielka miej- „Obejrzeliśmy wiele zaskakująco Potrafią też w czuły sposób wyra- nego Pająka Marcina Koszałki. jest właśnie realizowana, a także Kołobrzegu. Kołobrzeska Nagroda ska przestrzeń nad malowni- dojrzałych filmów. Krótki metraż żać swoje lęki i tęsknoty w pięk- Marcin Bortkiewicz i Małgorzata cykl Kino Konesera, projekt sie- Spotkanie z laureatami Filmowa „Latarnik” dla reżysera czym jeziorem i przyjazna, ka- daje młodym radość tworzenia, nych obrazach o potrzebie zacho- Zajączkowska, Gabriela Muskała

ci kinowej Helios. Rozmowy pro- Fot. Marek Kawęcki „który wykorzystując reguły kina meralna atmosfera nadają festi- zabawę – jak np. w nawiązującej wania chwili z dzieciństwa (robią i Adam Woronowicz – przybyli do wadzone przez Monikę Kowalską, gatunkowego, tworzy ważne arty- walowi wyjątkowości. Integrują, stylistycznie do wczesnego Po- tak np. Martyna Jakimowska i Ka- Nowogardu, żeby porozmawiać Tomasza Raczka oraz psychologa la Mainettiego, a drugi Homesick był jedną z trzech równorzędnych stycznie, a jednocześnie lubiane łączą pokolenia i sztuki, zabawę lańskiego i poszukiwań formal- rol Lindholm w Lecie). Najważniej- nie tylko o kulisach tych dzieł, Armena Mekhakyana, które do- Jakoba M. Erwe’a z Niemiec. Pol- nagród głównych. W trakcie festi- przez publiczność filmy”, trafiła i naukę, widzów i gości. Czuć tu nych Damiána Szifróna La Etiuda sze, że nie tracą poczucia humoru ale i o polskim kinie, sztuce ak- pełniały pokazy filmów, cieszyły skę reprezentowali, odpowiednio, walu odbyły się też liczne spotka- do Jacka Bromskiego. wzajemną ciekawość. Rozmowy Martina Ratha, ale również, może w najbardziej zaskakujących i zda- torskiej oraz reżyserskiej w ogóle. się wśród publiczności dużą po- Marcin Koszałka (Czerwony Pa- nia z artystami, m.in. z Andrzejem Festiwal w Kołobrzegu był też zdają się bardziej szczere niż na nawet częściej, stawia gorzkie py- wałoby się niedorzecznych opo- Zachwyt – w wyreżyserowanym pularnością, podobnie jak funk- jąk) oraz Kamil Szymański (Git). Sewerynem, Marianem Dziędzie- dobrą okazją do promocji rodzi- dużych, ogólnopolskich impre- tania o sens egzystencji w niesa- wieściach, wyrażając prawdy, które przez Marka Koterskiego mono- cjonujący od 2010 roku program. Kołobrzeg zorganizował też kon- lem, Marcinem Koszałką, Jackiem mej branży filmowej. Zagraniczni zach. Nie ma granic pomiędzy tysfakcjonujących relacjach spo- dotyczą nas wszystkich – choćby, dramie Nie lubię Pana, Panie Fel- Osią festiwalu były dwa kon- kurencję dla autorów filmów krót- Bromskim, Krzysztofem Stroiń- goście, w tym producent Phillip młodszą i starszą częścią widowni. łecznych (Basen Krzysztofa Paw- że możemy panować nad swoim lini – budziła Małgorzata Bogdań- kursy filmów pełnometrażowych: kometrażowych. W sekcji First skim i Leszkiem Lichotą. W mię- Goldfine oraz reżyser Jerome Ja- Wszystko dzieje się obok siebie. łowskiego). Twórcy stawiają także losem, pomimo obaw przed przy- ska. Sensacją byli Cezary Pazura Suspense Film Competition oraz Shot pokazano czternaście fil- dzynarodowych składach juror- cob, planują swoje następne pro- Zawsze można liczyć na niespo- bohaterów pod murem moralnej szłością, o czym zaświadcza wy- i Małgorzata Ostrowska. 20. edy- Eye on Films Competition. Wzięło mów, w tym dwa wyprodukowa- skich zasiedli: Waldemar Krzy- dukcje realizować we współpracy dzianki. „Co roku staramy się za- odpowiedzialności za siebie i za grany film festiwalu – Czarno- cję Lata z Muzami zwieńczyły: w nich udział kilkanaście tytułów, ne przez działające przy Stowa- stek, Dorota Paciarelli, Wojciech z Polską. skakiwać czymś nowym” – pod- najbliższych, jak np. Damian Ko- widzka Joanny Satanowskiej” – pokaz Gorączki złota Charliego m.in. z Włoch, Estonii, Hiszpanii, rzyszeniu Filmowców Polskich Kabarowski. Kołobrzeski festiwal odbywał kreśla Drążewska. „Sprzeciwia- cur w przejmującym Powrocie” – dodaje juror. Chaplina z muzyką na żywo To- Francji i Niemiec. Pierwszy kon- Studio Munka – Lilę Dominiki „Sukcesem 5. Kołobrzeg Su- się między 6 a 10 lipca. Imprezę my się monotonii. Lubimy zaska- komentuje Marcin Bortkiewicz. Co roku głównym bohaterem masza Lewandowskiego, parada kurs wygrał obraz Mów mi Jeeg Łapki oraz Romantika Mateusza spense Film Festival były kon- objęło patronatem Stowarzysze- kiwać. Ciągle szukamy nowych „Autorzy w odważny, czasem ryzy- Lata z Muzami jest laureat Lauru muz i – jakżeby inaczej na jubile- Robot włoskiego reżysera Gabrie- Rakowicza. Ten ostatni tytuł zdo- kursy. Po raz pierwszy odbył się nie Filmowców Polskich. propozycji”. kowny sposób flirtują i drażnią się Cisowego. Teraz honorową sta- uszu – fajerwerki!

28 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 29 Festiwale w Polsce: Animator Festiwale w Polsce: Animator

skiej animacji staje się powoli fak- tem, czego dowodem są kolejne roczniki studentów (w zasadzie – studentek) przyjętych do Szkoły Filmowej w Łodzi. W konkursie brakło filmów mistrzów, twórców średniego i starszego pokolenia. Honor ratował Leszek Gałysz Animator swoim najnowszym filmemJazz albo Janko Muzykant najnowszy. Do faworytów festiwalowych zaliczała się zdecydowanie naj- – festiwal nowsza, głośna już produkcja Marty Pajek Figury niemożliwe i inne historie II, kilka tygodni wcześniej nagrodzona Srebrnym Lajkonikiem na Krakowskim Festi- walu Filmowym. Pajek wyjechała z Poznania z nagrodą Stowarzy- szenia Filmowców Polskich za naj- Before Love, reż. Igor Kovalyov jasno określony Animator Fot. MFFA lepszy polski film, ale pozostało wrażenie, że powinna otrzymać za „interesującą próbę wykazania, oryginalności wizualnej i spójno- goria przedsiębiorczości płynnie Anna Wróblewska którąś z głównym nagród regu- że za pomocą filmu abstrakcyj- ści scenariusza. przechodziła w kategorię rentow- laminowych. nego można zgłębiać najbar- To, co warto podkreślić, to ności. A tymczasem film animo- 9. edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmów Animowanych Animator W konkursie znalazło się kilka dziej mroczne zakamarki ludz- wyraźne sprofilowanie tegorocz- wany ze wszystkich gałęzi kinema- udanych filmów twórców młodych, kiego umysłu”. nego Animatora w kierunku filmu tografii najbardziej zbliżony jest udowodniła, że poznańska impreza ma w sobie potencjał najważniejszego lecz z dorobkiem. Myślę tu, obok Jednym z najciekawszych lalkowego. Jak tłumaczy Mar- do sztuki, i jako taka powinien być polskiego festiwalu skupiającego środowisko twórców animacji. A także, że filmu Pajek, o niezwykle precyzyj- technologicznie obrazów ani- cin Giżycki, w ten sposób orga- omawiany. Od współczesnych pro- nej historii Wioletty Sowy Xoxo. mowanych ostatnich lat jest bez nizatorzy postanowili uczcić ducentów animacji wymaga się w polskim filmie animowanym trwa ofensywa młodych zdolnych. Pocałunki i uściski. Reżyserka pre- wątpienia dyplom Anity Kwiat- pamięć wybitnych pionierów tej przedsiębiorczości, poszukiwania zentuje się tu jako osoba o dosko- kowskiej-Naqvi Locus. Ta nie- sztuki – Zenona Wasilewskiego partnerów, aktywności międzyna- nałym warsztacie, która osiągnęła strudzona eksperymentatorka i Władysława Starewicza. Stąd rodowej, na pewno. Ale nadal film tym, jak ważne znacze- i co roku też obserwuję, jak coraz mistrzostwo w technice animacji formy tym razem postanowiła też obecność wielu wybitnych animowany jest i pozostaje częścią nie dla naszych reżyse- szczelniej wypełnia się sala na rysowanej, podejmując się takich zrobić film czarno-biały, oparty reprezentantów gatunku w Pozna- kultury narodowej i tylko w takich Orów i producentów mo- kolejnych powtórkach. Z anima- wyzwań, jak opracowanie ruchu na przezroczystych materiałach, niu, retrospektywy i prelekcje na kategoriach można o nim mówić. że mieć impreza w Poznaniu po- cją nie jest bowiem łatwo – publicz- postaci, tańca, sylwetki kobiecej lalkach i scenografii. Do stworze- temat filmu lalkowego. Znakomi- Jest więc pełno tematów, któ- myślałam po raz kolejny, siedząc ność trzeba sobie „wychować” do z burzą niesłychanie „wymaga- nia lalek użyła więc silikonu, a cały tym pomysłem wydało mi się rów- rymi można zająć się podczas w ostatni dzień zakończenia fe- tego gatunku, przyzwyczaić, zacza- jących” włosów. Z kolei Tomasz film kręciła w świetle UV, w okula- nież poświęcenie problematyce kolejnych edycji poznańskiej stiwalu w restauracji przy Sta- rować. Siwiński po słynnym Niebieskim rach ochronnych i z kremem z fil- filmu lalkowego kolejnej, trzeciej imprezy. Nie sposób na łamach rym Rynku. Izabela Plucińska Ponieważ, jak wiadomo niestety, pokoju zaprezentował animadoc, trem na twarzy. już konferencji naukowej (organi- „Magazynu…” opisać wszystkich z wdziękiem prowadziła degu- tylko raz na kilka lat mamy okazję czyli Sprawę Moczarskiego, meta- Wśród polskich etiud najbar- zowanej wspólnie przez festiwal aktywności festiwalowych. A do stację typowo polskich i wielko- cokolwiek zgłosić do Konkursu foryczny portret autora „Rozmów dziej wyróżniał się, moim zda- i Uniwersytet Adama Mickiewi- nich należą rozbudowane warsz- polskich potraw w międzynaro- Pełnometrażowego, w związku z katem”. Wśród widzów triumfy niem, Zapis z wczoraj Michała cza). W dwudniowym panelu „Od taty dla dzieci, organizowane przez dowym gronie uczestników kon- z tym sekcja „krótka” jest polem święciła Izabela Plucińska. Jej Soi z krakowskiej ASP, konceptu- Starewicza do Star Wars. Lalka Centrum Sztuki Dziecka i kiero- kursu. Siedziałam między Izumi popisu polskich twórców. Przy- nagrodzona (słusznie!) przez alna, oszczędna graficznie i dopra- w przestrzeni fizycznej, społecz- wane przez Jerzego Moszkowi- Yoshidą a Tomkiem Siwińskim, znaję, że jestem wielką wielbicielką publiczność zabawna historia cowana scenariuszowo impresja nej i kosmicznej” wzięli udział, cza (dyrektora festiwalu Ale Kino!), obok Roberta Sowy i Wioli Sowy, tego konkursu. Selekcję do niej Seks dla opornych to wyjątkowo o ulotności czasu w dzisiejszym obok badaczy, publicystów czy warsztaty krytyki filmowej prowa- słuchałam rozmów prowadzonych prowadzą: Agnieszka Kozłowska, dobrze skonstruowana scenariu- rozpędzonym świecie. Polską ani- też doktorantów, również sami dzone przez Jerzego Armatę, liczne w dwóch językach i myślałam Hanna Margolis i Jerzy Armata, szowo opowieść o miłości w wieku mację reprezentowały również twórcy. Ten styk wiedzy praktycz- koncerty i spotkania (niestety, nie sobie, jak bardzo ten Animator a za ostateczny kształt odpo- dojrzałym. Oczywiście z charak- łódzkie etiudy: Przytul mi głowę nej z teoretyczną powoduje, że mogę przekonać się do lubianego jest nam potrzebny. Fabularzy- wiada – oczywiście – dyrektor arty- terystycznymi dla autorki plaste- Ewy Łuczków, Pies Schroedin- poznańska konferencja ma zawsze przez Animatora namiotu festi- ści mają swoją Gdynię, dokumen- styczny Marcin Giżycki. Wybór linowymi postaciami i pierwszo- gera Natalii Krawczuk oraz dwa wysoki poziom i jest po prostu walowego, który zawsze pozosta- taliści – Kraków, bo nie oszukuj- filmów reprezentuje zawsze aktu- rzędną puentą. debiuty ze Studia Munka z pro- bardzo interesująca. wia wrażenie prowizorki). MFFA my się, KFF zawsze był bardziej alne tendencje w animacji, a także Dobry poziom trzymają gramu „Młoda Animacja” – nomen W moim przekonaniu trzeba Animator to znakomicie zapro- „dokumentalny” niż „animowa- pozwala zaprezentować się pol- dyplomy i etiudy. Izumi Yoshida, omen Debiut Katarzyny Kijek (do jeszcze dopracować część „PRO”. gramowana impreza filmowa, ny”. Wbrew pozorom, nie jest skim twórcom na tle produkcji jedna z największych osobowości tej pory tworzącej przede wszyst- Aczkolwiek ciekawie słuchało się jedna z najbardziej konsekwent- problemem letni termin. Wręcz międzynarodowej. I daję słowo, artystycznych z łódzkiej Szkoły kim z Przemysławem Adamskim) raportu Stowarzyszenia Produ- nych i wyrazistych. Letnia aura przeciwnie. wynik tej konfrontacji jest dla nas Filmowej w ostatnich latach, oraz zabawny, szalony graficznie centów Polskiej Animacji, widać daje jej lekkość i wdzięk imprez To, co programowo na Anima- co najmniej zadowalający. wyjechała z Poznania z nagrodą Piórnikt Magdaleny Pileckiej. jednak, że są wielkie trudności wakacyjnych, ale poza wszystkim torze najważniejsze to – moim zda- Co uderza w polskiej obec- za swój dyplom Kinki – jest to, Złoty Pegaz dla rosyjskiej ani- w rozmawianiu o animacji w kate- nadal pozostaje ona festiwalem

PARTNERZY PROGRAMU niem – Konkurs Filmów Krótko- PATRONAT MEDIALNY ności na Animatorze, to niska nazwana nazwiskiem zmarłego macji Before Love Igora Kova- goriach przemysłu filmowego. profesjonalistów, przy jednocze- ORGANIZATOR WSPÓŁFINANSOWANIE metrażowych. Co roku blisko 50 średnia wieku naszych twórców. kilka lat temu dyrektora festiwalu lyova został przyjęty z miesza- W rozmowach uczestników panelu śnie rosnącym zainteresowaniu filmów w sześciu zestawach pre- I widoczna, przytłaczająca domi- Wojciecha Juszczaka, nagroda za Dofinansowano ze środków Ministra nymi uczuciami, choć nie można niebezpiecznie mieszały się poję- publiczności – a to już naprawdę

Kultury i Dziedzictwa Narodowego Proj. Theodore Ushev/Materiały prasowe MFFA Animator Animator MFFA prasowe Ushev/Materiały Theodore Proj. zentowanych jest w kinie Muza 16/05/16 14:58 nacja kobiet. Feminizacja pol- szczególne walory artystyczne – tej opowieści odmówić perfekcji, cia „zysku” z „przychodami”, kate- wielka sztuka.

B1Anim16.indd 1

30 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 31 Festiwale w Polsce: Sopot Film Festival Festiwale w Polsce: Wakacyjne Kadry w Kręgach Sztuki Spełnione Życie (nie) jest marzenie przypadkiem Artur Zaborski Artur Zaborski drabnianie imion brzmi co- Filmowej pełnometrażowego ilkanaście krzeseł, minima- kolwiek infantylnie. Zwłasz- Miło jest patrzeć, jak spełniają filmu dyplomowego studentów listyczna muzyka Piotra Ła- 11. edycja festiwalu Wakacyjne Kadry w Kręgach Sztuki poświę- Zcza, jeśli wziąć pod uwagę, Wydziału Aktorskiego. Z twór- Kbonarskiego i światła wyre- cona była Krzysztofowi Kieślowskiemu. W Cieszynie, po 25 la- że chodzi o Annę Kądzielę-Grub- się czyjeś marzenia. Na 16. edycji cami można było dyskutować żyserowane przez Monikę Sidor. man i Michała Grubmana, dyrek- Sopot Film Festival ziściło się to Ani także w klubie festiwalowym, który Oto sceneria, w której poruszają się tach od powstania (sic!), odbyła się polska premiera filmu Ży- torów sopockiej imprezy. A jednak znalazł swój przyczółek w „3 Sio- dwaj aktorzy: Filip Gurłacz (zna- ten, kto kiedykolwiek brał udział i Michałowi, którzy od lat próbowali strach”. Poza świetną muzyką ny z Miasta 44 Jana Komasy, nie- cie jest przypadkiem Helmuta Meewesa. Światową prapremierę w festiwalu, wie, że tak to właśnie i smacznym jedzeniem charak- długo usłyszymy o nim za sprawą miała też sztuka Juliana Potrzebnego „Egzaminy”. Przyjęto ją tu wygląda: dystans burzy się od w Sopocie zorganizować koncert teryzował go także brak podzia- Powidoków Andrzeja Wajdy) i Ja- razu. Nawet największe gwiazdy muzyki filmowej. Wyszło imponująco. łów na VIP-ów i „zwykłych” festi- kub Lasota (utalentowany aktor wielominutową owacją. i najbardziej utytułowani twórcy walowiczów. Sopot Film Festival warszawskiego Teatru Dramatycz- od razu przechodzą na ty. Sprzyja to impreza egalitarna. Tak samo nego). Młodszy zdaje egzamin do temu kameralna atmosfera, brak cian uwiodła. Na przedpremiero- W tym roku do Sopotu zawitali, jak sztuka. szkoły filmowej u starszego. Trzy Indonezji i Nigerii. Planowane zadęcia, bezpretensjonalność orga- wym seansie wybitnego Soy Nero m.in. Magdalena Cielecka, która Z wielu wydarzeń mogą być razy. Ścierają się ze sobą, dzielą są też premiery lokalne w Polsce nizatorów i pracującej z nimi eki- Rafiego Pittsa, który przyjechał wspominała pracę na planie Ego- organizatorzy dumni – choćby uwagami na temat życia, sztuki, na innych festiwalach filmowych py, a także warunki atmosferycz- do Sopotu, dało się poczuć, czym istów Mariusza Trelińskiego, Mar- z interesujących sekcji czy pro- kariery, sukcesu, roli reżysera, mi- i przeglądach. ne i okoliczności przyrody. W tym jest magia kina. Wielkie emocje cin Koszałka, który opowiadał wadzonych przez Łukasza Macie- łości, rodziny, metafizyki. Debatu- Miejmy nadzieję, że podobny roku Trójmiasto przeżyło ulewę i długie rozmowy widzów przed o swojej debiutanckiej fabule Czer- jewskiego warsztatów ze sztuki ją, przekonują, raz złoszczą się, raz los czeka kolejne odkrycie organi- najgorszą od lat, ale w pamięci salą kinową po seansie. Zawsze wony Pająk, Magdalena Łazarkie- wywiadu (edukacja adeptów śmieją. Szybko okazuje się, że obaj zatorów festiwalu – film Helmuta pozostaje wakacyjne słońce, któ- powtarzam, że to największy suk- wicz, która zaprezentowała (Nie) dziennikarstwa i krytyki filmo- są tą samą osobą – Krzysztofem Meewesa Życie jest przypadkiem, re towarzyszyło nam przez więk- ces festiwalu, jeśli takie dyskusje obecność, poświęconą Piotrowi, wej to już tutaj tradycja, niektóre Kieślowskim. Nie do końca wia- który niemiecka telewizja nakrę- szość festiwalowych dni. potrafi sprowokować. nieżyjącemu mężowi, czy Mariusz seanse poprzedzane są także pre- domo, czy to, co dzieje się na sce- ciła na planie Dekalogu. Wien- Impreza odbywa się zawsze A te w nadmorskim kurorcie i Barbara Grzegorzkowie, którzy lekcjami specjalistów). Najwięk- nie, to plan rzeczywisty, czy jedy- fried Bolenz, jeden ze współ- w trudnym dla miasta momencie. odbywają się regularnie. Widzo- przybliżyli kulisy wyjątkowego szym wydarzeniem był jednak nie projekcja w głowie dojrzałego twórców dokumentu, odwiedził Turyści zalewają je, ceny windo- wie mogą spotkać się z twórcami Śpiewającego obrusika, pierw- koncert muzyki filmowej. Kom- reżysera, który decyduje się – jak Cieszyn, gdzie wspominał, jak wane są w sklepach i restauracjach, na licznych seansach z gośćmi. szego w historii łódzkiej Szkoły pozycje z dzieł Romana Polań- w prawdziwym życiu – zakończyć bardzo zaskoczony był, że na pla- plaża staje się silną konkurencją skiego, Darrena Aronofsky’ego karierę, gdy jest o nim najbardziej nie produkcji, która trwała przez dla kina. A jednak – brak widzów i Francisa Forda Coppoli, „Love głośno. Od tej decyzji próbuje od- rok, nigdy nie zjawiła się polska to ostatnie, na co można w Sopo- Song for a Vampire” wyśpie- wieźć go młody Kieślowski, który ekipa telewizyjna. Efekt? Niemcy cie narzekać. Tłumy stawiały się wane przez Gabę Kulkę, wresz- przypomina mu, jak ciężko pra- Filip Gurłacz mają w archiwum materiał unika- i na projekcjach filmów konkur- cie – improwizowane solo do cował na to, co teraz robi, gdzie Fot. Bartłomiej Sawka/Cinefoto.pl towy. Relacje z planu, wypowie- sowych, i na najbardziej nawet Chinatown w wykonaniu Emila teraz jest. dzi Kieślowskiego i jego ekipy – egzotycznych pokazach. Na seans Miszki rozbrzmiały w Tarasach Brzmi to wszystko doniośle, zapamiętany jedynie jako ikona, w ustach. Okularów nie ma wcale, operatorów, aktorów i innych holendersko-belgijsko-duńskich przy Parku Wodnym, dostarczając dostojnie, niemal patetycznie. Ale legenda. Najlepiej podsumowała papieros odpala się jeden. Obawy pionów produkcji, a także nie- Rodzinnych tajemnic Toma Fas- słuchaczom ciarek i wzruszeń. To utalentowany reżyser (a także autor to jedna z uczestniczek, która po okazały się bezpodstawne. Spek- ocenioną możliwość podejrze- saerta, jak się później okazało – był koncert niepodobny do tych, sztuki) Julian Potrzebny nie uderza spektaklu powiedziała, że Kieślow- takl uwieńczyła burza oklasków nia, jak powstawało jedno z naj- zwycięzcy zorganizowanego które odbywają się na innych festi- w wysokie tony. Jego „Egzaminy” ski zawsze kojarzył jej się z wybit- i gros pozytywnych recenzji, które słynniejszych arcydzieł polskiej w tym roku po raz pierwszy kon- walach, osobny, niezależny. Dla skrzą się humorem, nie traktują nymi filmami. Po „Egzaminach” pokazują, że Wojciech Majewski, kinematografii. Organizatorom kursu dokumentalnego, wolnych dyrektorów, którzy od lat próbo- życia do końca serio. Pozwalają zła- jest zaś go ciekawa jako człowieka. dyrektor Wakacyjnych Kadrów Wakacyjnych Kadrów w Kręgach miejsc nie było na długo przed wali podobne wydarzenie zorgani- pać oddech pomiędzy bolesnymi Reżyser mówił mi przed premierą, w Kręgach Sztuki, miał nosa, zapra- Sztuki można jedynie pogratulo- seansem. Podobnie zresztą sprawa zować, było to, jak mówili ze sceny, wspomnieniami, pozwalają znaleźć że obawia się, iż widzowie będą szając spektakl do cieszyńskiego, wać, że wydobyli tę perłę z lamusa. wyglądała na pokazach nowego spełnione marzenie. Jestem prze- radość pomiędzy życiowymi roz- oczekiwać od niego Kieślowskiego secesyjnego Teatru im. Adama A sobie życzyć, żeby sięgnęli po kina irańskiego, bardzo mocnej konany, że dla niejednego słucha- czarowaniami, wreszcie – pozwalają takiego, jak go zapamiętali: w oku- Mickiewicza. Z nadolziańskiego nią nadawcy telewizyjni i dystry-

dziś kinematografii, która sopo- Film Festival Fot. Dominik Jagodziński/Sopot cza również. poczuć, że Kieślowski nie został larach z odwiecznym papierosem miasteczka jedzie on do Iranu, butorzy z rynku DVD i Blu-ray.

32 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 33 Nagrody: Złoty Lajkonik Nagrody: Złoty Lajkonik

Wojciech Kasperski Nie bałeś się, że problem odbiera Złotego Lajkonika pojawi się z chwilą, kiedy skończycie kręcić i będziecie zbierać się do wyjazdu? Problem odpowiedzialności za bohatera najmocniej uderzył mnie przy moim pierwszym filmie. Po tym, jak zrobiłem Nasiona, miałem olbrzymie poczucie czegoś niewłaści- wego. Dokument został doce- niony, promując go, zwiedziłem Syberia świat, a moi bohaterowie zostali sami ze swoim problemem. W ich życiu nic się nie zmie- to moje niło. Przeczytałem wtedy, że Kieślowski miał podobne roz- terki, wynikające z niewielkiej mocy sprawczej takiego doku- mentu dla bohaterów. Pomogło mi to. Przy kolejnych filmach towarzyszyło mi trochę inne źródło mocy poczucie, że moja obecność jest dla bohaterów. Oni stano- wią centrum filmu, a ja jestem Z Wojciechem Kasperskim, reżyserem tylko ich kronikarzem. To jest moja moc sprawcza. To pomaga filmu Ikona, rozmawia Kuba Armata mi zatrzeć wrażenie, o którym wspomniałem.

Kuba Armata: Ikona cja tego filmu trwała tak długo śmy tylko, że zostajemy tam do nego dnia. Zatem kiedy się zja- Znajdują się tam nie tylko jest filmem, który robiłeś także dlatego, że chcieliśmy samego końca, tak długo, jak wiliśmy, był trochę zaskoczony. ludzie chorzy, ale też dobrych kilka lat. nawiązać dobry kontakt, uzy- będzie trzeba. Kiedy ta infor- To był akurat dzień, na który bezdomni lub tacy, których Wojciech Kasperski: Pierw- skać wszelkie możliwe pozwo- macja się rozeszła i dowiedziała przypadała 45. rocznica jego rodzina chciała się pozbyć. sze pieniądze na ten projekt, lenia. Więc zanim doszło do się o tym dyrekcja szpitala, po pracy zawodowej. Z tej okazji Dużo było takich zaskoczeń? umożliwiające dokumenta- zdjęć – w 2011 roku – minęło prostu machnęli na nas ręką. miał z żoną małą uroczystość Zaskoczenia to chyba naj- cję, pojawiły się w 2007 roku. naprawdę sporo czasu. Doszli do wniosku, że jeste- i zaprosił nas na kolację. Od ciekawsza rzecz przy doku- Początkowo chciałem zrobić śmy ludźmi, którzy nie wiedzą, tego się zaczęło. mencie. Nic nie wiem, jestem film o młodym lekarzu tuż po Udało się uzyskać niezbędne co czynią. Zrobienie reportażu czysty i zaczynam się uczyć studiach, który zaczyna swoją wsparcie? polega tam na tym, że wcho- Od razu zaskoczyło? Fot. Marcin Warszawski/SFP jakiejś sytuacji, oswajać ją. pierwszą pracę. Rzucony jest Mieliśmy na tyle mocne dzisz, robisz, wychodzisz. A my Tak, chyba właśnie dlatego. Mam doświadczenie zawodowe na głęboką wodę, bo trafia do papiery, że trudno nam było na zostaliśmy. Dzięki czemu mie- Obaj potraktowaliśmy to jako na obchód. Przypatrywaliśmy mnie z błędu, co wzbudziło jesz- wają i po kilku dniach sytuacja i spodziewam się, co może być pacjentów ciężko bądź śmiertel- pewnym etapie czegoś odmó- liśmy dostęp, do czego tylko dobry omen. Nie mieliśmy się, jak rozmawia z pacjentami, cze większą konfuzję. Wtedy się zmieniła. Zaczęli nas dopy- dalej, ale nagle dzieje się coś nie chorych. To przypadki, któ- wić. Dostaliśmy zgodę na chcieliśmy. początkowo planu, żeby kręcić niektórym coś przepisuje, robi postanowiliśmy skupić się na tywać, co właściwie tu robimy, zupełnie innego. Nagle masz rym nie można pomóc. Miał to wejście do szpitala z kamerą. w tym miejscu. Ale wszystko dodatkowe badania. Kiedy koń- jednej osobie, być z nią non a my pytaliśmy ich o to samo. wgląd w czyjeś życie. Wkła- być portret młodego idealisty, Wszyscy myśleli, że chcemy Głównym bohaterem składa się z małych przypad- czył się obchód, zostawaliśmy stop. Tą pacjentką była Gulnara, Pamiętam sytuację, kiedy jedna dasz nogę w drzwi i patrzysz zderzającego się z prawdziwym nakręcić telewizyjny reportaż. i narratorem filmu jest ków. Bo tak należy postrzegać z niektórymi z chorych, żeby której ostatecznie w filmie jest z pacjentek miała silny atak, przez tę szparę. Życie jest tak życiem. Chciałem się zasta- W najśmielszych snach nikt doświadczony, niemłody już sytuację, że trafiliśmy tam wła- porozmawiać. Dowiedzieć się bardzo niewiele. Spoglądaliśmy który przeszedł w epilepsję. Nie różnorodne i nieprzewidywalne, nowić i przyjrzeć, gdzie wtedy nie przypuszczał, że zosta- lekarz. śnie tego dnia. I już zostaliśmy. czegoś więcej. Ich perspektywa jednak na świat z jej perspek- było w pobliżu lekarza, więc że żaden scenarzysta nie jest jest ten idealizm i wiara w to, że niemy dłużej niż trzy dni. Wszy- To dyrektor szpitala, doktor była odmienna. Znaleźliśmy się tywy. Ci ludzie zobaczyli wtedy, zaczęliśmy ją ratować. Ktoś zła- w stanie tego wymyślić i zapi- można coś zmienić. Opierając scy byli dla nas bardzo mili, Jurir Masłow. Szpital, w któ- Ikona znacznie więcej mówi w dwuznacznej sytuacji. Lekarz że się nimi interesujemy. Sami pał jej głowę, ktoś włożył patyk sać. Była w szpitalu kobieta, się na tym, zrobiliśmy pierwszą pomocni, robili nam obiady. rym ostatecznie kręciliśmy, był jednak o pacjentach. mówił jedno, pacjent drugie. zabiegali o naszą uwagę. między zęby. Wtedy pacjenci która oszalała w jedną noc. dokumentację. Wytypowałem Szpital postawiony był na bacz- jednym z adresów, pod które Zaczęło się od opisu lekarza. Lekarz sugerował, że pacjent zobaczyli, że jesteśmy normal- Wyszła do sklepu, zostawiając rejony w Rosji, gdzie mógłbym ność, a pacjenci naszprycowani mieliśmy zapukać podczas Pierwszą rzeczą, jaką zrobili- wykrzywia rzeczywistość, bo Zdobywanie ich zaufania nie nymi ludźmi. To był przełom. w domu dzieci. Kiedy wracała o tym opowiedzieć. Bo ważne mocnymi lekami tak, że ledwo dokumentacji. Był jedną z naj- śmy, było uczestniczenie w kon- jest chory, a pacjent, że lekarz było zatem trudne? Zaczęli nam się zwierzać, prosić z zakupami, zobaczyła, że dom jest też, że elementem pracy się ruszali. Najciężej chorzy dalszych placówek na naszej syliach lekarskich. Chcieli- go nie zrozumie. Do tego wszy- Mieliśmy je od razu. Trakto- o pomoc. Okazało się bowiem, stoi w płomieniach. Wszyscy nad dokumentem jest dla mnie nagle niby cudownie ozdro- liście. Pamiętam, że bardzo śmy ich poznać. Każdy z nich scy biorą tam bardzo podobne wano nas tam początkowo jak że lekarze części z nich ogra- się spalili. Tej nocy oszalała. wyjazd, przygoda. Nie jedziemy wieli. Wyglądało to jak kolonia długo tam jechaliśmy. Masłow ma już swoje lata i poczucie, leki, nawet dawki są zbliżone. zjawisko, cyrk, atrakcję. Każdy niczyli przywileje – zabrali her- Była nauczycielka matema- robić filmu do Radomia, a do dla młodzieży. Kiedy po tych był uprzedzony o naszej wizy- że niesie to wszystko na swo- Coraz częściej miałem poczu- chciał się przypodobać. Pacjenci batę, kasety z muzyką. Zaczę- tyki w liceum, która komplet- Irkucka. Wylądowaliśmy na trzech dniach nie wyjechaliśmy, cie, ale na Syberii jest tak, że jak ich barkach, a jak umrze, to cie, że coś jest nie tak. Zadzwo- się wygłupiali, tańczyli, rapo- liśmy się w to angażować. nie rozsypała się, kiedy doszła miejscu, mając w ręku listę szpi- zaczęły się pytania, co my wła- ktoś mówi, że zaraz będzie, to szpital upadnie. Codziennie niłem wtedy do psychiatry wali. Inni chcieli nas zaszoko- Powstał zespół zależności mię- do wieku emerytalnego. Każda tali do dokumentacji. Realiza- ściwie robimy. A my wiedzieli- najczęściej przybywa następ- wraz z lekarzem chodziliśmy w Warszawie i mu o tym opo- wać. To była szopka. Te mocne dzy nami, które sprawiły, że byli- z tych osób to inna galaktyka. wiedziałem. Nie wyprowadził środki szybko się jednak zuży- śmy jednymi z nich. Kiedy robię film dokumen-

34 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 35 Nagrody: Złoty Lajkonik

Prywatnie i zawodowo. Pry- watnie to wszechogarniające doświadczenie. Miałem do czynienia z ludźmi będącymi zakładnikami swojego umysłu. Łatwo wyobrazić sobie ograni- czenia fizyczne, ale psychiczne są trudniejsze do zrozumie- nia. Widziałem kogoś, kto chce coś zrobić, ale nie może, bo schody są w jego głowie. Cho- roba polega na tym, że te osoby wracają na chwilę do stanu nor- malnego. Tak jakbyś był pijany i na chwilę otrzeźwiał. Wsty- Ikona, reż. Wojciech Kasperski dzisz się tego, co robiłeś przed

Fot. Film Delta chwilą, i boisz się, że za chwilę znowu w to wpadniesz. Przez tę talny, nie ma żadnej kalkula- chę innym człowiekiem. Tak na Syberii spotkałem nieba- chwilę normalności starasz się cji. To taki spektakl, który roz- jakby oni byli trochę innym nalne postaci, oryginały nie do wszystko wytłumaczyć. Zrobiło grywa się na żywo, a my na gatunkiem, pili mleko z innej powtórzenia. Bo gdzie indziej to na mnie ogromne wrażenie. niego spontanicznie reagu- matki. Nadal są pełni sprzecz- na głębokiej prowincji poroz- Po tym filmie byliśmy wypruci jemy. Dopóki zadajemy pyta- ności i kontrastów, ale dużo bar- mawiać możesz o Kancie? psychicznie. Wraz z Łukaszem nia, cały czas dowiadujemy się dziej odpowiedzialni. Syberia to Żalem i Anią Sajewicz, naszą czegoś nowego. Każda histo- moje źródło mocy. Kiedy tam Oglądając Ikonę, uwagę tłumaczką, pojechaliśmy nad ria coś przed nami otwierała. jadę, łapię niesamowity wiatr przykuwa pojęcie czasu. Bajkał. Trafiliśmy do klasztoru Nagle okazało się na przykład, w żagle. Z innej perspektywy Definiowane zupełnie inaczej prawosławnego, gdzie pozwo- że pacjenci dobierani są w pary, patrzę na swoje życie tutaj. niż w świecie, w którym lono nam zostać. Oczyściliśmy o czym nie wiedzieliśmy. Nie żyjemy na co dzień. się tam, a jednocześnie ten czas ma tam dużego personelu, więc Rosja to chyba w ogóle takie Na syberyjskiej prowincji czas okazał się dla każdego przeło- oni nawzajem, jeden za dru- mistyczne miejsce, gdzie sprowadza się w dużej mierze mem. Po powrocie napisałem giego, są za siebie odpowie- o najbardziej wzniosłych do pór roku. Przyroda decy- scenariusz debiutu fabularnego, dzialni. sprawach rozmawia się duje o pozycji, w której aktu- Łukasz niedługo później nakrę- w najbardziej trywialnych alnie jesteśmy. To ciekawe, bo cił Idę, Ania zrealizowała swoje W takich miejscach sytuacjach. ja zawsze swoje filmy kręcę projekty. Dziesięć miesięcy póź- wychodzi cała prawda Usłyszałem ostatnio histo- w sierpniu i we wrześniu. niej urodziła się też moja córka. o człowieku? rię, jak w kolejce do sklepu Jedynie w te dwa miesiące, Ten film jest moim najważniej- Bardzo podoba mi się, jak jeden facet zadźgał drugiego bo z tym czasem przyrody szym życiowym doświadcze- Rosjanie na prowincji mówią nożem, bo pokłócili się o wyż- jestem mocno związany. Świa- niem. Punktem granicznym, o sobie, że są „samosiejni”. szość prozy nad poezją. To jest tło ma wtedy określone wła- kiedy osiąga się jakiś rodzaj doj- Początkowo tego nie rozumia- możliwe chyba tylko w Rosji. ściwości. Pod koniec września rzałości, dorosłości. Nie wyobra- łem, ale chodzi o to, że są samo- Nawet na prowincji mają bujne nastaje pierwszy dotyk zimy. żam sobie, co miałbym jeszcze wystarczalni. Syberia jest bar- życie intelektualne, kulturalne. Są przymrozki, powietrze, które do powiedzenia w dokumen- dzo specyficznym miejscem. To A wiadomo, jaki jest stereotyp. wdychasz rano, jest chłodne. cie po tym filmie. Wszystko ogromne terytorium, a musisz Pamiętam, jak byłem w jakiejś W niektórych częściach Sybe- zawarłem w nim. Muszę mieć tam być zdany na siebie. Decy- niewielkiej wsi, w górach rii już 12 września mówi się, że poczucie, że chcę jakąś historię zje znaczą wiele więcej niż tutaj. Ałtaju, pośrodku niczego. to początek zimy. Wszyscy się donieść do widza. A po Ikonie Tam każdy wybór decydować W nocy, w barze, po drugiej temu podporządkowują. Kiedy aż do dzisiaj tego nie mam. może o przetrwaniu. Chyba wódce, wstaje facet i zaczyna w Warszawie umawiamy się na trudno o bardziej dosłowny recytować Achmatową i Pusz- określoną godzinę, to zazwy- obraz powiedzenia: „Jak sobie kina. Zaraz dołącza do niego czaj jesteśmy. Mamy zegarki Film Ikona w Konkursie pościelesz, tak się wyśpisz”. kolega. Ktoś zaczyna płakać. i trzymamy się pragmatycznie Polskim 56. Krakowskiego Jesteś zdany na siebie, ale przez Nagle wszyscy zaczynają śpie- pojmowanego czasu. Wyko- Festiwalu Filmowego zdobył to twoje życie jest pełniejsze. wać Wysockiego. Łapię się za rzystujemy go, żeby jak naj- nagrodę Złotego Lajkonika, Na Syberii ludzie mają bardzo głowę i myślę sobie, gdzie ja więcej upchnąć danego dnia. Nagrodę za Zdjęcia dla Łukasza niewiele, niczego więcej nie jestem? Kilka lat później, na Na Syberii jest inaczej. Dużo Żala, Nagrodę im. Macieja chcą, a są szczęśliwi. W cywili- Kołymie, pijemy z poszukiwa- się czeka, siedzi, patrzy. Ina- Szumowskiego, Nagrodę zacji zachodniej jest dokładnie czami złota i nagle jeden z nich czej pracuje. Czas przebiega Prezesa Stowarzyszenia odwrotnie. Mamy wiele, chcemy zaczyna opowiadać mi o fil- według innych, prostych Filmowców Polskich za najlepszy więcej, a i tak nie zawsze jeste- mie, który widział. Okazuje się, i naturalnych zasad. montaż w filmie dla Tymoteusza śmy zadowoleni. Ciekawy para- że chodzi o film Paradżanowa. Wiskirskiego oraz Nagrodę FIPRESCI w Międzynarodowym doks. Zawsze, kiedy wyjeżdżam Niesamowita sprawa. Mam Powiedziałeś, że Ikona to Konkursie Dokumentalnym. na Syberię, czuję, że jestem tro- wrażenie, że na swojej drodze twój najważniejszy film.

36 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 Nagrody: Laur Cisowy Nagrody: Laur Cisowy

o niedawnym ponownym pytań z sali. Bogate w anegdoty, do wytwórni całą sforę ze Szko- ważne, a po południu robię rekla- seansie Dnia świra stwier- ale i autorefleksję oraz rozważa- ły Filmowej. Pozwolił nam robić mówki”. Pdziłem, że pomimo upły- nia na temat sztuki. Niezwykle wszystko. Tam zaistniałem. Tam „Im dłużej żyję, coraz bardziej wu lat, to bardzo aktualny film, inspirujące. się narodziłem jako dokumenta- czuję się narzędziem, coraz bar- wyjątkowo trafnie opisujący rze- Jeden z naszych najbardziej lista” – wspominał. Samo przyję- dziej puszczam kierownicę” – do- czywistość, tu i teraz. To kino uni- bezkompromisowych filmow- cie do Wytwórni miało dla niego dawał reżyser. – „Kiedyś wszystko wersalne. Mógł je stworzyć tyl- ców, outsider, ironista, odważnie kolosalne znaczenie. „Poczułem musiało być po mojemu, a teraz ko człowiek niezwykły i przeni- rozprawiający się z hipokryzją, ale się, jakbym złapał Pana Boga za bardziej zawierzam mistrzom zen: kliwy, o fantastycznym zmyśle i z egzystencjalnym bólem, klęską, nogi. Dziś każdy może zrobić film, czekaj, będziesz gotów, to przyj- obserwacji. Marek Koterski jest twórca postaci (trochę własne- jeżeli tylko się uprze. Wtedy była dzie, spotka cię to. Tego nie da absolutnym klasykiem polskie- go alter ego) Adasia Miauczyń- bariera” – dodawał, przybliżając się przyśpieszyć. Potrzeba poko- go kina. Chociaż często w swoich skiego i niepowtarzalnego stylu kolejne etapy ówczesnej ścież- ry, nasłuchu i gotowości, na to, że filmach wychodzi od tego, co oso- otworzył się przed festiwalową ki zawodowej, od egzaminów do puenta się pojawi”. biste, dochodzi do tematów o wie- widownią oraz pozwolił jej nie- i w szkole filmowej, przez asysten- Stojąc u progu kolejnego fil- le większych. W tym kinie prze- co lepiej zrozumieć własny świat turę, piastowanie funkcji drugiego mu (scenariusz, gdy tylko zosta- glądamy się jak w lustrze” – tak i drogę. Podłoże dało pierwsze reżysera, film telewizyjny… – „Te- nie skończony, najpierw zobaczy o laureacie Lauru Cisowego 2016 pytanie dotyczące kreatywno- lefon zadzwonił, gdy zapadałem rodzina), Marek Koterski spojrzał mówi Krzysztof Spór, dyrektor ar- ści – czym jest, czy związana jest się w nicość. (…) Dokument łódz- na swoje dotychczasowe dzieła: tystyczny Lata z Muzami. – „Pu- z wiekiem? „Każdy jest kowalem ki bardzo różnił się od warszaw- „Wszystkie moje filmy kocham jak bliczność nie tyle ceni te filmy, co własnej kreatywności” – odpowia- skiego, bliższego obserwacji. My, swoje dzieci, ale niektórym z nich ceni je coraz bardziej. Absolutne dał gość honorowy. – „Niektórzy materiał dokumentalny traktowa- zawdzięczam więcej. Wydaje się, skupienie tłumnie zgromadzonej marzą o spokoju. Mnie spokój ko- liśmy jak tworzywo do kreatyw- że wszystko w tej mojej drodze publiczności po seansie plenero- jarzy się z pykaniem fajki, takim nych, poetyckich wypowiedzi”. życiowej się zgadza: dokumenty, wym Dnia świra w Nowogardzie kapcanieniem. Codziennie modlę Jednak Markowi Koterskie- fabuły, piękna żona. Ale do Dnia jest bardzo wymowne. Rzadko zda- się o zachwyt, żeby mi się chciało mu to nie wystarczało. Drugim świra kopałem się z gumową ścia- rza się kino, które po latach dzia- chcieć. Jestem przekonany o tym, istotnym punktem w jego twór- ną. Nic nie puszczała. Odbierałem ła ciągle tak samo mocno. Lub że głowa umiera pierwsza i do- czym życiorysie stało się Studio gratulacje w publikacjach od lu- mocniej. Sam jestem dziś kinu piero wtedy wszystko szwankuje. Filmowe im. Karola Irzykowskie- dzi, którzy bali się publicznie gra- Marka Koterskiego bliższy niż Kreatywność nie przychodzi ot, go, w którym zrealizował Dom wa- tulować. W środowisku wiedziano, Marek Koterski ze statuetką Lauru Cisowego kiedykolwiek. Marek Koterski to tak. To nie zawsze jest takie łatwe, riatów (1984) i Życie wewnętrzne ale nie miałem poczucia, że je-

Fot. Lato z Muzami/ndk.pl Fot. Lato bez wątpienia jeden z najważniej- euforyczne. Jednak tylko wtedy (1986). „Po kilkunastu filmach do- stem po drugiej stronie tego speł- szych i najwybitniejszych reżyse- mam poczucie sensu”. kumentalnych poczułem, że to nienia, zaistnienia. Temu filmowi rów polskiego kina. Fantastyczny Koterski przyznał, że pod tym nie jest zajęcie dla mnie. Zapa- zawdzięczam pozycję zawodową. artysta, człowiek wielu sztuk. To względem najtrudniejszym okre- dłem się na rok. »Królowałem«, Najbardziej lubię Nic śmieszne- dla nas zaszczyt, że przyjął nasze sem była dla niego… młodość: jak to określał Mann. Siedziałem go, z idealną, bez jednego zgrzytu skromne wyróżnienie, i że w ten „Nigdy nie byłem bardziej zmar- po nocy w kuchni i paliłem papie- produkcją. Dumny jestem z Bab…, sposób mogliśmy docenić jego twiony i pozbawiony nadziei, jak rosa za papierosem, i wydawało które wydawały się zadaniem nie- wkład w to, że kochamy polskie w latach studenckich. To wiek, mi się, że myślę. Nic nie myśla- wykonalnym. Dwóch facetów je- 20. Lato z Muzami: kino, wracamy do niego, że jest gdy wszystkiego chcemy, ale nic łem, byłem zaczadzony jak stara dzie samochodem, a w weekend ono w naszych głowach i sercach”. nie możemy. Nie mamy środków opona przed wymianą. Ale nagle otwarcia ćwierć miliona widzów, Marek Koterski już przed laty na realizację. A gdy chodzi o trud- poczułem, że ktoś mi coś dyktuje. w miesiąc 800 tysięcy. Najważ- został doceniony przez nowo- no dostępny zawód, to już mogi- W niecały miesiąc napisałem sce- niejszy dla mnie film to jednak gardzkich widzów – Nagrodą Pu- ła”. Przypomnijmy – był to czas, nariusz Domu wariatów. Osiem- bez wątpienia Wszyscy jesteśmy bliczności – za Wszyscy jesteśmy gdy reżyser poszukiwał siebie. dziesiąt procent, bo gdy tylko Chrystusami. Po raz pierwszy mia- Chrystusami. Wówczas nie mógł Z Krakowa przeniósł się do Wro- pomyślałem, że może być z tego łem tu poczucie misji. Zrobiłem statuetki odebrać. Przyjechał te- cławia, potem Warszawy i Łodzi. film, »dyktowanie« się skończyło. go dla innych ludzi. Dziś słyszę Laur Cisowy raz. Jednak to nie uroczystość Studiował polonistykę i historię Zakończenie pisałem przez kolej- od terapeutów, że ratuje on życie”. wręczenia Lauru Cisowego czy sztuki, był wolnym słuchaczem ne dwa miesiące” – mówił twórca, W Nowogardzie Marek Koter- odsłonięcia pamiątkowej tabli- w pracowni malarskiej profesora przyznając, że zawsze wolno pisze ski przede wszystkim podkreślał cy były najcenniejszymi chwi- Eugeniusza Eibischa. Gdy zdecy- i na scenariusz potrzebuje oko- jedną rzecz: autor jest ostatnią dla Marka Koterskiego lami obecności reżysera na fe- dował się na studia filmowe, sta- ło trzech lat. – „Zapisuję strzęp- osobą, która powinna wyrażać się stiwalu. Nawet nie pokazy jego nął przed kolejnymi wyzwaniami, ki papieru, bilety, serwetki. Gdy na temat swojej twórczości. Naj- dzieł, chociaż wielkie wrażenie pełną wybojów drogą do samore- zbiera się tego worek, przepisuję ważniejsi są widzowie. „Kino do- wywarł wyreżyserowany przez alizacji. Tym początkom zresztą to do komputera, grupuję. Cho- konuje się w każdym z państwa. niego monodram Nie lubię Pa- wiele miejsca poświęcił w rozmo- dzę z tym. Najistotniejsze jest od- (…) Jeżeli prawidłowo idzie się tą Dagmara Romanowska na, Panie Fellini z wyśmienitą wie w Nowogardzie. Najpierw pra- cięcie się od szumu. Rezygnacja drogą rozwoju, to dociera się do Małgorzatą Bogdańską, prywat- cy w Wytwórni Filmów Oświato- z innych, nawet bardzo dobrych człowieka” – zaznaczał. – „To wy nie żoną artysty, w roli Giulietty wych w Łodzi, gdzie został przy- okazji. Druga sprawa: trzeba być czujecie, choć nic czuć nie musi- Marek Koterski: „Codziennie modlę się o zachwyt, żeby mi się chciało chcieć”. Do grona Masiny opowiadającej o związ- jęty razem z takimi absolwenta- przez 24 godziny na dobę w na- cie. Jeżeli czujecie, to główne pali- laureatów Lauru Cisowego za osiągnięcia reżyserskie – honorowej statuetki Festiwalu ku z Federico. Były nimi przede mi PWSFTviT w Łodzi, jak m.in. słuchu. Bardzo często najlepsze wo i zapłata za włożony wysiłek”. wszystkim rozmowy publiczności Piotr Szulkin, Andrzej Barański, pomysły przychodzą w środku My, publiczność, możemy tylko Filmu, Muzyki i Malarstwa Lato z Muzami w Nowogardzie – dołączył Marek Koterski. z autorem. Bez moderacji dzien- Piotr Andrejew czy Bogdan Dzi- nocy. Nie mogę podzielić dnia: dziękować, że Marek Koterski ten nikarzy. Rozwijające się wedle worski. „Maciej Łukowski wpuścił do czwartej będę pisał rzeczy po- wysiłek podejmuje.

38 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 39 Nagrody: Kołobrzeska Nagroda Filmowa „Latarnik” Nagrody: Kołobrzeska Nagroda Filmowa „Latarnik” Jacek Bromski, czyli reżyser

Jacek Bromski z Kołobrzeską Nagrodą Filmową „Latarnik” gatunkowy Fot. Marek Kawęcki ks. Andrzej Luter Podobne uczucia wzbudzał drogi o dwóch braciach ze wsi w sklepie, chleb sprzedawany którzy zdołali nad nimi zapa- wcześniejszy thriller Bromskiego na Podkarpaciu. Pierwszy z nich, najwyżej do południa, problemy nować”. z 1987 roku. W Zabij mnie, glino ten młodszy, czyli Adam, to sub- z wędliną, wódka rzecz jasna jest, Trzeci nurt, obok sensacyjnego Jacek Bromski, prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich, otrzymał Kołobrzeską daje się wyczuć atmosferę zgnili- telny, wyciszony chłopak, wydaje a na ulicach saturatory, z których i komediowego, w twórczości Nagrodę Filmową „Latarnik” podczas trwania „Sensacyjnego lata filmów” zny kończącego się PRL-u. Świat się trochę fajtłapowaty, ale to pije się napoje orzeźwiające i nikt Bromskiego to filmy „rozlicze- bohatera filmu (Bogusław Linda), tylko pozory. Jest zafascyno- nie obawia się zaraźliwych bak- niowe”; nurt chyba dawno już (5. Kołobrzeg Suspense Film Festival). ściganego przez milicję i światy wany lotnictwem, lecz komisja terii. Najważniejsza jest jednak przez niego zarzucony. A szkoda, jego prześladowców, tych z mafii wojskowa kieruje go do mary- rodzina, bo tylko ona daje poczu- bo to właśnie Bromski stwo- i tych z milicji, przenikają się. narki wojennej. Miałby przez trzy cie jakiejś autentycznej wspól- rzył najciekawszy obraz Marca uż w chwili debiutu – pisał kłania trzyma się zatem kon- przykra rzeczywistość i tak nas pozbawia się człowieczeństwa „Jedni mają pretensję, że w fil- lata służyć na trałowcach w Świ- noty, przynajmniej jej namiastkę. w polskim kinie: 1968. Szczę- o Bromskim Maciej Ma- sekwentnie zasad kina gatun- dogoni”. Dobro zostało – wedle i dlatego nie jesteśmy w stanie go mie o złodziejach i policjantach noujściu. Drugi z braci, Antek, Czy tak bardzo zmieniliśmy śliwego Nowego Roku, z wielką Jniewski – postawił na kino, kowego, choć wszystkich jego reżysera – nie tyle zepchnięte na ostatecznie zaakceptować; musi są polscy złodzieje i milicjanci, to doświadczony życiowo cwa- się od tego czasu? Na pewno rolą Krzysztofa Kolbergera. Film które najłatwiej poddaje się wszel- przykazań nigdy nie stosuje. margines, co stało się obiektem zginąć, zwyczajnie, bez emocji; drudzy, że w filmie o polskich zło- niak, dusza towarzystwa, potrafi zmieniła się scenografia i kontek- ten był kontynuacją Kuchni pol- kiego rodzaju atakom. Pretensje Nie lubi na przykład schema- kpin. W Anatomii zła – o, para- dokonuje się jego błyskawiczna dziejach i milicjantach rzeczy- „wąchać czas”. W wojsku już był, sty. Bilet na Księżyc to komedia skiej (Kolberger gra w obydwu dotyczyły głównie tego, czego tów dychotomicznych, nie ma doksie – osobą, która to dostrzega, anihilacja: był i nagle go nie ma. wistość jest niepolska” – mówił też w marynarce, posiada zatem cierpka. Nostalgia jaką wywołuje tę samą postać). Akcja Kuchni… w filmach Bromskiego nie było. w jego filmach prostego podziału jest stary cyngiel, Lulek. – „To on, Podobne uczucia kieruje widz Bromski po premierze filmu. doświadczenie, teraz zaś postana- u starszych widzów nie jest – na dzieje się na przestrzeni wielu lat. Bo nie broniło ich żadne posłan- dwubiegunowego na dobro i zło. choć na co dzień zabija na zlece- do Staszka, „młodego szakala”, Filmy sensacyjne Bromskiego wia towarzyszyć bratu w „ostat- szczęście – tanim sentymenta- Bromski powraca do roku 1945, nictwo ani misja. Nie chciały zba- Widać to najlepiej w jego ostatnim nie, buntuje się. To on jako jedyny granego przez Marcina Kowal- mają wymiar uniwersalny, choć niej drodze” przed pójściem lizmem. kiedy to do kraju powracają żoł- wiać, nawracać, ani demaskować, filmie Anatomia zła, w którym posiada jakiś kodeks postępowa- czyka. On też musi ulec „anihi- dzieją się tu i teraz. Słusznie w kamasze i nauczyć go życia. Podobny klimat wyczuwa się nierze Armii Polskiej walczący ani epatować intelektualnym wnę- rzeczywistość wymyka się jed- nia. To on widzi degrengoladę ota- lacji”, zostanie zabity w sposób pisał Jakub Majmurek, że akcja W tle słyszymy komunikaty w komediowej trylogii: U Pana na Zachodzie, z nadzieją, że ułożą trzem”. Bromski tworzy bowiem noznacznym ocenom. Opowiada czającego nas świata”. I tak oto, co banalny, pozornie bezsensowny. Uwikłania, zrealizowanego na radiowe i fragmenty bezpośred- Boga za… – piecem, w ogródku sobie życie w powojennej Polsce. kino środka, profesjonalne, znako- reżyser w wywiadzie z Dagmarą prawda wiem, że Lulek – świetnie Była wina, musi być kara. podstawie powieści Zygmunta nich transmisji z pierwszej misji i za miedzą. „U Pana Boga Te złudzenia kosztowały ich bar- micie zagrane i zróżnicowane – od Romanowską: „Czasem jednak zagrany przez Krzysztofa Stro- Oto dwaj zbrodniarze, kilerzy, Miłoszewskiego, równie dobrze amerykańskiej na Księżycu. Neil za piecem wygląda jak »samo dzo dużo. Bromski w filmie kino- komedii (cały cykl U Pana Boga coś irytuje do granic wytrzymało- ińskiego – to skończony łajdak, ale jednocześnie ofiary systemu, mogłaby „toczyć się w Stanach Armstrong stawia na dalekiej pla- życie«, a w dodatku – toczy się wym i w serialu pokazuje dra- za…) po mroczne thrillery (Ana- ści, nie pozwala na zgodę. Muszę wykonujący zlecenia zabijania tworzonego przez prokuratorów, czy we Włoszech, a byłych ube- necie „mały krok dla człowieka, po naszej myśli” – pisał Tadeusz mat kilku pokoleń uwikłanych tomia zła). wtedy to z siebie wyrzucić i oka- ludzi, to jednak solidaryzuję się zdegenerowanych polityków, ków mogliby z powodzeniem lecz wielki dla ludzkości”. Jest Lubelski. I dodawał: „Autorzy w sytuacje „kafkowskie”, które Jacek Bromski tak wyjaśniał zuje się, że kręcę… film. (…) To, co z nim. Bromski potrafi wyciągnąć byłych esbeków, mafiosów. zastąpić skorumpowani, zbla- zatem rok 1969. Z jednej strony nie odwracają się bynajmniej zafundował im system komuni- swoje rozumienie rzemiosła filmo- obserwujemy dookoła – media, z widza tę perwersyjną sympatię; Wszyscy żyją ze sobą w dosko- towani z mafią byli policjanci, widzimy wielki świat, wydarzenia od plag trapiących ludzi końca styczny. Te filmy zrealizował reży- wego: „Jeżeli decyduję się robić politycy – to wszystko stacza ale przychodzi moment otrzeźwie- nałej symbiozie. Budzą odrazę, czy członkowie loży Propaganda przekraczające ludzkie wyobraże- wieku: od poczucia zagrożenia, ser na początku wolnej Polski, po film w jakiejś konwencji, (…) to się po równi pochyłej, zmierza nia, przecież to jednak morderca! pogardę, wstręt. Nie żałujemy ich, Due”. nia, a z drugiej – przaśna rzeczy- od rządów mafii i pieniądza, od 1990 roku. Minęło ćwierć wieku, przede wszystkim trzymam się w bardzo złym kierunku. Można, Ostatecznie nie akceptujemy go kiedy giną. Tytuł Anatomia zła Inną stronę zainteresowań wistość: pociągi jeszcze na parę, klęsk bezrobocia, upadku Deka- a wciąż ogląda się je z przejęciem konwencji, a nie rzeczywisto- oczywiście, odciąć się od telewi- z powodów zasadniczych, aksjolo- jest pompatyczny, wręcz filozo- twórczych Bromskiego poka- ciężkostrawne obiady w barach logu i wynaturzeń demokracji. i uznaniem dla twórców. ści pozafilmowej i nie udaję, że zji, gazet, radia, internetu, zaszyć gicznych, człowieczych, choć pró- ficzno-teologiczny, bo też film ten zuje Bilet na Księżyc. Powstał mlecznych, kelnerki w wieku bal- W U pana Boga za piecem oglą- Trudno wyobrazić sobie pol- jestem mądrzejszy, niż mój film, na wsi, nie brać w tym udziału, bujemy go po części zrozumieć. dotyka najgorszych przejawów film o marzeniach młodych zakowskim z wielkimi kokami damy wszystkie te plagi, tyle że – skie kino bez dorobku Jacka nawet jeśli jestem”. Reżyser Uwi- ale w pewnym momencie ta „Szakal” z filmu Bromskiego sam naszej dookolnej rzeczywistości. ludzi snutych na tle krajobrazu na głowach nie patyczkujące się jak w bajce – ujarzmione, podpo- Bromskiego; jest twórcą konse- „peerelowskiej” szarzyzny. Film z klientami, trochę cukru i octu rządkowane dobrym ludziom, kwentnym i ma swoich widzów.

40 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 41 Polskie premiery Polskie premiery

jaw coraz więcej faktów, a podejrzenia padają na najwyższych decydentów poli- Kalendarz premier cji i Kościoła. Tłumacz (Il traduttore) film fabularny koprodukcja polsko-włoska premiera: 26 sierpnia reżyseria: Massimo Natale sierpień 2016 scenariusz: Marie Giaramidaro, Nikolaus Mutschlechner, Elisabetta Lodoni, Leonardo Fasoli, Marta Dudkiewicz Hel się na opustoszałym campingu, którym zdjęcia: Daniele Cipri opiekuje się Kail, właściciel lokalnej muzyka: Massimiliano Lazzaretti film fabularny atrakcji – wykrywacza kłamstw. Nie- scenografia: Francesca Passadore premiera: 5 sierpnia długo po przybyciu pisarza, na stacji montaż: Annalisa Schillaci

reżyseria: Katarzyna Priwieziencew, Paweł Studio Fot. Paweł Wyszomirski/Akson benzynowej dochodzi do brutalnego dźwięk: Massimiliano Lazzaretti Tarasiewicz morderstwa – ginie młoda turystka. Kail producent: Jan Kwieciński muzyka: Petr Ostrouchov obsada: Claudia Gerini, Kamil Kula, Silvia Delfino, scenariusz: Katarzyna Priwieziencew, Paweł i jego przyjaciółka, pracująca w miej- produkcja: Akson Studio scenografia: Tomás Svoboda Anna Safroncik, Marcello Mazzarella, Piotr Tarasiewicz scowym barze Mila, rozpoczynają pry- czas projekcji: 100 min montaż: Lucie Haladová Rogucki, Marianna Januszewicz zdjęcia: Clemence Thurninger, Joaquin Del Paso, watne śledztwo, w którym Amerykanin dystrybucja: Akson Dystrybucja dźwięk: Lukás Moudrý producenci: Emiliano Caradonna, Giovanni Paweł Tarasiewicz staje się głównym podejrzanym. Począt- obsada: Maciej Stuhr, Marián Geišberg, Oldřich Cassinelli, Alessandro Leone, Giampietro muzyka: Patryk Zakrocki kowo niewinna zabawa w detektywów W podróży ku lepszemu, w uciecze od Kaiser, Martin Finger, Mário Kubec, Ladislav Preziosa, Massimo Natale, Marco S. Puccioni scenografia: Maja Zaleska, Juliusz Bogdański zmienia się w niebezpieczną rozgrywkę, złego, widzowie przyglądają się losom Chudík Fot. Kondrat-Media produkcja: Agresywna Banda, Inthelfilm, Kalitera montaż: Katarzyna Priwieziencew, Paweł kiedy okazuje się, że tajemniczy przy- trzech młodych bohaterów z Białorusi, producenci: Viktor Taus, Agnieszka Kurzydło, Production, Wider Films Tarasiewicz bysz wie o mieszkańcach dużo więcej, Próba zobrazowania wpływu, jaki Ukrainy i Afganistanu, dla których Pol- Michal Kollár czas projekcji: 95 min dźwięk: Artur Walaszczyk, Piotr Pastuszak niż powinien. wywarło powstanie warszawskie na ska stała się tytułowym „nowym świa- produkcja: Fog’n’Desire, Mental Disorder 4, dystrybucja: Wistech Media obsada: Philip Lenkowsky, Marcin Kowalczyk, współczesnych młodych warszawia- tem”. Sokol Kollar Małgorzata Krukowska, Katarzyna Paskuda, ków, ale przede wszystkimi na popkul- Historia trójki młodych imigrantów, czas projekcji: 110 min Andrzej Baranowski, Marek Sadowski, Marika Tacy jak my turowych artystów, którzy wykorzystują którzy próbują odnaleźć swoje miejsce dystrybucja: Kino Świat Tomczyk, Agnieszka Wąsikowska, Philippe film dokumentalny w swojej twórczości i codziennej pracy w lepszym świecie, czyli w Polsce. Po Tłokiński premiera: 5 sierpnia motywy z powstania. Dokument opo- opuszczeniu męża, białoruskiego opo- Rok 1992. Po upadku komunizmu pozo- producent: Natalia Grzegorzek reżyseria: Piotr Mularuk, Maria Siniarska wiada o potrzebie kulturowej tożsamo- zycjonisty, Żanna mieszka z córką u sio- stało wiele nierozwiązanych spraw kry- produkcja: Amondo Films scenariusz: Maria Siniarska, Piotr Mularuk ści, o tęsknocie za utraconą ciągłością stry w Warszawie. Chce się jak najszyb- minalnych, których sprawcy nigdy nie czas projekcji: 81 min zdjęcia Tomasz Ziółkowski kulturową i historyczną. W filmie wystą- ciej wyprowadzić i stworzyć normalny ponieśli kary. W ręce Krauza – ambit- dystrybucja: Kino Świat montaż: Rafał Salata pili popularni muzycy ze sceny rocko- dom ze swoim chłopakiem. Jej plany się nego, młodego detektywa z Wydziału dźwięk: Marcin Kasiński, Kacper Habisiak wej, reggae i hiphopowej, m.in. Lao Che, skomplikują, kiedy mąż zostanie ponow- Zabójstw, wpada jedna z nich. Na miej- Pod koniec sezonu turystycznego na producenci: Piotr Mularuk, Agnieszka Sieradzka Darek Malejonek, Marika i Hemp Gru. nie aresztowany. skim cmentarzu odnalezione zostają Hel przyjeżdża Jack, amerykański sce- produkcja: Yeti Films, Studio Produkcyjne Orka, Afgańczyk Azzam, pracujący dla pol- zwłoki z licznymi śladami tortur. Świa- narzysta. Wypalony i sfrustrowany wie- Dreamsound skiej armii jako tłumacz, w ojczyźnie jest domi niebezpieczeństwa, Krauz wraz ze rzy, że to miejsce go zainspiruje i da czas projekcji: 49 min Nowy świat traktowany jak zdrajca. Po ewakuacji do swoim partnerem postanawiają rozwią-

szansę powrotu do biznesu. Zatrzymuje dystrybucja: Kondrat-Media film fabularny Polski nie potrafi się otrząsnąć z wojen- zać zagadkę. Wszystkie tropy prowadzą Fot. Media Wistech premiera: 12 sierpnia nych przeżyć. Czy odnajdzie się w świe- do Czerwonego Kapitana – owianego reżyseria: Elżbieta Benkowska, Michał cie, w którym zawsze będzie obcy? złą sławą specjalisty od „ostatecznych” Historia Andrei, przystojnego imigranta Wawrzecki, Łukasz Ostalski Ukrainka Wera ucieka do Polski, aby przesłuchań z czasów minionej wła- studiującego na uniwersytecie w Tren- scenariusz: Monika Dembińska, Elżbieta w tajemnicy przed rodziną poddać się dzy. Niewielu przeżyło spotkanie z nim. cie. Jego promotorka Marta kontaktuje Benkowska, Izabela Aleksandrowicz, operacji zmiany płci. Niespodziewana Z każdą minutą śledztwa wychodzi na go ze swoją przyjaciółką Anną, piękną, Maksymilian Nowicki wizyta jej ojca i małego synka sprawia, 40-letnią właścicielką galerii sztuki, zdjęcia: Sławomir Witek, Cezary Stolecki, Piotr że musi na nowo zmierzyć się z pyta- która poszukuje tłumacza do przeło- Pawlus niem o własną tożsamość. żenia pamiętnika jej tragicznie zmar- muzyka: Jerzy Rogiewicz łego męża Alexa. Pamiętnik okazuje się scenografia: Katarzyna Filimoniuk być wyznaniem miłosnym, skierowa- montaż: Irena Siedlar Czerwony kapitan (Rudý nym jednak do innej niż Anna kobiety. dźwięk: Marek Wronko, Aleksandra Pniak, kapitan/Červený kapitan) Andrei, podejmując się tego zadania, Kacper Habisiak, Marcin Kasiński film fabularny wkracza do świata, o jakim nawet nie obsada: Olga Kavalay-Aksenowa, Julian koprodukcja czesko-słowacko-polska marzył. Między bohaterami rozpoczyna Świeżewski, Dominika Maiseyenka, Svetlana premiera: 26 sierpnia się namiętny romans, dający spełnienie Anikej, Hassan Akkouch, Irena Melcer, Dariusz reżyseria: Michal Kollár i upust ich najskrytszym pragnieniom. Chojnacki, Elżbieta Komorowska, Georgij scenariusz: Michal Kollár, Miro Sifra, Anna Wszystko ma jednak swoją cenę… Leshchenko, Stanislav Boklan, Robert Latusek, Fifkova Joanna Halinowska zdjęcia: Kacper Fertacz oprac. A.R. Fot. Kachna Baraniewicz/Kino ŚwiatFot. Kachna Fot. Kino Świat

42 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 43 Polskie premiery: Tacy jak my Polskie premiery: Tacy jak my

nymi. Chciałem sprawdzić, czy my dzisiaj współodczuwamy to, co ci ludzie wtedy, a także, co my dzisiaj o tamtych wydarze- niach myślimy. We współcze- snej kulturze polskiej powstanie warszawskie jest mocno akcen- Warszawa towane. Jest renesans myślenia o tym wydarzeniu i odczuwania go nie w ujęciu politycznym, tylko ludzkim, humanitarnym. Rzeczywiście, da się to zauwa- – miasto żyć choćby w kinie polskim, w którym jest wysyp produkcji o powstańczym zrywie w sto- licy. Filmów, które wprowadzają element politycznej oceny, jest wiele. Dokumentacja tam- tego okresu – kto zginął, kiedy, Tacy jak my, reż. Maria Siniarska, po przejściach Piotr Mularuk w jakich okolicznościach – jest Fot. Kondrat-Media bogata. Nie próbowałem moim Artur Zaborski: Tacy filmem jej wzbogacać. Mnie Rzeczywiście, powstanie wyszło myślą. Na to pytanie odpowiedź Nie można tego porównywać. jak my to film o powstaniu Z Piotrem Mularukiem, interesowało miasto, którego z książek i lekcji historii na można znaleźć w moim filmie. Powstanie styczniowe było zry- warszawskim, ale ujętym porządek został wywrócony do ulice, w czym na pewno duża wem politycznym i ogólnopol- z perspektywy miasta. Co pan współreżyserem filmu Tacy jak my, góry nogami. Jednego dnia tęt- zasługa Muzeum Powstania A jak pan postrzega skim. Warszawskie było wyjąt- sądzi o naszej stolicy? niło życiem, kolejnego – śmier- Warszawskiego, które sukce- powstańców? Kogo pan kowe: apolityczne – abstrahuję Piotr Mularuk: Proces zaak- rozmawia Artur Zaborski cią. Wspomnienie śmierci, tam- sywnie je nagłaśnia. Niektórym w nich widzi? od decyzji dowództwa – i miej- ceptowania jej był w moim tych wydarzeń i tamtych ofiar może się wydawać, że ten temat Normalnych, zwykłych ludzi, skie, lokalne. Bardzo było zwią- przypadku długi. Wychowa- szawą sprzed kilkudziesięciu jest wśród osób, które mieszkają wyszedł na ulice trochę ekstre- którzy nie byli predestynowani zane z miejscem, w którym się łem się w USA. Nie mieszka- lat. Czy to wspaniałe miasto w Warszawie mocno odczu- malnie, bo mamy już i gry plan- do bohaterstwa. Mieli takich rozgrywało. Ludzie potrzebo- łem w Polsce przez długi czas. sprzed wojny, kompletnie w cza- walne. Nie możemy myśleć, że szowe, i różnego rodzaju odzież samych rodziców i rodzeństwo wali się jakoś określić, wyjść na Wróciłem kilkanaście lat temu. sie powstania zniszczone, ma to abstrakcja. Dlatego o War- z symbolami zrywu. Spopkultu- jak ja. Tak samo cieszyli się ulicę i powiedzieć: nie, wyra- Na początku bardzo nie lubi- jakieś łączniki z teraźniejszą szawie nie można powiedzieć, ryzował się mocno, ale to znak życiem, wielu z nich miało pew- zić swój protest wobec tego, łem Warszawy, wydawała mi stolicą? To było główne pytanie, że jest brzydka czy paskudna. czasów, w których żyjemy. Może nie podobne zainteresowania. co się w ich mieście działo. To się brzydkim, dysfunkcjonal- które zadałem sobie, przystępu- Ona jest straumatyzowana. Jej nam się nie podobać, że młodzi Od początku tak ich postrze- powstanie było niepodobne do nym miastem. Bardzo nega- jąc do pracy nad filmem. Stara- trauma bierze się z konkretnych ludzie noszą koszulki z „krwią gałem. Dla nich powstanie innych. tywnie się o nim wypowiada- jąc się znaleźć łącznik pomię- wydarzeń, z konkretnego kon- powstańców” na piersi. Ktoś to było święto. Ale nie święto łem. W końcu zadałem sobie dzy tym, co było, a tym, co tekstu. I o tym kontekście nie może uznać, że jest to nawet bohaterów ani żołnierzy, tylko Tacy jak my, tak jak Yuma, pytanie, co i dlaczego właści- dzisiaj zauważyłem, że to wła- wolno nam zapominać. Musimy niesmaczne i wskazuje na brak zwykłych ludzi, którzy po pię- nie ocenia polskiej historii. wie mi się w Warszawie nie śnie powstanie – przez znisz- nawiązać dialog z przeszłością. szacunku dla powstańców. Ale ciu latach upokorzeń wyszli Dlaczego? podoba. Refleksja nad odpo- czenie i śmierć tych wszystkich Docenić tamtych ludzi i być im z drugiej strony, dzięki temu, z domu, sprzeciwili się temu, Myślę, że ma to związek z moją wiedzią kazała mi przyjrzeć ludzi – wyznaczyło kres tam- wdzięczni za to, co zrobili. Oczy- powstanie warszawskie może co się dzieje. Oni do powstania nieobecnością w Polsce przez się historii, która uzmysłowiła tego miasta, radykalnie odcięło wiście, że byłoby lepiej, gdyby dotrzeć do świadomości wielu ubierali najbardziej odświętne tyle lat. W tym okresie, kiedy mi, że to miasto skrupulatnie ludzi od ich przeszłości. Trauma powstańcy nie zginęli. Ale to, osób, obudzić w nich pamięć ubrania. Jakby szli na bal: mieli działa się akcja Yumy, mnie wyburzano, zwłaszcza w czasie tamtego wydarzenia wciąż jest co się stało, jest już faktem. o tamtym wydarzeniu. Na fali garnitury, marynarki, garsonki. tutaj nie było. Nie przeżyłem wojny i powstania. Świadomość odczuwalna. I o tym fakcie nie wolno nam tego, że wiedza o zrywie rośnie, Ubrali się na galowo, żeby tak tego, nie doświadczyłem, nie tego zmieniła moje nastawie- zapominać. Uważam, że nie ma młodzi artyści z potrzeby serca pójść walczyć z Niemcem. widziałem na własne oczy. Ten nie. Zaczęło docierać do mnie, Próbował pan tę traumę nic gorszego niż chodzący uli- zaczęli tworzyć sztukę, która W tym kontekście nie ma miej- film powstał na podstawie tylko że należy o Warszawie myśleć przepracować w filmie? cami Warszawy ludzie, którzy odnosi się do powstania. Nikt sca na heroizm, choć niewąt- tego, co zdokumentowałem, co jako o mieście po przejściach, Zacząłem iść w tę stronę, zgłę- nic nie rozumieją z jej historii, ich do tego nie zmuszał, nikt pliwie wszyscy byli bohate- zrozumiałem, z tego, co było. doświadczonym. Im bardziej biać ten wątek. Nie intereso- ani z potrzeb tego miasta, które im tego nie sugerował. Sami rami. Starałem się unikać pytań Z powstaniem jest tak samo. się w takie myślenie zagłębia- wało mnie historyczne ani poli- dziś odradza się, chce żyć jak zainteresowali się tym tema- w rodzaju, czy dziś na ich miej- Tacy jak my też opierają się na łem, tym obarczona nieszczę- tyczne ujęcie tematu wojny, nigdy wcześniej. Domaga się od tem i sami zaczęli domagać się scu zrobilibyśmy to samo. Bar- dokumentacji. śliwą historią stolica wydawała ani powstania warszawskiego. nas, żeby dać mu na to szansę. kontaktu z przeszłością. Cieszy dziej zależało mi na tym, żeby- mi się piękniejsza. Stawałem się Chciałem zrozumieć miasto Wiele osób, które tu mieszkają, mnie to zwłaszcza wśród muzy- śmy dziś odczuli to, co wtedy Kręcąc filmy, uczy się pan wobec niej coraz bardziej empa- Piotr Mularuk i jego mieszkańców. Stąd Tacy czuje to. ków, bo muzyka dociera do się wydarzyło. polskiej historii? tyczny. 105 Kultury Szwej/Centrum Fot. Wojciech jak my i tytuł tego filmu. Ludzie, najszerszego grona odbiorców Uczę się jej, a jednocześnie ją którzy brali udział w powsta- Popularyzuje się też przez emocje, które wywołuje. Gdyby zapytać powstańców przez cały czas odkrywam. Nie Widzi pan ciągłość pomiędzy jeszcze okres PRL-u, kiedy to ich przodkowie z międzywoj- niu warszawskim, byli przecież temat samego powstania. Takie zespoły, jak hiphopowe przed wojną, czy wzięliby jest ona łatwa. Ma wiele zawi- Warszawą międzywojenną miasto dla ludzi było obce, bo nia. Zacząłem sobie zadawać właśnie tacy jak my: mieli swoje Wyszedł już z podręczników Hebu Gru, śpiewają o powsta- udział w powstaniu, na łości, dlatego cały czas trzeba a tą dzisiejszą? odbudowano je według planu pytanie, jak jest teraz, jak czują lato, sierpień, słońce, plany, do historii, jest w życiu niu i powstańcach z szacun- przykład, styczniowym, jej się przyglądać i zgłębiać. Zacząłem jej szukać. Musiałem komunistów. Ludzie nie czuli się w niej dzisiejsi mieszkańcy, radości i smutki, które wojna społecznym silniej obecny niż kiem. Interesowało mnie, co odpowiedź nie byłaby pewnie Filmy na pewno mogą w tym uwzględnić, że po drodze był się ze stolicą związani tak, jak a także czy czują związek z War- przerwała i uczyniła nieważ- kiedykolwiek. oni o powstaniu i powstańcach oczywista. pomóc.

44 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 45 Polskie premiery: Hel Polskie premiery: Hel

z widzem jego oczekiwaniami główny bohater filmu Roberta wowie. Wśród mieszkańców Jacka i materializującym się i przyzwyczajeniami. Chcemy, Harmona. W sekwencji roz- półwyspu szybko rozeszła się w jego scenariuszu. żeby zadawał sobie pytanie, czy mowy Jacka z Esmą (Katarzyna plotka, że kręcimy film i słysze- za tą czernią i bielą coś się istot- Paskuda – przyp. A.B.) pada też liśmy nieoficjalnie, że nadano Ale na to się nie Mówili o nas nie kryje, czy jest to wyłącznie dialog nawiązujący do tamtego nam ksywkę „Hitchcocki”. zdecydowaliście. Dlaczego? zabieg estetyczny? Najlepiej, filmu – „I am a hitcher looking Wszyscy starali się nam bardzo P.T.: Uznaliśmy, że poziom sur- gdyby zdania były podzielone. for place to die” („Jestem auto- pomagać. realizmu i fabularnego skom- P.T.: Konsekwencję widać stopowiczem, szukam miejsca, K.P.: Kręciliśmy w autentycz- plikowania jest już na tyle duży, tylko w tym, że większość ujęć w którym mógłbym umrzeć”). nych lokacjach, które dziś już że kolejny poziom zapętlenia w czerni i bieli jest nakręcona P.T.: Siłą Autostopowicza jest nie istnieją. Tawerna została historii byłby dla widza nie do kamerą z ręki, a sceny w kolorze trójka bohaterów i kilka skrom- wyremontowana i wyposażona przełknięcia. Zrezygnowaliśmy są generalnie statyczne, kręcone nych lokacji, dzięki którym w meble z Ikei; campingi odno- z dodatkowej zabawy narracją na statywie lub w jeździe. Z jed- zaczęliśmy myśleć o osadzeniu wiono, a klimatyczną stację ben- i punkt ciężkości przesunęliśmy „Hitchcocki” nej strony czerń i biel miała akcji na Mierzei Helskiej. zynową zlikwidowano. na eksperymentowanie z obra- przełamywać klasykę kina, z drugiej oddawać czasem cha- Z autorami filmu Hel, Pawłem Tarasiewiczem rakter świata opisanego w sce- i Katią Priwieziencew, rozmawia Anna Bielak nariuszu Jacka. Ten świat – wasz i Jacka – kojarzy mi się z serialem Anna Bielak: Fabuła filmu waliśmy się kręcić na taśmie, Miasteczko Twin Peaks Hel opiera się na relacji bo postawiliśmy duży nacisk Davida Lyncha oraz z filmami między prawdą a fałszem, na stronę wizualną filmu. Uży- Nicolasa Windinga Refna – fikcją a rzeczywistością. waliśmy taśm różnych firm Drive i Tylko Bóg wybacza. Dlaczego ta metafilmowa gra i z różnych roczników, barw- P.T.: Kino Davida Lyncha jest tak was interesuje? nych i czarno-białych, 35mm dla nas naturalnie bardzo Katia Priwieziencew: Atry- i 16mm. W 2012 roku, kiedy ważne, ale znaczącą inspiracją butem jednego z głównych zaczynaliśmy prace nad filmem, było też Lśnienie. Myśleliśmy bohaterów filmu jest wario- mogliśmy je uzbierać za darmo o kubrickowskim Jacku, kreując graf. Kail (Marcin Kowalczyk) w domach produkcyjnych, co naszego. W pamięci mieliśmy oraz jego wykrywacz kłamstw dziś byłoby już pewnie niemoż- również bohatera filmuBarton pojawili się jako pierwsi i inspi- liwe. Głównych operatorów było Fink braci Coen – zamkniętego rowali nas podczas konstru- trzech (Paweł Tarasiewicz, Cle- w pokoju hotelowym scenarzy- Marika Tomczyk i Marcin Kowalczyk Katia Priwieziencew w filmieHel , reż. Katia Priwieziencew, owania fabuły i postaci. Dzięki i Paweł Tarasiewicz mence Thurninger i Joaquin stę, który boryka się z kryzysem Paweł Tarasiewicz nim na Helu pojawił się pisarz, Fot. Amondo Films del Paso – przyp. A.B.), ale przez twórczym. W krąg inspiracji Baraniewicz/Kino Świat Fot. Kachna który tworzy świat oraz postaci plan przewinęło się też 21 stu- wchodzą też Urodzeni mordercy w swoim scenariuszu, i z racji które w swoim scenariuszu stopnia karmimy się marze- dentów kierunków operator- Olivera Stone’a i Nocny Kowboj Co niezwykłego oferuje Zmiany zaszły też w obsadzie zem oraz budowanie psychode- zawodu miesza fikcję z rzeczy- opisuje Jack. niami, które nigdy się nie speł- skich ze szkół w Łodzi i Kato- Johna Schlesingera oraz lekko ta lokacja poza sezonem? filmu, ale jeszcze w trakcie licznej atmosfery. wistością. Relacja tych dwóch nią? Czy jesteśmy w stanie wicach. Kręciliśmy dwiema zapomniany i trochę też nie- Czego tam szukaliście? Co trwania zdjęć. K.P.: Staraliśmy się znaleźć bohaterów, gra, która toczy się Kim jest Jack? obiektywnie spojrzeć na siebie kamerami wypożyczonymi doceniony filmW zakolu rzeki tam znalazł Jack, pisarz ze P.T.: Tak, po pierwszej turze kompromis między kinem między nimi i między prawdą K.P.: Jacka gra Philip Lenkow- i własną sytuację? z PWSFTviT i od Panavision. Tima Huntera. To mroczna słonecznej Kalifornii? zdjęciowej zdecydowaliśmy gatunkowym a artystycznym. a kłamstwem, stała się osią fil- sky, którego charakterystyczna Operatorom, którzy przyjeżdżali historia o nastolatkach, z mło- K.P.: Sam fakt, że Ameryka- się zmienić aktora grającego mowej intrygi. Śledztwo w spra- twarz idealnie oddaje osobo- Pytania, które stawia artysta na plan, dawaliśmy po puszce dym Keane’u Reevesem w jed- nin przyjeżdża na Hel zimą, w filmie główną rolę. Zrobili- Intryga rodem z kina wie morderstwa, które miało wość tajemniczego gościa, arty- u schyłku, można postawić też taśmy, filtry i wolną rękę, by krę- nej z ról, rozgrywająca się w dru- sugeruje, że to człowiek, który śmy przerwę w zdjęciach i rok kryminalnego skłania mnie miejsce w okolicy, jest tylko sty, może mordercy – scenarzy- debiutantowi. cić plenery. Zależało nam na giej połowie lat 80. w USA. może mieć jakieś sekrety. później wróciliśmy na plan jednak do tego, by zapytać, co gatunkowym tłem dla tej histo- sty, o jakim nie dowiemy się P.T.: Hel jest efektem kolektyw- tym, żeby Hel był bohaterem K.P.: Należymy do pokolenia, Samo to miejsce ma już zresztą z Marcinem Kowalczykiem, w istocie wydarzyło się nad rii. za dużo, bo nigdy nie da nam nej pracy ekipy złożonej wyłącz- filmu i chcieliśmy zobaczyć, które wychowywało się na ame- dziwną, tajemniczą aurę. Pra- o którym w 2012 roku dużo morzem? Kto zabił? Paweł Tarasiewicz: Fascy- dostępu do swoich myśli. nie z debiutantów! co wyjdzie z takiego ekspery- rykańskich filmach. Podoba wie wszystko jest pozamy- się mówiło ze względu na pre- K.P.: Jeśli oczekujesz jasnej nują nas filmy, które pozwa- mentu. nam się ich lekkość i poczucie, kane, furtki na campingi zabite mierę filmuJesteś Bogiem. odpowiedzi, to jej nie dosta- lają wejść widzowi w obcy mu, To bohater, który jest Zdecydowaliście się jednak że w każdą historię nie musi deskami, przyczepy obrośnięte I podczas montażu zmierzy- niesz (śmiech). Otwarty koniec oryginalny świat. Chcieliśmy niespełna rozumu? pracować na taśmie filmowej. Połączyliście czerń i biel być wpisany wielki morał bądź mchem. W okolicy nie ma liśmy się z bardzo ciekawą to ryzyko, bo część widzów go zbudować w Helu. Akcja P.T.: Może (śmiech). Może dla- To ryzykowne posunięcie, z kolorem w nietypowy kontekst społeczno-kulturowy. żywej duszy. sytuacją. Ponieważ musieli- wychodzi z kina z poczuciem, nie toczy się w Polsce lat 90., tego, że staje się częścią i ofiarą kiedy nie ma się dużego sposób. W grę nie wchodzi Chcieliśmy nakręcić film, który P.T.: Trzy miasteczka łączy śmy powtórzyć kilka dni zdję- że zostali oszukani, bo nie a sportretowany w filmie pół- swojej własnej historii? doświadczenia w pracy na tu podział na przeszłość od owych kontekstów i od rze- jedna droga i dziesiątki opu- ciowych, mieliśmy później do odpowiedziano im na pyta- wysep nie przypomina miej- K.P.: Jack jest pisarzem planie. i teraźniejszość. Jaka logika czywistości będzie odrywał; film stoszałych campingów. Wokół dyspozycji identyczne ujęcia nie, które zostało postawione. sca znanego nam z wakacyj- u schyłku kariery. I zadaje sobie P.T.: Wszystkie swoje krótkie stoi za tym zabiegiem? pełen wrażeń, a nie konkre- słychać tylko szum morza. To z dwójką aktorów grających Zbyt duża kalkulacja nie służy nych pocztówek. Zależało dziesiątki pytań. Jak daleko filmy realizowane w Szkole Fil- K.P.: Wśród uzbieranych taśm tów. Jeśli jednak o tych drugich buduje niesamowity klimat. te same sceny, w tych samych jednak sztuce. I tylko taki finał nam na zatarciu granicy mię- jest się w stanie posunąć, żeby mowej w Łodzi kręciłem na mieliśmy sporo taśmy czarno- mowa – w istocie główną inspi- W sumie na Półwyspie Helskim lokacjach. Kusiło nas stwo- sprawia, że zastanawiasz się dzy rzeczywistością mierzei zawalczyć o to, co czuje i co taśmie. A ci, którzy na naszym -białej, ale w zamyśle nie chcieli- racją, która wpłynęła na to, że spędziliśmy około pół roku. rzenie bliźniaczych postaci – teraz, co tak naprawdę wyda- a światem przez nas wymyślo- kocha? Na ile jego działanie planie po raz pierwszy w życiu śmy jej używać w konsekwentny przygoda z Helem się w ogóle Kręciliśmy w dwóch turach, jeden miał być prawdziwym rzyło się na Helu. I gdyby tak nym, oraz między miejscem jest szaleństwem, na ile walką z nią pracowali, mieli do niej i na pierwszy rzut oka rozpo- zaczęła był Autostopowicz. Jack głównie w okolicach Jastarni Kailem, drugi Kailem przefil- nie było, nie zadałabyś tego pokazanym na ekranie a tym, o realną sprawę? Do jakiego ogromny szacunek. Zdecydo- znawalny sposób. Bawimy się nosi nawet taki sam płaszcz jak i w lunaparku we Władysła- trowanym przez wrażliwość pytania.

46 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 47 Polskie premiery: Nowy świat Polskie premiery: Nowy świat

rzy na obcych. E.B.: Polityka nas nie intereso- Spojrzeć na innych wała. Podobnie jak generaliza- cje, które odbierają często tym ludziom człowieczeństwo i god- ność. Czasami mnie to irytuje. Ale rozumiem też, że niektórzy mają potrzebę szukania jakie- goś łatwo narzucającego się wytłumaczenia, wytrychu. M.W.: Zdaję sobie sprawę, że w obliczu tej sytuacji niektó- rym widzom trudno będzie zro- z empatią zumieć, że kryzys imigrancki nie stał u podstaw tego filmu. Staramy się opowiadać o emo- Nowy świat, reż. Elżbieta Benkowska, Z Elżbietą Benkowską, Michałem Wawrzeckim cjach jednostki, a nie o zjawi- Michał Wawrzecki, Łukasz Ostalski

sku socjologicznym. To nie jest Studio Fot. Paweł /Akson Wyszomirski i Łukaszem Ostalskim, reżyserami filmu Nowy reportaż. ojca z synem oraz kwestię się jednak toksyczna i nieja- snym przeżyciom. Nie wie, czy świat, rozmawia Kuba Armata Problem imigrantów to transseksualizmu. Dla sna fabularna relacja pomiędzy ludzie są na nią gotowi, ale także szereg najczęściej mnie Nowy świat to film moim bohaterem a polskim żoł- warto ją opowiedzieć. negatywnych i krzywdzących o desperackim poszukiwaniu nierzem. Kiedy spotykaliśmy E.B.: Aktorki do roli Żanny Kuba Armata: Jak trafiliście zmiany. Okazało się, że szybko jedną z moich etiud szkolnych poczucie, że ogląda jeden film. stereotypów. Nowy świat własnej tożsamości. Afgańczyków i im o tym mówi- szukałam przez półtora roku. do Nowego świata? znaleźliśmy wspólny język z Katowic. Spodobał im się spo- Zachowując oczywiście wszel- stanowi kontrę do tego? Ł.O.: Dla mnie ten film próbuje liśmy, rezygnowali, przekonując, Od początku chciałam, by tę Łukasz Ostalski: Inicjato- z producentem Jankiem Kwie- sób opowiadania, prowadze- kie różnice – od bohaterów E.B.: Tak, na tym mi zależało. odpowiedzieć na pytanie, czy że w ich kulturze to temat tabu. postać zagrała Białorusinka. rem był Grzegorz Łoszewski, cińskim. nia narracji i zaprosili mnie do przez pracę kamery po sceno- Pamiętam, jak jeszcze przed uciekając, uda ci się odnaleźć W efekcie trafiłem na Hassana, Już prawie zatrudniłam jedną producent kreatywny filmu. Elżbieta Benkowska: Ze mną współpracy. grafię. maturą pojechałam do Hisz- siebie. Prędzej czy później to, który jest aktorem. Pochodzi z tamtejszych aktorek, ale Pracował w Łodzi ze studen- było trochę inaczej. Chciałam Ł.O.: Były momenty, kiedy pra- panii w celach zarobkowych. przed czym uciekasz, i tak cię z Libanu, ale kiedy miał cztery na dzień przed przyjazdem tami, których zadaniem było iść do Szkoły Wajdy i szukałam Współpracowaliście przy cowaliśmy osobno, ale i takie, Szokujące dla mnie było to, dopadnie. Czasem trzeba zrobić lata, zmuszony był do ucieczki artystek do Polski odmówiły napisanie krótkich tekstów na scenariusza na film 30-minu- poszczególnych etiudach, kiedy zbieraliśmy wspólne siły. że z uwagi na nieco jaśniejszą krok do tyłu, by potem zrobić do Niemiec. Doskonale rozu- udziału z powodów politycz- temat emigrantów w Polsce. towy. Grzegorz powiedział, że czy raczej staraliście się nie Jak chociażby przy realizacji skórę i mówienie z akcentem dwa do przodu. Każdy z boha- miał emocje i rozczarowanie nych, tak samo jak i białoruskie Trzy z nich okazały się szcze- ma coś interesującego. W mię- wchodzić sobie w drogę? sceny, w której bohaterowie każ- zostałam w dość krzywdzący terów musi do czegoś wrócić, mojego bohatera w nowej dla agencje aktorskie. Ja z kolei gólnie interesujące i Grzegorz dzyczasie szukał producenta, M.W.: Największym scenariu- dej z trzech nowel mijają się na sposób zaszufladkowana. Nic żeby móc pójść dalej. Dla mojej niego sytuacji. nie mogłam pojechać do Miń- doszedł do wniosku, że warto planując zrobić z tego pełny szowym wyzwaniem było to, ulicy. Znalazła się ona w mojej o mnie nie wiedzieli, a oce- bohaterki Wiery oznacza to, że Ł.O.: Dla mnie również najtrud- ska, gdyż nikt nie chciał mi zrobić z tego pełny metraż. metraż. Gdy zaangażowało się w jaki sposób połączyć nasze części, ale wszyscy byli wtedy nili na podstawie stereotypów. najpierw musi pokochać siebie. niejszy był casting. Bałem się, wysłać zaproszenia. Szukałam Takie sytuacje nie są częste, bo w to Akson Studio, byłam już historie w jedno, tak żeby było obecni na planie i każdy doło- Pomyślałam wtedy, że tam E.B.: Każdy ma w życiu taki że aktor w przebraniu kobiety, wśród Białorusinek mieszka- z tekstami studenckimi najczę- po rozmowie z Moniką Dem- to dla widza czytelne, ale jedno- żył coś od siebie. jestem nikim. To doświadcze- moment, że chciałby rzucić grający osobę transseksualną, jących w Polsce, ale ta postać ściej nic się nie dzieje. Znałem bińską, z którą pracowałyśmy cześnie nienachalne. Musieli- nie we mnie zostało, ale takie wszystko i wyjechać. Kiedy coś nigdy nie będzie do końca okazała się zbyt trudna emo- Grzegorza z zajęć w Gdyń- nad końcowym tekstem. Pół- śmy ze sobą współpracować. Pokazujecie losy trójki podejście widzę też w Polsce. nie wychodzi, zawsze najłatwiej prawdziwy. Początkowo posta- cjonalnie dla amatorki. Potem skiej Szkole Filmowej i to on żartem można powiedzieć, że Dużo się kłóciliśmy, lecz to imigrantów, którzy z różnych Najlepiej wiemy, co sprawi, że znaleźć winę gdzieś indziej, wiliśmy na zawodowego aktora. razem ze wspaniałą reżyserką zaprosił mnie do tego projektu. zostałam wzięta w pakiecie ze były twórcze spory. I dobrze, bo krajów trafiają do Warszawy. inni będą szczęśliwi. Niezależ- a nie u siebie. Zmienię kraj, na Był nim Amerykanin, dla któ- castingu, Ewą Brodzką, rozsze- Można powiedzieć, że wziąłem scenariuszem jednej z nowel. dzięki temu wiele się nawza- Biorąc pod uwagę to, co się nie od tego, czy tak jest. pewno będzie lepiej. Tyle tylko, rego pierwszym językiem był rzyłyśmy poszukiwania o Rosję udział w castingu na reżysera Michał Wawrzecki: jem nauczyliśmy. Mogłem się dzieje obecnie w Europie, M.W.: Bohater mojej noweli, że często nie jest. Bo nagle oka- rosyjski. Miesiąc przed zdję- i Ukrainę. Sytuacja zaczęła się jednej z nowel. Dostałem Trafiłem doNowego zastanowić, co kombinuje Ela nie obawiacie się łatki kina Azzam, ucieka do Polski przed zuje się, że problem wcale nie ciami operator, z którym na powtarzać – kilku rosyjskim tekst, powiedziałem, co świata chyba w naj- czy Łukasz. Na końcu musieli- społecznego? piekłem wojny w Afganista- jest w otoczeniu, tylko w nas początku pracowałem przy tym aktorkom scenariusz bardzo mi się w nim podoba, co prostszy sposób śmy znaleźć rozwiązanie, które Ł.O.: Nie chcieliśmy robić filmu nie. Panuje stereotyp, że gdy samych. Choć bywa i tak, że projekcie, przesłał mi link do się podobał, ale szybko zaczęły mniej. Zaproponowałem z możliwych. Pro- zadowoli całą trójkę. Ważną rolę publicystycznego. Na początku ktoś przyjeżdża do nas z „gor- czasem trzeba wyjechać, żeby materiału wideo z Ukrainy. Była rezygnować z powodów poli- ducenci widzieli w tej materii odegrała monta- o tym rozmawialiśmy. Nie opo- szego” kraju, powinien być to dostrzec. na nim Karina. Próbowała swo- tycznych lub podając mało wia- żystka Irena Siedlar. wiadamy o problemach eko- z góry za wszystko wdzięczny. ich sił jako modelka. Od razu rygodne wymówki. W końcu, E.B.: Pracowaliśmy niezależ- nomicznych imigrantów lub Azzam myślał, że trafił do raju, Autentyzmu filmowi poczułem, że pasuje do tej roli. z pomocą przyszła nam rosyj- nie od siebie, ale odbyliśmy o tym, czy Polacy lubią imi- ale szybko okazuje się, że jest dodają aktorzy, którzy Poprosiliśmy ją, żeby nagrała ska reżyserka castingu Liza wiele spotkań na temat sce- grantów czy nie. Wystarczająco zupełnie inaczej. I niekoniecz- wcielili się w postaci Wiery, jedną scenę. Nie wypadła najle- Shmakova, która poleciła kilka- nariusza. Nie chcieliśmy dużo jest o tym w mediach na nie przyjmuje to, co oferuje mu Azzama i Żanny. Gdzie ich piej, ale była w tym wszystkim naście aktorek. Pojechałam do doprowadzić do sytuacji, że co dzień. Nasze założenie było nowy świat. Dlatego właśnie się znaleźliście? bardzo prawdziwa. Później spo- Moskwy i pięć z nich zaprosi- widz będzie miał wrażenie, inne. Chcieliśmy, żeby każdy buntuje. M.W.: Casting był dużym tkałem się z nią w Kijowie, przy łam na casting. Olga Kawalaj-

Fot. Krzysztof Grajper/Akson Studio Fot. Grajper/Akson Krzysztof iż ogląda trzy krótkometra- zobaczył siebie w tych obcych. wyzwaniem, także dlatego, że okazji zdjęć próbnych z pozo- -Aksjonowa okazała się najlep- żowe filmy, które lecą Bo choć bohaterowie pochodzą W każdej z historii problem początkowo zależało mi na stałymi aktorami. Moje serce sza. To było na tydzień przed po sobie w jednym z różnych części świata, ich pro- imigrantów jest w jakiś naturszczyku. Szukałem osoby zdobyła tym, co powiedziała na zaplanowanymi zdjęciami, bloku na jakimś blemy niczym nie różnią się od sposób podbudowany – od z Afganistanu, która miałaby samym początku. Kiedy zapy- które trzeba było o miesiąc festiwalu. Zale- naszych. Te historie są uniwer- trudnej historii małżeńskiej pewną wiedzę na ten temat, tałem, dlaczego chce wystąpić przesunąć, by Olga mogła się żało nam na tym, salne, dzięki czemu widz, być z polityką w tle, przez ale przede wszystkim prawdę w tym filmie, odpowiedziała, nauczyć polskiego i białoru- Michał Wawrzecki, Łukasz Ostalski żeby odbiorca miał skiego. i Elżbieta Benkowska może z większą empatią, spoj- wojenną gehennę, po relacje w sobie. Problemem okazała że ta historia jest bliska jej wła-

MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 49 W produkcji Festiwale za granicą: Karlowe Wary Pełnometrażowe W Karlowych Warach filmy fabularne małe wciąż jest piękne

Marta Bałaga ok temu zaproponowano głuchy” – dodaje reżyser. „Marta mi wyreżyserowanie sztu- Kto powiedział, że filmy zawsze Nieradkiewicz raz spytała mnie: Rki teatralnej. Wraz z akto- »Łukasz, ale ty wiesz, co chcesz rami zaczęliśmy rozmawiać o na- muszą rodzić się w bólach? Czasem opowiedzieć? Żeby potem nie szym życiu: o dziecku, które zu- wystarczy tylko dobry pomysł… wyszła z tego jakaś komedia ro- pełnie bez powodu przepłakało mantyczna!« A ja właśnie tak po- całą noc, o bezsensownej kłótni strzegam życie. Kiedy czasem z partnerem” – przyznaje Sza- spojrzę na siebie i swoje neurozy, bolcs Hajdu, którego psycho- to wydają mi się zabawne. Dlate- drama It’s Not The Time of My go chciałem podejść do tematu Life okazała się zwycięzcą cze- rozpadu związku z czułością i hu- skiego festiwalu. – „Powiedzia- morem. Ponoć Bob Dylan przy- łem wtedy: spróbujmy opowie- ciągał mnóstwo kobiet chłopię- dzieć właśnie o takich codzien- cym urokiem i Kamper zauroczył Porady na zdrady Po prostu przyjaźń nych sytuacjach. Po premierze Manię w bardzo podobny sposób. etap produkcji: postprodukcja etap produkcji: postprodukcja postanowiliśmy zrobić z tego Jednak cecha, która na począt- reżyseria: Ryszard Zatorski reżyseria: Filip Zylber film – nakręciliśmy go w ciągu ku przyciąga, z czasem staje się scenariusz: Ryszard Zatorski, Joanna Wilczewska scenariusz: Karolina Szablewska czternastu dni”. drażniącą manierą. Fajnie jest zdjęcia: Kamil Płocki zdjęcia: Jan Holoubek Choć prestiżowy Kryształowy czasem przebywać z chłopcem, scenografia: Marcelina Początek-Kunikowska scenografia: Grzegorz Piątkowski Glob ostatecznie powędrował ale czy da się z nim spędzić całe montaż: Zbigniew Niciński montaż: Rafał Listopad w ręce węgierskiego reżysera, życie? Tego już nie wiem”. dźwięk na planie: Jerzy Murawski dźwięk: Jacek Hamela a w sekcji East of West zasłuże- Poza sekcjami konkursowy- obsada: Magdalena Lamparska, Anna Dereszowska, Mikołaj obsada: Magdalena Różczka, Agnieszka Więdłocha, Sonia Bohosiewicz, nie triumfował gruziński dramat mi widzowie mogli zobaczyć też

Roznerski, Krzysztof Czeczot, Weronika Rosati, Tomasz Karolak, Kasia Dąbrowska, Aleksandra Domańska, Maciej Zakościelny, Gazeta Fot. Grochowska/Agencja Aleksandra House of Others debiutantki Ru- Córki Dancingu Agnieszki Smo- Maria Pakulnis, Michał Koterski Piotr Stramowski, Krzysztof Stelmaszyk, Bartłomiej Topa, sudany Glurjidze, 51. edycja Mię- czyńskiej i Zjednoczone Stany producent: Kazimierz Rozwałka Marcin Perchuć, Przemysław Bluszcz, Anna Polony, Magdalena Walach, dzynarodowego Festiwalu Filmo- Miłości Tomasza Wasilewskiego. Fot. Magda Rzymanek/Tomasz Paczkowski/Kino Świat Paczkowski/Kino Fot. Rzymanek/Tomasz Magda produkcja: Figaro Jan Peszek, Piotr Fronczewski wego w Karlowych Warach (1-9 Ekipa filmu Fale W Karlowych Warach można czas projekcji: 90 min producenci: Robert Kijak, Kamil Przełęcki lipca) i tak okazała się wyjątkowo Fot. KVIFF wprawdzie obejrzeć nowe dzieła planowane zakończenie produkcji: jesień 2016 produkcja: Agora S.A. łaskawa dla Polaków. Marcin Do- Pedra Almodóvara i Jima Jarmu- dystrybutor: Kino Świat planowane zakończenie produkcji: listopad 2016 rociński zagrał członka czeskie- praktyki w salonie fryzjerskim dodaje reżyser. – „Ma zadawać scha, spotkać się z samym Wil- premiera: 2 listopada 2016 dystrybutor: NEXT FILM go ruchu oporu w dramacie wo- szesnastoletniej Kasi. „Trudno pytania. I taki właśnie był nasz lemem Dafoe i posłuchać Jeana premiera: 6 stycznia 2017 jennym Anthropoid Seana Ellisa, spokojnie patrzeć, jak odbierany cel”. Nie tylko jego. Reno prezentującego swoją (zni- Zdradzona w dniu ślubu Kalina i porzucona przez chło- uczestniczka programu Future jest twój film, gdy w grę wchodzi „Lubię kino, które nie ma go- komą) znajomość chińskiego, paka Fretka, rozkręcają nietypowy biznes, który raz na Wielowątkowa komedia o grupie przyjaciół. Pewnego dnia Frames, Klara Kochańska, poka- od razu tak duża publiczność” – towych odpowiedzi” – wtóruje ale największy entuzjazm wciąż zawsze ma rozwiązać problemy z męską wiernością. Alina i Marian wygrywają razem wielkie pieniądze i muszą zała swój krótkometrażowy film przyznaje Zariczny, kiedy spo- mu Łukasz Grzegorzek, który wzbudzają tu niepozorne filmy, Postanawiają pomagać kobietom i na zlecenie testować się nimi podzielić. W tym samym czasie Ivanka, singielka Lokatorki, a Michał Marczak udo- tykamy się po pokazie. „Zwłasz- do Karowych Warów przywiózł którym trudno byłoby zaznaczyć lojalność ich partnerów. Wszystko idzie dobrze do chwili, i menadżerka, postanawia mieć dziecko. Pomóc ma jej wodnił, że – zupełnie jak u An- cza, jeśli pokazujesz w nim ka- Kampera – bezpretensjonalną swoją obecność na większych fe- gdy Kalina ma uwieść Macieja – coacha i specjalistę do w tym serdeczny przyjaciel. Natomiast Filip postawi na drzeja Żuławskiego – jego noce wałek swojego życia – a to wła- opowieść o tym, że w życiu cza- stiwalach. To miejsce, gdzie na- spraw damsko-męskich. Jego żona Beata podejrzewa szali swoje dobre imię i karierę dla kaprysu zwariowanej są znacznie piękniejsze od na- śnie zrobiły te dziewczyny. Ale sem warto wsłuchać się w sie- wet Juho Kuosmanen – nikomu go o zdradę i chce mieć na to niezbite dowody. Kalina, kolekcjonerki guzików. Podobnie stateczny profesor będzie szych dni. Przekraczające jasne wiem, że była do dla nich bardzo bie, a nie wiecznie oglądać na nieznany reżyser z Finlandii, doceniając klasę „przeciwnika”, bierze się do pracy ze musiał zdecydować, czy dla przyjaciela warto złamać zasady. podziały gatunkowe Wszystkie fajna przygoda. Ważna przygo- oczekiwania innych. „Nie bez którego czarno-biały, zainspiro- zdwojoną energią. Jednak tym razem cały plan bierze Tymczasem zgrana paczka przyjaciół wyrusza w góry, gdzie nieprzespane noce okazały się da, w której chciały wziąć udział, powodu Kamper ma takie, a nie wany wczesnymi filmami Jerze- w łeb. Maciej nie jest jak inni mężczyźni, których z łatwo- odkrywa tajemnicę, która na zawsze odmieni ich życie. jednym z odkryć festiwalu. choć czasem bywało naprawdę inne zakończenie – niektórzy na- go Skolimowskiego dramat The ścią udało się przyłapać na zdradzie. Serce dziewczyny – W Konkursie Głównym zapre- ciężko”. Choć tym razem Kata- zywają to nawet przewrotnym Happiest Day in the Life of Olli mimo podjętych postanowień – znów zaczyna bić moc- zentowano natomiast Fale – do- rzynie Kopeć i Annie Kęsek to- happy endem. Dla mnie jest to Mäki okazał się niespodziewa- niej, a wielka miłość to tylko kwestia czasu… brze przyjęty debiut fabularny warzyszyli profesjonalni aktorzy, historia kogoś, kto ma w sobie nym zwycięzcą canneńskiego Grzegorza Zaricznego stanowią- Fale wciąż mają w sobie szorst- duży niepokój. Chciałem, żeby Un Certain Regard – może zo- cy kontynuację wątków znanych kość wcześniejszych dokumen- na końcu znalazł wytchnienie, stać zatrzymany na środku uli- już z obsypanego nagrodami do- tów Zaricznego. „Nie wierzę w to, i żeby był w stanie skonfronto- cy przez zachwyconych fanów. kumentu Love Love, w którym że film ma rozwiązywać czyjeś wać się z własnymi potrzebami. Na festiwalu w Czechach małe oprac. A.R. przyglądał się życiu odbywającej problemy, to nie psychoterapia” – Bo wcześniej pozostawał na nie wciąż jest piękne.

50 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 51 Polscy filmowcy na świecie

świata polityki – przedstawiciela- światowej dla produkcji GSF. Fe- nie: jak zapewnić sobie szybki gdzie został nagrodzony przez mi Białego Domu czy z ambasa- stiwal w Durbanie to jedna z naj- rozwój kariery i zdobyć wymarzo- K2. Dotknąć nieba, publiczność. Obraz miał już dys- dorem Niemiec w USA Peterem większych imprez filmowych ną popularność? W opisie filmu reż. Eliza Kubarska trybucję kinową w Belgii i Ho- Wittigiem. Nagroda na AFI Docs w Południowej Afryce, prezentu- czytamy: „Pomocną może okazać landii oraz we Francji, w której jest kolejnym międzynarodo- jąca każdego roku około 200 ob- się wizyta w Instytucie Badania tytuł ten obejrzało ponad 720 tys. wym trofeum dla filmu Grzego- razów z Afryki i z całego świata. Potencjału Sukcesu i Sławy, do widzów. Film cieszy się bardzo rza Szczepaniaka. W programie którego udaje się Ana Sis, młoda dużym zainteresowaniem wśród oprócz Ślimaków znalazły się aktorka. Ana poddaje się testo- zagranicznych dystrybutorów. jeszcze dwa polskie filmy krótko- wi, który ma ocenić jej potencjał Został sprzedany także do Kana- metrażowe: Wielki teatr Sławomi- Mleczny brat zwycięża marketingowy. Kolejne próby dy, Hiszpanii, Japonii, Brazylii, ra Batyry i Dwa światy Macieja w Armenii jednak wymagają od niej coraz Meksyku, Włoch, Danii, Szwecji, Adamka. Kolejne festiwalowe trofeum, tym większych poświęceń. Czy do- Finlandii, Norwegii, Portugalii, Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy, razem Nagrodę Główną w kate- trwa do końca testu?”. Grecji, Szwajcarii, Kolumbii czy reż. Janusz Majewski gorii najlepszego armeńskiego Wielkiej Brytanii. Fot. Marcin Makowski/WFDiF/NEXT FILM Fot. Marcin Makowski/WFDiF/NEXT

filmu krótkometrażowego na 14. Fot. Dawid Kaszlikowski/HBO Koniec świata Międzynarodowym Festiwalu Fil- Excentrycy… na dziale Radia i Telewizji UŚ w Ka- z sukcesem w Albanii mów Krótkometrażowych One Polacy na 69. MFF Anki i Wilhelma Sasnalów The na i gór. Nagroda Premi Gall Fer festiwalu w Moskwie towicach. Po raz drugi odbył się Międzyna- Shot w Erywaniu (3-9 czerwca), w Locarno Sun, the Sun Blinded Me z Rafa- Cadí, przyznana przez Jordiego Wiesław Dąbrowski Film Janusza Majewskiego rodowy Festiwal Filmów Doku- zdobył obraz Mleczny brat Vah- Międzynarodowy Festiwal Filmo- łem Maćkowiakiem, inspirowany Cloteta, dyrektora Cooperativa uhonorowany Excentrycy, czyli po słonecznej mentalnych w Tiranie DocuTIFF rama Mkhitaryana. W armeń- wy w Locarno to obok Berlina, „Obcym” Alberta Camus – ulu- Cadí, trafiła do Elizy Kubarskiej w Hiszpanii stronie ulicy został zaprezento- (1-8 czerwca). Jego celem jest skiej imprezie wzięły udział 72 Wenecji i Cannes jedna z najbar- bioną, jak zdradził malarz, książ- za filmK2. Dotknąć nieba. Ju- W dniu 8 lipca, podczas uro- wany w Konkursie Głównym 38. Ślimaki z Nagrodą promocja kina dokumentalne- filmy z dwudziestu krajów świata, dziej znaczących imprez filmo- ką jego żony. Warto wspomnieć, ry doceniło dokument za nowe czystej gali w Madrycie, reżyser MFF w Moskwie (23-30 czerwca). Publiczności w USA go w Albanii. Podczas tej edycji a 59 z nich znalazło się w sek- wych na świecie. W tegorocznej że w ubiegłym roku nagrodę spojrzenie na radzenie sobie ze i producent filmowy Wiesław Oprócz polskiej produkcji wi- Film w reżyserii Grzegorza Szcze- za Najlepszy Film Średniometra- cjach konkursowych. edycji (3-13 sierpnia), Polska bę- za reżyserię otrzymał w Locar- stratą po śmierci bliskich, którzy Dąbrowski otrzymał nagrodę „La dzowie festiwalu obejrzeli obrazy paniaka zdobył Nagrodę Publicz- żowy uznano dokument Koniec dzie reprezentowana w prestiżo- no Andrzej Żuławski za Kosmos. zginęli w górach. Estrella de Oro a La Excelencia”. m.in. z Francji, Iranu i Brazylii. ności dla Najlepszego Krótkie- świata Moniki Pawluczuk. To już wym Konkursie Głównym de- W sekcji Tydzień Krytyki Filmo- To prestiżowe wyróżnienie przy- Warto wspomnieć, że w jury Kon- go Metrażu 14. edycji AFI Docs kolejna zagraniczna nagroda dla biutanckim filmem fabularnym wej zwyciężyli Bracia Wojcie- znawane jest wybitnym osobisto- kursu Filmów Dokumentalnych w Waszyngtonie (22-26 czerwca). tego kameralnego, autorskiego Casa Blanca z nagrodą (co jest sukcesem szczególnym!) cha Staronia, a nagrodę Premio ściom za szczególne osiągnięcia zasiadał w tym roku Krzysztof To prestiżowy festiwal dokumen- dokumentu, w którym kilka hi- w Brazylii Jana P. Matuszyńskiego – Ostat- Zonta Club Locarno – dla filmu, Niewinne w dystrybucji w danej dziedzinie. Nagroda jest Gierat – dyrektor Krakowskiego tu organizowany przez Ame- storii spotyka się w czasie jednej Dokument Aleksandry Maciu- nia Rodzina. Oprócz tego tytu- który upomina się o sprawiedli- w USA indywidualna, każdorazowo sy- Festiwalu Filmowego. Poza kon- rican Film Institute, w którym nocy. szek zdobył kolejne festiwalowe łu, o Nagrodę Główną – Złotego wość i społeczną etykę – dostała Film Niewinne w reżyserii Anne gnowana, z własnym numerem kursem, publiczność moskiew- uczestniczą liczni amerykańscy trofeum. Tym razem na 26. Cine Lamparta – ubiegać się będzie 16 Karolina Bielawska za dokument Fontaine, będący francusko- nadanym przez Ministerstwo Go- skiej imprezy zobaczyła też takie i światowi selekcjonerzy, filmow- Ceará w Fortalezie (16-22 czerw- filmów, m.in. z Egiptu, Portugalii, Mów mi Marianna. W historii -polską koprodukcją z udziałem spodarki Hiszpanii oraz Królew- polskie tytuły, jak: 11 minut Jerze- cy, dokumentaliści. W tym roku Dzień babci wygrywa ca). Casa Blanca została tam do- Japonii, Tajlandii, Niemiec, USA, MFF w Locarno Złotego Lampar- Polski, od 1 lipca jest wyświetla- ski Instytut Para La Excelencia go Skolimowskiego (sekcja 8 1/2 zaprezentowano 94 filmy doku- w RPA ceniona przez jury studenckie, Rumunii czy Bułgarii. Festiwalo- ta otrzymały dwa polskie filmy: ny na ekranach kin w Stanach Profesional. Wiesław Dąbrowski Films), Córki Dancingu Agniesz- mentalne z 30 krajów. Wśród Na 37. MFF w Durbanie, w Repu- które uhonorowało film nagrodą wy pokaz Ostatniej Rodziny bę- Znaki na drodze Andrzeja Pio- Zjednoczonych. Dystrybutorem został uhonorowany za wybitne ki Smoczyńskiej (sekcja The gości znaleźli się m.in. Judd blice Południowej Afryki (16-26 Prémio Olhar Universitário dla dzie jednocześnie jego światową trowskiego z główną rolą Tade- jest Music Box Films. Niewinne osiągnięcia jako dyrektor Mię- Time of Women) oraz Bracia Apatow, Ramin Bahrani, Heidi czerwca), nagrodę zdobył film najlepszego filmu pełnometra- premierą. Film opowiada historię usza Janczara (1971) oraz Jezioro są rozpowszechniane pod tytu- dzynarodowego Festiwalu Igna- Wojciecha Staronia (sekcja Free Ewing, Alex Gibney, Rachel Gra- Dzień babci Miłosza Sakowskie- żowego. rodziny Beksińskich – słynnego Bodeńskie Janusza Zaorskie- łem The Innocents. Film był już cego Jana Paderewskiego, jako Thought. Documentary Cinema dy, Werner Herzog (tegoroczny go. Dyplomowy obraz absolwen- malarza Zdzisława (w tej roli An- go według Stanisława Dygata pokazywany w USA na festiwa- reżyser i producent filmowy, oraz Program). W programie pokazów laureat honorowej nagrody AFI ta Gdyńskiej Szkoły Filmowej drzej Seweryn) i jego syna Tom- (1986). W 2008 nagroda specjal- lu Sundance, gdzie odbyła się za szczególne zasługi w zakresie specjalnych znalazło się również Docs Guggenheim Symposium) został uznany najlepszym filmem ka – dziennikarza muzycznego, na jury za 33 sceny z życia przy- jego światowa premiera oraz współpracy kulturalnej pomiędzy dzieło Andrzeja Wajdy Ziemia i Barbara Kopple. Wydarzeniem krótkometrażowym w konkursie Test nagrodzony prezentera radiowego i tłuma- padła Małgorzacie Szumowskiej. na Colcoa French Film Festival, Hiszpanią i Polską. obiecana. festiwalu były również spotkania międzynarodowym. To już ko- w Meksyku cza filmowego (w tej roli Dawid filmowców z osobami z wielkiego lejny znaczący sukces na arenie Film Teresy Czepiec został do- Ogrodnik). Obraz wejdzie na ceniony na odbywającym się ekrany polskich kin 30 września. Niewinne, reż. Anne Fontaine Dzień babci, w czerwcu Międzynarodowym W programie 69. MFF w Locar- K2. Dotknąć nieba Ameryka wyróżniona na reż. Miłosz Sakowski Festiwalu Filmowym w Meksyku. no znalazły się ponadto trzy inne z nagrodą w Hiszpanii Słowacji Podczas tego wydarzenia nagra- polskie filmy. Do sekcji Tydzień W tym roku odbyła się jubi- Z 24. edycji Art Film Fest w Ko- dzane są filmy z całego świata, Krytyki Filmowej szwajcarscy leuszowa, 10. edycja festiwa- szycach na Słowacji (17-25 reprezentujące różne kategorie krytycy wybrali siedem doku- lu Picurt (21-25 czerwca), który czerwca) Ameryka Aleksandry gatunkowe od filmów dokumen- mentów, w tym aż dwa z Polski: ulokowany jest w małej wiosce Terpińskiej wróciła z Wyróż- talnych, przez animacje i seriale Mnicha z morza Rafała Skalskie- w Pirenejach – Artedó. W ciągu nieniem Specjalnym. Podczas telewizyjne aż po filmy ekspery- go i Komunię Anny Zamęckiej. dziesięciu lat festiwal bardzo się tej edycji słowackiego festiwalu mentalne. W tym roku Srebrną W sekcji Sings of Life, prezentu- rozrósł – w tegorocznej imprezie widzowie obejrzeli 160 filmów Palmę w kategorii krótkometra- jącej dzieła będące efektem „nie- wzięło udział 170 filmów z 24 kra- z 57 krajów na 225 pokazach. To żowego filmu fabularnego otrzy- ustającej potrzeby przesuwania jów świata. Niezmiennie jednak już kolejny zagraniczny laur dla mał Test Teresy Czepiec. Test granic robienia filmów”, zapre- hiszpańska impreza koncentruje Fot. Anna Włoch/Aeroplan Film Fot. Anna Włoch/Aeroplan etiudy wyprodukowanej na Wy- Filmowa Szkoła Zieliński/Gdyńska Fot. Kacper próbuje odpowiedzieć na pyta- zentowany zostanie nowy film się na połączeniu miłośników ki-

52 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 53 Polscy filmowcy na świecie

Lokatorki nominowane przeprowadzki do wymarzonego Jerzy Skolimowski do studenckiego Oscara domu okazuje się, że klucze nie Dyplomowy film Klary Kochań- pasują do zamka. Sen Justyny skiej ze Szkoły Filmowej w Łodzi o własnym miejscu zamienia się zakwalifikował się do półfina- w koszmar. W roli głównej wystę- łu rywalizacji o nominacje do puje Julia Kijowska. Opiekę arty- nagrody studenckiego Oscara styczną nad filmem sprawowali w kategorii obcojęzycznego fil- reżyserzy Wojciech Marczewski mu fabularnego. Do walki o Na- i Robert Gliński oraz operator fil- grodę Studenckiej Akademii mowy Jerzy Zieliński. Lokatorki Filmowej (działającej przy Ame- już wcześniej odniosły liczne suk- rykańskiej Akademii Filmowej) cesy. Podczas 31. Warszawskiego zgłoszono w tym roku rekordową Festiwalu Filmowego otrzyma- liczbę 1749 filmów. Do półfinału, ły Short Grand Prix. Obraz na- którego listę laureatów ogłoszo- grodzono też na Global Chinese no po raz pierwszy (dotychczas Universities Student Film and wyłaniano wyłącznie finalistów), Television Festival w Hongkon- przeszło 5 proc. filmów, czyli gu – Złotą Nagrodą dla najlepsze- około 80 tytułów. Nazwiska zwy- go filmu zagranicznego. Łódzką cięzców Studencka Akademia produkcję pokazywano także na Filmowa ogłosi najprawdopo- 51. MFF w Karlowych Warach, dobniej we wrześniu. Zwycięzcy gdzie wzięła udział w programie mają prawo ubiegać się o nomi- Future Frames, który ma zwrócić nację do Oscara regulamino- uwagę branży filmowej na mło- wego w kategorii: krótkometra- dych twórców – wartych obser- żowy film aktorski. Corocznie wowania. Studencka Akademia Filmowa przyznaje nagrody w czterech kategoriach: film animowany, dokumentalny, fabularny i alter- Jerzy Skolimowski natywny. Równolegle obok kate- otrzyma Złotego Lwa gorii dla studentów szkół filmo- w Wenecji wych z USA istnieją kategorie Podczas 73. Międzynarodowego dla studentów zagranicznych i tu Festiwalu Filmowego w Wene- Fot. Borys Skrzyński/SFP właśnie znalazła się polska pro- cji Złotego Lwa za całokształt dukcja. Laureaci studenckiego twórczości otrzyma Jerzy Skoli- zrealizowanym z fragmentów dzie powiedział PISF: „Na liście Oscara otrzymali aż 46 nomina- mowski. Przed rokiem prezen- prac dyplomowych ze Szkoły Fil- osób uhonorowanych tym wspa- cji i 8 statuetek „głównych” Osca- tował w Konkursie Głównym tej mowej w Łodzi. Kolejne tytuły to niałym wyróżnieniem jednym rów. Należą do nich m.in. reży- imprezy swoje najnowsze dzie- Walkower i Bariera. Po wstrzyma- z pierwszych jest mój ulubiony serzy Robert Zemeckis i Spike ło 11 minut. W 2010 na 67. edy- niu przez cenzurę obrazu Ręce reżyser, Orson Welles. Po nim na Lee. Lokatorki to 30-minutowa cji otrzymał Nagrodę Specjalną- do góry, w 1967 roku wyemigro- liście nagrodzonych znajduje się fabularna etiuda dyplomowa Jury za Essential Killing, a w 1985 wał na Zachód. W 1967 zdobył oszałamiający zestaw nazwisk Klary Kochańskiej, zainspiro- za Lightship. Jerzy Skolimowski Złotego Niedźwiedzia w Berli- najwybitniejszych twórców świa- wana prawdziwymi wydarzenia- wszedł do kina jako współsce- nie za Start, w 1978 – Grand Prix towego kina. Jestem niezmier- mi. Justyna, singielka po trzy- narzysta Noża w wodzie Roma- na festiwalu w Cannes za Krzyk, nie wdzięczny Festiwalowi i dy- dziestce, mimo ryzyka jakie się na Polańskiego i Niewinnych w 1982 w Cannes – nagrodę za rektorowi Alberto Barberze za z tym wiąże, kupuje mieszkanie czarodziejów Andrzeja Wajdy. scenariusz do Fuchy. W 2008 ogromny zaszczyt znalezienia na aukcji komorniczej. W dniu Zadebiutował obrazem Rysopis roku reżyser zdecydował się na się w tak znakomitym towarzy- powrót do Polski. Nakręcił Czte- stwie. Przyjmuję go jako zachę- ry noce z Anną, które otworzy- tę do dalszej pracy i jako wyraz ły canneńską sekcję Quinzaine uznania również dla współcze- des Réalisateurs, zdobyły wiele snej polskiej kinematografii. Bę- nagród, w tym m.in. Nagrodę dę się starał, żeby ten sukces nie Specjalną Jury na MFF w To- przewrócił mi w głowie”. Jerzy kio. Wenecki Złoty Lew za ca- Skolimowski, kojarzony przede łokształt twórczości jest przy- wszystkim z kinem (także jako znawany od roku 1969. Wśród aktor), jest artystą wszechstron- twórców wyróżnionych tą presti- nym, poetą, cenionym malarzem żową nagrodą znajdują się m.in. (ma m.in. tytuł doctora honoris Michelangelo Antonioni, Martin causa łódzkiej Akademii Sztuk Julia Kijowska Scorsese, Eric Rohmer i Andrzej Pięknych). w etiudzie Lokatorki, reż. Klara Kochańska Wajda. Jerzy Skolimowski po

Fot. Szkoła Filmowa w ŁodziFot. Filmowa Szkoła otrzymaniu informacji o nagro- oprac. J.M.

54 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 WWW.TELEPRO.COM.PL Rynek filmowy: Dystrybucja krótkich metraży Rynek filmowy: Dystrybucja krótkich metraży

planom ramówkowym. Sami nie Derry O’Brien sze, nawet bardzo krótkie. Autorzy mają na to czasu, nie mogą sobie chcą pokazać swoje umiejętności, pozwolić na to, żeby przejrzeć ca- ale powinni starać się osiągnąć łe biblioteki targowe Clermont- ten cel w krótszym czasie niż 25 -Ferrand czy canneński Short czy 30 minut. Festiwale też lubią te Film Corner. Często jesteśmy pro- miniaturowe formy. Less is more – szeni o wskazanie pięciu najlep- mniej znaczy więcej – to reguła, Derry szych propozycji. Jeździmy na którą warto się kierować” – dodaje festiwale, szukamy tam filmów i przedstawia przykład trwającej i promujemy nasze. Jesteśmy dla około 7 minut produkcji The Red nadawców/potencjalnych nabyw- Thunder (2015) Alvara Rona, która ców filtrem” – wyjaśnia ekspert. jest rozchwytywana przez progra- „W naszym katalogu znajduje merów na całym świecie. Jedno- się około 1250 produkcji, głównie cześnie przypomina, że „film nie fabuł, trochę dokumentów i ani- sprzeda się sam” – konieczna jest macji. W ogóle nie zajmujemy nieustanna nad nim praca, najle- się eksperymentalnym krótkim piej z doświadczonym agentem O’Brien: metrażem. Nowych tytułów nie sprzedaży, który zna rynek i po- przyjmujemy wielu – około 30 trafi dotrzeć do programerów, dy- rocznie. Tyle, iloma z powodze- rektorów festiwali itp. niem możemy się zająć. Tyle, dla Wbrew pozorom, język inny niż ilu widzimy realne szanse na roz- angielski nie jest barierą aż tak powszechnianie. Katalog chcemy wielką, jak mogłoby się wydawać. jak sprzedać rozbudowywać jakościowo, a nie „Czasami zdarzają się sytuacje ilościowo” – mówi O’Brien. „Tech- odwrotne, gdy przeszkodą staje niczna jakość produkcji krótko- się angielski. Z oporami można metrażowych w ostatnich latach było się zetknąć np. we Francji zdecydowanie wzrosła, dzięki ła- przy opartych na dialogu oscaro- twej dostępności dobrego sprzę- wych Rozmowie i Jąkale. Uzna- tu. Nie idzie to jednak w parze no, że w napisach nie można od- z jakością scenariuszy i pomy- powiednio przekazać treści tych krótki film? słów” – dodaje. filmów” – o swoich doświadcze- Razem z niewielkim, zaledwie niach opowiada Derry O’Brien. – Dagmara Romanowska kilkuosobowym zespołem, Derry „Problemem mogą być przekleń- O’Brien dobrze poznał oczekiwa- stwa, slang”. nia rynku, ale i Amerykańskiej Producenci, którzy chcą dać To wyjątkowo trudny sektor rynku filmowego. Tysiące tytułów, bardzo Akademii Filmowej oraz (rynku) swoim dziełom szanse festiwalo- festiwali. Jeżeli ktoś może nam we i sprzedażowe powinni nato- mało chętnych na ich zakup. Na krótkich metrażach zarobić się nie da. podpowiedzieć „jak to się robi?”, miast unikać darmowego rozpo-

Można jednak walczyć o to, żeby dotarły do widzów. Jak to zrobić, o czym to właśnie on. Aż 15 z reprezen- Fot. Marcin Warszawski/SFP wszechniania ich na platformach towanych przez NITV filmów (11 internetowych pokroju YouTu- pamiętać – podpowiada nam Derry O’Brien. fabuł, 3 animacje, 1 dokument) tualne informacje o udziale w fe- cza jednak przekreślenia szans na be’a. „Tak zabija się swój film, jego ubiegało się o Oscara, a 3 z nich stiwalach, rzetelnie opracowane rywalizację w wyścigu o Oscary – szanse na rynku. Na YouTube’ie nagrodę Amerykańskiej Akademii listy twórców, itp. To oczywiście pozostaje jeszcze ścieżka poka- jest wszystko, poza filtrami od- rlandzki dystrybutor specja- nien zająć się odmienną jego ga- stralii. Są wśród nich tacy nadaw- i najchętniej – jak podkreśla Derry otrzymało: Nad brzegiem morza/ zaplanowanie wydatków promo- zów w Los Angeles. dzielającymi produkcje warto- lizujący się w międzynarodo- łęzią. Sama NITV, obok krótkich cy telewizyjni, jak RTE, ARTE, O’Brien – kupują prawa emisyjne The Shore (2011) Terry’ego Geo- cyjno-dystrybucyjnych w budże- Olbrzymie znaczenie, wręcz ściowe od amatorskich” – stwier- Iwym rozpowszechnianiu krót- metraży, zajmuje się dystrybucją Canal+, Sundance/AMC, SVT pakietami, od takich zespołów, rge’a, Rozmowa/The Phone Call cie filmu i budowanie strategii kluczowe, zdaniem Derry’ego dza krótko O’Brien. W dotarciu kich form, dyrektor zarządzający innych form telewizyjnych, któ- Sweden, HBO Eastern Europe, jak NTIV (na świecie działa ich (2013) Maxa Kirkby’ego oraz Ją- w oparciu o to, jakie cele dana re- O’Briena, w międzynarodowej do widzów pomocne może być założonej w 1995 roku dublińskiej re mają większy potencjał stricte dystrybutorzy kinowi i DVD (np. stosunkowo mało – inne znane to kała/Stutterer (2015) Benjamina alizacja ma spełnić, do kogo jest sprzedaży produkcji krótkome- jednak wsparcie znanych i uzna- firmy Network Ireland Television komercyjny. Chętnych na zakup amerykański Spiritual Cinema m.in. Premium Films czy Shorts Cleary’ego. kierowana. „Jeżeli film porusza trażowych, ma czas ich trwania. nych osób, które będą wspierać (NITV), gościł na 56. Krakowskim „shortów” jest mało, wręcz z roku Circle), a także platformy VoD International). Indywidualni pro- Pewne główne rady, których tematykę dziecięcą, ma dziecię- Twórcy i producenci muszą o tym dany film swoim autorytetem ja- Festiwalu Filmowym na zapro- na rok ich ubywa. Konieczne jest oraz redystrybutorzy. Tytułów ducenci mają nikłe szanse, żeby udziela Derry O’Brien, nie od- cych aktorów, najlepszym adre- pamiętać. „Nadawcy w ogóle nie ko „kuratorzy” albo w nich gra- szenie Studia Munka. Spotkał poszukiwanie alternatywnych przybywa, ale specjalne pasma się przebić. „Nadawcy wiedzą, że biegają specjalnie od tego, co sem mogą być festiwale dla dzie- są zainteresowani filmami dłuż- jąc. „Udział Sally Hawkins na się z publicznością i z nami, żeby kanałów i form dystrybucji – np. telewizyjne poświęcone krótkim na rynku są tysiące »shortów« podpowiada Kathleen Mcinnis, ci. Jeżeli film porusza się w ob- szymi niż 17 minut. Nie pasują pewno przyczynił się do sukce- podzielić się swoimi spostrzeże- w liniach lotniczych. Platformy metrażom – o ile w ogóle istnie- i wolą rozmawiać z takimi firma- znawczyni strategii festiwalowych rębie tematyki LGBT, to takiego do ich programów, nie mieszczą su Rozmowy. Jeżeli jednak sce- niami i radami dotyczącymi ryn- cyfrowe, pokroju Netflixa jesz- ją – wypełniane są przede wszyst- mi jak nasza. Chcą mieć jak naj- i promocyjnych, inny zagraniczny konkursu trzeba szukać. Tu są się w ramówkach. Nawet Oscar nariusz i temat nie będą mocne, ku krótkich metraży. Wnioski nie cze nie odgrywają tu znaczącej kim produkcjami z danego kraju. mniej pracy, jak najmniej umów, gość Studia Munka w ostatnich większe szanse na kwalifikację specjalnie tu nie pomaga, czego udział znanego aktora na nic są zbyt optymistyczne, sytuacja roli, chociaż – wielu na to liczy – Poza tym emisje odbywają się jak najmniej zmartwień – chociaż- tygodniach w Polsce – na 35. fe- niż na festiwale o ogólnym profi- doświadczyliśmy, reprezentując się zda. To nie zadziała” – przy- jest trudna, ale przecież nie bez- powinno się to wkrótce zmienić. często w porach bardzo niskiej by związanych z czyszczeniem stiwalu „Młodzi i Film” w Kosza- lu” – mówi specjalista, zwracając Nad brzegiem morza Terry’ego znaje ekspert. Podkreśla: „Wa- nadziejna. Firma Derry’ego O’Briena dzia- oglądalności. Nabywcy płacą za praw autorskich. Mogą się zwró- linie. To wyprowadzenie praw jednak uwagę na znaczenie festi- George’a. Dla naszych partnerów runkiem podstawowym jest ja- Pewnym jest, że kto chce na ki- ła globalnie i ma stałych partne- minuty (kwoty nie przekraczają cić do nas po produkcje na dany autorskich, przygotowanie kopii wali kwalifikujących do najważ- film był po prostu za długi” – pod- kość”, ale mówi też, że trzeba nie zarabiać, zdecydowanie powi- rów m.in. w Europie, USA i Au- kilkudziesięciu euro/dolarów) temat, odpowiadający własnym przeglądowych i emisyjnych, za- niejszych nagród w branży. Brak kreśla Derry O’Brien. „O wiele le- być cierpliwym, marzyć i mie- dbanie o materiały prasowe, ak- nagród kwalifikujących nie ozna- piej sprawdzają się produkcje krót- rzyć wysoko.

56 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 57 Krótkometrażowcy uczucieNagrodzone Marek Hendrykowski waniu duszy równie wrażliwej jak jego własna, bohater dostrzega Opisać świat kamerą filmującą serię obrazów niedzielnego pewnego dnia płaczącą młodą malarza? Zadanie wydaje się niewykonalne, a jednak… Dwaj kobietę. Zagadnięta, odpowia- da, że to od patrzenia w tarczę graficy – Walerian Borowczyk i Jan Lenica – rozpoczęli swoją słoneczną bez przydymionego fascynującą przygodę z filmem w roku 1956. W głowach tandemu szkiełka. Drugie dno tego kapitalnego zrodził się pomysł, aby w możliwie niekosztowny sposób nakręcić epizodu odkrywamy w momen- cie, gdy w pamięci pojawia się krótkometrażówkę, która bez udziału klasycznej animacji niedawna śmierć Stalina, zwa- rysunkowej ożywi nieruchome obrazy. Kosztowne było wtedy nego „słońcem narodów”. Słoń- ce ludzkości niedawno zgasło, w jedynie użycie taśmy barwnej, ale bez koloru rzecz niepomiernie marcu 1953 roku płakały po nim straciłaby na wartości, więc taśma musiała się znaleźć. miliony. Wkrótce potem nastąpiła równie pamiętna paralela astro- nomicznego tranzytu. Gwoli do- chowania dokumentalnej ścisłości ybrali dość rzadko sto- tworzącego w PRL. Tytuł Nagro- go od czasu do czasu przetykane dodajmy, iż 30 czerwca 1954 roku sowaną technikę zwa- dzone uczucie, z pozoru naiwny i krótkim komentarzem, oddanym w Polsce miało miejsce całkowite Wną repollero polegającą kiczowaty, okazuje się w gruncie w wystylizowanych na kuchenną zaćmienie Słońca, które namalo- na umiejętnym wodzeniu kame- rzeczy tytułem przenikliwie mą- makatkę napisach międzyujęcio- wał kronikarz. rą po płaszczyźnie obrazu, która drym i gorzko ironicznym. wych, przeistaczają się w zaskaku- W trakcie realizacji, Borowczyk wydobywa z niego to, co istotne Kilkunastominutowy film za- jąco wierny dokument tamtych i Lenica wpadli jeszcze na inny i znaczące. Malarstwo amatora mienia się na naszych oczach w czasów. natchniony pomysł, aby wykorzy- Jana Płaskocińskiego (1919-1993) malarski pamiętnik (nad)realnego Genialny jest pomysł z za- stać muzykę w wykonaniu ama- filmował według ich wskazówek socjalizmu. Obrazy Płaskocińskie- ćmieniem słońca. W poszuki- torskiej Orkiestry Dętej Gazowni Edward Bryła. Na oczach widza Warszawskiej. Jej przyduszone nieruchome wizerunki zostają dźwięki w zestawieniu z feerycz- wprawione w ruch. Ten ruch jest nym malarstwem Jana Płaskociń- ruchem myśli i uczuć – trajektorią skiego okazały się przysłowiowym refleksji, medium porozumienia strzałem w dziesiątkę. Wspaniały między autorami i widzem, który akustyczny kontrapunkt. Oddaj- odkrywa, że ukazany świat przy- my im po latach, że w tym kon- pomina jego własny. cepcie włączenia muzyki granej Dokonany uprzednio wybór przez amatorów byli prekursora- prac malarza sprawił, że nie ma mi: kilka lat przed Muzykantami na nich egzotycznego krajobra- Kazimierza Karabasza i Ssakami zu z lwem, tygrysem, papugami Romana Polańskiego. czy zebrą. Jest za to Polska cza- Awangardowe nowatorstwo de- sów stalinowskich, której realia biutanckiej krótkometrażówki Wa- zostały przefiltrowane przez wy- leriana Borowczyka i Jana Lenicy obraźnię i szczególnego rodzaju Nagrodzone uczucie, daje o sobie dzisiaj znać jeszcze reż. Walerian Borowczyk, Jan Lenica

wrażliwość niedzielnego artysty Fot. Narodowa Filmoteka wyraźniej niż wtedy.

58 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 Refleksje: Dlaczego upadł polski film telewizyjny? Refleksje: Dlaczego upadł polski film telewizyjny?

Gracje: Anna, Barbara i Elżbieta (uroda Zabrakło już tylko jednej grupy zawodowej: muzyka i… film. Dokumentalny, wkrótce & talent). To one sprawiały, że spektakle REŻYSERÓW. Bez żadnych dopisków. też fabularny. Film telewizyjny, choć rozwi- tych bezradnych, teatralnych pań (panów Zawód reżysera w telewizji, nie tzw. reży- jał się na równi z dynamiką całości firmy, też) ukazywały się na ekranie, nierzadko sera telewizyjnego, powołał do życia czło- rządził się osobnymi prawami i posługiwał z sukcesem. Ale te dziewczyny z TV wsz- wiek z teatru tradycyjnego, aktor Adam innym sprzętem – filmowym. Zajmujemy częły rewoltę: „Przecież to MY te spekta- Hanuszkiewicz. Przyczyniła się do tego się telewizją w technice telewizyjnej (stu- kle robimy, a ktoś inny figuruje na planszy: konieczność. „Studio” – dawny hol ban- dia i wozy transmisyjne), która ma ambicje reżyseria?!”. Protest okazał się skuteczny, kowy na placu Powstańców w Warszawie – artystyczne i sprawną grupę realizatorów, będących kadrą jednak podoficerską, mimo przypinania sobie gwiazdek. Najpierw, Reżyser Stefan Szlachtycz dla Hanuszkiewicza powołano stanowi- sko Głównego Reżysera Telewizji Polskiej. Wkrótce to miejsce miał zająć Jerzy Ant- czak. Też aktor, asystent samego Kazimie- rza Dejmka, porzucił scenę i – jako pupil lokalnej władzy partyjnej (wtedy nie dało się inaczej) – rozwinął w łódzkim Ośrodku telewizyjny… TVP, swój teatr. Miał w studio więcej miej- sca na pokazanie szerszych planów, jego widowiska były mniej kameralne, ale też nie były ramotami XIX-wiecznego teatru. To były głównie adaptacje literatury, także przepraszam, a kto to jest? oryginalne scenariusze. Kiedy Antczak zastąpił Hanuszkiewicza, w Warszawie pracowała już grupa etatowych reżyserów będących kadrą oficerską TVP. Z nich, wraz Stefan Szlachtycz z adiutanckim zespołem asystentów reży- sera, utworzono Pion Głównego Reżysera. Była to samodzielna jednostka, poza Dzia- łem Realizacji, pracodawcą pozostałych Niezapomniany prezes Komitetu do Spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio realizatorów, tych z planszą: „reżyser tele- i Telewizja” nazwiskiem Szczepański (ksywa „Krwawy Maciek”), wygłosił był kiedyś wizyjny” też. To było jak ekstraklasa na tle ligi i nie mogło nie być źródłem groźnych arcytrafną tezę: „Każdy zatrudniony w telewizji nie uznaje, że w niej pracuje, jeśli: a) konfliktów. Tym bardziej, że równocześnie nie pokazuje się własną twarzą na ekranie odbiornika, albo b) nie pokazuje się, na zaistniał – dla Xymeny Zaniewskiej – Pion Głównego Scenografa, też poza strukturą tymże ekranie plansza z jego nazwiskiem i dopiskiem: reżyseria”. Działu Realizacji. Wyjaśniam okazjonalnie,

Fot. Archiwum Stefana Szlachtycza Fot. Archiwum Stefana iż planszy: „reżyseria scenografii” jednak nie było. Była natomiast doniosła zmiana elewizja w Polsce rozwinęła się – nie- produkcja własna, czyli Teatr Telewizji Pol- siedziała na „krześle z napisem reżyser” prezes Włodzimierz Sokorski był legen- pozwalało na odległość do 3 metrów mię- polityczna, odszedł Towarzysz „Wie- mal od powstania – jako artystyczna, skiej, który (podobno) istnieje do dziś. (takich krzeseł tak naprawdę wtedy nie darnie czuły na damskie walory. Dał pla- dzy obiektywem a obiektem. Pan Adam sław” – zacięty wróg telewizji (paradoksal- Tco jest ewenementem w skali świato- Wszystko to przypominało pierwociny było), krzyczy w ataku histerii: „Zabierzcie cet, by obok planszy: „reżyseria”, figuro- z tego ograniczenia zrobił walor. Grający nie – temu zawdzięcza rozwój TV „arty- wej. Powód tego jest nader zabawny, ale to kinematografii; tyle że tamta przekazywała mi stąd te maszyny (chodziło o kamery), wała druga: REŻYSERIA TELEWIZYJNA. w zbliżeniu aktor, musiał (!) odciąć się od styczna”), a wkroczył do niej Towarzysz temat innej opowieści. W tej, przyjmijmy, post factum zapisany na taśmie filmowej przecież ja w tych warunkach nie mogę Przez długie lata egzystował na ekranach wszelkich nawyków sceny i zrozumieć, „Krwawy Maciej” – pupil Taarzysza (oni że tak było i już. Kiedy więc zaraz na po- i poddany obróbce produkt, a telewizja pracować!”. Tak było, ponieważ telewi- odbiorników ten dziwoląg i zagadka: który że nie gra dla pełnej sali, lecz dla jednego tak wymawiali) Edwarda Gierka. I nadszedł czątku powstało zapotrzebowanie na sztu- robiła to w czasie synchronicznym, czyli zja funkcję reżysera powierzała osobom reżyser ważniejszy? Ambicje emancypa- widza, a jest ich milion. Granie własnym „Złoty Wiek” TVP. Ludzie, rzeczywiście kę, TVP skierowała naturalną uwagę na to, na żywo, bo jeszcze nie umiała rejestrować z doświadczeniem nabytym gdzie indziej. cyjne zostały zaspokojone, ale skutki nie wnętrzem – „duszą”, nie krzykliwą mową „żyli dostatniej”, ale też i krócej. Codzien- co już istnieje. Twórcy pierwszych samo- obrazu i dźwięku. Jakby producenci samochodów do pro- dały na siebie długo czekać. „Skoro ONE ust i ciała, utworzyło nowy typ aktor- nie, wchodząc do bloku przy Woronicza, chodów też naśladowali powozy o zaprzę- Telewizja zaczęła swoją przygodę bez wadzenia ich używali woźniców karet, co są reżyserami, to dlaczego my nie?” – roz- stwa bez strojenia min, przedniojęzyko- wykonywało się znak krzyża. „Dziś, jeszcze gu konnym. Kamery, te kilkudziesięciokilo- fachowych realizatorów, ich zespół rodził z tego, że pięknych? Szacowna instytucja legł się chór pozostałych realizatorów. wego „ł”, oraz gwiazdorstwa typu: Irena strażnik nie odebrał mi legitymacji, znaczy gramowe machiny, ustawiono na widowni się w biegu, bo rozwój instytucji był szybszy teatru, podległa Melpomenie, odniosła się I zaczęło się. Tytularna funkcja – reżyseria – Eichler. Ktoś musiał tym dyrygować. Reży- pracuję!”. A było gdzie i było co robić. Cała sal teatralnych między widzami, transmitu- od podaży kadr. Byli to ludzie znikąd, jacyś do telewizji tak samo, jak wcześniej do kina. stała się docelowym dodatkiem wszyst- seria w telewizji stała się nowym zawo- kilkusetletnia grupa realizacji została ujęta jac gotowe spektakle jak zawody sportowe. protegowani i krewni VIP-ów, foto- i radio- Z wyniosłą pogardą dla „jarmarcznej roz- kich grup zawodowych. Nie zawsze było dem twórczym i zajęli się nią nowi ludzie, w karby kategoryzacji zawodowej, powstała Ten etap nie trwał długo, aczkolwiek dziś amatorzy, eks-studenci szkół artystycznych rywki”. Była jeszcze kinematografia – star- to łatwe. Reżyseria światła, jak i dźwięku – wśród nich – piszący te słowa, absolwent bowiem Główna Komisja Kwalifikacyjna, jest ponownie stosowany jako odkrycie. i inni nieudacznicy, wreszcie poszukiwacze sza siostra telewizji, dorosła, ukształtowana, przechodziła jakoś. Ale np. kamerzyści Szkoły Filmowej (proszę, przy mnie nie a przewodniczył jej Główny Reżyser. Wtedy, następnym krokiem było wejście przygód, wprost z ulicy. Szkolenia nie było, mądra…? Przemądrzała, bo zapomniała już sami doszli do wniosku, że tytuł: „reżyser używać nazwy: „Filmówka”!). Zapotrzebo- Z funkcji odszedł właśnie Antczak, który kamer na scenę i – już bez publiczności – bo i kto miał uczyć? Ostry dobór naturalny o własnym dzieciństwie. A może wyczu- kamery telewizyjnej” – bardziej ośmiesza wanie na reżyserów stało się tym więk- stał się filmowcem. Stanowisko objął trzeci realizacja przedstawień tylko dla telewizji. przyniósł wszelako rezultaty. W krótkim wała groźbę konkurencji? niż nobilituje. Była jeszcze próba wpro- sze, że TVP – jako instytucja – rozwinęła (i ostatni GR). Wypadło na mnie. Wyja- To była uwertura do wyprowadzenia sprzę- czasie, o grupie tych młodych i ambitnych W grupie zawodów realizacyjnych, naj- wadzenia plansz: „reżyseria opracowania się, zbudowała nowe, prawdziwe studia, śniam, że tytuł: „Główny”, nie „Naczelny”, tu z teatrów i zaproszenia artystów „do sie- realizatorów dało się powiedzieć: fachmani. ważniejszą, podoficerską funkcję – pełnili muzycznego” i „reżyseria charakteryzacji”, a program artystyczny, przestał ograni- miał głębokie uzasadnienie, nie podlegał bie”, czyli do adaptowanych pomieszczeń Brakowało tylko kadry dowodzącej. realizatorzy obrazu telewizyjnego, zwani ostatecznie załapała się tylko „reżyseria czać się do Teatru TV. Rozrywka zajmo- nomenklaturze Komitetu Centralnego, a ja nazywanych studiami, w dekoracje też nie Przez lata opowiadano, jak w czasie też mikserami. Tak się złożyło, że tę frak- montażu”. Mówiło się już o funkcji: „reży- wała już więcej miejsca na antenie, a były i Xymena nie byliśmy w PZPR. Ale ulu- „butaforskie”. Tak się zaczęła dramatyczna prób teatru w studiu, starsza pani, która cję zdominowały panie, wśród nich Trzy seria porządku w studio”, dla sprzątaczek… jeszcze: programy dla dzieci, edukacja, bieńcem krwawego prezesa też nie byłem.

60 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 61 Refleksje: Dlaczego upadł polski film telewizyjny?

Tyle że jego polecenie wyrzucenia mnie z pracy, nie doczekało się realizacji. Sam wcześniej wyleciał. Przez ten cały czas, w tejże telewizji, ale nie przy Woronicza, lecz na placu Powstań- ców działała intensywnie, jak gdyby inna telewizja posługująca się techniką filmową. Nawet ukonstytuowała się w „Poltel” – nie- zależną od kinematografii Telewizyjną Wytwórnię Filmową. Jej to siłami zreali- zowałem pierwszy film fabularnyTylko Beatrycze, za co potem byłem długo szyka- nowany, ale nie przez kinematografię, lecz telewizję. Kategorie zawodowe realizato- rów „Poltelu” nie były wszelako nadawane przez Główną Komisję Kwalifikacyjną TVP, lecz starszą od niej, takąż Komisję Filmową przy Ministerstwie Kultury. Realizatorzy „Poltelu” mogli być członkami Stowarzy- szenia Filmowców Polskich, realizatorzy telewizyjni – jeszcze długo nie. Aczkolwiek w owym czasie miał miejsce kopernikań- ski przewrót technologiczny. Telewizyjny zapis obrazu (i dźwięku) najpierw magne- tyczny, potem elektroniczny, zrewolucjoni- zował i zrównał obie konkurujące dyscy- pliny. Z bonusem dla telewizji, bo sprzęt filmowy został w całości zastąpiony przez telewizyjny. A co z reżyserami? Grupa eta- towych w TVP liczyła już ponad dwudzie- stu… głównie bezrobotnych. Redakcje pro- gramów artystycznych zachowywały się jak małżonek, dla którego nowa kochanka jest atrakcyjniejsza od starej żony. Licytowały się w angażowaniu głośnych, byle poza telewizją, reżyserów, zwłaszcza, że filmowi przestali się już boczyć. Sam Mistrz Wajda chętnie przyjmował zaproszenia. Kinematografia, po latach traktowania „młodszej siostry”, jak Balladyna Alinę, chętnie rozwierała ramiona. Telewizja miała kasę! Pierwsza przymiliła się Szkoła Filmowa w Łodzi, oferując zaoczne studia. Janusz Osęka i Stefania Rzuciły się na to osoby z planszą „reży- Grodzieńska – nagranie Teatru Telewizji w studio TVP – lata 60. seria telewizyjna”. Było sporo zabawy, News Grodzieńskiej /East Fot. Archiwum Stefanii kiedy poważni filmowcy z tytułami pro- fesorskimi, którzy nigdy nawet nie byli to monopol i… pieniądze. O tym, jak Szcze- w archiwum. Zarejestrowane w nietrwałej w studiu telewizyjnym, nauczali wielolet- pański je pozyskiwał, można by napisać technologii powędrują wkrótce na wysy- nich profesjonalistów pracy w ich zawo- kolejną opowieść. Zostało po nim stra- pisko. Nowy „program artystyczny”? Nie dach. Dla równowagi, katowali studentów szące pustką blokowisko. Blok „A”, w któ- życzą go sobie reklamodawcy, a to oni wiedzą teoretyczną. Biedne dziewczyny rym urzędował nie straszy. Został jak decydują. Są pytania? O „kategorie zawo- wkuwały bez najmniejszego uzasadnie- Kartagina zrównany z ziemią, dosłow- dowe”? O czym mowa? Programy reali- nia eseistykę z początku stulecia autor- nie (!). Upadł przede wszystkim, a nawet zują ludzie nie dopisujący sobie „reżyse- stwa Béli Balázsa i Sergieja Eisensteina. popadł już w zapomnienie cały program ria” do funkcji, chyba że sprzątaczki dla Potem uzyskiwały dyplomy reżysera, już artystyczny. Urzędnicy, którzy likwido- żartu. Kto zresztą czyta napisy końcowe? nie telewizyjnego, lecz filmowego, nawet wali przerosty zatrudnienia w firmie, nie Dawna norma przewidywała trzy sekundy z wyróżnieniem, i… wracały do pracy reali- zaczęli od siebie. Najpierw Dział Realizacji na nazwisko, dziś cały „roll” ze wszyst- zatora w TVP. Czasy, jakie po kolejnych wreszcie wchłonął Piony GR i GS, potem kimi nazwiskami zajmuje niewiele więcej. upadkach – ludzi (Gierek, Szczepański), zwolniono wszystkich reżyserów. Zemsta A artystyczne bywają niektóre reklamy, ideologii ze Związkiem Radzieckim na niewiele dała, kolejny, przedostatni Zarząd ich autorzy są anonimowi, mają zresztą czele, były dla „Imperium TVP” począt- TVP, zamierzał zwolnić wszystkich reali- swoje festiwale. Są jeszcze jakieś pytania? kiem… końca. To może za mocno powie- zatorów. Nie zdążył. Po „Złotym Wieku” Kiedy będzie lepiej? Wszyscy znają ten dziane, ale tylko trochę. Największe straty zostały jeszcze zabytki programowe dowcip…

62 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 Refleksje: Audiowizualna historia kina

westernami, slapstickami i melodramatami w podobnej, cześnie, po europejsku. Amerykański reżyser poddał się część a nawet większej proporcji. Ale czary goryczy dopełniło dyktaturze Biura Scenariuszowego. 41 ich… lądowanie w Normandii. Największym beneficjen- Odtąd kino toczyło się już jako dwa zauważalne audio- tem tego wysiłku okazał się bowiem Hollywood. Ame- osobne nurty rozrywkowe. Dopełniały tej diagnozy rykanie żądali od Francuzów wdzięczności za wyzwole- liczne czasopisma adresowane do licealistek i „ciotek”, nie wszystkich kin Francji. Przywieźli ze sobą kilkaset lansując gwiazdy, honoraria, romanse i życie pozaekra- filmów opracowanych po francusku i wkrótce przejęli nowe jako modus vivendi kina. formalnie wszystkie kina we Francji. Premier Léon Blum Kino – owszem – stało się materią podlegającą wizualna podpisał z dostojnikiem USA Byrnsem umowę-zgodę, nauczaniu, założono nawet kilka szkół filmowych (wyż- która raz na zawsze grzebała kino francuskie. Protesty szych), pisano książki, wydawano w tomach recenzje, francuskich filmowców, niestety, lekko tylko złagodziły a nawet napisano kilka historii kina. Nasza historia kina, historia kina inwazję, która skutecznie zapełniła wszystkie kina. Tak sporządzona przez prof. Jerzego Toeplitza, przez niego się stało także w Hiszpanii oraz w Italii. Protesty Wło- samego podejrzewana była o rodzaj książki telefonicz- chów i produkcja amatorskich filmów realizowanych nej (tak sam mi wyznał przed kamerą filmującą go dla Józef Gębski z niezawodowymi aktorami, zwanych neorealizmem, Polskiej Kroniki Filmowej). Nadal chronologia, nadal sprawiła, że dopuszczane były przez nowych właścicieli wielkie nazwiska, nadal wpływy literatury. Nadal hie- rynku kinowego w Italii do rozpowszechniania tylko na rarchia. Nasze polskie historie kina dodają do dziś jako darmowych projekcjach... na wolnym powietrzu. Fran- normę nowy fałszywy element ewolucyjny – politykę. ata 90. Ta dekada kina polskiego wykazała, że nad- Ostatni etap Wandy Jakubowskiej jawił się dla cuzi zaś otrzymali prawo do kilku tygodni… w amery- Każdy rozdział kolejnego tomu historii filmu poprzedza szedł czas radykalnych przemian. Nie tylko świat widzów wielu zakątków świata jako opowieść o losie kańskich kinach. Jednak młodzież „przyfilmowa”, zgro- teraz… rys historii Partii, jej uchwał i decyzji kadrowych Lpolityczny zmienił skórę, ale zmieniły się pojęcia, kobiecych bohaterów łączonych w rozmaite fabularne madzona przez André Bazina, wzięła solidny odwet. we władzach kinematografii. jakimi się dotąd posługiwano. Wojna, dotychczas uwa- (!) interrelacje. Nic bardziej zużytego i konserwatyw- Wypatrzyli w tej niewygodnej ofercie wizualnej, złożonej Piszą to – niestety – literaturoznawcy, tymcza- żana za powszechne zło, powoli traciła swoje pejoratyw- nego. Tak mógłby pisać już tylko… Sienkiewicz. raczej z miernoty, jeden jedyny tytuł, którego Hollywood sem każdy obserwator dziejów kina, nawet ten mniej ne znaczenie. I chociaż jeden z autorytetów, Hannah Niewiele czasu upłynęło, aby Steven Spielberg zrobił szczególnie się wstydził i… wykreowali go na najważniej- istotny autor filmowy powie, że niewiele wiedział Arendt, po procesie Adolfa Eichmanna uznała wojnę za Szeregowca Ryana, ukazując wojnę jako pole wykaza- szy film świata.Obywatel Kane Orsona Wellesa jawił się i prawie nie interesował się życiem naszej Partii, za to zło banalne, to już znaczący politycy światowi zastoso- nia… przyjaźni żołnierskiej (!), a nie zwyczajną wizualną zawsze dotąd mogołom z RKO nieczytelnym bełkotem, bardzo interesował się tym, co dzieje się... w innych wali ją jako narzędzie skutecznej perswazji, a wkrótce, mordownię. niezbornym i chaotycznym, Francuzi tymczasem opi- kinematografiach (!), co też rodzi się w sztukach pla- jako jedyny środek na terroryzm, i nazwali ją słusznym Obraz generowany elektronicznie znalazł swojego sywali film jako arcydzieło. I w niczym się nie omylili. stycznych, w teatrze, w muzyce i architekturze. Kino środkiem walki z terroryzmem. Einsteina, który nawet napisał książkę niebanalną, naj- Wkrótce Amerykanie musieli uznać tę diagnozę. Ale już bowiem jest siostrą innych sztuk, a nie krewnym jakiej- Zmieniały się również pojęcia piękna i okazało się ważniejszą, nie obawiam się jej nazwać podręcznikiem drugiego filmu nie pozwolili Wellesowi zrobić nowo- kolwiek partii. możliwe... piękno brzydoty – u nas nazwanej turpi- nowej narracji – „Język nowych mediów”. Lev Manovicz zmem – przekształcone w nową estetykę i atrakcyjny opisał możliwości zupełnie nowego tworzenia obrazów- prąd artystyczny. -pojęć. Powoływał się na zupełnie zmarginalizowanego Podstawowym rekwizytem filmowym stał się już nie geniusza kina Dżigę Wiertowa, który wyczyniał z kawał- tylko pistolet, ale coraz to nowe karabiny laserowe, któ- kiem celuloidowej taśmy wręcz czary. Nakładany obraz rymi znakomicie posługiwały się nie tylko kobiety, ale był złożony z kilku warstw, tak jak obraz kubisty Pabla również dzieciaki i nawet inwalidzi. Picassa. Wiertow lekceważył perspektywę zbieżną. Niektórzy teoretycy estetyki np. Richard Rorty, nazwali I zaproponował nieznany dotąd obraz... intencjonalny. to Nowym Przewrotem Kopernikańskim, i poczęli pisać Greenaway stwierdził, że film nie musi być nadal opo- traktaty naukowe, sugerując w nich wielką kopernikań- wiastką rodem z nowelek XIX-wiecznych pisarzy, ale już ską zmianę. Pojawienie się elektronicznego rejestrowa- może być wielowarstwową opowieścią o epizodach dzie- nia obrazu, który mógł być użyty jako dochodowa gałąź jących się równolegle, bez używania pośredniego słowa, gier wizualnych (tak się zresztą stało), w rękach artystów a tymczasem... Film tworzony elektronicznie wyszedł takich jak Peter Greenaway, otworzyło nową narrację, z enklawy amerykańskiej science fiction i wszedł do kra- nazwaną kompozytową, gdzie w jednym kadrze składano iny narracji psychologii głębi, czym znakomicie posłu- różne pola sfilmowane osobno i za sprawą komputera giwali się nowi artyści europejscy. Talent Alaina Resnai- zestawione w całość powoływaną z lekkością baletmi- sa, a zwłaszcza jego przełomowe dzieło Zeszłego roku strza jako... nowe wirtualne obrazy świata. w Marienbadzie wstrząsnął kinem bzdury… i wprowa- Wtedy cały nasz dotychczasowy intelektualny hory- dził nas na nowe oceany. zont opisywany liniowo w postaci fabuły, nie ustępują- Nie odbywało się to bez protestu. Kiedy artyści euro- cej Honoriuszowi Balzakowi czy Henrykowi Sienkiewi- pejscy cieszyli się, że oto rodzi się nowa sztuka, amery- czowi, już wkrótce nie nadawał się np. do opowiedzenia kańscy producenci mówili na to – „jakaż tam sztuka”, o okrucieństwie Zagłady. Tadeusz Borowski kpił nadal widząc w kinie narzędzie dominacji i zysku. z poczynań Seweryny Szmaglewskiej, opowiadają- Znakomity znawca tej wojny międzykontynentalnej, cej o Oświęcimiu poprzez indywidualnego bohatera. Marcin Adamczak, w swojej książce „Globalne Hol- Ten i ów pisarz mówił, iż trzeba byłoby wynaleźć nowy lywood. Filmowa Europa i polskie kino po 1989 roku. paradygmat dla obrazu tak strasznego czasu. Zapropo- Przeobrażenia kultury audiowizualnej przełomu stu- nowano opis symultaniczny, wszak mieszkańcy odle- leci” frapująco opisuje tę nieskrywaną wojnę na filmy. głej Ameryki, żyjący przecież w czasach drugiej wojny, Zaczęli ją niegdyś Francuzi, kiedy założyli w USA filię niczego nie wiedzieli o piecach krematoryjnych sto- Cinéma Pathé, zapełniając swoimi filmami ekrany miast sowanych do masowego spalania niewinnych ludzi. i miasteczek Ameryki. Objęli 80 proc. rynku kinowego. Huguette Faget, Tatiana Górecka, Halina Drohocka i Antonina Gordon-Górecka Trzeba by w jakiś sposób opowiedzieć o kilku twarzach W odpowiedzi, Amerykanie po pierwszej wojnie weszli w filmieOstatni etap, reż. Wanda Jakubowska

zręcznie maskowanej rzeczywistości. gromadnie do Europy, przepełniając jej kina swoimi Narodowa Urbanowicz/SF Kadr/Filmoteka Fot. Wojciech

64 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 65 Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży

oczekiwaniu na powrót mongol- nas serdecznie, częstowało zieloną herbatą smarowania wojłoków napalmem, a nawet skiego inżyniera odpowiedzial- z łyżką łoju z jaka pływającą na wierzchu. zakładania czarnych świec dymnych. Kil- Wnego za konstrukcję dekoracji, – Pijcie, pijcie. To dobre na upał. kunastu wojowników w pełnym galo- z którym straciliśmy łączność na dziesięć I natychmiast znikali w prowizorycz- pie odpaliło świece w stronę jurty wodza dni, bardzo pomocne okazało się nieist- nych namiotach. Prawda, że upał, do któ- i wtedy ku powszechnemu zdumieniu niejące już Mongol Studio. Nasi kostiumo- rego już zdążyliśmy przywyknąć, był nie- mocno huknęło, a cała jurta wraz z drew- grafowie – Katarzyna Lewińska i Tomasz miłosierny, temperatura przekraczała 40 nianą konstrukcją uniosła się na kilka Biernawski – znaleźli tam mnóstwo strojów stopni! metrów w górę, ziejąc ogniem wydobywa- po dawnych historycznych filmach. Jedy- Kiedy już cała konstrukcja obita była jącym się spod wielkiej czaszy… ne klucze do tego zamkniętego na amen tymi płytami, przyszła pora na malowa- – Co to było? przybytku miał jakiś zasuszony staruszek, nie i patynę. I w tym momencie miarka się Ed miotał się, próbując opanować sytu- któremu po szarpaninie, udało się otwo- przebrała… Pojechałem do produkcji. ację, bo nawet flegmatyczne z natury mon- rzyć podwoje rozsypującego się budynku, – Nie ma mowy, aby oni kończyli tę golskie koniki wpadły w panikę. Kaziu a w nim bezładnie porzucone kapitalne re- dekorację! Wybudowali jakieś monstrum, dopadł do Sławka: kwizyty, niektóre autentyki z dawnych lat, na które strach wejść. Nie ma podnośni- – Ile dałeś tam napalmu? kiedy to władza sowiecka pozwalała rabo- ków. Jak to pomalować? – Normalnie… wać zamykane na siłę klasztory. Ten sta- Brytyjska producentka, która też nigdy – Co normalnie? To było jak bomba ato- ruszek, z którym udało mi się porozumieć nie miała do czynienia z dekoracjami ple- mowa! Będziemy powtarzać! Gdzie nasze po rosyjsku, bardzo chciał z nami współ- nerowymi, a większość czasu spędziła do bańki z napalmem? pracować, oczywiście wraz z całym tym tej pory za biurkiem w BBC, patrzyła na – No… Były właśnie w tej jurcie… dobytkiem, którego czuł się wyłącznym mnie wyczekująco. Sytuację uspokoił zawsze pogodny spadkobiercą. Został zatrudniony przez – Sprowadź proszę przez Michała czte- i dowcipkujący operator: Bena i pracował wspaniale. Taki prawdzi- rech malarzy na tydzień. – Przygotujmy sobie drugi dubel… A ten wy ostatni Mohikanin mongolskiej kine- – Zaraz się z nim porozumiem, cool fantastyczny towar sprzedamy korzystnie matografii. down! jakiemuś filmowi science-fiction. Któregoś dnia na naszym „placu Po kilku chwilach miałem już zgodę Jestem zatwardziałym ateistą, ale budowy” pojawiły się potężne cięża- Michała i BBC na dwóch. pewne zdarzenie, którego świadkiem była rówki z pniami sosen długości ponad – Dobrze, ale kilku miejscowych do cała ekipa, mocno przewartościowało Mianowanie Czyngis-chana 15 metrów! Te wielkie, potwornie cięż- pomocy. Może pod ich nadzorem dadzą moje postrzeganie świata… Mongołowie, wodzem naczelnym kie pale zostały wkopane w ziemię na radę? Podaj Michałowi dwa imiona: Jurek mimo rozpowszechnionego buddyzmu, Fot. Archiwum Andrzeja Halińskiego kilka metrów i oto mieliśmy konstrukcję i „Długi Henio”. nie pozbyli się wiary w złe duchy i sza- murów. Nasz inżynier chodził dumny jak Przylecieli, pojechali z Amarem na manizm. Jeżdżąc na zdjęcia, widzieliśmy paw i popatrywał na nas ironicznie. Na rynek, kupili potrzebne farby i narzędzia. z samochodu kopczyki kamienne ze ster- pytanie Bena dlaczego tak zniknął bez Założyli coś na głowy i rozebrani do maj- czącymi patykami, a do nich przymoco- śladu, ze spokojem oznajmił, że po takie tek zaczęli wałkami posuwać się wzdłuż wane, powiewające kolorowe wstążki, które drewno trzeba się udać na samą północ elewacji. Odetchnęliśmy z ulgą. Ale ten według ich wierzeń odganiały złe duchy. kraju, czyli na dobrą sprawę do Sybe- dzień nie skończył się dla malarzy deko- Przy każdym takim kopcu trąbili trzy razy. rii. Długo trwały rozmowy, jak będziemy racji obiecująco… Radując się piękną Traktowaliśmy to jako kolejny element „robić kamień” do obłożenia tej, na pogodą, zapomnieli, gdzie są, a suchy kli- folkloru, aż do owego niezapomnianego moje oko, chwiejnej budowli, albowiem mat bywa zwodniczy… Następne dwa dni dnia. Wyruszyliśmy bardzo wcześnie rano, ogromne bale zostały pozbijane ze sobą okładaliśmy ich z Anką w pokojach hotelo- bo do miejsca zdjęć był spory kawałek. marnymi deskami, powiązane drutem, wych lodem i jogurtem. Przepięknie ukształtowana okolica z dra- a nawet sznurami. Odrzucone zostały ze Tak więc dekoracja powstawała pieżnie wyglądającym starym, uschniętym wstrętem wszelkie nasze od lat stosowane w bólach, ale jednak prace posuwały się, drzewem. Tuż przy nim ustawiono jurtę, techniki, lekkie i szybkie. On miał własny a my mieliśmy wiele dodatkowych zajęć: specjalnie skonstruowaną według naj- sposób, którym zamierzał nas zaskoczyć. wielki uroczysty spęd plemion i mianowa- starszych wzorów i opisów. W niej to miał I rzeczywiście mu się udało! Na placu nie Czyngis-chana wodzem naczelnym, przyjść na świat legendarny Czyngis-chan. Cień pojawiły się stosy równiutko pociętych najazd i palenie chińskich wsi, porwanie Przeszkodą były setki kolorowych wstąże- płyt tzw. pianobetonu. Włosy stanęły mi żony wodza oraz spalenie jego obozowiska. czek powiewających na tym niezwykłym na głowie, a Anka była bliska apopleksji. O wyczynach towarzyszącego nam drzewie. Przed samymi zdjęciami mój Czyngis-chana – Amar! Proszę cię, zapytaj go, jak on wytrawnego pirotechnika Kazimierza wspaniały pomocnik, staruszek-rekwizytor, chce to mocować na wysokości 12 metrów? Wróblewskiego oraz jego pomocniku zakradł się po kryjomu i ogołocił drzewo, – Śrubami! Mówi, że najlepiej jest przy- Sławku Maślance (niestety zmarł nie- a zdjęte wstążki schował po prostu za kręcać te płyty śrubami. dawno), można by opowiadać długo. Razu pazuchę. Był z siebie bardzo dumny. Woj- – To ja wiem, ale czy on sobie zdaje pewnego dostali zadanie zapalenia jurty sko, współpracujące z nami od pierwszych w stepie mongolskim sprawę, jaki to będzie ciężar? wodza, która miała się zająć od zapalo- dni produkcji, rozbiło solidne namioty bre- – Mówi, że właśnie dlatego jechał tak nych strzał z łuków napastników. Była to zentowe, służące za magazyny kostiumów daleko, aby zdobyć te wielkie, wytrzymałe wierutna bzdura, bo jurta obleczona gru- i rekwizytów, charakteryzatornię itp. Dzień pnie. bym wojłokiem z mocno zbitej wełny wiel- był piękny, bezchmurny i już miał paść część II Dalsza rozmowa nie miała sensu. Za błądziej i owczej, była niepalna, a jedynie pierwszy „klaps”, gdy nagle poczuliśmy późno, aby się cofnąć. Przyjeżdżaliśmy na mogła troszkę kopcić. Reżyser uznał, że to silne podmuchy wiatru, niebo pociemniało tę budowę codziennie z bijącym sercem. by było za mało dramatyczne i efektowne, gwałtownie. Wiatr nasilał się z minuty Andrzej Haliński Kilku mongolskich pracowników witało a więc nasi dzielni piromani zabrali się do na minutę, a w dodatku pierwsze wielkie

66 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 67 Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży MojaRefleksje: (filmowa) Nie muzyka ma stolika

Wielki Odlewnik Jerzy Gruza miesza dziwne i odrębne metale, starając się zrobić coś szlachet- nego. Przemienia różne składniki metalu, który topi dla uzyska- w jurtach dwie rodziny i oskarżyły ekipę nia szlachetniejszego kruszcu. Czasami to się nie udaje. Anegdota wanie z krzeseł, jodłowanie po tyrolsku, podnoszenie palców o sprowadzenie złych mocy, które spowo- mówi, że kiedy Wielki Odlewnik chciał wytopić miecz dla wielkiego w górę na znak zwycięstwa. dowały, iż grad zabił im dwa konie i kilka wojownika, składniki nie łączyły się ze sobą, trzeba było znaleźć Nauka klakierstwa zaczyna się od udziału w talk-show telewizyj- baranów. Rzeczywiście, były martwe od coś, co by je zespoiło. Starał się przez wiele miesięcy bez rezultatu nym, gdzie napis: „oklaski” lub wodzirej publiczności małoletniej daje uderzenia kulą lodową w głowę. Tubylcy i dopiero kiedy żona rycerza wskoczyła do pieca, to spowodowa- znak na entuzjazm i zadowolenie. Siedzący na widowni młodzi ludzie byli wyraźnie wrogo nastawieni, a więc ło połączenie się metalu i miecz ukuty z tej stali posiadł cudow- nie mają pojęcia, o czym się mówi, co propaguje, ale klaszczą. ewakuowaliśmy się jak najszybciej, a pro- ną moc. Później pochody, manifestacje poprzedzone klakierstwem w sej- ducentka przyrzekła, że zamówi szamana, Gdzie dzisiaj takie żony? mie czarnym i białym. Ironiczne uśmiechy, buczenia, trzymanie się za aby „odczynił” to miejsce. Korea Północna? brzuchy, prowokacyjne przeglądanie iPodów, wychodzenie… w trak- W tym zamieszaniu nikt nie zauwa- cie – klakierstwo c z a r n e. żył, że cudowny mongolski współpracow- Absencja winna! B i a ł e takie samo jak w teatrze: brawa, entuzjazm w oczach, nik zakradł się do drzewa i porozwieszał Syn zabija ojca pułkownika. Wywiad w szkole, do której chodził: wstawanie na zakończenie przemówienia, ryki zadowolenia. z powrotem kolorowe wstążeczki. Mrugnął – To bardzo porządny uczeń… No, tylko ta a b s e n c j a . S p o r t o w e. Rakiety, napisy, skandowanie, gwizdy, rzucanie do mnie porozumiewawczo, a ja rozejrza- – To znaczy? czym popadnie w kibiców obcej drużyny, wybieganie na boisko w trak- łem się niespokojnie, czy ktoś nie zauwa- – To znaczy, że prawie go nie było w szkole. cie meczu. żył tego świętokradztwa. O przyszłej synowej (obiecująca poetka), co zaszlachtowała no- D z i e n n i k a r s k i e. Każda gazeta ma swoich klakierów Przyszedł dzień zdjęć w skończonej żem teściów podczas snu. i opluwaczy. Każda komu innemu klaszcze i kogo innego opluwa. dekoracji pekińskiego muru, machin –Też dobra uczennica, chociaż nie pokazała się na lekcjach ani ra- R o d z i n n e. Rodzice do dziecka: „Jesteś genialny, potrafisz po- oblężniczych, katapult i wszelkich innych zu. Też ta a b s e n c j a. wiedzieć »er« zamiast »el«. Zamiast »lęka« mówisz »ręka«!”. akcesoriów wielkiej bitwy. Pomimo P o g r z e b o w e. Połączone z pochodem za trumną. Wyższa naszych wielokrotnych ostrzeżeń, że Czy demokratyczne wybory szkoła jazdy. Kondolen- mur jest, delikatnie mówiąc, niestabilny, były sfałszowane czy nie, nie ma cje. Strzelanie w górę Konstrukcja muru zostało to zlekceważone, a mongolski kie- to znaczenia. Wybory są dla ludzi wojskowej asysty. Łzy Fot. Archiwum Andrzeja Halińskiego rownik budowy zapewniał, że wszystko jest p a r t i i. Poza partiami pozosta- część 32 w oczach albo buczenie w porządku. Chciał zainkasować ostatnią je zwykle 70 proc. zdolnych, inte- na cmentarzu. ratę i zniknąć. Tak się też stało, a tymcza- ligentnych i uczciwych obywateli. sem Jurek, jak i brytyjska producentka, po Dlaczego wybierają niezdolnych, Reklama wejściu na górę mocno chwiejnej budowli, nieinteligentnych i w dodatku „Ceny t n i e m y do wstrzymali zdjęcia. Za jakąś niebagatelną złodziei? ości!” sumę sprowadzono z Hongkongu zawo- Georgij Gurdżijew nie Brr… Zamiast kupować, dowego inżyniera statyka, który zalecił u c i e k a ć! poważne wzmocnienia stalowymi linami Reklama „To co?” i wielkimi odciągami. Sprawa była trudna. Jak kupujesz telewizor, to co? Jak Pij durniu! Na szczęście pozostało jeszcze trochę kupujesz… sprawdzasz jakość, to ma Bardzo pana przepra- zdjęć plenerowych i w końcu mogliśmy co? Jak kupujesz np. …, to co? – szam… tak zawsze przystąpić do ujęć. Bitwa wypadła niezwy- pyta znany aktor w reklamie po- mówiła do mnie moja kle okazale, a to dzięki wspaniałym mon- wtarzanej tak często, jak to tylko pierwsza żona. golskim żołnierzom i grupie węgierskich stolika możliwe. To co? Jak dmuchasz ja- kaskaderów, którzy dołączyli do ekipy kąś panią z towarzystwa, to co? Wybitny naukowiec prosto z Maroka po ukończeniu zdjęć do Jak przekręcasz dane swoich po- i filozof Królestwa niebiańskiego Ridleya Scotta. dróży za granicę lub w kraju w „sprawach Polaków”, tzw. kilometrów- zastanawia się nad prawdą i nagle mówi coś takiego: „Słowo p r a - Jak na złość, właśnie w momencie dys- ki, to co? w d a to nie to samo co… nici, igła, czy spodnie leżące na stole…”. Po- kusji, jak ratować tę ogromną dekorację, Jak to co? równania wszystkie z życia krawca męskiego na Wschodzie Europy. Jurek Mizak podał mi słuchawkę telefonu Gówno. Dzieciństwo. Nie uciekniesz. satelitarnego, mówiąc że dzwoni do mnie Michał. Klakier. Teatralny, polityczny, sportowy, towarzyski… Czytam o „tęsknocie za drukiem” Przygotowania – Tak? Za chwilę tęsknota będzie za jajkiem od kury z podwórka, filmem do szturmu muru Niedopowiedziane wystąpienie w TV – „Świat się kręci”. Bohate- Fot. Archiwum Andrzeja Halińskiego – Słuchaj, pojutrze jest dokumentacja rem Anna Seniuk. Opowiadam, że raz w życiu byłem klakierem. czarno-białym, cielęciną od baby, serem ze wsi, miodem od pszczo- z panem Krzysztofem w Urugwaju. Niestety, nieopłaconym. Zwykle w teatrze klakierom płacił dyrek- ły, ubraniem od krawca, butami od szewca, poradą od lekarza, zęba- krople deszczu zmusiły nas do zabrania liśmy przygniatający nas brezent, aby – Michał, ja tu mam dupę w ogniu! tor, gwiazda lub producent spektaklu. Klaskałem aktorce za samo mi własnymi, sraczem za stodołą, domami bez windy, żoną bez ko- kamery i schowania się w pośpiechu do ochronić twarze przed monstrualnym gra- Nawet nie wiem, w którą stronę byłoby bli- wejście na scenę w sztuce Antoniego Czechowa „Iwanow” w Na- chanka. namiotów i samochodów ciężarowych. dem. Nagle wszystko ucichło. Padał tylko żej przelecieć te pół kuli ziemskiej? rodowym i porwałem tym klaskaniem całą widownię. Będę te- Wpadłem do namiotu i pomagałem w trzy- niewielki deszcz. Udało nam się wyczołgać – No to co ja mam robić? raz jeździł wszędzie, gdzie będzie występowała, oklaskiwał oraz Czekolada zdrowa! maniu słupów, wiatr przeszedł w hura- z tej pułapki i zobaczyliśmy istne pobo- – A ja? Przecież obydwie produkcje są wzbudzał entuzjazm też za darmo, tylko rozliczając diety i słynne Pierwsze słowa po operacji by-passów, jakie chirurg mi powiedział: gan, a deszcz w grad wielkości kurzych jowisko. Całe nasze piękne wzgórze było w twojej firmie. „kilometrówki”. „A z czekoladkami do widzenia”. jaj. Boleśnie tłukły, gdy tylko dotknęło się białe od pocisków gradowych. Samochody – Nie to nie. Ale klakierstwo nadaje się na obszerne studium socjologiczne. Ile nam ci lekarze nakłamali! Nie jedz tego… Nie pij tego… Nie brezentu. Niestety nasz solidny namiot miały poważne wgniecenia i odpryski Odwiesił słuchawkę. pal… Nie leż, chodź jak najwięcej… Śpij! Nie śpij! nie wytrzymał i jedyne co pamiętam, to lakieru. Obozowisko nie istniało! Spomię- Wiem, że zrozumiał, ale jednak po tym Klakierstwo Czekoladowy PR! Zaczęło to się od prezydenta Ukrainy. Król lot w powietrzu wraz z całą konstrukcją. dzy porozrzucanych brezentów i innych filmie coś pękło w naszych relacjach. Do (skrócone do minimum studium!) czekolady. Ebola trochę namieszała ze zbieraniem owoców kakaow- Upadłem plecami na zwinięte wojłoki i to przykryć powoli ukazywały się głowy pana Zanussiego napisałem wyjaśniają- Istnieje klakierstwo c z a r n e i b i a ł e. ca w Afryce przez „chorych czarnych”, ale „zdrowi biali” producenci prawdopodobnie uratowało nas z Kasią ekipy. Zdjęcia oczywiście zostały odwo- co-przepraszający list, na który nigdy nie Czarne – okrzyki: hańba!, precz!, szmira!, rzucanie pomidora- w Ameryce wymyślili odtrutkę. Czekolada odchudza! kostiumografką przed uszkodzeniem krę- łane, ale na tym nie koniec kłopotów, albo- doczekałem się odpowiedzi. mi. Białe – okrzyki: brawo!, wybuchy entuzjazmu, oklaski, wsta- Jem. gosłupa. Przez następne minuty trzyma- wiem w małej sąsiedniej dolince mieszkały Wszystko w życiu ma swoją cenę!

68 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nrnr 60/sierpień 2016 69 Moja (filmowa) muzyka Jerzy Armata Paweł Mykietyn – czerpiąc z wielu źródeł

roku partyturą do dokumentu Zwycięzcą tegorocznej, 5. edycji Festiwalu Filmowego im. Tadeusza Króla Serce za śluzą. Jest autorem muzyki do ponad Krzysztofa Komedy w Ostrowie Wielkopolskim został Paweł dwudziestu filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych. Mykietyn. Jurorom, obradującym pod wodzą Tomasza Lacha – Pierwszą pełnometrażową fabułą, znanego artysty plastyka i publicysty, prywatnie pasierba do której napisał muzykę, byli Ego- iści (2000) Mariusza Trelińskiego, patrona imprezy – najbardziej przypadła do gustu jego muzyka niezwykle interesujące spojrzenie do 11 minut Jerzego Skolimowskiego. na grupę młodych ludzi, którzy po przełomie 1989 roku szybko osią- gnęli sukces, a żyjąc w zawrotnym aweł Mykietyn to kompozy- Jest absolwentem Akademii „Muzyka w teatrze to tylko tempie, płacą za karierę niepo- tor, który bardzo szybko wy- Muzycznej im. Fryderyka Cho- pewien rodzaj kontrapunktu. wodzeniami w życiu osobistym. Ppracował sobie charaktery- pina w Warszawie (1996), gdzie I rzeczywiście, pod tym wzglę- Mykietyn blisko współpracuje styczny muzyczny język, czerpiąc studiował w klasie kompozycji. dem soundtracki do filmów czy z Małgorzatą Szumowską (Ono, z wielu źródeł i stylistyk, łącząc Zadebiutował w 1993 roku utwo- muzyka teatralna nie są samo- 2004; Mój tata Maciek, 2005; różnorodne poetyki oraz rodzaje rem „La Strada” na festiwalu War- dzielnymi utworami. Są nie- 33 sceny z życia, 2008; Sponso- muzyki, od tradycyjnych do no- szawska Jesień. Dwa lata później pełne, ubogie. Nie widzę sensu, ring, 2011; W imię…, 2013), a także woczesnych, od klasyki do popu jego utwór „3 for 13” został uho- aby ktoś przychodził na koncert z twórcami starszego pokolenia – i ostrego rocka. norowany pierwszą nagrodą na i słuchał na nim mojej muzyki Andrzejem Wajdą (Tatarak, 2009; Międzynarodowej Trybunie Kom- teatralnej. Niech przyjdzie na Wałęsa. Człowiek z nadziei, 2013) pozytorów UNESCO w Paryżu. spektakl, wtedy dostanie pełny i Jerzym Skolimowskim (Essen- Założyciel i klarnecista zespołu obraz” – wyznaje na łamach tial Killing, 2010; 11 minut, 2015). Nonstrom (1990-2005), specja- „Teatru” (nr 9/2008). I dodaje: Pięciokrotny (!) laureat festi- lizującego się w muzyce współ- „W teatrze muzyka jest tylko jed- walu w Gdyni – za muzykę do czesnej. W latach 1997-2001 był nym z elementów. Czasami bar- filmów: Ono (2004), 33 sceny kierownikiem muzycznym dziej, a czasami mniej istotnym. z życia (2008), Trick (2010) Jana stołecznego Teatru Stu- Kiedy natomiast piszę jakiś utwór Hryniaka, Essential Killing (2011), dio, a od 2008 – Nowego autonomiczny, to wiem, że przez 11 minut (2015). 33 sceny z życia, Teatru w Warszawie. Bliski dwadzieścia minut muszę zająć Essential Killing i 11 minut przy- współpracownik Krzysz- słuchacza samym dźwiękiem, bez niosły mu statuetki Orłów (2009, tofa Warlikowskiego, kom- świateł i kostiumów. Ta muzyka 2011, 2016). Jest także laureatem ponował także do spektakli jest dużo bardziej złożona. I dla- Paszportu „Polityki” w katego- Piotra Cieślaka i Grze- tego czasem nad paroma tak- rii – muzyka poważna (2000) gorza Jarzyny. tami siedzi się tygodniami, mie- oraz nagrody Koryfeusz Muzyki siącami. W teatrze muzyka nie jest Polskiej w kategorii – osobowość tak intensywna, nawet nie może roku (2015).

Fot. Andrzej Stawiński/REPORTER być. Utwory autonomiczne na sce- Jego najnowszą muzykę fil- nie się nie sprawdzają, bo są za mową – w wykonaniu znakomi- gęste. Aktor czuje wtedy, że ma tej orkiestry Aukso pod batutą konkurencję”. Marka Mosia – usłyszymy jesienią Jako kompozytor muzyki fil- w thrillerze Piotra Śmigasiewicza Paweł Mykietyn mowej zadebiutował w 1995 Titanium White.

MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 Swoich nie znacie: Ewa Chudzik Swoich nie znacie: Ewa Chudzik

wiście do każdego filmu podchodzę inaczej, bo filmy są różne, w związku z czym wyma- gają odmiennych rozwiązań plastycznych” – tłumaczy Chudzik. Podkreśla, że w pracy kolorysty, oprócz biegłości technicznej i intu- Ewa Chudzik icji (niezbędnej zwłaszcza w epoce taśmy), potrzebna jest też wrażliwość estetyczna oraz wiedza o sztuce. „Wiele zawdzięczam tu Lechowi Majewskiemu, reżyserowi i mala- rzowi. Podczas korekcji barwnej jego filmu Młyn i krzyż zażyczył sobie purpury w duchu – mistrzyni malarstwa holenderskiego. Przestudiowałam je i przedłożyłam propozycję, którą Lech zdecydowanie odrzucił. Znów sięgnęłam po książki i albumy. Po pokazaniu drugiej propozycji usłyszałam od Lecha: »Nie wiem, jak tego dokonałaś, ale to jest dokładnie to, filmowego liftingu o co mi chodzi. Odczułam wielką satysfak- cję«” – mówi pani Ewa.

Drugi dom Andrzej Bukowiecki Ewa Chudzik pochodzi z Hrubieszowa, gdzie już na etapie szkoły podstawowej zaraziła Chyba nie ma polskiego autora zdjęć filmowych, który nie współpracowałby się od brata pasją fotograficzną. Na miej- Młyn i krzyż, reż. Lech Majewski

sce dalszej nauki wybrała więc Technikum Fot. www.themillandthecross.com z Ewą Chudzik, kolorystką z Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych Fototechniczne przy ulilcy Spokojnej w War- szawie. Zdobyła zawód fotografa, ale dzięki nisław Warzocha. „Choć miałam już pewną korekcję cyfrową z wykorzystaniem jej zalet, w Warszawie. Operatorzy często powierzają jej korekcję barwną filmów, praktykom w Poltelu i specjalizacji z tech- wprawę w korekcji, odczuwałam wielką tremę, w tym możliwości selektywnego korygowania do których robią zdjęcia i zasiadają z nią do rekonstrukcji cyfrowych dzieł nologii obróbki filmów zbliżyła się do kina. gdy w 1992 roku pierwszy raz wykonywałam poszczególnych partii obrazu. „Początkowo Nic dziwnego zatem, że podjęła pracę ją sama w pełnometrażowym filmie fabular- jednak daleko było do ideału. Po przeniesie- z przeszłości. Cenią w niej wrażliwość estetyczną, inwencję twórczą, w WFDiF. „Jestem tu trzydziesty pierw- nym. Co więcej, był to film samego Andrzeja niu obrazu z D.I. na kopię optyczną można niespożytą energię, solidność i szybkość działania. szy rok, można to nazwać zasiedzeniem, Wajdy! Mówię o Pierścionku z orłem w koro- było rozczarować się niepełnym odwzorowa- a Wytwórnię moim drugim domem” – nie, który wymagał na dodatek łączenia scen niem korekcji” – mówi Ewa Chudzik, która wyznaje. kręconych współcześnie na taśmie barwnej korygowała pozytyw z D.I. m.in. w Przemia- Zaczynała w tzw. montażowni czarno-białej, z czarno-białymi archiwaliami. W tym celu nach Łukasza Barczyka, ze zdjęciami Kariny ermin „korekcja barwna” odnosi się nego, zielonego i niebieskiego; model RGB do której trafiały już zmontowane wydania te ostatnie skopiowano na pozytywie kolo- Kleszczewskiej. Wkrótce rewolucja cyfrowa do filmów barwnych i... czarno-białych. – red-green-blue, uzupełniony światłami Polskiej Kroniki Filmowej w celu przygoto- rowym, co już nadało im odcień barwny. wyparła materiały światłoczułe z produkcji TW przypadku tych pierwszych oznacza w barwach dopełniających: zielononiebie- wania z dnia na dzień kopii wzorcowej i kopii Ten z kolei korekcją, czyli światłami RGB, wielu filmów. nadanie filmowi przez kolorystę, we współ- skim, purpurowym i żółtym – cyan-magen- eksploatacyjnych. Jedną z kilku wykony- zmieniałam np. na sepię. Wspaniały ope- Imponujący dorobek „korekcyjny” Ewy pracy z autorem zdjęć i reżyserem, ostatecz- ta-yellow). wanych równocześnie czynności był wspo- rator, dziś już nieżyjący Darek Kuc, okazał Chudzik powiększył się w ostatnich latach nego kształtu kolorystycznego: dominanty Dopiero znaczne poszerzenie możliwo- mniany opis negatywu, czyli – w dzisiejszej mi wiele cierpliwości i dzięki temu spro- o filmy zrealizowane i prezentowane cyfrowo, barwnej, nasycenia kolorów, przewagi barw ści korekcji barwnej, które nastąpiło wraz terminologii – korekcja barwna: ustawienie stałam wyzwaniu” – wspomina swój debiut np. Obce ciało Krzysztofa Zanussiego (zdjęcia: chłodnych lub ciepłych itp., z jednoczesnym z pojawieniem się w sztuce operatorskiej świateł do kopiowania. „Było nie do pomy- Ewa Chudzik. Piotr Niemyjski), Letnie przesilenie Michała „dopieszczeniem” jasności i kontrastu obra- technologii cyfrowej, pociągając za sobą ślenia, żeby się z czymś spóźnić, Kronika Siedemnaście lat później na barwny pozy- Rogalskiego (nagroda za zdjęcia Jerzego Zie- zu. Na nich skupia się uwaga kolorysty, gdy zwiększenie roli kolorystów, spowodowało, musiała na czas trafić do kin. Myślę, że wtedy, tyw przeniosła czarno-biały Rewers Borysa lińskiego na Festiwalu Filmowym w Gdyni, w grę wchodzą jedynie czerń, biel i szarość. że ich nazwiska: Ewy Chudzik, Aleksandry będąc z natury osobą energiczną, nabrałam Lankosza, ze zdjęciami Marcina Koszałki, tym 2015!), Panie Dulskie Filipa Bajona (zdjęcia: „Moja funkcja jest służebna wobec operatora. Kraus czy Aleksandra Wineckiego stały się szybkości w pracy i wyrobiłam w sobie poczu- razem z uwagi na krótką sekwencję kolorową. Łukasz Gutt), Excentrycy, czyli po słonecznej Ja tylko pomagam urzeczywistnić jego kon- znane widzom. cie dyscypliny. To wszystko procentuje teraz „W tych warunkach trudno było zachować stronie ulicy Janusza Majewskiego (zdjęcia: cepcję wizualną filmu. Mogę najwyżej odra- Ewa Chudzik rozpoczynała pracę jeszcze przy korekcji filmów, na którą jest zwykle wrażenie czerni i bieli, ale Marcinowi i mnie Adam Bajerski), Karbala Krzysztofa Łuka- dzić pomysł nierealny technicznie” – mówi w czasach królowania negatywu i pozytywu, mało czasu. Mimo to, staram się nie prze- się to udało, choć w rzeczywistości pozytyw szewicza oraz czekający na premierę Mały Ewa Chudzik. „No i zdarza mi się podsunąć wdrażała stopniowo nowe techniki i zado- kraczać terminów, a przy tym dobrze wywią- był niebieskawy” – cieszy się kolorystka. Jakub Mariusza Bielińskiego (oba ze zdję- własny” – dodaje nieśmiało. mowiła się w erze cyfrowej. „Dzisiaj od razu zywać z zadań kolorysty” – mówi Chudzik. Chudzik nie kryje, że lubi wyzwania. Jesz- ciami Arkadiusza Tomiaka). Do tego docho- widzę na monitorze efekty korekcji barwnej. Przeszła potem do wydziału kontroli cze przed wejściem cyfry był nim proces foto- dzą filmy animowane, spektakle telewizyjne, Na taśmie i na cyfrze Kiedy używało się wyłącznie taśmy filmo- jakości technicznej i zdobyła tam kolejne chemiczny Bleach Bypass, który powiększał mnóstwo etiud studenckich. „I tylko jeszcze Dopóki kinematografia opierała się na sys- wej, musiałam je sobie wyobrazić i czekać na doświadczenia przydatne przy korekcji barw- kontrastowość i pogłębiał czernie obrazu, rekonstrukcje cyfrowe klasyki kina polskiego temie negatyw-pozytyw, dopóty korekcja wywołanie kopii, by sprawdzić, czy korekcja nej: pogłębiła umiejętność oceny ekspozycji dzięki czemu sprawdził się w filmach dra- jakoś łączą mnie z taśmą filmową, do której barwna jako wyodrębniona profesja rzadko odpowiadała oczekiwaniom twórców filmu negatywu oraz jego różnych wad i uszkodzeń. matycznych – Prawie ojca Marka Kondrata mam sentyment” – zwierza się pani Ewa. pojawiała się w czołówkach filmów. Była eta- i moim. Na ogół utrafiam w intencje realiza- (zdjęcia: Paweł Edelman) i sfotografowanych Jej najbardziej zdumiewające (pozytywnie) pem obróbki laboratoryjnej i funkcjonowała torów, ale to wymagało ode mnie wielu lat Nareszcie fabuły przez Koszałkę Pręgach Magdaleny Piekorz. osiągnięcie? Chyba uratowanie koszmarnie pod roboczą nazwą opisu negatywu. Opisu- praktyki. Pomocna była – i jest – częsta współ- W charakterze „kontrolera” dotrwała do Następnie przyszła forpoczta ery cyfro- prześwietlonej etiudy studenckiej, która... zdo- jący – dziś zwani kolorystami – oglądali każdą praca z tymi samymi operatorami i reżyse- czasu, kiedy starsi od niej koloryści kolejno wej: D.I. (Digital Intermediate) – cyfrowy była potem nagrodę festiwalową! Paradoks? klatkę i ustalali wartości liczbowe świateł Ewa Chudzik rami, dzięki czemu po drugim czy trzecim odchodzili na emeryturę. Znalazła się w gro- pośredni nośnik obrazu między negatywem Przypadek? Nie, to idący w parze z pracowi-

kopiowania (w filmach barwnych: czerwo- Fot. Archiwum Ewy Chudzik razie wiem, jakie mają preferencje, choć oczy- nie ich następców. Szkolił ją kolorysta Sta- i pozytywem. Na D.I. przeprowadzało się tością wielki talent Ewy Chudzik.

72 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 73 Niewiarygodne przygody polskiego filmu Jarocińskie

Jerzy Armata falowaniemyślały ówczesne władze. I dzie- „Falowanie i spadanie, falowanie i spadanie / ruch, ciaki wrzeszczały, tyle że nie tylko „Nie płacz, Ewka” czy „Kocham magnetyczny ruch, ściana przy ścianie” – śpiewała Kora cię, kochanie moje”, a także nieco inne teksty. „Żadnej demagogii, w pamiętnym przeboju „Raz, dwa, raz, dwa” zespołu Maanam. żadnej propagandzie, żadnemu Do swoistego filmowego „falowania” doszło podczas przekupstwu i żadnej presji nigdy nie poddawaj się” – śpiewał woka- tegorocznego festiwalu muzycznego w Jarocinie. lista zespołu Izrael, „Moja krew wypijana na trybunach, na mów- nicach, na dyskretnych rokowa- miejscowym kinie Echo niach...” – to była sztandarowa im. Piotra Łazarkiewi- pieśń Republiki, „Na mojej ulicy Wcza doszło do przedpre- gra chłód wciąż mniej żywych tka- mierowego pokazu dokumentu nek” – melorecytował Paweł Kukiz, Michała Wiraszki i Grzegorza Lip- ówczesny wokalista zespołu Aya ca Powracająca fala – swoistego RL. Sceny z fragmentami tych pio- sequela pamiętnej Fali wyreży- senek należą w filmie Łazarkiewi- serowanej przez Łazarkiewicza cza do najbardziej przejmujących. przed trzydziestu laty. „Rock jest muzyką o wolności Dramaturgiczną budową Fala w najszerszym rozumieniu tego przypomina nieco słynny Wood- słowa” – podsumowywał Walde- stock Michaela Wadleigha. Oba mar Chełstowski, ówczesny dyrek- filmy zaczynają się scenami przy- tor Jarocina. I trudno się z jego gotowań do festiwalu, pokazują konstatacją nie zgodzić. pewną wydzieloną, coraz bardziej W Powracającej fali, której nar- zapełniającą się przestrzeń, a koń- ratorami są Magdalena Łazarkie- czą exodusem jego uczestników, Na planie filmu Powracająca fala, wicz, wdowa po Piotrze, i Cheł- generalnym sprzątaniem i coraz reż. Michał Wiraszko, Grzegorz Lipiec stowski, jej reżyserzy – Michał bardziej pustoszejącymi kadrami. Fot. Artur Jędrzejak Wiraszko, lider zespołu Muchy Ową narracyjną klamrę wypeł- roku, czyli cztery lata po wpro- ludzi jest obserwowana przez wła- oraz Grzegorz Lipiec z grupy fil- niają występy rockowych idoli, wadzeniu w Polsce stanu wojen- dzę, milicję, wszelkiego rodzaju mowej Sky Piastowskie – po trzy- scenki rodzajowe z pola namio- nego! Nieco surrealistycznego służby. Są one przekonane, że dziestu latach powracają do boha- towego i widowni, przerywane wręcz klimatu dodają wypowiedzi mają tę grupę pod kontrolą, tym- terów Fali. I zadają im to samo, co wypowiedziami uczestników – jarocińskich władz, które uznają czasem nie są w stanie skontrolo- Łazarkiewicz pytanie: „Czym jest artystów i widzów, a także przed- festiwal za potrzebny, wręcz nie- wać emocji, które wytworzyły się przyszłość?”. „Przyszłość? Trzeba stawicieli lokalnych władz i orga- odzowny, a nawet... w pełni zgodny w środku grupy” – mówił Łazarkie- walczyć o teraźniejszość. Jeżeli nizacji społeczno-politycznych. z aktualną linią PZPR – jak twier- wicz w rozmowie zamieszczonej się uporamy z teraźniejszością, Właściwie te wypowiedzi brzmią dzi miejscowy sekretarz podsta- w książeczce towarzyszącej wyda- wtedy będzie i przyszłość” – mówił podobnie jak w amerykańskim fil- wowej organizacji partyjnej. Zaś niu Fali na płycie DVD. przed trzydziestu laty Paweł Kukiz, mie. „Chyba tu się czuję wolny” – przedstawicielka Ligi Kobiet W czasie stanu wojennego wtedy lider zespołu Aya RL. „Przy- mówi Jorgos Skolias, wokalista dodaje, że: „Impreza jest lepsza i tuż po jego zniesieniu chciano szłość to jest silna Polska, godna rockowy i jazzowy. „Tylko tu” – i młodzież też, nawet mniej teraz z muzyki rockowej stworzyć tzw. swojego obywatela” – mówi teraz wtóruje mu anonimowy uczest- widać punków, a muzyka jest bar- wentyl bezpieczeństwa. Niech Paweł Kukiz, poseł RP. „Falowanie nik festiwalu. Z tą jednak różnicą, dziej znormalizowana”. sobie dzieciaki powrzeszczą na i spadanie, falowanie i spadanie że jarociński Festiwal Muzyków „Początkowo miał być to film koncertach razem ze swymi ido- / ruch, magnetyczny ruch, ściana Rockowych odbywał się w kraju krótkometrażowy. Nosił roboczy lami, zamiast wznosić wrogie przy ścianie / Raz, dwa, raz, dwa, tzw. realnego socjalizmu, a prezen- tytuł Rezerwat. Szukałem sytu- okrzyki na ulicy czy rzucać kamie- raz, dwa, raz, dwa, / raz, dwa, raz, towana w filmie edycja – w 1985 acji, w której duża grupa młodych niami w partyjne komitety – tak dwa, raz, dwa, raz, dwa…”.

74 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 Miejsca: kino Muza Miejsca: kino Muza

Niewolnica zmysłów. Zawarta w tych szcze- gólnych okolicznościach znajomość z komen- dantem sosnowieckiej policji Eugeniuszem hr. Dąmbskim zakończyła się małżeństwem zawartym 5 listopada 1919 roku. Pola – od tego Jan Kiepura, momentu hrabina Dąmbska na kilka miesięcy (bo zaledwie tyle trwał ów związek) zamiesz- kała w Sosnowcu. Potem, od roku 1920 były Władysław Szpilman, już światowe stolice i fabryka snów… Na ele- wacji budynku przy ulicy Kołłątaja 6 umiesz- czono pamiątkową tablicę, a w świadomości mieszkańców Sosnowca ta historia zyskała status „miejskiej legendy”. Pola Negri… i Bywa, że sprawy, miejsca i zdarzenia nie są tak oczywiste i jednoznaczne jak się być wydają… Okolice wioski Sosnowiec od jakże odległego z dzisiejszej perspektywy roku 1846 po rok 1914 to szczególna i wyjątkowa „loka- cja” – to tu zbiegały się granice trzech impe- riów, tworząc tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy. Budowa stacji Kolei Warszawsko-Wiedeń- skiej i dworca w 1859 wyznaczyła kierunek rozwoju przyszłego miasta o bujnej, polikul- kino Muza turowej, polsko-żydowsko-niemieckiej historii. Zgodnie z duchem czasu, już wkrótce miały Kino Muza się tam pojawić także sale teatrów kinema- Fot. Będkowski Łukasz tograficznych. w Sosnowcu Najstarszym i pierwszym z nich był wspo- kiego kina. Po Palace przyszła kolej na Roxy, „dzieją się” tu spektakle teatralne i muzyczne, mniany już, na zawsze związany z biografią potem na Nowe Pokolenie, w końcu – w 1956 koncerty wszelkiego rodzaju, multimedialne Jana Kiepury – Sfinks. Na początku lat 30. roku po generalnym remoncie – pojawiła się wydarzenia artystyczne. A publiczność? Poja- pojawił się w Sosnowcu kolejny wyjątkowy nazwa Muza, która dotrwała do roku 2005, wia się, i to z wielką intensywnością. W ciągu Anita Skwara obiekt – kino Palace. Historia samego budynku a faktycznie – do chwili obecnej… Ów 2005 dwunastu miesięcy działalności nową Muzę jest jednak o trzy dekady starsza, datowana rok stanowił istotną cezurę, albowiem w tam- odwiedziło 60 tys. widzów i słuchaczy. Pamięć na przełom XIX i XX wieku. Pierwotnie była tej chwili kino zostało oficjalnie zamknięte – o dawnym Teatrze Kinematograficznym nie Wielkie nazwiska przedwojennego kina, estrady, opery oraz punkt na mapie w nim wozownia, która powstała przy dworcu po siedmiu dekadach działalności. Jaka była do końca jednak była usatysfakcjonowana… nieco na uboczu, w bok od wielkich metropolii – Sosnowiec. Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i służyła przy- przyczyna? Cóż, podobnie jak w przypadku Siłą pięknej i konstruktywnej nostalgii wła- jeżdżającym jako dogodne miejsce do pozosta- „gestu założycielskiego” sprzed siedemdzie- dze miasta i macierzystej instytucji Muzy, Pozornie jedno z tych miejsc, w których można się urodzić, spędzić wienia konnego zaprzęgu. Trudno z dzisiejszej sięciu lat, czyli przemiany wozowni w budy- jakim jest znakomicie od 33 lat funkcjonu- perspektywy jednoznacznie wyrokować, jakie nek kina, i tym razem był to znak czasu. Dwa jący Miejski Klub im. Jana Kiepury, podjęły dzieciństwo, by potem – koniecznie wyjechać dla dalszej edukacji, sławy, były bezpośrednie decyzje dotyczące zmiany nowopowstałe w bezpośrednim sąsiedztwie decyzję o powrocie kina do Muzy. Wyposa- kariery. Można też zatrzymać się tu przejazdem, podczas dalekiej funkcji tego obiektu, ale z całą pewnością było Muzy multipleksy podważały zasadność ist- żenie sali zostało uzupełnione o najnowszej to swoiste signum temporis… Kino – zachwy- nienia i działalności tej klasycznej, filmowej generacji projektor BARCO DP2K-10Sx oraz (jak na początek XX wieku) podróży pomiędzy wielkimi miastami – na cająca sztuka ruchomych obrazów, doma- przestrzeni. Jednakże mieszkańcom miasta Panasonic PT-DW 750, pełnowymiarowy ekran przykład pomiędzy Warszawą a Berlinem… gało się nowych przestrzeni, w których można (jak się okazało – również i władzom) trudno i 9 czerwca miała miejsce inauguracja nowego było kolekcjonować świat w jego wizerun- było rozstać się z nazwą kina, z pamięcią etapu obecności filmu w tym szczególnym kach… Podróże, jakie w przestrzeni tej dawnej o nim, a także z samą przestrzenią znakomicie dla Sosnowca miejscu. Muza nie będzie na sosnowieckiej wozowni mogli teraz odbywać zlokalizowaną w ścisłym centrum, vis-à-vis powrót kinem premierowym, nie będzie tu rudno, aby było inaczej, skoro ta miej- artystyczną biografię i karierę w przestrze- wcześniej uczęszczał do niej Kiepura), są tu widzowie pokazów filmowych, były w stanie historycznego dworca. Nowy etap w histo- także kina repertuarowego, ale będzie ist- scowość dopiero od 1902 roku oficjal- niach artystycznych Wiednia, Mediolanu, żywe i hołubione. przyćmić każdą realną peregrynację – choćby rii Muzy rozpoczął się w sierpniu 2012 roku, nieć „przestrzeń filmowa” (pisząca te słowa Tnie może być traktowana jako miasto. Warszawy, Paryża, Nowego Jorku. Jednak to Nadużyciem byłoby przywłaszczanie najsprawniejszym z konnych zaprzęgów. kiedy przystąpiono do projektu, a później – ma zaszczyt być tej przestrzeni animatorką), W czerwcu owego roku, staraniem tamtejszych w Sosnowcu właśnie w 1923 roku odbył się i zawłaszczanie przez Sosnowiec biografii Z czasem to miejsce spotkań z X muzą realizacji kompleksowej przebudowy i rewi- dwa razy w miesiącu pulsująca światłem pro- rodów przemysłowych, Sosnowiec uzyskuje pierwszy jego koncert – w pięknej sali kina ikonicznej postaci legendarnej Poli Negri – okrzepło, nabrało stosownej patyny i pre- talizacji obiektu. jektora i oddechem kina w najrozmaitszych upragnione prawa miejskie, tak bardzo mu Sfinks, należącego do żydowskich przedsię- obywatelki świata, która zrządzeniem losu stiżu nobliwego przybytku sztuki. Wiadomo Historyczna przestrzeń w nowej odsło- odsłonach – z udziałem ludzi kina, pokazami należne – jako, że ta „wioska” liczy wtedy już biorców i mecenasów kultury – braci Maksa spędziła tu zaledwie parę miesięcy. „Genotyp” było, że pokazy w kinie Palace to gwarancja nie zaistniała w maju 2015 roku, tym razem specjalnymi z muzyką na żywo, retrospekty- 60 tys. mieszkańców… i Wilhelma Binderów. tej historii jest jak najbardziej filmowy i wart spotkań z tym, co w kinematografii polskiej w kształcie imponującej, posiadającej znako- wami i cyklami tematycznymi. Pierwsze, inau- Jeden z najbardziej cenionych na świe- Władysław Szpilman, urodzony w 1911 roku przytoczenia – aktorka, już z zadatkiem na i światowej nowe oraz świeże. Sosnowieckie mite zaplecze techniczne Sali Widowiskowo- guracyjne spotkanie odbyło się pod hasłem cie polskich artystów pierwszej połowy XX w Sosnowcu, już piętnaście lat później wyjeż- gwiazdę po pierwszych międzynarodowych kino, obok katowickiego kinoteatru Rialto -Koncertowej Muza mogącej pomieścić 500 „Sosnowiec jest jak Pola Negri…” – co z zało- wieku – Jan Kiepura, urodził się jeszcze dża z rodzinnego miasta do Warszawy, którą sukcesach w filmach Ernsta Lubitscha, podczas było jednym z dwóch w regionie kin pre- widzów. Polifunkcyjność tego obiektu wypo- żenia stanowiło nawiązanie do znakomitej, w wiosce Sosnowiec – 16 maja 1902 roku… uzna za swoje miejsce na Ziemi, ale jego ślady podróży z Warszawy do Berlina na początku mierowych. Publiczność ceniła sobie ten sażonego w najnowocześniejszy sprzęt nagło- przewrotnej wystawy w sosnowieckim Pałacu Wielki tenor, a także odnoszący międzyna- i niegdysiejsza obecność w mieście, w którym 1919 roku została zatrzymana przez kontrolę przywilej oglądania nowości, nic dziwnego śnieniowy, oświetleniowy, chowane w podło- Schoena zatytułowanej „Sosnowiec jest jak rodowe sukcesy aktor familiarnie nazywany wychował się jako syn Samuela i Estery oraz celną na stacji Sosnowiec. Wiozła niezgłoszoną więc, że to miejsce stało się czymś na kształt dze fotele, które umożliwiają błyskawiczne kobieta”… Kino to rodzaj nijaki, film – rodzaj „chłopakiem z Sosnowca”, budował swoją uczeń Szkoły Męskiej Handlowej (kilka lat do odprawy kopię swojego pierwszego filmu marki kulturowej, wrośniętej w pejzaż miasta. przekształcenie wnętrza w salę taneczną, znaj- męski, natomiast muza – z całą pewnością Spora była fleksybilność nazwy sosnowiec- duje swoje odbicie w ofercie repertuarowej – jest kobietą.

76 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 77 PISF PISF

Kathleen McInnis – festiwalowy strateg oraz doradca do spraw reklamy i promocji filmów z ponad dwudziestoletnim doświadczeniem w branży, była gościem tegorocznego 35. Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”. Pracowała jako dziennikarz, producent, dyrektor reklamy i promocji wydarzeń branżowych oraz główny programer Seattle Strategia International Film Festival, dyrektor Slamdance Film Festival i dyrektor Palm Springs ShortFest. Wykłada na najważniejszych amerykańskich uczelniach. Obecnie prowadzi firmę konsultingową See-Through Films, która reprezentuje produkcje pełno- i krótkometrażowe na największych festiwalowa międzynarodowych festiwalach. Paulina Bez: Jak została pani Sundance oraz wspólnych znajomych nie bardziej interesuje ich to, co się stanie strategiem festiwalowym? w polskim środowisku filmowym.Córki z ich filmami, gdzie zostaną pokazane. Kathleen McInnis: Pracowałam dla Dancingu zdobyły nagrodę specjalną Widzę, że niektórzy naprawdę są w to bar- festiwali, zajmowałam się ich promocją w konkursie World Dramatic Cinema dzo zaangażowani, zaangażowani w szu- jest bardzo ważna i organizacją przez wiele lat. Przepro- Competition, co bardzo mnie cieszy. kanie i rozwijanie swojej widowni. Lepiej wadziłam się do Los Angeles, zapropo- rozumieją na czym polegają negocjacje, nowano mi tam pracę na uniwersytecie Dlaczego strategia festiwalowa jest kiedy prowadzą rozmowy z festiwalami. właśnie jako strateg, specjalista festiwa- ważna? Dokonują lepszych wyborów. Kiedy festi- Z Kathleen McInnis rozmawia Paulina Bez lowy. Pomagałam studentom w plano- Dlatego, że może dać filmowcom wiele wal daje do zrozumienia, że chce pokazać waniu strategii festiwalowej i bardzo to korzyści. Festiwale stały się świetną oka- film, to filmowcy pytają, co mogą otrzy- polubiłam. Już wiele lat temu zauważy- zją do dystrybuowania filmów. Twórcy mać w zamian. To coś zupełnie nowego. łam, że filmowcy są dobrzy w robieniu mają na nich bezpośredni kontakt Kiedyś tak nie było. W strategii festiwa- filmów, opowiadaniu obrazem, ale nie za z widownią, widzą jak ona reaguje na film, lowej ciągle się coś zmienia. Myślę, że to bardzo znają się na planowaniu i rozwija- mogą się od niej wiele nauczyć. Festi- dobrze. niu swojej kariery zawodowej. Nie myślą wale są również okazją do spotkań branży również o tym, co mogą im dać festiwale. filmowej. Są miejscem do wymiany Kiedy powinno się zacząć planować Kiedy przestałam pracować na uniwersy- doświadczeń, opinii, rozmów o trendach, strategię festiwalową filmu? tecie, założyłam własną firmę See-Trough pomysłach, nowych projektach. Właśnie Twórcy powinni zacząć myśleć o strate- Films i skoncentrowałam się właśnie na w czasie festiwali filmowcy spotykają gii, w momencie, kiedy chcą zrobić film, pomaganiu w planowaniu strategii festi- osoby, które mogą stać się ich zawodo- kiedy mają jakąś historię do opowiedze- walowej. wymi partnerami. Muszą być gotowi na nia, ciekawą koncepcję, a nie w fazie pro- przeprowadzenie wielu rozmów, i na to, dukcji. Na jakich festiwalach filmowych można żeby to doświadczenie festiwalowe prze- panią spotkać? łożyło się później na jakieś wymierne Co doradziłaby pani początkującym Pracuję na całym świecie. Prawie zawsze rezultaty. W przeciwnym razie pobyt na filmowcom w kwestii planowania można spotkać mnie i moich współpracow- festiwalu będzie tylko jak wakacje. Jeżeli strategii festiwalowej? ników na festiwalu Sundance, w Toronto, ktoś przyjeżdża na festiwal, zaprezentuje Nie powinni się zajmować tym sami. w Berlinie. Pojawiamy się również w Kar- swój film i wyjedzie, to moim zdaniem W biznesie filmowym wszystko lepiej lowych Warach, San Sebastian, Galway, jest to zmarnowana szansa i strata czasu. wychodzi, jeżeli pracuje się w grupie. Seattle i na wielu innych imprezach. Nasza Powinni mieć kogoś w swoim zespole, obecność na festiwalach zależy od potrzeb Czy zauważa pani dużą zmianę kto się tym zajmie, kto w tym pomoże, filmowców, którzy z nami współpracują. w planowaniu strategii odpowie za to, gdzie film się znajdzie, festiwalowej na przestrzeni gdzie będzie pokazany. Najlepiej znaleźć Jednym z filmów, które reprezentowała ostatnich lat? stratega festiwalowego jak najwcześniej. pani na festiwalu Sundance w tym W ostatnich latach nastąpiła ogromna Powinni również upewnić się, że wszyscy roku, były Córki Dancingu Agnieszki zmiana. Strategia tak naprawdę stała w ekipie realizacyjnej mają ten sam cel. Smoczyńskiej. się ważna dwanaście, dziesięć lat temu. Nie polecam planowania zrobienia filmu W zeszłym roku na festiwalu Sundance Wielu osobom wydaje się, że znacznie pod konkretny festiwal. To nie działa współpracowałam ze Studiem Munka wcześniej. Zaistniała na rynku filmowym w ten sposób. Trzeba natomiast zadać przy filmach:Punkt wyjścia Michała również dzięki zmianom, które nastąpiły sobie kilka pytań: dlaczego, po co, dla Szcześniaka i Obiekt Pauliny Skibińskiej, wokół nas. Pojawiły się media cyfrowe, kogo chcę zrobić film, dla jakiej widowni? który otrzymał nagrodę specjalną jury social media. Teraz żyjemy w zupełnie Następnie trzeba zastanowić się nad w Konkursie Filmów Krótkometrażowych. innym świecie niż kilkanaście lat temu. wyborem festiwali, które mogą pomóc Kathleen McInnis Do współpracy z Agnieszką Smoczyń- Zmieniło się również nastawienie twór- w osiągnięciu naszych celów, mogą

Fot. Piotr Szymański/PISF ską doszło przez rekomendację festiwalu ców do ich własnych dzieł. Zdecydowa- pomóc w rozwoju kariery.

78 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 79 Studio Munka Recenzje i omówienia na stronie: recenzje: książki www.sfp.org.pl/ksiazki_i_film

Padł pierwszy klaps na planie Zofia Komedowa-Trzcińska Jerzy S. Majewski Klaudia Iwanicka, Krystyna Podleska Nietakty. Mój czas, mój jazz Spacerownik. Dziewczyna Misia Wydawnictwo Szelest Sp. z o.o. Warszawa w filmie Edipresse Polska SA Warszawa 2015 Agora Warszawa 2016 filmu Ewy Bukowskiej! Warszawa 2016

Anna Kot 16 lipca padł pierwszy klaps na planie filmu 53 wojny w reżyserii i według scenariusza Ewy Bukowskiej. Jest to pełnometrażowy debiut fabularny produkowany w Studiu Munka. Zdjęcia, które realizowane są w Warszawie, potrwają do 23 sierpnia.

wojny to historia Anki muje się Maria Chilarecka. Za sce- Jakaż to fascynująca książka. Najlepiej ją prze- W czasach, kiedy coraz większą popularność Kojarzycie ją z Misiem Stanisława Barei? Po i Witka, którzy są nografię odpowiedzialna jest An- czytać, nie odrywając się ani na chwilę, jed- zdobywa zwiedzanie miast i poznawanie kul- lekturze tej książki będzie to skojarzenie jed- 53 zakochanym w sobie na Anosowicz, za kostiumy – Mar- nym tchem. Takie było bowiem życie jej boha- tury poprzez różnego rodzaju „toury” – od no z wielu. Krystyna Podleska ma ciekawą bio- małżeństwem. On jest korespon- ta Ostrowicz, a za charakteryza- terów – wspaniałe, szybkie, pełne wrażeń, ar- tych jedzeniowych, przez historyczne, aż po grafię i duży talent do opowiadania. Nic dziw- dentem wojennym, który więk- cję – Magdalena Kakietek. Kie- tystycznych wzlotów, do utraty tchu. Krzysz- wódczane – filmowe spacerowniki powinny nego, że kiedy Klaudia Iwanicka spotkała ją szość dni w roku spędza na woj- rownikiem produkcji została Syl- tof Komeda, znakomity muzyk i kompozytor, być obowiązkową pozycją we wszelkiej ma- po raz pierwszy w pociągu, od razu wiedzia- nie. Ona nieustannie czeka, aż wia Rajdaszka, zaś film zmontuje odszedł – będąc u szczytu swych możliwości ści punktach informacji turystycznej, na sta- ła, że nie skończy się na kilkugodzinnej poga- mąż wróci do domu. Anka stara Agnieszka Glińska, nagrodzona twórczych – 23 kwietnia 1969 roku, na skutek cjach PKP i dworcach. Goszcząc na Sopot wędce. Ich znajomość obrodziła wywiadem się żyć normalnie, jednak nie- na ostatnim Festiwalu Filmowym komplikacji po wypadku, jakiego doznał kil- Film Festival, kilkakrotnie mignęli mi tury- rzeką, bezpretensjonalnym i wartkim. Podle- pewność o życie Witka wygrywa. w Gdyni za montaż 11 minut Je- ka miesięcy wcześniej w Los Angeles, Zofia, je- ści wyposażeni w „Spacerowanik po Trójmie- ska opowiada o karierze i życiu prywatnym Zaczyna szykować się na najgor- rzego Skolimowskiego. Scenariusz go żona – czterdzieści lat później, na zawał ser- ście” Katarzyny Fryc-Hyży, znakomitą pozy- z werwą i bez żalu. Czuć tu brytyjski charakter sze… W role głównych bohaterów do filmu53 wojny powstał na pod- ca. Leżą oboje na warszawskich Starych Powąz- cję, która wnikliwie opisuje historię powsta- i poczucie humoru aktorki (młodość spędzi- wcielają się: Magdalena Popław- stawie książki Grażyny Jagielskiej kach. Wcześniej zdołała wydać książkę „Ko- nia danego filmu i miejsc, w których kręco- ła w Wielkiej Brytanii), która z lekkością mó- ska i Michał Żurawski. Towarzy- „Miłość z kamienia. Życie z kore- meda, Zośka i inni” (1996) o ich wspólnym ży- no poszczególne sceny. „Spacerownik. War- wi tak o dobrych momentach życia, jak i tych szą im, m.in. Kinga Preis, Dorota spondentem wojennym”. Ewa Bukowska na ciu, przyjaciołach, muzyce. Teraz jej syn – To- szawa w filmie” aż tak dokładny nie jest, co – przykrych. Przy okazji odkrywa przed nami ro- planie filmu 53 wojny

Kolak i Krzysztof Stroiński. Producentem filmu jest Studio Munka-SFP Fot. Jaworski/Studio Robert masz Lach, pasierb Komedy – przygotował ze jak wierzę – należy tłumaczyć tym, że fil- dzinne sekrety: dowiadujemy się choćby, że Autorem zdjęć jest operator Munka-SFP. Koproducenci to: wspomnień matki „Nietakty”. Bo Zofia była nie mów i seriali, które w stolicy nakręcono, jest jej ciotka była kochanką Iana Fleminga. Inte- młodego pokolenia, dwukrotnie Canal+, The Chimney Pot, Woj- 53 wojny to kolejny pełnome- ści Bartosza Konopki, Dzień ko- tylko muzą Krzysztofa, ale i – jak czytamy na znacznie więcej. Czasami jest to więc ra- resujące są też opowieści o zwyczajach w an- nagrodzony podczas Koszaliń- ciech Kabarowski Digital Movies. trażowy film realizowany w Stu- biet Marii Sadowskiej, Mur Da- skrzydełkach książki – „menadżerką, konferan- czej wyliczanka, która pozwala na skojarze- gielskim teatrze, który Podleska poznała od skiego Festiwalu Debiutów Fil- Film współfinansuje Polski Insty- diu Munka-SFP. Dotychczas riusza Glazera, Fale Grzegorza sjerem, sekretarką, fryzjerką, krawcową…” („Ko- nie miejsca z daną produkcją, ale bez za- podszewki. Kiedy Roman Polański obsadził ją mowych „Młodzi i Film” – Tomasz tut Sztuki Filmowej. Premierę za- w programie „Debiut Pełnome- Zaricznego oraz Królewicz olch chany Szefie!” – zwracał się do niej w listach głębiania się w arkany jej powstania. Prze- w „Makbecie”, żeby sobie dorobiła, dowiedzia- Naumiuk. Z kolei dźwiękiem zaj- planowano na 2017 rok. trażowy” powstały: Lęk wysoko- Kuby Czekaja. z Hollywood). Komedowa była także wnikli- wodnik domaga się zatem rozwinięcia, mo- ła się, że tytułu tej sztuki nie można w budyn- wym kronikarzem, archiwistą i propagatorem że w postaci osobnych tomów poświęconych kach teatrów wymawiać, bo przynosi to pe- jego muzycznej aktywności. Nie tylko jego, ca- dzielnicom? „Spacerownik. Warszawa w fil- cha. Uzasadnione jest jego użycie, jedynie kie- łego polskiego jazzu („Nietakty” opatrzone są mie” taką właśnie ma budowę: poszczegól- dy wystawia się spektakl. W innych przypad- podtytułem „Mój czas, mój jazz”). I ta książka ne rozdziały odpowiadają administracyjnym kach mówi się „The Scottish Play”. Warto też jest właśnie niezwykłą opowieścią o całym śro- rewirom miasta, a całość uzupełniają części pamiętać, że skrypt, który upadnie na podło- dowisku – oczywiście, z Krzysztofem Komedą o Wiśle i mostach oraz o dworcach i lotni- gę, można podnieść, tylko jeśli wcześniej przy- w roli głównej. A obok Roman Polański, Jerzy skach. Trudno tom Jerzego S. Majewskiego depta się go. Podobnymi ciekawostkami usia- Romantik w Toronto Skolimowski, Wiesław Dymny, Marek Hłasko, czytać jako niezależną książkę o kinie, nie- na jest cała rozmowa, w której nie brakuje też Piotr Skrzynecki, Tomasz Stańko, Marek Ni- stety także z tego względu, że autor nie unik- wspomnień wielkich osobowości. Zabawna Romantik Mateusza Rakowicza omantik to krótka histo- się daleka od wyobrażeń czy ocze- żyński, Wojciech Frykowski, Marian Eile… Nie- nął w niej błędów merytorycznych. Te poja- jest zwłaszcza historia pobytu Stanisława Dy- ria utrzymana w tragiko- kiwań. Obraz w Polsce doceniło winni czarodzieje… I to wspaniałe zdjęcie Woj- wiają się głównie w datach (w jednym tyl- gata w Wielkiej Brytanii. Podleska ma talent zakwalifikował się do konkursu Rmicznej tonacji o tym, że już jury Koszalińskiego Festiwalu ciecha Plewińskiego na okładce, z zakopiań- ko rozdziale „Mokotów, Ursynów i Wilanów” do deskrypcji poznanych osób. Autora „Poże- filmów krótkometrażowych nie panujemy nad swoim losem, Debiutów Filmowych „Młodzi skiego Jazz Campingu na Kalatówkach, z prze- dowiadujemy się, że Zakochani Piotra Were- gnań” opisuje jako: „wysoki, nie wymawiał »r«, nawet wtedy, kiedy wydaje nam i Film”, przyznając Jantara 2016 łomu lat 1958-1959. A na nim Zofia i Krzysztof śniaka to film z 2006 roku, a Wkręceni 2 tego szalenie inteligentny, dowcipny i kochany dla Międzynarodowego Festiwalu się, że osiągnęliśmy pełnię szczę- dla najlepszego krótkometrażo- Komedowie w łóżku. Ona leży naga, z odsło- samego reżysera z 2005 roku, podczas gdy mnie”. Kiedy zajęła się tłumaczeniem z pol- ścia. Czterdziestokilkuletni Sta- wego filmu fabularnego. Rakowi- niętym ramieniem, on siedzi obok w piżamie pierwszy powstał w 2000, a drugi w 2014). skiego na angielski, jednym z tekstów, które Filmowego w Toronto. Będzie nisław zabiera swoją ukochaną cza nagrodzono za talent narra- i gra na saksofonie. „W tym czasie pojawił się Na szczęście jako spacerownik wolumin nie przełożyła, był „Kopciuch” Janusza Głowac- to międzynarodowa premiera Zosię w tajemniczą i romantyczną cyjny, poczucie humoru i lekkość w moim życiu ktoś najważniejszy… Krzysztof zawodzi. Niżej podpisany odbył z nim przy- kiego. Sztuką zainteresował się i wystawił sam podróż. Pragnie się jej oświadczyć w opowiadaniu historii. Romantik Komeda, wtedy jeszcze Trzciński. Komeda. Mój jemny spacer po ukochanej Ochocie, co za- Danny Boyle, wtedy jeszcze mało komu w Pol- produkcji, która powstała w ramach w mieście miłości. Nie spodziewa zakwalifikował się także do Kon- przyszły mąż” – pisze autorka „Nietaktów”, któ- owocowało poszerzeniem wiedzy tak z dzie- sce znany reżyser teatralny. Życie Podleskiej drugiej edycji projektu Studia Munka się, że najbliższa noc stanie się kursu Fabularnych Filmów Krót- re stanowią część jej testamentu, upublicznio- dziny filmu, jak i o samej dzielnicy. A także do dziś przecina się z postaciami tak barwny- koszmarem jego życia, a drobia- kometrażowych 41. Festiwalu Fil- nego przez syna. wzrostem poczucia patriotyzmu lokalnego. mi jak tytułowy bohater Misia. i L.e. G.R.E.C – „Warszawa-Paryż”. zgowo zaplanowana podróż okaże mowego w Gdyni. A.K. Jerzy Armata Artur Zaborski Artur Zaborski

80 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 81 recenzje: DVD/CD In memoriam Kto tak Adam Kilian pięknie gra… – koneser lalki Marcin Giżycki Jerzy Armata Adama Kiliana, którego oczywiście już wcześniej ceniłem jako scenografa (także filmów Coraz więcej piosenek w polskich animowanych) i ilustratora, poznałem, gdy pisałem pracę magisterską o Zenonie filmach, i to nie tyle nowych, Wasilewskim, ojcu polskiej animacji. W przypisach do tej rozprawy zachowała się nawet co niegdysiejszych przebojów, dokładna data naszego spotkania: 12 lutego 1975 roku. ale w nowych aranżacjach

i interpretacjach. Przypominają ilian z Wasilewskim współpracował dowskiego (projekty lalek). Oczywiście film dawne czasy, a czasem pełnią tylko przy jednym filmie –Opowieść nie był jedyną dziedziną twórczości Kiliana. Kmichałkowicka według baśni Hanny Jeszcze przed spotkaniem Wasilewskiego także funkcje narracyjne Januszewskiej. Z wielu powodów była to działał w teatrze lalkowym. Debiutował dość niezwykła produkcja, nawet jak na tam w 1949 roku scenografią do spektaklu w snutych przez reżyserów dzisiejsze standardy. Wasilewski zgodził się „Kopciuszek” w założonym jeszcze w cza- opowieściach. na wyreżyserowanie filmu według cudzego sie wojny przez Janinę Kilian-Stanisław- scenariusza, zmęczony walką o własne pro- ską (matkę scenografa) teatrze Niebieskie ierwszym udanym filmem, którego Wszystko zaczyna się „Srebrnym weselem”, Agnieszki Glińskiej, musical o uczuciach jekty odrzucane przez władze kinematogra- Migdały (dzisiejszy Teatr Lalka). Uważany tzw. drugi plan dźwiękowy był utkany wykonywanym przez Wiktora Zatwarskiego, i pogodnym nastawieniu do życia, mimo nie fii za formalizm.Opowieść michałkowicka był za jednego z największych w kraju sce- Pz rodzimych evergreenów, była Spona wszak jest rok 1969, kiedy człowiek wylądował zawsze sprzyjających okoliczności. Obu pre- miała być polską odpowiedzią na zdoby- nografów teatralnych. Współpracował m.in. (1998) Waldemara Szarka, efektowna ekrani- na Księżycu, a wtedy toczy się akcja tej intere- mierom filmowym towarzyszą płyty z wyko- wające coraz większe uznanie w świecie ze Studenckim Teatrem Satyryków i Ada- zacja bestsellerowego „Sposobu na Alcybia- sującej opowieści, to także czas, w którym Pol- rzystanymi piosenkami. baśniowe filmy z Czechosłowacji, wyróż- mem Hanuszkiewiczem. Często powracał desa” Edmunda Niziurskiego. Czego tutaj na ska Rzeczpospolita Ludowa obchodziła swoje W pierwszym filmie swoje songi śpiewają niające się produkcyjnym rozmachem. Ten do „Pastorałki” Leona Schillera. Wiele spek- ścieżce dźwiękowej nie ma: z „Dwudziestym 25-lecie. A potem jest już mniej „akademijnie” Barbara i Zuzanna Wrońskie, czyli zespół półgodzinny film w kolorze kręcony był takli zrealizował z synem Jarosławem. No szóstym marzeniem” Skaldów sąsiaduje in- i na ścieżce dźwiękowej pojawiają się m.in. Ballady i Romanse, a także grający w nim w wielkiej hali zdjęciowej we Wrocławiu. i oczywiście był też uznanym ilustratorem. ny ich przebój – „Uciekaj, uciekaj”, ale w wy- „Napisz proszę” Haliny Frąckowiak i Grupy aktorzy, m.in. Kinga Preis, Marta Mazurek, Reżyser, chyba do końca nieprzekonany Jego obrazki w książkach Jerzego Ficow- konaniu Anny Marii Jopek, z przepiękną ABC Andrzeja Nebeskiego, „Kwiat jednej Michalina Olszańska, Roma Gąsiorowska, do przedsięwzięcia, zaproponował zapro- skiego („Denerwujek”), Anny Kamieńskiej piosenką Andrzeja Zauchy i Dżambli „Wy- nocy” Alibabek, „Cała jesteś w skowronkach” Katarzyna Herman, Magdalena Cielecka, jektowanie postaci i dekoracji młodemu („Dębowa kołyska”), Janiny Porazińskiej myśliłem ciebie”, tym razem w efektownym i „Od wschodu do zachodu słońca” Skaldów, Jakub Gierszał, Andrzej Konopka. Z ekranu scenografowi widowisk lalkowych – Ada- („Koziołeczek”) czy Zofii Kossak („Kłopoty wykonaniu Grzegorza Markowskiego i rapu- „Gdybyś kochał, hej” i „Po ten księżyc złoty” płyną – utrzymane w stylistyce lat 80. – nie- mowi Kilianowi. Niedoświadczony jesz- Kacperka, góreckiego skrzata”) należą do jącej Miki Urbaniak, pamiętne hity Tadeusza zespołu Breakout czy – znów! – „Na drugim gdysiejsze szlagiery, m.in. „Bananowy song” cze w tego typu pracy projektant nie nadą- klasyki polskiej ilustracji. Jego żywiołem Nalepy – „Gdybyś kochał, hej” i „Powiedzmy brzegu tęczy”. A swoją drogą, tytułowa pio- zespołu Vox, „Byłaś serca biciem” Andrzeja żał jednak z wykonywaniem na czas zadań były zwłaszcza tematy nawiązujące do rodzi- to”, z Chopinowskim i Bachowskim prelu- senka z debiutanckiej płyty zespołu Break- Zauchy, „Daj mi tę noc” Boltera czy „Beata i ostatecznie Wasilewski także włączył się mego i obcego folkloru, nie tylko w ilustra-

dium w jazzowej interpretacji Andrzeja Ja- out stała się szybko hymnem rodzimego psy- z Albatrosa” Janusza Laskowskiego. do akcji, co doprowadziło do tarć między Fot. Tuchliński/REPORTER Adam cji, ale też w teatrze i kinie. godzińskiego, Henryka Miśkiewicza, Leszka chodelicznego pokolenia. Usłyszałem ją po Piosenki w musicalowym #WszystkoGra artystami. Kilian najchętniej przyznawał W 1988 roku miałem przyjemność uczest- Możdżera i Adama Cegielskiego – utwory raz pierwszy w sopockim Non-Stopie, gdzie komentują snutą opowieść. Nic dziwnego, że się później do autorstwa ogromnych pała- pały się następne zamówienia. Łącznie spod niczyć z panem Adamem w dyskusji zorga- Kuby Sienkiewicza, Norbiego, hiphopowego mignął mi wtedy – gdzieś w dyskotekowym powierzono ich wykonanie aktorom obsadzo- ców książęcych w kształcie porcelanowych ołówka i pędzla artysty wyszły projekty do nizowanej przez redakcję miesięcznika „Dia- Wzgórza YaPa3 i zespołu ludowego Prusz- tłumie – Jacek Bromski, wówczas wzięty dysk- nym w rolach głównych, m.in. Kindze Preis, naczyń, niekiedy wyższych od stojącego ponad czterdziestu filmów animowanych, log” na temat lalki w plenerze. To, o czym kowiacy, a całość rozpoczyna Włodzimierz dżokej oraz prezenter muzyczny. Elizie Rycembel, Stanisławie Celińskiej i Seba- mężczyzny słusznego wzrostu. Konflikty głównie lalkowych, w tym tak pamiętnych, mówił ze swadą prawdziwego znawcy przed- Nahorny pamiętnym solo saksofonowym W ostatnich miesiącach do naszych stianowi Fabijańskiemu. I zrobili to wyśmie- te nie przeszkodziły jednak scenografowi jak: Kocmołuszek (1955), Przygody rycerza miotu, znakomicie można odnieść też do z jednego z najciekawszych songów pol- kin weszły dwie rodzime produkcje, które nicie. „Szare miraże”, „Radość o poranku”, wspominać starszego kolegę z sympatią. Szaławiły (1956) i Przygoda Sindbada Żegla- lalki filmowej: „Lalka to forma w ruchu. W tej skiego rocka – „Na drugim brzegu tęczy” idą – wprawdzie nieco innym – choć także „Nie dokazuj” , „Do łezki łezka”, „Tych lat „Wciągnął mnie do pracy w filmie (…) Zenon rza (1957) Edwarda Sturlisa, Pyza (1959) definicji mieści się ruchomy przedmiot, zespołu Breakout. muzycznym tropem: Córki Dancingu (2015) nie odda nikt”, „Małe tęsknoty”, „Jej portret”, Wasilewski. Był to rasowy lalkarz filmowy” – Lucjana Dembińskiego, Niebezpieczeństwo i maska, a nawet sylwetka ludzka o zmienio- Jeszcze więcej muzyki z końca lat 60. Agnieszki Smoczyńskiej, surrealistyczna opo- „Świecie nasz”, „Bossanowa do poduszki”, mówił w jednym z wywiadów. (1963) Jerzego Kotowskiego, Piesek w kratkę nych proporcjach. (…) Lalka, to brzmi dum- można znaleźć na ścieżce dźwiękowej wieść o dwóch syrenach, usytuowana w noc- „Warszawa” to mocne fragmenty debiutu W ten oto sposób rozpoczęła się kariera (1968) Zofii Ołdak czy pełnometrażowaAka - nie” – kończył swoją wypowiedź wybitny Biletu na Księżyc (2013) Jacka Bromskiego. nym lokalu lat 80., oraz #WszystkoGra (2016) filmowego uznanej reżyserki teatralnej. Adama Kiliana w animacji. A potem posy- demia Pana Kleksa (1983) Krzysztofa Gra- scenograf.

82 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 83 In memoriam VARIA VARIA

25 czerwca zmarła Monika Małopolskie Studio Dzienisiewicz-Olbrychska Debiutów jest rozwój produkcji filmo- cy obrazy fabularne (także krót- nowsze polskie produkcje (Ba- dio oraz Warszawskiej Szkoły (77 l.), aktorka. Była absol- wej dla młodej widowni (w wie- kometrażowe), dokumental- by Bump Kuby Czekaja, Córki Filmowej. Zasób będzie powięk- wentką Wydziału Aktor- Krakowski Klaster Filmowy ku 5-12 lat). Między grudniem ne, jak i seriale. Jego autorem Dancingu Agnieszki Smoczyń- szany o kolejne, udostępniane skiego PWSTiF w Łodzi. powołał Małopolskie Studio 2014 a czerwcem 2015 roku od- jest znany varsavianista – Jerzy skiej, Bogowie Łukasza Palkow- przez uczelnie tytuły. W kata- W okresie od 1962 do 1972 Debiutów – program wspar- była się pierwsza edycja pro- S. Majewski. Z filmowego spa- skiego, Jack Strong Władysła- logu znajdują się filmy realizo- roku występowała na sto- cia dla młodych filmow- gramu, w którym uczestniczyło cerownika można dowiedzieć wa Pasikowskiego, Planeta Sin- wane od lat 40. przez głośnych łecznej scenie Teatru Ate- ców, chcących zrealizować 12 zespołów z Polski i Norwegii, się, gdzie kręcono najstarsze gli Mitji Okorna, 11 minut Jerze- twórców polskiego kina, a także neum. W latach 60. i 70. swój krótkometrażowy de- składających się ze scenarzysty warszawskie produkcje jak np. go Skolimowskiego, Moje cór- zupełnie świeże, nagradzane na zagrała w kilku telewizyj- biut fabularny bądź doku- i producenta, pracujących nad Antoś pierwszy raz w Warsza- ki krowy Kingi Dębskiej, Miasto festiwalach produkcje. nych i kinowych filmach mentalny. Nabór wniosków wspólnie zgłoszonym pomy- wie Jerzego Meyera z 1908 ro- 44 Jana Komasy czy Body/Ciało fabularnych oraz w spekta- potrwa do 20 sierpnia. Pro- słem na scenariusz filmu. Jed- ku, Mocnego człowieka Henryka Małgorzaty Szumowskiej). klach telewizyjnych. W jej gram jest współfinansowa- nym z efektów pierwszej edy- Szaro czy słynne Zakazane pio- dorobku artystycznym ny przez PISF. „To, co robi cji FFK.Pro było przejście wio- senki Leonarda Buczkowskie- Hommage à Kieślowski

znalazły się takie tytuły, Studio Munka chcielibyśmy Fot. prasowe Materiały sną tego roku do produkcji ob- go z Danutą Szaflarską i Aliną w nowej formule jak: Szkice warszawskie przenieść – w nieco innym razu Tarapaty (reż. Marta Kar- Janowską. Pojawiają się w nim Ponad 200 etiud 19 filmów dokumentalnych i Sowizdrzał świętokrzy- wymiarze – na grunt ma- z Krakowską Fundacją Filmo- rona wypróbowującego truci- wowska, prod. Koi Studio), któ- także klasyki, jak Kanał i Czło- i filmów szkolnych do i fabularnych z Chile i Euro- ski Henryka Kluby, Struk- łopolski. Nie stawiamy wy- wą. Planuje się również na- znę na niewolnikach po naj- rego scenariusz rozwijany był wiek z marmuru Andrzeja Waj- oglądania na stronie py, także z Polski, seria pane- tura kryształu i Ilumina- mogów tematycznych i ga- wiązanie współpracy z Sie- nowszą cyfrową wersję ob- podczas warsztatów. Organiza- dy, Eroica Andrzeja Munka, De- PISF li dyskusyjnych pod hasłem cja Krzysztofa Zanussiego, tunkowych, ważne jednak, cią Kin Studyjnych i Lokal- razu Jerzego Hoffmana Po- torzy programu chcą zachęcić kalog Krzysztofa Kieślowskie- Dzięki współpracy ze szkołami „Patrz uważnie” oraz zmienio- a także spektakle Teatru by produkcje powstały w re- nych oraz z telewizją i przy- top Redivivus. Wśród prezen- scenarzystów i producentów do go, Europa Europa Agniesz- filmowymi, 13 maja, Polski In- na formuła artystyczna i orga- Telewizji: Safona w reżyse- gionie” – mówi Aneta Zagór- gotowanie do dystrybucji ki- towanych materiałów moż- przygotowań i prac nad pełno- ki Holland, Kiler Juliusza Ma- stytut Sztuki Filmowej urucho- nizacyjna Festiwalu Filmowego rii Henryka Drygalskiego ska, dyrektor Krakowskiego nowej oraz telewizyjnej bloku na zobaczyć takie unikaty jak metrażowymi produkcjami dla chulskiego czy Pianista Roma- mił na swojej stronie interneto- Hommage à Kieślowski to ce- oraz Antygona w reżyse- Klastra Filmowego. Przewi- filmowego „Młoda Filmowa certyfikat watykańskiej ko- dzieci, które będą mogły być na Polańskiego. W „Spacerow- wej możliwość oglądania etiud chy 6. edycji imprezy, która od- rii Henryka Boukołow- dywany budżet na wsparcie Małopolska 2016”. Filmy tra- pii filmu Jerzego Kawalero- dopracowywane podczas dru- niku…” uwzględniono również i filmów szkolnych. W katalogu będzie się w dniach 9-11 wrze- skiego i Magdy Teresy Wój- filmów wynosi 330 tys. zł. fią również do dystrybucji in- wicza Quo vadis (z premie- giej edycji warsztatów. W ra- koprodukcje międzynarodowe, znajduje się obecnie ponad 200 śnia w Sokołowsku koło Wał- cik. W latach 2000-2009 Ogłoszenie wyników nastą- ternetowej VoD na portalach rowego pokazu w Auli Paw- mach FFK.PRO zespoły, złożo- do których zdjęcia realizowano produkcji z czterech uczelni fil- brzycha. W roku 2016 festiwal Monika Dzienisiewicz- pi 31 sierpnia. Projekt jest ad- ogólnodostępnych, zwłasz- ła VI w Watykanie, w którym ne ze scenarzysty i producen- w Warszawie (duńska Model- mowych: Szkoły Filmowej w Ło- ma pójść tropem swoistej rady -Olbrychska wykładała na resowany do reżyserów, ab- cza Vimeo i YouTube, będą uczestniczył Jan Paweł II), ar- ta, we współpracy z międzyna- ka Madsa Matthiesena, bolly- dzi, Wydziału Radia i Telewizji i mądrego zalecenia Krzyszto- Wydziale Aktorskim Szkoły solwentów szkół filmowych, również udostępniane w por- chiwalny jugosłowiański pla- rodowym gronem script docto- woodzki Kick, polsko-brytyjscy Uniwersytetu Śląskiego w Ka- fa Kieślowskiego, kierowanego Filmowej w Łodzi. którzy są przed realizacją talu Krakowskiego Klastra kat do włosko-francusko-ju- rów i producentów, rozwijać bę- Szpiedzy w Warszawie) czy naj- towicach, Wajda School & Stu- wielokrotnie do jego studen- pełnometrażowego debiu- Filmowego – „Młoda Filmo- gosłowiańskiej ekranizacji dą swoje projekty filmowe – tów w Polsce i Europie: „Patrz tu fabularnego lub dokumen- wa Małopolska”. Ogniem i mieczem Fernanda od kilkustronicowych zarysów, uważnie”. „Szczególnie istot- 3 lipca w Łodzi zmarł talnego, przede wszystkim Cerchia z Pierrem Bricem, po- przez kolejne wersje scenariu- ny będzie dialog z kinem euro- Marek Depczyński (67 l.), absolwentów małopolskich wszechnie znanym jako fil- szy po wstępne plany finan- pejskim w duchu poszanowa- kierownik produkcji. Był szkół filmowych lub twór- mowy Winnetou – w roli Jana sowania. Warsztaty składać nia kulturowej różnorodności absolwentem Wydziału ców związanych tematem/ „Sienkiewicz Skrzetuskiego. Na wystawie się będą z trzech sesji: pierw- i ideałów europejskich: wolno- Ekonomiczno-Socjolo- miejscem realizacji projektu sfilmowany” można też podziwiać ory- szej w grudniu, podczas Mię- ści, braterstwa i równości. Za- gicznego Uniwersytetu z województwem małopol- w Muzeum ginalne rekwizyty z planów dzynarodowego Festiwalu Fil- prezentujemy filmy dokumen- Łódzkiego oraz Wyższego skim. Celem Studia Debiutów Kinematografii zdjęciowych sienkiewiczow- mów Młodego Widza Ale Ki- talne i różnorodne stylistycznie Studium Zawodowego jest umożliwienie reżyserom w Łodzi skich ekranizacji. Prezento- no! w Poznaniu, drugiej wio- koprodukcje europejskie opo- Organizacji Produkcji Fil- realizacji, w profesjonalnych W Muzeum Kinematogra- wane zbiory z kolekcji Mu- sną w Warszawie i trzeciej, we wiadające o czasach, w któ- mowej i Telewizyjnej PWS- warunkach, krótkometrażo- fii w Łodzi, 21 lipca, odbył się zeum Kinematografii w Łodzi wrześniu 2017 podczas stołecz- rych żyjemy oraz o wpływie hi- FTviT w Łodzi. Zawodowo wego (20 minut) filmu fabu- w wernisaż wystawy „Sien- uzupełnione zostały rekwi- nego Festiwalu Filmowego Ki- storycznych przewartościowań związał się z Przedsiębior- larnego bądź dokumentalne- kiewicz sfilmowany” – pierw- zytami z Łódzkiego Centrum no Dzieci. Szczegóły dotyczą- i procesów na życie człowieka. stwem Realizacji Filmów go. KKF, korzystając ze swo- szej tak obszernej ekspozycji Filmowego. ce naboru, programu oraz gro- Filmy stawiające w centrum „Zespoły Filmowe”. Kie- ich zasobów ludzkich (profe- prezentującej sylwetkę laure- na ekspertów ogłoszone zosta- opowieści zarówno losy indy- rował produkcją takich sjonaliści filmowi z regionu), ata literackiej Nagrody Nobla, ną w pierwszej połowie sierp- widualne, jak i zbiorowe. Obra- filmów, jak:Tajemnica jak i sprzętowych chce wes- autora „Trylogii”, „Quo va- nia. Więcej informacji znaleźć zy te pozbawione są tezy czy starego domu Juliana przeć realizację trzech filmów dis”, „W pustyni i w puszczy”. Films For Kids.Pro będzie można na stronie www. recepty. To silnie emocjonal- Dziedziny, Kobieta z pro- w 2016 roku. Pomoc logi- „Sienkiewicz sfilmowany” – wystartuje jesienią filmsforkidspro.eu. ne kino zmuszające do zada- wincji Andrzeja Barań- styczną zapewnia Krakowska wystawa przygotowana Nabór na 2. edycję progra- wania sobie pytań, jak my sa- skiego, Gwiazda Piołun Komisja Filmowa. Postpro- w Roku Sienkiewiczowskim mu rozpocznie się w sierp- mi zachowalibyśmy się w danej Henryka Kluby, Skarga dukcja zostanie zrealizowa- w 170. rocznicę urodzin pisa- niu i potrwa do października. sytuacji, i w jakim świecie dzi- Jerzego Wójcika czy Pig- na w laboratorium multime- rza – prezentuje wszystkie Films For Kids.Pro to warsz- Książkowy przewodnik siaj żyjemy. Jest to pewien wy- gate oraz serial Świnka dialnym MultiLab Krakow- światowe ekranizacje jego taty skierowane do scena- po filmowej Warszawie cinek rzeczywistości XXI wieku, Krzysztofa Magowskiego. skiego Parku Technologicz- utworów zrealizowane w la- rzystów, pisarzy, filmow- Agora przy współudziale Mazo- kropla, w której chcemy ujrzeć Marek Depczyński był wie- nego. Drugą częścią projektu tach 1896-2014. Od pierw- ców, producentów i reżyse- via Warsaw Film Commission ocean” – tak scharakteryzowa- loletnim członkiem Stowa- jest pomoc twórcom w budo- szej, czyli nakręconego w wy- rów, którzy chcą współtwo- wydały „Spacerownik. Warsza- ła kierunki programowe Dorota rzyszenia Filmowców Pol- waniu strategii festiwalowej twórni braci Lumière przez rzyć kino przeznaczone dla wa w filmie”. To pierwszy tak Paciarelli, dyrektor artystycz- skich. i dystrybucyjnej filmów. MSD Georgesa Hatota, trwające- dzieci. To pierwszy w Euro- kompleksowy przewodnik po na festiwalu. – „Startujących

współpracuje w tym zakresie go kilkadziesiąt sekund, Ne- pie program, którego celem filmowej stolicy, uwzględniają- Fot. Agora w zawodzie filmowca chcemy oprac. J.M.

84 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 85 VARIA VARIA

zachęcić do koprodukcji. Chce- skiego powstał na podstawie mentalnych i animowanych. zasadach staży, m.in. studen- wie (Jihlava) w Czechach. Emer- narodowy Festiwal Filmów Do- dziemy wprowadzać do kin fil- projektów z obecnymi w kra- my przypomnieć, że to właśnie oryginalnego scenariusza Mar- Ilość wybranych projektów, tom i uczniom szkół artystycz- ging Producers jest flagowym kumentalnych w Igławie od- my produkowane przez Akson kowskich Przegorzałach twór- Krzysztof Kieślowski jako re- ty Szreder „Lolo” nagrodzone- a także wkład CeTA czyli np. nych lub osobom wchodzącym programem czeskiego festi- będzie się w dniach 25-30 paź- Studio, ale jednocześnie jeste- cami. Organizatorzy przyjmują żyser i Krzysztof Zanussi jako go w 2009 roku w konkursie ilość dni zdjęciowych, termi- na rynek produkcji filmowych walu i jedynym w swoim ro- dziernika. śmy bardzo otwarci na filmy uczestników w wieku 25-35 lat. producent byli w Polsce pionie- Trzy Korony – Małopolska Na- ny oraz ilość udostępnionego (w szczególności staże odpłat- dzaju wyróżnieniem dla mło- realizowane poza Aksonem” – Ogłoszenie wyników rekrutacji rami realizującymi filmy w ko- groda Filmowa. sprzętu, zależne będą od bie- ne). W programie nie będą bra- dych producentów filmów do- mówi inicjatorka i dyrektor za- nastąpi 1 września. produkcji z Francją, Niemcami, żących możliwości instytucji. ne pod uwagę produkcje se- kumentalnych, przede wszyst- rządzająca Olga Kwiecińska. Szwajcarią i Włochami”. Dzię- CeTA zakłada wsparcie jedne- rialowe oraz projekty długo- kim z Europy. Program odbył Letnie Tanie Akson Dystrybucję tworzą lu- ki współpracy Hommage à Kie- go lub dwóch projektów kwar- terminowe. Zgłoszenie z dopi- się po raz piąty. Każdego roku Kinobranie na półmetku dzie z wieloletnim doświadcze- ślowski z Narodowym Insty- Program wspierania talnie. Szczegóły wsparcia zo- skiem „Produkcja filmowa” na- organizatorzy festiwalu wybie- 10. wakacyjny festiwal filmowy niem w zakresie dystrybucji ki- Pokazy filmowe na tutem Audiowizualnym po raz produkcji filmowej CeTA staną ustalone w trybie robo- leży przesłać wyłącznie drogą rają 18 utalentowanych produ- Letnie Tanie Kinobranie w kra- nowej i promocji filmów, którzy Pikniku Militarnym pierwszy wybrane filmy festi- Film Studio czym z autorami najlepiej oce- elektroniczną na adres:produk- centów (16 lub 17 europejskich kowskim Kinie Pod Barana- w swoim portfolio mają m.in. „Walkiria” walu zobaczy także publiczność Centrum Technologii Audio- nionych projektów. O wsparcie [email protected]. CeTA in- oraz 1 lub 2 z kraju goszczone- mi, który rozpoczął się 1 lipca, takie tytuły jak: Drive, Listy do W dniach 22-24 lipca na tere- stolicy. W Warszawie przy ul. wizualnych CeTA we Wrocła- mogą się ubiegać samodziel- formuje, że będzie się kontak- go na festiwalu – w tym roku przekroczył półmetek. W pro- M., Wyścig, Salę samobójców, nie Mazurskiego Muzeum Mili- Wałbrzyskiej 3/5 będzie moż- wiu uruchamia program wspar- ni twórcy, producenci filmowi tować wyłącznie z osobami re- z Meksyku), którym zapewniają gramie wydarzenia znalazło się Szpiega, Wałęsę. Człowieka tariów oraz parku atrakcji Ma- na obejrzeć sześć filmów z pro- cia produkcji filmowej poprzez oraz instytucje kultury i orga- prezentującymi wybrane pro- wsparcie edukacyjne, kontak- nie tylko ponad 140 filmów, ale z nadziei, Spring Breakers, zurolandia w Parczu k/Kętrzy- gramu festiwalowego. Dzię- udostępnienie infrastruktury nizacje pozarządowe realizują- jekty, które spełniają możliwo- ty i promocję. Głównym celem także seria cieszących się du- Jacka Stronga, Obywatela czy na odbył się Mazurski Piknik Mi- ki technologii streamingu, na dawnej Wytwórni Filmów Fa- ce produkcje filmowe. Wspiera- ści realizacyjne studia (moż- programu jest pomoc w nawią- żą popularnością imprez towa- Pitbulla. Nowe porządki. litarny „Walkiria”. Częścią wyda- ekranie kina NInA, transmito- bularnych na poczet nowych ne będą produkcje krajowe oraz liwości techniczne i zakres zywaniu kontaktów z produ- rzyszących. W sierpniu organi- rzenia był Festiwal Filmów Wo- wane będą na żywo także de- realizacji artystycznych. Ce- koprodukcje międzynarodowe udziału w produkcji). Więcej centami z innych krajów, a tym zatorzy już po raz ósmy zapro- jennych i Historycznych „Walki- baty z udziałem festiwalowych TA jest miejscem komplekso- z udziałem polskich twórców. szczegółowych informacji jest samym zwiększanie potencja- szą miłośników i kolekcjone- rie Filmowe”. Tegoroczna, pierw- gości. Organizatorem festiwa- wym, umożliwiającym reali- Warunkiem uzyskania wspar- dostępnych na stronie: www. łu przyszłych europejskich ko- rów plakatów filmowych na do- Ruszyła rekrutacja na sza edycja festiwalu odbyła się lu Hommage à Kieślowski jest zację profesjonalnej produkcji cia jest: oryginalny pomysł, sa- filmstudioceta.pl. produkcji. Główna część projek- roczne Plakatobranie, podczas plenery Film Spring w kinie Gwiazda oraz na Zamku Fundacja Sztuki Współczesnej oraz unikatowej edukacji. W ra- modzielność w realizacji i wy- tu odbywa się w Igławie pod- którego Kino udostępnia swo- Open Krzyżackim, gdzie przez trzy dni „In Situ”. Więcej informacji na: mach programu CeTA Film Stu- korzystaniu oferowanej infra- czas samego festiwalu pod ko- im widzom unikatową kolekcję Kolejna edycja imprezy pod trwały projekcje organizowane www.hommageakieslowski.pl. dio oferuje możliwość uzyska- struktury, sprawna organiza- niec października. Inne dzia- afiszy kinowych. Do końca mie- przewodnictwem Sławomi- w ramach sekcji tematycznych: nia udziału koproducenckie- cja. Preferowane będą projek- Maciej Kubicki łania i promocja odbywają się siąca będą się odbywać specjal- ra Idziaka rozpocznie się już 30 „Młodzi o historii” oraz „Doku- go instytucji, w formie aportu ty realizowane z udziałem in- Wschodzącym podczas najważniejszych im- ne pokazy filmowe pod gołym września. Plenery Film Spring menty historyczne”. W progra- w produkcjach filmowych pla- stytucji, osób oraz firm z Dol- Producentem 2017 prez filmowych w ciągu całe- niebem na dziedzińcu renesan- Open 2016 odbędą się w Kra- mie festiwalu znalazły się m.in. 9. Małopolska Nagroda nowanych na 2016 i 2017 rok nego Śląska (wykorzystanie lo- Maciej Kubicki został wyróż- go roku. Maciej Kubicki jest sowego Pałacu Pod Barana- kowie w dniach: 30 września – spotkania z twórcami filmów: Filmowa (I półrocze). Celem studia jest kalnego potencjału produk- niony tytułem Emerging Pro- producentem i scenarzystą fil- mi. Festiwal potrwa do 1 wrze- 9 października. Do 1 sierpnia Karbala, Powstanie Warszaw- Wystartowała 9. edycja kon- stworzenie warunków do pro- cyjnego). Mile widziane bę- ducer (Wschodzący Producent), mów dokumentalnych oraz se- śnia, zaś do 4 września można można się rejestrować na stro- skie, Niewinne, Tajemnica We- kursu Trzy Korony – Małopol- dukcji filmów fabularnych wpi- dą też projekty o charakte- który jest przyznawany przez riali telewizyjnych. Ma w dorob- wziąć udział w konkursie z tra- nie internetowej wydarzenia sterplatte, Myszy strajkują oraz ska Nagroda Filmowa. Nagro- sujących się w nurt kina arty- rze edukacyjnym, umożliwia- Międzynarodowy Festiwal Fil- ku m.in. dokumenty: Dar Prze- ilerem, w którym na uczestni- www.filmspringopen.eu. Po- Dywizjon 303, którego produkcja dy przyznawane są twórcom stycznego oraz filmów doku- jące udział w ich realizacji, na mów Dokumentalnych w Igła- mysława Kamińskiego, Emi- ków czekają atrakcyjne nagro- nadto ogłoszony został na- ruszy w sierpniu. Podczas gali fi- najlepszych scenariuszy filmo- grantów Pawła Wysoczańskie- dy. Bilety festiwalowe kosztują bór do Grupy Scenariuszy – nałowej nastąpiło wręczenie na- wych związanych z Małopol- go, One Man Show Jakuba Piąt- 7 zł, a szczegółowe informacje Film Script Open. Tak jak w ro- gród dla twórców krzewiących ską tematyką lub miejscem ak- ka oraz seriale: Pakt Marka są dostępne na stronie: www. ku ubiegłym, opiekę nad grupą postawy patriotyczne i kultywu- cji. Nagradzane są 4 projekty, Lechkiego, Pakt 2 Leszka Da- kinopodbaranami.pl. obejmie Krzysztof Rak – uzna- jących historię Polski w filmach w dwóch kategoriach (scena- wida (również jako scenarzy- ny scenarzysta i producent fil- i produkcjach telewizyjnych (na- riusz filmu fabularnego i sce- sta) oraz Bez tajemnic. Kubicki mowy (m.in. Bogowie Łukasza grodzono m.in. aktorów: Krzysz- nariusz filmu dokumentalne- urodził się w 1977 roku. Ukoń- Palkowskiego i obecnie w pro- tofa Kowalewskiego i Marcina go). Pula nagród wynosi 105 czył kurs producencki w Waj- Akson Dystrybucja – dukcji Sztuka kochania. Histo- Kwaśnego, producenta Jacka Sa- tys. zł. W jury tegorocznego da School. Pracuje jako produ- nowość na rynku ria Michaliny Wisłockiej w reży- mojłowicza oraz Studio Filmowe konkursu zasiądą uznani polscy cent kreatywny oraz jest człon- Z początkiem maja Akson Stu- serii Marii Sadowskiej). Orga- Orka). Organizatorzy Mazurskie- twórcy: Jerzy Stuhr, Olga Tokar- kiem zarządu Telemarku (Besta dio, jeden z czołowych produ- nizację prac grupy będzie nad- go Pikniku Militarnego „Walki- czuk, Maria Malatyńska oraz Film Group) – jednej z wiodą- centów filmowych w Polsce, zorował producent – Marcin ria” przygotowali także wido- Jerzy Kapuściński. Scenariusze cych firm producenckich, któ- powołał spółkę Akson Dys- Lech. Zajęcia obejmą m.in. wy- wiska historyczne, pokazy czoł- należy przesyłać w terminach: ra współpracuje z polskimi do- trybucja, która będzie zajmo- kład inauguracyjny Krzysztofa gów oraz koncerty. do dnia 31 sierpnia w przypad- kumentalistami, tworzy pomy- wała się wprowadzaniem fil- Raka, pitching projektów, ana- ku kategorii scenariusza filmu sły na nowe filmy oraz stawia mów do kin. Akson Dystrybu- lizę poszczególnych scenariu- dokumentalnego, oraz do 30 na innowacyjność formy doku- cja swoje działania będzie kon- szy w grupie, warsztaty scena- września w przypadku scena- mentu. Wyprodukowane przez centrować na produkcjach pol- riuszowe ze szczegółową ana- Eurimages wsparł riusza filmu fabularnego. Jed- niego obrazy otrzymały wie- skich. To, co wyróżnia Akson lizą projektów oraz konsultacje cztery projekty nym z owoców konkursu jest le nagród na krajowych i mię- Dystrybucję na rodzimym ryn- indywidualne z Krzysztofem z polskim udziałem Czerwony Pająk – debiut fabu- dzynarodowych festiwalach. ku, to model biznesowy, w któ- Rakiem. Następnie uczestni- Podczas 143. posiedzenia fun- larny Marcina Koszałki – laure- Dotychczas wyróżnieni tytu- rym studio producenckie wraz cy będą pracowali nad swoimi duszu, które pod koniec czerw- at kilku prestiżowych nagród, łem Wschodzącego Producen- z dystrybutorem tworzy jeden scenariuszami indywidualnie, ca odbyło się w Strasburgu, doceniony przez krytyków. Sce- ta Polacy to: Marta Golba, Jacob organizm, od samego począt- a podczas dziesięciu dni Ple- dofinansowano w sumie 29 nariusz autorstwa Marcina Ko- Studio nagrań i dźwięku Dammas, Paweł Kosuń i Danu- ku kreując spójną politykę pro- nerów będą mieli dodatkowo produkcji. Wśród 27 projek- szałki i Łukasza M. Maciejew- Fot. CeTA ta Krasnohorska. 20. Między- dukcyjno-dystrybucyjną. „Bę- możliwość konsultacji swoich tów fabularnych, które uzyska-

86 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 87 VARIA VARIA

ły dofinansowanie znalazły się państw-członków funduszu rę/przekład, film, teatr, foto- ment historii Polski ma być te- aż cztery z polskim udziałem. Eurimages, którzy podejmują grafię, muzealnictwo oraz ta- matem filmu. Nie przyjęto też Kalendarz imprez – sierpień 2016 Pierwszym z nich jest Forgive decyzje dotyczące finansowego niec. Łącznie do udziału w pro- z góry żadnych ograniczeń for- us our debts w reżyserii Anto- wsparcia wybranych projektów gramie „Gaude Polonia” zgło- malnych – efektem konkur- nia Morabity. Będzie to kopro- filmowych. Specjalna sesja od- siło się 285 twórców. W kate- su może być zarówno scena- 10. Letnie Tanie Kinobranie – wakacyjny festiwal dukcja włosko-szwajcarsko-al- będzie się w dniach 12-15 grud- gorii filmu przyznano 5 stypen- riusz kameralnego filmu, jak filmowy w Kinie Pod Baranami bańsko-polska. Drugi projekt nia, czyli kilka dni po dorocz- diów. Czwórka stypendystów i wielka produkcja. „Ten kon- to film Pity Babisa Makridisa – nej gali Europejskich Nagród to studenci Wajda School: Wa- kurs jest pierwszym etapem Kraków, 1 lipca – 1 września koprodukcja grecko-polska. Filmowych (10 grudnia), któ- lerija Kalczenko (Ukraina), Ole- wypełniania historycznej lu- www.kinopodbaranami.pl Trzeci obraz powstanie w Rej- ra tym razem zostanie zorga- na Rubaszewska (Ukraina), ki we współczesnej kinemato- kiawiku. Reżyserem Under the nizowana we Wrocławiu. Decy- Maksim Szwed (Białoruś) i Lu- grafii polskiej. W naszej histo- 12. Międzynarodowy Festiwal Kina Autorskiego Tree jest Hafsteinn Sigurdsson, zje o dofinansowaniu poszcze- bow Ziamcowa (Białoruś). Pią- rii jest wiele tematów, które Quest Europe a za zdjęcia będzie odpowiadać gólnych filmów są podejmowa- ty stypendysta to Maxim Ne- do tej pory nie trafiły na ekran, Monika Lenczewska. To kopro- ne na specjalnych sesjach ple- afit Bujnicki z Białorusi, startu- czas to zmienić. Mamy świa- Zielona Góra, 15 lipca – 27 sierpnia dukcja islandzko-polsko-duń- narnych (cztery w ciągu roku) jący pod auspicjami firmy pro- domość, że kino historyczne www.quest-europe.eu ska. Wreszcie czwartym fil- w głosowaniu tajnym. Na sa- ducenckiej Projekcja Identyfi- jest kosztowne, dlatego rów- mem, który uzyskał dofinan- mym początku w tych posie- kacja. Program Stypendialny nocześnie prowadzimy w mi- 10. Festiwal Filmu i Sztuki Dwa Brzegi sowanie z funduszu Eurimages dzeniach uczestniczyli przed- MKiDN „Gaude Polonia” został nisterstwie prace nad stwo- Kazimierz Dolny, Janowiec nad Wisłą, jest koprodukcja polsko-holen- stawiciele 19 krajów, dziś jest powołany do życia w 2003 ro- rzeniem odpowiednich me- 30 lipca – 7 sierpnia derska Pomiędzy słowami. Jej ich już 37. „Na każdym takim ku i jest przeznaczony dla mło- chanizmów finansowania ta- reżyserką i scenarzystką jest spotkaniu rozdzielamy nie- dych twórców z Europy Środ- kich produkcji (m.in. ustawa www.dwabrzegi.pl Urszula Antoniak. W obsadzie co ponad 5 mln euro. W su- kowo-Wschodniej, w pierwszej o zachętach inwestycyjnych). znaleźli się m.in. Andrzej Chy- mie wspieramy ok. 90-100 fil- kolejności z Białorusi i Ukra- Wkrótce przedstawimy wyni- 7. Festiwal Piosenki i Ballady Filmowej ra, Jakub Gierszał oraz Justyna mów rocznie” – mówiła kil- iny. Z programu mogą skorzy- ki tych prac” – powiedział mi- Toruń, 4-6 sierpnia Wasilewska. Polskim koprodu- ka miesięcy temu w wywia- stać: muzycy, artyści sztuk wi- nister. Dodał też, że działa- www.piosenkafilmowa.pl centem obrazu jest Opus Film. dzie dla „Magazynu Filmowe- zualnych, filmowcy, tłumacze nia ministerstwa nie stanowią go” Irena Strzałkowska, przed- literatury polskiej, konserwa- konkurencji dla funkcjonowa- stawicielka Polski w funduszu torzy dzieł sztuki, muzealni- nia takich instytucji jak Polski 17. Letnia Akademia Filmowa w Zwierzyńcu Eurimages. Fundusz działa już cy, historycy oraz krytycy sztu- Instytut Sztuki Filmowej, ale Zwierzyniec, 5-15 sierpnia Alicja Bachleda-Curuś od blisko 27 lat. Jak wyjaśniała ki, teatru i filmu, którzy mogą są ich uzupełnieniem. W kon- www.laf.net.pl z nagrodą festiwalu Strzałkowska: „Głównym mo- wykazać się znaczącym dorob- ferencji uczestniczyli także dy- Orange Kino Letnie tywem jego utworzenia była kiem w danej dziedzinie twór- rektor Narodowego Centrum 4. Zamojski Festiwal Filmowy „Spotkania z historią” Alicja Bachleda-Curuś zosta- obrona filmowego rynku euro- czości. Program MKiDN „Gaude Kultury (operatora konkursu) Zamość, 10-13 sierpnia ła laureatką nagrody festiwalu pejskiego przed zalewem kina Polonia” jest realizowany przez oraz członkowie komisji kon- Orange Kino Letnie Sopot-Za- amerykańskiego. Drugim, nie Narodowe Centrum Kultury. kursowej: Jarosław Sokół (sce- www.zamoscfilmfestival.pl kopane 2016. Aktorka odebra- mniej istotnym, była promocja Pobyt stypendystów w Polsce narzysta, przewodniczący ko- ła Diamentowego Klapsa Fil- i chęć wzmocnienia współpra- trwa pół roku, a czas ten prze- misji), Remigiusz Włast-Matu- 43. Ińskie Lato Filmowe mowego podczas uroczystej cy między producentami z róż- znaczony jest na realizację au- szak (publicysta, sekretarz ko- Ińsko, 12-21 sierpnia gali 9. edycji festiwalu, 8 lipca, nych krajów Starego Konty- torskich projektów stypen- misji), Joanna Kos-Krauze (re- www.ilf.org.pl na sopockim molo. Tak o na- nentu”. dialnych pod opieką uznanych żyser, scenarzystka), Dariusz grodzie mówił pomysłodawca twórców i instytucji kultury. Wieromiejczyk (dyrektor De- i organizator festiwalu Paweł partamentu Narodowych In- 20. Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych Adamski, prezes Outdoor Cine- Alicja Bachleda-Curuś stytucji Kultury MKiDN), Mate- Sami Swoi ma: „Nagradzamy nią za oso- /SFP Studio Shark Foto Fot. Bartłomiej Tretkowski Filmowi stypendyści usz Werner (wicedyrektor NCK) Lubomierz, 13-15 sierpnia „Gaude Polonia” Konkurs na scenariusz bowość aktorki i aktorów, wno- oraz Rafał Wieczyński (reży- www.sami-swoi.com.pl szących do kina pozytywne Tatr, mazurskich jezior i Bałty- walową częstotliwość radiową Laureaci 15. Programu Sty- filmu fabularnego ser). Pozostali członkowie ko- przesłanie, dostarczających wi- ku nabierają dodatkowego zna- 89,1 Mhz. Wstęp na wszystkie pendialnego Ministra Kultu- z zakresu historii Polski misji to: Wojciech Roszkowski 8. Festiwal Solidarity of Arts dzom wielu wzruszeń, emo- czenia”. Orange Kino Letnie So- wydarzenia festiwalu jest bez- ry i Dziedzictwa Narodowe- Wicepremier, minister kultu- (profesor nauk humanistycz- cji i pozytywnej energii”. Ali- pot-Zakopane po raz dziewiąty płatny, w Sopocie obowiązuje go „Gaude Polonia” odebra- ry i dziedzictwa narodowe- nych), Piotr Gociek (publicy- Gdańsk, 14-23 sierpnia cja Bachleda-Curuś, przyjmu- dotrze tam, gdzie wypoczywają jedynie bilet wstępu na molo. li dyplomy z rąk wicepremie- go, 13 lipca, podczas konferen- sta, scenarzysta), Piotr Dzię- www.solidarityofarts.pl jąc to wyróżnienie, przyznała: miliony Polaków – nad morze, ra i ministra kultury prof. Pio- cji prasowej w MKiDN ogłosił cioł (producent) i Wojciech „Jestem szczęśliwa, że to wła- w góry i na Mazury. Najdłuższy tra Glińskiego. Uroczystość konkurs o stypendia na stwo- Tomczyk (scenarzysta, literat). 8. Solanin Film Festiwal śnie polska publiczność przy- wakacyjny festiwal filmowy za- odbyła się 20 lipca w Pała- rzenie scenariusza filmu fabu- Ocena będzie przebiegać we- Nowa Sól, 17-21 sierpnia znaje mi tę szczególną nagro- prasza na seanse codziennie od Zimowa sesja cu Prymasowskim w Warsza- larnego z zakresu historii Pol- dług następujących kryteriów: dę, jest to dla mnie ważny do- 1 lipca do 31 sierpnia w Sopocie Funduszu Eurimages wie. W tegorocznej edycji pro- ski. Termin składania wnio- wartość artystyczna, potencjał www.solanin-film.pl wód uznania mojej pracy i mo- i Zakopanem oraz we wszyst- w Polsce gramu przyznano 50 stypen- sków upływa 12 września tego umożliwiający stworzenie fil- tywacja do jeszcze większego kie środy i czwartki wakacji Na zaproszenie dyrektor PISF diów (7 dla obywateli Białoru- roku, a jego wyniki poznamy mu oraz dotychczasowe osią- Festiwal Filmowy BlueBox zaangażowania w to, co robię. w Giżycku, gdzie filmy oglądać Magdaleny Sroki oraz pre- si i 43 dla obywateli Ukrainy). 19 czerwca 2017. Minister kul- gnięcia w dziedzinie działalno- Olsztyn, 24-27 sierpnia Uwielbiam spędzać czas w ki- można również z jachtów. Spe- zydenta Krakowa Jacka Maj- Stypendyści reprezentowa- tury podkreślił, że w konkur- ści zawodowej i twórczej. nie pod gwiazdami, a klasy- cjalnie dla żeglarzy Urząd Mia- chrowskiego do stolicy Mało- li następujące dziedziny: sztu- sie nie ma żadnych ograniczeń oprac. J.M. ki filmowe oglądane w scenerii sta Giżycka uruchomił festi- polski zjadą przedstawiciele 37 ki wizualne, muzykę, literatu- dotyczących tego, który frag- oprac. J.M.

88 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 89 BOX OFFICE BOX OFFICE Polskie kino w ofensywie. Podsumowanie I półrocza 2016

Paweł Zwoliński Frekwencja w pierwszej połowie 2016 roku była po raz kolejny rekordowa.

iędzy 1 stycznia a 30 czerwca 2016 mowskim przyciągnął przed ekrany aż 1,428 sprzedano w kinach aż 23 592 994 mln osób. Nic dziwnego, że bardzo szybko M biletów do kina. To o ponad dwa ruszyła produkcja kolejnej odsłony, którą miliony więcej niż w analogicznym czasie będzie można obejrzeć w ostatnim kwartale Bogusław Linda w filmie przed rokiem. Wpływy z biletów sięgnęły bli- bieżącego sezonu. Pitbull. Nowe porządki,reż. Patryk Vega

sko 440 mln złotych, co oznacza wzrost o ponad Trzecim polskim bohaterem była kome- Distribution Movie Fot. Andrzej Bołdaniuk/Vue 40 mln względem tego samego okresu przed dia romantyczna 7 rzeczy, których nie wiecie rokiem. W omawianym czasie cztery filmy dalsze pozycje w zestawieniu najpopularniej- o facetach Kingi Lewińskiej. Produkcja z Ali- szych przebojów sezonu). Zresztą globalnie kinach. Kosztujące 58 mln dolarów widowisko Jona Favreau (522 tys. sprzedanych biletów), przekroczyły milionową widownię, 12 – pół- szych tytułów). W bieżącym sezonie największy cją Bachledą-Curuś okazała się być trzecim film jest jednym z największych hitów roku stało się globalnym przebojem, zarabiając 782 Misiek w Nowym Jorku (468 tys. widzów), Ali- milionową i ponad 50 filmów – stutysięczną. sukces odniósł film w reżyserii Mitji Okorna polskim filmem z widownią przekraczającą z wpływami, które przekraczają miliard dola- mln dolarów. Tym samym, na polskich ekra- cja po drugiej stronie lustra Jamesa Bobina Wśród najpopularniejszych obrazów półro- Planeta Singli. Komedię z Maciejem Stuhrem milion widzów. Pozycja ta zanotowała sprze- rów (1,021 mld). nach z Deadpoolem przegrał zarówno Kapitan (398 tys. widzów) czy Gdzie jest Dory (379 cza, na pierwszy plan wyłaniają się tym razem obejrzało ponad 1,898 mln osób. daż ponad 1,137 mln biletów. Hitem stał się również amerykańsko-fiński Ameryka, jak i Batman wraz z Supermanem. tys. widzów). Oczywiście, wśród tych filmów rodzime produkcje (podczas, gdy w 2015 na Drugim ogromnym przebojem polskich kin, Wysoko w czołówce zestawienia znalazły obraz animowany bazujący na słynnej grze Wojnę bohaterów braci Russo, czyli kolejną znajdują się także blockbustery hollywoodz- tym tle pozytywnie wyróżniało się jedynie okazał się być obraz sensacyjny Patryka Vegi się także ambitniejsze spośród rodzimych pro- na smartfony. Angry Birds Film przyciągnął odsłonę zmagań Avengersów, obejrzało 497 kie dla starszych kinomanów, które również Disco Polo i Wkręceni 2, zajmujące jednak Pitbull. Nowe porządki. Film z Piotrem Stra- dukcji. Jedną z najpopularniejszych w sezonie przed ekrany ponad 968 tys. widzów. Popu- tys. widzów. Pocieszeniem pozostaje fakt, że zainteresowały zastępy widzów. Dobrze się okazał się komediodramat Moje córki krowy. larność tego tytułu w Polsce okazuje się być na globalnych rynkach, przygody Kapitana sprzedał Warcraft: Początek Duncana Jonesa, Film Kingi Dębskiej obejrzało na początku relatywnie dużo wyższa niż na innych rynkach. Ameryki uchodzą za najbardziej kasową pro- który bez wątpienia jest początkiem nowej roku blisko 729 tys. widzów. To zdecydowanie Oczywiście, wysoko w czołówce jest naj- dukcję roku – 1,151 mld dolarów wpływów. serii kinowej. Ekranizacja gry przyciągnęła najlepszy rezultat tytułu startującego w ubie- chętniej wybierany tytuł zeszłego roku, który Z tej trójki, najbardziej przegranymi mogą przed srebrne ekrany 401 tys. widzów. Suk- głorocznym Konkursie Głównym na Festiwalu mając premierę w grudniu, sporo wywalczył się czuć twórcy z Warner Bros. i DC, którzy cesem okazała się także druga odsłona zna- Filmowym w Gdyni. w bieżącym sezonie. Gwiezdne wojny: Przebu- stali za superprodukcją Batman v Superman: nego horroru. Obecność 2 Jamesa Wana, pod Słabsze rezultaty osiągnęły filmy na dal- dzenie Mocy J.J. Abramsa przyciągnęły jesz- Świt sprawiedliwości. Widowisko Zacka Sny- koniec czerwca zachęciła do wizyty w kinie szych pozycjach: komedia romantyczna Słaba cze 934 569 widzów. Uwzględniając widow- dera zainteresowało 414 tys. widzów. Oczywi- blisko 360 tys. widzów. płeć? Krzysztofa Langa – 344 tys. sprzedanych nię zeszłoroczną, nową odsłonę gwiezdnej ście, rezultatu filmu z Benem Affleckiem nie Dużo wskazuje na to, że wyniki z drugiego biletów czy dramat historyczny Historia Roja sagi obejrzało w sumie 2,993 mln kinomanów. można traktować w kategoriach porażki, jed- półrocza również okażą się być bardzo dobre. Jerzego Zalewskiego – blisko 309 tys. widzów. Wzrastającą popularnością cieszy się Alvin nak odbiega on od pozycji o Batmanie autor- Przed nami premiery oczekiwanych rodzi- W czołówce znalazły się jeszcze takie propozy- i wiewiórki. Czwarta część ich przygód przynio- stwa Christophera Nolana, które szturmowały mych filmów, jak Wołyń Wojciecha Sma- cje, jak: Excentrycy, czyli po słonecznej stronie sła największą frekwencję spośród całej serii. kina kilka lat temu. rzowskiego, Ostatnia Rodzina Jana P. Matu- ulicy Janusza Majewskiego (189 tys. widzów), Animację obejrzało ponad 810 tys. widzów. Nie sposób nie skomentować znakomitego szyńskiego czy chociażby kolejna odsłona #WszystkoGra Agnieszki Glińskiej (ponad 158 Ciekawie prezentuje się oglądalność pro- rezultatu wywalczonego przez oscarową pro- Pitbulla Patryka Vegi. Zagraniczne kino tys. sprzedanych biletów) czy Kochaj Marty dukcji na bazie ekranizacji komiksów. Na dukcję. Zjawa w reżyserii Alejandra Gonzáleza przyniesie premierę następnej produkcji Plucińskiej (ok. 144 tys. widzów). czoło najpopularniejszych wysunęła się ekra- Iñárritu przyciągnęła przed ekrany 635 566 na bazie ekranizacji komiksu: Legion samo- Jeśli chodzi o zagraniczne kino, prym wie- nizacja Deadpoola w reżyserii Tima Millera. kinomanów. bójców Davida Ayera, kolejną część przygód dzie wytwórnia Disneya. Numer jeden przy- Produkcja z Ryanem Reynoldsem przyciągnęła Tradycyjnie, wśród hitów, dominują pro- Bridget Jones czy film fantasyFantastyczne Michał Czernecki i Agnieszka padł animacji Zwierzogród, której seanse przed polskie ekrany blisko 757 tys. widzów, dukcje dla młodych widzów. Tak też wciąż zwierzęta i jak je znaleźć w ramach uniwer- Więdłocha w filmie Planeta Singli, reż. Mitja Okorn wybrało 1,259 mln widzów (co wystarczyło co wystarczyło, by zyskała miano najchętniej wysoko znajdują się takie propozycje, jak: Kung sum Harry’ego Pottera. Hitów i filmowych

Fot. Hubert Komerski/Kino Świat Fot. Hubert Komerski/Kino do zajęcia trzeciego miejsca wśród najwięk- oglądanej ekranizacji komiksów w naszych Fu Panda 3 (541 tys. widzów), Księga dżungli emocji nie zabraknie.

90 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 91 BOX OFFICE STYCZEŃ – CZERWIEC 2016 – WSZYSTKIE FILMY

LP. WPŁYWY WIDZOWIE DATA TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE EKRANY OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY

1 PLANETA SINGLI PLANETA SINGLI KINO ŚWIAT Polska 36 062 455 1 898 978 36 062 455 1 898 978 319 05.02.2016

2 PITBULL. NOWE PORZĄDKI PITBULL. NOWE PORZĄDKI VUE MOVIE Polska 29 036 587 1 428 001 29 036 587 1 428 001 277 22.01.2016 3 ZWIERZOGRÓD ZOOTROPOLIS DISNEY USA 23 146 609 1 259 370 23 146 609 1 259 370 233 19.02.2016 POLSCY GWIEZDNE WOJNY: STAR WARS: THE FORCE 4 DISNEY USA 20 988 574 934 569 65 536 592 2 993 426 601 18.12.2015 PRZEBUDZENIE MOCY AWAKENS 7 RZECZY, KTÓRYCH NIE 7 RZECZY, KTÓRYCH NIE 5 INTERFILM Polska 20 973 272 1 137 668 20 973 272 1 137 668 257 26.02.2016 WIECIE O FACETACH WIECIE O FACETACH 6 ANGRY BIRDS FILM THE ANGRY BIRDS MOVIE UIP USA/Finlandia 17 579 635 968 241 17 579 635 968 241 283 27.05.2016 FILMOWCY 7 DEADPOOL DEADPOOL IMPERIAL CINEPIX USA 15 146 259 756 950 15 146 259 756 950 126 12.02.2016 ALVIN I WIEWIÓRKI: ALVIN AND THE CHIPMUNKS: 8 IMPERIAL CINEPIX USA 13 723 798 810 273 13 723 798 810 273 171 22.01.2016 WIELKA WYPRAWA THE ROAD CHIP 9 MOJE CÓRKI KROWY MOJE CÓRKI KROWY KINO ŚWIAT Polska 13 199 922 728 846 13 199 922 728 846 170 08.01.2016 USA/Hong Kong/ 10 ZJAWA THE REVENANT IMPERIAL CINEPIX 12 695 920 635 566 12 695 920 635 566 136 29.01.2016 Tajwan/Kanada 202 553 031 10 558 462

KAPITAN AMERYKA: CAPTAIN AMERICA: CIVIL 11 DISNEY USA/Niemcy 10 489 777 497 347 10 489 777 497 347 213 06.05.2016 notacje WOJNA BOHATERÓW WAR 12 KUNG FU PANDA 3 KUNG FU PANDA 3 IMPERIAL CINEPIX USA/Chiny 10 145 549 541 101 10 145 549 541 101 265 01.04.2016

13 KSIĘGA DŻUNGLI THE JUNGLE BOOK DISNEY Wlk. Brytania/USA 9 627 937 522 716 9 627 937 522 716 209 15.04.2016 BATMAN V SUPERMAN: BATMAN V SUPERMAN: 14 WARNER USA 8 688 193 414 544 8 688 193 414 544 365 01.04.2016 ŚWIT SPRAWIEDLIWOŚCI DAWN OF JUSTICE USA/Chiny/Kanada/ 15 WARCRAFT: POCZĄTEK WARCRAFT UIP 8 553 119 401 371 8 553 119 401 371 240 10.06.2016 Japonia archiwalne 16 MISIEK W NOWYM JORKU NORM OF THE NORTH KINO ŚWIAT Indie/USA 7 792 449 468 836 7 792 449 468 836 200 05.02.2016

17 NIENAWISTNA ÓSEMKA THE HATEFUL EIGHT FORUM FILM USA 7 625 307 387 562 7 625 307 387 562 161 15.01.2016 ALICE IN WONDERLAND: 18 ALICJA PO DRUGIEJ THROUGH THE LOOKING DISNEY USA/Wlk. Brytania 7 237 392 398 277 7 237 392 398 277 230 26.05.2016 STRONIE LUSTRA GLASS 19 GDZIE JEST DORY FINDING DORY DISNEY USA 6 656 671 379 605 6 656 671 379 605 256 17.06.2016 THE CONJURING 2: THE 20 OBECNOŚĆ 2 WARNER USA/Kanada 6 610 626 360 018 6 610 626 360 018 156 17.06.2016 ENFIELD POLTERGEIST 83 427 020 4 371 377

TOP 20: 285 980 051 14 929 839

BOX OFFICE STYCZEŃ – CZERWIEC 2016 – FILMY POLSKIE

WPŁYWY WIDZOWIE DATA LP. TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE Ekrany OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY 1 PLANETA SINGLI KINO ŚWIAT 36 062 455 1 898 978 36 062 455 1 898 978 319 05.02.2016 2 PITBULL. NOWE PORZĄDKI VUE MOVIE 29 036 587 1 428 001 29 036 587 1 428 001 277 22.01.2016 3 7 RZECZY, KTÓRYCH NIE WIECIE O FACETACH INTERFILM 20 973 272 1 137 668 20 973 272 1 137 668 257 26.02.2016 4 MOJE CÓRKI KROWY KINO ŚWIAT 13 199 922 728 846 13 199 922 728 846 170 08.01.2016 5 SŁABA PŁEĆ? MONOLITH 6 514 591 344 020 6 978 375 369 643 178 01.01.2016 6 HISTORIA ROJA KINO ŚWIAT 4 892 798 308 890 4 892 798 308 890 163 04.03.2016 EXCENTRYCY, CZYLI PO SŁONECZNEJ STRONIE NEXT FILM 3 179 505 189 816 3 179 505 189 816 189 15.01.2016 7 ULICY 8 #WSZYSTKOGRA NEXT FILM 2 797 057 158 992 2 797 057 158 992 301 06.05.2016 9 KOCHAJ KINO ŚWIAT 2 581 475 143 839 2 581 475 143 839 208 03.06.2016 10 LISTY DO M. 2 KINO ŚWIAT 1 772 006 91 152 54 046 312 2 965 572 328 13.11.2015 121 009 668 6 430 202 11 NA GRANICY KINO ŚWIAT 1 586 759 86 780 1 586 759 86 780 150 19.02.2016 12 CÓRKI DANCINGU KINO ŚWIAT 516 766 31 962 1 155 774 65 576 112 25.12.2015 13 BÓG W KRAKOWIE RAFAEL 465 100 30 564 465 100 30 564 54 03.06.2016 14 JAK URATOWAĆ MAMĘ KINO ŚWIAT 357 015 25 293 357 015 25 293 120 01.06.2016 15 LETNIE PRZESILENIE KINO ŚWIAT 189 567 12 436 189 567 12 436 74 22.04.2016 16 SPRAWIEDLIWY MONOLITH 139 552 10 901 139 552 10 901 51 19.02.2016 17 GEJSZA ALTER EGO PICTURES 104 319 6 068 104 319 6 068 50 08.04.2016 18 BODY/CIAŁO KINO ŚWIAT 92 883 9 492 5 254 454 298 609 152 06.03.2015 19 110% UNLIMITED FILM 84 512 6 618 84 512 6 618 40 26.02.2016 20 PILECKI KONDRAT MEDIA 67 647 6 490 2 088 710 160 386 68 25.09.2015 3 604 120 226 604 TOP 20: 124 613 788 6 656 806

92 MAGAZYN FILMOWY nr 60/sierpień 2016 CMY CY MY CM K Y M C plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 12016-01-1113:04:13

MAGAZYN FILMOWY 8 (60) /  2016 DariuszGajewski      Polskie seriale TEMAT NUMERU WYWIAD

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 8 (60) /  2016