Zoon Van Rembrandt

zoon van van Rembrandt zoon Jeroen Giltaij Jeroen

Jeroen Giltaij zoon van Rembrandt

behoort tot de mooiste de mooiste behoort tot Titus, de zoon van Rembrandt Rembrandt van de zoon Titus, Rembrandt. Maar hoe weten we we weten hoe Maar Rembrandt. Titus geweest. van nalatenschap. zijn Daarin portretten worden van vader, zijn vanvan en moeder hemzelf zijn portretten Dus genoemd. zijn er van de biografieNa de worden schilderijen, detekeningen en de ets schilderijen van van schilderijen jongen deze dat voorstelt? Is dat wel zo? Van verschillende andere andere verschillende Van zo? wel Is dat voorstelt? ook gedacht. is dat Rembrandt van schilderijen besproken die Titus heten voor te stellen. Tenslotte wordt hij hij wordt diebesproken stellen. Titus te voor Tenslotte heten in een enkel zelf document als ook schilder vermeld, maar de is vraag een kunstwerk nog nu of van thuis is. hem brengen te In dit boek wordt het levenvan het In Titus dit boek wordt beschreven, gebaseerd op archiefdocumenten.de in moeder werd 1641 Hij geboren, zijn Saskia Titus stierf maanden zelf acht later. 7 september op werd begraven,1668 maar nog 26 jaar zou Postuum oud. een nog belang inventaris de is Van geboren. vandochter worden hem Titus aan de lessenaar www.wbooks.com 2 titus, zoon van rembrandt Detail cat.nr. 3 Inhoud

Voorwoord 4 Inleiding 5

1 Het leven van Titus van Rijn 6

2 De nalatenschap van Magdalena van Loo 30 en de portretten van Titus a 2 De inventaris 35 b 2 De inventaris (transcriptie) 49

3 Titus in beeld 56

4 Titus als schilder? 90

Catalogus van de genoemde schilderijen en tekeningen 97 Afkortingen tentoonstellingen 127 Afkortingen literatuur 130 Colofon 136 titus, zoon van rembrandt van zoon titus,

3 Voorwoord

Het bestuderen van de schilderijen van Rembrandt die zijn zoon Titus heten voor te stellen was een voorrecht. Het leidde tot het samenstellen van dit boek, waarin het leven van Titus wordt beschreven, maar ook de vraag wordt beantwoord of het inderdaad de zoon is die Rembrandt hier schilderde en die zo een wereldwijde bekendheid heeft gekregen. Het leven van Titus is hier nagegaan door de documenten te bestuderen. Maar ook voor de vraag of de schilderijen hem werkelijk voorstellen werden deze onder zocht. Het op die manier samenleven met Titus heeft lange tijd geduurd, maar de indruk die de schilderijen steeds weer maakten was een grote drijfveer om de studie voort te zetten. Graag dank ik collega’s en andere deskundigen in binnen- en buitenland, die het onderwerp net als ik steeds intrigerend vonden, voor hun steun en inlichtingen. In het bijzonder zijn dat Holm Bevers, Baukje Coenen, Michiel Franken, Bob Haboldt, Martine Lambrechtsen, Friso Lammertse, Bill Robinson, Paul Russell, Peter Schatborn, Leslie Schwartz, Irina Sokolova en Jaap van der Veen. Het boek kon alleen tot stand komen door financiële ondersteuning van ver schillende fondsen, die ik daarvoor zeer erkentelijk ben, met name de Gravin van Bylandt Stichting, het De Gijzelaar-Hintzenfonds en het Hendrik Muller Fonds. Titus, gedoopt op 22 september 1641 en op 7 september 1668 begraven, verdient een eigen monument. De uitgever, met name Johan de Bruijn, adjunct-uitgever van wbooks, werd direct bereid gevonden dit boek uit te geven, 350 jaar na de dood van Titus. Graag bedank ik hem voor de prettige samenwerking en ook Afra Dijkstra van Riesenkind voor de originele en prachtige vormgeving.

Jeroen Giltaij Voorwoord | titus, zoon van rembrandt van zoon titus,

4 Inleiding

Tot de mooiste schilderijen van Rembrandt hoort het In het derde hoofdstuk, Titus in beeld, wordt ingegaan meesterwerk Titus aan de lessenaar, gesigneerd en geda op de schilderijen, tekeningen en etsen van Rembrandt teerd 1655 en deel uitmakend van de verzameling van het en van zijn leerlingen, die Titus heten voor te stellen. Museum Boijmans Van Beuningen. Voorgesteld is een Daarbij wordt steeds de vraag gesteld wanneer en waarom jongen, die gezeten achter zijn lessenaar in gedachten ver gedacht is dat de voorgestelde jongeman Titus zou zijn en zonken in de verte staart, waarbij hij zijn duim tegen zijn of die identificatie begrijpelijk is en aanvaard zou kunnen wang houdt. Als hij werkelijk Rembrandts zoon Titus worden. Uitgangspunten daarbij zijn een schilderij van voorstelt, geboren in 1641 en gestorven in 1668, dan moet Rembrandt en een schilderij van een leerling, die in de hij een belangrijke rol in leven van de schilder hebben bovengenoemde inventaris worden beschreven. gespeeld, met zo veel aandacht is hij hier geobserveerd. Het vierde hoofdstuk, Titus als schilder?, gaat over de Kijkend naar het schilderij vraagt men zich af wie Titus vraag of Titus als kunstenaar werkzaam is geweest. In de eigenlijk was en wat hij in zijn leven deed. Maar de eerste inventaris van Rembrandts bezittingen, die in juli 1656 vraag is eigenlijk hoe men weet dat hier werkelijk Titus werd opgemaakt, worden drie kunstwerken genoemd als is voorgesteld en of dat wel zo is. En als dat zo zou zijn, gemaakt door de dan veertienjarige Titus. Die heeft van waar die identificatie op is gebaseerd. kinds af aan in het atelier van zijn vader het ene meester In het eerste hoofdstuk, Het leven van Titus van Rijn, werk na het andere zien ontstaan en moet groot respect wordt nagegaan wat er over het leven van Titus bekend is. voor hem hebben gehad, zoals blijkt uit de documenten. In deze biografie zullen steeds een aantal feiten over dat Hij heeft dan misschien zelf ook met penseel en verf in leven worden vermeld, voor zover die uit de documenten het atelier rondgelopen en zal de tekenpen eens op het bekend zijn, die van tijd tot tijd gevolgd worden door papier of de verfkwast op het doek hebben gezet. Over of korte beschouwingen. Dat zijn vaak veronderstellingen, dat werkelijk zo is en over wat hij dan eventueel gemaakt die soms ook weer vragen oproepen. Op deze manier zou kunnen hebben gaat dit vierde hoofdstuk. wordt geprobeerd om zich een voorstelling te maken van Tenslotte volgt een catalogus van de schilderijen, een het leven van de zoon van Rembrandt. ets en een tekening, die aanleiding en onderwerp zijn van Als Titus in september 1668 sterft, blijft Magdalena van deze studie en waar ingegaan wordt op de herkomst en de Loo, met wie hij in februari 1668 was gehuwd, in hun huis literatuur, maar vooral ook op de vraag hoe er in het ver wonen, maar zij zal ruim een jaar later overlijden en dan leden gedacht is over de voorgestelde jongen of jongeman. zal er een inventaris van de inboedel worden opgemaakt. Er wordt nagegaan sinds wanneer hij Titus heet voor te Die wordt bewaard in het Stadsarchief in Amsterdam en stellen en of dat het geval kan zijn. Ook wordt bezien

is het onderwerp van het tweede hoofdstuk, De nalaten wanneer het schilderij vermoedelijk is gemaakt en hoe Inleiding schap van Magdalena van Loo en de portretten van Titus. oud Titus toen ongeveer geweest moet zijn. Daarbij wordt | In de inventaris wordt de inboedel beschreven en worden tenslotte besproken om wat voor soort van schilderijen ook vier schilderijen genoemd, op grond waarvan zou het lijkt te gaan en hoe we daar waarschijnlijk naar kunnen worden vastgesteld of de voorgestelde jongen en zouden moeten kijken. jongeman op de schilderijen inderdaad Titus kan zijn. Het boek is op deze manier een studie geworden van Deze inventaris wordt eerst in de originele vorm weer Titus van Rijn, van zijn leven en familie en van zijn gegeven, gevolgd door een transcriptie. beeltenis. rembrandt van zoon titus,

5 6 titus, zoon van rembrandt | Het leven van Titus van Rijn van Titus van Rijn vanvan Titus Het leven 1 3 2 1 naar Amsterdam, waar hij in 1632 als schilder ging ging schilder als 1632 in hij waar Amsterdam, naar blijken. het geval soms nazaten en familie Rembrandts bij ook van die zijn. zal Dat juist ofis die zeker altijd niet zijn lang bekend eeuw zeventiende de van die levensdata de betreft het wat dat duidelijk al daarmee wordt wel Maar Orlers. van vermelding de aan gehouden wordt en vast er belang van niet echter dat is Titus van Voor geweest. is geschiedenis de zijnlijk geboortedatum 1606. op 15 juli was dat dat 1641 van stad de van ving zijn beschrij in vermeldt burgemeester, en schepen ricus, (1570 Orlers Jan en geboren in werd Rijn van Rembrandt molenaarszoon De van tussen 16 september 1606 en 16 september 1607. 16 september en 1606 september 16 tussen van geboortedatum op een wijst die 1653, oud op september 16 jaar 46 als zijn leeftijdsopgave tenslotte en plaatsgevonden hebben moet 1608 10 en juni 1607 10 juni tussen geboorte zijn dat betekenen zou die 1634, op 10 juni zijn ondertrouw bij 26 (afb. 1607 als van zijn leeftijd 1),jaar van opgave de geboorte op een wijst wat 1631 van zelfportret geëtst een op jaar 24 als leeftijd Rembrandts van vermelding de zoals wijzen, datum andere op een die zijner gegevens ook grond hiervan lijkt het dus de vraag of 15 juli 1606 werke 1606 of 15 juli vraag de het dus lijkt hiervan grond vaststellen dat hij nog in leven was, waarop de schilder schilder de waarop was, leven nog in hij dat vaststellen te kunnen Leiden uit verzoek om op een spreken, kon logeerde, daar die of Rembrandt, hij vroeg huis dat van deur de aan jaar dat van juli op 26 notaris een doordat bekend onder is meer Dat Anthoniesbreestraat. Sint de in Uylenburgh Hendrick kunsthandelaar van het huis in Na zijn vroege periode in Leiden verhuisde verhuisde Leiden in periode Na zijn vroege RD Plates Baar, p. de, 26-27; Moerman, 1990-1991, ets Hinterding, Rutgers,Text 2013, I,nr. II, 90 Orlers, 1641, p. 375. 1632/2; document/remdoc/e4399. I, p. 139, afb. II.ZieookBaar, 90 de, 1992. - 1646), boekhandelaar, histo 1646), boekhandelaar, Rembrandt Rembrandt Leiden Leiden werken 2 Op Op 1 Maar Maar

begraven in de Zuiderkerk. de in begraven jaar dat van op augustus 13 al maar gedoopt, Kerk Oude de 1638 in op 22juli werd Rembrandt, van moeder de naar goede dispositie ende wel te pas’. ende wel dispositie goede in loff Godt ben waer, is ick ‘dat antwoordde: Rembrandt was’, waarop en te pas ende wel clouck fris, ‘noch hij dat gebleken hem was noteerde dat notaris de en verscheen 5 4 Het Rembrandthuis. Museum het huidige naast gelegen 13.000 gulden, voor Anthoniesbreestraat Sint de in het huis hij 1639 kocht op 5januari want goed, zicht 6 7 8 9 leven en werd op 12 augustus in de Zuiderkerk begraven. Zuiderkerk de in augustus op 12 werd en leven in weken twee maar bleef maar Kerk, Oude de in gedoopt 1640 juli op 29 werd genoemd, Cornelia weer kind, derde die bij haar neef in Amsterdam op bezoek was geweest. was op bezoek Amsterdam in neef bijdie haar maar woonde, Friesland in die kennen, leren hebben 1612, op 2augustus gedoopt Leeuwarden in Uylenburgh, in Leeuwarden. in 1634 op 22juni huwelijk hun bevestigden en 1633 op 8 juni trouw huwelijkse elkaar beloofden Saskia en Rembrandt (‘cleyne steen’). (‘cleyne 1636 begraven op 15 februari al maar gedoopt, Kerk Oude de in op Het 15 werd december Saskia. van vader de naar geluk. geen vankelijk zij aan hadden zij kregen die Met kinderen de familie. gegoede een uit vrouw jongere jaar zes een was Saskia Daar moet hij de nicht van Hendrick, Saskia Saskia Hendrick, van nicht de hij moet Daar Het ging Rembrandt overigens intussen in zakelijk op zakelijk in intussen overigens Rembrandt Het ging genaamd Rumbartus kind, het eerste 1635 kwam In schilder, succesvolle en jonge een toen was Rembrandt RD Zie over Broos, Saskia: 2012. RD RD RD RD 1634/2, 3, 5; Broos, 2012, p. Broos, 5; 2012, 121; document/remdoc/e4414. 3, 1634/2, 1635/5, 6en1636/3; p. Broos, document/remdoc/e4431. 2012, 122; 1638/8 en1638/9; p. Broos, 2012, 96, afb. 87, p. document/remdoc/e4454. 123; 1639/1; document/remdoc/e4457. 1640/5 en1640/6; p. Broos 2012, 114;document/remdoc/e4475/6. 6 5 Het tweede kind, Cornelia, genoemd genoemd Cornelia, kind, Het tweede

(af b. 2) b. (af 7

8 (af b. 3) Een Een b. 3) (af 4 9

1 | Rembrandt, Zelfportret met, ets, hoed droge 148 x130 naald,zwart mm,1631. krijt, Londen, BritishMuseum

7 titus, zoon van rembrandt | Het leven van Titus van Rijn 8 titus, zoon van rembrandt | Het leven van Titus van Rijn 2 | Berlijn, Kupferstichkabinett Staatliche Museen Rembrandt, alsbruid,zilverstift Saskia op wit geprepareerd mm, 1633. 185 x206 perkament, voor de doop van Titus stierf op 5 juni 1641. op 5juni stierf Titus van doop de voor maanden enkele en 1605 januari op 18 Leeuwarden in was gedoopt die Saskia, van zuster en Coopal van echtgenote Uylenburgh, Titia naar vernoemd was Het kind Sylvius. Johannes dominee van weduwe de Uylenburgh, Pietersdr. Aeltje en Coopal François commissaris de Hiskia, zuster Saskia’s van echtgenoot Loo, van Gerrit secretaris de oud, en op 19 juni werd zij begraven in de Oude Kerk. Oude de in zij begraven werd op en 19 juni oud, jaar 29 nog maar Saskia, stierf 1642 tijdrekening) Friese (4 juni juni 14 of Op tot zijn dood. hertrouwen zou hij tot het vruchtgebruik kreeg Rembrandt en tot erfgenaam 16 15 14 13 12 11 10 moment op dat opgemaakt. is al Geertje en brandt kwam. huis in zij bij toen Rembrandt oudwas jaar 32 en 27 de zij tussen 1610 1615 en dat en tussen geboren was Edam zij in dat is te Verondersteld nemen. op zich taak om die Rembrandt, van het huis in Saskia van dood de na of voor kort al bleef Titus min of meer een tweede moeder zijn geweest. moeder tweede een of meer min Titus voor dan moet zijn. Geertje kunnen gebeurd Saskia van testament liet opmaken. liet testament tweede een 1642 op 5juni liggend, bed in ziek Saskia, broer van Geertje, waaruit een nauwe relatie tussen Rem tussen relatie nauwe een waaruit Geertje, van broer de Dircx, Carsten door ondertekend is Jansz, Cornelis van het losgeld aan bij te dragen verklaarde Rembrandt waarin Saskia. en Rembrandt van wezigheid aan in gedoopt Zuiderkerk in Basius dominee door 1641 op 22september werd Hij Titus. was kind Het vierde tijd bij hem heeft ingewoond. bijtijd hem heeft was) geruime en (kindermeisje heeft gemint’ ‘droogh zoon zijn Geertje dat Rembrandt 1649 verklaarde oktober van Geertje en Rembrandt tussen schikking een voor concept werken en het kind verzorgen. verzorgen. het kind en werken ver echtgenote zijn jonge van dood de tegelijk moest voltooide Nachtwacht jaar dat in de aan werkzaam nog moment op dat misschien was Rembrandt bezit. direct had en erfgenaam haar wel was hij Maar gemaakt. hebben voorstelling een zijn vader van schilderijen en etsen tekeningen, de van alleen haar van later zich kan Geertje Dircx, een trompettersweduwe uit Edam, ver Edam, uit trompettersweduwe een Dircx, Geertje oudtoen maanden acht ruim nog maar was Titus Titus heeft zijn moeder dus nauwelijks meegemaakt en en meegemaakt nauwelijks dus zijn moeder heeft Titus RD RD Nederland. van Vrouwenlexikon Frouke noot p. 44; zieook: 53, Vis, 1965, Wieringa, ‘Dircks, Geertje’ in:Digitaal RD RD p.Broos, 2012, 116enp. 124;document/remdoc/e14915 ene15102. RD 1649/6; document/remdoc/e4578. 117-119; p. p. noot 65, 62, 35, 52, Vis, 1965, p. noot1642/8; 36; document/remdoc/e4513. 52, Vis, 1965, 1642/3 en1642/4; p. Broos, 2012, 101, afb. p. 94, document/remdoc/e4509. 125; 1642/2; p. Broos, 2012, 101, afb. p. 93, document/remdoc/e4506. 125; 1641/4; p. Broos, 2012, 124;document/remdoc/e4494. 14 Een document van 1 november 1642, 1642, 1november van document Een 12 Zij benoemde daarin haar zoon zoon haar daarin Zij benoemde 16 Dit zou al tijdens het leven het leven tijdens al Dit zou 10 Getuigen waren waren Getuigen 11 , maar , maar 15 In een een In 13

Titus zijn er dan documenten bekend van voor 1648. voor van bekend documenten zijn dan er Titus over noch Dircx, Geertje over Noch bewaard. niet is zelf toekwam. Titus aan helft de waarvan 40.750 gulden, op minimaal getaxeerd werd waarde De te stellen. veilig Titus van om erfenis de waarschijnlijk 1642, in dood Saskia’s van op dag de waren die zoals inventaris een familie, de van op aandringen 1647In werd, 3 |Het huis aan deSint Anthoniesbreestraat (Bron: Stadsarchief Amsterdam) 17 opgemaakt van de bezittingen van Rembrandt en en Rembrandt van bezittingen de van opgemaakt RD (niet 1647/6, 1659/12, 1662/14; p. Broos, document/remdoc/e4557, 2012, 125; e12827 RD 1659/2 maar RD 1659/12) ene12937. 17 Het document Het document Saskia, Saskia,

9 titus, zoon van rembrandt | Het leven van Titus van Rijn 34 titus, zoon van rembrandt | De nalatenschap van Magdalena van Loo en de portretten van Titus indruk van het welgestelde interieur. Maar het meest het meest Maar interieur. het welgestelde van indruk een geeft inventaris opgestelde dood haar na en leven haar tijdens al de van hand de aan Magdalena en Titus 14 door als hier monnik, als Titus van het portret Van door als hier Titus, van het portret van zijn portret Rembrandt, van het zelfportret met schilderijen, vier de toch misschien waren interessant gespaard en wordt weergegeven door Bredius. door wordt en weergegeven gespaard nog document verbrande op dit enige als is laatste de van door en Loo van Anna was wordt genoteerd, hier zoals Noten, die Jansz Laurens met was getrouwd dus die van Francois door worden begraven zou al jaar dat van op 9november die Magdalena, van zuster Loo, van Elisabeth respectievelijk door ondertekend was Steeman Gerrit notaris voor sterfdag) (notabene1669 Rembrandts op 4oktober die Huibrechts, Anna van inventaris de Magdalena. van tot behorend boedel de als was bekend hem enigszins wat alles van opgesteld te hebben inventaris bovengenoemde de verklaarde Hij Rijn. van Titus van weduwe leven in Loo, van Magdalena van kind het nagelaten over voogd testamentair met t) (hier Bijlert als van Francois Steeman krijgt. gulden 300 17 van obligatie een Noten volgens De hierboven beschreven rondgang door het huis van van het huis door rondgang beschreven hierboven De Bredius laat in zijn artikel uit 1911 hierna nog volgen nog volgen hierna 1911 uit zijn artikel in laat Bredius Gerrit notaris de voor verscheen 1669 23 december Op Bredius, 1911, p. 118. Magdalena. De ondertekening ondertekening De Magdalena. boven al werd genoemd en die, die, en genoemd werd al boven zuster Sara van Loo, door door Loo, van Sara zuster gehuwd met haar zuster zuster met haar gehuwd september 1669 nog 1669 september Hoogstraten en en Hoogstraten 14 Rembrandt. Rembrandt.

Saskia, Saskia, Bijler,

gevolgd door de transcriptie. de door gevolgd afgebeeld, 1669 23 december van Magdalena van taris worden ingegaan. op zal 4verder het hoofdstuk in waar en zijn Titus door kunnen zouden gemaakt die etsplaat, koperen de en met tekeningen boeken schilderijen, kleine bovengenoemde de ook daarnaast waren Interessant muur. de aan meer niet dus Titus vader haar en Saskia oma haar Rembrandt, opa haar had Titie verkocht. werden Magdalena van dood de na zij kort dat gesteld vastal was Titus van biografie de in maar gebeurd, is schilderijen met die er wat af natuurlijk zich Men vraagt Hierna worden de veertien foliobladen van de inven de van foliobladen worden veertien de Hierna 2 a

De inventaris fol. 1r

35 titus, zoon van rembrandt | De nalatenschap van Magdalena van Loo en de portretten van Titus 70 titus, zoon van rembrandt | Titus in beeld Cat.nr. 6a| in bruin,183 x140 mm.Dresden, Kupferstichkabinett. School van Rembrandt, Een jongentekenend opeenlessenaar, penenpenseel te wijzen dat het daar niet ver van af staat en de de en staat af van ver niet het daar dat te wijzen baret rode met Titus voorstellend Collection, Wallace Londen, nr. 9). Verge (cat. het Rijksmuseum in monnik 1660 franciscaner uit als Titus schilderij te bespreken het verder dan jongere een maar 1655, van schilderij op het Rotterdamse dan indruk oudere een Dit maakt te herkennen. Titus van jongeman. zingende wel zelfs of misschien lezende een van indruk zonovergoten en stralende een manier op die maakt Het schilderij op achtergrond. de muur belichte zon de door de tegen af donker steekt baret De In de boven beschreven gelaatstrekken lijkt het gezicht het gezicht lijkt gelaatstrekken beschreven boven de In (cat.nr. 7), dat meestal 1657 wordt gedateerd, lijkt uit uit lijkt (cat.nr. wordt 1657 gedateerd, 7), meestal dat lijking met het hierna volgende schilderij in in schilderij volgende met het hierna lijking gezichten gezichten Ingamells, 1992, 1992, Ingamells, 44 43 tekening beschouwd als gemaakt door een leerling van van leerling een door gemaakt als beschouwd tekening ook zoals Titus, voorstellend Wenen als in beschouwd en met het schilderij gebracht verband in 1906 Groot in de kuiltje te hebben. te hebben. kuiltje een enigszins ook lijkt en punt een in eindigt kin De kuiltje. een linkerhoek de in heeft en mond smal De is punt. grote een heeft en groot tamelijk is neus te zijn. De dubbel en breed indruk de maakt links ooglid onderste donker, en zijn groot ogen De neus. de boven groef verticale lichte, een en wenkbrauwen donkere zware, heeft Hij glans. rode een daar en met hier blondeeen kleur heeft en tot op schouders de krullen in valt Zijn haar goudkleurig met een baret felrode een draagt Hofstede de Groot Titus voor te stellen. voor Groot Titus de Hofstede bij 1901 en hij in heet en Bode Titus van trekken de 1893 herkent in Michel maar jongeman, een van portret titel nog 1883 als in het schilderij geeft Bode geaccepteerd; werd ontsnapt of niet was aandacht de aan blijkbaar omdat die aangehouden, werd niet echter daarna die II Willem koning van veiling de Rembrandt) in van zoon de van (Portret Rembrandt’ de du fils ‘Portrait als maar 1842, in Londen jongeman. anonieme een voorstellend als en 1650 jaren de van helft tweede de uit wellicht Rembrandt, kabinett. lesse een Het Wenen. in met het schilderij verband in genoemd is oud. jaar of zeventien zestien toen was Titus gehouden. worden aan moet juiste de als misschien 1658 omstreeks van datering de waardoor maakt, indruk oudere wat een kunnen Men zou verwant. lijken jongemannen beide de van 42 Man Young a of Head ‘Rembrandt, als was Londen in Collection Wallace de baret rode in met Titus Het schilderij Op deze plaats wordt een tekening vermeld, die wel wel die vermeld, wordt tekening een plaats deze Op De jongeman kijkt ons frontaal en ernstig aan. Hij Hij aan. ernstig en ons frontaal kijkt jongeman De Zie KetelsenThomas inDittrich,Ketelsen, nr. 2004, 95. Pen enpenseelinbruin,183 x140 mm,inv.nr. C1421. Benesch, Bredius-Gerson, 1969, nr. 123; Van de Wetering, nr. 2015, 257. Willem later nog wel werd gedacht. Maar thans wordt de thans Maar gedacht. werd nog wel later Een jongen tekenend op op jongen tekenend Een voorstellend het blad betreft , Den Haag, 12augustus 1850,II, Den Haag, nr. 89; Bode, Hofstede deGroot, 6, 1901, nr. 444; en bevindt zich in Dresden, Kupferstich Dresden, in zich bevindt en naar denken dat het gezicht op het Weense schilderij op het Weense schilderij het gezicht dat denken boven het linkeroog is een huidplooi te zien. Het te huidplooi zien. een is het linkeroog boven 42 (cat.nr. Hofstede door werd 6a) tekening De ’ (Kop van een jongeman) in de veiling in in veiling de in jongeman) een van ’ (Kop IV , p. 280, P29, met vermelding van deherkomst en veiling van in Den Haag in 1850, een 1850, een in Haag Den in 44 V (cat.nr. 6) , 1973, nr., 1973, afb. 1387. 1095, 43 identificatie identificatie

versiersel. versiersel.

Cat.nr. 7 | Rembrandt, Titusmet rode baret 68,5 x57,3, ca.1657-1658, doek, cm.Londen, The Wallace Collection

71 titus, zoon van rembrandt | Titus in beeld 100

titus, zoon van rembrandt | Catalogus van genoemde schilderijen en tekeningen catalo gus Pasadena, Norton SimonMuseumThe cm x 55,9 64,8 Doek, ca. 1655-1657 in fantasiekostuum Portret van eenjongen 2 Rembrandt een anonieme jongen van ongeveer acht jaar oud, Bode Bode oud, jaar acht ongeveer van jongen anonieme een valk. met een Titus als stelling voor de beschreef Bauch en schouder op linker de vogel grote een hier Groot zagen de Hofstede en Bode schoen. hand op een valk een als is geduid wel die aangegeven, vorm een penseelstreken met brede hem is van Rechts gordel. aangeduide schetsmatig een schuin hangt mantel Voor afsluiting. die horizontale met een mantel een op het hoofd bandje gebonden. wit met een is Zijn blonde veren. haar witte en rode met daarop baret zwarte een draagt Hij trekken. uitgesproken geen hebben mond Zijn kin en neus, op lippen. de glimlach een heeft en aan ogen met donkere ons vriendelijk kijkt jongen De Smith noemde het schilderij in 1836 als voorstellend voorstellend 1836 als in het schilderij noemde Smith daarover en kraagje hemd met een wit een draagt Hij

nr. 105; Norton SimonFoundation;The inv.nr. F vrouw; Bridget Brendaveiling Cook, London, Christie’s, 1965, 19maart Monserrate inPortugal, Le Coin, Jersey, geschenkaanzijnzevende C.I., Sir Francis Ferdinand Maurice Cook (geb. 1907), and Visconde 4thBt. de Doughty3rd Bt., House, Richmond,Surrey, geschenkaanzijnzoon; september 1915 voor Sir Frederick Herbert £35,000; Cook (1868-1939), (geb. 1857), 6thEarlSpencer, Althorp, Northamptonshire, verkocht in 5th EarlSpencer, door vererving aanzijnbroer; CharlesSpencer shire, door vererving aanzijnzoon; JohnPoyntz Spencer (1835-1910), Frederick Spencer (1798-1857), 4thEarlSpencer, Althorp, Northampton Spencer, Althorp, Northamptonshire, door vererving aanzijnzoon; shire, door vererving aanzijnzoon; JohnCharles(1782-1845), 3rd Earl George Spencer (1758-1834), 2ndEarlSpencer, Althorp, Northampton Anonieme omgeving DenHaag;Mr.verzameling, Barker, ca.1830; herkomst door een schilder uit de omgeving van Rembrandt, is is Rembrandt, van omgeving de uit schilder een door gemaakt als beschouwde overigens het schilderij die (?)’. ‘Titus titel Volgens als Tümpel, het schilderij heeft 1969 in Bij Gerson voorgesteld. is hier hij dat van zeker zijn niet er Gerson en Bauch en was geportretteerde de wel of Titus getwijfeld aan er 1929 werd in Londen in tentoonstelling de van catalogus de in beschouwen’. Maar zijn portret als wij mogen portretten volgende de en ‘Dit op: daarbij merkte en schilderij met dit Titus van lingen voorstel 1935 zijn reeks van zijn boek in begon Bredius (?), Titus met vraagteken. voorstellend Groot het als en Bode 1901 In identificeerden blonde lokken. met jongen als 1915 het in eenvoudig Groot beschreef de Willem prins van portret het een dat aan 1883 in er twijfelde III zou zijn, zoals was verondersteld, en Hofstede Hofstede en verondersteld, was zijn,zoals zou .1965.2. P . Hofstede Hofstede 2015, nr.2015, 243. Bredius-Gerson, 1969, nr. 119; Tümpel, 1986, nr. A99; Van de Wetering, nr.de Groot, 1915, 489; Bredius, nr. 1935, nr. 1966, 119;Bauch, 410; Hofstede deGroot, 6, 1901, no. 440; Valentiner, p. 1904, 176; Smith, 7, 1836, nr. p. Bode, 318; 537, 1883, 578; nr. 138, nr. Bode, 138; literatuur Amsterdam, 1969, nr. 12. Londen, 1929, nr. Francisco, 120; San Toledo, Boston, 1966-1967, nr. 37; nr. 95; Londen, 1899, nr. 30; Londen, 1907, nr. Londen, 60; nr. 1922, 13; Londen, 1867, nr. Londen, 18; 1895-1896, nr. 130; Amsterdam, 1898, tentoonstellingen de gekleurde grond laat zien, dateert het omstreeks 1656. het omstreeks dateert zien, laat grond gekleurde de en werkwijze Rembrandts van geeft beeld uniek heid een beschouwd. Titus voorstellend als meer niet tijd geruime wordt en al unfertig’), (‘anscheinend opgemerkt werd 1660. omstreeks als Tümpel 1650, maar omstreeks geschilderd het als beschouwde deze titel heeft (cat.nr. heeft 4).titel Titus ten onrechte daar dat of Art, Museum litan York, New in dat voor The Metropo gediend voorbeeld als vermoedelijk heeft Het schilderij geportretteerd. is niet inderdaad hier hij dat duidelijk maakt werken beelde Het schilderij is onvoltooid, zoals door Bode in 1883 1883 in Bode door onvoltooid, is zoals Het schilderij Vergelijking met de hier als voorstellend Titus afge Titus voorstellend als hier met de Vergelijking Van zijn onvoltooid het in dat opmerkt die Wetering, de identificatie zeker niet juist. Hofstede de Groot Hofstede niet juist. zeker identificatie Hofstede in de de in

101 titus, zoon van rembrandt | Catalogus van genoemde schilderijen en tekeningen uitgave © 2018 WBOOKS Zwolle / Jeroen Giltaij WBOOKS, Zwolle Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag [email protected] worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomati www.wbooks.com seerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, tekst door fotokopieën, opnamen of op enige andere wijze, Jeroen Giltaij zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ontwerp omslag en binnenwerk Riesenkind De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten met betrekking tot de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen Dit boek is financieel mogelijk gemaakt met bijdragen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich van de Gravin van Bylandt Stichting, het De Gijzelaar- alsnog tot de uitgever wenden.

Colofon Hintzenfonds en het Hendrik Muller Fonds. | | Van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie is het auteursrecht geregeld met Pictoright te Amsterdam. © c/o Pictoright Amsterdam 2018.

titus, zoon van rembrandt van zoon titus, ISBN 978 94 625 8305 4 NUR 646 136

zoon van van Rembrandt zoon Jeroen Giltaij Jeroen

Jeroen Giltaij zoon van Rembrandt