woensdag 10.11.2010 LIBER 20.00 Concertzaal scène Gekroond met lauwerkransen

19.15 Inleiding door Hannelore Devaere Biografi e Uitvoerders en programma

LIBER (vroeger LiberUnUsualis) staat LIBER: bekend als het meest vooraanstaande William Hudson: tenor en artistieke leiding Per seguir la sperança Amerikaanse ensemble op het domein van Carrie Henneman Shaw: sopraan (tekst: Francesco Landini) de laatmiddeleeuwse vocale muziek. Artistiek Andrew Rader: contratenor directeur en medeoprichter William Hudson Sumner Thompson: bariton Niccolò da Perugia is dit repertoire bijzonder toegewijd en zet La fi era testa (tekst: Francesco Petrarca) — zich door middel van uitgebreide research in voor de herontdekking en uitvoering ervan. Niccolò da Perugia (fl . 2e helft 14e eeuw) — pauze — Die passie en toewijding resulteren in een State su, donne! (tekst: Franco Sacchetti) warme, innemende ensembleklank die pers en (ca.1300-1377) publiek steevast overtuigt. LIBER won diverse Lorenzo da Firenze (†1372/73) Dame, de qui toute ma joie belangrijke prijzen uit het oude-muziekcircuit, Sovra la riva d’un corrente fi ume (tekst: Guillaume de Machaut) waaronder de prestigieuze Noah Greenburg (tekst: Franco Sacchetti) Award van de American Musicological Guillaume de Machaut Society (2009), de Professional Development Lorenzo da Firenze J’aim mieus languir Award van America (2002) en Sento d’amor la fi amma (tekst: Guillaume de Machaut) de eerste prijs op de International Young (tekst: Gregorio Calonista) Artists Presentation (2002). LIBER maakt zijn Guillaume de Machaut opwachting op diverse concertpodia in de Niccolò da Perugia Foy porter (tekst: Guillaume de Machaut) Verenigde Staten en op de belangrijkste O giustitia regina (tekst: Giovanni Boccaccio) oude-muziekfestivals in Europa. Maar ook Gilles Binchois (ca.1400-1460) muziekeducatie ligt de zangers na aan het Francesco Landini (1325-1397) Tristre plaisir et douleureuse joie hart: ze werken geregeld projecten uit voor Gram piant’ agli ochi (tekst: Alain Chartier) scholen, universiteiten en verenigingen. (tekst: Francesco Landini) William Hudson was vroeger leerkracht in het Anoniem secundair onderwijs. Momenteel legt hij de Niccolò da Perugia Je ne prise point telz baysiers laatste hand aan een doctoraat over historisch Virtù loco non ci à perchè gentile (tekst: Charles d’Orléans) geïnformeerde uitvoeringspraktijk. (tekst: Niccolò Soldanieri) Loyset Compère (ca.1445-1518) Francesco Landini Vous me faites morir d’envie Perchè virtù da l’uom costante e forte (tekst: Jean de Bourbon) (tekst: Franco Sacchetti) F. Andrieu (fl . late 14e eeuw) (1320-1362) Armes, amours / O fl our des fl ours I’ vo’ bene a chi col bene (tekst: Eustache Deschamps) (tekst: Niccolò Soldanieri) fl : fl oruit (bloeiperiode) (fl . 1340-1360) Non al suo amante (tekst: Francesco Petrarca)

Met Nederlandse boventiteling. VOX Dit concert wordt opgenomen door Klara en uitgezonden op 17.11.2010 tijdens ‘In de loge’. Bedankt voor het vermijden van storende geluiden. Gekroond met lauwerkransen eenstemmig gezongen lied waarop gedanst Zijn subtiele tekstzettingen binnen deze werd. In de tweede helft van de 14e eeuw nieuwe (, en wordt de onder de invloed van de ) drukken elk aspect van de tekst ‘De Muziek was zo lieflijk dat er niemand Dante zijn fictief en bovennatuurlijk terwijl in Franse ballade meerstemmig. uit. Deze stijl was gekend als de ‘tweede aanwezig was die niet voelde hoe zijn hart het madrigaal Non al suo amante, getoonzet De ballatavorm is complexer dan die van het retorica’ die zijn oorsprong had in teksten uit zijn borst wou springen van uitzinnige door Jacopo da Bologna, de beschrijvingen madrigaal. Ze bestaat in deze periode uit uit de oudheid. In de poëzie van Machaut vreugde.’ Op deze manier loofde Giovanni door Petrarca veel realistischer zijn. een ripresa, twee piedi, een volta en weer de manifesteerde het zich in woordspelingen en Gherardi da Prato de muziek van Francesco ripresa waardoor men een muzikaal schema uitvoerige beeldspraak. Machaut bleef in zijn Landini in Paradiso degli Alberti, een vroeg- Madrigaal krijgt van ABBAA en waarbij de laatste A hart een trouvère en het onderwerp van zijn 15e-eeuwse kroniek van de activiteiten identiek is aan de eerste A. poëzie bestaat dan ook vooral uit de idealen van een groep Florentijnse intellectuelen. In een anoniem traktaat uit het begin van de hoofse liefde. De standaard Franse Ontelbare bronnen prijzen het werk van de van de 14e eeuw in Veneto, wordt het Caccia ballade heeft drie tekststrofes die hetzelfde blinde Landini en zijn Franse tijdgenoot, madrigaalgenre beschreven als een ritme en metrisch schema delen en eindigen Guillaume de Machaut. Beiden waren niet compositie met een langzame tenorpartij en In tegenstelling tot het madrigaal en de met hetzelfde refrein. De muzikale vorm van enkel meesterlijke componisten maar ook levendige bovenstemmen. De poëzie waarop ballata die meer door hun poëtische structuur elk van de stanza’s is AAB. Zijn ballades zijn dichters. Gekroond met lauwerkransen is het gebaseerd wordt, is typisch arcadisch van worden gedefinieerd, dankt de caccia haar de eerste exponenten van dit nieuwe genre een ontdekkingsreis van prachtige poëzie, inhoud. De madrigalen zijn opgebouwd uit definitie aan een combinatie van zowel van het Franse lied. getoonzet op muziek in Italië en Frankrijk twee of drie strofen van drie regels die op tekst als muziek. Wat de tekst betreft, zijn tijdens de 14e eeuw. De titel van het dezelfde muziek worden getoonzet, gevolgd Italiaanse cacce vaak beschrijvende stukken Het rondeau programma refereert aan de krans die Landini door een afsluitend ritornello of refrein van in dialoogvorm. Soms beschrijven ze een kreeg van koning Peter van Cyprus. een of twee regels. jachtscène en veel van de teksten zijn in de Het rondeau was de overheersende Er zijn honderden vocale stukken uit dit Een bijzonderheid van de madrigalen vorm van een madrigaal. Muzikaal gesproken liedvorm waarin Gilles Binchois en zijn - en -repertoire overgeleverd, van Niccolò da Perugia is het gebruik van zijn het echter strikte canons tussen de generatiegenoten componeerden. Muzikaal geschreven door dichters wier naam obscuur verschillende muziek voor de twee strofes. bovenstemmen die de tekst dragen en die bestaat het rondeau uit twee secties die of zelfs ongekend is. Toch zijn onderzoekers Het eerder vernoemde Non al suo amante begeleid worden door een tenor zonder tekst. als volgt herhaald worden: ABaAabAB. Het erin geslaagd de auteurs van een klein van Jacopo da Bologna toont een volwassen De ritornelli zijn meestal ook in de vorm van refrein komt twee keer voor in deze strofe percentage van deze teksten te identificeren madrigaalstijl wat blijkt uit een meer levendige een canon. Een uitzondering in dit programma van acht regels (een keer in het begin en een aan de hand van de aanwezigheid en en onafhankelijke tenorlijn, samen met vormt het ritornello in La fiera testa, zodat het keer op het einde) en bevat alle muziek. Het attributie van het gedicht in niet-muzikale een motivische verwantschap tussen beide motto van de Viscontifamilie, ‘sofrir m’estoyt’ onderwerp van deze 15e-eeuwse rondeaus manuscripten. partijen. Een ander kenmerk van dit type duidelijk hoorbaar is. blijft de hoofse liefde maar deze werd vaak madrigaal is het gebruik van monofone op een meer speelse manier behandeld. Het nieuwe realisme overgangszinnen tussen de lijnen van de Guillaume de Machaut poëzie. Voorbeelden van deze techniek De tekst van de laatste ballade Armes, Trecentopoëzie kende een evolutie naar vinden we terug in de madrigalen van Niccolò Guillaume de Machaut is de dominante figuur amours is een elegie op de dood van een meer realistische beschrijving van de en Lorenzo. Trecentomadrigalen bevatten bij uitstek voor de poëzie en de muziek van de Machaut, geschreven door zijn leerling natuur, een verandering die parallel loopt doorgaans ook lange decoratieve melismen 14e eeuw. Men kan zich geen concert rond de Eustache Deschamps en op muziek gezet door met de tendens in de beeldende kunsten. (‘notenslierten’ op één lettergreep) op de Franse ars nova voorstellen zonder zijn muziek. F. Andrieu. De compositie is in de vorm van Giotto was een voorloper van deze trend eerste en voorlaatste lettergreep van de Hij is een van de vroegste componisten van een dubbelballade, wat betekent dat twee in zijn schilderijen, waarbij hij dieren en stanza of strofe. wie we biografische details kennen en aan teksten simultaan worden gezongen. Elke planten met een uitzonderlijk realisme ging wie we een groot corpus van muzikaal en strofe eindigt met een passend eerbetoon aan afbeelden. Dit staat in sterk contrast met Ballata poëtisch werk kunnen toeschrijven. Zijn oeuvre de meestercomponist en -dichter: ‘la mort, de afstandelijke, symbolische stijl van de is overgeleverd in zes grote boekdelen en in Machaut, le noble rethourique.’ vroegere middeleeuwse schilders. Hetzelfde De populariteit van het madrigaal verdween elk daarvan zijn de werken op dezelfde manier contrast is terug te vinden in de poëzie vanaf 1360 om plaats te maken voor de gecatalogeerd. Dit is uitzonderlijk, omdat het Hannelore Devaere, wanneer men Dante met Petrarca vergelijkt. polyfone ballata. Deze vorm van wereldlijke duidt op een zelfbewustzijn en een zorg voor met dank aan William Hudson De landschappen in de Divina Commedia van Italiaanse muziek was oorspronkelijk een de verspreiding van zijn werk. Francesco Petrarca (1304-1374)

Samen met Dante Alighieri (1265-1321) en Tot op vandaag is Petrarca beroemd gebleven Giovanni Boccaccio (1313-1375) behoort om zijn Canzoniere, een verzameling Francesco Petrarca tot de ‘top-drie’ van de gedichten, sonnetten en canzone, meestal 14e-eeuwse Italiaanse dichtkunst. Petrarca ter ere van Laura, die samen met het epische studeerde rechten in Montpellier en Bologna. gedicht I Trionfi maar liefst 368 stukken omvat. Na de dood van zijn vader, de Florentijnse Belangrijk zijn ook zijn talrijke Epistolae notaris Petrarco di Parenzo, vestigde Petrarca (Brieven), geschreven in een sierlijk Latijn. Ze zich in 1326 in het pauselijke Avignon. Hoewel zijn gericht aan vrienden en vooraanstaanden hij daar het kleed der Lagere Orden aantrok, uit zijn tijd. Minder bekend zijn zijn historische leidde hij een werelds leven en verbraste hij geschriften, zoals De Viris Illustribus en Africa, het vaderlijke fortuin dat hij had geërfd. een epos in hexameters over de heldendaden van Scipio. Voor dit magistrale epos werd Het is in Avignon dat Petrarca in 1327 voor het Petrarca in 1341 door de Romeinse Senaat eerst de vrouw ontmoette die hij tot aan zijn plechtig tot dichter (‘poeta laureatus’) dood onder de naam ‘Laura’ zou verheerlijken gekroond! in onsterfelijke liefdespoëzie. Deze Provençaalse, die eigenlijk Laure de Noves Johan Huys heette, was een brave huisvrouw en trouwe echtgenote die haar man elf kinderen schonk. Toch bleven Petrarca, die vermoedelijk zelf twee onechte kinderen kreeg, en zijn vriend Simone Martini, een schilder, deze liefde en deze vrouw idealiseren, net zoals Dante zijn ‘Beatrice’ bleef verheerlijken. (In zijn La Vita Nuova uit 1292 vertelt Dante over zijn jeugdliefde voor Beatrice, dochter van Folco Portinari, een vermogende Florentijn. Ten tijde van deze liefde was Dante negen en Beatrice acht jaar oud.)

Dante leidde na zijn verbanning uit Florence een zwervend bestaan. Petrarca’s levenspad daarentegen was bezaaid met lauwerkransen. Hij was een humanist, iemand die zich wou bevrijden van de middeleeuwse dogmatiek en scholastiek. Hoewel talrijke beschermheren, onder wie kardinaal Giovanni Colonna, hem allerlei voordelen bezorgden, heeft hij zich nooit aan iemand willen binden. Een leerstoel aan de Studio Fiorentino, aangeboden door Boccaccio, die hij in 1350 in Firenze ontmoette, weigerde hij.

— Portret van Francesco Petrarca door Andrea del Castagno In de kijker

Marc Mauillon Huelgas Ensemble za 19.03.11 / 20.00 / Concertzaal scène wo 01.06.11 / 20.00 / Concertzaal Le Remède de Fortune / Pierre Hamon Huelgas Ensemble / Notre Dame & Marc Mauillon Samen met de gotische gewelven van de Bestaat er een remedie tegen de luimen van Notre Damekathedraal bereikte de muziek het lot? Dat vraagt Guillaume de Machaut in de late 12e eeuw ongekende hoogten. Zo zich af in zijn Remède de Fortune. Dit grootse staan de zangmeesters Leoninus en Perotinus gedicht is een staalkaart van alle vocale genres geboekstaafd als de oudste bekende uit de 14e eeuw. In een ware tour de force polyfonie­componisten. Met zijn onovertroffen nemen Marc Mauillon en Pierre Hamon ons dynamiek reconstrueert het Huelgas Ensemble mee op een innerlijke reis waaruit we – net de monumentale muziek van de . als het hoofdpersonage – gelouterd zullen terugkeren.

In het Concertgebouwcafé kunt u gezellig nagenieten met cultuurliefhebbers en mogelijk ook met de artiesten.

Cover: Portret van Laura, anoniem 14e-eeuws schilderij