rm i n a G allie. Raetis u P an 1 G o axi a. om is q e et

n oniis n D anuvio fluminibus Rhe o et , Sar matis D acis que mutuo meta aut montibus

se aratur : n anibit p cetera Ocea us , latos sinus

5 insularum a. com lectens nu et immensa spati p ,

oo nitis uibusdam n ac re ibus per g q ge tibus g ,

icarum a eruit. Rhenus Raet quos bellum p ,

l ium n i iti ortus A p i accesso ac prae c p vertice , modico flex u in o ccidentem versus septentrio

* m . v mnvs A C c o ax u m c nxfnrz ome mrz . srr . mo ‘ m s a o a r o u . G E RM A N V xrrr A i . e . r O R M ms m . m c p g hum P antani C o rne lius a u D or ne e t s tu p . T cit s e igi i

e rmanorum B co des: aticana 1 62 C . C or g V 8 , C i neìii T ac iti de o rigine e t s itu germano rnm . dex a u llarim : co V tican s 151 . 1 Ra i u C e 8 . et sq e

tiis ue rotiis ue rh etiis ue 2 . dann w q C. q B, q A . ‘

b i 3 m ituo . 4 . s . 7 . rhe o A . . g A eparato r B

ticarum A E i aru 9 in su a e um . ( ict c m C. . p r v n A 1 tur . D anuvius nali Oceano misce , molli et ' n A b nob ae n cfiusus cle menter edito mo tis i go ,

luris u n in P p pop los adit , do ec onticum mare

m e atibus crum at : se timum aludib us sex. p p os p

hauritur.

ipsos German os indigenas cre diderim mi nimeque aliarum gentium adventibus et hos pitiis mixtos quia n e c terra olim sed clas sibus adveheb antur qui mutare sedes quaere bant et immensus ultra utque sic dix erim 10 adversus Oceanus raris ab orbe nostro navi

aditur. bus quis porro , praeter periculum horrìdi A A et ignoti maris , sia aut frica aut I talia relicta G ermaniam pe te re t informem

r as eram onltu a e ctu 15 te ris p caelo , tristem sp

a. ? que, nisi si patri sit

n carminibus anti uis u m celebra t q , quod nu

l m annalium apud il os me oriae et genus est,

1. danub ius A (E 2 . A b no bae Rheaanns : ar

nob et in mar ine arb nae arb o n arb o n et in e g o B. e A . e “ m n a mar ine e s na 3 . lures . 7 . ci s g bo C. p C i i i iis 1 ti s t m sto s 3 . b o c a . 8 . . i p A. p C i A rr

i 14 . e rman a e te t . 16 . n d A . g i C. p A is i 1 11 C si : n s sed ut ni si inde actmn sit ( ) BC i i , f , A .

17 c leb rato r . . e C T ui stonem e ditum filium M , deum terra , et an

conditore s u num originem gentis q e . M anno

filio s n n o minibus tris assig ant, e quorum pro

I n n n ximi Oceano gaevones , medii Hermi o es,

5 c eter I staev on vo oen i e s tur. quidam ut in

licentia v etustati s luris luris ue , p deo ortos p q

a ellatio nes e G ambrivio s gentis pp , Mar os Sue

V andilio s affirmant e a ue bos , , q vera et an

n n n l tiqua omi a . ceterum Germa iac vo cabu um 10 re cens et nup er additum quoniam qui primi Rhenum transgressi Gallos e x pulerint ac nunc

T un ri tune n ita. g , Germa i vocati sint . natio

ni s n n n o n ev aluisse aulatim ut ome , gentis, p ,

mn vi ctore tu m cx o es primum a ob me m , 1 5 etiam a se ip sis invento nomine Germani vo

carentur .

tui

1. tristo nem tuisto ne m tristonem ? A . C, B

e t A : i r 2 . co ndito re s ue BC e p A . q

ndito ris ndi C 3 . tre s B O . c o que AB co toris . 11 m o nes 4 . in uo ne s in e uo ne s C. he go A . g B i ,

A he rm o n s 5 iste uo ne s . 6 . l uri s e . . , i BC C p iuio s lure s ue 7 . ìbriuio s anb r p q g B. g

ii u 8 . uandalio s . C ab ri ios . sue o s . , g A AB C A

n u 11 ad : ut. A . 15 . et am e q e C. . BC i

A B et C . - 6

H erculem me mo rant fuisse apud eos et , primumque omnium virorum fortium ituri in n t pro elia ca un . sunt illis haec quoque car

re latu b arditum v o caut mina quorum quem , accendunt animo s futurae que pugnae fortunam

n n tre i ipso cantu augura tur . terrent e im p dantve prout s onuit acies nec tam v o cis ille

' afie ctatur quam virtutis concentus videtur .

raeci ue as eritas fi actum p p p soni et murmur, obie ctis lenior ravi o r ad os scutis , quo p et g

ussu in Vlix e n vox reperc tume scat. ceterum et quidam opinantur longo illo et fabuloso errore in hunc Occanum delatum adisse G ermaniae

m A scibur ium ue B ter s g q , quod in ripa heni situm ho die ue inco lit1w c onstitutum q , ab illo nominatumque aram V lix i c onse cratam adie cto L aertae patris no

e o dem re ertam m onuments) mine loco olim p ,

7 i ll d tur . Rlzenanus n . vo c s i e vi e : o ces ille

lle uidentnr 10 . o biectis : dic (i BC) AB C. AB

. ad r . 11 ulix n : ul tis C eo s p B . e C ysse m

8 in litura . 12 . e si in . 14 a (8 ) A rore C . sci

ur ium ue : asîi ur ium u assibur ium u b b e . g q B g q A , g q e C

15. ho d e . 16 . no minatum ue s ed in mar i C q , ine d e st no minatum u a d :: m v w v 17 g e A, q e gy B C. . ul ssi ss in litu a y ( r ) A . qu e et tumulo s quo sdam G rae cis litteris in s cripto s in co nfinio G e rmaniae Raetiaeque ad n co nfirmare ar umen huc extarc . quae eque g

' tis neque re fellere in animo est : ex ingenio

5 demat addat fidem suo quisque vel . 4 ipse eorum opinio nibus accedo qui Ger m aniae populos nullis a liis aliarum nationum c onubiis infectos pr0 pri am et sinceram et tan

tum sui simile m gente m e x titisse arbitrantur. 1 0 unde habitus quoque corporum, quamquam in tanto hominum numero idem omnibus ; truces

c acrulei c rutilae a et o uli , comae m gna cor

' ° pora e t tantum ad imp etum valida: lab oris atque c pem m non eadem patientia ; minime que

1 5 sitim aestum ue tolerare fri ora ine diam q , g atque

solo ve assuerunt caelo .

' 5 ali uanto difiert in uni terra etsi q specie , v ersum tamen aut Silvis horrida aut p aludibus

l s delendu : 2 rh tî u A 7 . a fl . e ae q e ii num

ì1 lib . uta" L i sius natio nibus . 8 co nn biis ri p p . A . - t in 0 n

u A ii 1 . c ru 10 . uam am : t . 2 q q q q B , q q C o l lei

“

l i co rali ce rul m . 16 . as 15. sat e C. B. i A . i C l i nt

s uerunt assueucrunt . B. C 8

f o humidior i vento aior u a. o ds. qua Gall as q

P annoniam as icit fer a x N oricum ac p satis , fru iferarum arb orum e corum fe g impatiens , p

im ro cera. a e n cunda, sed plerumque p ne rm tis quidem suus honor aut gloria frontis : n u 5 meio e ae ue ratissimae e s gaudent, q solac et g op

u r0 itiine d i i sunt. argentum et aur m p p an irati

affirmave rim negaverint dubito . nec tamen

' nullam Germaniac venam argentum aurumv e gign ere : quis enim scrutatus est ? poss es sion e e t 10

un o u d us u baud pe rinde affici tur. est vider ap

n le atis rinci ibus e illos arge tea vasa, g et p p o

muneri no n vilitate m rum data , in alia qua quae humo finguntur : quamquam pro x imì o b usum co mmercio rum aurum et argentum in 15 pretio habent formasque quaedam no strae p e cuniae agnoscunt atque eligunt ; interiores simplicius et antiquius p ermutatione mercium u un r cuniam v r m t tu . pe probant ete e et diu

' n bi ato s ue . u otam, serratos g q argent m quoque 2 0

or

3 . e cudum A . 6 a ue A ee ue e i t p . eq q B.

ue 0 . B . 7 r i 10 ct A O q . p opit i c. . : l pro

t am . 1 e 1. er nde . 20 . li u C i B p i B gato sq e . _ 9 _

' m agis quam aurum sequuntur nulla afiectione argente orum facilior

u s i s l s u est promi cua ac vi ia mercantibu .

6 u su e re st e ne ferrum q idem p , sicut ex g

n telo rum co lli i r ladiis 5 ere g tu . rari g aut ma i o ribus lanceis utuntur : hastas vel ipsorum

v o cabulo frame as erunt n s g , a gu to et brevi

f l e o de m erro , sed ita acri et ad usum habi i ut te lo prout ratio p o sc it vel c omminus vel emi

n u 1 0 nus p ug e nt. et eques q idem acuto framea

c ontentus e dite sili que est , p s et mis a spar gunt pluraque singuli atque in immensum

sa ulo ul vibrant , nudi aut g leves . n la cultus iactatio ; scuta tantum lectissimis co loribus di

a . no n sis aut gale equi non forma, velocitate

‘ e r c o nspicui . sed nec variar gyros in mo em nostrum do ce ntur : in rectum aut uno flex u

' '

1. afi ti C n A 5 . tello e c one : afiectatio e B .

r um . 9 . tello co minus P . 12 . at C C. A(BC ) m

ue î mensum at ue î î me nsum at ue î me n q , A . q C. q l 14 . distin unt 16 . aut a ea s um B . g g

Rheuaaus : aut ale au alee . 17 . nariare g e AB. g C C : i ta B uar e te A . a unt co niun cto r e m o dextros g , ita o be ut n

posterior sit . in universum ae stimanti plus penes ped i

ro b oris mix ti ro eliantur e t tem ; coque p , apta congruente ad e que strem pugnam velo c ita t e

' pe ditum quos ex omni iuventute delecto s an te

o cant defin itur ce nte n i aciem l . et numerus :

n u a id u e nt u o s ex si g li pagis sunt , q ipsum i er s v o cantur et quod primo numerus fuit iam n o

m en e t honor est.

un m oni c e o s co tur. o acies per p cedere loc ,

dummo do rursus t n ins es , co silii quam formi

arbitrantur dinis . corpora snorum etiam in

ro eliis r ferun d ubiis p e t. scutum reliquisse prae cipuum flagitium nec aut sacris adesse aut concilium inire ign ominioso fas ; multique su

erstite s be llo m infamia p ru m laqueo finierun t. 7 reges ex nobilitate duces ex virtute su

coniuncto

1. cuncto cuncto mar o co niuncto A . g B B .

coneto C . 3 . e x istimanti 4 . m st C. i i A . i di

6 . delectos . 7 . ce ntan n e rus om 9 uo B i um C. . q d

corr A et u de m r A et 12 . fo rti u ( q i p B . t

d n s r . 13 . e t am e t . 16 o n i i p A i C . c

silium . 17 . infame am C C. _ 11 _

m u . re ibus n a. nt nec g infi ita aut liber potestas,

e t x otius duces e emplo p quam imperio , si

ro m ti co ns icui acie m a ant p p , si p si ante g ,

a dmiratio ne raes unt n n m p . ceterum eque a i ad

5 e t v rtere neque vinci e , ne verberare quidem

n s sace rdo tibus ermissum n on i i p , quasi in poe

i ius su n nam nec duc s , sed velut deo impera te,

ffi ies ue quem adesse b ellantibus cre dunt. e g q e t signa quaed am detracta lucis in pro elium 10 i ferun t. quodque praecipuum fo rtitùdin s inci

tame ntum es t a n e c t con lo , non c sus for uita g

turmam cun eum batio aut facit , sed familiae

et ro in uitates n p p q ; et in proximo pignora, u de

fe minarum ululatns audiri infan , unde vagitus

15 i . cui ue sancti ssimi e a t um hi q test s, hi m ximi

laudatore s : co niu e s n ad matres , ad g vul era fe runt ; nec illae numerare et e x ige re plagas

a n cibo s ue hortamina u nantibus p ve t , q et p g

it uasdam in 8 gestant . memoriae pro d ur q acies 20 clin atas iam et labàntes a feminis re stitutas con stantia pre cum et o bie ctu p e ctorum et mo n

11 n ue A . 13. c t 2 e t t a A B . e . C : e i m . q ct i ui t in uitate s 17 e nu pro p nq ta e s BC : aut pr0 p q A .

ditur . merare A ? et C : aut A (B 19 . p A ncl n s C i i a . strata comminus captivitate quam longe im

atientius feminarum timent p snarum nomine , adeo ut e flìcacius obligentur animi civitatum quibus inte r o b side s puell ae quoque nubiles i r ine sse n mp erantu . quin etiam sa ctum ali 5

e t rovidum utant n e c e a quid p p , aut consilia

as rnantur r s ns n l n . rum p e aut e po e. e g egu t vi dimus d V s V ele dam sub ivo e pasiano , diu apud plero sque numinis * loco habitam : sed et olim

A lbrunam co m luris n r n 10 et p alias ve e ati su t, non a ulation n c fac r nt d e e tamquam e e deas .

M ercurium co lunt cu i deorum maxime , cer tis diebus humanis quoque b estiis litare fas

M art u s s habent . em et H erc lem conces i ani

a lacan eb o e sa m libus p t. pars Sn rum et I idi 15 crifica t. unde causa et origo peregrino sacro parum comperi nisi quod signum ipsum i n

1. co minns 4 o st u ll i u d . p p e a al q i erm m in A n l s m ndbile s ob e . 5 . o A . . i BC i p 3

ntur . 7 ne le nt ne li unt r A . g gu B : g g nele d u 10 A lb ru 8 . am ole dam A. .

nam M uellcnho w : auriniam sed in A s lbri jfi AB C .

u d 4. ct m s ra a scfi 1 . 1 nia p p hcm. 1 . ne que A h ule m ost la 1 ue uo rum erc p p cant AB 5 . s

suenorum . 16 re ino u sacro . B . pe gr r m C

14

' m ni e x rum quoque prae sagia ac o tus p e riri.

aluntur iisdem ne moribus i s publice ac luc , candidi et nullo mortali opere c ontacti : quo s pre sso s sacr o curru sace rdos ac rex vel prin oe ps civitatis comitantur hinnitusque ac fre 5

alli fi s mitus observant. nec auspicio maior de ,

lebem e r s non solum apud p sed apud proc e ,

r : n r apud sace dotes se e im ministros deo um,

o se rv atio illos conscio s putant. est et alia p auspiciorum qua gravium b ellorum eventus ex 10

lo rat es t c a p ur. eius gentis cum qua bellum p tivum quo que modo intercem cum ele cto po pularium suo rum patriis quemqùe armis co m ttun h i li mi t. victoria u us vel il us pro prae iu

o dici accipitur.

minoribus c n de rebus princi pes o sultant,

‘ aio ribus ue de m omnes, ita tamen ut ea quoq quorum penes pleb em arbitrium est apud prin ci e s ertractentur. co eunt fo rtui p p , nisi quid

.

4 . re ssas r . 5 . ac : e t 7 . sed p p A AB C.

se d e t am M e inhardns om . 9 . llo s : C: i g . AB i C illos

isto s isto s . co nsio s utat . c serva A . B p C p

‘ co : ob servatio r A et 10 . e lo ra tio n A p BC. xp tur corr A e" : e x loràtur r . e lorant . , B p p A xp C

9 ra tra ten ur . 1 . p e c t C 7 15

tu m b aut et subitum incidit, certis die us, cum in c_qha_tur luna aut impletur : nam agendis re

i n m r b u s hoc g spicatiss mum i itiu c e dunt. ne c d e u n r no s sed no ctium i r m ume um ut , com

u ta n n titu n on icuht 5 p t. si c co s u t sic c d : nox

du c e re . l i m , diem videtur il ud ex l bertate vitiu ,

u c o nveniunt q od non simul nec ut iussi , sed e t alte r et tertius dies cunctatione coe untium

ab sumitur lacuit c onsidunt . . ut turba p , armati

ac s 9 10 silentium per s erdote , quibus tum et g _eg

ce ndi ius est im eratur. mc x , p rex vel prin

cui ue nobilitas ceps, prout aetas q , prout , pro

s bellorum audiun ut decu , prout facundia est,

tur suadendi i b endi , auctoritate magis quam u

itu e s . dis licuit nt n fre m 15 pote tate si p se e tia, asp r i v " un nantur ; sin placuit frame as concuti t. bo

noratissimum assensus genus est armis laudare. licet apud concilium accusare quoque e t

s n n n di crimen capitis i te dere . disti ctio poena

ro ditores transfu as 20 rum ex delicto . p et g ar

b oribus sus endunt i nav os imbe lles cor p , g et et pore infames caano ac palude inie cta insuper

2 . in ho atur 9 . turb a G ronovius : tu c . A C. e

. 10 . tum : cum tame n A . 18 . con ABC B C. l a 2 2 ? si i m C. . coeno AB C 16

un diversitas s licii illuc r crate merg t. upp e s icit s o orte at p , tamquam celera ostendi p dum

uniuntur fla itia. ab sco ndi leviori p , g . sed et bus delictis pro modo poena : equorum pe

n ul n u 5 co rumque numero co victi m cta t r. pars mulctae civitati v n regi vel , pars ipsi qui i di

tu in ui x v tur e li un ca r vel pr0 p q s eius e ol i . g

in iisdem c o cilii tur n s et principes qui iura.

vico s u r centeni n a per pagos q e eddunt. si guli ex plebe comites consilium simul et aucto ri 10

assunt tas . n ihil autem neque publicae neque privatae

un rei ni si armati ag t. sed arma sumere non

‘ ante cuiquam moris quam civitas sufie cturu m

tum s v rin p ro b av e rit. in ip o concilio e l p cì 15 p um a liquis v e l pater vel propin qui acuto fra

me a u e iuvene m n . q orna t haec apud illos toga,

iti 1 cre ate . 3 . fia a et mar o : s u . C g BC g A p 4 i e t . . o e na A cidali us : o cuarum pl ic a A . A p p

5 m ultantu . . r 6 . i s i r . . ABC. BC p s p A tur

i ndi au indi a : uind uit ui c t . u c tur ca i . 8 r n C A. B p i 1 e un e s r . 1 . a d st ads t 13 ar c p p A B . . tum

mate r . 15 . tum : c um cum . p C C A. B 16 ro n u : r0 in uus BC ? . p pi q i A p p q 17

hic primus iuventae hono s ; ante hoc domus

s videntur mcx . insi nia par , rei publicae g no h ilitas aut magna patrum merita principia dig nati o ne m etiam adole sce a s assignant : ce 5 teri ro bustioribus ac iam p ridem p robatis ag

re antur nec as i g g rubor inter comites p ci .

u c iudi gradus q in etiam ipse omitatus habet, cio eius quem sectantur ; magnaque et comi

s a ud rin ci em tum aemulatio, quibu primus p p p

10 rìnci um suum locus , et p p , cui plurimi et acer

hac rimi comites . haec dignitas, vires, magno s emper ele ctorum iuvenuni globo circumdari ; l in pace decus in be lo praesidium . nec so

in n cui ue fin itimas lum sua ge te q , sed apud

15 e n quoque civitat s id nome , ea gloria est , si numero ac virtute comitatus e mineat : ex pe tuntur enim legatio nibus et mun eribus ornan i n tur et ipsa plerumque fama bella profl ga t.

ventum aciem 14 cum in , turpe principi vir

20 u v comitatui v irtutem rinci îs t te inci , turpe p p

n o mnem non adacquare . iam vero i fame in vitam ac probrosum supe rstitem principi suo

' 4 t ri L z sius : ceter s di nitat m . ce e 3 . g e A p i b c m . 11. . 7 t e delela ABC . e iam A C c

uire s A 2 1 e uare . n ro . p r . . q C i A 2 e x re ce ssisse . ll n i su a acie i um defe dere, tuer , quoque fortia facta glo riae eius assignare prae cipuum sacramentum est : principes p ro vi c

n c i toria pugnant c omite s pro pri cipe . s i vitas in qua orti sunt longa pace et o tio tor 5

leri ue n obilium n u e t unt p eat , p q adolesce ti m p nltro eas nationcs quae tum bellum aliqu o d

uies fac ilius erunt . g , quia et ingrata genti q et inter ancipitia clare scunt magnumque comi ta

e x i t 0 tum non nisi vi bello que tuentur . gun 1

‘ enim princìpis sui liberalitate illum bellator e m

e uum illam cruentam vi ctricem ue frame am. q , q

n am e ulae inco m ti ta p et quamquam p , largi

n n r me apparatus pro stipendi o ce du t. mate ia 15 munifice ntiae p er bella et raptus . nec arare terram aut ex sp e ctare annum tam facile per suaseris quam vocare bostem et vulnera me

i m m n in r reri . p g qui immo et e s videtur su

ir dore adqu ere quod p o ssis sanguine parare .

" 15 quotiens bella non ineunt n on multum 20

venatibus transi unt , plus per otium g , dediti

s omrro cibo ue fortissimus q , quisque ac bellico

m A . 9 . are 2 e ius o A . p cipuum d

10 . tuea 18 . imo A B C re C. . 19

s i s s imus i a n hil gens, delegata domus et pena t i u m et agrom m cura feminie s enibusque et

i n firmi ssimo cui ue b n q ex familia ; ipsi ebe t,

m diversitate u iide m ira nat rae , cum homines

in i m rin 5 s i c ament ert a et o de t quietem . mos e st civitatibus ultro ac viritim c o nferre prin

c i ibus armentorum fru um p vel vel g , quod pro

m n ce s i h onore acceptum etia e s tatibus subvenit.

rae ci ue finitimarum n g audent p p gentium do is, 1 0 quae non modo a singulis sed publice mit

tuntur e le cti , equi, magna arma, phalerae tor i m ue s ue . e cun a acci ere d uimu q q iam et p p o c s . 16 nullas G ermano rum p 0 pulis urbes habitari s atis notum est ; ne pati qu idem inter se iun c

fo us ta s . colunt 1 5 sedes discreti ac diversi, ut ,

n lacuit. lo cant ut campus , ut emus p vicos non in nostrum morem c onex is et cohaeren tibus ae dificiis : suam quisque do mum spatio

circumdat i , sive adversus casus ignis remed um

m

. b n : hab A ra d ers 3 eb e t e nt 4 . m BC . i iv i m i imarum A 8 . e t am A e t 9 . fin t : . tate . i B C

A nt u om elicto s tio . sup ra versam . ge i m r p a C lo cant

A 16 . lo n ant . 1 . s d t 0 e BC: se d e . g B

17 . connex is libri . 20

nsci i ifican caemento rum sive i t a aed di . ne qui dem apud illos aut tegularum usus : materia ad omn ia utuntur informi et citra sp e ciem aut

dili entius dele ctationem. quaedam loca g illi unut terra ita pura ac splendente ut picturam 5

n lo c m m imitetur n ac lineame ts o . sole t et sup terrane o s specus aperire e o sque multo insuper

' onerant suflu ium fimo , g hiemi et receptaculum

' frugibus ; quia rigore m frigorum e iusmo di lo

molliunt advenit 10 cis , et si quando hostis , aper

o ul atur u defo ssa i no ta p p , abdita a tem et aut g

n fallunt u ra tur aut eo ipso quod q aerenda sunt.

7 u n fibula 1 teg men om ibus sagum aut , si desit spina c onsertum ; cetera inte cti totos

f c m 11 dies iux ta o u atque igne m agunt. locu pletissimi veste distinguuntur non fluitante

Sarmatae B h sicut ac art i , sed stricta et sin

x n e runt ferarum gulos artus e prime te . g et

rox imi ri ae ne le enter e5 pelles p p g g , ulterior

iam n lin e ta A . l i 6 . o cormn N pp erdeiwr: colo B u rum A C . s pterraue o s A : sub te rraneo s BC?

8 . h onorant . 9 lo c A cidalins . 13 . fi C . i 1 us i n u ula . 5. 1 d s i u . 6 . t n t r g A i to. A . g A g

18 . erunt : ferunt ferunt . 19 ne g C A . B . g l e : li nt genter C neg ge e r AB .

affert. c viro hoc maximum vinculum, hae ar

b o s c oniu ales arbitran tur . cana sacra , g deos

' ne se mulier extra virtutum c ogitatione s e x

b llo rum i sis inci ie ntis traque e casus putet , p p matrimonii auspiciis admonetur venire se la

i ulorum ue s o ciam c borum p er c q idem in pa e,

h o c idem in pro e lio passuram ausuramque . iuncti boves, hoc paratus equus, hoc data ar

denuntiafl t vive ndum ereundum ma . sic , sic p ; accip ere se quae liberis inviolata ac digna 10

nu us acci iant rursus ue reddat, quae r p q ad ne

referan potes tur.

s ae ta di a unt nullis s e cta ergo p pu citia g , p culorum ill e cebris nulli s c onvivi orum a , irrit tio ni us c orru tae 15 b p . litterarum secreta viri pa

f min aucissima riter ac e ae ignorant. p in tam n n a umerosa gente adulteria. quorum poe a pr e s maritis ermissa : abscisis crinibns ens et p , nudatam r0 in uis ex ellit , coram p p q p domo ma

us vi m u 20 rit ac per omnem cu verbere agit . p

1. h i n i u . oc : h 4 . inci e t b s AB ec C. p A

9 . ere undum : iend um C arie nd um . p A fi . p B

1. ab s i libr non 1 reddunt. C ( B 18 . cis s i nulli : accisis ad cis is . 20 . s e sòne . A C. B p C 23

bli catae enim pudicitiae nulla venia ; non for

m a O ibus e invene rit non p m ritum . nemo

illic ridet co rrum er enim vitia , nec p e et cor

u r mpi saeculum vocatur . melius quidem ad 5 huc eae civitates in quibus tantum virginee n ubunt et cum spe vo to que uxoris semel trans

i gitur. sic unum accipiant maritum quomo

un am u e n e do unum corpus q vitam , ulla co

itatio di s g ultra, ne longior cupi ta , ne tamquam

m aritum r n n 10 sed tamquam mat imo ium ame t.

i n umerum liberorum fin ire aut quemquam ex

a natis fla itium lus ue g necare g habetur , p q ibi

n l b oni mores vale t quam a ibi bonae leges . 20 in omni domo nudi ac sordidi in hos ar

miramur ex cre scunt. 1 5 tus, in haec corpora quae o uem ue ub eribus ne c an cillis sua q q mater alit,

aut . nutricibus delegantur. dominum ac ser vum nullis e ducationis deliciis digno scas : in

de unt ter eadem pecora , in eadem humo g ,

se aret a no scat. 2 0 donec aetas p ingenuos, virtus g

2 . inuene rit : inue niet inuenit . 10 . ament A B. C

t in C mi an u . 16 . ne c : a t 1 . r t r AB ent . 5 C B °

n : no n 0 17 aut : ac . 18 . d no A . . A BC i

seas . 19 . e c ore e cco ra C. BC p t A . p 24

iuvenum e o ue inex hausta u b sera venus, q p er

. n e fe stinantur : n tas nec virgi e eadem inve ta,

ro ceritas arce validae ue miscen tur similis p ; p q ,

o o ra a n ferun s o ro ac r b p re tum liberi re t. rum filiis idem apud avunculum qui ad pe tr em h o 5

no r sanctiorem artio rem uc h n o . quidam q n nexum sanguinis arbitrantur et in accipien dis

ob sidibus ex i unt animum magis g , tamquam et

firmius ten t et domam latine ean . heredes ta

successores ue cui ue n ul 10 men q sui q liberi , et

. ro x i lum testamentum si liberi non sunt , p mus gradus in possessione fratres p atrui avun

° r in culi . quanto plus p op quorum quo maior

affinium ratio sior sene ctus numerus , tanto g ;

nec ulla o rbitatis pretia . suscip ere tam inimicitias seu patrie seu pro

in ui mi iti s im p q quam a c a necesse est. nec placabiles durant : luitur enim etiam homici

dium armentorum ecorum certo ac p numero, re cipitque satisfactionem universa domus ; uti

i u ad : a ud A . 6 . ar t o r m 5 . BC p c e q e A imu l u e t an ibri non null e t anim . 8 . m i : in m ABC

13 . u : tant ma r et corr : q o A o BC. io BC A gratior

ma s r 14 ratio sior 16 . se u a gi p A . . g B . p

tr e seu ro u om . 19 . ac o etarum i p pi nq i C p C. 25

ite ericulosioms l r in publicum, quia p sunt in

iti ux imi c ae i ta libertatem . c onvictibus et ho spitiis non alia gens e f

in ul m u o l fusiu s d get. que cumq e m rta ium ar 5 c ere tecto nefas habetur ; pro fortuna quisque

a aratis ex ci it. cum defe cere p p epulis p , qui m odo hospes fuers t monstrator ho spitii et c o mes ; prox imam domum non invitati adeunt

n e c interest ; pari humanitate accipiuntur. no 1 0 tum ignotumque quantum ad ius ho spitis ne

disc rn i o scerit m o e it. ab eunt o , si quid p p , con cedere moria ; et p o scendi invicem e adem fa

cilitas . a n muneribus g ude t , sed nec data imputant ne c acceptis obligantur : vinclum h inter o spite s comitas .

2 2 statim e somno, quem plerumque in diem

e x trahunt lavantur s ae ius i , ; p cal da , ut apud

quos plurimum hiems o ccupat. lauti cibum capiunt : separatae singulis sedes et sua cui

l ue . 6 . de fece ret . 2 . u 3 . a i sta A . iq A C

1 1. o o sce rit et corr : o o sceris r o p p C A p p p A . p

n lum /emm aus : v ctus . n 14 . vi c L ac po sce ru t B . i ABC

15 hos ites : ho m nes . co mites L ach . p AB i C n m x i 16 . e et corr : e mannus : co h s ABC. C A i

19 . s r te . . B et p r A . epa a B 26

n o ti que mensa . tum ad eg a nec minus sa epe

r d n ad convivia p o ce u t armati . diem no ct e m

n n a otendo ul c re que co ti u re p n li probrum .

n rix ae brae ut i ter vinolentos , raro convi

iis e 5 c sa ius caede vulneribus transi un tur. ,° p et g sed et de re concilian dis invicem inimi cis et iungendis affinitatibus et ascisc endis principi

deni ue bus , de pace q ac bello plerumque in

c onviviis l m consu tant , tamquam nullo agis tempore aut ad simplices c o gitationes p ate at 10 in l animus aut ad magn as ca esoat . gens non astuta n e c callida ap erit adhuc secreta pec

toria licentia i c e i . ergo detecta et nuda mens postera die retractatur : et sal" va utriusque temporis ratio est ; deliberant 15

dum nes ciunt constituunt fingere , dum errare

n n o p o ssunt.

otui horde o u 23 p humor ex aut fr mento , in quandam similitudinem vini corruptus : pro x i

c mercantur. c 20 mi ripa et vinum cibi simpli es,

a restia recens concretum g poma, fera aut lac

5 . tr nsfi untur . 6 A s a g A . sed et : e d C 12 d h . adhuc : a ac . 13 . io ci C , AB BC 1 loci a i i 14 . tur A . oc A . re tr9 cta 27

i n e a aratu blandimcntis e x e llunt f s pp , sine p a

m e m . sitim a tem ranti adversus non e dem p e a. s i in dulseris ebrietati suggerendo quantum c o n cupiscunt baud minus facile vitiis quam

i vin ntur 5 arm s ce . :4 genus sfie ctaculorum unum atque in omni

c o e tu . iuven es ludicrum idem nudi , quibus id

e st ladio s s , inter g se atque infe tas frameae

s u i aciunt. ex ercitatio aravit alt artem p , ars 10 decorem ; non in quaestum tamen aut merce dem : quamvis audac ia lasciviae pretium est

s e ctantium. aleam ar voluptas p quod mir e,

s obr ii l ran i inter seria exercent, tanta uc d per

de ndive temeritate defecerunt ut, cum omnia , 15 extremo ac novissimo iactu de libertate ac de

v l corpore contendent . victus o untariam ser

vit tem uamvis iuveni or uamvis r o u adit ; q , q

us io r lli ri n i b t a a t . est , g se ac ve ire pat ur ea fi a dem vo cant. in re , prava pervic cia ; ipsi 20 se rvos con di cionis huius per commercia tra i d v ctoriae e x olvant. unt, ut se quoque pudore 25 ceteris servis non in nostrum morem de

3 . ind1flx e is A 9 a r e i . p r . . x c tatio C p

t . 12 . x tium ir tnr C. ra C e pe ctan BC. m e

"

14 . defe rin ce t A . 28

scriptis per familiam ministerns utuntur : suam

quisque sedem suos penates re git. frumenti modum dominus aut p e coris aut vestis ut co

' lono iniungit et servus hacte nus paret : cete

u l e ex e uun 5 ra dom s officia uxor ac ib ri q tur. verberare servum ac vinculis et opere coer

e e : d n cer r rum occi ere solent, non discipli a et

severitate inimic um , sed impetu et ira , ut ,

i non nisi quod impune est . l berti multum

ali uo d n m in 10 supra servos sunt, raro q mome tu

ex ce tis u domo numquam in civitate , p d mta

n a re nantur m xat iis ge tibus qu e g . ibi eni et super ingenuos et super nobiles ascendunt apud cetero s impares libertini libertatis argu

mentum sunt. fenus agitare et in usuras ex tendere ign o tum ; ide o que magis servatur quam si vetitum

esset. agri pro numero cultorum ab univer

1. ministe rns : ministris mi istris . utun C A . u B

tur om 3 . ut et corr : aut r . 4 . e t B . BC A p A et — : u A 5 u ntu 9 15 . l b e rt C t . cx e a r . B . q C i i — n li argume ntum s unt : Itaco in fi e cap i s 26, p ost igno

' rautur habent sed etiam hic in mar ine cwn , AB . A g .

hac dnota'ione in hoc lo co otius . 12 . et su er a . p p n hi in mar in om i ge nuo s c g e A .

— 30

n lacrim as c tristitiam me ta ac ito , dolorem et

onunt. e honestum tarde p femini lugere est,

meminiss viris e . haec * in commune de omnium G em ano rum

n mo ri n ul 5 origi e ac bus accepimus . nu c sing a gentium instituta ritusque quatenus dif

feran t natione s s , quae e Germania in Gallia

commi raverint g , expediam . 28 validiore s olim G allo rum res fuisse sum mus auctor divus I ulius tradit ; coque credi 10 bile e st etiam Gall os in Germanis m trans

re sso s b at g . quantulum enim amnis o b sta quo minus ut quae que gens evaluerat o ccuparet p ermutare tque sedes pro miscuas adhuc et nul i la regnorum potentia divisas ? igitur inte r 15 H ercyn iam silvam Rhenumque et M o enum

n ulte riora B am es Helvetii , oii , Gallica utra

t nu r ih e mi n e e e . adhuc B o a que ge s , manet

n si nat ue m nome g q loci v eterem memoria ,

m 2 . om 10 . aucto r : aut r aucto ru e st . o C B A . uer

u i am 1 di isas di i . .16 . h rcini C. 5 BC : u sas A m h r u m irc ma e cin a a e o . h am . tr A . y B. C q A

i mi i 18 . e b ibemi 9 b o o ie mi b o . 1 . s A . C. B g natque significatque 31

u amvis lt ri A ra q mutatis cu o bus . sed utrum

v i e ci i n P annoniam G ermanorum ab Osis, na

ti n an A raviscis in G ermaniam o e , Osi ab

c o mmi raverint e o dem adhuc g , cum sermone

5 in stitutis moribus utantur incertum est, quia p ari olim inopia ac libertate eadem utriusque

u n T ri N ripac bona mal que ara t . reve et ervii

' circa afi e ctatioriem G ermanicae originis nltro

ambiti o si sunt, tamquam per hanc gloriam san 10 gu inis a similitudine et inertia G allorum sepa

ntur i sam Rheni hand re . p ripam dubie Ger m an o r um populi c olunt V angi one s T ribo ci

" met Ro N e e s. " ne bii quidem , quamquam m a colonia esse mem erint ac lib entius A grip

1 inense s conditoris n vo centur 5 p sui omine , origine

em bescunt trans re ssi , g olim et experimento

fidei i sam B n super p he i ripam collocati , ut

arcerent n on custodirentur . , ut

mar o 1 . s radisci " 2 . a b ons o s s . A ABC. i g A

3 . 4 . co mmi rauerunt . 5. u a osci C. g C q i

: ui ui . 7 . N e r i Rhenanus : neruli C q A . q B v i BC.

t ma rman i . 8 c ra er n e ii rnl . . ice a A i A g B. g ia "b C erman A . 12 . treb oci C . 13 . ne . g e ii ii ii nubii C ub . B . A 32

omnium harum gentium virtute prae c ipui

B non u B atavi mult m ex ripa, sed insulam heni

a co lunt C hattornm us amni , quondam popul et seditio ne domestica in eas sedes transgre ssus

fi n m an t à in quibus pars Romani imperii ere t. e hono s et antiquae societatis insigne : nam nec tributis contemnuntur nec publicanus atte rit ; e x empti o neribus et collatio nibus et tan tum in usum pro eli orum sepo siti velut tela a tque arma bellis reservantur. est in e o dem obsequio et M attiac o rum

n o lit u ge s . pr tu enim magnit do populi Romani ultra Rhenum ultraque veteres termino s im i fi perii reverent am . ita sede nibusque in sua

n animo ue a unt t 15 ripa, me te q nobiscum g , ce era

B adhuc a similes atavis , nisi quod ipso terr e suae acrius animantu solo et caelo r. n on numeraverim inter Germaniac p 0 pu

Rhenum D anuvium ue los , quamquam trans q conse de rin t eos qui de cumates agros ex er 20

2 . b at6u b ataun . 3 chatto rum i A , BC . C h c atto rum cattorum . ma 0 ulis . 11. B. A p p C 1 iac rum . 6 t o . b atti uis 19 danuuium C A . .

ue : d nu ium u . a b e 20 . d um q C q AB ec athe s B. 33

vis imus i l c e n t . le s qu sque G a lorum et inopia a u d ax dubiae p o sses sio nis solum o ccupavere ; m c x limite acto pro mo tisque praesidiis sinus

r vincia h ntur im perii et pars p o e ab e . ul tra b o s G atti initium sedis ab H ercyni o ' s altu incohant non ita effu sis ac p alustribus l o cis ut ce terae civitates in quas Germania

ate scit : si uide m aulatim ra p durant q colles, p

r e scunt Ch t tu H erc nius , et at os suos sal s y pro

de oni duriora n sequitur simul atque p t . ge ti corpora stricti artus minax vultu s et maior

im o . n an i vig r multum, ut i ter Germanos , ra

ti onis soll ertiae : rae onere ir ac p p electos, aud e

o sito s n intelle e re prae p osse ordines , g occa ' difl erre m 5 siones, i petus, disponere diem , val

n m fo rtunam virtutem lare oc te , inter dubia ,

rarissimum inte r certa numerare, quodque nec

1 leuis simus u . 5 . ultra et corr . q e C C A

tt ir et r chatt : ca . h c ulera B p A . i B i A C y

nio he rcinio hirc nio . 6 . incohant A . C . y B B

nchoant et corr incb o atur r . 8 . du i C A . p A

rans r . rare rscunt rarescere . 9 . chat p A A. C

to s : cattos i:acto s C. hercinius C . hirc B A . A y

14 . nos us . 10 . s e at ue 0 s e . ni B A . q . B

cc 0 . intelligere Ro manae disci linae conce ssum s nisi p , plu re

ponere in duce quam in ex ercitu . omne ro bur in p e dite quem super arma fe rram e n tis quoque et copiis o nerant : alic e ad pro e lium

vide as C . u 5 ire , hattos ad bellum rari exc rsus

e u striu n virium e t fortuita pugna . q e m sa e id

m u : propriu , cito parare victori m , cito cedere

v elo citas iux ta formidinem cunctatio r0 ri o r , p p

3 1 con tanti e erman orum 0 u lis s a est . et aliis G p p usurp atu m raro et privata cuiusque auden tia 10

C in consensum ve rtit i apud hattos , ut pr mum

ado leverint crinem b arb am ue subni ittere n ec , q nisi hoste eacso ex uere votivum obligatumque

h n virtuti oris abitum . super sangui em et sp o

frontem demum 15 lia revelant , seque tum pretia nascendi rettulisse digno sque patria ac pare n

tibus run i navis imbe llib us s ua fe t. g et manet q

fo rtissimus f rr um in nu lor. quisque e e super a lum (igno minio sum id genti ) velut vinculum

ranoua

m n ro ma o e . 1. ro a no r e A. B. C

n . 5 . ha at ra t C c ttos BC : c to s A .

8 . nsta r0 io ra . 10 . i A . p p C i

i 11 s dattos o catto s A . m B . . chatto B : .

cendi noscendi . retulisse libri. B. A C 35

e stat cae de h ab solvat. g , donec se ostis pluri

m is C hattorum hic s iam ue placet habitu , q ca nent insignes et ho stibus simul suisque mon

. u bo s u narum strati omni m penes initia p g ,

n haec prima semper acies vis u ova . nam

n e in pace quidem vultu mitiore mansuescunt . nulli domus aut ager aut alique cura : prout ad

uem ue aluntur n c on q q venere , prodigi alie i ,

te m tores e x an uis sene ctus p sui , donec g tam

a i 10 dur e virtuti impares fac at. 32 p rox imi Chattis certum iam alveo Rhenum quique terminus esse sufliciat "sipi ac T enc

col oli um teri unt. T encteri super s t bello rum decus equestris disciplinae arte prace el 15 lunt nec maior apud Chattos p e ditum laus

instituere quam T encteris equitum . sic ma

ior s imitantur infantium e ; posteri . hi lusus ,

haec iuvenum aemulatio ; perseverant senes . inter familiam et penates et iura successio 20 num equi traduntùr : ex cipit filius non ut ce

at

1 h a t rnm : catto . ab s lu it . c t o o er A 2 . BC

i ura rum 3 . et om r 6 cultu C. 7 . . A p A . . A

9 . ex an ues 11. chatt s : catt s . g A . i BC i A

1 . 5 catto e A. 36 tera maximus nata sed prout ferox bello et melior. iux ta T enctero s Bructeri olim o ccurreb an t nunc C hamavo s et A ngrivario s immigrasse n ar ratur ulsis B enitus ex cisis , p ructeris ac p vici n arum consensu nationum seu superbiae odio seu praedae dul ce dine seu favore quo dam e r

s ectaculo e ga no s deorum . nam ne p quid m

s ex a inta no n pro elii invidere . super g milia

telis ue Romania ma nifi 10 armis q , sed , quod g

entius oblectatio ni o culis ue ce ciderunt . c est , q m n a uae so duret ue no n a e t q q gentibus , si

n sui ur amor ostri , at certe odium , quando gentibus imperii fatis nihil iam praestare For tuna maius potest quam hostium discordiam . 15 A ngrivarios et C hamavo s a tergo D ulgub

h

3 . iusta . t e nctero s 4 . chamauo s A C. ii : chamauos chama i mar o . an riua BC A . g A g

n riiiarios an uiu s : a arios ? 5 . b ru ri o B g A . g C c l

teriis . 9 . m lia m ll s ? 13 ur e n B i A . i i BC . g i lli ur tibus in ress non nu . entibus iam in ur p g AB .

15. d nt b us . sco rd a . an rin ge i C i i C 16 . g arios

: an rinarios an iuarios . chamauo B g A . g C s B m chamauos cha mato s . D ul ub nii I acobus A . C g d11lgicubini G ri mmius : d ul itubini d ul ibini dul ibini g A . g B . g C.

38

inci iat F e e o c cu e t p a risiis ac partem lit ri p , omnium quas e Xpo sui gentium laterib us o pten

u in e sinu m u do ce C e tur . ta dit r, hatt s usque immensum terrarum spatium non tenen t tan tum C n im lent u n 5 ha ci sed et p , pop lus i ter German os nobili ssimus quique magnitud in e m

i . n n suam malit iustit a tueri si e cupiditate, si e impotentia quieti s ecretique nulla provo can t

li r tibus latro ciniis o ulan nul s a tur . bella, p aut p p id praecipuum virtutis ac virium argumen tum 10

o a ant no n iniu ri as est, quod ut superi res g per

asse uun tur . e n n a a c q prompt tame om ibus arm ,

o scat ex ereitus lurimum viroru m si res p , p

uorum ue uie sc nti u m eq q ; et q e b s eade fama . in latere C hauce rum C hattorumque C h e - 15 rusci nimiam ac marcentem diu pacem in la ce ssiti nutrierunt : idque iucundius quam tutina

in otentes l fuit , quia inter p et va idos falso

1. r s a . 2 e te n it f i i ABC . p d ur A : ob te nditur

. e b tende re . 3 . catto s . nam tam B C A A .

nam . dan C 5 . c . 7 . maluit et . B i C B p r mal a t et hinc mal t co r mal r t 8 . A . i i A . i C. q ui e ti u . 9 . lo ciniis s . 12 . asse uantur C C q C.

ac : e t . 15. catto rum ue . 1 io BC A q A 7 . un u c di s C? 18 . inpo te nte s A : imp o te nte s BC? 39 °

qui e s cas ; ubi manu agitur mo destia ac pre

bita s nomina superioris sunt . ita qui o lim

e n ae ui ue C " b i q q herusci, nunc inertes ac stu

ti v e cantur C t victoribus n in , hat is fortu a sa

ti n h 5 pi e nti am ces sit. trac rui a C e ru sc orum et

F : advbrsa um osi, contermina gens r rerum ex

e e cundis a quo socii sunt , cum in s minores

fuissent . 7 eundem G ermaniae sinum prox imi Oceano 0 C . imbri tenent, parva nunc civitas, sed gloria

n is ue fama in e s. ve ter e l g q ata vestigia manent ,

utra ue ambi q ripa castra ac spatia, quorum tu nun c quoque metiaris molem manusque gentis

t fidem se sce nt s mu et tam magni exi us . e i m et

15 uadra e simum n a ebat q g annum urbs ostra g , 1 C imbro rum a n cum primum audit su t arma, C aecilio Metello ac P apirio Carbone consuli

"

2 . no m na P uteolanus : nom ne 3 . in i i ABC.

ertes . 4 catt s . 5 . tracti libri non h C . i A nulli : tac i ch rus o rum : che rusch rum t ABC. e c A 0 “ l s e rum fisi e e u ? . s : f u 6 u . s . B . C f i C A . f i B aduersariis

adu r ar m re rum A B adu r arium r ru . e s u , e s e m C

9 s num s tam . 10 . c mb r : . i BC: i A i i BC m r 2 u 1 . mb it m . 14 . ntesi cy b i A . a BC scsce m mu 1 a c : t . a r 0 A 7 . BC e A p pi i

? a rio sa iri o . C gpy A . p B 40

l T r a bus . ex quo si ad a terum imperatoris iani co nsulatum co mp utemus due enti ferm e

n li un u tamdiu rm ni et decem a ni co l g t r . Ge a a

‘ ne i e ta m n aevi m vi tur. medi lo gi spatio ulta

P n n 5 invic em . Samnis n o damna non , non oe i ,

H is aniae G alliaev e B sae ius I p , ne arthi quidem p

n r r acis e r adme ue e . quippe regno A s aeri est

er o r n n o G man um libertas . quid e im aliud bis quam cae de m C re ssi amiss e et ipse P ec ore in fra V entidium deie ctus o riens o bie0 erit ? at 10 Germani Carbone et Cassio et Scauro A u re

C ae ion C nl o lio et Servilio p e n . quoque Ma i fusia vel captis quinque simul consularis e x ercitus V populo Romano, arum trisque cum eo legiones etiam C aesari ab stulerunt ; nec im 15

C . I l I n ne pune Marius in ta ia, divus li in Gal

D N c s lia , rusus ac ero et Germani us in sui

se dibus e rcul me n C C run . eos p e t x i gentes . ae

n ludibrium saris mi ae in versac . inde otium,

4 . taîii r . 9 e t libri non nulli p A . ipse i et so e t se A B C . 11 C i t ss o Ril erns . _p ip . e L . a i

12 . C n. E rnestina: M ar o 14 o ul c ABC. . p p i ro man el r l ma o u o ro n corr . tr s i BC p A . p p i A i

ue : tr s uc . i B e 1 . aes sar q A q BC 5 c ari A : cae s O .

18 . abs ercule runt r C Ca s a p p A . . e ari no o m strae C. 41

d o n ec oc casione discordiae no strae et civilium a r m o rum ex pugnatis legionum hibernis etiam

' G allias afl e etavere ; ac rursus inde pulsi pro x imis temporibus triumphati magis quam vic

5 ti sunt.

Suebis di cendum u 8 nunc de est, quor m non

u na C hattorum T encterorumv e : , ut , gens ma

io re m n c e tinent e im Germania partem p , pro

riis adhuc nationibus nominibus ue p q discreti,

10 m o ntur quamquam in co une Suebi v ce . in signe gentis obliquare crinem no do que sub

. ermanis stringere sic Suebi a ceteris G , sic

uebo rum s li s S ingenui a servis eparantur. in a i

co natio ne ali ua Sueb orum gentibus, seu g q seu,

' 15 accidit imitatìone rarum et quod saepe , , intra iuventae spatium, apud Suebo s usque ad ca

nitiem horrentem ca illum u , p retro sequunt r

3 . a u nd uls in ro m s ac rur c r rsus i e p i p xi i A . I nam sus uls nde ro m s ac e t e x ulsi nde rox i p i i p xi i B . p i p m uam 0 . ua mis . 6 sue uis . 1 C . ABC q q BC ? 8

su ui . 12. sue ui . quam A . e ABC ABC

14 sueue rum . 17 . re tro se uan 13 . . AB C q

tur re tro se ue te m C. ortass e re tro sum a unt . AB , q n f g

L achmannus re curvant. ac saepe in ipso solo vertici religatur ; pri n i n c e s e r atiorem . m a p et habent ea cura for e,

n : n amenturv e sed in oxia neque enim ut ame t , in altitudinem quandam et terrorem aditu ri n 5 bella comptine hostium o culis e m a tur . vetustissimo s se nobilissimosque Sueb o rum

anti uita is Semnones memorant. fides q t reli

in a u gione firmatur. stato tempore silvam gu riis patrum et pris ca formidine sacram om nes e iusde m sanguinis populi legati onibus co e unt 1 caeso que publice homine celebrant barbar i ri

luce r tus horrenda primordia . est et alia e v erentia : nemo li atus in reditur nisi vinculo g g ,

t numinis rae se fere ns ut minor et po estatem p .

o hand 11 si f rte prolapsus est, attolli et insurgere

solo "ip so

1 . in so ue rtice in solo uertice in ip A . B . i sa uert ce e rt c L achmannus . re li atur : ip C. v i i g AB li n a t . 3 nno a M urcia : nno a . g C . i xi i xi ABC

5 . u L achmannus : co m ti u co mpti s p t ABC.

o rnantur mantu B 6 u ar r . e tustis A , ( m 1mo s C. sue uorum . 7 se no nes ABC . A. l sefie ncs semone a se mo n 8 au u ca . . rn . 9 . B . C g C pa trum curr A : atrium B ? el r sac ram p ( C ) p A .

: sacmm . o mne s su ra adsori to 1 no m A BC , p p i nia mini 1 nu s . 15 la sus . . B . p p A 43

n e o ue lic itu m ; per humam evolvu tur . q omnis

su e rstitio res icit a n p p , t mquam inde i itia gen

ib i re nator subie cta tis , g omnium deus, cetera

n cit aucto ritate m atque p are tia . adi fortuna S e m n e num : centum pagis habitant magno que corpore efiicitur ut se Sueb o rum caput

c re dant.

contra L angob ardo s paucitas n e bilitat. plu rimis ac valentissimis n atio nibus cincti non

1 ro eliis t per obsequium, sed p ac periclitando tu i

Reudi ni n A n A n lii sunt . g dei de et vio es et g et V arini et E udo ses et Suardones et N uitones

i dii it D O P . 5 . sem 4 . a e n ia A a c p t . A ( ) l senno num

no num : sdii o num A se mo num . hab tant E r C . B i temp

n 6 . co r o re C : co r ore sesti a : hab itantur ABC. p p "tempore

um . cer 0 re B. e fficitur . sue uo r A . p A ABC

h s n ardb lo n obaido s 8 . lar o ardo lo ob s g B . g A . g l t nohilitat libri non nul i : nobili as ABC.

1 i usdi ni u 1. e s 10 . ac : e t . e A B C g A . v

u aiii nes di ni reudi i . a io ncs : o . g B. g C BC A dones u suarines A suarine s . 12 arm . C . i C . B

nuitoncs A nuithe nes C. . B fluminibus sil ie muniuntur ne c u ic aut v . q

m in sin ulis in c o m qua notabile g , nisi quod

N erthum T erram matrem c o lunt mune , id est , e am ue n m inve hi q intervenire rebus homi u , po

ar itr n pulis b a tur . est in insula Oceani c a s tum

u dicatum ue e e e nem s q in vehiculum , vest

co nte etum . conc s attingere uni sacerdoti e su m. is adesse pen etrali deam intellegit vecta m que bubus feminis multa cum venerati e ne p rose i — uitur. tun e di uae c um J q laet es , festa loca q

adv nt u h o s iti o u n on a que e p q e dig atur. n bell

non sumunt e ineunt, arma ; clausum omn fer

e tun e t tune rum ; pax et quic tan um amata ,

n sati atam tantum nota , do ec idem sacerdos n co versatie ne mortalium de am temple re ddat. me x v s vehiculum et vestes et, si credere eli , n vi mi umen ipsum secreto lacu abluitur. ser i n strant haurit. ar , quos statim idem lacus canus sancta u hinc terror q e ignorantia, quid l 14 sit i lud quod tantum perituri vident .

i u 3 . ne thum neithum ne thum . A . B . C

4 . 0 ulis : ro r s 5. castrum . p p BC p p ii C. C 6 Rhenantt . co nt lli it libri. s : 8 . i e ea ABC. g

13 . amata t u , ne tantum nota L achmannus : nota

tunc te m tantum amata 17 . no me n . ( i C) ABC. A

46

N aristi uadive de ran a Q gene t . caque G e rm

niae fre ue D an uv i e e velut est , quatenus pra

in i ur r m i c g t . M a c o an s Quadisque us qu e ad ne stram memoriam reges manserun t e x gente

i se rum n M aro b o dui T udri n s : p , obile et ge u iam et externos p atiuntur ; sed vis et p oten

re ibus r s tia g ex auctoritate Roman a . ra e armi

n o stris sae ius nve u ne c m us , p pecunia i nt r , in

n vale t . 43 retro M arsigni Ce tini Osi Buri targ a M at

' u l u n c o mano rum Quado rumq e c a du t. e qui bus M arsigni et B uri sermone cultuque S u e bos

referunt : C o tin o s O se a P n o n 3 Gallica , an ic

coar uit no n : d lingua g esse Germanos, et quo

tiuntur tributorum tributa p a . partem Sa rma

tac m alieni enis im o nunt , parte Quadi ut g p

' C n ue udeat efi e diunt oti i, q magis p , et ferrum

d nuui : danu . ra n ur 2 . a o BC bio A p e ci git

mannus itur 3. marco mani C T ag : p erag ABC. s B "

et curr A marco manis r . uad s ue . . p A q i C m : 4 . anse runt mausere 5 . mareb 0 d ui AC B .

A : marabe dui marob o dtui . 6 iam e t am ? B . C . i A

. 0 o tin . 1 . g i burii C marce mane rum et corr : marco mi morum r A marc he B A p .

mane rum . 12 sue uo s . 13 . o tinos C . ABC g

17 . c t n : o t c . A BC . o i i C g i i AB o m n e s que hi populi pauca campestrium ce t e r u m saltus et vertices me ntium iugumque

in s e d erunt. dirimit enim scindi tque Suebiam continuum me ntium ingum ultra quod pluri

5 m é n a un l im a ge tes g t. ex quibus atiss e patet

' L i o rum n u y g omen in plure s civitates difi sum.

v al e ntissimas no sufiiciet e e minasse , H ri s Hel

' v e e e n as M animo s E ahan r lo s lisios N a va . apud N ahanarvale s antiquae religi onis lucus e sten

0 . raesidet o rnatu ditur p sacerdos muliebri ,

in r n astorem sed deos te pretati o ne Roma a. C

P o lluce m ue m numih i q emorant. ea vis ; no

A loi e s . l n ere rina men nu la simulacra, ullum p g

su e titio nis : n p m vestigium ut fratres tame , ut

15 iuvenes v n rantur u e e . ceterum H rii super vires, quibus enumerate s paulo ante populos ante

2 u es n it cidalius . . i gumque delenclum se ce su A l y .

3. u m e i orum s euiam 6 . e io ru l ABC. l g A . g

len iorum C A helue nas . 7 . helu nas : t o B , g e co B.

cluheco nas el s sios . na C. 8 . i i o s A : hely C l naharuale s

hanamalo s C : nahanarualo s naharualo s A. 9 . na B . b rna es n a l re onis . 12 . me mora t ABC. gi C BC

nominat al s A . m 13 . s : e emorat A . alci BC i l 15. a ii AB C. 48

c e dunt e insitae feritati m o , truc s arte ac te p re '

leno cinantur . acuta tincta o nigra , corp ra ; atras ad pro elia no cte s legunt ipsaque form i dine atque umbra feralis ex ercitùs terrore m

inferunt n n n u 5 , nullo hostium susti e te ov m ac velut infem um asp e ctum : nam primi in e m

n n L o s nibus pro elii s oculi vi cuntur. tra s y gi

otones re nantur adductius u m G g , paulo iam q a

et ra G ermano rum n n am n c e e gentes , o dum t e

rotin us e n 10 supra libertatem . p deinde ab Oc a o

o mnium u h e n Rugii et L eme vn . q e arum g

u un d ti m insigne rot da scuta , breves gla ii et

erga reges obsequium .

44 uie num i S h nc civitates ipso in Oceano , m 15 praeter viros armaque clas sibus valent . for a

' navium eo difi ert quod utrinque prora parata m mi semper appulsui fro ntem agit . nec velis nistrant nec remos in o rdinem late rib us

1. trucca B eroaldus : truc a truc e . i BC . i A

ii 7 . l iò s : l e s . 3 . r l s . , p a C yg BC igi A

8 otb ones . re nantur : re nant . g ABC g BC g

r nus . 11. 1eme uii s e . lemoiiii . 10 . p e tiè B A

14 . i s e s A se B . o ceano B C : p 3 . ip e . ip

ii min lib : ocea ii 1 re nte C. strant ri m A . 7 . f i correx it L i iu p s s . 49

a di un unt : s olutum in uibusdam g , ut q fiumi

n u m et o scit i illinc , mutabile, ut res p , h nc vel

r e m ium o ig . est apud illos et pibus hono s ;

e o u e im eritat nulli s ex ce tionibus q unus p , iam p ,

5 n o n a e arendi . ne e prec ri iure p arma, ut apud

ce t e ro s Germanos , in promiscuo , sed clausa

u u subitos sub custode , et q idem servo , q ia

incursus rohibe t o ti sa hostium p Oceanus , o e porro armatorum manus facile las civiunt : enim

‘ 10 e nobilem in enuum ne ver neque neque g , liberti

num ra o ner uti s quidem armis p ep e regia lita est . 45 trans Suie nas aliud m are pigmm ac prope

imme tum cludi ue te rrarum h , quo cingi q or em hinc fides quod ex tremus cadentis iam solis 15 fulgor in o rtum e durat adeo clarus ut sidera

h so num e mer ntis ehete t. insuper ge andiri for masque deorum et radio a capitis s apici per

i i l c suasio ad c t. il u usque et fama vera tan

tum natura . 20 erge iam dextro Suebici maris litore

ss C olems : o sa A e ccio sa . 8 . e t e e o c i i B . C

12 anio uas : su o nes . 15. o t tum : . BC i A AB

u 16 . me r n i 0 . o rmas C. ert s C. e ge t s em f

u re m H eineins 18 . adiicit . formaeq e deco . ABC sueuici i suevici " u n i mu e A . 20 . s euici saeuici saeuici C s io ic r A. B. . g 50

A estiorum gentes adluuntur ; quibus ritus ha bi

ueborum Britannieae ro i o r . tuaque S , lingua p p

n u erstiti o nis matrem deum venerantur. i signe s p formas apro rum gestant : id pro armis omnium que tutela se curum deae cultorem etiam inter 5

r tat. a fre uens fus tium hostis p aes raru ferri, q

frumenta ceteros ue atie n tius asus. q fructus p

quam pro solita G ermanorum inertia labo rant. sed et mare scrutantur ac soli omnium s u ci

uod lesum v e cant a 10 num, q ipsi g , inter vad at

l n a a que in ips e lito re egu t. nec quae n tur

uaeve barbaris u u q ratio gignat , ut , q aesit m compertumve ; diu quin etiam inter cetera c iec tamenta maris iacebat donec luxuria nostra

n i si u e 15 dedit nome . p s in nulle nau : r de l gi

erfertur re tium ue tur, informe p p q mirantes accipiunt. sucum tamen arb e rum esse intel legas q uia terrena q uaedam atque etiam volucria m n ani alia plerumque i terlucent, quae implicata hume re me x durescente materia 20

eflu

. 1. aesti rum E C : A dl o estio rum . a uuntur C

luuntur 2 . ab . s u u . n u AB e orum ABC 4 . o m iq e — codeai n n. m a. 6 . hostes . A. BC 9 u i um su . s c n : cc num 12 . i nit . BC i A . g g C

17 . sucum : u u . lli B s cc m AC inte gas AB C. 51

c l u duntur. fecundiora u neme ra lucos ue igit r q , s 1c u t orientia se cretis ubi tura balsamaque

su d antur o ccidentis insulis terris ue a , ita q inc se cr e diderim ; quae vicini solis radiis expressa 5 atque liquentia in prox imum mare labuntur

m estatt1m in x n ac vi te p adversa lite ra e u dant. si n atui am sucini admoto igni tempte s in modum taedae accenditur alitque Hammam pinguem et e lentem ; me x ut in pieem resi

10 namv e lentescit:

ioni s ithonum n c Su bu S ge tes ontinuantur.

' cetera similes un o difl erunt quod femina do

minatur : in tantum non modo a libertate,

s r itut n r n sed etiam a e v e dege e a t.

P eucin rum V en t 46 hic Suebiae finis . o e orum

sudantur : sudant . 4 . rad us 3 . BC A i ABC. m re ssa ea re elantia L ach annus . 6 . ex a e xp , g

C 7 sucini : succ n . ni dant . . BC i i A i g A

te nte s 11 . siuionibus igne BC. B . ithe num et in mar ine sithoues : sito num s g A BC. tes

A n nu u s co ti at r . gente C : gens gens B . B ' i u 4 d 2 d fier ntur . 1 . e en ran C : 1 . C g e t B nerant l sueug:

. i u n an n fines degeneratur A 15. h c s s i a ( a ia B )

C hi su ui fines A . n s P uteolanm . anc no B . e e fi i p i curo curo

m 0 : ucinorum et in mar ine eucini enci m p e g p A . p

B . tb nemm ue ne e rumque B . 52 que et Fenno rum natio ne s Germania an Sar

ascribam : B n ni matis dubito quamquam e ci ,

B astarnas vo cant cul tu quos quidam , sermone

do miciliis u t n a n sede ac Germa i gu t. se rde s omnium ac torpor procerum : conubiis mix tis 5 non n in armatarum habitum fe edan ihil S tur . V eneti multum ex moribus trax erunt : na m quidquid inter P eucino s Fenne sque silvaru m

me ntium eri itur latro ciniis er rr ac g p e ant. hi

n e tius refe runtur u 10 . tamen i ter Germanos p , q ia et de mo s figun t et acuta gestant et pedum usu ac p ernicitate gaudent : quae omnia di versa Sarmatia sunt in . plaustro e quo que vi

ventibuà. Fennis fe ritas fe eda au ertas mira , p p

n vi ctui 15 non arma , non equi , non pe ates ;

v e stitui cubile so lae herba, pelles, humus ; in

sa ittis u in0 ia o ssibus as erant. g spes, q as p ferri p idemque venatus viros pariter ac feminae alit : passim enim c omitantur partcmque praedae

1. fo mnorum et in mar in n g e l fosi e ruin C. — ' ' 4 13 . domi ili c s 1H sunt in plaustro C.

5. connubiis A B ? mist m sto s ( ) ds A . i an

m tos . 7 . ue nethi . 8 . u c u d :A ix B B q i q i .

11. fi unt A : n un g fi g t B . p edum L ip sius :

ecudum et r A di um ve e t . 1 1i . rr 4. t 1 5 p B p . p A 5 C