Krzysztof Stanisławski Contemporary BWspółczesna e l a r u s i a n As z t u kr a t białoruskaNOT FOR COMMERCIAL USE aOD nNO eWAW NOT FOR COMMERCIAL USE Współczesna Krzysztof sztuka Stanisławski białoruska ODNOWA ContemporaryNOT FOR COMMERCIAL USE Belarusian Art ANEW Warszawa 2011 Krzysztof Stanisławski WSPÓŁCZESNA SZTUKA BIAŁORUSKA – OD NOWA CONTEMPORARY BELARUSIAN ART – ANEW
Koncepcja książki, teksty krytyczne, wywiady, noty, redakcja, wybór fotografii Concept of the book, critical texts, interviews, notes, editing, selection of photographs Krzysztof Stanisławski
Współpraca merytoryczna Cooperation Jekateryna Izafatava
Projekt graficzny, przygotowanie do druku DTP Graphic design, preparation for DTP print Paweł Osial
Tłumaczenia na język angielski English translation Maria Apanowicz, Izabella Stanisławska
Autorzy fotografii Photographs by Artyści i ich fotografowie / Artists and their Photographers, Krzysztof Stanisławski, Izabella Stanisławska
Organizator i wydawca Organizer and Publisher Stowarzyszenie Kampania Artystyczna / Association Artistic Campaign
Projekt współfinansowany przez Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu „Wspólne działania polsko-białoruskie 2011” Project co-financed by the Department of Public and Cultural Diplomacy of Polish Ministry of Foreign Affairs in the framework of the „Polish-Belarusian Joint Actions 2011”
Copyright © Krzysztof Stanisławski i inni Autorzy, Stowarzyszenie Kampania Artystyczna, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP Copyright © Krzysztof Stanisławski and other Authors, Association Artistic Campaign, the Ministry of Foreign Affairs of Republic of Poland
Prawa do reprodukcji dzieł © Artyści, Krzysztof Stanisławski, Izabella Stanisławska i dzięki uprzejmości: Pana Sergeia Shabohina, Mińsk, Galerii Ў, Mińsk, Pana Andreia Plesanova,NOT Mińsk FOR COMMERCIAL USE Copyrigt for art works reproductions in courtesy of Artists, Krzysztof Stanisławski, Izabella Stanisławska and Mr. Sergei Shabohin, Minsk, Gallery Ў, Minsk, Mr. Andrei Plesanov, Minsk.
Na okładce kadr z filmu video „Mięso” (Miasa, 2010) Alexeia Luneva, dzięki uprzejmości Artysty i Galerii Ў, Mińsk On the cover video still from “Meat” (Miasa, 2010) by Alexei Lunev, in courtesy of Artist and Gallery Ў, Minsk.
Druk i oprawa Printing and bounding Opolgraf SA, Opole
ISBN 978-83-62962-03-7 SŁOWA WSTĘPNE Introductory words4 VICTORPETROV 14 ARTURKLINAU 32 IGORSAVCHENKO 58 RUSLANVASHKEVICH 78 ALEXEiLUNEV96 112 ULADZIMIRPARFIANOK 146 GRUPA REVISION: revision group: ANDREIDUREIKA128 ANDREILOGINOV 162 JANNAGRAK170 MAXIMWAKULTSCHIK176 MAXIMTYMINKO 184 MIHAILGULIN 190 ANTONINASLOBONOT FORDC HIKOVACOMMERCIAL194 USE SERGEISHABOHIN 198 ALEXANDRNEKRASHEVICH214 PAVELVOINITSKI 224 & POSITIVE ACTIONS NOTY ARTYSTÓW notes232 SŁOWA INTRODUCTORY WSTĘPNE WORDS
Zacznę od mało znanego i rzadko przypominanego, ale jakże I will start from this little known and rarely mentioned, but znamiennego faktu. Otóż białoruscy artyści dowiadywa- extremely signifi cant fact. Belarusian artists learnt about li się o nowej sztuce, zwłaszcza lat . i . XX w. z pol- new art, especially art from the s and s from Polish skich pism „Sztuka” i „Projekt”. Dowiadywali się o kon- magazines “Sztuka” [Art] and “Projekt”. ey learned about kretnych np. „dzikich” artystach, ale też o najważniejszych concrete, e.g. “wild” artists, but also about the crucial phe- zjawiskach kultury światowej. Tak się bowiem stało, że to nomena of world culture. It so happened that it was Polish polskim czasopismom przypadł w udziale zaszczyt uświa- magazines that had the privilege of making the citizens of damiania zainteresowanych tym obywateli ZSRR o istnie- the USSR aware about the existence of other worlds besides niu innych światów poza socrealizmem. Nasze dwumie- social realism. Our bimonthlies on art were published in sięczniki o sztuce wydawane były w oszałamiających, jak the staggering circulation, compared to the present one, of na dzisiejsze warunki, nakładach, po –. egzempla- , – , copies, out of which almost half were sent rzy, z czego blisko połowa trafi ała na Wschód i do NRD to the East and to the GDR (respectively and (odpowiednio i egz. pod koniec lat . samego towards the end of the s of “Projekt” alone). So you can „Projektu”). Można więc mówić, że trafi ały „pod strzechy”, say that they gathered very popular readership. And till now do dziś wielu twórców średniego pokolenia przechowuje na many artists of middle-aged generation store on their shelves półkach całe roczniki. all annual volumes. 4 Nie rozpisywałbym się o tym, gdyby nie to, że w drugiej poło- I would not write about it if it had not been for the fact that in wie lat . byłem redaktorem „Sztuki”, a w latach . „Pro- the second half of the s i was an editor of “Sztuka” and in jektu”. i gdyby nie to, że moje teksty z tamtego czasu oraz the s of “Projekt”. And if it hadn’t been for my texts from książki z ostatnich lat nie sprawiły, iż koniecznie musiała those days and books from recent years, which made a young skontaktować się ze mną pewna młoda doktorantka z Miń- post-graduate student from Minsk contact me. Katia, writing ska, pisząca o białoruskiej transawangardzie. Katia nie znala- about Belarusian trans-avant-garde, did not fi nd my books in zła moich książek w bibliotekach uczelni białoruskich, więc the libraries of Belarusian universities, so she tried to reach me spróbowała skontaktować się ze mną na Facebooku. Napisa- on Facebook. She wrote a very nice and sincere letter asking ła przesympatyczny i szczery list, prosząc o pomoc, ale i za- for help and encouraging me to take an interest in the inde- chęcając do zainteresowania się niezależną sztuką białoru- pendent Belarusian art. So convincing was she that i sent her ską. Była na tyle przekonująca, że wysłałemNOT jej wiele FOR swoich COMMERCIALmany of my texts in PDF format USE but fi rst of all i started to tekstów w PDFach, ale przede wszystkim zacząłem przygo- prepare a new project. From the materials she sent me, i gath- towywać nowy projekt. z materiałów, które mi przysłała wy- ered that we have to do with an extremely interesting artistic nikało, że mamy do czynienia z niezmiernie ciekawym, nie- phenomenon, unknown in Poland or Europe. znanym w Polsce i Europie, zjawiskiem artystycznym. I must admit i was afraid of Belarus and in my plans for critical Muszę przyznać, że obawiałem się Białorusi i w moich planach eastern peregrinations in search of interesting art, this coun- krytycznych peregrynacji wschodnich w poszukiwaniu cie- try always used to be at the end of my list. i started from kawej sztuki ten kraj był zawsze na końcu listy. Zaczynałem Russia, still the USSR at the end of the s, and at the close od Rosji, jeszcze ZSRR, w końcu ., a u schyłku lat . za- of the s i started to take interest in Lithuania which i still jąłem się i zajmuję do dziś Litwą, a teraz zaplanowałem sobie do, and now i have planned to go to the Ukraine. However, Ukrainę. Nieoczekiwanie jednak okazało się, że przyszła ko- unexpectedly it turned out that it was the turn of Belarus, lej na Białoruś, którą świadomie omijałem, kierując się prze- which i have so far consciously omitted, guided fi rst of all Obrazy V P w Galerii „Szósta linia”, 1993, olej, płótno, wys. ok. 250 cm Pictures by V P at Gallery “6th Line”, 1993, oil, canvas, high circa 250 cm
de wszystkim niechęcią do dyktatury Łukaszenki. Uświado- by my dislike of Lukashenko’s dictatorship. Yet, i realized miłem sobie jednak, że przecież tak samo mogli spoglądać that western critics could have looked in the same way at krytycy zachodni na Polskę pod rządami Jaruzelskiego. i tak Poland ruled by Jaruzelski. And they did, though luckily spoglądali, choć na szczęście nie wszyscy. not all of them. 5 Z powodu zamknięcia kraju w czasach sowieckich, co trwa Due to the fact that the country was closed in the soviet times, właściwie do dzisiaj, białoruska nowa sztuka i grupy arty- which actually has been going on till now, it was not until styczne zaistniały dopiero w epoce „pieriestrojki”, na prze- ‘perestroika’ period at the turn of the s and s, that Be- łomie lat . i . Stylistyka neoekspresjonistyczna, ostrość larusian new art and artistic groups came to light. Neo-ex- widzenia, łączenie mediów, czyli typowe cechy transawan- pressionistic style, sharpness of vision, combining media, in gardy, na Białorusi złączyły się z surrealizmem, poetycką at- other words typical features of trans-avant-garde, in Belarus mosferą z ducha Chagalla, pochodzącego przecież w Wi- merged with surrealism, poetic atmosphere had the spirit of tebska. Białoruscy twórcy działali i działają na marginesie Chagall, who came from Vitebsk. Belarusian artists worked ofi cjalnego życia artystycznego, tworząc ostatnią na wpół le- and are still working on the margins of the offi cial artistic galną sztuką niezależną funkcjonującą w systemie totalitar- life, creating the last semi-legal independent art functioning nym. o tym, co to znaczyło i co znaczyNOT dzisiaj, rozmawiamFOR COMMERCIALin a totalitarian system. In this book,USE i am talking to the art- z artystami w tej książce. ists about what it meant and what it means today.
Tak się złożyło, że jeszcze przed wyjazdem na Białoruś, mia- As it happened, even before i went to Belarus i had a chance łem okazję zetknąć się bezpośrednio z aktualną sztuką z te- to directly meet the current art from this country at the go kraju na . Biennale w Wenecji. Przyjeżdżam na Bien- th Biennale in Venice. i have been attending the Biennale nale i piszę o nim od lat. w tym roku okazało się, że po and writing about it for years. is year it turned out raz pierwszy otwarto pawilon białoruski, jeden spośród , that for the fi rst time in its history a Belarusian pavilion ruszyłem więc z mapą na jego poszukiwanie. was opened, one of the others, so i set off , with a map in hand to fi nd it. Wystawa została usytuowana w najnowszej, wciąż remontowa- nej, części Arsenale, Arsenale Nuovissimo, po drugiej stro- e exhibition was situated in the newest, still redecorated, nie centralnego basenu tej dawnej stoczni wojennej. Tak się part of the Arsenale, Arsenale Nuovissimo, on the other złożyło, że właśnie trochę na uboczu, za wodą, wymagającą side of the central basin of the old military shipyard. It hap- przeprawy motorówką, znalazły się jedne z najciekawszych pened that the most interesting exhibitions of the Biennale wystaw Biennale. Nie tylko pawilon białoruski, ale i RPA, were situated just here, a little out-of-the-way, over the water oraz panorama młodej sztuki włoskiej. and requiring a crossing by motorboat. Not only the Bela- rusian pavilion, but one of South Africa and a panorama of Pawilon białoruski, prezentujący projekt pt. „Kodex”, był jed- young Italian art. ną z najciekawszych wystaw narodowych Biennale, a więc debiut należy uznać za bardzo udany i kierujący uwagę świa- e Belarusian pavilion, presenting the project titled “Kodex” towego rynku sztuki na kraj, rządzony przez samego nazy- was one of the most fascinating national exhibitions of the wającego siebie „bat’ką”, Aleksandra Łukaszenkę, ale nie do Biennale, so the debut has to be regarded as very success- końca zniewolony. ful and drawing the attention of the world art market to the country, ruled by Alexander Lukashenko who calls himself W centrum pawilonu pokazano znakomitą instalację z malo- “Bat’ka”, but not fully enslaved. wanej na złoty kolor słomy pt. „Ostatnia wieczerza”, autor- stwa Artura Klinaua, malarza, autora instalacji, pisarza i fi l- What was displayed in the centre of the pavilion was an ex- mowca, zaangażowanego w różnorodne projekty, wydawcę cellent installation from golden painted straw, titled “ e magazynu „pARTizan”. Last Supper”, made by Artur Klinau, painter, installation Słomiana „Wieczerza” była centralnym obiektem białoruskiej author, writer and fi lm-maker, engaged in diverse projects, ekspozycji, jednak jej najmocniejszym punktem było malar- publisher of the “pARTizan” magazine. e straw-made stwo Victora Petrova – ekspresyjne, bardzo ostre obrazy ma- “Last Supper” was the central object of the Belarusian ex- lowane czerwoną farbą. Ogromne płótno Petrova umieszczo- position, yet its strongest point was Victor Petrov’s painting ne zostało przy samym wejściu, natomiast przed pawilonem – expressive, very powerful pictures painted in red paint. ustawiono - również czerwoną - rzeźbę Kanstantsina Kast- Petrov’s huge canvas was placed at the very entrance, while siuschenki – dramatycznie rozkrzyżowane, zakrwawione ra- in front of the pavilion there was – also red – sculpture of 6 miona i powykręcane dłonie. Niczym niemy krzyk, rzeźbiar- Konstantsin Kastsushenko – dramatically spread out, bleed- ski protest przeciwko uciskowi. ing arms and twisted hands. Like a silent scream, sculptural Intrygowały ze względu na swoją ezoteryczność konceptual- protest against oppression. ne rysunki Yuriego Alisevicha, już mniej video Dzianisa Due to their esoteric character, i found Yuri Alisevich’s draw- Skvartsoua. ings intriguing, far more than Dzianis Skvartsou’s video works. Artur Klinau przedstawił własne ujęcie „Wieczerzy” Leonarda da Vin- ci, a w centrum wystawy głównej, przygotowanej przez Bice Curiger znala- zła się „Ostatnia Wieczerza” (-) Tintoretta, przeniesiona z weneckiego Artur Klinau presented his own version of “Last Supper” by Leonardo kościoła S. Giorgio Maggiore. Mogły to być dobre punkty odniesienia dla da Vinci at Belarusian Pavilion, while in the center of the main Biennale krytyków, najczęściej jednak w ogóle nie zostały zauważone. exhibition, prepared by Bice Curiger, “Last Supper” (-) by Tintoretto Współautorem tej i wielu innych słomianych instalacji Klinaua jest was presented which was transferred from the Venetian church of S. Gior- Andrey Verabiou. NOT FOR COMMERCIALgio Maggiore. is could be a good reference USE point for international critics, but for most it was not noticed and recognized at all. Odwiedziłem Konstantina w jego pomalowanej na ciemnoczerwony kolor pracowni w samym centrum Mińska, rozmawialiśmy o jego twórczo- Co-author of the installation is sculptor Andrey Verabiou. ści i pracy eksponowanej w Wenecji. Ponieważ jednak uznałem, że ma się i visited Konstantin in his studio painted in dark red color in the cen- ona nijak do całej jego twórczości, że powstała niejako „na zamówienie” ku- ter of Minsk, i talked about his art, and work exposed in Venice. However, ratora, a nie jest reprezentatywnym dziełem jego oryginalnej działalności, i considered that work exhibited had nothing to do with all his creative uznałem, że nie opublikuję w tej książce wywiadu z nim. Jeszcze poczekaj- work that the piece for Venice was ordered by curator, and was not repre- my na jego wypowiedź w pełni osobistą. sentative for the author so i decided not to publish an interview with him Odwiedziłem również Alisevicha w jego mikroskopijnej pracowni in this book. We still need to wait for his full personal statement. i podobnie jak w przypadku Kostsiuchenki odniosłem wrażenie, a właściwe i also visited Alisevich in his tiny studio, and like in the case of Kost- usłyszałem na własne uszy, że artysta wykonał po prostu zalecenia kuratora. siushenko i got the same impression, and in fact i heard it in my own ears z dziwnym uśmiechem stwierdził nawet, że nie miałby nic przeciwko temu, that the artist simply followed curators order. With a strange smile he even gdyby pod jego pracami znalazł się dopisek: praca zrealizowana wspólnie said that he would not have anything against if there was a postscript under z Miklailem Barazną. Oczywiście, szczerość godna jest pochwały, uznałem his works exhibited: work created jointly with Miklail Barazna. Sincerity jednak, że nie opublikuję wywiadu z tym artystą – dlatego, że jest on prze- worth praise, but i decided that I’m not going to publish an interview with de wszystkim twórcą grafi ki książkowej, niezłej klasy, którą jednak jesteśmy the artist only because he is a creator of book graphics, pretty good class, we w stanie ocenić – taka jest natura tej dyscypliny sztuki - oglądając książki. can fully value by looking at the books which is the nature of this discipline Wydaje się, że zaproszenie go do udziału w pierwszej ofi cjalnej wystawie na of art. It seems that his invitation to the fi rst offi cial Belarusian exhibition Biennale weneckim było, najłagodniej mówiąc, przypadkowe. at the Venice Biennale was say the least, accidental. Pomimo tego, że ofi cjalnym organizatorem pawilonu było Although the main organizer of the pavilion was the Belaru- Ministerstwo Spraw Zagranicznych Białorusi, kurator sian Foreign Offi ce, the curator Mikhail Barazna, and fi rst Mikhail Barazna, a przede wszystkim sami artyści zadbali, of all the artists themselves saw to it that it was an exhi- by był to pokaz sztuki niezależnej, a przy tym atrakcyjny bition of independent art, both attractive and versatile, i wszechstronny, ciekawszy, choć mniej rozbudowany, od more interesting and less extensive than the exhibition – z defi nicji niezależnej, bo przygotowanej przez kuratora “Opening Doors? Belarusian Art Today” (by defi nition i instytucję spoza Białorusi – wystawy „Otwierając drzwi? exhibition of contemporary art prepared by a curator and Sztuka białoruska dzisiaj”, prezentowanej w wileńskim institution external to Belarus), presented in the Vilnius Centrum Sztuki Współczesnej w , a przeniesionej do Centre of Contemporary Art in and later transferred warszawskiej Zachęty w lecie tego roku. to the Warsaw Zachęta Gallery in the summer of that year. Dlaczego? Dlatego, że pokaz Kęstutisa Kuizinasa (dyrektora Why? Because the presentation of Kęstutis Kuizinas (the Cen- Centrum) był przygotowany według scenariusza w dużej tre’s director) was prepared according to largely political mierze politycznego: w zniewolonym kraju ważna jest tyl- scenario: in an enslaved country what matters is only art ko sztuka występująca przeciwko reżimowi, politycznie protesting against the regime, politically unambiguous, or jednoznaczna, albo sztuka przymusowych banitów, równie the art of forced exiles, equally unambiguous. We saw the jednoznaczna. Zobaczyliśmy kuratorską „agitkę” występu- curator’s propaganda manifesting against the political situ- jącą przeciwko sytuacji politycznej, ale nie służącą rzetelnej ation but unreliable in its presentation of art. In my opin- prezentacji sztuki. Kuizinas zrobił nudną, moim zdaniem, ion, Kuizinas made a dull exhibition for himself, and not wystawę dla siebie, nie dla artystów, którzy potrzebują pro- for the artists who need promotion because they live in an mocji, bo żyją w zniewolonym kraju. Potrzebują i nie tylko enslaved country. ey need it not only because they pro- pod warunkiem, że uprawiają sztukę polityczną, lecz dlate- duce political art but because they are excellent. And this go, że są świetni. i to na przekór kulturalnym politrukom is despite Lukashenko’s cultural political instructors and Łukaszenki, jak i kuratorom, deklarującym „otwieranie curators declaring ‘opening doors’, only with a question drzwi”, ale ze znakiem zapytania. Możliwie neutralnej, ar- mark. Possibly neutral, artistic promotion is necessary for 7 tystycznej promocji potrzebują tak samo Białorusini z Bia- Belarusians from Belarus, as well as for Belarusians from łorusi, jak Białorusini z Niemiec, Polski, Belgii i Holandii. Germany, Poland, Belgium or Holland. Because Belaru- Bo sztuka białoruska jest jedna. Wiem, że wiele musiałoby sian art is a unity. i know that many things would have to się zmienić, żeby w pawilonie białoruskim w Wenecji zna- change in order to show in the Belarusian pavilion in Ven- lazły się prace artystów pracujących poza krajem, ale mo- ice the works of artists working abroad, but at least i could głem ich przynajmniej pomieścić we wspólnym albumie. place them in a common album.
Prof. Barazna jest rektorem mińskiej Akademii Sztuk Pięknych, gra- fi kiem, fotografi kiem, kuratorem wystaw międzynarodowych, krytykiem Prof. Barazna is the rector of the Academy of Fine Arts in Minsk. sztuki. Komisarzem pawilonu była NatalliaNOT Sharanhovich, FOR dyrektorka COMMERCIALHe’s also a graphic artist, photographer, USE curator of international exhibi- Muzeum Sztuki Współczesnej w Mińsku. tions. Pavilion’s curator was Natallia Sharanhovich, director of the Muse- Na temat poziomu niezależności pawilonu wypowiadało się bardzo um of Contemporary Art in Minsk. wielu artystów i krytyków, jak łatwo się domyślić w ofi cjalnych mediach Many artists and critics have spoken about the level of independen- pawilon był dość zgodnie okrzyknięty wielkim sukcesem i niemal cudem, ce of the pavilion. In the offi cial media as you might guess the pavilion a w środowiskach niezależnych z reguły odmawiano mu wszelkich war- was called a great success and almost a miracle, but independent experts tości. Najciekawszymi głosami w tej sprawie wydała mi się dyskusja pt. generally denied pavilion any value. i think that the most interesting voi- Artyści jeszcze są. o sytuacji białoruskiej sztuki współczesnej z Moniką ces were taken in the discussion titled “ ere are still artists. e situation Szewczyk i Andreiem Dureiką rozmawia Magdalena Linkowska i Paweł of Belarusian contemporary art conversation with Monika Szewczyk and Laufer, kultura enter.pl oraz relacje z Biennale opublikowane w specjal- Andrei Dureika by Magdalena Linkowska and Paweł Laufer”, kultura en- nym numerze „pARTisana”, , nr . Szczególnie trafne wydaje mi się ter.pl. Also a special issue of “pARTisana”, , No. . Very true is a sta- zakończenie wywiadu, jakiego udzielił Klinau w tym numerze: „Od same- tement Artur Klinau made at the end of the interview in this issue: “From go początku byłem przekonany, że białoruski pawilon weneckiego Bien- the beginning i was convinced that the Belarusian Pavilion at the Venice nale, oprócz pozytywnych relacji z państwowej prasy wywoła wiele krytyki Biennale, in addition to positive relations of offi cial media will also gene- ze strony niezależnych ekspertów. Ale chciałbym powiedzieć wszystkim rate a lot of criticism from independent experts. But i would like to say «obrażonym»: nie martwcie się! Wszyscy tam będziemy! Tylko nie zadep- to all “off ended”: don’t worry! Everyone will be there! Just do not destroy czmy tego zarodka na samym początku. Spokojnie przeanalizujmy, co the embryo at the very beginning. Calmly analyze what was done in the było zrobione w niewłaściwy sposób i zacznijmy przygotowywać się do wrong way and start to prepare for the next biennial “(interview conduc- następnego biennale” (wywiad przeprowadziła Anastasia Rusiecka, s. ). ted Anastasia Rusiecka, p. ). L R Portret lata 80., olej, płótno, 60x42 cm, Kolekcja Andreia Plesanova, Mińsk Portrait 80s., oil, canvas, 60x42 cm, Andrei Plesanov Collection, Minsk
8
Pamiętam, gdy Ukraina po raz pierwszy pokazała swój pawi- I remember when the Ukraine for the fi rst time showed its lon narodowy na . Biennale w . Były to wojskowe national pavilion at the th Biennale in . ese were namioty, ustawione niedaleko głównego wejścia do Giardi- military tents, placed near the entrance to Giardini di Bien- ni di Biennale. Głośne entrée: skoczna muzyka, dużo wód- nale. Sensational entrée: lively music, lots of vodka, ubiqui- ki, wszechobecne kwiaty słoneczników.NOT w gruncie FORrzeczy COMMERCIALtous sunfl owers. In fact very folksy USE beginnings, but memora- bardzo przaśne początki, ale zapadające w pamięć. Od tego ble ones. Since that moment Ukrainian art became known momentu sztuka ukraińska zaistniała w artystycznej świado- to the international artistic awareness. And its presence has mości międzynarodowej. i jej obecność ma charakter ciągły, a continuous character, still developing and getyting more wciąż rozwijający się i coraz atrakcyjniejszy. and more attractive.
Białoruskich „podejść” do udziału w Biennale było kilka. Mini- ere have been several attempts at Belarusian participation in ster czy wiceminister kultury Białorusi buńczucznie wspo- the Biennale. e Minister or Deputy-Minister of Culture in mniał podczas otwarcia pawilonu w , że sztuka bia- Belarus, cockily mentioned during the opening of the pavil-
Jak się okazuje nie do końca. Dopiero po dokładnym sprawdzeniu, Except sunfl owers Ukrainian pavilion presented works by distinguis- uświadomiłem sobie, że oprócz słoneczników pawilon zaprezentował pra- hed photographer Arsen Savadov, pictures by Oleg Tistol and installation ce wybitnego fotografi ka Arsena Savadova, obrazy Olega Tistola i instalację titled „Malevich-AERO” by Olha Melentiy. Curator: Alexander Fedoruk. „Malevich-AERO” Olhy Melentiyi. Kuratorem pokazu był Alexander Fedo- (. La Biennale di Venezia, main catalogue, vol. II, Electa, Venezia , p. ruk. Por. . La Biennale di Venezia, katalog główny, t. II, Electa, Venezia -). , s. - łoruska została już zauważona i nagrodzona na Biennale ion in that Belarusian art had already been noticed and weneckim, gdy w nagrodę za grafi ki otrzymał Marc awarded at the Venice Biennale, when in Marc Chagall Chagall. z kolei Andrei Dureika w jednym z wywiadów received an award for his graphic art. en Andrei Du- podnosił fakt udziału innego wybitnego artysty białoru- reika in one of his interviews mentioned the fact that Leon skiego w Biennale w – Leona Tarasewicza w pawilonie Tarasewicz, another outstanding Belarusian painter, partici- Polonia. Do tego dochodzi wystawa przygotowana przez pated in the Biennale in the Polonia pavilion. Added włoskiego kuratora Enzo Fornaro w . a w do- to this is the exhibition prepared by Italian curator, Enzo szło do ofi cjalnego przygotowania białoruskiego pawilonu Fornaro, in . And in there were offi cial prepara- na Biennale weneckie, tyle tylko, że otwarcie wystawy mia- tions of the Belarusian pavilion for the Venice Biennale, but ło miejsce w… Mińsku. the opening of the exhibition took place in… Minsk.
Czy rzeczywiście na Biennale weneckim sztuka biało- After the Venice Biennale in , did Belarusian art really ruska zaistniała wreszcie na arenie międzynarodowej i czy become known in the international arena and can the może zdarzyć się to, co zdarzyło się w przypadku sztuki same happen to it as was the case with Ukrainian art? i will ukraińskiej? Na pierwsze pytanie odpowiem zdecydowa- answer the fi rst question: defi nitely yes. It was a critical nie: tak. To był moment przełomowy i w dodatku bardzo moment and in addition a very successful debut. e sec- udany debiut. Na drugie pytanie muszę jednak odpowie- ond question, however, has the answer: no. In the system dzieć: nie. w systemie obowiązującym na Białorusi nie existing in Belarus so far there is no room for a systematic ma na razie miejsca na systematyczną i niezależną promo- and independent international promotion, because there cję międzynarodową, bo nie ma instytucji, które miałyby are no institutions obliged to do it, and fi rst of all there się tym zajmować, a przede wszystkim woli takiej promo- is no will for such promotion. In the Ukraine, there ap- cji. Na Ukrainie powstał system prywatnych galerii sztuki peared a system of private art galleries (nota bene, promot- (nota bene promujących również Białorusinów), powstały ing Belarusians as well), there arose independent Centres niezależne Centra Sztuki Współczesnej, działają kuratorzy, of Contemporary Art, there are curators, and fi rst and 9 a przede wszystkim kolekcjonerzy i sponsorzy, by wymie- foremost there are collectors and sponsors, to mention at nić choćby Viktora Pinchuka. To prawda, zięcia Leonida least Viktor Pinchuk. To tell the truth, his is a son-in-law Kuczmy, postkomunistycznego oligarchy, ale jednocześ- of Leonid Kuchma, post-soviet oligarch, but at the same nie właściciela dużej kolekcji rodzimej sztuki, właściciela time he is the owner of a large collection of national art, prywatnego centrum sztuki ze świetnym międzynarodo- owner of a private centre of art with an excellent interna- tional programme, and fi nally a long-standing sponsor of Relacja telewizji państwowej z . . : http://news.belta.by/by/ news/culture?id=. Sergei Kiriushtshenko, Czetyrie interwju / Vier Interviews, Robert- Report of Belarusian TV from . . : http://news.belta.by/by/ Bosch-Stiftung, Mińsk . news/culture?id=. Wystawa, która została odnotowana w ofi cjalnym katalogu . Bien- Sergei Kiriushtshenko, Czetyrie interwju / Vier Interviews, Robert- nale, jako narodowy udział Białorusi, miała miejsce w Galleria della Li- Bosch-Stiftung, Minsk . breria Mondadori w San Marco, a więc wNOT samym sercu Wenecji. FOR Wzięło COMMERCIAL Offi cial Biennale’s catalogue presented USE national exhibition/pavilion w niej udział artystów: Vladimir Tsesler i Sergey Voichenko (-), of Belarus at Galleria della Libreria Mondadori in San Marco. Artists: Leonid Khobotov, Ruslan Vashkevich, Valery Shkarubo, Igor Tishin, Vladimir Tsesler and Sergey Voichenko (-), Leonid Khobotov, Andrei Zadorine, Natalya Zaloznaya oraz Izrail Basov (-). Więcej Ruslan Vashkevich, Valery Shkarubo, Igor Tishin, Andrei Zadorine, Nata- na ten temat – patrz rozmowa z Vashkevichem w tej książce oraz katalog lya Zaloznaya and Izrail Basov (-). More: interviews with Ruslan główny . La Biennale de Venezia, International Art Exhibition. Partici- Vashkevich at this book, also catalogue of . La Biennale de Venezia, In- pating Countries. Collateral Events, t. II, Marsilio, Venezia , s. - ternational Art Exhibition. Participating Countries. Collateral Events, . Oprócz komisarza pawilonu Enzo Fornaro wymienione są kuratorki: vol. II, Marsilio, Venezia , p. -. Commissioner of the exhibition: Larissa Michnevic i Natallia Sharanhovich. Enzo Fornaro, curators: Larissa Michnevic and Natallia Sharanhovich. Wystawa pt. „Białoruski pawilon Biennale weneckiego” (i umieszczo- Exhibition titled „Belarusian Pavilion for Venice Biennale” (with Ita- nym na okładce katalogu włoskim: „La Biennale di Venezia il Padiglione lian subtitle on the catalogue’s cover: „La Biennale di Venezia il Padiglione Bielorusso”), została otwarta w Narodowym Centrum Wystawowym Bel- Bielorusso”) at National Exhibition Centre BelExpo in Minsk, June . Expo w Mińsku w czerwcu . w grupie artystów znaleźli się: Alexei From the group of artists also: Alexei Lunev, Artur Klinau, Alexander Lunev, Artur Klinau, Alexander Nekrashevich, Uladzimir Parfi anok, Igor Nekrashevich, Uladzimir Parfi anok, Igor Savchenko, Sergei Shabohin, Savchenko, Sergei Shabohin, Antonina Slobodchikova, Mihail Gulin, Antonina Slobodchikova, Mihail Gulin, Kanstantsin Kastsiuchenka. Co- Kanstantsin Kastsiuchenka. Koordynatorem był Ruslan Vashkevich, kura- ordinator of the exhibition: Ruslan Vashkevich, Curator: Lisaveta Mikhal- torką Lisaveta Mikhalczuk. Na marginesie dodam, że część wystawy miała czuk. More: http://contemporarybelarus.wordpress.com/tag/niezalezny- pojawić się w Wenecji i starania w tej sprawie, niestety nieudane, czyniła pawilon-bialorusi-na-biennale-w-wenecji. krakowska grupa Strupek (więcej: http://contemporarybelarus.wordpress. com/tag/niezalezny-pawilon-bialorusi-na-biennale-w-wenecji). wym programem, w końcu wieloletniego sponsora pawilo- the Ukrainian pavilion at the Palazzo Papadopoli – not in nu ukraińskiego w Palazzo Papadopoli, a nie na korytarzu the hall of a theatrical archive in Arsenale Nuovissimo. archiwum teatralnego w Arsenale Nuovissimo. A lot will depend on the exhibitions on the following Biennales Wiele będzie zależało od wystaw na następnych Biennale oraz and the degree of their independence. is is the question of stopniu ich niezależności. To kwestia przyszłości sztuki bia- the future for Belarusian art. But not only the future counts, łoruskiej. Ale nie tylko przyszłość się liczy, warto pamiętać it is worth remembering about the past, even not so distant o przeszłości, choć niedalekiej, gdy rodziła się nowa sztuka past, when Belarusian art was being born. Artur Klinau is białoruska. Ma tego świadomość Artur Klinau, który mówił: aware of it and he said “ e largest threat for Belarus is not „Największym zagrożeniem dla Białorusi nie jest władza, po- the authorities or politics, our greatest threat is a loss of sov- lityka, największym zagrożeniem jest zatrata suwerenności, ereignty, independence and only culture is a guarantee of in- niepodległości i tylko kultura jest gwarantem niepodległości. dependence. at is why cultural projects are the most stra- Dlatego projekty kulturalne to najbardziej strategiczne pro- tegic projects for Belarus”. Artur publishes monographs of jekty dla Białorusi”. Artur wydaje monografi e kluczowych key Belarusian artists, so far he has published two, the third artystów białoruskich, na razie ukazały się dwie, trzecia już will come out soon, and he has planned over volumes. It niedługo, a zaplanowanych jest ponad tomów. To będzie will be a systematizing facts, critical encyclopedia, which Be- krytyczna, systematyzująca fakty encyklopedia, której bardzo larus is missing very much. brakuje. ere is no objective history of independent Belarusian art, but Nie ma jednej, obiektywnej historii białoruskiej sztuki nie- there are some or several dozen personal histories. Fragments zależnej, jest za to kilka, kilkadziesiąt osobistych historii. of some of them will be found in this book. ese are emo- Fragmenty niektórych znajdują się w tej książce. To historie tional stories. And legendary ones. i shall give an example: for emocjonalne. i obrosłe legendami. Podam przykład: dla jed- one of my interlocutors, Andrei Plesanov, what was a decisive nego z moich rozmówców, Andreia Plesanova, momentem moment in the development of this phenomenon was when 10 przełomowym rozwoju tego zjawiska, był fakt wysłania przez he sent a telegram to Michail Gorbachov with a request for niego telegramu do Michaiła Gorbaczowa z prośbą o spowo- the authorities to withdraw the order to close the exhibition of dowanie cofnięcia przez władze partyjne nakazu zamknięcia the “Forma” group in the s. It is true that the exhibition reo- wystawy grupy „Forma” w latach . Faktem jest, że wysta- pened later and that Plesanov remembers it. But is there really wę później otwarto, oraz to, że Plesanov to pamięta. Ale czy a copy of the telegram, was it sent, did it reach the addressee rzeczywiście istnieje kopia telegramu, czy został wysłany, czy and did it have any infl uence on opening the exhibition – we dotarł do adresata oraz czy miało to jakikolwiek wpływ na do not know. And probably we will never fi nd out. decyzję o otwarciu wystawy – tego nie wiemy. I pewnie ni- Some of my interlocutors attributed to themselves various gdy się nie dowiemy. merits in the battle for the independence of Belarusian art and refused to give them to others. ey extolled the mean- Na otwarcia pawilonu przylatywali np. GeorgeNOT Soros czy FOR Elton John COMMERCIALing of some exhibitions and lessened USE the value of others. (w ). w tym roku Palazzo prezentowało nowy projekt Centrum Sztuki Pinchuka Future Generation Art Prize @ Venice, skierowanej do młodych artystów z całego świata. Na wernisażu pojawił się m. in. Jeff Koons i An- At the opening there were George Soros and Elton John (in ). dreas Gursky. is year Palazzo presented a new project of Pinchuk Art Centre: Future Generation Art Prize @ Venice for Young Artists. Jeff Koons and Andreas Wypowiedź Artura Klinaua na konferencji „Wspólne działania polsko- Gursky were at the opening. białoruskie” w Warszawie. Klinau’s speech at the Warsaw conference „Polish-Belarusian Joint Odwiedziłem pana Andrzeja (prosił, żeby tak się do niego zwracać, Actions”. gdyż mieszkał w Polsce i wciąż utrzymuje bliskie kontakty z Polakami) w jego ogromnym mieszkaniu w Mińsku, gdzie zgromadzona jest ogromna, i visited Mr. Andrzej (he asked to call him Andrzej because he lived in jedna z największych i najbardziej reprezentatywnych prywatnych kolekcji Poland and he still maintains close contacts with Poles) in his huge apart- niezależnej sztuki białoruskiej. Po obejrzeniu zaledwie części zbiorów, prze- ment in Minsk, where he accumulated a huge, one of the largest and most prowadziłem z nim obszerny wywiad, który po opracowaniu, a może i po representative private collections of independent Belarusian art. After seeing kontynuacji podczas następnego spotkania, chciałbym opublikować. Na just a part of the collection, i conducted an extensive interview with him, koniec artysta zaimprowizował krótki koncert swoich własnych pieśni, ale which after compilation, and perhaps its continuation at the next meeting, także przebojów „Czerwonych Gitar”. Plesanov jest malarzem, ale i niestru- i would like to publish. At the end the artist improvised a short concert of dzonym organizatorem, czy jak się dzisiaj mówi, kuratorem wystaw, który his own songs, but also hits of “Czerwone Gitary (Red Guitars)”. Plesanov odegrał bardzo ważną rolę w okresie narodzin nowej sztuki na Białorusi. is a painter, but also the indefatigable organizer, or as is said nowadays, cu- Również jego roli jako kolekcjonera nie sposób przecenić. rator of exhibitions, which played an important role in the birth of new art in Belarus. Also, his role as a collector can not be overstated. V A Generał 1989, olej, płótno, 60 x 45 cm, Kolekcja Andreia Plesanova, Mińsk e General 1989, oil, canvas, 60 x 45 cm, Andrei Plesanov Collection, Minsk
11
Niektórzy z moich rozmówców przypisywali sobie różne za- Not to mention their evaluations of their own and their sługi w walce o niezależność białoruskiej sztuki oraz od- colleagues’ oeuvre. It was diffi cult to decide who is to be mawiało ich innym. Podnosili znaczenie jednych wystaw trusted. I accepted it as an element of artistic atmosphere, i umniejszali innych. Nie mówiąc o ocenach twórczości common both for Belarusian artists and Polish, Lithuanian własnej i kolegów. Trudno było się zorientować, komu war- or Russian ones, as well as probably for German, French or to uwierzyć. Uznałem to za element kolorytu artystyczne- American artists. Artists are entitled to this, it is a part of go, nieobcego zarówno twórcom białoruskim,NOT jakFOR polskim, COMMERCIALtheir professional temperament. USE litewskim czy rosyjskim, a pewnie też niemieckim, francu- at is why I did not undertake to decipher all the intricacies, skim czy amerykańskim. Artyści mają do tego prawo, to relationships or legends on the one hand, or to precisely część temperamentu zawodowego. establish the facts. is is a task for an ambitious histo- Dlatego nie podejmowałem się rozszyfrowania wszystkich rian of art and not an art critic. A task maybe for Katia, zawiłości, układów, legend z jednej strony, ani ustalania who devoted her doctoral dissertation to this issue and precyzyjnie faktów. To zadanie dla ambitnego historyka is in the process of its defense. Will Izafatava dispel all sztuki, nie krytyka. Zadanie, być może, dla Katii, która po- doubts? I wish she would, but in fact I doubt. From such święciła temu zagadnieniu pracę doktorską i właśnie jest a short perspective, only years, and in the face of so w trakcie jej obrony. Czy Izafatava rozwieje wszelkie wąt- many points of view of the living artists, still creating ones, pliwości? Życzę jej tego, ale szczerze wątpię. Z tak krótkiej writing a history of the latest art is practically impossible. perspektywy, zaledwie lat, i w obliczu tak wielu punk- I am trying to sum up the period of the s in Polish art tów widzenia artystów żyjących, wciąż tworzących, napisa- in a series of books and exhibitions, referring to the facts 54. La Biennale di Venezia 2011
12
nie historii najnowszej sztuki jest właściwie niemożliwe. Ja from – years ago and I constantly have a feeling that it próbuję podsumować okres lat . XX w. w sztuce polskiej is only contributory work. And how can you write from the w serii książek i wystaw, odnosząc się faktów sprzed – point of view of a historian about phenomena from over lat i wciąż mam wrażenie, że to tylko praca przyczynkarska. a dozen years ago? Because it was not until that the A jak pisać z punktu widzenia historyka o zjawiskach sprzed phenomenon of independent Belarusian art appeared on kilkunastu lat? Bo przecież zjawisko niezależnej sztuki biało- a wider scale, together with the establishment of “ e Sixth ruskiej zaistniało w szerszym zakresie NOTdopiero ok. ,FOR wraz COMMERCIALLine” Gallery, which most of my USE interlocutors admit. So, z założeniem Galerii „Szósta Linia”, co przyznaje większość years ago at most. All syntheses, structural analyses of this moich rozmówców. A więc najwyżej lat temu. Wszelkie phenomenon, which still active, may at best constitute ma- syntezy, analizy strukturalne tego zjawiska, w dodatku wciąż terial for historians who will have at least a perspective of aktywnego, mogą, co najwyżej stanowić materiał dla history- years, so this is material for the next generation. ków, którzy będą mieli przynajmniej -letnią perspektywę, a więc to materiał dla następnego pokolenia. What is this book, then? It is a result of a critical adventure with an extremely valuable and completely unknown (even A czym jest ta książka? Rezultatem krytycznej przygody ze zja- in Poland, geographically closest, only fragmentarily known) wiskiem bardzo wartościowym, kompletnie nieznanym phenomenon, which is dynamically developing, original, (nawet w Polsce, położonej najbliżej, tylko wyrywkowo), although at times displaying an exaggerated concern for ap- dynamicznie się rozwijającym, oryginalnym, ale przejawia- propriate, in their opinion, and constant references to world jącym czasami przesadną dbałość o właściwe, w ich przeko- art, at times bordering on totally unnecessary, servility. naniu, i ciągłe odniesienia do sztuki światowej, nierzad- With this album I would like to give homage to all those ko wręcz na granicy czołobitności, zupełnie niepotrzebnej. remarkable artists and lots of other artists, who I was not Chciałbym tym albumem oddać honor tym niezwykłym able to write about, but who live in an undemocratic coun- artystom i dziesiątkom innych, o których nie dałem rady try, exposed to repressions and very diffi cult living condi- napisać, twórcom, żyjącym w niedemokratycznym kraju, tions (higher and higher prices, soaring exchange rates of narażonym na represje i bardzo trudne warunki życia (co- dollars against Belarusian rubel, etc.). But fi rst of all I tried raz większa drożyzna, skokowe zmiany kursu dolara wobec to fi nd and present the value of their art, sometimes even białoruskiego rubla etc.). Nade wszystko jednak starałem specially ignoring political aspects. Political circumstances się odnaleźć i przedstawić wartość ich sztuki, czasem na- are changing but the value of art is an absolute currency. wet specjalnie omijając aspekty polityczne. Bo warunki I would like the readers of this publication to primarily pay polityczne ulegają zmianie, ale wartość sztuki jest walutą attention to artistic values, to enable them to notice the in- absolutną. Chciałbym, aby odbiorcy tej publikacji mogli novativeness, originality and universalism of those works, się odnieść przede wszystkim do wartości artystycznych, so much enriching contemporary European art. by mogli ujrzeć nowatorstwo, oryginalność i uniwersalizm I also wanted to introduce people, not only works themselves, tych dzieł, wzbogacających współczesną sztukę europejską. and conditions in which they live, worked and work, what Chciałem też przedstawić ludzi, a nie same dzieła, warunki they think, what they strive for, what they would like to w jakich żyją, tworzyli i tworzą, co myślą, do czego dążą, convey to others about themselves and about their country. co chcieliby przekazać innym o sobie i swoim kraju. As I mentioned above, this book would not have been written Jak już wspominałem wyżej, nie doszłoby do napisania tej without the invaluable professional and organizational help książki bez nieocenionej pomocy fachowej i organizacyjnej of Katsarina Izafatova, for which I express my warmest Katsaryny Izafatavej, za co dziękuję jej serdecznie. Dzięku- thanks. I would also like to thank Andrei Dureika for his ję również Andreiowi Dureice za pomoc i materiały, a także help and materials, and also Valentina Kiselova, the artistic Pani Valentinie Kiseliovej, dyrektorce artystycznej Galerii Ў. director of the Ў Gallery. 13 Przede wszystkim dziękuję jednak wszystkim Artystom bia- But fi rst and foremost I would like thank all Belarusian Art- łoruskim, którzy zechcieli się ze mną spotkać, rozmawiać, ists who were able to meet me, talk to me, who sent mate- nadsyłali mi materiały i zdjęcia. Razem stworzyliśmy tę rials and photographs to me. We have produced this book książkę. Дзякую вас! Благодарю вас! together. Дзякую вас! Благодарю вас!
Mińsk-Warszawa, listopad-grudzień Minsk-Warsaw, November – December K S K S
NOT FOR COMMERCIAL USE VICTOR PE TROVNOT FOR COMMERCIAL USE Ostatni „dziki” Mohikanin The last of the “wild” Mohicans
Młodzieńczy uśmiech, siwiejąca broda, czarna bluza z kap- Youthful smile, graying beard, black hooded sweatshirt, black turem, czarny płaszcz i kaszkiet – wypisz-wymaluj artysta coat and cap – that’s the spitting image of an independent niezależny. Victor Petrov, malarz i performer, człowiek-le- artist. Victor Petrov, painter and performer, a legend, co- genda, współtwórca kultowej i jednej z najważniejszych creator of the cult group “Form”, one of the most impor- na Białorusi grup artystycznych „Forma”, która rozpoczęła tant artistic groups in Belarus which started their activity działalność pod koniec lat . XX w., a później, po rozła- towards the end of s, and later after the breakup of mie „formistów”, założyciel grupy M-Art (-), z którą ‘formists’, the founder of M-Art (-), which exhib- wystawiał na Litwie i we Francji. Także w Mińsku, ale rza- ited in Lithuania and France. In Minsk too, but less often. dziej. Ich sztuka uchodziła za obrazoburczą i nieprofesjo- eir art was regarded as iconoclastic and unprofessional nalną, bo nie była realistyczna, a ten styl był jedynie uzna- because it was not realistic, which was the only offi cially wany i tolerowany. approved and tolerated style. Nie studiował na Wydziale Malarstwa mińskiej Akademii He did not study at the Painting Department of the Fine Arts Sztuk Pięknych, bo ze swoimi „dzikimi” obrazami, które Academy in Minsk because with his ‘wild’ pictures, which malował od końca lat ., nie miałby szans na przyjęcie. he had been painting since the end of the s, he had no Zdawał i został przyjęty na Wydział Projektowania, gdzie chance of being accepted. He passed exams and got a place mógł w miarę swobodnie studiować i robić swoje. Nie oby- at the Design Faculty, where he was able to study at ease ło się bez konfl iktów, ale starał się zawsze zaliczać wszystkie and continue to make his own art. Some confl icts were przedmioty i nie dawać pretekstów do wyrzucenia. Dosta- unavoidable but he always tried to pass all exams so as not
wał zwykle niskie oceny, tak, żeby nie należało mu się sty- to give pretext to be expelled. He usually got low marks in Petrov Victor pendium i żeby sam zrezygnował. Ale wytrwał do końca order to prevent him from getting a scholarship and mak- studiów. ing him resign. However, he persevered until the end of O sztuce zachodniej i nowych tendencjach czytał w pol- studies. 15 skim „Projekcie” i „Sztuce”. Oba te pisma odegrały ważną He used to read about western art and new tendencies in the rolę edukacyjną. Młodzi artyści białoruscy mogli zoba- Polish magazines “Projekt” (Project) and “Sztuka” (Art). czyć nowe malarstwo, w znacznej mierze transawangardo- Both of these magazines played a signifi cant educational we, w wydaniu oryginalnym: włoskim, niemieckim, ame- role. Young Belarusian artists could see new painting, to rykańskim, ale też polskim. Nasi artyści Nowej ekspresji, a large extent of trans- avant-garde character, in the origi- np. Zdzisław Nitka byli tu dobrze znani i cenieni. Nowe nal edition: Italian, German, American as well as Polish. malarstwo, znane głównie ze „Sztuki”, pokazywało nowe Our New expression artists, e.g. Zdzisław Nitka, were well horyzonty i ośmielało. Na własne oczy młodzi Białorusini known and highly valued here. New painting, familiar mogli zobaczyć nowe obrazy na Biennale i Triennale Ma- mainly from “Sztuka”, showed new horizons and encour- larstwa w Wilnie, gdzie czasem docierały prace artystów aged young Belarusians, who could see with their own skandynawskich czy polskich. NOT FOR COMMERCIALeyes new pictures at the Painting USE Biennials and Triennials Jednak w znacznym stopniu transawangarda białoruska była in Vilnius, where sometimes works of Polish and Scandina- zjawiskiem samorodnym, co zresztą było jedną z naczel- vian artists were displayed. nych cech tej tendencji. Dlatego mówienie o wtórności, Yet, the Belarusian trans-avant-garde was to a large extent naśladownictwie, Polaków, Litwinów czy Białorusinów a natural phenomenon, which was also one of the key fea- w stosunku do Arte cifra czy Neue Wilde nie ma większe- tures of this tendency. at is why speaking about derivative go sensu, gdyż odnosi się jedynie do konkretnych dat za- character and imitations of Poles, Lithuanians or Belaru- istnienia tych tendencji, konkretnych wystaw itd., zgoda sians in relation to Arte cifra or Neue Wilde does not make późniejszych o , a nawet od pierwszych „dzikich” wy- much sense because it refers only to concrete dates when this staw na Zachodzie. Jednak nie można zapominać, że to tyl- trend existed, concrete exhibitions, etc; it is true, they were ko daty. Sztuka krajów ZSRR nie funkcjonowała w obiegu or even years delayed after the fi rst ‘wild’ exhibitions in międzynarodowym i nie miała szans na bezpośrednią kon- the West. However, you must not forget that these are only frontację np. na wspólnych wystawach, festiwalach, bien- dates. e art of the USSR countries did not function in nale etc. Poza artystami ofi cjalnie propagowanymi, najczęś- international circulation and had no chance for a direct con- ciej reprezentującymi konserwatywne, tradycyjne tendencje frontation, for example at joint exhibitions, festivals, bienni- socrealistyczne, artyści młodzi, niezależni, nie-realiści nie als, etc. Apart from the offi cially promoted artists, usually rep- mieli szans na paszport i wyjazd za granicę, by po powrocie resenting conservative, traditional social-realistic tendencies, móc naśladować modne trendy. Poza tym to nie był czysty young and independent artists, non-realists had no chance ekspresjonizm, raczej konglomerat różnych tendencji, ucho- to get a passport and go abroad, and later be able to imitate dzących za awangardowe, tylko dlatego, że odchodziły od fashionable trends. Besides, it was not pure expressionism socrealizmu, ale nie mające z awangardą wiele wspólnego. but rather a conglomerate of diverse tendencies, regarded as Można więc w obrazach młodych „formistów” odnaleźć ele- avant-garde only because they abandoned social-realism; in menty surrealizmu, symbolizmu czy abstrakcji, tworzących fact it had little in common with true avant-garde. So in the wraz z manierą ekspresyjnego traktowania materii malarskiej pictures of young ‘formists’ you can fi nd elements of surreal- bardzo oryginalną białoruską mieszankę, w istocie niepo- ism, symbolism or abstract art which together with the man- dobną stylistycznie do zachodnich transawangard. ner of expressive treatment of the painting matter, created Opowiadana przez Victora historia „Formy” i „M-Artu” jest a very original Belarusian mixture, in fact stylistically dissimi- bardzo smutna, ale i do przewidzenia w obliczu polityki lar from the western trans-avant-garde. kulturalnej państwa niedemokratycznego, które po odwilży e story of “Form” and “M-Art”, told by Victor, is very sad „pieriestrojki”, postanowiło rozprawić się z rozwichrzonymi but predictable in the face of the cultural policy of a non- artystami i przywrócić dawny, socrealistyczny, lub przynaj- democratic country which, after the perestroika thaw, de- mniej realistyczny, porządek w sztuce narodowej. cided to crush the wild artists and restore the old, social-re- Część „formistów” i „M-artystów” wyemigrowała w latach . alistic, or at least realistic order in national art.
przez Polskę lub Rosję do Londynu, Berlina i Tel Avivu. Co Part of the ‘formists’ and “M-artists” emigrated in the s, via Petrov Victor ciekawe, niektórzy po - latach wracają na Białoruś. Kilku Poland or Russia to London, Berlin and Tel Aviv. Interest- członków grup nie żyje. Nieliczni kontynuują działalność ar- ingly, some of them after or years return to Belarus. tystyczną, ale zmienili styl swoich prac na bardziej komercyj- Some of the group members are dead. Few of them contin- 16 ny, pomagający w sprzedaży, a tym samym pozwalającym na ue artistic activity but they have changed the style of their utrzymanie siebie i rodziny. „Ostatnim Mohikaninem”, jak works for a more commercial one, helping in sale and in this sam się żartobliwie nazwał, wciąż malującym z zgodzie z sobą way allowing to earn a living for themselves and their fami- samym, niepoddającym się, nienależącym do związku arty- lies. Victor Petrov is the “Last of the Mohicans”, as he hu- stów i kontestującym państwowe galerie, jest Victor Petrov. mourously calls himself, and he still keeps painting in agree- Nie wystawia na Białorusi od r., kiedy zamknięto nieza- ment with himself, unyielding and not belonging to artists’ leżną Galerię „Szósta Linia”, którą współtworzył i gdzie miał unions, defying state galleries. dwie wystawy indywidualne. Dziś ma w mieszkaniu - He has not exhibited in Belarus since when an independ- zdjętych z blejtramów i zrolowanych prac, których do ent gallery “ e Sixth Line” was closed; he had co-founded niedawna nikt nie chciał wystawiać, ani tym bardziej kupo- it and had had two solo exhibitions there. In his fl at today wać. Ale w r., na najważniejszymNOT na świecie BiennaleFOR COMMERCIALhe has got - works, removed USE from stretchers and Sztuki Współczesnej w Wenecji, to właśnie jego obraz przy- rolled up; till recently no one wanted to present them or ciągał z daleka widzów do białoruskiego pawilonu. Płótno buy. But in , at the most important event of contempo- z r. symbolicznie nawiązywało do okresu katakumbo- rary art, the Venice Biennale of Contemporary Art, it was wego białoruskiej niezależnej nowej sztuki. his painting that attracted visitors to the Belarusian pavilion. e canvas from , symbolically referred to the catacomb period of Belarusian independent new art. „Apokalipsa” dwa razy pokazywana “Apocalypse” presented twice – rozmowa o twórczości, głównie malarskiej i życiu naj- – a conversation on Victor Petrov’s oeuvre, mainly paint- większego outsidera niezależnej sztuki białoruskiej Victora ings, and the life of the greatest outsider of independent Petrova. Belarusian art.
Także rozmowa o obrazie, który stał się symbolem, łączącym Also a conversation about the painting which has become dwa ważne momenty w najnowszej historii kultury Biało- a symbol, connecting two moments crucial for the lat- rusi: erę „pieriestrojki” z drugiej połowy lat . XX w. oraz est history of Belarusian culture: the era of ‘perestroika’ teraźniejszą, gdy po pierwszej udanej prezentacji pawilonu of the second half of the s and the present one, when narodowego na Biennale w Wenecji, można mówić o zary- after a successful presentation of the national pavilion at sowaniu się szansy na międzynarodową promocję niezależ- the Venice Biennale, you can talk about the emergence of nej sztuki Białorusinów. a chance for international promotion of the independent Victor Petrov, jak sam każe się nazywać, a nie Viktar Piatrou, art of Belarusians. jak nazwano go np. na Biennale w Wenecji, jest malarzem, Victor Petrov, as he wants to be called, not Petrov as he was rysownikiem, od lat głównie performerem, znanym called, e.g. at the Venice Biennale, is a painter, graphic de- w całej Europie, twórcą i kuratorem Międzynarodowego signer, but for the last years he has been mainly a per- Festiwalu Performance NAVINKI w Mińsku, najważniej- former, known all over Europe, the originator and curator szego, jedynego o takim znaczeniu, legendarnego, o -let- of the International Festival of Performance NAVINKI in niej tradycji i wciąż aktywnego. Choć przecież nigdy nie Minsk, the most important, legendary event, the only one powinien się zdarzyć w takim kraju jak Białoruś, a jednak of such value, with -year-long tradition and still active.
zdarzył się, zdarza i – miejmy nadzieję – będzie się zdarzał Although it should never have happened in a country like Petrov Victor jeszcze długo. Jako sygnał wolności, jako laboratorium nie- Belarus, yet it happened, keeps happening and let’s hope zależności, po prostu jako akt swobody w sztuce. – will be happening in many years to come. As a symbol NAVINKI są sławne na Białorusi, w Polsce, Europie, Japonii, of freedom, as laboratory of independence, or simply as an 17 a Victor jest sławnym performerem, zapraszanym na presti- act of freedom in art. żowe festiwale na całym świecie. Czasem, jak w Japonii, ma NAVINKI is famous in Belarus, in Poland, Europe, Japan tylko zastrzeżenia do specyfi ki tamtejszej kuchni. and Victor is a famous performer invited to prestigious fes- Pewnie dlatego, gdy spotykamy się w japońskiej restauracji tivals all over the world. Sometimes, for instance in Japan, w centrum Mińska, zamawiamy białoruskie jedzenie i piwo. he has some objections to the special character of Japanese Co prawda, umówiliśmy się najpierw nieopodal rezydencji cuisine. It is probably because of that, when we meet in prezydenckiej, w pałacu wojskowego klubu ofi cerskiego, a Japanese restaurant in the centre of Minsk, we order Be- gdzie z przekory Victor spotykał się z kolegami – niezależ- larusian dishes and beer. nymi artystami przez całe lata . Teraz jednak było tam As a matter of fact, we fi rst were to meet near the presidential zbyt głośno i duszno, abyśmy mogli spokojnie porozma- residence, at a palace of the army offi cers’ club, where out wiać. Właściwie w tym samym budynkuNOT natrafi FOR liśmy na COMMERCIALof contrariness Victor used to meetUSE his friends – independ- bar sushi. Tam też było za głośno, za duszno i w dodatku ent Belarusian artists – all through the s. However, piwo było zbyt ciepłe, ale pomimo tego postanowiliśmy now it was too noisy and stuff y there for us to have a quiet zostać. Cóż, zadziałał czar Dalekiego Wschodu. conversation. In fact, in the same building we came across a sushi bar. It was too noisy, too stuff y there too, addition-
Specjalnie w przypisie, a nie leadzie, przytoczę informację, którą uzy- Specially in the footnote, not the lead i will cite the story i herd from skałem od artysty podczas naszej pierwszej rozmowy w Mińsku, w Galerii the artist during our fi rst conversation in Minsk, at the TUT.BY Gallery, TUT.BY, ale nie udało mi się jej później zweryfi kować. Pierwotnie Petrov which i could not verify later. Initially, Petrov was to paint a new pain- miał namalować na miejscu nowy obraz, kopię monumentalnego płótna ting, a copy of the monumental canvas from , on the premises but it z r., ale okazało się, że włoscy organizatorzy nie zgodzili się, by malo- turned out that the Italian organizers did not agree to paint in the exhibi- wał w przestrzeni wystawienniczej, nota bene hallu teatralnego archiwum, tion space (NB the hall of theatrical archive) for fear of getting it dirty; w obawie przed zabrudzeniami, nie było też środków na farby i podobra- also there was no money for paints or canvas. Whether this is true or only zie. Bez względu na to, czy to do końca prawda, czy też przypuszczenie, a speculation, and whether from the point of view of Biennale it mat- oraz czy z punktu widzenia Biennale fakt wystawienia autorskiej kopii czy ters if we see a copy or original, i think it was right because the displayed oryginału miałby istotne znaczenie, uważam, że dobrze się stało, gdyż za- work presents an important period in the history of Belarusian painting prezentowane zostało dzieło, reprezentujące ważny okres historii białoru- of the two latest decades. skiego malarstwa ostatnich dwóch dekad. Nie znam się za bardzo na sztuce performance, ale zachwyciły ally the beer was too warm but still we decided to stay. Well, mnie obrazy Victora, które zobaczyłem na Biennale w We- it must have been the magic of the Far East. necji, zwłaszcza jeden, pod tytułem „Apokalipsa”, więc od I do not know too much about performance art, but I was en- razu zaczynamy rozmowę o malarstwie… chanted by Victor’s paintings which I saw at the Biennale in Poprzez nieznośny szum muzyki sushi baru z trudem udaje mi Venice, especially one, titled “Apocalypse”, so immediately się dosłyszeć swoje pytania i odpowiedzi artysty, rozmawia- we start our talk about painting… my po polsku: rough the unbearable buzz of the sushi bar music, I can hardly hear my questions and Victor’s answers, we are talk- Krzysztof Stanisławski: Oglądamy historię malarstwa Vic- ing in Polish. tora Petrova w albumach, które są porozkładane na sto- le. Większość z nich zawiera stare fotografie z lat 80. i 90., Krzysztof Stanisławski: We are watching the history of Vic- czyli przenosimy się w czasie do początku lat 90., gdy wraz tor Petrov’s painting in albums which are placed on the ta- z „pieriestrojką” powstały warunki do pierwszych działań no- ble. Most of them contain old photographs form the 80s and wej sztuki na Białorusi… 90s, so we are moving in time to the beginning of the 90s V P: Tak można by to dzisiaj określić, ale wtedy when together with ‘perestroika’ there appeared conditions wszystko wyglądało bardzo normalnie. Galeria „Szósta Li- for the first activities of new art in Belarus. .. nia”, dziś legenda tamtych czasów, powstała w r. (i dzia- V P: You can defi ne it like that today, but then łała do r. czyli przez lat) z inicjatywy dyrektora fi rmy everything looked very ordinary. “ e Sixth Line” Gallery, Białtechnologia Władimira Satkowa. now a legend of those days, was set up in (and worked till , so for years) on the initiative of the manager of
Jak widzimy na fotografiach, na wernisażu swojej wystawy Bialtechnology company, Vladimir Satkow. Petrov Victor malarstwa w tej galerii Wictor wystąpił w białym garniturze… Nie wiedziałem jeszcze wtedy, że takie garnitury noszą gangste- As we can see in the photos, Victor appeared in a white suit rzy i profesjonalni sutenerzy. Garnitur kupiłem w Warszawie at the vernissage of his painting exhibition… 18 w r., jako ślubny. Uznałem, że będzie odpowiedni na At that time I didn’t know that these are suits worn by gang- otwarcie wystawy. sters and pimps. I bought the suit in Warsaw in for my Pokazałem obrazy na płótnie i papierze. Duże formaty. Dyrek- wedding. I thought it would be suitable for the opening of tor uznał, że oprócz prezentacji na ścianach, warto też poka- an exhibition. zać moje prace w przestrzeni, więc wykonano specjalne stan- I showed then paintings on canvas and paper. Large formats. dy, na których z jednej strony pokazywane były obrazy na e director decided that apart from the presentation on papierze: czarny, czerwony i niebieski o wysokości cm, the walls, it would be good to show them in space so special a z drugiej strony zawieszone zostały prace mniejsze, nama- stands were made, and on their one side there were works lowane na odrzutach z fabryki meblowej: wąskich kawałkach on paper: black, red and blue each cm tall, and on the płyty o fantazyjnych kształtach. other side there were hung smaller works, painted on rejects Na tej wystawie w „Szóstej Linii” pokazałemNOT ok. obrazówFOR COMMERCIALfrom furniture factory: narrow piecesUSE of board with fancy dużych i średnich i ok. małych. shapes. To była duża przestrzeń wystawiennicza, która funkcjonowa- At this exhibition in “ e Sixth Line” I presented large and ła bez żadnych komisji, ograniczeń związkowych czy mini- medium-size pictures and about small ones. sterialnych. To było jedyne miejsce w Mińsku, gdzie artysta It was a large exhibition space which was functioning without mógł robić dokładnie to, co chciał. i pokazać te prace, które any committees, trade union restrictions or ministerial limi- chciał. Nigdzie indziej nie było to możliwe. tations. It was the only place in Minsk where artists could Kierowali tą galerią ludzie związani z techniką, ale miłośnicy do exactly what they wanted. And to show the works they sztuki. w ciągu tych sześciu lat w Galerii „Szósta Linia” od- chose. It wasn’t possible anywhere else. było się wiele pokazów, które dzisiaj wspominamy jako wy- e gallery was run by people connected with technology who jątkowe. were art lovers. During these six years of “ e Sixth Line” Miałem tam dwie duże indywidualne wystawy, najważniejsze Gallery there were many presentations which are still re- w mojej malarskiej karierze i właściwie jedyne. Przez całe ży- membered as unique. I had there two solo exhibitions, the Performance V P na tle obrazu Apokalipsa w Galerii „Szósta linia”, 1997 Performance by V P before his picture Apocalypse at the Gallery “The Sixth Line”, 1997
cie, jako artysta, który przez lat nie wstąpił do ofi cjal- most important in my painting career and in fact the only Petrov Victor nego związku artystów, nie miałem właściwie możliwości ones. In all my life as an artist I haven’t joined any offi cial wystawiania swoich prac. Teraz, być może, miałbym takie artists’ association, so actually I had no possibility to dis- możliwości, ale już nie chcę. play my works. Maybe now I would have such opportuni- 19 Okres „Szóstej Linii” był wyjątkowy, dużo wtedy malowałem, ties, but I don’t want it any longer. bo wiedziałem, że będę miał możliwość pokazania moich e times of “ e Sixth Line” were exceptional, I was paint- dużych formatów. Poza tym nie obawiałem się tak bardzo ing a lot then because I knew that I would be able to show cenzury. w moim mieszkaniu wystawiłem wszelkie sprzęty my large formats. Besides I wasn’t afraid so much of the z jednego pokoju, by malować ogromne płótna na podło- censorship. In my fl at, I moved all furniture to one room dze. Chodziłem po obrazie i nie bardzo miałem okazję go to paint large canvases on the fl oor. I walked on the paint- oglądać. Dopiero w galerii. To było cudowne. ing and I really had no chance to see it. Until it was hung in the gallery. It was wonderful. Czy wtedy też powstał twój ogromny obraz zaprezentowa- ny przy wejściu do pawilonu białoruskiego na tegorocznym Is it then that you made the huge painting presented at the Biennale w Wenecji? NOT FOR COMMERCIALentrance to the Belarusian pavilion USE at this year’s Biennale Tak. „Apokalipsę”, którą znasz z Wenecji, namalowałem na in Venice? moją indywidualną wystawę w Galerii „Szósta Linia”. To Yes. I painted the “Apocalypse” you know from Venice for była jedna z najważniejszych prac na tej wystawie. Myślę, my individual exhibition at the “Sixth Line” Gallery. It że kurator pawilonu białoruskiego, wybierając ten obraz na was one of the most signifi cant works at that exhibition. weneckie Biennale, chciał w jakimś stopniu nawiązać do I think that by choosing this picture for the Venice Bien- tamtego okresu w rozwoju współczesnej sztuki białoruskiej, nale, the curator of the Belarusian pavilion wanted to refer krótkiego, ale jakże ważnego. Także dla mnie osobiście. to that period of the development of Belarusian art, a short Kiedy galerię zamknięto, gdy część artystów z nią związanych but crucial period. For me personally as well. wyjechała za granicę, kiedy zaczęło się „przykręcanie śru- When the gallery was closed, part of the artists connected with by”, właściwie wycofałem się i na krótko przestałem malo- it went abroad, when ‘tightening the screws’ began I actually wać. Wtedy zaczął się dla mnie i nie tylko dla mnie okres withdrew and for a short time I stopped painting. It was prawdziwego undergroundu. then that the period of real underground started for me. Po zamknięciu „Szóstej Linii” nie chciałem już więcej wystę- After closing “ e Sixth Line” I didn’t want to appear pub- pować publicznie jako malarz. Przez te lat miałem wie- lically as a painter any more. During those years I had lokrotnie okazję wystawiania, ale nie chciałem tego robić. many opportunities to exhibit, but I didn’t want to do it. Nie chciałem ulegać dyrektorom, ani ofi cjalnym kuratorom, I didn’t want to give in to directors, offi cial curators who którzy mówili, co i jak należy wystawiać. Poza tym, w przy- said what needs to be presented and how. Besides, in the padku udziału w ofi cjalnej wystawie, zawsze trzeba było od- case of participation in an offi cial exhibition, you always dawać za darmo jeden obraz, jako podarunek do kolekcji had to give one painting for free, as a gift for the gallery or galerii lub muzeum. i to nie ten, który chciałby podarować museum collection. And it was never the one chosen by the artysta, lecz ten wybrany przez dyrektora, zwykle najlepszy. artist, but one selected by the director, usually the best one. Nie drukowali ani katalogu, ani plakatu, ale obrazy zabiera- ey didn’t print catalogues or posters, but they took paint- li. Taka była polityka. Musiałeś klękać przed nimi na kolana, ings. Such was their policy. You had to kneel before them to żeby zrobili wystawę, a oni nic ci nie dając w zamian, zabie- organize your exhibition, and they took your works without rali obrazy. giving anything in return. It was a dreadful period which To był fatalny okres, który trwał od roku do niedawna. Do- lasted from till lately. It wasn’t until recently that the piero ostatnio powstała Galeria Ў i zaczęła realizować niezależ- Ў Gallery opened and it started to work on independent ne projekty, ale czy to wystarczy w dwumilionowym mieście? projects, but is this enough in a two-million people city?
Rok 1998, kiedy zamknięto „Szóstą Linię”, był dla ciebie mo- So 1998, when “The Sixth Line” was closed, was critical for mentem przełomowym… you…. To prawda, że przestałem wystawiać swoje obrazy na Białorusi, at’s right, I stopped exhibiting my works in Belarus but
ale zacząłem je pokazywać w Polsce. Na przykład na wysta- I started to show them in Poland. For example at the exhibi- Petrov Victor wie „Królestwo Białorusi” w Podkowie Leśnej. tion “ e Kingdom of Belarus” in Podkowa Leśna. W Podkowie wystawiałem duże obrazy, ale też malowałem na In Podkowa I showed two large paintings, but I was also paint- ścianach i robiłem performance. Później ta wystawa była ing on the walls and made performances. Later the exhi- 20 prezentowana w Gdańsku i Słupsku w Bałtyckiej Galerii bition was presented in Gdańsk and Słupsk at the Baltic Sztuki Współczesnej u Władka Kazimierczaka. Wystawiałem Gallery of Contemporary Art run by Władek Kazimierczak. też w Galerii u Jezuitów w Poznaniu, głównie rysunki. I also exhibited at the Jesuits’ Gallery in Poznań, mainly my Co zastanawiające, prace wystawiane lat temu do dzisiaj do drawings. mnie nie wróciły. Jakiś czas temu otrzymałem informację, że It’s intriguing that the works presented years ago still haven’t moich obrazów leży gdzieś w magazynie Biblioteki Naro- returned to me. Some time ago I gat information that of dowej w Warszawie… those paintings are kept somewhere in a storeroom of the Wystawy w Polsce były dla mnie bardzo ważne, gdyż oznacza- National Library in Warsaw. ły, że moje malarskie życie po zamknięciu „Szóstej Linii” e exhibitions in Poland were very important for me as they w Mińsku uległo przedłużeniu. To było swoiste życie po ży- meant that my painting life after closing of the “Sixth Line” ciu, bo wiedziałem, że w Mińsku nie NOTbędę już wystawiał. FOR COMMERCIALin Minsk was prolonged. It was USEa sort of life after life be- W tym czasie poznałem Władka Kazimierczaka i zacząłem zaj- cause I knew that I would not exhibit in Minsk any more. mować się performancem. w założyłem międzynarodo- At that time I met Władek Kazimierczak and started to deal wy festiwal NAVINKI, do dziś jedyny na Białorusi i w ca- with performance. In I established the international łej Wschodniej Europie. Nie ma podobnych imprez ani na festival NAVINKI, till now the only one in Belarus and the Ukrainie, ani w krajach bałtyckich. To festiwal wolności whole eastern Europe. ere are no similar events either in w zamkniętym kraju. the Ukraine or in the Baltic countries. It’s a festival of free- dom in a closed country. Ale powróćmy do malarstwa. Pokazujesz wiele obrazów przedstawiających zwierzęta… But let’s come back to painting. You present many pictures To bardzo osobiste prace. Moja mama przeżyła wojnę na Kre- showing animals… sach wschodnich jako dziecko w czasach okupacji niemie- ese are very personal works. My mum survived through the ckiej. Opowiadała mi historię nauczycielki wiejskiej, która war in the eastern Borderlands as a child during the times Jeleń i wilki 2004, olej, płótno Deer and wolves 2004, oil, canvas Victor Petrov Victor
w zimie nocą wracała ze szkoły do domu i opadły ją wilki. of German occupation. She told me a story of a village 21 Miała ze sobą plik zeszytów uczniów i paliła jeden za dru- teacher who was going home on a winter night and in the gim, by odpędzić zwierzęta. Choćby tylko na moment, tak woods she was attacked by wolves. She had a stack of her długo, jak długo pali się papier. Gdy następnego dnia rano students’ notebooks with her and she burned one after an- ludzie śledzili jej drogę, widać było kupki popiołu z zeszy- other to drive the animals away. At least for a moment, as tów, a w końcu, gdy zabrakło papieru, ślady pożarcia na- long as the paper was burning. When the next day people uczycielki przez stado. w nawiązaniu do tej historii z dzie- were following her path, they could see piles of ash from ciństwa powstała cała seria moich obrazów i rysunków the notebooks, and eventually when she had run out paper, z wilkami. Około niedużych prac. the traces of the teacher having been devoured by the pack. Referring to this story from my childhood, I made a whole W pracach z tego okresu, a także wcześniejszych, z lat 80., series of paintings and drawings with wolves. About wyraźne są wpływy symbolizmu i bardzoNOT specyficznego FOR eks- COMMERCIALsmall works. USE presjonizmu… Tak, bardzo specyfi cznego. To wpływ Witkacego, ale i trady- In the works from that period, and also earlier ones, from cji ikony. A także motywy pogańskie. Z mitologii ludów, the 80s, I can clearly see the influences of symbolism and żyjących na tych terenach, przedchrześcijańskiej, zrodziły very special expressionism …. się moje „głowy”, które malowałem w latach . i maluję Yes, very special. It is the infl uence of Witkacy and the tradi- dzisiaj. Jeśli są niebieskie, to „głowy wody”, jeśli czerwone, tion of icons. And also pagan motifs. My “heads”, which to „głowy ognia i powietrza”. Namalowałem kilkadziesiąt I was painting in the s and still paint, arose from the takich prac przez lat, to jeden z najważniejszych moty- pre-Christian mythology of the people who lived in this wów mojego malarstwa. area. If they are blue, then they are “heads of water”, when red then they are “heads of air and fi re”. I’ve painted sev- Na jednym z najciekawszych obrazów z tego okresu, eral dozen of such works over years, it’s one of the key z 1991 r., przedstawiasz panoramiczny cmentarz, na któ- motifs of my painting. rym spotykają się symbole pogańskie, katolickie i prawosław- In one of the most interesting paintings from this period, ne, a wśród nich pląsają niebieskie sylwetki… from 1991, you show a panoramic cemetery in which pa- Zabytki przeszłości na Białorusi: zamki, klasztory, kościoły gan, Catholic and Orthodox symbols meet, and among them i cmentarze przez dziesięciolecia nie były restaurowane, więc there are blue figures dancing….. popadły w ruinę, stały się martwe. Zainteresował mnie te- For decades, the historical monuments of Belarus: castles, mat połączenia żywych postaci i martwej architektury. Po- monasteries, churches and cemeteries haven’t been restored, staci wnoszą życie do martwej scenerii. Fascynowały mnie so they fell into ruin, became dead. I was interested by the cmentarze z reliktami kultury pogańskiej, wciąż obecnymi theme of combining living fi gures and dead architecture. na wsiach, fascynowali mnie prości ludzie. Okrąg, krzyż i sa- e fi gures bring life into the dead scenery. I was fascinated Victor Petrov Victor Cmentarz 1993, olej, płótno e Cemetery 1993, oil, canvas 22
kralna przestrzeń cmentarza. Czyli połączenie abstrakcji zna- by relics of pagan culture, still present in the villages, I was ków i ekspresji przedstawienia w kompozycji symbolicznej. fascinated by the little people. e circle, cross and the sac- ral space of a cemetery. Or a combination of the abstract Elementem czysto surrealistycznym na tym obrazie są czer- signs and the expression of representation in a symbolic wone kawałki arbuza unoszące się w powietrzu… composition. Arbuzy kupowaliśmy na bazarach. To były rzeczywiście surrealne akcenty naszego życia. Szaro-niebieskiego, jak na tym obrazie, There are also some purely surrealistic elements in the picture, z nierealnymi plamami czerwonych kawałkówNOT arbuza. FOR COMMERCIALin the form of red pieces of watermelon USE floating in the air… We used to buy watermelons in street markets. ese were re- Widoczne są również elementy buddyjskie… ally surreal accents of our life. Life that was gray and blue, Tak, miałem taki okres. Czytałem w twojej książce historię ma- like in this picture, with unreal patches of red pieces of wa- larza Wojciecha Tracewskiego, który porzucił malarstwo na termelon. rzecz nauczania buddyzmu. Ja zajmowałem się buddyzmem przez lat. I can also see Buddhist elements… Yes, I had such a period. In your book, I read the story of Tracewski porzucił malarstwo na 23 lata, by powrócić do nie- a painter, Wojciech Tracewski, who abandoned painting go – na krótko – i na moje zaproszenie namalować serię no- for the sake of teaching Buddhism. I was preoccupied with wych prac. Znakomitych, częściowo stanowiących dokończe- Buddhism for years.
Mowa o książce: Krzysztof Stanisławski, East Beast. Polska Nowa eks- According to the book: Krzysztof Stanisławski, East Beast. Polnische presja od lat . XX wieku / Polnische Neue Expression seit der er Jahre Neue Expression seit der er Jahre des XX Jahrhundert, Dresden, Wrocław des XX Jahrhundert, Dresden, Wrocław . . nie zaczętych płócien z połowy lat 80. Były pokazywane na Tracewski left painting for 23 years, and then returned to it wystawie w Dreźnie. Jednak to był incydent, po którym Woj- – for a short time – and on my invitation he painted a series tek powrócił do buddyzmu… of new works. Excellent ones, partially a continuation of the Ja bym tak nie mógł, ponieważ uznaję zasadę, że maluję co- canvases he started in mid-80s. They were showed at an dziennie. Jeśli nie obraz, to przynajmniej szkic, rysunek. exhibition in Dresden. Yet, it was an incident, after which Od początku lat . do września r. malowałem co- Wojtek returned to Buddhism… dziennie. Pod koniec tego okresu napisałem nawet na jed- I couldn’t do so because I believe in a rule that I should paint nym obrazie, po miesięcznej przerwie, że artysta powinien every day. If not a painting, at least a sketch, drawing. mieć przerwę, odpocząć od malowania. w formie uspra- Since the beginning of the s till September I was wiedliwienia. Mnie buddyzm nie oddzielał od malarstwa, painting everyday. Towards the end of this period I even pomagał mi je zgłębiać. wrote on one of the paintings, after a month’s break, that Cały czas tworzę malunki. Mam ich bardzo dużo. Zwykle an artist should have a break to rest from painting. As małe, rysowane węglem, kredką, kolorowe lub monochro- a form of excuse. Buddhism didn’t separate me from paint- matyczne. ing, it allowed me to fathom it. I make pictures all the time. I’ve got lots of them. Usually Brałeś udział w jednej z pierwszych szerszych prezentacji they are small, drawn in charcoal, crayon, coloured or sztuki białoruskiej w Polsce w hali odlewni fabryki Norblina, monochromatic. gdzie w połowie lat 80. odbywały się wystawy Nowej eks- presji3. W 1991 r., 4 lata po słynnej wystawie „Co słychać”4, You took part in one of the first wider presentation of Be- podsumowującej nurt polskiej transawangardy, zawisły tam larusian art in Poland, in the shop floor of Norblin foundry, 3 ekspresjonistyczne obrazy z Białorusi. Oprócz ciebie pokazy- where in mid-80s exhibitions of the New expression were Petrov Victor wali swoje prace m. in. Vladimir Akulov, Artur Klinau (wtedy held. In 1991, 4 years after the famous exhibition “What’s jeszcze Klinow), Andrei Plesanov, Aleksiej Żdanow i inni, dziś Up?”4, summing up this trend of Polish trans-avant-garde, mniej znani. Dlaczego wybrani zostali właśnie ci artyści? expressionistic paintings from Belarus were hung. Apart 23 To byli wtedy najaktywniejsi malarze. Zwłaszcza Akułow, zna- from you, other artists included Vladimir Akulov, Artur Klin- komity ekspresjonista, dziś malujący na zamówienie boga- au (then Klinov), Andrei Plesanow, Alexei Zhdanov and tego kolekcjonera, który za utrzymanie i alkohol przejmuje others, now less known. Whey were these very artists se- wszystkie jego obrazy. Wybitny artysta, niestety w szponach lected? nałogu, sam się degradujący. Obrazy Klinowa z tego okresu ey were the most active painters then. Especially Akulov, to jego największe osiągnięcia malarskie, pełne wewnętrznej excellent expressionist, now painting on commission of rich energii. Później malował jakby marzenia senne, już pozba- collectors, who in return for food and lodging take over all wione tej energii. Z innych uczestników warto wspomnieć his pictures. An outstanding artist, unfortunately in the grip o Anatolu Rzewuskim, który też malował dobre obrazy, ale of addiction, self-degrading one. Klinov’s paintings from this niestety miał problemy psychiczne, chorował. To był świetny period are his greatest painting achievements, full of inner artysta, ale nie wiem, co dziś się z nimNOT dzieje, nawet, FOR czy jesz- COMMERCIALenergy. Later he tended to paint USE something like dream imag- cze żyje. Aleksander Taranowicz mieszka i pracuje w Berli- Exhibition „Bieł Art. Panorama sztuki białoruskiej” (Bieł Art. Be- larusian Art Panorama), former Norblin Factory, Warsaw, organized by Wystawa pt. „Bieł Art. Panorama sztuki białoruskiej” w d. Zakła- Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castel in Warsaw and Centre dach Norblina w Warszawie, zorganizowana przez CSW oraz Centrum Orientir and Gallery Aleksander from Minsk, . . – . . . Cu- Orientir i Galerię Aleksander w Mińsku, czynna w dniach: . . – . rator: Marek Goździewski. Artists (in Polish transcription): Włodzimierz . . Kurator: Marek Goździewski. Wzięli w niej udział (zachowana Akułow, Włodzimierz Appo, Matwiej Basow, Walery Czukin, Konstanty spolszczona pisownia imion i nazwisk): Włodzimierz Akułow, Włodzi- Górecki, Aleksander Dosużew, Mikołaj Dundin, Grigorij Iwanow, Artur mierz Appo, Matwiej Basow, Walery Czukin, Konstanty Górecki, Alek- Klinow, Todor Kopsza, Władysław Kufko, Ryszard Maj, Aleksander Ma- sander Dosużew, Mikołaj Dundin, Grigorij Iwanow, Artur Klinow, To- lej, Elżbieta Maliszewska, Sergiusz Maliszewski, Walentyn Nudnow, Wale- dor Kopsza, Władysław Kufko, Ryszard Maj, Aleksander Malej, Elżbieta ry Piesin, Wiktor Pietrow, Andrzej Plesanow, Natalia Raczkowska, Anatol Maliszewska, Sergiusz Maliszewski, Walentyn Nudnow, Walery Piesin, Rzewuski, Aleksander Rodin, Olga Sazykina, Dymitr Surynowicz, Alena Wiktor Petvov, Andrzej Plesanow, Natalia Raczkowska, Anatol Rzewu- Sysun, Aleksander Taranowicz, Wiktor Szyłko, Włodzimierz Wiszniewski, ski, Aleksander Rodin, Olga Sazykina, Dymitr Surynowicz, Alena Sysun, Aleksander Zabawczyk, Aleksiej Żdanow (Centrum Sztuki Współczesnej Aleksander Taranowicz, Wiktor Szyłko, Włodzimierz Wiszniewski, Alek- Zamek Ujazdowski w Warszawie. Centre for Contemporary Art Ujaz- sander Zabawczyk, Aleksiej Żdanow („Centrum Sztuki Współczesnej Za- dowski Castel in Warsaw. -, CSW, Warsaw , p. ). mek Ujazdowski w Warszawie. -”, CSW, Warszawa , s. ). Latest Art. What’s Up?, old Norblin Foundry, Branch of Technology Sztuka najnowsza. Co słychać, d. Zakłady Norblina, Oddział Muze- Museum in Warsaw, . . – . . , curator: Andrzej Bonarski. um Techniki w Warszawie, . . – . . , kurator: Andrzej Bonarski. nie. Aleksander Zabawczyk nastawił się na sztukę komercyjną, es, deprived of this energy. Mentioning other participants you wciąż jest aktywny, ale właśnie w tej dziedzinie. Zaczynał jako can’t fail to mention Anatol Rzewuski, who also painted good ekspresjonista, ale szybko zajął się malarstwem akademickim. works, but unfortunately he had mental problems, he was ill. Żdanow nie żyje. Ja pokazywałem prace wybitnie ekspresyj- He was an excellent painter but now I don’t know what’s go- ne z okresu –. Do dzisiaj mam niektóre z nich w domu, ing on with him or if he is still alive. Alexander Taranovich a także starsze płótna, niektóre z r. works and lives in Berlin. Alexander Zabavchik turned to commercial art and he’s still active in this fi eld. He started as O drugiej szerszej prezentacji współczesnej sztuki białoru- an expressionist but soon turned to academic painting. skiej, w jakiej brałeś udział, o wystawie „Królestwo Białoru- Zhdanov is dead. I was presenting highly expressive works si” w Podkowie Leśnej i Bałtyckiej Galerii Sztuki w 1997 r. już from the period –. Till now I’ve had some of them at mówiliśmy. home, as well as older canvases, some from . Po tej wystawie zostałeś zaproszony na Międzynarodowy Fe- stiwal Sztuki Performance Zamek Wyobraźni do Bytowa i od We’ve already spoken about your second wider presenta- tej pory znany jesteś przede wszystkim jako performer. w in- tion of contemporary Belarusian art in which you took part, ternetowym katalogu „6-tego Zamku” czytamy: “Victor Pe- about the exhibition “The Kingdom of Belarus” in Podkowa trov-Chrucki5, performance „Dada – Dao – reflection”, (Bia- Leśna and the Baltic Art Gallery in 1997. After this exhibi- łoruś). Występ Victora Petrova łączył w sobie dwa działania: tion you were invited to the International Festival of Perform- jakąś szamańską, uzdrowicielską aktywność i reminiscencje ance Art Castle of Imagination in Bytów and since then you na temat buntowniczej postawy dadaistów wobec kultury. have become primarily known as a performer. In the Internet Artysta ubrany w biały kitel i czapkę, jak chirurg, zapaloną catalogue “The 6th Castle” we read: “Victor Petrov-Chrucki5,
żarówką zataczał kręgi nad ułożonym wcześniej czarnym ko- performance “Dada - Dao – Reflection”, (Belarus). Victor Petrov Victor łem. Rozbił żarówkę. Sypiąc białą kredę z szablonu przypró- Petrov’s act combined two activities: a shaman’s, healing ac- szył napis: DADA – DAO – REFLECTION na czarnym kole, tivity and reminiscences on the Dadaists’ rebellious stance po czym polewając wódką Wenus z Milo próbował ją podpa- towards culture. The artist wearing a white uniform and cap, 24 lić. Potem stawiając bańki na swoim ciele położył się w ko- like a surgeon, was making circles with a burning light bulb le”6. Czy tak to było? over a black circle, made earlier. He broke the bulb. Sprin- Mniej więcej tak, choć aż tak szczegółowo nie pamiętam. Wła- kling white chalk over a template, he made the inscrip- dek Kazimierczak dokładnie dokumentował poszczególne tion DADA – DAO – REFLECTION on the black circle, then wydarzenia festiwalu i to pozostało. poured vodka on Venus de Milo and tried to set it on fire. Next, cupping glasses on his body, he lay down inside the Pierwszy festiwal performance NAVINKI w Mińsku zorganizo- circle”6. Was it like that? wałeś w 1998 r.… More or less like that, though I don’t remember all the de- Od tego czasu odbyło się edycji. tails. Władek Kazimierczak thoroughly registered particular events of the festival and this is what remained. Czy organizując festiwal poświęcałeś mniejNOT czasu malarstwu? FOR COMMERCIAL USE Malować nigdy nie przestałem, ale zaprzestałem wystawiania na You organized the first performance festival NAVINKI in Białorusi. Ponieważ nie miałem odpowiednich warunków Minsk in 1998… do pracy i perspektyw pokazów, przestałem malować duże Since then there have been editions. formaty. Choć jeszcze w r. namalowałem kilka napraw- dę ogromnych obrazów, jeden z nich na dwutygodniowym Organizing the festival, you had less time for painting, didn’t plenerze, gdzie miałem odpowiednie warunki do pracy. Wy- you? stawiłem go w Holandii. To była wspólna ekspozycja m. in. I never ceased to paint but I stopped exhibiting in Belarus. z Arturem Klinauem. Because I didn’t have proper conditions for work or perspec- tives for presentations, I stopped painting large formats. W tym okresie Victor używał także nazwiska matki. Najczęściej w wer- sji dwuczłonowej, czasem jednak podpisywał się także jako Victor Chrucki, At that time Victor was also using his mother’s name. Usually in the np. publikując teksty odautorskie. two-part form, yet sometimes he signed his works as Victor Chrucki, for http://www.performance.art.pl/pl/pl.html – -ty Zamek. example while publishing his own texts. http://www.performance.art.pl/pl/pl.html - -ty Zamek. 25 e red head Czerwona głowa
2000, oil, canvas, 50 x 50 cm 2000, olej, płótno, 50 x 50 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Od końca lat . malowałem mniejsze obrazy, zwykle x Although back in I painted some really huge paintings, cm, ale nadal zdecydowanie ekspresjonistyczne. Najczęś- one of them at a two-week-long workshop, where I had suit- ciej „głowy”: czerwone lub niebieskie, co ciekawe bliskie sty- able conditions for work. I exhibited it in Holland. at was listycznie moim najwcześniejszym obrazom z lat . a joint exhibition, with Artur Klinau and others. Since the end of the s I was painting smaller pictures, usu- A teraz najbardziej ważkie pytanie: co jest dla ciebie najważ- ally x cm, but still predominantly expressionistic ones. niejsze w twoim malarstwie? Proszę odpowiedzieć krótko. Usually “heads”: red or blue; interestingly, they are stylisti- Najważniejszy jest duch. Nie ciało, nie dusza, lecz duch. cally closer to my earliest paintings from the s.
Jak dla Niemców „Zeitgeist” (Duch czasu)? And now the key question: what is for you most important in Nie, bliższe mojemu rozumieniu, jest angielskie określenie your painting? Please, answer briefly. „Soul”. e most vital is the spirit. Not body, not soul but the spirit.
A w odniesieniu do twoich performances? Czy mają one jakiś Like ‘Zeitgeist’ for Germans (Spirit of Time)? wspólny temat, nić tematyczną, łącząca poszczególne akcje? No, the English ‘Soul’ is closer to my understanding. W performance najważniejsze jest, żeby człowiek przeszedł od ciemności do światła. To proces długi i złożony: od czerni And in relation to your performances? Have they got one przechodzi się do bieli, a później do stanu przejrzystości. To common theme, thematic thread linking all particular ac- jest najważniejsze. Poza tym uważam, że nie należy rozdzie- tions? lać dyscyplin sztuki, na przykład performance’u i malarstwa. In performance it is crucial that a man goes from darkness to
Jeśli artysta jest dobrym malarzem, jest też dobrym perfor- light. is is a long and complex process: you go from black Petrov Victor merem. W sztuce nie ma podziałów, jest tylko przestrzeń. to white, and later to the state of translucence. It is the most important. Besides, I believe that you shouldn’t separate Wiem, wiem, podziały wymyślili krytycy, żeby ułatwić sobie disciplines of art, for example performance and painting. If 26 pracę… an artist is a good painter, then he is also a good performer. No właśnie. Niestety. ere are no divisions in art, only space.
W sztuce performance ważny jest czas… I know, I know, divisions were devised by art critics to make Tak, to taka materia, której nie można uchwycić. Performance their work easier… polega też na tym, że artysta sam nie może uchwycić czasu, at’s right. Unfortunately. ale doprowadza do sytuacji, gdy z czasem dzieją się dziwne rzeczy: zatrzymuje się na chwilę, wydłuża, traci zwykłe właś- In performance art time is vital… ciwości i zyskuje cechy mistyczne. Nie można tego opisać, Yes, it’s such matter which is intangible. Performance also relies trzeba to przeżyć. on the fact that the artist cannot capture the time himself, NOT FOR COMMERCIALbut he leads to a situation when USEdiff erent things happen to Czy uważasz, że filmy video, dokumentujące twoje perfor- time: it stops for a while, it lengthens, loses its usual proper- mances, dobrze oddają ducha tych akcji? ties and gains mystic features. You can’t describe it, you have Tak, zwykle tak. Pokazują też sytuację z boku, co jest dla mnie to experience it. bardzo ważne. Widzę później swoje rozmowy czy innego ro- dzaju interakcje z widzami. Don’t you think that video films, documenting your perform- ances, convey the spirit of the action properly? Twoje obrazy, z różnych okresów, zostały zaproszone do pa- Yes, usually yes. ey show the situation from the side, which wilonu białoruskiego na Biennale w Wenecji. Jeden z nich, is very important for me. Later, I can see my conversations pt. „Apokalipsa” zaprezentowano przy samym wejściu, jako or other interactions with viewers. ogromny, widoczny z daleka, znak czy sztandar (warto pa- miętać, że obraz jest czerwono-biały). To ewidentny wy- Your pictures, from various periods were invited to the Be- raz uznania dla ciebie jako malarza. Czy teraz wrócisz, jak larusian pavilion at the Venice Biennale. One of them, ti- wspominany tu Polak Wojciech Tracewski, do malarstwa tled “Apocalypse” was presented next to the entrance, as na dobre? W końcu od zamknięcia „Szóstej Linii” i twoich a huge, visible from afar, sign or banner (it’s worth remem- ostatnich wystaw na Białorusi minęło 13 lat, w tym czasie bering that the picture is red and white). This is obvious- zajmowałeś się zupełnie innym rodzajem twórczości i pub- ly an expression of your recognition as a painter. Are you liczność mogła po prostu zapomnieć o Petrovie-malarzu. going to return to painting for good, like the mentioned Jak już mówiłem, nigdy nie przestałem malować, więc nie Pole Wojciech Tracewski? After all, there’s been 13 years muszę wracać. Poza tym mogę codziennie coś namalować, since the closure of “The Sixth Line” and your last exhibi- ale nie mogę codziennie robić performance’u. To niemoż- tions in Belarus, and in the meantime you were working on liwe. other kind of projects and the audience may have forgotten A jak sam powiedziałeś, Tracewski wrócił do malarstwa tylko about Petrov-painter. na chwilę. Ja ani na chwilę nie odchodziłem, więc nasza sy- As I’ve said, I’ve never stopped painting so I don’t have to re- tuacja jest różna. turn. After all, I can paint something every day but I can’t
Bez tytułu (Topór) 1991, olej, płótno Untitled ( e ax)1991, oil, canvas
make a performance every day. It is impossible. Petrov Victor And as you’ve said, Tracewski returned to painting only for a while. And I haven’t left it even for a while, so our situa- tion is diff erent. 27 Over the years I have gathered a vast collection of paintings: I’ve got at least huge canvases, x cm and larger ones from the end of the s, or hundred works of smaller size, around a thousand made on paper. And there are small pictures on wood as well as watercolours, compu- ter graphics. e output of over -year-long work. Przez lata nagromadziła się duża kolekcja obrazów: mam przy- I managed to sell only few works in the s, for peanuts. e najmniej ogromnych płócien o wymiarach x cm collectors of those days usually paid in painting materials i większych z końca lat ., lub setki prac o mniejszych and took the paintings almost for free. rozmiarach, na kartonach w przybliżeniu tysiąc. I jeszcze Most of the works I have at home have never been shown. małe obrazki na drewnie oraz rysunki,NOT akwarele, FOR grafi ki COMMERCIALDue to a lack of storeroom I was madeUSE to take the canvases komputerowe. Dorobek ponad -letniej pracy. out of the stretchers and to roll them up. ey are lying at Tylko kilka prac udało mi się sprzedać w latach ., ale za my home. And I keep making new ones … grosze. Ówcześni kolekcjonerzy płacili zwykle materiałami malarskimi i brali obrazy właściwie za darmo. So we must show them. Większość prac, jakie mam w domu, nigdy nie była pokazy- I’d be glad to. wana. Ze względu na brak magazynu, zmuszony byłem do zdjęcia płócien z blejtramów i zrolowania ich. Leżą u mnie w do- mu. I powstają wciąż nowe…
No to musimy je pokazać. Bardzo chętnie. Apocalypse 28 Apokalipsa 1997, oil, canvas, 430 x 445 cm, detail
1997, olej, płótno, 430 x 445 cm, fragment NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 29 Marfa i Maria Marpha and Mary
2008, oil, canvas, 180 x 150 cm 2008, olej, płótno, 180 x 150 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT „Jedność” “Unity”
Performance jest poszukiwaniem własnej drogi w życiu, jedy- Performance is a quest for one’s path in life, and is the only ną istotną formą sztuki zdolną odpowiednio zareagować na relevant art-form capable of reacting adequately to the chal- wyzwania szybko zmieniającego się świata, bez dostosowy- lenges of the rapidly-changing world without adjusting itself wania się do czyichkolwiek żądań. Performance to sztuka to anyone’s demands. Performance is art in a process of con- w procesie ciągłych zmian. Lubię jego zmienność, kruchości stant fl ux. I like its variability, fragility and depth, which are i głębię, które skłaniają do wzajemnego zrozumienia i jedno- conducive to mutual understanding and the unifi cation of czenia ludzkich uczuć i emocji. Może je podnieść na wyższy human feelings and emotions. It can take them to a higher poziom i pozwala zapomnieć o swoim znaczeniu, reputa- level, and allows one to forget one’s own importance, repu- cji, zasługach i osiągnięciach. W performance jesteś całko- tation, merits and achievements. In performance, you are wicie odpowiedzialny za wszystko, co pokazujesz widzom. entirely responsible for everything you show the audience. Co najważniejsze, doświadczasz tego we wspólnej, aktywnej Most importantly, you experience it in a common active przestrzeni. Jesteś w jakiejś sytuacji. Widzisz oczy, słyszysz space. You are in a situation. You see eyes, you hear yourself jak inni i ty sam oddychacie. Performance łączy. Osobiste and others breathing. Performance unifi es. Personal experi- doświadczenie. Co może być dla nas ważniejsze niż bycie ra- ence. What could be more important than us being to- zem, zjednoczeni jako całość? Budzi myśli o spójności i jed- gether, united as a whole? It gives rise to thoughts about the ności wszystkiego, co żyje na naszej planecie, bo tak właśnie integrity and unity of all that is alive on the planet, for that jest. Ale czy będziemy nadal zjednoczeni, kiedy opuścimy is how things really are. But are we still united as we leave salę na końcu festiwalu? Myślę, że tak. Wiara w boskie war- the hall at the end of the festival? I think so. Belief in divine
tości daje nam tę szansę. W performance, jak w prawdzi- values gives us that chance. In performance, like in real life, Petrov Victor wym życiu, przechodzi się z ciemności w jasność, a to jest one goes from the dark into the light, and it is a long jour- długa podróż, tak długa jak całe życie. ney, one as long as life itself. 30 V P V P
NOT FOR COMMERCIAL USE 31
, , NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT , in courtesy of Artist Tchnienie życie na dłoni dzięki uprzejmości Artysty 2009, fot. Makoto Kondok, e breath of life on the hand 2009, photo by Makoto Kondok, White blizzard ’s attack Biały atak śnieżycy, Performance Performance 2008, photo by Natalia Lisovskaia, in courtesy of Artist Performance 2008, fot. Natalia Lisovskaia, dzięki uprzejmości Artysty Performance ARTUR KLI NAUNOT FOR COMMERCIAL USE Wyznania partyzanta Confessions of a Partisan – rozmowa z Arturem Klinauem, – conversation with Artur Klinau, wybitnym artystą, ale i człowiekiem-instytucją, jedną z naj- an artist and institution-man, one of the most important ważniejszych postaci niezależnej kultury białoruskiej. fi gures in independent Belarusian culture.
Wysoki, szczupły, odziany w modną skórzaną kurtkę, lekko Tall, slim, dressed in fashionable leather jacket, slightly gray- już siwiejący, z artystowską „kozią” bródką, o przenikliwym ing now, with artistic “goatee” beard, a piercing look, very spojrzeniu, bardzo poważny i precyzyjny w formułowaniu serious and precise in the formulation of ideas, but also myśli, ale i niezwykle otwarty, z ogromnym poczuciem hu- very open, with a great sense of humor. Man-legend, the moru. Człowiek-legenda, współczesny pozytywista, chcia- modern positivist, would like to say, given the scope of its łoby się powiedzieć, biorąc pod uwagę zakres jego działań, activities, but he prefers the term “partisan”. on sam jednak woli określenie „partyzant”. Before I went to Minsk, I placed him at the very beginning of Przed wyjazdem na Białoruś umieściłem go na samym począt- my list of the most important people I would like to meet. ku mojej listy najważniejszych osób, z jakimi chciałbym In Minsk it turned out that Klinau had just urgently gone się spotkać. Już w Mińsku okazało się, że Klinau wyjechał to … Poland. Luckily, for a short time. Until the last day właśnie pilnie do… Polski. Ale na szczęście na krótko. Do we did not know whether the meeting would take place. ostatniego dnia nie wiedzieliśmy, czy dojdzie do spotkania. Kasia called every day. At last, we’ve made it! We meet, of Kasia dzwoniła codziennie. Aż w końcu udało się! Spotyka- course, at the Ў Gallery, after a promotional meeting for my się, oczywiście, w Galerii Ў, po promocji książki mala- a book written by the painter Sergei Kiriushtshenko, who rza Sergeia Kiriushtshenki, który przeprowadził cztery wy- conducted four interviews with Belarusian artists work- wiady z białoruskimi artystami tworzącymi w Niemczech . ing in Germany . We escape the hubbub of conversations Artur Klinau Przed gwarem rozmów skrywamy się w przygaleryjnej księ- in a bookshop adjacent to the gallery, we sit under a poster garni, siadamy przy małym stoliczku pod plakatem promu- promoting his latest book “Shalom”, advertised as “a war jącym najnowszą książkę Klinaua pt. „Szalom”, reklamowa- novel”, which arouses Artur’s surprise: “War? at’s what 33 ną jako „powieść wojenna”, co wzbudza pewne zdziwienie they’ve written?” Artura: „Wojenna? Tak napisali?”. Krzysztof Stanisławski: You are a real institution in the field Krzysztof Stanisławski: Jesteś prawdziwą instytucją w sfe- of Belarusian independent culture: a painter, sculptor, au- rze niezależnej kultury białoruskiej, instytucją liczącą wiele thor of installations presented in galleries and outdoors, in departamentów. Jesteś malarzem, rzeźbiarzem, autorem the natural scenery, author of actions like “artistic bou- instalacji, prezentowanych w galeriach, ale i na zewnątrz, tique”, and besides a photographer, chief editor and pub- w scenerii naturalnej, autorem akcji typu „artystyczny bou- lisher of the magazine “pARTizan” as well as a series of al- tique”, a ponadto fotografem, redaktorem naczelnym i wy- bums on contemporary Belarusian artists, a writer, author dawcą magazynu „pARTizan” oraz serii albumów o współ- of two novels, a script writer and film set designer. Addition- czesnych artystach białoruskich, pozaNOT tym prozaikiem, FOR COMMERCIALally, you take part in numerous USEdiscussions, write polemic autorem dwóch powieści, scenarzystą i scenografem filmo- texts and reports on the condition of independent culture wym. Do tego bierzesz wciąż udział w licznych dyskusjach, in your country2. This is a wide range of interests, actually, piszesz teksty polemiczne i raporty na temat kondycji kultury enough for a group of people. What do you consider the niezależnej w swoim kraju2. To szeroki zakres zaintereso- most important in your creative activity? wań, właściwie dla grupy ludzi. Co uważasz za najważniej- A K: Frankly speaking, now I am most interested sze w swojej aktywności twórczej? in literature and cinema. Maybe I am not very disappoint-
Sergei Kiriushtshenko, Czetyre interwiu. Vier interviews, Robert- Sergei Kiriushtshenko, Czetyre interwiu. Vier interviews, Robert- Bosch-Stiftung, Mińsk . Bosch-Stiftung, Minsk Ostatnio: Artur Klinau, Białoruskie podziemie artystyczne, czyli kraj Recently: Artur Klinau, Belarusian art “underground” or the country bez galerii, w: Raport o stanie kultury niezależnej i NGO w Białorusi, with no galleries, a report on the condition of NGOs and independent Kultura Enter, Lublin . Klinau pisze w swoim raporcie: „Współczesna culture in Belarus, Kultura Enter, Lublin . Klinau wrote: “Belarusian sztuka białoruska dzisiaj jest wspólnotą „autorów”, dla których po upły- contemporary art is represented today by a community of authors who wie lat od rozpadu Związku Sowieckiego nie powstała scena artystycz- have not had any “art scene”. To survive in these “hostile” conditions, an na. W związku z tym, aby przetrwać, „autor” zmuszony jest do wyboru author has to resort to “partisan” strategies”. partyzanckiej strategii istnienia”. A K: Szczerze mówiąc, teraz jestem najbardziej zain- ed with contemporary art, but I think that this phenom- teresowany literaturą i kinem. Współczesną sztuką może nie enon becomes more and more asexual. It is unisex. e cin- jestem bardzo rozczarowany, ale myślę, że to zjawisko staje ema and literature are far more sexy. się coraz bardziej aseksualne. To uniseks. Kino i literatura są znacznie bardziej seksy. I know that you are working as a film set designer, but do you also make films or produce video art? Wiem, że pracujesz jako scenograf, ale czy również sam krę- In fi lm, I work as a script writer and set designer or artistic cisz filmy lub video art? director. I don’t deal with video, at most I use my camera. W fi lmie pracuję jako scenarzysta oraz scenograf, albo raczej But I can’t really say that I professionally practise photogra- dyrektor artystyczny. Nie zajmuję się video, używam najwy- phy. I simply realized my literary and photographic project. żej aparatu fotografi cznego. Chociaż nie mogę w pełni za- If we come back to the fi rst question, I’d like to explain why sadnie powiedzieć, że zajmuję się fotografi ą profesjonalnie. I’m basically preoccupied with literature and cinema; I must Po prostu zrealizowałem projekt literacko-fotografi czny. say that the so called contemporary art is entering into Jeśli wrócić do pierwszego pytania i wyjaśnić, dlaczego zajmuje a cold, cosmic space. It is becoming a game, revolves in mnie dziś przede wszystkim literatura i kino, to muszę powie- a closed circle important only for the participants of this dzieć, że tzw. contemporary art wychodzi w jakąś chłodną, game: the artists themselves. Film and literature haven’t be- kosmiczną przestrzeń. Staje się grą, obraca się w zamkniętym come detached from the ground, haven’t gone into the di- kręgu, ważnym wyłącznie dla uczestników tej gry: samych ar- rection of pure mathematics. ey have more life. tystów. Film i literatura jeszcze nie oderwały się od ziemi, nie skierowały się ku czystej matematyce. Mają więcej życia. At the beginning of the 80s, you started your career prima-
rily as a painter. Looking at these paintings now, you have to Artur Klinau Na początku lat 80. rozpoczynałeś karierę przede wszystkim notice that they are a little surrealistic, and expressive. What jako malarz. Oglądając dziś twoje obrazy z tego okresu, trze- do you think about them today? ba zauważyć, że są trochę surrealistyczne, a trochę ekspresyj- I think that it was the best period for me as a painter. I’d like 34 ne. Co dzisiaj o nich sądzisz? to come back to painting but now I haven’t got the time. I’d Myślę, że to dla mnie jako malarza był najlepszy okres. Wciąż like to return to very expressive painting but in a new form. mam ochotę wrócić do malarstwa, ale na razie nie mam cza- ere are many criteria of art; it is not easy to check eff ec- su. Chciałbym powrócić do malarstwa bardzo ekspresyjnego, tively what is valuable in art. Why is one work of art better ale w nowej formie. than another one? Yet, there is one criterion that can be de- Kryteriów oceny jest wiele, ale jak stwierdzić prawomocnie, co fi ned precisely. It is the energy which is inherent in the work jest cenne w sztuce? Czemu jedno dzieło jest lepsze od dru- or is not. It seems to me that in the painting I practiced giego? Jednak pewne kryterium można określić dokładnie. there was this energy. To energia, która jest w dziele, albo jej nie ma. Wydaje mi się, że w malarstwie, które uprawiałem, była ta energia. Is this chapter definitely closed? Have the brushes been bro- NOT FOR COMMERCIALken? USE Czy to jest definitywnie zamknięty rozdział? Pędzle już zostały No, it’s not closed. I’m only waiting for time. If I had at least połamane? two months less busy. I’ve been waiting for the moment for Nie, nie zamknięty. Czekam tylko na czas. Gdyby choćby ze a long time. But there’s more and more work… dwa miesiące były wolniejsze. Już długo czekam na ten mo- ment. Ale pracy jest coraz więcej i więcej… It is your installations of straw that are among your most popular projects in Poland, Holland, Germany and recently Jednymi z najbardziej znanych, także w Polsce, Holandii, also in Venice. When did you start using straw as the mate- Niemczech, ale ostatnio także w Wenecji, twoich realiza- rial for your works? cji, są instalacje ze słomy. Kiedy zacząłeś używać słomy jako I made my fi rst installation in . It was a straw catafalque. materii swoich prac? In the next few years I didn’t remember about straw. But at the beginning of I remembered about it again, the ma- M. in. w fi lmie „Masakra”, , w reżyserii Andreja Kudzinienki, z którym współpracuje na stałe. Among other in “Massacre” (Masakra) directed by Andrej Kudzinienka. Pierwszą instalację zrobiłem w r. Był to słomiany kata- terial seemed to be good and pleasant in use. Later I made falk. Przez kilka następnych lat nie pamiętałem o słomie. successive projects from it. I call this period: sweet, straw Ale na początku r. znów sobie o niej przypomniałem, life; I made so many architecture projects from straw. materiał wydał mi się dobry i przyjemny w użyciu. Później In the last period I’m referring to the classical works in paint- przyszły następne projekty. Nazywam ten okres: „słodkim ing, e.g. “ e Last Supper” by Leonardo da Vinci. I like słomiany życiem”, tak wiele zrealizowałem projektów ar- this material, fi rst and foremost because it is not indiff erent chitektury ze słomy. or neutral, and as a material it conveys very deep meaning W ostatnim okresie nawiązuję do klasycznych dzieł malar- and character; you could even speak about a certain phi- stwa, jak np. „Ostatnia Wieczerza” Leonarda da Vinci. Po- losophy of straw. On the one hand, it represents the gold doba mi się ten materiał, przede wszystkim dlatego, że nie of the world and simultaneously it presents the annihila- jest obojętny, ani neutralny, że jako materiał niesie bardzo tion of matter. głębokie znaczenie i ma wyrazisty charakter, można wręcz I like this material also for another reason – practical one. mówić o pewnej dziwnej „fi lozofi i słomy”, z jednej strony After an exhibition there’s no need to store the work. It reprezentuje złoto świata i jednocześnie przedstawia rozpad can be thrown out. And it is also an important gesture, materii. Ten materiał podoba mi się także z innego względu – prak- tycznego. Po wystawie nie ma potrzeby przechowywania Artur Klinau 35
Objazdowy Partisan’s Boutique z lewej: Praga, 2006, z prawej: Gdańsk, 2006. Z udziałem Andreya Verabioua. Partisan’s Boutique Transportable left: Prague, 2006, right: Gdańsk, 2006. Cooperation with Andrey Verabiou.
dzieła. Można je wyrzucić. I to też jest ważny gest, symbol a cultural symbol. A work of art is not eternal, after an kulturalny. Dzieło sztuki nie jest wieczne, po wystawie zni- exhibition it vanishes. It may well be an expression of my ka. Być może jest to również wyraz mojego pesymistyczne- pessimistic outlook on contemporary art. go spojrzenia na sztukę współczesną.NOT FOR COMMERCIAL USE It is also a material typical of Belarus, in a certain way sym- Jest to także materiał dość typowy dla Białorusi, w pewnym bolic. sensie symboliczny. Yes, there is also the national context. Straw is supposed to be Tak, jest jeszcze kontekst narodowy. Uważa się, że słoma to Belarusian national material. ough, as it turns out, in narodowy białoruski materiał. Choć, jak się okazuje, także many other countries straw is considered a typical material. w wielu innych krajach uważa się słomę za typowy materiał. Let’s now talk about “The Last Supper”. Was it specially To może teraz porozmawiajmy o „Ostatniej Wieczerzy”. Czy made for the Belarusian pavilion at the Venice Biennale? została specjalnie przygotowana do pawilonu białoruskiego Yes, actually it was. e curator of the pavilion suggested that na Biennale weneckie? I should realize this very object. Its fi rst version was showed Tak, w zasadzie tak. Kurator pawilonu zaproponował, bym in Minsk last year. And it must have a been the right deci- zrealizował właśnie ten obiekt. Pierwsza jego wersja została sion. I refer in it to one of the most signifi cant works made pokazana rok temu w Mińsku. To był chyba strzał w dzie- siątkę. Nawiązuję w nim do jednego z najważniejszych dzieł w historii sztuki, do „Ostatniej Wieczerzy” Leonarda. Moja słomiana replika stara się oddać charakter obrazu. Niestety, podczas pokazu w Wenecji, „Wieczerza” została nie- właściwie wyeksponowana. W mojej ocenie, dzieło utraci- ło bardzo wiele z pierwotnych założeń, udało się zrealizować je w zaledwie dwudziestu procentach. Szukaliśmy właściwej przestrzeni, mieliśmy nawet zamiar zawiesić ją nad wejściem,
ale to też była wersja kompromisowa. Ta instalacja wyma- Artur Klinau ga małej, ale osobnej przestrzeni. Wiem, jak może zabrzmieć kompozycja ze słomy, jeśli jest prawidłowo zaprezentowana. 36 Ponieważ pawilon białoruski został umieszczony w pomiesz- czeniach archiwum teatralnego, pojawił się problem bezpie- in Venice and kept there, to Leonardo “Last Supper”. My czeństwa przeciwpożarowego. Złota słoma „Wieczerzy” zo- straw replica tried to refl ect the character of the painting. stała więc pomalowana złotą niepalną farbą… Unfortunately, during the presentation in Venice, “ e Last Tak, musieliśmy to zrobić, ale to był bezsensowny akt. Z do- Supper” was inappropriately displayed. In my view, this świadczenia wiem, że ciężko zapalić słomę. Miałem kilka work lost a lot from its original intentions, it managed to re- projektów, w których proponowałem spalić instalację. Uwa- alize them in only . We were looking for the right space, żałem, że byłby to najbardziej efektowny sposób zakończenia we were even going to hang it over the entrance, but it was ekspozycji. Ale jeszcze nie doszło do ani jednego aktu spala- also a compromise version. is installation requires a small, nia. To zależy nie od mnie, ale od organizatorów. but separate space. I know how a composition of straw may NOT FOR COMMERCIALresound when it is presented properly USE. Ostatnio robiłeś architektoniczne instalacje ze słomy na festi- walu w Kazimierzu nad Wisłą6… As the Belarusian pavilion was placed in the rooms of a the- atrical archive, there appeared a problem of fire safety. The „Ostatnia Wieczerza”( wł. Il Cenacolo lub L‘Ultima Cena) Leonarda da golden straw of “The Supper” was then painted with golden, Vinci (-), fresk w refektarzu kościoła Santa Maria delle Grazie w Me- diolanie. Jedno z największych arcydzieł sztuki europejskiej wszechczasów, inflammable paint… rewolucyjne pod względem kompozycji, naturalizmu i głębokiej, wielowar- stwowej wymowy. Niestety, z powodu zastosowanej przez artystę nowej tech- „ e Last Supper” (Italian: Il Cenacolo or L’Ultima Cena) by Leonar- nologii, niesprawdzonej, malowidło uległo erozji i pomimo kilkunastoletniej do da Vinci -), fresco in the refectory of Santa Maria delle Grazie in konserwacji w końcu lat ., zakończonej w r., nadal jest w złym stanie. Milan. One of the greatest masterpiece s of European art ever. It is revo- Ponadczasowe arcydzieło, ale w stanie postępującego rozkładu... lutionary in the aspect of composition, naturalism and a deep, multi-layer Dużo lepiej „Wieczerza” została wyeksponowana na wystawie pawilonu meaning. Unfortunately, due to the new technology the artist used, untried białoruskiego w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Mińsku w listopadzie , before, the painting has eroded and despite very long conservation at the chociaż i tam nie zostały wykonane niektóre elementy zaprojektowane przez end of the s, fi nished in , it is still in poor condition. A timeless ma- Klinaua. sterpiece, but in the state of on-going disintegration. I Festiwal Lubelski Land Art w Kazimierzu, Janowcu i Wąwolnicy, lipiec Much better presented at the Museum of Modern Art in Minsk, No- . vember . Fotografie z cyklu Miasto Śłońca, 2002–05 Photographs from The series e City of e Sun, 2002–05
Yes, we had to do it, but it was a pointless act. I know from
experience how diffi cult it is to set fi re to straw. I had had Artur Klinau a number of projects where I suggested burning the installa- tion. I thought that it would have been the most spectacular way of ending the exhibition. But as yet, no act of burning has 37 taken place. It doesn’t depend on me but on the organizers. Zaproponowałem im inny projekt. Wolałem zrobić coś inne- go, zamiast projektów architektonicznych. Proces spalania Recently you made architectural installation from straw at był częścią tego zamierzenia. To miały być „Płonące żyrafy” the festival in Kazimierz on Vistula6… według Salvadora Dalego. Miały być dwie ogromny insta- I suggested a diff erent project to them. I would have preferred lacje: jedna postać z szufl adami ze słomy, druga – słomia- to make something else rather than architectural projects. na żyrafa. W pewnym momencie żyrafa zapalała się, potem e process of burning was part of that intention. ese w jej miejscu pojawiał się krzyż z napisem „Żyrafa”. Taki were to be “Burning Giraff es” according to Salvador Dali. grób. Ale organizatorzy woleli moje dawniejsze architekto- ese were supposed to be two huge installations: a fi gure niczne instalacje… with drawers of straw, and the other – a straw giraff e. At NOT FOR COMMERCIALsome moment the giraff e started USE to burn and later on its Wydałeś album fotograficzny „Miasto Słońca”. Czytałem place there appeared a cross with the inscription “Giraff e”. po polsku „Przewodnik po Mieście Słońca”, opublikowa- Such a tomb. But the organizers preferred my older archi- ny przez Wydawnictwo Czarne8, ale było tam bardzo mało tectural installations… ilustracji. Cieszę się więc, że powstał także album fotogra- ficzny. Jest tam nawet kilka fotogramów kolorowych. Jakie You have published a photographic album “The City of the znaczenie ma dla ciebie ta seria zdjęć, fotograficzny obraz Sun”. I read that book in Polish, published by the Czarne Pub- rodzinnego miasta. Czy to jedyny projekt fotograficzny lishing Company8, but there were very few illustrations. So I‘m w twojej twórczości? Ist Lublin Festival of Land Art in Kazimierz, Janowiec and Wąwolnica, July . Por. Salvador Dali, Płonąca żyrafa (Girafe en feu), -, olej, drew- no, x cm, wł. Kunstmuseum Basel. Ten motyw był również realizo- Salvador Dali, Burning Giraff es (Girafe en feu), -, oil, board, wany przez Dalego w formie rzeźb. x cm, Kunstmuseum Basel. Also Dali’s sculptures. Artur Klinau, Mińsk. Przewodnik po Mieście Słońca, Wydawnictwo Artur Klinau, Minsk. Guide to the City of the Sun, Czarne Publishing Czarne, Wołowiec . House, Wołowiec . Są też inne projekty, ale ten jest najważniejszy. Przygotowy- glad that there is also a photographic album. There are even wałem go przez długi okres, przez lata. Mińsk jest bardzo a few colour photographs. What meaning does this series trudny do sfotografowania. Dlatego jest tak mało dobrych of photos have for you, a photographic image of your home albumów o naszym mieście. Jest bardzo niefotogeniczny. town. Is it the only photographic project in your oeuvre? W ciągu kilku dni, miesięcy, nie da się sfotografować waż- ere are some other projects, but this one is the most impor- nych miejsc. Trzeba być cierpliwym i czekać na właściwy tant. I’d been preparing it for a long time, for years. Minsk moment. Zrobiłem około zdjęć, z których wybrałem is very diffi cult to photograph. at’s why there are so few tylko , z tych trzydzieści jest dobrych, dwadzieścia bardzo good albums about our city. It is very non-photogenic. Dur- dobrych, dziesięć – genialnych. Jest to jeden z moich ulubio- ing a few days, or months, you can’t photograph vital places. nych i najważniejszych projektów. You have to be patient and wait for the right moment. I’d Aktualnie zajmuję się głównie trzema dziedzinami artystyczny- taken about photos, from which I chose only . Out mi: instalacjami ze słomy, „Miastem Słońca” i „Partyzanckim of these, only thirty are good, twenty very good, ten – bril- Boutique’m”. Wiele realizacji powstaje za granicą i później liant. It is one my favourite and most important projects. tam pozostają. Ja po prostu nie mam miejsca na ich przecho- At the moment I’m really into three artistic disciplines: instal- wywanie. lations of straw, e City of the Sun and “the partisan bou- tique”. Many of them are made abroad and many remain To powinien być problem muzeów sztuki, a nie twój. Dlacze- there later. I simple haven’t got place to store them. go muzea nie kupują twoich dzieł? Nasze Muzeum Sztuki Nowoczesnej wciąż stara się dowiedzieć, This should be a problem for museums of art and not yours. co to jest sztuka współczesna. I ta nauka idzie bardzo wolno. Why don’t museums buy your works?
Dlatego lubię moje mobilne projekty. Zawsze mogę je spalić Our National Museum is still trying to fi nd out what contem- Artur Klinau po wystawie, a dokumentację umieścić w folderze w kompu- porary art is. And this education is going very slowly. at’s terze lub internecie. why I like these mobile projects of mine. I can always burn „Partyzancki Boutique” nazywam „ruchomym”. Ten projekt them after an exhibition, and put the documentation in 38 oczywiście nie trwa non-stop, ale raz w roku jestem gdzieś a fi le on my computer. z nim zapraszany. „Boutique” funkcjonuje jako sklep, bar, I call “ e Partisan Boutique” mobile. Of course, it is not hap- sala taneczna. To projekt interaktywny, mały teatr. pening non-stop, but once a year I tend to be invited some- where with it. is project functions as a shop, bar, dance A teraz pytanie z „innej beczki”. Dlaczego „Boutique” jest room. is is an interactive project, a little theatre. „partyzancki” i twoje pismo nazywa się „pARTizan”? Jak na- leży rozumieć te odwołania do mitu partyzanckiego? By the way, why is the boutique partisan and why is your W odniesieniu do projektu „Partyzancki Boutique” scenariusz magazine “pARTizan”? What does it mean? jest mniej więcej taki: stary Żyd jedzie od lasu do lasu i przy- As regards the “Partisan Boutique” project, the script is more or wozi tam wszystko, co potrzebne jest do życia, walki i od- less like that: an old Jew goes to the woods and brings there poczynku partyzantom (od dzieł sztukiNOT do mydła FORi zapałek). COMMERCIALeverywhere that is necessary for USEpartisans to live, to fi ght and Zasadniczo, wszystko czego nie ma, ten stary Żyd może zna- relax (from works of art to soap and matches). Basically, the leźć: fałszywe dokumenty i paszporty, udaje mu się zorgani- Jew can fi nd everything that is diffi cult to get: false docu- zować także karczmę. ments and passports, he even manages to organize an inn.
Fotogramy były też prezentowane jako osobna wystawa, m. in. w Berli- nie: Igor Savchenko and Artur Klinau Photographs and Artists Books. Out Presented also as a photo exhibition in Berlin: Igor Savchenko and Ar- of Lukaschenko-Country White Russia w Giedre Bartelt Galerie w r. tur Klinau Photographs and Artists Books. Out of Lukaschenko-Country Tak opisywał swoją ideę Klinau: „Objazdowy sklepik partyzancki / White Russia, Giedre Bartelt Galerie, . Partisan’s Boutique Transportable to projekt artystyczny składający się z in- „Partisan’s Boutique Transportable is an artistic project that comprises teraktywnej instalacji (ekspozycji/wystawy), programu muzycznego oraz an interactive installation (exhibit), a musical program and Fast food and pubu funkcjonującego na zasadzie fast food + fast drink. Partisan’s Boutique Fast drink pub. Partisan’s Boutique Transportable is a paradoxical mixture Transportable to paradoksalna mieszanka wiejskiej spółdzielni spożywczej, of a village grocery cooperative, a second-hand bookstore and a Belarusian antykwariatu oraz karczmy białoruskiej. (…) Partisan’s Boutique Transpor- inn. (…) Partisan’s Boutique Transportable is a tiny travelling store, a small table to sklepik objazdowy, malutki supermarket, który jeździ z lasu do lasu, supermarket which travels from forest to forest, from one partisan troop to od jednego oddziału partyzanckiego do drugiego…” (cyt. za: Białoruskie another…” (Artur Klinau, Partisan’s Boutique Transportable, Belarusian perspektywy, Galeria Arsenał, Białystok , s. ). perspectives, Arsenal Gallery, Białystok , p. . Jeśli zaś chodzi o czasopismo, tutaj mamy do czynienia z in- As far as the magazine is concerned, here we have got do with nym znaczeniem terminu „partyzant”. Jego autor działa już a diff erent meaning of the term ‘partisan’. Its author has od dziesięcioleci jako partyzant. Jest zmuszony wykorzysty- been active as a partisan for years. He is forced to use par- wać partyzancką strategię i taktykę, aby przetrwać. Nie ma tisan strategy and tactics to survive. Because there are no bowiem ani galerii, ani krytyków, ani kuratorów. On jest galleries, no critics and no curators. So he is a seller, a store więc i sprzedawcą, i magazynierem, i krytykiem. I to nie man and critic. It doesn’t refer to art only. is is a pop- dotyczy tylko sztuki. To powszechna sytuacja w kulturze. ular situation in culture. My magazine publishes materi- Moje pismo publikuje materiały o całej niezależnej kultu- als about the whole independent culture, not only art, but rze, nie tylko sztuce, ale także kinie, teatrze, muzyce. Ta na- also cinematography, theatre and music. is name suits zwa odpowiada modelowi istnienia kultury niezależnej. the model of existence of independent culture.
Bardzo podobają mi się twoje wczesne assemblage, owe fi- I like very much your early assemblages, these philosophi- lozoficzno-literacko-artystyczne wyznania wiary i wyrazy fa- cal- literary and artistic confessions of faith and expressions scynacji, powiedzmy, z okresu dojrzewania. Czy planujesz of fascination, from, let’s say, the period of adolescence. Do kontynuację tworzenia tego rodzaju przedmiotów sztuki? you intend to continue making these kinds of works of art? Powiedzmy, że tak, bo nadal mógłbym siedzieć w pracowni Let’s say yes, because I could still sit in an atelier and make i robić swoje „wiadra”, gdybym miał dużo czasu i nie miał- my buckets, if I had a lot of time and nothing else to do… bym nic innego do roboty… What are your nearest plans, projects? Brakuje ci czasu na „wiadra”, jakie są więc twoje najbliższe It is my dream to work in the theatre, and stage a ballet. Next
plany? year I will be mainly preoccupied with the cinema. I’m pre- Artur Klinau Moim marzeniem jest praca w teatrze, wystawienie baletu. paring a screen adaptation of my novel “Shalom”. e main W przyszłym roku będę się zajmował głównie kinem. Przy- character is a conceptual artist. e fi lm is set in Germany, gotowuję ekranizację mojej powieści „Szalom”. Główny Poland and Belarus, in contemporary times (that’s why I was 39 bohater jest artystą-konceptualistą. Akcja fi lmu rozgrywa surprised that the novel is advertised as “war”, but it prob- sie w Niemczech, Polsce i na Białorusi, współcześnie (dla- ably has a deeper sense…). In the novel and the fi lm, I’d like tego zdziwiłem się, że powieść reklamują na plakacie jako to explain my pessimism in relation to contemporary art. „wojenną”, ale pewnie ma to głębszy sens…). W powieści You can call “Shalom” a confession of an artist… i fi lmie chciałbym wyrazić swój pesymizm w stosunku do At the same time, I’m working on a new novel about contem- sztuki współczesnej. Można nazwać „Szalom” spowiedzią porary Belarus. Half is already written. is is a fully docu- artysty... mentary story, it’s titled “A Bottle Exchange”. Jednocześnie wciąż pracuję nad nową powieścią o współczes- nej Białorusi. Połowa już została napisana. To całkowicie dokumentalna historia, nosi tytuł NOT„Skup butelek” FOR. COMMERCIAL USE Pełniejszą defi nicję pojęcia „partyzant” podaje fi lozof Aleś Arcipien- ka, związany z „pARTizanem”: „Są trzy podstawowe sposoby adaptacji każdego żywego organizmu do nowej sytuacji. Pierwszy z nich to obrona: napadnięty walczy, żeby pokonać przeciwnika i samemu przeżyć. Drugi „ ere are three basic ways in which every living organism adapts to to eskapizm: napadnięty ucieka przed swoim oprawcą. I jest jeszcze trze- a new situation. e fi rst one is defense: when attacked the being fi ghts ci sposób: mimikra. Ofi ara upodabnia się do otaczającej ją rzeczywistości for survival and victory. e second one involves escapism: when atta- i staje się niewidoczna dla tego, kto chce na nią napaść. Białorusini przez cked the being runs away from the tormentor. ere is also the third one: ostatnie lat, żeby przeżyć, stosowali właśnie tę technikę. Białoruski mimicry. e victim blends into the surrounding reality so well that be- partyzant to człowiek, którego nie widać, który zlał się z otoczeniem. Wal- comes indistinguishable for the agent who wants to attack it. It is techni- czy tylko wtedy, kiedy na pewność, że może zwyciężyć” (Partyzant-anty- que that has been used by the Belarusians for the last two hundred years. bohater. Rozmowa z Alesiem Ancipienką, w: Małgorzata Nocuń, Andrzej A Belarusian partisan is an invisible man who has skillfully blended into Brzeziecki, Ograbiony naród. Rozmowy z intelektualistami białoruskimi, his surroundings. He fi ghts only when victory is imminent” (Partisan – Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław Antihero. Interview with Aleś Antipenka, in: Małgorzata Nocuń, Andrzej , s. . W innym miejscu Arcipienka pisze wręcz, że „Nie ma ani Brzeziecki, a Robbed Nation. Interviews with Belarusian intellectuals, jednego Białorusina, który teraz albo w przeszłości nie byłby partyzantem” Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław (Partyzanckie rapsody, „Teksty”, Mińsk ). , p. . W lokalu Galerii Ў, gdzie rozmawialiśmy, mieścił się kiedyś skup bu- At the building of Ў Gallery, where we talked, was located real service telek. point of bottle exchange.
40 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT NewYear
Nowy Rok 41
2008, oil, canvas 2008, olej, płótno NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT e Commissar’s Death 1995, oil, canvas, Andrei Plesanov Collection, Minsk Śmierć komisarza 1995, olej, płótno, Kolekcja Andreia Plesanova, Mińsk 42 from the series: Najsmaczniejsze kąski Cleopatra, z cyklu: z dziedzictwa światowej sztuki Titbits of World eArt Titbits Heritage of 1999–2000, object, own technique
1999–2000, obiekt, technika własna
Kleopatra, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 43 of World eArt. Heritage,of Procris, from the series:Titbits z dziedzictwa światowej sztuki,
1999–2000, object, own technique
1999–2000, obiekt, technika własna Prokris, z cyklu: Najsmaczniejsze kąski NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 44 Nietzsche, z cyklu:Teksty
1997, object, own technique
1997, obiekt, technika własna Nietzsche, from the series:Texts NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Texts Teksty 45 z cyklu: from the series: 1997, object, own technique 1997, obiekt, technika własna Karol Marks, Kapitał,
Karl Marx, Das Kapital, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT NOT FOR COMMERCIAL USE 47 Texts Teksty z cyklu: from the series: Main Kampf, 1997, object, own technique 1997, obiekt, technika własna
Main Kampf, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 48
ProjectT007 ProjektT007
2001, objects, 2001, obiekty, own technique technika własna NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
49 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 50
ProjectT007 ProjektT007
2001, objects, 2001, obiekty, own technique technika własna NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
51 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 52 DieWeltliteraturBar – Kolumbarium DieWeltliteraturBar – Kolumbarium
1998, installation, own technique, 350 x 650 cm 1998, instalacja, technika własna, 350 x 650 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
53 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
54 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Europe Europa 55 2004, installation, own technique,
Galerie Musterland, Emsdette, Niemcy
Galerie Musterland, Emsdette, Germany 2004, instalacja, słoma, technika własna, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT e gate 2009, installation, straw, own technique, Apollonia Gallery, Strasburg Brama 2009, instalacja, słoma, technika własna, Apollonia Gallery, Strasburg
56 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 57 e Last Supper OstatniaWieczerza 54. Venice Art Biennale 2011, instalacja, słoma, tech- 3 x 1,8 m, Belarusian Pavillion,
nika własna, 10 x 3 x 1,8 m, Pawilon
2011, installation, own technique, 10 x Białorusi, 54. Biennale Sztuki w Wenecji NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT IGOR SAV CHENNOT FOR COMMERCIAL USE KO O fotografii bezpośredniej, On direct photography
od razu pozytywowej, na papierze, a także o negatywowej, Immediately positive, on paper but also negative, displayed eksponowanej na wystawach w formie odcinków taśmy at exhibitions in the form of sections of fi lm, or simply fi lmowej, albo po prostu o tekstach, bez fotografi i, które about texts on photography which are to activate the audi- mają zaktywizować widzów do patrzenia w sposób zaplano- ence to look in a way predetermined by the artist – wany przez artystę – – I am talking about all that with Igor Savchenko, one of the – o tym wszystkim rozmawiam z Igorem Savchenką, jednym most original and intriguing contemporary Belarusian art- z najbardziej oryginalnych i intrygujących współczesnych ists, world famous, present with his works in the most im- artystów białoruskich, cieszącym się światową sławą, portant photographic collections in the world, all the time obecnym swoimi pracami w najważniejszych kolekcjach invited to participate in major exhibitions and constantly fotografi cznych na świecie, cały czas zapraszanym do astonishing with his new ideas. udziału w ważnych wystawach i niezmiennie zaskakującym nowymi pomysłami. As a photographer he won acclaim and international renown soon after his debut in and the Kodak-Pathe Foun- Jako fotografi k zdobył uznanie i międzynarodowy rozgłos dation Award at the International Salon of Experimen- wkrótce po debiucie w r. i nagrodzie Fundacji Kodak- tal Photography in Royan, France as well as individual Pathe na Międzynarodowym Salonie Fotografi i Poszuku- exhibition at the Gallery-Photographic Centre Index in jącej w Royan we Francji oraz wystawie indywidualnej Stockholm the following year. e next years were a streak w Galerii-Centrum Fotografi cznym Index w Sztokholmie of success: a series of exhibitions and artistic visits to the
w rok później. Następne lata były pasmem sukcesów: seria USA, Sweden, Switzerland and Germany, but at the same Savchenko Igor wystaw oraz pobyty artystyczne w USA, Szwecji, Szwaj- time a gradual departure from photography. e language carii i Niemczech, ale jednocześnie okres stopniowego of this medium ceased to suffi ce for this intensively devel- odchodzenia od fotografi i. Intensywnie rozwijającemu się oping and experimenting artist; he felt a desire to broaden 59 i wciąż poszukującemu artyście przestał wystarczać język his arsenal of expressive means and try new techniques. As tego medium, zapragnął poszerzenia arsenału środków a conceptual artist he naturally turned to texts to which wyrazu i nowych technik. Jako twórca konceptualny, na- he devoted most of his time for almost a decade, until turalnie niejako zwrócił się ku tekstom, którym poświęcał Autumn when he returned to photography, much to najwięcej uwagi przez blisko dekadę, by jesienią r. the joy of fans of his work and collectors. However, these powrócić ku fotografi i, ku radości miłośników swojej were completely diff erent photographs, or actually unique twórczości i kolekcjonerów. Były to już jednak zupełnie pictures. Taking into consideration one of the chief princi- inne fotografi e, a właściwie unikatowe obrazy. Biorąc pod ples of photographic techniques, i.e. its printability in an uwagę jedną z naczelnych zasad techniki fotografi cznej, incomparably higher degree than in graphic art, or actu- czyli możliwość powtarzalności w stopniu nieporównanie ally, from the technological point of view, unlimited pos- większym, niż w grafi ce, a właściwieNOT, z technologicznego FOR COMMERCIALsibility of repetition, Savchenko’s USE pictures could be denied punktu widzenia, nieograniczoną, obrazom Savchenki, the name of photographic works, if... Well, if not for the można by odmówić miana dzieł fotografi cznych, gdyby… fact that they are created with the use of a photographic No właśnie, gdyby nie fakt, iż powstają przy użyciu aparatu camera. Without any problem you should deny the name fotografi cznego. Bez problemu natomiast należałoby od- of photography to his texts, actually literary ones, yet they mówić miana fotografi i jego tekstom, właściwie literackim, address the issue of seeing and representation. e art- odnoszącym się jednak do kwestii widzenia i obrazowania. ist makes the process of communication with the viewers Artysta ubezpośrednia i skrajnie upraszcza proces komuni- a direct one and extremely simplifi es it: instead of taking kacji z widzami: zamiast tworzyć zdjęcia, którymi chciałby photos, with which he might interest the visitors looking at zainteresować oglądających odbitki widzów na wystawie, the prints during his exhibitions, he writes instructions for pisze instrukcje patrzenia (prezentowane galerii), a więc looking (presented to the gallery), so he encourages visitors zachęca, by widzowie po przeczytaniu instrukcji i już po to read the instructions and, after leaving the exhibition, wyjściu z wystawy zobaczyli to, co mogliby ujrzeć na jego to see what they might have seen in his photographs. e zdjęciach. Znika obiekt sztuki, pozostaje idea artysty i czysty, object of art disappears, what remains is the artist’s idea and bo oglądany bezpośrednio przez widza rzeczywisty obraz, pure image because it is the real image which is refl ected on odbijający się na siatkówce jego oka. the viewer’s retina. Na pierwszym spotkaniu, odniosłem wrażenie, że oczekuje At fi rst glance, we are awaited by an engineer (which Igor na nas inżynier (którym nota bene Igor Savchenko jest Savchenko really is by education), or a businessman with z wykształcenia), albo biznesmen o uważnym, trochę zbyt a careful look, a bit too strict and concrete for an artist. Tall, surowym i konkretnym, jak na artystę, spojrzeniu. Wysoki, very strongly built, with shaved head, in a long, black coat o niezwykle silnej budowie, z ogoloną głową, w długim and suit, serious and at the same time often smiling. We czarnym płaszczu i garniturze, poważny i jednocześnie często are talking about his oeuvre in a cosy café-bar in Minsk. He się uśmiechający. Rozmawiamy w miłej mińskiej kawiarni- answers my questions in a quiet, deep voice, precisely and barze o jego twórczości. Odpowiada na pytania spokojnym, without rabbitting on, often using words like: ‘product’, głębokim głosem, precyzyjnie i bez rozgadywania się, uży- ‘process’, ‘project’, as if we were not talking about art but wając często słów: „produkt”, „proces”, „projekt”, jakbyśmy about building a house. mówili nie o sztuce, lecz budowie domu. Krzysztof Stanisławski: You are one of the best known Belaru- Krzysztof Stanisławski: Jesteś jednym z najlepiej znanych sian photographers. Going to Minsk, I perfectly realized it and i uznanych fotografików białoruskich. Jadąc do Mińska do- I was exceptionally keen on meeting you. I know your works skonale zdawałem sobie z tego sprawę i wyjątkowo zależało from the exhibition titled “Opening Door?” at the Warsaw mi na spotkaniu. Znam twoje prace z ekspozycji pt. „Otwie- Zachęta1, yet I admit that I didn’t like them very much at the rając drzwi?” w warszawskiej Zachęcie1, przyznam jednak, exhibition, because – as I understood later – they were pre-
że na wystawie niezbyt mi się podobały, gdyż – jak później sented without the necessary explanation about their special Savchenko Igor zrozumiałem – były prezentowane bez niezbędnego wyjaśnie- character. After all, they require a commentary… nia ich specyfiki. A przecież wymagają one komentarza… You’re an artist for whom photography is important, but not the Jesteś artystą, dla którego fotografia jest ważną, ale nie jedy- only and maybe not the most important discipline. There used 60 ną i może nie najważniejszą dyscypliną. Bywały okresy, kiedy to be periods when you stopped taking photos altogether… w ogóle zaniechałeś fotografowania… I S: I started to take photographs around I S: Zacząłem fotografować około r. i do and until – I was dealing only with photography. – zajmowałem się wyłącznie fotografi ą. Później Later on there was a critical period when, due to my inner nastąpił okres przesilenia, w którym w efekcie wewnętrznej evolution of thinking about photography, it became clear ewolucji mojego myślenia o fotografi i stało się jasne, że that I should change the tool and form of expression. It was powinienem zmienić narzędzie i formę wypowiedzi. Było to in . What I wanted to talk about, couldn’t be expressed w r. Tego, o czym chciałem mówić, nie można było wy- by means of photography. For the next ten years I com- razić środkami fotografi i. Przez następne lat zaniechałem pletely abandoned producing new photographic images. całkowicie produkowania nowych obrazów fotografi cznych. I wrote and published a collection of short stories titled Pisałem, wydałem tom opowiadań pt.NOT „Kuszenie Sergeyeva”. FOR COMMERCIAL“Sergeyev’s Tempting”. Actually, USE it is a text in prose and Zasadniczo jest to sam tekst w formie prozy oraz obiekty, objects which are described in the text. But these are works które są opisane w tekście. Ale to prace, które już istniały which had existed before, so the project didn’t need creating wcześniej, projekt nie wymagał tworzenia nowych. Minęło new ones. Ten years passed and for various reasons I turned lat i z rożnych przyczyn znów zwróciłem się w stronę to photography again. Since the end of or the begin- fotografi i. Od końca czy początku r., na powrót ning of , I take photographs again but this is work of robię zdjęcia, ale jest to już innego rodzaju praca. a diff erent character.
Na wystawie „Otwierając drzwi?” znalazły się prace Igora Savchenki At the „Opening Door?” exhibition you could see Igor Savchenko’s z serii „Zima”, - ( wydruków o wymiarach , x , cm). works from the series „Winter”, - ( print-outs, size . x . cm) Igor Savchenko, Искушения Сергеева (Sergeyev’s Temptation), Igor Savchenko, Искушения Сергеева (Sergeyev’s Temptation), Col- Collection, Mińsk , książka wydana w języku rosyjskim. Dwa obszerne lection, Mińsk , book published in Russian. Two extensive fragments of fragmenty „Kuszenia Sergeyeva” („Beluyev’s Dream”, i „Beads”, ) “Sergeyev’s temptation” (“Beluyev’s Dream”, and “Beads”, ) in an w wersji angielskiej zostały opublikowane w katalogu „Igor Savchenko English version were published in the catalogue “Igor Savchenko – e Pic- – e Picture Behind Him”, pod redakcją Erika Liebera, wyd. Stichting ture Behind Him”, edited by Erik Lieber, published by Stichting noname, noname, Rotterdam . Rotterdam W ostatnich latach zajmuję się fotografowaniem bezpośrednio In recent years I practice photographing directly on paper in na papierze w procesie pn. Direct Positive Image. Fotogra- the process called Direct Positive Image. I take photos now fuję teraz głównie przy użyciu kamery dużego formatu: mainly with the use of a large format camera: x and × i × cm. Zamiast fi lmu, używam papieru. Ale co x cm. Instead of fi lm, I use paper. But what is crucial najważniejsze w tym procesie, to to, że na papierze otrzy- in this process is that on paper, you obtain the not negative muję obraz nie w negatywie, lecz od razu w pozytywie. To, image the but positive at once. What is exposed during co jest eksponowane podczas fotografowania, jest od razu photographing, immediately becomes the fi nal product. produktem fi nalnym. Tutaj nie ma drukowania, powstaje ere is no printing here, and the work comes out only in tylko jeden egzemplarz pracy. Szczególnie ważne jest dla one copy. What is especially important is that there is no mnie w tym procesie, że nie ma przejścia z jednego nośnika transfer from one carrier to another. is and the fact that na drugi. Oraz to, że zdjęcie jest dokumentem już w mo- the photograph is a document at the moment of taking the mencie fotografowania, nie ulega przerwaniu związek po- photo, the connection between the process of photograph- między procesem fotografowania oraz czasem i miejscem. ing, time and place is never broken.
Czy to forma tzw. fotografii otworkowej? Is this a form of so called ‘pinhole photography’? Nie. To nie „pinhall photography”. Mój aparat ma starą kon- No, it isn’t ‘pinhole’. My camera is an old construction but it’s strukcję, ale jest zaopatrzony w obiektyw. Główną zasadą got a lens. e main principle is that there appears ‘a direct jest to, że powstaje „bezpośredni obraz”. Otrzymujemy go image’. We obtain it not as a result of exposing the fi lm nie w wyniku naświetlania błony fi lmowej, a później dru- and later printing, but a direct operation. e idea relies kowania, lecz – bezpośredniego działania. Pomysł zasadza on the fact that the obtained object is not only a simple
się na tym, żeby uzyskany obiekt nie był tylko prostym carrier but a basic and fundamental element. Savchenko Igor nośnikiem, a podstawowym i zasadniczym elementem. Secondly, I also exhibit negatives, as absolutely complete artis- Po drugie wystawiam także negatywy, jako całkowicie gotowe tic products. I believe that the negative is not an indirect, produkty artystyczne. Uznaję, że negatyw nie jest jakimś technological element but it can also be an independent, 61 pośrednim technologicznym elementem, lecz może być self-suffi cient product. również uważany za niezależny, samowystarczalny produkt. And all the time I keep working with texts, descriptions. W dalszym ciągu pracuję również z tekstami, opisami. To ese are parallel threads of my work. równoległe tory mojej twórczości. What project are you working on now? On any particular Nad jakim projektem pracujesz aktualnie? Nad jakimś series or new technique? konkretnym cyklem czy nową techniką? All the time I continue the series of photographs begun in Cały czas kontynuuję serie fotografi i rozpoczęte w r. . ey are made successively and chronologically Powstają sukcesywnie i dodawane są chronologicznie do added to the series. I group them and arrange depending cyklu. Grupuję je i organizuję w zależności od okresu, w jakim on the time when they were made: in the Autumn, Sum- powstały: jesienią, latem lub wiosną NOTkolejnego roku FOR. COMMERCIALmer or Spring the following year USE. Jeden z ostatnich moich projektów był prezentowany przez One of my latest projects was presented by the Ў Gallery Galerię Ў, z którą współpracuję na stałe, podczas targów with which I permanently cooperate, during the Art Viln- Art Vilnius. Nosił tytuł „Twenty Seven Seconds. Demiur- ius fair. It was titled “Twenty Seven Seconds. Demiurge’s ges Practicing”. Mam już – tego rodzaju prac i myślę, Practising”. I’ve got or works of this type and I think że można by połączyć je w jeden projekt. To typ instrukcji that they could be combined into one project. It is a kind dla widzów. Przedstawiam pewną preambułę i zapraszam of instructions for viewers. I present a certain preamble odbiorców do interakcji. Te teksty, jak myślę, są dla mnie and I invite readers to interaction. I think that these texts aktualnie najważniejsze. are the most important for me now.
www.savchenko.dironweb.com. Art Vilnius’ , praca Igora Savchenki w ramach projektu “She www.savchenko.dironweb.com. Cannot Say ‘Heaven’”, prezentowanego przez Galerię Ў, Litexpo, Wilno. Art Vilnius’ , Igor Savchenko’s work, part of the project “She Cannot Say ‘Heaven’”, presented by Ў Gallery, Litexpo, Vilnius 62 3-07-1, 2007-02 3-07-1, 2007-02 Fotografi e po 2007Fotografi Photographs after 2007 z cyklu
from the series: NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 63 Fotografi e po 2007Fotografi 3-07-35, 2007-04 3-07-35, 2007-04 Photographs after 2007 z cyklu
from the series: NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
64 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 65 from the series: Fotografi e po 2007Fotografi 3-07-69, 2007-04 3-07-69, 2007-04
Photographs after 2007
z cyklu NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
66 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Fotografi e po 2007Fotografi 3-07-33, 2007-02 3-07-33, 2007-02 Photographs after 2007 z cyklu from the series:
67 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Fotografia bezpośrednia Direct photography
) Negatyw jako pełnowartościowy produkt ostateczny i rezul- ) A negative is a wholesome fi nal product and result of pho- tat fotografowania. To właśnie materiał negatywowy podlega tographing. It is the negative that is directly subjected to bezpośredniemu działaniu światła odbitego od fotogra- the agency of light refl ected by the photographed object. It fowanego obiektu, dlatego też stanowi oryginalną doku- thus becomes an original form of documenting the act of mentację faktu fotografowania i zawiera pełną informację photographing and as such it contains comprehensive infor- o tym fakcie. Kolejne – pozytywowe – stadium tradycyjnego mation about this act. For me, the making of a print, i.e. the procesu jest, moim zdaniem, operacją wtórną i należy raczej positive stage, which involves a traditional process, entails do sfery sztuki grafi cznej niż fotografi cznej. Jego zadaniem a secondary activity and belongs to the realm of graphic arts jest możliwie najwierniejsze (w zależności od subiektywnego rather than photography. It aims to render the tonal spec- podejścia fotografa) odzwierciedlenie na papierze spektrum trum of the negative on paper in the most faithful manner tonalnego negatywu. Zadaniem czysto użytkowym – wyko- in accordance with the photographer’s subjective approach. nawczym, interpretatorskim, dyrygenckim – w odróżnieniu A positive is a negative put to a strictly utilitarian use. As od odczytania (obejrzenia) samego negatywu, będącego opposed to reading, or looking at, a negative which is a kind rodzajem partytury muzycznej. A przecież najistotniej- of musical score, a positive is a rendering, an interpretation, sza i najciekawsza jest informacja o tym, ze obiekt został a conductor’s choice. After all, the information about the
Prace z cyklu
Fotografowanie, 2008, Savchenko Igor negatywy fotograficzne, 20,3 x 26,7 cm, Galeria Arsenał, Białystok, 2008 Works from the series: 68 Photographing, 2008, photographic negatives, 20,3 x 26,7 cm, Gallery Arsenał, Białystok, 2008
sfotografowany w konkretnym, niepowtarzalnym miejscu concrete and unique place and time in which the object was i czasie, przez konkretnego człowieka i w konkretnym celu. photographed by a particular person for a particular purpose Nie oczekujemy precyzyjnych odpowiedzi, ani dokładnych is the most vital and fascinating quality of a picture. It is danych dotyczących powyższych sytuacjiNOT i aspektów; FOR naj- COMMERCIALnot our intention to be given either USE exact answers or precise ważniejsze jest to, żebyśmy mieli świadomość ich istnienia, details defi ning a particular situation. We have to be aware, świadomość wszystkich okoliczności towarzyszących fotogra- however, of their existence. We need to have the aware- fowaniu. Istotny jest kontekst i powstanie bezwzględnego ness of all the circumstances that photographing involves. dokumentu, materialnego wcielenia tego kontekstu – czyli It is the context and the creation of a testimony devoid of negatywu. relativity of perception that acquire primary importance and a negative is the material incarnation of this context. ) Robię też zdjęcia wielkoformatowym ( × cm) drew- nianym aparatem starej konstrukcji, opracowanej nie- ) I also take pictures with a large format ( × cm) wooden mal jednocześnie z powstaniem fotografi i. Aparat stoi na camera constructed almost as early as in the period when trójnogu, jak w studiach fotografi cznych sprzed pół wieku. photography was invented. e camera rests on a tripod like Papier naświetla się, otwierając ręcznie klapkę na obiekty- it did in photography studios half a century ago. You expose wie. Zdjęcie powstaje bezpośrednio na papierze; obrabiam the paper by opening a hand-operated lid on the lens. e je w odwróconym procesie i od razu otrzymuję pozytyw, photograph is created directly on the paper; I use the nie muszę robić żadnych odbitek. W ten sposób wszystko, reversed process and have a positive ready. I do not have co powiedziałem powyżej o negatywie, zaczyna odnosić to do the prints. is is how what I have said before about się również do takich papierowych fotografi i. Cała różni- negatives applies also to photographs on paper. e only ca w tym, że są one pozytywami i że bardziej kojarzą się diff erence is that such pictures are in fact positives and ludziom ze zwykłym zdjęciem. Dzięki specyfi cznej obróbce thus are more readily associated with regular photographs. i długiemu zazwyczaj czasowi naświetlania (od sekund anks to special processing and long exposition time do minut) zdjęcia przypominają technicznie oryginalne which ranges between fi ve seconds and fi fteen minutes the fotografi e z początku XX wieku. photographs resemble at least technically the ones origi- nally taken at the beginning of the th century. ) Z niektórych negatywów (ale nie tych, które już w zamyśle stanowią samodzielny produkt fi nalny) mimo wszystko ) I do intend to do prints from some negatives, though not zamierzam zrobić odbitki; w określonych warunkach wiele from the ones that I intentionally treat as independent z opisanych w punktach i efektów można przenieść na fi nal products. In particular conditions, many eff ects that odbitkę. Powinny to być wówczas nie tak zwane „odbitki I have described above may be rendered also in a print. If Igor Savchenko Igor 69
NOT FOR COMMERCIAL USE
wystawowe”, nie fotografi e zrobione specjalnie na wystawę, this is the case, they should not be, however, the so-called ale spełniające podstawową, pierwotną funkcję fotografi i: exhibition photographs, i.e. prepared especially for a par- „zdjęcia na pamiątkę”, zawierające oczywiście cały kontekst ticular exhibition. ey should fulfi ll the primary function i historię swojego powstania. of photography: a memento that obviously entails both the context and the history of its creation.
Tłumaczenie z języka rosyjskiego – Małgorzata Buchalik, cyt. za: Białoruskie perspektywy / Bielarusjkija perspektywy / Belarusian Perspec- Białoruskie perspektywy / Bielarusjkija perspektywy / Belarusian tives, katalog pod redakcją Anny Łazar, Galeria Arsenał, Białystok , s. Perspectives, catalogue edited by Anna Łazar, Galeria Arsenał, Białystok -. , p. -. Dwadzieścia siedem sekund. Twenty Seven Seconds. Demiurge’s Ćwiczenia Demiurga. Practicing an experience of predetermining Doświadczenie w kreowaniu wydarzeń na events within a limited territory ograniczonym obszarze w określonym czasie and for a limited time
Preambuła Preamble Pomiędzy domami numer a , po nieparzystej stronie ulicy Between houses number nine and eleven of the odd side of Arańskiej w Mińsku, znajduje się przejście dla pieszych na Aranskaya Street in Minsk you will fi nd a controlled cross- parzystą stronę ulicy, które prowadzi do domu numer na walk to the even side of the street, which brings you to the ulicy Przemysłowej. Jest to przejście na żądanie – przecho- house number fi ve on Industrial Street. e crosswalk works dzień ma wcisnąć guzik, a napis na tablicy po drugiej stronie on demand. A pedestrian is to push a button and lights on ulicy pokaże ile sekund trzeba czekać do zapalenia się światła a display on the opposite side of the street will show the zielonego. Później, na tej samej tablicy, zacznie się odliczanie total waiting time, in seconds, before the green allowing pozostającego czasu. Czas oczekiwania zależy od tego, ile signal, and then, on the same board, counting down the minęło od ostatniego przyciśnięcia guzika – im więcej czasu remaining time-out will start. e waiting time depends on upłynęło, tym krócej będziesz czekać. Praktyka pokazuje, że the time elapsed since the latest moment the demand button gdy nie ma ruchu, czas oczekiwania to sekund. has been pressed – the more that time, the less the waiting Topografi a tego miejsca jest taka, że gdy pieszy stoi przy przej- time is. Practice shows that, when not in traffi c, the waiting ściu po stronie z domami i , i popatrzy w prawo (lub time is twenty-seven seconds. w lewo, jeśli stoi po stronie parzystej), jego wzrok powędruje e topography of the place is such that, if a pedestrian which
bez przeszkód wzdłuż całej ulicy Arańskiej, aż do skrzyżo- is standing on the crosswalk on the side of the houses Savchenko Igor wania z ulicą Majakowskiego. Potem Arańska staje się ulicą number nine and eleven, will look to his/her right (or – to Mohylewską. Nieuzbrojone oko patrzącego będzie mogło his/her left, if he/she is standing on the even side), then dostrzec samochody stojące na skrzyżowaniu Mohylew- his/her gaze will continue without any obstacle along the 70 ska-Majakowskiego po drugiej stronie (z punktu widzenia whole prospect of Aranskaya Street up to its intersection patrzącego) ulicy Majakowskiego. with Mayakovsky Street, after which the Aranskaya becomes Jeśli nie ma ruchu, samochody pokonują odległość od skrzy- already Mogilyovskaya Street. e beholder’s naked eye will żowania Mohylewska-Majakowskiego-Arańska do naszego be also able to discern cars standing at a traffi c light Mogily- przejścia przeciętnie w sekund. Więc jeśli pieszy wciśnie ovskaya-Mayakovsky Street on the other (from the observer’s guzik dokładnie w tym momencie, gdy samochody stojące point of view) side of Mayakovsky Street. na światłach za skrzyżowaniem Majakowska-Arańska ruszają If no traffi c, cars overcome the distance from the intersection na zielonym wzdłuż ulicy Arańskiej w kierunku naszego Mogilevskaya-Mayakovsky-Aranskaya to our crosswalk in przejścia, jest właściwie pewne, że nie będą miały czasu, aby the average time of twenty-nine seconds. us, if a pedes- minąć skrzyżowanie i będą musiały zatrzymać się na czerwo- trian pushes the demand button right in the moment when nym świetle. Ci w samochodach nie wiedzą,NOT czy zatrzymaFOR COMMERCIALthe cars, standing at the traffi c lightUSE beyond the intersection ich czerwone światło na przejściu, czy nie. Jedynie pieszy, of Mayakovsky-Aranskaya, will start, on the green, their jedynie ten, który podejmuje decyzję o wciśnięciu guzika na movement along Aranskaya Street in the direction of our żądanie o tym wie. crosswalk, it is virtually certain, that they do not have time Tak więc od momentu wciśnięcia guzika przejścia na żądanie, to pass this crosswalk and will stop by the red light. ose pieszy jest jedynym posiadaczem wiedzy o dalszym biegu wy- in cars really do not know, whether they will be stopped by darzeń dla samochodów jadących ulicą Arańską w kierunku the red signal of our crosswalk or not. is is the pedestrian, naszego przejścia od skrzyżowania z ulicą Majakowskiego. the only one, who does know that, and who takes a decision Wobec tego, każda taka osoba ma możliwość stania się twórcą while pushing the demand button. określonej sytuacji i zostania jedynym posiadaczem wiedzy us, a pedestrian, from the moment he/she pushes the de- o jej najbardziej prawdopodobnym zakończeniu, a także mand button for crosswalking, is the sole owner of knowl- możliwość kontrolowania rozwoju sytuacji, aż do przewidy- edge about the subsequent course of events for the cars mov- walnego końca. ing towards our crosswalk along Aranskaya Street from its Instrukcja intersection with Mayakovsky Street. It also the pedestrian . Znajdź przejście, o którym mówimy i zostań po jednej who is the exclusive creator of the situation. z jego stron. Poczekaj, aż nikt inny nie będzie chciał przejść ereby, any person is provided with an opportunity to z jednej strony na drugą. become a creator of a particular situation, and to become . Jeśli jesteś po nieparzystej stronie Arańskiej, spójrz w pra- a sole holder of knowledge about its most likely fi nishing, wo. Jeśli jesteś po stronie parzystej – w lewo. W odległości as well as to monitor development of the situation, down metrów zobaczysz skrzyżowanie z Majakowskiego. to its predictable conclusion. . Znajdź wzrokiem światła, które na skrzyżowaniu regulu- ją ruch pojazdów wzdłuż ulicy Mohylewskiej-Arańskiej Instruction w twoją stronę. . Find the crosswalk we are talking about, and stay at one of . Poczekaj, aż zapali się tam czerwone światło. its side. Wait untill there will be no one besides you willing . Zwróć uwagę na samochody, stojące na tych światłach to cross the street on the both sides. i czekające, aby ruszyć wzdłuż ulicy Arańskiej w twoją . Look to the right, if you are on the odd side of Aranskaya stronę. Street, or – to the left, if you are on the even side. In about . Starannie doświadczaj tego ulotnego momentu – kiedy three hundred meters you will see the intersection with samochody ruszą, masz władzę, aby włączyć guzik na żąda- Mayakovsky Street. nie. . On that intersection fi nd with your eyes the traffi c light, . Podejmij decyzję. Jesteś stwórcą sytuacji. Cała scena i jej which regulates movement of vehicles along the streets rozwój ze wszystkimi aktorami, którzy nie wiedzą o tym co Mogilyovskaya-Aranskaya in your direction. się dzieje, jest przed twoimi oczami. . Wait until the red signal of that traffi c light.
. Czekaj na fi nał (*). . Notice the cars, standing on this traffi c light and waiting to Savchenko Igor move along Aranskaya Street in your direction. (*) Uwaga: . Experience the fl eeting moment carefully – it is now in Dzięki nieprzewidzianym efektom ubocznym wynikających your authority to push the demanding button once the 71 z interferencji woli pieszego i sił Przeznaczenia/siły wyższej, referred cars move. mogą wydarzyć się sytuacje nieprzewidziane. . Take your decision. You are the creator of the situation. e whole scene of its development, with all the actors I S who do not posses any knowledge about what is happen- Mińsk, listopad ing, is in front of your eyes. . Wait for a fi nale (*).
(*) Remark / Note: Due to unpredictable side-eff ects of interference of the pedestrian’s will and force of Providence / superior force, NOT FOR COMMERCIALunforeseen situations are possible USE
I S Minsk, November 72 100512–0025_cr, wiosna-lato 2009 direct photography, paper, 13 x 18 cm 100512–0025_cr, spring-summer 2009
fotografia bezpośrednia, papier, 13 x 18 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 73 004, zima 2008–09, cz. 2 004, winter 2008–09, part 2 direct photography, paper, 11,5 x 17,2 cm
fotografia bezpośrednia, papier, 11,5 x 17,2 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 74 022, jesień 2008 022, autumn 2008 direct photography, paper, 13 x 18 cm
fotografia bezpośrednia, papier, 13 x 18 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 75 004, zima 2008-09, cz. 1 004, winter 2008-09, part 1 direct photography, paper, 11,5 x 17,2 cm
fotografia bezpośrednia, papier, 11,5 x 17,2 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 008, zima-wiosna 2008 fotografia bezpośrednia, papier, 13 x 18 cm 008, winter-spring 2008 direct photography, paper, 13 x 18 cm
004, zima 2008–09, cz. 3 fotografia bezpośrednia, papier, 11,5 x 17,2 cm 004, winter 2008–09, part 3 direct photography, paper, 11,5 x 17,2 cm
NOT FOR COMMERCIAL USE 77 006, zima-wiosna 2008 006, winter-spring 2008 direct photography, paper, 18 x 24 cm
fotografia bezpośrednia, papier, 18 x 24 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT RUSLAN
VASHNOT FOR COMMERCIAL USE KEVICH Dekonstrukcjonista, albo kilka Deconstructionist, śmiałych przypuszczeń or some bold w związku z malarstwem speculations regarding Ruslan Ruslana Vashkevicha Vashkevich’s painting
Swoją strategię Ruslan Vashkevich nazywa dekonstrukcją ma- Ruslan Vashkevich calls his strategy a deconstruction of larstwa, co należy przyjąć z całą powagą, na jaką zasługuje painting, which should be accepted with all the serious- posługiwanie się kategoriami fi lozofi cznymi. Cóż to jednak ness, which using philosophical categories deserves. Yet, oznacza? Jacques Derrida, który w r. wymyślił ten what does it mean? Jacques Derrida, who coined the term termin, stosował go w odniesieniu do analizy pojęcia bytu ‘deconstruction’ in , used it in relation to the analysis w fi lozofi i europejskiej: od Platona do Wittgensteina. of the notion of existence in European philosophy: from Zgodnie z koncepcja Derridy „(dekonstrukcjonista – przyp. Plato to Wittgenstein. KS) na poziomie znaczenia pozornie poszukuje sensu According to Derrida’s concept “at the level of meaning, RUSLAN w danym tekście (kultury), wyodrębniając z jego struktu- [deconstructionist – KS] seemingly searches for the sense ry pojedynczy element i poddając go analizie, jak gdyby in a given text (of culture), distinguishing from its structure stanowił odrębną całość. (…) Dekonstrukcjonizm pa- a single element and subjecting it to analysis, as if it consti- sożytuje na danym elemencie z danego tekstu (kultury). tuted a separate entity. (…) Deconstructionism parasitizes (…) Strategia, jaką obrał Derrida, nazywana jest strate- on a particular element from the given text (of culture). gią „mądrego pasożyta”, tj. kwestionując, nie podważać (…) e strategy adopted by Derrida is called the strategy jednocześnie autorytetu kwestionowanego systemu. Żeby of a ‘wise parasite’, i.e. questioning without undermining
dojść do źródła trzeba rozstać się z pytaniem o „arche”, the authority of the questioned system. To reach the source, Ruslan Vashkevich o „pierwotną zasadę”. Nie ma źródła, nie ma pierwotnych you need to part with the question of ‘arche’, or ‘the original zasad i nie ma sensu stawiać pytania o nie. Jest to program principle’. ere is no source, there are no original principles rewolucji tekstualnej. Wynika z niego, że wystarczy do- and there is no point in posing questions about them. It 79 konać takiego zabiegu, czyli zrezygnować z poszukiwania is a programme of textual revolution. What results from it prawdy, zrelatywizować wszelkie dotychczasowe kategorie, is that it is enough to perform such an act, or resign from „przenicować” każdą metodę uznaną i w ten sposób (…) searching for the truth, relativize all previous categories, zmienić cały panujący system. (…) Prawdy nie ma, jest take any accepted method ‘inside out’ and in this way (…) ona jedynie iluzją a czytanie tekstu (kultury) to jego ciągłe change all the existing system. (…) ere is no truth, it is przestrukturyzowywanie i przekształcanie”. only an illusion and reading a text (of culture) means its Dekonstrukcja jest strategią postmodernistyczną, choć sam constant restructuring and transformation”. Derrida nie godził się na zaliczanie go do postmoderni- Deconstruction is a postmodernist strategy, although Derrida stów. Z kolei Ruslan Vashkevich, godząc się na miano himself did not agree to being counted among postmod- dekonstruktywisty i pewnie postmodernisty też, nie ernists. Ruslan Vashkevich, in turn, accepting the name of zgodziłby się pewnie, że jest „pasożytem”,NOT albo FORże nie po- COMMERCIALdeconstructionist and probably USEpostmodernist, also would szukuje prawdy, co zwykł czynić od zawsze każdy uczciwy not agree to be called a ‘parasite’, or that he does not search humanista i artysta. Jak więc wyjść z tego splotu pozornie for the truth, which every honest humanist and artist always sprzecznych poglądów? Pozostawiając na boku kwestię, czy tends to do. How can we solve this tangle of seemingly Derrida był, czy nie był postmodernistą, zastanówmy się, contradictory views? Leaving aside the question of Derrida czy młody, no, powiedzmy, stosunkowo młody (urodzo- being a postmodernist or not, let us consider whether the ny po roku narodzin terminu Derridy) malarz białoruski young, or relatively young (born when Derrida coined the dekonstruktywistą być może i czy tym samym zgodzi się na term), Belarusian painter can be a deconstructionist and if nazwanie go „pasożytem”, prawda, z dopiskiem „mądrym”? in this way he will agree to be called a ‘parasite’, well, with Myślę, że powinien się zgodzić, bo jego obrazy świadczą the attribute “wise’? I think he should agree, because his o tym. Vashkevich „pasożytuje” (mądrze) na tradycji sztuki painting proves it. Vashkevich ‘parasitizes’ (wisely) on the
Kristina Nejman, Wokół dekonstrukcjonizmu, cyt. za: www.fi lozofi a. Kristina Nejman, Wokół dekonstrukcjonizmu [Around Deconstru- info ctionism], Cited from: www.fi lozofi a.info europejskiej, a „pasożytując” wchodzi w różne interakcje tradition of European art, and while ‘parasitizing‘ he enters z obrazami: przekształca je, zmienia, dekonstruuje. W jakim into various interactions with paintings: he changes them, celu? Sam mówi, że robi to, by budować własny styl i wypo- transforms, deconstructs. For what purpose? He says that wiedź artystyczną, ale jednocześnie napomyka o komplek- he does it in order to build his own style and artistic expres- sach wobec dokonań wielkich mistrzów. Poznał doskonale sion, but at the same time he mentions the complexes about ich język, styl, technikę, nie chce jednak kopiować ich dzieł, the achievements of great masters. He perfectly got to now chce mówić własnym głosem o świecie, ale przecież takim, their language, style, techniques, but he does not want to jakiego nie znali wielcy mistrzowie, o własnym świecie, copy their works, he wants to speak for himself about the o codzienności, najczęściej płaskiej, trywialnej, prawdziwej world; a world unfamiliar to great masters, his own world, his do bólu. Mówi też o swojej osobistej przestrzeni sztuki, everyday life, usually fl at, trivial, painfully true. He also speaks o wartościach ukształtowanych przez Van Eycka, Velazqu- about his own space of art, about the values formed by van eza, Malewicza. Mówi pewnie też i o sobie. Wypowiada się Eyck, Velazquez, Malevich. Probably he is also speaking about używając słownika i poetyki dawnych malarzy, więc w tym himself. He talks using the lexis and poetics of old painters, sensie „mądrze pasożytuje”, jednak mam wątpliwości, czy so in this sense he ‘parasitizes wisely’, however I doubt that uważa, że „prawda jest jedynie iluzją”. Tego już chyba za he believes that “the truth is only an illusion”. is probably
Suprematystyczne historie 2009, 4 obrazy, olej, płótno,
180 x 150, Ruslan Vashkevich 150 x 150, 30 x 40, 30 x 40 cm Suprematistic’s stories 2009, 4 pictures, 80 oil, canvas, 180 x 150, 150 x 150, 30 x 40, 30 x 40 cm
wiele w tym całym postmodernistycznym zamieszaniu goes too far in all this postmodernist terminological chaos. terminologicznym. Język językiem, dobrze znać go dobrze, Language is language, it is good to know it well, it is best to a najlepiej ich wiele, ale jednak rezygnacja z poszukiwania, know many of them, but a resignation from experiments, ba, wiary w możliwość znalezienia prawdy, to już zbyt nihi- from the belief in the possibility of fi nding the truth – this listyczne podejście. Chyba w takim momencie otrzeźwienia, is too nihilistic an approach. It must have been a sudden artysta zaczął malować cykl „Happy endiejec”.NOT Prostszy, FOR COMMERCIALmoment of sobriety when the artist USE started to paint the series bardziej bezpośrednio odnoszący się do relacji nadawca-od- ‘Happy Endian”. Simpler, much more directly addressing the biorca, a mówiąc po prostu: rozmawiający. O świecie wokół. relation sender-receiver, and putting it simply: talking. About I tu, pomimo pozoru buntu, zbliża się nasz artysta do ostatecz- the world around. nej konkluzji Derridy, który, analizującego zdanie Heidegge- And here, despite an appearance of a protest, our artist comes ra, mówi: „Bycie (przemawia) zawsze i wszędzie przez każdy close to Derrida’s ultimate conclusion; analyzing Heidegger’s (język)”. I to „bycie” jest obecne w jego obrazach, nawet sentence, he says “Existence (speaks) always and everywhere jeśli jest to żartobliwa trawestacja obrazu Velazqueza czy through any (language)”. And this “existence” is present in sejsmologiczna – Richtera. his paintings, even if it is a humorous travesty of Velazques’s painting or seismological travesty of Richter’s.
Tamże, ibidem Jacques Derrida, Diff erance, Marges de la philosophie, Paris , cyt. Jacques Derrida, Diff erance, Marges de la philosophie, Paris , Cite za: Drogi współczesnej fi lozofi i, wybór i wstęp Marek J. Siemek, Czytelnik, from: Drogi współczesnej fi lozofi i [Paths of Contemporary Philosophy], ed. Warszawa , s. . Marek J. Siemek, Czytelnik, Warszawa , p. . Rozmowa z Ruslanem Vashkevichem Conversation with Ruslan Vashkevich in his w jego pracowni na strychu studio, in the attic of a tenement house built zbudowanej przez jeńców by German prisoners of war in Minsk. niemieckich kamienicy w Mińsku. Krzysztof Stanisławski: i would like to present in my book Krzysztof Stanisławski: Chciałbym przedstawić w swojej several concrete series of your works. Maybe we will start książce kilka konkretnych cykli Pańskich prac. Może with “The Richter Scale”. What was the genesis of this zaczniemy od „Skali Richtera”. Jaka była geneza tej serii series of paintings? obrazów? Ruslan Vashkevich: It was quite a simple idea, which relied Ruslan Vashkevich: To była idea dość prosta, polegająca na on combining two Richters: Gerhard – a well known Ger- połączeniu dwóch Richterów: Gerharda – znanego niemie- man artist and Charles Francis – an American geophysicist ckiego artysta, oraz Charlesa Francisa – amerykańskiego and seismologist. Th e former tried to change the form, geofi zyka i sejsmologa. Pierwszy z nich próbował zmienić while the latter devoted his life to measuring the changes formę, drugi poświęcił życie na pomiary zmian formy. in the form. I’ve found very interesting parallels in their ac- Znalazłem bardzo ciekawe paralele w ich działalności, choć tivity, although at fi rst it was the identity of the names that chodziło najpierw o podobieństwo nazwiska. Później przy- mattered. Later on there appeared an idea of an earthquake szedł pomysł trzęsienia ziemi w ramach jednego fotorea- in Gerhard Richter’s photo-realistic painting. In fact, it was listycznego obrazu Gerharda Richtera. Właściwie to jego his paintings that were the fi rst impulse, the fi rst magni- obraz był akurat tym pierwszym impulsem, pierwszym tude of the earthquake on which i built my algorithm of stopniem tego trzęsienia ziemi, na którym zbudowałem eight magnitudes in Richter scale, eight transformations
mój algorytm ośmiu stopni w skali Richtera, ośmiu zwięk- of a painting, increasing exponentially until its complete Ruslan Vashkevich szających się w postępie geometrycznym zmian obrazu, aż destruction. do jego całkowitego zniszczenia. I was interested in the process of a fi gurative painting getting Interesował mnie proces, kiedy malarstwo fi guratywne stripped of its fi gurativeness. During these eight changes 81 zostaje pozbawione swego fi guratywizmu. w ciągu tych we can follow an abbreviated history of art: realism turns ośmiu zmian możemy prześledzić skrótową historię sztuki: into expressionism, into cubism (around the fourth work), realizm zmienia się w ekspresjonizm, w kubizm (około and later into abstract expressionism, to come close to pure czwartej pracy), a później w abstrakcyjny ekspresjonizm, by abstraction in the last picture. zbliżyć się do czystej abstrakcji w ostatnim obrazie. It intrigued me and became a kind of visual experiment. I also To mnie zaciekawiło i stało się swego rodzaju wizualnym eks- liked the mathematical limitation to eights paintings, which perymentem. Podobały mi się też to matematyczne ogra- made me control my expression much more precisely. niczenie do ośmiu obrazów, skłoniło do większej precyzji Th anks to this project both Richters became relatives … wypowiedzi. Dzięki temu projektowi obaj Richterowie stali krewnymi… Looking at your works i noticed that you often refer to NOT FOR COMMERCIALpainting the tradition – from Jan USE van Eyck to Kazimir Oglądając Pańskie prace, zauważyłem, że bardzo często Malevich. Do you try to conduct a dialogue with them or to nawiązuje Pan do tradycji malarskiej – od Jana van Eycka lead to a certain deconstruction of their works? In our con- do Kazimierza Malewicza. Czy Pan stara się prowadzić versation you have used this phrase several times. Do you z nimi dialog, czy również doprowadzić do pewnej de- aim at a deconstruction of the painting tradition? When konstrukcji ich dzieł. w naszej rozmowie używał Pan tego you are placing elements of old art in a new context, for słowa kilkakrotnie. Czy dąży Pan do dekonstrukcji tradycji instance the contemporary mass media. Could you tell me
Charles Francis Richter (-), amerykański geofi zyk, twórca about your series “Museum” and “Malevich” … skali pomiaru wielkości (rozmiarów) trzęsień ziemi i fal sejsmicznych, od I can’t call “Th e Museum” my main project, although it is one jego nazwiska nazwanej skalą Richtera. of those i often come back to and which is still developing. Gerhard Richter, Die Frau mit dem Schirm, , olej, płótno, x cm, Daros Collection, Zurych. Once, years ago, i produced a project titled “Second Mówi o tym szerzej sam artysta, cytowany w eseju Taciany Arcimovic pt. Skala Richtera: Katastrofa w jednym obrazie, „pARTisan”, , nr , Charles Francis Richter (-), American geophysicist, originator s. . of a scale for measuring the magnitude of earthquakes and seismic waves, which form his name is known as the Richter scale. Portret mężczyzny w czerwonym turbanie 2009, fotografia barwna, papier Portrait of a man in a red turban 2009, colour photography, paper
malarstwa? Gdy ustawia Pan elementy dawniej sztuki w nowym hand” and later “Second Second Hand” and “Hopscotch”. kontekście, na przykład współczesnych massmediów. Proszę Th ey were an extension of one theme which resulted from opowiedzieć o swoich cyklach: „Muzeum” oraz „Malewicz”… traumas and complexes with which we are leaving Acad-
Nie mogę nazwać „Muzeum” swoim głównym projektem, emy. We have academic education, based on the analysis of Ruslan Vashkevich choć to jeden z tych, do jakich często wracam i który wciąż tradition and development of painting technique, but fi rst się rozwija. Kiedyś, lat temu, zrealizowałem projekt pt. of all we strain our eyes looking for our own optics, though „Second Hand”, a później „Second Second Hand” i “Gra it is not easy due to our knowledge of what was. And it is 82 w klasy”. Stanowiły one rozwinięcie jednego tematu, będą- overwhelming. i understood that i should decide what to cego efektem urazów i kompleksów, z jakimi wychodzimy do with that baggage; turn my back on it once and for all, z Akademii. Mamy akademickie wykształcenie, oparte na or maybe try and transform it, use as a material for my own analizie tradycji i doskonaleniu techniki, ale przede wszyst- art. Another reason for making the project was a lack of art kim wysilamy wzrok, szukając własnej optyki, choć nie jest community in Byelorussia. Th e power of the avant-garde of to łatwe właśnie z powodu naszej wiedzy na temat tego, co the reconstruction period had been exhausted and a process było. i to bardzo przytłacza. Zrozumiałem, że powinienem of commercialization had started. zdecydować, co począć z tym bagażem: odwrócić się od nie- I wanted to preserve in me the feeling of the scale of great art. go raz na zawsze, czy może próbować przekształcić, wyko- For my own purposes i devised a sort of virtual gym, fi tness rzystać jako materiał dla własnej twórczości. Inną przyczyną club where the coaches and sparring partners are a team of powstania tego projektu był brak artystycznegoNOT środowiska FOR COMMERCIALmuscular opponents whom i chose USE for the sparring. For ex- na Białorusi. Siła awangardy okresu przebudowy już się ample, Malevich or Velazquez, etc. i tried to duel with them, wyczerpała i zaczął się proces komercjalizacji. creating virtual spaces. It was my own way of sustaining my Chciałem zachować w sobie poczucie skali wielkiej sztuki. Wy- own idea for art. Th ese were not silly displays of skillful- myśliłem na własne potrzeby taką wirtualną salę gimnastycz- ness, though it is true that sometimes it was only limited to ną, siłownię, gdzie trenerami i partnerami sparingowymi really very simple, post-modernist strategies: irony, a play była drużyna dobrze umięśnionych przeciwników, których of pictures. More often, these were serious studies, and wybrałem siebie do sparingu. Na przykład Malewicza czy even discoveries. For example, a painting that was referring Velazqueza. etc. Próbowałem się z nimi pojedynkować, to Holbein’s ‘Ambassador’, was accompanied by my own stwarzając wirtualna przestrzenie. To był sposób na podtrzy- original, long commentary. Th e painting was very important mywania własnego pomysłu na sztukę. To nie były głupie for the studies of our contemporary philosophers from the popisy sprawności, choć, to prawda, czasem ograniczało się EHU (European Humanistic University), practically an do naprawdę bardzo prostych postmodernistycznych stra- icon. i was referring to these studies. tegii: ironii, gry obrazów. Częściej jednak były to poważne Th ese projects then turned into a sort of exercises, which badania, a nawet odkrycia. Na przykład obrazowi, nawią- i kept doing for years and i consider them to have been zującemu do Holbeina, do jego „Ambasadora”, towarzyszył very developmental. mój długi komentarz odautorski. To był ważny obraz dla badań naszych współczesnych fi lozofów z EGU (Europejski Watching your paintings, i have an irresistible impression Uniwersytet Humanistyczny), praktycznie ikona. Nawiązy- that you are juggling styles and poetics; i admit, with great wałem do tych badań. skill. i can see excellent techniques, a feeling of form, sim- Te projekty przekształciły się w swego rodzaju ćwiczenia, ply, painting perfection in very many paintings, but just next którym oddawałem się przez lata, i uważam, że były one to me i can see the series “Happy Endian”, which evidently bardzo rozwijające. is an example of painting minimalism, because these are drawings with a brush an canvas. Maybe it is a moment Oglądając Pański obrazy mam nieodparte wrażenia, że of relaxation from the formalist, perfectionist painting of żongluje Pan stylami i poetykami, przyznaję: z dużą wpra- greater weight? wą. Widzę znakomitą technikę, wyczucie formy, po prostu Creating an easily recognizable style or manner can become perfekcję malarską w bardzo wielu obrazach, ale tuż obok boring. Even if not for the audience, than for the artist. widzę Pański cykl „Happy Endiejec”, który jest ewidentnym Th at’s why I’ve always been interested in new fi elds of przykładem minimalizmu malarskiego, bo to przecież rysun- pursuits, something that would disturb this linear way ki pędzlem na płótnie. Może to taki moment odpoczynku of perceiving my art. I’d like my art to refl ect completely od malarstwa formalistycznego, perfekcyjnego, o wyższym diverse qualities of life. Not only do i improve my paint- ciężarze gatunkowym? ing techniques, but i also simply live, i have my feet fi rmly
Tworzenie łatwo rozpoznawalnego stylu czy maniery może się fi xed on the ground and i have various periods of life, Ruslan Vashkevich szybko znudzić. Nawet jeśli nie publiczności, to artyście. sometimes good ones, at times empty ones. i think that it Dlatego zawsze ciekawiły mnie nowe regiony poszukiwań, is a correct development. You don’t have to be in the top które zaburzyłyby ten liniowy obraz postrzegania mojej ten all the time. 83 twórczości. Chciałbym, aby moja sztuka odzwierciedlała So i don’t treat this project as relaxation. It is simply a form w pełni różnorodne jakości życia. Nie tylko udoskonalam of shifting accents. a form of direct action, which is most swoją technikę malarską, lecz po prostu żyję, stąpam twar- valuable for me now. i think that a painting is a weak do po ziemi, przeżywam różne okresy życia: czasem dobre, and dubious mediator or go-between an artist and audi- czasem puste. Myślę, że to prawidłowy rozwój. Nie musisz ence. Although i make mainly paintings, all the time i am cały czas być w pierwszej dziesiątce. trying to fi nd some alternative forms of expression. Th ese Więc nie traktuję tego projektu jako odpoczynku. Po prostu simplifi ed, drawing-like paintings are one of the means of to forma przeniesienia akcentów. Forma bezpośredniego a direct action, a direct dialogue with the audience. Start- działania, co jest teraz dla mnie najcenniejsze. Myślę, że ing a new mode of communication with them. obraz jest słabym i wątpliwym mediatorem czy pośred- nikiem między artystą i widzami. ChociażNOT maluję FOR przede COMMERCIALNow, I’d like to ask a very important USE question. Could you wszystkim obrazy, cały czas próbuję też znaleźć jakieś alter- answer as briefly as you can. What is for you crucial or natywne formy wypowiedzi. Te uproszczone, rysunkowe most important in painting? obrazy są jednym ze sposobów bezpośredniego działania, It seems to me that what matters most is not to be boring for bezpośredniej rozmowy z widzami. Przejścia z nimi na inny myself, but also to be honest to myself. styl obcowania. Could you tell us about the project of a Belarusian exhibi- Teraz chciałbym zadać bardzo ważne pytanie. Proszę tion in Venice in 2005. It was the first international exhibi- o możliwie krótką odpowiedź. Co jest dla Pana ważne albo tion at such a forum. How do you remember it? najważniejsze w malarstwie? At that time we did not understand the meaning of that mo- Wydaje mi się, że najważniejsze dla mnie jest nie być nudnym ment of participation as a group of Byelorussian artists in dla siebie, ale też być uczciwym z sobą samym. the Venice Biennale. It was rather an adventure. An idea realized by people quite closely related to art, but insuf- Proszę opowiedzieć o projekcie wystawy białoruskiej w We- fi ciently professionally prepared. i must admit that generally necji w 2005. To była pierwsza wystawa narodowa na takim it was a group of very good artists. Partially, it consisted of forum. Jak to Pan wspomina? people who had been living in Europe for a longer time, Wtedy jeszcze nie rozumieliśmy znaczenia tego momentu so we could assume that they had had some experience in uczestniczenia w Biennale weneckim jako grupa artystów functioning on that market. But fi rst of all, the temptation białoruskich. To była raczej przygoda. Pomysł zrealizowany was too high to consider it too long, because at stake was przez ludzi dość blisko związanych ze sztuką, ale niewystar- the Biennale in Venice. In my conversations with Vladimir czająco przygotowanych profesjonalnie. Muszę przyznać, Tsesler, also participating in the project, i often expressed że była to grupa generalnie bardzo dobrych artystów. Były my doubts, i said that i didn’t trust these people (organ- to częściowo osoby, które już od dłuższego czasu mieszkały izers – KS), but he would answer that it wasn’t that bad and w Europe, mogliśmy więc zakładać, że mają doświadczenie it wouldn’t be worse. When we were on a plane to Italy, w funkcjonowaniu na tym rynku. Przede wszystkim jednak Leonid Khobotov was laughing that after our presentation pokusa była zbyt wielka, żeby za długo się zastanawiać, bo at the Biennale, actually, we could die. Primarily, we were przecież chodziło o Biennale w Wenecji. Wiele razy dawa- happy to be exhibiting paintings important for us. łem wyraz swoim wątpliwościom w rozmowach z również I showed “Th e Colour Blind Triptych” from the series “Handy uczestniczącym w tym projekcie Vladimirem Tseslerem, Mandy” from . Th ese were paintings, of various sizes, mówiłem, że nie mam zaufania do tych ludzi (organiza- presenting three girls. One had a red skirt and green blouse, torów – przyp. KS), ale odpowiadał zwykle, że nie jest tak the other, vice versa – a green skirt and red top, and in the źle i gorszej nie będzie. Kiedy byliśmy już w samolocie do middle there was a beautiful girl smiling at a mirror – to her Włoch Leonid Khobotov śmiał się, że po udziale w Bien- dark grey, polka dot dress there was attached a green and
nale właściwie można już będzie umrzeć. Przede wszystkim red bow. For some people it was a reference to the colours Ruslan Vashkevich byliśmy szczęśliwi, że wystawiamy ważne dla siebie obrazy. of our offi cial national fl ag, for me it was fi rst and foremost Ja pokazałem „Daltonistyczny tryptyk” z cyklu „Handy a purely painting problem, connected with the so called col- Mandy” z r. Były to obrazy różnych formatów, przed- our blindness; people who suff er from it cannot distinguish 84 stawiające trzy dziewczyny. Jedna miała na sobie czerwoną green or mistake it with red. i was very pleased with the spódnicę i zieloną bluzkę, druga odwrotnie: zieloną spód- achieved eff ect, and the Venetian audience liked the paint- niczkę i czerwoną koszulkę, a w środku siedziała piękna ings very much. dziewczyna uśmiechając się do lustra – do jej ciemnoszarej sukienki w grochy przypięta była zielono-czerwona kokarda. Have you still got them? Maybe in your atelier, I’d love to see Dla niektórych było to nawiązanie przeze mnie do barw them… naszej ofi cjalnej fl agi narodowej, dla mnie jednak przede Th ey are now in a private collection abroad. wszystkim problem czysto malarski, związany z tzw. ślepotą barw, na którą cierpią daltoniści, nie potrafi ący rozpoznać Congratulations. But coming back to Venice…. What was koloru zielonego lub mylący go z czerwonym. Byłem zado- the place of your exhibition? Was it a private gallery, or wolony z osiągniętego efektu, obrazy NOTpodobały się FOR też bardzo COMMERCIALchurch, which now happens all theUSE time, what with the weneckiej publiczności. constantly appearing national exhibitions situated outside Giardini and the Arsenal? Vladimir Tsesler, artysta białoruski, grafi k, malarz, ur. , w latach - tworzył wraz z Sergeyem Voichenko (-) tandem arty- styczny, jeden z najoryginalniejszych i najwybitniejszych zjawisk w ruchu Vladimir Tsesler, Belarusian artist, painter and graphic artist, born in niezależnej kultury białoruskiej. Razem realizowali głównie plakaty i inne , from to , together with Sergey Voichenko (-) they dzieła z zakresu grafi ki użytkowej, prowadzili też prywatną pracownię pro- formed an artistic tandem, one of the most original an outstanding pheno- jektową Artdesign Studio Tsesler&Voichenko, do dziś aktywnie działającą. menon in the movement of independent Belarusian culture. Together, they mainly made posters and other works in the fi eld of commercial design. Leonid Khobotov, malarz białoruski, ur. , w ukończył Th ey also ran a private Artdesign Studio Tsesler&Voichenko, still working Akademię Sztuk Pięknych w Mińsku. w wstąpił do związku artystów actively. “Niemiga-”, do był kierownikiem tego związku. Brał udział w wielu ekspozycjach zagranicznych, m. in. w Rosji, Holandii, Francji i we Wło- Leonid Khobotov, Belarusian painter, born . In graduated szech. Po wystawie na Biennale weneckim, jego prace były prezentowane na from Fine Arts Academy in Minsk. In he joined an artists’ association włoskich międzynarodowych targach sztuki w r., m. in. Arte Padova “Niemga-”, till he was its head. He took part in many foreign exhi- i Arte Genova. Współpracuje z Galerią Kryga w Grodnie. bitions, e.g. in Russia, Holland and Italy. After the exhibition at the Venice Biennale, his works were presented at Italian international art fairs in , Tryptykowi malarskiemu towarzyszył odautorski tekst „Daltonista e.g. Arte Padova and Arte Genova. He cooperates with Kryga Gallery in – słuchowisko w kilku obrazach”. Grodno. Czy ma Pan jeszcze te obrazy w swoim posiadaniu? Może It was a great venue, Galleria della Libreria Mondadori, situ- są w pracowni, chętnie bym je obejrzał… ated next to a large artistic bookshop, in the very heart of Znajdują się w prywatnej kolekcji za granicą. the city. Plenty of visitors came. Th inking now of that exhibition in Biennale, despite its cer- Gratuluję. Ale wracając do Wenecji… W jakim miejscu tain shortages, let’s call them organizational ones, i believe odbyła się wasza wystawa? Czy była to prywatna galeria, that it added us courage, audacity, and made us active in czy kościół, co dziś jest na porządku dziennym przy cią- new projects, made us take up new steps both at home gle przybywających wystawach narodowych ulokowanych and abroad. Immediately after the Biennale, some of us re- w różnych dzielnicach Wenecji, poza Giardini i Arsenale? ceived propositions of exhibitions and participation in art To było świetne miejsce, Galleria della Libreria Mondadori, fairs. Generally, we were very lucky; for example together usytuowana przy dużej księgarni artystycznej, w samym with Tsesler, the day before the opening of Biennale, we sercu miasta. Przychodziło wielu widzów. were invited to the island Murano, where we created some Myśląc dziś o tamtej wystawie na Biennale, pomimo pewnych glass objects which were later presented in Venice. jej niedostatków, nazwijmy to organizacyjnych, uważam, In a sense, this experience, maybe not fulfi lled to the end, że to wszystko dodało nam śmiałości, odwagi, skłoniło do allowed us to organize for the Venice Biennale in our
Tryptyk daltonistyczny z cyklu Handy Mandy,
2003, olej, płótno, Ruslan Vashkevich 120 x 90, 120 x 100, 120 x 55 cm Th e Colour Blind Triptych from the series Handy Mandy, 2003, oil, 85 canvas, 120 x 90, 120 x 100, 120 x 55 cm
aktywności na rzecz nowych projektów, podejmowania own national exhibition which took place in…Minsk. It dalszych działań w kraju i za granicą. Od razu po Biennale might be considered funny and treat it jokingly, but it was kilku z nas otrzymało propozycje wystaw i udziału w tar- a decisive project which evoked many positive changes and gach sztuki. W ogóle mieliśmy dużo szczęścia, na przykład was extremely benefi cial for the development of the general razem z Tseslerem w przeddzień otwarciaNOT Biennale FOR zosta- COMMERCIALsituation of contemporary art inUSE Belarus. liśmy zaproszeni na wyspę Murano, gdzie wykonaliśmy kilka szklanych obiektów, które później zostały wystawione Was the participation of Belarusian artists in the Venice w Wenecji. Biennale 2005 an independent, private initiative or state W pewnym sensie to doświadczenie, może nie do końca one? Was there any Italian sponsor of this enterprise? How spełnione, pozwoliło nam zorganizować własną ekspozycję was it? narodową na Biennale weneckie , która odbyła się Enzo Fornaro, an Italian exhibition producer, was working on w… Mińsku. Co można by uznać za fakt dość zabawny it. He used his personal contacts to make it happen within i potraktować żartobliwie, gdyby nie to, że był to pro- the framework of the Venice Biennale. It wasn’t an initia- jekt przełomowy, który sprowokował wiele pozytywnych tive of Belarus. Only because our participation had to be zmian i był bardzo pożyteczny dla rozwoju ogólnej sytuacji formally declared at the state level, there was prepared and współczesnej sztuki na Białorusi. submitted some offi cial letter from the Belarusian Minis- try of Culture, but it stated clearly that it was the Italian 86 Velazquez’ studies, 100 x 80 cm each StudiaVelazqueza, 100 x 80 cm każdy
2000, 6 pictures, oil, canvas, 2000, 6 obrazów, olej, płótno, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Czy udział białoruskich artystów w Biennale weneckim 2005 producer who took on himself full fi nancial responsibility. był inicjatywą niezależną, prywatną czy państwową. Czy był In fact, we had no infl uence on his decisions, or found jakiś sponsor włoski tego przedsięwzięcia? Jak to było? it all very diffi cult. What’s more, we had no experience Pracował nad tym projektem włoski producent wystaw Enzo whatsoever in it. As a matter of fact, it has not changed; Fornaro. Użył swoich osobistych kontaktów, żeby to now we still don’t have any experience. i think that the wszystko miało miejsce w ramach Biennale w Wenecji. To latest participation of Belarusian artists in Biennale should nie była inicjatywa Białorusi. Tylko z powodu tego, że nasz give a new impulse for introducing changes. It’s a great udział powinien być formalnie zgłoszony na poziomie pań- pity that the preparations for the latest Biennale were made stwa, został przygotowany i złożony jakiś ofi cjalny list od in such a secretive atmosphere. Th ere was no open discus- białoruskiego Ministerstwa Kultury, ale było tam wyraźnie sion or any competition. When we found out about it, as napisane, że pełną odpowiedzialność fi nansową wziął na a group of artists we went to the Ministry with a petition. siebie włoski producent. Właściwie nie mieliśmy wpływu We wrote how, according to us, it should have been organ- na jego decyzje, albo przychodziło n am to z największym ized – fi rst of all by announcing a competition for curators’ trudem. Zresztą nie mieliśmy najmniejszego w tym projects. We thought that it would’ve been very good to doświadczenia. To zresztą się nie zmieniło, teraz też tego invite well-known curators, those with authority, experi- doświadczenia nie mamy. Myślę, że ostatni udział artystów ence and international achievements. Such as, for example, białoruskich w Biennale powinien dać nowym impuls do Kęstutis Kuizinas, the director of the Centre of Contempo- przeprowadzenia zmian. Wielka szkoda, że przygotowania rary Art in Vilnius. We suggested taking into account that do ostatniego Biennale odbywało się w tak tajemniczej the winning and realized project should not only be good, atmosferze. Nie było otwartej dyskusji, a przede wszystkim but also play an integrating role for art community. But
konkursu. Kiedy dowiedzieliśmy się o tym, jako grupa the Ministry did as they wanted, as could have been easily Ruslan Vashkevich artystów poszliśmy do Ministerstwa z petycją. Napisaliśmy, predicted. jak to powinno być, naszym zdaniem, przeprowadzone – przede wszystkim poprzez ogłoszenie konkursu projek- 87 tów kuratorskich. Uważaliśmy, że bardzo dobrze byłoby zaprosić kuratorów znanych, z autorytetem, doświad- czeniem i osiągnięciami międzynarodowymi. Takich, jak na przykład Kęstutis Kuizinas, dyrektor Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie. Postulowaliśmy, żeby wziąć pod uwagę, by zwycięski i realizowany projekt był nie tylko dobry, ale także pełnił rolę integrującą środowisko. Ale Ministerstwo postąpiło po swojemu, jak łatwo można było przewidzieć. NOT FOR COMMERCIAL USE
Skala Richtera w Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie, 2010 Th e Richter Scale at the Contemporary Art Centre in Vilnius, 2010 88 Skala Richtera Th e Richter ScaleTh 2010, 8 pictures, 2010, 8 obrazów,
oil, canvas, 150 x 90 cm each olej, płótno, 150 x 90 cm każdy NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
89 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 90 Skala Richtera Th e Richter ScaleTh 2010, 8 pictures, 2010, 8 obrazów,
oil, canvas, 150 x 90 cm each olej, płótno, 150 x 90 cm każdy NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
91 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT ХЭ ХЭ
Kolorowanki dla dorosłych. Colouring books for adults. Seria malarskich, narysowanych jedną linią obrazków. A series of painting-like pictures, drawn in a single line. Zredukowanie koloru zapewniło zwiększenie wyrazistości Reduction of colour ensured an increase in the distinctiveness i jasności wypowiedzi. and clarity of expression. Sztuka dla wszystkich. Przykład do naśladowania. Art for everyone. An example to follow. Karaoke w dziedzinie koloru. Znacznie rozszerzony format Karaoke in the fi led of colour. Much enlarged format for the konsumpcji sztuki. consumption of art. Produkt łatwy do strawienia. Easily digestible product.
Happy Endiejec1. Happy Endian1.
W cyrku na trapezie występuje akrobatka. Ma silne, zwinne In the circus, there is an acrobat on a fl ying trapeze. She has ciało. Pod samą kopułą wykonuje zwisy na jednej ręce, strong, agile body. Just under the dome, she performs następnie opada w dół, wykonuje podwójne salto i ląduje hanging on one hand, then she falls down, makes a double z zadziwiającą dokładnością na innym trapezie. Uosabia siłę, somersault and lands with astonishing precision on another odwagę i zdrowie. Widz jest zachwycony kunsztem akro- trapeze. She personifi es strength, courage and health. Th e batki. Gdy kończy swój numer, zeskakuje na żółty piasek audience are delighted at the acrobat’s artistry. When she i z kokieteryjnym westchnięciem „Ach!” poklepuje się po fi nishes her stunt, she jumps onto the yellow sand and with
udach. a coquettish sigh ‘Ah!’, she slaps her thighs. Ruslan Vashkevich Albo tak. Or like that. 92 Talerze ożywają, upada i rozbija się lampa, w wyniku czego Plates come alive, a lamp falls down and breaks, and as a result pojawia się aktorka, grająca rolę Światła. Wieje wiaterek. there appears an actress playing the role of Light. Breeze is Te cuda czynią ludzie ubrani w czarne aksamitne kostiumy gently blowing. Th ese miracles are made by people dressed z kapturami, w których wycięte są otwory na oczy. Wszystko in black, velvet costumes with hoods, in which there are to pojawia się na tle z czarnego aksamitu. openings cut out for eyes. It all appears against the backdrop of black velvet. Takie „zarysy historii” zawsze brzmią dobrze. Ich tworzenie nie wymaga większego wysiłku, a w obliczu bezmyślnie pojmo- Such ‘outlines of a story’ always sound good. Th eir creation wanej wolności wypowiedzi, tworzy iluzje jakości, na które does not take much eff ort, and in the face of a thoughtlessly często udaje się złapać egzaltowanych lub sentymentalnych understood freedom of speech, it creates an illusion of quality dorosłych. NOT FOR COMMERCIALwhich takes in many gushing or sentimentalUSE adults.
Co przedstawiają rysunki z tego albumu? What do the drawings from this album present?
Nie wyrażają walki o słuszną sprawę. Wyrażają nie to, czego Th ey do not express a fi ght for just cause. Th ey express not chcielibyśmy, ale to, co wyszło z naszych zamiarów. Z wyjąt- what we would like them to express but what resulted from kiem, być może, wizji galopującego konia na zakręcie drogi. our intentions. Except, maybe, the vision of a galloping Ze względu na złożony kąt spojrzenia, okazuje się, że koń horse on a bend of a road. Due to the complex angle of skacze w poprzek traktu, przesuwając się w prawo pod górę, sight, it turns out that the horse is jumping across the road,
Właściwie „Szczęściarz”, osoba, której udaje się doświadczyć „szczęś- Actually, ‘Lucky man’, a person who manages to experience ‘happy liwego zakończenia”. Jak się dowiadujemy w ostatnim wersie, tą osobą jest end’. As we fi nd out in the last line, this person is an Indian, additionally, Indianin i w dodatku martwy. Tak jak w ideologii klasycznych westernów a dead one. Like in the ideology of American westerns: ‘good Indian is amerykańskich: „dobry Indianin, to martwy Indianin”. Tak też jest i w tym a dead Indian’. And this is the case here: Happy Endian, Lucky Man, he przypadku: Happy Endiejec, Szczęściarz, też musi być martwy, zwłaszcza, że must be dead, especially that he is an Indian. Happy and dead. (K.S.) jest Indianinem. Szczęśliwym i martwym. Przyp. KS przez co wydaje się, że upada. W tym miejscu na obrazie moving upwards, to the right, and it seems to be falling. koń leży na boku w pozycji jakby miał skakać. „Dead In this place in the picture, the horse is lying on its side Horse” oraz inne prace z tego cyklu przedstawiają zjawiska in a position as if it is jumping. “Dead Horse” and other i działania zatrzymane w pewnym momencie. Ich percep- works from the series show phenomena and actions frozen cja powinna odbywać się równocześnie z akcją. Zrozumie- at a certain moment. Their perception should take place nie powinna być natychmiastowe. simultaneously with action. Understanding should be instantaneous.
Zasada bezpośredniego wpływu na widza jest podstawowym The rule of direct influence on the viewer is the fundamental założeniem tego projektu. Czarno-białe (…) obrazy-sche- principle of the project. Black and white (…) pictures-pat- maty, obrazy-instrukcje obsługi. (…) terns, pictures-manuals. (…) Kładę świadomy nacisk na „transkrypcję”, wyrażenie środka- I put conscious emphasis on the ‘transcription’, expressing mi plastycznymi działania, a nie gramatyczną poprawność actions through visual means, and not the grammatical języka wypowiedzi. Tutaj, podobnieNOT jak w karaoke, FOR kali- COMMERCIALcorrectness of the language of expression.USE Here, like in grafia języka obrazów i jego poprawność są ważne jedynie karaoke, the calligraphy of the language of pictures and o tyle, o ile nie zniekształcają wizji i nie utrudniają procesu its correctness matter as much as they do not distort the jej bezpośredniego zrozumienia. vision and do not hinder the process of its direct under- standing. Happy Endiejec – szczęśliwy martwy Indianin. (Ruslan Vashkevich, ХЭ, tekst odautorski) Happy Endian – happy, dead Indian. Ruslan Vashkevich
Bez tytułu, z cyklu Happy Endiejec, 2005–06, olej, płótno, 150 x 90 cm Untitled, from the series Happy Endian, 2005–06, oil, canvas, 150 x 90 cm 94
, Happy Endian, Happy Endiejec , z cyklu , from the series Bez tytułu 2005–06, oil, canvas, 150 x 90 cm 2005–06, olej, płótno, 150 x 90 cm
Untitled NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 95
, Happy Endian, Happy Endiejec , z cyklu , from the series Bez tytułu 2005–06, oil, canvas, 150 x 90 cm 2005–06, olej, płótno, 150 x 90 cm
Untitled NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT ALEXEI
NOT FOR COMMERCIAL USE LUNEV Alexei w krainie liter, Alexei in the Land of Letters, zajęcy i w sklepie mięsnym Hares and at the Butcher’s
Jak można przeczytać w nocie katalogowej: „Alexei Lunev As you can read in the catalogue note “Alexei Lunev perceives postrzega siebie jako artystę skrajnie indywidualistyczne- himself as an extremely individualistic artist, who con- go, który koncentruje się wyłącznie na refl eksjach subiek- centrates solely on subjective refl ections. He draws ideas tywnych. Pomysły do swoich prac czerpie z osobistych do- for his works from personal experiences and impressions. świadczeń i przeżyć. Artysta stosuje różne media, takie jak e artist uses various media, such as graphic art, objects, grafi ka, obiekty, instalacje i video”. Zwykle, gdy czytam installations and video”. Usually when i read such kind of tego typu teksty, wyobrażam sobie człowieka w nich opi- texts i imagine the person described by them as an avatar, sanego jak awatara, wypreparowanego z ludzkich cech, je- formed from human features, only ‘perceiving himself as’, dynie „postrzegającego się jako…”, „koncentrującego się ‘concentrating on’, ‘using various media’. An avatar of con- na…”, „stosującego różne media…”. Awatar sztuki współ- temporary art could be created in computer memory. czesnej, mógłby powstać w pamięci komputera. e fi rst time i saw Alexei was not a direct meeting, but on Po raz pierwszy zobaczyłem Alexeia nie bezpośrednio, lecz na a photograph in a catalogue, wearing a mask from red zdjęciu w katalogu, w masce z czerwonego mięsa na twa- meat on his face, his lips twisted into a strange grin, nei- rzy, wykrzywionego w dziwnym grymasie, ni to śmiechu, ther a smile nor threat. Ugh… But when we met at the ni groźby. Brr… Natomiast gdy się spotkaliśmy w Galerii Ў Gallery i saw an amiable artist, dressed with sophisti- Ў ujrzałem sympatycznego, ubranego z wystudiowaną, ar- cated, European, artistic elegance, nice, easy-going, funny tystowską elegancją europejskiego artystę, miłego, wyluzo- who freely spoke about his art and meanders of artistic life
wanego, dowcipnego, który swobodnie opowiadał o swojej in Belarus. In a nutshell: Mr. Meat and Dr Lunev. Meeting Lunev Alexei twórczości i meandrach artystycznego życia na Białorusi. both of them was one of the most exciting moments of my Jednym słowem: Mr. Mięso i Dr Lunev. Poznanie ich obu peregrinations around Minsk. było jednym z najbardziej frapujących momentów moich 97 peregrynacji po Mińsku. A L: i suggested a meeting at the Ў Gallery, be- cause fi rst of all i haven’t got my own studio, i work at A L: Zaproponowałem spotkanie w Galerii Ў, po- home, and secondly i am an artist of this gallery, what’s nieważ po pierwsze nie mam własnej pracowni, pracuję more very pleased with my cooperation with it. is is w domu, po drugie jestem artystą tej galerii, w dodatku bar- a team of people whose views i identify with, we think dzo zadowolonym ze współpracy z nią. To kolektyw ludzi, alike. z poglądami których utożsamiam się, myślimy tak samo. Krzysztof Stanisławski: I’m very glad t hat we’ve been invit- Krzysztof Stanisławski: Bardzo się cieszę, że zostaliśmy za- ed here. I’ve heard a lot about the Ў Gallery; it’s supposed proszeni właśnie tu. O Galerii Ў wiele słyszałem, to ponoć to be the only true gallery of contemporary art in Belarus, jedyna galeria sztuki współczesnej NOTz prawdziwego FOR zdarzenia COMMERCIALa successor of the famous “Podzemka”. USE Majority of artists na Białorusi, spadkobierczyni sławnej „Podzemki”. Więk- i am writing about in this book have had their exhibitions szość artystów, o których piszę w tej książce miało tu wysta- here or are associated with it by their on-going collabo- wy lub są z nią związani stałą współpracą. Podobno w tym ration. Apparently, there used to be a place for recycling lokalu był kiedyś punkt skupu pustych butelek, a teraz są empty bottles here, and now there are exhibitions, promo- wystawy, promocje książek, projekcje video, dyskusje oraz tions of books, video projections, discussions and a data- baza danych na temat niezależnej sztuki białoruskiej? Taki base of independent Belarusian art. This could be a pro- program mogłaby mieć duża państwowa instytucja, a nie gramme of a large state agency, and not a private, actually prywatna, właściwie komercyjna, galeria mieszcząca się commercial, gallery housed in two small rooms. How is it to w dwóch małych salkach. Jak się współpracuje z najważ- collaborate with the most important art gallery of contem- niejszą galerią sztuki współczesnej na Białorusi? porary art in Belarus?
„Vis-a-Vis. Aktualnyja dialogi”, kuratorka Valentina Kiseliova, Ga- „Vis-a-Vis. Aktualnyja dialogi”, curator Valentina Kiseliova, Galeria leria Ў, Mińsk, ..-.. , przy współpracy z Goethe Institut, Ў, Mińsk, ..-.. , with the collaboration of Goethe Institut, Mińsk, s. . Mińsk, p. . Świetnie. Wspólnie przygotowaliśmy moją ostatnią wystawę Great. We have prepared together my latest solo exhibition, indywidualną, a jako kurator zrealizowałem tu aż trzy duże and as a curator I’ve arranged here three large projects. So projekty. Jestem więc i artystą tej galerii, ale i kuratorem. I am both an artist of this gallery but also a curator. e Prace, na jakie wskazujesz, pochodzą z wystawy, w której works you are pointing at, come from the exhibition that przygotowaniu również brała udział Galeria Ў. Cykl, z któ- was prepared with the participation of the Ў Gallery. e se- rego pochodzi „Nic nie ma”, został stworzony specjalnie ries “ ere Isn’t Anything” was created specially for the Bela- do pawilonu białoruskiego na . Biennale weneckie rusian pavilion at the rd Venice Biennale in Minsk. w Mińsku. Would you consider them to be typical of your art? At least in Czy uznałbyś je za prace typowe dla swojej twórczości? Przy- that period of time. najmniej w tamtym okresie. Yes. I work with text, I’m trying to fi nd in the texts meanings Tak. Pracuję z tekstem, staram się w tekstach znajdować jakieś other than literal ones, I’m changing the order of letters, inne, niż dosłowne, znaczenia, zmieniać kolejność liter, cza- sometimes their shape. Twenty years ago when I was still sem też ich kształt. Dwadzieścia lat temu, gdy jeszcze miesz- living in Polotsk, I visited many exhibitions from Poland. kałem w Połocku, oglądałem tam wielu wystaw z Polski. Exhibitions of conceptualists and concrete poetry. ey had Wystawy konceptualistów, poezji konkretnej. Wywarły na a huge impact on me. mnie wielki wpływ. One of the themes that I fi nd interesting is the problem of Jednym z tematów, który mnie interesuje jest problem cza- time in art. Because art is basically engaged in space, it cre- su w sztuce. Bo sztuka w zasadzie zaangażowana jest przede ates illusions, and time occupies it much less often. And wszystkim w przestrzeni, tworzy iluzje, natomiast rzadziej I fi nd this problem extremely absorbing.
zajmuje ją czas. a ten problem bardzo mnie absorbuje. Lunev Alexei Much of the audience of Belarusian art, including the Przez wielu odbiorców wystaw sztuki białoruskiej, w tym „Ot- “Opening Doors?” shown in Vilnius and Warsaw, identify you wierając drzwi?”, pokazywanej w Wilnie i Warszawie, jesteś first of all with the figures of hares… 98 utożsamiany przede wszystkim z figurkami zajęcy… e hare is for me a multikulti creature, full of multicultural Zając to dla mnie twór multikulti, pełen odniesień wielokulturo- references. I no longer call it ‘the hare’, but a ‘zoomorphic wych. Już nie nazywam go „zającem”, lecz „obiektem zoomor- object’. It’s emerged from the depths of my memory. It is an fi cznym”. Wyłonił się z głębi mojej pamięci. To archetypiczny archetypal image. My granddad used to carve for me similar obraz. Podobne zabawki strugał dla mnie dziadek we wczes- toys in my early childhood. And when this ‘object’ ‘jumped nym dzieciństwie. I gdy ten „obiekt” na dobre „wyskoczył” out’ of my memory for good, I started to animate it. For me z mojej pamięci, zacząłem go animować. Dla mnie to sposób it is a way of experiencing time. Just like pencil, which I like przeżywania czasu. Tak samo jak grafi t, który bardzo lubię, very much, each of my dots and lines is an eff ect of activ- każda moja kreska, linia to efekt działania w stylu multikul- ity in the style of multikulti. Covering large surfaces with ti. Pokrycie dużych powierzchni warstwą grafi tu jest również a layer of pencil lead is also a form of discourse on time. I’ve formą dyskursu na temat czasu. ZająceNOT pokazywałem FOR już kilka COMMERCIALshown the hares several times: inUSE Vilnius, Warsaw and of razy: w Wilnie, Warszawie i oczywiście Galerii Ў. course at the Ў Gallery.
Opowiedz, proszę, o zającach w plenerze. Please, tell us about hares in the open air. Wtedy zając był dla mnie jeszcze po prostu zającem. Waż- At that time, the hare was for me simply the hare. It was im- ny był jako obiekt, jaki wykonałem własnoręcznie. Poprzez portant as an object I made with my own hands. By placing umieszczenie go w innym środowisku, trochę anektowa- it in a diff erent environment, I appropriated this envi- łem to środowisko. Był to okres, gdy wiele ulic w Mińsku ronment. It was a time when many of the street names in zostało przemianowanych. Ustawiłem swoje zające na ulicy Minsk had had their names changed. So I placed my hares
Oglądamy katalog tej wystawy: dwujęzyczny (rosyjsko-angielski) z ty- We are looking through a catalogue of his exhibition: bilingual (Rus- tułem rosyjskim „Białoruski pawilon Biennale weneckiego” i włoskim: „La sian – English) with the Russian title “Belarusian Pavillion of the Venice Biennale di Venezia il Padiglione Bielorusso”. W grupie artystów znalazł Biennale” and Italian “La Biennale di Venezia il Padiglione Bielorusso”. się Alexei z serią prac pt. „Black market” – napisów wykonanych ołów- Among the group of artists there is Alexei with a series of his works tit- kiem i farbą akrylową na kartonie. Jeden z nich głosił: „Нiчога няма” led “Black Market” – inscriptions made in pencil and acrylic paint on card- (Niczego nie ma). board. One of them said „Нiчога няма” ( ere Isn’t Anything). To jednakfragmentstarożytnej historiimoichzajęcy. Później się sameze sobą,jaktozające. nymi. Nie wiemnawet, ileichjestaktualnie,rozmnażają ceniu, ażstałysiępoprostu multiplami, dziełamipowiela- ich autentyczność, świeżość iwieloznacznośćuległy zatra- sobiejegoobraz. sposób przypisywałem wę, umieszczałem pracyjakiegośtwórcy zająceprzy iwten Stosując tęsamąstrategię,przychodziłem najakąś wysta- nego znaczenia, bonic–oprócz nazwy-sięniezmienia. nej sytuacji,gdyzmieniasięnazwaulicy, aleniematożad- Marx Strasse. Odnosiłem sięwtensposóbdoparadoksal- Engelsa ijednocześnie przemianowałem tęulicęnaKarl
NOT FOR COMMERCIAL USE is is a fragment of the ancient history of my hares. Later on, they keep multiplying, with one another, like hares do. I don’t even know how many of them there are at present, til they simply became multiplications, multiplied works. their authenticity, freshness and ambiguity vanished, un- in thiswayIattributedhispaintingtomyself. hibition, placemyhares nexttoanotherartist’s work and changed. Using thesamestrategy, Iwouldcometoanex- from thenamenothingis mean anythingbecauseapart when anameofthestreet changes,butactuallyitdoesn’t Strasse. In thiswayIaddressed theparadoxical situation in Engels Street andrenamed thisstreet asKarlMarx mixed media, dimensions variable dimensions media, mixed technique, own installation, 2009, (insults) icons Personal różne formaty i materiały własna, technika instalacja, 2009, (obrazy) ikony Osobiste 99
Alexei Lunev Kiedy powstał „Sketchbook”? When was “The Sketchbook” made? To był taki dziwny czas przełomu, końca jednego i początku It was such a strange turning point, the end of one millen- następnego millennium. To był także czas mojego osobi- nium and the beginning of another. It was also a time of my stego kryzysu. I dziś jeszcze czasami nazywam siebie artystą personal crisis. Even now, I sometimes call myself an artist kryzysu. Często popadam w jakieś kryzysy i muszę je wciąż of crisis. I often fall into crises and must keep overcoming przezwyciężać. Gdy pojawia się jakaś nowa forma lub stara, them. When a new form appears, or an old one, slightly ale już trochę zapomniana. Tak było wtedy: miałem problem forgotten. Such was the case then: I had a problem with z przyjęciem właściwej formy obrazowaniem w mojej twór- fi nding an appropriate form of representation in my works. czości. Zdawało mi się, że czego nie spróbuję namalować, It seemed to me that whatever I try to paint, immediately od razu okazuje się, że ktoś inny wcześniej już to zrobił. To it turns out that somebody else has done it earlier. It upset mnie mocno denerwowało, ale chęć malowania była silniej- me bitterly, but my urge to paint was stronger and this is sza i tak pojawił się „Sketchbook”. Zawsze pisałem coś w no- how “ e Sketchbook” appeared. I’ve always been writing tesie. Ale nagle zacząłem też szkicować i nawet malować. something in my notepad. But suddenly I started to sketch w rzeczywistości to właśnie taka forma malarskiego dzien- there and even paint. Actually, it is a form a painting di- nika, powstająca na bieżąco. Bardzo się sprawdza zwłaszcza ary, created as things arise, on the spot. It proves excellent, w sytuacji, gdy przyjeżdża się do innego kraju, w którym especially in a situation when you go to a foreign country nigdy wcześniej się nie było i gdy wszystkie najdrobniejsze in which you haven’t been before and when the tiniest ele- elementy, typowe dla tego kraju mają dla przybysza pewne ments, typical of that country have a certain meaning for znaczenie: kolory, zdjęcia, logotypy. z nich składają się obra- the visitor: colours, photographs, logotypes. e images zy i wrażenie związane z nowym miejscem. Zbierałem to and impressions connected with the new place are made of
wszystko i niektóre w formie kolażu wklejałem do notesu. them. I collected everything and I would stick some of them Lunev Alexei into my notepad, in the form of a collage, Czy to rzeczywiście był zwyczajny notes? Jakie miał wymiary? Wymiary są rożne. Czasem formatu A, a czasem A. Ale nie Was it really an ordinary notepad? What was its size? 100 pytaj mnie o to, bo mogę się mylić, w końcu jestem artystą e dimensions vary. Sometimes it is A, sometimes A. But i mam do tego prawo. don’t ask me about it, because I might be wrong, after all W tych kolażowych notatkach zaznaczałem też bardzo osobiste I’m an artist and I may do it. doznania. Na przykład przeszedłem kontuzję nogi w Szwaj- In these collage-notes i also marked very personal impressions. carii. Przepisano mi różne maści i zdecydowałem się wkleić For example, an injury of my leg in Switzerland. I was pre- do notesu także receptę. Przez to notesy stały się zapisami scribed various ointments and I decided to stick the pre- prawdziwych historii, które dzięki nim można łatwo przy- scription into my notebook, too. Because of this, my note- wrócić pamięci. Prezentowałem je tylko w formie drukowa- pads became a register of true stories, which thanks to them nej na wystawie „Sztuka i Tekst” w Berlinie. can be easily retrieved to memory. I presented them only in W pewnym momencie te kolażowe notesy przemieniły się the printed form at the exhibition “Art and Text” in Berlin. „Osobiste ikony”. Zaczęło się od tego,NOT że niektóre FORzdjęcia COMMERCIALAt some moment, these collage notepads USE turned into “Personal i prace z notesów chciałem po prostu zobaczyć w domu na Icons”. It all started from the moment when I simply want- ścianie. Tak jak kiedyś, gdy znajdowałem jakiś tekst w czaso- ed to see some of the photos and works from the notepads piśmie i wycinałem go, by móc nosić przy sobie w portfelu. on the walls, at home. Just like in the past, when I found Zacząłem przyklejać je na płyty i oprawiać w ramki, a na- a text in a magazine and I cut it out so that i could carry it stępnie rozlokowywać w domu. Gdy Sergei Shabohin przy- in my wallet. i started to stick them onto boards and frame, gotowywał wystawę „Białoruski Neo-pop Art”, oczywiście and then place around the house. When Sergei Shabohin w Galerii Ў, spytał mnie, dlaczego nie pokazuję tych prac? was preparing an exhibition “Belarusian Neo-pop Art”, of Przyjaźnimy się z Siergiejem, ale w pierwszej chwili nie zro- course at the Ў Gallery, he asked me why I wasn’t showing zumiałem, o co mu chodzi, gdyż chodziło o prace o charak- these works. We are friends with Sergei, but at fi rst I didn’t
Seria „Sketchbook” powstała podczas pobytu Luneva na stypendium e series „Sketchbook” was made during Lunev’s scholarship visit in w Szwajcarii. Switzerland. “Białoruski Neo-pop-Art”, Galeria Ў , Mińsk, . “Belarusian Neo-pop-Art”, Ў Gallery, Mińsk, terze bardzo intymnym. Argumentował: „nie chowaj ich understand what he meant, because he had in mind works tylko dla ciebie, mogą być także obiektami publicznymi”. of very intimate character. He argued, “don’t keep them Tak ostatecznie narodziły się „Osobiste ikony (obrazy)”. only for yourself, they may also be public objects”. is is w nazwie tej ważna jest gra słów, czytelna w języku białoru- how “Personal Icons (Paintings)” appeared. In this name skim. „Абразы” (obrazy), liczba mnoga, to z jednej strony what is important is a play on words, clear in Belarusian. „ikony (obrazy)”, z drugiej – „obraza”, różni te słowa jedy- „Абразы”(paintings), plural is on the one hand „icons nie sposób akcentowania. - paintings” and on the other „insult”; the only diff erence between these words is the stress. A performance? To kolejna dziedzina twojej aktywności twórczej. Dwukrotnie brałeś udział w Międzynarodowym Fe- And the performance? This is another form of your crea- stiwalu Performance NAVINKI, organizowanym przez Victo- tive activities. You’ve twice taken part in the International ra Petrova, jednej z najważniejszych w Mińsku niezależnych Performance Festival NOVINKI, organized by Victor Petrov, imprez artystycznych. one of the key independent, artistic events in Minsk. To był czas, kiedy jeszcze bałem się rysować. Mój pierwszy per- It was a time when I was still afraid to draw. My fi rst perform- formance był poświecony problemowi czasu. Rozpocząłem ance was devoted to the problem of time. I started from list- od wyliczania dni tygodnia po niemiecku: od poniedziałku ing days of the week in German: from Monday to Sunday, do niedzieli, a równolegle odbywało się odliczanie w drugą and simultaneously there was also counting down the other stronę: od niedzieli do poniedziałku. Posłużyłem się też frag- way round: from Sunday to Monday. I also used a fragment mentem wiersza Goethego, które można by tak swobodnie of Goethe’s poem, which can be freely translated: “Plough- przetłumaczyć: „Gołymi rękami orząc ziemię w poszukiwa- ing the soil with your bare hands, be happy when you hap-
niu skarbów, ciesz sie, gdy uda ci się znaleźć dżdżownicę” pen to fi nd a caterpillar” (Alexei cited the quote in German). Lunev Alexei (Alexei przytoczył cytat po niemiecku – przyp. KS). Rosyj- e Russian philosopher, Lev Shestov, stated once that ski fi lozof Lew Szestow, stwierdził kiedyś, że to wyrażenie Goethe’s phrase best refers to Nietzsche’s philosophy. I was Goethego najlepiej odnosi się do fi lozofi i Nietzschego. Uży- using these words and was turning into a Nietzsche who is 101 wałem tych słów i przemieniałem się w jakiegoś Nietzsche- not a philosopher, only a baker, an ordinary man. While go, który nie jest fi lozofem, a piekarzem, zwykłym człowie- counting the days of the week, I was sawing my clothes dur- kiem. Szyłem sobie odzienie podczas liczenie dni tygodnia, ing the countdown of days of the week, dressed and became przebierałem się i stawałem inną osobą, brałem do ręki chleb a diff erent person, I took bread into my hand and I broke it, i przełamywałem go, a mój asystent, Niemiec, czytał Goe- and my assistant, German, was reading Goethe. en I tore thego. Następnie porwałem na sobie ubranie na małe paski, my clothes into small strips which I mixed with small sculp- które łączyłem z wykonanymi z chleba małymi rzeźbami. Pa- tures made of bread. i wrapped them into pieces of paper kowałem w kawałki papieru z fragmentami tekstów Goethe- with fragments of Goethe’s texts and gave out to members of go i rozdawałem widzom na zakończenie. the audience at the end. Innym przykładem był performance, jaki wykonałem z udzia- Another example was a performance I made with the participa- łem dwojga asystentów na festiwaluNOT „Inner Space” FOR w Po- COMMERCIALtion of two assistants at the festival USE “Inner Space” in Poznań, znaniu, nosił tytuł „Life is So Simple”, co jest jedną z mo- which was titled “Life Is So Simple”, which is one of my ich ulubionych maksym. Ponieważ performance należy favourite adages. Since performance should be watched, at oglądać, choćby na video, i przeżywać, a nie tylko opo- least on video, and experienced, and not only talk about wiadać o nim, dodam tylko, że w fi nale pojawiły się litery, it, I will only add that in the fi nale there appeared letters które zostały rozwieszone na linie, tworząc napis „Life is So which were hanging on a line creating an inscription “Life Simple”. Potem spaliłem niektóre litery, aż pozostało tylko: Is So Simple”. en I burned some letters, until there only „SOS”. Życie - zewnętrznie - jest tak łatwe, ale wewnętrz- remained “SOS”. Life – from the outside- is so simple, but nie – skłania do wołania o ratunek. from the inside – it makes you call out for help.
Performancem, tyle, że nakręconym na video, jest też „Mięso”. “Meat” is also a performance, but it‘s been recorded on video. To był performance wykonany na potrzeby fi lmu, w żadnym It was a performance made for the purposes of a fi lm, and not wypadku fi lm dokumentujący performance. Od począt- a fi lm recording a performance. From the beginning we ku myśleliśmy o fi lmie. Dlatego pracowaliśmy z operatorem, were thinking of a fi lm. at’s why we were working with oświetleniowcem, kostiumologiem, montażystą, całą profe- a cameraman, light engineer, costume designer, editor, the sjonalną ekipą. Poza tym fi lm był tylko jednym z elemen- whole professional crew. Besides, the fi lm was only an ele- tów instalacji, która obejmowała również fl agi i prezentację ment of an installation which encompassed also fl ags and tekstu na wystawie „Vis-a-Vis”. Zgoda jednak, że fi lm był a presentation of text during the exhibition “Vis-a Vis”. But najważniejszy. it’s true that the fi lm was most important. Fabuła i przesłanie są proste, zależało nam przede wszystkim e plot and the message are simple, but we basically wanted na wykreowaniu wyrazistych obrazów. Znów nie chciałbym to create expressive images. Again, I wouldn’t like to talk opowiadać dzieła, które należy obejrzeć. Posłużmy się teks- about the work which should be watched. So let’s use the tem katalogowym, który najbardziej skrótowo oddaje isto- text from the catalogue, which describes it in a nutshell. tę rzeczy: „Pierwotnie fi lm miał odnosić się do sowieckiego “Originally the fi lm was supposed to refer to the soviet TV telewizyjnego programu rozrywkowy „Shire Krug”. Jednak entertainment programme “Shire Krug”. However, as a re- w rezultacie artystycznego przetworzenia, dokonanego przez sult of artistic transformation made by the artist, the original artystę, pierwotne odniesienia stały się nieczytelne, w końcu references became unclear, so fi nally the artist describes his więc artysta opisuje swoje dzieło krótko: To jest zewnętrzną work briefl y: It is an external manifestation of THINGS”. manifestacją RZECZY”. I would like to turn your attention to the factor which could Pragnę zwrócić tylko uwagę na czynnik, który śmiało moż- easily be called an element of “cinéma vérité” in our fi lm. na by nazwać elementem „cinéma vérité” w naszym fi lmie. Well, we really very carefully sawed together slices of meat, Otóż naprawdę i bardzo starannie zszywaliśmy za pomocą using needle and thread and, which is not always obvious, igły i nici plastry mięsa oraz co nie zawsze jest takie oczywi- we used real, highest quality meat and we could prove it
ste, używaliśmy prawdziwego, w najlepszym gatunku mię- with the help of receipts from shops. It hardly ever happens Lunev Alexei sa i mieliśmy na to dowody w postaci paragonów ze sklepu. that when accounting for an artistic project, you take into Nieczęsto zdarza się, gdy przy rozliczaniu projektu artystycz- consideration such items as: beef steaks, pork chops, chicken nego, uwzględnia się takie pozycje: kotlety wołowe, schab fi llets, minced meat… 102 karkowy, piersi kurczaka, mięso mielone… All photographs illustrating this part of the book, courtesy of the Wszystkie zdjęcia ilustrujące tę część książki – dzięki uprzejmo- Artist and Ў Gallery in Minsk. ści Artysty i Galerii Ў w Mińsku.
NOT FOR COMMERCIAL USE Sketchbook 2002–03, technika własna, papier, różne formaty Sketchbook 2002–03, own technique, paper, dimensions variable
Zdjęcia: Dasha Byben, oświetlenie: Vitalij Brusnickij, kostiumy: Na- Camera: Dasha Byben, Lights: Vitalij Brusnitskij, costumes: Nata- talia Tranczewskaja, montaż: Viktoria Prigozina, występują: Alexei Lunev lia Tranchevskaia, montage: Viktoria Prigozina, actors: Alexei Lunev and i Żanna Gladko. Zhanna Gladko. „Vis-a-Vis. Aktualnyja dialogi” – op. cit. „Vis-a-Vis. Aktualnyja dialogi” – op. cit. Tamże, s. . ibidem
103 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
104 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 105 paper, formaty variable 2002–03, 2002–03, Sketchbook Sketchbook dimensions
papier, różne
own technique, technika własna, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
106 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT paper, formaty variable
107 2002–03, 2002–03, Sketchbook Sketchbook dimensions
papier, różne
own technique, technika własna, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 108 (Miasa, 2010)
A stop frames from video
film „Meat” (Miasa, 2010) Kadry z filmu video „Mięso” NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
109 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
110 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 111 variable Multiple Multiples materiały, format różne technika własna, 2010, instalacja,
2010, installation, media, dimensions (zoomorphic objects)
(obiekty czne) zoomorfi own technique, mixed NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT ULADZI MIR PARNOT FOR COMMERCIAL USE FIANOK Zamiast wstępu Instead of foreword Kilka dziwnych myśli o fotografii A few weird thoughts about photography
Mój chrzest fotografi czny miał miejsce jakieś lat temu – My photographic baptizing took place some years ago — w połowie lat . XX wieku, który już nazywamy ostatnim in the mid-s of the century, which we already call last wiekiem… To był czas gwałtownych zmian w radzieckiej century… at was a time when rapid changes occurred sztuce fotografi cznej, głównie spowodowany przez przed- in the Soviet photographic art, primarily caused by pre- pieriestrojkowy ferment w łonie inteligencji i nieokiełz- Perestroyka intellectual ferment of the intelligentsia and naną energię młodzieży. Nieoczekiwanie dla wielu z nas, unbridled energy of youths. Unexpectedly for many of us, fotografi a stała się łatwym instrumentem do swobodnej photography became an easy instrument to freely (and un- (i niekontrolowanej!) „wiwisekcji” swojej własnej i publicz- controllably!) ‘vivisect’ one’s own and public consciousness nej świadomości i do krytycznej analizy istniejących (lub and critically analyze existing (or imposed) values. While narzuconych) wartości. Podczas gdy wielu profesjonalnych many professional artists could only dream about freedom artystów mogło tylko marzyć o wolności wypowiedzi arty- of creative expression, we — so called independent pho- stycznej, my – tzw. niezależni fotografi cy – po prostu tographers — just lived on it… żyliśmy tym na co dzień. Photography fascinated us by magic of the black box and Fotografi a fascynowała nas swoją magią czarnej skrzynki i ta- mystery of the dark room where thanks to hardly con- jemnicą ciemni, gdzie dzięki ledwo wyobrażalnym prawom ceivable laws of the universe, reality pictured by a camera wszechświata, rzeczywistość uchwycona za pomocą aparatu presented a new image on photo paper — that stripped of przedstawiała swój nowy obraz na papierze fotografi cznym, false colors and foreign noises. A two-dimensional black-
pozbawiony przy tym fałszywych kolorów i obcych hała- and-white world suddenly obtained an emphasized bright- anok Parfi Uladzimir sów. Dwuwymiarowy, czarno-biały świat nagle uzyskiwał ness and clarity. podkreśloną wyrazistość i jasność. Of course, we couldn’t even think about computers or dig- Oczywiście wtedy nie myśleliśmy nawet o komputerach i cy- ital cameras at that time. No Photoshop, no endless and 113 frowych aparatach fotografi cznych. Żadnego Photosho- meaningless “Save As”... Everything was happening by will pu, żadnych niekończących się i pozbawionych znacze- of the Great chance: once and for ever. At least, many of nia „Zapisz jako…”. Wszystko działo się z woli Wielkiego us truly believed in that and reverently bowed our heads Przypadku: raz i na zawsze. Przynajmniej niektórzy z nas before the silent might of Silver Photography. And that be- naprawdę w to wierzyli i z szacunkiem chylili głowy przed came our religion. cichą mocą Srebrnej Fotografi i. I stała się ona naszą religią. New times with their latest-fashion technologies of creation Nowe czasy z ich najmodniejszymi technologiami tworzenia and transmission of visual images failed to undermine our i przekazu obrazów wizualnych nie podkopały naszej wiary faith in the primacy of a silver image on a fragile piece of w prymat srebrnego obrazu na kruchym papierze fotogra- photo paper and its supremacy over all other ways of ex- fi cznym i w jego wyższość nad innymi sposobami wyraża- pressing the reality. And, for some reason, I am sure that nia rzeczywistości. I z jakiegoś powodu,NOT jestem FORpewien, że COMMERCIALI am not completely alone in myUSE photographic Old Belief. z moją fotografi czną Starą Wiarą nie jestem zupełnie sam. Photographically yours, Z fotografi cznym pozdrowieniem U P U P
114 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT (tryptyk) (triptych) 115 paper, 22,5 x 28 cm each part półmatowy, 22,5 x 28 cm każda część fotografia monochromatyczna, bromolej, papier Photographic ering for LudmilaOff Ruseva
Fotografi czna ofi ara (składana) czna ofi Fotografi Ludmile Rusevej monochrome photography, gelatine silver print, half-mat NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 10_IMG_3940 3942 3944–h23cm_Halshany, z cyklu Białoruskie, po 2008, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm 10_IMG_3940 3942 3944–h23cm_Halshany, from the series Belarusian, after 2008, digital monochrome photography, high 23 cm
Coś białoruskiego Something Belarusian
Dom, ojczyzna, kraj – czarno-białe i w technikolorze Home, homeland, country – black and white and in Tech- anok Parfi Uladzimir – rozmowa o fotografi ach Uladzimira Parfi anoka nicolor – conversation about Uladzimir Parfi anok’s photographs Krzysztof Stanisławski: Porozmawiajmy, proszę, o Pańskim 116 ostatnim cyklu fotograficznym pod tytułem „Białoruskoje”. Krzysztof Stanisławski: Let’s talk about your latest photo- U P: Zaczęło się to wszystko około graphic series titled “Bialoruskoje”, please. roku, kiedy zorganizowaliśmy pierwszy wyjazd. Tworzymy U P: It all started in about , when we taką małą grupę twórczą, w skład której wchodzą: Igor Sav- organized the fi rst tour. We are a small creative group which chenko, Igor Peshechodova (z Lidy), Dmitrij Karol (fotograf includes Igor Savchenko, Igor Peshekhodowa (from Lida), i fi lozof, piszący o fotografi i). Wszystko zaczęło się od jedno- Dmitri Karol (photographer and philosopher writing about , dwu-, albo trzydniowych objazdów miasteczek zachodniej photography). It all started from one-, two-, or three-day Białorusi. W tym roku pojechaliśmy na północny wschód, tours of the towns of western Belarus. is year we’ve gone do regionu witebskiego. to the north-west, to the Vitebsk region. Główną ideą była chęć odkrycia przez nas samych swojego Our main idea was the desire to discover for ourselves our own własnego kraju, który, jak by się mogłoNOT wydawać, FORpowin- COMMERCIALcountry, which – it might seem –USE we ought to know well. niśmy dobrze znać. Chęć odkrycia za pomocą obserwa- e desire to discover by observation, with the use of a pho- cji z użyciem aparatu fotografi cznego, jak się żyje w małych tographic camera, how people live in small towns of the miejscowościach białoruskiej prowincji. Jak zorganizowane Belarusian provinces. How is the life organized here, what jest tu życie, jak wygląda powszedni dzień, zwłaszcza wtedy, every day looks like, especially when there are no parades, kiedy nie odbywają się huczne parady, manifestacje, święta, manifestations, festivals which our television loves so much które tak lubi pokazywać nasza telewizja. to show. Ten pomysł zrodził się z idei „road movie”. Przejeżdżamy przez is thought arose from the idea of a ‘road movie’. We pass jakąś miejscowość, gdy nas coś zainteresuje, zatrzymujemy through a town and when something intrigues us there, we się, zwykle na krótko. Fotografujemy. stop, usually for a while. We photograph. Było już siedem takich wyjazdów. Jedna z wystaw, jaka zosta- ere’s been seven such tours so far. One of the exhibitions ła zrealizowana w efekcie jednej z ekspedycji, była dla nas that was realized as a result of one of the expeditions, was szczególnie ważna i interesująca, gdyż odbyła się równolegle particularly important and interesting for us because it was z wystawą prac Zofi i Chomętowskiej, pochodzącymi z lat held parallel to an exhibition of Zofi a Chomętowska’s . XX wieku, które należałoby uznać za formę akademi- works, which come from the s and which could be ckiego spojrzenie na Polesie tamtej epoki. Było to spoj- considered a form of classical view of Polesie form those rzenie radykalnie inne od naszego współczesnego oglądu days. It was a look radically diff erent from our contempo- problemów tego samego regionu. To było ciekawe, że nie- rary outlook on the problems of the same region. It was rzadko opowiadaliśmy o tym samych miejscach, prawda, że interesting that frequently we were talking about the same w różnych epokach, ale nie to czyniło największą różnicę. places, well in diff erent epochs, but that didn’t make the Najważniejszy był całkowicie odmienny punkt widzenia. greatest diff erence. What was crucial, was the completely Chomętowska i my pokazywaliśmy kompletnie inne świa- dissimilar point of view. Chomętowska and we showed ty, choć dziejące się w tych samych miejscach. totally diff erent worlds, although happening in the same W czasie podróży naszej grupy zdarzało się podobnie. Wszy- places. scy uczestnicy wykonywali zdjęcia w zgodzie ze swoją indy- During our journey, similar things happened. All participants widualną wrażliwością i metodami pracy. Takie zresztą było of our group took photos according to their individual założenie: każdy pracuje po swojemu, nie mamy jakiegoś sensitivity and methods of work. at was our assumption: ogólnego, wspólnego celu czy zadania do wykonania. Po everybody works in his own way, we don’t have a general, prostu znajdowaliśmy się w jednym samochodzie, miesz- common aim or task to be done. We simply went in one kaliśmy w tym samym hotelu. I tu kończyła się wspólno- car, lived in the same hotels. And that’s where the commu- ta, bo gdy zaczynaliśmy robić zdjęcia, każdy był osobnym nity ended, because when we started to take pictures, each twórcą, nawet jeśli fotografowaliśmy nie ruszając się z sa- of us was an individual artist, even if we were taking pho- mochodu. tos without leaving the car. Uladzimir Parfi anok Parfi Uladzimir
Zofi a Chomętowska znana jest przede wszystkim ze swoich prac foto- grafi cznych związanych z Warszawą: najpierw w przeddzień drugiej wojny, gdy na zlecenie prezydenta Stefana Starzyńskiego dokumentowała potrze- by zmian w obrazie miasta na wystawie w Muzeum Narodowym, później 117 już po wojnie, w r. na wystawie w tym samym muzeum pt. „Warsza- Zofi a Chomętowska is best known for her photographic works con- wa oskarża” pokazywała potworne zniszczenia miasta. Wystawa, jedna z nected with Warsaw: fi rst just before the WWII, when on commission of najważniejszych w historii polskiej fotografi i, prezentowana była w wielu President Stefan Starzyński, she documented the needs for changes in the miastach Polski, a następnie za granicą. W wraz z tą ekspozycją Cho- city in the exhibition at the National Museum; later, after the war, in mętowska wyjechała do Londynu, a później wyemigrowała do Argentyny, in the same museum at the exhibition “Warsaw Accuses” she showed the gdzie aż do śmierci w nie zajmowała się fotografi ą. Artystka, księżna terrible ruins of the city. e exhibition, one of the most important ones z rodu Druckich-Lubeckich, uznana została za „jedną z najważniejszych in the history of Polish photography, was presented in many Polish ci- i najbardziej aktywnych fotografek dwudziestolecia międzywojennego. ties, and later abroad. In , Chomętowska went with this exhibition to Należała do czołówki polskich twórców dostrzegających możliwości London, and then emigrated to Argentina where until her death in aparatu małoobrazkowego. Urodziła się i wychowała na Polesiu, w she was practising photography. e Artist-Countess, from the Drucki- okolicach Pińska, na terenach leżących dziś (w granicach Białorusi Lubecki family, was regarded as one of the most important and most acti- – przyp. KS). Malownicze i niedostępne terytoria oraz mieszkający tam ve women photographers of the inter-war period. She was one of he best ludzie stali się pierwszą inspiracją dla jej zdjęć. Mimo arystokratycznego Polish artists who noticed the capacities of a -mm camera. She was born pochodzenia potrafi ła wtopić się w środowisko tamtejszej ludności i stać and raised in Polesie, near Pińsk, (in the area which is now Belarus). e się bezstronnym obserwatorem jej zwyczajów.NOT Fotografowała FOR myśliwych, COMMERCIALpicturesque and inaccessible territories USE and people who lived there beca- rybaków, kobiety robiące pranie w jeziorze - nie tworząc jednak me the fi rst inspiration for her photographs. Despite her aristocratic ori- wystylizowanych wizerunków a bliskie życia portrety” (http://www.arche- gins, she was able to merge with the local people and become an objective ologiafotografi i.pl/pl/zofi achometowska). observer of their customs. She photographed hunters, fi shermen, women Wystawa, o której mówi Uladzimir Parfi anok nosiła tytuł “Zofi a Chomę- washing laundry in a lake – not making stylized pictures but life-like por- towska. Między kadrami. Fotografi e z lat -”, obejmowała ok. traits” ((http://www.archeologiafotografi i.pl/pl/zofi achometowska). fotografi i, głównie z Polesia, choć nie tylko. Miała miejsce w Narodowym e exhibition, Vladimir Parfenok speaks about, was titled “Zofi a Cho- Muzeum Historycznym Republiki Białoruś w Mińsku w dniach: od paź- mętowska. Between shoots. Photographs from -” and consisted dziernika do listopada , jej kuratorką była Karolina Puchała-Rojek. of photographs, mainly from Polesie, although not only. It was held Wystawie towarzyszył album pt. “Zofi a Chomętowska. Polesie. Fotografi e at the National Historical Museum of the Belarusian Republic in Minsk z lat -”. from October th to November th , and Karolina Puchała-Ro- W zamierzeniu polskich organizatorów (Fundacji Archeologia Fotogra- jek was its curator. e exhibition was accompanied by an album “Zofi a fi i z udziałem Instytutu Polskiego w Mińsku), zarówno wystawa, jak i al- Chomętowska. Polesie. Photographs from -”. In the organizers’ bum, miały być próbą „redefi nicji twórczości Chomętowskiej kojarzonej intention, both the exhibition and the album were supposed to be an dotąd z nurtem tradycyjnej fotografi i, ale również (…) podważenia jed- attempt at “a redefi nition of Chomętowska’s oeuvre previously associa- nostronnego, romantycznego obrazu Kresów obowiązującego dotąd (…) ted with the trend of traditional photography, but also (…) undermining (http://www.culture.pl/content/wystawa-zofi i-chometowskiej-na-bialoru- the one-sided, romantic image of Polish Borderlands vivid till now (…) si). Dla współczesnych fotografi ków białoruskich była to jednak fotografi a (http://www.culture.pl/content/wystawa-zofi i-chometowskiej-na-bialoru- tradycyjna, akademicka. si). For contemporary Belarusian photographers, it was still traditional, academic photography. Dlaczego Pańskie prace z tego cyklu mają formę tryptyków? Why are your works from the series in the form of triptychs? To jest fotografi a cyfrowa, choć tworzona z nostalgią za trady- It is digital photography, although made with nostalgia for the cyjną technologią i magią błony fi lmowej oraz za sytuacją, traditional technology and magic of fi lm and for a situation gdy każda fotografi a była jeszcze dokumentem. Doszedłem when each photography was still a document. I came to the do wniosku, że w erze cyfrowej brakuje pojęcia jednej klatki, conclusion that in the digital era we lack the notion of pic- unikalnego dokumentu. To pojęcie uległo dewaluacji. Jeden ture frame, a unique document. is term has got devalued. kadr dziś już niewiele znaczy sam w sobie. Dlatego dla mnie One shoot means very little in itself. at is why, it is an całkowicie organicznym zabiegiem jest obejmowanie w pro- absolutely organic act to include the neighbouring frames in cesie tworzenia także sąsiednich klatek. the creative process as well. Z drugiej strony: fotografi a to proces bardzo subiektywnego On the other hand, photography is a process of very subjective postrzegania rzeczywistości, więc niemożliwe jest przedsta- perception of reality, so it is impossible to present a place wienie jednego miejsca za pomocą jednego zdjęcia. Zwłasz- with the use of a single photo. Especially when we are con- cza wtedy, gdy zależy nam, aby opowieść o tym miejscu była cerned that the story of the place is as reliable as possible. wiarygodna w możliwie najwyższym stopniu. Powstaje pe- ere appears a kind of narration when we have diff erent wien rodzaj narracji, kiedy mamy różne spojrzenia: z lewa na views : from the left to the right and central, from the east prawo i centralne, ze wschodu na zachód i środek. Jeśli spró- to the west and the middle. If you try to analyze this meth- bować analizować semantycznie tę metodę, formę kompozy- od, or form of compositions of the photos semantically, you cji zdjęć, można mówić, że przypomina przedstawienie okna could say that it resembles a representation of a window z okiennicami, które są otwarte na oścież, albo ikonostasu, with shutters which are wide open, or iconostas which in posiadającego w tradycji prawosławnej troje skrzydeł. I do- the orthodox tradition has three sides. And additionally, we
datkowo dochodzi do głosu znowu nasza białoruska nieokre- voice this Belarusian indefi niteness between the east and anok Parfi Uladzimir śloność pomiędzy wschodem i zachodem. Ani nie jesteśmy the west. We are neither there nor there, we’re here – in the tam, ani tam, tylko gdzieś tutaj w środku. Dlatego tytuł tej middle. at’s why the title of the series is so indefi nite. “Bi- serii też jest taki niedookreślony. „Białoruskoje” to przymiot- aloruskoje” is an adjective in neutral gender which can be 118 nik w rodzaj nijakim, który można by przetłumaczyć nie translated not only as ‘Belarusian’ but rather as ‘something tylko jako „białoruskie”, lecz raczej jako „coś białoruskiego”, Belarusian’, without specifying what exactly it is. Or what bez precyzowania, co to dokładnie jest? Ani o czym to jest? it is about. To a certain extent, it conveys the state in which Oddaje to w jakimś stopniu stan w jakim egzystujemy. we exist.
Czy można powiedzieć, że chciał Pan oddać ducha, charak- Can we say that you wanted to reflect the Belarusian spirit, ter białoruski w tych fotografiach? character in these photos? Tak, w pewnym sensie to forma poszukiwania zagadki białoru- Yes, in a way it is a form of looking for the secret of Belaru- skiej tożsamości, jeśli można tak głośno powiedzieć. Brzmi sian identity, if we can say it out loud. Yet, it sounds very to jednak bardzo patetyczne. pompous. Wybieraliśmy miejsca, gdzie są jakieś zabytkiNOT architektury, FOR od- COMMERCIALWe were choosing places with some USE monuments of architec- niesienia do historii. W fotogramach właściwie nie chcie- ture, references to history. Actually, in the photograms we liśmy ustawiać tych zabytków w centrum opowieści, ale didn’t want to place these monuments in the centre of the jednak są one tam obecne. Bo historia jest wciąż istnieje story, but they are still there. Because history still is, still ex- w naszej teraźniejszości. Jest też częścią naszego krajobrazu. ists in the present day. It is also a part of our landscape. Na przykład pałac hrabiego Tyszkiewicza, niedaleko Mińska, For example, Count Tyszkiewicz’s palace near Minsk is a ruin, to ruina, lecz zachowały się zabudowania, gdzie było umiej- but some annexes remain where there used to be a photo- scowione jego laboratorium fotografi czne. I to jest dla nas graphic laboratory. And it is for us an important place. Also miejsce ważne. Także sam park, który dziś pozostał – to po the park itself, what remains of it – this is a wonderful area prostu fantastyczny teren ze starymi, ogromnymi dębami. with huge, old oaks. However, we wanted to stress here fi rst Jednak chcieliśmy tu zaakcentować przede wszystkim urok of all the charm of nature not architecture, although it is przyrody, a nie architektury, choć jest ona też wyraźnie za- clearly marked, too. And as we were not concerned only znaczona. I ponieważ nie zależało nam na fotografowaniu about photographing traces of the past but rather something tylko śladów przeszłości, lecz raczej czegoś, co odbywa się that is happening now, hence for example there appeared teraz, stąd na przykład pojawiło się zdjęcie z pogrzebu, któ- a photo from a funeral, which quite accidently ‘entered the ry całkowicie przypadkowo „wszedł w kadr”. frame’.
„Białoruskoje” to piękne, czarno-białe zdjęcia, przepełnio- “Bialoruskoje” contains beautiful, black and white pho- ne nostalgią, ale momentami także trochę ironiczne, gdy tographs, full of nostalgia, but at times also a little ironic pokazują niedawną, sowiecką przeszłość. Bardzo estetycz- when they show the recent, soviet past. It’s a very aesthet- na, artystyczna panorama „czegoś białoruskiego”, trud- ic, artistic panorama of ‘something Belarusian’, difficult to no uchwytnego, lecz dającego się odczuć. Jednak to tylko capture but something that you can feel. However, this is część pańskiej twórczości. Jest w niej także miejsce na bar- only a part of your works. They also include very colourful, dzo kolorowe, nieostre i przejaskrawione, ujęcia białoruskiej fuzzy and too bright, pictures of Belarusian, let’s say, televi- rzeczywistości, nazwijmy ją: telewizyjnej… sion reality…. Istnieje wiele ograniczeń przy fotografowaniu lub fi lmowaniu ere are many restrictions during photographing or fi lm- wydarzeń ofi cjalnych. Konieczne są specjalne zezwolenia. ing offi cial events. It’s a good idea that there are also live Dobrze, że wciąż praktykowane są transmisje na żywo, bez- broadcasts, direct ones. Some directors of those broadcasts pośrednie. Najczęściej reżyserzy tych transmisji w prakty- in practice don’t have time to correct all mistakes. Hence, ce nie mają czasu na poprawianie wszystkich błędów. Stąd we can assume that often live broadcasts are real, true. można uznać, że często transmisje na żywo są transmisja- So, if you photograph from the TV screen a fragment of mi rzeczywistymi, prawdziwymi. Jeżeli więc sfotografu- live coverage (which later, for instance in the afternoon or jesz z ekranu telewizora fragment transmisji na żywo (która evening news programs, will have been edited and eve-
później, na przykład w popołudniowych lub wieczornych rything will be going there fl uently and correctly), then anok Parfi Uladzimir programach informacyjnych, jest już zredagowana i wszyst- indeed, photographing the screen substitutes the photo- ko przebiega w niej płynnie i poprawnie), to faktycznie fo- graphs which you could take if you were in the centre of tografowanie z ekranu zastępuje zdjęcia, które mógłbyś zro- events. Assuming that you had all the necessary permits. 119 bić znajdując się w centrum wydarzeń. Zakładając, że masz But even in such case, your point of view can’t be com- konieczne pozwolenia. Ale nawet w takiej sytuacji i tak pared to an image from a live broadcast, fi lmed by ten twój punkt widzenia nie wytrzymuje porównania z obra- cameramen who send the view from various locations. zem relacji na żywo, którą fi lmuje dziesięciu operatorów, I prepared a project titled “Independence Day”. It has never dających do studia obraz z dziesięciu rożnych punktów. been published before. It turns out that I managed to Przygotowałem projekt pt. „Dzień Niepodległości”. Jeszcze photograph very interesting sequences of photos from the nigdy nie został opublikowany. Okazuje się, że udało mi się television screen. To tell the truth, they are highly politi- sfotografować z ekranu telewizora bardzo ciekawe sekwen- cal, which I usually try to avoid because excessively politi- cje zdjęć. Są, co prawda, dość upolitycznione, czego zwykle cal character always leads to simplifi cations and as a result próbuję unikać, ponieważ nadmierne upolitycznienie za- only slogans remain. Yet, this is not a series of political wsze prowadzi do uproszczeń i w rezultacieNOT pozostają FOR tylko COMMERCIALphotos, but a series which tries USE to address our reality. slogany. Jednak to nie jest seria zdjęć politycznych, to seria I don’t want to transform them all into engaged art (such próbująca mówić o naszej rzeczywistości. a trendy term). e idea was diff erent and it is closer to Nie chcę wszystkie przekształcać w sztukę zaangażowaną (to aesthetics than politics. It is my statement on the philo- taki modny termin). Pomysł był inny i bliżej mu do estety- sophical sense of media messages and their contact or lack ki, niż polityki. To moja wypowiedź na temat fi lozofi czne- of contact with reality. go sensu przekazów medialnych oraz ich kontaktu lub bra- ku kontaktu z rzeczywistością.
120 Belarusian Białoruskie Białoruskie from the series z cyklu z cyklu from the series digital monochrome photography, high 23 cm
after 2008, after 2008, digital monochrome photography, high 23 cm po 2008, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm po 2008, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm 08_IMG_3908 3888 3904–h23cm_Kreva, 21_p1030222–1030227–1030232-h23cm_Vialaye, 08_IMG_3908 3888 3904–h23cm_Kreva, Belarusian, 21_p1030222-1030227–1030232–h23cm_Vialaye,
Białoruskie, from the series
z cyklu NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT digital monochrome photography, high 23 cm
, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm after 2008, po 2008 12_IMG_3963 3956 3965–h23 cm_Survilishki, 12_IMG_3963 3956 3965–h23 cm_Survilishki, Belarusian, Białoruskie Belarusian
Fotografi e Uladzimira Parfi anoka z cyklu BIAŁORUSKIE Photographs from Uladzimir Parfi anok’s series entitled BELA- (–) powstały w trakcie wielu grupowych wypraw RUSIAN (–) were taken during a number of group fotografi cznych w rejony północno-zachodniej i południo- photographical expeditions in north-west and south-west re- wo-zachodniej Białorusi. gions of Belarus. Forma obrazu, jaką Uladzimir Parfi anok wybrał dla swoich e form of the image, which Uladzimir Parfi anok has chosen for zdjęć nie ma ostrych granic w kadrze. Ostateczne zdjęcie his pieces, does not have clear boundaries of frame. e fi nal zawiera fragment poprzedniego i stapia się z następnym. photograph includes a part of the previous image and merges Ukazują one niepewność, co fotograf właściwie widzi, kie- into the next. ey demonstrate the uncertainty of what the dy podróżuje w nieznane miejsca. To pojęcie nieautentycz- photographer sees when travelling to an unknown place. is ności obrazu fotografi cznego jest wspólnym tematem jego notion of non-authenticity of the photographical image is całej twórczości. Idea subiektywności wyboru fotografa jest a common theme throughout all of his creative work. e idea mocno widoczna w cyklu „Niewiarygodne fakty z miejsc of subjectivity of a photographer’s choice is quite pronounced wydarzeń” (–). W nowych pracach Uladzimira in his series “Unreliable Facts from the Spots of Events” (– Parfi anoka, widać wiejskie i miejskie krajobrazy z zachod- ). In new works of Uladzimir Parfi anok the viewer sees the niej Białorusi (czasami zawierają też sceny rodzajowe). Są country and urban landscapes of western Belarus (sometimes one przedstawiane na zdjęciach nie statycznie, ale poprzez with inclusion of elements of genre scenes). ey are represent- Uladzimir Parfi anok Parfi Uladzimir 121
proces przemiany – przerwany, zaburzony, przemianowany ed in the photographs not through stasis, but through a change i na nowo wzięty w posiadanie podczas tych przejść z jed- process that is interrupted, broken down, re-named and re- nego w drugie. owned during these, transitions from one to another. Autor tak opisuje swoją twórczość: „Prawdopodobnie będę e author describes his art, “I will, probably continue trying to nadal starać się uciec od „dyktatury” jednego kadru. Uwa- escape from the “dictatorship” of the single frame. I believe żam, że pojedyncze ujęcie nie pokazuje prawdy o życiu, that the frame – does not show truth about life through, es- zwłaszcza po wynalezieniu fotografi i cyfrowej, kiedy tak pecially after invention of digital photography, when it be- łatwo jest tworzyć nowe kadry, zmieniać je, fałszować. Po- came so easy to create a new frame, to change it, to falsify it. kazywanie sekwencji ujęć w jednymNOT polu widzenia FOR jest COMMERCIALIncluding a sequence of frames USE in the visual fi eld is a type of rodzajem „montażu wieloklatkowego”, co pozwala mi do- “inter-frame montage” which allows me to convey my per- kładniej przekazać mój stosunek do miejsca gdzie byłem, sonal attitude to the place which I have been to, to what I saw do tego, co widziałem i co czułem. and felt more precisely. Wiele z tego, co jest ważne w czasie wypraw fotografi cznych Much of what is very important during photo expeditions just po prostu nie mieści się na fotografi i. Smak koziego mle- does not fi t into the photography. e taste of the goat milk ka, jakim poczęstowała na powitanie „babuszka” z wioski shared as a welcome greeting by an unknown “babushka” na Polesiu czy zapach ulewnego deszczu. Drżący głos sta- from the village in Polessje… or the smell of the heavy rain. rej kobiety, która niespodziewanie pojawiła się wśród ruin e trembling voice of the old woman, who unexpectedly ap- zamku w Różanie i opowiedziała jego legendy. Wszystko, peared from the ruins of the Ruzhany castle and told us about co widzieliśmy i doświadczyliśmy, jest zbyt wielowymiaro- its legends. Everything what we have seen and felt is too di- we, aby to zmieścić w jednej klatce. Życie jest o wiele zbyt mensional to be placed in the fl at frame. Life is much more skomplikowane, wielowymiarowe”. complicated, multidimensional“. 122 Belarusian Białoruskie z cyklu from the series after 2008, digital monochrome photography, high 23 cm 45_6863–6855-6854–h23cm_Ruzhany, po 2008, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm
45_6863-6855–6854–h23cm_Ruzhany, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 123 Belarusian Białoruskie z cyklu from the series after 2008, digital monochrome photography, high 23 cm po 2008, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm 27_p1020828–1020832–1020826–h23cm_Ishchalna,
27_p1020828–1020832–1020826–h23cm_Ishchalna, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 124 Belarusian Białoruskie z cyklu from the series after 2008, digital monochrome photography, high 23 cm po 2008, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm 30_p1010704–p1010705–h23cm_Smarhonj,
30_p1010704–p1010705–h23cm_Smarhonj, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 125 Belarusian Białoruskie z cyklu from the series after 2008, digital monochrome photography, high 23 cm po 2008, fotografia cyfrowa monochromatyczna, wys. 23 cm 46_IMG_9458–9457–9459_h23cm_Bieshankovichy,
46_IMG_9458–9457–9459_h23cm_Bieshankovichy, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
126 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Independence Day (Live) Dzień Niepodległości (Na żywo) 2009, fotografia cyfrowa barwna, 2009, digital colour photography, zdjęcia nr 07, 09, 21, 18, 17, 23, 27 photos number 07, 09, 21, 18, 17, 23, 27 127 Independence Day (Live) zdjęcia nr 44, 43, 48, 33, 24
Dzień Niepodległości (Na żywo)
2009, fotografia cyfrowa barwna, 2009, digital colour photography, photos number 44, 43, 48, 33, 24 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT REVISION ANGROUP DREI GRUPA DUNOTREVISION FOR COMMERCIAL USE REIKA Wizje Rewizjonistów, Visions of Revisionists or Government albo Rewizorów, Inspectors, jak kto woli: w pierwszym przypadku mielibyśmy do czynie- Or up to you: in the former case we would have to do nia z opcją historyczno-polityczną, a w drugim - literacką. with a historical and political option, in the latter – with a literary one. Rozmowa z Andreiem Dureiką za pośrednictwem skype’a, przyjaciela rozsianych po świecie rozbitych rodzin i arty- Conversation with Andrei Dureika through Skype, a friend of stów. Andrei jest w Düsseldorfi e, ja w Warszawie. Poznali- families and artists scattered all over the world. Andrei is in śmy się kilka tygodni temu w Mińsku, oczywiście w Galerii In the traditional, communist terminology, ‘revisionists’ was usually the Ў, w biegu: on właśnie przyjechał i szedł z jednego spot- name to call enemies of the system, political opponents, who were usually kania na drugie, ja wyjeżdżałem następnego dnia i też już excluded from the party, then imprisoned, usually tortured and sometimes shot dead. According to Władysław Kopaliński “in the history of Marxism, nie miałem ani chwili. Obaj uznaliśmy, że najwygodniej revisionism is a pejorative term for any departure from the ideology of Karl Marx, Frederic Engels, Vladimir Lenin and Joseph Stalin or from the con- W tradycyjnym komunistycznym nazewnictwie, „rewizjonistami” na- cepts which the orthodox considered faithful to this ideology. Eduard Bern- zywano zazwyczaj wrogów systemu, przeciwników politycznych, których stein (-), ideologist of German social democracy, was the fi rst sig- najczęściej wykluczano z partii, następnie więziono, zwykle torturowa- nifi cant revisionist; he discarded the theory of the class struggle, revolution no i nierzadko rozstrzeliwano. Według Władysława Kopalińskiego „re- and dictatorship of proletariat and suggested a legal battle for reforms. Du- wizjonizm (to) w dziejach marksizmu pejoratywne określenie wszelkich ring the Stalinist terror and later, until Gorbachev’s era, the term was used odstępstw od ideologii Karola Marksa, Fryderyka Engelsa, Władimira in a casual and not defi ned way to denounce all ideas of democratization Lenina i Josifa Stalina albo od koncepcji uważanych przez ortodoksów and humanization of social life in the countries of ‘people’s democracy’ and za mieszczące się w tej ideologii. Pierwszym znaczącym rewizjonistą był to recognize various models of socialism (e.g. euro communism, ‘socialism ideolog socjaldemokracji niemieckiej Eduard Bernstein (-), który with a human face’, etc) (Władysław Kopaliński, “Słownik wydarzeń, pojęć odrzucił teorię walki klas, rewolucji i dyktatury proletariatu i proponował i legend XX wieku”[Dictionary of Events, Terms and Legends of the th legalną walkę na rzecz reform. W okresie terroru stalinowskiego i później, Century], Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw , p. ). Other pe- aż do czasów reform Gorbaczowa, używano tego terminu w sposób luźny ople regarded as revisionists include e.g. Lev Trotsky and Trotskyites, and Dureika Andrei i mało obowiązujący do potępiania wszelkich idei demokratyzacji i hu- in Poland e.g. ‘commandos’ in , with Jacek Kuroń and Adam Mich- manizacji życia społecznego w krajach „demokracji ludowej” i uznawania nik, stigmatized and persecuted by Władysław Gomułka, who in the s różnych modeli socjalizmu (np. eurokomunizm, „socjalizm z ludzką twa- was tried and imprisoned for ‘revisionist deviations’ himself. Revisionism is rzą” itd.) (Władysław Kopaliński, Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX a sort of catch from Joseph Heller’s novel. wieku”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa , s. ). Rewi- e Latin ‘revisio’ simply means ‘another look’, which results in a change of a certain status quo, it is a process of renewed investigation of certain 129 zjonistami był m. in. Lew Trocki i trockiści, a w Polsce np. „komandosi” w r., czyli np. Jacek Kuroń i Adam Michnik, napiętnowani i prześla- decisions, sometimes certainties, ideas, thanks to taking into considera- dowani przez Władysława Gomułkę, który sam w latach . został uznany tion other criteria, paradigms. It is anti-orthodoxy. us, ‘revisio’ is a sy- i ukarany więzieniem za „odchylenia rewizjonistyczne”. Rewizjonizm to nonym of openness, critical perception of reality and ideologies. był taki paragraf z powieści Josepha Hellera. In English, ‘revision’ means ‘re-vision, seeing through’ (in the sense of che- Łacińskie „revisio” to po prostu „ponowne widzenie”, w wyniku którego cking, correction) so somebody who deals with ‘revision’ does not have to dochodzi do zmiany określonego status quo, to proces ponownego rozpa- be a ‘revisionist’, but also ‘a corrector’, or – see footnote – ‘inspector’. trywania ustaleń, pewników, poglądów, dzięki uwzględnieniu innych kry- Government inspector is the title hero of Nikolai Gogol’s tragi-come- teriów, paradygmatów. To antyortodoksja. „Revisio” jest więc synonimem dy (premiere in ). Let us remind : otwartości, krytycznego postrzegania rzeczywistości i światopoglądów. “ e corrupt offi cials of a small Russian town, react with terror to the ”REVISION” znaczy po angielsku „rewizja, przejrzenie” (na oczy?, nie, news that an incognito inspector (the revizor) will soon be arriving in raczej w sensie sprawdzenia, korekty), a więc ten, kto zajmuje się „rewizją” their town to investigate them. e fl urry of activity to cover up their to niekoniecznie „rewizjonista”, ale także „korektor”, albo – i tu polecam considerable misdeeds is interrupted by the report that a suspicious per- przypis nr – „rewizor”. son has arrived two weeks ago and is staying at the inn. at person, ho- Rewizor to tytułowy bohater tragikomediiNOT Mikołaja GogolaFOR (premie- COMMERCIALwever, is not an inspector; it is Khlestakov, USE an ordinary man. For quite ra w r.). Przypomnijmy: „Do pewnego miasteczka (na rosyjskiej pro- some time, however, Khlestakov does not even realize that he has been wincji) dociera wieść, że przybędzie tam rewizor - wysoki rangą urzędnik, mistaken for someone else. Meanwhile, he enjoys the offi cials’ terrifi ed de- dygnitarz. Na mieszkańców pada blady strach. Chcą wypaść jak najlepiej ference and moves in as a guest in the Mayor’s house. en he leaves the podczas inspekcji, a każdy z nich ma coś na sumieniu. W każdej chwili town. Soon afterwards, the Postmaster suddenly arrives carrying an inter- gotowi na przybycie rewizora, biorą za niego zwykłego człowieka - Chle- cepted letter which reveals Khlestakov’s true identity—and his mocking stakowa. Nie chcą słuchać tłumaczeń. Wbrew swojej woli Chlestakow sta- opinion of them all. e Mayor is enraged to have been thus humilia- je się dla nich dygnitarzem. Kiedy pomyłka wychodzi na jaw, Chlestako- ted. He screams at his cronies, stating that they, not himself, are to blame. wa nie ma już w miasteczku. Niedługo potem do wyższych urzędników While they continue arguing, a message arrives from the real Government przychodzi wiadomość, że przybył urzędnik z Petersburga, który chce się Inspector, who is demanding to see the Mayor immediately. e comedy z nimi widzieć. Komedia kończy się słynną “sceną niemą”. Wydarzenia ends with a famous ‘silent scene’. e events seem to follow ‘of their own rozgrywają się “same z siebie”, wszystkiemu winien jest wszechogarniający will’, due to the fear of bureaucracy, authority, laws and restrictions. In strach przed biurokracją, władzą, przepisami, restrykcjami. Gogol obnaża the comedy, Gogol reveals the faults in the state system, so strongly aff ec- w komedii nieprawidłowości w systemie państwowym, tak bardzo rzutu- ting people’s mentality that they lead to absurd” (http://pl.wikipedia.org/ jące na mentalność obywateli, że prowadzą do prawdziwych absurdów” wiki/Rewizor_komedia). (http://pl.wikipedia.org/wiki/Rewizor_komedia). REVISION is also the mission of exposing weaknesses and ills, the dege- REVISION to również misja obnażania bolączek i słabości ludzkich, de- neration of the system, the superfi ciality of our judgments of the world grengolady systemu, powierzchowności sądów o świecie i relacjach mię- and human relationships, and all of it in the pure nonsense atmosphere dzyludzkich, a wszystko to w purnonsensowej atmosferze żywcem zapo- explicitly borrowed from Gogol, whose sharpness and versatility of insight życzonej od Gogola, którego ostrość, ale i wszechstronność spojrzenia do until today remain an unsurpassed example. dziś pozostaje niedościgłym wzorem. będzie pogadać w necie. Jednak przez chwilę zatrzymaliśmy Düsseldorf while I am in Warsaw. We met some weeks ago się w tłumie ludzi, uścisnęliśmy sobie dłonie, a ja w dodatku in Minsk, of course at the Ў Gallery, in a hurry: he had just wyciągnąłem aparat i zrobiłem Andreiowi zdjęcie, aby w ten come and was going from one meeting to another, and I was sposób przypieczętować nasze porozumienie i moje zapro- leaving the following day and also did not have a moment to szenie do książki. spare. We both decided that it would be most convenient to Najpierw myślałem tylko o prezentacji jego twórczości: bardzo talk on the Net. However, for a while we stopped in the mid- oryginalnej, nowoczesnej, ale i nawiązującej do najlepszych dle of a crowd of people and shook our hands, and in addi- tradycji awangardy lat . XX wieku, która rodziła się prze- tion I took out my camera and took a photograph of Andrei cież także na terenie Białorusi. Później, już z Niemiec, And- to seal our appointment and my invitation for this book. rei przysłał mi CD ROM z dokumentacją twórczości kilku- At fi rst, I only thought about a presentation of his oeuvre: very dziesięciu artystów białoruskich działających w większości na original, modern, referring to the best traditions of avant- Zachodzie. Postąpił jak prawdziwy ambasador i promotor, garde of the s which was also born on the territory of nieważne czy swoich przyjaciół, czy wrogów, czy po prostu Belarus. Later, from Germany, Andrei sent me a CD ROM wartych uwagi artystów. Na CD ROMIE Dureiki znala- with the documentation of several dozen Belarusian art- zła się dokumentacja wielu twórców, do których już dotar- ists, in majority working in the West. He acted like a real łem i to tylko umocniło mnie w przekonaniu, że nie błądzę ambassador and promoter, does not matter whether for his w Mińsku po omacku. Były też zdjęcia prac grupy REVI- friends or enemies, or simply – artists worth our attention. SION, skupiającej piątkę artystów z Białorusi, tworzących On Dureika’s CD ROM there was the documentation of w Düsseldorfi e, Berlinie i Amsterdamie. Przyznaję, słyszałem artists i had already contacted and it only strengthened my co nieco o nich, ale tylko wyrywkowo: brali udział w wysta- conviction that i was not groping in the dark all over Minsk.
wie „Białoruskie perspektywy” w białostockiej Galerii Ar- ere were also photographs of the group REVISION con- Dureika Andrei senał, a niektórzy (Maxim Tyminko i Andrei Loginov) po- sisting of fi ve artists from Belarus, working in Düsseldorf, kazywali fi lmy video w CSW Łaźnia w Gdańsku. Niewiele Berlin and Amsterdam. I admit I have heard a little about jednak wskazywało, że mamy do czynienia z aż tak mocną, them, but only fragmentarily: they took part in the exhi- 130 koherentną i oryginalną propozycją artystyczną. A REVI- bition “Belarusian Perspectives” at the Arsenal Gallery in SION to jedno z najciekawszych zjawisk młodej sztuki eu- Białystok, and some of them showed something at the Cen- ropejskiej. Warto to zauważyć i podkreślić w Polsce, zanim tre of Contemporary Art Łaźnia in Gdańsk. Little indicated ogłosi to cała Europa. that we are dealing with such a powerful and original artistic proposition. And REVISION is one of the most interesting Jednym z członków REVISION jest Andrei Dureika. Niegdyś phenomena of young European art. It is worth noticing and malarz ekspresjonista, autor instalacji, performance’ ów, ak- emphasizing that in Poland, before all Europe announces it. cji teatralnych, kurator wystaw, rysownik, grafi k, fotogra- fi k, poszukiwacz artystycznych syntez. Sam określa nurt, Andrei Dureika is one of REVISION members. Once an ex- w którym umieszcza swoje aktualne dokonania, jako nurt pressionist painter, author of installations, performances, „konkretny”: minimalistyczny, bliski NOTtakim twórcom FOR jak Ad COMMERCIALtheatrical actions, curator of exhibitions, USE drawing and Reinhardt, Barnett Newman czy Donald Judd, ale także Ka- graphic artist, photographer, a pursuer of artistic synthe- zimierz Malewicz i suprematyzm. Tradycje awangardy witeb- ses. Defi ning the tendency which best describes his cur- skiej lat . XX wieku stanowią dla niego nie tylko ważny rent achievements, he calls it ‘concrete’: minimalist, close to such artists as Ad Reinhardt, Barnett Newman or Don- Białoruskie perspektywy / Bielarusjkija perspektywy / Belarusian Per- spectives, kuratorzy: Tatiana Bembel, Artur Klinau, Lena Prents, Galeria Belarusian Perspectives, curators: Tatiana Bembel, Artur Klinau, Lena Arsenał, Białystok , Prents, Galeria Arsenał, Białystok , Volha Maslouskaya – białoruska sztuka wideo, Centrum Sztuki Współ- Volha Maklouskaya – Belarusian Video Art, Centre of Contempora- czesnej, Gdańsk, otwarcie . . . w programie znalazły się następu- ry Art, Gdańsk, opening th February . e programme included the jące fi lmy: Anna Sokolova, Earth Art; Andrei Liankevich, Pagan culture in following fi lms: Anna Sokolova, Earth Art.; Andrei Liankevich, Pagan cul- Belarus; Maksim Tyminko, lyrical songs about physycs, Orpheus; Oleg ture in Belarus; Maksim Tyminko, lyrical songs about physics, Orpheus; Yushko, Frost steps; Ruslan Vashkevich, Van Gogh; Aleksei Lunev, Meat; Oleg Yushko, Frost steps; Ruslan Vashkevich, Van Gogh; Aleksei Lunev, Aleksandr Komarov, Capital ; Olga Sazykina, Hands; Bergamot, Ży- Meat; Aleksandr Komarov, Capital ; Olga Sazykina, Hands; Bergamot, cie organiczne, Biofi lia; Marina Naprushkina, Belarus today. Trzeba też do- Organic Life, Biofi lia; Marina Naprushkina, Belarus today. We should add dać, że Tyminko brał dwukrotnie udział w festiwalu WRO we Wrocławiu, that Tyminko has twice taken part in the WRO festival in Wrocław, in w i r. oraz w MEDIATIONS Biennale w Poznaniu w r. and as well as in MEDIATIONS Biennial in Poznań . Rysunek 21, z cyklu Rysunki 2002–05, technika mieszana, papier Drawing 21, from the series Drawings 2002–05, mix technique, paper
punkt odniesienia w dziedzinie teorii i historii sztuki, ale ald Judd, but also Kazimir Malevich and suprematism.
również tożsamości narodowej. Uważam, że ma rację, bo What he considers a vital point of reference in the fi eld Dureika Andrei gdy spojrzeć na historię awangardy europejskiej XX wieku, of theory and history of art, as well as the national iden- okazuje się, że bardzo wiele przełomowych faktów, teorii, tity is the traditions of Vitebsk avant-garde of the s. a przede wszystkich artystów, pochodziło w terenów Bia- I think he is right because when you look at the history of th 131 łorusi lub działało na jej terenie. Wspomniany Malewicz, European avant-garde of the century, it turns out that który działał w stworzonej przez Marca Chagalla Szkole many of the critical facts, theories and fi rst of all artists, Sztuk Pięknych w Witebsku, założył Unowis (Utwierdza- came from the area of Belarus or worked here. e men- nie Nowego w Sztuce). Wśród jej członków znalazł się np. tioned Malevich, who was working in the Fine Arts School El Lissitzky, kolejna ikona sztuki współczesnej, a konty- that Marc Chagall established in Vitebsk, set up Unowis nuatorami i propagatorami byli Władysław Strzemiński (Consolidation of the New in Art). Among its members i Katarzyna Kobro. Historia sztuki włącza najczęściej te we fi nd e.g. El Lissitzky, another icon of contemporary dokonania w nurt tzw. awangardy rosyjskiej, bez wnikania art, and among its continuators and propagators there are w narodowość jej twórców, jakby nie miała ona większe- Władysław Strzemiński and Katarzyna Kobro. History of go znaczenia, stąd Rosjanie, Żydzi, Polacy, Białorusini to art usually places these achievements in the trend of the wciąż „rosyjscy awangardyści”. WartoNOT dziś dokonać FOR „rewi- COMMERCIALso called Russian avant-garde, withoutUSE looking into the zji” tego podejścia do artystów tamtej epoki i ich sztuki. nationality of the artists, as if it did not matter, hence Rus- To oczywiste podejście m. in. dla Andreia Dureiki, miejmy sians, Jews, Poles, Belarusians are still ‘Russian avant-garde nadzieję, że zostanie upowszechnione. Nie chodzi o wpro- artists’. We need to perform a ‘revision’ of this approach to wadzanie narodowościowych podziałów, lecz przypomnie- the artists of that epoch and their art. Let us hope that this nie o korzeniach awangardy, o ludziach i miejscach. obvious approach, of for example Andrei Dureika, will be Andrei ubolewa, że dla współczesnych studentów sztuki na popularized. What is at stake is not introducing national Białorusi i w Europie, z jakimi się spotyka, taki termin jak divisions, but reminding about the roots of avant-garde, Unowis jest po prostu hasłem słownikowym, które muszą about people and places. znać, by zdać egzaminy, nie ma jednak związku w auten- Andrei regrets that for the contemporary students of art in tycznie odczuwaną dumą i źródłem inspiracji z dokonań Belarus and Europe, he meets, such a term as Unowis is powstałych w ich kraju. To podejście również należałoby simply a dictionary entry which they have to know to pass „zrewidować”. exams, but it is not related to authentic pride or inspira- Zaczynamy rozmowę jednak nie od lat – w tuż porewo- tion from the works made in their country. is approach lucyjnego Witebska, lecz przedrewolucyjnego (do dziś) Miń- also needs to be ‘revised’. ska z początku lat . XX wieku… We are starting our conversation not from – in the post- : Zacznijmy od prehistorii. Ale zarówno w odniesieniu do revolution Vitebsk, but from the pre-revolution (till today) twojej twórczości, jak i twórczości REVISION. W jednym Minsk of the s… z tekstów przeczytałem, że w połowie lat 90., jeszcze w Miń- sku, uznałeś, że masz już dość malarstwa ekspresyjnego… Krzysztof Stanisławski: Let’s start from prehistory. But both in Czy to znaczy, ze zaczynałeś jako malarz ekspresjonista? relation to your work and the whole art of REVISION. In one A D: Tak. W końcu lat . i na początku . zajmo- of the texts i read that in the mid-90s, still in Minsk, you de- wałem się bardzo aktywnie malarstwem. Była nas cała grupa, cided that you’d had enough of expressive painting… Does it wszyscy pragnęliśmy bezpośrednio wyrażać swoje emocje, natu- mean that you started as an expressionist painter? ralnie więc byliśmy ekspresjonistami. Sztuka ekspresji była for- A D: Yes. At the end of the s and the begin- mą przedłużenia naszego życia: emocji, problemów, otoczenia. ning of the s i was actively occupied with painting. ere Niektórzy młodzi artyści wręcz mieszali życie i sztukę. Nierzad- was a whole group of us, and we all wanted to express our Andrei Dureika Andrei Foto 11 (Apteka – Biblioteka) 2008, cyfrowa fotografia barwna Photo 11 (Pharmacy – Library) 2008, Digital colour photography 132
ko były to momenty bardzo radykalne,NOT niekiedy prowadzące FOR do COMMERCIALemotions directly, so naturally weUSE were expressionists. e samobójstw. Sztuka wtedy była przeżywana bardzo intensywnie art of expression was a form of prolonging our life: emo- i na poważnie, bez żadnego dystansu. To połączenie sztuki eks- tions, problems, surroundings. Some young artists would presyjnej i ekspresyjnego życia nabierało znaczenia symboliczne- mix their life and art. Frequently, these were very radical go w czasie rodzenia się nowej sztuki. We mnie obudziło rów- moments, sometimes leading to suicides. Art was then ex- nież niepokój, czy znajduję się na właściwej drodze. Bo w tym perienced very intensively and seriously, without any dis- czasie zacząłem też na poważnie myśleć o sztuce. Zaczęła zajmo- tance. is combination of expressive art and expressive life wać mnie sztuka myślenia, czyli właściwie konceptualizm. To acquired a symbolic meaning during the time when new art zaczęło mi najbardziej odpowiadać w tym momencie. was being born. In me it also aroused certain anxiety if I was on the right track. Because it was at this time that I started Jaki to był ekspresjonizm w tym czasie na Białorusi? to think about art seriously. I started to take an interest in To nie był ekspresjonizm abstrakcyjny w stylu Burnetta New- the art of thinking, or in fact conceptualism. At that mo- mana, lecz ekspresjonizm fi guratywny. ment I found it most suitable. Czy tę tendencję, która wtedy na Białorusi objawiła się What was the expressionism in Belarus like at that moment? w twórczości młodych malarzy, można by nazwać trans- It wasn’t abstract expressionism in the style of Burnett New- awangardą, białoruską mutacją Neue Wilde? man, but fi gurative expressionism. Właściwie tak, możemy mówić o białoruskich Nowych dzi- kich. Przede wszystkim działających pod wpływem „dzi- Can this tendency, which then appeared in Belarus in the kich” z Sankt Petersburga, ale też bezpośrednio Niemców. works of young painters, be called trans-avant-garde, a Be- I niektórzy artyści do dziś zatrzymali się na tym poziomie. larusian mutation of Neue Wilde? Poziomie stylu. Nie pamiętając o postrzeganiu, które prze- Actually, yes, we can speak about Belarusian New Wild art- cież podlega przemianom, zatrzymali się na poziomie poe- ists. First of all working under the infl uence of the “wild” tyki. Dla mnie była to postawa nie do przyjęcia, nie chcia- from Sankt Petersburg but also directly Germans. And łem uprawiać jakiegoś stylu, lecz mówić o świecie i sobie some artists, have remained at this level till now. e level przy pomocy wszystkich możliwych stylów sztuki. of style. Not remembering about perception, which after all undergoes transformations, they stopped at the level of Jacy artyści tworzyli ekspresjonistyczną scenę białoruską poetics. For me it was an unacceptable attitude, i didn’t w latach 90.? want to practice a style, but to speak about the world and To głównie grupa Nemiga (Sergej Kiriushtshenko, Leonid myself using all the possible styles of art. Khobotov, Anatoly Kuznetsov), Israel Basov albo Wita- lij Czernobrisov, związany z petersburskim undegraun- Which artists constituted the Belarusian expressionist scene dem, czy Wiktor Pietrow, z którym nie miałem kontaktu. in the 90s? Z młodych na przykład Dmitrij Chmyznikov. It was mainly the Nemiga group (Sergej Kiriushtshenko, Leo-
nid Khobotov, Anatoly Kuznetsov), Israel Basov or Witalij Dureika Andrei W pewnym momencie porzuciliście jednak malarstwo tego Czernobrisov, connected the Petersburg circles. typu… Or Victor Petrov, but I didn’t have any closer contact with Coraz silniej zaczęła oddziaływać na mnie i moich kolegów him. And younger Dmitrij Chmyznikov. 133 innego rodzaju twórczość. Przede wszystkim idee i dzie- ła Josepha Beuysa. To było połączenie sztuki ekspresyjnej At some moment you abandoned painting of this type… i konceptualnej. A diff erent kind of art started to infl uence me and my friends stronger and stronger. First of all, the ideas and works of Czy to duch Beuysa był magnesem, który przyciągnął ciebie Joseph Beuys. It was a mixture of expressive and concep- i twoich przyjaciół do Akademii w Düsseldorfie? tual art. Był symbolem tej Akademii i pewnie to jego legenda najbar- dziej nas pociągała, choć wyjeżdżając do Niemiec dosko- Was Beuys’ spirit the magnet that attracted you and your nale wiedzieliśmy, jak wygląda ta uczelnia i czego możemy friends to the Academy in Düsseldorf? się spodziewać. Wiedzieliśmy, że Beuys zapraszał setki stu- He was a symbol of this Academy and it must have been his dentów do swojej pracowni, że wprowadziłNOT pełną FOR swobodę, COMMERCIALlegend that attracted us most, althoughUSE leaving for Ger- która stała się obowiązującą normą na tej Akademii także many we knew very well what the school looked like and długo po jego śmierci. Wolność wyrażania się, wolność my- what we could expect. We knew that Beuys used to invite śli, refl eksje i działania bezpośrednie. To wtedy było dla nas hundreds students to his studio, that he introduced full najważniejsze. Zajmowaliśmy się głównie akcjonizmem, freedom which became the general norm for the Academy performancem, z pogranicza działań teatralnych. I to też also long after his death. e freedom of expression, free- przecież odpowiadało ogólnej koncepcji sztuki Beuysa. dom of thought, refl ections and direct actions. At that time it was most important for us. We mainly dealt with W tamtym okresie pojawiały się też w twojej twórczości ele- actionism, performance, the borderline of theatrical activi- menty bliskie konstruktywizmowi, suprematyzmowi… ties. And it also refl ected general concepts of Beuys’ art. W liceum artystycznym im. Glebowa, wykładali wspaniali nauczyciele i to zarówno jeszcze w czasach sowieckich, jak At that time, in your works there appeared elements close i podczas pierestrojki. Dzięki nim mieliśmy poczucie, że to constructivism, suprematism… odebraliśmy dobre wykształcenie w dziedzinie teorii i histo- At the Glebov Art School, which we all graduated from, there rii. W moich pracach z tego okresu nie nawiązywałem bez- were excellent teachers, both in soviet times and during pośrednio do czystego suprematyzmu, raczej do ogólnie po- perestroika. anks to them we had a feeling that we‘d jętych tendencji z kręgu konstruktywizmu lat . XX w. Ale been well educated in the fi eld of theory and history. In najważniejszą sferą mojej działalności w czasie, gdy skończy- my works from that period, I didn’t refer explicitly to pure łem z malarstwem, były akcje i instalacje. Tworzyłem wiele suprematism, but rather to generally understood tenden- obiektów: to już nie były rzeźby, ale jeszcze nie minimali- cies from the circle of constructivism of the s. What was styczne instalacje. To był moment graniczny, gdy odchodzi- the most important sphere of my work, when I’d fi nished łem od sztuki ekspresyjnej w kierunku minimalizmu. with painting, was actions and installations. I would make Zresztą wkrótce i tego rodzaju formy przestały mnie zadowalać. a lot of objects: they were neither sculptures nor minimalist Uznałem, że jest to forma fetyszyzmu w sztuce. Postanowi- installations. It was the critical moment when I left expres- łem wyzwolić się spod wpływu tego rodzaju podejścia, repre- sionist art for minimalism. zentowanego głównie przez Christiana Boltanskiego i Janni- In fact, soon these forms ceased to please me too. I decided sa Kounnelisa. Zapakowałem wszystkie moje mini-obiekty that it was a form of fetishism in art. I decided to liber- do worków i wystawiłem jako jedną pracę pt. „Konserwa fe- ate from the infl uence of this sort of approach, represent- tyszyzmu”, niejako na pożegnanie z takim myśleniem. ed mainly by Christian Boltanski and Jannis Kounnelis. I packed all my mini-objects into one bag and exhibited it as Wypowiadasz się bardzo pozytywnie, by nie rzec entuzjastycz- one work titled “ e Fetishism Tin”, as a kind of farewell to nie o Akademii w Düsseldorfie, czy także dlatego, że studia na this way of thinking. Akademii w Mińsku były tak negatywnym doświadczeniem?
Bardzo często w swoich wypowiedziach krytykuję Akademię You are speaking very positively or, I should say, enthusiasti- Dureika Andrei mińską, choć muszę przyznać, że gdy tam wstępowałem i mo- cally about the Academy in że jeszcze na drugim roku, niemal na każdym wydziale studio- Düsseldorf. Is it because the studies at the Academy in Minsk wało tam wiele interesujących osób, które miały status studen- were such a bad experience? 134 tów „obcych”, jak z fi lmu „Obcy”(Alien) Ridleya Scotta. Ci Very often I criticize the Minsk Academy in my interviews, al- ludzie, zwykle absolwenci liceum Glebowa i szkoły artystycz- though I must admit that when I entered it and maybe even nej im. Achremczyka, byli dobrze przygotowani akademicko, during the second year of studies, at almost every faculty there ale jednocześnie mieli poglądy oparte o idee modernizmu. Na were plenty of interesting people who had the status of ‘alien’ każdym z sześciu wydziałów było po dwóch, trzech studen- students, like in the Ridley Scott’s fi lm “ e Alien”. ese tów, którzy chcieli tworzyć zupełnie inną sztukę, niż ta, jaką people, usually graduates of the Glebov school, were very preferowała Akademia. To przede wszystkim wystraszyło wła- well prepared academically, but at the same time they had dze uczelni. I rozpoczęły się represje. Wcześniej niż represje views based on modernist ideas. At each of the six faculties polityczne, Akademia niejako wyprzedziła reżim. I dlatego there were two or three students who wanted to create com- przede wszystkim tak ostro krytykuję tę uczelnie. Zostałem pletely diff erent art from the one preferred by the Academy. wyrzucony nie dlatego, że miałem dwójkiNOT czy opuszczałem FOR COMMERCIALIt is what scared the Academy authorities. USE And repressions się w nauce, bo oceny miałem dobre. Wyrzucono mnie tego started. Even earlier than political repressions, the Academy samego dnia, gdy otwarta została wystawa „Uroki niedo- was faster than the regime. And this is why I’m criticizing the brej sztuki” (Uroki niechoroszego isskustva), nawiązująca do Academy so fi ercely. I was expelled not because I failed exams „Sztuki zdegenerowanej” (Entartete Kunst). Organizatorem or didn’t learn; I had very good grades. I was expelled the day tej wystawy był Igor Tishin, wykładowca liceum, który poka- the exhibition “ e Charms of Bad Art” (Uroki niechorosze- zał prace studentów wyrzuconych lub w ogóle nieprzyjętych go isskustva) opened; the exhibition referred to the “Degener- do Akademii. Niektórzy, jak ja, jeszcze było formalnie studen- ate Art” (Entartete Kunst). Academy lecturer, Igor Tishin was tami, ale tego samego dnia wyrzucili mnie. its organizer, and he showed the works of artists who’d been expelled or even unaccepted by the Academy. Some of them, Igor Tishin przygotował wystawę? like myself, were still formally students, but that very day Był kuratorem i głównym organizatorem, ja współpracowałem I was thrown away. z nim jako koordynator ze strony studentów. Zostałem we- zwany przez prorektora i już nie studiowałem. Wyrzucili spo- Igor Tishin prepared this exhibition? rą liczbę ludzi. Od razu też można było zobaczyć, że wszyst- He was the curator and main organizer, I cooperated with ko się zmienia. Gdy wróciłem po wakacjach do Mińska him as a students’ coordinator. I was called by the deputy i poszedłem na Akademię, zauważyłem, że na przykład prace rector and I was a student no more. ey expelled a con- semestralne czy dyplomowe, które wisiały w poszczególnych siderable number of students. And at once you could see pracowniach, zostały usunięte. Na śmietniku znalazłem kil- that everything was changing. When I came back from ka tek prac i tylko je udało mi się uratować. Jakby chciano holidays to Minsk and I went to the Academy, I noticed pozbyć się wszelkich śladów tej „niedobrej sztuki”. To był that semester or diploma projects which had been dis- przykład gwałtu, jakiego dopuszczono się wobec niewygod- played in particular studios or corridors, had been re- nych dzieł sztuki, porównywalny z tymi, jakich dopuszczali moved. I found several folders with these works in rubbish się naziści czy stalinowcy. W r. było już jasne, że na Bia- bins and only because of that I managed to save them. As łorusi nie ma żadnych szans na rozwój nowej, poszukującej, if they wanted to get rid of any traces of this ‘bad art’. It po prostu współczesnej sztuki w normalnym rozumieniu. was an example of violence committed against uncomfort- Działała jeszcze wtedy Galeria „Szósta linia”, w której przy- able works of art, comparable only with acts done by Nazis Andrei Dureika Andrei Pomocy 1992, technika własna, papier Help 1992, own technique, paper 135
gotowaliśmy wystawę „Todesschaft” (Śmiertelne połączenie). or Stalinists. In it was clear that in Belarus there were Był to moment historyczny dla nas. Na spotkaniu po otwar- no chances for the development of new, experimenting, or ciu stwierdziliśmy, że nie widzimy żadnych szans na działanie simply modern art in its ordinary understanding. At that i zmiany, więc prawdopodobnie wyjedziemy z kraju. Nie mi- time “the Sixth Line” Gallery was still active in which we nęł rok i wszyscy uczestnicy tej wystawy wyjechali za granicę. prepared the exhibition “Todesschaft” (Deadly Connec- Przyczyniły się do tego exodusu zarządzenia państwowe, któ- tion). It was an historic moment for us. At the meeting be- re zrównały działalność galerii i innychNOT placówek FOR kultural- COMMERCIALfore the opening we stated that USE we couldn’t see any chances nych z działalnością sklepów czy komercyjnych warsztatów for activity and changes so probably we would leave the rzemieślniczych. Te same podatki, te same opłaty. Po pro- country. Half a year later, almost all the participants of the stu wykończyli tym zapisem wszystkie galerie, prowadzą- exhibition were abroad. ce niezależną działalność. Pozbawili również ewentualnych What contributed to this exodus was state regulations which sponsorów wspierania kultury. Nie było na co czekać, trze- equaled the activity of galleries and other institutions of ba było uchodzić. Większość miejsc sztuki w ciągu roku culture with the activity of shops or commercial craftsmen znikła, równocześnie wielu artystów wyjechało z Białorusi. workshops. e same taxes, the same fees. is law put an end to all galleries leading independent activity. ey also Czy wszyscy członkowie REVISION wyjechali z Białorusi deprived culture of potential sponsors who supported it. mniej więcej w tym czasie? ere was nothing to wait for, we had to escape. Most of Tak. Najwcześniej wyjechał Maxim Wakultschik, od razu na the artistic venues ceased to exist within a year, and at the pierwszym roku studiów w Mińsku, ok. r. Szybko zo- same time many artists left Belarus. rientował się, że na mińskiej Akademii niewiele się nauczy Did all the members of REVISION leave Belarus at more or i wyjechał do Düsseldorfu, gdzie został przyjęty na Akade- less this time? mię. Reszta przyjechała później. Yes. Maxim Wakultschik was the fi rst to leave, after his fi rst year of studies in Minsk, about . He immediately real- REVISION zawiązało się już poza Białorusią? ized that he’d learn very little at the Minsk Academy and REVISION nie jest grupą, ani klubem, jest formą porozumie- came to Düsseldorf where he was admitted to the Academy. nia artystów. Często zmieniamy nazwę tego projektu. Nic We came later. takiego jak grupa REVISION nie istnieje, czasem używa- my tej nazwy, ale to nie znaczy, ze to nazwa grupy. Na tym REVISION was set up outside Belarus, wasn’t it? polega trudność w kontaktach np. z galerzystami, bo oni za- REVISION is neither a group, nor a club, it is a form of ar- wsze chcieliby mieć wyraźny „brand”. „Brandem” mogłaby tistic communication. We often change the name of this być grupa REVISION. To pewnie błąd, ale tak już działa- project. ere isn’t anything like a group REVISION; some- my. Bezimiennie. To także trudność dla krytyków, trudność times we use this name, but doesn’t mean that it’s the name w opisaniu tworu, jakim jest nasz projekt. of a group. is is also a problem in our contacts with gal- W ciągu ostatnich siedmiu lat od czasu do czasu pracujemy ra- lery owners, because they would like to have a clear ‘brand’. zem w tym samym zestawie ludzi. Nasza piątka nie ma na- REVISION group might be a ‘brand’. is is probably zwy jako grupa. Myślę, że i dla ciebie będzie to trudność a mistake, but this is how we’re working. Without a name. w pisaniu o nas. Ale co zrobić? It’s also diffi cult for critics, diffi cult to describe the forma- tion such as our project. A gdyby was uznać za klub REVISION? To mniej zobowiązu- During the last seven years, we’ve been working together in
jące od określenia „grupa”. the same team. e fi ve of us don’t have a name as a group. Dureika Andrei Obojętnie, czy klub, czy grupa, ale my nie jesteśmy już REVI- I think that for you it will also be a problem to write about SION. Ostatnio realizowaliśmy projekt YOUR FAVORI- us. But, what can we do? TES i byliśmy klubem lub grupą YOUR FAVORITES. Na 136 tym to polega: nie używamy nazwy grupy w sensie klasycz- And if we considered you a REVISION club? It is less ’oblig- nym, jesteśmy stałym zespołem twórców, którzy realizują ing’ than a ‘group’? wspólne projekty. It doesn’t matter, a club or a group, because we are no longer REVISION. Recently we realized a project YOUR FA- A może, korzystając z przykładu Prince’a, posłużyć się me- VOURITES and we were club or group YOUR FAVOUR- todą nazwania się nie wprost. On kazał mówić o „artyście ITES. is is it: we aren’t using the name of a group in the znanym wcześniej jako Prince”. To może użyć takiego okre- classical sense, we are a permanent team of artists who ślenia w stosunku do was: „artyści znani wcześniej jako RE- realize joint projects. VISION”? Może zastosujmy tę formułę. Jako grupa pod nazwą RE- And maybe, using the example of Prince, we can use the VISION wystąpiliśmy na wystawie wNOT Galerii Bereźnicki FOR COMMERCIALmethod of indirect naming. He wantedUSE me to speak of “the i większość galerzystów, z jakimi współpracujemy, wciąż sto- artist known earlier as Prince”. Maybe we could use such suje tę nazwę. Jako po prostu REVISION wzięliśmy udział a definition while speaking about you; “artists known earlier na wystawie w białostockim Arsenale. Te trudności termi- as REVISION”? nologiczne związane są także z naszymi początkami, jeszcze We might use this formula. We appeared as the REVISION w Mińsku. group at an exhibition in Bereznitski Gallery and most gal- lery managers we collaborate with, still use that name. We A więc „artyści znani wcześniej jako REVISION”, jeszcze took part in the Białystok Arsenal simply as REVISION. wcześniej zaczęli działalność w Mińsku? ese terminological diffi culties are connected with our be- Właściwie tak, choć nie w pełnym składzie. Ja z Maximem Wa- ginnings, back in Minsk. kultschikiem dostałem się do Akademii do jednej grupy, z Maximem Tyminko byliśmy razem w „Glebowce” i współ- So “artists known earlier as REVISION” started their activity działaliśmy w większości projektów. Andrei Loginov earlier in Minsk? był po prostu naszym kolegą w tym czasie, choć razem nie Actually, yes, although not the full line-up. I and Maxim wystawialiśmy. Działał w innej grupie, która robiła ak- Wakultschik were going to one group at the Academy, we cje i performances równolegle do naszych działań. Jan- were at the ‘Glebovka’ with Maxim Tyminko and collabo- na Grak dołączyła później. Brała udział w niektórych ak- rated during most projects. Andrei Loginov, at that time cjach w Mińsku, wchodziła do naszego środowiska. Mówię was simply our friend, though we didn’t exhibit together. o tym, aby wykazać, że nie było jasnego planu, tym bar- He was active in another group which made actions and dziej biznesplanu. Po prostu znaliśmy się, spotykaliśmy, co- performances parallel to our activities. Janna Grak joined raz lepiej poznawaliśmy jeszcze w Mińsku. Wtedy ten ścisły later. She took part in some actions in Minsk, was part of krąg współpracowników był szerszy, skupiał siedem osób. our circle. I’m talking about it to show that there was no Ale nigdy nie byliśmy grupą, co sprawiało trudność w kla- clear plan, least of all a business plan. We simple knew one syfi kacji naszych działań, przede wszystkim krytykom, któ- another, we used to meet and we were getting to know one rzy zawsze chcieliby coś nazywać i ogłaszać pojawienie się another better and better still in Minsk. en, the close nowej tendencji. Sprawialiśmy kłopot, zwłaszcza, że istnia- circle of collaborators was wider, it consisted of seven peo- ły takie ugrupowania jak „Forma”, “Kwadrat”,„Nemiga”. ple. But we were never a group, which caused diffi culties Myślę, że wynikało to z tego, że każdy z nas tworzy zupełnie in the classifi cation of our activities, fi rst of all for crit- inną, osobną w stosunku do reszty, sztukę. Tak było i tak jest ics who always wanted to have a name for everything and dzisiaj. Tolerancja, jaką musimy się wykazać w naszych wspól- announce the appearance of a new tendency. We caused nych projektach, pomaga nam także zrozumieć, czym jest trouble, especially that there were such groups as “Forma” sztuka w ogóle. Dla postronnych niepojęte jest, że tak różni and “Nemiga”. artyści, jak np. Tyminko i Dureika, mogą razem tworzyć. I think that it resulted from the fact that each of us creates
completely individual art, totally dissimilar from everyone Dureika Andrei Przyznam, że i dla mnie nie jest to jasne… Jak artyści tak else’s. at’s how it was and still is today. Tolerance, which różni w swojej indywidualnej twórczości, spotykają się i two- we have to manifest in our common projects, helps us un- rzą coś wspólnego i w dodatku tak spójnego, całościowego, derstand what art is. For people standing by it is incom- 137 jakby wymyślonego przez jedną osobę. To fenomen. prehensible how people as diff erent as e.g. Tyminko and Ten fenomen narodził się jeszcze w liceum z tolerancji wobec Dureika can work together. sztuki różnej. To ze szkoły wynieśliśmy ten ideał, by starać się połączyć Malewicza z Piero della Francesca. To jeden I admit that is not very clear to me either… How do art- z tych symbolicznych gestów, ale myślę oddający sens na- ists so different in their individual work, meet and create szego myślenia. Ja na przykład jestem zdeklarowanym mo- something in common and in addition, this something is so dernistą, zwłaszcza jeśli chodzi o deklaracje ideowe i wy- coherent, whole, as if made up by one person. It is a phe- powiedzi. Ale z drugiej strony jestem wielbicielem dawnej nomenon. sztuki. Cały czas wykorzystuję każdą okazje, by poznać is phenomenon was born back in secondary school, out muzea i kolekcje we Włoszech, Francji, Niemczech. Jeśli of tolerance towards various kinds of art. It is from school jestem na Biennale w Wenecji, to TintorettoNOT jest FOR dla mnie COMMERCIALthat we had gained this ideal toUSE try and combine Malevich tak samo ważny, jak całe Biennale i setki wystaw sztuki with Piero della Francesca. It was one of the symbolic ges- współczesnej. tures, but I think one that well refl ects the sense of our thinking, For example, I’m a declared modernist, especially Wciąż krążymy wokół momentu genesis „artystów znanych when it comes to ideological declarations and statements. później jako REVISION”… But on the other hand, I’m admirer of old art. All the time Maxim Tyminko ukończył szkołę mediów w Kolonii, ja, Wa- I’m using every occasion to get to know museums and col- kultschik i Loginov Akademię w Düsseldorfi e, a Janna lections in Italy, France, Germany. If I’m at the Venice Grak przyjechała z Amsterdamu i dwa lata jeszcze studio- Biennale, then Tintoretto is as important for me as the whole wała w Düsseldorfi e. Zaczęliśmy wspólną działalność sie- Biennale and hundreds of exhibitions of contemporary art. dem lat temu. Od projektu REVISION. Najpierw RE- VISION, część pierwsza, a później “Akt II”, część druga. All the time we are revolving around the genesis of “artists Zaczęliśmy razem działać, ale nie jako grupa. known later as REVISION”… Nieśmiertelny 2002, fotomontaż cyfrowy Immortal 2002, digital photomontage
W Düsseldorfi e cała nasza piątka została zaproszona do przy- Maxim Tyminko graduated from a media school in Cologne, I,
gotowania wspólnego projektu, więc wzięliśmy się do pracy. Wakultschik and Loginov from Academy in Düsseldorf, and Dureika Andrei Metoda była ta sama, co kiedyś w Mińsku, gdy robiliśmy Janna Grak came from Amsterdam and studied for two years przedstawienia teatralne. Projekt REVISION opierał się na in Düsseldorf. We began joint activity seven years ago. From happeningu, na teatrze, w wyniku którego powstały obrazy the REVISION project. First REVISION, part one, and later 138 w postaci cyfrowych fotogramów. part two. We started working together but not as a group. Przy okazji tej pierwszej prezentacji REVISION wynikła dość In Düsseldorf the fi ve of us were invited to prepare a joint nieoczekiwanie kwestia określenia naszej przynależności naro- project, so we got down to working. e method was the dowej. Organizatorka wystawy, a za nią prasa zaczęły używać same as it used to be in Minsk when we made theatrical per- sformułowania: „Białoruscy artyści – rosyjska awangarda”. formances. e REVISION project was based on happen- ing, theatre which resulted in our production of pictures in Pomińmy fakt, że źle to świadczyło o orientacji organizator- the form of photograms. ki i dziennikarzy niemieckich, mieszających fakty. Czy to was On the occasion of the fi rst REVISION presentation , there zabolało? unexpectedly appeared a question of our national iden- Raczej rozśmieszyło. Ale jednocześnie utwierdziło w przekona- tity. e organizer of the exhibition, and after her the press niu, że powinniśmy robić swoje. I tak NOTniewiele osób FOR zrozumie, COMMERCIALstarted to use the formulation: “BelarusianUSE artists – Russian co robimy i kim jesteśmy. Dlatego nie ma sensu się przedsta- avant-garde”. wiać, a realizować prace uniwersalne. Ale wróciliśmy do me- tody z czasów przedstawień mińskich, w których brało udział Let’s ignore the fact that it spoke ill of the knowledge of the czasem dziesięć, albo więcej osób. Wtedy też wszyscy byli organizer and German journalists who confused the facts. odmienni, a powstawało wspólne przedstawienie. Tak było Did they hurt you? i tym razem: nadal byliśmy bardzo różni, każdy z nas miał No, they rather made us laugh. But at the same time it inne zainteresowania, ale następował taki moment, w którym strengthened our conviction that we should go on doing uznawaliśmy, że możemy stworzyć wspólny projekt. Mówi- what we do. Anyway, few people will understand what we łem o naszych przedstawieniach teatralnych w Mińsku, ale do and who we are. at’s why there’s no point in making tak samo było z wystawami z lat . Zawsze staraliśmy się tak introductions, but we should make universal works. at’s organizować przestrzeń ekspozycji, by niwelować różnice po- why we returned to the method from the time of Minsk między poszczególnymi prezentacjami prac. Zależało nam na performances in which sometimes ten or more people took tym, aby nie można było wyraźnie określić, gdzie zaczyna part. At that time everyone was diff erent, but a joint per- i kończy się praca jednego artysty, a gdzie zaczyna drugiego. formance was staged. Such was the case this time too: we To były głównie instalacje. Na takiej samej zasadzie powstał were still diff erent, each had their own interests, but a mo- projekt REVISION. ment would come when we all recognized that we had to make a joint project. I said about our theatrical perform- Jak przebiegała realizacja tego zamierzenia? ances in Minsk, but it was the same with exhibitions from Przez ponad trzy miesiące dyskutowaliśmy, przez następne the s. We always tried to organize the exhibition space dwa realizowaliśmy obrazy. in such a way that the diff erences between presentations of particular works were eliminated. We wanted to achieve Ale na tym etapie realizacji dochodziło również do działań such an eff ect that audience could not clearly defi ne where o charakterze performatywnym, nawiązujących do waszych an artist’s work ends and another artist’s work starts. ese doświadczeń mińskich? were mainly installations. e REVISION projects was Właśnie, to jest najbardziej charakterystyczne dla naszych dzia- created on the same foundations. łań. Ten teatralny rodowód to również nawiązanie do „Rewi- zora” Mikołaja Gogola, a zwłaszcza do ostatniej sceny w tej How did the realization of this enterprise go? sztuce, tak zwanej „niemej”. Dla nas obrazy REVISION sta- For over three months we kept discussing, and for the next nowiły symboliczne nawiązanie właśnie do tej sceny. two months we were making pictures. Pełnowymiarowa wersja obrazu „REVISION. Część I, II” jest naprawdę ogromna i pełna bardzo precyzyjnie oddanych But at the stage of realization, there also happened activi- szczegółów. Na przykład centralna scena z rozbitym szkla- ties of performative character, referring to your Minsk expe-
nym zającem oddaje charakter całej pracy. W skorupach riences? Dureika Andrei odbija się statyw kamery, a za nią widownia teatru La Sca- Defi nitely, it is the most characteristic for our activities. ese la. Widać, że to wszystko odbywa się na scenie. theatrical origins are also a reference to Nikolai Gogol’s Stosujemy reguły sztuki akademickiej, ale w teatralnym sen- “Government Inspector”, and especially to the last scene in 139 sie. To teatr, ale sensem przedstawienia jest sztuka współ- the play, so called ‘silent scene’. For us REVISION’s pic- czesna z jej symbolami, emblematami i nawiązaniami: od tures were a symbolic reference to this very scene. Giotta przez Malewicza do Franka Stelli. e full-scale version of the picture “REVISION. Part I” is real- ly huge and full of very elaborate details. For example the cen- Czy dobrze usłyszałem? Mówicie o sztuce nowoczesnej, mo- tral scene with a broken, glass hare conveys the character of dernistycznej, stosując środki akademickie, pompierskie (art the whole work. In the broken pieces of the hare there refl ects pompiere), bliskie operze… the camera stand and behind it the auditorium of the La Scala Tak, o to nam chodziło. To szalona próba połączenia Piero theatre. You can see that everything takes place on stage. della Francesca z Malewiczem. Credo naszej grupy, która We are using the rules of academic art, in the theatrical sense. nie jest grupą, opiera się na chęci uprawiania sztuki jako It is the theatre but the sense of the spectacle is contem- sztuki. To rzecz najważniejsza. NieNOT chcieliśmy zajmowaćFOR COMMERCIALporary art with its symbols, emblems USE and references: from się problemami politycznymi, ani społecznymi. Może nie Giotto through Malevich to Frank Stella. do końca usunęliśmy, ale znacznie zmarginalizowaliśmy te problemy i tematy w naszych pracach. Have I heard you correctly? You’re speaking about modern, modernist art using academic means, pompous (art pomp- Opowiedz, proszę, o waszym projekcie „Your Favorites”. iere), close to the opera... Jaki był pierwszy pomysł na tę serię prac? Yes, that was our aim. It was a crazy attempt to combine Piero Było to rozwinięcie naszych poprzednich projektów i jedno- della Francesca with Malevich. e creed of our group which cześnie następny krok w kierunku „powiększenia”. W cy- is not a group relies on a desire to practise art as art. It is klu „Your Favorites” (odnoszącym się do komiksu Ada crucial. We didn’t want to deal with political or social issues. Maybe we didn’t eliminate them fully, but we‘ve signifi cantly marginalized these problems and themes in our works. Dwa ciała (I O) 2007, fotografia monochromatyczna Two bodies (I O) 2007, monochrome photography
Reinhardta „Our Favorites” ) można mówić o zdecydowa- Could you please tell us about your project “Your Favour- Dureika Andrei nym przybliżeniu, to właściwie seria portretów… ites”. What was the first idea for this series of works? Zwykle, gdy się spotykamy, dużo gadamy i opowiadamy różne It was an extension of our previous projects and at the same dowcipy, także o tym, że funkcjonuje stereotyp artysty „dzi- time another step towards ‘the blow up’. In the series “Your 140 kiego”, „głupka”, a z drugiej strony twórca porusza w swojej Favourites” (referring to Ad Reinhardt’s comic strip “Our sztuce problemy z pogranicza nauki, wypowiada się nie tyl- Favourites”) you can speak about a defi nite close up, be- ko na temat świata wokół, ale także kosmosu. Przykładem cause in fact it is a series of portraits… takiego podejścia była oczywiście działalność Leonarda da Usually when we meet, we talk a lot and tell various jokes, also Vinci: artysty i naukowca jednocześnie. Zrodziła się w nas about how a stereotype of a ‘wild’, ‘silly’ artist functions; on chęć połączenia w jednym projekcie owej „dzikości” z na- the other hand a contemporary artist mentions in his art ukowością. Tak powstała seria „Your Favorites”. Dyskutowa- problems from the fi eld of science, he speaks not only of liśmy, głosowaliśmy, kogo wybieramy. Najpierw stworzyli- the world around him but also about cosmos. Obviously, an śmy długą listę artystów, których każdy zgłaszał jako swoich example of such an approach was the activity of Leonardo ulubieńców i autorytety. Było tam nazwisk. Szybko da Vinci: an artist and scientist at the same time. Suddenly okazało się, że nie uda nam się zrealizowaćNOT prac na FOR temat COMMERCIALwe felt this urge to combine in oneUSE project this ‘wildness’ wszystkich. Zresztą nie chcieliśmy tego. Bardziej interesowa- with scientifi c nature. is is how the series “Your Favour- ło nas syntetyczne podejście do historii sztuki. Doszliśmy do ites” was made. We were discussing, voting who we choose. wniosku, że można wyodrębnić trzy podstawowe, węzłowe First we came up with a long list of artists, who each of us postawy, które reprezentowali: Giotto, Cézanne i Malewicz. proposed as his favourites and authorities. ere were Tych trzech artystów wprowadziło radykalnie nowe spoj- names. It soon turned out that we wouldn’t be able to make rzenia na sztukę, ich twórczość stanowiła punkty zwrotne. works on each of them. Actually, we didn’t want it. We were Giotto wprowadził pierwszy prawdziwą perspektywę w obra- more interested in a synthetic approach to history of art. We came to the conclusion that three basic, crucial approaches Ad Reinhardt tworzył rysowane atramentem komiksy w latach . XX w., komentując za ich pomocą sytuację i wydarzenia związane z nowojorską sceną artystyczną, jak również prezentując swoje ogólniejsze refl eksje na te- Ad Reinhardt made comic strips, drawn in ink, in the s, commen- mat sztuki. W r. powstało jego rysunkowe „drzewo genealogiczne” pt. ting with their help on the situation and events connected with the New „How to Look at Modern Art in America” (Jak patrzeć na nowoczesna sztukę York art scene as well as presenting more general refl ections on art. In , w Ameryce), które – jak można przypuszczać – było jednym ze źródeł inspira- he made his drawing ‘genealogical tree’ titled “How to Look at Modern Art cji, jeśli nie wzorem, dla twórców „Your Favorites”. in America”, which – as we may suppose – was one of the inspiration sour- ces, if not an example, for the creators of “Your Favourites”. zie, Cézanne ją rozbił i zsyntetyzował, a Malewicz wprowa- could be distinguished, represented by: Giotto, Cézanne dził perspektywę płaską, płaszczyznową. and Malevich. ese three artists introduced radically Tak więc powstały trzy główne gałęzie naszego projektu, novel views on art, their oeuvre constituted three turn- a z każdej wywiedliśmy kilka mniejszych gałązek, by posłu- ing points. Giotto was the fi rst to introduce perspective in żyć się schematem „drzewa genealogicznego”. Powstało paintings, Cézanne broke it and synthesized, and Malevich obrazów. Jednocześnie narysowaliśmy dokładnie opracowa- introduced a fl at, surface perspective. ny schemat „drzewa” i umieściliśmy na jego gałęziach po- In this way three main branches of our project appeared, szczególnych twórców, ale nie równorzędnie, lecz w coraz and from each of them we led several smaller branches, mniejszych formatach, odpowiednio do ich pozycji w opra- to use the diagram of a ‘genealogical tree’. paintings cowanej przez nas hierarchii. were made. At the same time we carefully drew an elabo- rated scheme of the ‘tree’ and placed particular artists on Cykl „Your Favorites” pokazywaliście na kilku wystawach, its branches, but not parallel to one another, but in smaller m. in. w Berlinie i Chinach, można chyba uznać go za duży and smaller formats, appropriately for their position in the sukces. Jednak powstał w 2008 r. A co robicie wspólnie hierarchy we devised. aktualnie, co z waszym ostatnim projektem pt. „Dionizos i Apollo na Zachodzie”? Czy jest wciąż w fazie koncepcyj- You showed “Your Favourites” series in several important nej, czy też już realizacyjnej? exhibitions, in Berlin and Beijing and it might be considered Jako idea zaczęliśmy go tworzyć na konkretne zamówienie a huge success. Yet, it was made in 2008. And what are do- centrum sztuki współczesnej w Pekinie, ale – z jednej stro- ing together now, what’s going on with your latest project ny – organizatorzy nie dysponowali, jak się okazało, od- titled “Dionysus and Apollo in the West”? Is it still at the con-
powiednimi funduszami na realizację całości, a – z drugiej cept stage or the realization stage? Dureika Andrei strony - nie udało nam się dojść do porozumienia w kwe- We started to make it for a concrete commission from stii ostatecznego kształtu projektu. Tak więc powróciliśmy a centre of contemporary art in Beijing, but – on the one do etapu dyskusji. Powstał, co prawda, obszerny opis, pe- hand, it turned out that the organizers didn’t have suf- 141 łen uwag teoretycznych, ale i anegdot, zawierający także fi cient funds for the realization of the whole project, and liczne ilustracje i analizy naszych dotychczasowych prac, ale on the other hand we couldn’t agree in the matter of the jeszcze nie jest ostatecznie zamknięty. fi nal version of the project. So we returned to the stage of discussions. We’ve made an extensive description, full of Jesteś nie tylko aktywnym artystą, ale i jednym z ambasa- theoretical remarks, anecdotes, including also numerous il- dorów sztuki białoruskiej w Europie, także w Polsce. Mówi- lustrations and analyses of our previous works, but it is not liśmy przed chwilą o sytuacji z początku lat 20. XX wieku, fi nally closed yet. kiedy artyści awangardowi, głównie w Witebsku, Białorusi- ni, Żydzi, Polacy i Rosjanie, tworzyli wespół zręby europej- You are not only an active artist but also one of the am- skiej awangardy. Czy nie uważasz, że warto odnosić się do bassadors of Belarusian art in Europe, including Poland. naszej wspólnej tożsamości kulturalnej,NOT w której FOR nie ma gra- COMMERCIALA while ago we spoke about the USE situation from the begin- nic? Dla której paradygmatem nie powinny być granice tzw. ning of the 1920s, when avant-garde artists, mainly in porządku jałtańskiego czy dawnego ZSRR, ale – bardziej - Vitebsk, Belarusians, Jews, Poles and Russians created to- Rzeczpospolitej Obojga, a właściwie Wielu Narodów? gether the foundations of European avant-garde. Don’t W książce Sergeia Kiriushtshenki6 mówisz w wywiadzie, że you think that it is worth talking about our common cultur- jednym z najważniejszych faktów dla współczesnej sztuki al identity in which there are no frontiers? A paradigm for białoruskiej był udział Leona Tarasewicza w Biennale wene- which should not be the frontiers of so called Yalta order ckim, w pawilonie Polonia7… or the old Soviet republics, but rather a Polish-Lithuanian Commonwealth or, actually a Commonwealth of Many Na- Sergey Kiriushtshenko, Czetyrie interwju / Vier Interviews, Robert- tions? In Sergei Kiriushtshenko’s6 book, you say in an inter- Bosch-Stiftung, Mińsk . Leon Tarasewicz, Malować / To Paint, Pawilon Polnia, Giardini, . Międzynarodowe Biennale Sztuki w Wenecji, . W katalogu wystawy, Sergey Kiriushtshenko, Czetyrie interwju / Vier Interviews, Robert- w nocie artysty, podkreślone jest jego białoruskie pochodzenie, co tarase- Bosch-Stiftung, Mińsk . wicz konsekwentnie czyni od lat . W katalogach swoich wystaw. Zawsze podkreślam, że sztuka białoruska jest proeuropejska. Tak view that one of the facts crucial for the contemporary jest dzisiaj, ale tak było zawsze. Nasza sztuka była europej- Belarusian art was Leon Tarasewicz’s participation in the ska i na pewno nie prowincjonalna. Nie mamy instytucji, nie Venice Biennale, in the Polonia pavilion7… wspomaga nas władza, ale nasi artyści działają w nurcie sztuki I always emphasize that Belarusian art is pro-European. It’s like europejskiej, są jej częścią, nie w sensie jakiejś egzotyki. that today, and it’s always been so. Our art was European and defi nitely not provincial. We haven’t got institutions, Muszę w tym momencie dodać: pamiętajmy, że Rzeczpospo- we’re not supported by our authorities, but our artists work lita była pierwszą unią europejską. in the mainstream of European art, they are its part, not in Ja też to zawsze podkreślam: nasze związki są zawarte choćby any exotic sense. w naszych językach. Ale istnieje również inny problem, któ- ry zaobserwowałem i na uczelniach białoruskich, i na spot- I must remind at this moment: let’s remember that the Com- kaniach ze studentami np. w Lublinie czy w Niemczech. monwealth was the first European union. Zwykle na takich spotkaniach dużo dyskutuje się o aktualnej I keep highlighting it too: our connections are inherent for ex- sytuacji politycznej Białorusi, kiedyś jednak w pewnym mo- ample in our languages. But there is another problem which mencie dyskusji zwróciłem się do uczestników z pytaniem, I observed both in Belarusian universities and during meet- co wiedzą o Unowisie. Tylko kilka osób coś niecoś słyszało. ings with students, e.g. in Lublin, with the participation of I wtedy pomyślałem sobie, że Białorusini są po prostu głupi, Germans. We discussed a lot about the current political situ- że nie pamiętają o jednym z najważniejszych faktów kultu- ation of Belarus and at some point I turned to the partici- ralnych XX wieku, który miał miejsce w ich kraju. Spójrzmy pants with a question what they knew about Unowis. Only na ten okres historii sztuki współczesnej: były dwie najważ- very few people had heard something. en I thought that
niejsze awangardowe szkoły artystyczne w Europie: Unowis Belarusians are simply stupid because they don’t remember Dureika Andrei i Bauhaus. O Bauhausie wie cały świat, a o Unowisie, jako about one of the most important cultural facts of the th szkole białoruskiej, nikt nie mówi, niewiele wiedzą o nim century which took place in their country. Let’s look at this nawet sami Białorusini. period in the history of contemporary art: there were two 142 Jeszcze pięć lat temu widziałem w Museum Ludwiga w Kolo- most signifi cant avant-garde art schools in Europe: nii tabliczkę z podpisem: „urodzony w Witebsku, Ukraina”. Unowis and Bauhaus. e whole world knows about Bau- Mówię o jednym z najpoważniejszych muzeów europejskich! haus, and Unowis as a Belarusian school is not spoken of, Mamy ogromne problemy polityczne, ale również problemy little is known of it even by the Belarusians. kulturalne, choćby z postrzeganiem dokonań naszych arty- Five years ago, I saw at the Ludwig Museum in Cologne stów, jako twórców białoruskich. a plaque with inscription: “born in Vitebsk, Ukraine”. We are speaking about one of the most important European Mieszkasz i pracujesz w Niemczech, cały wasz klub-grupa museums! „znana niegdyś pod nazwą REVISION” również… We’ve got huge political problems, bur also cultural problems, Jak obliczyłem, artystów białoruskich mieszkających i tworzą- for instance with the perception of the achievements of our cych poza krajem, w większości w Europie,NOT jest grubo FOR ponad COMMERCIALartists as Belarusian creators. USE . Nigdy w historii nie było tak licznej emigracji artystycz- nej z Białorusi. To duże środowisko. Jednak my nie wyemi- You live and work in Germany, your whole club-group ‘once growaliśmy w dosłownym sensie, większość z nas posiada known as REVISION’ as well… wciąż paszporty białoruskie. Cały czas pozostajemy w ści- As I’ve counted, there are way over Belarusian artists living słym kontakcie z krajem: z rodzinami, ale również kolega- and working abroad, in majority in Europe. ere has never mi-artystami. I my, i oni wierzymy, że muszą nadejść zmia- been such a large number of emigrant artists from Belarus. It’s ny. Szkoda, że Akademia Sztuk Pięknych w Mińsku i inne a large community. Yet, we didn’t emigrate in the literal sense, instytucje artystyczne wciąż działają po staremu, choć można most of us still have Belarusian passports. All the time we ostatnio zaobserwować pewne zmiany na lepsze. Przykładem Leon Tarasewicz, Malować/To Paint, Polonia Pavillion, Giardini, th takiej zmiany jest udział Białorusi w Biennale weneckim International Art Biennale in Venice, . In the exhibition catalogue, in w tym roku, którego kuratorem był rektor Akademii, osoba the artist note, his Belarusian origin is highlighted, about which Tarasewicz has been very consistently adamant since s in the catalogues of his exhi- zorientowana w sytuacji sztuki europejskiej. Władze i urzęd- bitions. nicy zrozumieli chyba, że muszą w jakimś zakresie reago- keep close contacts with the country: with our families, but wać na procesy zachodzące w najnowszej sztuce i polityce also with our colleagues-artists. Both we and they believe kulturalnej. Na razie to tylko wyjątki, bo niestety większość that changes must come. It’s a pity that the Fine Arts Acad- urzędników kultury to ludzie z innej epoki. emy in Minsk and other artistic institutions are still working in the old way, though recently some changes for the better Czy ta setka białoruskich artystów działających na świe- could have been noticed. Belarus’ participation in the Venice cie to „nowa fala”, czyli zjawisko, które ma wspólne cechy Biennale this year has been an example of this change; its i cele? curator was the rector of Academy, a person knowledgeable Nie byłbym tego pewien. Krąży zresztą taka anegdota: „Jeże- in the situation of European art. e authorities and offi cials li ktoś na Zachodzie mówi głośno, że jest Białorusinem, must have understood that they have to react to the proc- to jest to podejrzane. Prawdopodobnie jest albo Polakiem, esses going on in the latest art and cultural politics. So far, albo Żydem”. To żart, ale dość prawdziwy. Wiele osób zde- these are exceptions, because unfortunately most offi cials of cydowało się na wyjazd jeszcze w czasach ZSRR i jechało culture are people from a bygone era. do Izraela lub USA. Inna, bardzo liczna grupa, mieszkająca w Europie, w ogóle nie zadaje sobie pytania o swoją przy- Are these hundred of Belarusian artists working all over the należność narodową w sensie XIX-wiecznym. world a ‘new wave’, a phenomenon which has common Czy „nowa fala”? Na pewno nie zwarta, raczej maksymalnie features and aims? rozczłonkowana. To grupa bardzo różnych artystów, repre- I wouldn’t be sure of that. ere is an anecdote: ”If someone in zentujących skrajne tendencje. Od hiperrealizmu do sztu- the West openly claims to be Belarusian, it is most suspi- ki konkretnej, od neobaroku przez neoekspresjonizm do cious. Probably, he’s either a Pole or a Jew”. at’s a joke, but
wszystkich najbardziej aktualnych stylów. quite true. Many people decided to go abroad back in the Dureika Andrei Czy w wyniku działania tak licznej diaspory artystycznej po- time of the USSR and went to Israel or the USA. Another, wstanie jakiś nowy nurt? Wątpię. Wiem jednak na pewno, very large group, living in Europe, don’t ask any questions że sama nasza obecność i aktywność za granicą, wytwarza about their national identity in the th century sense. 143 zupełnie nową sytuację dla całej sztuki białoruskiej. I jej Is it a ‘new wave’? Defi nitely, not a cohesive one, but maxi- wpływ na sytuację w Mińsku już dziś jest znaczący i będzie mally divided. is is a group of extremely diverse artists, coraz większy przez, powiedzmy, następne dziesięć lat. representing extreme tendencies. From hyperrealism to concrete art, from neo-baroque through neo-expressionism to all the most recent styles. Will there appear a sort of new trend as a result of such a large artistic diaspora? I doubt it. I know for sure that our mere presence and activity abroad create a completely new situation for the whole Belarusian art. Our infl uence on the situation in Minsk is considerable today and will be NOT FOR COMMERCIALgreater and greater in the next USEten years.
Weissrussland 2010, instalacja / installation 144 Two pointsTwo Dwa punkty preparowana 2006, fotografia
monochromatyczna 2006, monochrome
photography prepared NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
paper Cytat 4, Quotings, 145 2001–02, Quoting 4, Cytowanie, własna, papier from the series
own technique,
z cyklu 2001–02, technika NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT GRUPA ZNANA JAKO THE GROUPNOT FORREVI COMMERCIAL USE KNOWN AS SION REVISION REVISION Andrei Dureika, Janna Grak, Andrei Loginov, Andrei Dureika, Janna Grak, Andrei Loginov, Maxim Tyminko, Maxim Wakultschik Maxim Tyminko, Maxim Wakultschik
„Rewizja. Część l”, „Rewizja. Cześć II” – „Niema scena” „mó- „Revision. Part I” and „Revision. Part II” – a dumb stage for wiącego obrazu”. Happening, którego rezultatem są dwa a telling image; a happening which results in the creation obrazy. of two pictures.
Nasza grupa powstała jako próba reanimowania praktyki dzia- Our group was set up in an attempt to reactivate the team łań zespołowych, dokonywanych przez nas jeszcze w Miń- projects which we began to carry out in Minsk in the sku w latach . Początkowo pojawiła się jako otwarty s. At fi rst it was an open club where one could dis- klub, gdzie można omawiać najróżniejsze kwestie i idee cuss various issues and ideas about esthetics and venture estetyczne oraz zespołowo realizować projekty. Zespoło- to realize artistic enterprises as a team. Teamwork meant wość, w której ramach może się pojawić zupełnie inny pro- that the outcome might well have been diff erent from dukt, za którym stoją raczej wielkie ogólne idee niż osobi- what was initially expected. e fi nal product was based ste przywiązania poszczególnych artystów. rather on profound general ideas than on personal prefer- Temat „Sztuka” interesuje nas przede wszystkim. Tylko ona ence of a particular artist. We are mostly interested in the może objaśnić obraz świata. Nazwa REVISION mieści notion of art, for it is only art that can explain what the w sobie znaczenie przeglądu pozycji. world looks like. e name that we adopted – REVISION Każdy z członków naszej grupy posługuje się w swojej in- – signifi es the review of a range of stances. Every member
dywidualnej twórczości różnymi mediami, co wpłynęło of our group employs diff erent media in their work, which Revision na syntetyczny charakter projektu oraz na wybór proce- allows for the project to be viewed as a synthesis. It also ex- su technologicznego. Nasze prace można sklasyfi kować erted infl uence on the technological process. jako „fotografi e cyfrową” wyłącznie pod względem wybra- Our works may be classifi ed under the heading of digital 147 nej techniki opracowania cyfrowego oraz druku obrazu. photography only with regard to the method that we have Właściwie nie można ich nazwać fotografi ami sensu stricto. adopted as far as the digital processing and the printing of Raczej odnosimy je do gatunku tradycyjnego obrazu, uzy- the image are concerned. Strictly speaking, our works may skującego własny kształt oraz treść poprzez konstruowa- hardly labeled photographs. ey resemble pictures in the nie jego elementów jako jedynej całościowej nierozerwalnej traditional sense of the word. ey acquire their own shape przestrzeni plastycznej. Stosując uwzględnioną w tej tech- and meaning through the process of constructing every sin- nologii zasadę otwartości, próbujemy stworzyć platformę gle element as one complete inseparable artistic space. Be- niezbędną dla naszej zespołowej działalności, dla wymiany cause this approach involves having an open mind, we have idei, wspólnej twórczości... endeavored to establish a platform indispensable to our team Co się tyczy fotografi i czy fotografi cznego sposobu obrazowa- activities, to the exchange of ideas and to joint artistic eff ort. nia, szczególnie interesuje nas problemNOT postrzegania FOR otacza- COMMERCIALWhen it comes to photography, USE or the photographic meth- jącej przestrzeni poprzez otwór celownika czy obiektywu, od of portrayal, we are particularly interested in how the sur- swego rodzaju triumf fotografi cznego jednookiego widze- rounding space is perceived through a viewfi nder or a lens, nia we współczesnej kulturze plastycznej. Próbujemy prze- which, in a sense, entails the triumph of the photographic ciwstawić się tej tendencji. Patrzymy na trójwymiarowy one-eye perception in contemporary artistic culture. We at- REVI świat dwojgiem oczu i próbujemy przedstawić to, co zoba- tempt to stand up to this tendency. We look at the three-di- czyliśmy w przestrzeni oraz w czasie. mensional world with both eyes and try to depict what we have seen in a certain space and at a certain time.
Tłumaczenie z języka białoruskiego - Maryja Łucewicz-Napałkow, cyt. za: Białoruskie perspektywy / Bielarusjkija perspektywy / Belarusian Białoruskie perspektywy / Bielarusjkija perspektywy / Belarusian Perspectives, katalog pod redakcją Anny Łazar, Galeria Arsenał, Białystok Perspectives, catalogue edited by Anna Łazar, Galeria Arsenał, Białystok , s. -. SION , p. -.
148 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 149 Revision. Part I Revision. Część I
2005, C-print, plexiglas, aluminium, 250 x 500 cm 2005, C-print, pleksiglas, aluminium, 250 x 500 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
150 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 151 Revision. Part II Revision. Część II
2005, C-print, plexiglas, aluminium, 250 x 500 cm 2005, C-print, pleksiglas, aluminium, 250 x 500 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 152 Revision. ki Akt II.Wydział Grafi Revision. Act II. Graphic Department Revision. Akt II.Wydział Architektury
2007, C-print, aluminum, 250 x 125 cm 2007, C-print, aluminum, 250 x 125 cm Revision. Act II. New Media Department Revision. Act II. Architecture Department 2007, C-print, aluminium, 250 x 125 cm 2007, C-print, aluminium, 250 x 125 cm 2007, C-print, aluminium, 250 x 125 cm 2007, C- print, aluminum, 250 x 125 cm Revision. Akt II.Wydział Nowych Mediów NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 153 Revision. Akt II.Wydział Rzeźby Revision. Akt II.Wydział Malarstwa
Revision. Act II. Painting Department Revision. Act II. Sculpture Department
2007, C-print, aluminum, 250 x 125 cm 2007, C-print, aluminum, 250 x 125 cm 2007, C-print, aluminium, 250 x 125 cm 2007, C-print, aluminium, 250 x 125 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
154 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 155 Your Your Favorites Your Favorites Your Favorites Your Favorites Scheme, 2008 Schemat, 2008
Installation sketch, 2010
Szkic instalacji cyklu, 2010 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 156 from aluminium, aluminium, 250 x 176 cm 250 x 176 cm Your Your Favorites Your Favorites Marcel Duchamp,
z cyklu Marcel Duchamp,
the series 2008, C-print, plexiglas, 2008, C-print, pleksiglas, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 157 from aluminium, Your Your Favorites 250 x 176 cm 250 x 176 cm 2008, C-print, Your Your Favorites Vladimir Tatlin,
z cyklu VladimirTatlin,
pleksiglas, aluminium, the series 2008, C-print, plexiglas, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 158 Piranesi, aluminium, aluminium, Your Your Favorites 250 x 176 cm 250 x 176 cm Your Your Favorites from the series Giovanni Battista Giovanni Battista
z cyklu
Piranesi, 2008, C-print, plexiglas, 2008, C-print, pleksiglas, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 159 Your Your Favorites Your Your Favorites 250 x 176 cm 250 x 176 cm 2008, C-print, 2008, C-print, from the series
Giotto di Bondone, Giotto di Bondone,
z cyklu plexiglas, aluminium, pleksiglas, aluminium, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Your Your
160 Favorites Your Your Favorites 250 x 176 cm 250 x 176 cm 2008, C-print, 2008, C-print, Francis Bacon, Francis Bacon,
from the series
z cyklu plexiglas, aluminium, pleksiglas, aluminium, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Your Your
161 Favorites Your Your Favorites 250 x 176 cm 250 x 176 cm 2008, C-print, 2008, C-print, Paul Cézanne, Paul Cézanne,
from the series
z cyklu plexiglas, aluminium, pleksiglas, aluminium, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Revision ANDREI 162 LOGINOVNOT FOR COMMERCIAL USE Archeologia teraźniejszości Archaeology of the Present
Jednym z aspektów mojej twórczości jest to, że próbuję uchwy- In one of the aspects of my work I pursue the aim to capture cić teraźniejszość w stanie, jaki może osiągnąć dekady, bądź the present in a state that it might acquire only decades or wieki później. centuries later. Możliwe, że stwarzając dystans do teraźniejszości, mamy możli- Constructing a distance to the present perhaps gives us a pos- wość, aby spojrzeć na siebie i na nasze czasy z innego punktu sibility to take a look at ourselves and our time from another w przestrzeni. point of space. Tak więc, odkrywając nowe perspektywy, dostajemy impuls do re- us, discovering new perspectives, we receive an impulse for re- fl eksji i chyba zaczynamy bardziej intensywnie postrzegać czas. fl ection and probably start perceiving time more intensively. 163 Krajobraz #1 Landscape #1
2004, fotografia barwna, 120 x 120 cm 2004, colour photography, 120 x 120 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 164 New Heroes (III) Nowi bohaterowie (III)
fotografia barwna, średnica 120 cm
colour photography, diameter 120 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 165 New Heroes (II) Nowi bohaterowie (II)
fotografia barwna, średnica 120 cm
colour photography, diameter 120 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 166 Savulshikiem Planety 01 i 03 with cooperation Planet 01 and 03 80 x 120 cm each, 80 x 120 cm każda, e Mystery ofTenth Tajemnica Dziesiątej with Valerij Savulshik
2006, fotografia barwna,
2006, colour photography, przy współpracy z Valerijem NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 167 przy współpracy with cooperation 80 x 120 cm each, 80 x 120 cm każda, e Mystery ofTenth Tajemnica Dziesiątej with Valerij Savulshik
z Valerijem Savulshikiem 2006, fotografia barwna,
2006, colour photography, Planety 04 i 05 (Partyzanci) Planet 04 and 05 (Partisans) NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 168 Fantom XX (wieku) (Kino) Phantom XX (Film theater)
2010–11, fotografia barwna, lightbox, 130 x 100 cm 2010–11, colour photography, lightbox, 130 x 100 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 169 Phantom XX (VI) Fantom XX (wieku) (VI)
2010–11, fotografia barwna, lightbox, 130 x 100 cm 2010–11, colour photography, lightbox, 130 x 100 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT JANNA Revision GRAK 170 NOT FOR COMMERCIAL USE
Transformer 2005, szamot, glazura, 5 elementów, 44 x 25 x 25 cm każdy Transformer 2005, chamotte, glaze, 5 elements, each 44 x 25 x 25 cm
171 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT NOT FOR COMMERCIAL USE Flatness 173 płaskość Przestrzenna każdy o wym. 2006, drewno, 36 elementów,
46 x 46 x 7,7 cm 46 x 46 x 7,7 cm pigment, lacquer, ree-dimensional
36 elements, each 2006, wood, metal, metal, pigment, lak, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 174 Przestrzenna płaskość ree-dimensional Flatness
2010, drewno, pigment, lak, 90 x 90 x 1,2 cm
2010, wood, pigment, lacquer, 90 x 90 x 1,2 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 175 Form in form Forma w formie 2011, wood, ceramics, 2011, drewno, ceramika, pigment, lak, 48 x 28,5 x 1 cm
pigment, lacquer. 48 x 28,5 x 1 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT MAXIM Revision WAKLUT 176
NOT FOR COMMERCIAL USE
WykorzystujęSCHIK efekty kontrastów, lustrzanych odbić, form po- zytywowych i negatywowych. Odwracam klasyczne poję- I use the eff ects of contrasts, mirror refl ections, positive and cie przedstawiania portretu. Płaskie malarstwo prowadzam negative forms. I reverse the classical notion of presenting w przestrzeń trójwymiarową. Stąd potrzeba wykorzystywa- a portrait. I introduce a fl at paining into a three-dimensio- nie różnych technik i materiałów. Iluzja i złudzenie optyczne nal space. Hence the need of use of diff erent techniques and to moje cele. Obiekty powinny zmieniać się przy postrzega- materials. I create visual illusions. Perception of my objects niu w zależności od światła, dnia lub nocy albo ustawienia should change depending on the light, day or night or po- widza, to znaczy, że zakładam interaktywny udział samego sition of a viewer, that it I assume an interactive role of the widza w odbiorze moich prac. Bawię się twarzami. Kto pod- viewer in the reception of my work. I play with faces. One chodzi bliżej do moich prac, powinien czuć pomieszanie. coming up closer to my work should feel confused. Nothing Nic bowiem nie jest oczywiste. though is obvious. Untitled
Bez tytułu 177
2003, relief, acryl, wood, 40 x 40 x 3,6 cm 2003, relief, akryl, drewno, 40 x 40 x 3,6 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT NOT FOR COMMERCIAL USE Bubbles Bubbles 179 Prace z cyklu Works from the series 2009, instalacja, olej, polistyren, różne wymiary
2009, installation, oil, polystrol, dimentions viariable NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 180 , G–182/6 i 2, G–182/6 i 2, 102 x 109 cm 102 x 109 cm Okna pociągów Train windows,Train z cyklu from the series,
2009, oil, board, aluminium frame, 2009, olej, płyta, rama aluminiowa, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 181 Big boxes Big boxes z cyklu from the series 2007, mixed media, 100 x 80 x 23 cm 2007, materiały różne, 100 x 80 x 23 cm Natalie I (lekko różowa),
Natalie I (light rosa), NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 182 Big boxes Big boxes z cyklu from the series Lida (szara), Lida (grey),
2008, mixed media, 100 x 80 x 23 cm
2008, materiały różne, 100 x 80 x 23 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 183 Big boxes Big boxes z cyklu from the series Zhang Ziyi, Zhang Ziyi,
2011, mixed media, 100 x 80 x 23 cm
2011, materiały różne, 100 x 80 x 23 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT MAXIMTYMINKO UWODZENIE ORFEUSZA, 2004 BEGUILING ORPHEUS, 2004 W oparciu o barokową operę Christopha Wilibalda Glucka „Or- Based on the Christoph Willibald Gluck’s baroque opera “Orfeo feusz i Eurydyka”. W tej interpretacji, tradycyjna scenogra- ed Euridice”. In this interpretation the traditional theatrical fi a zastąpiona jest scenografi ą elektroniczną. Jedna śpiewacz- stage design is replaced by electronic scenography, one female ka wykonuje partię Orfeusza na żywo, wszystkie inne postaci singer performs Orfeo’s partition live, all other characters are przedstawione są jako wirtualne osoby na projekcji video. presented as virtual personages in the video projection.
CHIŃSZCZYZNA (autorzy: Maxim Tyminko CHINOISERIE by Maxim Tyminko and Vika i Vika Mitrichenka), 2007 Mitrichenka, 2007 Tytuł pracy nawiązuje do trendu w europejskiej sztuce z póź- e work’s title refers to a tendency in European art of the nego XVII i XVIII w., który charakteryzuje się użyciem late th -th century, which is characterized by the use chińskich elementów stylistycznych i motywów, jakie od- of Chinese stylistic elements and motives, representing, in
dawały dziwaczne wyobrażenia Zachodu na temat wyima- fact, a fanciful Western imagery of an imaginary China. It Revision ginowanych Chin. „Chińszczyzna” to konceptualne i me- is a conceptual and medial ‘update’ of the original Rococo dialne ‘uaktualnienie’ oryginalnej chińszczyzny z czasów Chinoiserie, which refl ects the same imaginary nature of rokoko, która oddaje ten sam wyimaginowany charakter the contemporary Western image of China and ‘Chinese’ 184 współczesnych obrazów Chin i tego, co chińskie, tak jak as such as it used to be in the th or th century. e fi g- było to w XVII i XVIII w. Postać wymyślonego, różowego ure of a pink whimsical lion, alluding to ancient Chinese lwa, nawiązująca do starożytnej chińskiej rzeźby i pomalo- sculptures and painted with musical-ornamental motives, wana w muzyczno-dekoracyjne motywy, powoli obraca gło- slowly turns his head around and projects through its eyes wę i przez oczy wyświetla obrazy nieskończonej, niezliczo- two moving video images of an infi nite, countless orchestra nej orkiestry chińskich muzyków, którzy grają na różnych of Chinese musicians, who play various ‘celestial’ musical ‘niebiańskich’ instrumentach muzycznych. Jednakże, video instruments. However the video is silent, so the viewer has jest nieme, więc widz musi wyobrazić sobie te piękne dźwię- to imagine these beautiful sounds. An illusion of this innu- ki. Iluzja tej nieprzeliczonej chińskiej orkiestry powstała po- merable Chinese orchestra is produced by putting together przez nałożenie kilku warstw wideo na jedną skomplikowa- numerous video layers within one highly sophisticated and ną i złożoną kompozycję video. NOT FOR COMMERCIALcomplex video composition. USE
5 LIRYCZNYCH PIEŚNI O FIZYCE. 50 arty- 5 LYRICAL SONGS ABOUT PHYSICS. 50 Visual stów i 2 krytyków śpiewa przy akompaniamen- Artists and 2 Art Critics Sing with Accompani- cie fortepianu i thereminu, 2009 ment of a Grand Piano and Theremin, 2009 Rdzeniem projektu jest performance w formie koncertu chóru, e initial core of the project is an art performance in form of który przy akompaniamencie fortepianu i thereminu (elektro- a chorus concert, in which a chorus with an accompaniment fonu elektromechanicznego) wykonuje „Pięć lirycznych pieśni of a grand piano and a theremin performs fi ve specially writ- o fi zyce”, specjalnie napisanych dla tego projektu. Są one po- ten for this project “Lyrical Songs about Physics“, devoted święcone takim podstawowym teoriom współczesnej fi zyki jak to such essential for contemporary physics theories as Set Teoria Zbiorów, Teoria Supersymetrii, Teoria Strun i Teoria eory, eory of Supersymmetry, String eory, eory of Wszystkiego. Uczestnicy tego chóralnego performance’u to Everything. e participants of this chorus-performance are artystów i dwaj krytycy sztuki z Białorusi. artists and art critics from Belarus. 185 Blackout Zaciemnienie , 2006, przedstawienie operowe na żywo, s, 2006, live opera performance, 62 min., dir./ Act 2 Scene 2: Garden, Act 3 Scene 2: Uwodzenie Orfeusza Beguiling Orpheu Maier (mezzo sopran); Akt II, scena 2: Ogród, Akt III, scena 2: 62 min., reż. i sceogr.: Maxim Tyminko, wyk.: Alexandra Thomas, Raika Simone
staging: Maxim Tyminko, mezzo-soprano: Alexandra Thomas, Raika Simone Maier; Video HD stills from Kadry z filmu video HD NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT NOT FOR COMMERCIAL USE 187 , 2007, część instalacji , 2007, part of installation with Chińszczyzna Chinoiserie kinetic sculpture, together with Vika Mitrichenka z ruchomą rzeźbą lwa, współpraca: Vika Mitrichenka
Kadry z filmu video HD
Video HD stills from NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 188 Five Songs Comix Komiks o Piêciu pieœniach zyce) (o fi 2009–10, cykl C-prints, 180 x 370 cm
2009–10, series of C-prints, 180 x 370 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 189 Art Center in Vilnius, 2010. Współczesnej w Wilnie, 2010. akompaniamencie fortepianu i thereminu logue of works of the choir members; lyrics: Sergei Pukst & 2009–10, HD video installation, 12 min., stereo, printed cata- muzyka / fortepian: Sergei Pukst, theremin: Alexander Havkin, prac członków chóru; wiersze: Sergei Pukst & Maxim Tyminko,
5 lirycznych zyce. pieśni 50 artystówo fi i 2 krytyków śpiewa przy Five Lyrical Songs about Physics. FiftyVisual Artists andArtTwo chórem dyrygowała: Olga Yanum. Prezentacja w Centrum Sztuki
Maxim Tyminko, music / piano: Sergei Pukst; theremin: Alexander Havkin, conductor: Olga Yanum. Presentation from Contemporary Critics Sing with Accompaniment of a Grand Pianoeremin and a 2009–10, instalacja video HD, 12 min., stereo, drukowany katalog NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT MI HA IL NOT FOR COMMERCIAL USE GULIN Wulgarna Śnieżka Vulgar Snow White
Mihail Gulin jest przede wszystkim performerem. Gdy oglą- Mihail Gulin is fi rst of all a performer. When we were watch- daliśmy rejestracje jego ulicznych performances, zastana- ing recordings of his street performances, I wondered how wiałem się, jak to się stało, że artysta nie został pobity przez it happened that he was not attacked by viewers or the po- widzów lub policję. Wszak chodził po ulicach z transparen- lice. After all, he was walking along the streets with a ban- tem: „Nie jestem gejem”, ale odziany był w balową suknię ner: “I’m not gay” but he was wearing a backless ball gown. bez pleców. Innym razem, z transparentem „Ja nie jestem On another occasion, with a banner “I’m not a Jew”, in Żydem”, w quasi chasydzkim stroju, z pejsami i w jarmuł- a quasi Chasidic outfi t, with sidelocks and a kippah, he ce, przechadzał się ulicami Warszawy. was strolling down the streets of Warsaw. Ewidentnie zakłócał spokój przechodniów, którzy jednak He was evidently disturbing the peace of passers-by, who – zajęci codzienną krzątaniną – najczęściej go nie zauważa- – busy with everyday hustle and bustle – usually did not li. Ku jego zasmuceniu. I tylko raz zatrzymali go milicjanci, notice him. Much to his sorrow. And only once was he w Mińsku, ale od razu puścili wolno. stopped by the militia, in Minsk, but immediately they set Mihail jest też bardzo interesującym malarzem, również pro- him free. wokującym widzów. Odnosi się do ikon pop kultury, Mihail is a very interesting painter, also provoking the audi- najczęściej rodem z Disneyowskich kreskówek, ale wy- ence. He refers to pop culture icons, usually originating korzystywanych do zaskakujących zbitek: czasem to por- from Disney cartoons but used for surprising juxtaposi- nografi czne zdjęcia wklejone w oczy poczciwego misia, raz tions: sometimes it is pornographic pictures stuck into rynsztokowa „odzywka” słodkiej Śnieżki do jelonka Bambi. the eyes of a good-natured bear, or fi lthy ‘backchat’ of the
Na pierwszy rzut oka to śliczne, łagodne obrazki, pewnie sweet Snow White to Bambi, the deer. At fi rst glance, these Gulin Mihail spodobałyby się dzieciom, którym jednak należy zakazać are pretty, gentle pictures, and probably children would podchodzenia bliżej… like them, but in fact they should be prohibited from com- ing closer… 191
NOT FOR COMMERCIAL USE
Bez tytułu (tryptyk) 2009, materiały różne Untitled (triptych) 2009, mixed media (dyptyk) (diptych) 192 Przekaz
Message
2010, akryl, płótno, 2010, acryl, canvas, 93 x 75, 70 x 50 cm 93 x 75, 70 x 50 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 193 Children’s demonology Dziecięca demonologia z cyklu 2009, akryl, płótno, 190 x 150 cm 2009, acryl, canvas, 190 x 150 cm from the series Bez tytułu,
Untitled, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT ANTONI NA SLO BODNOT FOR COMMERCIAL USE CHIKOVA Ukwiecone ikony popkulturowej pamięci The icons of pop-culture memory dotted with flowers Antonina i Mihail byli pierwszymi artystami, jakich pracow- nię odwiedziłem w Mińsku (znaleźli się na końcu tej książ- Antonina and Mihail were the fi rst artists whose atelier I visit- ki, gdyż są najmłodsi, dołączyli, co prawda do bardzo eks- ed in Minsk (they are at the end of this book because they kluzywnego grona kilkunastu artystów Galerii Ў, ale wciąż are the youngest; they have joined the very exclusive group są na początku drogi twórczej). of artists of the Ў Gallery, but they are still at the begin- W pracowni na ostatnim piętrze monstrualnego i ponurego ning of their creative pursuits). In the atelier, on the last „falowca”, położnego jednak nad malowniczym stawem, fl oor of a monstrous and gloomy wave-shaped high-rise naprzeciwko miejskiego lodowiska, tuż przy głównych ale- block, situated on a picturesque pond, opposite the city jach centrum Mińska, poczułem się jak w domu, z dala od rink, next to the main avenues in central Minsk, I felt at zimna i gwaru obcego miasta. Znalazłem się w enklawie, home, far from the cold and noise of the alien city. I found w której żyją i tworzą niezależni młodzi artyści. Zgoda, że myself in an enclave in which independent young artists przyznana przez związek plastyków pracownia jest malutka, live and work. at’s true that the atelier assigned to them ale na inną nie mieliby z Mihailem szans. Mogą tu tworzyć by an artists’ association is tiny, but they would have had swoją sztukę. To siermiężna enklawa wolności artystycznej, no chance for anything else. Here they can create their art. miejsce ważnych eksperymentów, ale i spotkań przy herba- is is a plain enclave of artistic freedom, a place of impor- cie. Spokojnych i normalnych. tant experiments as well as for meetings over a cup of tea. Quiet and ordinary ones. Antonina Slobodchikova jest artystką efemeryczną, tworzą-
cą kolaże, dzienniki, ulotne instalacje, delikatną, ale i ostrą, Antonina Slobodchikova is an ephemeral artist who makes col- Antonina Slobodchikova bo mówi o świecie wokół, niezbyt różowym, oraz swoim, lages, diaries, occasional installations, she is delicate but also jako kobiety, w nim miejscu. Czy to sztuka feministycz- strict because she is talking about the world around her, not na, ocenią pewnie specjaliści w tej dziedzinie. Dla mnie to too rosy, and about her own place in it as a woman. Special- 195 sztuka intrygująca, skomplikowana i świetnie skompono- ists in this fi eld will probably judge if this is feminist art. wana, oczywiście, bardzo kobieca, ale to tylko jeszcze je- For me this is a very intriguing art, complex and excellently den atut. W jednym z ostatnich cykli obrazów-instalacji composed; yes it is very feminine but it is simply its another porusza temat pamięci, a właściwie luk w pamięci, białych asset. In one of the latest series of pictures-installations, she plam, które próbuje rekonstruować jako „realne” obrazy addresses the theme of memory, or actually gaps in memory, swojej popkulturowej podświadomości. white spots, which she tries to reconstruct as “real” pictures of her pop-culture subconsciousness.
NOT FOR COMMERCIAL USE
Ikona nr 2 2009, technika mieszana, 75 x 75 cm Icon No 2 2009, mixed media, 75 x 75 cm Icon No 1 196 Ikona nr 1 2009, mixed media, 75 x 75 cm
2009, technika mieszana, 75 x 75 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 197 Black spots Czarne plamy z cyklu from the series Bez tytułu, Untitled, 2008, mixed media, board, 75 x 75 cm
2008, technika mieszana, sklejka, 75 x 75 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT SERGEI SHA BONOT FOR COMMERCIAL USE HIN Wyznania anty-partyzanta Confessions of an Anti-partisan
– rozmowa niebezpośrednia z Sergeiem Shabohinem, Indirect conversation with Sergei Shabohin, artist, curator, artystą, kuratorem, redaktorem, przez niektórych – złośliwców editor, considered by some – malicious – people a home- - uznawanego za domorosłą gwiazdę i „artystę glamouru”, grown star and “glamour artist”, by others – even more przez innych – jeszcze większych złośliwców - zaledwie za malicious - an “enfant terrible”, yet taking into consid- „enfant terrible”, biorąc jednak pod uwagę jego dotychcza- eration his previous achievements and activity in various sowy dorobek i aktywność na różnych polach, z pewnością fi elds, you can surely regard him as a signifi cant, original można uznać go za ważną, oryginalną i nieszablonową po- and unconventional fi gure in the Minsk scene of contem- stać mińskiej niezależnej sceny sztuki współczesnej. porary, independent art. Jako artysta i kurator współpracuje z Galerią Ў, tworzy portal As an artist and curator he collaborates with the Ў Gallery, „Art Aktivist” – jedną z najciekawszych platform informa- creates the portal “Art Aktivist” – one of the most interest- cji i dyskusji o sztuce współczesnej na Białorusi. ing platforms of information and discussion about con- Intryguje, zaskakuje, obraża, ośmiesza, czasem nawet samego temporary art in Belarus. siebie, wciąż musi być w centrum uwagi. Bierze poważnie He intrigues, astonishes, insults, ridicules, sometimes even obietnicę minut sławy dla każdego daną przez Andy’ego himself, he has to be the centre of attention. He seriously Warhola i jest, być może także dzięki tej wierze – jeśli nie takes Andy Warhol’s promise of minutes of fame for sławny, to na pewno dobrze znany. Wciąż zajęty, w podró- everyone and, maybe because of this belief, he is, if not żach, nieuchwytny, z wyłączonym telefonem, pewnie naj- famous than at least, well-known. Constantly busy, travel- przystojniejszy artysta białoruski. Do tego walczący, zaan- ling, inaccessible, with his phone switched off he must be
gażowany, pełen pasji w dążeniu do określenia celów nowej the most handsome Belarusian artist. Apart from that he is Shabohin Sergei sztuki, wykorzystującej nowoczesne media i poruszającej militant, engaged, full of passion in his pursuits to defi ne nowe, nierzadko niewygodne czy kontrowersyjne tematy, the objectives of new art, using modern media and ad- nie tylko polityczne. dressing new, sometimes inconvenient or controversial is- 199 Był mistrzem mistyfi kacji, tworząc fotografi e nawiązujące do sues, not only political ones. stylu największych gwiazd sztuki międzynarodowej, czynił He was a master of mystifi cation, creating photographs refer- się ich bohaterem, włączał własny wizerunek w prace a la ring to the style of the greatest stars of international art, he Richter, a la Mapplethorpe, Klein etc. Tym samym nawią- made himself their hero, he included his own image into zywał dialog bezpośredni (przynajmniej w ramach swojej works a la Richter, a la Mapplethorpe, Klein, etc. In this twórczości) ze sztuką światową. Bo tego chyba najbardziej way he entered a direct (at least within the framework of his brakuje artystom białoruskim, przynajmniej tym nowo- works) dialogue with world art. Because it is what Belaru- czesnym, świadomym, pragnącym współtworzenia pa- sian artists most miss, at least the modern, conscious, willing noramy sztuki współczesnej. Dla tych, którym wystarczy to co-create the panorama of contemporary art. For those wierne odwzorowanie pejzażu z brzozami lub sceny rodza- who are satisfi ed with a faithful representation of landscape jowej w stylu realizmu czy socrealizmu,NOT a jest ichFOR większość COMMERCIALwith birch trees or a genre scene USE in the style of realism of so- wśród dyplomowanych artystów wszystkich generacji, to cial realism, as the majority of qualifi ed artists of all genera- tak samo niezrozumiałe podejście do zadań sztuki, jak po- tions, this approach to art is as incomprehensible as the ap- dejście abstrakcjonistów, którzy są czasami gorzej postrze- proach of abstractionists, who are even now viewed as they gani dzisiaj, jak w czasach Unovisu i Malewicza. Shabo- were in the days of Malevich and Unowis. Shabohin places hin sam ustawia się na pozycji odmieńca. Krzyczy wręcz himself in the position of a maverick. In one of the posters na jednym ze swoich plakatów: „Ja nie mastak! (Nie jestem he shouts “ Ja nie mastak! (I’ m not an artist!)”; it was placed artystą)”, ustawionym przed schodami do zachowawcze- in front of the stairs to the conservative Palace of Art in go Pałacu Sztuki w Mińsku: „jeśli to, co tam jest prezento- Minsk: “if what is presented there is art, then I don’t feel an wane, to sztuka, ja nie czuję się artystą”. Mocne i odważne artist”. Strong and brave words in a country like Belarus. słowa w takim kraju jak Białoruś. He expressed it most fully in his installation “Only Minutes of Ў Dał wyraz tej wierze najpełniej w instalacji pt. „Only Minutes Fame”, , Visual Arts. New Practices, Galeria , Mińsk, curator: Mar- of Fame”, , Visual Arts. New Practices, Galeria Ў, Mińsk, kurator: tin Schibli. Martin Schibli. Witryna Sergeia Shabohina z cyklu ST()RE przy rzeźbie Eros Bendato Igora Mitoraja, Rynek Główny, Kraków 2010 Sergei Shabohin’s showcase from the series ST()RE and sculpture Eros Bendato by Igor Mi- toraj, Main Market, Kraków 2010 Sergei Shabohin Sergei 200 Interesuje go socjologia sztuki, dlatego uczestniczy w akcjach He is interested in the sociology of art, that is why he takes „sztuki publicznej”, jak w Krakowie, wkraczając od razu na part in the actions of ‘public art’, for example in Krakow, ważne, ale i kontrowersyjne pole: nawet w takim mieście, entering into an important but also controversial fi eld: even jak renesansowy Kraków, na Starym Rynku, można, dzięki in such a city like the renaissance Krakow, thanks to appro- odpowiednim układom i koneksjom złamać zasadę niena- priate deals and connections, you can break the rule of the ruszalności tkanki historycznej i umieścić dzieło znanego inviolability of the historic tissue and put a work of an inter- na arenie międzynarodowej artysty, co prawda absolwenta nationally known artist in the Old Market Square; the artist krakowskiej Akademii, ale od lat zajmującego się produkcją being a graduate of the Krakow Academy, but for years deal- dzieł sztuki dekoracyjnej, umieszczanych najczęściej w no- ing with the production of decorative works, usually placed woczesnych i nowobogackich dzielnicachNOT Paryża i FORLondynu. COMMERCIALin modern and nouveau-riche districtsUSE of Paris or London. To znamienne, że o tym, o czym dyskutował cały Kraków It is signifi cant that the issue discussed by the whole Kra- od lat, głośno powiedział dopiero w swojej instalacji artysta kow for years, was publically addressed in an installation of białoruski. a Belarusian artist. Zamiłowanie Shabohina do socjologicznego podejścia do sztu- Shabohin’s love of sociological approach to art was also mani- ki dało o sobie znać również w ramach innego projektu, także fested in another project, also connected with Poland, związanego z Polską, choć już tylko pośrednio. Na wystawie though not directly. In the exhibition “Opening Doors?”, „Otwierając drzwi?”, przygotowanej przez litewskiego kurato- prepared by a Lithuanian curator for the Centre of Con- ra dla Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie (powtórzonej temporary Art in Vilnius (repeated in the Warsaw Zachęta), w warszawskiej Zachęcie), Sergei Shabohin przygotował swoi- Sergei Shabohin prepared a sort of opinion poll for the audi- ste badanie preferencji publiczności za pomocą ankiety i urny, ence; the respondents dropped selected cards of the survey do której respondenci wrzucali wybrane kartki. Czy artysta lub into a ballot box. Has the artist ever checked the results of
. Art Boom Tauron Festival, Kraków . . Art Boom Tauron Festival, Kraków . ktokolwiek badał wyniki ankiety? Nie sadzę. Artysta uczynił the survey? I don’t think so. e artist turned the opinion z samego badania akt artystyczny. Pytając, nie szukał odpowie- poll into an artistic act of its own. Asking, he was not seek- dzi, samo pytanie było celem. Nawet, gdyby nikt nie wrzucił ing answers: the question itself was the aim. Even if no swojej kartki do urny, i tak eksperyment powiódłby się, bo- one had cast their vote into the box, the experiment would wiem nie chodziło o statystyki aktywności widzów, lecz fakt have been successful, because the statistics was not impor- zadania im pytań. Chociaż nie zdziwiłbym się, gdyby Shabo- tant, what mattered was the fact of asking the question. hin podliczył jednak wyniki statystyczne i na tej podstawie Although I would not be surprised if Shabohin counted określił, do jakiego stopnia polska (czy raczej zachętowska) all the votes and on their basis decided to what extent the publiczność wierzy na przykład, że rok przyniesie koniec Polish (or rather Zachęta going) audience believed for świata? To też byłoby zajmujące i mieściłoby się w granicach instance that would bring the end of the world? It gry, jaką zaproponował widzom. Artysta stosuje metodę so- would also be interesting and would be within the frame- cjologiczną, ale ponieważ pytania odnoszą się do ogólnie po- work of the game that he had off ered the viewers. e art- jętego światopoglądu współczesnego człowieka, bliżej im do ist uses the sociological method but as the questions refer fi lozofi i niż socjologii. Artysta pyta za pomocą ikon i słów (po to the generally understood ideology of contemporary angielsku): o stosunek do przemocy w rodzinie, aborcji, Bar- men, they are closer to philosophy than to sociology. Using racka Obamy, Facebooka, jako probierza poziomu prawdziwej icons and words (in English), the artist asks: about the at- przyjaźni, ZSRR, jako przedmiotu nostalgicznych westchnień, titude to violence in family, to abortion, Barrack Obama, papieża, symbolu Boga, czaszki wysadzanej diamentami przez Facebook, or as a touchstone of the level of true friend- Damiena Hirsta jako symbolu komercjalizacji sztuki czy ship, to the USSR as an object of nostalgic sighs, the pope, wreszcie kwestii wychowywania dzieci przez pary homoseksu- symbol of God, skull studded with diamonds by Damien
alne. Jak na „enfant terrible”, trzeba przyznać, to dość głębokie Hirst as a symbol of commercialization of art, or the ques- Shabohin Sergei zainteresowania… tion of raising children by homosexual couples. You have to agree that for an “enfant terrible” these are quite deep Jak to się stało, że podjął Pan decyzję o niekończeniu stu- interests… 201 diów na Akademii Sztuk Pięknych w Mińsku? S S: Przede wszystkim ta decyzja miała aspekt How did it happen that you decided not to complete your socjalny i związana była z sytuacją, w jakiej znajdują się ab- studies at the Fine Arts Academy in Minsk? solwenci po ukończeniu studiów. To obowiązek podjęcia S S: First of all the decision had a social aspect pracy, często jako nauczyciel na prowincji, problemy z woj- and was connected with the situation of graduates. ere skiem i wiele innych. is an obligation to take up work, often as a teacher in the Miałem też kłopoty z porozumieniem z naszymi wykładowca- provinces, problems with the army and many others. mi i metodami nauczania w Akademii. Studiowałem gra- I also had problems with communication with our lecturers and methods of teaching at the Academy. I studied Graph- Praca „Przejrzysty wybór” (Transparent Choice), była prezen- towana na wystawie „Otwierając drzwi?” w Wilnie i Warszawie. Artysta ic Art, but as a third year student I realized that almost opatrzył ją takim komentarzem: „W swojejNOT nowej pracy ShabohinFOR bada COMMERCIAL USE opinię publiczną, odnosząc się do całego wachlarza aktualnych proble- New Shabohin’s artwork “A transparent Choice” (), presented mów społecznych, a zwiedzający wystawę mogą wypowiedzieć się na ich at “Opening the Door?” in Vilnius and Warsaw, “based on a poll, testing temat. Widzowie mogą „głosować” kartami zadrukowanymi w kontrower- opinions about a range of topical social issues that visitors to the exhibi- syjne, komiczne i artystyczne obrazy i wrzucić swoje głosy do - nietypowo tion can express an opinion on. Visitors can choose to “vote” with cards przezroczystych – urn poprzez otwór „Tak” lub „Nie”. Ta praca to próba printed with contentious, comical, and artistic imagery and drop their przećwiczenia marzeń Białorusinów o „wolnych i uczciwych” wyborach ballots into the – atypically transparent – ballot box, via the “Yes” or “No” i zachęca litewskich widzów (praca była przegotowana specjalnie na wy- slot. e work rehearses the dream of Belarusians to participate in “free- stawę w Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie – przyp. KS) do przemy- and-fair” elections at home; and encourages the Lithuanian audience to ślenia swojego stosunku do procesu demokratycznego plebiscytu (jako, że think about their own relations to the process of democratic plebiscite Litwa ma rekordowo niski poziom frekwencji wyborczej). Jest to również (as the country has a record of low voter turnout). It also comments on komentarz na temat rozrywki telewizyjnej coraz częściej wykorzystującej the increasing populist “voter” driven aspect of television entertainment populistyczne głosowania widzów (Eurowizja, Idol, Taniec z Gwiazdami) (EuroVision, “Idol,” “Dancing with the stars”) and invites it into an art i wprowadza je w kontekst sztuki. Ironicznie, pomimo intencji głosują- context. Ironically, in the work despite the voters’ intention yes, or, no, cych na tak lub nie, wszystkie głosy lądują na jednym, niezróżnicowa- the ballots end up in a single and undiff erentiated pile. e work was nym stosie. Praca ta była wystawiana na Litwie podczas wyborów pre- exhibited in Lithuania during the presidential elections in Belarus, during zydenckich na Białorusi, gdy Aleksander Łukaszenka został wybrany na which President Alexander Lukashenko was elected the country’s presi- prezydenta kraju po raz czwarty. Na Białorusi, ludzie zawsze rozmawiają dent for the fourth time. In Belarus people always talk about rigging the o fałszowaniu wyborów i ich braku znaczenia” (cyt. za: http://shabohin. elections and their meaninglessness” (http://shabohin.com/a-transparent- com/a-transparent-choice). choice). fi kę, ale już na trzecim roku uznałem, że prawie wszystko, everything that was in the syllabus was either too obvious co znajdowało się w programie, jest dla mnie zbyt oczywiste or not interesting for me. e Academy off ers an excellent i mało ciekawe. Akademia oferuje znakomity poziom szkole- level of technical training, but in the scope of interpretation nia technicznego, ale w dziedzinie teorii i interpretacji sztu- of art it hardly gives anything at all. Besides, I think that we ki nie daje prawie nic. Uważam też, że poddawani byliśmy were subjected to a sort of ‘brain washing’. I was very keen swoistemu „pranie mózgu”. Interesowałem się samodzielnie on modern cinematography, theatre so I understood con- nowoczesnym kinem, teatrem, więc rozumiałem współczes- temporary processes going on in art. Academy was not able ne procesy zachodzące w sztuce. Akademia nie była w stanie to give me that knowledge. dać mi tej wiedzy. I decided two months before the end of studies at the Acad- Zdecydowałem się na dwa miesiące przed ukończeniem Akade- emy. I said I had some personal problems I had to solve. mii. Powiedziałem, że mam jakieś osobiste problemy, które Everything went on without any confl icts, I simply took my muszę rozwiązać. Wszystko odbyło się bez konfl iktów, po papers from the faculty offi ce. ere’s no pathos in it. prostu zabrałem swoje papiery z dziekanatu. Nie ma w tym patosu. And now a different question. Do you dislike Igor Mitoraj? And that’s why you chose his sculpture A teraz z innej beczki. Czy czuje Pan niechęć do Igora Mi- and added your installation to it in the market square toraja? I dlatego wybrał Pan jego rzeźbę, do której dostawił in Krakow? swoją instalację na rynku w Krakowie? e Art Boom Festival, which included my three installa- Festiwal Sztuki Art Boom, w ramach którego były prezentowa- tions in Krakow, was devoted to the problem of ability or ne trzy moje instalacje w Krakowie, był poświęcony prob- inability of the artists’ communication with the audience.
lemowi niemożliwości lub możliwości komunikacji artysty Of course, Krakow and its history are the permanent lead- Shabohin Sergei z publicznością. Oczywiście, stałym motywem przewodnim ing motifs of the festival. It’s a festival of public art with tego festiwalu jest też Kraków i jego historia. To festiwal a historical context. public artu z historycznym kontekstem. Together with the curator, Anna Lyubakova, we tried to fi nd 202 Wraz z kuratorką Anną Lyubakovą staraliśmy się znaleźć takie such places in the city that could be called ‘black holes’. punkty w mieście, które można by nazwać „czarnymi dziu- ese are monuments, fountains which don’t have any con- rami”. To pomniki, fontanny, które nie mają związku z hi- nection with the historical place where they are situated. In storycznym miejscem, gdzie zostały ustawiono. Rzeźba Igo- my view, Igor Mitoraj’s sculpture is such an object, devoid ra Mitoraja jest, moim zdaniem, jednym z takich obiektów, of any historical context and performing only decorative pozbawionym kontekstu historycznego i spełniającym jedy- function. Apart from Mitoraj’s head, I chose Piotr Skarga nie funkcję dekoracyjną. Oprócz głowy Mitoraja, wybrałem column and a certain fountain. en I made three glass także kolumnę księdza Piotra Skargi oraz pewną fontan- cabinets in which I put various materials on the historical nę. Następnie wykonałem trzy szklane witryny, w których context of particular places. ese were photographs, texts, umieściłem różne materiały na temat kontekstu historyczne- pictures. I tried to make it all look like ‘hand work’, as if it go danych miejsc. Były to zdjęcia, teksty,NOT obrazki. FORStarałem COMMERCIALwas made by the inhabitants of theUSE city themselves in order się, by wyglądało to na „ręczną robotę”, jak gdyby wykonali to remind about the proper historical contexts of those to sami obywatele miasta, w celu przypomnienia o właści- wych tym miejscom kontekstach historycznych. Rzeźba Mi- Ibidem Tamże. We read about the exact whereabouts of „the black holes”: „ e fi rst Czytamy o szczegółowej lokalizacji „czarnych dziur”: „Pierwszą insta- installation could be seen near the base on which Eros Bendato (Mitoraj’s lację zobaczyć można było przy cokole, na którym spoczywa Eros Benda- work - KS) rests. e second in Maria Magdalena Square, where the ar- to (Mitoraja – przyp. KS). Drugą na placu Marii Magdaleny, gdzie artysta tist continued the gender theme contrasting various phallic shapes with an kontynuował tematykę gender zestawiając różnorakie formy falliczne z jajo- egg-shaped fountain and the unfortunate Piotr Skarga column. e third watą fontanną i niefortunną kolumną Piotra Skargi. Trzecia instalacja repre- installation was presented in the Little Market Square, in which a fountain zentowana była na Małym Rynku, na którym fontanna (złośliwie nazywa- (spitefully called ‘the wet stairs’) became a link with the existing space and na mokrymi schodami) stała się łącznikiem z zastaną przestrzenią, a woda the water from the fountain was included into the framework of the instal- z niej została włączona w ramy instalacji. Była ona najbardziej rozbudo- lation. It was the most extensive one and summed up the whole, complex wana i niejako podsumowywała cały, skomplikowany projekt (Shabohina project (Shabohin’s –KS) (Michał Derewianko, Śladami białoruskiego arty- – przyp. KS) (Michał Derewianko, Śladami białoruskiego artysty, http:// sty, http://contemporarybelarus.wordpress.com////sladami-bialoru- contemporarybelarus.wordpress.com////sladami-bialoruskiego-ar- skiego-artysty/). tysty/). toraja, poprzez zestawienie z moją witryną, „wzięła udział” places. By juxtaposition with my cabinet, Mitoraj’s sculp- w projekcie o „czarnych dziurach” w mieście, o tym, jak gi- ture ‘took part’ in the project about ‘black holes’ in the nie, zatraca się pamięć o historii ważnych miejsc. city, about how the memory about the history of signifi - Igora Mitoraja osobiście nie znam, niewiele wiem także o jego cant places vanishes and is lost. pracach, mój projekt nie dotyczył jego ani jako artysty, ani I don’t know Igor Mitoraj personally, I know little about jego dzieła. his works, my project wasn’t about him as an artist or his works.
w internetowym katalogu festiwalu czytamy: „W czasie trwania Art Boom Tauron Festivalu, w centrum Krakowa, w miejscach o znaczeniu historycznym, zainstalowane zostały szklane witryny – boksy różnych In the online catalogue we read: „During the Art Boom Tauron Fe- rozmiarów stworzone przez Sergey’a Shabohina specjalnie dla określonych stival, in the centre of Krakow, in places of historical signifi cance, glass ca- punktów w mieście. Artysta szczegółowo zapoznał się z ich historią binets – boxes of various sizes were installed; they were created by Sergey i wypełnił witryny najróżniejszymi obiektami, tekstami, obrazami. Shabohin specially for particular spots in the city. e artist thoroughly Nawiązywały one do faktów i wydarzeń związanych z wybranymi studied the history of those places and fi lled the cabinets with various miejscami, ale także do doświadczeń przypadkowo napotkanych w ich objects, texts, pictures. ey referred to the facts and events connected okolicy przechodniów. Wewnątrz witryn znajdowały się: reprodukcje, with the selected places, as well as to the experiences of passers-by met grafi ki, rzeźby, współczesne przedmioty, fotografi e, mapy oraz prospekty, accidentally in the street. Inside the boxes you could fi nd: reproductions, ale także, wykonane wcześniej przez artystę, fotografi czne wizerunki prints, sculptures, contemporary objects, photographs, maps and leafl ets, współczesnych turystów, które zostały zestawione z dokumentami together with photographic images of contemporary tourists, made by historycznymi, reprodukcjami dzieł sztuki, współczesnymi obiektami oraz the artist previously, which were juxtaposed with historical documents, przedstawieniami światowych katastrof i tragedii. Obiekty Shabohina reproductions of works of art, contemporary objects and images of world miały, w założeniu artysty, stanowić syntezę publicznego z prywatnym, catastrophes and disasters. In his assumption, Shabohin’s objects were to przeszłości i teraźniejszości, faktów z kłamstwem, niepospolitego be a synthesis of the public with the private, the past and the present, fa-
z banalnym. Szklane boksy mgły stać się dla przechodniów nową atrakcją, cts with lies, unique with banal. e glass boxes could become a new at- Shabohin Sergei rozrywkową witryną, rodzajem „informacyjnych kiosków” czy pseudo traction for the passers by, an entertainment cabinet, a sort of ‘info kiosk’ muzealnych eksponatów, a dla licznie przybywających do Krakowa or pseudo-museum exhibits, and a certain trap for the visitors who come turystów swoistą pułapką” (http://www.artboomfestival.pl/pl///). to Krakow in large numbers”. (http://www.artboomfestival.pl/pl///). Może to i prawda, nie ma powodu, by nie wierzyć młodemu białoru- It might be true and there are no reasons why the young Belarusian skiemu artyście. Jednak krytycy – komentatorzy instalacji Shabohina usta- artist is not to be believed, Yet, the critics commenting on Shabohin’s in- 203 wionej obok rzeźby Erosa dłuta Igora Mitoraja doszukiwali się nie tylko stallation placed next to Igor Mitoraj’s sculpture of Eros found not only premedytacji, ale piętrzyli znaczenia tego zestawienia: „Nie umniejszając premeditation but also were piling up meanings of this juxtaposition. pozostałych walorów dzieła (Shabohina – przyp. KS), najciekawszym wąt- “Without belittling the remaining values of his (Shabohin’s –KS) work, kiem w mojej ocenie jest właśnie dialog z miejscem, w którym powstało. the most important thread is the dialogue with the place in which it is (…) Kontekst ten jest podwójny: . centrum starego miasta; . Eros Ben- shown. (…) e context is two-fold: . centre of the old town; . Eros dato. Prawną i mentalną ochronę rynku przełamał trwale Igor Mitoraj. Bendato. Igor Mitoraj broke the legal and mental protection of the mar- W uproszczeniu można stwierdzić, że Shabohin chciał przełamać domi- ket square. To make it simple, we can say that Shabohin wanted to break nację Erosa. Nie tylko w kwestii formalnej, ale co najbardziej intrygujące, the dominance of Eros. Not only formally, but also meaning-wise, which także w kwestii znaczeń. W pewnym sensie zabieg ten się udał. Choć obie makes it most it most intriguing. In a way this act was successful. Altho- realizacje dzieli zaledwie kilka lat, to widoczna jest między nimi praw- ugh both works are only several years apart, there is a true abyss between dziwa przepaść. Mitoraj to twórca już akademicki, chyba każdy się zgo- them. Mitoraj is an academic artist; probably everyone will agree that his dzi, że najlepsze lata ma za sobą, a jego aktualna twórczość ogranicza się best years have passed, and his current works are limited to copying un- do powielania nieskomplikowanych schematów z lat -tych i -tych. complicated schemata from the s and s. For a change, the young Be- Dla odmiany, młody białoruski artysta nie boi się odważnej ingerencji larusian artist is not afraid of a bold intervention in the city tissue. Taking w tkankę miasta. Podejmując ten trud trzebaNOT być bardzo uważnym,FOR gdyż COMMERCIALup this hardship, you have to be very USE careful because the market square is rynek to punkt dla mapie miasta szczególny, żeby nie powiedzieć newral- a special point on the city map, crucial one. e whole genius relies in the giczny. Cały geniusz polega na tym, że choć formalnie odmienne, poru- fact that despite being formally dissimilar, they deal with similar problems szają podobne problemy i wywołują podobne uczucia, ale w różnej skali and evoke similar feelings, though to a diff erent extent (…). e subje- (…). Problematyka dzieł oscyluje w okolicach vanitas, podświadomości, ct matter of the works oscillates around vanitas, subconsciousness, the kontekstu miejsca. Wspólny jest również efekt „zaskoczenia” w stosunku context of place. e eff ect of ‘surprise’ for an unsuspecting visitor is also do nieuświadomionego odbiorcy. W kwestii symbolicznej, warto zwró- similar. In the symbolic sphere, it is worth paying attention to one more cić uwagę na jeszcze jeden aspekt: pierwiastek męski kontrastuje wyraźnie aspect: the masculine element clearly contrasts with the feminine one. z żeńskim. Eros wyrzeźbiony przez Mitoraja to mężczyzna, grecki bóg mi- Eros sculpted by Mitoraj is a man, the Greek god of love and sexual pas- łości i namiętności seksualnej, którego puste oko, w koncepcji Shabohina sion, whose empty eye socket, in Shabohin’s concept, became a point of stało się punktem wyjścia dla kobiecej formy mandorli. departure for the feminine form of mandorla. Inny istotny problem wymagający szerszego komentarza zarysowuje się na Another key problem requiring a broader commentary is outlined in a li- linii prostej opozycji: publiczne – prywatne. Zamknięty w gablocie ołta- ne of simple opposition: public – private. e little altar closed in the ca- rzyk zawiera cechy intymnej świątyni, w której prywatna i nieco szalona binet includes features of an intimate temple, in which private and a little (…) dewocja wystawiona została na sprzedaż i publiczny ogląd. Takie od- crazy (…) devotion is displayed for sale and public viewing. Such an un- czytanie pracy potwierdza jego tytuł: St()re. Nota bene, motyw komercja- derstanding of the work is also confi rmed by its title : St()re. Nota bene, lizacji jest łącznikiem z pozostałymi instalacjami. Natomiast słowny zapis the motif of commercialization is a link with the remaining installations. z użyciem dwóch nawiasów zamiast litery „o” nawiązuje bardziej do formy While the spelling with two brackets, instead of the letter “o” refers clea- mandorli – waginy (Piotr Zdybał, Mitoraj vs. Shabohin, cyt. za: contem- rer to the form of mandorla – vagina (Piotr Zdybał, Mitoraj vs. Shabohin, porarybelarus.wordpress.com). cit. after: contemporarybelarus.wordpress.com). Czy to prawda, że ma Pan w Krakowie liczne grono wielbicie- Is it true that you’ve got a large circle of fans in Krakow? Re- li? Niedawno Alexei Lunev przyjechał do tego miasta, by od- cently Alexei Lunev came to this city to have “ a walk follow- być „Spacer śladami artysty Shabohina”8. ing the traces of Shabohin”8. To bardzo ciekawe zdarzenie. O szczegółach dowiedziałem at’s a very interesting event. I learned about its details after- się już po fakcie. Wiedziałem, że Alexei będzie oprowadzał wards. I knew that Alexei would be guiding tourists along the w Krakowie turystów po tych trzech miejscach, gdzie usta- three places where I’d put my cabinets during the Art Boom, wiłem swoje witryny podczas Art Boom, i będzie tłumaczył and he would explain to them the idea of the project. I didn’t im ideę tego projektu. Nie wiedziałem jednak, że będzie to know, however, that it would be organized in such a comic zorganizowane w taki komiczny sposób. Lunev twierdził, że way. Lunev argued that Krakow was a city of tourists and at Sergei Shabohin Sergei Praca z cyklu ST()RE, 2010, obiekt, technika własna Work from the series ST()RE, 2010, object, own technique 204
Kraków to miasto turystów, ale jednocześnie każdy prawdzi- the same time very Krakow dweller knows and loves the artist wy Krakowianin zna i lubi artystę Sergeia Shabohina. Gdy Sergei Shabohin. When passers by in the street or the market przechodnie na ulicy lub rynku zatrzymywali się przy nim, square stopped near him, Alexei asked “Do you know Shabo- Alexei pytał: „Czy znacie Shabohina?”. Oczywiście odpowia- hin?”. Of course they said they didn’t. Luniew stated then dali, że nie. Lunev konstatował: „Cóż, mówiłem, że to mia- “Well, I told you the city is full of tourists”. sto pełne jest turystów”. NOT FOR COMMERCIAL USE Alexei Lunev visited Krakow as a participant of the Krakow eatrical Reminiscences and conducted guided tours along Sergey Shabohin’s instal- Alexei Lunev przebywał w Krakowie w ramach Krakowskich lations, presented during nd ArtBoom Festival in , e walks were Reminiscencji Teatralnych i prowadził spacery szlakiem instalacji organized every day for four days, from th October . Commentators artystycznych Sergeia Shabohina, prezentowanych podczas . ArtBoom of Lunev’s action gave it extraordinary meaning. It was not a joke, but an Festival w r. Spacery odbywały się codziennie przez cztery dni, od almost magic activity. “ e walk was conducted with the slogan ‘Life is so października r. Komentatorzy tej akcji Luneva nadawali jej nadzwy- simple. e way of multiplication (see: conversation with Alexei Lunev in czajne znaczenie. Nie był to już żart, lecz działanie niemal magiczne: „Spa- this book on the meaning of this slogan in his art – KS). Sergei Shabohin cer odbywał się pod hasłem: Life is so simple e way of multiplication is connected with Krakow through the festival of visual arts ArtBoom (…). (por. rozmowa z Alexeiem Lunevem w niniejszej książce na temat znaczenia Recently you can hear a lot about Sergey, but few people have seen the ar- tego sloganu w jego twórczości – przyp. KS). Sergei Shabohin związany jest tist, so there’s a magic aura around him. Alexei, as the artist’s friend showed z Krakowem za sprawą festiwalu sztuk wizualnych ArtBoom (…). o Sergeyu us Krakow seen by Shabohin. e route of the walk was defi ned by the słyszy się ostatnio wiele, jednak niedużo osób miało okazję zobaczyć arty- places from the year before, where Shabohin’s three intriguing works were stę, przez co zawiązała się wokół niego magiczna aura. Alexey jako przyjaciel presented in various spots around the city. (…) During the walk we could artysty pokazał nam Kraków, jaki widzi Shabohin. Na trasę spaceru miały for example catch a banana from the eye of Mitoraj’s sculpture, which in wpływ miejsca sprzed roku, w których znajdowały się trzy intrygujące prace Shabohin’s concept means a point of departure for the feminine form of artysty ulokowane w różnych punktach miasta. (…) w czasie spaceru mogli- mandorla (Michał Derewianko, Śladami białoruskiego…, op. cit.). śmy między innymi złapać banana z oka rzeźby Mitoraja, które w koncepcji Shabohina oznacza punkt wyjścia dla kobiecej formy mandorli (Michał De- rewianko, Śladami białoruskiego…, op. cit.). To był rodzaj błazeństwa, w którym jednak zawarł historię It was a kind of tomfoolery in which he included the story of mojej pracy, ale umieścił też własną mitologię. Często tak my work, but at the same time placed his own mythology. pracujemy z Akexeiem. Cytuję jego prace, a on moje. We are often working with Alexei in this way. I cite his Warunkiem, jaki musiał spełnić uczestnik tamtego projek- works, and he cites mine. tu, było to, że artysta nigdy nie był w Krakowie i pomimo A condition that had to be fulfi lled by every participant of tego ma oprowadzać wycieczki po mieście. Bardzo dużo that project was that the artist had not been in Krakow opowiadałem Alexeiowi o Krakowie, więc wszystko, co and despite this he was to run guided tours around the wiedział na ten temat, wiedział z moich ust. city. I told Alexei a lot about Krakow, so everything that he knew about it he knew from my lips. Pański „Art Commercialism Cycle”9 można uznać za iro- niczne wyznanie wiary. Trudno się jednak zorientować, Your series “Art Commercialism Cycle”9 may be considered kogo z artystów w nim trawestowanych najwyżej Pan ceni? an ironic creed. Yet, it is difficult to find out which of the To był projekt całkowicie ironiczny. Zrealizowałem go po paraphrased artists you value the highest? opuszczeniu Akademii. Chciałem pokazać, że student, at was a fully ironic project. I realized it after leaving the poddany „praniu mózgu” na uczelni, nie rozumie, co to Academy. I wanted to show that a student, subjected to jest sztuka współczesna. Wyszukiwałem w internecie na- ‘brainwashing’ at school, doesn’t understand what con- zwiska i najbardziej popularne, typowe obrazy współczes- temporary art is. I searched names on the Internet and the nych artystów. I zacząłem je przetwarzać na swój sposób, most popular, typical paintings of contemporary artists. niejako „przymierzając do siebie”, próbując w ten sposób I started to transform them in my own way, as if ‘trying odnieść się czy włączyć się do systemu światowej sztuki them on’ myself, trying to refer in this way or join the
współczesnej. Odniosłem się do prac wielu wielkich arty- system of contemporary world art. I mentioned works of Shabohin Sergei stów. Jednych ceniłem i cenię bardziej, innych mniej, prze- many great artists. I valued and value some of them more, de wszystkim jednak wciąż postrzegam ten projekt jako others less, but fi rst of all I perceive this project as extreme- bardzo ironiczny. ly ironic. 205 Poza tym chciałem poddać w tym cyklu krytyce proces inter- Besides I wanted to criticize the process of interaction be- akcji, w jaką wchodzi sztuka i popkultura, a w szczególno- tween art and pop culture, and in particular graphic ści projektowanie grafi czne. Biznes reklamowy bardzo czę- design. Advertising business very often uses, even ap- sto wykorzystuje, wręcz anektuje niektóre elementy kultury propriates certain elements of high culture, including con- wysokiej, w tym sztuki współczesnej i dzieje się to z dużą temporary art and it brings harm to art. szkodą dla sztuki. Do you recognize any masters in the field of contemporary Czy uznaje Pan jakichś mistrzów w obszarze współczesnej Belarusian art? sztuki białoruskiej? As I understand it, a person who is known abroad is a star in W moim rozumieniu gwiazdą na Białorusi jest osoba, któ- Belarus. ere are some artists among such fi gures. For ex- ra znana jest za granicą. Wśród takichNOT postaci możnaFOR wy- COMMERCIALample Artur Klinau with his ‘partisan USE empire’, Ales Push- brać też kilku artystów. Na przykład Artur Klinau ze swo- kin with his actions from , and the legend of pho- im „partyzanckim imperium”, Aleś Puszkin, z akcjami tography Igor Savchenko. And if we’re talking about my z r. i legenda fotografi i Igor Savchenko. A jeśli mówić personal choices, I love Alexei Lunev. I also appreciate the o moich osobistych wyborach, to uwielbiam Alexeia Lu- understanding of abstract art of Anna Sokolova, Tamara neva. Doceniam także zrozumienie sztuki abstrakcyjnej Sokolova and Sergei Kiriushtshenko, I also fi nd Andrei Anny Sokolovej, Tamary Sokolovej i Sergeia Kiriushtshen- Dureika’s ideas close; I’m intrigued by projects which com- ki, bliskie mi są pomysły Andreia Dureiki, ciekawią mnie bine art with science performed by Evelyn Domnich or art projekty, łączące sztukę z nauką, w wykonaniu Evelyn Do- with politics, made by Marina Naprushkina. mnich czy z polityką w wydaniu Mariny Napruszkiny.
Sergei Shabohin, Art Commercialism Cycle, -, fotografi e cy- Sergei Shabohin, Art Commercialism Cycle, -, digital photo- frowe, prac o wymiarach × cm. graphy, works, x cm Jest Pan także kuratorem Galerii Ў, przygotował Pan tam You are also a curator of the Ў Gallery and you’ve organized głośną wystawę „Filozofia mas. Białoruski Neo-pop art”10. there a famous exhibition “The Philosophy of the Masses. Czy pracuje Pan nad nową ekspozycją? Belarusian Neo-Pop-Art”10. Are you working on a new exhibi- Wciąż brakuje mi czasu. Teraz najbardziej intensywnie pracuję tion now? nad portalem „Art Aktivist”. I still lack the time. Now I’m most engaged in my work on Rzeczą, która szczególnie mnie zastanawia, jest brak na Biało- “Art Aktivist” portal. rusi historycznego spojrzenia na modernizm. Dlatego każdy What interests me specially is a lack of any historical discus- projekt kuratorski, jaki zrealizowałem lub chcę zrealizować sion of modernism in Belarus. at’s why every curator’s stara się przede wszystkim badać ten problem. Wystawa „Fi- project I‘ve realized or want to realize tries to examine this lozofi a mas. Białoruski neo-pop art” była też takim badaw- issue. e exhibition “ e Philosophy of the Masses. Bela- czym projektem, próbującym odpowiedzieć na pytanie, co rusian Neo-Pop-Art” was also such a research project, trying to jest współczesna białoruska sztuka w kontekście historycz- to answer the question what constitutes Belarusian art in the nym. historical context. Inny projekt, który zrobiliśmy z Ў to „Ona nie może powie- Another project which we’ve done with the Ў is “She Can’t Say dzieć Niebo”. Był to również projekt-badanie, podejmują- Heaven”. at was also a research project, addressing the cy temat, jakie strategie wykorzystują artyści na Białorusi question what strategies artists employ in their work in Be- w swojej pracy, by zachować niezależność. Zaprezentowa- larus to retain independence. original strategies have been no autorskich strategii: ktoś zbliża się do eskapizmu, ktoś presented: someone gets closer to escapism, somebody else inny próbuje komunikować się z rzeczywistością. tries to communicate with reality. Najbliższy projekt, nad jakim pracuję, będzie zrealizowany e next project I’m working on will be realized in Georgia
w Gruzji i poświęcony jest tematowi tekstu. Chciałbym rów- and will be devoted to the theme of text. I would also like Shabohin Sergei nież zrobić wystawę feministyczną, ponieważ dyskurs na te- to make a feminist exhibition because in Belarus there is maty gender w sztuce jest praktycznie nieobecny na Białorusi. practically no discourse on gender problems in art. I’m also Myślę też o wystawie fotografi cznej, odnoszącej się do rożnych thinking about a photographic exhibition referring to vari- 206 sposobów wykorzystania tego medium: od „czystej” fotogra- ous ways of using this medium: from ‘pure’ photography, fi i, odbitek artystycznych najwyższej klasy do fotografi i trak- photo copies of the highest class to photography used as towanej jako narzędzie, element instalacji. Przede wszystkim a tool, element of installations. But fi rst and foremost I’d jednak chciałbym zrobić wystawę sztuki abstrakcyjnej. Będzie like to make an exhibition of abstract art. It will be a large to duży projekt kuratorski, zaplanowany na czerwiec: wystawa curator’s project, planned for June: Sergei Kiriushtshenko’s Sergeia Kiriushtshenki. Odbędzie się w trzech miejscach, pla- exhibition. It’ll be held in three venues, we’re also planning nujemy też pokazy fi lmowe, dyskusję na temat sztuki abstrak- fi lm shows, a discussion on abstract art, there will also be cyjnej, będzie opublikowany także katalog. a catalogue published.
Czy zgodzi się Pan z opinią, że na Białorusi nie ma sztuki Do you agree with the opinion that there is no contempo- współczesnej, jest tylko kilku artystów NOTwspółczesnych FOR tu dzia- COMMERCIALrary art in Belarus, there are only USE a few contemporary art- łających? A jeśli tak, to jak to zmienić? A może nie trzeba ists working here? And if you do, how can this situation be zmieniać? changed? Or maybe it needn’t be changed? Jest wielu współczesnych artystów na Białorusi, który wykorzy- ere are many contemporary artists in Belarus who use mod- stują nowoczesne i aktualne strategie w swoich działaniach. ern and state-of the art strategies in their activities. Another Inną kwestią jest to, czy te strategie i działania układają się question is whether these strategies work and whether these w jakiś system? Nie, ale proces jego powstawania już się roz- activities form any system. ey don’t, but such a process począł. has already started. W pewnym momencie zrobiłem badania na ten temat. Ro- At some moment I did some research on it. I sent out ques- zesłałem ankiety, zawierające pytań dotyczących tematu tionnaires including questions about the topic “Who is to
Filozofi a mas. Białoruski neo-pop art, -. . , Galeria Sztuki Philosophy of the Masses. Belarusian Neo-Pop Art, -. . , Współczesnej Ў, Mińsk; więcej na ten temat: http://shabohin.com/neo- Contemporary Art Gallery Ў, Mińsk; more on the topic: http://shabohin. pop-art com/neo-pop-art artaktivist.org artaktivist.org „Kto jest winien, że białoruska sztuka znajduje się w takim blame that Belarusian art is in such a dreadful state?” e fatalnym stanie?”. Wyniki były niezadowalające. results were unsatisfactory.
Czy przygotowuje Pan nowe prace czy własną wystawę? Are you preparing new works or your own exhibition? Could Proszę opowiedzieć o nowych projektach. you tell me about your new projects? Mój fl irt ze sztuką współczesną, chęć ciągłego dialogu, wciąż My fl irtation with contemporary art, a desire for a continuous mnie ożywia i daleko jej do wyczerpania. Ciągle odczuwam dialogue livens me up and is still far from being exhausted. potrzebę rozwijania procesu artystycznego. Ostatnio, kiedy I still feel the need for the development in my artistic proc- zaczęliśmy tworzyć magazyn „Art Aktivist”, w mojej twór- ess. Recently, when we started to create the magazine “Art czości ujawniły się wyraźniejsze elementy polityczne, choć Aktivist”, more distinct political elements revealed in my nie mogę powiedzieć, by moje prace można było uznać za art although I can’t say that my works can be considered gesty czy akty stricte polityczne. strictly political gestures or acts. Również „Art Aktivist” będzie podejmował tematy nie tylko “Art Aktivist” will deal with topics not only closely related związane ściśle ze sztuką. Rozpoczynamy na przykład regu- to art. For instance we are starting a regular collaboration larną współpracę z kuratorami i autorami zagranicznymi. with curators and foreign authors. Tamara Zlobina, an ul- Pierwsza będzie ultralewicowa feministka z Ukrainy i Ru- tra leftist feminist from the Ukraine, an editor of a mag- munii Tamara Zlobina, redaktorka pisma krytyki społecz- azine of social critique “Общее”, who will be trying for nej „Общее”, która przez trzy miesiące będzie próbowała three months to awaken our local circles to a dialogue. pobudzić nasze lokalne środowisko do dialogu. Are you a supporter of the idea of guerilla warfare as
Czy jest Pan zwolennikiem idei Partyzantki, jako strategii a strategy of functioning independent culture and art in Be- Shabohin Sergei funkcjonowania niezależnej kultury i sztuki na Białorusi? larus? To jest dokładnie to, z czym aktywnie walczę. Już w samym is is exactly what I am actively fi ghting with. e very title tytule naszego portalu: „Art Aktivist” jest wyrażona opo- of our site “Art Aktivist” expresses my opposition against 207 zycja wobec idei Partyzantki. Ciągle znajduję się w sytu- the idea of partisan warfare. I constantly keep fi nding acji konfrontacji ze strategią „cichej walki partyzanckiej”, myself in a situation of confrontation with the strategy of reprezentowanej przez Artura Klinaua i Igora Tishina, po- “quiet partisan fi ght”, represented by Artur Klinau and nieważ, moim zdaniem, dzisiaj ta strategia już przestała Igor Tishin, because in my opinion this strategy has ceased być efektywna. Nastały nowe czasy, wymagające aktywno- to be eff ective today. ese are new times, requiring activ- ści innego rodzaju, na przykład w sferze internetu. Pora już ity of a diff erent kind, for example in the sphere of the In- wyjść z pseudoundergroundowego środowiska. ternet. It’s time to leave the pseudo-underground circles.
Rozmowę przeprowadziła Katsiaryna Izafatava w Mińsku, e interview was carried out by Katsiaryna Izafatova in zadając Sergeiowi Shabohinowi pytania sformułowane Minsk, asking Sergei Shabohin the questions I had formu- przeze mnie. KS NOT FOR COMMERCIALlated. KS USE
Wszystkie zdjęcia prac Segreia Shabohina – dzięki uprzejmo- All photos with courtesy of Sergei Shabohin © by Sergei ści Artysty © by Sergei Shabohin Shabohin
e main theme of the meetings will be “Feminism in the context of Tematem spotkań będzie „Feminizm w kontekście współczesnej sztu- contemporary Belarusian art”. More on the site: http://artaktivist.org/re- ki białoruskiej”. Więcej na stronie: http://artaktivist.org/redactors/tamara- dactors/tamara-zlobina/ zlobina/ Cycle 208 Art Commercialism Art Commercialism z cyklu from Wearing, Wearing,
Państwowy Pałac Sztuki, Mińsk, 2009, fotografia cyfrowa, 50 x 50 cm the State Palace of Art, Minsk, 2009, digital photography, 50 x 50 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Cykl : Komercjalizm sztuki Art Commercialism Cycle
Sednem tego projektu jest zasada „przymierzalni”. Autor At the heart of the series is the principle of “the dressing- „przymierzał” wizerunki swych ulubionych artystów. Na- room”. e author “has tried on” images of favorite artists. stępnie stworzył plakaty, uzupełnione przez odpowied- en he created posters, supplemented by font branding nio dobrane liternictwo. Wtedy artysta umieścił plakaty image. Next, the artist placed the posters in an urban area w przestrzeni miejskiej (Warszawa, Mińsk, Moskwa, Ber- (Warsaw, Minsk, Moscow, Berlin) and did another shot. lin) i zrobił następne zdjęcia. Cykl istnieje w formie doku- e series exists in the form of photo-documentation as mentacji fotografi cznej szeregu plakatów. a series of posters. e project was created as the comment Projekt ten miał być komentarzem do metod designu, któ- against the methods of design, which often ruthlessly ex- re często bezlitośnie wykorzystują semantyczne i wizualne ploits the semantic and visual techniques developed in the techniki rozwijane przez sztuki piękne. Cały ten proces ma fi ne arts. is whole process is aimed at a single general osiągnięcie jednego ogólnego celu jakim jest analiza związ- result – the analysis of relationships and the irony at rela- ków i kpina za związku pomiędzy designem a sztuką. tionship between design and art. Sergei Shabohin Sergei 209 Mapplethorpe, z cyklu Art Commercialism Warszawa, 2009, fotografia cyfrowa, 50 x 50 cm Mapplethorpe, from Art Commercialism Cycle Warsaw, 2009, digital photography, 50 x 50
NOT FOR COMMERCIAL USE 210 Art Commercialism Art Commercialism Cycle z cyklu from Klein, Klein,
Mińsk, 2009, fotografia cyfrowa, 50 x 50 cm Minsk, 2009, digital photography, 50 x 50 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 211 Art Commercialism Art Commercialism Cycle z cyklu from Duchamp, Duchamp,
Mińsk, 2009, fotografia cyfrowa, 50 x 50 cm Minsk, 2009, digital photography, 50 x 50 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 212 Art Commercialism Cycle Art Commercialism, Mińsk from z cyklu 2009, fotografia cyfrowa, 50 x 50 cm Richter,
Richter,
Minsk, 2009, digital photography, 50 x 50 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 213 Art Commercialism Art Commercialism Cycle z cyklu from Malewicz, Malevich,
Berlin, 2008, fotografia cyfrowa, 50 x 50 cm Berlin, 2008, digital photography, 50 x 50 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT ALEXAN DR NE KRANOT FOR COMMERCIAL USE SHEVICH Ksenomorficzni Radziwiłłowie Xenomorphic Radziwiłł and other hybrids i inne hybrydy Alexandra Nekrashevicha of Alexandr Nekrashevich
Gdy w końcu dojeżdżamy rozklekotaną windą na ostatnie It is noon when the clapped–out lift fi nally takes us to the piętro wysokiego postsowieckiego bloku, gdzie ma pracow- last fl oor of a post-soviet high-rise block, where Alexander nię Alexandr Nekrashevich, przydzieloną mu przez związek Nekrashevich has an atelier, assigned by the artists’ associa- artystów do spółki z drugim malarzem, jest południe. Przez tion to him and another painter together. rough the big duże okna widać wierzchołki drzew, do pomieszczenia wle- windows you can see the tree tops, and bright sun is fl ood- wa się jaskrawe słońce. ing the room. Alexandr, raczej drobny, szczupły, bardzo krótko ostrzyżony, Alexander, rather slight, thin, with hair cropped short, in w modnej koszuli w stylu techno i designerskich okula- a fashionable, techno-style shirt and designer glasses, kind rach, uprzejmy i chętny do zaprezentowania swoich obra- and willing to present his paintings, which the next day are zów, które następnego dnia mają wyjechać na jego indywi- to be taken to Kiev for his individual exhibition. dualną wystawę do Kijowa. Before we start a review of his works, my attention is attract- Zanim jednak rozpoczynamy przegląd prac, moją uwagę przy- ed by a copy of a th century portrait of an aristocrat, still ciąga kopia XVII-wiecznego portretu arystokraty, jeszcze wet, unfi nished. Well, you have to earn a living somehow, mokra, niedokończona. No cóż, trzeba z czegoś żyć, młody the young artist copies old paintings for sale… Yet, after malarz kopiuje stare obrazy na sprzedaż... Jednak po chwili a while I notice that it is not a typical , Polish nobility por- dostrzegam, że nie chodzi o typowy sarmacki portret, z za- trait, to my surprise I recognize the motif from… “Alien”, skoczeniem rozpoznaję motyw z… „Obcego, ósmego pasa- the motif of a xenomorph, ideally incorporated into the żera Nostromo”, motyw ksenomorfa , doskonale wkompo- traditional costume and posture of a Lithuanian prince. Alexander Nekrashevich nowany w tradycyjny strój i pozę litewskiego księcia. Nekrashevich is an artist of the Ў Gallery and the Collection Nekrashevich jest artystą Galerii Ў, ale i Galerii Kolekcja Gallery in Kiev, one of the best in the Ukraine, of interna- (Collection) w Kijowie, jednej z najlepszych na Ukrai- tional range. He took part in most important exhibitions 215 nie, o międzynarodowym zasięgu. Brał udział w większości of independent Belarusian art, including the “Pavilion for ważnych wystaw niezależnej sztuki białoruskiej, włącznie the Venice Biennale” in Minsk () or Sergei Shabohin’s z „Pawilonem na Wenecke Biennale” w Mińsku () czy “Neo-Pop Art” (). „Neo-Pop Art” Sergeia Shabohina (). Nekrashevich’s style is characterized by a combination of his Styl Nekrashevicha charakteryzuje połączenie wirtuozer- virtuoso painting techniques, thanks to which he can freely skiej techniki malarskiej, dzięki której swobodnie może imitate the works of old masters, with the eff ects of state- naśladować dzieła starych mistrzów z efektami najno- of-the-art tools for digital processing of images. He became wocześniejszych narzędzi cyfrowej obróbki obrazu. Sła- famous for his series “Tuning” () and “Gods and wę przyniosły mu cykle: „Tuning” () oraz „Bogowie Heroes” (-). Works from the series “Gods” have a re- i bohaterowie” (-). Prace z serii „Bogowie” mają markable form – they were painted on aluminum sheets niezwykłą formę – zostały namalowaneNOT na blasze FOR alumi- COMMERCIALof bizarre shapes, with the use USEof sprayed car paints due to niowej o przedziwnym kształcie, przy użyciu natryski- which they assumed the features of industrial products and wanych lakierów samochodowych, przez co nabrały cech not painting works, which they are, regardless of the tech- wytworów przemysłowych, a nie dzieł malarskich, jakimi nological details. e artist combined in them the icons pozostają, pomijając szczegóły technologiczne. Artysta of old art with the icons of pop culture: Botticelli’s Venus połączył w nich ikony dawnej sztuki z ikonami pop kul- with the face of a Russian TV star, Mona Lisa with Cicci- tury: Venus Botticellego z twarzą rosyjskiej gwiazdy tele- olina and Agamemnon’s mask with…. American gas-mask.
Mowa o wystawie „Aleksandr Nekrashevich / Gods and Heroes”, Galeria Kolekcja (Collection), Kijów, . -. . r. Exhibition: „Aleksandr Nekrashevich / Gods and Heroes”, Gallery Collection, Kiev, . -. . . Ksenomorf (gr. kseonos + morphe - obcy kształt) - humanoidalna po- stać kosmitów występująca w wielu fi lmach, komiksach, książkach oraz e term xenomorph (lit. “alien form” - from Greek xeno- or “stran- grach z serii „Obcy”, stworzona przez szwajcarskiego malarza Hansa Ru- ge” and -morph, shape) was used by the characters in fi lm “Alien”. Xeno- dolfa Gigera (cyt. za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ksenomorf). Artysta, morph was created for fi lm project by Swiss surrealist artist H. R. Giger, używający skrótowej wersji imion: H. R. Giger, zdobył w r. Oscara za who was awarded by Academy for visual eff ects in “Alien” directed by efekty wizualne w fi lmie Ridleya Scotta, rozpoczynającym serię „Obcych”. Ridley Scott (Oscar ). wizyjnej, Monę Lisę z Ciccioliną oraz maskę Agamemnona Nekrashevich’s latest series titled “Чужие” (Alien, –) are z… amerykańską maską przeciwgazową. classical oil paintings on canvas, referring to the history of Najnowszy cykl Nekrashevicha pt. „Чужие” (Obcy, -) to the Polish Lithuanian Commonwealth, yet in a very special klasyczne prace olejne na płótnie, odnoszące się do historii way. e artist very meticulously depicts every detail of old Rzeczpospolitej, jednak w bardzo specyfi czny sposób. Ar- portraits, together with the cracks of varnish and lacks in the tysta pieczołowicie oddaje każdy szczegół dawnych portre- painting matter. On the other hand, with the same meticu- tów, również popękania werniksu i ubytki materii malar- lousness he renders the details of literal quotations, almost skiej. Z drugiej jednak strony z tą samą drobiazgowością freeze-frames from contemporary fi lms from the series “Al- oddaje szczegóły dosłownych cytatów, niemal stopklatek ze ien”. Janusz Radziwiłł is presented as another passenger współczesnych fi lmów z serii „Obcy”. Janusz Radziwiłł jest from the space ship Nostromo, Jakub Flemming, anoth- przedstawiony jako jeszcze jeden dodatkowy pasażer kos- er one, and Tekla Róża Radziwiłł also seems to be play- micznego statku Nostromo, Jakub Flemming, jeszcze je- ing in Scott’s fi lms, supporting Sigourney Weaver, just like den, także Tekla Róża Radziwiłł zdaje się grać u Ridleya Elżbieta, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł’s daughter appearing Scotta, u boku Sigourney Weaver, podobnie, podobnie jak in a spacesuit, as a lady with a xenomorph on her shoulder. Elżbieta, córka Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła, występują- ese are but a few of Nekrashevich’s fi rst hybrids from the lat- ca w kosmicznym skafandrze, jako dama z ksenomorfem na est painting series, which is still being developed. ey look ramieniu. To tylko kilka pierwszych hybryd Niekraszewicza familiar, yet alien. z ostatniego cyklu malarskiego, który wciąż jest rozwijany. Strasznie swojsko, ale i obco wyglądający. Alexander Nekrashevich 216
In addition to the fi rst movie “Alien - Nostromo eighth passenger”, Oprócz pierwszego fi lmy pt. „Obcy – ósmy pasażer Nostromo”, , , was still other movies related to this topic and using xenomorph’s powstało jeszcze innych fi lmów odnoszących się do tego tematu i wyko- motives. Also created more than a dozen books, hundreds of comic books, rzystujących motyw ksenomorfów. Powstało też kilkanaście książek, kilkaset computer games. We can say that xenomorph is one of the signifi cant and komiksów, gier komputerowych. Można śmiało stwierdzić, że ksenomorf very characteristic heroes of popular culture. jest jednym ze znaczących i bardzo charakterystycznych bohaterów kultury Janusz Radziwiłł (-) was a noble and magnate of the Polish– masowej. NOT FOR COMMERCIALLithuanian Commonwealth. He was theUSE podczaszy of Lithuania since , Janusz Radziwiłł herbu Trąby (-) – książę Świętego Cesarstwa the castellan of Vilnius since , and the starost of Borysów. Radziwiłł Rzymskiego Narodu Niemieckiego, kasztelan wileński od , podczaszy also held the title of Reichsfürst (Imperial Prince) of the Holy Roman Em- wielki litewski od , starosta borysowski, pan na Dubinkach, Lichten- pire. He fought against Sweden in Livonia.Dissatisfi ed with the lack of ma- bergu, Słucku i Kopylu. Uczestnik rokoszu Zebrzydowskiego, protektor terial rewards, however, he joined the opposition against King Sigismund protestantyzmu na Litwie, wnuk Mikołaja Rudego Radziwiłła, syn Krzysz- III Vasa and became one of the leaders of the Zebrzydowski’s Rokosz. is tofa Mikołaja Pioruna i Katarzyny Ostrogskiej, brat przyrodni Krzysztofa confederatio, an armed and legal rebellion, was aimed at weakening the Radziwiłła. Pochodził z kalwińskiej linii Radziwiłłów na Birżach i Dubin- king (en.wikipedia.org). kach. (…) Najbogatszy magnat na Litwie (cyt. za: pl.wikipedia.org). Jacob Heinrich Reichsgraf von Flemming, hr. Jakub Henryk Flem- Jakub Henryk Flemming (Jacob Heinrich Reichsgraf von Flemming, ming (-) was a Saxon count, military offi cer and politician. He at- hrabia; -) – koniuszy wielki litewski, przewodniczący Landtagu Po- tained the rank of general in and Generalfeldmarschall in . morza Środkowego, feldmarszałek saski, minister i zaufany doradca Augusta He was appointed ambassador to Warsaw by elector Frederick Augustus of II, generał artylerii koronnej (…), tajny radca stanu, członek Tajnej Rady Saxony, who aspired to the throne of Poland–Lithuania. By causing compe- Wojennej. (…) Był dowódcą wojsk „cudzoziemskiego autoramentu” (…) tition between the other aspirants, Flemming was able to secure the election w Polsce (cyt. za: pl.wikipedia.org). of the elector as Augustus II of Poland–Lithuania. In August made Tekla Róża Radziwiłł (-) - polska i litewska księżna, córka Karo- him general of the cavalry and Minister of War (en.wikipedia.org). la Stanisława Radziwiłła i Anny z Sanguszków, siostra m. in. Katarzyny Bar- Princess Tekla Róża Radziwiłł (–) was a Polish-Lithuanian nob- bary Radziwiłłówny i Michała „Rybeńko” Radziwiłła. (…) Zamężna z Jaku- lewoman. Daughter of Karol Stanisław Radziwiłł and Anna Sanguszko. She bem Flemmingiem (cyt. za: pl.wikipedia.org). was married to Jacob Heinrich von Flemming since (en.wikipedia.org). 217 Tuning Tuning płótno, canvas,
2008, acryl, 2008, akryl, 200 x 120 cm 200 x 120 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Atena 2008, akryl, płótno, 200 x 120 cm
218 Athena 2008, acryl, canvas, 200 x 120 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT 219 Obcy Aliens z cyklu 2011, oil, canvas 2011, olej, płótno from the series Tekla RóżaTekla Radziwiłł,
Tekla RóżaTekla Radziwiłł, NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Janusz Radziwiłł, z cyklu Obcy 2011, olej, płótno
220 Janusz Radziwiłł, from the series Aliens 2011, oil, canvas NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Jakub Henryk Flemming, z cyklu Obcy 2011, olej, płótno
221 Jacob Heinrich Flemming, from the series Aliens 2011, oil, canvas NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT NOT FOR COMMERCIAL USE Mask Maska 223
2010, emalia nitro, aluminium, 86 x 200 cm 2010, nitro enamel, aluminium, 86 x 200 cm NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT PAVEL VOINI TSKINOT FOR COMMERCIAL USE & POSITIVE ACTIONS Grupa „POSITIVE ACTIONS” ‘POSITIVE ACTIONS’ Group
Na Białorusi, gdzie żyjemy, obowiązują surowe ogranicze- In Belarus, where we live, there are strict restrictions and nia i wierność państwowej ideologii, tym samym jedynie a faithfulness to state ideology, hence the only way for tworzenie w zgodzie z popularną i obowiązującą estetyką a professional artistic career is creating in agreement with jest drogą do profesjonalnej kariery artystycznej. Są jed- the popular and approved aesthetics. However, there are nak artyści pracujący w oparciu o alternatywne cele twór- artists working on the basis of alternative creative purposes. cze. Założyliśmy tę grupę w oparciu o nasze wspólne za- We set up this group according to our common interest in interesowanie interaktywną ekspresją artystyczną. Grupa the interactive artistic expression. POSITIVE ACTIONS POSITIVE ACTIONS podejmuje niezależną działalność Group has been conducting its independent activity in w białoruskiej sztuce od roku . Naszą główną ideą jest Byelorussian art since . Our main idea is creating tworzenie „pozytywnej sztuki” poprzez kreatywne i witalne “positive art”, through a creative and vital impact on the wpływanie na widzów za pośrednictwem działania arty- audience by means of artistic activity. Without provocation stycznego. Bez prowokacji i bezpośredniej presji. Dla osiąg- or direct pressure. To achieve a deeper and more universal nięcia głębszej i wszechstronniejszej ekspresji, którą trak- expression, which we treat as a means of communication, tujemy jako środek komunikacji, wykorzystujemy szeroki we use a wide range of artistic techniques, such as paint- zakres technik artystycznych, jak malarstwo, fotografi a, ing, photography, sculpture, video, sound and perform- rzeźba, video, dźwięk i performance. Grupa POSITIVE ance. e POSITIVE ACTIONS Group collaborated on ACTIONS współpracowała przy kilku projektach site- a number of site-specifi c projects, realized in various public specifi c, realizowanych w różnych miejscach publicznych places and exhibition halls. All our works were made with Pavel Voinitski Pavel Actions & Positive
Tekla Róża Radziwiłł, z cyklu Obcy 225 2011, olej, płótno Tekla Róża Radziwiłł, from the series Aliens 2011, oil, canvas Grupa Positive Actions, Feel Feels Love 2005, Mińsk, różne media Positive Actions Group, Feel Feels Love 2005, Minsk, mixed media
NOT FOR COMMERCIAL USE i salach wystawowych. Wszystkie nasze prace powstawały the view to “creating positive atmosphere”. z myślą o „tworzenie pozytywnej atmosfery”. S Z, D I, P V S Z, D I, P V I meet Pavel Voinitski, from the POSITIVE ACTIONS Z Pavlem Voinitskim z grupy POSITIVE ACTIONS spotyka- Group fi rst in his studio on the ground fl oor of a block in my się najpierw w jego pracowni na parterze bloku miesz- Minsk. ere is so called artistic mess, diffi cult to describe, kalnego w Mińsku w tzw. artystycznym bałaganie nie do characteristic for majority of sculpting studios all round opisania, charakterystycznym dla większości pracowni rzeź- the world; this one stands out because of the ubiquity of biarskich na całym świecie, tu wyróżniającym się wszech- plaster busts and heads of Lenin, which the artist managed obecnością gipsowych popiersi i głów Lenina, które uda- to save from throwing to a rubbish bin (authors of some of ło się artyście ocalić od wyrzucenia na śmietnik (autorami them are certain well-known sculptors, who would prefer niektórych są pewnie znani rzeźbiarze, którzy woleliby, żeby history to forget about these works). is is where sculp- o tych dziełach historia nie pamiętała). Tu powstają projekty tural and architectural projects are created, because artists rzeźbiarskie i architektoniczne, bo rzeźbiarze muszą z czegoś have to make a living somehow, not necessarily from mak- żyć i niekoniecznie z tworzenia rzeźb. Pavel jest doktorem te- ing sculptures. Pavel has a doctorate in history of art and orii sztuki i profesorem mińskiego Uniwersytetu Techniczne- is a professor at the Technical University of Minsk; from go, od czasu do czasu wygrywa konkursy i realizuje pomni- time to time he wins competitions and makes monuments ki poświęcone ważnym Białorusinom oraz przyjemne rzeźby devoted to important Belarusians as well as nice sculptures ustawiane w przestrzeni miejskiej, jego prace znajdują się rów- placed in urban space, his works are also found in the off er nież w ofercie paru komercyjnych galerii. Działa też aktywnie of some commercial galleries. He is also active as a curator jako kurator wystaw, ostatnio asystent kuratora głównego przy of exhibitions, lately an assistant of the main curator for the wystawie w pawilonie białoruskim na . Biennale weneckim, exhibition at the Belarusian pavilion at the th Venice Bien- zajmuje się także promocją młodych rzeźbiarzy. Jednak jego nale. Additionally, he deals with the promotion of young największą pasją jest aktywność w ramach grupy POSITIVE sculptors. However, his main passion is the activity within ACTIONS. O tej pasji rozmawialiśmy podczas naszego dru- the framework of the POSITIVE ACTIONS Group. It is giego spotkania w Warszawie. about this passion that we talked during our second meeting in Warsaw. Krzysztof Stanisławski: Co to właściwie znaczy „Pozytywne działania”? Jak doszło do zawiązania się waszej grupy? What do “Positive actions” really mean? How did you set up P V: Jesteśmy po prostu starymi, bliskimi przyja- your group? ciółmi od czasów studiów, a nawet wcześniej, od czasu nauki P V: We are simply old, close friends from studies, w policealnym studium artystycznym w połowie lat . Nie or even earlier, from the period we attended an art college
było jednej idei, która nas połączyła, było ich wiele. W in mid-s. ere wasn’t one idea that connected us, there Voinitski Pavel Actions & Positive r., kiedy jeszcze nie zawiązaliśmy grupy, ale wiedzieliśmy, że were many of them. In , when we had not established chcemy razem działać, otrzymaliśmy zaproszenie ze strony a group yet but we knew that we wanted to work together, Muzeum Sztuki Współczesnej w Mińsku do zorganizowa- we received an invitation from the Museum of Contem- 226 nia wystawy czy jakiegoś innego działania u nich. Podjęli- porary Art in Minsk to organize an exhibition or do some śmy to wyzwanie, bo zawsze chcieliśmy realizować wspólny project for them. We took the challenge, because we had al- projekt, bardziej akcję, niż wystawę obiektów artystycznych. ways wanted to realize a joint project, rather an action than I tak powstała nasza grupa, niejako z potrzeby zrealizowania an exhibition of artistic objects. And this is how our group wspólnego projektu. appeared, in fact out of a need to work on a joint project.
Mówisz o praktycznych kulisach powstania grupy, mnie inte- You are talking about practical circumstances of the group resuje jednak idea przewodnia, jakaś wspólna filozofia dzia- setting up, but I am more interested in the leading idea, łania… a sort of common philosophy of action….. Tak, ale strona praktyczna, potrzeba podjęcia konkretnych Yes, but the practical background or the need for taking up działań, była pierwsza. Musieliśmy dośćNOT szybko opracować FOR COMMERCIALcertain activities was fi rst. We had USE to produce a project projekt. Dopiero w trakcie jego realizacji, później, nadszedł pretty fast. It wasn’t until its realization that we had time czas na refl eksję, powiedzmy natury teoretycznej czy uści- for a refl ection of, let’s say, theoretical nature or defi ning the ślenie idei. Zgadzaliśmy się co do jednego: chcemy pozy- idea. We agreed about one thing: we want positive activi- tywnych działań, podejmowania akcji przede wszystkim ties, undertaking actions fi rst of all of positive infl uence and o pozytywnym oddziaływaniu i znaczeniu. Nie wiedzieli- meaning. We didn’t know exactly what kind of activities śmy dokładnie, jakiego rodzaju to będą działania, wiedzieli- these would be, but we knew for sure that they would have śmy natomiast na pewno, że muszą mieć pozytywną naturę. to have positive nature. We didn’t want to create visually ag- Nie chcieliśmy tworzyć sztuki agresywnej wizualnie, ani tym gressive art, or art with aggressive meaning. We didn’t want bardziej znaczeniowo. Nie chcieliśmy także nikogo uczyć za to teach anybody anything through our art, either. We didn’t pomocą swojej sztuki. Nie chcieliśmy jakiejkolwiek ideolo- want any ideology, or politics, because politics kills any art.
M. in. „Next generation of Belarus sculpture”, Polotsk, Golshany, E.g. „Next generation of Belarusian sculpture”, Polotsk, Golshany, Minsk -. Minsk -. gii, ani polityki, bo polityka zabija każdą sztukę. Chcieli- śmy po prostu komunikacji za pomocą sztuki, rozmowy z odbiorcami.
No dobrze, ale nadal nie rozumiem dlaczego nazwaliście się „Positive Actions”… To tylko nazwa, nie nadawałbym jej tak dużego znaczenia. Próbowaliśmy znaleźć możliwie ogólną, neutralną i pozba- wioną jakichkolwiek inklinacji do jakiejkolwiek ideologii platformę porozumienia bardzo różnych osobowości twór- czych. Nie chcieliśmy tworzyć programu grupy, ani tłuma- czyć, co właściwie chcemy robić.
Czyli programowy brak programu. Opowiedz, proszę, o po- szczególnych członkach grupy. Każdy z nas reprezentuje inną dyscyplinę sztuki. Ja jestem rzeźbiarzem, zajmują mnie więc przede wszystkim proble- my przestrzenne. Dasha Ivanovskaja jest malarką, ukończy- Grupa Positive Actions, Bez tytułu (Grafi ka społeczna) ła Wydział Malarstwa Monumentalnego mińskiej Akade- 2009–10, Mińsk mii, ale to też oznacza, że problemy przestrzeni nie mogą Positive Actions Group,
być jej obce. Oboje z Daszą zajmujemy się również teorią Untitled (Social Graphic Art) Voinitski Pavel & Positive Actions 2009–10, Minsk sztuki. Trzeci członek naszej grupy, Serge Zavizpenets, jest designerem. W swojej twórczości także podejmuje proble- my związane z przestrzenią, a szczególnie przestrzenią ko- We simply wanted to communicate though art, to conduct 227 munikacji społecznej. a dialogue with audience. Przy okazji pragnę zwrócić uwagę, że wszyscy troje ukończy- liśmy tzw. Glebowkę (Szkołę Sztuki im. A. K. Glebowa), OK, but I still don’t understand why you called yourselves o wspaniałych tradycjach i dobrej kadrze wykładowców, “Positive Actions”? dziś ponoć kompletnie podupadłą. W końcu lat . wyszło It’s only a name and I wouldn’t assign such a great meaning stamtąd wielu bardzo aktywnych dziś twórców, jak np. An- to it. We tried to fi nd a possibly general, neutral name, drei Dureika, Maxim Vakultschik i Maxim Tyminko, ak- without any inclinations to any ideology, a platform for tualnie działający w Düsseldorfi e, tworzący sztukę na euro- communication between extremely diverse creative per- pejskim poziomie. Wszyscy skończyliśmy „Glebowkę”. sonalities. We didn’t want to create a group programme or explain what we really want to do. Od 2005 r. grupa POSITIVE ACTIONSNOT zrealizowała FOR 10 COMMERCIAL USE projektów, tylko jeden jako osobną, wyodrębnioną wystawę So a programme without a programme. Could you tell me indywidualną grupy, właśnie tę pierwszą z 2005, pozostałe about particular members of the group? miały formę udziału kolektywu w większych wystawach. Tak było również w przypadku „Otwierając drzwi?” w Centrum Each of us represents a diff erent art discipline. I’m a sculptor, Sztuki Współczesnej w Wilnie i później w warszawskiej Za- and what interests me primarily is spatial problems. Dasha chęcie. Na tej ostatniej wystawie zaprezentowaliście insta- Ivanovskaia is a painter, she graduated from the Monu- lację „Bez tytułu”, ale za to z podtytułem „Grafika społecz- mental Painting Faculty of the Minsk Academy, but it also na”. No i wystąpiliście w uszczuplonym składzie… means that the problems of space can’t be unfamiliar to Tak, Dasza zdecydowała się nie fi rmować swoim nazwiskiem her. Both I and Dasha also deal with the theory of art. e naszego udziału w tej wystawie, protestując przeciwko nad- third member of our group, Serge Zavizpenets, is a design- miernemu, jej zdaniem, upolitycznieniu tego projektu. er. In his work he also deals with issues connected with Nasza „Grafi ka społeczna Bez tytułu” prezentowała akcję space, especially with the space of social communication. z r., zrealizowaną wspólnie ze studentami European By the way, I’d like to mention that all three of us attended the Humianities University (EHU), białoruskiej uczelni działa- so called Glebovka (A.K. Glebov Art School), with great jącej w Wilnie. Był to eksperyment w istocie z zakresu psy- traditions and very good staff of lecturers; it‘s supposed to chologii społecznej, ale zrealizowany przy użyciu środków be very poor now. At the end of the s, many artists very artystycznych. Chcieliśmy doprowadzić do sytuacji, w której actively working now learned there; for example Andrei uczestnicy będą zachowywali się całkowicie „pozytywnie”, Dureika, Maxim Vakultchik and Maxim Tyminko currently powstrzymując się np. przed wydawaniem negatywnych working in Düsseldorf and creating art at a European level. ocen i opinii. Dwunastu studentów wypowiadało się i ryso- We have all graduated from ‘Glebovka’. wało, tworząc materiał, który nazwaliśmy „grafi ką społecz- ną”, nawiązując do idei „rzeźby społecznej” Josepha Beuysa. Since 2005, the POSITIVE ACTIONS Group realized ten Przed i po akcji fotografowaliśmy ich twarze. projects, but only one was a separate, individual exhibition of the group – the first one from 2005, the remaining ones had a form of participation of the team in larger exhibitions. Such was the case with “Opening Doors” at the Centre of Contemporary Art in Vilnius and later in the Warsaw Zachęta Gallery. At that exhibition you presented the installation “No Title”, with a subtitle “Social Graphics”. And you appeared in a limited line-up…. Yes, Dasha decided not to sign her name under our participa- tion in this exhibition, protesting against, in her opinion,
excessively political nature of that project. Voinitski Pavel Actions & Positive Our project, “Social Graphic No Title”, presented an action from produced together with the students of the Eu- ropean Humanities University (EHU), Belarusian univer- 228 sity working in Vilnius . It was an experiment, in fact in the Pavel Voinitski, Dedykacja Victorovi fi eld of social psychology but realized with the use of artistic Pelevinowi, 2000, instalacja, ceramika, odbiornik telewizyjny, 84 x 62 x 38 cm means. We wanted to lead to a situation in which the partic- Pavel Voinitski, Dedication to Victor ipants would be behaving fully ‘positively’, restraining from Pelevin, 2000, installation, ceramicas, e.g. giving negative judgments and opinions. Twelve stu- TV set, 84 x 62 x 38 cm dents were expressing opinions and drawing, creating mate- rial which we called ‘social graphics’, referring to the idea of Joseph Beuys’ ‘social sculpture’ and after the action we were taking photos of their faces. Ostatni projekt grupy pt. “Artificial Honey / Making Honey” formalnie bliższy jest regularnej wystawie.NOT To instalacja FOR z kręgu COMMERCIALThe group’s latest project, titled “ArtificialUSE Honey / Making sztuki site-specific. Czy mógłbyś opowiedzieć o tej realizacji? Honey” is formally closer to a regular exhibition. This is an Projekt narodził się w momencie, gdy mieliśmy już trochę dość installation from the circle of site-specific art. Could you tell działań społecznych i chcieliśmy stworzyć konkretne obiek- us about this work? ty, instalacje. Główna idea miała charakter autorefl eksji. Za- e project was conceived at a moment when he were a little pragnęliśmy stworzyć dzieło, które stanowiłoby metaforę fed up with social activities and wanted to create concrete wspólnoty, twórczej współpracy. Najprostszym skojarzeniem objects, installations. e main idea had the form of a self- były pszczoły i ule, jako naturalne kolektywy doskonałe. refl ection. We desired to create a work of art which would
W projekcie wzięli udział: Elena Kiriachenko, Natalia Tsinkevich, Ale- In the Project took place: Elena Kiriachenko, Natalia Tsinkevich, Ale- xandra Rakshe, Alena Ivanova, Anna Babich, Vera Volchkova, Masha Avilo- xandra Rakshe, Alena Ivanova, Anna Babich, Vera Volchkova, Masha Avi- va, Alina Vorobeva, Anna Kuzmich, Ivan Kravtsov, Lilia Shutova, Anastasia lova, Alina Vorobeva, Anna Kuzmich, Ivan Kravtsov, Lilia Shutova, Anasta- Chernik, Natalia Gorbunova and Anastasia Snitsarenko. Przed dwiema edy- sia Chernik, Natalia Gorbunova and Anastasia Snitsarenko. before the two cjami „Otwierając drzwi?”, „Grafi ka społeczna” była prezentowana w i editions of ‘Opening Doors’, ‘Social Graphics’ was presented in and r. w: Galerii ASP w Mińsku (listopad ) oraz Narodowy Muzeum in: Gallery of Fine Arts Academy in Minsk (NOvember ) and Historii i Kultury w Połocku (marzec-kwiecień ). National Museum of History and Culture in Polotsk (March-April ). Znów pojawiły się też skojarzenia z Beuysem i przykłada- be a metaphor of a community, a creative collaboration. mi stosowania miodu w jego działaniach. Użyliśmy real- Bees were the simplest association as well as beehives as nych uli, opuszczonych przez pszczoły oraz ludzi, przenosi- the natural, perfect teams. Again, there appeared associa- liśmy je wprost z sadów do przestrzeni galeryjnej. Niektóre tions with Beuys and examples how honey was used in his były w kiepskim stanie, rozpadały się, inne były porośnięte actions. We used real hives, deserted by bees and people, mchem. Zbieraliśmy je podczas podróży po wsiach. To był we moved them from orchards straight into gallery space. materiał wyjściowy naszej instalacji. Some of them were shabby and were falling apart, others Szwedzki artysta Christoff er Paues, który z nami pracował were overgrown with moss. We were collecting them dur- przy tym projekcie, malarz, ale i twórca video, zrealizo- ing our journeys through villages. It was the starting mate- wał w oparciu o swoje obrazy serię krótkich fi lmów, które rial for our installation. prezentowaliśmy na monitorach wbudowanych w ule. Po- Christoff er Paues, Swedish artist, who was working with us wstała multimedialna całość: archaiczne, naturalne obiekty, on this project, a painter but also video artist, realized on noszące ślady wieloletniego używania i bytowania w nich the basis of his paintings a series of short fi lms which we rojów pszczół oraz obiekty najnowszej technologii. Opo- were presenting on screens built into the hives. In this way wiadały „pozytywne historie”. a multi-media entirety was created: archaic, natural ob- jects, bearing signs of many-year-long use and existence of Dlaczego zaprosiliście artystę szwedzkiego? swarms of bees and objects of state-of-the-art technology. Pewną rolę odegrały względy praktyczne. Na realizację pro- ey were telling ‘positive stories’. jektu udało nam się uzyskać fundusze ze Szwecji, więc na- turalne wydało się zaproszenie artysty z tego kraju. Dzięki Why did you invite a Swedish artist?
temu mogliśmy wynaleźć i pozyskać ule, zrealizować po- Practical issues played a certain role. We managed to get Voinitski Pavel Actions & Positive szczególne obiekty, zorganizować wystawy i dyskusje, m. funds for the realization of the project from Sweden so it in. w Sztokholmie. Bez tego wsparcia nie doszłoby do rea- seemed natural that we should invite an artist from that lizacji projektu. country. anks to it we could fi nd and acquire the hives, 229 produce particular elements, organize exhibitions and dis- Projekt „miodowy” pokazywaliście w Galerii ASP w Mińsku, cussions, among others in Stockholm. Without this sup- w Narodowym Muzeum Historii i Kultury w Połocku oraz port, the project wouldn’t have been realized. w ramach 4. Biennale Sztuki Współczesnej w Moskwie. To jeden z największych sukcesów artystycznych grupy? You showed the ‘honey’ project at the Fine Arts Academy Pewnie tak, zwłaszcza pokaz w Moskwie na dużym Bienna- Gallery in Minsk, at the National Museum of History and le był spektakularny. Jednak dla mnie najważniejsza była Culture in Polotsk and within the framework of the 4th Bi- edycja połocka. Ponieważ Połock jest duchową i kultural- ennial of Contemporary Art in Moscow. Is this one of the ną stolicą Białorusi. To cudowne, stare i niestety umiera- group’s greatest artistic successes? jące miasto. Toczy się tam bogate życie kulturalne. Lubię Probably yes, especially the presentation in Moscow at the to miasto, tamtejszą publiczność. PonieważNOT była FOR to, jak COMMERCIALlarge Biennial was spectacular .USE Yet, for me it was Polotsk zauważyłeś, realizacja site-specifi c, ważne, a właściwie pod- edition that was the most crucial. Because Polotsk is the stawowe było określenie miejsca i tym wymarzonym miej- spiritual and cultural capital of Belarus. It is a wonderful, scem, w które wkomponowaliśmy naszą instalację były sale old and unfortunately dying out city. It has a rich cultural Muzeum w Połocku. life. I like the city, and its audience. Since it was, as you’ve mentioned, a site-specifi c realization, it was vital, or actual- ly fundamental that we defi ned a place and the dream site into which we composed our installation were the rooms of the Polotsk Museum.
Cały udział artystów białoruskich, którego kuratorem był Pavel Vo- e participation of Belarusian artists, whose curators were Pavel initski i Olga Rybchinskaya nosił tytuł „Inner Landcapes” i obejmował, Voinitski and Olga Rybchinskaya was titled ‘Inner Landscapes’ and apart obok pokazu Positive Actions, także prezentację prac następujących arty- from the ‘Positive Actions’ project it also encompassed works of the follo- stów: Eleny Atrashkevich, Dzianisa Barsukoua, Igora Savchenki i Sergeya wing artists: Elena Atrashkevich, Dzianisa Barsukova, Igor Savchenko and Zhdanovicha. Sergey Zhdanovich.
230 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT
231 NOT FOR COMMERCIAL USE COMMERCIAL FOR NOT Miód artystyczny Artifi cial HoneyArtifi / , 2009–10, in collaboration , 2009–10, przy współpracy / Robiąc miód Grupa Positive Actions, Making Honey with Christoffer Paues (Sweden), installation, 12 beehives, 2 monitors, 2 DVD-players, video and audio sets Christoffera Pauesa (Szwecja), instalacja, 12 uli, 2 monitory, 2 odtwarzacze DVD, aparatura video i audio Positive Actions Group, NOTY NOTES
NOT FOR COMMERCIAL USE ANDREI DUREIKA IIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Grodnie. Malarz, grafi k, rysownik, performer, fotograf, in- Born , in Grodno. Painter, graphic artist, drawer, performer, pho- stalator, teoretyk, kurator. tographer, installator, theoretician, curator.
Edukacja Education / – Liceum Artystyczne im. Glebova, Mińsk, – – Glebov Art College, Minsk. / – Państwowa Białoruska Akademia Sztuk Pięknych, Mińsk, – – State Belarusian Academy of Arts, Minsk. – – Akademia Sztuk Pięknych w Düsseldorfi e, klasa Gerhar- – – Art Academy Düsseldorf, class Gerhard Merz. da Merza. from – team-work on the project REVISION. Lives and works in od – praca zespołowa w ramach projektu REVISION. Mieszka Düsseldorf. i pracuje w Düsseldorfi e. Selected exhibitions Wybrane wystawy – Open City, Festival of Art in Public Spaces, Lublin, – Open City, Festiwal Sztuki w Przestrzeni Publicznej, Lublin, – e Wall is alive, Gallery Leonhard Ruethmueller Contempo- – Kto się boi muzeum?, Muzeum Hof van Busleyden, Mechelen, rary Art, Basel, Belgia, – Who’s Afraid of the Museum?, Stedelijk Museum Hof van Bus- – e Wall is alive, Galeria Sztuki Współczesnej Leonhard Ru- leyden, Mechelen, ethmueller, Bazylea, – e Simple Art of Parody, MOCA Taipei, Taipei, – e Simple Art of Parody, MOCA Taipei, Taiwan, – A Spires Embers, Center of Arts Mystetskyi Arsenal, Kiev, – A Spires Embers, Centrum Sztuki Mystetskyi Arsenal, Kijów, – Good-By, Gallery Podzemka, Minsk, – Good-By, Galeria Podzemka, Mińsk, – Good-By, Art place Für Fortgeschrittene, Berlin, – Białoruskie perspektywy, Galeria Arsenał, Białystok, – RCS- Russian Contemporary Show, HAN JI YUN Contempo- – Good-By, Art place für Fortgeschrittene, Berlin, rary Space, Beijing, – RCS, Han Ji Yun Contemporary, Beijing, – Semantic dislocations: artistic translations, Gallery Bereznitsky, – Semantic dislocations: artistic translations, Galeria Bereznitsky, Berlin, Berlin, – Art Arsenal, Arsenal, Kiev, – Art Arsenal, Arsenal, Kijów, – Co-operative experience, Gallery Halle , Düsseldorf, – Co-operative experience, Galeria Halle , Düsseldorf, – Gallery ”, Düsseldorf, – Galeria , Düsseldorf, – Actual Belarusian Art, Centre of Contemporary Art, Moscow, 233 – Aktualna sztuka białoruska, Centrum Sztuki Współczesnej, – All about Düsseldorf..., Gallery White Box, Munich. Moskwa, – Wszystko o Düsseldorfi e..., Galerie White Box, Monachium.
MIHAIL GULIN IIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Homlu. Malarz, rysownik, performer, autor instalacji. Born in Homel. Painter, drawer, performer, author of the installa- Mieszka i pracuje w Mińsku. tion. Lives and works in Minsk.
Edukacja Education – – Liceum Artystyczne im. Glebova, Oddział w Homlu, – – Artistic Lyceum Glebov, a branch in Homel, – – Białoruska Państwowa AkademiaNOT Sztuk Pięknych, FOR Wydział COMMERCIAL– – e Belarusian State Academy USE of Fine Arts, Faculty of Sztuki Monumentalnej i Dekoracyjne, Mińsk, Monumental and Decorative Arts, Minsk,
Nagrody i wyróżnienia Awards – Odkrywanie kobiety, pierwsza nagroda w konkursie projektu ku- – Discovering a woman, the fi rst prize in the curatorial project ratorskiego “Ku nowoczesnemu muzeum”, Mińsk, “Towards a modern museum”, Minsk, – Najlepszy obiekt sztuki. Konkurs Sztuki Współczesnej Dzień – Best art object. Competition of Contemporary Art “Earth Day Ziemi , Mińsk, ”, Minsk, – pobyt białoruskich artystów na zaproszenie magazynu “Ume- – staying at the invitation of art magazine “Umelec”, Praha. lec”, Praha. Solo exhibitions Wystawy indywidualne – Exhibition of non-children’s drawings, Gallery Ў, Minsk, – Wystawa nie-dziecięcego rysunku, Galeria Ў, Mińsk, – HE BEST, Podzemka Gallery, Minsk, – HE BEST, Galeria Podzemka, Mińsk, – K – P – P, Zoya Gallery, Warsaw, – K – P – P, Galeria Zoya, Warszawa, – HAPPYENDets, S ART Gallery, Moscow, – HAPPYENDets, Galeria S ART, Moskwa, – + = , the Museum of Modern Art, Minsk, – + = , Muzeum Sztuki Współczesnej, Mińsk, Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Wręcz przeciwnie,CSM Winery Red Workshop, Moskwa, – On the contrary, CSM Winery Red Workshop, Moscow, – Vis-ŕ-vis. Miejscowe dialogi, Galeria Ў, Mińsk, – Vis-ŕ-vis. Topical dialogues, Ў Gallery, Minsk, – LitAra. Studia wizualnej poezji, Instytut Goethego, Mińsk, – LitAra Studies of visual poetry, Goethe Institut, Minsk, – Malarstwo Olejne, Galeria Ў, Mińsk, – Oil Painting Gallery Ў, Minsk, – Republikańska Wystawa Młodzieży, Narodowa Galeria Sztuki Pa- – Republican Youth Exhibition, National Art Gallery Art Palace, łac Sztuki, Mińsk, Minsk, – Pracownie Artystów, Miejska Galeria Sztuki Leonida Shcheme- – Studio Artists, Municipal Art Gallery Leonid Shchemelev, leva, Mińsk, Minsk, – Filozofi a mas. Białoruski neo-pop art, Galeria Ў, Mińsk, – Philosophy of the masses. Belarusian neo-pop art, Gallery Ў, Minsk, – Red Corner, Międzynarodowe Targi Sztuki Współczesnej ArtVil- – Red Corner, e International Fair of Contemporary Art nius-, NEC Litexpo, Wilno, – ArtVilnius-, NEC Litexpo, Vilnius, – Białoruski Pawilon na . Biennale w Wenecji, BelExpo, Mińsk, – e Belarusian Pavilion at the rd Venice Biennale, BelExpo, Minsk, – Konkurs Sztuki Współczesnej, Dzień Ziemi , zorganizowany – Competition of Contemporary Art “Earth Day ”, organized przez Ambasadę USA, biblioteki imienia Puszkina, Mińsk, by the Embassy of the US, Pushkin Library, Minsk, – Grafem, Państwowe Muzeum im. Janki Kupały, Mińsk, – Graf, State Museum of Yanka Kupala, Minsk, – e Wheel, Państwowa Szkoła Piękności, Mińsk, – e Wheel, National School of Beauty, Minsk, – BBSM (Białoruskie Biennale Sztuki Współczesnej, jako alternaty- – BBSM (Belarusian Biennale of Contemporary Art, as an alterna- wa do ofi cjalnego I Białoruskiego Biennale Sztuki Współczesnej), tive to the offi cial Belarusian Biennale of Contemporary Art), Gal- Galeria Podzemka, Mińsk, lery Podzemka, Minsk, – HUMOURfest + Igrzyska Olimpijskie. Made in China – Beijing – HUMOURfest + Olympics: Made in China – Beijing , Pal- , Palazzo Trinci, Foligno, Włochy, azzo Trinci, Foligno, Italy, – Nowa Era, Narodowa Galeria Sztuki Pałac Sztuki, Mińsk, – New Era, National Gallery of Art Palace of Arts, Minsk, – Bog Kvitney, Galeria Podzemka, Mińsk, – God Kvitney, Podzemka Gallery, Minsk, – Sport, Narodowa Galeria Sztuki Pałac Sztuki, Mińsk, – Sport, National Gallery of Art Palace of Arts, Minsk, – Republikański Wystawa Młodzieży, Narodowa Galeria Sztuki Pa- – Republican Youth Exhibition, National Art Gallery Art Palace, łac Sztuki, Mińsk, Minsk, – Festiwal sztuki awangardowej Mammoth Państwowa Szkoła Pięk- – Festival of avant-garde art Mammoth, National School of Beauty, ności, Mińsk, Minsk, – Wystawa Republikańska Młodzieży “How I Spent My Summer – Republican Youth Exhibition „How I Spent My Summer ...”, Na- 234 ...”, Narodowa Galeria Sztuki Pałac Sztuki, Mińsk, tional Gallery of Art Palace of Arts, Minsk, – Wystawa malarstwa i rzeźby, Galeria Noyes Pammerhus, – Exhibition of paintings and sculptures, Gallery Pammerhus Greifswald, Niemcy, Noyes, Greifswald, Germany, – Wystawa Malarstwa i Rzeźby, Pałac Grybenav, Meklemburgia, – Exhibition of Painting and Sculpture, Palace Grybenav, Mecklen- Niemcy, burg, Germany, – Eros i anatos, Galeria Ars Longa, Mińsk. – Eros and anatos, Ars Longa Gallery, Minsk. JANNA GRAK IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Mińsku. Rzeźbiarka, instalatorka, malarka, rysowniczka, foto- Born in Minsk. Sculptor, installator, painter, drawer, photographer. grafi czka. Członkini-założycielka REVISION. Mieszka i pracuje w Düs- Founder member of REVISION> Lives and works in Düsseldorf. seldorfi e. NOT FOR COMMERCIAL USE Education Edukacja – – Republicans School Art and Music, Minsk, / – Republikańskie Liceum Plastyczne i Muzyczne, Mińsk, – – Belarusian Academy of Arts, Minsk, / – Białoruska Akademia Sztuk Pięknych, Mińsk, – – Gerrit Rietveld Academy of Arts, Amsterdam, – – Gerrit Rietveld Academy of Arts, Amsterdam, – – Art Academy Düsseldorf, class Daniel Buren. – – Akademia Sztuk Pięknych w Düsseldorfi e, klasa Daniela Burena. Selected exhibitions Wybrane wystawy – Who’s Afraid of the Museum?, Stedelijk Museum Hof van Busley- – Kto się boi Muzeum?, Stedelijk Museum Hof van Busleyden, Me- den, Mechelen, Belgium, chelen, Belgia, – e Simple Art of Parody, MOCA Taipei, Taipei, – Prosta sztuka parodii, MOCA Tajpej, Tajpej, – A Spires Embers, Center of Arts Mystetskyi Arsenal, Kiev, – A Spires Embers, Centrum Sztuki Mystetskyi Arsenał, Kijów, – e wall is alive, Gallery Leonhard Ruethmueller Contemporary – e Wall is alive, Galeria Sztuki Współczesnej Leonhard Ru- Art, Basel, ethmueller, Bazylea, – Belart.by. Young artists from Belarus, Museum of Contemporary – Belart.by. Młodzi artyści z Białorusi, Muzeum Historii Współ- History of Russia, Moscow, czesnej, Moskwa, – Believe me!, Gallery „KIT”, Düsseldorf, – Wierz mi!, Galeria KIT, Düsseldorf, – Semantic dislocations: artistic translations, Gallery Bereznitsky, – Semantyczne dyslokacje: artystyczne tłumaczenia, Galeria Bere- Berlin, znitsky, Berlin, – RCS- Russian Contemporary Show, HAN JI YUN Contempo- – RCS – Współczesny Rosyjski Show, Han Ji YUN Contempora- rary Space, Beijing, ry Space, Pekin, – Good-By, Temporary art space „Für Fortgeschrittene”, Berlin, – Good-By, tymczasowa przestrzeń sztuki “Für Fortgeschrittene”, – Belarusian Perspectives“ (installations and aslo as a member of Berlin, REVISION), Gallery Arsenal, Białystok, – Białoruskie perspektywy “(instalacje i także jako członek REVI- – Art Arsenal, Arsenal, Kiev, SION), Galeria Arsenał, Białystok, – Photo, Gallery Halle , Düsseldorf, – Art Arsenal, Arsenal, Kijów, – Actual Belarusian art, Center Contemporary Art, Moscow, – Fotografi a, Galeria Halle , Düsseldorf, – Gallery , Düsseldorf, – Rzeczywistość białoruskiej sztuki, Centrum Sztuki Współczes- – Co-operative experience, Gallery Halle ,Düsseldorf, nej, Moskwa, – All about Düsseldorf..., Gallery White Box, Munich, – Galeria , Düsseldorf, – In volume I believe in counterbalance, Kunstraum, Düsseldorf. – Co-operative experience, Galeria Halle , Düsseldorf, – Wszystko o Düsseldorfi e..., Galeria White Box, Monachium, – In volume I believe in counterbalance, Kunstraum, Düsseldorf. ARTUR KLINAU IIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Mińsku. Malarz, pisarz, architekt, performer, rzeźbiarz, au- Born in Minsk. Painter, writer, architect, performer, sculptor, tor obiektów, instalacji, fotografi k, scenarzysta, scenograf, krytyk, re- objects’ author, installator, photographer, script writer, stage designer, daktor artystycznego pisma “pARTisan”. Mieszka i pracuje w Mińsku. critic, editor of art magazine “pARTisan”. Lives and works in Minsk. W ukończył studia architektoniczne na Białoruskiej Akademii In he graduated from architecture at the Belarusian Academy of Technicznej. Engineering.
Wystawy indywidualne (wybrane) Solo exhibitions (selected) – Galeria Zoja, Warszawa, – Zoya Gallery, Warsaw, – Giedre Bartelt Galerie, Berlin, – Giedre Bartelt Galerie, Berlin, 235 – GRAZER Rathaus, Graz, – Grazer Rathaus, Graz, – Muzeum Architektury, Wrocław, – Museum of Architecture, Wrocław, – Objazdowy Partisan’s Boutique, Praha, – Traveling Partisan’s Boutique, Prague, – Giedre Bartelt Galerie, Berlin, – Giedre Bartelt Galerie, Berlin, – AT Gallery, Poznań, – AT Gallery, Poznań.
Wystawy grupowe (wybrane) Group exhibitions (selected) – Pawilon Białoruski, . Biennale w Wenecji, – Pavilion of Belarus, Venice Biennale, – Otwierając drzwi? Sztuka białoruska dzisiaj, Zachęta Narodowa – Opening the door? Belarusian art today, Zachęta National Gal- Galeria Sztuki, Warszawa, lery of Art, Warsaw, – Museum of Contemporary Art, Saloniki, – Museum of Contemporary Art, essaloniki, – Otwierając drzwi? Sztuka białoruska dzisiaj, Centrum Sztuki – Opening the door? Belarusian art today, Contemporary Art Współczesnej, Wilno, NOT FOR COMMERCIALCentre, Vilnius, USE – Dah-, National Art Gallery Art Palace, Minsk, – Dah-, National Art Gallery Art Palace, Minsk, – Apollonia Gallery, Strasburg, – Apollonia Gallery, Strasbourg, – e Belarusian Pavilion at the rd Venice Biennale, BelExpo, – e Belarusian Pavilion at the rd Venice Biennale, BelExpo, Minsk, Minsk, – Montag Stiftung, Bonn, – Montag Stiftung, Bonn, – Białoruskie perspektywy, Galeria Arsenał, Białystok, – e Belarusian perspectives, Arsenal Gallery, Białystok, – Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Gdańsk, – Centre for Contemporary Art Łaźnia, Gdańsk, – Kunsthoone Gallery, Tallinn, – Kunsthoone Gallery, Tallinn, – Galeria Wyspa, Gdańsk, – Wyspa Gallery, Gdańsk, – Project Drei Hutten, Bonn, – Project Drei Hutten, Bonn, – Centrum Sztuki Współczesnej, Kijów. – Centre for Contemporary Art, Kiev. ANDREI LOGINOV IIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. roku w Mińsku. Fotograf, performer, artysta video, fi lmowiec. Born in Minsk. Photographer, performer, video artist, fi lmmaker.
Edukacja Education / – Białoruskie Liceum Sztuk Pięknych im. Glebova, Wydziału – – Belarusian Lyceum of Arts, Painting Department, Malarstwa, Mińsk, – – Art Academy Düsseldorf, class Magdalena Jetelova. – – Akademia Sztuk Pięknych w Düsseldorfi e, klasa Magdale- – Meisterschueler (Master of Arts). ny Jetelovej, From founder member of REVISION. Lives and works in Berlin. – Meisterschueler (Master of Arts). Od r. członek-założyciel REVISION. Mieszka i pracuje w Berlinie. Selected exhibitions – Donetsk goes contemporary, Donetsk, Wybrane wystawy – Black stars on a white sky, Another Vacant Space, Berlin, – Donieck staje się współczesny, Donieck, – Inaugural exhibition of Esc Art Centre, Lvov, – Czarne gwiazdy na białym niebie, Another Vacant Space, Berlin, – Fukushima, opening doors with compassion, Lutherkirche, Co- – inauguracyjna wystawa Centrum Sztuki ESC, Lwów, logne, – Fukushima, otwierając drzwi ze współczuciem, Lutherkirche, Kolonia, – LOST WORLDS > < MAKING WORLDS, Gallery – Lost Worlds> Edukacja Education – – Liceum Sztuk Plastycznych im. Glebova, Mińsk, – – Glebov High School of Fine Arts, Minsk, – Stypendium Kunstlerhavz, Bosvil, Szwajcaria – Scholarship Kunstlerhavz, Bosvil, Switzerland, – Stypendium Aargau, Szwajcaria – Scholarship of Aargau, Switzerland. Wystawy indywidualne Solo exhibitions – Cartoon, Galeria Ў, Mińsk, – Cartoon, Gallery Ў, Minsk, – Design Week, Wilno, – Design Week, Vilnius, – Blackmarket, Miejskim Ośrodku Kultury, Valka, Łotwa, – Blackmarket, Municipal Cultural Centre, Valka, Latvia, – Second Heaven: teksty i ilustracje, Muzeum Sztuki Współczes- – Second Heaven: e texts and illustrations, the Museum of nej, Mińsk, Modern Art, Minsk. Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Ona nie może powiedzieć „Niebo”, Galeria Ў, Mińsk, – She can not say „Heaven”, Ў Gallery, Minsk, – Ona nie może powiedzieć „Niebo”, ArtVilnyus-, Litexpo, Wil- – She can not say „Heaven”, Art Vilnius-, Litexpo, Vilnius, no, – Opening the door? Belarusian Art Today, Zachęta National Gal- – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Zachęta Narodowa lery of Art, Warsaw, Galeria Sztuki, Warszawa, – Oil, Ў Gallery, Minsk, – Olej, Galeria Ў, Mińsk, – Opening the door? Belarusian Art Today, Contemporary Art – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Centrum Sztuki Centre, Vilnius, Współczesnej, Wilno, – Vis-a-Vis. Current dialogues, Ў Gallery, Minsk, – Vis-a-Vis. Aktualne dialogi, Galeria Ў, Mińsk, – Letter, Goethe Institut, Minsk, – Litera, Instytut Goethego, Mińsk, – Workshop. Artists, Municipal Art Gallery Shchemelev, Minsk, – Workshop. Artystów, Miejska Galeria Sztuki Shchemeleva, – e Belarusian neo-pop art, Ў Gallery, Minsk, Mińsk, – Gallery Raskolnikoff , Dresden, – Białoruskie neo-pop-artu, Galeria Ў, Mińsk, – Red Corner, ArtVilnyus-, Litexpo, Vilnius, – Galeria Raskolnikoff , Drezno, – e Belarusian Pavilion at the rd Venice Biennale, BelExpo, – Red Corner, ArtVilnyus-, Litexpo, Wilno, Minsk, – Białoruskie Pawilon na . Biennale w Wenecji, BelExpo, – Graf, the Yanka Kupala Museum of Literature, Minsk, Mińsk, – e Wheel, the National School of Beauty, Minsk, – Grafem, Muzeum Literatury im. Janki Kupały, Mińsk, – GOOD-BY, für Fortgeschrittene, Berlin, Podzemka Gallery, – e Wheel, Narodowa Szkoła Piękności, Mińsk, Minsk, – GOOD-BY, für Fortgeschrittene, Berlin, Galeria Podzemka, Mińsk, – BBSI, Podzemka Gallery, Minsk, – BBSI, Galeria Podzemka, Mińsk, – TK und AS, Podzemka Gallery, Minsk, – TK und AS, Galeria Podzemka, Mińsk, – Art from the National Center for Contemporary Art of Belarus, – Współczesna sztuka z Narodowego Centrum Sztuki Współczes- Moscow. nej Białorusi, Moskwa. 237 ALEKSANDR NEKRASHEVICH IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. we wsi Bobrik, k. Brześcia. Mieszka i pracuje w Mińsku. Born in Bobrik, n. Brest. Lives and works in Minsk. Edukacja Education – – Liceum Sztuk im. Akhremchika, Mińsk, – – Akhremchik Art College, Minsk, – – Białoruska Państwowa Akademia Sztuk Pięknych, Wydział – – the Belarusian Art Academy, Minsk, Sztuki Monumentalnej i Dekoracyjne, Mińsk, since – member of the Belarusian Artists’ Union. od – członek Białoruskiego Związku Artystów. Solo exhibitions Wystawy indywidualne NOT FOR COMMERCIAL – Gods and Heroes, Gallery Collection, USE Kiev, – Gods and Heroes, Galeria Kolekcja, Kijów, – Gods and Heroes, Gallery Ў, Minsk, – Gods and Heroes, Galeria Ў, Mińsk, – Magic Trick, Kunstgalerie Parsuna, Salzburg, – Magic Trick, Kunstgalerie Parsuna, Salzburg, – Tuning, Podzemka Art Gallery, Minsk, – Tuning, Galeria Podzemka, Mińsk, – Labyrinth, Gallery Collection, Kiev, – Labirynt, Galeria Kolekcja, Kijów, – Choice of Wind, Gallery Collection, Kiev, – Wybór wiatru, Galeria Kolekcja, Kijów, – Equation with Two Unknown, Podzemka Art Gallery, Minsk. – Równanie z dwiema niewiadomymi, Galeria Podzemka, Mińsk. Group exhibitions Wystawy zbiorowe – II Biennale of Belarusian Painting, Drawing and Sculpture, Pal- – II Biennale Białoruskiego Malarstwa, Grafi ki i Rzeźby, Pałac ace of Art, Minsk, Sztuki, Mińsk, – Art-Kyiv, Arsenal, Kiev, – Art-Kyiv, Arsenał, Kijów, – Letter, Goethe Institut, Minsk, – Litera, Instytut Goethego, Mińsk, – Oil, Gallery Ў, Minsk, – Olej, Galeria Ў, Mińsk, – Belarusian neo-pop-artu, Gallery Ў, Minsk, – Białoruskie neo-pop-artu, Galeria Ў, Mińsk, – Red Corner, Art Vilnius-, LITEXPO, Vilnius, – Red Corner, Art Vilnius-, LITEXPO, Wilno, – Vilnius-Riga, Galeria Arka, Vilnius, – Wilno-Ryga, Galeria Arka, Wilno, – Belarusian Pavilion at rd Venice Biennale, National Exhibition – . Białoruski Pawilon na Biennale w Wenecji, BelExpo, Mińsk, Center BelExpo, Minsk, – Warsztaty, Galeria Akademia, Mińsk, – Art Studio, Academy Art Gallery, Minsk, – Krok, Galeria Labirynt, Biblioteka Narodowa, Mińsk, – Art-Step, Art Gallery Labyrinth, National Library, Minsk, – Międzynarodowa Wystawa “Together”, Pałac Sztuki, Mińsk, – International Exhibition “Together”, the Palace of Art, Minsk, – Słowo i obraz, Galeria Labirynt, Biblioteka Narodowa, Mińsk, – Word and Image, Art Gallery Labyrinth, National Library, Minsk, – Techno-Art, Galeria Uniwersytetu Kultury, Mińsk, – Techno-Art, Art Gallery of the University of Culture, Minsk, – Art-Bulba, Galeria Uniwersytetu Kultury, Mińsk, – Art-Bulba, Art Gallery of the University of Culture, Minsk, – I Biennale Białoruskiego Malarstwa, Grafi ki i Rzeźby, Pałac Sztu- – st Belarusian Biennale of Painting, Graphics and Sculpture, the ki, Mińsk, Palace of Art, Minsk, – Wystawa młodych, Pałac Sztuki, Mińsk, – Bloom Day, Gallery Collection, Kiev, – Głowa śmierci i szarlotka, Galeria ZOYA, Warszawa, – Dead Head and an Apple Pie, ZOYA Art Gallery, Warsaw, – Monumentalna Sztuka Białorusi, Pałac Sztuki, Mińsk, – International Art Forum of CIS Members, Astana, Kazakhstan, – International Art Forum CIS, Astana, Kazachstan – Sejny’ , Dominican Monastery of Sejny, – Sejny , klasztor dominikanów, Sejny, – Moscow International Art Salon – , the Central House of – Dzień Blooma, Galeria Biblioteka, Kijów, Artists, Moscow, – Międzynarodowy Salon Sztuki , TSDM, Moskwa, , – Exhibition of Emerging Artists, Palace of Art, Minsk, – Wystawa Młodych, Pałac Sztuki, Mińsk, – Eros and anatos, Art Gallery Ars Longa, Minsk. – Eros i anatos, Galeria Ars Longa, Mińsk. ULADZIMIR PARFIANOK IIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. . Fotografi k, dyrektor artystyczny i kurator galerii sztuk wizu- Born . Photographer, art director and curator of NOVA gallery of visu- alnych NOVA (–) i od www.novagallery.by, założyciel al arts (–) and since www.novagallery.by, founder and editor i redaktor naczelny białoruskiego internetowego almanachu fotografi cz- of Belarusian photographic web-almanac “Photoscope”, teacher of photog- nego „Photoscope”, nauczyciel fotografi i Centrum Fotografi i w Mińsku. raphy in Minsk Centre of photography. Lives and works in Minsk. Mieszka i prace w Mińsku. Education Edukacja – – Belarusian State University, Minsk, 238 – – Białoruski Uniwersytet Państwowy, Mińsk, – – Studio of Creative Photography Studio- directed by Valery – – Studio Fotografi i Artystycznej Studio- Walerija Lobko, Mińsk, Lobko, Minsk, – praktyki w magazynie KATALOG, Kopenhaga. – practical study in KATALOG magazine, Copenhagen. Nagrody, granty i stypendia Awards, grants and scholarships – Grant z Open Society Institute na realizację projektu wystawy – Grant of Open Society Institute for realization of exhibition „Białoruska Fotografi a: Na skrzyżowaniu wieków”, Galeria sztuk project “Belarusian Photography: At the Junction of Centuries” in wizualnych Nova, Mińsk, Minsk, Gallery of visual arts Nova, – Nagroda IATP (Dostęp do internetu i szkoleń) za stworzenie in- – Grant of IATP (Internet Access and Training Program) for creat- ternetowego almanachu fotografi cznego „Photoscope.by”, ing photographic web-almanac “Photoscope.by”, – Stypendium KulturKontakt (Austria) w dziedzinie fotografi i arty- – Scholarship of KulturKontakt Organization (Austria) in art pho- stycznej (Kunst-und Atelierhaus Horn), tography (Kunst- und Atelierhaus Horn), – Grant Białoruskiej Fundacji Sorosa, projektNOT „ e Eternal FOR Cities”, COMMERCIAL – Grant of the Belarusian Soros Foundation USE for “ e Eternal Cities” Ateny, project, Athens, – Przyznanie Křbenhavn Kulturfond na realizacje wystawy „Lucida – Grant of Kobenhavn Kulturfond for one person exhibition “Luc- momenta” w Fotografi sk Gallery, Kopenhaga, ida momenta” in Fotografi sk Gallery, Copenhagen, – Grant z Białoruskiej Fundacji Sorosa na realizacje projektu wysta- – Grant of the Belarusian Soros Foundation for “Sequenda” exhibi- wy „Sequenda” w Galerii Szósta Linia, Mińsk. tion project in e Sixth Line Gallery, Minsk. Wystawy indywidualne Individual exhibitions – Unreliable Facts from the Spot of Events, M-Gallery, Goethe-In- – Unreliable Facts from the Spot of Events, M-Gallery, Goethe-In- stitut, Mińsk. stitut, Minsk. Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Ciało jest wymagane. . wystawa ze stałej kolekcji Museet Foto- – Body Is Required. e th exhibition from the permanent col- kunst w Odense, Museet Fotokunst Brandts Klaedefabrik, Oden- lection of Museet for Fotokunst in Odense, Museet for Fotokunst se, Dania, Brandts Klaedefabrik, Odense, Denmark, – Dach. Wystawa białoruskiej sztuki, Galeria Kunsthaus Tacheles, – Dach. Exhibition of Belarusian Art, Gallery of Kunsthaus “Tache- Berlin, les”, Berlin, – Hall of Mirrors. Warianty portretu. Wystawa ze stałej kolekcji – Hall of Mirrors. Variants of the Portrait. Exhibition from the Museet Fotokunst w Odense, Museet Fotokunst Brandts Klaede- permanent collection of Museet for Fotokunst in Odense, Mu- fabrik, Odense, Dania. seet for Fotokunst Brandts Klaedefabrik, Odense, Denmark. VICTOR PETROV IIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Mińsku. Malarz, rysownik, performer, kurator. Mieszka Born in Minsk. Painter, drawer, performer, curator. Lives and i pracuje w Mińsku. works in Minsk. Edukacja Education / – Białoruska Państwowa Akademia Sztuk, Mińsk. – – Belarusian State Academy of Arts, Minsk. Wystawy indywidualne Personal exhibitions – Goethe-Institut, Mińsk, – Goethe-Institut Minsk, – Goethe-Institut, Mińsk, – Goethe-Institut Minsk, – Galeria Szósta Linia, Mińsk, – e Sixth Line Gallery, Minsk, – Galeria Szósta Linia, Mińsk. – e Sixth Line Gallery, Minsk. Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Białoruski Pawilon, . Biennale w Wenecji, – Belarusian Pavilion, . Biennale in Venice, / – Inicjator i założyciel grupy artystycznej niezależnej sztuki – – Initiator and founder of art group for independent contem- współczesnej „Forma”. porary art “ e Form”. Od do r. grupa zorganizowała wystawy w Mińsku, wysta- Since till the group had organized exhibitions in Minsk, wy w Estonii (w Kohtla-Järve i Tallinie), wystawy w Moskwie exhibitions in Estonia (in Kohtla-Jarve and in Tallinn), exhibi- i wystawy we Francji i Polsce. tions in Moscow, and exhibitions in France and Poland. – – kurator Międzynarodowego Festiwalu Performance „Na- - – curator of the International Festival of Performance vinki”, Mińsk. “Navinki”, Minsk. Zajmuje się performancem od roku. Make performances since . 239 Wybrane performances Selected performances – Giswill Festival, Szwajcaria, – Giswill Festival, Switzerland, – performance podczas otwarcia Białoruskiego Pawilon na . – Performance during opening Belarusian Pavilion at . Biennale Biennale w Wenecji, in Venice, – NIPAF, Tokyo, Yokohama, Nagano, Japonia, – NIPAF, Tokyo, Yokohama, Nagano, Japan, – Galeria Weld, Sztokholm, – Weld Gallery Stockholm, – Festiwal EPAF, Warszawa, – EPAF Festival, Warsaw, – Festiwal „W kontekście sztuki”, Warszawa, – In the context of art Festival, Warsaw, – Harta Performing Monza, Włochy, – Harta Performing, Monza, Italy, – One Day Festiwal, Giswill, Szwajcaria, – One Day Festival, Giswill, Switzerland, – Galeria Sztuki Współczesnej w Lipsku. – Contemporary Art Gallery, Leipzig. NOT FOR COMMERCIAL USE POSITIVE ACTIONS IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Członkowie grupy: Serge Zavizhenets, ur. oraz Pavel Voinitski, ur. Serge Zavizhenets, b. and Pavel Voinitski, b. , and Dasha , Dasha Ivanovskaia. Mieszkają i pracują w Mińsku. Ivanovskaia, live and work in Minsk. Wystawa indywidualna Solo exhibition – Feel Feels Love, Muzeum Sztuki Współczesnej, Mińsk. – Feel Feels Love, Museum of Contemporary Fine Art, Minsk. Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Krajobrazy, IV Moskiewskie Biennale Sztuki Współczesnej, – Inner Landscapes, IV Moscow Biennale of Contemporary Art, All Wszechrosyjskie Muzeum Rzemiosła i Sztuki Ludowej, Moskwa, Russian Museum of Decorative-Applied and Folk Art, Moscow, – Otwierając drzwi? Sztuka białoruska dzisiaj, Zachęta Narodowa – Opening the Door? Belarusian Art Today, Zachęta National Gal- Galeria Sztuki, Warszawa, tylko dwoje członków grupy: Serge lery of Art, Warsaw, only Serge Zavizhenets and Pavel Voinitski, Zavizhenets i Pavel Voitnitski, – Opening the Door? Belarusian Art Today, Contemporary Art – Otwierając drzwi? Sztuka białoruska dzisiaj, Centrum Sztuki Centre (CAC), Vilnius, Współczesnej, Wilno, – Sanatorium of Arts, State Tretyakov Gallery, Moscow, – Sanatorium Sztuki, Państwa Galeria Trietiakowska, Moskwa, – Biosphere , Gallery of the Palace of Republic, Minsk, – Biosfera , Galeria w Pałacu Republiki, Mińsk, – Belart.by. Young Artists from Belarus. In frames of the Year of Be- – Belart.by. Młodzi artyści z Białorusi. W ramach Roku Kultury larusian Culture in Russian Federation, State Central Museum of Białoruskiej w Federacji Rosyjskiej, Państwowe Centralne Muze- Contemporary Russian History, Moscow, um Historii Współczesnej Rosji, Moskwa, – Illusion, Falsifi cation and Reality (Second edition), Polotsk Na- – Iluzja: fałsz i rzeczywistość (wydanie drugie), Połockie narodowe tional Historical and Cultural Museum-Preserve, Belarusian- Muzeum Historii i Kultury, projekt białorusko-szwedzki, Połock, Swedish project, Polotsk, – Iluzja: fałsz i rzeczywistość, Galeria Białoruskiej Państwowej Aka- – Illusion, Falsifi cation and Reality. Gallery of the Belarusian State demii Sztuk Pięknych, projekt białorusko-szwedzki, Mińsk, Academy of Arts, Belarusian-Swedish project, Minsk, – Oggettuale Pittura, Galeria w Pałacu Republiki, projekt białoru- – Pittura Oggettuale, Gallery of the Palace of Republic, Belarusian- sko-włoski, Mińsk, Italian project, Minsk, – Techno-art: Nowe krawędzie, Galeria w Pałacu Republiki, Mińsk, – Techno-art: New Edges, Gallery of the Palace of Republic, Minsk, – Techno-art: Przestrzeń życia, Galeria w Pałacu Republiki, Mińsk. – Techno-art: Space of Life, Gallery of the Palace of Republic, Minsk. REVISION IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Powstały w r. projekt grupowy REVISION współtworzą: Andrei Established in team project REVISION: Andrei Dureika (Düssel- Dureika (Düsseldorf), Janna Grak (Düsseldorf), Andrei Loginov (Ber- dorf), Janna Grak (Düsseldorf), Andrei Loginov (Berlin), Maxim Tym- lin), Maxim Tyminko (Berlin, Amsterdam) and Maxim Wakultschik inko (Berlin, Amsterdam) and Maxim Wakultschik (Düsseldorf). (Düsseldorf). Selected exhibitions Wybrane wystawy – Your Favorites, Gallery Leonhard Ruethmueller Contemporary – Your Favorites, Gallery Leonhard Ruethmueller Contemporary Art, Basel, Art, Basel, – Your Favorites, Gallery Leonhard Ruethmueller, Basel, – Your Favorites, Gallery Leonhard Ruethmueller, Basel, – Belarusian perspectives (Revision project), Arsenal Gallery, – Białoruskie perspektywy (Revision), Galeria Arsenał, Białystok, Białystok, – Your Favorites, Bereznitsky Gallery for Contemporary Art, Berlin, – Your Favorites, Bereznitsky Gallery for Contemporary Art, Berlin, – Revision, Gallery Mimi Fertz, New York, – Revision, Gallery Mimi Fertz, New York, – Revision, Bereznitsky Gallery for Contemporary Art, Berlin, – Revision, Bereznitsky Gallery for Contemporary Art, Berlin, 240 – Revision. Fünf weißrussische Künstler und ‘Russische Avantgar- – Revision. Fünf weißrussische Künstler und ‘Russische Avantgarde’ de’ (Pięciu artystów białoruskich i “Rosyjska awangarda”), BBK, (Five Belarusian Artists and “Russian Avant-garde”), BBK, Kunst- KunstForum, Düsseldorf. Forum, Düsseldorf. IGOR SAVCHENKO IIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Mińsku. Fotograf, autor konceptualnych działań i projektów Born in Minsk. Photographer, author of conceptual actions and medialnych, pisarz. Mieszka i pracuje w Mińsku. mixed media projects, writer. Lives and works in Minsk. Edukacja Education / – studiował cybernetykę i automatyczne systemy sterowania na – – studied cybernetics and automatic control systems at the Be- Białoruskim Uniwersytecie PaństwowymNOT Informatyki FORi Radioelek- COMMERCIALlarusian State University of Informatics USE and Radioelectronics, troniki, ma wyższe wykształcenie inżyniera elektryka. graduated University Degree Electrical Engineer. / – Valery Lobko Studio Fotografi i Artystycznej, Mińsk. – – Valery Lobko Creative Photography Studio, Minsk. Nagrody Awards – Nagroda Fundacji Kodak-Pathe na Międzynarodowym Salonie de – Prize by Kodak-Pathe Foundation at Salon International de la Re- la Recherche Photographique, Royan we Francji. cherche Photographique, Royan, France. Wystawy indywidualne i projekty Solo exhibitions and projects – Obraz za nim, Galeria Fotografi i w Ratuszu, Graz, – A Picture Behind Him. Photography Gallery in Town Hall of – Wileńska Galeria Fotografi i, Wilno, Graz, Graz, – Abecadło gestów, Museum Historii Nidy, Nida, Litwa, – Vilnius Photography Gallery, Vilnius, – Moderato, RTR Gallery, Paryż (wraz z Shunsuke Ohno), – Alphabet of Gestures. Nida History Museum, Nida, Lithuania, – Presentation of End of Words. Home Collection, Galeria Ў, – Moderato, RTR Gallery, Paris (together with Shunsuke Ohno), Mińsk, – Presentation of End of Words. Home Collection project, Ў Gal- – Robienie zdjęć, Galeria Podzemka, Mińsk, lery, Minsk, – Muzeum Antanasa Moncio, Połąga, Litwa, – Taking Pictures, Podzemka Gallery, Minsk, – Obraz za nim, Small & Co, Paryż, Paris Photo , – Antanas Moncio Museum, Palanga, Lithuania, – Komentowanie krajobrazów, Giedre Bartelt Galerie, Berlin. – e Picture Behind Him, Small&Co, Paris, Paris Photo , – Commented Landscapes, Giedre Bartelt Galerie, Berlin. Wystawy zbiorowe – Cinematograf. . Marc Chagall Art Center, Witebsk, Muzeum Group exhibitions Sztuki Współczesnej, Mińsk, – Cinematograf. . Marc Chagall Art Center, Vitebsk, Contempo- – Książki artystyczne, Errata Museum, St Petersburg, rary Art Museum, Minsk, – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Zachęta Narodowa – Artist’ Book Museum, Errata Museum, St. Petersburg, Galeria Sztuki, Warszawa, – Opening the Door? Belarusian Art Today, Zachęta National Gal- – Ona nie może powiedzieć “Niebo”, Galeria Ў na Artvilnius’, lery of Art, Warsaw, Litexpo, Wilno, – She Cannot Say ‘Heaven’ project, Ў Gallery at Artvilnius’, Li- – Na horyzontach, Fotomuseum Winterthur, Winterthur, Szwaj- texpo, Vilnius, caria, – On Horizons, Fotomuseum Winterthur, Winterthur, Switzerland, – Krajobrazy wewnętrzne, . Biennale moskiewskie, Muzeum Rze- – Inner Landscapes, th Moscow Biennale, Museum of Decorative miosła i Sztuki Stosowanej, Moskwa, Applied and Folk Art, Moscow, – Expedition-. Polesie, Miejska Galeria Sztuki Leonida Scheme- – Photographic Expedition-. Polesie, Leonid Schemelyov Munici- lyova, Mińsk, pal Art Gallery, Minsk, – Bitter Sweet, Doswell Galeria Rosscarbery, County Cork, Ir- – Bitter Sweet, Doswell Gallery, Rosscarbery, County Cork, Ireland, landia, – Art.Intouch, Museum of Contemporary Art, Minsk, – Art.Intouch, Muzeum Sztuki Współczesnej, Mińsk, – All my Loving, Łódź Art Center, Łódź, – All My Loving, Łódź Art Center, Łódź, – Secluded. F/Stop – . Festival für zeitgenoessische Fotografi e, – Secluded. F / Stop – . Festiwal współczesnej fotografi i, Lipsk, Leipzig, – Les Russes!, Galerie Orel Art, Paryż, – Les Russes! Galerie Orel Art, Paris, – Krajobrazy wewnętrzne, Muzeum Sztuki Współczesnej, Mińsk, – Inner Landscapes, Museum of Contemporary Art, Minsk, – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Centrum Sztuki – Opening the Door? Belarusian Art Today, Contemporary Art Współczesnej, Wilno, Centre, Vilnius, – Sztuki wizualne. Nowe praktyki, Galeria Ў, Mińsk, – Visual Arts. New Practices, Ў Gallery, Minsk, – Galeria Expedition-, Igor Peshekhonov Studio, Mińsk, – Photographic Expedition-, Igor Peshekhonov Studio, Minsk, – Portrety, RTR Gallery, Paryż, – Portraits, RTR Gallery, Paris, – AIPAD Show, reprezentowany przez Nailya Alexander Gallery, – AIPAD Show, represented by Nailya Alexander Gallery, New 241 Nowy Jork, York, – Białoruski Pawilon na . Biennale w Wenecji, BelExpo, Mińsk, – Belarus Pavilion at rd Venice Biennial, BelExpo, Minsk, – Home Bound. Kunst: Raum Sylt Quelle, Rantum, Wyspa Sylt, – Home Bound. Kunst:raum Sylt Quelle, Rantum, Island of Sylt, Niemcy, Germany, – Sektor prywatny, Biblioteka Puszkin, Mińsk, – Private Sector, Pushkin Library, Minsk, – Ścieżka wizualne, Nailya Alexander Gallery, Nowy Jork, – e Visual Path, Nailya Alexander Gallery, New York, – Good-by. II Festiwal Kultury Białoruskiej, Für Fortgeschrittene, – GOOD-BY. II Festival of Belarusian Culture, Für Fortgeschrit- Berlin, tene, Berlin, – Poza Murami, Noordelicht Festival , Holandia, – Beyond Walls, Noordelicht Festival , e Netherlands, -Białoruskie perspektywy, Galeria Arsenał, Białystok, -Belarusian Perspectives, Gallery Arsenal, Białystok, – Znakomite miejsce, Leonid Schemelyov Miejska Galeria Sztuki, – Marvelous Place, Leonid Schemelyov Municipal Art Gallery, Mińsk, Minsk, – Przemysł Światła, Muzeum BiałoruskiejNOT Państwowej FOR Akademii COMMERCIAL – Industry of Light, Museum of BelarusianUSE State Academy of Arts, Sztuk Pięknych, Mińsk, Minsk, – Raj utracony, Zentrum Paul Klee, Berno, – Lost Paradise – e Angle’s Gaze, Zentrum Paul Klee, Bern, – Białoruskie Identity c’Art, Kunstihoone, Tallin, – Belarusian Identity c’Art, Kunstihoone, Tallinn, – Idee fi xe: Konceptualna Fotografi a na Białorusi, –, Fuji – Idee fi xe: Conceptual Photography in Belarus, –, Fuji Film Galerijos, Kowno, Film Galerijos, Kaunas, – One Shot Każdy, Museet dla Fotokunst Brandts, Odense, Da- – One Shot Each, Museet for Fotokunst Brandts, Odense, Denmark, nia, – Unforseen, Nailya Alexander Gallery, New York, – Nieprzewidziane, Nailya Alexander Gallery, Nowy Jork, – Zomertentoonstelling, Berendsen Galerie, Rotterdam, – Zomertentoonstelling, Berendsen Galerie, Rotterdam, – About Love, Nailya Alexander Gallery, New York, – O miłości, Nailya Alexander Gallery, Nowy Jork, – Elisabeth Lecourt & Igor Savchenko, Berendsen Galerie, Rot- – Elisabeth Lecourt & Igor Savchenko, Berendsen Galerie, Rot- terdam, terdam, – e Collection I. Portraits –, Fotomuseum München, – Kolekcja I. Portrety –, Fotomuseum München, Mona- Munich, chium, – Identity beyond Identity. Award for Contemporary Photography – Tożsamość poza Tożsamością. Nagroda Współczesnej Fotografi i Federico Vender, Palazzo dei Panni, Arco – Trento, Italy. im. Federico Vendera, Palazzo dei Panni, Arco – Trento, Włochy. SERGEI SHABOHIN IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Nowopołocku. Grafi k, fotograf, instalator, performer, kurator, re- Born in Novopolotsk. Graphic artist, photographer, installator, per- daktor artystycznego portalu internetowego. Mieszka i pracuje w Mińsku. former, curator, internet art portal editor. Lives and works in Minsk. Edukacja Education – Republikańskie Liceum Artystyczne im. Ahremchika, Mińsk, – Ahremchik’s Republican College of Art, Minsk, – Białoruska Państwowa Akademia Sztuki, Mińsk. – e Belarusian State Academy of Arts, Minsk, Wystawy indywidualne Individual exhibitions – ST()RE, ArtBoom Tauron Festival, Kraków, – ST()RE, ArtBoom Tauron Festival, Kraków, – Ў, auto-projekt, Galeria Ў, Mińsk, – Ў, auto project, Gallery Ў, Minsk, – Vermes, Schaubude eater, Berlin, – Vermes, Schaubude eater, Berlin, – Barocco, Galeria Nordens Ljus, Sztokholm, – Barocco, Gallery Nordens Ljus, Stockholm, – start, Biblioteka im. Majakowskiego, Nowopołock, – start, Library named after Mayakovsky, Novopolotsk, – KCK & J, Nowopołock. – KCK&J, Novopolotsk. Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Brzmienie ciszy. Sztuka przeciw dyktaturze, EFA Project Space, – Sound of Silence: Art Against Dictatorship, EFA Project Space, Nowy Jork, New York, – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Zachęta Narodowa – Opening the Door? Belarusian Art Today, Zachęta National Gal- Galeria Sztuki, Warszawa, lery of Art, Warsaw, – Sztuki wizualne. Nowe praktyki, Galeria Ў, Mińsk, – Visual arts. New practices, Gallery Ў, Minsk, – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Centrum Sztuki – Opening the Door? Belarusian Art Today, Contemporary Art Współczesnej, Wilno, Centre, Vilnius, – Vis-a-vis. Rzeczywiste dialogi, Galeria Ў, Mińsk, – Vis-a-vis. Actual dialogues, Gallery Ў, Minsk, – ЛІТÄRA. Wizualne badanie poezji, Goethe-Institut, Mińsk, – ЛІТÄRA. Visual study of poetry, Goethe-Institut, Minsk, – Obraz olejny, Galeria Ў, Mińsk, – Oil painting, Gallery Ў, Minsk, – Filozofi a tłumu. Białoruski neo-pop art, Galeria Ў, Mińsk, – e crowd philosophy. Belarusian neo-pop art, Gallery Ў, Minsk, – Red Corner, Art-Vilnius , Wilno, – Red corner, Art-Vilnius, Vilnius, 242 – Refl exionen, Galeria Raskolnikow, Drezno, – Refl exionen, Gallery Raskolnikow, Dresden, – Białoruski pawilon na Biennale w Wenecji, Belexpo, Mińsk, – Belarusian Pavilion on Venice Biennale, Belexpo, Minsk, – CTRL + ART, Pałac Sztuki, Mińsk, – CTRL+ART, Palace of Arts, Minsk, – Festiwal Begehungen, Chemnitz, – Festival Begehungen, Chemnitz, – Toten Kopf und apfel strudel, cz. , Galeria Podzemka, Mińsk, – Toten kopf und apfel strudel, vol. , Gallery Podzemka, Minsk, – Toten Kopf und apfel strudel, cz. , Galeria Zoya, Warszawa, – Toten kopf und apfel strudel, vol. , Gallery Zoya, Warsaw, – Koło, Narodowa Szkoła Piękności, Mińsk, – Wheel, National Beauty School, Minsk, – Galeria, Teatr Zwycięstwa, Mińsk, – Photographic, Victory eater, Minsk, – Chas Nový, Pałac Sztuk Pięknych, Mińsk, – Novy chas, Palace of Arts, Minsk, – . Międzynarodowa Wystawa Książki, Belexpo, Mińsk, – International Book Exhibition, Belexpo, Minsk, – Szkoła , Galeria Akademii Sztuk Pięknych, Mińsk, – School , Gallery of the Academy of Arts, Minsk, – Reha Art, Galeria Uniwersytetu Kultury,NOT Mińsk. FOR COMMERCIAL – Reha Art, Gallery of the University USE of Culture, Minsk. ANTONINA SLOBODCHIKOVA III IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Mińsku. Malarka, rysowniczka, performerka, instalatorka. Born in Minsk. Painter, drawer, performer, installator. Lives and Mieszka i pracuje w Mińsku. works in Minsk. Edukacja Education / – Liceum Artystyczne, Mińsk, – – Art College, Minsk, – – Białoruska Państwowa Akademia Sztuki, Mińsk. – – Belarusian State Academy of Arts, Minsk. Wystawy indywidualne Solo exhibitions – Odkrycie kobiecości, Galeria Ў, Mińsk, – Showdown Women, Ў Gallery, Minsk, – He best, Galeria Podzemka, Mińsk, – He best, Gallery Podzemka, Minsk, – K-R-R, Galeria Zoya, Warszawa, – K-R-R, Gallery ZOYA, Warsaw, – + = , Museum of Modern Sztuk Pięknych, Mińsk. – +=, Museum of Modern Fine Arts, Minsk. Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Filozofi a tłumu. Białoruski neo-pop art, Galeria Ў, Mińsk, – e crowd philosophy. e Belarusian neo-pop art, Ў Gallery, – Art Vilnius’ Międzynarodowe Targi sztuki współczesnej, Li- Minsk, tewskie Centrum Wystawiennicze Litexpo, Wilno, – Art Vilnius’ International Contemporary Art Fair, Lithuanian – Białoruski Pawilon na . Biennale w Wenecji, Centrum Wysta- Exhibition Center Litexpo, Vilnius, wiennicze Belexpo, Mińsk, – Belarusian Pavilion at d Venice Biennale, Belexpo Exhibition – Aff ordable Art Fair, Kolekcja Wiosna – Battersea Park, Center, Minsk, Londyn, – Aff ordable Art Fair Spring Collection – Battersea Park, – Grafem, Muzeum Janka Kupały, Mińsk, London, – Koło, pokaz grupowy w Narodowej Szkole Piękna, Mińsk, – Grapheme, Janka Kupala Museum, Minsk, – . Biennale Sztuki Współczesnej Białorusi, Mińsk, – Wheel, group show at the National School of Beauty, Minsk, – Międzynarodowy Konkurs HUMOURfest – Igrzyska Olim- – st Belarusian Contemporary Art Biennale, Minsk, pijskie: Made in China – Beijing , Palazzo Trinci, Foligno, – International Competition HUMOURfest – e Olympic Włochy, Games: Made in China – Beijing , Palazzo Trinci, Foligno, – Festiwal Awangardowej Sztuki Mamut, Mińsk, Italy, – Posttradition, Pałac Sztuki, Mińsk, – Festival of vanguard art Mammoth, Minsk, – Wystawa Malarstwa i Rzeźby, Ministerstwo Spraw Zagranicz- – Posttradition, Palace of Arts, Minsk, nych, Mińsk, – Exhibition of Painting and Sculpture, e Ministry of Foreign – Wystawa Malarstwa i Rzeźby Greeveen Palace, Niemcy, Aff aires, Minsk, – Wystawa Malarstwa i Rzeźby, Pommernhus Gallery, Greifswald, – Exhibition of Painting and Sculpture, Greeveen Palace, Germany, Niemcy. – Exhibition of Painting and Sculpture, Pommernhus Gallery, Greifswald, Germany. MAXIM TYMINKO IIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Czernihowie na Ukrainie. Artysta wideo, fotograf, perfor- Born in Chernigov, Ukraine. Video artist, photographer, perform- mer, reżyser, aktor. Członek-założyciel REVISION. W utworzył er, fi lmmaker, actor. Founder member of REVISION. – creation grupę artystyczną Cosmosfi lm Bolka i Lolka. of art group BOLEK & LOLEK cosmosfi lm. 243 Edukacja Education / – Liceum Artystyczne im. Glebova, Mińsk, – – Glebov Art College, Minsk, – – Akademia Sztuk Medialnych, Kolonia, Prof David Lar- – – Academy of Media Arts, Cologne, by Prof. David Larcher, cher, prof Anthony Moore, dr Siegfried Zielinski. Prof. Anthony Moore, Prof. Dr. Siegfried Zielinski. Nagroda Award – Nagroda Promocyjna / Nam June Paik Award – International – Promotional Award/ Nam June Paik Award – International – Media Art Prize NRW, NRW Kunststiftung. – Media Art Prize NRW of the Kunststiftung NRW. Wybrane wystawy Selected exhibitions – wystawa indywidualna, Galeria Ў, Mińsk, – Solo exhibition, Ў Gallery, Minsk, – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Zachęta Narodowa – Opening the Door? Belarusian Art Today, Zachęta National Gal- Galeria Sztuki, Warszawa, NOT FOR COMMERCIALlery of Art, Warsaw, USE – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Centrum Sztuki – Opening the Door? Belarusian Art Today, Contemporary Art Współczesnej, Wilno, Centre, Vilnius, – Erased Walls, Mediations Biennale, Poznań, – Erased Walls, MEDIATIONS Biennale, Poznań, – Kto się boi Muzeum?, Stedelijk Museum Hof van Busleyden, – Who’s Afraid of the Museum?, Stedelijk Museum Hof van Bus- Mechelen, Belgia, leyden, Mechelen, Belgium, – e Wall is alive, Galeria Sztuki Współczesnej Leonhard Ru- – e Wall is alive, Gallery Leonhard Ruethmueller Contempo- ethmueller, Bazylea, rary Art, Basel, – Prosta sztuka parodii, MOCA Tajpej, Tajpej, – e Simple Art of Parody, MOCA Taipei, Taipei, – A Spires Embers, Centrum Sztuki Mystetskyi Arsenal, Kijów, – A Spires Embers, Center of Arts Mystetskyi Arsenal, Kiev, – Good-By, Galeria Podzemka, Mińsk, – Good-By, Gallery Podzemka, Minsk, – Good-By, tymczasowa przestrzeń sztuki “Für Fortgeschrittene”, – Good-By, Temporary art space “Für Fortgeschrittene”, Berlin, Berlin, – RCS- Russian Contemporary Show, HAN JI YUN Contempo- – RCS – Współczesny Rosyjski Show, Han Ji YUN Contempora- rary Space, Beijing, ry Space, Pekin, – Bereznitsky Gallery & Gallery Boccara, New York, – Bereznitsky Gallery & Gallery Boccara, Nowy Jork, – Altstadtherbst Kulturfestival, Düsseldorf, – Altstadtherbst Kulturfestival, Düsseldorf, – Bereznitsky Gallery, Kiev, – Bereznitsky Gallery, Kijów, – BEGUILING ORPHEUS. Live opera performance, Museum of – BEGUILING ORPHEUS, opera performance na żywo, Muzeum Applied Art, Cologne, Sztuki Stosowanej, Kolonia, – – Co-operative experience, Halle , Düsseldorf. – – Co-operative experience, Halle , Düsseldorf. RUSLAN VASHKEVICH IIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Mińsku. Malarz, rysownik, fotografi k, autor instalacji, video, Born in Minsk. Painter, illustrator, photographer, installator, video, tekstów odautorskich, kurator i koordynator wystaw. Mieszka i pracuje wtiter, curator. Lives and works in Minsk. w Mińsku. Education Edukacja – internship at the Cite Internationale des Arts, Paris, – staż w Cite Internationale des Arts, Paryż, – Practice and scholarship in the Künstlerhaus Boswil, Switzerland, – Praktyki i stypendium w Künstlerhaus Boswil, Szwajcaria, – internship at the Cite Internationale des Arts, member of the Cite – staż w Cite Internationale des Arts w Paryżu, członek Cite Inter- Internationale des Arts, Paris, nationale des Arts, Paryż, – Practice and fellowship in Hannover, – Praktyki i stypendium w Hanowerze, – the Academy of Fine Arts in Minsk, Department of Monumental – Akademia Sztuk Pięknych w Mińsku, Wydział Malarstwa Monu- Painting and Decorative Arts. mentalnego i Sztuki Zdobniczej, Solo exhibitions Wystawy indywidualne - Museum, Manege, Moscow, – Muzeum, Manege, Moskwa, – Museum, National Art Museum, Minsk, – Muzeum, Narodowe Muzeum Sztuki, Mińsk, – Richter Scale, Ў Gallery, Minsk, – Skala Richtera, Galeria Ў, Mińsk, – Art-Manege, Moscow, – Art-Manege, Moskwa, – M + M, the Museum of New Art, Pärnu, Estonia, – M + M, Muzeum Nowej Sztuki, Pärnu, Estonia, – Rhymes, Podzemka Gallery, Minsk, – Rhymes, Galeria Podzemka, Mińsk, – De Twee Pauwen Gallery, e Hague, – De Twee Pauwen Gallery, Haga, – End of the World, Gallery Collection, Kiev, – Koniec Świata, Galeria Kolekcja, Kijów, – RW ++++, National Museum of History and Culture, Minsk, 244 – RW ++++, Narodowe Muzeum Historii i Kultury, Mińsk, – Crime in Paradise, Gallery Collection, Kiev, – Crime in Paradise, Galeria Kolekcja, Kijów, – Happy Endeets, Museum of Contemporary Art, Minsk, – Happy Endian, Muzeum Sztuki Współczesnej, Mińsk, – Gallery L `dell` Elogio Effi mero, Casale, Italy, – Galeria L` Elogio dell` Effi mero, Casale, Włochy, – Art Gallery of Polotsk, Polotsk, – Połocka Galeria Sztuki, Połock, – Civica Galerie Saint-Vincent, Aosta, Italy. – Civica Saint-Vincent Galerie, Aosta, Włochy, Group exhibitions Wystawy zbiorowe – Open the door? Belarusian art today, Zachęta National Gallery of – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Zachęta Narodowa Art, Warsaw, Galeria Sztuki, Warszawa, – Open the door? Belarusian art today, CAC Contemporary Art – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Centrum Sztuki Centre, Vilnius, Współczesnej CAC, Wilno, – Art-Kyiv, Arsenal, Kiev, – Art-Kyiv, Arsenal, Kijów, NOT FOR COMMERCIAL – Litara, Goethe Institute, Minsk, USE – Litara, Instytut Goethego, Mińsk, – . Vilnius Painting Triennial: False Recognition, CAC Contem- – . Wileńskie Triennale Malarstwa: False Recognition, Centrum porary Art Centre, Vilnius, Sztuki Współczesnej CAC, Wilno, – Booby Trap ., Q-Contemporary Gallery, Beirut, Lebanon, – Booby Trap ., Q-Contemporary Gallery, Bejrut, Liban, – Alla Gloria Military, Aircraft Gallery, Bratislava, – Alla Gloria Military, Aircraft Gallery, Bratysława, – Cinematograph – , Marc Chagall Museum, Vitebsk, – Cinematograf – , Muzeum Marca Chagalla, Witebsk, – Illusion, falsifying reality, Art Gallery of Polotsk, Polotsk, – Iluzja, fałszowanie rzeczywistości, Połocka Galeria Sztuki, Połock, – Gender Check, Zachęta National Gallery of Art, Warsaw, – Gender Check, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, – Q-Contemporary Gallery, Beirut, Lebanon, – Q-Contemporary Gallery, Bejrut, Liban, – Illusion, falsifying reality, Gallery of the Academy of Fine Arts, – Iluzja, fałszowanie rzeczywistości, Galeria Akademii Sztuk Pięk- Minsk, nych, Mińsk, – Gender Check, MUMOK, Vienna, – Gender Check, MUMOK, Wiedeń, – East Lockt / East Up, Romerapotheke Galerie, Zurich, – Ost Lockt / East Up, Romerapotheke Galerie, Zurych, – e fi rst Biennial of Contemporary Art, Art Palace, Minsk, – . Biennale Sztuki Współczesnej, Pałac Sztuki, Mińsk, – e Unknown Russia – , the Museum of Contemporary Russian – e Unknown Russia – , Museum of Contemporary Russian Art, New York, Art, Nowy Jork, – New Angelarium, Moscow Museum of Contemporary Art, – New Angelarium, Moskiewskie Muzeum Sztuki Współczesnej, Moscow, Moskwa, – Social, Kunstihoone, Tallinn, – Social, Kunstihoone, Tallinn, – Man & Woman, Museum of Contemporary Art, Pärnu, Esto- – Man & Woman, Muzeum Sztuki Współczesnej, Pärnu, Estonia, nia, – Art-Madrid, Madryt, – Art-Madrid, Madrid, – . Biennale Sztuki w Wenecji (w katalogu Biennale jako formal- – . Venice Biennale of Art (Belarusian exhibition/pavilion), ny pawilon białoruski), – Art Moscow, Central House of Artists, Moscow, – Art Moscow, Centralny Dom Artystów, Moskwa, – Balota Empire, Centre for Contemporary Art, Kiev. – Balota Empire, Centrum Sztuki Współczesnej, Kijów, Projects curatorial Projekty kuratorskie – e Belarusian Pavilion at the rd Venice Biennale, BelExpo, – Białoruski Pawilon na . Biennale w Wenecji, BelExpo, Mińsk, Minsk. koordynator projektu. PAVEL VOINITSKI IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Homlu. Absolwent: Mińskiej Państwowej Szkoły Artystycz- Born in Gomel. Artist, curator, art-critic, and educator. He is nej im. A. Glebova (), Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuk a Professor of Architectural Design Department at Belarusian National Pięknych, Wydział Rzeźby (licencjat, ). Doktor teorii sztuki () Technical University. Graduated: Minsk State School of Arts named na Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuk Pięknych. W latach – after A. Glebov (), Belarusian State Academy of Arts in Sculpture odbył kursy podyplomowe w zakresie teorii sztuki współczesnej (BA degree, ) and PhD degree in Art eory () from the Bela- w Concordia University (Montreal) i York University (Toronto). Arty- rusian State Academy of Arts. In – he took some postgradu- sta, kurator, krytyk sztuki i pedagog. Profesor architektury na Wydzia- ate courses in eory of Contemporary Art in Concordia University le Wzornictwa Białoruskiego Narodowego Uniwersytetu Technicznego. (Montreal) and York University (Toronto). Member of a group POSI- Członek POSITIVE ACTIONS. Mieszka i pracuje w Mińsku. TIVE ACTIONS. He lives and works in Minsk. Nagrody artystyczne, stypendia i dotacje (wybrane): Art-awards, fellowships and grants (selected): – laureat konkursu Partnerstwa Wschodniego dla najlepszych pro- – winner of the contest for the Eastern Partnership best projects jektów i inicjatyw kulturalnych “Kultura ponad granicami” za and cultural initiatives “Culture above Borders” with the project 245 projekt International Public Art Symposium w Mińsku, of International Public Art Symposium in Minsk, – American Council of Learned Societies, stypendium, – American Council of Learned Societies, short term grant in the humanities, Wystawy indywidualne i zbiorowe (wybór z ok. 60) – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Zachęta Narodowa Solo and group exhibitions (selected from circa 60) Galeria Sztuki, Warszawa, – Opening the door? Belarusian Art Today, Zachęta National Gal- – Otwierając drzwi? Białoruska sztuka dzisiaj, Centrum Sztuki lery of Art, Warsaw, Współczesnej CAC, Wilno, – Opening the door? Belarusian Art Today, Contemporary Art – Sanatorium Sztuki, Państwowa Galeria Trietiakowska, Moskwa, Centre (CAC), Vilnius, – Wystawa Rzeźby Olimpijskiej, Pekin i głównych miast Chin. – Sanatorium of Arts, State Tretyakow Gallery, Moscow, – Olympic Sculptures Exhibition, Beijing and main cities of China. Prace kuratorskie (wybrane) – Krajobrazy, projekt specjalny w ramachNOT IV Biennale FOR moskiew- COMMERCIALCuratorship (selected) USE skiego (współpraca: Olga Rybchinskaya), Moskwa, kurator na- – Inner Landscapes, special project of IV Moscow Biennale (in col- rodowy, laboration with Olga Rybchinskaya), Moscow, – – Pawilon Republiki Białoruś na . Biennale Sztuki w Wene- – – assistant curator of the Pavilion of the Republic of Belarus at cji, asystent kuratora, th Venice Biennale, – Raum für Raum (Space Space), Goethe-Institut w Europie – local curator of the Raum für Raum (Space for Space) for Wschodniej i Azji Środkowej, Mińsk, lokalny kurator, Goethe-Institut in Eastern Europe and Central Asia, Minsk, – – Nowa generacja w białoruskiej rzeźbie, Galeria Oddzia- – – curator of the Next Generation in Belarusian Sculpture, Gal- łu Narodowego Muzeum Sztuki Republiki Białoruś, Golshany; lery of Branch of the National Art Museum of the Republic of Połockie Narodowe Muzeum Historyczne i Kulturalne, Połock, Belarus, Golshany; Polotsk National Historical and Cultural Muzeum Sztuki Współczesnej, Mińsk. Museum-Preserve, Polotsk; Museum of Contemporary Fine Arts, Minsk. MAXIM WAKULTSCHIK IIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Ur. w Mińsku. Malarz, fotograf, instalator, rzeźbiarz. Członek-zało- Born in Minsk. Painter, photographer, installator, sculptor. Founder życiel REVISION. member of REVISION. Edukacja Education – – Akademia Sztuk Pięknych w Düsseldorfi e. - – Düsseldorf Art Academy, Düsseldorf. Mieszka i pracuje w Düsseldorfi e. Lives and works in Düsseldorf. – recognition award Switch On!, Light award , Gräfelfi ng, Nagrody Germany, – Light Award , Gräfelfi ng, Niemcy, – Special price for originality, Kunstpreis Wesseling, Wesseling, – Specjalne wyróżnienie za oryginalność, Kunstpreis Wesseling, Germany, Wesseling, Niemcy, – Art Award PSD Bank Rhein-Ruhr, Düsseldorf, – Art Award Banku PSD Rhein-Ruhr, Düsseldorf, – Art Award Savingbank Bayreuth; Kubo Art Award, Joung Artist – Art Award Savingbank Bayreuth; Art Award Kubo, Konkurs dla Competition, Stadtwerke Herne AG, Herne; Emprice Art Award Młodych Artystów, Stadtwerke Herne AG, Herne; Art Award , Museum NRW-Forum, Düsseldorf, Emprice , Muzeum NRW-Forum, Düsseldorf, – Kö-Galerie Art Award, Düsseldorf; Caspar von Zumbusch Price, – KO-Galerie Art Award, Düsseldorf; Caspar von Zumbusch Prize, Herzebrock-Clarhorst, Herzebrock-Clarhorst, – Union Competition, Diploma, Moscow. – Konkurs Związku Artystów, dyplom, Moskwa. Selected solo exhibitions Wybrane wystawy indywidualne – Kunstvereins Barsinghausen, Barsinghausen, Germany, – Kunstvereins Barsinghausen, Barsinghausen, Niemcy, – Art Stage Singapore, with Gallery Frank Pages, Germany, Switzer- – Art Stage Singapur, Galeria Pages Frank, Niemcy, Szwajcaria, land, – – In Between Days, Von Fraunberg Art Gallery, Düsseldorf, – – In Between Days, Von Fraunberg Art Gallery, Düsseldorf, – – Contemporary Istambul, Galeria Frank Pages, Niemcy, Szwaj- – – Contemporary Istanbul, with gallery Frank Pages, Germany, caria, Switzerland, – – Galerie der Pinakothek der Moderne, Monachium, – – Galerie an der Pinakothek der Moderne, München, – – Muzeum Kunstsammlungen der Stadt Limburg, Niemcy, – – Museum Kunstsammlungen der Stadt Limburg, Limburg, Ger- – Turmgalerie im Schoss Augustusburg, Niemcy, many, 246 – Galeria Miejska Petershagen, Petershagen, Niemcy, – Turmgalerie im Schoss Augustusburg, Germany, – Nocny pociąg do Moskwy, Kunstlerloge, Ratingen, Niemcy, – Municipal Gallery Petershagen, Petershagen, Germany, – Mobilność, Galeria im Griesbad, Ulm, – Night train to Moscow, Kunstlerloge, Ratingen, Germany, – Wschód-Zachód Night Train, von Fraunberg Art Gallery, Düssel- – Mobility, Gallery im Griesbad, Ulm, dorf, – East-West Night Train, von Fraunberg Art Gallery, Düsseldorf, – Schein und Wirklichkeit, Kunstverein Oberhausen, – Schein und Wirklichkeit, Kunstverein Oberhausen, – Dwuwartościowość, Galeria Nolte, Münster, – Ambivalences, Gallery Nolte, Münster, – Bacznie obserwowane pociągi, Anya Tish Gallery, Houston, – Closely Watched Trains, Anya Tish Gallery, Houston, – Public Inside, von Fraunberg Art Gallery, Düsseldorf, – Public Inside, von Fraunberg Art Gallery, Düsseldorf, – Oszustwo, Burkhard Eikelmann Galerie, Düsseldorf, – Deception, Burkhard Eikelmann Gallery, Düsseldorf, – Oszustwo, Kunsthalle Neufer am Park, Pirmasens, Niemcy, – Deception, Kunsthalle Neufer am Park, Pirmasens, Germany, – Dualności, Anya Tish Gallery, Houston, – Dualities, Anya Tish Gallery, Houston, – Werbel, Kunstraum Glashaus, Düsseldorf,NOT FOR COMMERCIAL – Snare, Kunstraum Glashaus, Düsseldorf, USE – Tożsamość, Galeria Seidel, Kolonia. – Identity, Gallery Seidel, Cologne. Wystawy zbiorowe Group exhibitions – Nowe Państwa Sztuki Współczesnej, Galeria Nolte, Münster, – New States of Contemporary Art, Gallery Nolte, Münster, – Galeria Frank Strony, Crans-Montana, Szwajcaria, – Gallery Frank Pages, Crans-Montana, Switzerland, – In Between Days, von Fraunberg Art Gallery, Düsseldorf, – In Between Days, von Fraunberg Art Gallery, Düsseldorf, – Kto się boi muzeum?, Muzeum Hof van Busleyden, Mechelen, – Who‘s afraid of the museum?, Museum Hof van Busleyden, Belgia, Mechelen, Belgium, – Na Co, Anya Tish Gallery, Houston, – On What, Anya Tish Gallery, Houston, – Seewerk , Seewerk Moers, Niemcy, – Seewerk , Seewerk Moers, Germany, – Krieg der Engel, Kunstverein Talstrasse, Halle, – Krieg der Engel, Kunstverein Talstrasse, Halle, – Galeria Oben, Chemnitz, Niemcy, – Gallery Oben, Chemnitz, Germany, – Galeria Sztuki Współczesnej Rütmüller, Bazylea, – Gallery Rütmüller Contemporary Art, Basel, – Prosta sztuka parodii, Muzeum Sztuki Współczesnej Taipei, Taipei, – e Simple Art of Parody, Museum of Contemporary Art Taipei, – Switch On – Gräfelfi ng, Gräfelfi ng, Niemcy, Taipei, – Kim jestem?, Buergerhaus, Hürth, Niemcy, – Switch On – Gräfelfi ng, Gräfelfi ng, Germany, – Light Switch, Anya Tish Gallery, Houston, – Who I am?, Buergerhaus, Hürth, Germany, – RCS – Współczesny Rosyjski Show, Han Ji YUN Contempora- – Light Switch, Anya Tish Gallery, Houston, ry Space, Beijing, – RCS – Russian Contemporary Show, HAN JI YUN Contempo- – Russische Variationen, Landdrostei, Pinneberg, Niemcy, rary Space Gallery, Beijing, – Good-by, tymczasowa przestrzeń sztuki “Für Fortgeschrittene”, – Russische Variationen, Landdrostei, Pinneberg, Germany, Berlin, – Good-by, Temporary art space „Für Fortgeschrittene“, Berlin, – Neuer Aachener Kunstverein, Jahresgaben, Aachen, – Neuer Aachener Kunstverein, Jahresgaben, Aachen, – Arsenal Sztuki, Artforum Arsenal, Kijów, – Art Arsenal, Municipal Artforum Arsenal, Kiev, – Fotografi a, Galeria Christine Hoelz, Düsseldorf, – Photo, Gallery Christine Hoelz, Düsseldorf, – Biały, Anya Tish Gallery, Houston, – White, Anya Tish Gallery, Houston, – Galeria Miejska, Kaarst, Niemcy, – Municipal Gallery, Kaarst, Germany, – Bewegung, Dynamik und Kraft, Galeria Miejska Schwingeler – Bewegung, Dynamik und Kraft“, Municipal Gallery Schwinge- Hof, Wesseling, Niemcy, ler Hof, Wesseling, Germany, – Aktualna sztuka białoruska, Centrum Sztuki Współczesnej, – Current Belorussian Art, Centre for Contemporary Art, Mos- Moskwa, cow, – Co-operation experience, Galeria Christine Hoelz, Düsseldorf, – Co-operative experience“, Gallery Christine Hoelz, Düsseldorf, – Neue Gesellschaft für Kunst bildende, Berlin. – Neue Gesellschaft für bildende Kunst, Berlin. 247 NOT FOR COMMERCIAL USE NOT FOR COMMERCIAL USE Krzysztof Stanisławski ur. 1956, mieszka i pracuje w Warszawie, absolwent Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego (dyplom 1979), krytyk sztuki i filmu, niezależny kurator, redaktor pism artystycznych: „Sztuki”, „Projektu” (redaktor naczelny), „Art & Business” (redaktor naczelny), autor ok. 30 książek o współczesnej sztuce i filmie. born 1956, lives and works in Warsaw, graduated of the Institute of Polish Culture at the Warsaw University (diploma 1979), art and film critic, independent curator, editor of art magazines: “Sztuka”, “Projekt” (editor-in-chief), “Art & Business” (editor-in-chief), author of circa 30 books on contemporary art and film. NOT FOR COMMERCIAL USE NOT FOR COMMERCIAL USE