Asomedya • ANKARA SANAYİ ODASI DERGİSİ • KASIM-ARALIK 2017

ANKARA SANAYİ ODASI YAYIN ORGANIDIR • KASIM-ARALIK 2017 asomedya • ANKARA SANAYİ ODASI DERGİSİ • KASIM-ARALIK 2017

www.yenersan.com.tr Ü DÜNYANIN HER NOKTASINA 3!®,)+4!´)9/25:

3IZINSA¯L±¯±N±ZBIZIM¦NCELI¯IMIZDIR°µTEBUY¬ZDEN Aµ±LAR±VEILALAR± ±S±LAR±N±SABITTUTARAKTAµ±YORUZ*. $¬NYAN±NENOK¬LKESINEUANHAVAYOLUOLARAKILA TAµ±MAC±L±¯±HIZMETIMIZLED¬NYAN±NHERYERINE SA¯L±KG¦T¬R¬YORUZ

!KTIF3±CAKL±K+ONTROLL¬+ONTEYNERLAR

www.turkishcargo.com | 0 850 333 0 777

İÇİNDEKİLER

ANKARA SANAYİ ODASI DERGİSİ 6 KASIM-ARALIK 2017 İMTİYAZ SAHİBİ ANKARA SANAYİ ODASI (ASO) Adına YÖNETİM KURULU BAŞKANI NURETTİN ÖZDEBİR Sorumlu Yazı İşleri Müdürü OKAN SAYKUN Yayın Türü/Aralığı YEREL SÜRELİ / İKİ AYLIK Yönetim Yeri Atatürk Bulvarı No:193 Kavaklıdere/ ANKARA Telefon : (0312) 417 12 00 Faks : (0312) 417 52 05 Web: www.aso.org.tr E-mail: [email protected] VERİMLİLİĞİN Yayına Hazırlık ANAHTARI

Genel Yönetmen AKILLI Gürhan DEMİRBAŞ Genel Yönetmen Yardımcısı MAKİNELER Eser SOYGÜDER YILDIZ Görsel Yönetmen Hakan KAHVECI Editör 30 Selim ÖZGEN [email protected] Grafik ve Sayfa Tasarımı Ömer OZAN Kurumsal Satış Yöneticisi Özlem ADAŞ [email protected] Reklam Rezervasyon Mehtap YILDIRIM Tel: 0212 440 2839 [email protected] İletişim Tel: 0212 440 27 63 - 0212 440 27 64 [email protected] www.ajansdyayincilik.com Baskı İstanbul Basım Promosyon Basın Ekspres Yolu Cemal Ulusoy Cad. 86 No:38/A 34620, Sefaköy-İstanbul [email protected] Tel: (0212) 603 26 20 * Reklamlar, reklam veren şirketin sorumluluğundadır. * Dergimizde yayımlanan yazı ve fotoğraflar Ankara Sanayi Odası’nın izni alınarak, kaynak belirtilerek, tam veya özet alıntı yapılarak kullanılabilir. * asomedya dergisi, Ankara Sanayi Odası’nın ücretsiz, süreli yayınıdır. 74 102

2 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 66 Ortak sorun 66 90 girdi maliyeti İŞ YÖNETİMİ Uzmanlar, IT departmanlarında çalışanların, şirketleri veri hırsızlığına açık hale getirebileceği noktasında uyarıyor. CEO 46 Ulusoy Elektrik CEO’su Sait Ulusoy, ilk işe eşinin, “Ev her zaman alınır, iş yeri alalım” demesiyle başladığını belirtiyor. Ulusoy’un gençlere tavsiyesi ise çok açık: Önce tecrübe sahibi olun sonra girişimci...

YUVARLAK MASA 66 Bu ayki yuvarlak masa KAPAK KONUSU toplantısında, ASO Kağıt Ürünleri Endüstriyel internet, dijital sanayinin 6 ve Baskı İşleri Sanayi Komitesi, 46 getirdiği bir verimlilik kavramı sektöre ilişkin sorunları ve çözüm olarak üretim sistemlerinde devasa önerilerini paylaştı. değişimleri de peşinde sürüklüyor. 2020 yılında endüstriyel internet ALTERNATİF kullanan makinelerin sayısı 74 PAZARLAR 50,1 milyar olacak ve sadece Sırbistan, hem ekonomik ilişkiler verimlilik artışı ekonomiye hem de Türk ürünlerinin AB’ye 10-15 trilyon dolarlık katkı ulaşımı açısından Türkiye için kilit sağlayacak. ülke konumunda.

ASOMEDYA SİNEMA HABER TURU 30 86 Sinemanın yakışıklı jönü Salih *Somalili bakandan Türk Güney, yaşlılığı “Sen karar verdiğin yatırımcılara davet an yaşlısın” diye tanımlayor. *Sanayiciler dijital dönüşümü anlattı GEZGİN *THY ile Ankara’dan Paris’e 92 Özbekistan, doğuyla batıyı direkt uçuş kolaylığı İpek Yolu üzerinden bağlayan, *Model fabrika Ankara’da kültürlerin, dinlerin ve ticaretin 98 hayata geçiyor kesişme noktası olan ülke olarak doğal zenginlikleriyle göz OSB’LERDEN kamaştırıyor. *Arslan: “ASO 1. OSB’nin ülke 35 ekonomisine katkısı büyük” ÇEVRE 98 Şehir planlamacıları hava *OSB Yasası’ndaki değişiklik kirliliğiyle mücadele etmek için için çağrı yapıldı teknolojiden faydalanarak kentleri *Yemen heyeti OSTİM modelini şehir ağaçlarıyla donatıyor. inceledi SAĞLIK 102 Beyninizi risklerden korumak SEKTÖR ANALİZİ elinizde. Zamanın şafağı olarak adlandırılan 52 insan uygarlığının başlangıcından HOBİ beri kullanılan sihirli malzeme 104 Tutkunuz özgürlüğe dönüşsün. kompozitler, geleceği şekillendiriyor. Mucize materyal olarak tanımlanan NEREDE NE YENİR? kompozitler, kullanıldıkları her 106 Ankaralılar balığı Gece’de tadıyor. ürünün daha hızlı, daha güçlü ve daha dayanıklı olmasını sağlıyor. 106 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 3

BAŞYAZI

Nurettin ÖZDEBİR Ankara Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Türkiye yoluna devam ediyor...

ilindiği üzere 2017 yılının üçüncü çeyreğinde Türkiye kıyaslamalara göre; erkeklerde iş gücüne katılma oranı 0,6 puan- ekonomisi yüzde 11,1’lik büyüme performansı elde etti. lık artışla yüzde 73,1, kadınlarda ise bir puanlık artışla yüzde 34,5 BSanayinin ve özelde imalat sanayinin yüzde 15’e yakın bü- olarak gerçekleşti. Kadınlarımızın istihdama katılımının erkeklere yümesi Türk sanayicileri olarak bizleri memnun etti. Hain darbe göre daha yüksek seyretmesi sevindirici olmanın ötesinde, eko- girişiminin bir yıl sonrasında bu boyutta bir büyüme, Türkiye nomiye olan güvenin de en net göstergesi. ekonomisinin ne derece güçlü olduğunu ortaya koyuyor. Bir yıllık Ankara Sanayi Odası olarak bu yıl yaratılan 1,5 milyonluk sürede hükümetimiz ve özel sektörümüz uyum içerisinde sür- istihdama önemli bir katkıda bulunduk ve çabalarımızın so- dürülebilir bir büyümeyi tesis etmeyi başardı. Yılın genelindeki nucu olarak en çok istihdam artıran üçüncü il olmayı başardık. büyüme performansıyla Türkiye’nin, Çin’in büyüme rakamını ge- Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısı üzerine bu çerek bu sene en yüksek büyümeyi gerçekleştiren ülke olmasını yılın şubat ayında istihdam seferberliği başlattık. Ankara’daki bekliyoruz. Nitekim ekim ayındaki sanayi üretim endeksi değeri çeşitli sanayi odaklarında çok sayıda toplantı yaparak, üyeleri- bu yolda yürümeye devam ettiğimizi net bir şekilde gösteriyor. mizi yeni istihdam yaratma konusunda motive ettik. Başarılı bir İmalat sanayi özelinde de büyüme göz dolduruyor. 2016 çalışma dönemi sonucunda nisan ayında da en çok istihdam yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 3,1 daralan imalat sanayi bu artışı gerçekleştiren üyelerimizi ödüllendirdik. 2017’nin Aralık çeyrekte yüzde 15.2’lik büyüme performansı yakaladı. Temmuz, ayı içerisinde Cumhurbaşkanlığı’nda gerçekleştirilen ‘İstihdam ağustos ve eylül aylarında imalat sanayi üretim endeksleri değe- Şurası’nda da Sayın Cumhurbaşkanımız bizi ödüllendirdi ve rinin zirve yapması, bu performansın öncü göstergeleri. Sanayi tüm Ankara adına ödülü hep birlikte aldık. Bu, tüm Ankara iş ciro endeksi eylül ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde dünyasının gururu. 32 arttı. Üçüncü çeyrek büyüme rakamlarıyla somutlaştırılan bu Bunların yanı sıra Cumhurbaşkanımız tarafından açıklanan performans bize, tüm zorluklarına rağmen Türk sanayicisinin yeni istihdam teşvikleriyle yeni bir süreç daha başladı. Açıklanan yoluna devam ettiğini gösteriyor. teşvikler incelendiğinde, imalat sanayine özel bir önem verildiği Türkiye’nin bu büyümesi aynı zamanda istihdamda da ken- net bir şekilde dikkat çekiyor. Sigorta prim desteğinin ilk kez dini gösterdi. Bugüne kadar büyümeye rağmen yeterli istihdam prime esas kazanç üzerinden verilecek olması, genç, kadın ve yaratılamadığı söyleniyordu. Ne var ki, üçüncü çeyrekte Türkiye engellilerin teşvikten daha uzun süre yararlanabilmeleri ve 2020 hem milli gelir olarak büyüdü hem de işsizlikte rakamı aşağı yılı sonuna kadar geçerli olması bir yandan rekabetçiliğimizi çekmeyi başardı. İşsizlikteki azalma iş gücüne katılım oranındaki artırırken diğer yandan da uzun dönemli planlama yapılma- artışa rağmen geçekleşti. İş gücü 2017 yılı Eylül döneminde bir sına olanak tanıyacak. Cumhurbaşkanımızın TOBB üyeleri için önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 128 bin kişi artarak yeni istihdam yaratma çağrısının karşılık bulacağına yürekten 32 milyon 215 bin kişi, iş gücüne katılma oranı ise 0,8 puan ar- inanıyorum. Ankara Sanayi Odası ve Ankaralı sanayiciler olarak tarak yüzde 53,6 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan bu yıl gösterdiğimiz gayreti 2018 yılında da devam ettireceğiz.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 5 KAPAK KONUSU ÜRETİMDE VERİMLİLİĞİN ANAHTARI ENDÜSTRİYEL İNTERNET

Akıllı makinelerin kendi aralarında iletişim kurmasıyla ‘düşük maliyet, verimli üretim’ hayali, endüstriyel internet sayesinde gerçek oluyor. 2020’de 50 milyar makinenin birbirine bağlanacağını söyleyen uzmanlar, sadece yüzde 1'lik verim artışının petrol sektöründe 90, enerjide 66 ve havacılıkta 30 milyar dolar tasarruf sağlayacağına dikkat çekiyor. Endüstriyel internet sayesinde ortaya çıkan toplam verimlilik artışı ise 10-15 trilyon dolar, yani ABD’nin bugünkü gayrisafi milli hasılası kadar bir kazanç...

6 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 7 KAPAK KONUSU

çinde yaşayanlar farkında olmasa veriler ve teoriler üzerine kurduğu bir dönem olarak karşımıza çıkıyor. da 1984 ilginç bir yıldı. Dünya filmleriyle ünlü. The Abyss, Titanic, İGeorge Orwell’ın 1949’da yazdığı Avatar gibi filmleriyle tanınan James 2020’DE 50,1 MİLYAR '1984' isimli romanının gerçekleşip Cameron’ın hareket noktasını bilim- MAKİNE KULLANACAK gerçekleşmediğini tartışıyordu. Aynı deki son gelişmeler ve teoriler oluş- İmalat odaklı makinelerin bir- yıl, Apple dünyada efsane haline turuyor. 'Terminator' filmi vizyona birine bağlanması üzerine kurulan gelecek Macintosh veya kısaca Mac girdiğinde internet sivil yaşamda bi- endüstriyel internet, dijital sanayinin adıyla bilinen fare ve grafik arayüz linmese de Amerika’nın ağ merkezli getirdiği bir kavram olarak üretim kullanan ilk başarılı bilgisayar mo- savaş stratejisi kapsamında yaklaşık sistemlerinde devasa değişimleri de delini piyasaya sundu. Bill Gates, 12 yıldır kullanılıyordu. Cameron peşinde sürüklüyor. Bugüne kadar rakibine karşı hamle olarak bir sene belki de bu noktada ticari kaygıla- bütün ilgiyi üzerinde toplayan, 20 sonra çıkardığı Windows 1.0 adı ve- rı da düşünerek geleceğin karanlık yıldır kullandığımız tüketici interneti, rilen program üzerine çalışıyordu. 13 versiyonunu filme çekmişti. 1,6 trilyon dolarlık ekonomi oluştu- yaşındaki Elon Musk ise kendi yap- O dönemde hayal olarak görül- ruyor. Digital in 2017 Global Over- tığı Blastar isimli oyununu yaklaşık se de günümüz uygarlığı ‘endüstri- view Raporu’na göre 2017 yılında 500 dolara satmayı başarmıştı. Tüm yel internet’ tanımıyla makinelerin tüm dünyada internet kullanıcı sayısı bunlar olurken aynı yıl vizyona giren kendi aralarında iletişim kurduğu, yaklaşık 3,7 milyar kişi. bir film büyük bir tartışma başlattı... durumsal farkındalık geliştirdiği bir 2020 yılında endüstriyel internet dünyanın kapısını aralıyor. Küresel kullanıcısı makinelerin sayısı ise 50,1 İNSANOĞLUNUN ALGISI DEĞİŞECEK çapta üretim için kullanılan bütün milyar olacak ve sadece verimlilik Terminator filminde, çizilen gele- ekipmanların daha verimli çalışmak, artışı 10-15 trilyon dolarlık ekonomik cek tablosu oldukça karamsardı. Ma- veri üretmek, optimize olmak ve katkı sağlayacak. Uzmanlar gelecek kineler, düşünüp mantık yürütüyor, olası sorunları yaşanmadan öngö- 25 yılda endüstriyel internetin şu an birbirleriyle ve çevreleriyle iletişim rebilmek için kullandığı endüstri- kullandığımız tüketici internetinden kurup duruma uyum sağlıyordu. Fil- yel internet, Cameron’un karanlık çok daha büyük katma değer yara- min senaryosunu yazıp yönetmenli- gelecek vizyonunun aksine üretim tacağına dikkat çekerek, yatırımcı ve ğini yapan James Cameron, bilimsel gücünü tamamen değiştirecek yeni girişimcileri uyarıyor...

8 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017

KAPAK KONUSU

ÜÇ YILDA BİLENLERİN ORANI rine göre daha fazla yıprandığı gibi YÜZDE 13’TEN YÜZDE 81’E ÇIKTI detaylar öngörülebiliyor. Bu şekilde Henüz yolun başında olan en- beklenmeyen arızaların önüne geçi- düstriyel internetle ilgili yapılan lerek üretimin devamlılığı sağlana- Accenture’un araştırması bu iddi- biliyor. Aynı zamanda bu makinede ayı doğrular nitelikte. Araştırmaya işlenen hammaddeler de konvan- göre 2014 yılında tüketicilerin yüzde siyonel yöntemlerle takip ediliyor. 13’ü endüstriyel interneti biliyordu. Endüstriyel internet tedarik sürecini 2016 yılına gelindiğinde endüstriyel üretim zincirine bağlayıp üretimin internet ve uygulamalarını bilen iş miktarına göre gerekli hammadde- dünyası ve hükümet çalışanlarının lerin siparişini bile verebiliyor. Bir oranı yüzde 81’e ulaşmıştı. 2017’de rüzgâr santralinden örnek vermek endüstriyel internetin ağırlığı daha gerekirse her bir türbinin içindeki, da artıyor ve etkilemediği neredeyse jeneratörün torkundan pervane hızı hiçbir endüstri yok. ve motor yalpalamasına kadar birçok değeri ölçen sensörlerden sürekli SANAYİCİNİN NE İŞİNE YARAYACAK? veri üretilebiliyor. Bu veriler işlen- Endüstriyel internetin üretimi diğinde ise performansı iyileştirmek nasıl etkilediğine daha derinden için birçok yol ortaya çıkıyor. bakmak istersek öncelikle bu kadar cihazın nasıl internete ve birbirlerine BİNDİĞİNİZ UÇAK ATMOSFERDEKİ bağlandıklarını, bunun verimliliği HAVA ARAÇLARIYLA KONUŞACAK nasıl artırdığını anlamamız gerekiyor. Sanayiciler için yenilikler bunun- ENDÜSTRİYEL İNTERNET Herhangi bir fabrikada çalışan maki- la sınırlı değil, büyük üretim süreçle- nelerin içerisinde yer alan sensörler, rini ve binlerce makineyi birbirine ve VE NESNELERİN endüstriyel internetin gücüyle sürekli tedarik süreçlerine bağlama ihtiyacı- İNTERNETİ NEDİR? veri üretiyor. Bu veriler analiz edil- nı fark eden General Elektric firması, diğinde makinenin basınç, ısı gibi 2016 yılında endüstriyel makinelerin Genel olarak akıllı makinelerin, gelişmiş değerleri ve optimum çalışma süre- temel işletim sistemi Predix’i tanıttı. analitik araçların ve yaratıcı insanların bir leri ortaya çıkabiliyor. Bu sayede bir Bugün pek fark edilmese de Predix, araya gelmesiyle geleceği şekillendirecek makinenin ne zaman bakıma ihtiyaç makinelerin konuşması anlamına akım olarak tanımlanan endüstriyel inter- duyduğu, hangi parçasının diğerle- geliyor. net, temel olarak tüketici internetinden ayrılıp, küresel çapta üretim için kullanılan bütün ekipmanların daha verimli çalışmak, Facebook’un 2017 yılında veri üretmek, optimize olmak ve olası so- açıkladığı rakamlara göre runları yaşanmadan öngörebilmek için dünyanın en büyük sosyal kullandığı internet anlamına geliyor. Bu ağına üye olanların sayısı 2 bağlamda endüstriyel internet (lloT) nes- milyar civarında. Forbes’un nelerin interneti (loT) kavramının alt kate- araştırmasındaysa gorisi olarak değerlendirilebilir. Nesnelerin internete bağlı cihazların interneti, giyilebilir ürünlerden akıllı fırınlara sayısı 2020 yılında kadar internete bağlanabilen her şeyi kap- 50,1 milyar olacak. sarken, endüstriyel internet imalat odaklı makinelerin birbirine bağlanması üzerine kuruluyor. Endüstriyel internet havacılık, savunma, sağlık ve enerji gibi yüksek riskli sektörlerde kritik makineleri ve sensörleri birbirine bağlıyor. Bağlantılı olduğu sek- törlerin başında ise, başarısızlığın veya olu- şacak arızanın insan hayatını tehdit eden veya başka acil durumlarla sonuçlanacağı sistemler geliyor.

10 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 Geleceği çok yönlü olarak şekillendiriyoruz

Festo Scharnhausen Teknoloji Tesisi, esneklikle hızın nasıl birleşebileceğinin kanıtı. Endüstri 4.0’ın mümkün olduğu ölçüde uygulandığı tesiste manuel üretim ve modüler montaj hatları arasındaki sinerji sayesinde 1040 çeşit ürün üretmek mümkün.

Yazılım uygulamaları tarafından kontrol edilen dünya- nın ilk valfi olan Festo Motion Terminal VTEM, elektrik ve pnömatik devrelerin avantajlarını birleştiriyor. Bu teknoloji, mekanik, elektronik ve yazılımın birleştiril- mesi ile 50’den fazla farklı ürünün fonksiyonlarını tek başına içeriyor.

444 1 378 www.festo.com.tr KAPAK KONUSU

Petrol ve gaz endüstrisinde 90 milyar dolar

Enerji sektöründe 66 milyar dolar SANAYİNİN ŞOK Endüstriyel internetle ortaya çıkan verimlilik DALGASI: artışı sayesinde 10-15 trilyon dolarlık kazanç ENDÜSTRİNİN sağlanacağı öngörülüyor. Bu rakam hemen hemen DÖNÜŞÜMÜ dünyanın en büyük ekonomisi Amerika Birleşik Devletleri’nin İş dünyasının geleceği endüstriyel internet, bugünkü gayrisafi milli üretkenliği ve ekonomik kalkınmayı ciddi hasılasına yakın bir miktar. oranda artıracak. Yazılım tanımlı makine altyapısı, makine yazılımını donanımdan ayrıştırarak insanlara uzaktan otomatik gö- VERİM ARTIŞI Endüstriyel internetin sadece yüzde rüntüleme, yönetme ve endüstriyel varlıkları 1'lik verim artışı sağlaması durumunda güncelleme olanağı verecek. Bu durum sektörlere sağlayacağı tasarruf oranları: verimlilik artışında akıl almaz sıçramaların yaşanması demek. Endüstriyel internetin stratejik önemi de burada gizli.

Sağlıkta 60 milyar dolar

Havacılıkta 30 milyar dolar

12 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 13 KAPAK KONUSU

Örnek vermek gerekirse bir ha- sı, beklenen bir gelişmeydi. Ancak durumlarından kaynaklanıyor ve kü- vaalanında trafiği düzenleyen kule endüstriyel internet, üretimin içinde resel hava yolu endüstrisine yılda yerine, tüm uçakların birbiriyle ha- bir noktada yer alıyor. Türbinlerden 8 milyar dolara mal oluyor. Yük- berleştiği bir dünya. Endüstriyel yeni nesil lokomotiflere kadar sayısız lenecek önleyici bakım sistemiyle internetinin getirdiği olanaklar bu makine, endüstriyel internet teknolo- havadayken teknisyenlerle iletişi- kadarla sınırlı değil... General Elekt- jileri ve machine to machine (M2M) me geçen ve yere indiğinde vakit ric’in tanıtımını yaptığı dünyanın dinamikleri sayesinde verimliliklerini kaybetmeden arızanın giderilmesini ilk endüstriyel bulut ortamı Predix artırıyor. Verimliliğin tepe noktaya sağlayan uçaklar, sadece Amerika Cloud sayesinde uçakların iletişimi taşınmasını sağlayan M2M, üretim genelinde yılda 60 bin rötarı engelle- sadece havaalanıyla sınırlı kalma- ve hizmet sürecini otomatikleştiri- yip, 7 milyon yolcunun gideceği yere yacak, içinde bulunduğunuz uçak yor ve birçok senaryoda makinele- zamanında ulaşmasını sağlayabilir. atmosferdeki bütün hava araçlarıyla rin birbirleriyle iletişim kurmasını da konuşabilecek. sağlıyor. Robotlaşma sürecinin bir DAHA FAZLA HAYAT parçası olan sistem; sensör ve gerekli KURTARMAK MÜMKÜN M2M MAKİNELERİN YÜKSELİŞİ elektronik devrelerle desteklenen Sağlık sektörü de endüstriyel in- Endüstriyel internetin temelini, aygıtların internetin sağladığı iletişim ternetle büyük bir dönüşüme gire- farklı endüstrilerdeki cihazların elde olanaklarından yararlanarak birbi- cek. Bilgi eksikliğinden kaynaklanan ettiği veriler doğrultusunda çalışma riyle iletişime geçmesi olarak ifade zaman kayıplarının yüzde 1 azaltıl- sürecini iyileştirmesi ve etkileşim ha- ediliyor. ması tüm dünyada 60 milyar dolarlık linde olduğu diğer mekanizmalara kaybın önlenmesi demek. Endüstri- işe yarar veri sağlaması oluşturuyor. UÇAK HAVADAYKEN yel internet teknolojileri, hastaları, Nesnelerin interneti kavramının, ev- ARIZA TESPİT EDİLECEK personeli ve tıbbi ekipmanları elekt- lerde yaygın kullanılan ‘akıllı’ elekt- Günümüzde uçak rötarlarının ve ronik olarak görüntüleyip hemşi- ronik eşyalar şeklinde ortaya çıkma- sefer iptallerinin yüzde 10’u bakım relerin ekipman arama süresini bir

14 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 15 KAPAK KONUSU Endüstriyel internet; petrol, gaz, tarım, madencilik, ulaşım ve sağlık gibi birçok endüstriyi değiştirecek. Dünya Ekonomik Forumu’nun hazırladığı rapora göre endüstriyel internetin kullanılacağı sektörler, dünya ekonomisinin neredeyse üçte ikisini oluşturuyor.

sürecinin her koşulda kontrol edile- bilmesinin sağlaması, büyük avantaj yaratacak.

ÜRETİMDEKİ ENERJİ MALİYETLERİ DÜŞÜYOR Benzer ilerlemeler, rüzgâr gibi yenilenebilir enerjiler de dâhil olmak üzere, enerji sektöründe de yaşanıyor. General Electric’in ge- liştirdiği yeni model rüzgâr türbini, endüstriyel internetin gücünden saat azaltabilir. Bu süre, daha fazla kullanacak. Şehirde havası alınmış rüzgâr değişkenliğinin yönetimi ko- hastanın tedavi edilmesi, daha fazla tüpler içinde hareket eden tren, va- nusunda faydalanarak sorunsuz ve hayatın kurtarılabilmesi demek. gonlarla ulaşım sağlayacak. Bu sa- öngörülebilir enerji akışı sağlıyor. yede kara yoluyla dört veya beş saat Türbin, komşu türbinler, servis tek- KAZA VE TRAFİK süren mesafe yaklaşık yarım saatte nisyenleri ve operatörlerle rahatça SIKIŞIKLIĞI TARİH OLUYOR tamamlanacak. Endüstriyel internet, iletişim kurarken her saniyede on- Günümüzde tüm teknoloji ve akıllı kent konseptlerinin bugünden binlerce veri noktasını analiz ede- otomobil şirketlerinin ortak rüyası ortaya çıkmasının altında yatan itici rek enerji depolaması ve tahmin otonom araçlar. Yakın gelecekte, sü- güç olacak. algoritmalarını da sisteme entegre rücüye ihtiyaç duymadan şehirlerara- ediyor. Endüstriyel internet saye- sı yolculuk yapabilecek otomobiller DİJİTAL İKİZ: sinde rüzgâr çiftliklerindeki elektrik yola çıkmaya hazır hale gelecek. Fa- ENDÜSTRİDE SİMÜLASYON üretiminin maliyetini altı kat daha kat pek çok şehir yöneticisi güvenlik ÜRETİM SÜREÇLERİNİ KONTROL ucuza mal edebiliyor. Günümüzde sorunları nedeniyle otonom araçları Endüstriyel internetin kWh başına 15 kuruş olan ma- tehlikeli buluyor. Otonom araçları avantajlarından biri JENNIFER liyet 10 yıl önce 87 kuruştu. savunanlar, bu teze sıcak bakmıyor. de ‘dijital ikiz’ oluş- HEALEY: Onlara göre otonom araçlara karşı turmak. Rüzgâr LOJİSTİKTE ZAMAN olmanın esas nedeni trafik ihlalleri santralinde görev “TRAFİK KAZALARINI VE YAKIT TASARRUFU ve park cezalarının ciddi bir gelir yapan türbinin ENGELLEYECEK” Kargo ve lojistik kapısı olması. New York’ta sadece tüm verilerini Intel’de araştırma uzmanı olarak çalışan bilim insanı şirketleri uzun sü- 2015 yılında bu ceza ve ödemelerden dijital ortama Jennifer Healey TED Konferansı’nda yaptığı konuşmada, redir kamyonlarına 1,9 milyar dolarlık gelir elde edildi. aktardığınızda, endüstriyel internet devrimini başka bir boyuta taşıyor. yerleştirdikleri Belki de bu yüzden otonom oto- sensörlerin bu- Kazaların olmadığı bir dünya hayal eden Healey, mobillerin birbiriyle haberleşmesi lunduğu türbin otonom araçlarla ilgili, “Yakın gelecekte otomobillerin ve trafik kurallarını ihlal etmemesi sanal dünyada birbirlerini görmesi ve iletişim halinde olması İŞSİZLİĞE SEBEP planlanıyor. Yani otomobillerin konumunu, yüzünden kilometre başına vergilen- var oluyor. Bu hızını, kendi aracınızdan görmemiz OLUR MU? dirilmesi gündeme geliyor. sayede aynı koşul- mümkün olacak” diyor. larda çalışma farklı Uzmanlar, firmaların yeni tekno- AKILLI KENT KONSEPTİ biçimlerini deneyebiliyor lojilere, dijital sanayi ürünlerine, inovatif Yakın geçmişte akıllı kentlerin veya farklı koşullar altında otomasyon sistemlerine ve mobil entegrasyon uy- 2050 yılında kurulacağı konuşulu- nasıl tepki vereceğini gözlemleye- gulamalarına yatırım yaparak hem önemli oranda yordu. Bugün akıllı şehir konsept- biliyorsunuz. Bugün General Elekt- büyüyebileceğini hem de mevcut istihdam hacmini leri kurulmaya başlandı bile. Dubai, ric 500 bin dijital ikizi takip ederek muhafaza edebileceğini dile getiriyor. Bu noktada Singapur ve Seul başta olmak üzere veri bilimini derinlemesine kullanan endüstriyel internet üzerine yaşanan şüphelerle il- birçok ülke akıllı şehirler üzerine gerçek zamanlı makine oluşturuyor. gili en çarpıcı cevap, ünlü İngiliz astrofizikçi Prof. Dr. yatırımlar yapıyor ve geliştirilen yeni Dijital ikizi bu kadar önemli kılan bir Stephen Hawking’den geldi. Hawking, yayınladığı teknolojileri test etmeye çalışıyor. başka özellik de, tek bir makineyle bir makalesinde söz konusu sorunun kaynağının Dubai akıllı şehir olmak için çılgın sınırlı kalmaması. Yani bir petrol robotlar değil, robot teknolojisinin kullanımını ve mucit olarak anılan Elon Musk’ın rafinerisinin ya da bir otomobil fab- sahiplerini belirleyen sistem olacağını vurguladı. ‘Hyperloop’ adındaki girişimini de rikasının dijital ikizini çıkarıp üretim

16 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 17 KAPAK KONUSU

nayi devrimiyle birlikte endüstrilerin hayatına giren endüstriyel internet, Asya ülkelerinin yeni kozu olacak.

ÖLÇEK EKONOMİSİ FARKI Nasıl mı? Şu anda şirketlerin neredeyse hepsi tüm üretimlerini Asya ülkelerinde yaptırıyor. Bu yüzden Asya ülkelerindeki üretim hatlarının kapasitesi Avrupa’nın ilerisinde. En önemlisi ise üretimde kullanılan robotlar... Örneğin; üretim devi Çin’de 2010 ile 2014 yılları arasındaki robot satışları yıllık ortalama sadece yüzde 4 büyüdü. 2014’ten sonra ise yüz- de 20’lik artışla başlayan büyüme, şimdi yıllık yüzde 30’ların üzerine çıktı. 2021’e kadar Çin, yıllık 100 bin endüstriyel robotun kullanılmaya başlayacağını açıkladı. Yani yarım milyon robot Çin’de görev yapmaya başlayacak. Diğer Asya ülkelerinde de tablo aynı.

TÜRKİYE SİSTEMİN NERESİNDE? Endüstriyel internetin yaygınlaş- ması, üretimin dijitalleşmesiyle doğ- ru orantılı olarak ilerliyor. AR-GE merkezleri, üniversitelerin bünye- sinde teknoloji transfer ofislerinin sensörlerle sürücüleri hız alışkanlık- yani ABD’nin bugünkü gayrisafi milli ve kuluçka merkezlerinin açılması, ları, rota seçimi, dinlenme kuralları- hasılası kadar bir kazanç sağlanması endüstriyel internetin Türkiye’de na uyup uymadığı ve hatta emniyet öngörülüyor. sağlam kökler kazanması önem arz kemeri bağlayıp bağlamadığı konu- Doğuyla batı ülkeleri arasında- ediyor. Bu bağlamda bilişim, elektro- larında takip edebiliyor. Kargo daki ekonomi yarışının galibini her nik, yazılım mühendisliği gibi iş kol- ğıtım şirketi UPS, bu takip sistemleri zaman endüstri devrimleri belirle- ları üretimin dijitalleşmesi sürecinde sayesinde kamyonların boşta kalma di. İlk sanayi devrimiyle seri üre- önem kazanırken, insan merkezli zamanını yılda 15.4 milyon dakika tim hatlarının oluşturulmasıyla güç geleneksel iş modelleri önemini her azalttığını, en kısa rotaların tercih batının elindeydi. Daha sonra bu geçen gün yitirmeye başlıyor. Hız- edilmesiyle 2.7 milyon kilometre seri üretim hatlarının otomasyona la gelişen yapay zeka sistemleri de daha az yol yapıldığını ve 750 bin dönüştürülmesiyle batı, endüstri ve baz alındığında, insanın üretim ve litre akaryakıt daha az harcandığını ekonomideki gücünü artırdı. Ancak, hizmet sürecinde önemini yitirmesi, açıkladı. Asya ülkeleri batıya ucuz iş gücüyle ilerleyen yıllarda farklı iş kollarının karşılık verdi. Tüm batı ülkelerinin ortaya çıkabileceğinin bir işareti ola- DÜNYADA NELER OLUYOR? üretimini Asya ülkelerine çekmek rak düşünülüyor. Türk şirketleri şu Endüstriyel internet günümüz- için adeta birbiriyle yarışmaya baş- anda dünyanın çok gerisinde değil. de endüstrileri dönüştürüyor ve bu ladı. Durum böyle olunca Asya’dan Hatta bazı sektörlerde önünde bile bir rüya değil. Bu dönüşümün yani ekonomi devleri çıkmaya başladı. İlk olduğunu söyleyebiliriz. Bu sektör- ‘dijital endüstriyel’in liderleri, bu akla gelen ülkeler arasında Çin, Hin- lerin başında gıda endüstrisi geliyor. süreçte avantajlı bir konum yaka- distan, Güney Kore ve Tayvan var. Gıda endüstrisinde dijitalleşme, eko- ladı. Endüstriyel internet sayesin- Şimdi ise Asya ülkeleri üretimden nomik olarak büyüme göstermek de ortaya çıkan verimlilik artışıyla elde ettiği bu gücü önemli bir avan- isteyen ülkeler için oldukça önemli 10 trilyon dolar ila 15 trilyon dolar, taja çevirmeye hazırlanıyor. Yeni sa- bir fırsat, bu Türkiye için de geçerli...

18 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017

KAPAK KONUSU

TÜRK TELEKOM İLE GE DİJİTALDE BİRLEŞTİ ENDÜSTRİYEL UYGULAMALARINI IPHONE VE IPAD’E TAŞIDILAR Türkiye’nin 500 büyük şirketinin detaylı bir planın ortaya konulması tamamına bilgi ve iletişim hizmetleri oldukça büyük önem taşıyor. Detaylı Apple ve GE, GE’nin endüstriyel nesne- sunan Türk Telekom, dijital endüstriyel planın oluşturulması sonrasında sanayi lerin interneti platformu olan Predix’in öngö- lider General Electric ile Türkiye’de sa- şirketlerine GE Dijital’in akıllı fabrika, rülebilir veri ve analizlerini iPhone ve iPad için nayide dijital dönüşümü hızlandırmak varlık performans yönetimi ve veri bi- tasarlanmış güçlü endüstriyel uygulamalar ve endüstriyel nesnelerin internetiyle limi çözümleriyle Türk Telekom’un üzerinden sunmak üzere işbirliği başlattı. İki gelen fırsatları Türk sanayine sunmak altyapı, mobilite, veri merkezi ve bulut şirket, yazılım geliştiricilerin iOS üzerinde ken- için yeni bir işbirliği başlattı. Türk Te- servisleri sunulabilecek. GE Dijital ve di endüstriyel IoT uygulamalarını oluşturabil- lekom-GE Dijital arasında imzalanan Türk Telekom, Türkiye’deki endüstri- meleri için araçlar sağlayan yeni Predix yazılım ‘Sanayi Şirketlerinin Dijital Dönüşümü’ lerin rekabetçiliğini endüstriyel nesne- geliştirme kitini (SDK) tanıttı. Apple ve GE işbirliği anlaşmasıyla başta ‘500 Bü- lerin interneti çözümleriyle artırmak ve arasındaki işbirliği, yazılım geliştiricilere kendi yük’ olmak üzere Türkiye’deki sanayi dönüşüm için bilinen en iyi metotları endüstriyel IoT uygulamalarını yapmaları için şirketlerine dijital dönüşüm danışman- paylaşmak amacıyla bu işbirliğini ger- araçlar sağlayacak. GE ve Apple, sanayi şirket- lık hizmeti sunulacak. Türk Telekom çekleştiriyor. lerine iPhone’ları veya iPad’lerini kullanarak ve GE Dijital şirketlerin dijitalleşme Predix’in öngörü verilerinden ve analizlerin- seviyelerini tespit etmek ve dijital dö- ŞİRKETLER REKABETTE ÖNE GEÇECEK den yararlanabilmelerine yardımcı olan güçlü nüşümleri için en kısa sürede en yük- GE Dijital desteğiyle Türk Telekom uygulamalara erişim imkanı bulacak. sek değeri sağlayabilecekleri stratejileri markası altında sunulacak dijital dö- ve yol haritalarını belirleyebilecekleri nüşüm hizmetleriyle şirketlerin üretim çözüm portföyü, varlık performans yö- gelişmiş teknolojik çözümler sunmak süreçlerinde performans ve verimlilik netimi, arıza bakımı operasyonları yö- üzere ortak servisler sağlayacak. artışı sağlanması hedefleniyor. Dijital netimi, öngörülebilir bakım çalışmaları, dönüşüm süreçlerini tamamlayan şir- üretim değerlendirmesi ve planlaması DÖNÜŞÜM İÇİN EN İYİ ketler artan verimlilik, daha az plansız gibi geniş alanlarda önemli yetenekler METOTLARI PAYLAŞACAKLAR duruş ve düşen maliyetlerle rekabete ve gerçek zamanlı veri işleme ve izle- Dijital dönüşümün ilk adımı olan karşı avantaj kazanabilecek. Kapsamlı me becerisi getiriyor.

20 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 21 KAPAK KONUSU

min ihtiyaçları göz önüne alınarak min ediliyor. Bağlantı yoğunluğunun yeniden tasarlanması gerekecek” ifa- önemli bir kısmı, insanlar ve nesne- desini kullandı. ler arasında olacak. Sensör içeren ekipmanların yüzde 99'u internete “ÖİV’DEN MUAF TUTULDU” bağlı hale gelecek” bilgilerini verdi. M2M gibi yeni teknolojilerle hiz- metlerin kullanılabilmesi için ön- celikle yaygın bir iletişim altyapısı- nın bulunduğunu söyleyen Arslan, şöyle devam etti: “Bu çalışmalar ne- ticesinde, ülkemizde 2011 yılında 1,1 milyon olan M2M abone sayısı 2017 yılı ikinci çeyreğinde yaklaşık yüzde 300 artışla yüzde 4,2 milyona ulaştı ve toplam abone sayısının yaklaşık yüzde 5’ini oluşturuyor. Bu artışın gelecekte daha da hızlanarak devam etmesi için altyapı çalışmala- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme rının yanı sıra yeni teknolojilerin ge- Bakanı Ahmet Arslan: liştirilmesi ve yaygınlaştırılması için yatırımlarımız sürüyor. Bu çerçevede “BU YENİ KAVRAM TÜM ilk olarak teşvik edilmesi amacıyla Nicholas Anderson SANAYİ KOLLARINI ETKİLEYECEK” M2M sistemleri ilk tesiste ÖİV’den Teknoloji odaklı üretim ve hiz- muaf tutuldu. Bu konuda güncel bir met sürecinin kurgulandığı çağımız- çalışmamız da TBMM’de görüşmeleri ANDERSON: “MAKİNENİZ DETERJAN da kamu kurumlarının da özel sek- yeni tamamlanan yasayla bu sistem- SİPARİŞİ VEREBİLECEK” tör gibi verimlilik açısından birçok lerden alınan telsiz ücretlerinin kal- Cihazların bize söyledikleri- uygulamayı hayata geçirebileceğini dırılması oldu.” ni anlayabilmek, bir başka deyişle kaydeden Ulaştırma, Denizcilik ve sensörlerden gelen veriyi anlam- Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, “DETAYLI ÇALIŞMA GEREKİYOR” landırabilmek için geleneksel ana- nesnelerin internetinin sensörlerin ve Nesnelerin internetinin gelecekte liz yöntemlerinin yeterli olmadığını otonom arabaların kamu hizmetleri- birbirine bağlanacak enerji santralle- söyleyen IBM Türk Strateji Ülke Li- nin sunumunu önemli oranda gelişti- rinden kahve makinelerine kadar her deri Nicholas Anderson, bu noktada ren, vatandaşların günlük hayatlarını şeyi ilgilendirdiğini hatırlatan Bakan kognitif denilen sistemlerin devre- kolaylaştıran akıllı şehir uygulamala- Arslan, “Konunun ekonomik, güven- ye girerek, verinin faydaya dönüş- rının merkezinde yer alacağını söyle- lik, teknik kapasite gibi çok farklı türülmesinin sağladığını kaydetti. di. Ayrıca sağlık, çevre, kamu idaresi bağlamlarda tartışılması ve detaylı Anderson, “Böylece doktorlar sağ- ve güvenlik alanında kamu hizmet- çalışılması gerekiyor. 2019’da aylık lık konusunda daha bilgiye dayalı lerin sunumunda verimliliği artıracak mobil veri trafiğinin 2014’te gerçek- kararlar alabilecek, perakendeciler pek çok yeni uygulamanın da hayata leşen trafiğin 10 katına çıkacağı ve tüketicilerle tamamen yeni bağlantı geçeceğini ifade eden Bakan Arslan, 2020 yılında bağlantılı cihazların ise seviyeleri oluşturacaklar” dedi. nesnelerin internetinin Endüstri 4.0 26 milyar adete ulaşacağı tahmin IoT’nin üretim sektöründeki bü- olarak da tanımlanan değişimin en ediliyor. 2020 sonrası dünyada ki- yük etkilerini günümüzde görebil- önemli bileşenlerinin başında geldi- lometrekarede dolaşacak ortalama diğimizi söyleyen Anderson, şunları ğini anlattı. Bakan Arslan, “Sanayinin verinin dört yılda bir 16 kat artacağı, kaydetti: “Üretim makinelerinden sayısallaşması olarak ifade edilen bu bu talebi karşılamak üzere önceki toplanan verilerin analiziyle kestirim- kavram tüm sanayi kollarını etkile- nesle göre 25 kat fazla frekansa ve ci bakım yapmak, üretim planlaması- yecek. Artık üniversitelerde kazanı- 2 bin kat fazla baz istasyonuna ge- nı buna göre gerçekleştirmek endüst- lan bilgi ya da meslek okullarındaki reksinim duyulacağı öngörülüyor. riyel internetin üretim sektöründeki yeteneklerle, yeni endüstrinin ihti- 2025 yılı itibarıyla dünyada 100 mil- kullanım alanlarından yalnızca biri. yaçlarına cevap vermek mümkün yar farklı bağlantının olacağı ve bu Bunun dışında üretim süreçlerinin olmayacak. Bu noktada tüm eğitim bağlantıların sadece yüzde 10’unun optimizasyonu, kalite problemlerinin ve öğretim kurumlarının yeni döne- insanlar arasında gerçekleşeceği tah- giderilmesi, garanti süresinin iyileşti-

22 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 23 KAPAK KONUSU

rilmesi gibi daha birçok etkisi bulu- si-Bilişim ve Yazılım İhracat Komis- yıkıcı akım gelmeden önce iyi bir nuyor. Artık rekabetin teknolojiyle yonu Başkanı Selahattin Esim, ‘yapay hazırlık yapılmalı, endüstri gelecek entegre edilmiş yeni iş modellerinde zeka ekonomisi’nin ülkelerin sürdü- olan yeni teknolojilere hızla adap- olduğunu da gözlemliyoruz. IoT ile rülebilir büyümesi için önümüzdeki te edilmeli. Ürünlerin akıllı olması örneğin bir çamaşır makinesi üreticisi 10 yılın stratejik konusu olacağını ve diğer cihazlarla iletişime geçerek sadece cihaz satmak yerine çamaşır vurguladı. Gelecekteki üçüncü ne- veri paylaşması en önemli araştırma yıkama hizmeti satar hale gelebiliyor. sil yapay zeka teknolojilerinde hak konusu” şeklinde konuştu. Çamaşır makinesinin ön paneline sahibi olmayan ülkelerde otomobil ekleyeceği LCD ekranlardan deterjan üretmenin bile ekonomik olmaya- reklamları yayınlayabiliyor. Deterjan cağına işaret eden Esim, “Derin öğ- azaldığında otomatik olarak mar- renme son 50 yıldaki araştırmaların ketten sipariş edebilen bir çamaşır tümünden farklı sonuçlar ve makine- makinesi artık bizi şaşırtmıyor.” lere uygulanabilir yetenekler ortaya Dijital dönüşüm sürecinin en bü- koyacak. Şu anda çevresini insan yük ihtiyaçlarından birinin de gerekli gibi algılayabilen ve gelecek üçün- yeteneklere sahip iş gücünün ortaya cü nesille düşünerek karar verebi- çıkarılması olduğunu kaydeden An- len yüksek başarılı yapılar gündeme derson, “‘Yeni yaka’ olarak adlan- oturdu” dedi. dırdığımız bu alanda iş sahasının oluşturulması için gerekli bilgi ve “ENDÜSTRİYEL İNTERNETE becerilerin kazandırılması adına ça- YATIRIM YAPAN KAZANACAK” lışmalara imza atıyoruz. IBM çalışan- Gelecekle ilgili üretilen strateji- ları, Maçka Mesleki ve Teknik Ana- lere göre dünyada batılı ülkelerde

dolu Lisesi’nde eğitim ve öğrenim azalan nüfustan dolayı Çin ve Hin- Sezen Yalçın yılı planlama çalışmalarına katılıp distan gibi ucuz işçilik üzerine kuru- öğrencilere katkıda bulunuyorlar” lu düşük maliyetli üretme kabiliyeti diye konuştu. olan ekonomilerle, gelişmiş ülkelerin SEZEN: “BANKACILIKTA MÜŞTERİ rekabet edebilmesi için üçüncü nesil DAVRANIŞLARI TAKİP EDİLEBİLECEK” yapay zeka teknolojilerinin ön plana Birçok sektörde olduğu gibi fi- çıkacağının altını çizen Esim, “Özel- nans sektöründe de endüstriyel in- likle 2030’lu yıllarda yapay zeka ve ternetin getirdiği en önemli faydanın bu çatının altında yer alan endüst- kişiselleştirme olacağını anlatan Tür- riyel internet teknolojilerine yatırım kiye İş Bankası Genel Müdür Yar- yapan ülkelerin büyüme oranının dımcısı Yalçın Sezen, “Müşterilerin ikiye katlanacağı öngörülüyor. Bu- günlük hayatında sıklıkla kullandığı güne kadar GSMH hesaplanırken telefon, tablet, TV, otomobil ve mut- kullanılan beşeri ve fiziki sermaye- fak aletlerinin akıllı cihazlara dönüş- den başka yapay zeka teknolojile- mesiyle birlikte bu cihazlar üzerin- ri, büyüme oranını belirleyecek en den oluşan büyük verinin analitik büyük yatırım unsuru. 2018 yılında modellerle anlamlandırılması yoluyla dünya genelinde yapay zeka AR-GE müşteri davranışlarını, ayak izlerini çalışmalarına 40 milyar dolar civarın- takip ederek kişiselleştirilmiş ürün da bir harcama yapılması bekleniyor. ve hizmetler sunma fırsatı artacak. Araştırma yapılan 12 gelişmiş ülkenin Endüstriyel internet teknolojileri üze-

Selahattin Esim Selahattin büyüme oranı, yapay zeka yatırımları rine çalışmalarını dijital bankacılık ve uygulamalarıyla 2035 yılında ikiye ürün ve hizmetlerle ilişkilendirerek katlanma potansiyeline sahip” yoru- müşterilerinin kullanımına sunuyo- ESİM: “YAPAY ZEKA EKONOMİSİ munda bulundu. ruz. Müşterilerimizi çok yönlü ta- ÜLKELERİN STRATEJİSİ OLACAK” Birçok şirketin endüstriyel inter- nıyarak ihtiyaç duydukları ürün ve Öncelikle üçüncü nesil yapay net konusunda çok odaklı bir ça- hizmetlere ilişkin teklifleri ihtiyaç zeka teknolojisine değinen Elektrik lışma yürütemediğinin altını çizen anında sunabilmek en önemli önce- Elektronik ve Hizmet İhracatçıları Esim, “Bu gelişmelerin farkında olan- liğimiz arasında yer alıyor” ifadesini Birliği (TET) Yönetim Kurulu Üye- lar çok büyük ölçekli şirketler. Bu kullandı.

24 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 25 KAPAK KONUSU

Her gün yeni bir teknolojik platform bilmek sanayiciler ve yöneticiler için doğuyor. Satış kanalları çeşitleniyor, oldukça önemli” açıklamasını yaptı. alışveriş değişiyor. Artık endüstriyel internet sayesinde makinelerin makinelerle konuştuğu bir dönemden söz ediyoruz.”

TEMEL: “SANAYİCİ HIZLI AKSİYON ALACAK” Türkiye’de geliştirdiği platform ve cihazlarla özel çözümler sunan Proente’nin işin daha çok endüstriyel boyutunda yer aldığını belirten firma Murat Erdör Murat ortağı Erçin Temel, “Uluslararası teknoloji ve yeniliklerin yakından taki- biyle Türkiye’de geliştirdiğimiz platform ve cihazlar sayesinde bu alanda hızlı ve özel çözümler sunabiliyoruz. Ertopuz Ayşem ERDÖR: “ÜRETİM HIZLANACAK” Dolayısıyla kendimizi tam olarak Endüstriyel internetin ev otomas- öncelikle Türkiye’nin, ardından da yonu, lojistik, sağlık, tarım gibi alan- global anlamda endüstriyel IoT kav- larda etkisini gösterdiğini ifade eden ramının ortasında görüyoruz” dedi. ERTOPUZ: “İNTERNET KAPASİTE VE Dijital Dönüşüm Danışmanı ve Me Sanayicilerin, endüstriyel internet HIZLARININ ARTMASI GEREKECEK” Consultancy Kurucusu Murat Erdör, sayesinde öncelikle her an her yer- İnsansız araçlardan birbirleriyle “Üretim çeşitliliğinin sınır tanımadığı den işletmelerini ve üretim tesisleri- konuşan cihazlara kadar her alanda bu dönemde endüstriyel internetle ni takip edebilmeyi, analiz yapabil- yapay zekadan bahsettiğimiz bu dö- endüstri açısından birçok soruna ce- meyi ve en önemlisi hızlı aksiyon nemde baş döndürücü bir dijital dö- vap oluşacak şekilde, üretim bandı alabilmeyi deneyimleyeceklerini nüşümü hep birlikte yaşadığımızı ve çeşitlilik açısından hız kazanacak. kaydeden Temel, “Fabrikadaki bir önümüzde çok uzun bir yolun oldu- Ulaşımda akıllı trafik kontrolü, sağ- makinenin 10 dakikalık duruşunun, ğunu belirten Turkcell Dijital Servis- lıkta uzaktan izleyebilme, endüstride günümüzde binlerce liralık kayba ler ve Çözümlerden Sorumlu Genel akıllı denetleyiciler hayatımıza hızla ve taahhütlerin yerine getirilememe- Müdür Yardımcısı Ayşem Ertopuz, giriyor. Yaşanan bu hızlı değişiklikle si gibi büyük sorunlara yol açtığını “IOT makineler arası iletişim, yapay üretim farklılığının artık bir zorun- düşündüğümüzde proaktif davrana- zeka ve sanal gerçeklik gibi tekno- luluk olduğu algısı yerleştiğinden, bilmek, hızlı ve anlık müdahale ede- lojilerde nesnelerin haberleşebilmesi sanayicilerin üretim sahasındaki et- için gerekli altyapı iletişim sektörü kinlik rolleri hız kazanmaya başla- tarafından sağlanıyor. Turkcell olarak yacak” dedi. 2016’da hayata geçirdiğimiz ve dün- yanın en hızlısını sunduğumuz 4.5G “YÖNETİM SÜRECİNİZİ mobil internet sayesinde, artık daha DOĞRU ORGANİZE EDİN” yüksek veri hızlarını daha düşük ge- Bugün, dünya çapında bir eko- cikme süreleriyle sunabiliyoruz. Bu nomiden, ticaretten, iş dünyasından, süreçte evde bulunan güvenlik siste- networkten bahsettiğimizi, dijital minden buzdolabına, televizyondan uygulamalara ve platformlara doğ- kombiye kadar aklımıza gelen her ru inanılmaz bir hızla evrildiğimizi cihaz uzaktan erişilip kontrol edilebi- anımsatan Erdör, şunları kaydetti: lir hale gelmeye ve dönüşmeye hızla “Büyük bir değişimden ve yenilen- devam ediyor. Birbirleriyle konuşan meden söz ediyoruz. Klasik anlam- cihazlar uzun zamandır gündemi- daki pazarlama araçlarının yerini di- mizde ve bu alanda yaklaşık beş jitalleşmeyle çok farklı uygulamalar yıldır çözümler sunuyoruz. Ancak alıyor. Mobil uygulamalar artık her Proente firmasının ortakları soldan sağa: önceleri daha çok kurumsal çözüm- yerde, her alanda karşımıza çıkıyor. Gamze Sart, Sertaç Karahoda ve Erçin Temel ler olarak düşünülen bu alan, akıllı

26 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 YENİ NESİL ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

İstanbul, Bursa ve Kocaeli’nin buluşma noktasında Yerli, Yenilikçi ve Yeşil Üretimin yeni üssü kuruluyor!

İstanbul - İzmir Otoyolu Kılıç gişesinin hemen çıkışında, meslek okullarından tıp merkezine; tır parkından spor merkezi ve antreposuna kadar tüm sosyal donatılarıyla birlikte inşa edilecek olan bu çevreci OSB’de sınırlı sayıda satışa sunulan parsellerde siz de yerinizi alıp maliyetine ve uzun vadeli ödeme planlarıyla 2021’de fabrika inşaatınıza başlayın.

yalovaimesosb.org +(90) 216 540 66 77 +(90) 216 365 00 51 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 27 KAPAK KONUSU

nüfusu ve ekonomisinin boyutuna nekleri işletmeler bazında verebili- bakmadan dijitalleşme çalışmalarıyla riz. Son kullanıcı tarafında ise nasıl Avrupa’da teknoloji girişimciliğinin bir IoT uygulaması olursa olsun ha- merkezlerinden oldu. Çok değil üç yatımızdaki en önemli kavram olan yıl önce Estonya’nın beyin göçü ala- zamanı daha verimli kullanmamıza cağını duysanız, ne tepki verirdiniz? olanak sağlayacak.” Odaklanma ve bir araya gelmeyle Can Güleren Can bunu başardılar. Meyvelerini ise çok yakın zamanda toplayacaklar. Nesne- lerin interneti çok kısa sürede sanayi DİJİTAL ENDÜSTRİ İÇİN ve teknoloji ihracatımızı katlanarak ATILMASI GEREKEN ADIMLAR artırmamızı sağlayabilir. Çünkü yeni tüketim bu alanda olacak. Ancak bu- Â Üretilen her türlü makine veya nun için bir araya gelebilmek çok cihazın nesne olarak diğer cihaz- önemli. Hem devlet hem de özel larla iletişime geçmesi için tek- sektör olarak ciddi bir odaklanmaya nik özelliklerinin adapte edilmesi, ihtiyaç var" ifadesini kullandı. uzaktan bakımının yapılmasının sağlanması. ev, akıllı araç ve giyilebilir teknoloji- Â Üniversitelerde yapay zeka ler gibi son kullanıcıya yönelik ürün mükemmeliyet merkezlerinin ve sensörlerin hayatımıza girmesiyle kurulması. yeniden keşfediliyor” açıklamasını Â Türkiye’nin nesnelerin interneti yaptı. platformu için ortak bir haberleş- Büyük veri ve nesnelerin interneti me sisteminin, bulut üzerinden gibi yeni teknolojiler, konseptler, hayata geçirmesi. bilimsel gelişmeler, yapay zeka, ro- Â Devletin büyük bir veri mer- botik, insansız araçlar, 3D yazıcılar kezini, afetlerden korunaklı bir gibi gelişmeleri sanayide daha sık bölgede bu tür platformların yer göreceğimizi vurgulayan Ertopuz, alacağı güvenli bir ortamda sak- şunları kaydetti: “İşte tüm bu geliş- laması. meler imalat sanayinin dönüşümüy- Â Yazılım sektöründeki insan kay- le bir taraftan üretim maliyetlerinin nağı açığının kapatılması için bu aşağı çekilmesinde fayda sağlarken sektörü çalışanlarına vergi istisna

diğer taraftan verimlilik artışını da Berk Baydur ve muafiyetlerinin tanınması. beraberinde getiriyor. Birbirleriyle Â Kamunun yazılım projelerini konuşan cihazların sayısının artma- kendi bünyesinde üretmekten sıyla bu cihazların aralarında iletişim vazgeçmesi. kurabilmeleri için gereken internet BAYDUR: “ZAMANI DAHA Â Büyük veri analizi konusunda kapasite ve hızlarının da artması ge- VERİMLİ KULLANMAMIZA eğitimlerin hızlandırılması. rekecek.” OLANAK SAĞLAYACAK” Â Teknolojiyle ‘kendin yap’ kül- Endüstriyel internetle sanayide türünün birleşmesinden oluşan, GÜLEREN: “ORTAK HAREKET yaşanacak değişime Türkiye tara- dünyada hızla yayılan maker hare- ETMEK GEREKİYOR” fından bakmaktansa daha genel bir ketinin, halkın kolay ulaşabileceği Nesnelerin interneti tarafında bakış açısıyla yaklaşmanın doğru ola- bir platformda oluşturulması için görünen en büyük eksikliğin odak- cağını kaydeden Iven kurucu ortak- devlet ve özel sektör birlikte çalış- lanmada başladığını belirten IoT larından Berk Baydur, şöyle devam malı ve bu akımın tabana yayılma- Türkiye kurucusu Can Güleren ise, etti: “Çünkü uluslararası ortamda bu sını sağlamalı. “Ülkemizdeki büyük hizmet ve en- kavram ne gibi problemleri çözü- Â Yeni teknolojilere yönelik pro- düstri şirketlerinin üst yönetimleri yorsa aynısı Türkiye için de geçerli. jeleri olan girişimcilere sıfır faizli konunun önemini anlamaya başlamış Süreç optimizasyonu, satış sonrası ve beş sene geri ödemesiz, kati olsa da bir araya gelme ve alanı sa- servislerdeki maliyetlerde düşüş, yeni teminatsız proje bazında finans- hiplenme tarafında ciddi bir odaklan- gelir modelleri ve üretici firmaların man sağlanması. maya ihtiyacımız var. Bugün Estonya, AR-GE çalışmalarına destek gibi ör-

28 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ÜYELERDEN

Türkiye’nin ilk metro aracı ihracatı Bozankaya’dan ürkiye’nin ilk yerli yüzde 100 elektrikli Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir ve Totobüsünü üreten Bozankaya, 2018 OSTİM Başkanı Orhan Aydın, firmanın yılında da ülkemizin ilk metro aracı ih- ASO 1. OSB’de yer alan tesislerini birlikte racatını gerçekleştirecek firma olacak. ziyaret ederek üretimle ilgili bilgi aldılar. Bozankaya, Siemens Mobility ile kurduğu Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlı- konsorsiyumla yüklenici olduğu ve Tay- ğı Müsteşar Yardımcısı Ramazan Yıldı- land’ın başkenti Bangkok için yapılacak rım’ın da yer aldığı ziyarette, Bozankaya ‘Green Line Metro Projesi’nin araçlarını Yönetim Kurulu Başkanı Aytunç Günay, üretecek. firmanın ürünleri ve üretim kapasitesi hakkında bilgi verdi. Müsteşar Dr. Veysel YENİ NESİL ELEKTRİKLİ Yayan tesiste ilk olarak, Belçika’nın Kortrijk OTOBÜSÜN LANSMANI YAPILDI şehrinde düzenlenen Busworld 2017 Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Europe Fuarı’nda lansmanı yapılan yeni Müsteşarı Dr. Veysel Yayan, Ankara Sanayi nesil elektrikli otobüsü inceledi.

Hidromek, AR-GE yatırımında önde urkishtime dergisi tarafından yapı- Hidromek, Bilim, Sanayi ve Tekno- Tlan “Türkiye’nin AR-GE Harcamaları loji Bakanlığı tarafından Türkiye’nin En Yüksek 250 Şirketi” araştırmasının 157’ncisi kabul edilen AR-GE merkezin- sonuçları derginin kasım sayısında de ağırlıklı olarak mühendis, teknik öğ- açıklandı. Türkiye İhracatçılar Mecli- retmen, tekniker ve teknisyen istihdam si’nin (TİM) hazırladığı “İlk 1000 İhra- ediyor. AR-GE merkezi yatırımlarını ve catçı” araştırmasının verileriyle hazırla- ürün kalitesini sürekli olarak artırma- nan listede Hidromek 34’üncü sırada ya önem veren Hidromek, bu alanda yer alıyor. önemli yatırımlar gerçekleştiriyor. Alman Tasarım Konseyi’nden Ersa’ya iki ödül alışma ve yaşam alanları için geliştir- Ç diği yenilikçi ürünleriyle Türkiye’de mobilya sektörünün öncülerinden olan Ersa, tasarım alanında farkındalık yarat- mak amacıyla German Design Council (Alman Tasarım Konseyi) tarafından dü- zenlenen Iconic Awards 2018: Innovati- ve Interior (İkonik Ödüller 2018-İç Me- kanda İnovasyon) yarışması kapsamında iki ödüle birden layık görüldü. Dinamik çizgileri, eğlendirici formları ve gösterişli renkleriyle çalışma mekanlarına karna- valların eğlenceli dünyasını taşıyan Ece Yalım Design Studio tasarımı Carnival serisi Winner kategorisinde ödüllendi- rilirken, titizlikle işlenen ikonik detayları ve zamansız tasarımıyla Ersa’nın 60 yıllık köklü tarihinden kesitler sunan Burak Koçak imzalı 1962 koltuk serisi, Selection kategorisine dahil edildi.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 29 HABER TURU

nkara Sanayici ve İş Adamları Der- Sanayiciler, dijital dönüşümü anlattı A neği’nin (ASİAD) düzenlediği “Di- jital Dönüşüm” başlıklı 3. ASİAD Zir- vesi’nde Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir’in başkanlık yaptığı oturumda, Ankaralı sanayiciler dijital dönüşüm deneyimlerini anlattılar. ASO Başkanı Özdebir’in moderatörlüğün- de gerçekleşen “Akıllı Üretim, Akıllı Fab- rikalar” konulu oturuma, E-Berk Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Savaş Özüdoğru, KSB Pompa Genel Müdürü Sinan Öz- gür, SupplyChain Wizard Yönetim Kurulu Başkanı Evren Özkaya ve Nurus Yöne- tim Kurulu Üyesi Renan Gökyay katıldı. Özdebir, oturumda yaptığı konuşmada, Endüstri 4.0 devriminin üretim süreçle- rinde yeni bir çığır açtığını söyledi. Sen- sör teknolojileriyle birçok veriyi ölçme ve bilgisayarla bunları yönetme imkanı kazandırıldığına işaret eden Özdebir, kaliteli üretimin daha üst seviyelerde kontrol edilebilir hale geldiğini belirtti.

Somalili bakandan Türk yatırımcılara davet

omali Bayındırlık ve İskan Bakanı Sadık S Abdullah Abdi, Ankara Sanayi Odası

(ASO) Başkanı Nurettin Özdebir’i ziyaret Özdebir Nurettin Abdullah Abdi ederek Türk yatırımcıları Somali’ye davet etti. Beraberinde iş adamları ve bürokrat- lardan oluşan kalabalık bir heyetle ASO’yu ziyaret eden Bakan Sadık Abdullah Abdi, Somali’nin Doğu Afrika’da milyonlarca nü- fusa ve geniş bir pazara ulaşmak için iyi bir liman olduğunu belirterek, başta Ankaralı olmak üzere tüm Türk iş adamlarına Soma- Özdebir, üniversiteli gençlere li’de yatırım yapmaları çağrısında bulundu. iş hayatını ve liderliği anlattı Türkiye-Somali ilişkilerinin Osmanlı döne- mine kadar uzandığını dile getiren Bakan nkara Başkent Rotary ile Tan- lenen Ankara Sanayi Odası (ASO) Abdi, “Türkiye’nin enerji, madencilik ve ta- A doğan Rotary Kulübü’nün or- Başkanı Nurettin Özdebir, gençlere rım alanlarında sahip olduğu deneyimle- taklaşa düzenlediği ‘Rotary Yarının lider olmanın zirvede olmak anla- rinden faydalanmak istiyoruz” diye konuştu. Liderlerini Arıyor’ (RYLA) semineri mına gelmediğini, her takımın bir ASO Başkanı Nurettin Özdebir de Ba- Türkiye’nin çeşitli şehirlerinden ge- lideri olduğunu söyledi. Gençlerin kan Sadık Abdullah Abdi’yi ağırlamaktan len üniversite öğrencilerinin katılı- geleceğe iyi hazırlanması gerektiğini memnuniyet duyduğunu belirterek, her mıyla İbis Otel’de gerçekleştirildi. Se- dile getiren Özdebir, “Sizler doğru iki ülkenin de ticaretin geliştirilmesine çok minerde üniversite öğrencilerine yönlendirilirseniz gelecek daha gü- ihtiyacı olduğunu söyledi. iş hayatı ve liderlik konusunda ses- zel şekillenir” diye konuştu.

30 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 Çocukların ortodontik diş tedavisinde artık teller görünmeyecek ocuk ve ergenlerin diş tedavilerini Ç güncel tekniklerle ve gerektiğinde anestezi uygulamalarından yararlanarak yapan, ayrıca görünmeyen ortodontik teller konusunda uzmanlaşan diş mua- yenehanesi Ankara’da açıldı. Muayene- hanenin açılışına ASO Başkanı Nurettin Özdebir, ASO Yönetim Kurulu Üyesi Aytaç Dinçer ve çok sayıda seçkin davetli katıldı. Kavaklıdere İran Caddesinde hizmet verecek olan diş muayenehanesinin açılış kurdelasını Başkan Özdebir, muayene- hane sahipleri Prof. Dr. Burçak Çehreli ve Prof. Dr. Ömür Polat Özsoy ile birlikte kesti. Başkan Özdebir açılışta yaptığı ko- nuşmada, yenilenen teknolojiyle çocuk- ların korkulu rüyası diş tedavilerinin artık daha kolay yapıldığını belirtti.

“Bütün girişimler hayallerle başlar”

üresel Girişimcilik Haftası çerçe- şimcisi Elon Musk, daha 15 yaşınday- K vesinde geleneksel olarak gerçek- ken yaptığı oyun programını satarak leştirilen Ankara Sanayi Odası (ASO) ilk parasını kazandı. Elon Musk, üçüncü Girişimcilik Okulu Mezunları buluşma- sınıftayken kendi okulunun kütüpha- sı, girişimci adaylarını bir araya getirdi. nesinde yer alan bütün kitapları oku- ASO’da düzenlenen toplantıda, giri- duğu gibi diğer okulların kütüphane- şimcilere sağlanan çeşitli hibe ve des- lerindeki kitapları da okudu. Üçüncü tekler, karşılaşılan sorunlar ve bunlara sınıftayken kütüphane sorumlusuna ilişkin çözüm önerileriyle girişimcilik kütüphaneye biraz daha kitap alınması başarı hikayeleri ele alındı. konusunda baskı yapmış. Baskılar so- ASO Başkanı Nurettin Özdebir, top- nucunda Ana Britannica’yı aldırmış ve lantının açılışında yaptığı konuşmada, okumuş. O zaman girişimci olmanın girişimcilere çeşitli tavsiyelerde buda hayallerini kurmaya başlamış. Ha- lundu. Özdebir, kısa bir süre önce Tür- yal kurmak son derece önemli. Bütün kiye’ye ziyarette bulunan Elon Musk’ı girişimler hayallerle başlar. Benim ya- örnek göstererek şunları söyledi: “En şımdakiler çok iyi bilirler ki aya gitmek büyük yolculuklar atılan küçük adım- hayaldi. O dönem hayal edilen şeylerin larla başlar. Ama girişimcilikte atılan hepsi bugün gerçekleşmiş durumda. adımın sürdürülebilir olması, hepsin- Onun için hayal kurmak son derece den daha da önemli. Bugün dünyanın önemli. Dolayısıyla gençler ideallerine dikkatleri en çok üzerine çeken giri- hayalle adım atmalı.”

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 31 HABER TURU

Model fabrika Ankara’da hayata geçiyor

Ankara’nın model nkara’da kurulacak olan model “SANAYİCİMİZE VE KOBİ’LERİMİZE fabrika çalışmalarına hız fabrika çalışmalarına yönelik MÜTHİŞ BİR FIRSAT OLACAK” A olarak gerçekleştirilen ‘Model ASO Başkanı Nurettin Özdebir, kazandırmak amacıyla Fabrikası İşbirliği İmza Protokolü’ Bi- Türkiye’nin cari açık ve işsizlik gibi so- gerçekleştirilen ‘Model lim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ta- runlarının temelinde teknoloji yeter- rafından Ankara Sanayi Odası (ASO) sizliğinin ve verimsizliğin yattığını vur- Fabrikası İşbirliği İmza 1. Organize Sanayi Bölgesi ve Bir- gulayarak, “OECD, büyük işletmelerle Protokolü’, Bilim, Sanayi leşmiş Milletler Kalkınma Progra- KOBİ’ler arasındaki verimlilik farkının mı (UNDP) Türkiye Direktörü Cla- 1,8 kat olduğunu söylüyor. TÜİK veri- ve Teknoloji Bakanlığı udio Tomasi arasında imzalandı. lerine göre bizde bu oran 5,1. Yani bir tarafından ASO Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk KOBİ büyük bir işletmeden beş misli 1. OSB ve UNDP Türkiye Özlü, düzenlenen imza töreninde yap- daha verimsiz çalışıyor. Ülkemizdeki iş- tığı konuşmada, Türkiye’nin ilk model letmelerin yüzde 99,8’i KOBİ olduğuna Direktörü Claudio fabrikasına ASO 1. Organize Sanayi Böl- göre çok ciddi bir verimlilik sorunumuz Tomasi arasında gesi’nin ev sahipliği yapacağını belirte- var. Bakanlığımızın öngörüsüyle Türki- rek, “Model fabrika, işletmelerimiz yeni ye’deki verimliliği artırmak açısından imzalandı. sanayi devrimine geçişinde önemli böyle bir çalışmanın yapıldığını duyar role sahip olacak” dedi. duymaz içerisine katıldık” dedi. Bakan Özlü, gerçekleştirilen, Söz konusu projenin ilerleyen dö- Birleşmiş Milletler Kalkınma Prog- nemde sanayicilere yol göstereceğini ramı’nın (UNDP) teknik işbirliğiy- vurgulayan Özdebir, “Bu, sanayiciler le yürütülen model fabrika pro- ve KOBİ’ler açısından müthiş bir fırsat. jesine ASO uygulama ortağı olarak Görerek, uygulayarak ve yaşayarak öğ- katılmasıyla Türkiye’nin ilk model renmenin yolunu açmış olacağız” diye fabrikasının kurulacağını da ifade etti. konuştu. Endüstriyel verimlilik artacak UNDP Türkiye Direktörü Claudio Tomasi de Türkiye’nin 2023 hedeflerine katkıda bulunmak için ellerinden geleni yapacak- larını bildirdi. Model fabrikanın, kamu ve özel sektör ortaklığı oluşturulacağını belirten Tomasi, şunları kaydetti: “Model fabrika, endüstriyel hedeflere ulaşılmasının en büyük destekçilerinden biri olacak. Bu bağlamda zamanlamanın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Yenilenebilirliğin ve verimliliğin artırılabilmesi için burada yapılan çalışmalar sadece Türkiye’ye faydalı olmayacak, diğer ülkelere de örnek teşkil edecek.”

32 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 Ankaralı sanayicilerden Japonya’ya nükleer çıkarma

Macaristan’dan işbirliği çağrısı nkara Sanayi Odası’nın (ASO) A nükleer enerjide yerli katkıyı ar- nkara Sanayi Odası (ASO) ile Ma- altyapısıyla eğitilmiş nüfus var. İnsanların tırmaya çalışan Nükleer Enerji Küme- A caristan Büyükelçiliği işbirliğiyle becerileri yüksek, iş yapabilmek için de si’ne üye sanayiciler, Japonya’ya çıkar- ‘Macaristan Tanıtım Günü’ etkinliği ger- son derece avantajlı bir ülke” dedi. ma yaptı. Akkuyu ve Sinop’a yapılacak çekleştirildi. ASO’nun ev sahipliğinde Özdebir, iki ülke arasında tarihi ve nükleer enerji santrallerinin proje- gerçekleşen toplantıya, Macaristan’ın kültürel bağlar olduğunu ve Macaris- lerinde tedarikçi olarak yer almaya Ankara Büyükelçisi Gabor Kiss, ASO tan’ın Avrupa pazarının merkezinde çalışan Ankaralı sanayiciler, Tokyo’da Başkanı Nurettin Özdebir ve çok sayıda yer aldığını söyledi. Başkan Özdebir, Japon sanayicilerle bir araya geldi. ASO üyesi sanayici katıldı. Toplantının Macaristan’ın son 25 yılda 85-90 milyar ASO Nükleer Enerji Kümesi, 2016 yı- açılışında konuşan ASO Başkanı Nurettin euroluk yabancı yatırım çektiğine işaret lında eğitim faaliyetleriyle başladığı Özdebir, Macaristan’ın yabancı yatırımcı- ederek, ülkenin milli gelirinin çok büyük projeye, nükleer güç santrallerinde lar için birçok fırsatlar sunduğunu belir- bir kısmının ülkedeki yabancı şirketlerin deneyimli ülke ziyaretleriyle devam terek, “Ülkede çok iyi bir mesleki eğitim ihracatından kaynaklandığını kaydetti. ediyor.

Yazılım sanayicileri ASO çatısı altında güçleniyor

nkara Sanayi Odası’nda A (ASO) müstakil bir komite haline gelecek olan yazılım sanayicileri, sektörün gelişimi THY ile Ankara’dan Paris’e ve ihracatın artırılmasına yö- direkt uçuş kolaylığı nelik sorunları tartışmak için ASO’nun ev sahipliğinde bir araya geldi. Toplantıya, ASO HY’nin Ankara-Paris direkt uçuşla- Genel Müdürü Nuray Demirer katıldı. Başkanı Nurettin Özdebir, T rının ilki Esenboğa’da düzenlenen Başkan Özdebir yaptığı konuşmada, Türkiye Bilişim Derneği Baş- törenle başladı. 80 milyonluk bir ülkenin başkentinin, kanı Rahmi Aktepe, ASO Diğer Törene, Ankara Sanayi Odası (ASO) uluslararası bağlantılarda eksiğinin oldu- İmalat ve Yazılım Sektörü Mes- Başkanı Nurettin Özdebir, Esenboğa ğunu anımsattı. Bu eksikliğin giderilmesi lek Komitesi Başkanı Nuray Ba- Havalimanı’ndan Sorumlu Vali Yardım- için çalışmalar yaptıklarını belirten Öz- şar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji cısı Murat Soylu, ATO Yönetim Kurulu debir, Ankara’dan direkt uçuşların kentin Bakanlığı bürokratları katıldı. Başkanı Gürsel Baran, TAV Esenboğa erişebilirliğini artıracağını söyledi.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 33 HABER TURU

ASO, arabuluculuğu ele aldı

nkara Sanayi Odası Arabulucuk ve luculuk sisteminin her geçen gün A Uzlaştırıcılık Merkezi (ASOTAUM) yaygınlaştığını belirterek, “Bu saye- ve Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Da- de yıllarca sizi meşgul edecek iş- ire Başkanlığı işbirliğinde düzenlenen ten bir ay içinde kurtuluyorsunuz ‘İş Mahkemeleri Kanunu ile Getirilen ve yolunuza bakıyorsunuz” dedi. Yeni Düzenlemeler ve Arabuluculuk Hukukta alınan her kararın adil olma Bilgilendirme Toplantısı’ gerçekleşti. zorunluluğunun bulunmadığına işa- Ankara Sanayi Odası’nda (ASO) gerçek- ret eden Özdebir, “Adalet aramaktaki leşen toplantıya ASO Başkanı Nurettin yollardan biri, hukuk yolu. Her hukuki Özdebir, Adalet Bakanlığı Arabuluculuk karar adil olmak mecburiyetinde değil, Daire Başkanı Hakan Öztatar ve çok adil de değil. Hukuk, elindeki şablona sayıda ASO üyesi sanayici katıldı. göre karar veriyor. Bizim yargı sistemi- Başkan Özdebir, toplantının açı- miz belgeler üzerinden hareket ediyor” lışında yaptığı konuşmada, arabu- diye konuştu.

ilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, BSanayi Ürünleri Güvenliği ve De- Özdebir, sanayi ürünlerinin netimi Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen ‘Ürün Güvenliği Hafta- denetimi için yetki istedi sı’nın açılış toplantısı, Ankara Sanayi Odası’nın (ASO) ev sahipliğinde ger- çekleştirildi. Toplantıya, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Hasan Ali Çelik, Müsteşar Veysel Yayan, ASO Başkanı Nurettin Özdebir, Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetim Genel Müdürü Uğur Büyükhatipoğlu, TSE Başkanı Sebahittin Korkmaz, bakanlık bürokratları ve sanayiciler katıldı. ASO Başkanı Özdebir, toplantının açılışında yaptığı konuşmada 10 ayrı kamu kuruluşu tarafından gerçekleşti- rilen sanayi ürünleri denetiminin daha etkin yapılabilmesi için sanayi odaları- na da numune alma yetkisi verilmesini istedi.

34 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 OSTİM OSB

Eti Maden kapılarını OSTİM firmalarına açtı 017 yılı başında OSTİM firmaları ve rik asit fabrikası, amorf bor oksit fabrika- 2 Eti Maden arasında başlayan işbirliği sı, camsı boroksit-susuz boraks fabrikası, çalışmaları etkin bir şekilde devam edi- etidot-67 fabrikası, çinko borat fabrikası yor. Geçtiğimiz şubat ayında Eti Maden ve sülfürik asit fabrikası bulunuyor. Kırka Bor İşletmeleri’nde saha ziyareti Ziyarete, OSTİM’li üreticilere teknik gerçekleştiren OSTİM firmaları, kasım sunum yapılarak üretim ve tedarik uy- ayında da Eti Maden İşletmeleri Ban- gulamaları anlatıldı. Tesislerin ihtiyaçla- dırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme rını yerinde gören KOBİ’ler, Eti Maden Müdürlüğü tesislerinde inceleme ziya- fabrikalarında kullanılan ithal ürünle- retinde bulundu. Şirketin Bandırma’daki rin imkan ve kabiliyetler ölçüsünde tesislerinde boraks fabrikası, sodyum yerlileştirilmesi konusunda görüşlerini perborat fabrikası, öğütme ünitesi, bo- aktardı.

OSTİM Teknopark’ın teklifi 23 proje arasında ilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, AB Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici B ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, AB AŞ’nin başvuru sahibi olduğu, ortakları Mali Programları Daire Başkanlığı tarafın- arasında Atılım Üniversitesi, Çankaya Üni- dan yürütülen AB bütçesinden finanse versitesi ve Başkent Üniversitesi’nin de edilen Katılım Öncesi Yardım Aracı IPA yer aldığı Mantar Kültivasyon ve Teknolo- II (Instrument for Pre-accession Assis- ji Ticarileştirme Merkezi Projesi, destek al- tance II) Rekabetçilik ve Yenilik Sektör maya hak kazanan 23 proje arasına girdi. Operasyonel Programı (RYSOP) 2014- Ortak kullanım atölyesi olarak tasarla- 2020 uygulama aşaması kapsamında nan Mantar Kültivasyon ve Ticarileştirme 6 Nisan 2017 tarihinde 405 milyon euro- Merkezi, OSTİM bölgesi başta olmak üze- luk bütçeli proje teklif çağrısına çıkıldı. re Ankara ve Türkiye için teknoloji odaklı Çağrıya teklif edilen OSTİM Teknopark girişimcilere çeşitli hizmet verecek.

KOBİ’lerin devlerle dördüncü randevusu

ektörün küresel aktörleriyle S KOBİ’leri buluşturan Savunma ve Havacılıkta Endüstriyel İşbirliği Günleri’nin 2018 organizasyonu Yemen heyeti OSTİM modelini inceledi için çalışmalar başladı. Firmalara ikili iş görüşmeleri, mevcut iş ilişki- lerini geliştirme, yeni ilişkileri oluş- eysel Karani Türk-Yemen Vakfı Mü- nin öğrenim gördüğünü belirten Batis, turma, sektörün karşılaştığı prob- V tevelli Heyeti Başkanı Salah Bin Mu- bu öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamak lemleri ve olası çözümleri keşfetme sallam Batis ve Yönetim Kurulu Başkanı için çalışmalar yaptıklarını ve Yemen’den fırsatı sunan etkinliğin dördüncü- Selahaddin Al-Kiyadi ile OSTİM’de temas- yeni öğrencilerin Türkiye’ye gelip eğitim sü, 23-25 Ekim 2018 tarihlerinde larda bulundu. Batis ve Al-Kiyadi, OSTİM almasını hedeflediklerini belirtti. Yemen Ankara Hacettepe Beytepe Kong- Vakfı Müdürü Gülnaz Karaosmanoğlu ve ile Türkiye arasında gerçekleştirilebilecek re Merkezi’nde gerçekleştirilecek. proje yöneticisi Hakan Ünsal ile vakfın işbirliği çalışmaları, ticari faaliyetler, sosyal OSSA Yönetim Kurulu Başkanı stratejik hedeflerini ve önümüzdeki üç yıl ve kültürel çalışmalar da masaya yatırıldı- Mithat Ertuğ, önceki etkinliklere ilişkin anket sonuçlarının yüzde 95 içerisinde gerçekleştirmeyi planladıkları ğı toplantının ardından konuklar, OSTİM oranında katılımcı memnuniyetiyle projeleri paylaştı. Medikal Sanayi Kümelenmesi showroo- sonuçlandığını dile getirdi. Ankara’da 130 olmak üzere Türki- munu ziyaret ederek üye firmalar, ürünler ye’de bin 500’e yakın Yemenli öğrenci- ve küme faaliyetleriyle ilgili bilgilendirildi.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 35 ASO 1. OSB

“ASO 1. OSB’nin ekonomiye katkısı büyük”

nkara Sanayi Odası (ASO) rufunun yanı sıra disipline edilmiş bir A 1. OSB’yi ziyaret eden AK Parti iş tarzını da benimsediğini vurguladı. Ankara Milletvekili Ali İhsan Arslan OSB’lerin hem üreticiye hem ülkeye OSB’nin ülke ekonomisine, ihra- hem de istihdama sistematik katkılar catına ve bölge ülkelerle ticari iliş- sağladığını dile getiren Ali İhsan Ars- kilerin gelişmesine büyük oranda lan ziyareti kapsamında, ASO 1. OSB katkı sağladığını dile getirdi. Arslan, yerleşkesinde bulunan fabrikaların ASO 1 OSB’yi ziyaretinde, Türkiye’nin yöneticileriyle de bir araya gelerek gelişen teknolojiyle birlikte yerleşke fikir alışverişinde bulundu. Ziyarete, sanayiciliğine büyük önem verdiğini, Sincan Belediye Başkanı Murat Ercan bu sayede üreticinin ekonomik tasar- ve çok sayıda sanayici katıldı.

KKTC Sanayi Odası’na bilgi verildi

nkara Ticaret Odası (ATO) orga- A nizasyonuyla kente gelen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Sa- nayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kaymak ve yönetim kurulu üyeleri, 2 Ekim 2017 tarihinde ASO 1. OSB’yi ziyaret etti. ASO Yönetim Kurulu Üyesi Hakkı Yıldırım ve Levent Seyit Doğan tarafından karşılanan heyete, bölge tanıtım filmi izletildi. Konuk heyete bölge hakkında bil- giler veren Hakkı Yıldırım, heyetin merak ettiği konularda yönelttiği ASO 1. OSB, başarıyı ödüllendirdi soruları yanıtladı. Toplantının sonunda konuk Başkan Mustafa Kaymak’a alDer Ankara Şubesi tarafından her sunum tekniği ve ekip katılımı açısından ziyareti anısına hediye takdim edildi. K sene verilen Kalite Çemberi ve Ka- değerlendirilip ödüllendirildi. izen ödülleri sahiplerini buldu. ASO 1. Törenin açılış konuşmasını yapan OSB Bölge Müdürlüğü Konferans Sa- ASO 1. OSB Yönetim Kurulu Başkanı Ne- lonu’nda gerçekleştirilen ödül törenin- dim Durukan, “KalDer’in 20 yıldır dü- de, 2008 yılından itibaren verilen Kalite zenlediği Kalite Çemberleri Paylaşım Çemberi Ödülü’nü Kordsa’dan iki ekip Konferansı’nı bu yıl bölgemiz ev sahip- almaya hak kazandı. Bu yıl altıncı kez liğinde gerçekleştiriyoruz. Katma değer düzenlenen Kaizen Ödülleri ise Gamak yaratan ekip çalışmalarının yer aldığı bu Makine, Hema Endüstri, Progıda ve Yün- konferansın, şirketlerin kalite altyapılarını sa ekiplerine gitti. Bu yıl ilk defa saha geliştirerek rekabet avantajı sağlamadaki çalışanları tarafından yapılan sunumlar, rolünü önemsiyoruz” diye konuştu.

Kardeş belediye Ankara’daydı incan Belediyesi’nin ‘Kardeş Be- Sincan Belediyesi Eğitim Kültür Müdürü S lediyeler’ programı kapsamında İhsan Yımaz ile birlikte 3 Kasım 2017 Ankara’ya davet ettikleri Moğolistan tarihinde Erkunt MEM ve ASO Teknik Chingeltei Belediyesi Eğitim İşlerin- Koleji’ni ziyaret etti. Okullar hakkında den Sorumlu Belediye Meclis Başkanı bilgi verilen konuklara atölye ve sınıflar Batkhuyag Bat ve beraberindeki heyet, gezdirildi.

36 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ANADOLUOSB OSBOSTİM

Anadolu OSB’de coşkulu ‘Cumhuriyet Etkinliği’ nadolu Organize Sanayi Bölgesi’nin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali Haberal, A (Anadolu OSB), 29 Ekim’i ve Ankara’nın Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Abdülkadir Varoğ- başkent oluşunun 94’üncü yılını kutlamak lu, Anadolu OSB Yönetim Kurulu Başkanı Hü- amacıyla düzenlediği ‘Cumhuriyet Etkinliği’ seyin Kutsi Tuncay ve Yönetim Kurulu Üyesi renkli görüntülere sahne oldu. Etkinlik, Kur- Rıfkı Güvener başlangıç verdi. Ziya Gökalp tuluş Parkı’ndan Anadolu OSB Çanakkale Caddesi üzerinden Eskişehir Yolu istikame- Şehitleri Anıtı’na kadar süren güzergahta tine yönelen bisikletçiler, 60 kilometre yol ‘Kurtuluştan Cumhuriyete 1764 Bisiklet Turu’ kat ederek Anadolu OSB Çanakkale Şehitleri ile başladı. Düzenlenen etkinliğe Başkent Anıtı’na kadar pedal çevirdi.

Anadolu OSB’den Çanakkale şehitlerine vefa

nadolu Organize Sanayi Bölgesi A (Anadolu OSB), Çanakkale şe- hitlerine vefa ziyareti düzenledi. Et- kinliğe Başkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali Haberal, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Abdülkadir Varoğlu, BİTTO Yöneticisi Arzu Fırlarer, Anadolu OSB Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Kutsi Tuncay, TEV Ankara Şube Baş- kanı Ömer Turna, Ressam Hikmet Çetinkaya, OSTİM Çırak Eğitim ve Öğretim Vakfı Başkanı İbrahim Kara- koç, TÜSİAV Başkanı Veli Sarıtoprak, OSB Yasası’ndaki değişiklik için çağrı yapıldı Polatlı OSB Başkanı Erol Ünal, OSİAD Yönetim Kurulu Üyesi Ayşegül Genç nadolu Organize Sanayi Bölgesi Yö- Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun’ ve aileleri katıldı. A netim Kurulu Başkanı ve Organize 58’inci maddesiyle Organize Sanayi Böl- Sanayi Bölgeleri Derneği Yönetim Ku- geleri Kanunu’nun 18’inci maddesinde rulu Üyesi Hüseyin Kutsi Tuncay, OSB değişikliğe gidildi. Bu değişiklikle bazı Yasası’nın 18’inci maddesinde yapılan organize sanayi bölgelerinde kiralama- değişikliğin haksız rekabete neden ola- nın kapsamı genişletildi. cağına işaret ederek, ilgili bakanlık ve si- Söz konusu yasa değişikliğinden vil toplum örgütlerine çağrıda bulundu. birçok sanayi organize bölgesi yatırım- Tuncay, “TBMM Genel Kurulu’nda kabul cısının yararlanamayacağını ifade eden edilen ‘Bazı Vergi Kanunları ile Kanun Tuncay, üretimi artırmanın yolunun bü- ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde tüncül yaklaşımlardan geçtiğini söyledi.

Kur artışı elektrik tedarikini zorlaştırıyor nadolu Organize Sanayi Bölge- suz etkilendiğine dikkat çekti. Ciddi A si (Anadolu OSB) Yönetim Kurulu riskleri olan ve döviz kuru artışından Başkanı ve OSBDER Yönetim Kurulu en çok etkilenen kesimlerin başında Üyesi Hüseyin Kutsi Tuncay, yaptığı enerji sektörünün geldiğini dile getiren açıklamayla eylül ayının sonlarından Tuncay, üretim sektörünü doğrudan itibaren TL’nin dolar karşısında hızla etkileyen döviz kuru artışının elektrik değer kaybettiğine ve bunun sonu- enerjisi piyasasındaki olumsuz sonuç- cunda imalat sanayi üretiminin olum- larına değindi.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 37 MECLİS / EYLÜL 2017

“Türkiye’nin yumuşak karnı enflasyon ve işsizlik” Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, halihazırda Türkiye ekonomisi açısından en temel belirsizliğin jeopolitik riskler olduğunu belirterek, “Özellikle güney sınırımızdaki gelişmeler yatırımcıların risk algısının yükselmesini beraberinde getirebilir. Bunun dışında Türkiye’nin bu sene büyümesinin ve gelişmesinin önünde bir engel bulunmuyor” dedi.

SO eylül ayı olağan meclis kronik rahatsızlıklarından biri olan dünyaya nasıl sağlam bir ekonomi toplantısında konuşan Nu- işsizlik noktasında atılan adımların olduğunu bir kez daha gösterdiğini, Arettin Özdebir, yılın üçüncü belirli oranda meyvesini vermeye de- uluslararası finans ve kredi derece- çeyreğine ilişkin öncü göstergelerin vam ettiğini belirterek, geçen seneye lendirme kuruluşlarının hepsinin bi- neredeyse tamamının ekonomideki kıyasla istihdam ve iş gücüne katılma rer birer Türkiye ekonomisinin sağ- istikrarın devam ettiğini kanıtladığını oranının yükseldiğini söyledi. lamlığını teyit ettiklerini belirtti. söyledi. Türkiye ekonomisinin iki 2017 yılının dokuz aylık döne- yumuşak karnını enflasyon ve işsizli- minde ekonomik göstergeler yaşanan “BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN ğin oluşturduğunu kaydeden Özde- iyileşmeye dikkat çeken Özdebir, FİNANSMANA İHTİYACI OLACAK” bir, Türkiye ekonomisinin en önemli Türkiye ekonomisinin bugün tüm KGF’nin 330 bin 771 işletmeye

38 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 214 milyar 200 milyon lira kredi için oranını oldukça yükseltti. Bu rakamın bunların Türkiye ekonomisine olası 192 milyar 100 milyon lira kefalet yüksek olması bankacılık kesiminin etkilerine de değinen Özdebir, “İh- kullandırıldığını ve bu desteklerin yurt dışından döviz cinsinden borç- racatımız açısından önem arz eden yüzde 55,8’inin yeni kredi statüsünde lanmasını gerekli kılıyor. Önümüz- Avrupa Merkez Bankası, iki hafta olduğunu kaydeden Özdebir, şunları deki dönemde reel kesime kıyasla önce faizde bir değişiklik yapmadı ve söyledi: “2017 yılında yakaladığı bu bankacılık kesiminin yurt dışından varlık alım programının aynı şekilde hacimle KGF, dünyanın en büyüğü yeniden finansmana daha çok ihtiyaç devam edeceğini söyledi. Yani, pa- olan Güney Kore’nin kefalet kurulu- duyacağı kesin.” rasal genişleme Aralık 2017’ye kadar şunu geçti. Hiç kuşkusuz bu mode- veya gerektiğinde 60 milyar dolar lin çok iyi idare edilmesi gerekiyor. “EN TEMEL BELİRSİZLİK seviyesinde devam edecek şekilde Her şeyden önce KGF’nin genişleyen JEOPOLİTİK RİSKLER” planlandı. Bu çerçevede, Avrupa’da hacmi, bankacılık sektörünün zaten ASO meclis toplantısındaki ko- büyümenin devam edeceği tahmin yüksek olan toplam kredi-mevduat nuşmasında küresel gelişmeler ve ediliyor” diye konuştu.

Başkan Özdebir, önümüzdeki dönemde bankacılık sektörü yurt dışından finansmana daha çok ihtiyaç duyacağını kaydetti.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 39 MECLİS / EKİM 2017

“Sanayicinin maliyetindeki artış sürüyor”

ASO’nun ekim ayı meclis toplantısında konuşan Başkan Özdebir, üretici fiyat enflasyonunun eylül ayında zirveye ulaştığını, bunun da sanayicinin maliyetlerinde artış olduğuna işaret ettiğini söyledi. Özdebir, “Önümüzdeki dönemde yüksek kur, yüksek faizle birlikte, artan maliyet ve azalan talebi bir arada yaşayabiliriz” diye konuştu.

nkara Sanayi Odası (ASO) ekim ‘Türkiye cari açığını nasıl azaltacak?’ yor. Aynı zamanda kurumlar vergisin- ayı meclis toplantısı, Çalışma sorusunu sormamız gerek. Üretimin deki artış da önümüzdeki dönemde Ave Sosyal Güvenlik Bakanı Jü- dışa bağımlılığını azaltmaya yönelik sanayicinin vergi sonrası kârlılığını lide Sarıeroğlu’nun da katılımıyla 25 yapısal tedbirler, oldukça uzun dö- aşağıya çekecek. Tüm bu gelişmeler Ekim 2017 tarihinde yapıldı. Meclis nemli planlama gerektiriyor. Bu nok- önümüzdeki dönemde yüksek kur, konuşmasında Orta Vadeli Program’a tada belki de en önemli desteklerden yüksek faizle birlikte artan maliyet ve (OVP) değinen ASO Yönetim Kurulu bir tanesi 60 doların altında kalması azalan talebi bir arada yaşayabilece- Başkanı Nurettin Özdebir, OVP’nin beklenen petrol fiyatları olacak” dedi. ğimizi bize gösteriyor” diye konuştu. Türkiye’nin önemli bir büyüme ham- TÜİK tarafından açıklanan son lesini gerçekleştirdiği 2017 yılında verileri değerlendiren Özdebir, üre- ASO’DAN EĞİTİME YENİ YATIRIM hazırlanmış olmasının önümüzdeki tici fiyat enflasyonunun eylül ayında ASO olarak sanayicilerin teknisyen dönemdeki tahminlerin de iyimser zirveye ulaştığını söyledi. İthalat bi- seviyesinde eleman ihtiyacını karşıla- olmasına yol açtığını söyledi. Türki- rim değer endeksinin ağustos ayında mak üzere kurulmuş Erkunt Eğitim ye’nin en önemli sorunlarından birinin bir önceki yılın aynı dönemine göre Merkezi’nin kapasitesinin yetersizliği yüksek büyüme dönemlerinde yük- yüzde 7,4 artış gösterdiğini hatırlatan nedeniyle yeni bir bina inşaatı yapma selen cari açık sarmalı olduğunu kay- Özdebir, “Bu veriler bize sanayicinin kararı aldıklarını açıklayan Özdebir, deden Özdebir, “Yüzde 5,5 büyüyen maliyetlerinde artış olduğunu söylü- “Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan-

40 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 lığı’nın elinde İşsizlik Fonu mevcut. Özdebir, “Model fabrika, Türkiye’de dair büyüme tahminini artı yönde re- Sizden talebimiz çıraklık eğitiminin kurulacak ilk uygulamalı yetkinlik vize ettiğini vurguladı. cazip hale gelmesi için MEB’in yaptığı ve dönüşüm merkezi olacak ve ülke gibi bu fondan bir miktar desteğin sanayisinin gelişimine önemli katkı “1,5 MİLYON EK İSTİHDAM SAĞLANDI” yürüttüğümüz OSEP ve SİMEP prog- sağlayacak” dedi. Bakanlık olarak gündemlerinin ramlarında kullanılması” ifadelerini birinci maddesinin işsizlik olduğunu kullandı. SARIEROĞLU: “BÜYÜMEDE vurgulayan Sarıeroğlu, “Göreve gel- SANAYİCİLERİMİZİN ROLÜ FAZLA” diğimizde altı aylık bir eylem planı “MODEL FABRİKA İLE Toplantıya konuk olarak katılan hazırladık. Milli istihdam seferberliği- VERİMLİLİĞİ ARTIRACAĞIZ” Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ne devam ediyoruz. Bu konuda da bir Türkiye’de verimlilikle ilgili sorun- Jülide Sarıeroğlu, yaptığı konuşmada başarıya imza atıldı. 1,5 milyona yak- ların KOBİ’lerde kendini gösterdiğini Türkiye ekonomisinin büyüme açısın- laşan ek istihdam sağlandı. Bunun 55 aktaran Özdebir, KOBİ’lerde verim- dan 2017’de iyi bir performans sergile- bini Ankara’da gerçekleşti. Önümüz- liliğe odaklanmanın önemine vurgu diğini söyledi. Türkiye ekonomisinin deki dönemde milli istihdam seferber- yaptı. Bu kapsamda Bilim, Sanayi ve dünyanın en gelişmiş 20 ekonomisi liğini paydaşlarımızın katkılarıyla yeni Teknoloji Bakanlığı ve Birleşmiş Mil- arasında en hızlı büyüyen üç ülke uygulamaya koyacağımız programlar- letler Kalkınma Programı (UNDP) ile ekonomisinden birisi olduğunun altını la gençleri, kadınları ve engellileri de birlikte model fabrika kurulması çalış- çizen Sarıeroğlu, bu durum karşısında sürece dahil ederek başarılı bir per- masında imzaların atıldığını hatırlatan uluslararası kuruluşların Türkiye’ye formans yakalayacağız” diye konuştu.

“ÜRETİM CAZİP HALE GETİRİLMELİ” Türkiye’nin 2017’nin ilk altı ayında tahvil ve bono satarak, yabancı yatırımcıya cazip bir faiz haddi sunarak sıcak parayı kendine çekmeyi başardığını aktaran Nurettin Özdebir, “Bizim Türkiye olarak, yüksek faiz sarmalından yapısal açıdan kurtulmamız için kesinlikle cari açık problemimizi uzun vadede çözecek politikalara ihtiyacımız bulunuyor. Bu politikaların yönteminin ülkede üretimi cazip hale getirmekten geçtiğini unutmamak gerekir” dedi.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 41 KOBİ

TİCARİ İŞBİRLİĞİ HİZMETLERİ *KOBİ’ler arası ticari işbirlikleri ve uluslararasılaşma kapsamında firmaya özel ticari ortak arayışı, ticari ortaklıklar kurulması amacıyla AİA veri tabanına dahil olan tüm firmalara ulaşma, iletişim kurma ve tanıtım imkanı sunuluyor. *Firmanın üretim ve ürün özelliklerinin tanımlanması. ‘Bir bilene danış’ma zamanı *Firma profili oluşturulması. ASO, ‘Anatolia Konsorsiyumu’ kapsamında KOBİ’lere *İşbirliği tercihlerinin belirlenmesi. *Firmalar arası eşleştirme uluslararası arenada işbirliklerini geliştirme, danışmanlık, etkinlikleriyle sektörel ticari teknoloji ve inovasyon alanında hizmet veriyor. heyet ve uluslararası fuarlarda eşleştirme ve ikili iş görüşmeleri vrupa İşletmeler Ağı (AİA), pazarlara erişim ve dış ticaret işlemleri, organizasyonu. KOBİ’lerin Avrupa Birliği mevzu- finansmana erişim, devlet destekleri ve A atı, politikaları, hibeleri, kredileri AB mevzuatı eğitimlerde öne çıkıyor. ve ihaleleri konusunda bilgilendirilmesi, ticari-ekonomik iş birlikleri geliştirme- İNOVASYON KAPASİTESİNİ si, AR-GE ve inovasyon (H2020) teklif ARTIRMA AVANTAJI SAĞLIYOR çağrılarına KOBİ’lerin Avrupalı firmalarla AİA inovasyon desteği kapsamın- ortak proje sunmaları ve yürütmeleri da birebir firma ziyaretleriyle onların amacıyla çalışıyor. Ankara Sanayi Odası inovasyon kapasiteleri ve teknolojik (ASO), Ocak 2015’ten itibaren ‘Anatolia altyapılarının geliştirilmesi yönünde Konsorsiyumu’ içerisinde KOBİ’lere ulus- değerlendirme, danışmanlık genelin- lararası işbirlikleri, danışmanlık-bilgilen- de destek hizmetleri sunuyor. Böylece dirme, teknoloji ve inovasyon desteği teknoloji ve inovasyon seviyeleri tespit alanlarında uzman personeliyle ücretsiz ediliyor, AR-GE ihtiyaçları belirleniyor, hizmet sunuyor. Avrupa Birliği AR-GE ve inovasyon hibe TEKNOLOJİK programlarına başvuruları destekleni- ASO AVRUPA İŞLETMELER yor. Yine AR-GE ve inovasyon faaliyet- BİRLİKTELİK NELERİ AĞI OFİSİ HİZMETLERİ lerinin desteklenmesi için finansmana KAPSIYOR? AİA, büyüme odaklı KOBİ’ler için erişim ve teknoloji transferi de inovas- geniş bir yelpazede hizmet veriyor. yon desteği kapsamında değerlendi- *Teknoloji işbirlikleri dahilinde Bunlardan bilgilendirme hizmetleriyle riliyor. KOBİ’lere teknoloji transferi ve AB firmalara özel danışman niteliğinde bilgi kaynaklı araştırma ve inovasyon sağlıyor. Bu bağlamda AB mevzuatı, po- 60’TAN FAZLA ÜLKEDE teklif çağrılarına (H2020, Eureka, litikaları ve standartları hakkında genel İŞBİRLİĞİ OLANAĞI MEVCUT Eurostars) uluslararası ortaklıklarla bilgilendirme, hibe programları, yabancı AİA, uluslararası işbirlikleriyle Av- başvurulması için destekler bir ülkede iş yapma yöntemleri, sektöre rupa işletmeler ağı ‘ticari ve teknolojik veriliyor. ve ürüne göre pazar araştırmalarının işbirlikleri veri tabanı’ sayesinde KOBİ’le- *Teknoloji ve inovasyon seviyesi dışında yeni fırsatlar yaratma, fikri ve re 60’tan fazla ülkede, çeşitli alanlarda tespit edilİiyor. sınai mülkiyet hakları konusunda bilgi- ortaklık kurmak isteyen binlerce işlet- *AR-GE ihtiyaçları belirleniyor. lendirme hizmetleri öne çıkıyor. meyle bir araya gelme imkanı sunuyor. *Firmaya özel teknoloji profili Ayrıca AİA’nın KOBİ’lere verdiği eği- Böylece firma ihtiyacına göre ticari ya hazırlanıyor. tim/seminer hizmetleriyle de KOBİ’lerin da teknolojik işbirliği profili hazırlanıyor. uluslararası ölçekte büyümelerinin hız- AİA, veri tabanı üzerinden eşleştirme *Teknoloji transferleri için landırılması amacıyla çeşitli çalışma- yapılmasına olanak tanırken sektörel ti- araştırma-eşleştirme ve uygun lar düzenleniyor. Uluslararasılaşma ve caret heyetleri ve uluslararası eşleştirme yabancı ortaklar araştırılıyor. rekabetçilik, inovasyon yönetimi, yeni etkinlikleri de düzenliyor.

42 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 avrupa işletmeler ağı

6MVTMBSBSBTÁ MFLUF#ªZªNFLÀTUFZFO :FOJMJLJ,0#ÀşMFSF%FTUFL

Tavsiye Alın Yeni pazarlara erişim hakkında bilgilendirme

İş Ortakları Bulun Uluslararası eşleştirme hizmetleri

Yenilikçi Olun Yenilikçi ﬁkirlerin ticari başarıya dönüştürülmesi konusunda yönlendirme

eenanatolia.org.tr EKONOMİDE GÜNDEM

nsanoğlu sürekli yeniye olan arayışı gibi sayısız sistemler bu çalışmaların bir Yapay zeka sayesinde 1950’li yıllara kadar insan neticesi olarak ifade edilebilir. İgibi makineler yapmayı düşünme- ye başladı. Hatta, Allen Turing örne- DİJİTAL MAKİNELERE DÖNÜŞÜM toplumları ği bilim insanları makinelerin insan 70-80 YILDA GERÇEKLEŞTİ gibi zeki olup olmadıklarını anlayacak Peki, bu gidişat nereye doğru? testler dahi tanımladılar. ‘Yapay zeka’ Bu sorunun cevabını verebilmek için nasıl biliminin temeli de bu zamanda ortaya nereden nereye gelindiğinin çok iyi atıldı ve insan gibi robot yapma fikri anlaşılması gerekiyor. Son 500 yıllık bilimsel bir arayış olarak devam etti. gelişmeye bir göz atılması aslında bu bir sanayi Zaman içerisinde insan gibi bir ma- konuda bir fikir sahibi olmak için ye- kine üretmenin o günün koşullarında terli. 1600-1700’lü yıllarda tarım toplu- mümkün olmayacağını gören meraklı mu vardı. 1700’lü yılların sonuna doğru devrimine bilim insanları, daha çok insan gibi insanoğlunun merak ve arayışı ‘buharla düşünebilen, karar verebilen, problem çalışan’ makineleri ortaya çıkardı. Bu- götürüyor? çözebilen, muhakeme yapabilen, olay- nunla birlikte önemli bir toplumsal lara odaklanabilen, önemli noktalara dönüşüm de başladı. Bu gelişme insan dikkatleri çekebilen yazılımlar geliş- hayatına ‘makine’ kavramının girme- tirmeye doğru yöneldi. 2000’li yıllara sine yol açtı. Buharlı makineyi daha gelindiğinde gerek teknolojik gelişme- hızlı, daha verimli, daha etkin çalıştır- ler, gerekse sistem modelleme ve ilgili ma, onu biraz daha insan gibileştirme kuramsal yenilikler tekrar ‘insan gibi gayretleri devam etti. Neticede ‘elekt- robot’ üretme gayretinin filizlenmesine rik’ bulundu. Bu da suyun gücünden yol açtı. Yapay zeka teknolojilerinin elde edilen bir sonuçtu. Artık elektrik en temel amacı insan zekasının bir gücüyle makineler daha hızlı çalışabi- benzerinin makinelere kazandırılması. liyordu. Bir insanın ürettiği herhangi Makinelerin de insanlar gibi çevrele- bir mamulden aynı zamanda onlarca, rindeki olup biteni anlamaları, yorum- yüzlerce hatta binlerce üretebilecek lamaları ve ona göre tepki üretmeleri makineler oluşturuldu. Bu gelişmeyle isteniyor. Bu konuda oldukça önemli birlikte toplum yeni bir sanayi devri- araştırmaların yapıldığı da açık. İmalat mine kavuştu. Tarım toplumu yerini ortamlarında kendi kendini tamir eden ‘sanayi toplumu’na bıraktı. Dönemin makineler, borsada hisse senedi alıp ağa hakimiyeti ise tam anlamıyla bir satmayı becerebilen yazılım robotları, ‘patron’ egemenliğine dönüştü. Böyle- politikacılara muhataplarıyla nasıl ko- ce patronlar toplumları istedikleri gibi nuşmaları gerektiğini gösteren politik yönetiyor ve yönlendiriyorlardı. Bir münazaracılar, mahkemelerde hakim mezbahada devreye alınan konveyör gibi karar veren sanal hakimler, bak- sistemiyle seri üretim anlayışı başlıyor teri analizi gerçekleştiren uzmanlar, ve eskiden saatlerce süren bir kesim pilot olmadan uçağı kullanan sistemler, işi, dakikada bir kesim yapılabilecek hatta savaş meydanlarında düşmanla- hale geliyordu. Bu gidişat bir taraftan rıyla gerçek bir pilotmuş gibi savaşan makinelerin hayatta hakimiyetini artı- sanal F16 pilotlarının oluşturulması, rırken diğer taraftan da bunlara ‘zeka’ hastanelerde hemşirelerin görevlerini katma arayışını tetikliyordu. Bu ge- üstlenen robotlar, sizin ruh halinizi an- lişme, doğal olarak ilgili davranışları layıp sizlerle sohbet edecek şekilde ta- oluşturacak yazılımların gelişmesine sarlanmış arkadaş radyolar gibi sayısız yol açtı. Makinelerin hızlı çalışması sistemler üretiliyor. Bunlardan birçoğu yetmiyor, tamamıyla otomatik olarak henüz düşünce ve prototip üretimi çalışmasının yolları araştırılıyordu. Bili- aşamasında iken birçoğu da gerçek şim teknolojisinin gelişimi de bu arayışı hayatımızın bir parçası oldu. Borsada önemli oranda artırdı. Araştırmacılar Marmara Üniversitesi Mühendislik kullanılan sistemler, zeki imalat sistemi bundan cesaret alarak zihinlerin ötesini Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü uygulamaları, şehirlerdeki zeki kontey- zorluyordu. Tek bir bilimin yetmediği, Prof. Dr. Ercan Öztemel nerlerle çöp toplama sistemleri, cep çok disiplinli bir araştırma yönteminin telefonlarımızın sesimizi tanıma özelliği de kapıları açılıyordu. Otomasyon ve

44 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 bilişim sistemlerinin endüstriye hakimi- aksine 20-30 yıl gibi bir sürede hızlan- kullanılabilen sanal paralar ve sanal yeti yeni bir toplumsal dönüşümü te- ması dikkatleri çekti. Bu farkındalıkla bankalar ve daha niceleri önümüz- tikledi ve enformasyon toplumu oluş- dördüncü devrimin temel niteliği ‘diji- deki yıllarda bizlere hiç de yabancı tu. Artık makineler diğer makinelerle talleşme’ olarak ilan edildi ve bunun olmayacak. iletişim kurabiliyor, insanlar gibi nes- insan hayatındaki etkileri sürekli tartı- nelerin de interneti oluşturuluyordu. şılmaya, panellerde değerlendirmeler DEĞİŞİMİ GERİDEN İZLEMEK Siber fiziksel sistemlerle sensör yoğun yapılmaya başladı. MUKADDERAT OLUR bir yaşam insanoğluna hizmet eder Bu yazıyı kafalardaki iki soruya hale geldi. Dikkati çeken önemli bir AKILLI MAKİNELER BEŞİNCİ cevap vermeden bitirmek doğru ol- nokta ise buhar makinesinden elekt- DÖNÜŞÜMÜN HABERCİSİ mazdı. Bunlardan birisi robotlar her rikli makinelere dönüşüm 100-150 yıl Yapay zeka biliminin gelişmeleriy- şeyi yaparsa insanoğlu ne yapacak? Bu sürerken elektrikli makinelerden dijital le makineler yorum yapabiliyor, prob- sorunun cevabı açık. Var olan iş profil- makinelere dönüşümün 70-80 yıl gibi lem çözebiliyor, ilişki kurabiliyor karar leri değişecek. Hiç birimiz dedemizin, bir sürede gerçekleşmesi. verebiliyor (uzman sistemler), olayla- babamızın yaptıklarını yapmıyoruz rı öğrenebiliyor (yapay sinir ağları), ama çok miktarda iş imkanı bulabi- GELİŞMELER ENDÜSTRİYEL bildiğimiz bilgisayarların çözemediği liyoruz. Onların elleriyle yaptıklarını HAYATIN BİR PARÇASI OLDU karmaşık problemlere çözümler üre- yapan makineler üretiyor, yeni sistem- Bu gelişmeleri tetikleyen en önemli tebiliyor (genetik algoritmalar), keli- ler geliştiriyoruz. Onun için makineler unsurlardan birisi de yapay zeka ça- meleri anlayabiliyor, kelimelere göre gelince tarım toplumunun çalışanları lışmaları oldu. Bir taraftan otomasyon işlem yapabiliyor (bulanık önermeler işsiz kalmadı. Ancak burada önemli çalışmaları yürütülürken diğer taraftan mantığı), merdiven çıkabiliyor, top olan gelişmelere ayak uydurabilmek. insanlar otomasyon ve bilişim sistemi oynayabiliyor, sorulara cevap verebi- Yoksa ‘teknolojik işsizlik’ ülkemizin de geliştirme yeteneklerini de bilgisayar- liyor, haberleşebiliyor (zeki etmenler), en önemli sorunlarından birisi haline lara kazandırıp kazandırmayacakları- metinleri okuyabiliyor, anlamlandırabi- gelir. Üstesinden gelmekte o kadar nı araştırdı. Problemlere o konunun liyor, öğretebiliyor (doğal dil işleme), kolay değil. uzman gibi çözümler üreten uzman olayları algılayabiliyor, önceliklendire- Diğer soru ise robotlar ileride bizi sistemler, tıpkı insan gibi olayları ör- biliyor ve odaklanabiliyor (bilgisayar yönetirse ne olacak? Hiçbir robot onu neklerine bakarak öğrenen yapay sinir görme). Yine gelişmelerden ve proto- üretenden daha zeki olamaz. Üretici- ağları, insanların birbirleriyle konu- tip uygulamalardan çok iyi biliyoruz ki lerin zekası onları iyi ya da kötü robot şurken söyledikleri kesinlik olmayan yakın zamanda makineler birbirleriyle yapar. Eğer robot ‘etiği’ eğitim siste- farklı ifadeleri bilgisayarın da anlaya- konuşabilecek (bilgi protokolleri), aynı mimizin önemli bir parçası olmazsa bileceği, bulanık önermeler mantığı, amaca yönelebilecek (amaç/sensör robot üretimine yönelik düzenleme- bilgisayarın karar veremediği ve çok modellemesi), sosyalleşebilecek, yar- ler zamanında yapılmazsa o zaman karmaşık olduklarından kombinatoryel dımlaşabilecek, birbirlerine destek üre- gelecekte bizleri ‘iyi robot’ ve ‘kötü optimizasyon problemi olarak adlan- tebilecek (duygusal zeka), birbirlerine robot’ kavramlarının da uğraştıracağını dırılan problemleri çözebilen gene- olayları öğretebilecek (zeki öğretim öngörmek gerekir. Günümüzde de in- tik algoritmaların dışında birçok yeni sistemleri) hatta AR-GE çalışmaları dahi sanlar arasında çok kötü niyetli olanlar yol ve yöntem geliştirildi. Bu sistemler yapabilecekler (bilimsel keşiflerin mo- var ve topluma zarar verebiliyor. Bu kısa sürede endüstriyel hayatın da bir dellenmesi). zararların çoğu robotların verebile- parçası oldu. Bu, bir taraftan mevcut Makinelerin bu denli yoğun zekay- ceklerinden kat kat daha fazla olabi- makinelerin daha zekileşmesine, diğer la donatılmaları artık beşinci dönüşü- liyor. Robotların sahip olabilecekleri taraftan da insansız bir fabrika oluştur- mün de habercisi olacak. Gelecekte nitelikler iyi değerlendirilebilirse (ki maya doğru sanayinin dönüşümünü insansız fabrikaların hakim olduğu bir bu insanları yönetmekten 10 kat daha tetikledi. dünya insanoğlunu bekliyor. Sürücü- kolay) insanoğlunun kabiliyetleriyle 2011 yılında bu durum hükümetler süz araçlar, kendi kendine karar vere- çözemeyeceği yoksulluk, savaş, has- düzeyinde de fark edilerek 2013 yılın- bilen trafik ışıkları, giyilebilir internet, talık gibi sorunları kökten halledebilir- da Alman hükümetinin öncülüğünde insan vücudunda gezen toz büyüklü- ler. İleri derecede zeki sistemler sevgi, Endüstri 4.0 adı altında yeni bir dönü- ğünde zeki robotlar, işletmelerin yö- doğruluk ve şefkat göstergesi olabilir. şümün başladığı ilan edildi. Endüstri netim kurullarında görev alan robotlar, Bilim insanları olarak bizlere bu yolları 4.0’ın hükümetler düzeyinde önemli üç boyutlu yazıcıların ürettiği insan açmak, sanayicilere bu kulvarda iş yap- görülmesiyle dikkatler bir anda bu organları, insanın sağlığı hakkında bilgi mak, hükümetlere de gereken desteği alana yoğunlaştı. Ülkemizde de 2016 üreten giyecekler, işletmelerdeki beyaz verip ilgili düzenlemeleri oluşturmak yılında Bilim ve Teknoloji Yüksek Ku- yakalı işleri yürüten onlarca program, düşüyor. Bunu başaran ülkelerin ge- rulu’nun 29’uncu kararı bunu açıkça şehirleri idare eden milyonlarca sensör, leceği parlak, yoksa sürekli geriden gösterdi. Bu dönüşümün diğerlerinin ortada olmayan ama internet üzerinde izlemek mukadderat olur.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 45 CEO “İtici gücümüz ‘Türkiye’de elektriksiz köy kalmayacak’ sloganı oldu” “Türkiye’de elektiriksiz köy kalmayacak” söyleminden yola çıkan Ulusoy Elektrik CEO’su Sait Ulusoy, Ulusoy Elektirik’i dünya markası haline getirdi. Üniversitelere zaman zaman konuşmacı olarak giden Ulusoy, gençlere mezun olur olmaz hemen iş kurmamalarını ve biraz tecrübe kazandıktan sonra karar vermelerini tavsiye ediyor.

stanbul Teknik Üniversitesi’ni olmaz hemen iş kurmanın sakınca- 1974’te bitiren Ulusoy Elektrik larına değinen Ulusoy’a göre gençler İCEO’su Sait Ulusoy, kısa bir süre biraz tecrübe kazandıktan sonra giri- devlet kurumunda çalıştıktan sonra şimci olmalı… Herhangi bir tecrübesi askere gider ve dönüşte özel sektör- olmadan iş hayatına atılanların önem- de üst düzey yönetici olarak çalış- li kısmının hüsrana uğradığını belir- maya başlar. Burada kazandığı tec- ten Sait Ulusoy ile Ulusoy Elektrik, rübeyle bilgi birikimine güvenerek sektör ve ihracata yönelik çalışma- 1985 yılında kendi şirketini kurmaya larıyla ilgili keyifli bir sohbet yaptık. karar veren Ulusoy, o yıllarda ülkede dillendirilen “Türkiye’de elektriksiz “ŞİRKETİN TEMELİ köy kalmayacak” sloganının rüzga- EŞİMİN KARARI İLE ATILDI” rını arkasına alarak üretimi büyütür. Öncelikle Ulusoy Elektrik hangi Zamanla fabrikasını ve kapasitelerini koşullarda ve nasıl kuruldu? artıran Ulusoy, şirketin her kademe- Ulusoy Elektrik, müteahhitlik Ülkemizde bir zamanlar sinde çalışır, hem ticaretle uğraşır yapmak ve elektromekanik imalat ithal edilen bazı hem müteahhitlik yapar hem de üre- sanayinin ihtiyacı olan malzemeleri timin içinde olur. üretmek amacıyla 1985 yılında kurul- ürünleri yüzde 100 yerli Girişimcilik ve sanayicilikte du. Bu işe girişmeden önce küçük bir ürettiklerini belirten 32 yılı geride bırakan tecrübesiyle birikimimiz ve bunu değerlendirmek Sait Ulusoy, böylece iç üniversitelerin zaman zaman konuş- için de iki alternatifimiz vardı. Eşim- üretimle birlikte ﬁ yat macı olarak çağırdığı Sait Ulusoy, le oturup, konuştuk. “Ev mi alalım, ve kalitede önemli bir hayata atılmaya hazırlanan gençlere yoksa iş yeri mi?” diye kendi kendi- denge sağladıklarının önemli tüyolar veriyor. Mezun olur mize sorduk. Eşim hemen devreye altını çizdi.

46 l asomedyaasomedya l KASIM-ARALIKKASIM-ARALIK 20120177 Ulusoy Elektirik CEO’su Sait Ulusoy

KASIM-ARALIKKASIM 2017 l asomedya l 47 CEO

girdi ve “Ev her zaman alınır, iş yeri alalım” dedi. Böylece şirketi kurduk. Sekiz kişilik şirketi İlk iki yılı yoğun müteahhitlikle geç- bugün 700 çalışanıyla ti. 1986’ya gelindiğinde Süleyman dünya markaları Demirel ve Turgut Özal döneminin arasına yerleştiren sloganı “Türkiye’de elektriksiz köy Sait Ulusoy, vakit kalmayacak” idi. Bu slogan çerçeve- buldukça üniversitelere sinde özellikle orta gerilim ayırıcıların konuşmacı olarak üretimine başladık ve bu alanda ön katılıyor. plana çıktık.

Dönemin sloganı size itici güç ol- muş. Yıllar itibarıyla üretimde nasıl bir gelişim izlediniz? OSTİM’de başladığımız faaliye- timizde, yılda 15-20 bin adet civa- rında üretim yapıyorduk. Derken, OSTİM bize küçük gelmeye başladı ve ASO 1. OSB’de ilk arsamızı sa- tın aldık. İnşaatımızı tamamladıktan sonra üretim bölümümüzü birinci bölgedeki fabrikaya taşıdık. Şirketimi- zin büyüme sürecinde elde ettiğimiz geliri sermayeye eklemeyi ilk günden bu yana yapıyoruz. Ulusoy Elekt- rik kredi kullanmadan tamamen öz kaynaklarıyla büyüdü. Şu anda için- de bulunduğumuz ASO 1. OSB’deki fabrikamız, 30 bin metrekare içinde 26 bin metrekarelik kapalı alana sahip. Yani OSTİM’de 200 metrekarelik ların eklenmesinde ve sonlanmasında bir dükkanla başladığımız üretimi bu- kullanılan ürünleri yapmaya başladık. gün çok daha farklı noktalara taşıdık. AYNI KALİTE DAHA UYGUN FİYATA Ürünleriniz nerelerde kullanılıyor? İthal edilen ürünleri yerli olarak Elektriğin üretildiği noktadan şe- üretmeye başlamakla ülke ekonomisine hir şebekesine kadar, elektrik Türki- nasıl bir domino etkisi yaptınız? ye’nin kullanımına sunulurken önce Türkiye’nin ithal ettiği hava yalı- gerilimi yükseltilir, sonra düşürülür. tımıyla ilgili bir ürünü, fabrikamızda İşte bu elektrik geriliminin hem yük- yüzde 100 yerlilik oranıyla üretmeye seltildiği hem de düşürüldüğü ve ak- başladık. Bu üretim sadece bize de- tarıldığı tüm noktalarda bizim elekt- ğil, Türkiye ekonomisine de ciddi romekanik ürünlerimiz kullanılıyor. katkı sağladı. Yabancı firmaların ge- tirdiği ürünlerde iç piyasada üretim “ASO TÜRKİYE’NİN BAŞARILI 1985 yılından bu yana başarılı bir olmadığı için fiyatlar çok yüksekti. ODALARINDAN BİRİ” büyüme grafiği çizen Ulusoy Elektrik’in Ancak, biz üretime başladıktan sonra, Ankara Sanayi Odası’nı (ASO) ve çalışmalarını nasıl gerçekleştirdiği ilkler neler? yurt dışından gelen ürünlerin fiyatla- buluyorsunuz? Aslında bizim büyüme sürecimiz rında yarı yarıya düşüş oldu. Başkan Nurettin Özdebir takdir ettiğim bir insan. Sektörle 1992 yılında başladı. Eş zamanlı ola- Bu alanda bir başka ürünümüz ilgili sorunlarımızda her aradığımızda mutlaka dönüş yapıyor. Gecesini gündüzüne katarak çalıştığını görüyo- rak da Türkiye’de üretilmeyen ürün- ise halen hızlı tren hatlarında kulla- rum. İşini kendini aşan bir hizmet aşkıyla devam ettiriyor. lere odaklandık ve ürün çeşitliğimizi nılıyor. Hızlı trenlerdeki katener de- Benim de bir süre meclis üyeliği yaptığım ASO’nun artırmaya yöneldik. Örneğin; Türki- nilen sistemin üretimine başladık. Sis- Türkiye’de en başarılı odalardan bir tanesi olduğunu ye’de ilk defa sıvı silikondan kablo- tem, sadece Ankara-Konya hızlı tren düşünüyorum.

48 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 sektördeki marka itibarı sayesinde pazardaki bu zorlukları daha kolay göğüsleyebiliyor. Kamu kurumları için düzenlediğimiz ürün bilgilendirme seminerleri ve fabrika ziyaretleriyle, ürünlerimizin ithal ürünlerle eşdeğer, hizmetlerimizin ise Ulusoy adına yakışır şekilde dünya standart- larında olduğunu gösteriyoruz.

Biraz da yurt içi ve dışındaki satışla- rınız hakkında bilgi verir misiniz? Şirketimizi ilk kurduğumuzda sekiz kişiyle çalışıyorduk. Bugün istihdam sayımız 700’lere ulaştı. Üretim alanımız ise 200 metrekareden 60 bin metrekareye yükseldi. 2012 yılında artan taleple mevcut 26 bin metrekarelik alan da yeterli gelmeyince Anadolu OSB’de 53 bin metrekarelik bir parsel alarak 30 bin metrekarelik kapalı alan yaptık. Üretimimizin bir kısmını oraya taşıdık. Trafo üretimine başladık. Artık kendimizi ülke için- de ispat ettiğimize kanaat getirdik- ten sonra yurt dışına açılmaya karar verdik. Hem kullandığımız teknoloji hem de ürünlerimizin sahadaki per- hattında 15 bin tane Ulusoy Elektrik formansı, artık bunların yurt dışına ürünü kullanıldı. Biz bu ülkede üreti- da satılabilir hale geldiğini gösterdi. yor, eleman istihdam ediyor ve vergi İlk yurt dışı operasyonunu Cezayir’de ödüyoruz. İthal ürünlerle aynı kaliteyi yaptık. 2013 yıl sonu itibarıyla net daha uygun fiyatlarla sunabiliyoruz. satış gelirlerimizin yüzde 57’sini ih- Yani katma değer ülkemizde kalıyor. racattan elde ettiğimiz için Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) açıkla- Bu noktada Cumhurbaşkanı Er- dığı “Türkiye’nin En Büyük İlk 1000 doğan’ın Başbakan olduğu dönemde İhracatçı Firması” listesinde 205’inci yayınlanan genelgeyle, projelerde yerli sırada yer aldık. malı kullanımına avantaj sağlanması Ulusoy Elektrik, Jakarta-Endo- istenmişti, olmadı. Bunun üzerine yasal nezya’da montaj fabrikası kurarak, düzenlemeyle bu zorunlu hale getirildi üretim faaliyetlerini uluslararası plat- ama gördüğümüz kadarıyla yine olmu- forma taşıdı. Üretimi ve kapasiteyi yor. Siz ne diyeceksiniz bu konuda? artırırken ciddi AR-GE faaliyetlerimiz Aslında hükümetin yerli malı kul- sonucunda ihracat portföyümüzü lanımıyla ilgili yaptığı düzenlemelere de çeşitlendirdik. Bugün dört kıtada teşekkür ediyorum. Yeni geliştirilen 50’den fazla ülkeye ihracat yapıyo- ürünlerin ithal malzemeler yerine ika- ruz. Güney Amerika’da Arjantin, Şili, me edilmesinde kullanıcı alışkanlık- Kolombiya gibi ülkelerin yanı sıra ları etkin rol oynuyor. Özellikle yerli Asya ve Afrika’nın hemen her ül- üretimin yeni olduğu alanlarda üretici kesinde ürünlerimiz var. Avrupa’da şirketlerin korunması ve marka bili- Fransa, Portekiz, Finlandiya, Roman- nirliğinin artırılması yönünde destek- ya gibi ülkelerde varız. Rusya’daki lerin çoğalmasını bekliyoruz. Ulusoy, faaliyetlerimizi daha da büyütüyoruz.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 49 CEO

şünmeye başladık. Artık dünya standartlarında üretim ya- pıyorduk. Nihai kararımızı verdik ve şirketimizi halka açtık. Özellikle yabancılardan büyük talep geldi. Halka açılmak her şeyi ortaya sermek demek. Herkese hesap verebilir olmak demek. Şirketin 2050’lere 2100’lere devam etmesini sağlamak demek. Çünkü şahıs şirketleri zaman içinde aile içindeki çatışmalardan dolayı yok oluyor.

Avrupa ve Güney Amerika’nın yanı sıra büyük sıkıntıların yaşandığı bölge ülkeleriyle de iş yapıyorsunuz... Elektrik malzemelerini bir ülkenin dağıtım şirketine hemen satamayız, bunun için belli prosedürlerin geçilmesi gerekiyor. Bizim bir ülkeye girmemiz ortalama iki-üç sene sürer. Örneğin Rusya’ya girişimiz beş sene sürdü. Öncelikle ürünlerinizin Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) standartlarına uyması gerekiyor. Bu standartların gereği olan testleri de uluslararası sertifikalandırılmış ve Avrupa’da sadece üç tane olan laboratuvarlarda kanıtlamanız lazım. Yani bir ürününüz 25 mil amper ise akredite laboratuvara götürüp bunu kanıtlamak gerekiyor. Biz her yıl test ücreti olarak 400 bin euro civarında harcama yapıyoruz. Sonuç itibarıyla yurt dışında bir pazara girmek çok zor ama onay aldığınız zaman artık sürekli o ülkenin elektrik dağıtım şirketlerine ürün satmaya devam edersiniz.

“BAŞIMI YASTIĞA KOYDUĞUMDA HUZURLUYUM” Çalışanlarınızın maaşlarının ödenmesi konusunda son derece titizsiniz... 32 senelik iş hayatımda her ayın beşinde çalışanlarımın maaşını dağıttım. Yoksa da var ettim, çünkü çalışana maaşı gününde vermezsen onun bir anlamı yok. O da kendini ona göre ayarlar. Bugün sahip olduğum her şeye nasıl ulaş- tığımın hesabını verecek durumdayım. Yastığa başımı koy- duğumda huzurluyum. Vergimi veriyorum, Ankara’da vergi rekortmenleri listesine giriyorum. Çalışanlarım da benden “SATIN ALMAK İSTEDİLER, ÇOCUKLARIM ONAY VERMEDİ” çok memnun olmalılar ki 32 senedir birlikte olduğumuz arkadaşlarımızı yeni emekli etmeye başladık. Bir dönem yurt dışı firmalar şirketinizi satın almak istedi... Evet doğru, Ulusoy Elektrik’in gelişme sürecinde sektörümüzde dünyanın önde gelen Ulusoy Elektrik’in sosyal sorumluluk projelerinden dört firmasından birisi bizi satın almak istedi. Onlarla iki yıl pazarlık süreci yaşadık. bahsedebilir misiniz? 2011’de başladığımız pazarlık 2013 yılında sona erdiğinde ciddi büyüklükte bir teklifle Biz firma olarak diğer konularda olduğu gibi sosyal geldiler. İki oğlumla bir araya gelerek konuyu son kez konuştuk ve onlara “Bu şirketi ben sorumluluklarımızın da bilincindeyiz. Çalışanlarımızın kurdum ama geleceği sizlersiniz, ben bu parayı alıp hayatıma yine devam edebilirim, 50 civarında çocuğu üniversitede okuyor ve hepsine burs yani karar sizin” dedim. Ertesi gün çocuklarım yanıma gelip, “Hayır, burada çok büyük bir emek ve yılların birikimi var, çalışanlarımız ve biz bir aileyiz, satmak istemiyoruz” dediler. veriyoruz. Benim kurduğum vakıf aracılığıyla özellikle mü- hendislik bölümlerine burs veriyoruz. Yine eğitime katkı sağlamak adına Batıkent’te Sait Ulusoy Zihinsel Engelliler “HALKA AÇILMAKTAN SON DERECE MUTLUYUZ” Okulu, Yaşamkent’te eşimin adına bir anaokuluyla ilkokul Ankara merkezli olup halka açık olan çok az sayıda şirket- yaptırdık. Bölgedeki tek devlet okulu da o. Ben bugün iki ten birisi de Ulusoy Elektrik… Biraz da halka açılım sürecin- oğlumla birlikte çalışıyorum, onlar da çok başarılılar, artık den bahseder misiniz? son bir senedir yönetim kurulunda sıradan bir üye olarak Bu gelişmelerin ardından halka açılma konusunda dü- görev yapıyorum.

50 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 Vakit buldukça arkadaşlarıyla briç oynayan Sait Ulusoy, tavlada da son derece iddialı. TAVLADA ÇOK İDDİALI

İş için gittiğiniz ülkeleri gezme olmazsa olmaz felsefem dürüstlük. ederiz ve malımızın arkasındayız. şansınız oluyor mu? İşinize karşı, ürettiğiniz ürüne karşı, 10 yıl önce sattığımız ürünle ilgili Dünyanın hemen hemen her ül- müşterinize karşı kısacası her şeye problem olduğunda benim ekibim kesini gördüm, Kanada ve Tayland karşı dürüst olacaksınız. Birinci he- hızla gider takip eder. dışında. Ancak çok işkolik birisi de- def kaliteli üretim olmalı, kâr etmek ğilim. Yani iş seyahatleriyle bunu ve para kazanmak ikinci planda ge- Yaşadığınız pişmanlıklar var mı? karıştırmıyorum. İş için gittiğiniz ül- liyor. Bir kere bu fabrikadaki ürün Aslına bakarsanız yaşayan her- keyi gezme fırsatınız olmuyor. kaliteli çıkacak. Çünkü kaliteli ürün, kesin pişmanlıkları olur. Bir tanesi, sizin ve şirketinizin geleceği. Bugün kendi ana işimin dışında iki kez baş- Hafta sonu neler yapıyorsunuz? siz herhangi bir marka buzdolabı ka işe girdim, başka şehirlerde ve Cumartesi öğle fabrikaya uğru- aldınız ve bir ay sonra bozulduysa, ikisinden de zarar ettim. Yani kendi yorum. Ardından sürekli briç oy- ikinci kez aynı markadan alışveriş yeteneklerimin dışında başka işlere nadığımız bir grup var. Bir araya yapar mısınız? İyi bir ürün müşteri girdiğim zaman başarılı olamadım. gelip briç oynuyoruz. Ayrıca fırsat tarafından sevildiğinde, daima sipa- buldukça arkadaşlarla tavla oynuyo- riş alır. Biz müşterilerimizi iyi takip Son olarak genç girişimcilere iş ruz ki bu konuda çok iddialıyım. Bir hayatına yönelik tavsiyeniz nedir? de düzenli olarak yürüyüş yaparım, Üniversiteler zaman zaman beni yürümeyi çok seviyorum. ARA SIRA MAÇ İZLİYOR konuşmacı olarak çağırır. Onlara Spor yaptığınızı öğrendik ama izleme konu- mezun olur olmaz hemen iş kurma- Şirketinizin başarısının sırrı ne? sunda da merakınız var mı? nın sakıncalarını anlatırım. Gençlerin İlk olarak, yaptığınız işi iyi bile- Ben de çocuklarım gibi fanatik bir Beşiktaş biraz tecrübe kazandıktan sonra gi- ceksiniz. İkincisi ise dünyayı çok iyi taraftarıyım. Vodafone Arena’nın elektrik rişimci olmaları gerektiğini söylerim. takip edeceksiniz. Yani gelişmelerin sistemlerini de Ulusoy Elektrik olarak olarak Çünkü herhangi bir tecrübesi olma- arkasında kalmayıp, gelişmelere yön biz yaptık. Stattan bir de loca aldım. Vakit dan iş hayatına atılanların önemli veren olacaksınız. Bunların yanı sıra buldukça maçları izlemeye gidiyorum. kısmı hüsrana uğruyor.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 51 SEKTÖR ANALİZİ

Geleceğin sektörü:

21’inci yüzyılda geleceği şe- killendiren ürün olarak tanım- lanan kompozit endüstrisi- nin, hedefleri oldukça yüksek. Dünyada beş yılda yıllık yüz- de 5 büyümesi ve küresel pazarda 80 milyar euro bü- yüklüğe ulaşması öngörülen kompozitin, Türkiye’deki yıllık büyüme oranı ise yüzde 8-12 ile Avrupa ve dünya rakam- larının üzerinde gerçekleşi- yor. Türkiye’de sektör bugün, 265 bin tonluk üretim hacmiyle 1,4 milyar euroluk parasal büyüklüğe ulaşıyor.

52 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ünümüzde bilgi teknolojileri insanlığa bambaşka bir dünyanın kapılarını açıyor. İnsan algısı yeni bir bakış açısıyla büyük sıçra- G maya hazırlanıyor. Uyumak için kullandığımız yataklardan derin uzay uçuşları yapacak araçlara, enerji tüketiminden mutfak aletlerine kadar günlük yaşamın her alanında büyük bir değişim yaşıyoruz. Kompozit malzemeler ise bu değişimin dayanak noktasını oluşturuyor. Otoriteler tarafından geleceği şekillendirecek malzeme olarak tanımla- nan bu stratejik materyal aslında yeni bir olgu değil. Kompozit malzeme tarihin ilk çağlarından itibaren uygarlığın kurulup geliştirilmesinde önemli rol oynadı. Bu sihirli malzemeyi insanlığa hediye edense malzeme mü- hendisliği… Malzeme mühendisliği günlük yaşamda sık duyduğumuz bir kavram değil. Fakat bu mühendislik dalının önemini anlatmak için ‘uygarlık tarihinde bütün kilitleri açan anahtar’ tanımını yapmak doğru olur. İnsanoğ- lunun ilk çağlardan bugüne gelmesini sağlayan her gelişmenin arkasında malzeme mühendisliği var. Malzeme mühendisliğinin pratikteki en önemli uygulaması ise kompozit malzemeler. Kompoziti mükemmel yapansa, kullanım amacına uygun olarak farklı malzemeleri sonsuz olasılıkla bir- leştirebilme imkanı sağlaması…

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 53 SEKTÖR ANALİZİ

İŞLEVSEL BİR MALZEME daha yüksek performans gösteriyor. kompozit pazarı, 2016 yılında hacim- Kompozit 21’inci yüzyılda gele- Üstelik beklediğiniz performansı siz sel olarak 10,8 milyon ton, değersel ceği şekillendiren ürün olarak bilin- belirliyorsunuz. Havacılıkta kullanıl- olarak da 82 milyar dolarlık (74 mil- se de gerçekte çok eski tarihlerden masıyla daha büyük uçakların yapıl- yar euro) büyüklüğe ulaştı. Türkiye beri kullanılıyor. Uygarlık tarihinin en masına olanak veren kompozitler, Kompozit Sanayicileri Derneği’nin önemli değişim ve dönüşümleri onun aynı zamanda yenilenebilir enerjide raporuna göre dünyadaki kompozit sayesinde oldu. İlk yaygın kullanımı, rüzgar türbinlerinin pervanelerinin sektörü 2016-2021 yılları arasında ha- yapı sektöründe görüldü. İnsanoğlu ana malzemesi oldu. Ayrıca otomotiv cimsel olarak yılda yüzde 4, parasal barınma ihtiyacı için toprak, su ve sektöründe de giderek daha fazla olarak da yüzde 5 büyüyecek. 2021 samanı karıştırarak kerpiç elde etti. kendine yer bulmaya başladı. Tüm yılında küresel kompozit üretiminin Bu, avcı ve toplayıcılıktan yerleşik bu nedenler 20’nci yüzyılın ortasında 12,9 milyon tona, parasal değerinin hayata geçişin başlıca nedeni oldu. yaygın olarak kullanılmaya başlayan ise 103 milyar dolara (94 milyar euro) Kerpiçle yapılan şehirler sayesinde kompozitin geleceğin malzemesi ola- ulaşacağı tahmin ediliyor. bugünkü toplumun adımları atıldı. rak tanımlanmasının temel etkenleri. Kompozit ürünler bununla kalmadı. TÜRKİYE’DE YILLIK Cengiz Han, 12’nci yüzyılda Uzak DÜNYADA 5 YILDA BÜYÜME ORANI YÜZDE 8-12 Asya’dan başladığı seferde başarılı 21 MİLYAR DOLARLIK BÜYÜME Kompozit sektörünün Türkiye’de- olmasını kompozit yay teknolojisine Kompozit sektörüyle ilgili olarak ki büyüme oranı dünya ortalaması- borçlu. Cengiz Han’ın askerleri özel yapılan analizler büyüme trendine nın üzerinde. Türkiye’de sektör yıllık olarak geliştirilen kompozit yaylarla odaklanıyor. 2015 yılında 78 milyar yüzde 8-12 büyüyerek, Avrupa ve Avrupa sınırlarına gelmeyi başardı. dolarlık değere sahip olan küresel küresel büyüme rakamlarının üze- Kompozit öylesine işlevsel bir malzeme ki, yaklaşık 800 yıl sonra Değer ve hacim bazında dünya kompozit pazarı Airbus mühendisleri dünyanın en büyük uçağını yapmak için Cengiz Han’ın yay teknolojisinden ilham al- dılar. Yapıldığı dönem için olağanüs- tü olarak nitelendirilen, hemen her üründe kendine yer bulan kompozit, 1946’dan itibaren modern endüstrinin radarına girdi. Zeki bir mühendislik- le iki veya daha fazla malzemenin kombinasyonundan oluşan kompozit, bir araya geldiğinde oluştuğu malzemelerden farklı bir karakterle Kaynak: Kompozit Derneği

54 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 rinde gelişiyor. Ülkemizde orta ve Yapılan yatırım, destek ve teş- büyük ölçekli 180, kısmen kompozit vikler ve en önemlisi yüksek katma işi yapan yaklaşık 800 firma bulunu- değerli ürünlere yönelmek üzere ha- yor. Ortalama 8 bin 200 kişinin istih- rekete geçilmesiyle Türkiye kompozit dam edildiği endüstri, 265 bin tonluk endüstrisi küresel rekabette olumlu üretim hacmiyle 1,4 milyar euroluk anlamda büyük bir gelişme gösterme- parasal büyüklüğe ulaşıyor. ye başladı. Bugün dünyada üretilen Kompozit, farklı sektörlere çözüm kompozitlerin yüzde 16’sı elektrik-e- üreten işlevsel bir malzeme olduğu lektronik sektöründe kullanılırken, için kullanımı her geçen gün artıyor. Türkiye’de bu oran yüzde 5’e yük- Uzmanlar, yakın gelecekte beton, selmiş durumda. Boru, tank ve alt- çelik gibi malzemelerin alternatifi ol- yapı sistemlerinde kullanım oranıysa mak üzere tasarlanan kompozitlere yüzde 36 civarında. giderek daha fazla yüksek mühen- Türkiye’nin yaşadığı değişim sek- dislik özellikleri eklenmeye başla- törün dış ticaret verilerinde de görü- dığına dikkat çekerek, girişimciler lebilir. Geçmişte kompozit sektörü için önemli fırsatlar barındırdığını ihtiyaç duyduğu kimyasal hammad- kaydediyor. deleri ithal eden bir yapıda üretim yaparken bugün, yurtiçinde üretil- TÜRKİYE KATMA DEĞERİ meye başlayan takviye malzemeleri, YÜKSEK ÜRÜNLERE ODAKLANDI reçineler ve bitmiş ürünlerin ihracatı Kompozit sektörü ürettiği katma ile dış ticarette dengeye kavuştu değeri yüksek ürünler ve işlevselliği Yaşanan değişimin ardından nedeniyle dünyada olduğu gibi Tür- dünya çapında iş yapan firmalarıyla kiye’de de stratejik öneme sahip bir Türkiye, uluslararası alanda adından sektör. Sektörün Türkiye’deki duru- söz edilen bir konuma ulaştı. Ya- mu incelendiğinde geçmişle bugün şanan olumlu gelişmelerin belki de arasında yaşanan vizyon değişikliği- en önemli yansıması, 2013 yılında nin getirdiği olumlu gelişmeler net Paris’te yapılan JEC 2013 Paris Fua- olarak görülüyor. rı’nda Türkiye’nin Onur Ülkesi ilan 8 bin 200 Tüm dünyada kompozit endüst- edilmesi oldu. risi uygulama alanları konusunda, Türkiye kompozit yüksek katma değerli ürünlere odak- Dünyada kompozit malzemelerin endüstrisinde lanmış durumda. Hacim bazında in- sektörel dağılım karşılaştırması çalışan kişi celendiğinde, sektörel dağılım içinde yüzde 0,4 ile sonda yer alan savunma Dünya Avrupa Türkiye ve havacılık sektörü, değer bazında (%) (%) (%) Taşımacılık yüzde 13 ile en değerli ilk 3 sektör 28 30 24 ve otomotiv arasında bulunuyor. Geçmişte Tür- Yapı ve 19 20 21 kiye’de endüstrinin durumu bunun inşaat tam tersiydi. Elektrik- 16 14 5 elektronik BORU, TANK VE ALTYAPI SEKTÖRÜNDE Boru-tank- 15 13,5 36 KULLANIM ORANI YÜZDE 36 altyapı Tüketim Dünyada üretilen kompozitle- 83 3 rin yüzde 19’u katma değeri yüksek malları Rüzgâr olan elektrik-elektronik sektöründe 7127 enerjisi kullanılırken, Türkiye’de kullanım 800 oranı yüzde 3, kâr marjı düşük olan Denizcilik 3 5 2 Türkiye’de kompozit boru, depolama tankları ve altyapı Savunma ve 0,5 0,5 - işi yapan firma sayısı sistemlerinde kompozitin dünyada havacılık kullanım oranı yüzde 14’ken Türki- Diğer 3,5 2 2 ye’de yüzde 45’ti. Kaynak: Kompozit Derneği

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 55 SEKTÖR ANALİZİ

TÜRKİYE’NİN İHRACATI ARTTI İTHALATI AZALDI Bugün tüm dünyada en yaygın olarak kullanılan takviye malzemeleri cam elyafı (yüzde 87) ve karbon elyafı (yüzde 11) ülkemizde üretili- yor. Reçinelerden ise doymamış polyester reçinesi ve vinil ester reçine Türkiye’de üretilirken, epoksi reçi- nelerle termoplastik reçineler ithal ediliyor. Doymamış polyester reçine üretiminde kullanılan stiren, fitalik, maleik ve glikoller ülkemizde yeteri kadar üretilemediğinden dolayı ihti- yaç tamamıyla ithalatla karşılanıyor. Kompozit üretiminde kullanılan teknik tekstillerin üretiminin ülkemizde yaygınlaşmasıyla bu alanda da sektör tüm ihtiyacını yurtiçinden karşıla- yabilme noktasına geldi. Rakamsal olarak bugün kompozit sektörü yak- laşık 250 milyon euroluk bir ihracat yaparken 250 milyon euroluk da it- A-380 mühendisleri uçağın gövdesinin daha hafi f ve dayanıklı olması amacıyla çelikten halat yapıyor. 6 -10 kat daha güçlü bir malzeme olan cam elyafı kullandı. Böylece örülmüş cam ipliklerinden oluşan fi berglassla alüminyum birleşince (cam destekli alüminyum) GELİŞMİŞLİK KRİTERİ uçaklar devasa görüntülerine rağmen daha hafi f ve dayanıklı oldu. OLARAK KABUL EDİLİYOR Türkiye’nin son 10 yılda başta ha- vacılık olmak üzere savunma ve uzay bugüne kadar ortaya konan 50 binin sanayi gibi stratejik alanlara devlet üzerindeki başarılı uygulamasıyla politikası gereği ağırlık vermesi, kom- çelik, alüminyum ve metal alaşımlı pozit endüstrisinde de işlem hacmi- geleneksel malzemelere göre daha nin artması anlamına geliyor. Devle- avantajlı konumda. tin savunma ve havacılık alanlarında Dünyada ‘gelişmişlik kriteri’ ola- kümelenme çalışmalarına gitmesi, rak kabul edilen kişi başına düşen uzay sanayi alanında birçok kurumla kompozit tüketim miktarlarına bakıl- yapılan işbirlikleri ve yenilenebilir dığında, ülkemizin önünde önemli enerjideki ivmelenmeyle sektörün fırsatlar ve olanaklar var. Dünyada orta vadede istikrarlı büyümesi bek- 4-10 kilogram arasında bir dağılım leniyor. Sektördeki potansiyeli ortaya izleyen kişi başına düşen kompozit koyan başka bir gelişme de Bursa’da tüketim miktarı, Türkiye’de 3,4 ki- kurulan İleri Kompozit Malzemeler logram düzeyinde. Yine dünyada 6,9 Araştırma ve Mükemmeliyet Merke- euro/kg olan ortalama fiyatı ülkemiz- zi ve Balıkesir’de kurulmak istenen de 5,3 euro/kg civarında. kompozit OSB. Kompozit malzeme elektrik yalı- GELECEK 50 YILI ŞEKİLLENDİRECEK tımı, paslanmaz ve aşınmaz yapıları Gelecek bilimcilere göre önümüz- sebebiyle uzun süreli hizmet ömrüne deki 50 yıl, kompozit materyallerdeki sahip. Ayrıca kompozit, geleneksel gelişmeler üzerine şekillenecek. Bu- malzemelerde birçok parçayı tasar- gün yaşanan yeniliklerin çoğunun layıp sonradan birleştirme yöntemi performans artışı, maliyetleri düşür- yerine tek parçada kalıplama yapa- me, üretimi kolay ve çevre dostu bilme olanağı tanıyor. Aynı zamanda ürünler üzerine yoğunlaştığı düşü-

56 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 İhracat Ürün (Milyon €) nüldüğünde bu öngörü çok da yan- lış sayılmaz. Fakat sektörü bekleyen Polyester reçine 50 fırsatlarla birlikte zorluklar da mev- Cam elyafı 10 cut. Kompozit endüstrisinin beklenen büyümeyi yapabilmesi için nitelikli Karbon elyaf 25 teknisyen, mühendis ve tasarımcılara Teknik tekstil 10 ihtiyaç var. Sektörün ihtiyaç duyduğu personel, elindeki malzemenin kul- CTP boru 40 lanım amacına uygun olarak sonsuz olasılıkla yapılabileceğinin farkında Diğer kompozit 115 ürünler olması gerek. Bunun için de AR-GE Kompozit sektörü ihracat kalemleri ihracat sektörü Kompozit süreçlerine ve sektördeki kalifiye TOPLAM 250 elemanlara verilecek eğitimlerin bu duruma uygun olması gerekiyor. İthalat Uzmanlar, yakın bir gelecekte sek- Ürün (Milyon €) tördeki kalifiye eleman ihtiyacının daha da şiddetleneceği görüşünde. Kaynak: Derneği Kompozit Polyester reçine 15 Bir diğer zorluk ise potansiyelin muazzam büyüklüğüne rağmen kom- Cam elyafı 70 pozitlerin toplam yapısal malzeme Teknik tekstil 5 pazarı hacminin yaklaşık yüzde 1’ini oluşturması. Sektörün rekabet üs- Kompozit 150 hammadde tünlüğü sağlayabilmesi için çelik, alüminyum gibi geleneksel malze- Diğer kompozit 10 meleri değiştirecek büyük teknolojik ürünler

Kompozit sektörü ithalat kalemleri ithalat sektörü Kompozit gelişmelere ihtiyacı var. Örneğin; Ka- TOPLAM 250 liforniya’da Tesla CEO’su Elon Musk tarafından lansmanı yapılan elektrikli kamyon Semi Truck’ta kullanılan ya- pısal malzemelerde kompozitlerin kullanımı dikkat çekiyor. Daha ön- ceki araç tasarımlarında geleneksel alüminyum ve kompozitlerden olu- şan bir kombinasyonu tercih eden Tesla mühendisleri, tüm dünyanın ilgisini çeken kamyon modelinde pil takımının ağırlığını dengelemek için kompozit kullanımına yönele- rek, karbon fiber paneller kullandı. Sektörün bir başka zorluğu ise kulla- nım kolaylığı ve yaygınlığına rağmen, üreticilerin fiyatları hâlâ yüksek bul- ması. Gelişmiş kompozit materyal- Zamanın şafağı lerin çelik ve alüminyumla rekabet olarak adlandırılan edebilmesi için fiyatların daha da insan uygarlığının düşmesi gerekiyor. Kompozitlerin başlangıcından beri özellikle karbon elyafların yüksek kullanılan sihirli malzeme fiyatı pek çok uygulamada potansiyel kompozitler geleceği endüstrilerin kullanımını kısıtlıyor. şekillendiriyor. Sektörler, malzeme maliyetlerinin düşmesini beklerken, kompozit üreti- cileri üretim maliyetlerini azaltmanın yollarını arıyor.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 57 SEKTÖR ANALİZİ

A SEKTÖRÜN ACİL ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLARI Â İşverenler, çalışanlar, kullanıcılar, bürokratlar, sivil toplum örgütlerinin bilinçlendirmesi ve farkındalığın artırılması gerekiyor. Kompozit endüstrisinde ikinci büyük paya sahip olan Kuzey Amerika pazarı 2,8 Â Altyapı ihtiyaçları kurumların milyon ton ile dünya pazarının hacimsel olarak yüzde 26’sını, değersel olarak ise kolektif bir anlayışla ele alınması yüzde 30’unu temsil ediyor. Kuzey Amerika KUZEY gereken bir sorun. Palyatif çözümler 2016-2021 yılları arasında yıllık yüzde 2 kaynak israf ettiriyor. büyüyecek ve toplam büyüme içindeki AMERİKA payı gelecekte yüzde 11 olacak. Â Ülke çapında kümelenme ihtiyacı var. Kümelenmenin sinerji yaratan nitelikte olması, yığılmayla AFRİKA kümelenmenin karıştırılmaması VE önemli. ORTADOĞU Â Kompozit sektörünün girdi verdiği Güney Amerika sektörler oldukça fazla. Bu özelliği pazarı 0,2 milyon GÜNEY nedeniyle sektör gelişmenin itici gücü. ton ile dünya pazarının hacimsel AMERİKA Etkin bir network oluşturma hayati olarak yüzde 2’sini önem taşıyor. oluşturuyor. Â Yerli hammaddeyle yerli üretimi teşvik edilmeli. Â Bazı devletler şirketlerin arkasında dururken, şirketlerin işini zorlaştıran, yatırım ortamı ve iklimi yaratmayan ülkelerdeki ﬁ rmalar zorlanıyor. Ülkemizde de teşvikler yeterli değil, beklenen sonucu yaratmıyor. Â Özgür ve özgün düşünen nesiller yetiştirmek, eğitimde nicelik kadar nitelik geliştirmek, diğer üretim alanı gibi kompozit sektörünün de temel sorunu. Â Devletin talep yaratıcısı olması gerekiyor. Kompozit sektörünün ekosistemi besleyen yapılara ihtiyacı var. İhaleye çıkarken yerli imkanı hesaba katması lazım. Â Kompozit malzemeler AR-GE ve inovasyona çok uygun. Her malzeme, ürün yeni bir AR-GE demek. Teşvikler bu bağlamı dikkate alınmalı.

58 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 AVRUPA Avrupa pazarı ise 2,3 milyon ton ile dünya pazarının gerek hacimsel, gerekse de KÜRESEL PAZARIN 2016-2021 değersel olarak yüzde 21’ini oluşturuyor. Avrupa için öngörü 2016-2021 arasındaki DÖNEMİNDE YILLIK BÜYÜME dönemde yıllık yüzde 1 büyüme tahmin ediliyor. Bu büyüme oranıyla Avrupa ORANLARI toplam büyüme içerisindeki yüzde 6’lık payını koruyacak. 2016-2021 yılları arasında dünya kompozit sanayinin yıllık ortalama yüzde ÇİN 4’lük bir oranla büyümesi öngörülüyor. Bu toplam büyüme oranının yüzde 60’ının yıllık yüzde 7 ile büyümesi beklenen Çin’de gerçekleşeceği tahmin RİKA Afrika ve Ortadoğu pazarı ediliyor. Bu oran Çin’in 0,4 milyon ton ile dünya pazarının VE 2010-2016 yılları arasında hacim ve değer olarak yüzde 4’ünü yüzde 57 olarak gerçekleşen temsil ediyor. ADOĞU payından daha fazla. Çin pazarı tek başına 3,1 milyon ton ile dünya pazarının hacimsel olarak yüzde 28’ini oluşturuyor. 2016-2021 yılları arasında dünya kompozit sanayi yıllık ortalama yüzde 4 büyüyecek Çin hariç Asya yüzde 3 K. Amerika yüzde 2 Avrupa yüzde 1 Çin yüzde 7 büyüyecek

Asya’nın geri kalanı gelecekte yıllık yüzde 3 büyüyecek ve toplam büyümeye yüzde 17’lik bir katkıda bulunacak. Asya pazarı 2016’da en büyük paya sahip olarak 5,2 milyon ton ile hacimsel olarak dünya pazarının yüzde 47’sini, değersel olarak ise yüzde 43’ünü oluşturdu. Çin hariç Asya’nın geri kalanı önümüzdeki 5 yıllık dönemde yılda yüzde 3 büyüyecek ve toplam büyümeye yüzde 17’lik bir katkıda bulunacak. 2010’dan 2016’ya kadar Asya’nın ASYA dünya pazarındaki payı sürekli olarak arttı. 2010’da yüzde 45 iken 2015 ve 2016 yıllarında yüzde 47’ye ulaştı. Bu oranın 2021 yılında yüzde 52’ye ulaşması bekleniyor.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 59 SEKTÖR ANALİZİ

sayısını artırmak ve yeni pazarlar Ortadoğu ve Kuzey Afrika’ya dış kazanmak amacıyla da çalışmalar her satış gerçekleştirdiğine dikkat çe- geçen gün yoğunlaşıyor. Endüstrinin ken Eroğlu, bazı firmaların Amerika bazı firmaları Amerika Birleşik Dev- Birleşik Devletleri ve Uzak Doğu letleri başta olmak üzere Uzak Doğu dahil olmak üzere dünyanın her tara- dâhil dünyanın her yerine ihracat fına ürün gönderdiklerini vurguladı. yapıyor” diye konuştu. Endüstrinin yaklaşık 270 milyon Bakan Özlü, bakanlığın sektöre dolar civarında doğrudan dış sa- olan desteği konusunda yaptığı de- tış yaptığını hatırlatan Eroğlu, bu Faruk Özlü Faruk ğerlendirmede ise şunları söyledi: rakamının içerisindeki en önem- “Bakanlığımızca yüksek katma de- li payın CTP boru üreticileri, cam ğerli ürün yapısına geçilebilmesini elyafı, polyester reçine üreticileri, teminen sektör tarafından iletilen teknik tekstil üreticileri ve RTM üre- sorunların çözümü konusunda ilgili ticilerine ait olduğuna işaret etti. BAKAN ÖZLÜ: kamu kurum kuruluşlarıyla gerek- “ENDÜSTRİNİN li çalışmalar yapılarak yer sorunu, “KOMPOZİT KULLANIM AR-GE ve teşviklerle ilgili sektörle ALANLARI YAYGINLAŞACAK” YOL HARİTASI birlikte yol haritası oluşturmak için Kompozit sektörünün, dünya- OLUŞTURULDU” emek harcıyoruz.” da olduğu gibi ülkemizde de ikame malzemelerden pay alarak büyüdü- Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk ğünü anımsatan Eroğlu, şu bilgileri Özlü, dünyada bir ‘gelişmişlik kriteri’ verdi: “Kompozit sektörü Türkiye’de olarak kabul edilen kişi başına dü- Avrupa ve dünya büyüme oranının şen kompozit tüketim miktarlarına üzerinde bir gelişim gösteriyor. Tür- bakıldığında, Türkiye’nin önünde Eroğlu Yavuz kiye’de önümüzdeki yıllarda farklı- önemli fırsat ve olanaklar olduğuna laşma önemli gündem oluşturacak. dikkat çekiyor. Bakan Özlü, sektörle Örneğin; tekstil sektöründeki ara- ilgili olarak, “Kompozit üretiminde yışlar var. Güçlü firmaların teknik yüksek katma değerli ürün yapısına ve işlevsel tekstil alanlarındaki ara- geçilebilmesi için sektör tarafından yışlarına kompozit teknolojileri de iletilen sorunların çözümü konusun- katıldı. Ayrıca konut açığına dayalı da ilgili kamu kurum ve kuruluşla- olarak yapı-inşaat sektörü de büyük rıyla gerekli çalışmalar yapılarak yer fırsatlar sunuyor. Çimento üretim sorunu, AR-GE ve teşvikler konusun- kapasitelerine paralel olarak yeni ve da yine sektörle birlikte yol haritaları işlevsel nitelikte malzemelere dö- oluşturulması için çalışmalar yapılı- EROĞLU: nük fırsatlar ortaya çıkıyor. Bunlar yor” değerlendirmesinde bulundu. “DÜNYANIN HER elyaflı çimento, hafif ve dayanımlı Bakan Özlü, kompozit sektö- çimento bazında yeni yapı malzeme- rünün, doğrudan ve dolaylı olarak TARAFINA ÜRÜN leri olarak tanımlanabilir. Keza bor, ihracat yaptığına dikkat çektiği açık- GÖNDERİYORUZ” toryum ve mineral kil zenginlikleri lamasında, ürettiği hammaddeleri, ürün esasına dönük olarak değer- sanayi ara mallarını ve son ürünleri Kompozit sektörünün ürettiği lendirilmeli. Özellikle bor alanında doğrudan ihraç eden endüstrinin, hammaddeleri, sanayi ara mallarını, hidrojen kaynağı olarak kullanılması bu ürünleri ayrıca ihraç edilen her son ürünleri, aldıkları projeler çerçe- da önemli bir avantajı beraberinde otomobil, otobüs, tekne, küvet gibi vesinde doğrudan ve dolaylı yoldan getirecek. Dolayısıyla kullanım yay- ürünlerin içerisinde dolaylı olarak da ihraç ettiğinin altını çizen TOBB Plas- gınlığı nedeniyle kompozitler plastik ihraç ettiğine dikkat çekti. tik Kauçuk, Kompozit Sanayi Meclisi ve mühendislik plastiklerinde büyük Kompozit sektörünün esas olarak ve PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, ölçekli bir sektör yaratabilir. Böy- Avrupa ülkelerine, Rusya’ya, Türk ihraç edilen her otomobil, otobüs, lece, konvansiyonel mühendislik Cumhuriyetleri’ne, Ortadoğu ve Ku- tekne, küvet gibi ürünlerin içerisinde malzemelerine çok ciddi bir rakip zey Afrika’ya dış satış yaptığını kay- kompozit malzeme bulunduğunu konumuna gelen kompozitler, üstün deden Sanayi ve Teknoloji Bakanı söyledi. Sektörün başta Avrupa ül- nitelikleri sayesinde belirgin kaza- Faruk Özlü, “İhracat yapılan ülke keleri, Rusya, Türk Cumhuriyetleri, nımları da getirebilir.”

60 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 faydaların daha iyi anlaşılmasıyla Birimi Lideri İbrahim Özgür Yıldırım, tasarımcılar, mühendisler ve ürüne merkezin Türkiye kompozit alanın- dönüştüren meslek grupları işlerini daki en donanımlı Ar-GE altyapısına daha kolay ve etkin şekilde yapabil- sahip olduğunu kaydetti. Merkezde me olanağını yakaladı. Kompozitler geliştirilen teknolojilere örnek ve- yaygın olarak birçok farklı uygulama ren Yıldırım, şöyle devam etti: “Bu alanında kullanılıyor. Yüksek muka- noktada otomotiv sektöründe üretim vemet değerleri sağlayan malzemeler hızını artıran ve verimlilik artışı sağ- İsmail Hakkı Hacıalioğlu arasında en etkin olanlardan biri- layan reçine teknolojimizden bahse- si. Çekme, eğilme, darbe ve basınç debiliriz. Geliştirdiğimiz yeni reçine dayanımı gibi mekanik değerlerin teknolojimizle dokuz dakikalık pres- sağlanmasına yönelik tasarlanabili- te kürlenme süresini üç dakikaya yor. Geleneksel malzemelerin aksi- düşürürken, kalıbın soğutulmasını ne kompozitler, bir uygulamadaki gerektiren ek süreyi de bertaraf et- HACIALİOĞLU: özel tasarım beklentilerine uygun tik. Ürünümüzün lansmanını Paris’te mukavemet değerlerini sağlayabili- dünyanın en önemli kompozit fuarı “KONVANSİYONEL yor. Kompozitler sınırsız kalıplama olan JEC’te gerçekleştirdik ve sektör- MALZEMELERE RAKİP” boyutları, çok sayıda üretim tekniği, den çok ilgi gördü. Bu malzemenin diğer malzemelerle uyuşma özelliği parça çevrim süresiyle kalıp amor- Teorik olarak sonsuz ömürlü ve (takviye amacıyla köpük kullanımı), tisman süresini düşürmesi, üretim kullanım alanına sahip olan kom- kendinden renklendirme olanağı, hızı artışı ve sağladığı A sınıfı kaliteli pozit malzemelerin üstün özellikleri isteğe bağlı ışık geçirgen özellikte yüzey sayesinde kaplama maliyetini sayesinde çok büyük bir potansiyel üretilebilme olanağı gibi avantajlara düşürmesi gibi avantajları var.” taşıdıkları bilgisini veren Kompozit da sahip bulunuyor.” Bunun dışında Kordsa ve Sa- Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri bancı Üniversitesi ile birlikte Avru- İsmail Hakkı Hacıalioğlu, bu malze- pa Birliği destekli bir projeye dahil melerde gerek matriks reçine özel- olduklarını aktaran Özgür Yıldırım, likleri, gerek takviye malzemesinin Directional Composites Through türü ve yerleştirme biçimi mekanik, Manufacturing Innovation (DiCo- kimyasal ve ısıl özelliklerini fazla- Mi) projesi kapsamında, kompo- sıyla yükseltebildiğinden diğer kon- zitlerin üç boyutlu yazıcı teknolo- vansiyonel malzemelere oranla çok Yıldırım Özgür İbrahim jisiyle üretilmesine yönelik sistem, farklı bir boyuta taşıdığını söyledi. yazılım ve malzeme geliştirilmesi Konvansiyonel malzemelerle imalat konusunda Sabancı Üniversitesi ile yapılırken yalnızca malzemeye şekil birlikte çalışacaklarını açıkladı. İki vermekle yetinilirken kompozit ürün yıl sürecek olan ve 3 milyon euro imalatında, aynı zamanda malzeme- destek alan projenin, yerli ve ya- nin kendisinin de üretildiğini anlatan bancı nitelikli insan gücünün AB ve Hacıalioğlu, “Bu nedenle konvansi- Asosiye ülkeler içinde değişimine yonel malzemelere çok ciddi bir ra- YILDIRIM: “AR-GE olanak sağlayacağına dikkat çeken kip konumuna gelen kompozitlerin Yıldırm, “DiCoMi projesi, Horizon ülkemizde de kullanımı giderek hızla BÖLÜMÜMÜZ 2020 programı kapsamında 11 ül- yaygınlaşıyor” dedi. BAKANLIKTAN ONAYLI keden toplam 16 proje ortağının katılımıyla gerçekleştirilecek. Son “BİRÇOK AVANTAJI VAR” İKİNCİ MERKEZ” olarak, Almanya ve Türkiye’den ikisi Kompozit ürünlerin günümüzde üniversite, beşi sanayi şirketi olmak mühendisler, tasarımcılar, üreticiler Sabancı Üniversitesi işbirliğiyle üzere yedi ortaklı proje, merkezi- ve yöneticiler tarafından yaygın ola- hayata geçirilen Kompozit Tekno- mizde yürütülecek. AB destekli bu rak kabul görmesindeki en önemli lojileri Mükemmeliyet Merkezi’nin proje, Almanya Federal Eğitim ve etkenin, sunduğu değişik performans sanayi ve üniversitenin birlikte ça- Araştırma Bakanlığı (BMBF) ve Tür- avantajları olduğuna işaret eden Ha- lıştığı öncü bir iş modeli olduğu- kiye Bilimsel ve Teknolojik Araştır- cıalioğlu, sözlerine şöyle devam etti: nu ifade eden Kordsa Genel Müdür ma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından “Kompozit malzemelerin sağlayacağı Yardımcısı-Teknoloji ve Kompozit İş kabul edildi” şeklinde konuştu.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 61 SEKTÖR ANALİZİ

BÖLGELERE ÖZEL ÜRETİM YAPIYOR ayrıca bu bölgelere uygun özel ürün- Türkiye’nin Nükleer Sanayi Ka- ler geliştiriyoruz. Ortadoğu ve Asya biliyet Geliştirme Projesi’nin, Eko- ülkelerinin yanı sıra Avrupa’da da nomi Bakanlığı tarafından finanse sağlam adımlar atıyoruz. Ürünleri Serpil Öztürk edildiğini ve İstanbul Sanayi Odası distribütör aracılığıyla Doğu Avru- (İSO) tarafından yürütüldüğünü dile pa’ya da pazarlamaya başladık.” getiren Serpil Öztürk, proje kapsa- mında Rolls Royce’un projeye dahil olan yerli üreticilerin teknik ihtiyaç YAĞIZ: “ASKERİ TESTLER analizlerini yaptığını hatırlattı. Bu ÜLKEMİZDE YAPILMALI” kapsamda Cengiz Teknik Kompo- zit’in de programa dahil olduğu- ASSAN ve ASP olarak iş maki- nu açıklayan Öztürk, “Bütün kali- neleri üzerindeki kompozitlere ait te standartları denetiminden geçti. kabin ve yedek parça üretimi yaptık- Nükleer pazarda yerli ve kompozit larını belirten Assan Savunma Direk- üreticisi olarak ürün geliştirme üze- törü Selahattin Yağız, ayrıca savunma rinde çalışıyoruz. Bu pazarda gücü- endüstrisinde de önemli çalışmaları- nü artırabilmek için gelişime açık nın olduğunu vurguladı. alanları ve bu alanları yaygınlaştır- Dünyada zırh alanındaki teknolo- ÖZTÜRK: “KOMPOZİT, mayı amaçlıyoruz” bilgisini verdi. jik bilgilerin milli gizlilik derecesinde Dünyanın sayılı kompozit üretici- sınıflandırılarak o ülkenin kozmik OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜ ELE lerinden biri olma yolunda ilerle- bilgileri kapsamında korunduğunu GEÇİRECEK” diklerini kaydeden Öztürk, şunları ifade eden Yağız, “Zırh üreticileri, söyledi: “Son iki yıldır yurt dışı pa- elde edilen ürünün akredite ve ka- Kompozit sektöründe Cengiz zarlara daha fazla odaklandık. Yurt lifikasyonun yapılmasına yönelik Teknik Kompozit olarak üretim ya- dışı pazarlama, satış kadromuzu ve dünyadaki zırh test merkezlerine pan Arda Grup, SMC ve BMC tek- sistemlerimizi teknolojinin gelişimi- başvurmak zorunda. Bu esnada tek- niğiyle otomotiv, savunma, uçak ne göre sürekli güncelliyoruz. Nor- nolojik bilgilerini akredite merkez- sanayi, altyapı ürünleri, aydınlatma veç, Güney Amerika, Rusya, Çekya, leriyle paylaştığı için gizlilik konusu ve bahçe mobilyalarına kadar çok Suudi Arabistan, Kıbrıs, Irak, İran, ihlal ediliyor. Bu merkezlerin amacı geniş bir alanda faaliyet gösteriyor. Türkmenistan, Pakistan ve Cezayir sadece akreditasyon değil, dünya Çok kısa sürede büyük bir gelişme gibi pek çok ülkeye ihracat yapıyo- genelinde askeri alanda yapılan ça- kaydeden kompozitin bu özelliğiyle ruz. İspanya, Hindistan, Romanya, lışmalarla ilgili teknoloji istihbaratı çağın kimyası olmaya devam edecek Bulgaristan, Almanya, Ukrayna ve bilgisi toplamak. Askeri savunma gibi göründüğüne işaret eden Arda Kazakistan’a girmek için çalışıyor, sanayinde geliştirilen parçalar bu Grup İcra Kurulu Başkanı Serpil Öz- merkezlerde test edilirken ülkelerin türk, “Günümüzde otomotiv endüst- sırları da ele geçirilebiliyor. Bu ne- risinde yeni kullanılmaya başlanan denle askeri alanlardaki testler ke- kompozit, zamanla otomotiv sek- sinlikle ülkemizde yapılmalı” dedi. törünü ele geçirmeye aday. Karbon Devletin bu araştırmalar için büyük

elyaf takviyeli kompozit malzemeler Yağız Selahattin bütçeler ayırıp, merkezler açtığını kullanıldığında araçlarda yüzde 40- fakat yapılan testlerin tanınması ve 60 oranında hafifleme sağlanacak. hukuki boyutuyla ilgili işlemlerin Hafifliği sayesinde olası bir çarpış- ne yazık ki yapılmadığını söyleyen ma anında çarpma şiddetini en aza Yağız, “Ülkemizde iki satırlık bir ka- indiriyor. Bu da yakın zamanda ağır nun maddesi çıkartılarak, mevcut ve yoğun çelik malzemeden üretil- test merkezlerimizin akreditasyon miş bir aracın daha güvenilir, daha yetkilendirilmesi mutlaka yapılmalı. sağlam olduğu algısını değiştirecek. Merkezlerin önü açılmalı ve başta Aynı zamanda uzay-havacılık, yeni- askeri alanlarda kullanılan parçalar lenebilir enerji, inşaat ve savunma olmak üzere yurt dışına test için par- sanayisinde daha yoğun olarak gün- ça gönderilmesinin önüne geçilmeli” deme gelecek bir malzeme” dedi. açıklamasını yaptı.

62 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 malzemelerine kıyasla öne çıkan en YILMAZKAYA: “EN YÜKSEK önemli faydasının ağırlık kazancı KATMA DEĞER HAVACILIK olduğunu vurgulayan Yılmazkaya, şunları söyledi: “Kompozit yüksek SEKTÖRÜNDE” korozyon dayanımları, çok boyutlu Havacılık sanayinin güvenli, tek- stabiliteleri, düşük bakım ihtiyacı, nolojik, hızlı, sessiz, verimli olma he- uzun ömür, mükemmel dayanıklı- defleri çerçevesinde gerçekleştirilen lıkları, yüke özgü yapıları ve verdik- çalışmalarla öncü ve katma değeri leri tasarım özgürlüğüyle çağımızın en yüksek sektörler arasında yer al- malzemesi. Örneğin; sadece mal- dığını açıklayan Havacılık ve Uzay zeme hafifliği göz önüne alınınca Kümelenmesi Derneği Genel Sek- uçaklarda yaklaşık yarım kilogramlık reteri Yalçın Yılmazkaya, “Bahsedi- azalmanın yıllık yakıt tasarrufuna len hedefler çerçevesinde geliştirilen katkısı, uçak tipine göre 360-715 do- yüksek teknolojili malzemeler, diğer lar arasında değişiyor. Son yıllarda

M. Selman Tarmur M. Selman endüstrilere de fayda sağlıyor, yeni Boeing ve Airbus gibi uçak üretici- uygulamalar ve çözümler getiriyor. leri kompozit malzeme kullanımına Genel olarak ‘ileri malzemeler’ ola- önem veriyor. Böylece önceki nesil TARMUR: “SEKTÖRÜN rak adlandırabileceğimiz bu yüksek uçaklara kıyasla daha düşük işletme POTANSİYELİ YÜKSEK” teknolojiye sahip ürünler, havacılık maliyetleri, düşük yakıt kullanımı ve ve savunma sektörleri yanında tıp, C02 emisyonuyla sonuçlanıyor. Bom- 2011’de üretime başlayan tesis- otomotiv ve enerji gibi çok farklı bardier ve Embraer gibi diğer önemli lerinde Türkiye’nin zengin kuvars alanlarda kullanılıyor. Söz konusu uçak üreticileri de yeni tasarımların- rezervini işleyerek ekonomiye katkı ileri malzemeler grubunda kendisine da kompozit kullanımı konusunda sağladıklarını açıklayan Belenco Ge- önemli bir yer bulan kompozit, son aynı rotayı takip ediyor.” nel Müdürü M. Selman Tarmur, ku- 10 yılda özellikle otomotiv ve hava- vars yüzey üretiminin de Türkiye’de cılık sektörlerindeki uygulamalarda ve dünyada geliştiğini açıkladı. Kat- öne çıkmasına rağmen, çoğu üretici ma değeri ve ihracat potansiyelinin için ileri kompozitler halen ‘yeni’ bir yüksekliğiyle tüm dünyada kompozit alan olma özelliğini koruyor” diye malzemelerin üretim hacminin katla- konuştu. narak arttığına dikkat çeken Tarmur, Mustafa Üstertuna kompozit malzemelerin bilinirliğini “YARIM KİLOGRAM YILDA hem kullanıcılar hem de profesyo- 360-715 DOLAR KAZANDIRIYOR” neller nezdinde artırmak gerektiğini Modern hafif malzemeler olarak anlattı. Tarmur, “Mimarlık, mühen- adlandırılan kompozitlerin diğer yapı dislik eğitim programlarında malzeme bilgisi dahilinde kompozit ürün- ler tanıtılmalı. Sektörün potansiyeli yüksek olduğu için gerektiği gibi kullanmak önemli. Dünyada teknolojik olarak yeniliğe en açık malze-

me kompozit ürünler. Teknolojik Yılmazkaya Yalçın gelişmeleri takip eden, AR-GE ve inovasyonu sistemine entegre eden ÜSTERTUNA: “ÇEVREYE üreticiler, kompozit endüstrisinde önemli pay alan oyuncular olacak VERİLEN ZARARIN ve ülke ekonomisine büyük katkı ÖNÜNE GEÇİLİYOR” sağlayacak. Ülke olarak stratejik bir planlamayla dünyada hızla gelişen Mercedes-Benz Türk AR-GE kompozit sektöründe hak ettiğimiz Merkezi’nde geliştirilen ürünlerde yeri ancak bu şekilde bulabiliriz” kompozit parça kullanımının arttı- bilgisini verdi. ğını vurgulayan AR-GE Direktörü

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 63 SEKTÖR ANALİZİ

Mustafa Üstertuna, otomotiv sek- nılıyor. Tıpkı endüstride çalışıldığı lerden en önemlisi reçine emdirilmiş töründe kompozit parça kullanımı gibi taşıyıcı parçaların da plastik ve kumaşlar. Kısaca PREPREG (preimp- ve şirket olarak uygulamaları hak- kompozit parçalara dönüşümü baş- regnated) olarak bilinen kumaşlarda, kında şu bilgileri verdi: “Çelik, sac ladı. Bu kapsamda sonlu elemanlar takviye malzemesi olarak fiberglass, gibi parçaların maliyetlerinin fazlalı- analizi uygulamalarıyla simülasyon karbon fiber ve aramide fiber (kev- ğı, özellikle otomotiv endüstrisinde ortamında parçaların mukavemeti- lar), bağlayıcı malzemesi (reçine) çalışan mühendisleri alternatif bir nin anlaşılarak tasarımsal yapının olarak da epoxy, phenolic gibi esaslı malzemeye yöneltti. Bu malzeme güçlendirilmesi sağlanıyor. Özellikle malzemeler kullanılıyor. Bazı fiber dayanım, ömür, ağırlık, imalat ve Intouro, Conecto ve Tourismo oto- kompozit yapılar termoplastik reçine maliyetler bakımından çelik malze- büslerinde, Arocs ve Actros kam- matrislerle üretilse de günümüzde meyle yarışır hale getirmek için ge- yonlarında PC/PBT, PU, PVC ve PA havacılıkta kompozit yapılarda ağır- liştirme çalışmaları yapıldı. Buna ek tipi plastik uygulamaları geniş yer lıklı olarak termoset reçineler tercih olarak CO2 ve NO gazları emisyon- kaplıyor. Bu uygulamaların artması ediliyor” diye konuştu. larına getirilen kısıtlamalar alternatif için yurt içi ve yurt dışı ortaklı proje TAI’nın A400M kuyruk konisi, malzeme arayışlarını hızlandırdı ve çalışmaları devam ediyor” değerlen- spoilerleri ve aileronları, A350 aile- plastik endüstrisinin bu talebe hızlı dirmesini yaptı. ronları, B787 elevatorler, A330 rudder cevap vermesiyle, ihtiyaç duyulan (yön irtifa dümeni), F35 hava alıkları ikame gerçekleşmeye başladı. Gü- ve orta gövde kompozit kabuklarının nümüzde ise plastik malzemenin üretimini yaptıklarını belirten Ulular, yeterli dayanım ve mekanik özel- “Firmamız, AW139, Bombardier, Si-

likleri sağlamadığı durumlarla karşı Halil Ulular korsky, Hürkuş, ANKA ve Meltem karşıya kalınıyor. Dolayısıyla kısa programlarının pek çok kompozit veya uzun farklı tip ve oranda elyaf parçasını başarıyla üretiyor. Bunlara takviyeleriyle plastiğe yeni bir boyut ek olarak uydu panelleriyle ATAK kazandırılıyor. Böylece sadece görsel helikopter PAL üretimi de başarıyla veya kendi ağırlığını taşıyan parçalar sürdürülüyor” açıklamasını yaptı. değil, yapısal ve yük taşıyan parçala- rın geliştirme süreçleri başladı. Özel- likle son yıllarda artan termoplastik malzeme teknolojisiyle artık atık dö- nüşümü de sağlanıyor. Bu sayede sektörümüzde çevreye verilebilecek zararın da önüne geçiliyor.” “ÇELİĞE MEYDAN OKUYACAK” ULULAR: “HAVACILIK, Mercedes-Benz Türk AR-GE birimi olarak hem otobüs hem de TERMOSET REÇİNELERİ kamyonlarda çelik malzemeye al- TERCİH EDİYOR” ternatif kompozitlerin geliştirilmesi, bunun yanında dayanım, mukave- Kompozit malzemelerin belirli bir met ve ömür açısından çelikle ya- amaca yönelik en az iki farklı mal- rışır hale getirilmesi için çalışmalar zemenin bir araya getirilmesiyle yaptıklarını kaydeden Üstertuna, oluştuğunu hatırlatan Türk Havacı- “Mercedes-Benz Türk kamyonların- lık ve Uzay Sanayi AŞ (TAI), Kom- da özellikle sürücü kabini üzerinde pozit İmalat Müdürü Halil Ulular, birçok kompozit parça kullanılıyor “Kompozit partikül veya elyaf/fiber ve bu parçalar gerekli görülen şe- şeklindeki güçlendirici bir malze- kilde geliştiriliyor. Otobüs tarafın- meyle yapıştırıcı niteliğindeki bağla- da ise Setra markalarda iç tefrişat yıcı bir malzemenin karışımı” dedi. ve yan tamamlayıcı parçalar baş- Kompozitlerde ağırlıklı olarak ter- ta olmak üzere çoğu komponentte moset reçinelerin kullandığını anla- çelik, sac, alüminyumdan termoset tan Ulular, “Kompozitlerde ana yapı ve termoplastik malzemeler kulla- elemanı olarak kullanılan malzeme-

64 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 65 YUVARLAK MASA TOPLANTISI

n şikayetçiyiz” kabette sız re “Hak

Evos Basım Yayın Kurucu Ortağı ve Şirket Müdürü Mehmet Osmanbeyoğlu ASO Kağıt Sistem Ofset Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Tunçel Ürünleri ve Öğün Yayınları Şirket Müdürü ve Ortağı Cenk Öğün Baskı İşleri Özgün Matbaacılık Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Fırat Gündoğan Sanayi Komitesi Sarıyıldız Ofset Firma Sahibi Ertuğrul Sarıyıldız asomedya’ya Alter Zarf ve Kağıt Yönetim Kurulu Başkanı Alper Camcı konuştu

66 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ayetçiyiz betten şik ” z reka sı ASO’nun bu ayki yuvarlak masa toplantısında sekiz numaralı k ASO Kağıt Ürünleri ve Baskı İşleri Sanayi Komitesi bir araya geldi. a Sektörde yaşanılan kalifiye eleman sıkıntısından hammadde “H maliyetlerine kadar bir dizi sorunun ele alındığı 'Yuvarlak Masa'da sanayicilerin ortak görüşü, girdi maliyetlerinin yüksekliğinden dolayı işletmelerin rekabet avantajını yitirmesi oldu.

ağıt ürünleri ve baskı işleri sanayisinin ortak ğını söyleyen kağıt ve baskı sanayicileri, hammadde sorunlarının başında haksız rekabet geliyor. temininde ciddi yüksek maliyetlerle karşılaştıkları KAnkaralı işletmeler başta kurdaki hareketlilik- konusunda şikayetlerini dile getiriyorlar. ten muzdarip. Çünkü hammadde girdileri olan kâğıt, Sektördeki en önemli sorunlardan birinin de kalıp, mürekkep ve elektriğin dövize bağlı fiyatının sistemdeki plansızlık olduğunu aktaran Ankaralı sek- artması, sektörü olumsuz yönde etkiliyor. Bu durum tör temsilcileri, yaz aylarında kamudan gelen talep karşısında firmalarındaki kârlılığın azaldığına vurgu nedeniyle işlerin sıkışmasına rağmen kış aylarını boş yapan sektör temsilcileri, Avrupa’da, Amerika’da geliş- geçirdiklerini, bunun da yılı yarı kapasiteyle geçirme- miş baskı makineleri varken Türkiye piyasasına daha lerine neden olduğunu vurguluyor. Sektörde yetişmiş çok ikinci el makinelerin hakim olduğunu belirterek, eleman konusunda da sıkıntı yaşandığına değinen yeni teknolojilere yatırım yapmakta zorlandıklarına sanayiciler, Çin ile rekabet edebilmek adına KDV dikkat çekiyor. Türk firmalarının yükselen döviz oranlarının yüzde 8’e indirilmesini ve okul kitaplarıy- fiyatlarından dolayı kâğıt ve diğer hammadde fiyatla- la ilgili planlama yapılırken sektörün de görüşünün rının artması sonucu rekabet şansının ortadan kalktı- alınmasını istiyorlar.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 67 YUVARLAK MASA TOPLANTISI

dövizin yükselmesi ve aşırı oynaklığı bizi çok etkiliyor. Hammadde gir- dilerimiz kâğıt, kalıp, mürekkep ve elektrik. Bunlar dövize bağlı oldu- ğu için sektörün fiyat artışlarını aynı şekilde etiketlerimize yansıtma şan- sımız yok. Bunların dışında henüz tam olarak hissetmesek de zamanla dijital, elektronik kitap, elektronik gazete gibi yayınlar matbaacılık sek- törünü küçültmeye devam edecek. Avrupa’da örnekleri var. Bu noktada ülkemizde şirket birleşmeleri yapılsa da bizim sektörde birleşme ve ortak- lıklar çok kolay olmuyor. Sözgelimi; biz ortaklık yapısına iyi bir örneğiz. Evos Basım, AjansTürk ve Emel Mat- baacılık sahiplerinin ikinci ve üçüncü kuşak temsilcilerinin ortaklığı. Mat- baacılık bizim dede mesleğimiz ve firmalarımız 50-60 yıl önce kuruldu.”

“MEVCUDU KORUMAK ÖNEMLİ” Mehmet Osmanbeyoğlu Sektördeki KDV oranlarının da firmaları ithal ürünlere karşı olum- “Sektördeki KDV oranları firmaları ithal ürünlere suz etkilediğine işaret eden Osman- karşı olumsuz etkiliyor. Çin’de bastırılan kitabın beyoğlu, “Çin’de bastırılan kitabın KDV’si yüzde 8, iç piyasada basılan kitabın KDV’si KDV’si yüzde 8, iç piyasada basılan yüzde 18 oranında. İhracata çalışsak bu girdilerle yüzde 18. İhracata çalışsak bu girdilerle yurt dışına iş yapmak kolay yurt dışına iş yapmak kolay değil.” değil” dedi. Personel ve çalıştırılacak kalifiye Evos Basım Yayın imza attıklarını belirten Osmanbe- elemanla ilgili yapılması gereken- Kurucu Ortağı ve Şirket Müdürü yoğlu, Ankara matbaacıları olarak lerden de bahseden Osmanbeyoğ- MEHMET OSMANBEYOĞLU ana pazarlarının kamu kurumları ol- lu, “Ülkemizde herkes üretim değil duğunu kaydetti. hizmet sektöründe çalışmak istiyor. Milli Eğitim Bakanlığı başta ol- Daha yüksek maaşlar vermemize, “Fiyat artışlarını mak üzere birçok bakanlıkla iş yap- sosyal imkânlar sunmamıza rağmen etiketlerimize tıklarının altını çizen Osmanbeyoğlu, sanayi tesislerini tercih etmiyorlar. sözlerine şöyle devam etti: “Yoğun Bunun yerine market, güvenlik per- yansıtma şansımız olarak bakanlıklarla çalıştığımız için soneli, devlet memur ya da sözleş- buralarda yaşanılan firmaları zorlu- meli personel olmak istiyor. Bu bizim yok” yor. Özellikle ders kitabı işleri yaz için büyük bir sıkıntı. Bir de matbaa aylarında yığılıyor ve iş çok varmış makineleri çok pahalı. Bu kadar bor- Aileden matbaacı olan ve yakla- gözüküyor. Daha sonra altı ay bo- cun harcın altına girip ezilmektense, şık 18 senedir web ofset matbaacılığı yunca neredeyse tüm kış boş geçi- şimdilik mevcudu korumayı tercih üzerine Ankara’da faaliyet gösteren yor. Hiç kimse bunun hesabını yap- ediyoruz. Zira geçiş dönemleri çok Evos Basım Yayın Kurucu Ortağı ve mıyor. Bugün Antalya’da, Bodrum’da sancılı oluyor. Sektördeki herhan- Şirket Müdürü Mehmet Osmanbe- eli yüzü düzgün bir otelde kışın 150 gi bir olumsuzluk ya da yavaşlama yoğlu, ağırlıklı olarak ders kitapları TL’ye, yazın 750 TL’ye kalırsınız. Bi- direkt birbirini etkiliyor. Bu yüzden baskısı yaptıklarını söyledi. Bunun zim sektörde ne yazık ki yaz kış aynı yatırım yapmaktan ziyade kontrollü dışında yardımcı kaynak kitapları, fiyat. Kışın zaten iş potansiyeli dü- giderek mevcudu korumayı tercih takvim ve birçok farklı baskı işlerine şük, yazın da ucuz çalışıyoruz. Ayrıca ettik” ifadesini kullandı.

68 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 Alter Zarf ve Kağıt Yönetim Kurulu Başkanı ALPER CAMCI “Ambalaj talebi yüksek ama yeni yatırım çok maliyetli”

Sektörde aile olarak faaliyetlerinin 1960 yılına dayandığını belirten Alter Zarf ve Kağıt Yönetim Kurulu Başkanı Alper Camcı, 1999’da şir- ket haline geldiklerini ve 2007’den itibaren de kardeşi Caner Camcı ile üçüncü kuşak olarak işin içinde yer aldıklarını söyledi. Firma olarak kağıt ambalaj sektöründe faaliyet göster- diklerine değinen Camcı, “Mamul- lerimizi kraft torbalardan üretiyoruz. Çoğunlukla hazır yemek sektörünün Alper Camcı paket servislerinde, kitapevlerinde ve giyim sektöründe kullanılıyor. “Hiçbir zaman kalifiye eleman bulmak gibi bir Gıdayla temas halindeki ambalaj şansımız olmadı. Elemanlarımızı kendimiz olarak da kullanılabiliyor ama biz yetiştirdik. Gerekirse önlüğümüzü giyip biz de üretime sadece taşıma torbaları olarak kulla- dahil olabiliyoruz.” nılan ürünleri tercih ediyoruz. Kâğıt doğal bir ürün olduğu için daha çok üretim ortamının şartları öne çıkıyor. sektörü ve ülke olarak bir politika sonrası, askerlik sonrası meslek sahi- Fabrikadan aldığınız kâğıdın da buna üretmemiz lazım” dedi. bi olmaya çalışıyor. Çıraklık kalfalık uygun üretilmesi gerekiyor. Gıda Ankara’da yapılmayan mamulle- süreçleri tam işlemiyor. Kalifiyeli ele- ambalajlarında hava geçirmemesi ri üretmeye çalıştıklarını kaydeden manın azalmasının temel sebebi za- için daha çok plastik ürünler tercih Camcı, ilk zarf üretimini yaptıklarını, ten bu. Ayrıca eğittiğiniz, bir anlam- ediliyor” ifadesini kullandı. ardından bilgisayar form kâğıtlarını da yatırım yaptığınız eleman sizden üreten ilk firmalardan biri ve kâğıt ayrılıp farklı bir mesleğe geçtiğinde “SİSTEMİMİZİ PİYASANIN ŞARTLARINA torba üretiminde de yine ilk olduk- yaptığınız yatırım boşa gidiyor.” GÖRE KURMAYA ÇALIŞTIK” larını söyleyerek sektördeki eleman Ambalajın sürekli gelişen bir sek- sorununa işaret etti. Camcı, şunları “TEKNOLOJİNİN YENİLENMESİ tör olduğuna işaret eden Camcı, “Şu söyledi: “Hiçbir zaman kalifiye ele- NOKTASINDA SIKINTI YAŞANIYOR” anki sıkıntı döviz artışı nedeniyle man bulmak gibi bir şansımız olma- Ambalajda talebin her zaman ol- girdi maliyetlerinin yükselmesi. Kraft dı. Tabii bu zorlu bir süreç ama biz duğunu fakat teknolojinin yenilen- torba kağıdı üretiminde Türkiye’de sistemimizi piyasanın şartlarına göre mesi noktasında sıkıntı yaşandığını tek bir firma var. Döviz artışıyla hem kurmaya çalıştık. Gerekirse önlüğü- ifade eden Camcı, sıfır makinelerin yurt dışından hem de yurt içinden müzü giyip üretime dahil olabiliyo- çok maliyet gerektirdiğini belirtti. gelen talepler arttı. Buna bağlı olarak ruz. Elemanlarımızı kendimiz yetiş- Ürettikleri kağıt torba makineleri- talebi karşılayamıyorlar. Ülkemizde tirmek zorundayız çünkü alanımızda nin ikinci elinin bulunmasının biraz genel bir kâğıt sorunu var. Dijitalle Ankara’da tek firma olduğumuz için zor olduğunun altını çizen Camcı, beraber matbaa yayın kısmı zayıflı- başka yerden bulmamız da mümkün “Genel olarak kullanıcı, makinenin yor ama ambalaj sektörü gelişmeye olmuyor. Eğitmek için eleman belli ömrünü doldurana kadar çalıştırıyor. devam ediyor. Bu konuda da kağıt bir yaşı geçmemeli. Çoğunluk okul Bu yüzden çok yüksek maliyetlerle

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 69 YUVARLAK MASA TOPLANTISI

SORUNLAR ORTAK ÇÖZÜM BEKLİYOR Sektördeki belirsizliklerin sadece Milli Eğitim Bakanlığı'nın ders kitap- larından kaynaklanmadığını anlatan Sarıyıldız, şöyle devam etti: “Oysa matbaa sektörünün tamamı sıkıntılı. Maliye’nin anlaşmalı işlerini yapan küçük ve orta ölçekli matbaalar teker teker kapanıyor. Vergi mükellefi olmayan çantacılar organize matbaalara gönüllü pazarlamacılık yaparak haksız rekabet oluşturuyor. Bu kötü göstergeler ışığında matbaaların iflas etmek veya kapatmaktan başka şansı kalmıyor. Bizler çalışarak iflas edeceğiz, yani çalışarak batacağız. Aramızda ortaklık kurmak istesek Türk insanının yapısına uygun değil. Herkes 'küçük olsun, benim olsun' mantığında. Geçmişte ortaklıkla ilgili Matbaacılar Odası küçük ve orta öl- çekli matbaacıları bir araya getirmek Ertuğrul Sarıyıldız amacıyla çalışma yaptı. ATO meslek komitesi kısmen destekledi. Ancak "Firmalar özellikle teknoloji yenilenmesi noktasında buna tüm meslek kuruluşları olan Ankara Sanayi Odası (ASO), Anka- zorlanıyor. Dolayısıyla bu durum sektöre yapılacak ra Ticaret Odası (ATO) Matbaacılar yatırımların önünde engel teşkil ediyıor." Odası ve Matbaacılar Federasyonu birlikte çalışarak çözüm üretebilir.” yatırım yapılıyor. Maliyetini de 10-15 Sarıyıldız, rekabetin asıl kalite ve sene geri döndüremiyorsunuz ve hizmette olması gerektiğini söyledi. Özgün Matbaacılık Yönetim Kurulu üretim alanı için yüksek metrekareler Yaşanılan sıkıntıların büyüklü ya Başkan Yardımcısı gerekiyor. Bunu da şehir içinde ya da küçüklü hep aynı olduğunu dile FIRAT GÜNDOĞAN da şehre yakın yapmak çok mali- getiren Sarıyıldız, kiminin rekabetten, yetli. Temelli OSB metrekare fiyatı kiminin de teknolojisini yenileyeme- olarak uygun olsa da orası da bizim mekten olumsuz etkilendiğini belirtti. “Sektör plansız gibi hem perakende, hem de toptan Yapılan ihalelere de işaret eden büyüdü çalışan firmalar için çok uzak. Müşte- Sarıyıldız, “Girdiğimiz ihaleler öncesi riye ulaşmak zor. Biz özel mamuller kurum tarafından fiyat araştırması bundan sonra de ürettiğimiz için müşteriyi gerekli yapılıyor. Elde edilen yaklaşık ma- kontroller için çağırmamız gerekiyor liyetle, ihaleden çıkan fiyat arasında küçülme ve direkt üretim yerinde görüşme ortalama yüzde 30-40’a varan düşük başlayacak” yapmamız gerekiyor” dedi. fiyatla ihale veriliyor” dedi. Ertuğrul Sarıyıldız, devletin bü- Dünyada sektörün küçülür- Sarıyıldız Ofset Firma Sahibi tün kurumlarına dijital baskı yatırımı ken Türkiye’de hâlâ büyüdüğünü ERTUĞRUL SARIYILDIZ yaptığını, bunun da matbaalara zarar söyleyerek, bunun nedenini dev- verdiğini hatırlattı. let kaynaklı işlere bağlayan Özgün “Rekabet Sektörde yaşanan eleman soru- Matbaacılık Yönetim Kurulu Başkan kalitede olmalı” nuna değinen Sarıyıldız, “Yetişmiş Yardımcısı Fırat Gündoğan, devletin ve ara eleman sorunu çok büyük. ders kitapları noktasındaki politika- Sektörün önemli sorunlarından Meslek liselerinden ve çıraklık okul- sını doğru bulsa da bazı sıkıntıların birinin haksız rekabet olduğunu be- larında sektörümüze eleman gelmi- yaşandığını söyledi. Sektörde kapasi- lirten Sarıyıldız Ofset sahibi Ertuğrul yor” açıklamasını yaptı. te büyüdüğü için ne yazık ki sağlıklı

70 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 planlama yapılmadığından üretimin üç-dört aylık bir döneme sıkıştığını dile getiren Gündoğan, “Dolayısıyla sektördeki bütün oyuncular son 10- 15 yıl içerisinde buna göre kapasitelerini büyüttüler. Bu kapasiteler büyüyünce yılın yarıdan fazlası boş geçiyor. Temel sıkıntı buradan geliyor, plansız bir büyüme var. Gel- diğimiz noktada dünyanın aksine son 10 yıldır belli aşamada büyüyen bir sektör var ama böyle devam et- meyeceği de ortada. Bundan sonra muhtemelen bizim sektörümüz de küçülecek” diye konuştu.

“SİSTEM ZİNCİRLEME ETKİLENİYOR" İstihdam tarafında kısmen kayıt dışı çalışan firmaların olduğunu, çalışanların haklarını bu firmaların tam olarak karşılamadığı için haksız rekabet yarattığını söyleyen Gündoğan, “Bu firmalar sizinle farklı koşullarda rekabet ediyor” Fırat Gündoğan şeklinde konuştu. Yardımcı kitap sektörünün ders “Problem sadece yatırım, finansman, yer bulma değil. kitabından da büyük olmasına rağ- Biz önümüzü göremiyoruz. İş hacmimiz artmıyor. men devletin bu işleri baltaladığını Öyle iken neden yatırım yapasınız ki? Mecbur vurgulayan Gündoğan, “İnsanlar yar- olduğunuz şeylere yatırım yapıyorsunuz. Farklı dımcı kaynak kitaba büyük paralar harcıyor ve bu sene çok net gördük, sektörlere gidiyoruz ve oralara kayıyoruz. Bu yüzden çeşitli müdahaleler yapıldı. Gelinen bizden sonraki nesillere bu işleri aktaramayacağız.” noktada ne üretici memnun, ne veli memnun, ne de öğrenci... Sınavın larında kalite de önemli, içerik de. rin bir ortalamasını alıyorsunuz, ona adı değiştiğinde, bununla ilgili ha- Dolayısıyla mevcut sistem 15 yıldır göre bir katsayısı var altındakileri hiç zırlanan bütün kitaplar çöp oluyor. tamamen fiyat odaklıydı. En ucuz sorgulamadan eliyorsunuz. Bu daha Ciddi bir kayıp var ve işin maliyeti kitap hangisiyse o alınıyordu. Bunun çok inşaatçılarda kullanılıyor. Firma- yayınevinde kalıyor. Bunun altından yarattığı sıkıntılar var fakat bu durum lar, loto oynar gibi ihaleye giriyor. kalkabilen yayınevleri kalkacak, kal- karşısında Torba Yasa'da yazılanın Bizim sektörde son 20 yıla bakın, kamayan da üreticilere yansıtacak. ayrıntısını da bilmiyoruz. Sonuçta bu kârlıyken yeni firmalar kuruldu. Do- Ödeyemeyince ne olacak? Bizdeki çocukların eğitimindeki en önemli layısıyla siz biraz kârlılığı artırdığı- sistem tamamen zincirleme. Kitapçı- ayrıntı kalite. Bunu geliştirme nok- nızda yeni yeni bir sürü firma giriyor dan başlıyor, yayıncıya, matbaacıya, tasındayken şimdi gördük ki bir ba- ve bir kısır döngü başlıyor. Yurt dışı oradan da kâğıtçıya kadar giden bir haneyle iş sanki çok farklı yerlere imkanlarını devletin desteklemesi zincirleme var. Dolayısıyla bunun bir gidebilir” diyerek kaygısını belirtti. gerekir. Bir Polonya örneği var... Batı yerinde bozulma olunca diğerlerini Avrupa’nın matbaa üretiminin büyük de etkiliyor” dedi. “DÜNYAYLA REKABETTE çoğunluğunu Polonya yapıyor. Ne- ZORLANIYORUZ” den? Devlet bunu desteklemiş, işçilik “TORBA YASA'NIN İhale kanunuyla ilgili yapılması ucuz, yabancı firmaları da çağırmış AYRINTILARINI BİLMİYORUZ” gerekenlere de değinen Gündoğan, önayak olmuş. Bizim ise rekabet şan- Mevcut alım yöntemiyle ders ki- şöyle devam etti: “Sınır değer denilen sınız çok düşük, çünkü hammadde tabı almanın detaylarının önemine bir şey var, kimse kullanmıyor bunu. maliyetleriniz yüksek, karşımızda bir işaret eden Gündoğan, “Ders kitap- Sınır değer dediğimiz genel teklifle- Çin gerçeği var.”

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 71 YUVARLAK MASA TOPLANTISI

man, yer bulma değil. Biz önümüzü göremiyoruz. İş hacmimiz artmıyor” açıklamasını yaptı.

Öğün Yayınları Şirket Müdürü ve Ortağı CENK ÖĞÜN “Sistem değişmeden önce sektöre haber verilmeli” Üçüncü kuşak yayıncı olarak işin başında olan Öğün Yayınları Şirket Müdürü ve Ortağı Cenk Öğün, sek- tördeki ilk faaliyetlerinin 1958 yılında dedesi İsmail Aydoğdu’nun Aydoğdu Yayınları ile çalışmaya başlaması ile gerçekleştiğini hatırlattı. Cenk Öğün, şimdilerde bayrağı kendisinin dev- raldığını vurgulayarak, “Firmamız Cenk Öğün hikaye kitapları, yardımcı kitaplar ve ders kitapları yayınlıyor. Son yıllar- “Eğitim politikasında topyekun değişimler sonucunda da ders kitaplarına daha çok ağırlık sorunlar meydana gelebiliyor. Bakanlık birimleriyle verdik” dedi. sivil toplum kuruluşlarının işbirliği içinde çalışması Sektörün bu sene tarihindeki en gerekir. Bir yönetmelik, bir kanun çıktıktan sonra belirsiz dönemlerinden birini yaşadı- ğının altını çizen Öğün, “2017 Ocak görüş alınması değil de, bu yönetmelik ve kanunların ayında bakanlık tarafından bütün sivil toplum örgütleriyle, dernekle, meslek birlikleriyle, müfredatın değişeceği açıklandı. An- sanayi odası temsilcilikleriyle yapılmasının bütün cak hâlâ ders kitaplarını hazırlama- mız ve bakanlığa teslim etmemiz için taraflar için daha faydalı olacağını düşünüyorum.” tarih net değil. Müfredatın değişmesi kararı alınınca dernek ve meslek bir- “YÜKSEK KDV ORANI DEZAVANTAJ” daki değişiklikleri belli bir planlama likleri olarak bakanlık yetkililerine, Türkiye'de basım işinin KDV'si- doğrultusunda yapması gerektiğinin 'Lütfen kademeli geçiş olsun. Hem nin yüzde 18 iken aynı kitabı Çin’de önemine değinen Gündoğan, “Bu sizin açınızdan hem bizim açımızdan bastırıp Türkiye'ye getirirseniz yüzde sene sınavlardaki değişiklikler çok gerekli ve elzem' dememize rağmen 8 olduğunu anlatan Gündoğan, “Do- plansız oldu. Okulların açıldığı haf- bir anda bütün kitapların değişmesi layısıyla yayıncı açısından yüzde 10 ta değişiklik yapıldı. Bir sürü ürün gündeme geldi. Bizim elimizdeki avantaj var. Özellikle yabancı firma- ve velilerin yaptığı ciddi harcama- kitaplar yürürlükten kalktı. Bunun lar bunu çok yapıyor. Buna çözüm lar çöpe gitti. Bu işler daha plan- yardımcı kitaplar sektörüne de yansı- KDV oranlarını eşitlemekten geçiyor. lı yapılmalı. Plan yaparsınız, bunu ması var. TEOG ve üniversiteye giriş O zaman sizin Çin ile rekabet şansı- sektörle paylaşırsınız. STK'lardan sistemindeki değişiklikler, elde hazır nız artar. Şu an zaten mümkün değil. da fikir alarak daha sonra bir yol kitapların bir anda atıl kalmasına ne- Çin'in maliyeti bizden çok daha dü- haritası çizersiniz. Akşam karar ve- den oldu” diye konuştu. şük, hammaddeyi daha ucuza tedarik rip, sabah uygulamaya geçiyoruz. ediyorlar” dedi. En basiti önümüzdeki sene bütün “ETKİN İŞBİRLİĞİ SAĞLANMALI” müfredat değişiyor. Şu an bunun 15 seneden beri yürürlükte olan “KİTAPLAR PLANSIZ DEĞİŞİYOR” uygulama takvimiyle ilgili hiçbir şey açık ihale usulünün Torba Yasa'ya Devletin sınav ve ders kitapların- yok. Problem sadece yatırım, finans- konarak değiştiğine değinen Öğün,

72 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 “Önceden ders kitapları, Talim Ter- biye tarafından kabul edilen bütün yayınevleri ihaleye katılabiliyordu. Şimdi ise davet usulü oldu. Bu durumda kitaplarımız kabul olduktan sonra 'Acaba davet edilecek miyiz? Davet edilecekler hangi hususlar- dan, hangi kriterlerden dolayı bu ihaleye seçilecekler? Bunun ölçüsü ne olabilir? Ne tür objektif kriterler getirilebilir?' diyeceğiz. Bunlar bizim açımızdan çok hayati. Çünkü biz ders kitaplarımızı ücretsiz ders kitapları ihalesine veriyoruz. Devlet ile STK arasında yeterli işbirliği ola- maması ve yeterli iletişimin sağlana- mamasından dolayı bu tür sonuçlar elde ediyoruz. Her iki taraf da zarar görebiliyor” ifadesini kullandı.

“PİLOT UYGULAMA YAPILABİLİR” Eğitim politikasındaki değişiklik- leri yıllara yayarak, gerekirse pilot uygulamalarla olabilecek hataların Mehmet Tunçel diskalifiye edilebileceğini vurgulayan Öğün, “Eğitim politikasında “Bu sene başında Milli Eğitim Bakanlığı ile ihaleye topyekun değişimler sonucunda girerken dolar 3,60 civarındaydı. Bu işi teslim ettik, sorunlar meydana gelebiliyor. Ba- paramızı alırken 3,85’e geldi. Yüzde 10-15’lik kâr, kur kanlık birimleriyle sivil toplum ku- farkından dolayı uçup gitti. Kur farkından doğan bu ruluşlarının işbirliği içinde çalışması gerekir” açıklamasında bulundu sıkıntıya esnafı koruyan bir çözüm getirmek lazım.”

Sistem Ofset Yönetim Kurulu Başkanı 10 dolardan olsa 700 bin dolarının cep telefonu. Herkes devlete dikmiş MEHMET TUNÇEL hiç bakmadan KDV’sini alıyorlar. gözünü, devlet işi yapacak, orada Senden 700 bin dolar karşılığında masada oturacak, parayı alacak” yo- “Kur farkı sorunu 100 bin dolar KDV istiyorlar. Burada rumunu yaptı. bir sıkıntı var, makinenin yaşına bak- Kamu sektörünün genelinde çözülmeli” madan, istersen 50 yaşında makine matbaa olduğuna ve bunların sürekli getir. Yerli üretim de bu alanda ne yatırım yaptığına değinen Tunçel, Aynı zamanda ithalat da yapan yazık ki yok” dedi. “Orada bir kişinin yapacağı işi 10 Sistem Ofset'in matbaa makinesi ge- kişi yapıyor, sürekli zarar ediyor- tirip sattığını ama bazı sıkıntıların “DEVLET MATBAALARI lar. Biz sıfır makine alamıyoruz ama olduğunu dile getiren Sistem Ofset ÖZEL SEKTÖRE ZARAR VERİYOR” devlet alıyor. Bunlar biraz azaltılırsa Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Sektörde kaliteli eleman yetiş- sektörün önü açılır” diye konuştu. Tunçel, “Diyelim ki ikinci el bir ma- mediğini ve yetiştirecek kimsenin Tunçel, “Ayrıca hammaddemizi kine var. Birinci el makine bizde bulunmadığını anlatan Tunçel, “Ele- dövizle alıyoruz. Bu 2017'nin başın- çok pahalı. Bir de makinenin hiç man ya yetişmiyor ya da gelmiyor. da Milli Eğitim Bakanlığı ile ihale- değerine bakılmaksızın kilo başına Bize ilk gelen eleman mesleği öğ- ye girerken dolar 3,60 civarındaydı. 10 dolar, bazı makinelerde 20 dolar renmeden diyor ki, 'Kaç lira vere- Bu işi teslim ettik, paramızı alırken ödeniyor. Bir makine 70 ton geldi, ceksin?' 'Ne iş yapacağım?' Matbaaya 3,85’e geldi. Yüzde 10-15’lik kâr, kur bizim makineler çok ağır. 70 tonu da yardımcı olacağını söyleyince farkından dolayı gitti. Kur farkından 10 veya 20 dolarla çarptığın zaman kabul etmiyor. Ona masayı vere- doğan bu sıkıntıya esnafı koruyan ortaya ciddi bir rakam çıkıyor. Bu ceksin, bilgisayar vereceksin, bir de bir çözüm getirmek lazım” dedi.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 73 ALTERNATİF PAZARLAR

İmzalanan yeni anlaşmalar Sırbistan ile ticarete güç katacak

Sırbistan; tekstil, otomotiv, inşaat, gıda, tarım ve kimya sanayi başta olmak üzere pek çok alanda önemli avantaj sunuyor. İki ülke arasındaki ticaretin gelişmesi amacıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 9-11 Ekim 2017 tarihleri arasında ülkeye gerçekleştirdiği ziyaret kapsamında toplam 16 ticari anlaşmaya imza atıldı.

74 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ırbistan, bölgesinin en yüksek ürünleri. Sırbistan ihracatının büyük ürünlerinin Türkiye’ye gümrüksüz büyüme oranına sahip ve kü- kısmını AB ve çevresindeki Balkan olarak ihracatına izin verildi. Türk Sresel olarak hızlı gelişen ülkesi. ülkelerine gerçekleştiriyor. İthala- menşeli sanayi ürünlerinin çoğunun Sırbistan’ın da taraf olduğu CEFTA, tın gerçekleştirildiği önemli ülkeler Sırbistan’a ithalatı gümrüksüz yapı- Güney-Doğu Avrupa ülkelerini içe- arasında ise Almanya, İtalya, Rusya lıyor, geri kalan sanayi ürünlerinin ren ve yaklaşık 30 milyon kişilik bir Federasyonu, Çin ve Macaristan var. gümrük vergileri ise sıfırlandı. pazarı barındıran bir serbest ticaret bölgesi yaratıyor. Sırbistan, CEFTA TÜRKİYE İÇİN KİLİT KONUMDA İŞBİRLİĞİ OLANAKLARI GELİŞİYOR Anlaşması, yaptığı diğer bölgesel ve Hem ikili ekonomik ilişkiler hem Türkiye ile Sırbistan arasındaki ikili ticaret anlaşmalarıyla AB, ABD, de Türk ürünlerinin AB’ye ulaşımı dış ticaret hacmi 2016 yılında bir Rusya Federasyonu, Kazakistan, Tür- açısından Sırbistan, Türkiye için kilit önceki yıla kıyasla yüzde 19 artarak kiye, Güneydoğu Avrupa, Avrupa ve bir ülke konumunda. 2016 yılı iti- 870 milyon dolar civarında gerçek- Beyaz Rusya’yı da kapsayan 1 milyar barıyla ülkeye ihraç ettiğimiz ürün- leşti. Yine de iki ülke arasındaki tica- kişilik ticari pazarın merkezinde ko- ler kumaş, elektriksiz makineler, retin gerçek potansiyeli yansıtmadığı numlanmış durumda. kabuklu meyveler, örme eşya, yaş ve Sırbistan pazarında Türk firmaları Sırbistan, ağırlıklı olarak; demir meyve sebze, plastik ve plastik eşya, açısından önemli fırsatlar olduğu çelik, elektrikli-elektriksiz makine- otomotiv ana ve yan sanayi, demir düşünülüyor. İki ülke arasında çok ler, plastik-plastik işleme ürünleri, çelikten eşya, kağıt ürünleri. eski tarihlere dayanan siyasi ve eko- hububat, sert kabuklu meyve, bakır İthalatımızdaki önemli ürünler nomik ilişkiler son yıllarda giderek ve bakır ürünleri ihraç ediyor. İtha- ise demir çelik, petrol yağları, sen- önemini artırdı. Sınırlar olmasa da latındaki başlıca ürün grupları ise tetik kauçuk, arıtılmış bakır ve ba- her iki ülke de birbirlerini ‘komşu mineral yakıtlar, elektriksiz ve elekt- kır alaşımları. 2010 yılında iki ülke ülke’ olarak görüyor, uluslararası ve rikli makineler, otomotiv-yan sanayi, arasında imzalanan serbest ticaret ticari ilişkilerde işbirliği olanaklarını plastik-plastik ürünleri, kağıt ve kağıt anlaşması ile Sırp menşeli sanayi geliştiriyor.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 75 ALTERNATİF PAZARLAR

DAHİL OLDUĞU ULUSLARARASI ANLAŞMALAR Sırbistan, Bağımsız Devletler Top- luluğu dışında Rusya Federasyonu ile serbest ticaret anlaşması imzalayan tek ülke. Avrupa Birliği’ne üye olmayan merkezi ve Güneydoğu Avrupa ülkele- rinin oluşturduğu Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması’na (CEFTA) taraf olan ülkelerden biri de Sırbistan. Sırbistan, Aralık 2009 tarihinde CEFTA ülkeleriyle bir serbest ticaret anlaşması imzaladı. Avrupa Birliği 2003 yılındaki Selanik Zirvesi’nde Sırbistan’ı potansiyel aday ülke olarak ilan etti ve 2012 Mart ayın- da da aday ülke statüsü verdi. Ayrıca Sırbistan’ın Türkiye, Kazakistan ve Beyaz Rusya ile serbest ticaret anlaşmaları, ABD ile tercihli ticaret anlaşması bulunuyor. Sırbistan’ın üyesi olduğu bazı uluslararası kuruluşlar: BSEC, EBRD, FAO, G-9, IBRD, ILO, IMF, SECI, UN, WHO, WTO.

REKABET KOŞULLARI DÜZENLENECEK de iki ülke arasında 16 anlaşmaya ekonomisine sahip olmakla birlikte, Türkiye ile Sırbistan arasında ser- imza atıldı. Erdoğan, önümüzdeki ekonomide devlet sektörü geniş bir best ticaret anlaşması, Türkiye-Dünya süreçte Türkiye ve Sırbistan arasın- alanda görülüyor ve bu yüzden birçok Ticaret Köprüsü 2009 ve Ticaret Ba- daki ekonomik bağların daha fazla yapısal reforma ihtiyaç duyuluyor. kanları Zirvesi vesilesiyle 1 Haziran güçlendirilerek geleceğe taşınacağını Sırp ekonomisi temel olarak yaban- 2009 tarihinde İstanbul’da imzalandı ifade etti. Ziyaret kapsamında Dış cı sermaye destekli imalat sektörü- ve 2010 yılında yürürlüğe girdi. Söz Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), ne ve ihracata dayanıyor. Dünyadaki konusu anlaşmayla taraflar arasındaki Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve finansal kriz uzun vadede ülkenin ekonomik işbirliğinin artırılması, uy- Sırbistan Ticaret Odası tarafından ‘Sır- kalkınması için ihtiyaç duyulan yapısal gun rekabet koşullarının yaratılması, bistan-Türkiye İş Forumu’ da düzen- ekonomik reformları sekteye uğratmış karşılıklı yatırımların teşvik edilmesi, lendi. İş forumuna iki ülkeden 700’e olsa da Sırbistan bu olumsuzlukları tarafların üçüncü ülke piyasalarında- yakın iş adamı ve bakanlar katıldı. yavaş yavaş gidermeye çalışıyor. Ülke, ki ticaret ve işbirliğinin geliştirilmesi Başkent Belgrad’da düzenlenen Tür- büyüme potansiyeline sahip olsa da hedefleniyor. Anlaşma sanayi ürün- kiye-Sırbistan İş Forumu’nda konuşan kurumların yeterince güçlü olmaması lerindeki gümrük vergileri, miktar Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar ve demografik yapıda gözlenen bo- kısıtlamaları, eş etkili vergi, önlem- Vucic, Sırbistan’ın Türk yatırımcılara zulma ekonomik büyümenin ilerleme- lerin kaldırılması başta olmak üzere, sunduğu imkanlara değindi. Vucic, sini de yavaşlatıyor. Sırbistan’ın 2015 ticarette teknik engeller, tarım ürünle- “Türk yatırımcılar, civardan her kim yılında yüzde 0,7 artan GSYİH’sı 2016 rindeki taviz değişimi, hayvan ve bitki size daha iyi koşullar sağlarsa, biz yılında yüzde 2,5 artışla 37,8 milyar sağlığı önlemleri, iç vergilendirme, ya- sunduğumuz imkanları daha fazla iyi- dolar oldu. Bu dönemde enflasyon pısal uyum, damping, acil durumlar, leştireceğiz ve size diğerlerinden yüz- oranı ise yüzde 1,3 oldu. devlet tekelleri, korunma önlemleri, de 5 daha iyi imkanlar sağlayacağız. Sırbistan pazar büyüklüğü açı- ödemeler, devlet yardımları, fikri, sı- Sırbistan hükümeti de ben de bunun sından Romanya ve Bulgaristan’ın nai veya ticari mülkiyet hakları, kamu garantörüyüz. Sırbistan’da daha fazla arkasından üçüncü sırada yer alıyor. ihaleleri ve kurumsal hükümler konu- Türk yatırımı görmek ve bu alanda 2016 yılında satın alma paritesine larında düzenlemeler içeriyor. Türkiye ile daha iyi işbirliği kurmak göre kişi başına düşen milli gelir 21 istiyoruz” dedi. bin dolar seviyesinde oldu. 2016 yı- 16 ANLAŞMAYA İMZA ATILDI lında GSYİH sektörlere göre tarım Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Er- ORTA ÖLÇEKLİ BİR PAZAR ve hayvancılıkta yüzde 9,9, sanayide doğan’ın 10-11 Ekim 2017 tarihlerinde Sırbistan büyük ölçüde liberal yüzde 41,5 ve hizmetlerde yüzde 48,6 gerçekleştirdiği Sırbistan ziyaretin- güçlerinin hakim olduğu bir geçiş olarak gerçekleşti.

76 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 SIRBİSTAN

Başkent: BELGRAD Yüzölçümü: 88 BİN 361 KM2 SSırbistanırbistan ileile TürkiyeTürkiye arasındaarasında iimzalananmzalanan aanlaşmanlaşma ddoğrultusundaoğrultusunda SSırpırp mmenşelienşeli ssanayianayi üürünlerirünleri Türkiye’yeTürkiye’ye gümrüksüzgümrüksüz ihraçihraç eediliyor.diliyor. TTürkürk menşelimenşeli sanayisanayi ürünlerininürünlerinin çoğuçoğu dada Sırbis-Sırbis- ttan’aan’a ggümrüksüzümrüksüz iithalthal eediliyor.diliyor. Temel ekonomik göstergeler ALTYAPI GÜÇLENDİRİLECEK altyapı yatırımlarını güçlendirebilmek Yaşanan savaşlar, uygulanan için 2010 yılında yeni bir uzun dönem Yönetim biçimi: uluslararası yaptırımlar, uluslarara- ekonomik büyüme planını yürürlüğe CUMHURİYET sı askeri müdahaleler ekonomik ve aldı. Bu program uygulandığından sosyal açıdan gerilemeyle altyapının beri Sırbistan’ın ihracatında gözle gö- tahrip olmasına yol açarak ülkedeki rülür bir artış kaydedildi. Sırbistan Nüfus: yaşam standartlarını olumsuz yönde ekonomisinin en önemli konuları 7 MİLYON 164 GSYİH: etkiledi. Söz konusu dönemde GS- yüksek işsizlik oranı, yeni iş alanları BİN KİŞİ 646 MİLYAR $ YİH yüzde 50 oranında gerileyerek yaratılması, enflasyon, yüksek kamu Resmi dili: Etnik grup: yoksulluğun büyük oranda artması- harcamaları, gittikçe büyüyen kamu SIRPÇA SIRP % 82,86 na zemin hazırladı. Yüksek işsizlik borçlanmaları, artan dış borçlar, yeni Kişi başına GSYİH: MACAR % 3,91 oranı ve duraklamış hane gelirleri yabancı yatırımların çekilmesi ve ye- 21 BİN 261 $ BOŞNAK % 1,81 hâlâ devam eden politik ve ekonomik niden IMF programının yürütmeye Büyüme oranı: problemlerin başında geliyor. Büyü- konulması. ROMAN % 1,44 YÜZDE 3,5 yen bütçe açığı ekonominin yeniden Sırbistan ekonomisini çekici kılan YUGOSLAV % 1,08 canlandırılması çabalarını kısıtlıyor, unsurlar arasında ülkenin stratejik Para birimi: DİĞER % 10 enflasyon ve döviz kuru istikrarını konumu, göreceli ucuz ve kalifiye SIRP DİNARI koruma endişesi daha geniş bir mali olan bir iş gücüne sahip olması, AB, politika uygulanmasını engelliyor. Rusya, Türkiye ve CEFTA ülkeleriyle Bütün bunların sonucunda Sırbistan yapılan ticaret anlaşmalarının yanında İthalat-ihracat ve ürünler hükümeti, 2011’de IMF ile imzalanan yabancı yatırımlara uygulanan olduk- ve 2012 yılında dondurulan stand by ça cömert teşvik paketleri gösterile- anlaşmasını 2014 yılı başında tekrar bilir. Sırbistan’ın ekonomik yapısı, yürürlüğe koydu. gelişmiş ekonomilerde olduğu gibi Sırbistan ihracatı artırmak ve temel tarım ve sanayiden hizmetler sektö- rüne doğru kaymaya devam ediyor. Sırbistan; kimya, tekstil, otomobil İhracatında başlıca ürünler: Demir çelik, elektrikli- üretimi, mobilya ve gıda işleme gibi elektriksiz makineler, plastik-plastik işleme sektörler başta olmak üzere güçlü bir ürünleri, hububat, sert kabuklu meyve, bakır sanayi potansiyeline sahip. GSYİH’da ve bakır ürünleri sanayinin payı yüzde 43 civarında. İthalatında başlıca ürünler: Mineral yakıtlar, Başta turizm olmak üzere hizmet sek- elektriksiz ve elektrikli makineler, otomotiv- törü GSYİH’nın yarısından fazlasını oluşturuyor. Sırbistan’ın temel ticaret yan sanayi, plastik-plastik ürünleri, kağıt ve ortakları olan Balkan ülkelerindeki kağıt ürünleri. ekonomik gelişmenin yavaş ve kı- Başlıca ticaret ortakları: Avrupa Birliği, Balkanlar, rılgan olması ülkeyi olumsuz yönde Türkiye, Rusya ve Kazakistan etkiliyor. Doğrudan yabancı yatırım Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar: BSEC, EBRD, FAO, ve diğer dış kaynak temini üzerine G-9, IBRD, ILO, IMF, SECI, UN, WHO, WTO. olan beklentiler önümüzdeki dönem için daha da düşük düzeyde kalacağa Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, DEİK benziyor.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 77 ALTERNATİF PAZARLAR

DEİK/Türkiye-Sırbistan İş Konseyi Başkanı Aleksandar Medjedovic: “Türkiye, Sırbistan’ı Avrupa’ya bir köprü olarak görüyor” Çok sayıda yabancı firmanın yatırımları için Sırbistan ve diğer Güneydoğu Avrupa’daki ülkeleri merkez yaptığını hatırlatan Aleksandar Medjedovic, “Türk firmaları da bu modeli uyguluyor. Çünkü Sırbistan, dağıtım ve pazarlama ağı güçlü bir ülke” dedi.

ırbistan ve Türkiye’nin coğrafi nı bölgedeki diğer ülkelere yaymak yakınlıklarından dolayı tarih oldukça kolay. Çok sayıda yabancı S boyunca pek çok kez bir araya firma yatırımları için Sırbistan ve di- gelmeleri göz önünde bulunduruldu- ğer Güneydoğu Avrupa’daki ülkeleri ğunda, yakın ekonomik işbirliği için merkez olarak aldı ve Avrupa’ya ih- iki ülkenin eylem birlikteliğinin ol- racat yapıyorlar. Türk firmaları da bu dukça doğal olduğuna dikkat çeken modeli uyguluyor. Sırbistan büyüyen DEİK/Türkiye-Sırbistan İş Konseyi bir pazar ve mevcut serbest ticaret Başkanı Aleksandar Medjedovic, ge- anlaşmalarıyla 1 milyarlık pazara leneksel olarak Sırbistan’daki en güç- erişimi söz konusu. Bu potansiyel lü sektörlerin tekstil, otomotiv, tarım, dikkate alındığında Türkiye’nin ih- yükselme potansiyeli olan turizm, racatını artırması için çok önemli inşaat ve bilgi teknolojileri şeklinde bir hacim olduğunu söyleyebiliriz. başı çektiğini kaydetti. Sırbistan’ın Öte yandan Sırbistan, izlediği reform konumu itibarıyla geniş bir pazara ajandasıyla önemli ölçüde ilerleme kolaylıkla erişimi olan bir ülke oldu- kaydetti ve 2025 yılına kadar Avrupa ğunu belirten Medjedovic, “Sırbistan Birliği’ne üye olması bekleniyor. Ay- dağıtım ve pazarlama ağı güçlü bir rıca Türkiye ile Sırbistan arasındaki ülke. Türkiye Sırbistan’ı Avrupa’ya bir serbest ticaret anlaşması ihracatçı Türkiye’nin Sırbistan’ı köprü olarak görüyor” dedi. firmalarımız için oldukça önemli bir Avrupa’ya açılan bir kapı Ülkemizin 2023 yılı ihracat hedefi avantaj. Bunlara ek olarak İstanbul’da olarak gördüğünü hatırlatan baz alındığında Sırbistan’ın dış satışı- açılan Sırbistan-Bosna Hersek ikili Aleksandar Medjedovic, bu mıza katkılarına da dikkat çeken Me- ticaret ofisinin de işbirliği yapmak is- djedovic, “Şüphesiz Sırbistan pazarı, teyen firmalar için önemli olduğunun konumun Türkiye açısından Avrupa, Amerika ve Asya pazarlarının altını çizmek isterim” bilgisini verdi. avantaj olduğunu vurguladı. büyüklüğüyle kıyaslandığında küçük Medjedovic, Sırbistan’ın bir ekonomi olarak kalıyor. Türk ih- TİCARET HACMİNİN BU YIL sürekli büyüyen bir yapıda racatçıları öncelikle büyük pazarlara 1 MİLYAR DOLARI AŞMASI BEKLENİYOR mevcut ticaret anlaşmalarıyla konsantre olup, daha sonra küçük Türkiye ve Sırbistan arasındaki pazarlarda iş yapma alışkanlığına ticaretin bugünkü durumu ve geliş- 1 milyarlık pazara ulaşım sahip. Ancak her şeyden önce şunu tirilmesi için yapılması gerekenlerin imkanı sunduğunu söyledi. unutmamak gerekir ki, Sırbistan neler olduğuna değinen Medjedovic pazarında faaliyet gösterip ihracat şöyle devam etti: “2016 yılı verilerine yapıyorsanız firmanın operasyonları- göre Türkiye ile Sırbistan arasındaki

78 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 TÜRK FİRMALARI DENEYİMLİ Sırbistan’ın serbest bölgelerinde faaliyet gösteren firmalar KDV’den muaf. Türk firmaları ihracata yönelik tüm lojistik hizmetler konusunda deneyimli. Bu sebeple firmalarımız tecrübeleri sayesinde faaliyetlerini kolaylıkla yürütebilirler. Ancak serbest bölgelerin sağladığı kolaylıklar bir seçenek olarak ele alınmalı ve faydaları detaylı olarak analiz edilmeli. Özellikle vergilerle ilgili detayların, bir vergi danışmanının yardımıyla incelenmesi gerekir. ticaret hacmi 870 milyon dolar. İkili paketlerinin olduğunu vurgulayan zamanında kurulan pek çok fabrika, ticarette 2017 yılında bir önceki Medjedovic, “Yatırım yapmayı plan- yeni yatırımcılarını bekliyor. Mevcut yıla göre daha iyi bir performans layan firmalarımızın yatırım ajansla- hükümet, bu fabrika ve yapıları çok sergilendi. Ticaret hacminin bu yıl rıyla detaylı bir şekilde görüşmelerini uygun koşullarda yabancı yatırımcıya 1 milyar doları aşması bekleniyor. tavsiye ediyorum. Bunlara ek olarak sağlıyor. Yabancı yatırımcıyla yerli Ekim ayında gerçekleştiren Belgrad Sırbistan’da kalifiye, yabancı dil bilen, üretici eşit bir şekilde değerlendiri- ziyaretinde, yaklaşık 150 iş insanı genç ve göreceli olarak ucuz bir iş liyor. Yatırım planlayan firmalarımız otomotiv sanayi, tarım ve turizm gücü var. Ayrıca ülkede halihazırda yatırımlar için yasal çerçeve, vergi sektörlerinin potansiyelinin güçlü Türk yatırımcılarının bulunması, Türk düzenlemeleri, işçilik masrafları ve olduğunu tespit etti.” yatırımcılara karşı dostça yaklaşım tüm masraflar hakkında detaylı bilgi İki ülkenin potansiyeli ve mevcut sergilenmesi ve Halkbank’ın pazarda edinmeli. Yerel uzmanlarla işbirli- yatırımcıları düşününce öne çıkan önemli bir yer edinmesi Türk firma- ği yapmakla kalmayıp, Sırbistan’a iki sektörün otomotiv yan sanayi ve larımız için oldukça büyük avantajlar yatırım yapan Türk firmalarından tekstil olduğunu açıklayan Medjedo- arasında” ifadesini kullandı. tavsiyeler almalı. Sırbistan mevcut vic, bu iki sektörde Sırbistan’da kalifi- ticari anlaşmalarıyla 1 milyarlık bir ye iş gücü ve pek çok fırsat olduğunu “YERLİ VE YABANCI YATIRIMCI EŞİT” tüketiciye erişimi olan bir ülke ol- söyledi. Ancak tarım, gıda, inşaat, Ülkede, Yugoslavya zamanında duğu için pek çok yabancı yatırımcı kimya, turizm, sanayi ve enerji alan- devletin ekonomi üzerindeki etkisi Sırbistan’da bulunuyor. Türkiye’den larında da önemli fırsatlar olduğunu fazla olduğunu ama artık Sırbistan’da de pek çok firma bu fırsatı değer- vurgulayan Medjedovic, “Teknik serbest pazar ekonomisi hakim du- lendirmek adına Sırbistan’da yatırım okullardan mezun, sanayi üretimini ruma geldiğini söyleyen Medjedovic yapıyor. Sırbistan’da otomobil par- bilen kalifiye bir çalışan nüfus mev- şu bilgileri verdi: “Mevcut hükümet, çaları ve tekstil ürünlerinin üretimini cut. Bu iş gücünün varlığı yabancı yabancı yatırımcılara çok destek yapan Türk şirketleri, serbest ticaret yatırımcının Sırbistan’a gitmesinin en veriyor. Devletin ekonomi üzerinde anlaşmasının avantajlarını yıllarca önemli nedenlerinden biri” dedi. hakim olduğu eski ekonomik düzen kullanıyor.”

“YATIRIM AJANSLARI GÜÇLÜ” Ülkedeki yatırım ajanslarının İŞBİRLİĞİNİN DEVAMLILIĞI ÖNEMLİ oldukça güçlü olduğunu ve yabancı Türkiye ve Sırbistan arasındaki ikili giden turist sayısının son beş sene- yatırımcıyla birebir ilgilendiğini hatır- ekonomik ilişkilerin olabilecek en yük- de önemli ölçüde artması bunun bir latan Medjedovic, Sırbistan’da yatırım sek seviyeye çıkma potansiyeli şimdi ispatı. Turizmin artmasının yanı sıra yapılacak sektöre, bölgenin gelişmiş- her zamankinden daha yüksek. Sırbis- son sekiz yılda Türkiye’den Sırbistan’a liğine, yatırımın büyüklüğüne göre tan ve Türkiye AB’ye girerek, birlikte giden Türk firmalarının sayısının mu- çok çeşitli teşvik paketinin bulundu- daha büyük işler yapabilir. Türkiye’den azzam artışı da gelecek yatırımlar için ğunu kaydetti. Bu bağlamda özellikle Sırbistan’a ve Sırbistan’dan Türkiye’ye güzel bir mesaj veriyor. Güney Sırbistan’da önemli teşvik

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 79 İNOVASYON

Rüzgar çiftlikleri artık yüzebilecek

İskoçya’nın Aberdeenshire kıyılarından 25 kilometre açığa kurulan Hywind adlı ‘dünyanın ilk yüzen rüzgar enerjisi çiftliği’ sayesinde derin sularda dahi rüzgar enerjisinden faydalanılacak. Çiftlik, 30 MW enerji üretim kapasitesiyle 22 bin evin elektrik ihtiyacını karşılayacak.

80 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ünya üzerinde en çok kullanı- 10 metrelik (saatte 36 kilometre) hızla İskoçya kıyılarında 25 lan yenilenebilir enerji üretim esen rüzgardan faydalanarak elektrik kilometre açığa kurulan Dtekniğinin güneş enerjisi ol- üretiyor. Hywind adlı yüzen rüzgar masına rağmen rüzgar enerjisi, büyük çiftliği, 30 MW enerji üretim bir alana ihtiyaç duyan ve oldukça 800 METRE DERİNLİKTE KURULABİLİYOR kapasitesiyle yaklaşık çok enerjinin açığa çıkmasını sağla- Bu pilot tesis, London Array adlı 4 kilometrekarelik bir yan tekniklerden biri. Dünyanın ilk rüzgar çiftliğinin 630 MW’lık enerji alanda elektrik üretiyor. tam kapsamlı rüzgar enerji santrali üretiminin yanında oldukça küçük ka- İskoçya kıyılarında kuruldu. Devrim lıyor. Ancak burada amaç, çok yüksek niteliğindeki teknoloji sayesinde artık kapasiteli bir tesis kurmaktan ziyade açık denizlerde de rüzgar çiftlikleri konseptin çalışabildiğini göstermek. kurmak mümkün. Diğer rüzgar çiftliklerinin aksine, yü- Hollanda’da bulunan Gemini te- zen rüzgar çiftlikleri 800 metre derin- sisi gibi deniz üzerindeki rüzgar çift- likteki sularda bile kurulabiliyor. Bu da likleri, aslında okyanustaki çok daha rüzgar çiftliği kurmaya müsait alanları hızlı rüzgarlardan faydalanarak daha ciddi bir biçimde artırıyor. Özellikle yüksek seviyede enerji üretebiliyor. açık denizdeki güçlü rüzgarlardan fay- Ne var ki rüzgar çiftlikleri sadece sığ dalanmak için bu teknolojinin gelişti- sularda kullanılabiliyor. Bu sorunun rilmesi oldukça önemli. üstesinden gelmek için ‘yüzen rüzgar Hywind türbinleri, su yüzeyinde, çiftlikleri’ geliştirildi. İskoçya’nın Aber- 95 ila 129 metre derinlikte yüzüyor. deenshire kıyılarından 25 kilometre Her bir türbin üç adet vakumlu çıpayla açığa kurulan Hywind adlı ‘dünyanın sabitlenmiş durumda. Her biri birbirine ilk yüzen rüzgar çiftliği’, 30 MW enerji bağlı şekilde çalışan türbinler, ürettik- üretim kapasitesine sahip ve 22 bin leri enerjiyi 30 kilometre uzunluğunda, evin ihtiyacını karşılayabiliyor. Yakla- 33 kV voltaja sahip bir kabloyla kıyıya şık 4 kilometrekarelik bir alana yayı- gönderiyor. Benzerlerine göre daha lan rüzgar çiftliği, beş tane 6 MW’lık küçük olsa da tesis, gelecekte 10 kat türbinden oluşuyor. Türbinlerin her daha büyük projeler geliştirilmesine biri 253 metre yükseklikte ve saniyede önayak olabilmesi bakımından önemli.

“ÇİFTLİKLERİN ENERJİ ÜRETİMİNDEKİ ROLÜ BÜYÜK” Rüzgar çiftliği, Statoil tarafından, Masdar adlı şirketle işbirliği halinde çalıştırılıyor. Statoil Yeni Enerji Çözümleri Müdürü Irene Rummelhoff , “Statoil, Hywind yüzen rüzgar çiftliğinden üretilen enerjinin maliyetini MW/saati 40-60 euroya (175-260 Lira) düşürmeyi amaçlıyor. Deniz üzerindeki enerji üretim imkanlarının yüzde 80’inin derin sularda bulunduğu göz önünde alındığında, geleneksel olarak zemine sabitlenen rüzgar türbinleri buralarda kullanılmaya müsait değil. Bu yüzden yüzen rüzgar çiftliklerinin, deniz üzerinden rüzgârla enerji üretiminde önemli bir rol oynaması bekleniyor” açıklamasını yapıyor.

KASIM-ARALIKKAKASIMSIMM--ARALIKARALIK 20201717 l asomedyaasomedya l 8181 ENERJİ

Türkiye’nin enerji sepeti biyokütle ile çeşitlenecek 2030 yılına kadar sera gazı emisyon değerini yüzde 21 oranında azaltmak amacıyla projeler geliştiren Türkiye, enerjide dışa bağımlılığı da azaltmaya kararlı. Henüz gündemde pek fazla yer bulamayan biyokütle, önemli bir alternatif olarak öne çıkarken, uzmanlara göre; Türkiye’nin 77 milyon tonluk tarımsal biyokütle enerji potansiyeli bulunuyor.

82 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ızlı bir artış gösteren nü- Tarımsal ve hayvansal kökenli artıklar ve atıklarla fus ve sanayileşme, enerji insan faaliyetleri sonucu oluşan katı atık ve arıtma H ihtiyacını da beraberinde çamurları başta olmak üzere değişik formları getiriyor. Enerjinin çevre kirliliğine bulunan biyokütle kaynakları, alternatif, temiz yol açmadan sürdürülebilir olması ve yenilenebilir enerji kaynağı olarak önemli bir için kullanılacak kaynakların başında potansiyele sahip. biyokütle geliyor. Biyokütle enerjisi- nin tükenmez bir kaynak olması, her yerden elde edilebilmesi, özellikle kırsal alanlar için sosyoekonomik ge- lişmelere yardımcı olması nedeniyle uygun ve önemli bir enerji kaynağı olarak tanımlanabilir. Biyokütle için mısır, buğday gibi özel olarak yetiştirilen bitkiler, otlar, yosunlar, denizdeki algler, hayvan dışkıları, gübre, sanayi atıkları ve evlerden atılan tüm organik çöpler kaynak oluşturuyor. Petrol, kömür, doğalgaz gibi tükenmekte olan enerji kaynaklarının kısıtlı olması, ayrıca bunların çevre kirliliği oluşturması nedeniyle biyokütle giderek önem kazanıyor.

BİYOKÜTLE YETİŞTİRİCİLİĞİ Biyokütle yetiştiriciliğinin amacı enerji ormanları ve enerji tarımıyla modern biyokütle yakıt hammadde- sini elde etmek. Ormancılık ve tarıma dayalı bu yetiştiriciliğin temelinde bitkilerin güneş enerjisini fotosentez yoluyla bünyelerinde depolamaları olduğu için hızlı fotosentezle çabuk büyüyen bitkiler üzerinde durulu- yor. Bugün dünyada kara kavak, bal- zam kavakları, titrek kavaklar, söğüt, okaliptus ve yarı kurak alan bitkisi olarak da cynara gibi hızlı büyüyen ağaçlar enerji amacıyla yetiştiriliyor. Bu ağaçlar oldukça değişik iklim ve toprak koşullarında yetişebildiği gibi büyüme hızları da diğer ağaçlara göre 10-20 kat arasında daha kolay ve kısa. Günümüzde biyoteknolojik yön- temlerle enerji ağaçlarının büyüme hızları daha da artırılabilir. Bu ağaç- ların genelde her beş yılda bir buda- narak yeniden büyümeleri sağlanı- yor ve hasat edilen dallar biyokütle kaynağı olarak kullanılıyor. Enerji ormanlarından elde edilen ortalama yıllık verim, hektardan 22 ton do- layında biyokütle civarında. Enerji

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 83 ENERJİ

Asit yağmurlarına ağaçlarıyla hem var olan ormanlar korunuyor, yol açmaması hem de çevre kirliliği azaltılıyor.

BİTKİLER ÜZERİNDE ÇALIŞILIYOR Son yıllarda, yüksek büyüme hızlarına sahip ve oldukça verimsiz topraklarda bile yetişebilen enerji bitkileri üzerine yapılan çalışmalar yo- ğunluk kazandı. Bu bitkilerle günümüzde enerji tarımı olarak da tanımlanabilen tek yıllık veya çok yıllık bitkilerle yapılabilen Sera etkisi yeni bir tarım türü geliştirildi. yaratmaması Biyokütle kaynaklarının sağlanması fosil kaynak sağlanmasından daha pahalı bir yöntem. Fakat biyokütle yenilenebilir bir kaynak olmasıyla tükenmekte olan fosil yakıtla- rın yanında sürdürülebilir global enerjinin önem- li bir unsuru konumunda. Buna ilaveten sera gazları emisyonu ve karbon döngüsünü azaltıp, kırsal ekonominin gelişimiyle yeşil endüstriyi destekliyor. Biyokülte- nin gazlaştırılmasıyla elde edilen gaz Çevre kirliliği yakıt doğalgazın kullanıldığı yerlerde oluşturmaması küçük modifikasyonlar yapılarak kul- lanımı yaygınlaştırılabilir.

TÜRKİYE’NİN ENERJİ İHTİYACINA ETKİLİ ÇÖZÜM 2030 yılına kadar sera gazı emisyon değe- rini yüzde 21 oranında azaltmayı hedefleyen Türkiye, enerjide dışa bağımlılığı azaltma politi- kalarına ağırlık verdi. Bu politikalar içinde yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yarar- lanılması büyük rol oynuyor. Hatta İstanbul’da yapılan Dünya Petrol Kongresi’nde Başbakan Binali Yıldırım, 2023 yılında Türkiye’nin enerji sepetinde yenilenebilir enerjinin yerinin yüzde Sosyoekonomik 30’a çıkartılmasını hedeflediklerini dile getirdi. gelişmelerde Türkiye’de yenilenebilir enerji denildiğin- de akla ilk olarak su, güneş ve rüzgâr geliyor. önemli olması Oysa henüz gündemde yeteri kadar kendine yer bulamayan biyokütle enerjisi, potansiyeliyle enerji kaynakları arasında dikkat çekiyor. Biyo- kütle enerjisi sadece belli bölgelere özgü olma- ma, daha küçük ölçekte ve ekonomik şekilde enerji üretebilme gibi önemli avantajlara sahip. Uzmanlar, nüfusun yüzde 35’inin tarımsal faaliyetler içinde yer alması, topraklarının yüzde 5-35oC 55,6’sının ekilebilir alanlardan oluşması ve yüzde arasında sıcaklık 15’inin de ormanlarla kaplı olması sayesinde gerektirmesi Türkiye’nin 77 milyon tonluk tarımsal biyokütle potansiyeli bulunduğunu belirtiyor. Türkiye için biyokütle enerjisi kullanımı, sadece enerji bağımlılığının azaltılması değil, aynı zamanda tarımsal ve endüstriyel atıklardan kaynaklanan kirliliğin önlenmesi anlamına da geliyor. Biyo- kütle enerjisi çevrim teknolojileri sonucunda

84 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 Hemen her yerde yetiştirilebilmesi elde edilebilecek katı, sıvı ve gaz biyoyakıtların, fosil yakıt kullanan mevcut enerji sistemlerinde olduğu gibi veya küçük modifikasyonlarla kullanılabiliyor. Üretim 80 BİNDEN FAZLA KİŞİYE İSTİHDAM Kaynak çeşitliliğinin ve potansiyelin fazla ve çevrim olmasına rağmen, Türkiye’de şu an biyo- teknolojilerinin kütle enerjisi konusunda faaliyet gösteren iyi bilinmesi 56 adedi biyogaz üretimine yönelik olmak üzere toplam 69 adet biyokütle gazlaştırma, atık ısı ve pirolitik yağ enerji santrali bulunuyor. Ayrıca bir adedi biyodizel ve üç adedi biyoe- tanol olmak üzere sıvı biyoyakıt üretimi gerçekleştiren toplam dört adet firma Her ölçekte mevcut. Biyokütle enerji sistemlerinde enerji verimi MW başına kurulumda ortalama iki için uygun kişinin, işletiminde ise ortalama dört kişinin istihdamının gerektiğini belir- olması ten Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Ens- titüsü Müdürü Prof. Dr. Günnur Koçar, “Ülkemizin biyokütle potansiyeli göz önüne alındığında, potansiyel kurulu güç kapasitesi 20 bin 600 MW olarak karşımıza çıkıyor. Bu da sistemlerin işletilmesinde 47 bin 400, kurulma- sı aşamasında ise 82 bin 400 kişinin istihdam edilebileceği anlamına geliyor” dedi.

BESTMER İLE SİSTEM KURULUM ÇALIŞMALARI HIZ KAZANDI Kalkınma Bakanlığı ve İzmir Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle Ege Üniversitesi Gü- neş Enerjisi Enstitüsü tarafından yürütülen Düşük ışık Biyokütle Enerji Sistemleri ve Teknoloji- şiddetlerinin leri Merkezi (BESTMER) projesi çalışma- yeterli olması ları hakkında da bilgi aktaran Prof. Dr. Günnur Koçar, sözlerini şöyle sürdürdü: “Proje kapsamında biyokütle enerjisiyle ilgili 335 adet test-analiz, 16 adet fizibilite ça- lışması ve farklı illerde altı adet biyogaz sistemi kurulumu da gerçekleştirildi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı, Eskişehir Mahmudiye’de yer alan büyükbaş hayvan çiftliğinde, 250 kW elektrik üretme kapasiteli ve 4 milyon TL’yi aşkın yatırım bedeli olan bir biyogaz sistemi projelendirilerek hayata geçirildi. Ayrıca, yüz- Depolanabilir de 100 yerli üretimli üniversite-sanayi işbirliği olması şeklinde Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi ve Elazığ’da bulunan Fırat Üniversitesi’nde kullanılmak üzere çeşitli büyüklüklerde biyogaz sistemleri tasarlandı ve eğitimleri verildi. Yine biri Çorlu, diğeri ise Di- yarbakır’da olmak üzere iki ayrı biyogaz sistem kurulumu da devam ediyor.”

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 85 SİNEMA

Salih Güney “Mesajı olan ‘projelerde’ yer almak isterim”

86 l asomedya l TEMMUZ-AĞUSTOSKASIM-ARALIK 2017 2017 Yeşilçam’ın yakışıklı aktörlerinden Salih Güney, 1965 yılındaki ilk gençlik filminin ardından Türk sinemasının alışılmış çizgilerinin çok dışındaki fiziğiyle tüm dikkatleri üzerine çekti. O dönemlerde Türk sineması için yeni bir soluk olduğunu kaydeden Güney, ayakları yere basan projelerin içinde her zaman yer alabileceğini söylüyor.

alih Güney için kadın-erkek birçok kişi, “Gençliğinde neyse hâlâ o derece yakışıklı” tanımını kullanıyor. SHaksız da sayılmazlar. Buradan yola çıkarak Salih Gü- ney’e genç kalmasının sırrını soruyoruz. O da bize, “Genç- liğin sırrını keşfetmiş olsam herkesle paylaşırdım, sır değil aslında. İnsanın beyni çalıştığı ve yapacak idealleri olduğu müddetçe yaşlanmaz. Yaşlanmak cildin buruşması, saçların beyazlaması değil bence. İdeallerin bittiği anda yaşlanırsın. Yaşlılık şöyle bir şey: Sen karar verdiğin anda yaşlısın. Gü- zeli görme yeteneğini kaybettiğin anda yaşlısın. Ben Allah’a şükür o yeteneğimi kaybetmedim. Bunun için de gençliğimi devam ettiriyorum” cevabını veren Salih Güney ile sinemadan arkeolojiye uzanan keyifli bir söyleşi gerçekleşirdik.

Cüneyt Türel, Cihan Ünal ve Can Gürzap’ın 20 yıl önce birlikte rol aldıkları “Sanat” oyunu, Türel’in anısına yeniden sahnelenme- ye başladı. Oyunun prömiyerine siz de katıldınız. Bu konuda neler söylemek istersiniz? Cüneyt Türel’i anmak adına “Sanat” oyununun tekrar sahnelenmesine çok sevindim. Filmlerimde beni en çok kendisi seslendirirdi. Rastlantıya bakın ki kardeşim Mutlu Güney’in aynı rolü canlandırması sürpriz oldu. Çok iyi oyuncuların yer aldığı “Sanat” oyunu seyirci tarafından zevkle izleniyor.

Tiyatro eğitimi almış, tiyatro yapan bir oyuncuydunuz, yakı- şıklı olmanız sinemaya adım atarken işinize yaradı mı? Fiziksel görünümün sinemada isim yapmak için önemli olduğuna inanır mısınız, yoksa iyi oyunculuk gerekli mi? Eğitim almadan olmaz. Fiziki görünüm ne kadar üstün olursa olsun 50 yıllık meslek hayatımda gördüm ki, güzel fiziğe sahip yüzlerce aktör bir alev gibi sönüp gitti. Altyapın olmadığı takdirde fiziğin ne kadar güzel, ne kadar cazip olursa olsun, basın ve medya seni ne kadar desteklerse desteklesin bu bir yere kadar idare eder, belli bir zaman sonra 5,2 ile yıkılıp gidiyorsun. Onun için eğitim şart. Tabii biz çok şanslıydık. Muhteşem hocalardan eğitim aldık. Cü- neyt Gökçer’in, Mahir Canova’nın, Nurettin Sevin’in talebesi olmak çok önemli. Saydıklarım çok değerli hocalar.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 87 SİNEMA

Sinemadan tiyatroya İLK FİLMİ ‘BOZUK DÜZEN’Dİ birçok alanda başarılı Tiyatrodan sinemaya geçişiniz nasıl oldu? projelere imza atan Salih Güney, “Ne iste- İlk filmim Haldun Dormen’in yönettiği Bozuk Düzen diğini bilen, ayakları idi. Tiyatro yapıyordum, sinemayı hiç düşünmüyordum. yere basan sağlam Hatta Ses mecmuası bana dışarıdan birincilik teklif etti. projeler geldiği sürece Türkiye’nin en büyük prodüktörleriyle film çekme imkanı bir oyuncu olarak her sunuyorlardı. 10 bin lira teklif ettiler. Ben ‘hayır’ dedim. zaman rol alırım” diyor. Buna hayır demek de herhalde pek normal değildi. Sanı- rım 20 yaşında olmamın getirdiği bir çılgınlıktı. O zamanlar tiyatrodan bin lira maaş alıyordum. Sonradan Arzu Film ve Melek Film’in sahipleri eşleriyle beraber oynadığım tiyatroya gelip beni izlediler. Oyunun sonunda kulise geldiler, “Evladım, 10 bin lira, niye kabul etmiyorsun?” dediler. Baş- rol oynayacağım kadın oyuncular da Fatma Girik, Türkan Şoray, Filiz Akın, Hülya Koçyiğit’ti. Birçok aktör ve aktris hep Ses mecmuasının düzenlediği yarışmalardan geçerek bu dünyaya adım attılar ve isim yaptılar. Ses’in dışında bir de Artist mecmuası vardı. Bunun okulu yoktu. İlk okullu benim sinemaya adım atan. Tabii Ses gibi bir mecmuayı da karşıma aldım. Hep kötü fotoğraflarımı bastılar yıllar- ca, küçücük olaylarımı skandal başlığıyla verdiler. Sonra Bozuk Düzen ile çok beğenildim.

1965’te çektiğiniz Memduh Ün-Fevzi Tuna yapımı “Yasak Sokaklar” filminin sizde özel bir yeri var mı? Olmaz mı tabi ki var. 19-20 yaşlarındaydım. Memduh Ün benim oyunculuğumu çok beğenmiş. Ne yaptı etti beni Yasak Sokaklar filminde başrolde oynatarak Türk sinemasına kazandırdı. Yani nur içinde yatsın ikinci filmim

88 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 olmasına rağmen Yasak Sokaklar ile beni beyni çalıştığı ve yapacak idealleri olduğu müddetçe sinemaya kazandıran aslında Memduh yaşlanmaz. Yaşlanmak cildin buruşması, saçların Bey. beyazlaşması değil. İdeallerin bittiği anda yaşlanırsın. Yaşlılık şöyle bir şey: Sen karar verdiğin anda yaşlısın- SİNEMADA YENİ BİR SOLUK OLDU dır. Güzeli görme yeteneğini kaybettiğin anda yaşlısın. Batılı bir tipe sahip olmanız sinemaya Ben Allah’a şükür o yeteneğimi kaybetmedim. adım atarken sizin için bir dezavantaj mıydı yoksa sinemada yeni bir soluk muydu? Türk Spor yapıyor musunuz? Nasıl beslenirsiniz, yedikleri- sinemasında geldiğiniz nokta sizce yeterli mi? nize içtiklerinize dikkat eder misiniz? Türk sineması için yeni bir soluktum Haftanın iki günü muhakkak spor yaparım. Yazın diyebiliriz. 1965 yılında ilk gençlik filmi- bol bol yüzerim. Bisiklete biniyorum son zamanlarda. mi çektim. Fiziğimle, Türk sinemasının o Yediğime içtiğime çok dikkat ederim. Sabahları sıkı zamana kadarki alışılmış çizgilerinin çok bir kahvaltı yaparım. Yumurta yerim mutlaka. Sağlık dışında bir yer edindim. Filmde yer alan- kontrollerimi düzenli yaptırırım. Altı-sekiz ayda bir lar; dans müsabakaları, kızlar, erkekler, check up ve tahlillerimi yaptırırım. Ozon yaptırıyorum. motosikletler, deri ceketler, blue jeanler- Vücuduma ekstra dışarıdan ozon takviyesi mikroplara, di... Bu bir devirdi. komplikasyonlara karşı sağlam tutuyor, çok faydalı.

Sizin için kadın erkek birçok kişi tara- 16 YAŞINDA ARKEOLOJİYLE TANIŞTI fından yapılmış en doğru tespit: “Gençliğinde 2015 yılında Konya Selçuk Üniversitesi’nden ‘Yaşam neyse hâlâ o derece yakışıklı.” Salih Güney Boyu Onur Ödülü’ aldığınız gecede yaptığınız konuşmada, bize genç kalmasının sırrını anlatır mı? “Bir ülkede bilim ve sanattan fazla siyaset konuşuluyorsa o Teşekkür ederim. Çok güzel bir iltifat ülke üçüncü sınıftır” demişsiniz. Bunu biraz açar mısınız? bu. Gençliğin sırrını keşfetmiş olsam her- O gün dediğimi bugün yine diyorum; bir ülkede kesle paylaşırdım. Sır değil aslında. İnsanın bilim ve sanattan fazla siyaset konuşuluyorsa o ülke üçüncü sınıftır. Bilim ve sanat bir kuşun kanatları gi- bidir. Bu kanatları kullanan toplumlar yükselir, özgür olur, kullanamayanlar tavuk olur. Tavuk, toplumun önüne atılan yemle uğraşırken arkasında bıraktığı yu- murtayı dışarıdan başkalarının aldığını bile fark etmez. Sanat vücuttaki bir kan gibi. Dışarıdan görünmez ama onsuz yaşam da olmaz.

Arkeoloji ve çevre özel ilgi alanınız. Tarihi eser kaçak- çılığı da yumuşak karnınız. Herakles heykelinin New York Metropolitan Müzesi’nden Antalya Müzesi’ne getirilişinden bahseder misiniz? 1980 yılında Prof. Dr. Jale İnan tarafından bilimsel kazılar devam ederken eserin üst kısmı bir gece vakti kayboldu. Daha sonra eserin diğer yarısı toprak altından çıkarıldı. 1985 yılında heykelin üst kısmı, ABD’de ortaya çıktı. New York’ta ünlü koleksiyoncu çift Shelby White ve Leon Levy Boston, Güzel Sanatlar Müzesi ile ortak aldıkları belirlendi. 20’nci yüzyılın en Arkeolojinin hayatına 16 yaşında büyük tarihi eser kaçakçılıklarından biri olarak değer- girdiğini ifade eden Salih Güney, lendirilen hırsızlık için Türkiye defalarca girişimlerde tatillerini tarihi kalıntıların bulunduysa da White, eseri iade etmeye yanaşmadı. olduğu yerde geçirmekten keyif Bunun üzerine ABD’de dava açıldı. Ressam Neslihan aldığını söylüyor. Arkeolog Prof. Özgenç ile “Kültür varlıkları yerinde güzeldir” kam- Dr. Jale İnan’la tanıştıktan sonra panyası oluşturduk. Heykelin iadesi için topladığım arkeolojinin kendisi için bir 30 bin imzayı Boston Müzesi yetkililerine teslim ettim. misyon olduğunu vurgulayan Heykelin üst kısmının Türkiye’ye getirilmesi için 14 Güney, Herakles heykelinin New yıl epey mücadele verdim. Katkım olduysa ne mutlu York Metropolitan Müzesi’nden bana. O zamanlar başbakan olan Recep Tayyip Erdo- Antalya Müzesi’ne getirilişine de tanık olanlardan biri. ğan’ın uçağıyla heykelin üst kısmı Antalya’ya getirildi ve alt parçayla birleştirildi.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 89 İŞ YÖNETİMİ

şe ınızın i ışanlar Çal ği tehditlere getirdi dikkat edin!

ız ırlıks ğunu şirket içi sabotaj ve ştırmalar, ğini kullanarak ılan ara ının bütün firmalar için haz Yap ın dikkatsizli ığı an hatalar ışan çalış ın yaratt ın kolayş veirket daha yetkililerini,ış anlaretkili bir yöntemsiber yakalanabilecekleriışman önemli bir risk faktörü oldu ği olan çal ıyor. gösteriyor.ızdırmaya Bilinçsiz çal bir çal bilgi s ğunu söyleyen uzmanlar, oldu riskler konusunda uyar güvenlikle ilgili bilgi eksikli çalışanlar için karşılıklı bir kazanç gibi görünüyor. Personel, kendi ci- hazlarının rahatlığında çalışırken, ödemesi gereken maddi tazminattan işverenler de artan verimlilik ve korkarken, yüzde 66’sı işini kaybet- düşük teknoloji maliyetlerinden me endişesi taşıyor. yararlanıyor. ABD’de BYOD veya urumsal siber güvenliğin Cihazların güvenliği ve veri hır- BYOT olarak adlandırılan ‘kendi merkezinde hâlâ önleyici sızlığının ortak risklerinin yanı sıra teknolojinizi getirin’ programları, K tedbirler almak bulunuyor. çalışanlar farkında olmadan şirket hem şirketlere hem de çalışanlara ABD’de binden fazla bilgisayara verilerini kötü amaçlı yazılımlara fayda sağlarken, birçok şirket has- sahip işletmelerde görev alan 250 IT maruz bırakabiliyor. Uzmanlar, bi- sas verileri etkili bir şekilde koruyan güvenlik satın alma profesyoneliyle linçsiz bir çalışanın dikkatsizliğini programlar tasarlamak için müca- gerçekleştirilen araştırma, şirketlerin ya da yeterli birikime sahip olma- dele ediyor. Çalışanlara ait cihaz- yüzde 43’ünün dışarıdan bir saldırı- masını kullanarak bilgi sızdırmaya larda saklanan çok sayıda müşteri ya, yüzde 38’inin veri açığına, yüz- çalışmanın, şirketin ağ güvenliğini ve çalışan verisi, şirket sistemleri ve de 35’inin içeriden sabotaja, yüzde hacklemekten daha kolay ve daha güvenlik duvarlarının ulaşamayaca- 35’inin kullanıcı hatalarına ve yüzde etkili bir yöntem olduğu konusunda ğı bir yerde bulunuyor. Bir çalışan, 35’inin de kimlik avı dolandırıcılığı uyarıyor. kendi dizüstü bilgisayarını, tabletini gibi tehditlere karşı hazırlıklı olma- veya akıllı telefonunu kullanarak dığını gösteriyor. Şirketlerdeki IT İŞE TEHDİTLERİNİZİ GETİRMEYİN işle ilgili bilgileri sakladığında veya karar vericilerinin yüzde 73’ü bir Kişisel bilgisayarları iş yapmak ilettiğinde işverenler kontrolü çoğu güvenlik ihlali durumunda şirketin için kullanmak hem işletme hem de zaman kaybediyor.

90 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ŞİRKETLERE BÜYÜK GÖREV DÜŞÜYOR

Uzmanlar, şirketlerin güvenlik ihlallerini azaltmak için mülkiyet verilerine kimlerin erişebildiğini izleyebilecekleri güvenlik denetimlerini uygulamaya başlaması gerektiğini söylüyor. Son kullanıcı ayrıcalıklarını yönetmek ve izlemek, ayrıcalıklı erişim vermeden önce çalışanların çevrim içi etkinlikleri hakkında arka plan kontrolleri uygulamak, daha iyi kontrol ve güvenlik için ağ ayrımı yapmak veri güvenliği adına diğer gereklilikleri oluşturuyor.

HATAYI SADECE ÇALIŞANLAR YAPMIYOR Tabii faaliyetleri takip edilmesi gerekenler, sadece normal çalışanlar değil. Çok yetenekli sistem yöneticileri bile bazen hata yapabiliyor. Araştırma raporları; yanlış sistem yapılandırmalarının, zayıf yama yönetimi uygula- malarının, varsayılan adların ve şifrelerin kullanılmasının en yaygın hatalar arasında yer aldığını gösteriyor.

lanıcıların sebep olduğu başka bir tehdit türüyle ilgili... Ancak çoğu şirket benzer tehditleri bu şekilde düşünmedikleri için geleneksel gü- saldırıları olduğunu söylüyor. Diğer venlik önlemlerine odaklanıyor. Bu riskli durumlar da bilgisayarları gü- da saldırıları tespit etmek ve talihsiz vensiz bir kablosuz ağ üzerinden çalışanların neden olduğu ihlalleri internete bağlamak, parola payla- önlemek için yanlış yerlere baktık- şımı ve güvenli olmayan bir cihaz ları anlamına geliyor. aracılığıyla iş yerinde çalışmak veya Uzmanlar, çalışanların şirket seyahat ederken çalıştığı cihazı kay- HASSAS VERİLERİ UZAK TUTUN verilerinin güvenliği için kendi ci- beden çalışanlardan oluşuyor. Katı güvenlik protokollerine ve hazlarının yazılım güncellemelerini gelişmiş kimlik doğrulama meka- uygulamakta başarısız olabildikleri ‘SİBER GÜVENLİK EĞİTİMİ’ nizmalarına bağlı kalmak koşuluyla konusunda uyarıyor. Bu gibi güven- RİSKİ YÜZDE 90 AZALTIYOR kritik ve hassas verilere yalnızca lik açıkları, şirket ağına geçit olarak Uzmanlar, IT departmanlarının yetkili personelin erişmesi gerektiği hizmet edebiliyor. Uzmanlar, işve- şirket çalışanlarının eylemlerinin, konusuna dikkat çeken uzmanlar, renlerin, işle ilgili içeriklerin kişisel firmayı veri hırsızlığına nasıl açık iki faktörlü kimlik doğrulamasının cihazlardaki kişisel içeriklerden ay- hale getirebildiği ve siber güven- yanı sıra iki veya daha fazla kişi rılması gerekliliğine dikkat çekiyor. liği desteklemek için kişisel ola- tarafından yetkilendirilmesi gereken Şirket içinden şanssız bir çalışan, rak ne yapabilecekleri konusunda büyük işlemler ve kritik sistemlerin, bilgi güvenliği risklerini dikkatsizli- eğitmesi gerektiğini söylüyor. Son mevcutsa finansal kuruluşlar için ğiyle artırabiliyor. Bu yanlışlıkla bir araştırmalara göre, siber güvenlik iki kişilik kimlik doğrulaması bile kimlik avı e-postasını tıklayarak, eğitimleri, ihlal riskini, yüzde 90’a kullanılabileceğini söylüyor. hileli bir kablosuz ağ kullanarak, kadar azaltabiliyor. Çoğu kuruluş Çalışanlar, çalışma belgelerini, tehlikeli web sitelerini ziyaret ede- kötü amaçlı yazılım, APT ve kimlik kişisel e-postalara aktarabiliyor, rek ya da uçtan uca paylaşım yapa- avı gibi tehditler konusunda daha bunları tüketici sınıfı dosya payla- rak meydana gelebiliyor. Uzmanlar, çok endişe duyuyor. Bu tehditlerin şım sitelerine yerleştirebiliyor veya şirket sistemlerine sızmanın en ko- çoğunluğu doğrudan, yanlışlıkla USB bellekler gibi çıkarılabilir or- lay yolunun hedef odaklı oltalama ihlale izin veren veya talihsiz kul- tamlara kopyalayabiliyorlar.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 91 GEZGİN

92 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 İpek Yolu’nun zenginliğiyle göz kamaştıran ülke Özbekistan

Tarihi yapısı, modern şehirleri ve bize tanıdık gelen kültürüyle Özbekistan, İpek Yolu güzergahında ve dönemin ticari hayatına yakından şahitlik etmiş bir şehir. Mısır ve Roma gibi döneminin kadim medeniyetlerine ürünlerin ulaştırılması için kullanılan bu ticaret ve kültür yolu, pek çok medeniyetten izler taşıyor. Şimdi Özbekistan’ın kalbine gizemli bir yolculuk yapma zamanı...

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 93 GEZGİN

zbekistan, şimdilerde yeniden keşfedilmeyi bekliyor. ÖTarihte doğuyla batıyı İpek Yolu üzerinden bağlayan, kültür- lerin, dinlerin ve ticaretin kesişme noktası olan ülke, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle göz kamaştırıyor. Öz- bekistan’ın doğal ve tarihi dokusu son derece iyi korunmuş şehirleri Buhara, Semerkant ve Taşkent misa- firlerinin yüzyıllar öncesine giden bir yolculuğa çıkmasını sağlıyor. Yükselen minareleri, turkuaz renkli kubbeleriyle İslam mimarisinin yuvası olan Özbekistan, bulunduğu coğrafyanın en muazzam örnekleri- ni sunuyor. Bu güzelliklerle birlikte devam eden günlük hayatın hareket- liliği, pazarların rengarenk görüntü- sü ya da kebap satan küçük yerel dükkanların yarattığı otantik havayı soluma fırsatı da sizleri bekliyor. Orta Asya’da gezmek için bir ülke seçilecekse o ülke Özbekistan olmalı. Hem modern hem zengin bir tarihe sahip. Üstelik tanıdık bir kültür. İn- sanları ise sıcak… Hele “Türküm” diye kendinizi tanıttığınızda çevrenizi saran ve Türkçe konuşanlar görebilir- siniz. İpek Yolu'nun en önemli varış noktası olan Özbekistan, bir kültür merkezi olmasının yanı sıra ticareti ve mimarisiyle yüzyıllardır gezginleri adeta bir mıknatıs gibi kendine çek- meyi başaran bir ülke.

KÜLTÜRÜN BEŞİĞİ BİR COĞRAFYA Orta Asya neredeyse iki milen- yumdur kültürün beşiği olmuş bir coğrafya. Özbekistan büyüleyici bir GÖRÜLECEK mimarinin ve tarihi şehirlerin gu- rurlu ev sahipliğini yapıyor. Bütün Ark Kalesi bunlara bir de şaşkınlık verici İpek History Museum of the Yolu tarihini de ekleyince kar- şı konulmaz bir tatil rotası haline People of Uzbekistan geliyor. Romantik tatilciler Semer- Bolo Hauz Cami kant’ın Altın Yolu’nu ya da Buha- ra’ya varan çöl yollarının muhteşem Miri Arab Medresesi manzaralarını görmek isteyebilir. Abd Al Aziz Khan Nefes kesen Registan Meydanı hey- Medresesi betli Timur dönemi mimarisinin Se- merkant’taki mücevherlerinden biri. Kalyan Cami James Elroy Fleker, 1913 yılında “The

94 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 Golden Journey to Semerkand” yani zaman cansız bir müze şehri olmakla “Semerkant’ta Yapılan Altın Yolcu- eleştiriliyor. Yine de kabul edilme- luk” adlı şiirinde Özbekistan’ın en li ki müzelerin şahı bir yer burası. ihtişamlı şehri Semerkant’a romantik Shakhrisabz ise Semerkant’ın güne- bir bakış atıyor. Bir kere o ihtişamlı yinde küçük bir kent. minarelere ve kubbelere kitlendiniz mi gözlerinizi başka yöne çevirmek- AÇ KALMANIZ MÜMKÜN DEĞİL te oldukça zorlanacaksınız. Timur’un Özbek mutfağı çok zengin. Ül- görkemli anıtları, içinizi kıpır kıpır kede hem tarım ürünleri hem de yapacak pazarı ve şehrin çok eski, hayvancılık olduğu için sofralarda zengin tarihi bir araya gelince adeta çok çeşit görebiliyorsunuz. Önce bir sihir ortaya çıkıyor. masaya kök çay dedikleri yeşil çay geliyor. Ardından küçük tabaklarda BÜYÜLEYİCİ BİR TARİH çeşitli salatalar ve tadımlık meze tarzı Buhara şehri, 15’inci yüzyıl yiyecekler servis ediliyor. Çorba- medreseleri, harika konaklama im- da sebzelerin yanı sıra çoğunlukla kanları ve büyüleyici tarihiyle zarif bir parça et bulunuyor. Ana yemek bir yer. Orta Asya’nın en kutsal olarak hepimizin duyduğu Özbek şehri olarak kabul edilen Buhara, pilavı yiyebilirsiniz. Ancak Buhara, bin yıldır ayakta duran binaları, Semerkant ve Taşkent’te farklı pi- muhtemelen yüzyıllardır değişme- lavlar tadabilirsiniz, bölgelere göre yen şehir merkeziyle adeta yaşayan değişiklik gösteriyor. bir tarih. Şehrin büyük bir bölümü mimari anlamda koruma altında. AHŞAP İŞLEMECİLİĞİNDE BAŞARILILAR En ilginç ve huzurlu noktası 1620 Kıyafetleri genellikle Türkiye’den yılında bir havuzun etrafına inşa alıyorlar. Pamuk üretiminde dünya edilmiş çarşı yeri olan Lyabi Hauz. çapında önemli bir yere sahip ol- Başkent Taşkent’te bulunan birçok malarına rağmen tekstil gelişmemiş. müze oldukça fazla kültürel miras İpek üretimi geliştiği için yöreye barındırıyor. özgü motifli ipek şallar alabilirsiniz. Suzani, bölgeye özgü, geleneksel, İHTİŞAMLI KOLEKSİYONLARLA DOLU ipek veya pamuklu kumaş, el işi Orta Asya’daki en ihtişamlı sa- örtüler derseniz tam size göre. Ay- nat koleksiyonu Nukus’taki Savitsy rıca seramik ve özellikle çinileri çok Karakal Pak Stan Sanat Müzesi’nde güzel. Buhara halıları ve geleneksel bulunuyor. Sovyet Birliği dönemi- ahşap işlemeciliğinde de başarılılar. nin ilk zamanlarına ait en önemli koleksiyon olduğunu söyleyebiliriz. DÜNYANIN ÜÇÜNCÜ İPEK ÜRETİCİSİ Müzede toplam 90 bin parça bu- Eğer, “Tüm İpek Yolu’nda gidil- YERLER lunuyor. Bunlardan sadece 15 bini mesi gereken sıfır noktası neresi?” tablolardan oluşuyor. Tabloların ne- derseniz yanıt Özbekistan. İpekten Kalyan Minaresi redeyse yarısı Sovyet döneminde bir seramiğe Buhara’da güneşin altında- Ulug Bey Medresesi sanatçı ve etnograf uzmanı olan Igor ki her şeyi eve götürmek isteyeceksi- Savitsky tarafından buraya getirilmiş. niz. Özbekistan dünyanın en büyük Chor Minör Medresesi Son bağımsız hanlık olan Khiva, çöl- üçüncü ipek üreticisi. Margilon ise Leb-i Havuz Meydanı de eski zamanlarda donmuş gibi öy- bu endüstrinin geleneksel merke- lece duruyor. Khiva’nın adı köle kon- zi konumunda. Kırgızistan sınırına Samanid Türbesi voylarını, barbar bir zalimliği ve çölü yakın olan Rishton ise seramiğin, Chashma Ayub geçmek için yapılan kötü ve vahşet kobalt ve yeşil çömlekçiliğin en ünlü Registan Meydanı dolu yolculukları ancak 19’uncu merkezi. Özbekistan’daki hediyelik yüzyılın en cesur zamanlarını ha- eşya satan yerlerde göreceğiniz sera- tırlatıyor. Tarihin kalbi olan şehir miklerin yüzde 90’ı buradan geliyor Khiva, o kadar iyi korunmuş ki çoğu ve hepsi el yapımı.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 95 NOSTALJİ

Malzeme olarak daha çok altın ve gümüşün kullanıldığı kuyumculuk sanatı telkari, Türk maden işçiliğinde başta Mardin ve Midyat olmak üzere Güneydoğu Anadolu’da ayrıcalıklı bir yere sahip.

TELKARİaden sanatının ilk adresinin Ustaların hünerli Anadolu olduğu öne sürü- M lür. Çatalhöyük’te yapılan arkeolojik kazılarda çıkan bakır ve ellerinde şekil buluyor kurşundan yapılmış süs eşyaları bu sanatın 8 bin yıldan uzun bir geçmişe Deyim yerindeyse saç teli inceliğindeki sahip olduğu tezini kuvvetlendiriyor. Selçuklu ve Osmanlı ustaları, gele- altın ve gümüş tellerle yapılan neksel Türk maden sanatına ait altın, telkari sanatı, küçük motiflerin bir gümüş, bakır, pirinç ve tunç objeler- araya getirilmesinden oluşuyor. El den birçok sanat eseri yaptı. Malzeme olarak daha ziyade altın ve gümüşün işçiliğine dayanan takılar, ustaların kullanıldığı kuyumculuk sanatı, Türk ellerinde şekilden şekile giriyor. Telkari maden işçiliğinde ayrıcalıklı bir yere sahip. Arkeolojik kazılardan elde edi- tekniğindeki göze çarpan sanat inceliği, len bulgulara göre, telkari tekniğinin insanı adeta tarihin derinliklerine doğru MÖ 3000 yılından beri Mezopotam- ya’da, MÖ 2500’den bu yana da Ana- bir sanat yolculuğuna çıkarıyor. dolu’da kullanıldığı anlaşılıyor. Telkari

96 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 yapımının 15’inci yüzyıldan bu yana potada eritilerek ince çubuklar halin- Türkler arasında da yaygın olduğu, de dökülüyor. Daha sonra bu çubuk- özellikle de Güneydoğu Anadolu’da lar silindirlerden ve haddelerden ge- çok geliştiği biliniyor. çirilerek istenilen inceliğe getiriliyor. Kuyumculuk sektöründeki en- Yapılacak ürün önce ana hatlarıyla düstrileşmeyle yaşam alanı daralan 1/1 ölçekte bir kağıt üzerine çiziliyor. sanatın ustaları, telkari işlemeciliğini Tellerin çekilmeleri ve ürüne işlen- bugüne kadar taşımayı başardı. Özel- meleri sırasında sık sık tavlama işlemi likle Mardin ve Midyat ilçesinde tel- yapılıyor. Ürünü oluşturan ana iskele- kari sanatı oldukça gelişmiş durumda. tin kesilmiş ve yassılaştırılmış parça- Hatta Mardin ve Midyat telkarinin do- ları çizilen taslak üzerine konularak ğup büyüdüğü yer olarak hafızalarda şekillendiriliyor ve belirli yerlerinden yerini çoktan aldı. Sayıları bugün bir kaynakla birleştiriliyor. Sonra ince elin parmakları kadar azalan ustalar, teller yerleştirilerek iskelet tamamla- sanatı yaşatmak ve geleceğe taşımak nıyor. İskeletin içerisindeki boşluklar için çalışmalarını sürdürüyor. işin tekniğine göre daha ince tellerle doldurularak sıkıştırılıyor ve gerekli YAPILIŞI OLDUKÇA ZAHMETLİ yerlerden kaynakla birleştiriliyor. Bu Sanatkarlar, birçok geleneksel sa- şekilde içleri doldurularak hazırlanan natımızda olduğu gibi telkaride de parçaların her birine bükülerek ya da işinde kullanacağı her türlü malzeme- çukurlaştırılarak son şekil veriliyor ve yi kendisi yapmak zorunda. Külçe ha- parçalar ara bağlantılarla birleştirile- lindeki gümüş veya hurda gümüşler, rek bir araya getiriliyor.

TELKARİ NEDİR? Telkari, altın ve gümüş işlemeciliği, ince telden takı süslemeciliğine verilen ad. Geleneksel el sanatları arasında özel bir yere sahip olan telkari, Türk kültüründeki süsleme anlayışının güzellik, NELER YAPILIYOR? estetik ve zarafetinin bir Telkari sanatıyla simgesi. Deyim yerindeyse çakmak kılıfları, sigara saç teli inceliğindeki altın ve mücevher kutuları, ve gümüş tellerle yapılan el şamdanlar, tepsiler, dokuması... Telkari tekniğinin şekerlikler, vazolar, işlendiği ürünlerde göze çarpan sanat inceliği, ağızlıklar, sürahi eşya motiflerle bezeli takılar, kılıfları, abajurlar, aksesuarlar ve dekoratif ev küpeler, tepelikler ürünleri, sahiplerinin yaşamına kolyeler, broşlar, incelikleri ve değerleriyle bilezikler, kemerler, renk katıyor. Bütün Osmanlı yüzükler, kaşık sap- sanatları gibi telkari de zorlu, ları, tespihler ve kül emek isteyen, usta-çırak tablaları yapılıyor. usulüyle öğrenilen bir sanat.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 97 ÇEVRE

Bu akıllı ağaç bir ormana bedel!

’ Havadaki nitrojendioksit ve ozonu emmek üzere Green City Solutions adında bir girişimci firma tarafından geliştirilen ve citytree yani ‘şehir ağacı’ olarak adlandırılan yosun kaplı yüzey, tek bir levhayla 275 ağacın kaplayacağı alandan yüzde 90 oranında daha az bir yer kaplamakla birlikte 275 ağacın sağlayacağı çevresel faydayı sağlıyor.

98 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 ehir planlamacıları hava kirliliğiyle mücadelede hem doğal hem de Şteknolojik yöntemlerden fayda- lanıyor. İlk hedef, şehirlerdeki yeşil alanların çoğaltılması fakat artan toprak fiyatları, hızlı şehirleşme, engel oluna- mayan betonlaşma buna her zaman fır- sat tanımıyor. Bu noktada da teknoloji devreye giriyor. Teknolojik çözümler, maliyet olarak yük getirse de şehir için- de dar alanlarda etkili sonuçlar üretebi- liyor. Green City Solutions adında bir girişimci firma tarafından geliştirilen küçük ağaç bunun bir örneği. Bu küçük ağaç, küçük bir orman etkisine sahip. Tek başına ayakta durabilen dikdörtgen levha, yosunlarla kaplı. Yosun kaplı bu yüzey, havadaki nitrojendioksit ve ozonu emmek üzere tasarlanmış.

275 AĞAÇ GÜCÜNDE Bu küçük ağaçların yaratıcıları, tek bir levhanın 275 ağacın sağlayacağı çev- resel faydayı sağladığını ifade ediyor. AVRUPA’NIN EN KİRLİ Öte yandan, tek bir levha 275 ağacın ŞEHİRLERİ TÜRKİYE’DE HAVA KİRLİLİĞİNE BAĞLI kaplayacağı alandan yüzde 90 oranında Dünya Sağlık Örgütü’nün ölçüm- ERKEN ÖLÜMLERİN daha az bir alan kaplıyor. Dört metre lerine göre, şehirlerde yaşayanların yüksekliğinde ve üç metre kalınlığında yüzde 80’i tehlikeli sınırların üstündeki YÜZDE 74’Ü ÖNLENEBİLİR olan bu yapılar, solar panellerle çalışı- koşullarda yaşamını sürdürüyor. İçinde Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgü- yor ve aynı zamanda yağmur suyunu daha çok düşük ve orta gelirli nüfus- tü’nün verilerine göre, Türkiye’de her yıl hava topluyor. Bakım konusunda da hiçbir ların bulunduğu şehirlerin yüzde 98’i kirliliğine bağlı 28 bin 881 ila 32 bin 668 zorluk çıkarmıyor. Nesnelerin interneti gerekli sağlık koşularını sağlayamıyor. arasında erken ölüm gerçekleşiyor. Türkiye’de sayesinde toprağın nemi, besin sevi- Yüksek gelirli şehirlerde ise bu rakam fosil yakıtlara verilen mali destek bitirilirse ve yesi ve bitkinin genel sağlığı kontrol yüzde 56 civarında. Dünya Sağlık Ör- fosil yakıtlar yeniden vergilendirilirse Türkiye’de edilebiliyor. gütü Raporu, 103 ülkede 3 binden fazla erken ölümlerin yüzde 73.8’ini önlemek müm- Yapının adı citytree. Yani şehir şehirde ince partikül maddeleri 2.5 (PM kün. Raporda sıkça değinilen IMF’nin bu vergi ağacı. Bir şehir ağacının yıllık karbon 2.5) ölçümlerini açıklıyor. PM 2.5, ha- reformu senaryosuna göre, Türkiye’de hava ayak izi 4 ton. Green City Solutions, vada bulunan ve en fazla 2,5 mikron kirliliğine bağlı erken ölümlerin nedeni olarak her bir şehir ağacının yılda 240 ton kar- büyüklüğündeki maddeleri kapsıyor. kömür yüzde 72.9 payla en büyük orana sahip. bondioksit yakalamasını hedefliyor. Bu maddeler özellikle kamyon, otobüs, Türkiye’de kentsel nüfusun yüzde 97.2’sinin kirli Bu teknolojik ağaçlar bugün dünyanın inşaat makineleri egzozlarından, odun, hava soluduğu da göz önünde bulunduruldu- birçok şehrinde kullanılıyor. Bu şehir- kömür gibi fosil yakıtlardan ve orman ğunda, fosil yakıt teşviklerinin yarattığı gizli ler arasında Norveç, Fransa, Almanya, yangınlarından kaynaklanıyor. PM 2.5, tahribatın boyutu da net görülebiliyor. Belçika, Makedonya ve Hong Kong Dünya Sağlık Örgütü’nün sınır olarak Raporu değerlendiren Halk Sağlığı Uzmanı bulunuyor. gördüğü bir metreküpte 10 mikrogram Prof. Dr. Kayıhan Pal, “Hava kirliliği Türkiye’deki Her bir şehir ağacının maliyeti miktarını geçtiği zaman ciddi sağlık en önemli halk sağlık sorunlarından biri... Fo- yaklaşık 25 bin dolara ulaşıyor. Fa- sorunları ortaya çıkarıyor. Avrupa’daki sil yakıtlar, özellikle de kömür, hava kirliliğini kat şirket, bu maliyeti karşılamanın şehirler baz alındığı zaman en kirli ilk artırarak daha fazla erken ölüm ve hastalıklara da bir yolunu bulmuş. Şehir ağacına 10 şehir arasında Türkiye’den sekiz sebep oluyor. Türkiye’nin bir an önce fosil yakıt ekranlar aracılığıyla reklam alınabi- şehir var. Batman, Hakkari, Gaziantep, teşviklerini sonlandırması ve temiz hava için liyor. Şehir ağacı, teknolojinin hava Siirt, Afyon, Karaman, Iğdır ve Isparta; etkin bir eylem planı ortaya koyması gerekiyor” kirliliğiyle mücadelede artan rolünü Avrupa’nın ve Türkiye’nin havası en diyor. ortaya koyan son örneklerden biri... kirli şehirleri konumunda.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 99 DÜNYA TURU

Brexit sonrası AB kurumları taşınacak İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ay- rılmasının ardından Londra’da bulunan Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA) Amsterdam’a, Avrupa Bankacılık Otoritesi’nin (EBA) ise FDA’dan vücutta dijital olarak Paris’e taşınması kararının alındığı bildirildi. takip edilebilen ilaca onay AB Konseyi’nden yapılan yazılı açıklamada, ‘Genel İşler Konseyi’ toplantısı kapsamın- ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), sindirilebilir sensöre da, 27 AB üye ülkesi tarafından oylama sahip ilaca onay verdi. yapıldığı, Hollanda’nın Amsterdam şehri- FDA’dan yapılan açıklamada, şizofren ve bipolar ne EMA’nın, Fransa’nın başkenti Paris’e ise bozukluk gibi bazı psikolojik rahatsızlıkların tedavi- EBA’nın taşınmasının kararlaştırıldığı belir- sinde kullanılmak üzere sindirilebilir sensöre sahip tildi. Açıklamada, AB Komisyonu’nun Av- ilaca onay verildiği bildirildi. rupa Parlamentosu’yla birlikte alınan kararı FDA’nın Psikiyatri Ürünleri Bölümü Başkanı hızlı bir şekilde yasalaştırmak için birlikte Mitchell Mathis yaptığı açıklamada, sindirilebilir hareket edeceği ifade edildi. Esasen AB ku- sensöre sahip ilaç sayesinde hastaların ilaçlarını alıp rumlarının üye ülkelerde konuşlandırılması almadıklarının kontrol edilebileceğini belirtti. gerektiğine dair herhangi bir kural ya da an- İlaç hasta tarafından yutulduktan sonra mide laşma bulunmuyor. Ancak, Brexit’ten sonra sıvısıyla temasa geçtiğinde içindeki sensör sayesin- İngiltere topraklarında AB hukukunun ge- de vücuda yapıştırılan banda sinyal gidiyor. Daha çerli olamayacağını ısrarla dile getirmesinin sonra ilacın sindirildiği bilgisi banttan hastanın cep ardından kuruluşların üye bir ülkeye taşın- telefonundaki uygulamaya ulaşıyor. Öte yandan, ması kararı alındı. hastalar isterlerse yakınlarına ya da doktorlarına web tabanlı bir portal aracılığıyla cep telefonlarına gelen bilgiye erişmelerine izin verebiliyor.

2018’de Fed’den dört faiz artırımı bekleniyor Goldman Sachs’ın araştırma raporuna göre, Fed’in 2018’de dört faiz artırımı yap- ması bekleniyor. ABD’li yatırım bankala- rından Goldman Sachs ekonomistlerinin araştırma raporunda, ABD ekonomisinin ücretleri ve enflasyonu daha geniş çaplı destekleyecek güçlü bir ivmeyle 2018’e girmeye hazırlandığı ve bu durumun ABD Avrupa’ya yüzde 40 kadın Merkez Bankası Fed’in 2018’de dört kez kotası geliyor faiz artırımına gitmesini gerektireceği be- Avrupa Komisyonu’nun sunduğu bir önergede, lirtildi. Bloomberg’in haberine göre, Gold- şirketlerin yönetim kurullarında kadınların ora- man Sachs baş ekonomisti Jan Hatzius nının en az yüzde 40 olması isteniyor. Önerge, bankanın 2018 yılına ilişkin büyüme görü- kadınların iş dünyasında erkeklere nispeten nümünü yüzde 2,5’e yükselttiğini ve 2018 daha az üst düzey görevlendirilmesini pozi- yılı sonundaki işsizlik tahminini yüzde 3,7 tif ayrımcılık yaparak engellemeyi hedefliyor. seviyesine çektiğini kaydetti. Son revizyon Daha önce Avrupa Birliği’nin yönetim kurulla- öncesinde Goldman Sachs’ın ABD ekono- rında yüzde 40 kadın kotası girişimi Almanya, misine yönelik büyüme tahmini, Bloom- Hollanda ve İsveç tarafından Brüksel’in içişleri- berg tarafından derlenen verilere göre ne fazla karıştığı gerekçesiyle engellenmişti. AB yüzde 2,4 seviyesindeydi. genelinde en büyük halka açık şirketlerin yöne- tim kurulundaki kadınların oranı 2015’te yüzde 22’ye yükseldi. Egon Zehnder tarafından yapı- lan bir araştırmaya göre İngiltere’de ise yönetim kurullarındaki kadın oranı 2014’te yüzde 32.1 iken bu oran 2016 itibarıyla yüzde 29’a geriledi.

100 l asomedya l TEMMUZ-AĞUSTOSKASIM-ARALIK 2017 2017 Çinli robot, yazılı tıp Kazakistan ‘güneş’e yatırım yapacak sınavını geçti Kazakistan’ın Güney Kazakistan eyaletinde 157 milyon euro değe- Çin’de bir robot, tıp sınavını başarıyla tamamlayarak rinde iki güneş enerjisi santralinin inşa edileceği bildirildi. Güney yazılı bir sınavı geçen ilk makine oldu. Kazakistan Valiliği’nden yapılan yazılı açıklamada, Vali Canseyit Tuy- Çin’in önde gelen yapay zeka yaratıcılarından olan mebayev’un Alman ve Hollandalı yatırımcılarla görüştüğü ve yatırım iFlytek şirketi, robotun yazılı tıp sınavında 456 puan projeleri hakkında bilgi aldığı belirtildi. Görüşmenin ardından yatırım alarak, istenilen minimum sonuçtan 96 puan daha kararının alındığı kaydedilen açıklamada, “Yatırımcıların bölgede 157 fazla aldığını duyurdu. iFlytek sözcüsü, yapay zeka- milyon euroluk iki güneş enerjisi santrali inşa etmesi kararlaştırıldı. ya sahip robotun, otomatik olarak bir hastanın bil- Santral, 4,8 ve 100 megavat kapasiteli olacak” denildi. Açıklamada gilerini analiz edip ilk teşhisi koyabildiğini ve ileride görüşlerine yer verilen Vali Tuymebayev de 3 milyon nüfuslu Güney doktorlara tedavi konusunda yardımcı olacağını Kazakistan bölgesinin, elektriğinin yüzde 65’ini ithal ettiğine işaret kaydetti. iFlytek şirketi Genel Müdürü Liu Qingfeng, ederek, “Enerji projelerini hayata geçirmeliyiz. Bölgemizin iklimi güneş “Robotu Mart 2018’de resmi olarak piyasaya sürece- enerjisi üretimi için mükemmel bir yer” değerlendirmesinde bulundu. ğiz. Robot, doktorların yerini alma amacı taşımıyor. Tam tersine verimliliği arttırmak için insan makine işbirliğinin ne kadar yararlı olabileceğini gösteriyor” dedi. Yapılan açıklamaya göre ABD merkezli IBM şir- ketinin ürettiği ve kanser tedavilerinde kullanılması için geliştirilen Watson sistemli yapay zekadan farklı olarak iFlytek şirketi, yapay zekayı hem kanser tedavilerinde hem de genel hekimlik alanlarında kul- lanmayı hedefliyor. Yapay zekanın kullanımıyla ilgili açıklamada, Çin’in kırsal kesiminde sağlık birimleri- nin eksik olduğu ve robotların kullanımının birçok insana yardımcı olabileceği ifade edildi.

Rusya, Bitcoin kenti kuracak

Rusya’nın Sibirya’da kripto para madenciliği için yeni bir şehir kurmaya hazırlandığı belirtildi. Russia Today internet sitesinin haberine göre, böl- gedeki halka ve yönetime mali kaynak yaratması beklenen projenin, gelecekte ABD’deki Silikon “Çin ekonomisindeki Vadisi’ne rakip olabileceği iddia edildi. Rus Parla- mentosu’nun alt kanadı Duma vekillerinden Boris büyüme yavaşlayacak” Çernişov, kurulacak şehrin bölgedeki büyük hidroe- lektirik tesislerine yakın olacağını söyledi. Çernişov, Asya Kalkınma Bankası, Çin ekonomi- “Çin sınırına yakın bölgede böyle bir şehir inşa sinin 2017’de yüzde 6,8 büyüyeceği, edersek, burası yurt dışından ciddi bir yatırım alır ve ancak gelecek yıl büyümenin yavaşla- bir iş merkezine dönüşür” dedi. yacağı tahmininde bulundu. CNBC’nin Sibirya, bölgede enerji maliyetlerinin düşük ol- haberine göre, Çin ekonomisinde 2017 ması nedeniyle son dönemde kripto para madenci- yılında ticaret hacmindeki artış nede- liğinin popüler bölgeleri arasında. Irkutsk kentinde niyle yaşanan büyüme, 2018’de önemli elektriğin Moskova’ya göre beş kat daha ucuz ol- ölçüde yavaşlayacak. Çin’de tüketimdeki ması, bölgede kripto para madenciliğinin popüler artış sonucu 2017’de ekonomik büyüme olmasını sağladı. Rusya’da Bitcoin’in ve diğer kripto yukarı yönlü olarak revize edildi. Asya paraların satışı ya da madenciliği hala yasal değil. Kalkınma Bankası Makroekonomik Araş- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bir süre önce tırma Direktörü Joseph Zveglich, eko- hükümete Bitcoin ve diğer kripto paraların satışı ve nomideki kontrolün artmasıyla beraber madenciliğiyle ilgili 2018’e kadar bir yasal düzenle- 2018’de büyümenin yüzde 6,4’e gerile- me hazırlama talimatı vermişti. mesini beklediklerini söyledi.

TEMMUZ-AĞUSTOSKASIM-ARALIK 2017 l l asomedya asomedya l l 101 SAĞLIK

Beyin sağlığınız için ‘risk faktörlerinden’ korunun

Günün birinde alzheimer veya demansla karşılaşmamak için bulmaca çözmekten daha fazlasını yapmak gerekiyor. Kilolu, sağlıksız beslenen ve

hareketsiz bir yaşam tarzını eyin hücrelerinin ölümüne yol açıp beyine ciddi benimseyen, kalp-damar şekilde zarar veren hafıza, düşünme ve davranış- hastalıkları açısından riskli Blarda bozukluklara yol açıp sinsi şekilde ilerleyen bir hastalık olan alzheimer, yaş aldıkça görülme riski art- kişilerin beyin sağlığı da olumsuz masına karşın yaşlılığın doğal bir süreci değil. Günümüzde alzheimer hastalığının nedenleri tam olarak bilinmemekle etkileniyor. Beyin sağlığını birlikte yapılan çalışmalar; genetik, yaşam tarzı ve çevresel tehdit eden risk faktörleri faktörlerin hastalığa neden olduğunu ortaya koyuyor. Al- zheimer hastalarının yüzde 60-90’ında beyin damarları da hakkında bilgi aldığımız Prof. Dr. hasta oluyor. Yaş ve eğitim süresi hastalığın en önemli risk Türker Şahiner, beynin rezerv faktörü olarak ortaya çıkmasına karşın toplumda rastlanan hastalık yükünün yüzde 50’sinin, beynin ‘kılcal’ yani küçük kapasitesini korumak için yedi damarlarında hasar oluşturan risk faktörlerinin etkisiyle öneride bulunuyor. ortaya çıktığı düşünülüyor.

102 l asomedya KASIM-ARALIK 2017 DEMANSIN GİZLİ NEDENİ SESSİZ FELÇ BEYNİN REZERV KAPASİTESİNİ Felcin kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kolesterol, sigara KORUMAK İÇİN YEDİ ÖNERİ içme ve hareketsiz yaşamla ilişkili oldu- ğunu dile getiren Memorial Şişli Hastane- Egzersiz yapın: Gün içinde mümkün ol- si Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Türker duğunca aktif olmak, arabayı az kullanmak, Şahiner, bu konuda iyi bilinmeyen ancak evde her gün kullanılan elektrikli aletlerle çok yaygın olan durumlardan birinin ise yapılan işleri zaman zaman kas gücüyle ‘sessiz felçler’ olduğunu söylüyor. Şahi- gerçekleştirmek de yeterli olabiliyor. ner, sözlerine şöyle devam ediyor: “Sessiz felç, kişinin yaşantısı süresince damarı zedeleyen yüksek tansiyon, şeker hasta- lığı gibi risk faktörleri nedeniyle gelişen Öğrenmeye devam edin ve sosyal ‘sessiz beyin hasarı’ olarak tanımlanıyor. yönden aktif olun: Uzmanlar, kişinin İyi bilinmeyen gerçeklerden bir diğeri de entelektüel seviyesi yükseldikçe, demans yaşlılıkta ortaya çıkan alzheimer hastalı- yaşının ileri gittiğini belirtiyor. ğının en önemli tetikleyicilerinden biri, sessiz geçirilen felçler olduğu gerçeği...” Hastalarda küçük sessiz felçlere bağ- lı yıllar içinde gelişen ve biriken beyin Stresten uzak durun: Bireyin kendine hasarının, bunama riskini de artırdığına stres yaratan durumları tespit ederek, değinen Şahiner, “Burada yapılması ge- SAĞLIKLI BESLENMEYLE bunları hayatından çıkarması büyük önem reken, kişilerin risk faktörlerinin belirle- BEYNİNİZ DAHA GÜÇLÜ arz ediyor. nerek ve bunların şiddetinin ölçülerek beyni de koruyacak uygun tedaviyi ya- OLACAK şam boyu sürdürmek” diyor. Alzheimer ÂAşırı doymuş yağ tüketimi alzheimer hastalığına yakalanma riskiyle vücut kitle Kaliteli uyku uyuyun: Geceleri iyi bir hastalığının ilerlemesini tetikliyor. Bu indeksi arasında da kesin bir ilişki oldu- uyku uyuyamamak, beynin küçülmesini nedenle doymuş yağ tüketimini azaltın. ğuna değinen Şahiner, kişinin bedensel çok hızlandırıyor. Çünkü beyinde her gün ölçülerinin doktorlar için büyük önem ÂTrans yağ içeren gıdalardan milyonlarca toksik madde üretiliyor ve taşıdığını söylüyor. olabildiğince uzak durun. bunlar uyku esnasında temizleniyor. Â HOBİ EDİNMEK ZİHNİ KORUYOR Özellikle kalp ve beyin sağlığı için Sürdürülebilir bir hobi edinmek, yeni oldukça önemli olan omega-3 yağlarını beslenmenizden eksik etmeyin. Akdeniz tipi beslenin: Kalp dostu her bir şeyler öğrenmek ve bunları yaparken şey, beyne de dost. Damar yapısını koruyup, de aynı zamanda sosyal ilişkilerin sağ- ÂAntioksidan seviyelerinizi yükseltin. damar sertliğini önlemeye yardımcı olan ladığı uyarılma halini de yaşıyor olmak Antioksidan seviyelerinizi yükseltmek Akdeniz tipi beslenme de bu noktada öne zihni korumaya yardımcı oluyor. Araştır- için de E vitamininden zengin badem, çıkıyor. malar, kişilerin ilişkisel anlamda ne kadar ay çekirdeği, zeytinyağı ve koyu yeşil güçlü bağlara sahip olurlarsa başta hafıza yapraklı sebzeleri her gün beslenmenize olmak üzere birçok bilişsel beceriyi ölçen ekleyin. İşitme kapasitenizi kontrol edin: testlerde daha yüksek başarılar elde et- Â Yaşlanmaya bağlı olarak işitme kapasite- tiklerini gösteriyor. Bu da beyni zihinsel B12 vitamin seviyelerinizi kontrol sinde azalma oluyor. Bu nedenle ileri yaş yönden uyarmanın yanı sıra sosyal uya- ettirin. grubunda periyodik işitme testi yapılması ranları ve dolayısıyla doyurucu ve besle- Â Alüminyum vücudumuza ve önem taşıyor. yici ilişkileri hayatın bir parçası yapmayı beynimize toksin etki yapar. Bu nedenle gerekli kılıyor. İleri yaşlarda dahi olsa alüminyum birikimine dikkat edin. özellikle gençlikte çalışma temposunun Östrojen seviyenizi yüksek tutun: Âİyi kolesterol HDL’yi yükseltip, kötü emeklilik gibi sebeplerle azaldığı bir dö- Tiroit hormonları ve östrojen seviyelerinin kolesterol LDL’yi düşürmeye özen nemde gönüllü işlerde çalışmak ya da bir düşmesi, özellikle kadınlarda menopozla gösterin. Her gün 30 dakika açık havada amaca yönelik bir dernek ya da kulüpte birlikte görülüyor. Bu da beyin yaşlanması yürüyüş yapmak HDL iyi kolesterolünüzü faaliyet göstermek de kişiyi zihinsel an- ve alzheimera yatkınlık riskini yükseltiyor. lamda aktif tutuyor. yükseltir.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 103 HOBİ

Hayatı biraz çılgınca biraz da tadında yaşamak ve etrafınızdaki duvarları yıkmak istiyor- sanız motosiklet tutkusu tam size göre. Öyleyse Şiimdimdi özgürlükleözgürlükle şimdi özgürlüğe koşma zamanı… ddansans zamanzamanı......

AAççık hhavayavayı tteneffüseneffüs eetmek,tmek, rrüzgârüzgârı yyüzünüzdeüzünüzde hhissetmekissetmek iistiyorsanstiyorsanız ssizeize hhemenemen bbirir mmotosikletotosiklet ssahibiahibi oolmanlmanızı ttavsiyeavsiye eederiz.deriz. ÇÇünküünkü mmotosikletotosiklet kkullanmak,ullanmak, ““özgürlük”özgürlük” ddemek.emek. SSonrasonrasındanda iisese hhuzur,uzur, mmutluluk,utluluk, tterapi,erapi, rrüzgâr,üzgâr, aşk veve aadrenalin…drenalin…

ARAZİ KOŞULLARINDA EN İDEALİ CROSS Cross, tamamıyla arazi kullanımı için tasarlanmış bir motosiklet türü. Kötü arazi şartlarına uyum sağlayabilmek için fren sistemi ve amortisörleri özel olarak üretilmiş. Cross motosikletleri, yerden yüksekliğiyle diğer motosikletlerden kolayca ayrılır. Gövdelerinde ise fazla parça bulunmaz. Buna kısaca çıplak da diyebiliriz. Hıza yönelik bir motosiklet olmadığın- dan, motor hacimleri genelde düşük.

104104 l l asomedya asomedya lEYLÜL-EK KASIM-ARALIKİM 2017 2017 otosiklet, bir ulaşım aracı olma- rüne, vakit geçirdikleri mekânlardan 180 km/s arasında, motorun hacmine nın yanı sıra kimileri için aynı yedikleri yiyeceklere kadar kendilerini göre değişiyor. Mzamanda bir tutku ve yaşam motorlarıyla ifade ediyor. Motosikleti, biçimini ifade ediyor. Kimine göre teh- bir ulaşım aracından çok yaşamlarının ADRENALİN BAĞIMLILARI likeli, kimine göre coşkulu bir araç olan tam orta yerinde duran en büyük amaç İÇİN SUPERSPORT (RACING) motosiklet, kimine göre sadece bir ula- olarak görüyorlar. Supersport motosikletler, isminden şım aracıyken, kimine göre de hayatın Açık havayı teneffüs etmek, rüzgârı de anlaşılacağı gibi spor kullanıma en uy- vazgeçilmez bir parçası. Ekonomik, çev- yüzünüzde hissetmek istiyorsanız siz gun motosikletler olarak biliniyor. Diğer reci ve pratik bir ulaşım aracı olan mode motosiklet sahibi olmalısınız. Eğer motosiklet türlerinden seriliğiyle hemen tosikletlerin kullanımında tüm dünyada motosiklet kullanmaya karar verirseniz ayırt edilebiliyor. Modifiyeye çok uygun gözle görülür bir artış var. Doğanın gü- de öncelikle A2 ehliyetine sahip olmanız olan supersport motosikletler, düzenle- zelliklerini keşfetmek, işlerine daha eko- gerekiyor. Ehliyete sahip olduktan sonra nen bütün motosiklet sürat yarışlarında nomik gitmek isteyenlerin yanı sıra, trafik ise sıra motosiklet almaya geliyor. Eğer kullanılıyor. Supersport motosikletlerin sorunu yaşamak istemeyenlerin ilk terci- hayalinizde bir motosiklet varsa işiniz silindir hacimleri, genelde 600 cc’den hi motosiklet oluyor. Bütün bunla- daha kolay olacak. Yoksa hiç üzülme- başlayıp 1300 cc’ye kadar ulaşıyor. Su- rın dışında motosikleti bir yaşam yin. Bugün motosikletler artık o kadar persport türü bir motosikletten konfor biçimi olarak benimseyen- çok çeşitli hale geldi ki, her zevke ve beklememek gerekiyor. Supersportlar, ler de var. Onlar; kıya- her amaca uygun olanını bulmak müm- aynen spor otomobiller gibi sert. Ancak fetlerinden dinledikleri kün. Tıpkı arabalar gibi motosikletler de sunduğu yüksek süratin yanında böyle müzik kendi içlerinde çeşitli gruplara ayrılıyor. bir dezavantajının olması çok doğal. tü- Bu gruplar sayesinde beğendiğiniz mo- tosikletin karakterini çok daha kolay UZUN YOL TUTKUNLARINA TOURING anlayabilirsiniz. Touring motosikletler, tüm yönleriyle uzun yol kullanımı için düşünülmüş. MOTOSİKLETLERİN EN UFAĞI, SCOOTER Touring motosikletlerinde selenin ye- Scooter’lara “motosikletlerin en ufağı” rinde büyük bir koltuk, eşya koymak diyebiliriz. Tekerlekleri diğer motosiklet- için bagaj yeri, hatta bazı modellerde lere göre küçük olan scooter’ların, silin- havalandırma ve müzik seti bulunuyor. dir hacimleri 50 cc’den başlayıp 600 cc’ye Touringlerin bir özelliği de ön camlarının kadar çıkabilir. Fakat genelde piyasada çok yüksek olması. Bu sayede sürücü 50 cc ila 250 cc arasındakiler bulunuyor. uzun yollarda sürekli rüzgâra maruz kal- Düşük silindir hacimleri yüzünden sco- mıyor. Motor hacimleri 600 cc ile 1800 oter’lar diğer motosiklet türlerine göre cc arasında değişiyor. Süratleri ise 260 çok daha az yakıt tü- km/s’ye kadar çıkabiliyor. ketiyor. Scooter’la- rın son süratleri EN HAVALISI CHOPPER ise 90 km/s ila Chopperlar gürültülü motor sesleri ve büyük gövdeleriyle hemen dikkat çekiyor. Chopper denince akla ilk ismi bu türle özdeşleşen Harley-Davidson motosikletleri geliyor. Chopper, selele- rinin alçaklığı sebebiyle diğer motosiklet türlerine göre yere daha yakın. Bu nedenle oturması çok rahat. Buna karşın direksiyon yapısı dolayısıyla rahatsızlık verir. Chopperların motor hacmi 125 cc ila 1800 cc arasında değişiyor. Çok seri olmasalar bile, 200-220 km/s civarında son sürate rahatlıkla erişebilirler.

ENDURO İLE HEM CADDEDE HEM DE ARAZİDE… Enduro tipi motosikletler hem caddede hem de arazi şartlarında kullanılmak amacıyla tasarlanmış. Kötü arazi şartlarına crosslar kadar uyamasalar bile çayır ve patika gibi yerlerde rahatlıkla yol alabilirler. Bugün polislerin kullandığı motosikletlerin birçoğu enduro. Enduroların motor hacmi, 125 cc’den başlayıp 1300 cc’ye kadar çıkabilir. Son süratleri ise 240 km/s’ye kadar ulaşabilir.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 105 NEREDE NE YENİR?

Balığın lezzetli ve tazesi Gece’de

Ankara’nın yeni gözdesi olmaya hazırlanan deydi. 2017 yılının başında yaklaşık 20 yılını bu sektöre adamış bir arka- Gece Balık, farklı lezzetler ve seçkin kadrosuyla daşımla bu işe girmeye karar verdik. Ümitköy’deki A plus balık lokantası ihtiyacını Özellikle Ümitköy civarını tercih ettik kapatmayı amaçlıyor. Gece Balık, Türkiye’nin önemli çünkü 350 bin nüfuslu yerde A plus balık lokantası sayısı gerçekten çok deniz lezzetlerini ve birbirinden farklı mezelerini azdı ve bölgenin böyle bir mekana Ankaralıların beğenisine sunuyor. ihtiyaç vardı. Ayrıca Ankara’yı bir bü- tün olarak ele aldığımızda Çankaya, Gaziosmanpaşa tarafını Avrupa diye olkan Arslan, 40 yıldır sanayi de iyi bir tüketici konumunda. Aynı adlandırabiliriz. Ümitköy-Konutkent sektöründe yer alan bir aile- zamanda Hidrolift Sanayi Makineleri ekseni ise işletmeler itibarıyla bir ka- V den gelmesine rağmen, yıllar- ve Takım Tezgahları Yönetim Kurulu deme daha üstünde lüks bir bölge. dır içinde bir ukde olarak tanımladığı Üyesi olan Volkan Arslan ile Gece restoran işletmeciliğini, açtığı Gece Balık’ın hikayesini konuştuk. SAKİN BİR ORTAMDA BALIK KEYFİ Balık restoranıyla gerçekleştirdi. Yak- Hiç tecrübeniz olmamasına rağmen laşık 350 bin kişilik nüfusuyla Anka- Öncelikle Gece Balık’ın hikayesini bu işe girmek risk değil miydi? ra’nın gözde semtlerinden Ümitköy’de anlatır mısınız? Bir kere bu sektöre yıllarını vermiş A plus balık lokantası ihtiyacından Biz aile olarak 40 senelik sanayi- bir arkadaşımla yola girdik. Öncelikle hareketle, bu yatırıma karar veren ciyiz. Ancak hizmet sektörü, otelcilik, Trabzon, Mersin, Ege bölgelerinde ba- Arslan, aslında kendisi de bu sektör- restoran işletmeciliği içimde bir uk- lık çıkan her yeri gezdik ve işletmeleri

106 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 TERCİHİNİZİ ÖNCEDEN BELİRLEYİN inceledik. Biz, sanayicilikte olduğu birkaçı. Bunun dışında balıkta tazeliğe Müşterilere özel bir tavsiyeniz gibi bu sektörde de kaliteye büyük büyük önem veriyoruz. Lagos her var mı? önem veriyoruz. İşletmenin yeri ve ça- yerde bulunur ama tazesini bulmak, Gece’ye geldiğiniz zaman ya meze lışanların profesyonelliği ve tüketiciye onu tava, buğulama, ızgara haline ya balık yemeniz lazım. Mezeyi çok ye- sunduğunuz ürünün niteliğini de bu getirmek de çok hassas bir konu. diğinizde balığın tadını alamıyorsunuz. nedenle önemsiyoruz. Müşterilerimiz Saat 11.30’da servis hazırlıklarına Balık yediğinizde meze zaten yiyemi- çok hassas. Bir ahtapot veya kala- başlayıp gece 01.00’a kadar haftanın yorsunuz. Dolayısıyla müşterilerimizin marda aynı standardı tutturamazsanız yedi günü açığız. Müzik olarak da buraya gelmeden önce hangisini tercih hemen “Ustayı mı değiştirdiniz?” diye Türkçe 1980-1990’lı yıllara ait nostaljik edeceklerini kafalarında netleştirmeli. soruyorlar. Ekibimizi oluşturduktan eserlerden oluşan yayın yapıyoruz. sonra mezeler dahil alanında uzman Aynı anda 350 kişiye hizmet verme ustaları buraya getirerek, zaten de- kapasitemiz var ve toplu organizas- neyimli olan çalışanlarımıza ayrı bir yonları da karşılayacak altyapımız var. eğitim daha verdirdik. Yine özel toplantılar için 25 kişilik bir VIP salonumuz yanı sıra çocuk oyun Peki, mekanın diğer işletmelere alanımız mevcut. göre farkı ne? Gece Balık’ın artısı konumundan Gece Balık’ın lezzetini ve hizmet da kaynaklanıyor. Bir kere çevrede kalitesini yaygınlaştırmayı düşünüyor trafik kargaşası yok ve insanlar kutu musunuz? gibi yerlerde oturmak zorunda değil. Kafamızda bazı projeler var ama Toplam kullanılabilir alanımız bah- öncelikle burada başarılı olmak isti- çeyle birlikte 930 metrekare. Geniş yoruz. Bu yüzden tüm enerjimizi bu- otoparkımızı da eklediğimizde 1,5 raya harcıyoruz. Ancak bir süre sonra dönüme denk geliyor. İstanbul, Bodrum ve Çeşme gibi yerlerde aynı kaliteyi tutturabileceğimize Biraz da size özel lezzetlerden ve inanırsak, yeni mekanlar ve farklı böl- hizmet kapasitenizden bahseder misiniz? gelerde hizmet vermeyi düşünüyoruz. Karpuz tatlısı, karides mantısı, to- Bizim için önemli olan kalitemizden Volkan Arslan pik, gece böreği bunlardan sadece ödün vermeden yaygınlaşabilmek.

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 107 AJANDA

Hüsnü Arkan’dan yüksek performans 10 Yeni yılın Ankara konser etkinlikleri arasında bir Hüsnü Arkan OCAK konseri sizleri bekliyor. Müzik eleştirmenleri tarafından Türkiye’nin gelmiş geçmiş en iyi besteci ve yorumcularından biri olarak 21.00 gösterilen Hüsnü Arkan, sevilen şarkılarıyla IF Performance Hall IF Performance Sahnesi’nde. Hall

Bu ‘Ev’ de sanat var! 15’inci İstanbul Bienali Komşu Etkinliği ‘Ev’, Derya Yücel 4 küratörlüğünde 9 Eylül 2017–4 Şubat 2018 tarihleri arasında, Müze ŞUBAT Evliyagil’in çatısı altında 38 sanatçının üretimlerini sanatseverlerle 11.00 paylaşıyor. Ev, hafıza, benlik, birey, aile, kimlik kavramlarına yönelik birleştirici güç olmasının ötesinde içerisi ve dışarısı diyalektiğinde 17.00 komşu, mahalle, kent, toplum, çevre, yer, aidiyet, coğrafya gibi çok katmanlı anlamlara yönelik bir araştırmaya imkan sağlıyor. Müze Evliyagil

Halil Sezai’den hit parçalar 16 Halil Sezai, “Ervah-ı Ezel” albümü ve hit parçalarıyla 16 Şubat’ta ŞUBAT Jolly Joker Ankara’da sahne alıyor. Hem oyunculuk hem de müzik çalışmalarıyla geniş kitlelere adını duyuran Halil Sezai, 21.00 “İsyan” şarkısıyla uzun süre liste başıydı. Jolly Joker Ankara

Rulet ile tarihe yolculuk... 24 Oyun, 1943 yılının Mart ayında Stalingrad’ın doğu bölgesinde ŞUBAT Rus kontrolünde bulunan ve Alman savaş esirlerinin bulunduğu küçük bir tutuk evinde geçiyor. Alman hücum kıtaları bu sıralarda 15.00 Stalingrad dolaylarından çarpışarak Berlin’e doğru çekilmeyi Perde Sanat sürdürür. Olayın geçtiği tarih Almanların, Stalingrad’ı 1 milyona Tiyatrosu yakın askerle ısrarla kuşatmak istediği fakat taktik hatalar ve ısrar sonucu kaybetmeye başladığı dönem.

108 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 FUARLAROSB M İ OST

FUAR ADI ORGANİZATÖR KONU YER TARİH Çukurova 11.Kitap Fuarı 1.Tüyap Adana Kitap, süreli yayın Tüyap Adana 6-14 Ocak FIFEX FCİ Fuarcılık Futbol endüstrisi Granada Luxury Hotel Convention 8-10 Ocak JUNIOSHOW Tüyap Bursa Fuarcılık Bebe ve çocuk hazır giyim Bursa Uluslararası Fuar Merkezi 10-13 Ocak 34. Uluslararası Anne Bebek Fuarı UBM ICC Fuarcılık Anne, bebek ve çocuk ürünleri İstanbul Fuar Merkezi Yeşilköy 10-13 Ocak FUARLAR

İ Enipe İstanbul Dünya Ticaret Merkezi Yenilenebilir enerji İstanbul Fuar Merkezi Yeşilköy 11-14 Ocak

Ç 1.Türk-Arap Ekonomi Zirvesi Orient Ekspres Fuarcılık Ekonomi zirvesi Yenişehir Fuar Merkezi 11-14 Ocak İ IF Wedding Fashion İzmir İZFAŞ İzmir Fuarcılık Gelinlik, damatlık ve abiye giyim Fuar İzmir - Gaziemir 16-19 Ocak Gapfood Akort Gıda, gıda teknolojileri ve ambalaj OFM Ortadoğu Fuar Merkezi 16-20 Ocak Gaptarım Akort Tarım, tarım teknolojileri, hayvancılık OFM Ortadoğu Fuar Merkezi 16-20 Ocak Anfaş Hotel Equipment Anfaş Otel ekipmanları Antalya Fuar Merkezi 17-20 Ocak Anfaş Food Product Anfaş Yiyecek ürünleri, ambalaj ve ekipmanları Antalya Fuar Merkezi 17-20 Ocak Exponazagro Elit Fuarcılık. Tarım makineleri Nazilli Eşref 18-21 Ocak CNR İMOB 2018 İstanbul Fuarcılık Her türlü ev ve ofi s mobilyası İstanbul Fuar Merkezi 23-28 Ocak EMITT 2018 E Uluslararası Fuar’cılık Turizm Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi 25-28 Ocak ATRAX'2018 Tureks Uluslararası eğlence, etkinlik fuarı İstanbul Fuar Merkezi Yeşilköy 1-3 Şubat Agroexpo Orion Tarım, tarımsal mekanizasyon Fuar İzmir - Gaziemir 1-4 Şubat Gaming İstanbul GL Events Exhibitions Dijital eğlence İstanbul Kongre Merkezi 1-4 Şubat Evlilik Dünyası 2018 Patika Tanıtım Evlenecek çiftlerin bulabileceği her şey Lütfi Kırdar 2-4 Şubat İYF İstanbul EKS Fuarcılık Ayakkabı yan sanayi Pullman Airport Hotel Convention 6-8 Şubat ISK-SODEX 2018 Hannover Messe Sodeks Isıtma, soğutma, Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi 7-10 Şubat Poolexpo 2018 Hannover Messe Sodeks Havuz, havuz aksesuarları Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi 7-10 Şubat Evlilik ve Düğün Hazırlıkları Fuarı Detay Fuarcılık Evlilik ve düğün hazırlıkları Cam Piramit 7-11 Şubat Linexpo İstanbul İstanbul Dünya Ticaret Merkezi İç giyim ve aksesuarları İstanbul Fuar Merkezi Yeşilköy 8-18 Şubat EV'leniyoruz 2018 Tüyap Evlilik Tüyap Samsun 8-11 Şubat BUCOS Network Fuarcılık Kozmetik Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi 8-11 Şubat Armasad Arıcılık Fuarı Pİ Fuar Arıcılık malzemeleri, Haliç Kongre Merkezi 8-11 Şubat Avrasya Boat Show 2018 Pozitif Fuarcılık Deniz araçları, ekipmanları ve aksesuarları İstanbul Fuar Merkezi Yeşilköy 9-18 Şubat EURIE Boyut Fuarcılık Yüksek eğitim Lütfi Kırdar 14-16 Şubat PENTEX 7. Akort T Penye, tekstil ve teknolojileri OFM Ortadoğu Fuar Merkezi 14-17 Şubat REW İstanbul 2018 İFO Geri dönüşüm Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi 15-17 Şubat

FUAR ADI ORGANİZATÖR KONU YER TARİH HORECAVA Amsterdam RAI Endüstriyel ekipman Amsterdam 8-11 Ocak Stationery Fair Tdctrade Kırtasiye Hong Kong 8-11 Ocak CES 2018 CEA Elektrik-elektronik Las Vegas 9-12 Ocak HEIMTEXTIL Messe Frankfurt Ev Tekstili Frankfurt 9-12 Ocak

I FUARLARPSI Dusseldorf Messe DüsseldorfReklam YURT Düsseldorf 9-11 Ocak

Ş Kitchen Bath Ind. Show NKBA İnşaat Las Vegas 9-11 Ocak Autosport Engineering Hay Exhibition Otomotiv ve yan sanayi Birmingham 11-14 Ocak DOMOTEX Deutsche Messe Halı-zemin kaplama Hannover 12-15 Ocak OPTI München Messe München Optik Münih 12-14 Ocak DEAL 2018 IEC Hobi Malzemeleri Dubai 14-16 Ocak Christmas&Gift Show H.I.T.F. Oyuncak Harrogate 14-17 Ocak YURT DI COUROMODA Couromoda Feiras Deri, ayakkabı ve kürk Sao Paulo 15-18 Ocak Fashion Week Tdctrade Moda Hong Kong 15-18 Ocak IMM/Möbelmesse Koeln Messe Mobilya Köln 15-21 Ocak Vicenzaoro Fiera di Vicenza Kuyumculuk Vicenza 19-24 Ocak Gruene Woche (Green Week) Messe Berlin Gıda Berlin 19-28 Ocak Internatıonal Green Week Messe Berlin Tarım ve hayvancılık Berlin 19-28 Ocak SIGEP Rimini Fiera Gıda Rimini 20-24 Ocak Boot Düsseldorf Messe Düsseldorf Denizcilik Düsseldorf 20-28 Ocak InterSec Messe Frankfurt Elektrik ve elektronik Dubai 21-23 Ocak International Armoured Vehicles IQPC Otomotiv ve yan Sanayi Londra 22-25 Ocak IPM Essen Messe Essen Çiçekçilik Essen 23-26 Ocak Interplastica 2018 Messe Dusseldorf Plastik ve kauçuk Moskova 23-26 Ocak Ispo China CIEC Moda Pekin 24-27 Ocak ALPITEC China Fiera Bolzano Spor Pekin 24-27 Ocak Garmentech 2018 Zak Trade Tekstil makineleri Dhaka 24-27 Ocak Paperworld Messe Frankfurt Kırtasiye Frankfurt 27-30 ocak ISM Koeln Messe Gıda Köln 28-31 ocak ProSweets Koeln Messe Gıda Köln 28-31 Ocak ISPO Messe München Moda Münih 28-31 Ocak Millesime Bio Wanadoo Gıda Montpellier 29-31 Ocak

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 109 SELECTED NEWS

It used to be argued that Turkey could not generate employment in spite of growth. In the third quarter, however, the national income has risen, while unemployed rate has decreased. As shown by recently announced numbers from September, number of employed people aged 15 and older in Turkey’s general was 3 million 419, with less 104 people compared to the same time of previous year. Unemployment rate was 10.6, reduced by 0.7 points. Such a fall in unemployment rate, realized in spite of expansion in labor force participation. With the adding of 1 million 128 thousand more people, labor force increased to 32 million 215 people in September 2017, compared to the same time of the previous year, while labor force participation reached to 53.6 percent, increased by 0.8 points. Derived from the comparisons of the said Ankara Chamber of Industry periods, male labor force participation reached up to 73.1 percent, increased by 0.6 points, while female labor force Chairman participation was 34.5 percent, increasing 1 point. Women’s Nurettin Özdebir employment is the most important indicator of trust in the economy, beyond being a pleasing fact. As Ankara Chamber of Industry, we made a significant TURKEY MOVES ON... contribution to employment of 1.5 million generated this year; and as a result of our efforts, Ankara managed As is known, Turkey displayed a growth performance to come in third as the province generating highest by 11.1 percent in the third quarter of 2017. Country’s employment. Upon our President Recep Tayyip Erdoğan’s considerable growth to happen in this quarter had been an call, we initiated an employment campaign this year, on anticipation articulated by all economists. Given that the February. Holding numerous meetings at several chambers estimation was 8.5 percent, this growth, which is beyond the of industry in Ankara, we motivated our members to expected, is outstanding. generate employment. In April, in the aftermath of a Industrial growth and particularly growing of succeeding activity period, we awarded our members manufacturing industry up to 15 percent delighted us. Such who accomplished the highest number of employment. an extent of growth one year after the coup d’état attempt During the “Council of Employment” held in Presidency by terrorist organization FETÖ on July 15, evidenced how this month, our President awarded us in return, and we strong Turkey’s economy is. In the course of that one year, accepted the award on the name of Ankara. This is the Turkish government and Turkish private sector accordantly pride of Ankara’s entire business world. achieved to build up a sustainable growth. In consequence Besides all, a new period started with the new of these numbers, international organizations will be in a employment incentives announced by our President. With position to revise expectations for Turkey’s growth. With the second phase of National Employment Campaign, a growth performance throughout the year, we expect employment rates will keep growing. A glance at the Turkey to exceed China’s growth rate, and to be the country announced incentives clearly shows that production achieving the biggest growth this year. Indeed, industrial industry has been paid a special attention. The fact that production index value from October, clearly demonstrates social security premium support will be provided for the that we are progressing to that end. first time based on earning taken as basic to premium; Growth of the manufacturing industry, in particular, is youth, women, and disabled people will benefit from the also impressing. Shrinking by 3.1 percent in the third quarter incentive for a longer time; and that incentives will be of 2016, manufacturing industry attained a growth of 15.2 available until the end of 2020, is going to leverage our percent in this quarter. Peak values of production industry competitiveness, besides enabling long term planning. index during July, August, and September are the indicators We should thank specially to Minister of Labor and of that growth performance. Industrial turnover index Security, for paying attention to us regarding initiation of increased by 32 percent compared to the same time of the incentives. I believe wholeheartedly that our President’s previous year. This performance, which has been exhibited call to TOBB members for generating new employment with the growth rate of the third quarter, manifests that will be answered. As Ankara Chamber of Industry, and Turkey keeps progressing against all the odds. Industrialists of Ankara, we will maintain our efforts in Turkey’s growth also was reflected to the employment. 2018.

110 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 KKEYEY FFOROR FFERTILITYERTILITY IINN PPRODUCTION:RODUCTION: INDUSTRIAL INTERNET Get ready for the shocking deve- or shortly Mac, which would become mous with his movies like The Aby- lopments in the industry. After smart a legend throughout the world. Bill ss, Titanic and Avatar, is latest deve- machines begin communicating Gates was working on a program cal- lopments and theories in the field of between each other, the dream of led Windows 1.0, which he released science. When Terminator came out, “low cost, high fertile production” co- after a year Mac came out as a move internet was being used within the mes true thanks to industrial internet. against his competitor. And a-13-ye- network-centered war strategy of US Saying that 50 billion machines will ar-old Elon Musk managed to sell his for 12 years, even though this was be connected to each other in 2020, game Blastar, which he himself crea- unknown to ordinary people. Came- experts point out that only 1 % incre- ted, for nearly 500 dollars. While all ron may have thought of commerci- ase in fertility will save up 90 billion these were happening, a new movie al concerns at this point and made a dollars in petrol sector, 66 billion dol- coming out in the same year started a movie from a dark future possibility. lars in energy industry and 30 billion great discussion. Although it was seen as a dre- dollars in aviation industry. Increase am at the time, today, our civilizati- in fertility thanks to industrial internet THE PERCEPTION OF HUMAN on opens the door of a world whe- is in between 10 trillion dollars and BEING WILL CHANGE re machines communicate between 15 trillion dollars, an income equal to one another (industrial internet) and USA’s gross national product… The future planned in the movie develop a situational awareness. In- 1984 was such an interesting year, was quite pessimistic. The machines dustrial internet, used for running all even though people through it were were thinking and reasoning and production equipment in a more fer- not aware of this. The world was dis- communicating with each other and tile style worldwide, producing data, cussing that whether the novel 1984 with their environment and adapting optimizing and predicting possible written by George Orwell in 1949 be- to the situation. The scriptwriter and problems before coming out, meets came true or not. In the very same director of the movie, James Came- us as a brand new period which will year, Apple released its first success- ron, is famous with his movies based change producing power by contrast ful computer model using mouse and on scientific data and theories. The with a dark vision of future by Ca- graphic interface known as Macintosh starting point of James Cameron, fa- meron. From the page 6

KASIM-ARALIK 2017 l asomedya l 111 SELECTED NEWS

The sector with its market of 1.4 billion Euros grows above the world market The goals of composite industry, accepted as the product to shape the future in 21st century, are really very high. The composite, which is predicted to grow by 5% per year in five years throughout the world and access 80 billion Euros, is growing in Turkey by 8-12% that is well above the figures in both Europe and the world. Today, composite sector in Turkey reaches a monetary aggregate of 1.4 billion Euro with 265.000 tons of production volume. In today’s world, information gift is the material engineering… technologies open the doors of a We do not often hear the con- different world for humanity. The cept “material engineering” in our human perception is about to make daily lives. However, it would be a big jump with a fresh perspecti- better to describe this field of en- ve. We have been through a great gineering as “the key opening all change in each field of our daily li- the locks throughout the history of ves from our beds to space crafts, civilization” to make you unders- from energy consumption to kitchen tand the significance of it. Material appliances and composite material engineering has been behind each is the reference point of this change. development making humanity This strategical material, defined move forward since the beginning as a material to shape the future by of history. And the most important authorities, is not a completely new practice of material engineering is one. Composite materials have had composite materials. And what ma- an important role in the making and kes composite materials perfect is improving of civilization since the the opportunity to combine various beginning of history. Who gives this materials in eternal ways pursuant magical material to humanity as a its for usage… From the page 52

AASOSO PPaperaper PProductsroducts aandnd PPressress WorksWorks IndustryIndustry CCommitteeommittee ttalkedalked toto aasomedia:somedia: ““WeWe aallll ssuﬀuﬀ eerr ffromrom rruthlessuthless ccompetition”ompetition”

In this month’s round table meeting of ASO, ASO Paper Products and Press Works Industry Committee numbered eight came together. In this Round-Table, where a series sectoral problems from qualified staff shortage to the cost of raw materials were handled, the common view of industrialists was the loss of competition advantage by businesses due to the high input costs. From the page 66

112 l asomedya l KASIM-ARALIK 2017 DÜNYANIN HER NOKTASINA 3!®,)+4!´)9/25:

!KTIF3±CAKL±K+ONTROLL¬+ONTEYNERLAR

www.turkishcargo.com | 0 850 333 0 777 ®

ANKARA SANAYİ ODASI YAYIN ORGANIDIR • KASIM-ARALIK 2017 asomedya • ANKARA SANAYİ ODASI DERGİSİ • KASIM-ARALIK 2017