Załącznik nr 1 do uchwały nr XII/58/15 Rady Gminy Rokiciny z dnia 22 października 2015r.

Doradztwo Energetyczne Piotr Leksy 42-690 Tworóg, ul. Świniowicka 26 tel. 693 399 332

Gmina Rokiciny

„Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny”

Zespół wykonawczy: Dawid Zielonka Piotr Leksy El żbieta Maks

Wrzesie ń 2015

Spis tre ści: 1 WST ĘP ...... 3 1.1 Podstawa i cel opracowania programu...... 3 1.2 Polityka krajowa, regionalna i lokalna ...... 5 2 CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY ...... 15 2.1 Podział administracyjny, powierzchnia, poło żenie...... 15 2.2 Ludno ść ...... 17 2.3 Zasoby mieszkaniowe ...... 19 2.4 Stan gospodarki na terenie gminy ...... 19 2.5 Gospodarka wodno-ściekowa ...... 21 2.5.1 Zaopatrzenie w wod ę ...... 21 2.5.2 Odprowadzanie ścieków ...... 22 2.6 Środowisko naturalne ...... 24 3 CHARAKTERYSTYKA NO ŚNIKÓW ENERGETYCZNYCH NA TERENIE GMINY ...... 28 3.1 Gospodarka cieplna ...... 28 3.2 System elektroenergetyczny ...... 28 3.3 System Gazowniczy ...... 32 3.4 Transport...... 32 4 AKTUALNY STAN POWIETRZA NA TERENIE GMINY ...... 34 5 MO ŻLIWO ŚCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ...... 42 5.1 Energia słoneczna ...... 44 5.2 Energia wodna ...... 49 5.3 Energia wiatru ...... 50 5.4 Energia geotermalna ...... 52 5.5 Biomasa ...... 56 5.6 Energia biogazu ...... 59 6 INWENTARYZACJA EMISJI DWUTLENKU WĘGLA ...... 61 6.1 Metodologia ...... 61 6.2 Wska źniki emisji ...... 62 6.3 Wyniki oblicze ń emisji dwutlenku w ęgla dla Gminy Rokiciny ...... 64

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 1

6.3.1 Obiekty u żyteczno ści publicznej ...... 64 6.3.2 Obiekty mieszkalne ...... 68 6.3.3 Oświetlenie uliczne ...... 71 6.3.4 Transport ...... 71 6.3.5 Handel, usługi, przemysł ...... 76

6.3.6 Podsumowanie bazowej inwentaryzacji emisji CO 2 dla obszaru Gminy Rokiciny ...... 79 7 ASPEKTY ORGANIZACYJNE ...... 86 7.1 Struktura organizacyjna ...... 86 7.1.1 Kadra realizuj ąca plan ...... 86 7.1.2 Bud żet i źródła finansowania inwestycji ...... 87 7.1.3 Monitoring i ocena planu ...... 87 8 PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ...... 88 8.1 Strategia długoterminowa...... 88 8.2 Planowane działania długo i krótkoterminowe ...... 89 8.3 Szczegółowy opis działa ń ...... 91 8.3.1 Termomodernizacja obiektów publicznych ...... 91 9 PROGNOZA DO 2020 ROKU ...... 93 10 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA...... 100 10.1 Środki krajowe...... 100 10.2 Środki europejskie ...... 111 Spis Tabel ...... 116 Spis Rysunków ...... 118

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 2

1 WST ĘP

1.1 Podstawa i cel opracowania programu

Plan gospodarki niskoemisyjnej (PGN) to strategiczny dokument dla gminy, maj ący wpływ na lokaln ą gospodark ę ekologiczn ą i energetyczn ą. PGN zawiera informacje o ilo ści wprowadzanych do powietrza pyłów i gazów cieplarnianych na terenie gminy, podaj ąc jednocze śnie propozycje konkretnych i efektywnych działa ń ograniczaj ących te ilo ści. Potrzeba sporz ądzenia i realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej wynika ze zobowi ąza ń, okre ślonych w ratyfikowanym przez Polsk ę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno- energetycznym, przyj ętym przez Komisj ę Europejsk ą w grudniu 2008 roku. Ponadto jest zgodna z polityk ą Polski i wynika z Zało żeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyj ętych przez Rad ę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Rokiciny pomo że w spełnieniu obowi ązków nało żonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej, okre ślonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z pó źn. zm.). Posiadanie Planu b ędzie podstaw ą do uzyskania dotacji m.in. na cele termomodernizacyjne z bud żetu Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014- 2020.

Celem niniejszego opracowania jest analiza zakresu mo żliwych do realizacji przedsi ęwzi ęć , których wcielenie w życie skutkowa ć b ędzie zmian ą struktury u żywanych no śników energetycznych oraz zmniejszeniem zu życia energii, czego konsekwencj ą ma by ć stopniowe obni żanie emisji gazów cieplarnianych (CO2) na terenie gminy Rokiciny. Cel ten wpisuje si ę w bie żą cą polityk ą energetyczn ą i ekologiczn ą gminy Rokiciny i jest wynikiem dotychczasowych działa ń i zobowi ąza ń władz samorz ądowych.

Opracowanie i realizacja zada ń okre ślonych w Planie gospodarki niskoemisyjnej pozwala na osi ągni ęcie celów okre ślonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: 1. redukcj ę emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 20% w stosunku do poziomu z roku 1990 lub innego, mo żliwego do inwentaryzacji, 2. zwi ększenie udziału zu życia energii z odnawialnych źródeł do 20% w ogólnym zu życiu energii (w przypadku Polski 15%),

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 3

3. redukcj ę zu życia energii pierwotnej o 20% w stosunku do prognoz na 2020 rok czyli podniesienie efektywno ści energetycznej.

Realizacja ww. celów wymaga ć b ędzie zatem podj ęcia szeregu ró żnorodnych i szeroko zakrojonych działa ń, nie tylko bezpo średnio sprzyjaj ących ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszcze ń, ale równie ż tych które wpływaj ą na redukcj ę w sposób po średni sprzyjaj ąc zmniejszeniu zu życiu paliw i energii.

Jak wynika z opublikowanego 24 lutego 2011 r. raportu Banku Światowego „Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w Polsce”, krajowy potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych wynosi około 30% do roku 2030 w porównaniu do roku 2005. Realizacja tego potencjału mo że jednak nast ąpi ć tylko w sytuacji współdziałania w ramach kluczowych sektorów gospodarczych (energetyka, transport, przemysł) oraz na ró żnych szczeblach administracyjnych – nie tylko krajowym i europejskim, ale tak że w skali regionalnej i lokalnej (gminy oraz powiatu).

W perspektywie krajowej, odpowiedzi ą na wyzwania w dziedzinie ochrony klimatu, jest opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej . Istot ą programu jest podj ęcie działa ń zmierzaj ących do przestawienia gospodarki na gospodark ę niskoemisyjn ą.

Zmiana ta powinna skutkowa ć nie tylko korzy ściami środowiskowymi ale przynosi ć równocze śnie korzy ści ekonomiczne i społeczne. W przyj ętym 16 sierpnia 2011 roku przez Rad ę Ministrów Zało żeniach Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, okre ślono cele szczegółowe sprzyjaj ące osi ągni ęciu wskazanego celu głównego, a s ą to:

rozwój niskoemisyjnych źródeł energii,
poprawa efektywno ści energetycznej,
poprawa efektywno ści gospodarowania surowcami i materiałami,
rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych,
zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywno ści gospodarowania odpadami,
promocja nowych wzorców konsumpcji.

Na szczeblu lokalnym, zach ętą do realizacji celów wynikaj ących z pakietu klimatyczno- energetycznego, maj ą by ć działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełni ącego rol ę instytucji zarz ądzaj ącej i wdra żaj ącej Program

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 4

Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POi Ś) na lata 2014-2020. Planuje si ę bowiem w sposób uprzywilejowany traktowa ć gminy, aplikuj ące o środki z programu krajowego POi Ś na lata 2014-2020 oraz z programów regionalnych na lata 2014-2020, które b ędą posiada ć opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej.

1.2 Polityka krajowa, regionalna i lokalna

KONTEKST MI ĘDZYNARODOWY

Przekształcenie w kierunku gospodarki niskoemisyjnej stanowi jedno z najwa żniejszych wyzwa ń gospodarczych i środowiskowych stoj ących przed Uni ą Europejsk ą i pa ństwami członkowskimi. Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń powietrza zostały zawarte w Ramowej Konwencji Klimatycznej UNFCCC i s ą przedmiotem porozumień mi ędzynarodowych zwłaszcza w kontek ście emisji gazów cieplarnianych. Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC została podpisana na Mi ędzynarodowej Konferencji ONZ Dotycz ącej Środowiska i Rozwoju w Rio de Janeiro w 1992 roku. Konwencja podkre śla, że globalne ocieplenie stanowi realne zagro żenie. Problemy zwi ązane z tym faktem nie były tak oczywiste w 1994 r. kiedy to brakowało naukowych dowodów. Nawet w dniu dzisiejszym, wiele osób wci ąż nie jest przekonanych o istnieniu globalnego ocieplenia i jego powa żnych konsekwencjach, które mog ą mie ć wpływ na środowisko w kolejnych dekadach a nawet wiekach. Konwencja dostrzega problem ocieplenia klimatu i stara si ę go rozwi ąza ć. Głównym zało żeniem Konwencji jest ustabilizowanie koncentracji gazów cieplarnianych na poziomie, który zapobiegnie niebezpiecznej, antropogenicznej (wywołanej przez człowieka) ingerencji w system klimatyczny. Taka ingerencja może spowodowa ć powa żne zakłócenia w funkcjonowaniu tego systemu. Poziom stabilizacji powinien by ć osi ągni ęty w okre ślonym czasie, który umo żliwi ekosystemom przystosowanie si ę do zmian klimatu w naturalny sposób.

Zapewni to bezpiecze ństwo i stabilno ść produkcji żywno ści oraz umo żliwi zrównowa żony rozwój gospodarczy. Do głównych zada ń konwencji nale ży: • wspieranie działa ń, na szczeblach globalnym, regionalnym i krajowym, prowadzonych

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 5

w ramach zrównowa żonego rozwoju i maj ących na celu ograniczanie skutków zmian klimatu oraz przystosowanie si ę do nich; • wspieranie procesów mi ędzynarodowych dotycz ących skutecznej i efektywnej implementacji Protokołu z Kioto; • udost ępnianie i rozpowszechnianie przyst ępnie przedstawianych oraz wiarygodnych informacji i danych dotycz ących zmian klimatu; • promowanie zaanga żowania organizacji pozarz ądowych, sektorów biznesu i przemysłu oraz środowisk naukowych w kwestie zwi ązane z przeciwdziałaniem zmianom klimatu; • promowanie skutecznego komunikowania si ę oraz wymiany informacji i do świadcze ń pomi ędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami.

Gmina Rokiciny dostrzega korzy ści jakie niesie ze sob ą przestawianie gospodarki na tory niskoemisyjne. Rozwój gospodarczy odbywa si ę w głównej mierze na poziomie lokalnym, a wi ęc chc ąc transformowa ć gospodark ę – wła śnie tam powinno si ę planowa ć okre ślone działania.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Rokiciny będzie spójny z celami pakietu klimatyczno-energetycznego, realizuj ąc ponadto wytyczne nowej strategii zrównowa żonego rozwoju gospodarczego i społecznego Unii Europa 2020.

Dokument ten jest wa żnym krokiem w kierunku wypełnienia zobowi ązania Polski w zakresie udziału energii odnawialnej w ko ńcowym zu życiu energii do 2020 r., w podziale na: elektroenergetyk ę, ciepło i chłód oraz transport. Wymagania te wynikaj ą z dyrektywy 2009/28/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych.

Celem dla Polski, wynikaj ącym z powy ższej dyrektywy jest osi ągni ęcie w 2020 r. co najmniej 15% udziału energii z odnawialnych źródeł w zu życiu energii finalnej brutto, w tym co najmniej 10 % udziału energii odnawialnej zu żywanej w transporcie.

PGN jest równie ż zgodny z Dyrektyw ą 2012/27/UE w sprawie efektywno ści energetycznej, w której Komisja Europejska nakłada obowi ązek dotycz ący oszcz ędnego gospodarowania energi ą, wobec jednostek sektora publicznego oraz z Dyrektyw ą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która zobowi ązuje

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 6

pa ństwa członkowskie UE aby od ko ńca 2018 r. wszystkie nowo powstaj ące budynki użyteczno ści publicznej były budynkami „o niemal zerowym zu życiu energii”.

Źródła prawa europejskiego:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 pa ździernika 2012 r. w sprawie efektywno ści energetycznej (Dziennik Urz ędowy UE L315/1 z 14 listopada 2012 r.)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. U. UE L 09.140.16)

Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podj ętych przez pa ństwa członkowskie, zmierzaj ących do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowi ąza ń Wspólnoty dotycz ących redukcji emisji gazów cieplarnianych.

KONTEKST KRAJOWY

Regulacje prawne maj ące wpływ na planowanie energetyczne w Polsce mo żna znale źć w kilkunastu aktach prawnych. Planowanie energetyczne, zgodne z aktualnie obowi ązuj ącymi regulacjami, realizowane jest głównie na szczeblu gminnym. W pewnym zakresie uczestniczy w nim tak że samorz ąd województwa. Bior ą w nim tak że udział wojewodowie oraz Minister Gospodarki, jako przedstawiciele administracji rz ądowej. Na planowanie energetyczne ma równie ż wpływ działalno ść przedsi ębiorstw energetycznych.

STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015 „Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015” (SRK) jest podstawowym dokumentem strategicznym, okre ślaj ącym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbli ższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewni ć. Strategia Rozwoju Kraju jest nadrz ędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, stanowi ącym punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rz ądowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorz ądu terytorialnego. W Strategii Rozwoju Kraju jest wyznaczony strategiczny Cel 6 Bezpiecze ństwo energetyczne i środowisko.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 7

W ramach tego celu wyznaczono m.in. działania:  modernizacja regionalnej i lokalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej (w tym umo żliwiaj ąca wykorzystanie energii z OZE) oraz rozwój energetyki rozproszonej poza istniej ącą sieci ą energetyczn ą z wykorzystaniem lokalnych odnawialnych źródeł,  wsparcie termomodernizacji budynków i modernizacji istniej ących systemów ciepłowniczych z zastosowaniem dost ępnych i sprawdzonych technologii.

POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU Dokument odnosi si ę do najistotniejszych zagadnie ń energetyki polskiej, a realizacja wskazanych w strategii działa ń umo żliwi rozwi ązanie takich kwestii jak rosn ące zapotrzebowania na energi ę, problemy dotycz ące infrastruktury wytwórczej i transportowej, ochrona środowiska i zobowi ązania wzgl ędem UE.

W Polityce energetycznej Polski wyznaczono m.in. nast ępuj ące kierunki rozwoju:  wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), zgodnie z celami zawartymi w pakiecie klimatycznym. Do 2020 roku planuje si ę 15 proc. udział OZE w zu życiu energii finalnej oraz 10 proc. udział biopaliw, zwłaszcza II generacji, w rynku paliw transportowych.

Ministerstwo b ędzie wspiera ć rozwój biogazowni rolniczych oraz farm wiatrowych na l ądzie i morzu, tak że poprzez system dofinansowania z funduszy europejskich i ochrony środowiska.  ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Wskazano metody ograniczenia emisji CO2, SO2, NOX, dzi ęki którym mo żliwe b ędzie wypełnienie mi ędzynarodowych zobowi ąza ń, ograniczaj ąc jednocze śnie konieczno ść wprowadzania znacz ących zmian w strukturze wytwarzania. Planuje si ę stworzenie systemu zarz ądzania krajowymi pułapami emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, wprowadzone zostan ą dopuszczalne produktowe wska źniki emisji.

USTAWA O EFEKTYWNO ŚCI ENERGETYCZNEJ

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Rokiciny pomo że w spełnieniu obowi ązków nało żonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej,

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 8

okre ślonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z pó źn. zm.).

Powy ższa ustawa, która reguluje obowi ązki i działania wynikaj ące z Dyrektywy 2006/32/WE, okre śla m.in.:

o zasady okre ślenia ko ńcowego celu w zakresie oszcz ędnego gospodarowania energi ą; o zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej; o zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywno ści energetycznej

Pełnienie modelowej roli przez administracj ę publiczn ą wykonywane jest na podstawie powy ższej ustawy, okre ślaj ącej mi ędzy innymi zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej.

Na podstawie art. 10 ustawy, jednostka sektora publicznego realizuj ąc swoje zadania powinna stosowa ć, co najmniej dwa z pi ęciu wyszczególnionych w ustawie środków poprawy efektywno ści energetycznej.

Wśród tych środków wskazano:

 umow ę, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsi ęwzi ęcia słu żą cego poprawie efektywno ści energetycznej;  nabycie nowego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzuj ących si ę niskim zu życiem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji;  wymian ę eksploatowanego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu na urz ądzenie, instalacj ę lub pojazd, o których mowa w pkt. 2, albo ich modernizacja;  przedsi ęwzi ęcia, zgodne z przepisami ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 712) sporz ądzenie audytu energetycznego.

W ramach realizacji celów postawionych przez Komisję Europejsk ą, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełni ący rol ę Instytucji Zarz ądzaj ącej i Wdra żaj ącej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020, planuje w uprzywilejowany sposób traktowa ć gminy, aplikuj ące o środki z programu krajowego POI Ś na lata 2014-2020 oraz z programów regionalnych na lata 2014-2020 na inwestycje realizuj ące polityk ę ochrony środowiska i efektywno ści energetycznej, które b ędą posiada ć opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 9

Wymogi w zakresie ostatecznego kształtu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zawiera równie ż Zał ącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO Ii Ś/ 9.3/2013, prowadzonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska. Dokument ten, zatytułowany „Szczegółowe zalecenia dotycz ące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej”, zawiera zało żenia i wymagania dotycz ące tre ści Planu.

Zało żenia do przygotowania planu gospodarki niskoemisyjnej:

• obj ęcie cało ści obszaru geograficznego gminy, • skoncentrowanie si ę na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystuj ących zasoby, w tym poprawie efektywno ści energetycznej, wykorzystaniu OZE, czyli wszystkich działa ń maj ących na celu zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza w tym pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz emisji dwutlenku w ęgla, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych st ęż eń w powietrzu, • współuczestnictwo podmiotów b ędących producentami i/lub odbiorcami energii (z wyj ątkiem instalacji obj ętych systemem EU ETS) ze szczególnym uwzgl ędnieniem działa ń w sektorze publicznym, • obj ęcie planem obszarów, w których władze lokalne maj ą wpływ na zu życie energii w perspektywie długoterminowej, • podj ęcie działa ń maj ących na celu wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie (np. zamówienia publiczne), • podj ęcie działa ń maj ących wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych u żytkowników energii (współpraca z mieszka ńcami i zainteresowanymi stronami, działania edukacyjne), • spójno ść z nowotworzonymi b ądź aktualizowanymi zało żeniami do planów zaopatrzenia w ciepło, chłód i energi ę elektryczn ą b ądź paliwa gazowe (lub zało żeniami do tych planów) i programami ochrony powietrza.

Wymagania wobec planu:

• przyj ęcie do realizacji planu poprzez uchwał ę Rady Miejskiej, • wskazanie mierników osi ągni ęcia celów, • okre ślenie źródeł finansowania,

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 10

• plan wdra żania, monitorowania i weryfikacji, • spójno ść z innymi planami/programami (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, zało żenia/plan zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, program ochrony powietrza), • zgodno ść z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. • kompleksowo ść planu, tj.: wskazanie zada ń nieinwestycyjnych, takich jak planowanie gminne, zamówienia publiczne, strategia komunikacyjna, promowanie gospodarki niskoemisyjnej oraz inwestycyjnych, w nast ępuj ących obszarach: o zu życie energii w budynkach/instalacjach (budynki i urz ądzenia komunalne, budynki i urz ądzenia usługowe niekomunalne, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne; zakłady przemysłowe poza EU ETS – fakultatywnie), dystrybucja ciepła, o zu życie energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny, transport szynowy), w tym poprzez wdra żanie systemów organizacji ruchu, o gospodarka odpadami – w zakresie emisji nie zwi ązanej ze zu życiem energii (CH4 ze składowisk) – fakultatywnie, o produkcja energii – zakłady/instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu, z wył ączeniem instalacji obj ętej EU ETS.

Działania przedstawione w projekcie dokumentu mog ą przyczyni ć si ę do zmniejszenia emisji

CO 2, co przyczyni si ę do poprawy stanu środowiska na terenie gminy Rokiciny, a nie jego pogorszenia.

Źródła prawa:

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2013, poz.1232 z pó źn. zm.);
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz.U. z 2014, poz.942 z pó źn.zm.);
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz.U. z 2013, poz.594 z pó źn. zm.)

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 11

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów ( tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 712);
Konstytucja RP (Dz. U. z 1997 Nr 78 poz. 483);

Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 ze zm.).

KONTEKST REGIONALNY

Województwo łódzkie posiada liczne instrumenty w kreowaniu regionalnej polityki energetycznej w postaci m.in. dokumentów strategicznych, z których najwa żniejszym jest ,,Strategia rozwoju województwa łódzkiego 2020”. ,,Strategia rozwoju województwa łódzkiego 2020” została przyj ęta przez Sejmik Województwa Łódzkiego w lutym 2013 r. Przyj ęta Strategia jest jednym z najwa żniejszych dokumentów samorz ądu województwa okre ślaj ącym wizj ę rozwoju, cele oraz główne działania zmierzaj ące do ich osi ągni ęcia. W celu wspierania pozytywnych przemian oraz niwelowania głównych barier rozwojowych w regionie a tak że efektywnego wykorzystania zasobów rozwojowych Strategia zakłada, i ż polityka regionalna b ędzie realizowana w dwóch płaszczyznach horyzontalnej oraz terytorialno-funkcjonalnej. Polityka horyzontalna obejmie swym oddziaływaniem obszar całego województwa. Zło żą si ę na ni ą trzy filary rozwoju regionu dotycz ące sfery gospodarczej, społecznej i przestrzennej, dzi ęki którym mo żliwe b ędzie osi ągni ęcie spójno ści w rozwoju na poziomie regionalnym (spójno ść terytorialna) pozwalaj ącej na zrównowa żony rozwój województwa łódzkiego. Lepszemu wykorzystaniu specyfiki poszczególnych obszarów województwa sprzyja ć b ędzie uzupełnienie polityki horyzontalnej o polityk ę terytorialno-funkcjonaln ą oddziaływuj ącą tematycznie na tereny obszarów miejskich, obszarów wiejskich oraz wyspecjalizowane obszary funkcjonalne.

„Strategia Rozwoju Powiatu Tomaszowskiego na lata 2015-2020 r.”

Rozwój Powiatu Tomaszowskiego w perspektywie 2020 roku programowany jest w ramach czterech głównych obszarów strategicznego rozwoju (domeny strategiczne) tj.:

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 12

• Domena 1: Dobre warunki dla edukacji i rozwoju mieszka ńców; • Domena 2: Budowanie wizerunku turystycznego i gospodarczego powiatu tomaszowskiego; • Domena 3: Wysoki poziom bezpiecze ństwa publicznego, zdrowotnego, integruj ąca polityka społeczna oraz dbało ść o ochron ę środowiska; • Domena 4: Funkcjonalny system powi ąza ń transportowych, komunikacyjnych i informatycznych.

Wa żnym obszarem rozwoju powiatu tomaszowskiego b ędzie d ąż enie do zapewnienia wysokiego poziomu bezpiecze ństwa w sferze społecznej, środowiskowej i publicznej. Dbało ść o te elementy jest kluczowa dla stworzenia komfortowych warunków życia dla mieszka ńców powiatu i przyje żdżaj ących tu turystów i inwestorów.

W ramach 3 domeny Bezpiecze ństwo publiczne, zdrowotne, integruj ąca polityka społeczna oraz dbało ść o ochron ę środowiska wyznaczono cele strategiczne:

• Podniesienie poziomu bezpiecze ństwa osób i mienia na terenie powiatu tomaszowskiego, • Rozwój profilaktyki zdrowotnej i oferty programów zdrowotnych oraz wzmocnienie szans i integracji społecznej osób niepełnosprawnych, • Poprawa jako ści powietrza i stanu wód na terenie powiatu tomaszowskiego.

Przedsi ęwzi ęcia z zakresu poprawy jako ści środowiska naturalnego w tym: poprawa jako ści powietrza i stanu wód na terenie powiatu tomaszowskiego wpisuj ą si ę w podstawowe zało żenia gospodarki niskoemisyjnej.

„Program Ochrony Środowiska dla powiatu tomaszowskiego na lata 2010-2012 z perspektyw ą do roku 2016”

W Programie wyznaczono główne kierunki działa ń: • przestrzeganie zasad polityki ekologicznej pa ństwa i regionu oraz ustalonych w powiatowym programie ochrony środowiska, • likwidacja aktualnych problemów, • zapobieganie przyszłym problemom (prewencje), • racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych środowiska, • wykorzystanie instrumentów polityki ochrony środowiska.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 13

KONTEKST LOKALNY

„Studium uwarunkowa ń i zagospodarowania przestrzennego Gminy Rokiciny”

Kierunki ochrony środowiska i jego zasobów okre ślone w Studium s ą podporz ądkowane realizacji celów polityki ekologicznej pa ństwa w zakresie ochrony środowiska, wynikaj ą tak że z celu nadrz ędnego Strategii rozwoju powiatu tomaszowskiego.

W zakresie kształtowania systemu przyrodniczego Gminy zakłada si ę:

• wykształcenie prawidłowo funkcjonuj ącego systemu przyrodniczego gminy w zakresie trzech zasadniczych podsystemów: − biologicznego, − hydrologicznego, − klimatycznego; • zachowanie i wzmocnienie powi ąza ń systemu z regionalnym systemem przyrodniczym; • zachowanie, ochrona i rozwój podstawowych elementów strukturalnych systemu.

W ramach kształtowania podsystemu klimatycznego wyznaczono główne kierunki działa ń w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego oparte na :

• zmniejszeniu energochłonno ści gospodarki; • zmniejszeniu zu życia energii, poprzez wykonanie termomodernizacji budynków komunalnych i u żyteczno ści publicznej; • ograniczeniu niskiej emisji poprzez: − wspieranie inwestycji polegaj ących na modernizacji systemów grzewczych szczególnie zwi ązanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, − rozwój monitoringu niskiej emisji zanieczyszcze ń z gospodarstw domowych, − budow ę sieci gazowej w miejscowo ściach o zwartej zabudowie, z dostosowaniem do zaopatrzenia obiektów w gaz do celów grzewczych, − wykorzystanie alternatywnych źródeł energii, w tym oleju opałowego oraz lokalnych zasobów energii odnawialnej.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 14

2 CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY

2.1 Podział administracyjny, powierzchnia, poło żenie

Gmina Rokiciny zlokalizowana jest w centralnej cz ęś ci województwa łódzkiego, w powiecie tomaszowskim. Graniczy z gminami: Będków, Brójce, Koluszki, Ujazd.

Rysunek 1 Poło żenie gminy Rokiciny Źródło: opracowanie własne W strukturze przestrzennej gminy wyró żniamy 24 zespoły osadnicze:

• Albertów,

• Cisów,

• Eminów,

• Janków,

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 15

• Janków Trzeci

• Jankówek,

• Łaznowska Wola,

• Łaznów,

• Kolonia Łaznów,

• Łaznówek,

• Maksymilianów,

• Michałów,

• Mikołajów,

• Nowe Chrusty,

• Pogorzałe Ługi,

• Popielawy,

• Rokiciny,

• Rokiciny-Kolonia,

• Stare Chrusty,

• Stefanów,

• Wilkucice Du że,

• Wilkucice Małe,

• Janinów,

• Reginów.

Powierzchnia gminy wynosi 90,58 km 2, z czego 81,8% stanowi ą użytki rolne, 14,7% to lasy i grunty le śne, za ś 2,9% to grunty zabudowane i zurbanizowane, 0,1% grunty pod wodami, 0,6% pozostałe grunty (nieu żytki i tereny ró żne).

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 16

Rysunek 2 Struktura u żytkowania terenów Źródło: opracowanie własne

2.2 Ludno ść

Na koniec roku 2013 gmin ę Rokiciny zamieszkiwało 6 180 osób. Z tego m ęż czy źni stanowili 2 994, a kobiety 3 186osób. Na przestrzeni ostatnich lat notuj ę si ę niewielki wzrost liczby mieszka ńców, w porównaniu z rokiem 2010, liczba ludno ści wrosła o 59 osób (rys 3). W wieku produkcyjnym według stanu na rok 2013 znajdowało si ę 61% społecze ństwa (rys. 4). Najwi ększa ilo ść mieszka ńców jest w przedziale wiekowym 65 i wi ęcej (rys. 5).

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 17

Rysunek 3 Liczba ludno ści gminy Rokiciny w latach 2010-2013 Źródło: dane GUS

Rysunek 4 Podział ludno ści uwzgl ędniaj ąc zdolno ść do pracy – 2013 rok Źródło: dane GUS

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 18

Rysunek 5 Struktura ludno ści według wieku Źródło: dane GUS

2.3 Zasoby mieszkaniowe

Na terenie gminy Rokiciny charakter zabudowy mieszkaniowej jest uporz ądkowany. W ogólnej strukturze osadnictwa na terenie gminy dominuj ą nast ępuj ące typy zabudowa ń:

• zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, • intensywna zabudowa jednorodzinna, • zabudowa jednorodzinna rozproszona.

Zasoby mieszkaniowe gminy Rokiciny wg form:

− 2 068 mieszka ń ogółem, − 9 056 izb, − 191 927 m2 powierzchni u żytkowej, − 92,8 m2 przeci ętna powierzchnia mieszkania w gminie.

2.4 Stan gospodarki na terenie gminy

Mieszka ńcy gminy Rokiciny zatrudnienie znajduj ą przede wszystkim w zlokalizowanych na terenie gminy i w gminach s ąsiednich podmiotach prowadz ących działalno ść handlow ą.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 19

Ro śnie tak że znaczenie budownictwa i przetwórstwa przemysłowego. Na terenie gminy zarejestrowanych jest 429 podmiotów gospodarczych z czego 1410 to tzw. mikroprzedsi ębiorstwa zatrudniaj ące do 9 osób, 17 podmiotów to małe przedsi ębiorstwa zatrudniaj ące do 49 osób oraz 2 przedsi ębiorstwa zatrudniaj ące od 50 do 249 osób.

Do najwi ększych pracodawców zaliczamy:

• Zakład Przetwórstwa Owoców i Jarzyn „Motyl” S.J., • Ekoproces Sp. z o.o., • Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Rokicinach, • Zakłady mi ęsne Piekarscy S.J., • Spółdzielnia Kółek rolniczych w Rokicinach, • Mi ędzynarodowe centrum edukacji i rozwoju Sp. z o.o., • LW Ekoenergy Group Sp. z o.o., • OTTIMA POLAND Sp. z o.o., • Spectech Global Sp. z o.o.

Tabela 1 Liczba podmiotów działaj ących na terenie gminy Rokiciny z podziałem na kategorie PKD

Sekcja Opis Liczba podmiotów

A Rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo 29

B Górnictwo i wydobywanie 2

C Przetwórstwo przemysłowe 50

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę D elektryczn ą, gaz, par ę wodn ą, gor ącą wod ę 0 i powietrze do układów klimatyzacyjnych

Dostawa wody; gospodarowanie E ściekami i odpadami oraz działalno ść zwi ązana z 3 rekultywacj ą

F Budownictwo 33

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów G 115 samochodowych, wł ączaj ąc motocykle26

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 20

H Transport i gospodarka magazynowa 25

Działalno ść zwi ązana z zakwaterowaniem I 6 i usługami gastronomicznymi

J Informacja i komunikacja 9

K Działalno ść finansowa i ubezpieczeniowa 8

Działalno ść zwi ązana z obsług ą rynku L 3 nieruchomo ści

Działalno ść profesjonalna, naukowa M 24 i techniczna

Działalno ść w zakresie usług administrowania i N 10 działalno ść wspieraj ąca

Administracja publiczna i obrona narodowa; O 0 obowi ązkowe zabezpieczenia społeczne

P Edukacja 6

Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 10

Działalno ść zwi ązana z kultur ą, rozrywk ą R 1 i rekreacj ą

Pozostała działalno ść usługowa i gospodarstwa domowe zatrudniaj ące S, T i U 21 pracowników; gospodarstwa domowe produkuj ące wyroby i świadcz ące usługi na własne potrzeby Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS

2.5 Gospodarka wodno-ściekowa

2.5.1 Zaopatrzenie w wod ę

Gmina Rokiciny jest zwodoci ągowana w 100%. Na terenie gminy działaj ą obecnie dwa uj ęcia wody w miejscowo ściach Rokiciny i Nowe Chrusty. W miejscowo ści Janinów znajduje si ę przepompownia. Pozostałe zapotrzebowanie na wod ę realizowane jest poprzez zakup wody od Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji w Łodzi. Według pozwolenia wodnoprawnego nr ZRO.6223 – 22/04 z dnia 16.09.2004 r. na pobór wód podziemnych i eksploatacj ę uj ęcia komunalnego w Nowych Chrustach, składaj ącego si ę z 2

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 21

3 3 studni, pobór wód mo że wynosi ć Q max.h = 67 m /h i Q max.dob = 858 m /d w ramach zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych. Rzeczywisty pobór wynosi około 40 m 3/h. Wyniki badania wskazuj ą na dobr ą jako ść ujmowanej i uzdatnionej wody. Dla uj ęcia ustanowiono stref ę ochrony bezpo średniej o promieniu 8 m od zarysu obudowy studziennej.

Tabela 2 Charakterystyka sieci wodoci ągowej na terenie gminy Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej 117,0 118,3 119,2 119,9 Podł ączenia prowadz ące do budynków 1914 2028 2028 1925 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej 5486 5533 5586 5550 Źródło: Roczniki statystyczne GUS 2010, 2011, 2012, 2013

Rysunek 6 Struktura zmian długo ści sieci wodoci ągowej na terenie gminy Źródło: opracowanie własne

2.5.2 Odprowadzanie ścieków Ścieki z terenu Gminy Rokiciny trafiaj ą do gminnej oczyszczalnia ścieków. Oczyszczalnia została oddana do eksploatacji w 2001 r. Maksymalna przepustowo ść oczyszczalni wynosi, 3 zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym Q maxd = 333 m /d. Jest to mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków typu HYDROCENTRUM składaj ąca si ę z:

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 22

• punktu zlewnego z piaskownikiem,

• zbiornika retencyjno – uśredniaj ącego z filtrem torfowym,

• pompowni ścieków,

• wielofunkcyjnego reaktora biochemicznego składaj ącego si ę z komory rozdzielczej z piaskownikiem poziomo – wirowym oraz dwóch ci ągów komór oczyszczania (zbiorników ci śnieniowych i bezci śnieniowych),

• urz ądzenia do wapnowania ścieków,

• poletka ociekowego piasku,

• zbiornika osadu nadmiernego,

• stacji odwadniania osadu (workownica DRAIMAD),

• studzienki pomiarowej. Do oczyszczalni podł ączeni są mieszka ńcy Rokiciny-Kolonii w liczbie 1320 (386 przył ączy). Rokiciny – 411 i Stefanów – 100 mieszka ńców (153 przył ącza). Stopie ń skanalizowania gminy wynosi 25%. Długo ść sieci kanalizacyjnej wynosi 24,19 km, a przył ączy 8,85 km. Oprócz tego przy szkole w Popielawach funkcjonuje lokalna oczyszczalnia ścieków.

Tabela 3 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 Długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej 24,9 34,7 34,7 34,7 Podł ączenia prowadz ące do budynków 584 508 557 627 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej 1570 1573 1705 1855 Źródło: Roczniki statystyczne GUS 2010, 2011, 2012, 2013

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 23

Rysunek 7 Struktura zmian długo ści sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Źródło: opracowanie własne

2.6 Środowisko naturalne

Rze źba terenu

Zgodnie z regionalizacj ą fizycznogeograficzn ą J. Kondrackiego Gmina Rokiciny znajduje si ę w obr ębie mezoregionów: Wzniesie ń Łódzkich i Równiny Piotrkowskiej w makroregionie Wzniesienia Południowomazowieckie. Teren gminy Rokiciny jest poło żony w prowincji Ni ż Środkowoeuropejski, podprowincji Niziny Środkowopolskie i w makroregionie Wzniesienia Południowomazowieckie. Granica pomi ędzy Równin ą Piotrkowsk ą (na południu), a Wzniesieniami Łódzkimi (na północy) przebiega w sposób bardzo wyra źny przez środkow ą cz ęść gminy. Granica południowa Wzniesie ń Łódzkich nie jest wyra źnie zdefiniowana geomorfologicznie. Przebiega ona równole żnikowo i jest wyznaczana przez przej ście nachylonej powierzchni Sandru Tomaszowskiego w powierzchni ę bardziej płask ą, stanowi ącą północn ą cz ęść mezoregionu Równiny Piotrkowskiej, zwanej niekiedy Równin ą Spalsk ą. Podstawowe znaczenie w budowie geologicznej terenu gminy odgrywaj ą utwory czwartorz ędowe, obejmuj ące osady zlodowace ń południowo – polskiego i środkowopolskiego. Mi ąż szo ść czwartorz ędu jest zmienna i waha si ę od 18,6 m w Popielawach do 87,3 m w Rokicinach. Osady te

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 24

wykształcone s ą w postaci glin zwałowych zwartych i piaszczystych z domieszk ą piasków ró żnoziarnistych, żwirów i pospółki.

Zasoby wodne

Teren gminy to lekko falista równina pochylona w kierunku południowo – wschodnim i porozcinana ciekami. Przez środek gminy przepływa rzeka Łaznowianka, o południkowym przebiegu. Jest to dopływ Wolbórki. Dolina Łaznowianki jest wąska, z wyra źną asymetri ą dorzecza. Dopływy prawe s ą dłu ższe i jest ich zdecydowanie wi ęcej. Pa ńkówka i Piasecznica są rzekami peryferyjnymi i na ich fragmentach opiera si ę wschodnia granica administracyjna gminy. Dolina Piasecznicy, w stosunku do innych, jest płaska i bardziej rozległa.

Zasoby przyrodnicze

Około 14,7% powierzchni gminy stanowi ą tereny le śne. Tereny le śne wyst ępuj ą w dwóch du żych kompleksach le śnych, w cz ęś ci północnej – Uroczysko Łaznów oraz w cz ęś ci centralnej Uroczysko Cisów. W pierwszym dominuje las mieszany. W Uroczysku tym utworzono rezerwat Łaznów, obejmuj ący ochron ą naturalny las jodłowy, o powierzchni 60,83 ha. W Uroczysku Cisów dominuj ącym siedliskiem jest las świe ży, las mieszany i bór mieszany świe ży, wyst ępuj ący jedynie w północnej jego cz ęś ci. Obszary le śne północno- zachodniego fragmentu gminy wł ączone s ą do Koluszkowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a zachodniego fragmentu do Pilicza ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obydwa wymienione obszary wchodz ą w skład wieloprzestrzennego ekologicznego systemu obszarów chronionych ESOCH Polski Środkowej.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 25

NATURA 2000

W gminie nie ma obszarów Natura 2000.

Rysunek 8 Obszar NATURA 2000 w odniesieniu do gminy Rokiciny Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/ Powietrze atmosferyczne

Jako ść powietrza atmosferycznego na terenie gminy Rokiciny kształtowana jest przez emisj ę pyłów i gazów, których źródłem s ą głównie:

− emisja niska − emisja niezorganizowana, − procesy energetyczne i przemysłowe (których źródła znajduj ą si ę poza obszarem gminy)

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 26

Dla celów oceny jako ści powietrza w gminie Rokiciny zało żono, że stopie ń zanieczyszczenia powietrza kształtuje si ę na poziomie odniesionym do powiatu tomaszowskiego Jedynym problemem gminy Rokiciny jest „niska emisja”, która wpływa na lokalne pogorszenie si ę jako ści powietrza, dlatego gmina jest w posiadaniu Programu Ograniczenia Niskiej Emisji.

Źródła zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego

Źródła tzw. „emisji niskiej” stanowi ą w gminie indywidualne domowe systemy grzewcze opalane zazwyczaj paliwami stałymi zwłaszcza w ęglem kamiennym, który jest głównym no śnikiem energii cieplnej na terenie gminy Rokiciny. Charakterystyczn ą cech ą indywidualnych palenisk węglowych jest ich niska sprawno ść oraz niepełny proces spalania powoduj ący nadmiern ą emisj ę zanieczyszcze ń. Ponadto niewielka wysoko ść emitorów powoduje koncentracj ę zanieczyszcze ń w bezpo średnim otoczeniu miejsc przebywania ludzi.

Emisja niezorganizowana

Źródłami emisji niezorganizowanej na terenie gminy Rokiciny są naturalne procesy pylenia oraz procesy wypalenia traw i ściernisk.

Emisja z zakładów przemysłowych

Na terenie gminy Rokiciny nie ma zakładów przemysłowych. Stopie ń zanieczyszczenia atmosfery na obszarze gminy zwi ązany jest z negatywnym wpływem z terenów aglomeracji miejskiej, w tym Łodzi i Tomaszowa Mazowieckiego.

Emisja komunikacyjna (liniowa)

Trasy komunikacyjne stanowi ą liniowe źródła emisji zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia powietrza tworz ą produkty spalania benzyn, olejów nap ędowych oraz w znacznie mniejszym stopniu gazu LPG. Do zanieczyszcze ń atmosfery pochodz ących z komunikacji samochodowej zalicza si ę równie ż pyły powstaj ące podczas zu żywania si ę nawierzchni jezdni oraz podzespołów pojazdów (opony, klocki hamulcowe), które tak że maj ą udział w ogólnym bilansie zanieczyszcze ń powietrza pochodz ących z transportu samochodowego. Wpływ na wielko ść emisji z transportu powierzchniowego maj ą równie ż stan jezdni i stan techniczny pojazdów, rodzaj spalanego paliwa oraz płynno ść ruchu.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 27

3 CHARAKTERYSTYKA NO ŚNIKÓW ENERGETYCZNYCH NA TERENIE GMINY

3.1 Gospodarka cieplna

System ciepłowniczy

Na obszarze gminy Rokiciny nie istnieje scentralizowany system zaopatrzenia w energi ę ciepln ą.

Na terenie gminy istnieje kilka wi ększych kotłowni, usytuowanych głównie w budynkach użyteczno ści publicznej czy przedsi ębiorstwach.

Obszar zabudowy mieszkaniowej oraz zabudowa jednorodzinna rozproszona, zaopatrywane są w ciepło z indywidualnych źródeł, opalanych paliwami stałymi (w ęgiel kamienny, miał), olejem opałowym, gazem ziemnym, wzgl ędnie energi ą elektryczn ą. Instalacje indywidulane są jednym z wi ększych emiterów zanieczyszcze ń do atmosfery, gdy ż lokalne źródła ciepła zazwyczaj charakteryzuj ą si ę nisk ą sprawno ści ą i brakiem jakichkolwiek urz ądze ń ochrony atmosfery.

3.2 System elektroenergetyczny

Zasilanie odbiorców zlokalizowanych na terenie gminy Rokiciny odbywa si ę na średnim napi ęciu 15 kV liniami napowietrznymi i kablowymi oraz sieciami niskiego napi ęcia, zasilanych ze stacji 110/15 kV „Łaznów” zlokalizowanej w miejscowo ści Łaznowska Wola w gminie Rokiciny.

Sieci elektroenergetyczne wysokich napi ęć

Linie 220 kV oraz 400 kV

Przez teren gminy Rokiciny przebiegaj ą dwutorowa linia elektroenergetyczna wysokich napi ęć 400 kV relacji Rogowiec- Płock, Rogowiec- Ołtarzew. Linia przebiega przy północno- zachodniej granicy gminy w pobli żu miejscowo ści Stare Chrusty. Gmina Rokiciny jest zasilana ze stacji 220/110 kV Janów, gdzie nast ępuje transformacja oraz dystrybucja energii elektrycznej sieci ą wysokiego napi ęcia 110 kV. Stacja 220/110 kV Janów jest powi ązana

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 28

z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym liniami najwy ższego napi ęcia 220 kV Janów- Pabianice, Janów- Zgierz, Janów- Piotrków, Janów- Rogowiec, Janów- Ołtarzew.

Sieci średniego i niskiego napi ęcia

Linie 110kV

Średnie zapotrzebowanie na moc elektryczn ą gminy Rokiciny wynosi 2,4 MW. Gmina Rokiciny zasilana jest za po średnictwem magistralnych linii średniego napi ęcia 15 kV, będących własno ści ą PDE Dystrybucja S.A. relacji:

• Łaznów- Łaznowska Wola, • Łaznów- Łaznów, wyprowadzonych ze stacji 110/15 kV „Łaznów”. Stacja ta jest poł ączona z systemem elektroenergetycznym 110 kV napowietrznymi liniami „Łaznów- Niewiadów” i „Łaznów- Brójce”.

System zasilania gminy zaspokaja obecne i przyszłe potrzeby elektroenergetyczne przy zało żeniu umiarkowanego tempa rozwoju i standardowych przerw w dostarczaniu energii elektrycznej.

Na terenie gminy Rokiciny znajduj ą si ę:

• 78,2 km linii napowietrznych 15 kV (67,9 km- własność PGE Dystrybucja S.A., 10,3 km własno ść abonencka), • 4,8 km linii kablowych 15 kV (3,3 km- własno ść PGE Dystrybucja S.A., 1,5 km własno ść abonencka), • 81 szt. stacji transformatorowych 15/0,4 kV (69 szt. stacje słupowe 15/0,4 kV własno ść PGE Dystrybucja S.A., 1 szt. stacja wn ętrzowa własno ść PGE Dystrybucja S.A. oraz 11 szt. stacje abonenckie).

Tabela 4 Wykaz stacji transformatorowych na terenie Gminy Rokiciny Numer Moc Miejscowo ść Typ stacji Wła ściciel stacji transformatora 6-0471 Nowe Chrusty Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0443 Rokiciny Kolonia Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1259 Rokiciny Kolonia Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1260 Rokiciny Kolonia Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0409 Popielawy Kolonia Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 29

Numer Moc Miejscowo ść Typ stacji Wła ściciel stacji transformatora 6-A123 Rokiciny Słupowa 250 Obcy 6-1261 Rokiciny Kolonia Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0997 Rokiciny Kolonia Słupowa 250 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-A052 Rokiciny Przewo źna 160 Obcy 6-0444 Rokiciny Słupowa 250 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1034 Rokicny Wie żowa 630 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1294 Rokiciny Kolonia Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1292 Rokiciny Kolonia Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1293 Rokiciny Kolonia Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0445 Cisów Słupowa 40 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0447 Cisów Słupowa 40 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0446 Cisów Słupowa 25 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0448 Łaznowska Wola Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1263 Łaznowska Wola Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0449 Łaznowska Wola Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0450 Łaznowska Wola Słupowa 50 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0452 Łaznowska Wola Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0454 Łaznowska Wola Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0453 Dziesi ątowa Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0455 Dziesi ątowa Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1525 Nowe Chrusty Słupowa 50 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0466 Nowe Chrusty Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0467 Nowe Chrusty Słupowa 40 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1526 Nowe Chrusty Słupowa 50 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0465 Pogorzałe Łuki Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0458 Mikołajów Słupowa 40 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0459 Mikołajów Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1036 Stefanów Słupowa 40 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0460 Wilkucice Małe Słupowa 30 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0461 Albertów Słupowa 40 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0462 Reginów Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-A151 Wilkucice Słupowa 100 Obcy 6-0464 Eminów Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0463 Wilkucice Du że Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0457 Rokiciny Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0456 Rokiciny Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 30

Numer Moc Miejscowo ść Typ stacji Wła ściciel stacji transformatora 6-1273 Rokiciny Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0434 Rokiciny Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1107 Jankówek Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0436 Janków Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0435 Łaznówek Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0437 Maksymilianów Słupowa 30 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1523 Józefów Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0439 Maksymilianów Słupowa 30 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1272 Rokiciny Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1533 Łaznowska Wola Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0429 Michałów Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-A054 Łaznów Słupowa 50 Obcy 6-0433 Łaznów Kolonia Słupowa 50 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0423 Łaznów Słupowa 125 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0422 Łaznów Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0431 Łaznów Kolonia Słupowa 40 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0432 Łaznów Kolonia Słupowa 30 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1264 Łaznów Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1270 Rokiciny Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0412 Popielawy Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0411 Popielawy Słupowa 75 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1075 Popielawy Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1267 Łaznów Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1266 Łaznów Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1265 Łaznów Słupowa 160 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0424 Łaznów Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-0410 Popielawy Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1094 Popielawy Słupowa 75 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-A286 Rokiciny Kolonia Słupowa 400 Obcy 6-0451 Łaznowska Wola Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-A192 Rokiciny Słupowa 63 Obcy 6A-162 Mikołajów Przewo źna 250 Obcy 6-A166 Wilkucice Słupowa 250 Obcy 6-A212 Wilkucice Słupowa 4000 Obcy 6-1541 Łaznowska Wola Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-1542 Łaznowska Wola Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 31

Numer Moc Miejscowo ść Typ stacji Wła ściciel stacji transformatora 6-1544 Albertów Słupowa 100 PGE Dystrybucja OŁ-T 6-A288 Łaznów Słupowa 160 Obcy 6-1555 Łaznowska Wola Słupowa 63 PGE Dystrybucja OŁ-T Źródło: PGE Dystrybucja S.A.

Oświetlenie uliczne

Na terenie gminy Rokiciny znajduj ą si ę 1214 punkty świetlne, z których gmina jest wła ścicielem 1177 szt. Zainstalowane oprawy w wi ększo ści (1146 szt.) są to oprawy sodowe o mocy od 70 do 250 W. Pozostałe 68 szt. s ą to oprawy żarowe i rt ęciowe o mocy odpowiednio 100 W i 125 W.

Tabela 5 Zestawienie punktów świetlnych na terenie gminy Rokiciny Moc opraw Ilo ść opraw Czas świecenia Zu życie energii Typ oprawy W szt. h MWh Sodowa 70 1116 4024 314,35 Sodowa 250 4 4024 4,02 Sodowa 150 26 4024 15,69 Rt ęciowa 125 38 4024 19,11 Żarowa 100 30 4024 12,07 Suma 1214 365,3 Źródło: Urz ąd Gminy Rokiciny

3.3 System Gazowniczy

Gmina Rokiciny nie jest zgazyfikowana.

3.4 Transport

Kolejnym obszarem obok infrastruktury cieplnej, elektroenergetycznej i gazowej, który znacznie oddziaływuje na środowisko jest infrastruktura komunikacyjna.

Układ drogowy gminy Rokiciny tworzy sie ć w układzie funkcjonalnym podzielona na kategorie: drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne.

Przez gmin ę przebiegaj ą dwie drogi wojewódzkie:

• nr 716 Koluszki- Piotrków Trybunalski o długo ści 11,46 km.

• nr 713 Kurowice- Tomaszów Mazowiecki o długo ści 10,71 km.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 32

Na terenie gminy Rokiciny znajduj ą si ę nast ępuj ące drogi powiatowe o nawierzchni mineralno- bitumicznej: • 4303E Łaznów- Popielawy- Tomaszów Mazowiecki o długo ści 11,3 km, • 4318E Rokiciny Kolonia- Stefanów- Łaznówek o długo ści 10,7 km, • 4319E Rokiciny- Janków- Ujazd o długo ści 3,5 km, • 4321E Łaznowska Wola- Pra żki o długo ści 3,7 km, • 4322E Rokiciny- Łaznów o długo ści 4,1 km.

Łączna długo ść sieci drogowo-ulicznej na terenie gminy wynosi 205,47 km z czego:

− Drogi wojewódzkie- 22,17km, − Drogi powiatowe –33,3 km, − Drogi gminne – 150 km.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 33

4 AKTUALNY STAN POWIETRZA NA TERENIE GMINY

W 2013 r. sie ć monitoringu zanieczyszcze ń gazowych powietrza na terenie woj. łódzkiego składała si ę z 9 stacji automatycznych i 174 punktów z pasywnym poborem próbek. Na stacjach automatycznych mierzone były st ęż enia średniogodzinne SO2, NO, NO2, NOx, węglowodorów (benzen, toluen, ksylen), CO, O3 oraz parametry meteorologiczne. W punktach pasywnych mierzono SO2 i NO2 z u średnieniem średniomiesi ęcznym.

Oprócz pomiarów automatycznych i pasywnych prowadzono równie ż pomiary manualne (średniodobowe) pyłu zawieszonego PM10, PM2.5,benzo( α)pirenu oraz metali ci ęż kich w pyle na 15 stanowiskach. Na stacjach automatycznych prowadzono ponadto pomiary pyłu zawieszonego.

Wyniki st ęż eń dwutlenku siarki zmierzone w 2013 r. były w wi ększo ści przypadków bardzo zbli żone do notowanych w 2012 r. Najni ższe st ęż enia średnioroczne mierzone metod ą pasywn ą wyst ąpiły na obszarach wiejskich – średnio 5-7µg/m 3.

W 2013 r. warto ści st ęż eń średniorocznych NO2 były na minimalnie ni ższym poziomie ni ż w roku 2012. Najwy ższe warto ści zmierzono na terenach silnie zurbanizowanych oraz wzdłu ż tras komunikacyjnych z du żym nat ęż eniem ruchu samochodowego, najni ższe na terenach wiejskich.

Pomiary manualne st ężenia pyłu PM10 w województwie łódzkim s ą wykonywane metod ą wagow ą z separacj ą frakcji pyłu o średnicy ziaren poni żej 10µm, zgodnie z metodyk ą referencyjn ą UE oraz norm ą PN-EN 12341:2006. Oprócz pomiarów st ęż enia pyłu PM10 na 5 stanowiskach pomiarowych prowadzone s ą tak że pomiary st ęż enia pyłu PM2,5, drobnej frakcji pyłu stanowi ącej około 50 – 70% masy pyłu PM10.

W ramach pomiarów składu chemicznego pyłu PM10 w 2013 r. były prowadzone pomiary zawarto ści w pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu oraz benzo(a)pirenu na wszystkich 14 stanowiskach manualnych pomiarów st ęż enia pyłu PM10 w całym województwie.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 34

Rysunek 9 Średnioroczne warto ści st ęż eń pyłu zawieszonego PM10 w województwie łódzkim w latach 2012- 2013 Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 35

W przypadku benzo(a)pirenu corocznie stwierdza si ę znaczne przekroczenia poziomu docelowego na wszystkich stanowiskach pomiarowych w województwie. Na wi ększo ści stanowisk pomiarowych w województwie średnie roczne st ęż enie benzo(a)pirenu w 2013 r. zmalało wzgl ędem roku poprzedniego średnio o około 17%. Wyj ątek stanowi stanowisko pomiarowe w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie st ęż enie benzo(a)pirenu wzrosło wzgl ędem roku poprzedniego o 32%.

Rysunek 10 Rozmieszczenie średniorocznych warto ści st ęż enia benzo(a)pirenu w pyle PM10 w województwie łódzkim w latach 2012-2013 Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 36

Wśród zanieczyszcze ń pyłowych najwi ększe zagro żenie dla zdrowia ludno ści nios ą drobne frakcje pyłu zawieszonego. Wska źnikiem udziału pyłu drobnego w powietrzu jest PM2,5. Średnie roczne warto ści st ęż enia pyłu PM2,5, mierzone na stanowiskach pomiarowych w województwie, zmalały wzgl ędem roku poprzedniego średnio o 10%. Mimo to podobnie jak w roku poprzednim przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 zanotowano na stanowiskach pomiarowych w Łodzi, Zgierzu i Piotrkowie Trybunalskim.

Rysunek 11 Rozkład przestrzenny pól imisji pyłu PM2,5 w województwie łódzkim w latach 2012-2013 Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 37

Ocen jako ści powietrza dokonuje si ę dla stref oceny. S ą to obszary aglomeracji o liczbie mieszka ńców powy żej 250 tys., miasta o liczbie ludno ści powy żej 100 tys. mieszka ńców, bądź obszary powiatów niewchodz ące w skład aglomeracji. Roczna ocena jako ści powietrza w województwie łódzkim za rok 2013 wykonana została w podziale obszaru województwa na 2 strefy oceny: aglomeracja łódzka oraz strefa łódzka.

Rysunek 12 Strefy oceny jako ści powietrza wg kryteriów ochrony zdrowia Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r.

W rocznej ocenie jako ści powietrza w 2013 r. wykorzystano wyniki nast ępuj ących pomiarów zanieczyszczenia powietrza: pomiary ci ągłe – na 41 automatycznych stanowiskach pomiarowych, pomiary dobowe – na 74 manualnych stanowiskach pomiarowych. W ocenie

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 38

wykorzystano tak że wyniki matematycznego modelowania jako ści powietrza z roku poprzedniego, uznaj ąc, i ż zasi ęg pól imisji substancji w powietrzu w obu latach był podobny. Na podstawie wieloetapowej klasyfikacji jako ści powietrza w strefach została okre ślona konieczno ść realizacji programu ochrony powietrza ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia dla 3 parametrów:

• pył zawieszony PM10 (rok), • pył zawieszony PM10 (24-godziny), • benzo(a)piren w pyle PM10 (rok), • pył zawieszony PM2,5 (rok).

Rysunek 13 Obszary przekrocze ń średniej rocznej warto ści poziomu docelowego pyłu PM 10 w 2013 r. Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 39

Przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10, wymusza przeprowadzenie działa ń naprawczych na bardzo du żym obszarze województwa łódzkiego, w granicach którego le żą 42 miasta. Cz ęsto obszary przekrocze ń obejmowały, oprócz miast, tak że liczne gminy wiejskie oraz wiejskie obszary gmin miejsko-wiejskich (znajduj ące si ę pod wpływem napływu zapylonych mas powietrza z du żą zawarto ści ą benzo(a)pirenu z obszarów zurbanizowanych).

Rysunek 14 Obszary przekrocze ń średniej rocznej warto ści poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10 w 2013 r. Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 40

Przekroczenie rocznej warto ści poziomu dopuszczalnego st ęż enia pyłu zawieszonego PM2,5, powi ększonej o margines tolerancji w 2013 r. spowodowało wyznaczenie działa ń naprawczych w obr ębie 3 miastach w województwie.

Rysunek 15 Obszary przekrocze ń średniej rocznej warto ści poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 w 2013 r. Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 41

5 MO ŻLIWO ŚCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII

Tematem niniejszego rozdziału jest ocena stanu aktualnego oraz mo żliwo ści wykorzystania zasobów energii odnawialnej na terenie gminy Rokiciny.

Pod poj ęciem „odnawialne źródło energii’’ według ustawy „Prawo energetyczne’’ (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 jt.) rozumie si ę źródło wykorzystuj ące w procesie przetwarzania energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, geotermaln ą, fal, pr ądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energi ę pozyskiwan ą z biomasy, biogazu wysypiskowego, a tak że biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szcz ątek ro ślinnych i zwierz ęcych.

Nale ży zauwa żyć, że zasoby energii odnawialnej (rozpatrywane w skali globalnej) s ą nieograniczone, jednak ich potencjał jest rozproszony, st ąd koszty wykorzystania znacznej cz ęś ci energii ze źródeł odnawialnych, s ą wy ższe od kosztów pozyskiwania i przetwarzania paliw organicznych, jak równie ż olejowych. Dlatego te ż udział alternatywnych źródeł w procesach pozyskiwania, przetwarzania, gromadzenia i u żytkowania energii jest niewielki.

Zgodnie z zało żeniami polityki energetycznej pa ństwa władze gminy, w jak najszerszym zakresie, powinny uwzgl ędni ć źródła odnawialne, w tym ich walory ekologiczne gospodarcze dla swojego terenu.

Potencjalne korzy ści wynikaj ące z wykorzystania odnawialnych źródeł energii:

• zmniejszenie zapotrzebowania na paliwa kopalne, • redukcja emisji substancji szkodliwych do środowiska (m.in. dwutlenku węgla i siarki), • ożywienie lokalnej działalno ści gospodarczej, • tworzenie miejsc pracy.

Dyrektywa unijna 28/2009/WE z maja 2009 r. o promocji stosowania energii z odnawialnych źródeł energii wyznaczyła minimalny cel dla Polski w postaci 15% udziału energii z OZE w bilansie zu życia energii finalnej brutto w 2020 roku. W latach 2006-2010 obraz rynku energetyki odnawialnej zacz ął si ę zmienia ć i dywersyfikowa ć. Pojawiły si ę nowe, obiecuj ące technologie i tzw. niezale żni producenci energii, zaczynaj ąc od gospodarstw domowych, a ko ńcz ąc na firmach spoza tradycyjnej energetyki. Spo śród

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 42

nowych technologii, które ju ż zaistniały na rynku krajowym, wyró żni ć mo żna w szczególno ści: termiczne kolektory słoneczne (na pocz ątek do podgrzewania wody, a obecnie coraz śmielej także do ogrzewania), l ądowe farmy wiatrowe i biogazownie rolnicze, poszerzaj ące w sposób znacz ący dotychczasowy, niewielki rynek biogazu tzw. ,,wysypiskowego’’

Prognozowane przyrosty mocy zainstalowanej OZE do produkcji energii elektrycznej oraz zakładane przyrosty produkcji ciepła i paliw transportowych z odnawialnych zasobów energii w latach 2011-2020 przedstawiono na rysunkach jak poni żej.

Rysunek 16 Prognozowany przyrost mocy elektrycznych zainstalowanych w OZE w latach 2011-2020 w [MW], Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO

Mo żna oczekiwa ć, i ż całkowite nakłady inwestycyjne (nowe inwestycje) w sektorze energetyki odnawialnej do 2020 roku mog ą si ęga ć 26,7 mld Euro (2,7 mld/rok). Oznacza to, że w stosunku do 2009 r. moce i zdolno ści produkcyjne do 2020 r. wzrosn ą ok. 10-krotnie, natomiast średnioroczne obroty na rynku inwestycji w okresie 2011-2020, b ędą ok. 3 krotnie wy ższe ni ż w roku 2009, co odpowiada średniorocznemu tempu wzrostu całego sektora rz ądu 38%. Ok. 55% nakładów przypadnie na sektor zielonej energii elektrycznej, 34% na sektor

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 43

zielonego ciepła i chłodu, a 11% na sektor wytwarzania paliw dla zielonego transportu, przy czym ze wzgl ędu na przyj ęte tu zało żenia upraszczaj ące mo że si ę okaza ć, że w praktyce udziały inwestycji OZE w ciepłownictwie i transporcie mog ą by ć proporcjonalnie nieco wy ższe. Wiod ącymi technologiami OZE je śli chodzi o inwestycje, w okresie do 2020 roku będą: elektrownie wiatrowe i kolektory słoneczne (udział ka żdej z technologii si ęga 30%) oraz biogazownie (13%). W obecnej dekadzie energetyka odnawialna staje si ę no śnikiem innowacji, jednym z najwa żniejszych elementów tzw. ,,zielonej gospodarki’’ oraz źródłem wielu korzy ści gospodarczych i społecznych. Jej wszechstronny (ró żne, uzupełniaj ące si ę, komplementarne technologie) i zrównowa żony rozwój słu żyć te ż b ędzie zwi ększeniu niezale żno ści energetycznej i poprawie bezpiecze ństwa energetycznego.

5.1 Energia słoneczna

Na terenie gminy Rokiciny istniej ą dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i wła ściwo ści urz ądze ń wykorzystuj ących t ę energi ę do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Najwi ększe szanse rozwoju w krótkim okresie maj ą technologie konwersji termicznej energii promieniowania słonecznego, oparte na wykorzystaniu kolektorów słonecznych oraz ogniw fotowoltaicznych. Z punktu widzenia wykorzystania energii promieniowania słonecznego w kolektorach płaskich oraz ogniwach fotowoltaicznych najistotniejszymi parametrami s ą roczne warto ści nasłonecznienia (insolacji) - wyra żaj ące ilo ść energii słonecznej padaj ącej na jednostk ę powierzchni płaszczyzny w okre ślonym czasie.

Na poni ższych rysunkach pokazano rozkład sum nasłonecznienia na jednostk ę powierzchni poziomej wg Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej dla wskazanych rejonów kraju, w tym omawianego obszaru oraz średnie roczne sumy (godziny) usłonecznienia Polski.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 44

Rysunek 17 Rozkład sum nasłonecznienia na jednostki powierzchni poziomej, Źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 45

Rysunek 18 Mapa usłonecznienia Polski –średnie roczne sumy ( godziny), Źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

Roczna g ęsto ść promieniowania słonecznego w Polsce na płaszczyzn ę poziom ą waha si ę w granicach 950 - 1250 kWh/m 2. Dla terenu gminy roczna g ęsto ść promieniowania słonecznego mie ści si ę w granicach ok. 1200 - 1250 kWh/m 2, natomiast średnioroczna suma nasłonecznienia wynosi ok. 1620 godzin.

Całkowite koszty jednostkowe zainstalowania systemów słonecznych do podgrzewania c.w.u. (ciepłej wody u żytkowej) wynosz ą od 1500 zł do 3000 zł/m 2 powierzchni czynnej instalacji w zale żno ści od wielko ści powierzchni kolektorów słonecznych.

Łączne mo żliwo ści rynkowe energetyki słonecznej termicznej w kraju wynosz ą 19 341 TJ, z czego województwo łódzkie wykazuje pi ąty co do wielko ści potencjał.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 46

Rysunek 19 Potencjał rynkowy poszczególnych województw pod wzgl ędem wykorzystania kolektorów słonecznych do roku 2020, Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO)

Bior ąc pod uwag ę zarówno map ę rozkładów średniorocznych sum promieniowania słonecznego dla powierzchni pionowej jak i map ę średniorocznych sum usłonecznienia, na omawianym terenie panuj ą warunki słoneczne podobne od średniej krajowej, zatem cały obszar charakteryzuje si ę dobrymi warunkami solarnymi.

Energi ę promieniowania słonecznego głównie wykorzystuje się jako wsparcie dla układu konwencjonalnego (praca w skojarzeniu), gdy ż w okresie od listopada do ko ńca marca, energia pozyskiwana w ten sposób daje znikome efekty.

Na potrzeby niniejszego opracowania przeprowadzono symulacj ę wykorzystania kolektorów słonecznych, jako wspomagania układu c.w.u., dla najpopularniejszego paliwa wykorzystywanego przez gospodarstwa domowe na terenie gminy Rokiciny. Symulacj ę przedstawia poni ższy rysunek.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 47

Rysunek 20 Symulacja wykorzystania kolektorów słonecznych, jako wspomagania układu c.w.u. dla wspomagania kotła w ęglowego, Źródło: Program GetSolar- symulacja własna .

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 48

Na podstawie przeprowadzonej symulacji mo żna zauwa żyć, i ż kolektory słoneczne, zainstalowane jako wspomaganie do podgrzewania ciepłej wody u żytkowej dla kotła węglowego, pozwalaj ą zaoszcz ędzi ć w skali roku nawet 615 kg w ęgla, co przy dzisiejszych cenach tego no śnika energii daje prawie 500 zł oszcz ędno ści.

5.2 Energia wodna

Energetyczne zasoby wodne Polski s ą niewielkie ze wzgl ędu na niezbyt obfite i niekorzystnie rozło żone opady, du żą przepuszczalno ść gruntu i niewielkie spadki terenów. Zasoby wodno- energetyczne zale żne s ą od dwóch podstawowych czynników: przepływów i spadów. Pierwszy element okre ślony hydrologi ą rzeki, ze wzgl ędu na znaczn ą zmienno ść w czasie, przyjmuje si ę na podstawie wieloletnich obserwacji dla przeci ętnego roku o średnich warunkach hydrologicznych natomiast spady rzeki odnosi si ę do rozpatrywanego odcinka rzeki. Zasoby energetyczne wód opisuje wielko ść zwana katastrem sił wodnych. Kataster sił wodnych, okre ślany wg wytycznych Światowej Konferencji Energetycznej, obejmuje te zasoby rzeki b ądź odcinka rzek, które wykazuj ą potencjał jednostkowy wy ższy ni ż 100 kW/km.

Na terenie gminy Rokiciny nie ma zlokalizowanej ani jednej Małej Elektrowni Wodnej, niemniej jednak w przyszło ści mo żna rozwa żyć budow ę nowych instalacji wykorzystuj ących energi ę wód, w oparciu o przepływaj ące przez gminy rzeki, jednak że aby tak si ę stało, musiałyby zosta ć spełnione odpowiednie warunki hydrologiczne. Podstawowym z nich, koniecznym dla pozyskania energii wody jest bowiem istnienie w okre ślonym miejscu znacznego spadu du żej ilo ści wody. Dlatego te ż budowa elektrowni wodnej ma najwi ększe uzasadnienie w okolicy istniej ącego wodospadu, naturalnego spi ętrzenia lub przepływowego jeziora le żą cego w pobli żu doliny. Znaj ąc te zale żno ści ustalono, że na terenie gminy Rokiciny brak jest potencjału dla rozwoju energetyki wodnej.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 49

Rysunek 21 Energia wodna, Źródło: Koncepcja przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK)

5.3 Energia wiatru

Przy planowaniu budowy elektrowni wiatrowych wa żne jest uzyskanie wst ępnej zgody urz ędów i instytucji, rozpatrzenie dopuszczalno ści inwestycji w porozumieniu z ekspertami z zakresu ochrony środowiska.

Uzyskanie odpowiednich technicznych warunków przył ączenia do sieci i zawarcie umowy przył ączeniowej oraz zawarcie kontraktu na sprzeda ż wyprodukowanej energii; stanowi wa żny element przygotowania inwestycji.

Energia elektryczna wyprodukowana w siłowniach wiatrowych uznawana jest za energi ę czyst ą, proekologiczn ą, gdy ż nie emituje zanieczyszcze ń materialnych do środowiska ani nie

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 50

generuje gazów szklarniowych. Siłownia wiatrowa ma jednak że inne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i ludzkie, które bezwzgl ędnie nale ży mie ć na uwadze przy wyborze lokalizacji. Dlatego tez lokalizacja siłowni i farm wiatrowych podlega pewnym ograniczeniom.

Jest rzecz ą wa żną, aby w pierwszej fazie prac tj. planowania przestrzennego w gminie zakwalifikowa ć b ądź wykluczy ć miejsca lokalizacji w aspekcie wymaga ń środowiskowych i innych, wyprzedzaj ąco wzgl ędem opomiarowania wiatrowego i oferowania lokalizacji inwestorom kapitałowym. W ten sposób post ępuj ąc uniknie si ę zb ędnych kosztów, straty czasu oraz otwartego konfliktu z mieszka ńcami i ekologami.

W Polsce średnia roczna pr ędko ść wiatrów waha si ę od 2,8 do 3,5 m/s. Średnie roczne pr ędko ści powy żej 4 m/s, co uwa żane jest za warto ść minimaln ą do efektywnej konwersji energii wiatrowej, wyst ępuj ą na wysoko ści ponad 25 metrów na blisko 70% powierzchni naszego kraju. Pr ędko ści powy żej 5 m/s wyst ępuj ą na niewielkim obszarze i to na wysoko ści 50 metrów i powy żej. Uwa ża si ę, że na 1/3 powierzchni Polski istniej ą odpowiednie warunki do rozwoju energetyki wiatrowej.

Tabela 6 Zasoby wiatru w Polsce . Energia wiatru na wys. Nr i nazwa strefy Energia wiatru na wys. i 10 m 30 m I-bardzo korzystna >1000 >1500 II- korzystna 750- 1000 1000- 1500 III- do ść korzystna 500- 750 750- 1000 IV- niekorzystna 250- 500 500- 750 V- bardzo niekorzystna <250 <500 Źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 51

Rysunek 22 Energia wiatru, Źródło: Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK)

Jak wynika z powy ższego rysunku i tabeli obszar do którego nale ży Gmina Rokiciny, znajduj ę si ę w II strefie energetycznej wiatru, gdzie warunki do korzystania z tego rodzaju energii odnawialnej s ą korzystne. Energia u żyteczna wiatru na wysoko ści 10 m w terenie otwartym wynosi od 750 do 1000 kWh/m², za ś na wysoko ści 30 m od 1000 do 1500 kWh/m².

5.4 Energia geotermalna

Geotermia wysokotemperaturowa ( gł ęboka)

W naszym kraju istniej ą bogate zasoby energii geotermalnej. Ze wszystkich odnawialnych źródeł energii najwy ższy potencjał techniczny posiada wła śnie energia geotermalna. Jest on

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 52

szacowany na poziomie 1512 PJ/rok, co stanowi ok. 30% krajowego zapotrzebowania na ciepło.

W opinii wielu naukowców i specjalistów, energia geotermalna powinna by ć traktowana, jako jedno z głównych odnawialnych źródeł energii. Do praktycznego zagospodarowania nadaj ą si ę obecnie wody wyst ępuj ące na gł ęboko ściach do 3-4 km. Temperatury wody geotermalnej w zło żach mog ą osi ągn ąć temp. rz ędu 20-130 °C.

Rysunek 23 Mapa lokalizacji głównych jednostek strukturalnych Źródło: „Ocena konkurencyjno ści wykorzystania energii odnawialnej w województwie łódzkim”

Województwo Łódzkie pod wzgl ędem mo żliwo ści wykorzystania zasobów geotermalnych le ży na terenie Ni żu Polskiego. W jego granicach mie ści si ę aż 95 % zasobów wód termalnych Polski. Wody termalne Ni żu Polskiego maj ą mineralizacj ę od poni żej 1 do ponad 100 g/dm 3. Wydajno ść uj ęć dochodzi do 65 m 3/h, natomiast temperatura na wypływie osi ąga 67 °C. Zasoby geotermalne na Ni żu Polskim zwi ązane s ą z warstwami wodono śnymi ery mezozoicznej, a szczególnie z wodami termalnymi w formacjach piaszczystych dolnej jury

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 53

i dolnej kredy. Według danych zawartych w Atlasie zasobów energii geotermalnej, zasoby dost ępne energii geotermalnej na Ni żu Polskim wynosz ą 7,753 ⋅10 6 PJ (2,67 ⋅10 6 mln tpu), dyspozycyjne zasoby energii geotermalnej na Ni żu Polskim wynosz ą 9210 PJ/rok, co odpowiada 317,5 mln tpu/rok. Ilo ść zasobów eksploatacyjnych dla Ni żu Polskiego, przy zło żeniu, że wykorzystane zostanie 1,5 – 2,5% zasobów dyspozycyjnych, jest szacowana na 4,7 – 7,9 mln tpu/rok, co odpowiada 138 – 230 mlnGJ/rok.

Budowa instalacji geotermalnej na omawianym obszarze, pomimo przedstawionego potencjału, b ędzie mo żliwa wył ącznie wtedy, gdy przeprowadzone ekspertyzy w zakresie wyst ępowania zło ża geotermalnego potwierdz ą ekonomiczn ą zasadno ść jego wykorzystania lub gdy wyst ąpi znaczny wzrost zapotrzebowania na ciepło.

Geotermia niskotemperaturowa (płytka)

Tak jak w całym kraju, na terenie gminy Rokiciny istniej ą dobre warunki do rozwoju tzw. płytkiej energetyki geotermalnej bazuj ącej na wykorzystaniu pomp ciepła, w których obieg termodynamiczny odbywa si ę w odwrotnym cyklu Carnota. Upraszczaj ąc, zasada działania pompy ciepła przedstawiona jest na poni ższym schemacie.

Rysunek 24 Zasada działania pompy ciepła, Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO)

Kluczowym elementem jest obieg po średni stanowi ący wła ściw ą pomp ę ciepła.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 54

Rysunek 25 Obieg po średni pompy ciepła, Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO)

Zasada działania pompy ciepła jest identyczna jak zasada działania lodówki, z t ą ró żnic ą, że zadania pompy i lodówki s ą przeciwne - pompa ma grza ć, a lodówka chłodzi ć. W parowniku pompy ciepła czynnik roboczy wrz ąc odbiera ciepło dostarczane z obiegu dolnego źródła (gruntu), a nast ępnie po spr ęż eniu oddaje ciepło w skraplaczu do obiegu górnego źródła (obieg centralnego ogrzewania i ciepłej wody u żytkowej). Poniewa ż wrzenie czynnika roboczego odbywa si ę ju ż przy temperaturach poni żej -43°C, dlatego pompa ciepła mo że pobiera ć ciepło z gruntu nawet przy jego minusowych temperaturach. Tym samym pompa ciepła jest całorocznym źródłem ciepła. Wraz z obni żaniem si ę temperatury dolnego źródła (gruntu) zmniejsza si ę oczywi ście efektywno ść pompy, ale praca układu jest kontynuowana. Ro śnie wówczas zu życie energii elektrycznej niezb ędnej do pracy spr ęż arki, obiegów dolnego i górnego źródła ciepła oraz układu sterowania. Współczesne gruntowe pompy ciepła posiadaj ą współczynnik efektywno ści COP si ęgaj ący 4-5, co oznacza, że w warunkach umownych zu żywaj ąc 1 kWh energii elektrycznej dostarczają 4-5 kWh energii cieplnej. W Polsce pomp ę ciepła instaluje si ę w jednym na pi ęć dziesi ąt nowobudowanych domów, w Szwecji w 95%, w Szwajcarii w 75%, w Austrii, Niemczech, Finlandii i Norwegii w co trzecim budowanym domu. Instalacje kotłowe wymienia si ę na pompy ciepła równie ż w starych domach. W przoduj ącej pod tym wzgl ędem Szwecji ju ż niemal połow ę (700 000) wszystkich domów wyposa żono w pomp ę ciepła. Zainteresowanie pompami ciepła jest w Polsce bardzo du że, ale istotn ą barier ą s ą do ść wysokie koszty instalacji. W krajach europejskich władze pa ństwowe lub/i lokalne wspieraj ą inwestorów chc ących instalowa ć w pompy ciepła. We Francji od podatku osobistego można odpisa ć 50% kosztów zakupu pompy ciepła. W Szwecji, Niemczech, Szwajcarii i wielu innych krajach europejskich s ą ró żnorodne systemy ulg i zach ęt finansowych, zmniejszaj ących o kilkadziesi ąt procent koszty

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 55

inwestycyjne, a niekiedy równie ż koszty eksploatacyjne. Mo żna spodziewa ć si ę, że równie ż w Polsce pojawi ą si ę skuteczne systemy wsparcia, a wtedy nast ąpi znacz ące przyspieszenie w instalowaniu pomp ciepła, w tym równie ż na terenie omawianej gminy.

5.5 Biomasa

Biomasa stanowi trzecie, co do wielko ści na świecie, naturalne źródło energii. Według definicji Unii Europejskiej biomasa oznacza podatne na rozkład biologiczny frakcje produktów, odpady i pozostało ści przemysłu rolnego (ł ącznie z substancjami ro ślinnymi i zwierz ęcymi), le śnictwa i zwi ązanych z nim gał ęzi gospodarki, jak równie ż podatne na rozkład biologiczny frakcje odpadów przemysłowych i miejskich (Dyrektywa 2001/77/WE). Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dn. 14 sierpnia 2008 r. (Dz. U. z 28 sierpnia 2008 r. Nr 156, poz. 969 ze zm.) - biomasa to stałe lub ciekłe substancje pochodzenia ro ślinnego lub zwierz ęcego, które ulegaj ą biodegradacji, pochodz ące z produktów, odpadów i pozostało ści z produkcji rolnej oraz le śnej, a tak że przemysłu przetwarzaj ącego ich produkty, a tak że cz ęś ci pozostałych odpadów, które ulegaj ą biodegradacji, oraz ziarna zbó ż niespełniaj ące wymaga ń jako ściowych dla zbóż w zakupie interwencyjnym okre ślonych w art. 4 rozporz ądzenia Komisji (WE) nr 687/2008 z dnia 18 lipca 2008 r. ustanawiaj ącego procedury przej ęcia zbó ż przez agencje płatnicze lub agencje interwencyjne oraz metody analizy do oznaczania jako ści zbó ż (Dz. Urz. UE L 192 z 19.07.2008, str. 20) i ziarna zbó ż, które nie podlegaj ą zakupowi interwencyjnemu.

Jako surowiec energetyczny wykorzystywana jest głównie biomasa pochodzenia ro ślinnego.

Rysunek 26 Systematyka energetycznego wykorzystania biomasy, Źródło: „Metody i sposoby konwersji biomasy, pochodzącej z rolnictwa na cele energetyczne”, Grzybek, Teliga, 2006 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 56

Energi ę z biomasy mo żna uzyska ć poprzez:

− spalanie biomasy ro ślinnej (np. drewno, odpady drzewne z tartaków, zakładów meblarskich i in., słoma, specjalne uprawy energetyczne), − wytwarzanie oleju opałowego z ro ślin oleistych (np. rzepak) specjalnie uprawianych dla celów energetycznych, − fermentacj ę alkoholow ą trzciny cukrowej, ziemniaków lub dowolnego materiału organicznego poddaj ącego si ę takiej fermentacji, celem wytworzenia alkoholu etylowego do paliw silnikowych, − beztlenow ą fermentacj ę metanow ą odpadowej masy organicznej (np. odpady z produkcji rolnej lub przemysłu spo żywczego).

Biomasa jest podstawowym źródłem energii odnawialnej wykorzystywanym w Polsce, jej udział w bilansie wykorzystania OZE wynosi 98 %. Do stopniowego wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych, przyczyniło si ę mi ędzy innymi znacz ące zwi ększenie wykorzystania drewna i odpadów drewna, uruchomienie lokalnych ciepłowni na słom ę oraz odpady drzewne i wykorzystanie odpadów z przeróbki drzewnej.

Tabela 7 Wła ściwo ści poszczególnych rodzajów biomasy. Warto ść energetyczna Zawarto ść wilgoci Paliwo [MJ/kg] [%] Drewno kawałkowe 11-22 20-30 Zr ębki 6-16 20-60 Pelety 16,5-17,5 7-12 Słoma 14,4-15,8 10-20 Źródło: Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej EC BREC

Głównymi asortymentami biomasy rolniczej wykorzystywanymi w energetyce s ą słoma i produkty odpadowe przemysłu rolno-spo żywczego. Obecnie pozyskanie słomy dla energetyki staje si ę coraz trudniejsze mimo to pozyskanie potencjału ok. 20% słomy zb ędnej w rolnictwie wydaje si ę mo żliwe. Tak b ędzie do momentu wprowadzenia przez Komisj ę Europejsk ą uregulowa ń wymagaj ących ograniczenia przez rolnictwo emisji gazów cieplarnianych poprzez zwi ększenie sekwestracji w ęgla w glebach. Wtedy wi ększa ilo ść słomy pozostawiana b ędzie na polach i zmniejsz ą si ę potencjały słomy dost ępnej dla

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 57

energetyki. Szacuj ąc, że 65% hektara jest obsiewana ro ślinami uprawnymi i 20% z tego trafia na cele energetyczne, mo żna oceni ć przybli żony potencjał energetyczny biomasy uprawnej.

W celu obliczenia potencjału energetycznego biomasy dokonano oblicze ń bazuj ących na powierzchni lasów i gruntów rolnych oraz na terenie gminy. Trzeba zaznaczy ć, że jest to potencjał wył ącznie teoretyczny.

Metodologia oblicze ń potencjału:

a) potencjał rocznego uzysku słomy - Zs

[t/rok]

gdzie:

A – powierzchnia gruntów rolnych [ha],

ys – plon słomy uzyskany z hektara [t/ha/rok],

Fw – współczynnik wykorzystania na cele energetyczne [%]

Zs = 7411 x 2,8 x 20% = 4150,16 t/rok

b) potencjał energetyczny słomy – Ps

[GJ/rok]

gdzie: Zs – potencjał rocznego uzysku słomy [t/rok]

ws – średnia warto ść opałowa dla słomy o zawilgoceniu 15% [GJ/t]

Aob - procent obsianej powierzchni 1 ha (średnio 65%)

Ps = 372,4 x 14,5 x 0,65 = 3509,87 GJ/rok

W celu oszacowania potencjału drzewnego z lasów poło żonych na terenie gminy Rokiciny, bior ąc zró żnicowan ą g ęsto ść poszczególnych gatunków drewna, przyj ęto średni ą warto ść energetyczn ą na poziomie 8 GJ/m 3, dla drzewa o wilgotno ści 10 – 20 %.

Metodologia oblicze ń potencjału

a) potencjał biomasy z lasów – Zd

[m 3/rok]

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 58

gdzie:

A – powierzchnia lasów na terenie gminy [ha],

I – przyrost bie żą cy mi ąż szo ści [m 3/ha/rok],

Fw – wska źnik pozyskania drewna na cele gospodarcze [%],

Fe – wska źnik pozyskania drewna na cele energetyczne [%].

3 Zd= 1330 x 7,7 x 20% x 55% = 1126,51 m /rok

b) potencjał energetyczny biomasy z lasów – Pd

[GJ/rok]

gdzie:

3 Zd – potencjał biomasy pozyskanej z lasów [m /rok],

3 wd – średnia warto ść opałowa dla drewna o zawilgoceniu 10-20% [GJ/m ].

Pd = 1126,51 x 8 x 0,7 = 6308,40 GJ/rok

5.6 Energia biogazu

Biogaz powstaje w procesie beztlenowej fermentacji odpadów organicznych, podczas której substancje organiczne rozkładane s ą przez bakterie na zwi ązki proste. W procesie fermentacji beztlenowej do 60% substancji organicznej zamienianej jest w biogaz. Zgodnie z przepisami obowi ązuj ącymi w Unii Europejskiej składowanie odpadów organicznych mo że odbywa ć si ę jedynie w sposób zabezpieczaj ący przed niekontrolowanymi emisjami metanu.

Biogaz jest gazem b ędącym mieszanin ą głównie metanu i dwutlenku w ęgla. Otrzymywany jest z odpadów ro ślinnych, odchodów zwierz ęcych i ścieków, mo że by ć stosowany jako gaz opałowy. Wykorzystanie biogazu powstałego w wyniku fermentacji biomasy ma przed sob ą przyszło ść . To cenne paliwo gazowe zawiera 50-70% metanu, 30-50% dwutlenku w ęgla oraz niewielk ą ilo ść innych składników (azot, wodór, para wodna). Wydajno ść procesu fermentacji zale ży od temperatury i składu substancji poddanej fermentacji. Na przebieg procesu fermentacji korzystnie wpływa utrzymanie stałej wysokiej temperatury, wysokiej wilgotno ści (powy żej 50%), korzystnego pH (powy żej 6,8) oraz ograniczenie dost ępu powietrza.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 59

Biogaz o du żej zawarto ści metanu (powy żej 40 %) mo że by ć wykorzystany do celów użytkowych, głównie do celów energetycznych lub w innych procesach technologicznych. Biogaz mo że by ć wykorzystywany na wiele ró żnych sposobów.

Zalety wynikaj ące ze stosowania instalacji biogazowych: − produkowanie „zielonej energii”, − ograniczanie emisji gazów cieplarnianych poprzez wykorzystanie metanu, − obni żanie kosztów składowania odpadów, − zapobieganie zanieczyszczeniu gleb, wód gruntowych, zbiorników powierzchniowych i rzek, − uzyskiwanie wydajnego i łatwo przyswajalnego przez ro śliny nawozu naturalnego, − eliminacja odoru. Tabela 8 Potencjał wykorzystania energii z biogazu Liczba mieszka ńców Roczna ilo ść Potencjał biogazu ze Gmina podł ączonych do wytwarzania ścieków ścieków [GJ/rok] kanalizacji [m 3/rok] Rokiciny 1855 85000 302,11 Źródło: Opracowanie własne.

Metodologia oblicze ń potencjału biogazu:

a) potencjał biogazu – Zbio

[m 3/rok]

gdzie:

Lm – liczba mieszka ńców podł ączonych do kanalizacji,

I – roczna jednostkowa ilo ść wytwarzania ścieków [m 3/rok],

3 Zbio =1855 x 37,7 x 0,2 = 13986,7 m /rok

b) potencjał energetyczny biogazu – Pbio

[GJ/rok]

gdzie:

3 Zbio – potencjał biogazu [m /rok],

wbio – warto ść opałowa biogazu [MJ/rok]

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 60

Pbio = =302,11 GJ/rok

6 INWENTARYZACJA EMISJI DWUTLENKU WĘGLA

6.1 Metodologia

Celem bazowej inwentaryzacji emisji jest wyliczenie ilo ści CO 2 wyemitowanego wskutek zu życia energii na terenie gminy Rokiciny w roku bazowym. Inwentaryzacja emisji CO 2 (bazowa oraz prognoza do roku 2020) została wykonana zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów (Covenant of Mayors) okre ślonymi m.in. w dokumencie „How to develop a Sustainable Energy Action Plan” ("Jak opracowa ć plan działa ń na rzecz zrównowa żonej energii"). Dokument opracowano zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów przedstawionymi na pocz ątku roku 2010, zawieraj ącymi m.in. nowe wska źniki emisji CO 2 dla poszczególnych no śników. W celu obliczenia emisji CO 2 w roku bazowym wyznacza si ę zu życie energii finalnej dla poszczególnych sektorów odbiorców w tych latach na inwentaryzowanym obszarze.

Sektorami tymi s ą: − budynki mieszkalne, − budynki u żyteczno ści publicznej, − oświetlenie uliczne, − transport, − przemysł i usługi.

Zu życie energii finalnej zwi ązane jest z wykorzystaniem:

− energii elektrycznej, − paliw transportowych, − gazu sieciowego, − paliw opałowych.

Zebrane dane dla obszaru gminy Rokiciny odnosz ą si ę do stanu na koniec roku 2010, dlatego te ż rok 2010 jest dla naszej inwentaryzacji rokiem bazowym, natomiast rokiem docelowym dla którego b ędą przeprowadzane prognozy emisji ustala si ę na 2020.

Dane wykorzystane w opracowaniu pochodz ą od:

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 61

1) Urz ąd Gminy w Rokicinach w zakresie: − sytuacji energetycznej budynków u żyteczno ści publicznej, − działa ń prowadzonych przez urz ąd w ostatnich latach dotycz ących efektywno ści energetycznej, − danych dotycz ących wykorzystania energii z źródeł odnawialnych w budynkach oraz instalacjach na terenie gminy, − informacji dotycz ących systemu transportowego, − danych na temat stanu oświetlenia ulicznego, − informacji dotycz ących planów działa ń na najbli ższe lata. 2) Przedsi ębiorstwa energetyczne: − PGE Dystrybucja S.A. − Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. − Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. − Gaz-System S.A. − Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Sp. z o.o. 3) Starostwo Powiatowe w Tomaszowie Mazowieckim, 4) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 5) Urz ąd Marszałkowski Województwa Łódzkiego, 6) Główny Urz ąd Statystyczny. 7) Ankietyzacja mieszkalnictwa indywidualnego, oraz sektora usług i przemysłu.

6.2 Wska źniki emisji

Wska źniki emisji opisuj ą ile ton CO 2 przypada na jednostk ę zu życia poszczególnych no śników energii. W niniejszym opracowaniu wykorzystano standardowe wska źniki według wytycznych IPPC, które obejmuj ą cało ść emisji CO 2 wynikłej z ko ńcowego zu życia energii na terenie gminy.

Tabela 9 Wska źniki emisji dla stosowanych typów paliw na terenie gminy Rokiciny

Warto ść opałowa Wska źnik emisji CO 2 Paliwo MWh/Mg GJ/Mg Mg/MWh Mg/GJ

Węgiel kamienny 7,40 26,7 0,354 0,098

Gaz ziemny 13,30 48,0 0,202 0,056

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 62

Olej opałowy 11,19 40,4 0,279 0,077

Biomasa (drewno) 4,32 15,6 0,395 0,109

Olej nap ędowy 11,91 43,0 0,267 0,074

Benzyna silnikowa 12,27 44,3 0,249 0,069

LPG 13,10 47,3 0,227 0,063

Energia elektryczna - - 1,191 0,330

Ciepło sieciowe - - 1,101 0,305 Źródło: Poradnik Jak opracowa ć plan działa ń na rzecz zrównowa żonej energii (SEAP)

Energia elektryczna jest wykorzystywana w ka żdej gminie, cho ć główne zakłady j ą produkuj ące s ą zlokalizowane na obszarze jedynie niektórych z nich. Zakłady te s ą cz ęsto znacz ącymi emitentami CO 2 (je żeli jako źródło energii wykorzystuj ą paliwa kopalne), lecz wyprodukowana przez nie energia elektryczna zaspokaja nie tylko zapotrzebowanie na energi ę elektryczn ą gminy, na której terenie zostały wybudowane, ale tak że zapotrzebowanie wi ększego obszaru. Innymi słowy, energia elektryczna wykorzystywana w danej gminie zwykle pochodzi z ró żnych zakładów i instalacji, zarówno tych zlokalizowanych w jej granicach administracyjnych, jak i tych le żących poza jej granicami. W konsekwencji CO 2 wyemitowany w zwi ązku ze zu życiem energii elektrycznej na terenie gminy w rzeczywisto ści pochodzi z tych ró żnych zakładów i instalacji. Wyliczenie jego ilo ści przypadaj ącej na ka żdą gmin ę byłoby bardzo trudnym zadaniem, jako że fizyczne przepływy energii elektrycznej przekraczaj ą granice administracyjne i zmieniają si ę w zale żno ści od szeregu czynników. Co wi ęcej, wspomniane gminy zwykle nie maj ą kontroli nad emisjami takich zakładów. Z wymienionych powodów, jak równie ż maj ąc na uwadze, że głównym obszarem zainteresowania jest strona popytu na energi ę (strona konsumpcyjna), zaleca si ę wykorzystanie krajowego wska źnika emisji jako punktu wyj ścia do wyznaczenia lokalnego wska źnika emisji. Krajowy wska źnik emisji odzwierciedla średnie emisje CO 2 zwi ązane z produkcj ą energii elektrycznej na szczeblu krajowym. W ten sposób ustalono wska źnik emisji dla energii elektrycznej wielko ści 1,191 Mg CO 2/MWh.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 63

6.3 Wyniki oblicze ń emisji dwutlenku w ęgla dla Gminy Rokiciny

6.3.1 Obiekty u żyteczno ści publicznej Na obszarze gminy znajduj ą si ę budynki u żyteczno ści publicznej o zró żnicowanym przeznaczeniu, wieku i technologii wykonania. Na potrzeby niniejszego opracowania jako budynki u żyteczno ści publicznej przyj ęto obiekty zlokalizowane na terenie gminy podległe Urz ędowi Gminy w Rokicinach oraz budynki nale żą ce do jednostek organizacyjnych gminy (placówki o światowe, instytucje kultury, inne jednostki gminne). Ankietyzacji poddano wszystkie budynki, informacje zwrotn ą uzyskano od nast ępuj ących jednostek u żyteczno ści publicznej:

• Urz ąd Gminy w Rokicinach, • Budynek Świetlicy Wiejskiej Rokiciny, • Budynek Świetlicy Wiejskiej Stefanów, • Budynek Świetlicy Wiejskiej w Łaznowskiej Woli, • Stacja Uzdatniania Wody w Rokicinach, • Hydrofornia w Nowych Chrustach, • Oczyszczalnia Ścieków w Rokicinach, • Budynek Świetlicy Wiejskiej w Jankowie, • Budynek Świetlicy Wiejskiej w Nowych Chrustach, • Budynek Świetlicy Wiejskiej i OSP w Popielawach, • Budynek Świetlicy Wiejskiej i OSP w Łaznowskiej Woli, • Budynek Świetlicy Wiejskiej w Wilkucicach Du żych, • Budynek OSP Rokiciny Łaznów, • Budynek OSP w Starych Chrustach, • Budynek Świetlicy Wiejskiej i OSP w Rokicinach, • Publiczne Gimnazjum w Popielawach, • Szkoła Podstawowa w Rokicinach, • Gminne Przedszkole im. Le śnych Skrzatów w Rokicinach, • Oddział Przedszkolny w Jankowie, • Szkoła Podstawowa im. T. Ko ściuszki w Łaznowie, • Gminny O środek Kultury w Rokicinach,

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 64

• Biblioteka Publiczna w Rokicinach Oddział biblioteczny Popielawy.

Pozostałe obiekty pełni ące ró żnorodne funkcje publiczne (ko ściół, prywatna przychodnia zdrowia etc.) w celach bilansowych zaliczono do grupy handel, usługi, przedsi ębiorstwa.

Tabela 10 Zu życie energii w obiektach publicznych w podziale na poszczególne no śniki energii Zu życie energii No śnik MWh/rok 2010 2014 2 385,99 1 890,84 Węgiel kamienny 318,66 301,54 Olej opałowy 0,00 52,87 Biomasa 418,03 378,03 Energia elektryczna 3 122,68 2 623,27 Suma Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet, informacji z Urz ędu Gminy Zu życie energii w sektorze obiektów publicznych spadło o około 7,4% co wynika z działa ń podj ętych w latach 2010-2014 w zakresie:

• Termomodernizacji Gminnego O środka Kultury w Rokicinach, • Termomodernizacji budynku Świetlicy Wiejskiej w Łaznowskiej Woli, • Termomodernizacji budynku Świetlicy Wiejskiej i OSP w Jankowie, • Termomodernizacji budynku Świetlicy Wiejskiej w Nowych Chrustach, • Termomodernizacja budynku Świetlicy Wiejskiej w Wilkucicach Du żych, • Termomodernizacja Gminnego Przedszkola im. Le śnych Skrzatów w Rokicinach,

Na poni ższym rysunku przedstawiono udział poszczególnych nośników w pokryciu zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą w obiektach u żyteczno ści publicznej w 2010 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 65

Rysunek 27 Udział poszczególnych no śników energii wykorzystywanych w sektorze u żyteczno ści publicznej Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Głównym no śnikiem energii wykorzystywanym w obiektach u żyteczno ści publicznej w 2010 r. był w ęgiel kamienny (77%). Pozostałymi no śnikami energii były: energia elektryczna (13%) oraz olej opałowy (10%).

Na poni ższym rysunku przedstawiono zmian ę udziału poszczególnych no śników w pokryciu zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą w obiektach u żyteczno ści publicznej w 2014 r. w stosunku do roku bazowego.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 66

Rysunek 28 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w budynkach u żyteczno ści publicznej Źródło: Opracowanie własne

W poni ższej tabeli przedstawiono emisje CO 2 zwi ązan ą z wykorzystywaniem no śników energii w sektorze u żyteczno ści publicznej w roku 2010 i 2014.

Tabela 11 Roczna emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem poszczególnych no śników energii w obiektach użyteczno ści publicznej

Emisja CO 2

No śnik Mg CO 2/rok 2010 2014 844,64 669,36 Węgiel kamienny 88,91 84,13 Olej opałowy 0,00 20,88 Biomasa 497,87 450,23 Energia elektryczna 1 431,42 1 224,60 Suma Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Na poni ższym rysunku przedstawiono procentowy udział poszczególnych no śników w całkowitej emisji CO 2 w roku bazowym.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 67

Rysunek 29 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze u żyteczno ści publicznej Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet 6.3.2 Obiekty mieszkalne Na terenie gminy Rokiciny sektor mieszkaniowy w 2010 r. był najwi ększym co do wielko ści odbiorc ą energii. Ł ączne zu życie energii w 2010 r. wyniosło ponad 177 tys. MWh/rok co stanowi ok. 45 % ł ącznego zu życia energii w gminie. Sektor mieszkalnictwa charakteryzuje si ę tak że du żą dynamik ą zmian źródeł zasilania w ciepło. Obserwuje si ę cz ęś ciow ą wymian ę źródeł na bardziej efektywne o wy ższej sprawno ści. Niestety cz ęsto tego typu inwestycja nie wi ąż e si ę ze zmian ą no śnika wykorzystywanego na potrzeby ogrzewania na bardziej ekologiczny głównie ze wzgl ędu na coraz wy ższe ceny gazu, oleju opałowego oraz energii elektrycznej.

W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie poszczególnych no śników energii w sektorze mieszkalnictwa w roku 2010 i 2014.

Tabela 12 Zu życie energii w sektorze budynków mieszkalnych w podziale na poszczególne nośniki energii Zu życie energii No śnik MWh/rok 2010 2014 Węgiel kamienny 163 787,49 167 348,09 Olej opałowy 3 130,89 3 198,95 Biomasa 1 530,00 1 563,26 Energia elektryczna 8 945,76 8 278,59 Suma 177 394,14 180 388,89 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 68

Na poni ższym rysunku przedstawiono udział poszczególnych nośników w pokryciu zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą w obiektach mieszkaniowych.

Rysunek 30 Udział poszczególnych no śników energii wykorzystywanych w sektorze mieszkalnictwa Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Głównym no śnikiem energii wykorzystywanym w obiektach mieszkalnych jest w ęgiel kamienny (92%). Kolejnymi najcz ęś ciej wykorzystywanymi no śnikami energii były: energia elektryczna (5%), biomasa (ok 1%) oraz olej opałowy (2%).

Na poni ższym rysunku przedstawiono zmian ę udziału poszczególnych no śników w pokryciu zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą w obiektach u żyteczno ści publicznej w 2014 r. w stosunku do roku bazowego.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 69

Rysunek 31 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w budynkach u żyteczno ści publicznej Źródło: opracowanie własne

W poni ższej tabeli przedstawiono emisj ę CO 2 zwi ązan ą z wykorzystywaniem no śników energii w sektorze mieszkalnictwa w roku 2010 i 2014.

Tabela 13 Roczna emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem poszczególnych no śników energii w sektorze mieszkalnictwa

Emisja CO 2

No śnik Mg CO 2/rok 2010 2014 Węgiel kamienny 57 980,77 59 241,22 Olej opałowy 873,52 892,51 Biomasa 604,35 617,49 Energia elektryczna 10 654,40 9 859,80 Suma 70 113,04 70 611,02 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet Na poni ższym rysunku przedstawiono procentowy udział poszczególnych no śników w całkowitej emisji CO 2.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 70

Rysunek 32 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze mieszkalnictwa Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

6.3.3 Oświetlenie uliczne Na terenie gminy znajduj ą si ę 1214 punktów świetlnych o mocach od 70 W do 250 W. W śród zamontowanych opraw znajduj ą si ę równie ż oprawy sodowe, rt ęciowa i żarowa. W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie energii oraz emisj ę CO 2 w 2010 roku.

Tabela 14 Zu życie energii oraz emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego Moc opraw Ilo ść opraw Czas świecenia Zu życie energii Emisji CO2 Typ oprawy W szt. h MWh Mg Sodowa 70 1116 4024 314,35 374,40 Sodowa 250 4 4024 4,02 4,79 Sodowa 150 26 4024 15,69 18,69 Rt ęciowa 125 38 4024 19,11 22,76 Żarowa 100 30 4024 12,07 14,38 Suma 1214 365,24 435,02 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Oświetlenie uliczne stanowi 0,3 % w całkowitej emisji CO 2 na terenie gminy, oraz 0,1 % w całkowitym zu życiu energii.

6.3.4 Transport Przeprowadzona inwentaryzacja emisji dwutlenku w ęgla zwi ązana jest z emisj ą z ruchu tranzytowego oraz transportu lokalnego.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 71

W zakresie ruchu tranzytowego, do obliczenia emisji CO 2 na terenie gminy Rokiciny wykorzystano przeprowadzone na zlecenie GDDKiA pomiary nat ęż enia ruchu na drogach wojewódzkich nr 713 i nr 716.

Ruch Tranzytowy

Wyniki pomiarów przeprowadzonych w 2010 r. i 2014 r. w zakresie nat ęż enia ruchu przez teren gminy Rokiciny przedstawiono w poni ższej tabeli.

Tabela 15 Pomiary nat ęż enia ruchu tranzytowego w 2010 r. i 2014 r. Samochody Samochody Ruch tranzytowy Rok Motocykle Autobusy osobowe ci ęż arowe Droga wojewódzka 716 2855 38 703 16 Droga wojewódzka 713 2010 6325 43 1349 42,5 Suma 9180 81 2052 58,5 Droga wojewódzka 716 3274 68 798 14 Droga wojewódzka 713 2014 7253 78 1532 37 Suma 10527 146 2330 51 Źródło: www.gddkia.gov.pl

Na podstawie powy ższych danych oraz zgodnie z zapisami Poradnika: „Jak opracowa ć plan działa ń na rzecz zrównowa żonej energii (SEAP)?”, opracowanego w ramach Porozumienia Burmistrzów dla zrównowa żonej gospodarki na szczeblu lokalnym, oszacowano emisj ę dwutlenku w ęgla od ruchu tranzytowego przez teren gminy Rokiciny w 2010 r. i 2014 r., jak poni żej.

Tabela 16 Emisja CO 2 i zu życie energii w ruchu tranzytowym przez Gmin ę Rokiciny w 2010 r. Samochody Samochody 2010 Motocykle Autobusy Suma osobowe Ci ęż arowe Liczba przejechanych kilometrów (mln km) Zastosowane Razem 92,01 paliwo Rozkład pojazdów (%ogólnej liczby przejechanych kilometrów) ustalonych na etapie gromadzenia danych Ogółem 80,6% 0,7% 18,0% 0,5% 1,00 Benzyna 55,7% 1,1% 2,4% Olej nap ędowy 19,4% 15,6% 1,5% LPG 5,6% Średnie zu życie paliwa (l/km) ustalone na etapie gromadzenia danych Benzyna 0,08 0,04 0,13 Olej nap ędowy 0,07 0,30 0,29 LPG 0,10 Wyliczona liczba przejechanych kilometrów (mln km)

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 72

Benzyna 51,20 1,01 2,19 54,40 Olej nap ędowy 17,85 14,39 1,38 33,62 LPG 5,12 5,12 Wyliczone zu życie paliwa (mln l) Benzyna 4,10 0,04 0,28 Olej nap ędowy 1,27 4,29 0,40 LPG 0,52 Wyliczone zu życie paliwa (MWh) Benzyna 35 186,09 347,74 2 444,72 37 978,55 Olej nap ędowy 12 529,39 42 384,37 3 984,00 58 897,76 LPG 4 105,74 4 105,74 Wyliczona emisja CO2 (Mg)

Benzyna 8 761,34 86,59 608,73 0,00 9 456,66 Olej nap ędowy 3 345,35 0,00 11 316,63 1 063,73 15 725,70 LPG 759,39 759,39 Źródło: Opracowanie własne

Tabela 17 Emisja CO2 i zu życie energii w ruchu tranzytowym przez Gmin ę Rokiciny w 2014 r. Samochody Samochody 2014 Motocykle Autobusy Suma osobowe Ci ęż arowe Liczba przejechanych kilometrów (mln km) Zastosowane Razem 105,62 paliwo Rozkład pojazdów (%ogólnej liczby przejechanych kilometrów) ustalonych na etapie gromadzenia danych Ogółem 80,6% 1,1% 17,8% 0,4% 1,00 Benzyna 55,6% 1,1% 2,4% Olej nap ędowy 19,4% 15,5% 1,5% LPG 5,6% Średnie zu życie paliwa (l/km) ustalone na etapie gromadzenia danych Benzyna 0,08 0,04 0,13 Olej nap ędowy 0,07 0,30 0,29 LPG 0,10 Wyliczona liczba przejechanych kilometrów (mln km) Benzyna 58,73 1,16 2,49 0,00 62,38 Olej nap ędowy 20,47 0,00 16,34 1,58 38,40 LPG 5,87 0,00 0,00 0,00 5,87 Wyliczone zu życie paliwa (mln l) Benzyna 4,70 0,05 0,32 Olej nap ędowy 1,45 4,87 0,46 LPG 0,60 Wyliczone zu życie paliwa (MWh) Benzyna 40 358,69 399,20 2 776,93 43 534,81 Olej nap ędowy 14 371,29 48 144,08 4 573,53 67 088,91

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 73

LPG 4 709,32 4 709,32 Wyliczona emisja CO2 (Mg)

Benzyna 10 049,31 99,40 691,46 0,00 10 840,17 Olej nap ędowy 3 837,13 0,00 12 854,47 1 221,13 17 912,74 LPG 871,03 871,03 Źródło: Opracowanie własne Ruch Lokalny

Emisj ę CO 2 transportu lokalnego oszacowano na podstawie danych uzyskanych ze Starostwa Powiatowego w Pszczynie oraz metodologii okre ślonej w zapisach Poradnika: Jak opracowa ć plan działa ń na rzecz zrównowa żonej energii (SEAP).

Tabela 18 Pojazdy zarejestrowane na koniec 2010 r. i 2014 r. na terenie Gminy Rokiciny

Rodzaj paliwa Rodzaj pojazdu Rok Benzyna Olej nap ędowy LPG Razem Samochody osobowe 1687 588 169 2444 Motocykle 204 0 0 204 2010 Samochody ci ęż arowe 54 352 0 406 Autobusy 0 1 0 1 Samochody osobowe 1890 659 189 2738 Motocykle 266 0 0 266 2014 Samochody ci ęż arowe 60 394 0 454 Autobusy 0 1 0 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Starostwa Powiatowego w Tomaszowie Mazowieckim

Tabela 19 Emisja CO 2 i zu życie energii w ruchu lokalnym w Gminie Rokiciny w 2010 r. Samochody Samochody 2010 Motocykle Autobusy Suma osobowe Ci ęż arowe Liczba przejechanych kilometrów (mln km) Zastosowane Razem 67,45 paliwo Rozkład pojazdów (%ogólnej liczby przejechanych kilometrów) ustalonych na etapie gromadzenia danych Ogółem 80,0% 6,7% 13,3% 0,0% 100% Benzyna 55,2% 3,5% 1,8% Olej nap ędowy 19,3% 11,5% 0,0% LPG 5,5% Średnie zu życie paliwa (l/km) ustalone na etapie gromadzenia danych Benzyna 0,08 0,04 0,13 Olej nap ędowy 0,07 0,30 0,29 LPG 0,10 Wyliczona liczba przejechanych kilometrów (mln km)

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 74

Benzyna 37,25 2,36 1,18 0,00 40,79 Olej nap ędowy 12,99 0,00 7,77 0,02 20,78 LPG 3,73 0,00 0,00 0,00 3,73 Wyliczone zu życie paliwa (mln l) Benzyna 2,98 0,09 0,15 Olej nap ędowy 0,92 2,32 0,01 LPG 0,38 Wyliczone zu życie paliwa (MWh) Benzyna 25 598,84 811,12 1 320,24 27 730,19 Olej nap ędowy 9 115,47 22 889,23 60,55 32 065,24 LPG 2 987,04 2 987,04 Wyliczona emisja CO2 (Mg) Benzyna 6 374,11 201,97 328,74 0,00 6 904,82 Olej nap ędowy 2 433,83 0,00 6 111,42 16,17 8 561,42 LPG 678,06 678,06 Źródło: Opracowanie własne

Tabela 20 Emisja CO2 i zu życie energii w ruchu lokalnym w gminie Rokiciny w 2014 r. Samochody Samochody 2014 Motocykle Autobusy Suma osobowe Ci ęż arowe Liczba przejechanych kilometrów (mln km) Zastosowane Razem 76,35 paliwo Rozkład pojazdów (%ogólnej liczby przejechanych kilometrów) ustalonych na etapie gromadzenia danych Ogółem 89,6% 8,7% 14,9% 0,0% 100% Benzyna 54,6% 3,5% 1,7% Olej nap ędowy 19,0% 11,4% 0,0% LPG 5,5% Średnie zu życie paliwa (l/km) ustalone na etapie gromadzenia danych Benzyna 0,08 0,04 0,13 Olej nap ędowy 0,07 0,30 0,29 LPG 0,10 Wyliczona liczba przejechanych kilometrów (mln km) Benzyna 41,72 2,67 1,32 0,00 45,72 Olej nap ędowy 14,54 0,00 8,70 0,02 23,27 LPG 4,17 0,00 0,00 0,00 4,17 Wyliczone zu życie paliwa (mln l) Benzyna 3,34 0,11 0,17 Olej nap ędowy 1,03 2,59 0,01 LPG 0,43 Wyliczone zu życie paliwa (MWh) Benzyna 28 670,70 918,20 1 478,67 31 067,57 Olej nap ędowy 10 209,32 25 635,93 71,28 35 916,54 LPG 3 345,48 3 345,48

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 75

Wyliczona emisja CO2 (Mg) Benzyna 7 139,00 228,63 368,19 0,00 7 735,82 Olej nap ędowy 2 725,89 0,00 6 844,79 19,03 9 589,72 LPG 759,43 759,43 Źródło: Opracowanie własne Na poni ższym rysunku przedstawiono procentowy udział poszczególnych no śników w całkowitej emisji CO 2 w 2010 i 2014 r.

Rysunek 33 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze transportu lokalnego na terenie gminy Źródło: Opracowanie własne 6.3.5 Handel, usługi, przemysł

W tym sektorze o wielko ści emisji CO 2, tak jak w przypadku mieszkalnictwa, decyduje ilo ść zu żytej energii elektrycznej oraz cieplnej (paliwa). Zu życie paliw uzale żnione jest od długo ści sezonu grzewczego i ewentualnymi działaniami dotyczącymi efektywnego wykorzystania energii powstałej z paliw.

W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie energii zwi ązan ą z handlem, usługami i przemysłem.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 76

Tabela 21 Zu życie energii w sektorze handlu, usług i przemysłu w podziale na poszczególne no śniki energii Zu życie energii No śnik MWh/rok 2010 2014 Węgiel kamienny 13 759,98 16 351,88 Olej opałowy 22 680,48 26 952,70 Biomasa 642,76 763,83 Gaz ciekły 1 944,10 2 310,30 Energia elektryczna 13 091,40 12 094,83 Suma 52 118,72 58 473,54 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet oraz danych z Urz ędu Marszałkowskiego

Na poni ższym rysunku przedstawiono udział poszczególnych nośników w pokryciu zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą zwi ązan ą z handlem, usługami i przemysłem w roku bazowym.

Rysunek 34 Udział poszczególnych no śników energii wykorzystywanych w sektorze handlu, usług i przemysłu w 2010 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet Głównym no śnikiem energii wykorzystywanym w sektorze handlu, usług i przemysłu w 2010 r. był olej opałowy (44%). Kolejnymi najcz ęś ciej wykorzystywanymi no śnikami energii były: węgiel kamienny (26 %), energia elektryczna (25%). W mniejszym stopniu był wykorzystywany gaz ciekły (4%) i biomasa, stanowi ąca około 1%.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 77

Na poni ższym rysunku przedstawiono zmian ę udziału poszczególnych no śników w pokryciu zapotrzebowania na energi ę ko ńcow ą w sektorze handlu, usług i przemysłu w 2014 r. w stosunku do roku bazowego.

Rysunek 35 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w sektorze handlu, usług i przemysłu Źródło: Opracowanie własne

W poni ższej tabeli przedstawiono emisj ę CO 2 zwi ązan ą z wykorzystywaniem no śników energii w sektorze handlu, usług i przemysłu w roku 2010 i 2014.

Tabela 22 Roczna emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem poszczególnych no śników energii w sektorze handlu, usług i przemysłu

Emisja CO 2

No śnik Mg CO 2/rok 2010 2014 Węgiel kamienny 4 871,03 5 788,57 Olej opałowy 6 327,85 7 519,80 Biomasa 253,89 301,71 Gaz ciekły 441,31 524,44 Energia elektryczna 15 591,86 14 404,94 Suma 27 485,94 28 539,46 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet Na poni ższym rysunku przedstawiono procentowy udział poszczególnych no śników w całkowitej emisji CO 2.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 78

Rysunek 36 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze handlu, usług i przemysłu w 2010 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

6.3.6 Podsumowanie bazowej inwentaryzacji emisji CO 2 dla obszaru Gminy Rokiciny W niniejszym rozdziale podsumowano informacje o zu życiu energii i zwi ązanej z tym emisji dwutlenku w ęgla w poszczególnych sektorach, grupach u żytkowników energii w roku 2010 i 2014. Ł ącznie zu życie energii ko ńcowej w gminie Rokiciny w roku 2010 wyniosło 396 350,72 MWh. W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie energii w podziale na poszczególne sektory odbiorców:

Tabela 23 Zu życie energii ko ńcowej w poszczególnych sektorach odbiorców w roku 2010 Zu życie energii Sektor MWh/rok 2010 2014 Obiekty publiczne 2 708,09 2 506,89 Obiekty mieszkalne 177 394,14 180 388,89 Transport 163 764,53 185 662,63 Oświetlenie 365,26 365,26 Usługi, handel, przemysł 52 118,71 58 473,54 Suma 396 350,73 427 397,21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 79

Rysunek 37 Udział poszczególnych grup odbiorców w całkowitym zu życiu energii ko ńcowej w roku 2010 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Najwi ększy udział w całkowitym zu życiu energii stanowi sektor mieszkalnictwa (45%) oraz sektor transportu stanowi ący ok 41 % całkowitego zu życia. Ok. 13 % całkowitego zu życia energii przypada na sektor usług, handlu i przemysłu. Obiekty publiczne stanowi ą 1% całkowitego zu życia energii, natomiast o świetlenie uliczne 0,1%.

Na poni ższym rysunku przedstawiono zmian ę udział poszczególnych sektorów w ogólnym zapotrzebowaniu gminy na energi ę ko ńcow ą.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 80

Rysunek 38 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne sektory w Gminie Rokiciny Źródło: opracowanie własne

Sumaryczna warto ść emisji CO 2 w roku 2010 wynosiła 141 404,48 MgCO 2. W poni ższej tabeli przedstawiono warto ść emisji w podziale na poszczególne sektory odbiorców energii.

Tabela 24 Emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem energii w poszczególnych sektorach odbiorców w roku 2010 i 2014 Emisja CO 2 Sektor Mg CO 2/rok 2010 2014 Obiekty publiczne 1 284,43 1 183,18 Obiekty mieszkalne 70 113,04 70 611,02 Transport 42 086,05 47 708,90 Oświetlenie 435,02 435,02 Usługi, handel, przemysł 27 485,94 28 539,46 Suma 141 404,48 148 477,58 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Najwy ższ ą warto ści ą emisji CO 2 w 2010 r. charakteryzował si ę sektor mieszkalnictwa- 50% i transportu stanowi ący ok. 30%. Sektor usług, handlu i przemysłu odpowiada za 19% emisji a obiekty publiczne za 1%. Najmniejszy udział w całkowitej emisji CO 2 na terenie gminy ma oświetlenie uliczne i jest to 0,3 %.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 81

Rysunek 39 Udział poszczególnych grup odbiorców w całkowitej emisji CO 2 w roku 2010 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

W ramach przeprowadzonej analizy okre ślono zu życie energii i emisj ę CO 2 dla poszczególnych paliw. W poni ższej tabeli przedstawiono zu życie energii w podziale na rodzaj paliwa.

Tabela 25 Zu życie energii ko ńcowej dla poszczególnych paliw w roku 2010 i 2014 Zu życie energii Rodzaj paliwa MWh/rok 2010 2014 Węgiel kamienny 179 519,14 185 474,69 Olej opałowy 26 130,02 30 453,19 Biomasa 2 172,76 2 379,96 Energia elektryczna 22 820,18 21 116,44 LPG 9 036,88 10 365,10 Olej nap ędowy 90 963,00 103 005,45 Benzyna 65 708,74 74 602,38 Suma 396 350,72 427 397,21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 82

Rysunek 40 Udział poszczególnych paliw w całkowitym zu życiu energii ko ńcowej w roku 2010 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Najwi ększy udział w całkowitym zu życiu energii stanowi węgiel kamienny (45%) oraz olej nap ędowy stanowi ący ok 23 % całkowitego zu życia. Ok. 17% całkowitego zu życia energii pochodzi ze spalania benzyny, 7% ze spalania oleju opałowego, 6% z ilo ści zu żytej energii elektrycznej a 2% ze spalania LPG. Najmniejszy procent stanowi biomasa(0,5%).

Na poni ższym rysunku przedstawiono zmian ę udziału poszczególnych no śników w pokryciu ogólnego zapotrzebowania w gminie na energi ę ko ńcow ą.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 83

Rysunek 41 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w gminie Rokiciny Źródło: opracowanie własne Tabela 26 Emisja CO2 zwi ązana z wykorzystaniem energii w poszczególnych sektorach odbiorców w roku 2010 i 2014 Emisja CO2 Rodzaj paliwa Mg/rok 2010 2014 Węgiel kamienny 63 549,77 65 658,04 Olej opałowy 7 290,28 8 496,44 Biomasa 858,24 940,09 Energia elektryczna 27 178,83 25 149,68 LPG 1 878,76 2 154,89 Olej nap ędowy 24 287,12 27 502,45 Benzyna 16 361,48 18 575,99 Suma 141 404,48 148 477,58 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Najwi ększy udział całkowitej emisji CO 2 stanowi emisja zwi ązana ze spalaniem w ęgla kamiennego (45%). 19% całkowitej emisji jest zwi ązane ze zu życiem energii elektrycznej, 17% ze spalaniem oleju nap ędowego, 12% ze spalania benzyny a 1% z LPG. Emisja zwi ązana ze spalaniem oleju opałowego stanowi 5% a biomasy 1%.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 84

Rysunek 42 Udział poszczególnych grup odbiorców w całkowitej emisji CO2 w roku 2010 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 85

7 ASPEKTY ORGANIZACYJNE

7.1 Struktura organizacyjna

Realizacja „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny” podlega władzom gminy. Zadania wskazanie w Planie oraz wpisane do wieloletniego planu inwestycyjnego podlegaj ą poszczególnym jednostkom, podległym władzom gminy. Za koordynacj ę i monitoring działa ń okre ślonych w Planie jest odpowiedzialny zespół zarz ądzania projektem. Bie żą cy nadzór realizacji Planu podlega osobie koordynuj ącej.

Rola koordynatora opiera si ę na dopilnowaniu wypełnienia celów i kierunków wyznaczonych w Planie poprzez: • uchwalanie ich w zapisach prawa lokalnego, • uwzgl ędnianie ich w zapisach dokumentów strategicznych i planistycznych, • uwzgl ędnianie ich w zapisach wewn ętrznych regulaminów i instrukcji władz gminy.

7.1.1 Kadra realizuj ąca plan

W celu realizacji polityki gospodarki niskoemisyjnej zakłada si ę wykorzystanie personelu, pracuj ącego w Urz ędzie Gminy.

W skład zespołu zarz ądzaj ącego projektem wchodz ą pracownicy Urz ędu Gminy w Rokicinach.

Do zada ń zespołu zarz ądzaj ącego projektem nale ży w szczególno ści: • stały nadzór nad prawidłow ą realizacj ą projektu, zgodn ą z harmonogramem i bud żetem projektu, • podejmowanie wszelkich działa ń zgodnie z umow ą o dofinansowanie, • bie żą ce kontakty z instytucj ą wdra żaj ącą oraz wykonawc ą projektu, • przygotowanie kompletnej dokumentacji zwi ązanej z realizacj ą i rozliczeniem projektu, • sporz ądzenie sprawozdawczo ści z realizacji projektu, • przechowywanie i udost ępnianie dokumentacji zwi ązanej z realizacj ą projektu.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 86

7.1.2 Bud żet i źródła finansowania inwestycji Inwestycje uj ęte w Planie b ędą finansowane ze środków własnych gminy oraz ze środków zewn ętrznych. Środki pochodz ące na realizacj ę zada ń powinny by ć uj ęte w wieloletnim planie inwestycyjnym oraz bud żecie gminy i jednostek mu podległych. Dodatkowe środki zostan ą pozyskane z zewn ętrznych instytucji w formie bezzwrotnych dotacji lub po życzek na preferencyjnych warunkach w ramach dost ępnych środków krajowych i unijnych.

Z uwagi na brak mo żliwo ści zaplanowania szczegółowych wydatków w bud żecie długoterminowym, szczegółowe kwoty uj ęte w Planie b ędą przewidziane na realizacj ę zada ń krótkoterminowych. W przypadku zada ń długoterminowych zostanie oszacowane zapotrzebowanie na środki finansowe na podstawie dost ępnych danych. W zwi ązku z powy ższym w ramach corocznego planowania bud żetu, wszystkie jednostki odpowiedzialne za realizacj ę wskazanych w Planie zada ń s ą zobowi ązane do zabezpieczenia środków w danym roku na wskazany cel. Zadania, na które nie uda si ę zabezpieczy ć finansów ze środków własnych powinny by ć rozpatrywane pod k ątem realizacji z dost ępnych środków zewn ętrznych.

7.1.3 Monitoring i ocena planu

Realizacja Planu powinna podlega ć bie żą cej ocenie i kontroli, polegaj ącej na regularnym monitoringu wdra żania Planu i sporz ądzaniu sprawozdania z jego realizacji przynajmniej raz na dwa lata. Sprawozdanie ma słu żyć do oceny, monitorowania i weryfikacji celów. Raport powinien zawiera ć analiz ę stanu istniej ącego i wskazówki dotycz ące działa ń koordynuj ących.

Dodatkowo, co najmniej raz na cztery lata powinno si ę sporz ądza ć inwentaryzacj ę monitoringow ą, stanowi ącą zał ącznik do raportu wdra żania Planu. Opracowanie inwentaryzacji monitoringowych pozwala na ocen ę dotychczasowych efektów realizowanych działa ń i stanowi podstaw ę do aktualizacji Planu.

Raport wraz w wynikami inwentaryzacji informuje na temat działa ń zrealizowanych oraz ich wpływie na zu życie energii i wielko ść emisji dwutlenku w ęgla. Uwzgl ędnia uzyskane w ramach realizacji Planu oszcz ędno ści energii, zwi ększenie produkcji z energii odnawialnej

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 87

oraz wielko ść redukcji emisji CO 2. Dodatkowo sprawozdanie stanowi podstaw ę do analizy wdra żania Planu, a tym samym ocen ę z realizacji zało żonych celów.

Monitoring, sprawozdanie z wdro żenia Planu opiera si ę na: • otrzymanych oszcz ędno ściach energii na podstawie audytów energetycznych, • monitorowaniu rzeczywistego zu życia energii elektrycznej, ciepła, paliw kopalnych oraz wody w budynkach u żyteczno ści publicznej, • monitorowaniu zu życia energii elektrycznej zu żytej na o świetlenie uliczne.

8 PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ

8.1 Strategia długoterminowa Długoterminowa strategia gminy uwzgl ędnia zapisy okre ślone w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.:

• redukcja emisji gazów cieplarnianych, • zwi ększenie udziału energii pochodz ącej z źródeł odnawialnych, • redukcja zu życia energii finalnej, co ma zosta ć zrealizowane poprzez podniesienie efektywno ści energetycznej,

Zgodnie z przyj ętym w 2009 r. pakietem energetyczno-klimatycznym do 2020 r. Unia Europejska:

• o 20% zredukuje emisje gazów cieplarnianych w stosunku do poziomu emisji z 1990 r. • 20% zwi ększy udział energii odnawialnej w finalnej konsumpcji energii (dla Polski 15%), • 20% zwi ększy efektywno ść energetyczn ą, w stosunku do prognoz BAU (ang. business asusual ) na rok 2020.

Cele i zobowi ązania strategii długoterminowej opieraj ą si ę zarówno na czynnikach zewn ętrznych jak równie ż wewn ętrznych. Realizacja wyznaczonego celu redukcji wi ąż e si ę z aktywn ą postaw ą gminy w tematyce zarz ądzania energi ą. Z drugiej strony istniej ą powa żne ograniczenia które utrudniaj ą, b ądź uniemo żliwiaj ą podj ęcie reakcji ze strony władz samorz ądowych. Ograniczenia te wynikaj ą z braku wła ściwych kompetencji (np. odno śnie ruchu tranzytowego na drogach wojewódzkich), lub możliwo ści finansowych, gdy ż działania związane z ograniczeniem szkodliwej emisji do atmosfery wi ążą si ę zazwyczaj z du żymi

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 88

nakładami finansowymi, które cz ęsto przekraczaj ą mo żliwo ści gminy. St ąd te ż niektóre z przewidzianych działa ń maj ą charakter warunkowy, mo żliwych do realizacji w sytuacji pozyskania dodatkowych środków finansowych, m.in. z nowego rozdania środków pochodz ących z Unii Europejskiej na lata 2014-2020.

8.2 Planowane działania długo i krótkoterminowe

W ramach Planu zostały przeanalizowane uwarunkowania i mo żliwo ści redukcji zu życia energii, wraz z ocen ą ich efektywno ści ekologiczno – ekonomicznej. Jako podstaw ę doboru działa ń PGN wykorzystuje wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych dla Gminy Rokiciny w zakresie potencjału ekologicznego. Przeprowadzona inwentaryzacja pozwoliła zidentyfikowa ć kluczowe obszary wysokiej emisji. S ą to miejsca gdzie działania zmierzaj ące do ograniczenia emisji dwutlenku w ęgla s ą szczególnie potrzebne.

Planowane działania obejmuj ą okres 2015-2020. W ramach zaplanowanych działa ń okre ślono:

• zakres działania, • podmioty odpowiedzialne za realizacj ę, • harmonogram uwzgl ędniaj ący terminy realizacji, • szacowane koszty realizacji inwestycji, • oszcz ędno ści energii finalnej,

• redukcj ę emisji CO 2 , • wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych.

Efekty planowanych działa ń do 2020 r. przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

• Prognozowane oszcz ędno ści energii na poziomie 583,45 MWh,

• Prognozowana redukcja emisji CO 2 na poziomie 327,07 CO 2.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 89

Tabela 27 Planowane działania do 2020 roku Roczne Termin Roczna redukcja Szacowane Podmiot oszcz ędno ści Sektor Nazwa zadania realizacji emisji CO 2 koszty odpowiedzialny energii zadania [MWh/rok] MgCO 2/rok] [zł] Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej wraz Urz ąd Gminy 2015-2017 372,81 131,97 1 378 000,00 zł z wymian ą źródła ciepła w Rokicinach Budynki użyteczno ści Termomodernizacja publicznej budynku gminnego przy Urz ąd Gminy 2017 – 2018 18,49 6,55 525 000,00 zł ul. Brzezi ńskiej Zakup i monta ż pieca c.o. na potrzeby Publicznego Urz ąd Gminy 2015-2017 48,15 17,04 91 000,00 zł Gimnazjum w Popielawach Budowa instalacji fotowoltaicznych w Mieszka ńcy/Budynki Gminie Rokiciny (43 Urz ąd Gminy 2015-2016 144,00 171,50 1 419 527,00 zł publiczne instalacje dla mieszka ńców i jedna na budynku Urz ędu Gminy Suma 2015-2018 583,45 327,07 3 413 527,00 zł Źródło: opracowanie własne

90 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny

8.3 Szczegółowy opis działa ń

8.3.1 Termomodernizacja obiektów publicznych Termomodernizacja ma na celu zmniejszenie kosztów ponoszonych na ogrzewanie budynku. Obejmuje ona usprawnienia w strukturze budowlanej oraz w systemie grzewczym. Opłacalne są jednak tylko niektóre zmiany. Zakres mo żliwych zmian jest ograniczony istniej ącą brył ą, rozplanowaniem i konstrukcj ą budynków. Za mo żliwe i realne uznaje si ę średnie obni żenie zu życia energii o 30-50% w stosunku do stanu aktualnego.

Planowane działania pozwol ą na zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło wybranych budynków, czego wynikiem b ędą znaczne oszcz ędno ści kosztów eksploatacji.

Termomodernizacja obiektów publicznych

Sektor Budynki u żyteczno ści publicznej

Podmiot odpowiedzialny Urz ąd Gminy

Roczne oszcz ędno ści energii [MWh] 439,45

Roczna redukcja emisji CO 2 [MgCO 2] 155,56

Szacowany koszt inwestycji 1 994 000,00

Źródła finansowania Urz ąd Gminy/ RPO

8.3.2 Budowa instalacji fotowoltaicznych w Gminie Rokiciny

Przedmiotem projektu jest wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budynkach mieszkalnych oraz w budynku Urz ędu Gminy. Przewiduje si ę wykorzystanie ogniw fotowoltaicznych do produkcji energii elektrycznej. Zakładana ilo ść inwestycji to 43 instalacje na budynkach mieszkalnych oraz jedna instalacja na budynku Urz ędu Gminy.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 91

Budowa instalacji fotowoltaicznych w Gminie Rokiciny

Sektor Mieszka ńcy/Budynki u żyteczno ści publicznej

Podmiot odpowiedzialny Urz ąd Gminy

Roczne oszcz ędno ści energii [MWh] 144,00

Roczna redukcja emisji CO 2 [MgCO 2] 171,50

Szacowany koszt inwestycji 1 419 527,00

Źródła finansowania Urz ąd Gminy / RPO

\

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 92

9 PROGNOZA DO 2020 ROKU

W celu okre ślenia zu życia energii oraz emisji CO 2 na terenie Gminy Rokiciny przeprowadzono prognoz ę bazow ą do 2020 r. W prognozie zostały wykorzystane dane inwentaryzacyjne pozyskane dla 2010 r., w których uwzgl ędniono:

• struktur ę zmian liczby mieszka ńców Gminy Rokiciny, okre ślon ą na podstawie trendów demograficznych, • struktur ę zmian podmiotów gospodarczych, • struktur ę zmian zasobów mieszkaniowych, • struktur ę zmian pojazdów, zarejestrowanych na terenie gminy, • zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe. • Podsumowanie prognozy liczby ludno ści, powierzchni u żytkowej mieszka ń oraz struktur ę podmiotów gospodarczych przedstawiono w poni ższych tabelach oraz na wykresach.

Tabela 28 Prognoza ludno ści do 2020 r. Ludno ść - prognoza 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 6121 6134 6193 6186 6180 6200 6221 6242 6262 6283 6304 Źródło: opracowanie własne

Rysunek 43 Struktura ludno ści do 2020 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 93

Źródło: opracowanie własne Tabela 29 Prognoza powierzchni mieszka ń do 2020 r. Powierzchnia u żytkowa mieszka ń- prognoza 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 m2 185221 187128 189254 191927 194811 198376 202006 205703 209467 213300 217203 Źródło: opracowanie własne

Rysunek 44 Struktura powierzchni mieszka ń do 2020 r. Źródło: opracowanie własne

Tabela 30 Struktura podmiotów gospodarki narodowej Podmioty gospodarki narodowej- prognoza 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 361 365 388 407 429 447 466 486 506 528 550 Źródło: opracowanie własne

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 94

Rysunek 45 Struktura podmiotów gospodarki narodowej do 2020 r. Źródło: opracowanie własne Według opracowanych prognoz zu życie energii w gminie Rokiciny wzro śnie do 2020 roku do warto ści 467 537,57 MWh (o 18 %). Główn ą grup ą generuj ącą ten wzrost b ędzie sektor transportu, który stanowi 49% całkowitego zu życia energii. Wynika to bezpo średnio ze zu życia energii w ruchu tranzytowy, a tym samym układu drogowego na terenie gminy. Przez gmin ę przebiegaj ą dwie drogi wojewódzkie nr 716 i nr 713 o łącznej długo ści 22,17 km, które generuj ą wzmo żony ruch tranzytowy.

Tabela 31 Prognoza zu życia energii do 2020 r. Zu życie energii Sektor Wzrost/ redukcja MWh/rok energii od 2010 2010 2014 2020 % 3 122,68 2 623,27 2 183,83 -30% Obiekty publiczne 177 393,87 180 388,62 176 107,99 -1% Obiekty mieszkalne Transport 163 764,53 185 662,63 227 933,51 39% Oświetlenie 365,26 365,26 365,26 0% Usługi, handel, przemysł 52 118,71 58 473,54 60 946,98 17% Suma 396 765,04 427 513,32 467 537,57 18% Źródło: opracowanie własne

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 95

Rysunek 46 Struktura zu życia energii w Gminie Rokiciny w 2020 r. Źródło: opracowanie własne

Rysunek 47 Struktura zmian zu życia energii do 2020 r. Źródło: opracowanie własne

Prognozowany spadek zu życia energii w sektorze mieszkalnictwa wyniesie około 1% w stosunku do 2010 r. i wynika ć b ędzie z planowanych działa ń termomodernizacyjnych.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 96

Według prognozy w sektorze budynków u żyteczno ści publicznej zu życie energii ko ńcowej spadnie o 30 %, co jest wynikiem przeprowadzonych i zaplanowanych działa ń termomodernizacyjnych, uj ętych w strategii krótkoterminowej.

Rysunek 48 Procentowa struktura zmian zu życia energii w 2020 r. w stosunku do 2010 r. Źródło: opracowanie własne Całkowite zu życie energii finalnej w gminie Rokiciny w 2020 r. wzro śnie o około 18% i wyniesie 467 537,57 MWh, co w przeliczeniu na jednego mieszka ńca wg prognozy ludno ści na 2020 r.) wyniesie 74,16 MWh.

Prognozuje si ę wzrost emisji CO 2. Wzrost emisji CO2 w 2020 r. w stosunku do 2010 r. wyniesie około 12%. Poni żej przedstawiono prognozowan ą emisj ę CO 2 w rozbiciu na poszczególne sektory. Tabela 32 Prognoza emisji CO2 do 2020 r. Emisja CO 2 Wzrost/ redukcja Sektor Mg emisji od 2010 2010 2014 2020 % Obiekty publiczne 1 431,42 1 224,60 1 069,04 -25% Obiekty mieszkalne 70 112,72 70 610,70 69 278,29 -1% Transport 42 086,05 47 708,90 58 561,84 39% Oświetlenie 435,02 435,02 435,02 0% Usługi, handel, przemysł 27 485,94 28 539,46 29 746,69 8% Suma 141 551,15 148 518,69 159 090,88 12% Źródło: opracowanie własne

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 97

Rysunek 49 Struktura emisji CO2 w Gminie Rokiciny w 2020 r. Źródło: opracowanie własne

W 2020 roku sektorem charakteryzuj ącym si ę najwy ższ ą emisj ą CO 2 będzie sektor obiektów mieszkalnych (43%). Według prognozy w 2020 r. sektor transportu będzie posiadał drugi co do wielko ści najwi ększy udział w emisji CO 2 na terenie gminy (ok. 37%).

Rysunek 50 Struktura zmian emisji CO2 do 2020 r. Źródło: opracowanie własne W ci ągu 10 lat emisja z sektora mieszkaniowego spadnie o 1%. Wi ększy spadek emisji

CO 2 nast ąpi w sektorze budynków u żyteczno ści publicznej.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 98

Rysunek 51 Procentowa struktura zmian emisji CO 2 w 2020 r w stosunku do 2010 r. Źródło: opracowanie własne

Odnawialne źródła energii Od 2011 roku w Rokicinach zainstalowano 33 kolektory słoneczne, produkuj ące energi ę w ilo ści 82,50 MWh/rok. Zgodnie z planem działania do 2020 roku ilo ść instalacji OZE ulegnie zwi ększeniu, gdy ż planowany jest monta ż paneli fotowoltaicznych na budynkach mieszkalnych i budynku użyteczno ści publicznej.

Tabela 33 Prognoza wykorzystania energii z odnawialnych źródeł do 2020 r. Produkcja energii ze źródeł odnawialnych

MWh/rok Odnawialne źródło energii 2010 2020 Kolektory słoneczne 0,00 82,50 Panele Fotowoltaiczne 0,00 119,21 SUMA 0,00 201,71 Źródło: opracowanie własne

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 99

10 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

Szereg obiektywnych czynników zewn ętrznych pozwala stwierdzi ć, że pełna realizacja Planu będzie trudna bez wsparcia finansowego planowanych zada ń inwestycyjnych.

Co prawda władze Gminy nie mog ą narzuci ć mieszka ńcom obowi ązku wymiany źródeł ogrzewania, mog ą ich jednak do tego zach ęca ć. Pozwalaj ą na to znowelizowane przepisy (m.in. ustawa – prawo ochrony środowiska), które umo żliwi ą, by takie przedsi ęwzi ęcia, jak wymiana i modernizacja kotłów, były dofinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

10.1 Środki krajowe

WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W ŁOD ŹI

Programy, finansowane przez WFO ŚiGW w Łodzi są skierowane do samorz ądów terytorialnych w celu umo żliwienia realizacji zada ń maj ących na celu popraw ę stanu powietrza atmosferycznego oraz promowania odnawialnych źródeł energii. Zadania te s ą realizowane z korzy ści ą dla pojedynczego mieszka ńca, jak i dla całej gminy/miasta oraz terenu województwa. Niniejsze opracowanie stanowi ć mo że jeden z załączników do wniosku do WFO ŚiGW w Łodzi o ubieganie si ę o dofinansowanie zada ń uj ętych w Planie.

NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ

Jako priorytetowe traktuje si ę w szczególno ści te przedsi ęwzi ęcia, których realizacja wynika z konieczno ści wypełnienia zobowi ąza ń Polski wobec Unii Europejskiej. Zgodnie z „List ą priorytetowych programów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, planowanych do finansowania w roku 2014” Fundusz dofinansowuje nast ępuj ące zadania: 5. Ochrona klimatu 5.1. Program dla przedsi ęwzi ęć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 100

5.2. Współfinansowanie opracowania programów ochrony powietrza i planów działania. 5.3. System zielonych inwestycji (GIS - Green Investment Scheme). 5.4. Efektywne wykorzystanie energii. 5.5. Współfinansowanie IX osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywno ść energetyczna. 5.6. Realizacja przedsi ęwzięć finansowanych ze środków pochodz ących z darowizny rz ądu Królestwa Szwecji. 5.7. Inteligentne sieci energetyczne.

5.8. Likwidacja niskiej emisji wspieraj ąca wzrost efektywno ści energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii.

Program 3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Cz ęść 4) Prosument - linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i monta ż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii”

Program Prosument ma na celu promowanie nowych technologii OZE oraz postaw prosumenckich (podniesienie świadomo ści inwestorskiej i ekologicznej), a tak że rozwój rynku dostawców urz ądze ń i instalatorów oraz zwi ększenie liczby miejsc pracy w tym sektorze. Program stanowi ć b ędzie kontynuacj ę i rozszerzenie ko ńcz ącego si ę w 2014 r. programu „Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. Cz ęść 3) Dopłaty na cz ęś ciowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i monta ż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych”. W dniu 27 marca 2014 r. Rada Nadzorcza NFO ŚiGW przyj ęła rozszerzenie programu priorytetowego o Cz ęść 4 c) przewidzian ą do realizacji poprzez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Uprawomocnienie decyzji Rady Nadzorczej w zakresie pkt. 1.5.4 w Cz ęś ci 4 a) i pkt.1.10 w Cz ęś ci 4 b) oraz Cz ęś ci 4 c) programu priorytetowego nast ąpi w dniu 12 kwietnia 2014 r. Dofinansowanie przedsi ęwzi ęć obejmie zakup i monta ż nowych instalacji i mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii do produkcji: • energii elektrycznej lub • ciepła i energii elektrycznej (poł ączone w jedna instalacj ę lub oddzielne instalacje w budynku),

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 101

dla potrzeb budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wielorodzinnych, w tym dla wymiany istniej ących instalacji na bardziej efektywne i przyjazne środowisku. Beneficjentami programu b ędą osoby fizyczne, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe oraz jednostki samorz ądu terytorialnego.

Efektem ekologicznym programu b ędzie coroczne ograniczenie emisji CO 2 w wysoko ści 165 000 Mg oraz roczna produkcja energii z odnawialnych źródeł 360 000 MWh. Bud żet programu wynosi 600 mln zł na lata 2014-2020 z mo żliwo ści ą zawierania umów kredytu do 2018r. Finansowane b ędą instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła wykorzystuj ące: • źródła ciepła opalane biomas ą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt, • systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe, oraz układy mikrokogeneracyjne (w tym mikrobiogazownie) o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe.

Podstawowe zasady udzielania dofinansowania: • po życzka/kredyt preferencyjny wraz z dotacj ą ł ącznie do 100% kosztów kwalifikowanych instalacji, • dotacja w wysoko ści 20% lub 40% dofinansowania (15% lub 30% po 2015 r.), • maksymalna wysoko ść kosztów kwalifikowanych 100 tys. zł - 450 tys. zł, w zale żno ści od rodzaju beneficjenta i przedsi ęwzi ęcia, • okre ślony maksymalny jednostkowy koszt kwalifikowany dla ka żdego rodzaju instalacji, • oprocentowanie po życzki/kredytu: 1%, • maksymalny okres finansowania po życzk ą/kredytem: 15 lat. • wykluczenie mo żliwo ści uzyskania dofinansowania kosztów przedsi ęwzi ęcia z innych środków publicznych

Program 3.2. Poprawa efektywno ści energetycznej Cz ęść 4) Inwestycje energooszcz ędne w małych i średnich przedsi ębiorstwach

Celem programu jest ograniczenie zu życia energii w wyniku realizacji inwestycji w zakresie efektywno ści energetycznej i zastosowania odnawialnych źródeł energii w sektorze małych i średnich przedsi ębiorstw. W rezultacie realizacji programu nast ąpi zmniejszenie emisji CO 2.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 102

Rodzaje przedsi ęwzi ęć : • przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne słu żą ce poprawie efektywno ści energetycznej, polegaj ące na zakupie urz ądze ń wymienionych na Li ście Kwalifikowalnych Maszyn i Urz ądze ń (List of Eligible Materials and Equipment, LEME) – lista urz ądze ń jest publikowana na stronie www.nfosigw.gov.pl. Dotyczy przedsi ęwzi ęć , których finansowanie w formie kredytu z dotacj ą nie przekracza 250 000 euro, stanowi ących równowarto ść polskich złotych według średniego kursu NBP z dnia podpisania umowy kredytowej. • przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne w popraw ę efektywno ści energetycznej, bazuj ące na rozwi ązaniach indywidualnych i osi ągaj ące min. 20% oszcz ędno ści energii. Finansowanie w formie kredytu z dotacj ą tego rodzaju przedsi ęwzi ęcia nie mo że przekroczy ć 1 000 000 euro. • przedsi ęwzi ęcia polegaj ące na termomodernizacji budynku/ów pozostaj ących w dysponowaniu beneficjenta, w wyniku której zostanie osi ągni ęte minimum 30% oszcz ędno ści energii. Finansowanie w formie kredytu z dotacj ą tego rodzaju przedsi ęwzi ęcia nie mo że przekroczy ć 1 000 000 euro. • inwestycje polegaj ące na zastosowaniu odnawialnych źródeł energii, w tym m. in. fotowoltaiki, w istniej ących obiektach wykorzystuj ących konwencjonalne źródła energii. Finansowanie w formie kredytu z dotacj ą tego rodzaju przedsi ęwzi ęcia nie mo że przekroczy ć 1 000 000 euro.

Tryb składania wniosków

Nabór wniosków o dotacje NFO ŚiGW wraz z wnioskami o kredyt prowadzony jest w trybie ci ągłym. Wnioski składane s ą w bankach, które zawarły umow ę o współpracy z NFO ŚiGW.

Beneficjenci

Zarejestrowane w Polsce mikroprzedsi ębiorstwa, małe i średnie przedsi ębiorstwa (zwane dalej M ŚP), tj. przedsi ębiorstwa zatrudniaj ące mniej ni ż 250 pracowników, których roczne obroty nie przekraczaj ą 50 mln EURO lub aktywa nie przekraczaj ą warto ści 43 mln EURO oraz spełniaj ące pozostałe warunki okre ślone w definicji mikro, małych i średnich przedsi ębiorstw zawartej w zał ączniku I do rozporz ądzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 103

Forma dofinansowania • dotacje na cz ęś ciowe spłaty kapitału kredytów udzielane s ą w ramach limitu przyznanego bankowi przez NFO ŚiGW. • bank ustanawia zabezpieczenie udzielonego kredytu z dotacj ą. Bank gwarantuje zwrot środków z dotacji na rzecz NFO ŚiGW w przypadkach okre ślonych w umowie o współpracy zawartej mi ędzy NFO ŚiGW i bankiem. • warunki współpracy, w tym tryb i terminy przekazywania bankom przez NFO ŚiGW środków na dotacje na cz ęś ciowe spłaty kapitału kredytów szczegółowo okre ślaj ą umowy o współpracy zawarte przez NFO ŚiGW z bankami. monitorowanie i kontrol ę prawidłowo ści realizacji przedsi ęwzi ęcia i wykorzystania środków z kredytu z dotacj ą przeprowadza bank. w przypadku gdy dotacja stanowi pomoc publiczn ą, bank jako podmiot udzielaj ący pomocy publicznej realizuje obowi ązki zwi ązane z jej udzielaniem.

Program 3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. Cz ęść 1) BOCIAN - Rozproszone, odnawialne źródła energii

Ograniczenie lub unikni ęcie emisji CO 2 poprzez zwi ększenie produkcji energii z instalacji wykorzystuj ących odnawialne źródła energii.

Rodzaje przedsi ęwzi ęć Budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji odnawialnych źródeł energii o mocach mieszcz ących si ę w nast ępuj ących przedziałach:

Tabela 34 Rodzaje przedsi ęwzi ęć z zakresu odnawialnych źródeł energii Lp. Rodzaj przedsi ęwzi ęcia Moc Moc minimalna maksymalna 1. Elektrownie wiatrowe 3MWe 2. Systemy fotowoltaiczne 200kWp 1MWp 3. Pozyskiwanie energii z wód geotermalnych 5MWt 20MWt 4. Małe elektrownie wodne 5MW 5. Źródła ciepła opalane biomas ą 20MWt

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 104

6. Biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem 300kWe 2MWe biogazu rolniczego Instalacje wytwarzania biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpo średniej 7. Wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej 5MWe kogenarcji na biomasę Źródło: NFO ŚiGW- Program Priorytetowy „BOCIAN”

Terminy i sposób składania wniosków 1) Nabór wniosków odbywa si ę w trybie ci ągłym. 2) Ogłoszenia naborów z podaniem terminów składania wniosków b ędą zamieszczone na stronie www.nfosigw.gov.pl.

Dofinansowanie w formie po życzki. Intensywno ść dofinansowania dla poszczególnych rodzajów przedsi ęwzi ęć , o których w tabeli 1 wynosi: 1. elektrownie wiatrowe – do 30 %, 2. systemy fotowoltaiczne – do 75 %, 3. pozyskiwanie energii z wód geotermalnych – do 50 %, 4. małe elektrownie wodne – do 50 %, 5. źródła ciepła opalane biomas ą – do 30 %, 6. biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu rolniczego oraz instalacji wytwarzania biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpo średniej – do 75%, 7. wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na biomas ę – do 75%; kosztów kwalifikowanych przedsi ęwzi ęcia;

Beneficjenci Przedsi ębiorcy w rozumieniu art. 43 (1) Kodeksu cywilnego podejmuj ący realizacj ę przedsi ęwzi ęć z zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO

O premi ę termomodernizacyjn ą mog ą si ę ubiega ć wła ściciele lub zarz ądcy: • budynków mieszkalnych, • budynków zbiorowego zamieszkania,

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 105

• budynków u żyteczno ści publicznej stanowi ących własno ść jednostek samorz ądu terytorialnego i wykorzystywanych przez nie do wykonywania zada ń publicznych, • lokalnej sieci ciepłowniczej, • lokalnego źródła ciepła.

Premia nie przysługuje jednostkom bud żetowym i zakładom bud żetowym.

Z premii mog ą korzysta ć wszyscy Inwestorzy, bez wzgl ędu na status prawny, a wi ęc np.: osoby prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), jednostki samorz ądu terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby fizyczne, w tym wła ściciele domów jednorodzinnych.

Premia termomodernizacyjna przysługuje w przypadku realizacji przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych, których celem jest: • zmniejszenie zu życia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody u żytkowej w budynkach mieszkalnych, zbiorowego zamieszkania oraz budynkach stanowi ących własno ść jednostek samorz ądu terytorialnego, które słu żą do wykonywania przez nie zada ń publicznych, • zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do w/w budynków - w wyniku wykonania przył ącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, • zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilaj ących je lokalnych źródłach ciepła, • całkowita lub cz ęś ciowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji - z obowi ązkiem uzyskania okre ślonych w ustawie oszcz ędno ści w zu życiu energii.

Premia termomodernizacyjna wymaga oszcz ędno ści: 1. Budynki w których modernizujemy system grzewczy – co najmniej 10% energii, 2. Budynki w których po 1984 przeprowadzono modernizacj ę systemu grzewczego – co najmniej 15% energii, 3. Pozostałe budynki – co najmniej 25% energii, 4. Lokalne źródła ciepła i sieci ciepłownicze – co najmniej 25% energii, 5. Przył ącza techniczne do scentralizowanego źródła ciepła – co najmniej 20% kosztów.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 106

Zmiana konwencjonalnego źródła na niekonwencjonalne lub wysokosprawnej Kogeneracji bez wzgl ędu na oszcz ędno ści.

Warunkiem kwalifikacji przedsi ęwzi ęcia jest przedstawienie audytu energetycznego i jego pozytywna weryfikacja przez BGK.

Od dnia 19 marca 2009 r. warto ść przyznawanej premii termomodernizacyjnej wynosi 20% wykorzystanego kredytu, nie wi ęcej jednak ni ż 16% kosztów poniesionych na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjnego i dwukrotno ść przewidywanych rocznych oszcz ędno ści kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego.

Podstawowym warunkiem formalnym ubiegania si ę o premi ę jest przedstawienie audytu energetycznego. Audyt taki powinien by ć doł ączony do wniosku o przyznanie premii składanego wraz z wnioskiem kredytowym w banku kredytuj ącym.

Bank Ochrony Środowiska

Dla beneficjentów indywidualnych BO Ś oferuje kredyty z dopłat ą z WFO ŚiGW, NFO ŚiGW, kredyty na urz ądzenia i wyroby słu żą ce ochronie środowiska, kredyty termomodernizacyjne i remontowe, kredyty na zaopatrzenie wsi w wod ę.

Kredyt na urz ądzenia ekologiczne

Kredyt na zakup i monta ż wyrobów i urz ądze ń słu żą cych ochronie Środowiska. W tej grupie mieszcz ą si ę takie produkty jak: kolektory słoneczne, pompy ciepła, rekuperatory, przydomowe oczyszczalnie ścieków, systemy docieple ń budynków i wiele innych.

Beneficjenci

Klienci indywidualni, , mikroprzedsi ębiorstwa, wspólnoty mieszkaniowe.

Maksymalna kwota kredytu wynosi do 100% kosztów zakupu i kosztów monta żu, przy czym koszty monta żu mog ą by ć kredytowane w jednym z poni ższych przypadków − gdy Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocze śnie Wykonawc ą − gdy Wykonawca jest jednostk ą autoryzowan ą przez Sprzedawc ę, z którym Bank podpisał porozumienie

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 107

− gdy Bank podpisał z Wykonawc ą porozumienie dotycz ące monta żu urz ądze ń i wyrobów zakupionych wył ącznie na zasadach obowi ązuj ących dla niniejszego produktu.

Okres kredytowania do 8 lat.

Kredyt Ekomonta ż

Kredyt Ekomonta ż daje szans ę na sfinansowanie do 100% kosztów netto zakupu i/lub monta żu urz ądze ń tj.: kolektory słoneczne, pompy ciepła, rekuperatory, systemu docieple ń budynków i wiele innych. Okres kredytowania mo że si ęga ć nawet 10 lat.

Beneficjenci

Jednostki samorz ądu terytorialnego, spółki komunalne, spółdzielnie mieszkaniowe, du że, średnie i małe przedsi ębiorstwa.

Słoneczny Ekokredyt

Słoneczny Ekokredyt daje szans ę na sfinansowanie do 45% kosztów inwestycji z dotacji ze środków NFOSiGW, polegaj ącej na zakupie i monta żu kolektorów słonecznych.

Beneficjenci

Klienci indywidualni, wspólnoty mieszkaniowe)

Ze wzgl ędu na wyczerpanie limitu środków NFO ŚiGW na dotacje, Bank Ochrony Środowiska S.A. zako ńczył przyjmowanie wniosków o kredyty na zakup i monta ż kolektorów słonecznych.

Kredyt we współpracy WFOŚiGW

Oferta kredytowa jest zró żnicowana w zale żno ści od województwa, w którym realizowana jest inwestycja .

Informacje o kredytach preferencyjnych udzielanych we współpracy z WFO ŚiGW udzielane są bezpo średnio w placówkach banku.

Kredyt EnergoOszcz ędny

Przedmiotem, kredytowania s ą inwestycje prowadz ące do ograniczenia zu życia energii elektrycznej, a w tym:

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 108

• wymiana i/lub modernizacja, w tym rozbudowa, o świetlenia ulicznego, • wymiana i/lub modernizacja o świetlenia wewn ętrznego i zewn ętrznego obiektów użyteczności publicznej, przemysłowych, usługowych itp., • wymiana przemysłowych silników elektrycznych, • wymiana i/lub modernizacja d źwigów, w tym d źwigów osobowych w budynkach mieszkalnych, • modernizacja technologii na mniej energochłonn ą, • wykorzystanie energooszcz ędnych wyrobów i urz ądze ń w nowych instalacjach, • inne przedsi ęwzi ęcia słu żą ce oszcz ędno ści energii elektrycznej.

Warunki finansowania wynosz ą do 100% kosztu inwestycji dla samorz ądów, z mo żliwo ści ą refundacji kosztów audytu energetycznego i do 80% kosztu inwestycji dla pozostałych kredytobiorców. Okres kredytowania do 10 lat.

Beneficjenci

Mikroprzedsi ębiorcy i wspólnoty mieszkaniowe.

Kredyt EKOoszcz ędny

Kredyt EKOoszcz ędny daje mo żliwo ść obni żenia zu życia energii, wody i surowców wykorzystywanych przy produkcji. Mo żesz zmniejszy ć koszty zwi ązane ze składowaniem odpadów, oczyszczaniem ścieków i uzdatnianiem wody. Finansowanie realizowanych przedsi ęwzi ęć , o charakterze proekologicznym dla samorz ądów do 100% kosztów inwestycji, dla pozostałych 80% kosztów;

Beneficjenci

Samorz ądy, przedsi ębiorstwa, spółdzielnie mieszkaniowe.

Kredyt z klimatem

Kredyt z klimatem daje szans ę na sfinansowanie szeregu inwestycji słu żą cych poprawie efektywno ści energetycznej. Maksymalny udział w finansowaniu projektów wynosi 85% kosztu inwestycji, jednak nie wi ęcej ni ż 1.000.000 EUR lub równowarto ść w PLN

Okres kredytowania: do 10 lat, ustalany w zale żno ści od planowanego okresu realizacji.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 109

Przedmiotem inwestycji mog ą by ć: 1. Działania w obszarze efektywno ści energetycznej: • modernizacja indywidualnych systemów grzewczych w budynkach mieszkalnych i obiektach wielkopowierzchniowych, • modernizacja małych sieci ciepłowniczych, • prace modernizacyjne budynków, polegaj ące na ich dociepleniu (np. docieplenie elewacji zewn ętrznej, dachu, wymiana okien), wymianie o świetlenia b ądź instalacji efektywnego systemu wentylacji lub chłodzenia, • monta ż instalacji odnawialnej energii w istniej ących budynkach lub obiektach przemysłowych (piece biomasowe, kolektory słoneczne, pompy ciepła, panele fotowoltaiczne, dopuszcza si ę integracj ę OZE z istniej ącym źródłem ciepła lub jego zamian ę na OZE), • likwidacja indywidualnego źródła ciepła i podł ączenie budynku do sieci miejskiej, • wymiana nieefektywnego o świetlenia ulicznego, • instalacja urz ądze ń zwi ększaj ących efektywno ść energetyczn ą, • instalacja jednostek kogeneracyjnych lub trigeneracji, 2. Budowa systemów OZE.

Kredyt EKOodnowa

Przedsi ęwzi ęcia, maj ące na celu zwi ększenie warto ści maj ątku trwałego przez realizacj ę inwestycji przyjaznych środowisku (w tym wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, termomodernizacja obiektów usługowych i przemysłowych, unieszkodliwianie wyrobów zawieraj ących azbest; - mo żliwo ść ł ączenia ró żnych źródeł finansowania np. kredyt mo że współfinansowa ć projekty wsparte środkami z UE

Kwota kredytu do 85 % warto ści kredytowanego przedsi ęwzi ęcia, jednak nie wi ęcej ni ż 250.000 EUR lub równowarto ść w PLN.

Okres finansowania do 10 lat, ustalany w zale żno ści od planowanego okresu realizacji inwestycji oraz oceny zdolno ści kredytowej Klienta.

Kredyt inwestycyjny NIB

Kredyt inwestycyjny NIB (ze środków Nordyckiego Banku Inwestycyjnego) umo żliwia rozło żenie kosztów inwestycji w czasie.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 110

Cel inwestycji do poprawa środowiska naturalnego w Polsce w trzech strategicznych sektorach zwi ązanych z ochron ą powietrza atmosferycznego, ochron ą wód i gospodark ą wodno-ściekow ą oraz gospodark ą odpadami komunalnymi.

Przedmiotem inwestycji mog ą by ć: • projekty zwi ązane z gospodark ą wodno-ściekow ą, których celem jest redukcja oddziaływania na środowisko • projekty, których celem jest zmniejszenie oddziaływania rolnictwa na środowisko • projekty dotycz ące gospodarki stałymi odpadami komunalnymi • wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii • termomodernizacja, remont istniej ących budynków, o ile przyczyni si ę do redukcji emisji do powietrza i poprawiaj ą efektywno ść energetyczn ą budynku b ądź polegaj ą na zamianie paliw kopalnych na energi ę ze źródeł odnawialnych.

Okres finansowania od 3 lat, nie dłu żej ni ż do 30 maja 2019 r. Maksymalny udział NIB w finansowaniu projektu wynosi 50%.

10.2 Środki europejskie

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2014-2020

W ramach Programu zdefiniowano XII osi priorytetowych:

• Oś priorytetowa I- Badania, rozwój i komercjalizacja wiedzy, • Oś priorytetowa II- Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka, • Oś priorytetowa III- Transport, • Oś priorytetowa IV- Gospodarka niskoemisyjna, • Oś priorytetowa V- Ochrona Środowiska, • Oś priorytetowa VI- Rewitalizacja i potencjał endogeniczny regionu, • Oś priorytetowa VII- Infrastruktura dla usług społecznych, • Oś priorytetowa VIII- Zatrudnienie, • Oś priorytetowa IX- Wł ączenie społeczne, • Oś priorytetowa X- Adaptacyjno ść pracowników i przedsi ębiorstw w regionie, • Oś priorytetowa XI- Edukacja, kwalifikacje, umiej ętno ści • Oś priorytetowa XII- Pomoc techniczna.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 111

Z punktu widzenia Planu gospodarki niskoemisyjnej najistotniejsze s ą zapisy zawarte w IV osi priorytetowej- Gospodarka niskoemisyjna:

2.A.4 (IV-4.a.) Priorytet inwestycyjny 4.a. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych.

Realizacja priorytetu pozwoli na wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym województwa łódzkiego, co przyczyni si ę do poprawy efektywno ści wykorzystania i oszcz ędzania zasobów surowców energetycznych oraz poprawy stanu środowiska poprzez redukcj ę emisji zanieczyszcze ń do atmosfery, gleby i wód oraz redukcj ę ilo ści wytwarzanych odpadów. Zaplanowane inwestycje pozwol ą na zwi ększenia bezpiecze ństwa energetycznego województwa łódzkiego, a w szczególno ści przyczyni ą si ę do poprawy zaopatrzenia w energi ę na terenach o słabo rozwini ętej infrastrukturze energetycznej. Ponadto wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych cechuje si ę niewielk ą lub zerow ą emisj ą gazów cieplarnianych i zanieczyszcze ń, co zapewnia pozytywne efekty ekologiczne. Interwencje prowadzone przy pomocy środków europejskich dotycz ące OZE podporz ądkowane b ędą nadrz ędnemu celowi, okre ślonemu dla Polski w ramach tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego, zgodnie z którym udział energii ze źródeł odnawialnych w zu życiu energii finalnej ma wynie ść 15% w roku 2020 w skali kraju.

2.A.4 (IV-4.c.) Priorytet inwestycyjny 4.c. Wspieranie efektywno ści energetycznej, inteligentnego zarz ądzania energi ą i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym.

Interwencja zwi ązana z gospodark ą niskoemisyjn ą wpisuje si ę w realizacj ę polityki klimatycznej UE – polityki ograniczenia gazów cieplarnianych. Zgodnie z układem celów tematycznych Polityki Spójno ści przyj ętym na poziomie UE, okre ślenie „gospodarka niskoemisyjna” odnosi si ę do emisji CO2 Projekty przewidziane w ramach priorytetu przyczyni ą si ę do budowy bardziej konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej województwa łódzkiego, która w wydajny, zrównowa żony sposób wykorzystuje zasoby i zmniejsza emisj ę zanieczyszcze ń. Najwi ększy potencjał w zakresie oszcz ędno ści energii identyfikowany jest w budynkach, w zwi ązku z tym wsparcie skoncentrowane będzie na ich gł ębokiej modernizacji energetycznej. Ponadto bardzo wa żna jest świadomo ść społecze ństwa w zakresie mo żliwo ści podejmowania ró żnych działa ń mog ących przyczyni ć si ę do eliminacji

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 112

lub znacznego ograniczenia źródeł powstawania zwi ększonego zapotrzebowania na energi ę. Do działa ń w tym zakresie zaliczy ć nale ży wdra żanie rozwi ąza ń technologicznych ograniczaj ących zu życie energii poprzez wykonywanie gł ębokiej modernizacji energetycznej budynków, zwłaszcza u żyteczno ści publicznej i wielorodzinnych budynków mieszkalnych, celem zwi ększenia ich efektywno ści energetycznej. Realizacja przedsi ęwzi ęć przyczyni si ę do poprawy systemu racjonalizacji użytkowania i wytwarzania energii w budynkach oraz pozwoli na zmniejszenie zu życia w ęgla, co przeło ży si ę na znaczne obni żenie emisji zanieczyszcze ń powietrza powoduj ących powstawanie zjawiska tzw. niskiej emisji.

2.A.4 (IV-4.e.) Priorytet inwestycyjny 4.e. Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególno ści dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównowa żonej multimodalnej mobilno ści miejskiej i działa ń adaptacyjnych maj ących oddziaływanie łagodz ące na zmiany klimatu.

Inwestycje planowane w ramach priorytetu powinny przyczyni ć si ę do obni żenia zu życia energii oraz redukcji zanieczyszcze ń powietrza, zwi ązanych szczególnie z nisk ą emisj ą. Ich realizacja b ędzie wynika ć z planów gospodarki niskoemisyjnej, które maj ą na celu wskazanie sposobów wypełnienia obowi ązków wynikaj ących ze zobowi ąza ń, okre ślonych w pakiecie klimatyczno - energetycznym. Realizacja inwestycji przyczyni si ę do redukcji emisji gazów cieplarnianych, redukcji zu życia energii, a tak że wzrostu udziału zu życia energii z odnawialnych źródeł. W wyniku realizacji projektów powinna nast ąpi ć poprawa efektywno ści dystrybucji ciepła do odbiorców, co w znacznym stopniu spowoduje ograniczenie emisji dwutlenku węgla oraz zwi ększy efektywno ść energetyczn ą. Ponadto realizacja priorytetu wpłynie na racjonalizacj ę rozproszonych systemów gospodarowania energi ą i ciepłem użytkowym oraz oszcz ędno ści ą w zu życiu energii pierwotnej. Realizowane przedsi ęwzi ęcia wpłyn ą na ograniczenie emisyjno ści gospodarki, a tym samym na popraw ę jako ści powietrza.

W ramach priorytetu s ą planowane inwestycje zwi ązane z modernizacj ą źródeł ciepła, zmniejszeniem awaryjno ści systemu ciepłowniczego oraz oszcz ędno ści ą energii. W wyniku realizacji projektów z zakresu budownictwa o znacznie podwy ższonych parametrach energetycznych oraz projektów dotycz ących sieci ciepłowniczych nast ąpi ograniczenie strat ciepła, co powinno doprowadzi ć do ograniczenia poziomu kosztów eksploatacyjnych.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 113

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO NA LATA 2014- 2020

POIi Ś 2014-2020 kontynuuje główne kierunki inwestycji okre ślone w jego poprzedniku – POIi Ś 2007-2013. Dotycz ą one przede wszystkim rozwoju infrastruktury technicznej kraju w najwa żniejszych sektorach gospodarki. Głównym źródłem finansowania POIi Ś 2014-2020 jest Fundusz Spójno ści (FS), którego podstawowym celem jest wspieranie rozwoju europejskich sieci transportowych oraz ochrony środowiska w krajach UE. Dodatkowo przewiduje si ę wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR).

W ramach Programu okre ślono 10 osi priorytetowych, finansowanych z Funduszu Spójno ści i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Najwa żniejsze priorytety dla realizacji Planu zostały uj ęte w wymienionych punktach:

I. OŚ PRIORYTETOWA- Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki

W ramach osi realizowane b ędą nast ępuj ące priorytety:

• wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych; • promowanie efektywno ści energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsi ębiorstwach ; • wspieranie efektywno ści energetycznej, inteligentnego zarz ądzania energi ą i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym; • rozwijanie i wdra żanie inteligentnych systemów dystrybucji działaj ących na niskich i średnich poziomach napi ęcia; promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególno ści dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównowa żonej multimodalnej mobilno ści miejskiej i działa ń adaptacyjnych maj ących oddziaływanie łagodz ące na zmiany klimatu; • promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło u żytkowe. III. OŚ PRIORYTETOWA- Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego

W ramach osi realizowane b ędą nast ępuj ące priorytety:

• wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T;

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 114

• rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obni żonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródl ądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, poł ącze ń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania zrównowa żonej mobilno ści regionalnej i lokalnej. VI. OŚ PRIORYTETOWA- Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach

W ramach osi realizowane b ędzie realizowane promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególno ści dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównowa żonej multimodalnej mobilno ści miejskiej i działa ń adaptacyjnych maj ących oddziaływanie łagodz ące na zmiany klimatu.

VII. OŚ PRIORYTETOWA- Poprawa bezpiecze ństwa energetycznego

W ramach osi realizowane b ędzie realizowane zwi ększenie efektywno ści energetycznej i bezpiecze ństwa dostaw poprzez rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii oraz poprzez integracj ę rozproszonego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 115

Spis Tabel

Tabela 1 Liczba podmiotów działaj ących na terenie gminy Rokiciny z podziałem na kategorie PKD ...... 20

Tabela 2 Charakterystyka sieci wodoci ągowej na terenie gminy ...... 22

Tabela 3 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie gminy ...... 23

Tabela 4 Wykaz stacji transformatorowych na terenie gminy Rokiciny ...... 29

Tabela 5 Zestawienie punktów świetlnych na terenie gminy Rokiciny ...... 32

Tabela 6 Zasoby wiatru w Polsce...... 51

Tabela 7 Wła ściwo ści poszczególnych rodzajów biomasy...... 57

Tabela 8 Potencjał wykorzystania energii z biogazu ...... 60

Tabela 9 Wska źniki emisji dla stosowanych typów paliw na terenie gminy Rokiciny ...... 62

Tabela 10 Zu życie energii w obiektach publicznych w podziale na poszczególne no śniki energii ...... 65

Tabela 11 Roczna emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem poszczególnych no śników energii w obiektach u żyteczno ści publicznej ...... 67

Tabela 12 Zu życie energii w sektorze budynków mieszkalnych w podziale na poszczególne no śniki energii ...... 68

Tabela 13 Roczna emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem poszczególnych no śników energii w sektorze mieszkalnictwa ...... 70

Tabela 14 Zu życie energii oraz emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem energii elektrycznej na potrzeby o świetlenia ulicznego ...... 71

Tabela 15 Pomiary nat ęż enia ruchu tranzytowego w 2010 r. i 2014 r...... 72

Tabela 16 Emisja CO 2 i zu życie energii w ruchu tranzytowym przez gmin ę Rokiciny w 2010 r...... 72

Tabela 17 Emisja CO2 i zu życie energii w ruchu tranzytowym przez gmin ę Rokiciny w 2014 r...... 73

Tabela 18 Pojazdy zarejestrowane na koniec 2010 r. i 2014 r. na terenie gminy Rokiciny .... 74

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 116

Tabela 19 Emisja CO 2 i zu życie energii w ruchu lokalnym w gminie Rokiciny w 2010 r...... 74

Tabela 20 Emisja CO2 i zu życie energii w ruchu lokalnym w gminie Rokiciny w 2014 r. .... 75

Tabela 21 Zu życie energii w sektorze handlu, usług i przemysłu w podziale na poszczególne no śniki energii ...... 77

Tabela 22 Roczna emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem poszczególnych no śników energii w sektorze handlu, usług i przemysłu ...... 78

Tabela 23 Zu życie energii ko ńcowej w poszczególnych sektorach odbiorców w roku 2010 . 79

Tabela 24 Emisja CO 2 zwi ązana z wykorzystaniem energii w poszczególnych sektorach odbiorców w roku 2010 i 2014 ...... 81

Tabela 25 Zu życie energii ko ńcowej dla poszczególnych paliw w roku 2010 i 2014 ...... 82

Tabela 26 Emisja CO2 zwi ązana z wykorzystaniem energii w poszczególnych sektorach odbiorców w roku 2010 i 2014 ...... 84

Tabela 27 Planowane działania do 2020 roku ...... 90

Tabela 28 Prognoza ludno ści do 2020 r...... 93

Tabela 29 Prognoza powierzchni mieszka ń do 2020 r...... 94

Tabela 30 Struktura podmiotów gospodarki narodowej ...... 94

Tabela 31 Prognoza zu życia energii do 2020 r...... 95

Tabela 32 Prognoza emisji CO2 do 2020 r...... 97

Tabela 33 Prognoza wykorzystania energii z odnawialnych źródeł do 2020 r. ……………..99

Tabela 34 Rodzaje przedsi ęwzi ęć z zakresu odnawialnych źródeł energii ...... 104

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 117

Spis Rysunków

Rysunek 1 Poło żenie gminy Rokiciny ...... 15

Rysunek 2 Struktura u żytkowania terenów ...... 17

Rysunek 3 Liczba ludno ści gminy Rokiciny w latach 2010-2013 ...... 18

Rysunek 4 Podział ludno ści uwzgl ędniaj ąc zdolno ść do pracy – 2013 rok ...... 18

Rysunek 5 Struktura ludno ści według wieku ...... 19

Rysunek 6 Struktura zmian długo ści sieci wodoci ągowej na terenie gminy ...... 22

Rysunek 7 Struktura zmian długo ści sieci kanalizacyjnej na terenie gminy ...... 24

Rysunek 8 Obszar NATURA 2000 w odniesieniu do gminy Rokiciny ...... 26

Rysunek 9 Średnioroczne warto ści st ęż eń pyłu zawieszonego PM10 w województwie łódzkim w latach 2012- 2013 ...... 35

Rysunek 10 Rozmieszczenie średniorocznych warto ści st ęż enia benzo(a)pirenu w pyle PM10 w województwie łódzkim w latach 2012-2013 ...... 36

Rysunek 11 Rozkład przestrzenny pól imisji pyłu PM2,5 w województwie łódzkim w latach 2012-2013 ...... 37

Rysunek 12 Strefy oceny jako ści powietrza wg kryteriów ochrony zdrowia ...... 38

Rysunek 13 Obszary przekrocze ń średniej rocznej warto ści poziomu docelowego pyłu PM 10 w 2013 r...... 39

Rysunek 14 Obszary przekrocze ń średniej rocznej warto ści poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10 w 2013 r...... 40

Rysunek 15 Obszary przekrocze ń średniej rocznej warto ści poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 w 2013 r...... 41

Rysunek 16 Prognozowany przyrost mocy elektrycznych zainstalowanych w OZE w latach 2011-2020 w [MW], ...... 43

Rysunek 17 Rozkład sum nasłonecznienia na jednostki powierzchni poziomej, ...... 45

Rysunek 18 Mapa usłonecznienia Polski –średnie roczne sumy ( godziny), ...... 46

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 118

Rysunek 19 Potencjał rynkowy poszczególnych województw pod wzgl ędem wykorzystania kolektorów słonecznych do roku 2020, ...... 47

Rysunek 20 Symulacja wykorzystania kolektorów słonecznych, jako wspomagania układu c.w.u. dla wspomagania kotła w ęglowego, ...... 48

Rysunek 21 Energia wodna, ...... 50

Rysunek 22 Energia wiatru, ...... 52

Rysunek 23 Mapa lokalizacji głównych jednostek strukturalnych ...... 53

Rysunek 24 Zasada działania pompy ciepła, ...... 54

Rysunek 25 Obieg po średni pompy ciepła, ...... 55

Rysunek 26 Systematyka energetycznego wykorzystania biomasy,...... 56

Rysunek 27 Udział poszczególnych no śników energii wykorzystywanych w sektorze użyteczno ści publicznej ...... 66

Rysunek 28 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w budynkach użyteczno ści publicznej ...... 67

Rysunek 29 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze użyteczno ści publicznej ...... 68

Rysunek 30 Udział poszczególnych no śników energii wykorzystywanych w sektorze mieszkalnictwa ...... 69

Rysunek 31 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w budynkach użyteczno ści publicznej ...... 70

Rysunek 32 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze mieszkalnictwa ...... 71

Rysunek 33 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze transportu lokalnego na terenie gminy ...... 76

Rysunek 34 Udział poszczególnych no śników energii wykorzystywanych w sektorze handlu, usług i przemysłu w 2010 r...... 77

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 119

Rysunek 35 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w sektorze handlu, usług i przemysłu ...... 78

Rysunek 36 Udział emisji CO 2 z no śników energii wykorzystywanych w sektorze handlu, usług i przemysłu w 2010 r...... 79

Rysunek 37 Udział poszczególnych grup odbiorców w całkowitym zu życiu energii ko ńcowej w roku 2010 ...... 80

Rysunek 38 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne sektory w Gminie Rokiciny ...... 81

Rysunek 39 Udział poszczególnych grup odbiorców w całkowitej emisji CO 2 w roku 2010 . 82

Rysunek 40 Udział poszczególnych paliw w całkowitym zu życiu energii ko ńcowej w roku 2010 ...... 83

Rysunek 41 Zmiana zu życia energii w podziale na poszczególne no śniki w gminie Rokiciny ...... 84

Rysunek 42 Udział poszczególnych grup odbiorców w całkowitej emisji CO2 w roku 2010 85

Rysunek 43 Struktura ludno ści do 2020 r...... 93

Rysunek 44 Struktura powierzchni mieszka ń do 2020 r...... 94

Rysunek 45 Struktura podmiotów gospodarki narodowej do 2020 r...... 95

Rysunek 46 Struktura zu życia energii w Gminie Rokiciny w 2020 r...... 96

Rysunek 47 Struktura zmian zu życia energii do 2020 r...... 96

Rysunek 48 Procentowa struktura zmian zu życia energii w 2020 r. w stosunku do 2010 r. ... 97

Rysunek 49 Struktura emisji CO2 w Gminie Rokiciny w 2020 r...... 98

Rysunek 50 Struktura zmian emisji CO2 do 2020 r...... 98

Rysunek 51 Procentowa struktura zmian emisji CO 2 w 2020 r w stosunku do 2010 r...... 99

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Rokiciny 120