1
HAYATIN KENDİSİ / LIFE ITSELF
ÖZET
Tarihin en ünlü film eleştirmeni Roger Ebert’in sinemadan daha fazla sevdiği tek şey HAYATIN KENDİSİ… “Hoop Dreams”, “The Interrupters” gibi ödüllü filmleriyle tanıdığımız, belgesel sinemanın ustalarından Steve James’in kamera arkasında olduğu “HAYATIN KENDİSİ / LIFE ITSELF”, sinema tutkunlarını efsane eleştirmenin hayatına dair samimi ve duygusal bir yolculuğa çıkarıyor. Kariyerine 25 yaşında Chicago Sun-Times’ta başlayan, film eleştirmenliğinin ciddiye alınması ve kurumsallaşmasında öncü bir rol üstlenen, bütün eleştirmenlerin kullanacağı bir yöntem olacak yıldız sisteminin yaratıcısı Ebert’ın son yıllarında blog’unda kaleme aldığı otobiyografisi, “Life Itself: A Memoir” adıyla kitaplaşmıştı. Bu kitaptan yola çıkan film, Roger Ebert’in sinema tarihinin yarısına yayılan serüvenine odaklanıyor.
2
ROTTEN TOMATOES SKORU: %97 (TOPLAM 183 ELEŞTİRİ)
METACRITIC SKORU: 87 (TOPLAM 35 ELEŞTİRİ)
3
AAAAA AAAAA AAAAA
The Hollywood Reporter Total Film The New York Times
AAAAA AAAAA AAAAA
Entertainment Weekly Variety Indiewire
AAAAA AAAAA AAAAA
Rolling Stone Chicago Sun-Times Village Voice
AAAAA AAAAA AAAAA
New York Daily News HitFix New Orleans Times-Picayune
AAAAA AAAAA AAAAA
ReelViews Portland Oregonian RogerEbert.com
AAAAA AAAAA AAAAA
Tampa Bay Times The Dissolve Chicago Tribune
AAAAA AAAAA AAAAA
St. Louis Post-Dispatch Miami Heald Christian Science Monitor
4
Yönetmenin Notu
Roger Ebert’i ben de Amerika’nın büyük bölümü gibi Gene Siskel’la beraber yaptıkları çığır açan TV programı Sneak Previews ile tanıdım. Güney Illinois Üniversitesi’nde sinema eğitimi alıyordum ve bir gece programa denk geldim. İlk düşüncem şu oldu: “Sinema filmlerini değerlendirmek için niye bir TV programı yapıyorlar ki?” Ardından, “Ve niye iki Chicago’lu gazeteci sunuyor?” diye aklımdan geçti. Pauline Kael’in film eleştirilerini çok severdim ve okulda da daha bilimsel film eleştirileri geleneğini tanımıştım. Ama Ebert ve Siskel’in ne kadar zeki olduğunu çok geçmeden anladım. Argümanları hem eğlenceli hem de bilgilendiriciydi. Benim için asıl değerli olan ise, Roger’ın film analizlerini kişisel deneyimleri ve dünya görüşüyle zenginleştirme tarzıydı. Onunla karşılıklı oturup birkaç bira içmek ve “sadece sinema konuşmak” harika olur diye düşünüyordum. Çok şey öğreteceği ama sizi asla küçük görmeyeceği belliydi.
Roger’la karşılıklı oturup bira içme şansım olmadı. Kendisiyle ilk olarak 1994 Toronto Film Festivali’nde bir akşam yemeğinde tanıştık ve Roger o yıllarda içkiyi çoktan bırakmıştı. O festivalden 9 ay önce yönettiğim ilk film olan Hoop Dreams Sundance’te prömiyer yapmış; Roger ve Gene görülmemiş bir jestle festival esnasında filmimi değerlendirmişlerdi. 3 saatlik bu belgesel için dağıtımcı bulma konusunda en ufak bir umudumuzun olmadığı bir dönemdi. Fakat onların filmden bahsetmesi, hem festival izleyicisini hem de dağıtımcıları ateşledi ve bu durum, filmi vizyona çıkmamızda çok büyük pay sahibi oldu.
Bununla da kalmadı. Roger ve Gene, vizyon esnasında da filmi parlatmayı sürdürdüler. Oscar tahminleri arasında filme yer verdiler. Hoop Dreams En İyi Belgesel dalında aday olamadı ama onlar filmi övmeye devam ettiler.
5
Roger’la yıllar boyu dost kaldık ama çok da yakın değildik. Yine de çalışmalarımı es geçmiyor, destek vermeyi sürdürüyordu. Örneğin 2011 Sundance’teki prömiyerden hemen önce The Interrupters hakkında güzel bir tweet atmıştı.
Yapımcılardan Garret Basch ve Steve Zaillian bana bu projeden bahsettiler. Roger’ın etkileyici kitabını okuduğumda, projeye dahil olmak için hazırdım. Aralık 2012’de filmi çekmeye başladık. Roger’ı film gösterimlerde, eşi Chaz’le beraber evlerinde verecekleri partilerde, aktif bir hayat yaşarken çekmeyi planlamıştık. Ama çekimler öncesi son buluşmamızda Roger kalçasındaki bir ağrıdan şikayetçiydi ve ertesi gün kalçasında bir kırık tespit edildi. Hastaneye yatırıldı.
6
Bu nedenle, Roger’lı çekimlerimizin çoğu hastanede ya da rehabilitasyon enstitüsünde geçiyor. Tabii ki Roger’ın sadece dört aylık ömrünün kaldığını bilmiyorduk. Ama yine de tüm bu süre boyunca kendine has ince zekası, iyi niyetliliği ve dayanıklılığıyla bize çok yardımcı oldu. Umarım filme bunu yansıtabilmişizdir.
Ayrıca Roger’ın üniversite dönemi ve Chicago’daki ilk yıllarına dek uzanan en yakın dostlarıyla da röportaj yapma imkanı bulduk. Siskel & Ebert programlarının zaman içerisindeki yapımcılarıyla konuştuk. Gene Siskel’in eşi Marlene ilk röportajını bize verdi ve Gene ile Roger’ın ilişkisini, anılarını içtenlikle anlattı. Film eleştirmenleri ve gazetecilerle de konuştuk. Ve tabii ki Roger’ın filmlerini çok sevdiği, sonradan da yakın dost olduğu Martin Scorsese, Errol Morris, Werner Herzog, Ramin Bahrani, Greg Nava gibi yönetmenlerle de konuşma ayrıcalığını yakaladık.
7
Roger, filmin günlük hayatta çektiği sıkıntıları ve geçmişini dürüstçe anlatmasını şart koşuyordu. Bu talebini birkaç kez dile getirmişti. Chaz’le beraber, röportaj yapılan herkese samimi olmaları ve işbirliği yapmaları konusunda cesaret vermeye çalıştılar. Ben de kendisinin büyük bir hayranı olmakla birlikte, baştan itibaren onun da kanlı canlı bir insan olduğunu gösteren bir film yapmak istedim.
Filmi çekerken Roger ile Chaz’in ilişkisi de beni derinden etkiledi. Harika bir evliliklerinin olduğu zaten biliniyordu ama buna yakından tanıklık edince, Chaz’in Roger için ne kadar önemli olduğunu daha da iyi anladım. Chaz, Roger’ın büyük aşkıydı; gerçek mutluluğu bulmasını; hastalık döneminde tüm zorluklara dayanmasını sağlayan kişiydi.
Son olarak, bu film Roger’la olan dostluğumuzu ilerletmek için de bir şanstı. Aramızdan ayrılmasıyla bu süreç yarıda kaldı. Tüm sevenleri ve meslektaşlarıyla beraber onu kaybetmenin acısını kişisel olarak ben de hissettim. Bu filmin zamanlamasında kozmik bir şiirsellik var. Yirmi yıl önce filmim Hoop Dreams Sundance’te gösterildiğinde, Roger filmin en büyük destekçisi olmuştu. Ona çok şey borçluyum. Belki de bu film, naçizane borcumu ödememi sağlayabilir.
Steve James
8
Filmde Röportaj Yapılan Kişiler
Roger Ebert - Yazar, gazeteci, film eleştirmeni Chaz Ebert -Roger Ebert’in eşi Raven Ebert - Roger’ın üvey torunu Ava DuVernay - Yönetmen Ramin Bahrani - Yönetmen Richard Corliss - Film eleştirmeni Nancy de los Santos - Siskel & Ebert’in yapımcısı Bruce Elliot - Roger Ebert’in dostu Thea Flaum - Siskel & Ebert’in yapımcısı Josh Golden - Roger Ebert’in dostu Werner Herzog - Yönetmen Marlene Iglitzen - Gene Siskel’in eşi Donna LaPietra - Siskel & Ebert’in yapımcısı Rick Kogan - Roger Ebert’in dostu, gazeteci John McHugh - Roger Ebert’in dostu Errol Morris - Yönetmen Howie Movshovitz - Roger Ebert’in dostu, gazeteci Gregory Nava - Yönetmen William Nack - Roger Ebert’in dostu, gazeteci Jonathan Rosenbaum - Film eleştirmeni Martin Scorsese - Yönetmen A.O. Scott - Film eleştirmeni Roger Simon - Roger Ebert’in dostu, gazeteci
9