Toen de liberale partij in 1846 werd opgericht, was er nog helemaal geen sprake van een partijstructuur zoals we die nu kennen. Zij was veeleer een los samenwerkingsverband tussen tientallen autonome afdelingen en kringen. Hetzelfde gold in feite voor de Lierse Liberale Associatie, die vandaag haar 150-jarig bestaan viert. De liberalen vormden geen strak geregisseerde groep, het ging (én gaat) simpelweg om Lierenaars die op hun vrijheid en individualiteit gesteld waren. Op moeilijke momenten werden de rangen echter gesloten en toonde de ‘losse’ partij zich bijzonder weerbaar. Het Lierse stadsbeeld getuigt van die weerbaarheid. We nemen u daarom graag mee op een wandeling langsheen taalkwesties, verkiezingen en Wereldoorlogen, dwars doorheen het stadscentrum, waarin de voorbije anderhalve eeuw verschillende liberale stempels werden gedrukt.

De vogelvlucht die deze folder biedt, wordt tijdens de zomermaanden door de stadsgidsen op de geleide ‘Bergmann-wandeling’ verder uitgediept. Beslist een aanrader!

De auteurs Het verdwenen Casino aan het Leopoldplein. Het werd door een zevental leden van de Grote Harmonie opgebouwd naar een ontwerp van H. Redig, leraar aan de Lierse tekenacademie. Het pand werd gesloopt in 1934. 1. Casino De stationschef was vaak een vreemde- biotoop vonden. Dat gold in de eerste ling, een agent van de gewantrouwde plaats voor de Grote Harmonie, Het gebouw van het Casino (Leopold- staat, iemand die een aparte plaats innam een liberale vereniging die hier tot op plein nr. 15) zoals we het vandaag zien in de lokale, vaak aloude hiërarchieën vandaag haar thuishaven heeft. – met stijlvolle art deco-elementen – werd van aanzien en macht. Hij was niet in 1934 opgetrokken, naar een ontwerp toevallig vaak de eerste liberaal. De harmonie werd opgericht in 1827 van Bernard de Meyer. Toch gaat de door een groepje muzikanten dat zich had geschiedenis van dit gebouw bijna een Iedereen kent wel het verhaal van de losgemaakt van het bestaand gezelschap eeuw verder terug in de tijd. verschrikte koeien dat toen de ronde Trompetgeschal. In 1829, bij een officieel deed, koeien die na het passeren van de bezoek van koning Willem I, maakte de Vandaag kunnen we het ons nog moeilijk trein geen melk meer zouden geven. harmonie een zodanig goede beurt dat de voorstellen, maar in het midden van de Marc Reynebeau stelt in zijn vorst haar het voorrecht verleende zich 19de eeuw stond hier al – eenzaam en Een geschiedenis van België dat dit een Oranje Harmonie te noemen. statig op het pas aangelegde Leopold- vermakelijke anekdote mag lijken, maar Om begrijpelijke redenen werd het plein – een eclectisch gebouw dat werd dat ze onder de oppervlakte een conflict ensemble na de Belgische onafhankelijk- omgeven door een grote tuin en ijzeren illustreert tussen twee werelden die zich heid omgedoopt tot ‘Grote Harmonie’. hekken. Het Leopoldplein werd in 1855 plots met elkaar geconfronteerd zagen: Die naamsverandering had echter geen aangelegd na de ingebruikname van de ‘Aan de ene kant stonden het platteland, negatief effect op de werking. spoorlijn Lier – Turnhout. Zoals bekend de landbouw, de traditie, de beslotenheid Onder impuls van de familie Bergmann werden stations veelal aan de rand van en de godsdienst – de koe dus. ontpopte de harmonie zich algauw de stad aangelegd. Ook in Lier zagen Aan de andere kant stond een ander tot het muzikale vlaggenschip van de heel wat conservatieve, vrome mensen complex, dat van de techniek, de Lierse vrijzinnigen. De band tussen de het station als een sluis waarlangs een industrie, de vooruitgang, de stedelijkheid Bergmanns en de harmonie zou nog vreemde, nieuwe wereld binnenstroomde en het liberalisme – kortom, de trein.’ lang erg innig blijven. Treffend was en waarlangs, omgekeerd, mensen hun bijvoorbeeld dat in 1898, naar aanleiding vertrouwde biotoop konden verlaten om Het hoeft dus niet te verbazen dat heel van de vieringen bij de inhuldiging van zich te verliezen in de zoveel grotere stad wat vroege Lierse liberalen precies in de het Anton Bergmann-monument aan de met haar vele, onchristelijke verleidingen. stationsomgeving hun natuurlijke stadsvesten, er in de tuin van het Casino talrijke muzikale uitvoeringen Keizershof om daar de repetities te beslommeringen even terzijde werden plaatsvonden. hervatten. Intussen voerde men aan het gesteld’. Politiek gekibbel – zowel intern Casino de nodige herstellingswerken uit. als extern – was in die tijd eerder zeld- De Grote Harmonie maakte voor de Het gebouw werd in 1934 uiteindelijk zaam bij de Lierse liberalen. Gebeurde Eerste Wereldoorlog op artistiek vlak gesloopt, waarna het in zijn huidige vorm het toch, dan waren de andere partijen er behoorlijk naam en kende meer dan verrees. als de kippen bij om het vuurtje nog wat eens succes bij deelname aan muziek- op te poken. Over een vrij onbetekenende wedstrijden. Het gezelschap onder- Enkele jaren eerder, in 1927, had de onenigheid in blauwe kringen schreef steunde ook verschillende Lierse liberale Grote Harmonie nog met de nodige de katholieke krant Ons Lier – onder de activiteiten. De Grote Oorlog diende dit luister haar honderdjarige bestaan kop ‘Woelingen bij liberalen’: ‘Arthur bloeiende liberale cultuurleven in Lier gevierd. Het muziekkorps, dat hiervoor [Vanderpoorten], die het liberale een mokerslag toe. De liberale verenigin- een ruime stadstoelage wist te bekomen, Willemsfonds van het Liberale gen teerden immers in hoge mate op de smeerde zijn ‘jubileumconcerten’ uit van Verbondeke losscheurde, omdat hij zijn burgerij. Die kon het zich permitteren de het begin van de zomer tot eind zin niet kreeg, heeft gevraagd om terug in oorlogsjaren in veiliger oorden door te november. Onder de zevenendertig Lierse het Casinoke te mogen zetelen. brengen. Het gevolg hiervan was dat de maatschappijen die bij de aanvang van de De harmonie heeft Arthur terug binnen werking van de liberale kringen tijdens de feestelijkheden in de optocht van gelaten, maar op voorwaarde dat hij zich oorlog zo goed als stilviel. stamlokaal Casino naar het stadhuis koest houdt.’ – waar een plechtige ontvangst In het geval van de Grote Harmonie was plaatsvond – meeliepen, zagen de Dat de soep niet zo heet werd gegeten als er een nog duidelijkere reden voor het toeschouwers ook het katholieke Lyra ze door de katholieken werd opgediend, stilvallen van de activiteit. en de socialistische harmonie Vooruit. bleek echter wel voldoende uit het feit dat Het oorspronkelijke Casino-gebouw was Willem Schepmans, een bestuurslid van de bibliotheek van de lokale afdeling van immers grotendeels verwoest door de de Grote Harmonie, sprak in dat verband het Willemsfonds in het midden van de Duitse beschietingen. Enkel de van een ‘gelukkige gedachte’ en meende jaren dertig in het Casino werd onder- buitenmuren stonden nog overeind. dat ‘de welwillendheid waarmee de gebracht. Ze zou daar overigens blijven De harmonie bleef echter niet bij de deelname bij het eerste verzoek werd tot 1960, waarna ze verhuisde naar het pakken zitten, maar week uit naar het toegezegd’, bewees ‘dat alle politieke Hôtel du Commerce aan de Grote Markt. 2. Huis Vanderpoorten Marleen Vanderpoorten schreef ‘Mijn moeder woont er bijna zestig jaar, over het Huis Vanderpoorten in het huis dat ooit mijn thuis was. In mijn (Antwerpsesteenweg nr. 2): vaders jeugd bevonden zich achter het huis magazijnen van de firma Verberckt en daarachter woonden arme boeren van de Vierbunder waar vader als jongen vaak kwam. Vader leefde en speelde er nog in de ‘echte’ natuur. En wie dat in zijn jeugd doet, blijft zich met de natuur verbonden voelen. Zo ook vader.’

Waar het Lierse liberalisme in 19de eeuw onlosmakelijk met het geslacht Bergmann verbonden was, zo vormde in de 20ste eeuw de familie Vanderpoorten het kloppend blauwe hart. De bekendste telgen zijn uiteraard de ministers Arthur, Herman en Marleen. Er zijn echter ook de minder bekende namen, met gemeen- teraadsleden Gerard, Walter en Peter. Wanneer we vandaag terugblikken op drie generaties Vanderpoorten zien we niet enkel het verhaal van een strijd voor vrijheid en vooruitgang of van werklust en ernst. Het is ook een verhaal van innige liefde voor Lier – en tenslotte van dromen die door het noodlot, of door een tekort aan tijd, door een volgende generatie dienden te worden gerealiseerd. 2.1. Arthur Vanderpoorten De eerste en meteen ook meest illustere figuur in de rij was Arthur Vanderpoorten (1884-1945). Anders dan vele Lierenaars vandaag wellicht graag zouden aannemen, zag hij het levenslicht niet onder de Sint-Gummarustoren, maar wel in Puurs. Een onbekommerde jeugd heeft hij daar echter niet gekend: toen hij amper zes maanden oud was, overleed zijn vader. Het gezin verhuisde kort daarna naar Lier. Als tiener liep Arthur school aan het Mechelse atheneum. Hoewel daar duidelijk bleek dat de jonge Arthur erg begaafd was, kon hij geen hogere studies aanvatten: zijn moeder beschikte simpelweg niet over de nodige middelen. De jonge Vanderpoorten bleef echter niet bij de pakken zitten en ging – in Lier – aan de slag bij de Brusselse firma Verberckt, een groothandelszaak in textielwaren. Hij begon er als vertegenwoordiger, maar werkte zich op tot handelsdirecteur. Het ging hem stilaan voor de wind – Arthur Vanderpoorten had dus meer dan trok de aandacht van de volwassenen, die zowel persoonlijk als professioneel. voldoende omhanden; maar gelukkig kon ze prompt ook op hun agenda plaatsten. Arthur werd verliefd op de dochter van hij in Lier steeds rekenen op de hulp van de uitbaters van het Casino. In 1918 zijn broer Gerard en diens zoon Walter. Gerard Vanderpoorten was dan weer huwde hij met Jeanne Thys, zoals dit gedurende de hele tussenoorlogse periode meisje heette. Samen zouden ze vier Beiden waren jarenlang de sterkhouders gemeenteraadslid. kinderen krijgen: de jong gestorven van de Lierse Turnkring. Die vereniging Dat was geen gemakkelijke opdracht, Wilhelmina en Elza, Herman en Hugo. was tijdens de bezetting van ’14-‘18 als want de liberale partij was het grote Ook op politiek vlak liet hij na de Eerste één van de énige liberale groepen actief slachtoffer van de invoering van het Wereldoorlog van zich horen. In 1921 gebleven. In een gedenkboek uit 1945 algemeen enkelvoudig stemrecht, vlak was hij voor het eerst kandidaat bij de lezen we dat de kring ‘in 1917 flink op na de Eerste Wereldoorlog. Desondanks verkiezingen, als lid van de jonge dreef was – er werden zelfs een paar zou Gerard zichzelf nooit verliezen in Vlaamsgezinde liberalen. avond- en openluchtfeesten gegeven’. giftig of bitsig oppositie-voeren tegen de In 1923 trad hij toe tot het hoofdbestuur Ook Arthur werd onder impuls van zijn katholieke meerderheid. Integendeel zelfs, van het Willemsfonds en van het Liberaal broer een enthousiast lid van de kring. want zowel in de richting van de mede- Vlaams Verbond. In beide organisaties Hij was niet alleen turnleider, maar ook oppositie-partijen als in de richting van stelde hij zich democratisch en een onvermoeibaar propagandist. het stadsbestuur kozen de liberalen voor vooruitstrevend op. Ondanks de drukke Samen met zijn oom zette Walter binnen de dialoog en de constructieve aanpak. ‘nationale’ bezigheden zou hij steeds het Willemsfonds een jeugdwerking op, Bij zijn afscheid van de actieve actief blijven in Lier. Om de heropbouw die bij vriend en vijand hoge ogen gooide. politiek, in 1938, zei burgemeester van Lier na de oorlog economisch te Jonge Lierse liberalen kregen een Joseph Van Cauwenbergh dan ook dat schragen stichtte hij de Lierse Kamer gevarieerd aanbod voorgeschoteld: Gerard Vanderpoorten ‘geen oppositielid van Koophandel, waarvan hij het hele meestal lezingen, maar ook filmvoorstel- was in de ware zin van het woord, hij Interbellum voorzitter zou blijven. Ook lingen, fietstochten en geleide bezoeken behoorde slechts tot een minderheid’. het voorzitterschap van de Lierse afdeling aan toeristische trekpleisters in de van het Willemsfonds, een functie die omgeving vulden het programma. Het hij rond het midden van de jaren twintig meeste volk wist men evenwel te lokken opnam, zou hij tot zijn dood uitoefenen. met debatavonden. Het succes hiervan De Lierenaar

Op verzoek van zijn vader richtte De Lierenaar ging een bitse polemiek Anton Bergmann in 1857 het liberale aan met de weekbladen van de weekblad De Lierenaar op. Het was het tegenpartij. De katholieke Gazet van eerste ideologisch gekleurde nieuwsblad Lier was expliciet opgericht tegen de in de stad. Het bracht uitgebreide invloed van De Lierenaar en fel binnen- en buitenlandse berichtgeving, antiliberaal. verslaggeving over werkzaamheden van Na de verkiezingsoverwinning van het parlement, provincie- en gemeente- 1872 werd de nieuwe lokale katholieke raad, markt- en beursberichten, meerderheid, de zogenaamde aankondigingen, feuilletons en ‘Suskesregeering’, kop van jut. uurtabel van treinen en omnibussen. Strijdpunten als de problematiek van de Vanaf 1 januari 1857 tot het uitbreken kerkhoven, erfenissen aan kloosters en de van de Eerste Wereldoorlog verscheen onderwijskwestie kwamen in de het blad iedere zondag. Anton Bergmann 19de eeuw ruim aan bod. nam zeventien jaar lang de redactie van het liberale weekblad op zich. Na de dood van zijn zoon nam George Bergmann de leiding van het blad over. De Vanderpoortens vormden dus een senator, waarna hij meteen een Lijsttrekker Arthur Vanderpoorten bleek hecht blok – en daar werd uiteraard al wetsvoorstel indiende dat de basis werd met vijfhonderd voorkeurstemmen de wel eens smalend over gedaan. voor het fonds voor de bouw van populairste Lierse politicus. Veel tijd In de katholieke pers kreeg de lijst van de rijksscholen (wet van 17 juli 1937). om na te genieten van deze uitslag had Lierse liberale partij de bijnaam hij echter niet, want kort daarna werd ‘het familielijstje’. Het liberale blad Vanderpoorten was nu een politiek hij minister van Openbare Werken in de De Lierenaar antwoordde laconiek dat zwaargewicht geworden. Het lijdt dan katholiek-liberale regering van Hubert ‘als onze lijst een familiekarakter zou ook geen twijfel dat de Lierse katholieke Pierlot. Toen die in 1940 zijn regering dragen, dit getuigt van de familiegeest die partij beducht was toen Vanderpoorten in moest herschikken werd Vanderpoorten onze partij bezielt in tegenstelling tot de 1938 aankondigde dat hij zou deelnemen minister van Binnenlandse Zaken. In die kat-en-hond-mentaliteit, die men helaas aan de gemeenteraadsverkiezingen van hoedanigheid probeerde hij in mei 1940, in de katholieke partij vaststelt’. dat jaar. In zijn talloze radiotoespraken als een van de zogenaamde Vier van Maar met of zonder de steun van zijn en opiniestukken raakte de met een Wijnendale, Koning Leopold III in een familieleden – in de jaren dertig werd ‘natuurlijke welsprekendheid’ begaafde laatste gesprek te overhalen om België te het in Lier iedereen stilaan duidelijk dat senator de juiste snaar bij een groot deel verlaten en de oorlog in het geallieerde Arthur Vanderpoortens kwaliteiten het van de Lierse bevolking, een bevolking kamp verder te zetten. Toen dit mislukte lokale niveau overstegen. Hij werd lid die volgens hem ‘niet de minste aandacht volgde Vanderpoorten de andere van de raad van bestuur van het Vlaams meer over had voor het spel van meetings regeringsleden naar Frankrijk. Economisch Verbond en werkte mee en plakkaten’. Tenslotte drong hij – zestig aan de befaamde Vlaamse Gids. In zijn jaar voordat zijn kleindochter Marleen Een aantal ministers van de regering- stukken voor dit tijdschrift bleek dat hij dit als minister van Onderwijs ook zou Pierlot trok naar Londen, maar de streefde naar de culturele ontvoogding doen – aan op een ‘verbetering van de meesten bleven in onbezet Frankrijk. van Nederlandstalig België, maar zich loonstandaard van de leraars’. Het gezin Vanderpoorten vertoefde een tegelijk afzette tegen nationalistische en tijdje nabij Bergerac. Na enkele maanden protectionistische tendensen. De sterke campagne resulteerde in een keerden vrouw en kinderen naar België Vanderpoorten trad nu ook nationaal op mooie verkiezingsoverwinning. De Lierse terug. Vader Arthur Vanderpoorten bleef het politieke voorplan: in juni 1936 werd liberalen boekten een winst van vijf in Vichy achter om er te studeren en hij verkozen tot liberaal provinciaal procent en behaalden een derde zetel. Belgische vluchtelingen te helpen. Enkele maanden na de Duitse bezetting 2.2. Herman Vanderpoorten Herman Vanderpoorten toen was, van Zuid-Frankrijk werd Vanderpoorten onmogelijk voorstellen. Maar in plaats onder andere daarvoor gearresteerd. ‘Het oorlogsspook waart over Europa’, van zich in wraakgevoelens, verdriet of Na een verblijf in de gevangenis van schreef het Lierse liberale weekblad lethargie te verliezen, heeft Herman Fresnes en in verscheidene kampen, De Lierenaar aan de vooravond van de Vanderpoorten vanaf dat moment alles stierf hij ten gevolge van tyfus in het Tweede Wereldoorlog. Na een tijdelijk in het werk gesteld om in de politieke concentratiekamp van Bergen-Belsen. verblijf van het gezin Vanderpoorten in voetsporen van zijn vader te treden. Het was 3 april 1945, amper twaalf dagen Frankrijk keerden vrouw en kinderen Het noodlot had de ministeriële carrière voor de Amerikaanse troepen het kamp naar België terug. Terwijl vader Arthur van zijn vader abrupt beëindigd, maar zouden bevrijden. Het duurde nog jaren veiligheidshalve achterbleef in Vichy om Herman nam de draad van de voor zijn stoffelijk overschot gevonden er te studeren, trok zoon Herman naar de onvoltooide droom weer op, vastbesloten werd en naar zijn thuisstad Lier werd Universiteit Gent, waar hij zijn pas om de erfenis niet verloren te laten gaan. overgebracht. aangevatte rechtenstudies verderzette. Zonder overdrijven kan worden gesteld In de tijd dat Herman zich aan de dat hij daarin slaagde. Het palmares is universiteit aansloot bij het vrijzinnige indrukwekkend. Van 1949 tot 1958 was studentengenootschap ’t Zal Wel Gaan hij provincieraadslid, in 1961 werd hij en optrok met toekomstige liberale verkozen tot volksvertegenwoordiger en voormannen als Frans Grootjans en in 1965 stapte hij over naar de senaat, Karel Poma, kon hij nooit vermoed waar hij tot zijn dood in 1984 zou zetelen. hebben welk gevaar zijn vader intussen Ondanks die nationale mandaten zou liep en op welke mensonwaardige manier Vanderpoorten Lier nooit los laten, of die de dood zou vinden. Dat de nazi’s een los kúnnen laten. Vanaf 1959 zetelde hij Belgisch minister van Binnenlandse er in de gemeenteraad. Hij bleef ook zijn Zaken in een concentratiekamp de dood hele leven actief in het lokale verenigings- in zouden jagen, had niemand ook maar leven, gaande van de PVV-afdeling en het dúrven denken. Men kan zich de impact plaatselijke Willemsfonds tot voetbalclub van dit nieuws op de prille twintiger die Lierse. Net als Arthur Vanderpoorten (en later De communautaire expertise die hij zijn kleinzoon Patrick Dewael) was hij hierdoor had verworven, gekoppeld aan minister van Binnenlandse Zaken zijn jarenlange ervaring als minister van (regering Vanden Boeynants-De Clercq, Justitie, maakte dat het voor de hand 1966-1968). Hij was ook driemaal lag dat Vanderpoorten één van de minister van Justitie, onder de premiers belangrijkste architecten van de grote Leburton, Tindemans en Martens. In die staatshervorming van 1980 werd. Hierbij laatste regering was hij bovendien regelde hij de gewestvorming en tekende vice-eerste minister en minister voor hij het institutioneel kader met de Institutionele Hervormingen. bevoegdheidsverdeling tussen het federaal Dat Vanderpoorten werd aangezocht en het gewestelijk niveau uit. Hoewel als minister voor Institutionele die erg belangrijke dossiers wellicht niet Hervormingen, was uiteraard geen erg tot de verbeelding van de man in de toeval. De ervaring hiervoor deed hij op straat spraken, blijft toch bij heel wat in de schoot van de liberale partij. Als mensen het beeld leven van een erudiete, voorzitter van het Liberaal Vlaams noestwerkende staatsman die veel Verbond (LVV) werd hij ook lange bijgedragen heeft tot het ontwarren van tijd geconfronteerd geweest met een aantal communautaire knopen. communautaire tegenstellingen binnen de partij. Gefrustreerd door de niet aflatende Het beeld van de droge en theoretische interne oppositie van de machtige Vanderpoorten strookt niet met de Brusselse federatie, evolueerde de werkelijkheid. Immers, doorheen zijn hele nochtans geduldige en gematigde ministeriële carrière schonk hij veel Vanderpoorten tot een vastberaden aandacht aan ethische en sociale voorstander van de taalkundige splitsing problemen, die voor hem mínstens even van de partij, zoals die in het begin van belangrijk waren als de communautaire de jaren zeventig mede dankzij hem vraagstukken. Zo realiseerde hij de werd gerealiseerd. erkenning van de islam en versoepelde hij het penitentiair verlof. Maar vooral op score bleek echter nog geen garantie op Herman overtrof echter nog zijn vader, het vlak van vrouwenrechten verzette hij de laatste grote politieke droom die hij na 100 jaar was de liberale partij weer bergen. Het was ook dankzij hem dat de nog koesterde: burgemeester van Lier de grootste in Lier. Voor het eerst sinds regering instemde met de vrije verkoop worden. In een open brief aan alle 1872 – met George Bergmann – had Lier van anticonceptiemiddelen. Zo legde hij Lierenaars schreef Vanderpoorten weer een liberale burgervader. ‘Hij was al in 1973 een wetsontwerp neer waarmee plechtig: ‘Het burgemeesterschap van oprecht trots op zijn burgemeesterschap’, hij abortus uit de strafrechtelijke sfeer vader Bergmann is weliswaar lang getuigde zijn dochter Marleen later. wilde halen. Dat die wet er gekomen is, voorbij, maar niet vergeten. ‘Na zoveel jaar was het een voldoening al was het pas in 1990, toont aan hoe Zijn geestelijke erfgenamen verbeiden om zoveel succes te hebben in deze kleine vooruitstrevend Herman Vanderpoorten hun tijd. Als de kiezers dat willen, dan stad. Zijn verwachtingen waren hoog in 1973 al dacht. De volledige juridische zal ik, de Bergmann-traditie indachtig, gespannen. Het was alsof een nieuwe gelijkberechtiging van man en vrouw voortaan gaarne al mijn krachten ter episode van zijn leven een aanvang zou kwam onder zijn beleid een belangrijke beschikking stellen van een stad waarvan nemen. Ze zou echter veel te kort stap dichterbij: er kwam gelijkberech- het lot nauw met ons aller toekomst duren…’ Nog vóór het in 1984 begon tiging bij overspel en discriminaties in verbonden is.’ te zomeren, werd het stil op het het huwelijksvermogensrecht werden stadhuis. De burgemeester zou er niet uitgevlakt. Het uitstel na 1976 betekende geen afstel. meer verschijnen… Bij de gemeenteraadsverkiezingen van Op het einde van de jaren zeventig 1982 wierp Vanderpoorten zich opnieuw maakte Vanderpoorten duidelijk dat met volle overtuiging in de lokale hij zich stilaan op zijn geboortestad kiesstrijd – zoals Arthur Vanderpoorten zou richten. In 1976 haalde hij bij de het hem in 1938 had voorgedaan. gemeenteraadsverkiezingen de meeste De parallellen met zijn vader waren voorkeurstemmen. Zelfs als ze niet de opvallend: tijdens de campagne voelden grootste formatie van Lier was, toch had de andere partijen de bui al hangen, de liberale partij vaak de sterkste lijst- en niet ten onrechte, want Vanderpoorten trekker (alle Vanderpoortens en Maurice kreeg opnieuw veruit de meeste Vanhoutte). De schitterende persoonlijke voorkeurstemmen achter zijn naam… 2.3. Marleen Vanderpoorten samen met haar broer en zus ongelukkig Porta frustraties van zich af. In het boekje opgroeide onder zo’n zware erfenis. Ze Dag Leven schopte ze wild om zich heen, Met twee zo’n indrukwekkende liberale bracht vele zorgeloze vakanties door aan schreef ze vol vuur over school, politiek, voormannen in haar familie, moeten zee, waar ze speelde met haar vriendschappen, maar ook vrijuit over velen gedacht hebben dat Marleen jongere neefje Patrick Dewael. Anders liefde en seks. Ze keerde zich af van de Vanderpoorten voorbestemd was voor dan Patrick, een voorbeeldig jongetje, regels en conventies in het atheneum; ze een politiek leven. Het heeft er echter was Marleen veeleer een onrustig en wilde vooral met haar leraars in discussie lange tijd helemaal anders uitgezien. rebels type. Daar waren misschien ook gaan, niet enkel naar hen luisteren. Ze goede redenen voor. hekelde ook het provincialisme van Lier. Het spreekt voor zich dat de herinneringen aan de gruwel van de Als ministersdochter was Marleen in Lier Ten huize Vanderpoorten heeft dit alles oorlog een onuitwisbare stempel drukten immers – of ze dat nu wilde of niet – een ongetwijfeld tot hoogoplopende op de familie Vanderpoorten. Ook de publieke figuur. Vader Herman wees haar discussies geleid… Maar hoeveel grijze kinderen en klein- op de voorbeeldfunctie haren dit opstandige tienermeisje hen kinderen werd gewezen die ook zij – als dochter ook bezorgde, vader Herman en moeder op de pijn uit het vàn – diende te vervul- Lea waren zeer zeker stiekem ook fier op verleden. Marleen len. Bij wijze van spreken hun dochter die zo eigenwijs haar vrijheid getuigde hierover later: hadden haar ouders al opeiste. Ondanks zijn strenge voorkomen ‘Als men mij vertelde gehoord van het was Herman Vanderpoorten hoegenaamd over mijn grootvader, kattenkwaad dat ze uit- niet vergeten hoe het was om jong en ging het steeds over stak, soms nog vóór onbezonnen te zijn. Toen men hem begin een verdraagzaam en ze het had gedaan. jaren tachtig vroeg waar zijn liefde voor beminnelijk man, die Voor de jonge Marleen Lier vandaan kwam, begon hij lyrisch te de vrijheid koesterde en moet dit verstikkend romantiseren over zijn ‘schone jeugd en oprecht begaan was met hebben gewerkt. Toen adolescententijd, toen Lier nog bucoliek het lot van zijn mede- ze zeventien jaar was en agrarisch was’ en sprak hij over burgers.’ Toch was het schreef ze onder het ‘de vele dreven, de lange dreef, de korte zeker niet zo dat ze pseudoniem Marleen dreef en nog één waarvan ik, wegens redenen van kuisheid, de naam Op haar eerste stappen als politica was Patrick Dewael, waar ze minister van niet wil noemen, en waar werd gestoeid het wachten tot het midden van de jaren Onderwijs en Vorming werd. Hierdoor en genereus gezocht naar ’t minnespel’. tachtig. In Berlaar, een kleine rand- diende ze tijdelijk afstand te doen van Trouw aan hun liberale en emanci- gemeente van Lier waar ze toen woonde, haar burgemeesterssjerp, maar met patorische principes zullen haar ouders profileerde ze zich als de vertegen- Peter Vanderpoorten (gemeenteraadslid het Marleen dus vast en zeker vergeven woordigster van de actieve plaatselijke tussen 2000 en 2006) bleef de familie hebben. Hetzelfde gold misschien ook afdeling van de PVV-vrouwen. Een eerste vertegenwoordigd op het lokale niveau. wel voor heel Lier. Want hoe ze in verkiesbare plaats kreeg Marleen bij de Dag Leven ook haar afschuw van de provincieraadsverkiezingen van 1987. Ze Marleen had zich jarenlang op haar roddelzucht en kleingeestigheid van kreeg de tweede plaats op de PVV-lijst, ministerschap voorbereid. Gestuwd door haar stadje uitschreeuwde, iedereen kon raakte verkozen en zetelde tot 1991 in haar jarenlange persoonlijke ervaring tegelijk duidelijk voelen dat dit dapper de Antwerpse provincieraad. Intussen als lerares in het middelbaar onderwijs, schrijvend meisje onverklaarbaar veel van was ze naar Lier verhuisd, waar ze bij de stond Marleens regeerperiode in het Lier hield. Heel wat Lierenaars – gemeenteraadsverkiezingen van 1988 als teken van de modernisering en niet het minst haar generatiegenoten lijstduwer rechtstreeks verkozen werd. actualisering van het onderwijs. soixante-huitards – sloten haar in hun Ze werd meteen schepen van cultuur, Het hoger onderwijs werd hervormd hart. onderwijs en sport. Bij de volgende conform de Bologna-richtlijn, het debat gemeenteraadsverkiezingen in 1994 nam over de traditionele nettenstructuur werd Marleen volgde haar hart, dreef haar ze de lijsttrekkersplaats van Maurice heropend, de vervangingspools voor zin door, huwde en werd moeder. Maar Vanhoutte over en volgde hem op als leerkrachten werden ingevoerd, het basis- hoe rebels ook, toen haar vader haar op burgemeester. Hiermee trad Marleen in onderwijs werd grondig hervormd, … het hart drukte zéker verder te studeren, de voetsporen van haar vader. voelde ze ook aan dat dit de juiste keuze Ook het participatiedecreet en gelijke was. Ze besloot geschiedenis te gaan In 1995 werd ze verkozen in het Vlaams onderwijskansendecreet betekenden studeren aan de Gentse universiteit en parlement, waar ze in 1999 en 2004 werd kleine revoluties voor het onderwijs. gaf nadien gedurende bijna 20 jaar les in herkozen. De liberale verkiezings- Marleen stuurde ook aan op een verschillende scholen. overwinning van 1999 bracht haar voor verhoging van het aantal personeelsleden vijf jaar in de Vlaamse regering van in het kleuteronderwijs en leverde forse inspanningen inzake topsportonderwijs Het was zeker niet met tegenzin dat staatsman, terwijl Marleen – in de geest en levenslang leren. ze – na 5 jaar ministerschap – haar van de jaren zestig – staat voor een meer Over dit mooie palmares viel echter een burgemeesterssjerp weer opnam. Ze persoonlijke, vrije en anti-hiërarchische zware schaduw door de maatregel met schreef alle Lierenaars een persoonlijke politiek. Toch zijn er ook opvallende betrekking tot de vervroegde uitstap- brief en zette meteen haar schouders parallellen. Alledrie vertonen ze een regeling voor leraars (de leeftijd hiervoor onder een aantal belangrijke dossiers. ‘dubbele roeping’, waarbij ze – ondanks werd opgetrokken van 55 naar 58 jaar). De terugkeer naar Lier is er – achteraf drukke bezigheden op een hoger politiek Hiermee haalde Marleen zich – ondanks gezien – misschien wel op het juiste niveau – de navelstreng met Lier niet de 3% lineaire loonsverhoging die onder moment gekomen. Immers, bij de voor hebben willen doorknippen. Hun haar bewind werd toegekend – de woede de liberalen moeilijke gemeenteraads- onmiskenbare werklust en ambitie van een deel van de Vlaamse onderwijs- verkiezingen van oktober 2006 hand- vormden dé inspiratiebron voor de wereld op de hals. Alleszins werd hiermee haafde de VLD zich als de grootste volgende generatie, die niet gerealiseerde het debat over de pensioenleeftijd en democratische partij en Marleen blééf de dromen trachtte te vervolmaken. loopbaankrediet geopend. Het besef lijsttrekker met de meeste voorkeur- groeide dat er iets diende te worden stemmen. Hierdoor kon ze dan ook gedaan om de sociale welvaart ook voor burgemeester blijven. Zoals haar vader de toekomst veilig te stellen. Dit leidde in dat eerder deed met de onvoltooid 2005 uiteindelijk tot het Generatiepact. gebleven ministersloopbaan van Arthur Vanderpoorten, zo heeft ook Marleen Marleen blééf echter een hardwerkend de kans gegrepen het veel te korte en alom gewaardeerd parlementslid. burgemeesterschap van haar vader Dat bleek toen ze in 2006 tot voorzitter verder ter zetten. van het Vlaams parlement werd verkozen. In deze functie lijkt ze zichzelf intussen De drie Vanderpoortens kunnen alledrie volledig te hebben gevonden. kinderen van hun tijd worden genoemd, Als coördinerende ‘primus inter pares’ met elk een eigen stijl en persoonlijkheid. kan ze hier ten volle haar rol van Arthur was de briljante self-made man en verzoener en basisdemocrate opnemen. bevlogen redenaar, Herman de klassieke

3. Standbeeld Anton Bergmann beelden van de kleine Bertha en Ernest, figuren uit zijn roman Ernest Staas, zijn van Aan de stadswandeling staat het borstbeeld Antwerpse beeldhouwer Frans Joris. van de Lierse letterkundige Anton Bergmann De onthulling onder leiding van de lokale (1853-1874). Hij was de zoon van de liberale Willemsfondsafdeling ging gepaard met burgemeester George Bergmann. Zoals zijn grootse feesten. Max Rooses sprak de vader studeerde hij rechten en vestigde zich gelegenheidsrede uit. Een koor van als advocaat in zijn geboortestad. Hij was 250 zangers voerde een gelegenheidscantate sinds 1857 verantwoordelijk voor het liberale van Peter Benoit uit op tekst van Emmanuel weekblad De Lierenaar en stichtte in 1873 Hiel, een praalstoet met 210 verenigingen mee de Lierse Willemsfondsafdeling. Onder trok door de Lierse straten en meer dan dui- het pseudoniem Tony publiceerde hij talrijke zend muzikanten namen deel aan een novellen, maar hij werd vooral bekend door muziekfestival in de binnenstad. zijn Ernest Staas, advocaat, dat kort voor De stadswandeling, de straat er parallel mee zijn dood verscheen. In Ernest Staas gaf hij en de verderop gelegen school zijn naar onder meer een beeld van het studentikoze Anton Bergmann genoemd. flamingantische leven aan de universiteit, zoals hij dat had gekend en kwam hij op voor het gebruik van de moedertaal in het gerecht op basis van zijn ervaringen als jonge advocaat. Postuum kreeg hij er de Vijfjaarlijkse Staatsprijs (1870-1874) voor.

In 1898 werd na jarenlange voorbereiding zijn gedenkteken onthuld. Dit was één jaar na de plaatsing van het beeld van de letterkundige en historicus Jan Baptist David aan de Sint-Gummaruskerk. Het borstbeeld en de Vernielde huizen en de Sint-Jacobskapel na de beschietingen van Lier in 1914. 4. Grote Markt het Koninklijk Atheneum van Lier. Net een opgemerkte rentree. Hij lag mee aan als later bij Marleen Vanderpoorten het de basis van een nieuwe VLD-afdeling 4.1. Stadhuis geval was, duurde het enkele jaren die de lokale CD&V-meerderheid het vooraleer Vanhoutte zich politiek vuur aan de schenen trachtte te Blikvanger op de Grote Markt is ontpopte. In het midden van de jaren leggen. Na de verkiezingen van oktober uiteraard het stadhuis (Grote Markt zeventig werd hij kabinetsmedewerker 2006 werd Vanhoutte voorzitter van de nr. 58). Het oorspronkelijke gebouw van Herman Vanderpoorten, waarna Kastelse gemeenteraad. dateerde van 1367, maar tussen 1740 en hij op korte tijd een imposante politieke 1745 trok de toenmalige toparchitect loopbaan uitbouwde. In 1976 maakte hij Jan Pieter Bauerscheit de Jonge een zijn intrede in de Lierse gemeenteraad. imposant nieuw raadhuis op. Vanuit dit Zes jaar later raakte hij moeiteloos stadhuis bestuurden verschillende liberale herkozen en werd hij in het college van burgemeesters de stad. Achtereenvolgens burgemeester Vanderpoorten schepen van waren dit: George Bergmann (1853- cultuur, onderwijs en sport. 1872), Herman Vanderpoorten (1982- Intussen was hij ook provincieraadslid 1984), Maurice Vanhoutte (1984-1995) en (1978-1981) en senator (1981-1988) Marleen Vanderpoorten (1995-heden). geworden. Later voegde hij nog de Deze blauwe burgemeesters kan men Vlaamse Raad en de Kamer van – samen met hun collega’s van andere Volksvertegenwoordigers toe aan zijn politieke strekkingen – bekijken in een indrukwekkend curriculum. fotogalerij op het secretariaat van de Na het overlijden van zijn mentor burgemeester. Vanderpoorten, werd Vanhoutte in 1984 burgemeester van Lier. Hij bekleedde Maurice Vanhoutte was afkomstig uit deze functie tot het midden van de jaren Turnhout en werd na zijn studies aan de negentig, toen hij werd opgevolgd door Gentse rijksuniversiteit – waar zijn Marleen Vanderpoorten. Toch was dit liberale passie ontstond – en de geen definitief afscheid van de politiek. normaalschool leraar Nederlands aan In 2000 maakte Vanhoutte in Kasterlee

Vernielde huizen en de Sint-Jacobskapel na de beschietingen van Lier in 1914. 4.2. Union et Progrès

Union et Progrès (Grote Markt nr. 24) was de in 1837 door George Bergmann opgerichte leeskring waar alle vrijzinnige families van de stad zich bij aansloten. Het was een voorloper van de volksbibliotheek die zijn zoon enkele jaren later zou stichten. Bij de viering van de vijftigste verjaardag van de burgersociëteit boden de leden hun stichter een borstbeeld van de hand van Juliaan Dillens aan. Het feest gold in principe het jubileum van de maat- schappij maar het werd onvermijdelijk dat van haar stichter. De Grote Harmonie bracht een serenade en zeventig mensen toastten elkaar toe aan tafel. Naast een massa heildronken waren er ook omvangrijke speeches van Jan Van Beers en Gustaaf Segers. 4.3. George en Ernest Bergmann Gentse universiteit tot doctor in de provincieraad. Toen de verkiezingen van rechten. Hij was de enige in zijn familie 1848 in Lier een liberale meerderheid aan George en Anton Bergmann woonden die in 1830 niet naar Nederland uitweek. de macht brachten, werd hij tot schepen naast elkaar in ruime burgerwoningen. Op 20 maart 1838 werd hij gemeente- benoemd. Goed vier jaar later werd hij in Via de tuin ging Anton werken in het raadslid en vanaf 1839 leider van de 1853 de eerste liberale burgemeester van ruime werkkabinet van zijn vader, aan formatie van orangisten en liberale de stad, wat hij tot 1872 zou blijven. tegenover elkaar staande bureaus. patriotten. In 1846 werd hij provincie- In de jaren 1878-1884 toen katholieken In nrs. 34-35 De Gulden Leeuw woonde raadslid en bleef tot 1858 zetelen in de en liberalen lijnrecht tegenover elkaar vanaf 1856 George Bergmann en in nr. 33 De zeven sterren Anton Bergmann. In oktober 1914 werden de huizen door de Duitse bezetter platgebrand.

George Bergmann (1805-1893) was de zoon van Georg Bergmann (1772-1839) en de vader van Anton Bergmann. Zijn zus trouwde met een broer van Jan Frans Willems, die als een kind van den huize werd beschouwd. J.F. Willems kreeg samen met George van vader Bergmann huisonderwijs in de oude talen, Nederlands, Frans, Duits en literatuur. Vader Georg Bergmann oefende een aanzienlijke invloed uit op Willems’ latere idealen van verlichting, volksverheffing, eerbied voor de moedertaal en verdraag- zaamheid op religieus gebied. In 1828 promoveerde George Bergmann aan de George Bergmann Ernest Bergmann stonden in de schoolstrijd werd hij der oude monumenten zooals de groote Het zal de onvergankelijke eer blijven vanwege zijn standpunten in de ban van toren, de oprichting van bewaar- en der liberale regeering Bergmann, zulke de kerk geslagen. Tot 1892 bleef hij aan lagere scholen in de stad, op Lisp en uitgestrekte plannen voltrokken te het hoofd van de liberale partij. Zijn op Hagenbroeck, de middelbare school, hebben, met beperkte hulpmiddelen en Gedenkschriften (1895) die in het de scholen voor volwassenen, de volks- zonder hare medeburgers met drukkende Nederlandsch Museum en later in bibliotheek, de vergrooting der Normaal- lasten te plagen.’ boekvorm gebundeld werden, bevatten school, het nieuw Gasthuis, de herstelling gegevens over de Boerenkrijg, de der Godshuizen, het Weezenhuis, de kerk Ernest Bergmann (1841-1925) was de Hollandse periode, de Belgische van Lisp, de herinrichting der Academie, jongste zoon van George Bergmann en Revolutie, Jan Frans Willems en zijn zoon de vergrooting van het oude Kerkhof, jongste broer van Anton. Hij studeerde Anton. Hij betreurde het bondgenoot- de aflegging van oude schulden, dit alles handelswetenschappen en verbleef vanaf schap dat zijn liberale partijgenoten in zijn wij aan burgemeester Bergmann 1867 in Argentinië als consulair 1830 met de katholieken hadden aange- en aan zijne reggering, waarvan hij de vertegenwoordiger, vice-consul (1870) gaan om het Koninkrijk der Nederlanden ziel was, verschuldigd. Dank aan zijnen en consul (1875). In 1887 werd hij eervol omver te werpen. In het satirisch gedicht invloed en zijne bemoeiingen zijn wij nog ontslagen uit zijn functies in Buenos De Belgische Peerlala klaagde hij de tal van toelagen te danken voor werken Aires met het privilegie de titel ere-consul verfransing en de noodlottige materiële en uitvoeringen van allerlei aard; want, van België te dragen. gevolgen van de Belgische onafhankelijk- de ijzerenweg, tijdens zijn bestuur tot Terug in eigen land was hij van 1900 heid aan. stand gekomen, vervormde het tot 1921 liberaal senator voor het De Lierenaar keek met nostalgie en trots maatschappelijk verkeer, en schiep arrondissement Mechelen-Turnhout. terug op zijn burgemeesterschap. nieuwe toestanden, die nieuwe hulp- In het parlement ging zijn aandacht ‘De verbeteringen aan het regiem der middelen vergden. Het opsommen hoofdzakelijk naar internationale waters, der afleidingen, het overgroot net der zoo belangrijke reeks werken doet aangelegenheden, openbare werken, riolen en gezondheidswerken, de steen- onvermijdelijk denken aan het financieel landbouw, kunsten en wetenschappen. wegen buiten, de stoepen en kasseiingen beheer dat er het gevolg of liever de binnen, de gaz-verlichting, de aankoop voeder van zijn moest. van kazernen, een garnizoen en een oefeningsplein te Nylen, de herstellingen Van het buitenverblijf van de Bergmanns even buiten stad zijn alleen fraaie ansichtkaarten overgebleven. Het werd tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig vernield. Het was een ruime woning met witte gevel met rondom keurig onder- houden groen, een vijver met bruggetje en palmen in kuipen. Achter tegen het spoor aan bevond zich een open ruimte voor een kudde damherten. Het was een heerlijke plek, een oase van rust waar niet alleen het gezin, maar al wie er kwam met plezier toefde. Nazareth was de gedroomde plek om de Vlaamse intellectuele vrienden en letterkundigen te ontvangen. 4.4. D’Eycken Boom en het Willemsfonds

Op de Grote Markt verwijzen verschillende gebouwen naar de liberale aanwezigheid in het Lierse stadsbeeld. In het statige D’Eycken Boom (Grote Markt nr. 36), een barok gebouw uit 1709, zag in 1873 de Lierse afdeling van het Willemsfonds het levenslicht. Ooit vond ook de Grote Harmonie hier onderdak. Waar zich nu de KBC bevindt, was er vroeger het Hôtel du Commerce, waar onder meer de Liberale Mutualiteit tijdelijk onderdak vond en de toneel- vereniging De Schoolbond haar repetitie- ruimte had. Ook de bibliotheek van het Willemsfonds is hier korte tijd gevestigd geweest. In februari 1873 vroegen twintig ondertekenaars onder wie George en Anton Bergmann het Algemeen Bestuur van het Willemsfonds om in Lier een afdeling op te richten. In november van hetzelfde jaar had de oprichtings- Eycken Boom vergadering plaats onder het voorzitter- schap van Anton Bergmann. Anton Bergmann woonde in Markt is D’Eycken Boom (rechts op de “De Sevensterre” (Grote Markt 33) en foto). Het gebouw wordt voor het eerst vader George Bergmann in “De Gulden vermeld in 1440. De geveltop wordt Leeuw” (Grote Markt 34 en 35; links bekroond door een driehoekig fronton op de foto). Een van de meest typische met een smeedijzeren boompje, het en historische gebouwen van de Grote symbool van het huis. Tony’s Vrienden

De Lierse afdeling is hiermee de vijfde oudste Na het stilvallen tijdens de Eerste Een belangrijke liberale culturele na Gent in 1868, Antwerpen in 1871, Brugge Wereldoorlog hernam het Willemsfonds vereniging was Tony’s Vrienden, in 1872 en Brussel in 1873. In de statuten de werking. Vanaf het werkjaar 1927-1928 later de Toon-, Toneel- en stonden de doelstellingen opgesomd: was Arthur Vanderpoorten voorzitter wat Letterkundige Maatschappij ‘De afdeling is toegewijd aan de werkzaam- hij zou blijven tot aan zijn overlijden. Tony’s Vrienden, die volks- heden, in de algemene grondslagen opgesomd Hij zorgde voor een nieuwe dynamiek. beschaving en promotie van het en hoofdzakelijk aan: a. het inrichten van Voor jongeren uit de officiële scholen kwam Nederlands hoog in het vaandel volksvoordrachten; b. het bevorderen der een jeugdafdeling tot stand onder leiding van voerde. De grote bezieler van de Nederlandsche taalbeschaving bij middel van Walter Vanderpoorten. Tijdens de Tweede maatschappij was Jan Ivo het Onderwijs, het Volksgezang, Wereldoorlog bleef de werking beperkt tot de Queeckers (1845-1933), die van bij het Toneel enz.’ volksbibliotheek. Het Lierse Willemsfonds de oprichting in 1875 tot zijn dood bleef ook na de Tweede Wereldoorlog een de leiding van de vereniging had. De belangrijkste publiekswerking van de vaste waarde in het Lierse verenigingsleven. De toneelvereniging behaalde lokale Willemsfondsafdeling bestond uit het Vrijwel elke grote culturele manifestatie werd heel wat prijzen bij Vlaamse organiseren van twee tot drie concert- met raad en daad ondersteund. Na de oorlog toneelwedstrijden en organiseerde voordrachten per jaar en de bibliotheek- werd Arthur Vanderpoorten opgevolgd door die ook in Lier. werking. Voor de muzikale opluistering van Frans Ceulemans, die – als secretaris en de voordrachten werd samengewerkt met bibliothecaris van het Willemsfonds – plaatselijke solisten en bevriende liberale jarenlang zijn rechterhand was geweest. Later verenigingen als Tony’s Vrienden, de Grote waren Herman en Marleen Vanderpoorten Harmonie, de harmonie van de Normaal- nog verschillende jaren voorzitter. Allebei school en de zangmaatschappij Nethezonen. beschouwden ze het Willemsfonds als dé Vanaf 1884 begon de afdeling met een basis van de liberale partij in Lier. volksbibliotheek, Boekerij Tony genoemd, in het gebouw van de Union et Progrès. Vanaf 1913 werd de bibliotheek beheerd samen met de Oudleerlingenbond van de Oefenschool. 5. Zimmertoren Om de toeristische propaganda te stimuleren werd een onderafdeling Naar aanleiding van het Belgische opgericht, de Vereniging voor Eeuwfeest presenteerde Louis Zimmer in Vreemdelingenverkeer ofte VVV. de zomer van 1930 zijn imposante Arthur Vanderpoorten werd door Jubelklok, die in de opgeknapte Louis Zimmer persoonlijk uitgenodigd Corneliustoren werd ondergebracht. om in dit comité (dat overigens onafhankelijk van het stadsbestuur In de rechterzijgevel van de toren (die in opereerde) te zetelen. 1931 tot ‘Zimmertoren’ werd herdoopt) Met zijn fijne commerciële neus raakte staan vier automaten die het slagwerk Vanderpoorten snel overtuigd van het verrichten en de levensfasen verbeelden. toeristisch (en dus ook economisch) De figuren werden uit de Lierse potentieel van de toren. Hij bracht dan kunstwereld gekozen. Het kind stelde ook geregeld adviezen uit om de Lierse Bertha voor, bellend aan de deur handelaars maximaal van deze van ’t Soete Naemke in het begijnhof. mogelijkheden te laten mee genieten. Deze figuur was afkomstig uit Anton Zoals bekend bleven deze inspanningen Bergmanns Ernest Staas. De jongeling niet zonder resultaat. Toen het Zimmer- is Bergmann zelf. Hij wordt als torencomité in 1935 een balans universiteitsstudent voorgesteld. opmaakte, kon het besluiten dat in Bij de zes burgemeesters die tijdens het drieënhalf jaar om en bij het kwart ‘middagdefilé’ verschijnen is de derde miljoen toeristen Lier hadden bezocht. figuur George Bergmann, die tussen Vanderpoorten wees in de Lierse pers 1853 en 1872 de sjerp droeg. tevreden op de gunstige economische gevolgen van het toerisme, dat volgens Na de oprichting van de Zimmertoren hem ‘de onzichtbare uitvoer’ bevorderde. werd meteen ook een ‘Zimmertoren- comité’ in het leven geroepen. 6. Timmermans - Opsomerhuis

Sinds 1974 is in het Timmermans- Opsomerhuis (Netelaan nr. 4) een kamer aan Anton Bergmann gewijd. De permanente opstelling besteedt ook aandacht aan vader George Bergmann (1805-1893). Van vader en zoon zijn er portretten te zien. In de tentoon- stellingskasten liggen de publicaties van beide boegbeelden van het 19de-eeuwse Lierse Grafmonument van liberalisme. Anton Bergmann op Uit de studententijd van Anton Bergmann het “Oud kerkhof” dateert de korte historische bijdrage aan de Mechelse- Ph. van Marnix van St Aldegonde, Plundering steenweg. De geheel der hoofdkerk van Lier, een geschiedkundig ommuurde punt, toegelicht door A. Bergmann, student in begraafplaats werd de regten (1857). Zijn belangrijkste historische in 1787 in gebruik monografie is deGeschiedenis der stad Lier genomen na het (1873). Belangrijker dan Anton Bergmanns afschaffen van politieke bijdragen is zijn aandeel in de 19de begravingen binnen eeuwse Nederlandstalige literatuur. Toen hij de stadsmuren. nog student was publiceerde hij onder de Op het kerkhof schuilnaam Tony ettelijke verhalen, na zijn bevinden zich enkele dood verzameld onder de titel Verspreide bijzonder mooie Schetsen en Novellen. In 1870 verschenen grafmonumenten. Twee Rijnlandse Novellen en in 1874, even voor Op het graf van Anton zijn dood Ernest Staas, advocaat. Bergmann staat een grote zuil met borst- beeld van de schrijver en een levensgrote marmeren engel.

7. Koninklijk Atheneum één in de Noordelijke en één in de Zuidelijke Provincies. De eerste kwam in In de voortuin van het Koninklijk 1816 tot stand in Haarlem, de tweede Atheneum (Arthur Vanderpoortenlaan (bij Koninklijk Besluit van 29 juli 1817) nr. 35) staat het monument Arthur in Lier. De eerste directeur in Lier was de Vanderpoorten. Noord-Nederlander Bernard Schreuder. Dit gedenkteken herinnert aan de Via zijn huwelijk met de zus van Georg betekenis van de wet-Vanderpoorten, Bergmann kwam Schreuder in contact die bepaalde dat de staat de uitgaven met Jan Frans Willems op wie hij invloed voor schoolgebouwen op zich nam. uitoefende, zoals hij door zijn pedago- Het gedenkteken werd in 1958 opgericht gisch werk ook een hele generatie in de naar aanleiding van de inhuldiging van Vlaamse ‘taalbeweging’ beïnvloedde. de nieuwe atheneumgebouwen. Bij de Belgische Revolutie van 1830 werd Het beeld is van de hand van de de school in Lier gesloten. Pas in 1844 Lierse beeldhouwer René Boschmans kon zij opnieuw aan het werk. Vooral in (1913-1996). de loop van de 19de eeuw was de school belangrijk voor de Vlaamse Beweging, met onder meer bekend geworden 8. Normaalschool Vlaamsgezinde liberale letterkundigen als leraars: Jan van Beers (1849 tot 1860), De Lierse Normaalschool Domien Sleeckx (1861 tot 1879) en (Berlaarsestraat nr 29-33) is oudste Gustaaf Segers (1879 tot 1903). ‘kweekschool’ voor onderwijzers in België, ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden opgericht door Willem I, die het volksonderwijs wenste te verbeteren en daartoe twee rijkskweekscholen stichtte:

Beschermcomité

Eerste minister Europees Parlement De heer F. Van den Broeck De heer Guy Verhofstadt Mevrouw Annemie Neyts-Uyttebroeck Mevrouw Simonne Van den Bulck De heer Dirk Sterckx Familie Van den Eynde-Imants Kamervoorzitter De heer Albert Van der Auwera Professor Herman De Croo Bestendig afgevaardigde provincie Antwerpen De heer Roger Van Engelen De heer Koen Helsen De heer Peter Vanderpoorten Voorzitter Vlaams Parlement en Mevrouw Herman Vanderpoorten-Bonné Burgemeester van Lier Open VLD Vilvoorde Mevrouw Hugo Vanderpoorten-Heylen Mevrouw Marleen Vanderpoorten De heer Jo De Ro De heer en mevrouw Verhaert-De Voeght De heer Peter Vonckx Ministers Open VLD Lier De heer Louis Weckx De heer Karel De Gucht De heer Ivo Andries De heer Patrick Dewael De heer en Mevrouw Anthonis-Francx Liberale Mutualiteit provincie Antwerpen De heer Marino Keulen De heer Louis Baeten De heer Guy Vanhengel De heer Jean Bertels VLD nationaal De heer Marc Verwilghen De heer Richard Broes De heer Louis Bruynseels Senaat De heer Roger Callebaut Mevrouw Janine Leduc De heer Dirk Celis De heer en Mevrouw Coenen-Van den Plas Kamer De heer en Mevrouw De Lathouwer-Cornelis Mevrouw Yolande Avontroodt De heer Erik De Preter Mevrouw Martine Taelman De heer Robert Dielens De heer Willy Cortois Mevrouw Rosa Diepenhorst Mevrouw Hilde Dierickx Mevrouw Janine Dieckx De heer en Mevrouw Dockx-Jacobs Vlaams Parlement De heer en Mevrouw Groffi-Vertommen Mevrouw Annick De Ridder De heer en Mevrouw Janssen-De Groof Mevrouw Stern Demeulenaere De heer Raymond Kempenaers De heer Sven Gatz De heer Klaus Selbach Mevrouw Margriet Hermans De heer en Mevrouw Swegerijnen-Freson De heer Jul Van Aperen De heer Louis Van de Poel n n

Anton n n Boeckellaa Statio Va Bergmannlaa dplein Leopol A ntw erpsestraa

t t s ersve n z rtui Ka

Antwerpsestraa

on Opsomerlaa

Bar

t straat Kolveniersvest er p

is L t sestraa Grote Markt Mechel

t

raa Berlaars Rechtestraat elst straat f e Eik er

W Zimmerplein

Berlarij Arthur Vanderpoortenlaan Nete

la a n