Uchwała Nr XIII/81/2011 Rady Powiatu Żarskiego z dnia 29 listopada 2011r.
w sprawie uchwalenia Programu ochrony środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012–2015 z perspektywą do roku 2019
Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.), art. 17 i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) uchwala się, co następuje:
§1
Uchwala się Program ochrony środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 – 2015 z perspektywą do roku 2019, w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały.
§ 2
Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu Żarskiego.
§ 3
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady Powiatu
Janusz Dudojć
POWIAT ŻARSKI
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA 2012 2015 Z PERSPEKTYWĄ DO 2019
Lipiec 2011
1
ul. Daleka 33, 60 – 124 Poznań
tel. (+48 61) 65 58 100 fax: (+48 61)65 58 101 www.abrys.pl e – mail: [email protected]
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA 2012 2015 Z PERSPEKTYWĄ DO 2019
Zespół autorski: mgr Joanna Witkowska mgr Michał Grek mgr Magdalena Ferfet
2
1. WSTĘP...... 7 1.1. WPROWADZENIE ...... 7 1.2. CEL I ZAKRES PROGRAMU ...... 7 1.3. ŹRÓDŁA DANYCH ...... 7 2. CHARAKTERYSTYKA POWIATU...... 8 2.1. POŁOŻENIE I UWARUNKOWANIA Z NIM ZWIĄZANE ...... 8 2.2. INFRASTRUKTURA INŻYNIERYJNO TECHNICZNA ...... 12 2.2.1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę...... 12 2.2.2. Odprowadzanie ścieków komunalnych ...... 16 2.2.3. Charakterystyka zaopatrzenia powiecie w ciepło...... 20 2.2.4. Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w gaz ziemny...... 21 2.2.5. Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w energię elektryczną...... 22 3. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO...... 22 3.1. FORMY OCHRONY PRZYRODY...... 22 3.1.1. Park krajobrazowy ...... 23 3.1.2. Obszary chronionego krajobrazu...... 23 3.1.3. Rezerwaty przyrody...... 23 3.1.4. Pomniki przyrody ...... 24 3.1.5. Użytki ekologiczne ...... 28 3.1.6. Obszary Natura 2000...... 29 3.2. ZIELEŃ URZĄDZONA ...... 29 3.3. LASY ...... 30 3.4. ZASOBY NATURALNE ...... 31 3.4.1. Wody podziemne ...... 31 3.4.2. Wody powierzchniowe...... 31 3.4.3. Gleby ...... 34 3.4.4. Kopaliny ...... 36 3.4.5. Gospodarka odpadami ...... 36 4. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII...... 37 4.1. MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ , WODOCHŁONNOŚĆ , ENERGOCHŁONNOŚĆ ...... 37 4.1.1. Analiza zużycia wody...... 37 4.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zapotrzebowanie na ciepło ... 38 4.1.3. Analiza zużycia gazu ...... 39 4.1.4. Analiza zużycia energii ...... 39 4.2. WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ ...... 39 4.2.1. Analiza stanu i możliwości korzystania z energii wiatru ...... 39 4.2.2. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu ...... 40 4.2.3. Analiza wykorzystania energii słonecznej ...... 41 4.2.4. Analiza wykorzystania energii wodnej...... 41 4.2.5. Analiza możliwości wykorzystania energii geotermalnej...... 42 4.3. KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY ...... 43 5. ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO...... 44 5.1. JAKOŚĆ WÓD ...... 44 5.2. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ...... 47 5.3. POWAŻNE AWARIE ...... 50 5.4. ODDZIAŁYWANIE HAŁASU ...... 50 5.5. ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ...... 54 5.6. EDUKACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ ...... 54 6. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 56 6.1. INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU ...... 56 6.1.1. Instrumenty prawne ...... 56 6.1.2. Instrumenty finansowe...... 58 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
6.1.3. Instrumenty społeczne ...... 59 6.1.4. Instrumenty polityczne ...... 59 6.1.5. Instrumenty strukturalne ...... 59 6.2. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ...... 60 6.3. SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO ...... 60 7. LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ WŁASNYCH I KOORDYNOWANYCH, W PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU...... 60 8. MIERNIKI REALIZACJI AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 76 9. PODSUMOWANIE...... 77 10. LITERATURA...... 78
Spis Tabel Tabela 1 Powierzchnia i liczba mieszkańców w gminach powiatu żarskiego ...... 9 Tabela 2 Liczba mieszkańców w powiecie żarskim w latach 2004 2010...... 9 Tabela 3 Użytkowanie gruntów na terenie powiatu żarskiego ...... 10 Tabela 4. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu żarskiego – sieć wodociągowa ...... 12 Tabela 5 Charakterystyka zaopatrzenia w wodę powiatu żarskiego w latach 2006 2009 ...... 13 Tabela 6 Korzystający z sieci wodociągowej w gminach powiatu żarskiego w 2009 r...... 14 Tabela 7Charakterystyka ujęć wody w gminach ...... 15 Tabela 8 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu żarskiego – sieć kanalizacyjna ...... 16 Tabela 9. Infrastruktura kanalizacyjna w powiecie żarskim w latach 2006 2009...... 16 Tabela 10 Korzystający z sieci kanalizacyjnej w gminach powiatu żarskiego w latach 2005 i 2009. ... 17 Tabela 11 charakterystyka oczyszczalni ścieków z terenu powiatu żarskiego w 2010 r...... 18 Tabela 12. Informacje dotyczące oczyszczanych ścieków w powiecie żarskim w latach 2005 2009... 19 Tabela 13 Zaopatrzenie w ciepło w powiecie żarskim przez ECO SA...... 20 Tabela 14 Charakterystyka sieci cieplnej w powiecie żarskim w latach 2005 2009 ...... 21 Tabela 15 Charakterystyka sieci gazowej w powiecie żarskim w latach 2005 i 2009...... 21 Tabela 16 Zaopatrzenie w energię elektryczną w powiecie żarskim w latach 2005 i 2009 ...... 22 Tabela 17 Pomniki przyrody w gminach powiatu żarskiego...... 24 Tabela 18 Zieleń urządzona w gminach powiatu żarskiego...... 30 Tabela 19 Powierzchnia gruntów leśnych i lesistość na terenie powiatu żarskiego ...... 30 Tabela 20 Wykaz cieków przepływających przez obszar powiatu wraz z podaniem ich długości...... 32 Tabela 21 Wykaz najważniejszych zbiorników wodnych położonych na terenie powiatu żarskiego.... 33 Tabela 22 Wyniki badań odczynu gleby za lata 2007 2010 w powiecie żarskim...... 34 Tabela 23 Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy za lata 2007 2010 w powiecie żarskim 35 Tabela 24 Koncesje na eksploatację złóż na terenie powiatu żarskiego ...... 36 Tabela 25 Zużycie wody w latach 2005 i 2009 r. na terenie powiatu żarskiego ...... 37 Tabela 26 Zmiany zużycia wody w gospodarstwach domowych powiatu żarskiego ...... 38 Tabela 27 Zużycie energii elektrycznej w powiecie żarskim w latach 2005 i 2009...... 39 Tabela 28 Podstawowe informacje na temat elektrowni wodnych w powiecie żarskim...... 42 Tabela 29 Zestawienie oceny stanu technicznego walów przeciwpowodziowych będących w zasięgu działania Inspektoratu w Lubsku powiat żarski ...... 43 Tabela 30 Powierzchnia gruntów zmeliorowanych w poszczególnych gminach powiatu żarskiego .... 44 Tabela 31 Monitoring wód płynących na terenie powiatu żarskiego ...... 45 Tabela 32 Wyniki monitoringu wód podziemnych na terenie powiatu żarskiego w 2010 r...... 46 Tabela 33 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu żarskiego w latach 2005 i 2010 r...... 47 Tabela 34 Obciążenie powierzchniowe powiatu żarskiego substancjami wniesionymi przez opady atmosferyczne w 2009 r...... 49 Tabela 35 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku...... 51 Tabela 36 Wyniki pomiarów hałasu na drogach krajowych w powiecie żarskim w 2010 r...... 51 Tabela 37 Ruch kołowy na drogach krajowych powiatu żarskiego w 2010 r...... 52 Tabela 38 Wyniki pomiarów hałasu na drodze wojewódzkiej nr 287 w powiecie żarskim w 2010 r. .... 52 Tabela 39 Ruch kołowy na drogach wojewódzkich powiatu żarskiego w 2010 r...... 53
4 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Tabela 40 Wyniki badania poziomu hałasu przy liniach kolejowych w powiecie żarskim...... 53 Tabela 41 Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych przewidzianych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019..... 63 Tabela 42 Mierniki monitorowania efektywności Programu...... 76
Spis Rysunków Rysunek 1 Gminy wchodzące w skład powiatu żarskiego...... 8 Rysunek 2 Liczba ludności w powiecie żarskim w latach 2004 2010 ...... 10 Rysunek 3 Korzystający z sieci wodociągowej w powiecie żarskim w latach 2005 2009 ...... 15 Rysunek 4 Korzystający z sieci kanalizacyjnej w powiecie żarskim w latach 2005 2009 (na podstawie danych z GUS) ...... 18 Rysunek 5 Byłe wysypiska śmieci na terenie gminy Żary...... 35 Rysunek 6 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc (Źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW) ...... 40
5
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
6 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
1. Wstęp 1.1. Wprowadzenie Program ochrony środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019 jest aktualizacją i kontynuacją dotychczasowego Programu ochrony środowiska (zatwierdzo nego uchwałą Rady Powiatu Żarskiego nr XVII/104/2004 z dnia 30 marca 2004 r.). Prawo ochrony środowiska, określa w art. 14 ust. 2, iż politykę ekologiczną przyjmuje się na cztery lata, przewiduje się w niej działania w perspektywie obejmującej kolejne cztery lata. Niniej szy Program zawiera cele i zadania krótkookresowe do 2015 r. oraz cele długookresowe do 2019 r. Program ochrony środowiska uchwala Rada Powiatu. Ocena i weryfikacja realizacji zadań i celów Programu dokonuje się zgodnie z wymogami ww. ustawy co 2 lata od przyjęcia dokumentu, stwarzając możliwości jego weryfikacji i aktualizacji. Postawione w Programie do osiągnięcia cele polityki ekologicznej powiatu żarskiego są zgodne z założeniami II Polityki Ekologicznej Państwa oraz z założeniami „Programu Ochrony Śro dowiska dla Województwa Lubuskiego”. W Programie uwzględniono wnioski z analizy Raportu z wykonania „Programu Ochrony Śro dowiska dla Powiatu Żarskiego za lata 2008 2010” zatwierdzonego uchwałą Rady Powiatu Żar skiego. Program stanowi podstawę dla formułowania wytycznych do aktualizacji gminnych progra mów ochrony środowiska gmin powiatu żarskiego. Programy te będą podlegały zaopiniowaniu przez Zarząd Powiatu Żarskiego. W procesie opiniowania, m.in. weryfikowana powinna być zgod ność Programów Gminnych z Programem Powiatowym. Spójność tych dokumentów będzie po mocna, m.in. przy podejmowaniu przez Powiat i Gminy wspólnych inicjatyw i przedsięwzięć, w celu aplikowania o środki finansowe na ich realizację. Zgodność Programów ułatwi koordynację działań i informację o planowanych zadaniach gmin. Ponadto spójność Programów ułatwi proces ich rapor towania, a także reglamentowania przez Powiat podmiotom, działającym na terenie gmin powiatu, korzystania ze środowiska (poprzez wydawanie odpowiednich decyzji). Pozytywna opinia Zarządu Powiatu stanowi podstawę uchwalenia aktualizacji ww. Gminnych Programów przez Rady Gmin / Rady Miejskie.
1.2. Cel i zakres Programu Głównym celem programu jest poprawa stanu środowiska przyrodniczego powiatu żarskiego przy jednoczesnym zrównoważonym rozwoju społeczno gospodarczym. Program nie stanowi prawa miejscowego, jednak jest opracowaniem planistycznym, wyty czającym kierunki działań w rozwoju przestrzennym powiatu. Podstawą do wyboru kierunków dzia łania jest analiza warunków przyrodniczych i obecnego stanu środowiska. Wprowadzenie w życie zadań mających na celu ochronę środowiska i poprawę stanu po szczególnych jego elementów jest możliwe jedynie poprzez wdrażanie mechanizmów prawnych i ekonomicznych polityki ekologicznej oraz wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa. Zmniejszenie presji na środowisko i określona poprawa stanu środowiska jest możliwe jedynie przy świadomym udziale społeczeństwa w realizowaniu zapisów programu. Struktura programu ochrony środowiska nawiązuje do struktury „Polityki Ekologicznej Pań stwa na lata 2009 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016.”, a więc obejmuje następu jące zagadnienia: ochrony zasobów naturalnych powiatu, oraz poprawę jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Zakresem opracowania objęto: • cele ekologiczne, • priorytety ekologiczne, • harmonogram działań, • środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno ekonomiczne i środki finansowe.
1.3. Źródła danych „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego” został wykonany przy wykorzystaniu materiałów uzyskanych z: Gminy Brody, Miasta i Gminy Jasień, Gminy Lipniki Łużyckie, Miasta i Gminy Lubsko, Miasta Łęknica, Gminy Przewóz, Gminy Trzebiel, Gminy Tuplice, Miasta Żary i Gminy Żary, Starostwa Powiatowego w Żarach, materiałów: zakładów komunalnych z terenów
7
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
gmin, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Zarządu Dróg Wojewódzkich w Zielonej Gó rze, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego, Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, Regional nego Zarządu Gospodarki Wodnej, Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Żarach, Stacji Chemiczno – Rolniczej w Gorzowie Wlkp.
2. Charakterystyka Powiatu 2.1. Położenie i uwarunkowania z nim związane Powiat żarski usytuowany jest w południowo – zachodniej części województwa lubuskiego na Wysoczyźnie Żarskiej, przy granicy polsko niemieckiej na Nysie Łużyckiej. Graniczy z powiatami: krośnieńskim, zielonogórskim, żagańskim i powiatem województwa dolnośląskiego – zgorzeleckim. Południowo zachodnia część granicy powiatu jest zarazem grani cą Polski z Niemcami. Rysunek 1 Gminy wchodzące w skład powiatu żarskiego
Pod względem ukształtowania powierzchni teren powiatu jest mało zróżnicowany. Najwyżej położony punkt znajduje się na Wzgórzach Żarskich, na północ od wsi Łaz (229m npm.), a najniż szy w dolinie Nysy Łużyckiej, na północ od wsi Olszyna (poniżej 90 m npm.). Najbardziej urozma icona rzeźba znajduje się na terenie Wzgórz Żarskich, a szczególnie na ich zachodniej krawędzi, między dzielnicą Żar – Kunicami, a wsią Łaz. Obszar powiatu leży w dorzeczu dwóch rzek sudeckich Nysy Łużyckiej i Bobru. Na terenie powiatu biorą początek rzeki Lubsza i Skróda, a także wiele drobnych potoków będących dopły wami tych rzek oraz dopływami Bobru i Czernej Wielkiej. Wody stojące reprezentowane są przez polodowcowe jeziora: Brodzkie, Suchodolskie, Głębockie, Płytkie, Proszkowskie i przez największe w Polsce zespół 110 zbiorników wodnych o łącznej powierzchni 150 ha, stanowiące antropoge niczne pojezierze Łuk Mużakowa. Klimat powiatu jest bardzo zmienny w ciągu całego roku. Na jego wpływ podobnie jak całego województwa lubuskiego mają wpływ masy powietrza napływające znad oceanu atlantyckiego.
8 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Usytuowanie powiatu i wpływ Sudetów spowodowały, że na tutejszym terenie występuje cieplejszy i specyficzny mikroklimat. Cechują go jednak obfite opady (średnio 630mm rocznie) i znaczna ilość dni burzowych, których najwięcej występuje w lipcu. Zimy są łagodniejsze, a śnieg utrzymuje się tylko przez 40 – 60 dni. Znaczne zawilgocenie powietrza w okresie późnej jesieni i zimy powoduje utrzymanie się mgieł oraz zachmurzeń. Powiat zajmuje powierzchnię 139 km 2, co stanowi 9,9 % powierzchni woj. lubuskiego. W skład powiatu żarskiego wchodzi 10 gmin. Łącznie na terenie powiatu usytuowanych jest 171 miej scowości w tym 4 miasta. Powiat żarski w 2010 r. liczył 99 266 mieszkańców (GUS). Najliczniejsze jest miasto Żary, gdzie mieszka 39% mieszkańców powiatu. Liczba ludności poszczególnych gmin przedstawiona jest w poniższej tabeli. Tabela 1 Powierzchnia i liczba mieszkańców w gminach powiatu żarskiego Lp. Gminy Liczba Powierzchnia [ha] mieszkańców 1. Gmina Brody 3 542 24067 2. Gmina Jasień 7 263* 12679 3. Gmina Lipinki Łużyckie 3 275 8869 4. Gmina Lubsko 19 508 18267 5. Miasto Łęknica 2 544 1643 6. Gmina Przewóz 3 304 17832 7. Gmina Trzebiel 5 829 16 635 8. Gmina Tuplice 3 287 6575 9. Gmina Żary 11 911 29 362 10. Miasto Żary 38 749 3 349 Ogółem POWIAT 99 266 139 278 Źródło: GUS, *Urząd Miejski w Jasieniu
Wskutek relatywnie niskiego przyrostu naturalnego oraz ujemnego salda migracji wewnętrz nych populacja powiatu nie powiększa się. Wzrost demograficzny ogranicza głównie deficyt migra cyjny; co roku powiat opuszcza niemal 200 osób. W 2010 r. liczba mieszkańców zmniejszyła się o 0,9% w porównaniu do 2004 r. Największy spadek liczby ludności odnotowała gmina miejska Jasień (o 3,4%), wśród gmin wiejskich Lipinki Łużyckie (o 1,6%). Wzrost liczby mieszkańców ob serwowano tylko w gminie wiejskiej Żary (o1,4%) w wyniku napływu ludności z innych gmin w ce lach osiedleńczych. 3 Tabela 2 Liczba mieszkańców w powiecie żarskim w latach 2004 2010 Jednostka 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 terytorialna Powiat 100 158 99 969 99 799 99 637 99 478 99 310 99 266 żarski Źródło: GUS
Dynamikę zmiany liczby mieszkańców przedstawia poniższy wykres.
3 Źródło: WUS w Gorzowie Wlkp.
9
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Rysunek 2 Liczba ludności w powiecie żarskim w latach 2004 2010
Zmiana liczby ludności w powiecie żarskim w latach 2004 2010
100 400 100 200
100 000 99 800
99 600
99 400
99 200 99 000
98 800 98 600 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Niekorzystne zmiany zauważalne są również w strukturze wiekowej społeczeństwa powiatu m.in. wzrost wskaźnika starzenia demograficznego oraz spadek liczby ludności w wieku przedpro dukcyjnym. Obecnie atutem powiatu jest duży udział osób w wieku produkcyjnym w strukturze wie kowej ludności. Udział ten wynosi około 69%, podczas gdy średnia krajowa ludności w wieku pro dukcyjnym nie przekracza 61% 4. Niemal 61,2% mieszkańców powiatu to ludność zamieszkała w miastach. Średnia dla woje wództwa lubuskiego wynosi 63,5%. Wśród 12 powiatów, powiat żarski zajmuje pod tym względem trzecią pozycję w województwie.
Tabela 3 Użytkowanie gruntów na terenie powiatu żarskiego Użytki rolne Pozostałe grunty (pod zabudowa Lasy niami, podwó i grunty rzami, drogi,
[ha] leśne wody i inne [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] sady sady
razem razem [ha] grunty użyt Pow.ogólna łąki trwałe łąki
gruntyorne kowe oraz Wyszczególnienie
pastwiska trwałe nieużytki [ha] Gmina Brody 24067 6248 3634 13 2085 516 16108 1711 Gmina Jasień 12679 4751 3177 9 1343 222 6937 991 Gmina Lipinki 8869 3893 3079 9 440 365 4416 560 Łużyckie Gmina Lubsko 18267 8272 5167 33 2542 530 8189 1387 Miasto Łęknica 1643 154 80 0 52 22 1111 378 Gmina Przewóz 17832 4378 2962 7 791 618 12500 954 Gmina Trzebiel 16635 6359 4760 21 1069 509 8852 1424
4 Źródło: GUS
10 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Gmina Tuplice 6575 2190 1594 7 414 175 3706 679 Gmina Żary 29362 12723 9937 18 1532 1236 14451 2188 Miasto Żary 3349 1143 757 4 182 200 691 1515 RAZEM 139278 50111 35147 121 10450 4393 76966 12201 Źródło:http://www.geodezja.powiatzarski.pl/
Przez powiat przebiegają drogi o znaczeniu międzynarodowym: Wrocław–Forst–Berlin, łą czące Europę zachodnią ze wschodnią. Drogi krajowe: • Nr 12 granica państwa – Łęknica – Żary – Leszno – Kalisz – Radom – Lublin – Ukra ina, • Nr 18 granica państwa – Olszyna autostrada A4, • Nr 27 granica państwa – Przewóz – Żary Zielona Góra, Drogi wojewódzkie: • nr 285 Wierzchno – Jasienica, • nr 286 Jasienica – Grodziszcze – Biecz do skrzyżowania z drogą woj. nr 289, • nr 287 Lubsko Jasień – Żary, • nr 289 Zasieki – Lubsko, • nr 294 Trzebiel Tuplice – Jasień, • nr 350 Łęknica Przewóz – Gozdnica, Łącznie na terenie powiatu znajduje się 122 km dróg krajowych, 137 km dróg wojewódzkich, 474 km dróg powiatowych, 455 km dróg gminnych. Przez powiat przebiegają czynne linie kolejowe: • Linia nr 14 Łódź Kaliska Tuplice, od km 344,300 do km 389,080; • Linia nr 275 Wrocław Muchobór Gubinek, od km 146,700 do km 185,770; • Linia nr 282 Miłkowice Żary, od km 96,400 do km 103,622; • Linia nr 370 Zielona Góra Żary, od km 31,000 do km 53,710; • Linia nr 380 Jankowa Żagańska Sanice, od km 1,552 do km 8,552 i od km 18,300 do km 32,937.
Powiat żarski jest najbardziej uprzemysłowionym powiatem ziemskim w województwie lubu skim. Zasoby naturalne, takie jak złoża piasków, żwirów i iłów służą do produkcji szkła, z kolei wy soki stopień zalesienia wpłynął na rozwój przetwórstwa drewna, produkcji mebli i innych wyrobów. Swoją produkcję prowadzi tam firma Kronopol światowy lider w branży produktów drewnopochod nych. Na terenie powiatu żarskiego działa ok. 9.006 podmiotów gospodarczych, w tym 590 firm sektora publicznego, 8 416 firm sektora prywatnego. W powiecie licznie występują firmy przemysłu szklarskiego (m.in.: szkło hartowane) i ceramicznego oraz produkcji materiałów budowlanych. Po wstają tam wyroby z tworzyw sztucznych, z metali (konstrukcje stalowe i systemy kominowe), tek stylia oraz systemy dachowe do pojazdów, meble tapicerowane, maszyny i urządzenia, ponadto odzież oraz produkty spożywcze. Mocną strona powiatu jest produkcja wyrobów z branży elek trycznej, elektronicznej i chemicznej. W Żarach prężnie działają instytucje wsparcia przedsiębior czości. W mieście Żary swoją siedzibę mają firmy: • Kronopol sp. z o.o. w Żarach lider w branży produktów drewnopochodnych • Relpol – producent przekaźników, • POL ORSA i APO Tessile Sp. z o.o. materiały motoryzacyjne, • Hart SM – producent szkła hartowanego, • SEKURIT SAINT GOBAIN HanGlas Sp. z o.o. producent szyb samochodowych, • PROBET DASAG Sp. z o.o. wyroby terazzo i z kamienia naturalnego, • MK Systemy Kominowe Sp. z o.o. kominy z blachy kwasoodpornej, • SPOMASZ S.A. konstrukcje stalowe maszyny rolnicze, • MAGNAPLAST Sp. z o.o. rury plastikowe, • DEKORA producent tkanin obiciowych, • UNITECH IMPEX producent stolarki plastikowej, aluminiowej i drewnianej, Największe podmioty gospodarcze na terenach pozostałych gmin:
11
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Gmina Brody : • P.W. DART Sp. z .o.o. z siedzibą w Zielonej Górze – Zakład oczyszczania żeliwa; • EKO RECYKLING Sp. z o.o. z siedzibą w Brożku działalność w zakresie odzysku odpadów innych niż niebezpieczne; • AGRO – HOREX S. J. z siedzibą w Gubinie – zajmuje się rolnictwem, • Stacje paliw ze sklepami w miejscowości Zasieki: HOREX Sp. z o.o., ARAL, SHELL POLSKA Sp. z o.o., P.W. APEXIM AB z siedzibą w Poznaniu; • Stacja paliw w miejscowości Brody: DAN POL. Gmina Jasień • Fabryka Maszyn Budowlanych „ZREMB” Sp. z o.o. w Jasieniu – przenośniki, konte nery, • FELGENHAUER & STEIN. SP. Z O.O. w Jasieniu – konstrukcje stalowe, • PET SPÓLKA Z O.O. w Jasieniu – wyroby metalowe, • LINSTAL SPÓŁKA Z O.O. w Jasieniu – konstrukcje stalowe. Gmina Lubsko • Magnolia Sp. z o.o., Lubsko branża spożywcza, • UESA Polska Sp. z o.o., elektronika, instalacje, • Calesa Sp. z o.o., galwanizowanie, konstrukcje stalowe, • „ Praliny Łużyckie „ Sp. z o.o. – branża spożywcza, Miasto Łęknica Sprzedaż hurtowa i detaliczna, usługi gastronomiczne i kosmetyczne, stacje paliw. Gmina Przewóz • JaPTrading – Piotrów przeróbka drewna, • Skład Materiałowy w Potoku składy amunicji, • Zakład Gospodarki Komunalnej w Przewozie, Gmina Trzebiel Stacje Paliw Lotos w Trzebielu, Orlen i Shell w m. Królów. Gmina Tuplice Szlifiernia, piekarnia, sklepy spożywcze, masarnie, skupy złomu. Gmina Żary • „Magnaplast” sp. z o.o. w Sieniawie Żarskiej przetwórstwo tworzyw sztucznych, produkcja systemów kanalizacyjnych, • „MK Kominy” sp. z o.o. w Kadłubi – produkcja kominów i systemów wentylacji, • „Polish Baby Velours” sp. z o.o. w Łazie – produkcja odzieży • P. W. „Apexim” w Mirostowicach Dolnych – baza paliwowa. W 2011 r. (stan na 30 marca) wskaźnik bezrobocia w powiecie wynosił 19% i w stosunku do roku poprzedniego było niższe o 1,6%. Dla porównania stopa bezrobocia w województwie lubu skim wyniosła w tym czasie 16,4%.
2.2. Infrastruktura inżynieryjno techniczna 2.2.1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę Długość sieci wodociągowej rozdzielczej w powiecie w 2009 r. wynosiła 755,6 km. Na koniec 2009 roku liczba przyłączy wodociągowych wyniosła 12 833 sztuk. W porównaniu z rokiem 2005 sieć wodociągowa wydłużyła się o 222 km. Tabela 4. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu żarskiego – sieć wodociągowa 2009 Woda Ludność Ludność Dł. sieci dostarcz korzystająca z korzystająca Lp Jednostka terytorialna Przyłącza wodociąg. gosp. wodoc. w z wodoc. domowym mieście ogółem [km] [szt.] [dam3] [osoba] [osoba] 1 Brody 36,0 589 73 0 2 566 2 Jasień 58,4 1 023 183 4 355 6 071 3 Lipinki Łużyckie 42,8 536 71 0 2 267 4 Lubsko 80,5 2 714 523 14 372 17 482
12 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
5 Łęknica 13,8 305 89 2 421 2 421 6 Przewóz 84,3 726 82 0 2 680 7 Trzebiel 63,9 938 153 0 4 280 8 Tuplice 57,7 644 112 0 3 102 9 Żary (gm.) 176,1 2 002 304 0 9 365 10. Żary (m.) 142,1 3 356 1 194 36 858 36 858 POWIAT 755,6 12833 2 785 58 006 87 092,0 Źródło: GUS
Tabela 5 Charakterystyka zaopatrzenia w wodę powiatu żarskiego w latach 2006 2009 Parametr jednostka 2005 2006 2007 2008 2009 długość czynnej sieci rozdzielczej km 733,4 742,3 749,4 738,6 755,6 połączenia prowadzące do budyn ków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt. 12 633 12 448 12 514 12 736 12 833 woda dostarczona gospodarstwom domowym dam 3 3 030,2 3 016,6 2 873,8 2 897,5 2 784,9 ludność korzystająca z sieci wodo ciągowej w miastach osoba 58 661 58 569 58 219 58 147 58 006 ludność korzystająca z sieci wodo ciągowej osoba 87 127 87 201 87 019 87 106 87 092 Źródło: GUS
Z sieci wodociągowej korzysta 95,2% ludności powiatu, najwięcej mieszkańców w gminie miejskiej Łęknica (96,2%) i mieście Żary (95,2%); najmniej w gminie Lipniki Łużyckie (70,7%), gminie Brody (74%) i gminie Trzebiel (74,3%). (Dane GUS) Zaopatrzenie w wodę na terenach gmin powiatu żarskiego Poniżej przedstawiono informacje na temat infrastruktury wodociągowej pochodzące z ewi dencji poszczególnych gmin lub z ewidencji przedsiębiorstw działających lokalnie w zakresie uzdatniania wody i zaopatrzenia ludności, które udzieliły odpowiedzi na przesłaną ankietę: Gmina Brody długość sieci wodociągowej z przyłączami: 45,4 km, bez przyłączy: 36 km, gmina zwodociągowania jest w 87%. Na terenie gminy znajdują się 4 ujęcia publiczne (cmentarze ) 2,5 m3/h. Stacje uzdatniania znajdują się w miejscowościach: Brody, Biecz, Datyń i Marianka. Sta cje obsługują miejscowości: Brody, Nabłoto, Jeziory Wysokie, Jeziory Dolne, Marianka, Biecz, Gro dzisze, Jałowice, Jasienica, Wierzchno, Koło, Datyń. Gmina Jasień – długość sieci wodociągowej z przyłączami: 100,8 km, bez przyłączy: 72,6 km, z 17 miejscowości gminy Jasień liczących 7317 mieszkańców tylko dwie , liczące łącznie 234 osoby nie są zwodociągowanie. Na terenie gminy funkcjonują 2 ujęcia wody w Jasieniu, które ob sługują miejscowości: SUW przy ul. Wodnej: Jasień, Bieszków, Guzów, Roztoki, Wicina, Zabłocie i Mirkowice. SUW przy ul. Leśnej: Jasień, Lisia Góra, Zieleniec, Golin, Bronice, Jasionna, Jary szów, Jurzyn, Jabłoniec. Gmina Lipinki Łużyckie – długość sieci wodociągowej z przyłączami: 70,66 km, bez przyłą czy 50 km, zwodociągowana jest w 84,01%. Na terenie gminy znajdują się 2 ujęcia wody w Lipin kach i nieczynne ujęcie w Sieciejowie. SUW w Lipinkach obsługuje miejscowości: Lipinki Łużyc kie, Brzostowa, Pietrzyków, Schleb, Grotów, Cisowa, Zajączek, Boruszyn, Tylicki, Sieciejów. Gmina Lubsko – długość sieci magistralnej wraz z przyłączami: 197,1 km, bez przyłączy: 145,8 km, stopień zwodociągowania gminy 99,9%; funkcjonują 4 stacje uzdatniania wody w: GL Górna (obsługująca m. Lubsko i Budziechów,) Gozdno (obsługująca Gozdno, Górzyn, Osiek Cho cicz, Grabków, Kałek, Dąbrowa, Tymienice, Raszyn), Białków (obsługująca Białków, Tuchola, Mokra, Stara Woda, Mokra, Chocimek, Lutol, Małowice), Dłużek (obsługująca Dłużek, Chełm Żar ski, Mierków, Ziębikowo, Gareja). Miasto Łęknica – długość sieci wodociągowej z przyłączami: 29,4 km, bez przyłączy: 14,2 km, stopień wodociągowania 100%, funkcjonuje SUW przy ul. Wiejskiej w Łęknicy z 5 studniami o wydajności 60 m3/h, obsługujące miasto Łęknicę. Gmina Przewóz – długość sieci wodociągowej z przyłączami: 87,6 km, bez przyłączy: 63,06 km, stopień zwodociągowania gminy 100%, funkcjonują 3 ujęcia wody w miejscowościach: Lipna (obsługiwane miejscowości: Lipna, Jamno, Dobrzyń, Sanice, Sobolice), Przewóz (obsługi
13
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
wane miejscowości (Przewóz, Bucze, Potok), Dąbrowa Łużycka (obsługiwane miejscowości (Pio trów, Mielno, Dąbrowa Łuż., Włochów, Dobrochów, Straszów). Gmina Trzebiel – długość sieci wodociągowej z przyłączami 63,9 km, bez przyłączy 30,1 km. Stopień zwodociągowania gminy wynosi 76%. Funkcjonuje 5 ujęć i stacji uzdatniana wody: SUW Trzebiel (obsługująca Trzebiel, Kałki, Królów, Kamienica), SUW Czaple (Czaple, Włostowie, Niwica, Nowe Czaple, Bronowice, Pustków, Chwaliszowice), SUW Żarki Wielkie(Żarki Wielkie, Żarki Małe, Stare Czaple), SUW Przewoźniki (Przewoźniki), SUW Olszyna(Przejście Graniczne, Olszyna). Gmina Tuplice – długość sieci wodociągowej z przyłączami wynosi 88,8 km, bez przyłączy 57,7 km. Gmina jest w 100% zwodociągowania. Na terenie gminy znajdują się 2 stacje uzdatnia nia wody: SUW Rytwiny, SUW Drzeniów, które obsługują wszystkie miejscowości gminy, tj. Ja głowice, Chełmica,Tuplice, Łazy,Gręzawa,Nowa Rola,Świbinki, Drzeniów,Grabów, Matuszowice, Chlebice, Czerna , Cielmów, i trzy miejscowości gminy Trzebiel: Chudzowice, Rytwiny Dębinka – 16. Ponadto na terenie gminy znajduje się zdrój uliczny, w miejscowości Drzeniów. Gmina Żary – długość sieci wodociągowej wynosi z przyłączami 234,94 km, bez przyłączy 176,12 km. Gmina jest w 100% zwodociągowania. Na terenie gminy znajduje się 9 ujęć wody w miejscowościach: Mirostowice Dolne, Łaź, Olbrachtów, Bogumiłów, Sieniawa Ż., Olszynie, Droż ków, Złotnik, Bieniów oraz 7 stacji uzdatniania wody: SUW Mirostowice Dolne, SUW Łaz, SUW Olbrachtów, SUW Bogumiłów, SUW Sieniawa Żarska, SUW Olszynie, SUW Drożków, które ob sługują miejscowości: SUW Mirostowice Dolne Mirostowice Dolne, Stawnik, SUW Łaz – Łaz, SUW Olbrachtów Olbrachtów , Mirostowice Górne , Drozdów, SUW Bogumiłów Bogumiłów, Ja ników, Miłowice, Rusocice, Rościce, SUW Sieniawa Żarska Sieniawa Żarska, SUW Olszyniec Olszyniec, Marszów, SUW Drożków Drożków, Grabik, Lubanice, Surowa/ Łukawy. Miasto Żary – długość sieci wodociągowej wraz z przyłączami wynosi 210,9 km, bez przy łączy – 154,9 km. Miasto jest zwodociągowanie w 99,5%. Na terenie miasta znajduje się 6 ujęć wody (Ujęcie Wody nr 1, nr 2, nr 3, nr 4, nr 5, nr 6). Woda uzdatniana jest w 4 stacjach uzdatnia nia wody (SUW nr 1, nr 3, nr 5, nr 6), które obsługują miejscowości: miasto Żary, Sieniawa Żarska „Kolonia”, Łaz – dwa budynki mieszkalne, Siodło – częściowo.
Tabela 6 Korzystający z sieci wodociągowej w gminach powiatu żarskiego w 2009 r. 2009 Korzystający Lp. Jednostka terytorialna z sieci wo dociągowej [%] 1 Brody 74,0 2 Jasień 85,0 3 Lipinki Łużyckie 70,7 4 Lubsko 90,6 5 Łęknica 96,2 6 Przewóz 82,3 7 Trzebiel 74,3 8 Tuplice 94,5 9 Żary (gm.) 79,9 10 Żary (m.) 95,2 Źródło: GUS
14 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Rysunek 3 Korzystający z sieci wodociągowej w powiecie żarskim w latach 2005 2009
Korzystający z wodociągów w % ogółu ludności w powiecie żarskim
88,5
88,4
88,3
88,2
% 88,1
88,0
87,9
87,8
87,7 2005 2006 2007 2008 2009
Źródło: według GUS
Tabela 7Charakterystyka ujęć wody w gminach Wydajność Strefa Gmina Lokalizacja Liczba studni ujęcia [m3/h] Ochrony* Brody Brody 2 20 SOB Biecz 2 19 SOB Marianka 2 3,5 SOB Jasień Jasień, ul. Wodna 5 133 Brak Jasień, ul. Leśna 2 37 Brak Lipinki Łużyckie Lipinki Łużyckie 3 67 Brak Sieciejów 1 Nieczynne Brak Lubsko GL. Górna 7 8400 SOB, SOP Zgodno 2 850 SOB, SOP Białków 2 320 SOB, SOP Dłużek 2 1300 SOB, SOP Łęknica Łęknica 5 60 SOB Przewóz Lipna 2 30 SOB Przewóz 2 96 SOB Dąbrowa Łużycka 2 34 SOB Trzebiel Przewoźniki 2 30 SOB Czaple 2 60 SOB Trzebiel 3 90 SOB Żarki Wielkie 2 10 SOB Olszyna (lokalizacja 2 29 SOB gm. Brody) Tuplice Rytwiny 5 60 SOB, SOP Drzeniów 3 28 SOB, SOP Miasto Żary Ujęcie Wody nr 1 12 482 SOB, SOP Ujęcie Wody nr 2 2 67,5 SOB, SOP Ujęcie Wody nr 3 4 65 SOB, SOP Ujęcie Wody nr 4 4 330 SOB, SOP Ujęcie Wody nr 5 3 65 SOB Ujęcie Wody nr 6 2 50 SOB Gmina Żary Mirostowice Dolne 2 16 SOB Łaz 2 5 SOB Olbrachtów 3 15 SOB, SOP Bogumiłów 2 5 SOB Sieniawa Ż 2 10 SOB
15
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Olszyniec 3 10 SOB Drożków 2 16 SOB Złotnik 2 33 SOB Bieniów 2 16 SOB *SOB – strefa ochrony bezpośredniej SOP – strefa ochrony pośredniej Źródło: ankiety z gmin
Oprócz wodociągów gminnych w powiecie funkcjonują też inne podmioty zaopatrujące w wodę (wodociągi lokalne i zakładowe). Wodociągi tej grupy zaopatrują w wodę zakłady produk cyjne, np. ”Kronopol” oraz podmioty gospodarcze, tj. stacje paliw, hotel, bary gastronomiczne. W 2010r. zewidencjonowanych było 5 wodociągów, które zaopatrują znikomą liczbę odbiorców. Z uwagi na likwidację obiektów oraz podłączenie do większych jednostek w 2010 roku ubyło ich 5.
2.2.2. Odprowadzanie ścieków komunalnych Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w powiecie żarskim w 2009 roku wynosiła 169,6 km. W stosunku do roku 2005 przybyło 47,9 km sieci. Wzrosła również liczba mieszkańców korzysta jących z sieci kanalizacyjnej o 666 osób. Z sieci kanalizacyjnej korzystało 50,2% mieszkańców powiatu 5. Najdłuższą sieć kanalizacyjna posiadają gminy Lubsko (36km) i Tuplice (22 km). Najwięcej korzystających z kanalizacji to mieszkańców miasta Żary oraz Lubsko.
Tabela 8 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminach powiatu żarskiego – sieć kanalizacyjna 2009 Ludność Ludność Dł. sieci Ścieki korzystająca z korzystająca Lp Jednostka terytorialna Przyłącza kanaliz. odprowadzone kanalizac. w z kanalizac. mieście ogółem [km] [szt.] [dam3] [osoba] [osoba] 1 Brody 10 195,0 27 0 972,0 2 Jasień 4 72,0 64 1773* 1773,0* 3 Lipinki Łużyckie 2 22,0 12 0 112,0 4 Lubsko 36 1 125,0 464 11 318 11 318,0 5 Łęknica 12 293,0 97 2 241 2 241,0 6 Przewóz 5 26,0 10 0 432,0 7 Trzebiel 0 0 0 0 0 8 Tuplice 22 206,0 45 0 958,0 9 Żary (gm.) 0 0 0 0 0 10. Żary (m.) 80 1 715,0 1 310 32 090 32 090,0 POWIAT 171 3654 2028,6 46 933 49 896 Źródło: GUS, *Urząd Miejski w Jasieniu
Tabela 9. Infrastruktura kanalizacyjna w powiecie żarskim w latach 2006 2009 Parametr jednostka 2005 2006 2007 2008 2009 długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 121,7 128,6 156,9 169,1 171,0 połączenia prowadzące do budynków miesz kalnych i zbiorowego zamieszkania Szt. 3 623 3 698 3 951 3 649 3 654 2 2 ścieki odprowadzone dam 3 215,4 2 112,9 2 094,7 2 104,6 028,6 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w 47 miastach osoba 293 47 245 47 034 47 030 46 933
5 Źródło: GUS
16 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
48 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 741 48 944 49 291 49 486 49 896 Źródło: GUS
Stan gospodarki ściekowej Poniżej przedstawiono informacje na temat gospodarki ściekowej pochodzące z ewidencji poszczególnych gmin lub z ewidencji przedsiębiorstw działających lokalnie w zakresie oczysz czania ścieków, które udzieliły odpowiedzi na przesłaną ankietę: Gmina Brody Długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami 13,4 km, bez przyłączy 10,2 km Skanalizowanie gminy wynosi 27 %. Liczba mieszkańców podłączonych do kanalizacji: 960 osób. Miejscowości skanalizowane: Brody, Jeziory Dolne, Jeziory Wysokie. Długość kanalizacji deszczowej – 4 km. Na terenie gminy znajduje się jedna mechaniczno biologiczna oczyszczalnia ścieków. Gmina Jasień – długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami 6,1 km, bez przyłączy 5,5 km.. Skanalizowanie gminy wynosi 35%. Liczba mieszkańców podłączonych do kanalizacji 1773. Ska nalizowana jest część Aglomeracji Jasień. Na terenie gminy znajduje się jedna mechaniczno biologiczna oczyszczalnia ścieków. Gmina Lipinki Łużyckie – sieć kanalizacyjna obsługiwana jest przez: Wspólnotę Mieszka niową przy ul. Piaskowej 2a 2d 0,3 km, Spółdzielnię Mieszkaniowa „Wzgórze”, Os. Łużyckie 1 km i Gminę 1,54 km, długość przyłączy wynosi 0,36 km. Stopień skanalizowania wynosi 3,14 %. Do kanalizacji podłączonych jest 523 mieszkańców, w sumie 22 budynki. Częściowo skanalizo wana jest miejscowość Lipinki Łużyckie. W gminie funkcjonują 2 oczyszczalnie ścieków. Gmina Lubsko długość sieci kanalizacyjnej na terenie miasta – 35,8 km, stopień skanali zowania – 58 %. Do kanalizacji podłączonych jest 9,8 tys. mieszkańców. Skanalizowana jest miejscowość Lubsko. Długość kanalizacji deszczowej –2,8 km. Na terenie gminy funkcjonują 2 oczyszczalnie ścieków. Miasto Łęknica – długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami 27,5 km, bez przyłączy 12,5 km, stopień skanalizowania 99%. Do kanalizacji podłączonych jest 2574 mieszkańców miasta Łęknica, funkcjonuje 9,5 km sieci kanalizacji deszczowej. Miasto obsługuje jedna oczyszczalnia ścieków przy ul. XX lecia 3a, gdzie kanalizacją dopływają ścieki z miasta, oraz dowożone są tabo rem asenizacyjnym z terenu gminy Trzebiel. Gmina Przewóz długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami 5 km, bez przyłączy 4,5 km, skanalizowana jest część wsi Piotrów (osiedle popegerowskie) 46%, pozostałe miejscowości za silane w wodę nie są skanalizowane. Do kanalizacji podłączonych jest 220 mieszkańców. W gmi nie funkcjonują 2 oczyszczalnie ścieków. Gmina Trzebiel – długość sieci kanalizacyjnej wynosi 3,5 km, gmina nie jest skanalizowa na, a istniejąca kanalizacja podłączona jest jedynie do budynków użyteczności publicznej przej ścia granicznego w Olszynie i obsługuje ok. 100 pracowników budynku. W gminie funkcjonuje 1 oczyszczalnia ścieków w Olszynie, obsługująca budynek na przejściu granicznym. Gmina Tuplice – długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami 24 km, bez przyłączy 22 km. Gmina skanalizowana jest w 56%, do kanalizacji podłączonych jest 1850 mieszkańców miejsco wości Tuplice i Cielców. W gminie istnieje szczątkowa poniemiecka kanalizacja deszczowa w Tu plicach, ul. Mickiewicza i Świerczewskiego. W gminie znajduje się 1 oczyszczalnia ścieków. Gmina Żary – gmina nie posiada ogólnospławnej instalacji kanalizacyjnej. Miasto Żary – długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami wynosi 102,1 km, bez przyłączy 79,9 km. Miasto skanalizowane jest w 76,97%., do kanalizacji podłączonych jest 34 600 miesz kańców. Na terenie miasta funkcjonuje kanalizacja deszczowa o długości 70,8 km. Miasto Żary obsługiwane jest przez 2 oczyszczalnie ścieków.
Tabela 10 Korzystający z sieci kanalizacyjnej w gminach powiatu żarskiego w latach 2005 i 2009. Korzystający z kanalizacji Jednostka terytorialna 2005 (GUS) 2010 (ankiety) [%] [%] Brody 12,7 27 Jasień 18,0 35 Lipinki Łużyckie 3,5 3,1
17
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Lubsko 58,8 58 Łęknica 88,1 99 Przewóz 13,3 13,3 Trzebiel 0,0 0, Tuplice 13,7 56 Żary (gm.) 0,0 0 Żary (m.) 82,6 76,97
Rysunek 4 Korzystający z sieci kanalizacyjnej w powiecie żarskim w latach 2005 2009 (na pod stawie danych z GUS)
Korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności w powiecie żarskim
50,4
50,2
50,0
49,8
49,6 % 49,4
49,2
49,0
48,8
48,6 2005 2006 2007 2008 2009
Źródło: według GUS
Tabela 11 charakterystyka oczyszczalni ścieków z terenu powiatu żarskiego w 2010 r. Bezpośredni Rodzaj oczysz Obsługiwane Przepustowość Gmina Lokalizacja 3 odbiornik czalni miejscowości [m /dobę] ścieków Brody Jeziory Dolne mechaniczno Brody, Jeziory 412 Rzeka Kolna biologiczna Dolne, Jeziory Wysokie Jasień Jasień, mechaniczno Jasień 400 Rzeka ul. Żytnia biologiczna Lubsza (Lubica) Lipinki Lipinki Ł. mechaniczno Wspólnota 50 Rzeka Łużyckie ul. Piaskowa biologiczna Mieszkaniowa Lubsza 2a 2d przy ul. Piasko wej 2a 2d, Lipinki Łuż.
Lipniki Ł. mechaniczno Spółdzielnia 140 Rzeka Os. Łużyckie biologiczna Mieszkaniowa Lubsza „Wzgórze”, Os. Łużyckie, Lipin ki Łużyckie Lubsko Lubsko biologiczno Lubsko, Gmina 4200 Rzeka mechniczno Lubsko Lubsza chemiczna
18 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Tuchola mechaniczno Tuchola Żarska 65 Kanał Żarska bilogiczna Tucholski Łęknica Łęknica ul XX mechaniczno Łęknica, gm. 280 Nysa Łużycka lecia biologiczna Trzebiel Przewóz Piotrów mechaniczno Piotrów, Mielno 200 Rzeka Brusie biologiczna nica Przewóz mechaniczno Przewóz, Bu 320 Rzeka Nysa biologiczna cze, Łużycka Straszów, Do brochów Trzebiel Olszyna biologiczna Przejście gra 215 Rzeka Nysa niczne w Olszy Łużycka nie Tuplice Tuplice mechaniczno Tuplie, Cielmów 250 Rzeka biologiczna Jeziorna Miasto Żary Żary (Kunice) biologiczna Dzielnica Kuni 177,35 Czerwona ce Woda Żary, mechaniczno m. Żary i czę 15 000 Rzeka ul. Żurawia19 biologiczna ściowo gmina Złota Struga (wozami aseni zacyjnymi) Źródło: na podstawie ankiet z gmin
Na terenie powiatu w 2010 r. funkcjonowało 13 oczyszczalni ścieków o łącznej przepusto wości 21 709 m3/dobę. W 2009 r. odprowadzono do wód lub do ziemi 2869,6 dam ścieków przemysłowych i ko munalnych. W porównaniu do 2005 r. nastąpił spadek o 6,6% ilości ścieków odprowadzonych. Najwięcej ścieków odprowadzono w mieście Żary (74,1% ogółu), natomiast najmniej na terenie wiejskim gminy Lubsko oraz w gminie Żary (po 0,2% wartości ogółem). Ponad 98% ścieków podano oczyszczaniu, głównie z podwyższonym usuwaniem biogenów (45,6% ogółu oczyszczo nych ścieków) oraz biologicznemu (31,4%). W powiecie żarskim 100 % ścieków nie oczyszcza nych, tj. 41,6 dam odprowadzono siecią kanalizacyjną. Ludność korzystająca z oczyszczalni ście ków stanowiła 59% ogółu mieszkańców powiatu, (w 2005 r. 45,7%). Stosunkowo niski udział lud ności korzystającej z oczyszczalni ścieków w ogóle ludności stawia powiat żarski na 8 lokacie w Lubuskiem. Najwyższym odsetkiem ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków legitymowały się miasta: Łęknica (100%) i Żary (98,1%), a najniższym gmina Żary, która nie posiada kanaliza cji. 6 Szczegółowe informacje dotyczące oczyszczalni i ilości oczyszczanych ścieków w powiecie przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 12. Informacje dotyczące oczyszczanych ścieków w powiecie żarskim w latach 2005 2009 Parametr jednostka 2005 2006 2007 2008 2009 Ścieki odprowadzone dam 3/rok 2 215,4 2 112,9 2 094,7 2 104,6 2 028,6 ścieki oczyszczane dam 3/rok 1 588 1 478 1 466 2 036 1 987 oczyszczane z podwyższonym usuwaniem 3 dam /rok biogenów 1 472 1 352 1 314 1 805 1 289 oczyszczane biologicznie i z podwyższonym % usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem 71,7 70,0 70,0 96,7 97,9 ludność korzystająca z oczyszczalni osoba 44 731 44 720 60 665 58 010 Źródło: GUS
Oprócz ścieków komunalnych na terenie powiatu żarskiego wytwarzane są również ścieki prze mysłowe. W 2010 r. odprowadzono 1186 dam 3 tego rodzaju zanieczyszczeń, o 13,9% mniej niż w stosunku do stanu z 2005 r. (dane z GUS).
6 Źródło: WUS w Gorzowie Wlkp.
19
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
2.2.3. Charakterystyka zaopatrzenia powiecie w ciepło Na terenie miasta Żary znajduje się 13 kotłowni, w tym trzy kotłownie centralne usytuowane przy: • ul. Strzelców o mocy 14,52 MW, • ul. Okrzei – 104 (SPOMASZ) o mocy 29,00 MW, • ul. Myśliwska o mocy 1,184 MW. Moc kotłowni ogółem wynosi 43,394 MW, roczna produkcja ciepła wynosi 189,944 GJ. Na obszarze miasta Żary występuje duże zróżnicowanie pozyskiwania źródeł ciepła. Najpopularniejszym nośnikiem energii są paliwa stałe tj.: węgiel kamienny, koks, olej opa łowy i gaz. Zaspokajanie potrzeb cieplnych indywidualnych odbiorców na terenie miasta odbywa się również w oparciu o własne, indywidualne źródła cieplne. Największym dystrybutorem ciepła powiecie żarskim jest Energetyka Cieplna Opolszczyzny SA., która zarządza 2 kotłowniami w Żarach i 1 kotłownią w Jasieniu o łącznej mocy około 31,88 MW. W poniższej tabeli przedstawiono krótką charakterystykę systemu zaopatrzenia w ciepło przez ECO SA na terenie powiatu żarskiego. Tabela 13 Zaopatrzenie w ciepło w powiecie żarskim przez ECO SA
Główni odbiorcy ciepła Nazwa i Zainstalowana adres ko Rodzaj paliwa Źródła moc tłowni [kW] udział w nazwa odbiorze ciepła %
1,8 Zasoby komunalne 47 Spółdzielnie mieszkaniowe 0,3 Służba zdrowia 2,7 Szkoły Kotłownia 2 kotły centralna, 4,8 Miał WR 10 2 x 11 630 1 x Instytucje kulturalne ul. Fabrycz węglowy 1 kocioł 5 815 na 16 w 0,4 WR 5 Przedszkola Żarach 33,3 Wspólnoty mieszkaniowe 2,7 Usługi komercyjne 0,5 Handel 6,5 Przemysł Kotłownia 9,3 2 kotły Spółdzielnie mieszkaniowe lokalna, Gaz ziemny gazowe 2 x 300 ul. Myśliwska zaazotowany Buderus w Żarach 90,7 Wspólnoty mieszkaniowe Kotłownia Miał 2 kotły 2 x 1 105 13,5 lokalna, węglowy WCO 80 Zasoby komunalne ul. Wąska 38,4 w Jasieniu Spółdzielnie mieszkaniowe 0,7 Indywidualni odbiorcy 47,3 Wspólnoty mieszkaniowe
20 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
0,1 Handel Źródło: ECO SA
ECO SA nie wykorzystuje obecnie energii odnawialnej. Wojskowa Agencja Mieszkaniowa w Żarach posiada kotłownię osiedlową na ul. Zawiszy Czar nego wyposażoną w dwa kotły węglowe WCO 80 o mocy cieplnej każdego kotła równej 1,1 MW. Z danych GUS wynika, że w 2009 r. ciepłownie na terenie powiatu sprzedały łącznie 50 075,6 GJ energii cieplnej, z czego prawie 95% zużytkowano w budynkach mieszkalnych a pozostałą ilość w budynkach urzędów i instytucji.
Tabela 14 Charakterystyka sieci cieplnej w powiecie żarskim w latach 2005 2009 Sieć cieplna Jedn. 2005 2006 2007 2008 2009 Kotłownie ogółem szt. 56 51 47 66 57 Długość sieci cieplnej przesyłowej km 22,6 19,6 18,9 21,4 20,2 Długość sieci cieplnej połączeń do km budynków i innych obiektów 20,1 20,4 18,9 19,0 18,7 Sprzedaż energii cieplnej GJ 79 069,1 66 834,3 57 189,5 55 171,2 50 075,6 Źródło: GUS Z analizy danych zawartych w tabeli wynika, że w okresie od 2005 do 2009 r. na terenie powiatu liczba eksploatowanych kotłowni cieplnych zmieniała się w czasie, wraz z nią zmieniała się długość sieci cieplnej przesyłowej, oraz długość przyłączy do budynków i innych obiektów. Natomiast sprzedaż energii cieplnej spadła o ponad 36%.
2.2.4. Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w gaz ziemny Długość czynnej sieci gazowej na terenie powiatu wynosi 196,7 km i w stosunku do roku 2005 długość sieci wzrosła o 9,2%. W 2009 r. było 18,5 tys. odbiorców gazu, w tym 4,8 tys. od biorców ogrzewających mieszkania gazem. Systematycznie wzrasta liczba mieszkańców korzy stających z sieci gazowej, zwłaszcza w nowych budynkach. Dostęp do gazu sieciowego posiadają 3 miasta: Jasień, Lubsko i Żary. Długość sieci gazowej w poszczególnych gminach wynosi: Jasień – 21,2 km, Lubsko – 43,1 km, Żary 94,7 km. Ciągle trwają prace mające na celu rozbudowę sieci. Do miasta Żary gaz dostarczany jest przez Dolnośląską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. we Wrocławiu (Zakład Gazowniczy w Zgorzelcu) z sieci wysokiego ciśnienia 6,3 Mpa (Żukowice Żary Jasień DN 250, odgałęzieniem gazociągu DN 100 zakończonym stacją redukcyjno pomiarową o przepustowości Q=6000 m 3/h. Długość sieci gazowej – 94,7 km w tym 7,64 km sieci przesyłowej i 87,1 km sieci rozdzielczej. W dzielnicy Kunice istnieje stacja redukcyjno pomiarowa, do której doprowadzony jest gaz gazociągiem wysokiego ciśnienia 1,6 Mpa o przepustowości Q=320 m 3. Z sieci gazowej korzysta w mieście 87,2% mieszkańców.
Tabela 15 Charakterystyka sieci gazowej w powiecie żarskim w latach 2005 i 2009 Sieć gazownicza jednostka 2005 2009 długość czynnej sieci ogółem km 178,6 196,7 długość czynnej sieci przesyłowej km 51,0 51,2 długość czynnej sieci rozdzielczej km 127,6 145,5 czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych szt. 3 388 3 706 odbiorcy gazu gosp.dom. 18 158 18 515 odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem gosp.dom. 3 787 4 386 odbiorcy gazu w miastach gosp.dom. 18 086 18 441 zużycie gazu tys.m 3 12 446,80 12 192,00 zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań tys.m 3 6 121,4 6 172,9 ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 52 315 51 676 Źródło: GUS
21
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
2.2.5. Charakterystyka zaopatrzenia powiatu w energię elektryczną Dostarczaniem energii elektrycznej dla wszystkich odbiorców na terenie powiatu żarskiego oraz działaniami w zakresie eksploatacji sieci, obsługi mieszkańców, konserwacji sieci i usuwania awarii zajmuje się ENEA SA. W ostatnich latach przybyło odbiorców energii elektrycznej. Liczba odbiorców energii na niskim napięciu w 2009 r. była wyższa o ok. 2,2% niż w roku 2005. Wyższy wzrost ilości odbiorców dotyczył terenów miejskich (2,5%), w przypadku terenów wiejskich wzrost ten był mniejszy i wyniósł 1,8%. Mi mo wzrostu liczby odbiorców, minimalnie spadło zużycie energii elektrycznej. W 2009 r. było ono niż sze o 4,2% niż w roku 2005.
Tabela 16 Zaopatrzenie w energię elektryczną w powiecie żarskim w latach 2005 i 2009 Energia elektryczna w gospodarstwach domowych jednostka 2005 2009 odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu, w tym: Szt. 32 556 33 317 odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu w miastach Szt. 21 250 21 801 odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu na wsi Szt. 11 306 11 516 zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu ogółem MW.h 65 669 68 550 Źródło: GUS
3. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony i kształtowania środowiska na terytorium Polski są ustawy: o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) oraz Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.). W myśl zapisów pierwszego z wymienionych aktów ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: 1) dziko wy stępujących roślin, zwierząt i grzybów; 2) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; 3) zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; 4) siedlisk przyrodniczych; 5) siedlisk zagrożonych wy ginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; 6) tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; 7) krajobrazu; 8) zieleni w miastach i wsiach; 9) zadrzewień. Z kolei ochrona środowiska w myśl Prawa ochrony środowiska oznacza: podjęcie lub zaniecha nie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na: a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju; b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom; c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
3.1. Formy ochrony przyrody W 2009 r. powierzchnia obszarów prawnie chronionej przyrody na terenie powiatu żarskiego wynosiła 62 375,4 ha, co stanowiło 4,4% powierzchni województwa i 44,7% powierzchni powiatu żar skiego. Największym udziałem obszarów prawnie chronionych w ogólnej powierzchni powiatu odzna czały się gminy Przewóz (9,3%) i Trzebiel (8,9%), a najmniejszym miasto Żary 0% i Łęknica (0,8%). W porównaniu do 2005 r. odnotowano niewielki wzrost powierzchni obszarów prawnie chronionych w powiecie o 0,07%. Opisu poszczególnych form ochrony przyrody występujących na terenie powiatu dokonano w oparciu o wykazy i charakterystyki opublikowane przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim 7 oraz Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Warszawie 8
7 http://bip.gorzow.rdos.gov.pl 8 http://natura2000.gdos.gov.pl/natura2000
22 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
3.1.1. Park krajobrazowy Na terenie powiatu utworzono jeden park krajobrazowy. Park Krajobrazowy “Łuk Mużako wa” jest najmłodszym parkiem krajobrazowym w województwie lubuskim powstał w 2001 r. Przyjęty został Rozporządzeniem Nr 20 Wojewody Lubuskiego z dnia 27 września 2001 r. w sprawie utwo rzenia Parku Krajobrazowego o nazwie „Łuk Mużakowa” (Dziennik Urzędowy Województwa Lubu skiego Nr 96 poz. 689) i Rozporządzeniem Nr 24 Wojewody Lubuskiego z dnia 15 listopada 2004 r. o zmianie rozporządzenia Nr 20 Wojewody Lubuskiego z dnia 27 września 2001 r. w sprawie utwo rzenia Parku Krajobrazowego o nazwie „Łuk Mużakowa” (Dziennik Urzędowy Województwa Lubu skiego Nr 91 poz. 1360). Powierzchnia Parku wynosi 18200 ha.; obejmuje on fragmenty pięciu gmin: • gm. Brody 600,00 ha 3,30% • gm. Tuplice 2.991,00 ha 16,43% • gm. Trzebiel 11.650,00 ha 64,01% • gm. Łęknica 1.188,00 ha 6,53% • gm. Przewóz 1.771,00 ha 9,73% Park powstał przede wszystkim by chronić wschodnią część moreny czołowej, która rozcią ga się na granicy Polski i Niemiec, a jej długość wynosi 40 km. Niemal przez środek moreny prze łamuje się graniczna rzeka – Nysa Łużycka. Na obszarze Parku występuje znaczna ilość stawów w wyrobiskach po odkrywkowej eksplo atacji węgla brunatnego oraz pożwirowych. Historycznie omawiany teren leży na pograniczu Gór nych i Dolnych Łużyc. Burzliwe dzieje pogranicza sprawiały, że tereny te jak i zamieszkująca je ludność przechodziły zmienne koleje losów. Wpisany został na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (jedyny obiekt UNESCO w woj. lubuskim). Obejmuje on obszar ok. 750 ha po obu stronach granicy polsko niemieckiej (Łękni ca/Bad Muskau).
3.1.2. Obszary chronionego krajobrazu Na terenie powiatu występują fragmenty obszarów chronionego krajobrazu, które przyjęte zo stały Rozporządzeniem Nr 3 Wojewody Lubuskiego z dnia 17 lutego 2005 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu /Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 9 poz. 172, ze zm. Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2006 r. Nr 54 poz. 1189; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2008 r. Nr 91 poz. 1373; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2009 r. Nr 4 poz. 99/; Uchwała Nr LVII/579/2010 Sejmiku Woje wództwa Lubuskiego z dnia 25 października 2010 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obsza rów chronionego krajobrazu /Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 113 poz. 1820 z dn. 10.12.2010 r./ • „30 B – Wschodnie okolice Lubska” (7 907 ha) – obszar o powierzchni 7.907 ha poło żony w gminach: Żary 240 ha, Jasień 5.438 ha i Lubsko 1.500 ha; • „30 A – Zachodnie okolice Lubska” obszar o powierzchni 17.536 ha położony w gminach: Brody 8.319 ha, Lipinki Łużyckie 338 ha, Lubski 4.729 ha, Tuplice 1.139 ha; • „34 Bory Dolnośląskie obszar o powierzchni 26.223 ha położony w gminie Przewóz 9.633 ha, • „33 Bory Bogumiłowskie” obszar o powierzchni 8.910 ha położony w gminach: Żary 4.588 ha, Lipinki Łużyckie 2.110 ha, Przewóz 1.363 ha, Trzebiel 849 ha; • „32 Las Żarski” (2 360 ha) – kompleks leśny położony w pobliżu miasta Żary (dawne lasy miejskie). • „27 Dolina Nysy” obszar o powierzchni 3.216 ha położony w gminach: Brody 1.150 ha,
3.1.3. Rezerwaty przyrody Na terenie powiatu żarskiego ochroną rezerwatową objęto 6 obszarów cennych przyrodni czo: Rezerwat Żurawie Bagno – położony na terenie gminy Przewóz, objęty ochroną na pod stawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego (M. P. Nr 11/70). Rezerwat typu wodno torfowiskowego stanowi fragment dawnego jeziora na skutek ekspansji lasu częściowo osuszonego. Powierzchnia gruntów objętych ochroną wynosi 44,52 ha. Celem ochrony jest za chowanie zbiorowiska roślinnego bagiennego i torfowego. Rezerwat Przyrody: „Wrzosiec” położony na terenie gminy Lipinki Łużyckie, objęty ochro ną na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M. P. Nr 11/70). Rezerwat położony jest pośród lasów N ctwa Wymiarki. Ob
23
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
szar rezerwatu jest wybitnie płaski o niezdecydowanym kierunku spływu. Brak infiltracji wgłębnej prowadzi do wtórnego zabagnienia gleby, niekorzystnego dla rozwoju lasu i wytwarzania się ubo gich kwaśnych zbiorowisk z dużą ilością torfowców, trzęślicy, bagna zwyczajnego, borówki ba giennej innych zbliżonych ekologicznie roślin. Powierzchnia gruntów objętych ochroną wynosi 64,96 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu z wrzoścem bagiennym. Rezerwat Przyrody: „Nad Młyńską Strugą” – płożony na terenie gmin Przewóz i Łęknica, objęty ochroną na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 lipca 1970 r. (M.P. Nr 25 z 1970 r., poz. 207). Rezerwat otoczony jest od strony północnej rzecz ką Skródą, od zachodu, południa i wschodu lasami. Stanowi go fragment charakterystycznego lasu naturalnego mieszanego z bogatym runem właściwym dla borów bukowo dębowych. Po wierzchnia gruntów objętych ochroną wynosi 132,56 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych drzewostanów łęgowych i bukowych naturalnego pocho dzenia. Rezerwat Przyrody „Uroczysko Węglińskie” – położony na terenie gminy Brody, objęty ochroną na podstawie Zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 19 lutego 1987 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody ( M. P. Nr 7/87, poz. 55 ). Na geomor fologię rejonu rezerwatu podstawowy wpływ miało zlodowacenia bałtyckie.. Teren rezerwatu znajduje się na pagórkach czołowomorenowych. Przeważają gleby brunatne wyługowane i gleby brunatne wyługowane oglejone. W rezerwacie wyróżnia się dwa zespoły roślinne świetlista dą browa i acidofilna dąbrowa. Powierzchnia gruntów objętych ochroną wynosi 6,82 ha. Celem ochrony jest zachowanie naturalnego, wielogatunkowego starodrzewu z licznym udziałem dębów pomnikowych. Rezerwat Przyrody „Żurawno” – położony na terenie gmin Tuplice, Lubsko, Brody; objęty ochroną na podstawie Rozporządzenia Nr 19 Wojewody Lubuskiego z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 28 poz. 586 z dn. 27.04.2006 r.), le ży w dolinie niewielkiej rzeki Rzeczycy, stanowiąc mozaikę różnych środowisk – wodnych, ba giennych, i leśnych. Wśród zajmujących ponad 2/3 rezerwatu fitocenoz leśnych dominują lasy łę gowe i grądowe. Jeziorko Żurawno zasilane jest przez dopływający od wschodu niewielki ciek. Na terenie rezerwatu oznaczono 124 gatunki roślin naczyniowych należących do 51 rodzin. Wśród stwierdzonych gatunków roślin na uwagę zasługuje przede wszystkim pióropusznik strusi. Na te renie rezerwatu występuje bardzo bogata fauna reprezentowana przez wiele cennych grup bez kręgowców, ryb, ssaków, płazów oraz gadów. Powierzchnia gruntów objętych ochroną wynosi 22,88 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazo wych fragmentu leśnego ekosystemu nizinnego ze stanowiskami rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Rezerwat Przyrody „Mierkowskie Suche Bory” położony na terenie gminy Lubsko, objęty ochroną na podstawie Rozporządzenia Nr 20 Wojewody Lubuskiego z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 31 poz. 649 z dn. 10.05.2006 r.). Rezerwat leży w odległości około 7 km na północny zachód od Lubska, w całości leży w głębi du żego kompleksu leśnego będącego w zarządzie N ctwa Lubsko. Rezerwat stanowi kompleks czę ściowo odsłoniętych wydm śródlądowych. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie zale dwie 26 gatunków roślin naczyniowych należących do 16 rodzin. Najliczniej reprezentowane ro dziny to trawy i złożone, oraz wrzosowate. Na omawianym terenie stwierdzono występowanie wiele gatunków rzadkich i ginących owadów, szczególnie w grupie chrząszczy kózkowatych. Po wierzchnia gruntów objętych ochroną wynosi 131,40 ha. Celem ochrony jest zachowanie szero kiego spektrum ekosystemów borowych, od ubogich muraw napiaskowych i suchych borów pora stających kompleks wydm śródlądowych, po bory świeże i wilgotne, wraz ze specyficzną chronio ną fauna i florą.
3.1.4. Pomniki przyrody Na terenie powiatu występuje 86 pomników przyrody. Wykaz znajduje się w poniższej tabeli. Tabela 17 Pomniki przyrody w gminach powiatu żarskiego Lp. Nazwa pomnika / gatunek Gmina Położenie Skupienie drzew o unikato N ctwo Lubsko, L ctwo Ciemny Las, oddz. 292 g na po 1 wym poroju i wieku o na Brody wierzchni 1,61 ha zwie "Suchy Bór" 2 Skupienie drzew – Dąb Rosną na terenie parku w Wierzchnie
24 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
szypułkowy / Quercus ro bur/ 5 sztuk Platan klonolistny / Platanus 3 acerifolia/ Rośnie na terenie parku w Wierzchni Dąb szypułkowy /Quercus N ctwo Gubin, obr. leśny Jasienica, L ctwo Grabice, oddz. 4 robur/ 168 d. Rośnie na terenie parku we wsi Jasienica. Dąb szypułkowy / Quercuus N ctwo Gubin, obr. leśny Jasienica, L ctwo Grabice, oddz. 5 robu 168 d. Rośnie na terenie parku we wsi Jasienica. Dąb szypułkowy / Quercus N ctwo Gubin, obr. leśny Jasienica, L ctwo Grabice, oddz. 6 robur/ 168 d. Rośnie na terenie parku we wsi Jasienica Platan klonolistny / Platanus N ctwo Gubin, obr. leśny Jasienica, L ctwo Grabice, oddz. 7 acerifolia/ 168 d. Rośnie na terenie parku we wsi Jasienica Platan klonolistny / Platanus 8 Drzewo rośnie na posesji szkolnej nr 10 przy ul. Kilińskiego acerifolia/ Sosna pospolita / Pinus sylvestris/ o własność: Skarb Państwa w zarządzie N ctwa Lubsko, obr. 9 nazwie leśny Brody, L ctwo Nabłotno, oddz. 61 m. OŚMIORNICA Powierzchniowy pomnik 10 przyrody Długosz królew N ctwo Lubsko L ctwo Nowa Rola oddz. 77o ski /Osmunda regalis Powierzchniowy pomnik 11 przyrody Długosz królewski N ctwo Lubsko L ctwo Nowa Rola oddz. 75g /Osmunda regalis/ Powierzchniowy pomnik przyrody Rosiczka okrągłolistna /Drosera an 12 glica/, Rosiczka pośrednia N ctwo Lubsko Leśnictwo Nowa Rola oddz. 173j /Drosera intermedia/, Poni kło wielkołodygowe /Eleocharis muliticaulis/ Powierzchniowy pomnik 13 przyrody Drzewostan N ctwo Lubsko L ctwo Zasieki oddz. 358d sosnowy "KANDELABRY Skupienie drzew – Dąb 14 szypułkowy / Quercus ro w pasie drogi gminnej Zieleniec – Jasionna. bur/ 3 sztuki Sosna zwyczajna / Pinus sylvestris /w oryginalnym 15 N ctwo Lubusko L ctwo Jasień oddz. 79g kształcie w formie odwróco nej litery Y Powierzchniowy pomnik 16 przyrody "Naturalne Źródli N ctwo Lubsko L ctwo Bronice oddz. 82a sko" o pow. 4,15 ha Grupa drzew 4 dębów Jasień 17 szypułkowych /Quercus N ctwo Krzystkowice L ctwo Guzów oddz. 184 robu Dąb szypułkowy /Quercus 18 N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowice oddz. 199j robu Dąb szypułkowy /Quercus 19 N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowice oddz. 203f robu Dąb szypułkowy /Quercus 20 N ctwo Krzystkowice L ctwo Tuchola oddz. 316j robur Wiąz szypułkowy /Ulmus 21 N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowice oddz. 202i minor Buk pospolity /Fagus sylva 22 Łęknica rośnie w podnóŜa skarpy za posesją nr 2 przy ul. Ogrodowej tica/ Dąb szypułkowy /Quercus 23 rośnie na skarpie za posesją nr 7a przy ul. H.Sawickiej robur/ Cypryśnik groszkowy 24 /Chamaecypris pisifera/ rośnie przy ul. Hutniczej 19 odmina pierzasta Dab szypułkowy /Quercus 25 N ctwo Lipinki L ctwo Nowe Czaple oddz. 337D robur/ 26 Klon jawor /Acer pseudopla N ctwo Lipinki L ctwo Nowe Czaple oddz. 353K
25
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
tanus/ Modrzew europejski /Larix 27 N ctwo Lipinki L ctwo Nowe Czaple oddz. 345D decidua/ Dąb szypułkowy / Quercus 28 Rośnie w m. Suchleb przy skrzyżowaniu dróg nr 196 i213/1 robur/ Lipinki Dąb szypułkowy / Quercus Łużyckie 29 Rośnie na prywatnej posesji Zajączek 1. robur/ Topola czarna / Populus Rośnie w parku Lubskim, przy rzeczce za mostkiem, przy ul. 30 nigra/ Warszawskiej. Skupienie drzew – 13 Dę 31 bów szypułkowych / Quer Rosną w parku Lubskim przy ścieżce przyrodniczo leśnej. cus robur/ Dąb szypułkowy / Quercus 32 Rośnie w parku Lubskim przy ulicy robu Klon srebrzysty / Acer sac 33 Lubsko Drzewo rośnie na Placu Grzei charinum/, Skupienie drzew – Dąb szypułkowy / Quercus ro 34 N ctwo Lubsko, obr. leśny Lubsko, L ctwo Biecz, oddz. 310 b. bur/ spleciony z Sosną pospolitą / Pinus sylvestris Dąb szypułkowy / Quercus N ctwo Krzystkowice, obr. leśny Nowa Wieś, L ctwo Mokrzy 35 robur/ o nazwie WŁODEK ce, oddz. 298 f Dąb szypułkowy /Quercus 36 N ctwo Krzystkowice L ctwo Mokrzyce robur/ o nazwie HUBERT Dąb szypułkowy / Quercus 37 Rośnie po lewej stronie przy wjeździe do Dorzynia robur/ Dąb szypułkowy / Quercus Drzewo rośnie przy drodze polnej w Straszowie przy budynku 38 robur/ nr 45 Skupienie drzew Lipa drob 39 nolistna / Tilia cordata/ 2 Rosną przed bramą cmentarza sztuki Lipa drobnolistna / 40 Rośnie w Lipnej na posesji nr 15. Tilia cordata/ Dąb szypułkowy / N ctwo Wymiarki, obr. leśny Gozdnica, L ctwo Zabłocie, oddz. 41 Quercus robur/ 251 g. Aleja Lip drobnolistnych Przewóz /Tilia cirdata/ i Dębów N ctwo Wymiarki, obr. leśny Gozdnica, L ctwo Zabłocie, oddz. 42 czerwonych /Quercus rubra/ 241 A a w ilości 86 sztuk Lipa drobnolistna /Tilia
43 cordata/ o nazwie LIPA NA N ctwo Wymiarki, L ctwo Przewóz oddz. 32 SKARPIE Sosna pospolita /Pinus
44 sylvestris/ o nazwie SOSNA N ctwo Wymiarki, L ctwo Straszów oddz. 11 DWUNOŚNA Grab pospolity / Carpinus
45 betulus/ o nazwie GRAB N ctwo Wymiarki, L ctwo Zabłocie oddz. 25 BUKIET Skupisko pięciu dębów N ctwo Lubsko L ctwo Czerna oddz. 334M rosna przy 46 szypułkowych /Quercus drodzeCielmów Rytwiny, 10 m od przejazdu kolejowego robu Dąb szypułkowy / Quercus N ctwo Lubsko. Rośnie za wsiąna skraju lasu przy drodze 47 robur/ gminnej czerna Chlebice. Dąb szypułkowy / Quercus 48 Tuplice Rośnie w środku wsi Chlebice robur Lipa drobnolistna / Tilia 49 Rośnie w parku cordata/ Skupienie drzew – 7 Dębów 50 szypułkowych / Quercus Rosną w parku. robur/ Skupienie drzew – 4 Dęby N ctwo Lubsko, obr. leśny Brody, L ctwo Tuplice, oddz. 402 b. 51 szypułkowe /Quercus robur rosna przy drodze 52 Głaz narzutowy Umiejscowiony nad rzeczkąTrzebną ok. 1,5 km od Trzebiela Skupienie drzew – Dąb 53 Trzebiel szypułkowy / Quercus ro Rosną na gruntach prywatnych
26 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
bur/ 2 szt. Dąb szypułkowy / Quercus 54 Rośnie na skrzyżowaniu dróg w Strzeszowicach robu 55 Topola biała / Populus alba/ Rośnie w parku przy ul. Słowackiego w Żarach. Skupienie drzew – Cypry 56 śnik błotny / Drzewa rosną w parku przy ul. Zakopiańskiej. Chamaecyparis sp./ 2 szt. Platan klonolistny / Platanus 57 Drzewo rośnie przy ul. Witosa 71 z tyłu posesji acerifolia/ Klon pospolity / Acer Rośnie na terenie Szkoły Podstawowej Nr 2 przy ul. 58 platanoides/ Witosa. Miłorząb dwuklapowy / 59 Rośnie na terenie LO przy ul. Podwale. Ginkgo biloba/ Klon jawor / Acer pseudo 60 Rośnie na terenie LO przy ul. Podwale platanus/ Wiąz górski / Ulmus Miasto 61 Rośnie na terenie Szkoły Podstawowej Nr 2 przy ul. Witosa. laevis/ Żary Buk zwyczajny / Fagus 62 Rośnie na terenie Szkoły Podstawowej Nr 2 przy ul. Witosa. silvatica Dąb szypułkowy / Quercus 63 Rośnie na terenie Szkoły Podstawowej Nr 2 przy ul. Witosa. robur/ Buk zwyczajny odm. czer 64 Rośnie w Parku Miejskim przy ul. Zakopiańskie wonolistna / fagus silvatica / Lipa drobnolistna / Tilia 65 Rośnie na terenie LO przy ul. Podwale. platyphyllos/ Dąb szypułkowy / Quercus 66 Rośnie na terenie LO przy ul. Podwale robur/ Lipa szerokolistna / Tilia 67 Rośnie na terenie LO przy ul. Podwale platyphyllos/ Dąb szypułkowy / Quercus 68 Rośnie w Parku miejskim przy ul. Wrocławskiej. robur/ Dąb szypułkowy / Quercus 69 Drzewo rośnie w Parku miejskim przy ul. Wrocławskiej. robur/ Dąb szypułkowy / Quercus 70 Rośnie w Olszyńcu na terenie ZR robur/ o nazwie RUDOL Dąb szypułkowy / Quercus 71 N ctwo Lipinki, obr. leśny śary, Lctwo Olszyniec, oddz. 113 Aj. robur/ Dąb szypułkowy / Quercus 72 N ctwo Lubsko, obr. leśny Jasień, L ctwo Łukaw, oddz. 380 a robur/ o nazwie BARTEK Chojna kanadyjska / Tsuga N ctwo Lipinki, obr. leśny Lipinki, L ctwo Zielony Las, oddz. 73 canadensis 294 h. Drzewo rośnie przy ruinach pałacu Skupienie drzew – Dąb N ctwo Lipinki, obr. leśny Lipinki, L ctwo Zielony Las, oddz. 74 szypułkowy / Quercus ro 294 h. bur/ 2 szt. Skupienie drzew – Buk 75 pospolity / Fagus sylvatica / Rośnie w Parku w Olbrachtowie 2 sztuki Dąb szypułkowy /Quercus 76 Żary N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowice robur/ o nazwie HIERONIM Dab szypułkowy /Quercus 77 N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowice robur/ o nazwie BOGDAN Sosna zwyczajna /Pinus 78 silvestris/ o nazwie KRY N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowice STYNA Lipa szerokolistna /Tilia 79 N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowic cordata/ o nazwie STEFAN Dąb szypułkowy /Quercus 80 robur/ o nazwie WŁADY N ctwo Krzystkowice L ctwo Biedrzychowice SŁAW Dąb szypułkowy /Quercus 81 N ctwo Lipinki oddz. 333b robur/ Dąb szypułkowy /Quercus 82 N ctwo Lipinki oddz. 306c robur/ 83 Dąb szypułkowy /Quercus N ctwo Lipinki oddz. 269 l
27
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
robur/ Dąb szypułkowy /Quercus 84 N ctwo Lipinki oddz. 237j robur/ Buk zwyczajny /Fagus sy 85 N ctwo Lipinki oddz. 304f lvatica/ Dąb szypułkowy /Quercus 86 robur/ 6 własność Skarbu Państwa pozostająca w zarządzie ANR obiektów Oddz. Terenowy w Gorzowie Wlkp. Filia w Zielonej Górze Źródło: RDOŚ Gorzów Wlkp.
3.1.5. Użytki ekologiczne Na terenie powiatu żarskiego ustanowiono łącznie 33 użytki ekologiczne. Gmina Brody o łącznej powierzchni 57,01 ha: „Rosiczka” „Śródleśne oczka” „Bagna przy rosochatych sosnach” „Ruskie stawy” „Moczary” „Żurawie bagna” „Bagna przy olchach” „Bagno” „Wierzby przy Nysie” „Mokradła” „Żekeciowa dąbrowa”
Gmina Jasień o łącznej powierzchni 111,32 ha: „Bagienko”, „Kanały”, „Rabaty”, „Torfowisko Guzów”, „Bagna jasieńskie”
Gmina Lubsko o łącznej powierzchni 24,37 ha: „Bagna przy rabym kamieniu” „Nowa woda”
Gmina Lipinki Łużyckie o łącznej powierzchni 11,29 ha: „Nadburzańska łąka”
Gmina Przewóz o łącznej powierzchni 40,81 ha: „Salamandra”, „Rosiczka”, „Zacisze”, „Dolina”, „Wrzosiec”, „Uroczysko”
Gmina Trzebiel o łącznej powierzchni 2,12 ha: „Leśne bagno” „Długosz królewski przy łąkach” „Długosz królewski w Drągowinie” „Długosz królewski przy bagienku”
Gmina Żary o łącznej powierzchni 13,07 ha: „Stary park”, „Stary staw”, „Torfowisko wełnianka” „Katarzyna”
28 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
3.1.6. Obszary Natura 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Euro pejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy, ale też typowych, wciąż jesz cze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionów bioge ograficznych. W Polsce występują 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % powierzchni kraju). Dla każdego kraju określa się listę referencyjną siedlisk przyrodniczych i gatun ków, dla których należy utworzyć obszary Natura 2000 w podziale na regiony biogeograficzne. Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transpo nowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Proponowane obszary ochrony siedlisk oczekujące na ich zatwierdzenie przez Komisję Europejską i ich formalne wyznaczenie na terenie danego kraju określa ne są mianem „obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty” w skrócie OZW. Na terenie powiatu żarskiego wyznaczono 14 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) i 1 obszar specjalnej ochrony ptaków: • PLB 020005 „Bory Dolnośląskie” – pow. ogólna 172 093,4 ha (fragment znajduje się na tere nie gminy Przewóz) • PLH 080051 „Brożek”– pow. 65,1 ha (tylko obszar gminy Brody), • PLH 080057 „Dolina Lubszy” – w całości znajduje się na terenach gmin Jasień i Lipinki Łużyc kie, pow. 724,5 ha, • PLH 080052 „Jeziora Brodzkie” – pow. 829,2 ha (obszar gminy Brody), • PLH 080070 „Las Żarski” – w całości znajduje się na terenach gminy Żary i miasto Żary, po wierzchnia 1245,1 ha, • PLH 080038 „Łęgi nad Nysą Łużycką” – w całości znajdują się w granicach gmin Łęknica, Trzebiel, Przewóz, powierzchnia 449,9 ha, • PLH 080039 „Mierkowskie Wydmy” w całości na terenie gmin Brody i Lubsko, powierzchnia 609,8 ha, • PLH 080027 „Uroczyska Borów Dolnośląskich” – pow. ogólna: 12227,39 ha (gmina Brody • PLH 08_34 Wrzośce w Borach Dolnośląskich – pow. 2210,8 ha, w całości położony w grani cach powiatu na terenie gmin: Lipinki Łużyckie, Przewóz, Trzebiel, Żary • PLH 080065 Lubski Łęg Śnieżycowy – w całości położony na terenie powiatu w gminach Lub sko powierzchnia 65 ha, gmina Jasień – powierzchnia 1,18 ha, • PLH 020086 Pieńska Dolina Nysy Łużyckiej (dawniej Pieńska Dolina Nysy) – fragment leży w granicy gminy Przewóz (pow. całkowita 2353,4 ha), • PLH 080055 Przygiełkowiska koło Gozdnicy – całkowita powierzchnia wynosi 1767,5 ha, fragment położony jest na terenie gminy Przewóz • PLH 080064 Skroda – w całości leży w granicach gmin Żary i Lipinki Łużyckie, powierzchnia 172,6 ha, • PLH080060 Uroczyska Borów Zasieckich – powierzchnia 4375,4 ha, w całości leży w grani cach powiatu w gminach: Brody, Tuplice, Lubsko. • PLH 080044 Wilki nad Nysą 12226,9 ha, fragment leży w gminie Przewóz.
3.2. Zieleń urządzona Istotne znaczenie zwłaszcza dla terenów zurbanizowanych ma zieleń urządzona. Zieleń urządzona to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i przetworzonych oraz rozmaite założenia ogrodowe istniejące samoistnie lub towarzyszące budo wlom. Tereny zieleni urządzonej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne – wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości życia w miastach, kształtowanie układów urbanistycznych, wprowadzają ład przestrzenny oraz nadają specyficzny i indywidualny charakter miejscowościom. Ważnym elementem krajobrazowym są parki, aleje drzew oraz starodrzewy przykościelne i cmentarne. Stanowią one ważny składnik szaty roślinnej oraz ostoje fauny, jak i zasoby kulturowe. Znaczna część parków znajduje się w złym stanie. Tereny parkowe należy chronić poprzez: utrzy
29
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
manie parcelacji założeń parkowych, rozbiórkę samowolnych budowli, nadzór i egzekwowanie kar za wycinkę drzew. Ważnym elementem krajobrazowym są skupiska drzew o wartościach histo rycznych i biocenotycznych. Drzewa o cechach pomników przyrody występują najczęściej w par kach i alejach przydrożnych. W poniższej tabeli przedstawiono dostępne informacje na temat wybranych form zieleni urządzonej występujących na terenie analizowanego powiatu.
Tabela 18 Zieleń urządzona w gminach powiatu żarskiego Parki, zieleńce, Cmentarze Lasy gminne Nazwa jednostki zieleń osiedlowa ha szt. ha ha m. Łęknica 15,6 1,0 1,7 11,0 m. Żary 43,0* 2,0 15,2 19,5 Brody 160,8 8,0 8,1 372,8 Jasień 11,4 8,0 4,2 10,0** Lipinki Łużyckie 0,3*** 4,0 3,3 3,9 Lubsko 34,5 6,0 7,5 31,0 Przewóz 0 5,0 4,0 7,9 Trzebiel 16,1 4,0 3,2 18,0 Tuplice 0 5,0 3,8 15,0 Żary 14,4 22,0 22,2 16,0 Powiat żarski 297,1 65,0 73,2 505,1 Źródło: GUS 2009, * Urząd Miejski w Żarach, **Urząd Miejski w Jasieniu, *** Urząd Gminy Lipinki Łu życkie
3.3. Lasy Lasy są najbardziej naturalną formacją przyrodniczą związaną z krajobrazem oraz niezbęd nym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego. Szczególną rolę w ochronie ekosystemów leśnych ich biocenoz oraz zachodzących naturalnych procesów przyrodniczych, odgrywają tereny chronione i rezerwaty leśne. Lasy spełniają bardzo różnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi są: • funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków wodnych, ochronę gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują układ atmosfery, tworząc wa runki do zachowania potencjału biologicznego gatunków i ekosystemów, zachowu jąc różnorodność i złożoność krajobrazu, • funkcje produkcyjne – polegające na pozyskiwaniu drewna z zachowaniem odna wialności, pozyskiwaniu niedrzewnych użytków z lasu, prowadzenie gospodarki ło wieckiej, • funkcje społeczne – które służą kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych dla społeczeństwa. Lasy mają istotne znaczenie gospodarcze i są kluczowym elementem bezpieczeństwa eko logicznego oraz mają szczególne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego. Ogólna powierzchnia lasów na terenie powiatu żarskiego w 2010 r. wynosiła 76 966 ha. Lesi stość wynosi 55,2% powierzchni powiatu 9. Wskaźnik ten wyraźnie przewyższa wartość wskaźnika dla kraju, który wynosi 29%, jest również wyższy niż średnia dla województwa lubuskiego (48,9 % w 2009 r.). W stosunku do pozostałych powiatów województwa analizowany obszar uplasował się na 3 miej scu, po powiatach sulęcińskim i krośnieńskim. Tabela 19 Powierzchnia gruntów leśnych i lesistość na terenie powiatu żarskiego 2005 2009 Powierzchnia Grunty Powierzchnia Grunty Jednostka gruntów le Lesistość leśne pry gruntów Lesistość leśne pry śnych [ha] watne leśnych [ha] watne [ha] [ha] [ha] [ha]
9 http://www.geodezja.powiatzarski.pl/
30 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
m. Łęknica 911,3 53,7 10,8 901,3 53,0 0 m. Żary 701,3 20,6 31,8 686,3 20,0 17,3 Brody 16 345,1 65,9 449,2 16 015,5 64,4 74,2 Jasień 6 864,8 52,5 38,6 6 919,9 53,0 46,4 Lipinki Łużyckie 4 352,6 47,8 42,7 4 372,0 48,0 43,7 Lubsko 8 134,4 43,4 92,9 8 172,9 43,6 95,4 Przewóz 12 208,9 66,3 13,2 12 464,4 67,8 31,5 Trzebiel 8 763,2 51,1 17,1 8 833,5 51,6 44,7 Tuplice 3 678,4 54,5 28,2 3 680,7 54,6 19,9 Żary 14 287,9 47,1 189,2 14 414,2 47,7 210,2 Powiat żarski 76 247,8 53,1 913,7 76 460,7 53,3 583,3 Źródło: GUS
Największą lesistością odznacza się część północna powiatu, w szczególności gminy Brody, Tuplice, Jasień oraz miasto Łęknica i gmina Przewóz, natomiast najmniejszą miasto Żary i gmina Lub sko. W lasach dominującym gatunkiem jest sosna, a drzewa liściaste występują w formie domie szek. Sosna stanowi 3/4 składu gatunkowego lasów. Pozostałe gatunki to jodła, świerk, olcha szara. Przeważają drzewostany zaliczane do I i II klasy wiekowej. Cały obszar powiatu leży w granicach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Gó rze. Gospodarkę leśną prowadzi siedem nadleśnictw: • Nadl. Żagań (Żary), • Nadl. Wymiarki (Lipinki Łużyckie, Przewóz, Trzebiel, Żary), • Nadl. Lubsko (Brody, Lubsko, Tuplice, Jasień, Trzebiel, Żary, Lipinki Łużyckie), • Nadl. Lipinki (Trzebiel, Tuplice, Jasień, Brody, Lipinki Łużyckie, Żary), • Nadl. Krzystkowice (Żary, Lubsko, Jasień), • Nadl. Gubin (Brody), • Nadl. Brzózka (Lubsko). Nadleśnictwa w ramach swej działalności prowadzą zalesienia i odnowienia lasów. Efektem prowadzonych działań jest powstanie nowej uprawy leśnej, jednak zalesiając wprowadzany jest las na grunt, który wcześniej lasem nie był. W powiecie żarskim ponad połowa gruntów rolnych charakteryzuje się niską klasą bonitacyjną (V VI). Zalesienie takich gruntów podnosi ich wartość ekonomiczną, zwiększa udział lasów, a ściśle określone sposoby zakładania upraw leśnych i dobór gatunków drzew, wpływają korzystnie na zwiększenie bioróżnorodności. W odróżnieniu do zalesienia prace odnowieniowe polegają na ponownym wprowadzeniu ro ślinności leśnej na gruncie będącym niedawno również lasem. W latach 2009 2010 zalesiono i odnowiono ok. 400 ha lasów państwowych w powiecie żar skim, natomiast prywatni właściciele zalesili 48,1 ha gruntów. 3.4. Zasoby naturalne 3.4.1. Wody podziemne Wody podziemne występujące na tym terenie związane są z czwartorzędowymi i trzecio rzędowymi poziomami wodonośnymi. Wody w utworach czwartorzędowych związane są z obsza rem wysoczyzny morenowej. Poziom wodonośny stanowią utwory piaszczysto żwirowe, śr. wy dajności ujęć: 2 26 m 3, obszar dolin rzecznych; śr. wydajności ujęć: 18 103 m 3. Na terenie powiatu żarskiego znajduje się obszar Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) o nazwie Zbiornik Chocianów Gozdnica (nr 315) objęty najwyższą ochroną. Zbiornik ten znajduje się w południowej części powiatu. W granicach powiatu znajduje się 5 jednolitych części wód podziemnych (JCWPd) o nume rach: w części centralnej nr 68, w części zachodniej – nr 69, w części północno zachodniej – nr 67, w części południowej – nr 88, oraz 90.
3.4.2. Wody powierzchniowe Główne cieki powiatu żarskiego to Nysa Łużycka i Lubsza (dopływ Nysy Łużyckiej).
31
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Rzeki płynące przez obszar powiatu żarskiego należą przede wszystkim do zlewni Nysy Łużyckiej (centralna i zachodnia część powiatu) oraz w bardzo niewielkim stopniu do zlewni Bo bru (wschodnia część). Rzeka Nysa Łużycka wypływa z południowo zachodnich stoków Gór Izerskich w rezerwa cie przyrody na terenie Czech. Powstaje z połączonych rzek Nysy Biedrzychowskiej i Nysy Czar nej. Rzeka ta zbiera wody z obszaru 4297 km 2 i odprowadza do Odry w 542,4 km jej lewego brzegu na terenie województwa lubuskiego. Długość Nysy wynosi 251,6 km. Różnica poziomu rzeki wynosi średnio 1 ‰, co daje średni spadek 1 m na 1 km. Prąd wody kształtuje się od 5 km/ h (jest to charakterystyczne dla dzikiej rzeki) do ok. 2 km/h i mniejszej w okolicach jazów. Najniższy poziom wody wynosi 30 cm (latem), jednakże odcinki rzeki poniżej ja zów są latem często zbyt płytkie dla turystyki wodnej, ponieważ woda jest odprowadzana do elek trowni. W granicach powiatu usytuowanych jest 6 elektrowni wodnych zarządzanych przez PGE Energia Odnawialna S.A. – Oddział w Dychowie, są to: EW Zasieki, EW Zielisko, EW Żarki Wiel kie, EW Przysieka, EW Bukówka (Bucze), EW Sobolice
Tabela 20 Wykaz cieków przepływających przez obszar powiatu wraz z podaniem ich długości
Lokalizacja km Lp. Nazwa kanału od do Długość w km
Rzeki 1 Rzeka Golec 10+000 +20+800 10,800 2 Rzeka Ilna 3+700 + 11+110 7,410 3 Rzeka Jeziorna 0+000 + 22+200 22,200 4 Rzeka Kolna 15+400 29+600 14,200 5 Rzeka Kurka 0+000 + 10+943 10,943 6 Rzeka Makówka 0+000+10+520 10,520 7 Rzeka Nysa Łużycka 46+000+115+250 68,204 8 Rzeka Równia 0+000 + 8+846 8,846 9 Rzeka Rytwina 0+000 + 7+000 7,000 10 Rzeka Tymnica 0+000 + 9+500 9,500 11 Rzeka Widunia 0+000 + 7+500 7,500 12 Rzeka Wieprzyk 0+000 + 6+500 6,500 13 Rzeka Wydzina 0+000 + 13+400 13,400 14 Młynówka Mierków 0+000+2+000 2,000 15 Rzeka Korzenna 0+000 + 8+246 8,246 16 Rzeka Lubsza 15+630 + 70+000 54,370 17 Rzeka Ług 0+000 + 12+000 18+500 + 22+380 15,880 18 Rzeka Rzeczyca 0+000 + 20+050 20,050 19 Rzeka Szyszyna 0+000 + 13+700 13,700 20 Rzeka Bielec 0+000 + 6+000 6,000 21 Rzeka Brusienica 0+000 + 12+200 12,200 22 Rzeka Chwaliszówka 0+000 + 8+600 8,600 23 Rzeka Czerwona Woda 2+375 + 11+500 9,125 24 Rzeka Dobrzyński 0+000 + 2+998 2,998 25 Rzeka Kościelna 0+000 + 11+460 11,460 26 Rzeka Łubianka 9+100 + 18+400 9,300 27 Rzeka Młynica 0+000 + 1+700 1,700 28 Rzeka Otwiernica 10+474 + 11+674 1,200 29 Rzeka Pluskawa 0+000 + 5+625 5,625 30 Rzeka Sienica 0+000 + 7+470 7,470 31 Rzeka Skróda 0+000 + 33+500 33,500 32 Rzeka Skródka 0+000 + 16+000 16,000 33 Rzeka Skródzica 0+000 + 10+000 10,000
32 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
34 Rzeka Świerczynka 0+000 + 5+709 5,709 35 Rzeka Trzebna 0+000 + 9+000 9,000 36 Rzeka Uklejna 0+000 + 8+500 8,500 37 Rzeka Złota 2+500 + 15+610 13,110 38 Rzeka Złotnica 5+780 + 13+731 7,951 39 Rzeka Żarka 0+000 + 6+100 6,100 40 Rzeka Żółta Woda 0+000 + 5+847 5,847
Razem: X 434,460 Kanały: 1 Kanał Błotny 0+000 + 8+200 8,200 2 Kanał Brodzki 0+000 + 4+400 4,400 3 Kanał Datyński 0+000 + 8+000 8,000 4 Kanał Granica 0+000 + 5+800 5,800 5 Kanał Młyński 0+000 + 6+100 6,100 6 Kanał p/pożarowy 0+000 + 1 + 100 1,100 7 Kanał Stara Werdawa 0+000 + 5+600 5,600 8 Kanał Tucholski 0+000 + 2+900 2,900 9 Kanał Wicina "B" 0+000 + 7+530 7,530 Razem 62,050 OGÓŁEM 496,51 Źródło: LZMiUW w Zielonej Górze
Na terenie powiatu występuje również wiele mniejszych zbiorników wodnych. Największy z nich to jezioro Brody i Głębokie.
Tabela 21 Wykaz najważniejszych zbiorników wodnych położonych na terenie powiatu żarskie go Lp. Nazwa Rodzaj Pow. ha Gmina 1 Mieszków staw 40,6 Trzebiel 2 Niwica „Górna" staw 23,5 Trzebiel 3 Niwica „Dolna" staw 27,3 Trzebiel 4 Chlebice staw 14.3 Tuplice 5 Łazy staw 37.0 Tuplice 6 Tuplice staw 20,7 Tuplice 7 Brody jezioro 56,0 Brody 8 Laski staw 40,0 Brody 9 Pieńkacz staw 29,1 Brody 10 Głębokie jezioro 53,9 Brody 11 Suchodół jezioro 40,0 Brody 12 Jeziory Dolne jezioro 11,0 Brody 13 Nabłocie staw 45,5 Brody 14 Nabłoto staw 1.3 Brody 15 Nabtoto staw 1,8 Brody 16 Drutów jezioro 27,3 Brody 17 Proszów jezioro 2,6 Brody 18 Głębokie jezioro 6,9 Brody 19 Płytkie jezioro 3,6 Brody 20 Niwa jezioro 6,6 Brody 21 Duży Staw staw 40,0 Brody 22 Chełmno jezioro 34,0 Lubsko 23 Lubsko zalew 11.8 Lubsko 24 Białków (przy Kanale Młyńskim) staw 10,0 Lubsko 25 Lubsko, przy ul. Puławskiego staw 4,8 Lubsko 26 Białków (między Lubszą a staw Lubsko 4,0 Ługiem) 27 Żurawno jezioro 3,0 Lubsko
33
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
28 Tuchoła staw 2,0 Lubsko 29 Rybniki (przy j. Chełmno) staw 1,7 Lubsko 30 Staw przy j. Chełmo staw 1,5 Lubsko 31 Grzęzawa Zbiornik p. pożaro Lubsko 1.3 wy 32 Konotopek staw 1,3 Lubsko 33 Nowiniec staw 1,2 Lubsko 34 Nowiniec staw 1,2 Lubsko 35 Nowiniec staw 1,0 Lubsko 36 Białków (między Lubszą a staw Lubsko 1,0 Kanałem Młyńskim) 37 Lubsko, ul. Żelazna staw 1,1 Lubsko 38 Lubsko, ul. Gliniana pokopalniany 1,4 Lubsko 39 Lubsko, ul. Artylerzystów pokopalniany 1.8 Lubsko 40 Słowików Jezioro Łęknica 41 Jeźdźców Jezioro Łęknica 42 Topolowe jezioro Łęknica
3.4.3. Gleby Gleby powiatu charakteryzują się dużą różnorodnością, w zależności od położenia i warun ków gruntowo wodnych. W obniżeniach dolinnych rzek wykształciły się gleby torfowe, torfowo mułowe, murszowo mineralne i mady. Gleby brunatne wyługowane i bielicowe znajdują się na te renach wyżej położonych. Na terenie powiatu najwięcej, bo ponad 88 %, gruntów ornych zajmują gleby IV, V i VI klasy bonitacyjnej. Gleby najwyższej klasy II to zaledwie kilkanaście ha, a klasa III zajmuje 10,8 % powierzchni zajmowanej przez grunty orne. W latach 2007 2010 Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim przeprowadziła badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania oraz zawartości w makroelementy: fosfor, potas i magnez. W zakresie odczynu i potrzeb wapnowania przebadano łącznie 5343 próbki pobrane z powierzchni ponad 8963 ha użytków rolnych. Z przeprowadzonych analiz wynika, że 71% gleb powiatu charakteryzował odczyn lekko kwaśny i kwaśny tylko 5% gleb posiadało odczyn obojętny. Około 30% przebadanych próbek gleb wykazywało ograniczone lub zbędne potrzeby w zakresie wapnowania, a w 49% przypadków stwierdzono potrzebę i ko nieczność prowadzenia zabiegów z zakresu wapnowania gleb. W przypadku badań gleb pod ką tem zawartości makroelementów około 31% gleb odznaczało się wysoką i bardzo wysoką zawar tością fosforu, 28% gleb wysoką i bardzo wysoką zawartością potasu, a 39% próbek wykazywało wysoką i bardzo wysoką zawartość magnezu. 39% gleb odznaczało się niską i bardzo niską za wartością fosforu, 46% niską i bardzo niską zawartością potasu, a 32% gleb niską i bardzo niską zawartością magnezu 10 . Podsumowanie badań gleb w powiecie żarskim znajduje się w poniż szych tabelach, natomiast zestawienie wyników dla poszczególnych gmin znajduje się w załącz niku nr 1.
Tabela 22 Wyniki badań odczynu gleby za lata 2007 2010 w powiecie żarskim Powiat żarski Kategoria agronomiczna Odczyn pH [%] Potrzeby wapnowania [%] gleby [%] Bardzo niska 19 Bardzo kwaśny 30 Konieczne 25 Lekka 70 Kwaśny 41 Potrzebne 24 Średnia 9 Lekko kwaśny 23 Wskazane 21
10 Wyniki badań odczynu gleby za lata 2007 2010 w powiecie żarskim / Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy za lata 2007 2010 w powiecie żarskim. Informacja przekazana w maja 2011 r. przez Okręgową Stację Chemiczno Rolniczą w Gorzowie Wielkopolskim.
34 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Ciężka 1 Obojętny 5 Ograniczone 15
Organiczna 1 Zasadowy 1 Zbędne 15
Węglanowa 0
Źródło: OSChR w Gorzowie Wlkp.
Tabela 23 Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy za lata 2007 2010 w powiecie żar skim Powiat żarski Zawartość fosforu [%] Zawartość potasu [%] Zawartość magnezu [%] Bardzo niska 12 Bardzo niska 15 Bardzo niska 16 Niska 27 Niska 31 Niska 16 Średnia 30 Średnia 26 Średnia 29 Wysoka 18 Wysoka 13 Wysoka 18
Bardzo wysoka 13 Bardzo wysoka 15 Bardzo wysoka 21
Źródło: OSChR w Gorzowie Wlkp.
Na terenie powiatu zewidencjonowano dzikie wysypiska odpadów oraz tereny poeksploata cyjne w następujących gminach: • Gmina Brody w m. Brożek była kopalnia kruszywa naturalnego o pow. ok. 35 ha, • Gmina Jasień 5sztuk dzikich wysypisk o powierzchni 70 m 2, • Gmina Tuplice: dzikie wysypiska pojawiają się w okresie zimowo – wiosennym w ilościach 1 2. Są one na bieżąco likwidowane, pojawiają się jednak w stałych miej scach (Grabów, Chełmica). W miejscowości Chełmca znajduje się byłe wysypisko odpadów komunalnych o pow. 3,05 ha. Teren został przekazany Łużyckiemu Związkowi Gmin w Żarach, wyznaczono rekultywację do 2015 r. • Miasto Łęknica – po wydobyciu gliny do wyrobu materiałów ogniotrwałych, obecnie są to już jeziorka o pow. 9,1 ha. • Gmina Żary: tereny poeksploatacyjne i byłe wysypiska śmieci w gminie Żary przed stawia poniższa tabela. Rysunek 5 Byłe wysypiska śmieci na terenie gminy Żary Nazwa Sieniawa Włostów Olbrachtów Grabik składowiska Żarska Adres i lokalizacja Sieniawa Żarska Włostów Olbrachtów Grabik składowiska Działka nr 940 Działka nr 83 Działka nr 213/1 Działka nr 15/6 Rok uruchomienia 1991 1992 1994 1994 składowiska Klasa składowiska odpadów in odpadów innych odpadów innych odpadów innych nych niż niebez niż niebezpieczne niż niebezpiecznych niż niebezpieczne pieczne odpadów obojęt odpadów obojęt odpadów obojęt odpadów obo nych nych nych jętnych Powierzchnia całkowita 0,16 0,35 0,44 1,12 składowiska (ha) Pojemność docelowa 3200 14 778 7 920 0 składowiska (m 3) Stopień wypełnienia 70 1 30 40 (%) na dzień 8.04.2004 Poprzednie wykorzy Piaskownia Piaskownia Nieużytek Tereny rolne stanie terenu Decyzja Starostwa Bo. II Bo. II 6018/R/GW – Bo. II 6018/R/GW – Bo. II 6018/R/GW
35
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Powiatowego na rekul 6018/R/GW – Żar/1/03 z dnia Żar/1/03 z dnia Żar/1/03 z dnia tywację Żar/1/03 z dnia 29.12.2003 r. 29.12.2003 r. 29.12.2003r. 29.12.2003 r. Kierunek rekultywacji Leśny Leśny Leśny Leśny Termin rekultywacji 5 lat 5 lat 5 lat 5 lat
Źródło: Urząd Gminy w Żarach
3.4.4. Kopaliny Na terenie powiatu żarskiego występują złoża surowców mineralnych (piaski i żwiry, gliny zwa łowe) oraz złoża surowców energetycznych węgiel brunatny. Obecnie eksploatowane są kruszywa naturalne oraz surowce ilaste ceramiki budowlanej.
Tabela 24 Koncesje na eksploatację złóż na terenie powiatu żarskiego Powierzchnia Typ pozyskiwanych obszaru górni Organ wydający Lp. Nazwa złoża Gmina surowców czego koncesję ha Koncesje obowiązujące surowce ilaste cerami 1 ki budowlanej Jasień II 2,04 Jasień marszałek surowce ilaste cerami 2 ki budowlanej Glinka Górna 2,86 Lubsko marszałek surowce ilaste cerami 3 ki budowlanej Lubsko Budych 23,12 Lubsko marszałek 4 kruszywa naturalne Przewóz 56,57 Przewóz marszałek 5 gliny ogniotrwałe Chwaliszowice 3,99 Trzebiel marszałek Dębinka Strze 6 kruszywa naturalne szowice Pole I 22,68 Trzebiel marszałek Dębinka Strze 7 kruszywa naturalne szowice Pole III 11,87 Trzebiel marszałek Żarki Wielkie 8 Siedlec Pole kruszywa naturalne Żarki Wlk. 19,42 Trzebiel marszałek 9 kruszywa naturalne Królów 10,73 Tuplice marszałek surowce ilaste cerami Mirostowice Dol 10 ki budowlanej ne S 15,01 Żary marszałek Źródło: na podstawie danych z ewidencji systemu Rejestru Obszarów Górniczych (ROG)
3.4.5. Gospodarka odpadami Obecnie obowiązuje Aktualizacja Planu gospodarki odpadami dla powiatu żarskiego z roku 2010. Szacuje się, że w powiecie żarskim powstaje rocznie ok. 225,443 tys. Mg odpadów komu nalnych. Z masy wytworzonych odpadów w 2010 r. udało się odzyskać 6,3% odpadów. Odzysk odpadów komunalnych w powiecie prowadzony jest w sortowni odpadów zmiesza nych znajdującej się w m. Żary (przepustowość docelowa 25 tys. Mg/rok), brak jest natomiast in stalacji do zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji. Na terenie zlokalizowane jest 5 składowisk odpadów, z czego cztery to czynne składowi ska, jedno w trakcie rekultywacji. Główną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych na terenie Powia tu jest składowanie. Składowanie odpadów jest najmniej pożądaną forma zagospodarowania od padów, co skutkuje brakiem osiąganych poziomych odzysku odpadów, które w okresie sprawoz dawczym nie zostały zrealizowane szczególnie w zakresie odpadów biodegradowalnych, których redukcja w 2010r. powinna wynieść 25%. Zakłada się, iż większość problemów w zakresie go spodarki odpadami komunalnymi zostanie rozwiązana wraz z wybudowaniem regionalnego za kładu gospodarki odpadami przez Łużycki Związek Gmin. Zaleca się, aby gminy rozwijały na swoim terenie zbiórki odpadów wielkogabarytowych, zu żytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpa
36 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
dów komunalnych. Rozwijanie systemów powinno opierać się o współpracę z Łużyckim Związ kiem Gmin, który powinien koordynować działania w zakresie gospodarki odpadami na terenie Gmin wchodzący w jego skład.
W zakresie gospodarki odpadami założone zostały następujące cele szczegółowe: 1. Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych, w tym zbiera niem selektywnym 100% mieszkańców Powiatu do końca roku 2010. 2. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji unieszkodliwia nych przez składowanie. W stosunku do ilości tych odpadów wytwarzanych w Powiecie żarskim w roku 1995, zgodnie z zapisami krajowego planu gospodarki odpadami KPGO 2010 dopuszcza się do składowania następujące ilości odpadów ulegających biodegradacji: • 1 w 2013 r. nie więcej niż 50%, • 1 w 2020 r. nie więcej niż 35%. 3. Zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 85% ilości odpadów wytwarzanych w roku 2014. 4. W okresie od 2011 r. należy dokonać likwidacja odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm. 5. Rozwój systemu zbierania olejów odpadowych z małych i średnich przedsiębiorstw i go spodarstw domowych, 6. Zwiększenie poziomu wiedzy mieszkańców i przedsiębiorców o szkodliwości olejów, któ re usuwane są do środowiska. 7. W latach 2010 – 2020 utrzymanie poziomu odzysku olejów na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35% 8. Osiągnięcie zamierzonych poziomów odzysku zużytych baterii, 9. Pełna ewidencja danych dotyczących pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz elimina cja w. szarej strefy ich demontażu. 10. Zgodnie z Polityką Ekologiczną Państwa celem nadrzędnym jest zapewnienie pełnej skuteczności działania systemu zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, 11. Osiągnięcie zamierzonych poziomów odzysku zużytego sprzętu elektrycznego i elek tronicznego, 12. W okresie do 2020 r. zakłada się osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 14 lipca 2009 roku przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032”. 13. W okresie do 2011 r. celem jest identyfikacja nierozpoznanych dotychczas miejsc ma gazynowania przeterminowanych środków ochrony roślin i ich likwidacja.
4. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii 4.1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność 4.1.1. Analiza zużycia wody Żarski jest czwartym powiatem w województwie (za krośnieńskim, gorzowskim i słubickim) pod względem zużycia wody. Najwięcej – 62,8% zużytej wody wykorzystano w rolnictwie i le śnictwie, 23,8% – wykorzystano w gospodarstwach domowych, a 7,7% w przemyśle. W gmi nach o największym zużyciu wody w przeliczeniu na 1 mieszkańca, najwięcej wody wykorzysta no na potrzeby rolnictwa i leśnictwa w Brodach – 97,3% ogółu zużytej wody. Wielkość zużycia wody w gminach Jasień i Łęknica jest zdeterminowana zużyciem wody w gospodarstwach domo wych. W 2009 r. na gospodarstwa domowe przypadło odpowiednio 93,2% i 73,5% zużytej wody. Poniżej w tabeli przedstawiono analizę zużycia wody w latach 2005 i 2009. Tabela 25 Zużycie wody w latach 2005 i 2009 r. na terenie powiatu żarskiego Zużycie wody [dam 3] według kategorii: Jednostka w przemyśle w rolnictwie i leśnictwie eksploatacja sieci wod. administracyjna 2005 2009 2005 2009 2005 2009 Łęknica 0 0 0 0 146 122 m. Żary 842 825 0 0 1860 1631 Brody 25 19 2330 3512 85 77 Jasień miasto 0 0 0 0 161 150
37
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
obszar wiejski 0 0 100 0 39 46 Lubsko 42 50 457 miasto 0 0 0 0 636 534 obszar wiejski 42 50 457 410 124 151 Lipinki Łużyckie 0 0 275 275 78 72 Przewóz 0 0 590 390 100 84 Trzebiel 0 0 450 1116 147 153 Tuplice 0 0 1060 1060 175 122 Żary 9 7 2814 594 282 313,7 Powiat żarski 918 901 8 076 7 357 3 833 3 457 Województwo lubuskie 13 564 11 431 33 989 39 972 39 623,9 37 961,2 Polska 8 556 840 7 606 080 1 093 017 1 159 257 1 603 931,8 1 544 121,4 wzrost zużycia w stosunku do roku 2005 spadek zużycia w stosunku do roku 2005 Źródło: GUS
Wzrost zużycia wody ogółem w 2009 r. w stosunku do roku 2005 dotyczył tylko gmin Bro dy i Trzebiel. W pozostałych przypadkach nastąpił spadek ogólnego zużycia wody, największy w przypadku gminy Żary (o 70% w stosunku do zużycia wody w 2005 r.). Porównując lata ubiegłe, można stwierdzić, że w stosunku do roku 2005 ogólne zużycie wody w powiecie zmniejszyło się o 8,6%. Obserwowane ograniczenie zużycia wody związane jest głównie z wprowadzaniem zmian w produkcji przemysłowej, zamykaniem obiegów wodnych, urealnianiem opłat za pobór wody oraz stawek eksploatacyjnych w gospodarce komunalnej przy jednoczesnym wprowadzeniu liczników wody dla indywidualnych odbiorców. Poniższa tabela zawiera informacje na temat zużycia wody w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na jedną osobą. Wzrost zużycia wody w tej grupie w 2009 r. miał miejsce w przy padku czterech gmin (Łęknica, Lipinki Ł., Trzebiel, Żary), z których najwyższy (ok. 10,17%) doty czył gminy Żary. Pozostałe jednostki charakteryzowały się spadkiem zużycia wody, z czego naj większy dotyczył gminy Tuplice (29,8%). Podsumowując należy stwierdzić, że zużycie wody na terenie powiatu żarskiego w 2009 r. w gospodarstwach domowych zmalało o 7,5% w stosunku do stanu z roku 2005. Tabela 26 Zmiany zużycia wody w gospodarstwach domowych powiatu żarskiego Zużycie wody w przeliczeniu na 1 osobę [m 3/1os.] % zużycia Jednostka administracyjna 2005 2009 wody* Łęknica 34,1 35,0 102,64 m. Żary 33,3 30,8 92,49 Brody 22,2 20,9 94,14 Jasień 27,2 25,6 88,38 miasto 35,3 31,2 88,39 obszar wiejski 14,0 16,6 118,57 Lubsko 31,9 27,1 84,95 miasto 35,4 28,2 79,66 obszar wiejski 20,7 23,8 114,98 Lipinki Łużyckie 20,3 22,3 109,85 Przewóz 30,3 25,3 83,50 Trzebiel 25,4 26,5 104,33 Tuplice 48,7 34,2 70,23 Żary 23,6 26,0 110,17 Powiat żarski 30,6 28,3 92,48 Województwo lubuskie 30,2 30,0 99,34 Polska 32,0 31,3 97,81 Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL GUS * % zużycia wody w 2009 r. w stosunku do roku 2006 (100%)
4.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zapotrzebowanie na ciepło Według danych GUS (2009 r.) na terenie powiatu żarskiego znajduje się ponad 33 305 miesz kań, z czego ponad 53% zlokalizowanych jest na terenie gminy i miasta Żary. Można przypuszczać,
38 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
że większość zbudowana została w starej technologii, w związku z tym zaledwie kilka procent tych budynków spełnia warunki energochłonności określone stosownymi normami. W ostatnim czasie ob serwuje się wzrastającą liczbę przeprowadzanych termomodernizacji budynków również przez indy widualnych użytkowników. Skuteczna termomodernizacja obiektów pozwala na zatrzymanie nawet 15 25% ciepła w bu dynkach, co jest równoznaczne ze zwiększeniem efektywności energetycznej i oszczędnością surow ców energetycznych.
4.1.3. Analiza zużycia gazu W końcu 2009 r. sieć gazowa prowadzona do gospodarstw domowych miała długość 196,6 km, tj. o 9,2% więcej niż w 2005 r. W powiecie żarskim z sieci gazowej korzystało 18 515 odbiorców, tj. o 2% więcej w stosunku do 2005 r. Średnio każde gospodarstwo domowe zużyło 658,5 m 3 gazu, tj. o 3% więcej niż przeciętna w województwie. W stosunku do zużycia gazu w 2005 r. nastąpił spadek o 2%. 11 W 2009 r. prawie 52,5% mieszkań na terenie powiatu wyposażonych było w instalacje do prze syłania gazu sieciowego (w 2005 r. wskaźnik ten wynosił 50,0%) 12 . Zastosowanie gazu ziemnego zamiast węgla w celu pozyskiwania energii cieplnej jest zdecy dowanie lepszym rozwiązaniem, jeśli chodzi o wpływ na środowisko przyrodnicze. Pozwala przede wszystkim na całkowitą eliminację emisji pyłów, sadzy, cząstek smolistych, SO 2 i CO. Przyczynia się także do zmniejszenia emisji CO 2 oraz uzyskania znacznych oszczędności energii pierwotnej w wyni ku poprawy sprawności pozyskiwania energii.
4.1.4. Analiza zużycia energii Poniżej w tabeli przedstawiono analizę zużycia energii elektrycznej na terenie powiatu żar skiego. Tabela 27 Zużycie energii elektrycznej w powiecie żarskim w latach 2005 i 2009 Energia elektryczna Jednostka 2005 2009 Zużycie energii ogółem: 692 530 731 191 obszar miejski MWh 441 192 460 160 obszar wiejski 251 338 271 030 Źródło: na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS
Analizując powyższe zestawienie można stwierdzić, że wzrasta zużycie energii elektrycznej ogółem oraz w rozbiciu na tereny wiejskie i miejskie powiatu żarskiego Wyższe zużycie energii elektrycznej ogółem charakteryzuje tereny miejskie. W 2009 r. było ono wyższe o 7,2% w stosunku do zużycia energii na terenach wiejskich.
4.2. Wykorzystanie energii odnawialnej 4.2.1. Analiza stanu i możliwości korzystania z energii wiatru Pod względem ukształtowania powierzchni teren powiatu jest mało zróżnicowany. Najwyżej po łożony punkt znajduje się na Wzgórzach Żarskich, na północ od wsi Łaz (229m npm.), a najniższy w dolinie Nysy Łużyckiej, na północ od wsi Olszyna (poniżej 90 m npm.). Najbardziej urozmaicona rzeź ba znajduje się na terenie Wzgórz Żarskich, a szczególnie na ich zachodniej krawędzi, między dzielni cą Żar Kunicami a wsią Łaz. Najlepsze warunki fizjograficzne dla rozwoju energetyki wiatrowej wy stępują na wyniesionych i odsłoniętych obszarach wysoczyznowych. Dla uzyskania realnych wielkości energii użytecznej z wiatru wymagane jest występowanie od powiednio silnych wiatrów (o prędkości powyżej 4 m/s) o stałym natężeniu. Powiat żarski należy do III strefy energii wiatrowej (Rys. 5), co oznacza, że na jego terenie występują korzystne warunki mete orologiczne dla rozwoju tego rodzaju energetyki. Energia użyteczna wiatru w tej strefie na wysokości 30 m n. p. t. kształtuje się na poziomie 750 1000 kWh/m 2/rok 13 .
11 Powiaty i gminy w województwie lubuskim w 2009 r. – powiat żarski. Publikacje Elektroniczne Urzędu Staty stycznego w Zielonej Górze, 2010 r. 12 Bank Danych Lokalnych GUS 13 Ośrodek Meteorologii IMiGW
39
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Rysunek 6 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc (Źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW)
Szczegółowe warunki lokalizacji inwestycji i jej wpływ na środowisko przyrodnicze muszą zostać określone w sporządzonym dla planowanej inwestycji raporcie oddziaływania na środowi sko (zgodnie m.in. z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie okre ślenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213 poz. 1397 ze zm.). Zapis wytycznych do sporządzenia takiego raportu został określony w ustawie z dnia 3 października o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227 ze zm.). Na terenie gminy Żary planowane są inwestycje dotyczące usytuowania 23 wiatraków przez prywatnych inwestorów. Spółka z o. o. „GEWIND Budziechów” planuje budowę parku elektrowni wiatrowych „Bu dziechów AS” w obrębie wsi Dłużek, gm. Lubsko.
4.2.2. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu Biopaliwa, ze względu na stan skupienia podzielić można na stałe, płynne oraz biogaz wy stępujący w postaci gazowej. Biopaliwa stałe używane mogą być na cele energetyczne w proce sach bezpośredniego spalania, gazyfikacji oraz pyrolizy w postaci: • drewna i odpadów drzewnych (w tym zrębków z szybko rosnących gatunków drzewiastych tj.: wierzba, topola) • słomy jak i ziarna (zbóż, rzepaku) • słomy upraw specjalnych roślin energetycznych z rodziny Miscanthus, Topinambur itp. • osadów ściekowych, • makulatury, • szeregu innych odpadów roślinnych powstających na etapach uprawy i pozyskania jak też przetwarzania przemysłowego produktów (siana, ostatek kukurydzy, trzciny cukrowej i bagiennej, łusek oliwek, korzeni, pozostałości przerobu owoców itp.) Na poniższej tabeli przedstawiono rożne sposoby pozyskiwania energii z biomasy.
Materiał Energetyczność Słoma żółta 14,3 MJ/kg Słoma szara 15,2 MJ/kg Drewno opałowe 13,0 MJ/kg
40 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Trzcina 14,5 MJ/kg Źródło: www.cire.pl
Pod względem energetycznym 2 tony biomasy równoważne są 1 tonie węgla kamiennego. Także pod względem ekologicznym biomasa jest lepsza niż węgiel gdyż podczas spalania emituje mniej SO 2 niż węgiel. bilans emisji dwutlenku węgla jest zerowy ponieważ podczas spalania do atmosfery oddawane jest tyle CO 2 ile wcześniej rośliny pobrały z otoczenia. Biomasa jest zatem o wiele bardziej wydajna niż węgiel, a w dodatku jest stale odnawialna w procesie fotosyntezy. Powiat żarski posiada dobre warunki do produkcji ciepła z biomasy. Warunki pozyskania biomasy kształtują się na ok. 7 10 MW/rok. W przypadku biogazu, powiat posiada bardzo dobre (najlepsze w województwie) warunki do produkcji ciepła z biogazu. Potencjał kształtuje się na wy sokości powyżej 16 MW/rok.14
4.2.3. Analiza wykorzystania energii słonecznej W Polsce istnieją dość dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słoneczne go przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do cha rakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Natężenie promieniowania słonecznego w całym obszarze województwa pomorskiego i występujących warunkach klima tycznych zapewnia ekonomiczne przetwarzanie go w energię użyteczną. Potencjał ten jest wy starczający do wykorzystania na potrzeby bytowe mieszkańców, do podgrzewania ciepłej wody, choć koszty inwestycji są obecnie zbyt duże w stosunku do możliwości osób fizycznych. Ze względu na dużą zmienność sezonową i dobową potencjał ten nie zaspokoi potrzeb produkcyj nych przemysłu rolnego i rolno spożywczego. Sprawność kolektorów słonecznych wynosi przeciętnie około 80%. Jednak całkowita sprawność układu podgrzewającego wodę ze względu na sprawność całej instalacji, a głównie wymienników ciepła, wynosi od 50% do 70%. 15 W powiecie żarskim energia słoneczna wykorzystywana jest mi.n do suszenia osadów ściekowych. W Żarach od 2009 r. funkcjonuje instalacja wykorzystująca energię słoneczną do su szenia wytwarzanych na oczyszczalni komunalnych osadów ściekowych. Suszarnia składa się z trzech hal suszarniczych, każda o długości 116 metrów, szerokości 12 metrów. Suszarnia może przyjmować w ciągu roku łącznie 3.574 tony mechanicznie odwodnionych osadów i suszyć je z poziomu 19 % do średnio 80 % suchej masy. W Żarach przy ul. Pienińskiej, na dwóch budynkach Powiatowego Domu Dziecka zamon towanych jest 8 sztuk kolektorów słonecznych Vitosol 100 F. Planowane jest wykonanie studium wykonalności dot. instalacji kolektorów słonecznych oraz dokumentacji technicznej w tym zakre sie dla placówek powiatowych (DPS w Miłowicach i w Lubsku, Powiatowy Dom Dziecka w Lub sku).
4.2.4. Analiza wykorzystania energii wodnej Energetyka wodna przekształca energię potencjalną cieków wodnych w energię elektrycz ną za pomocą turbin. Energetyczne zasoby wodne Polski są niewielkie ze względu na niezbyt ob fite i niekorzystnie rozłożone opady, dużą przepuszczalność gruntu i niewielkie spadki tere nów. Najbardziej rozpowszechnione w kraju są małe elektrownie wodne (MEW). Według przyjętej nomenklatury są to elektrownie o mocy zainstalowanej nie większej niż 5 MW. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie MEW, które mogą wykorzystywać potencjał niewielkich rzek, rolniczych zbiorników retencyjnych, systemów nawadniających, wodociągowych, kanalizacyjnych i kanałów przerzutowych. Zalety MEW: • nie zanieczyszczają środowiska i mogą być instalowane w licznych miejscach na małych ciekach wodnych,
14 Wesołowska Wujaszek D., 2011: Energia odnawialna w polityce regionalnej Województwa Lubuskiego. Depar tament Gospodarki i Infrastruktury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego (prelekcja wygłoszona w Słubicach 27.04.2011 r.) 15 Źródło: www.cire.pl
41
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
• mogą być zaprojektowane i wybudowane w ciągu 1 2 lat, wyposażenie jest do stępne powszechnie, a technologia dobrze opanowana, • prostota techniczna powoduje wysoką niezawodność i długą żywotność, • wymagają nielicznego personelu i mogą być sterowanie zdalnie, • rozproszenia w terenie skraca odległości przesyłu energii i zmniejsza związane z tym koszty. W powiecie żarskim wykorzystywana jest energia wodna wytwarzana na małych elektrow niach wodnych na rzece Nysa Łużycka. Właścicielem jazów i użytkownikiem elektrowni jest PGE Energia Odnawialna S.A. – Oddział w Dychowie. Tabela 28 Podstawowe informacje na temat elektrowni wodnych w powiecie żarskim Spad no Średnioroczna Nazwa Lp. Ciek km cieku Moc [MW] minalny produkcja obiektu [m] [MW] 1. Zasieki 55,915 0,82 3,7 4000 2. Zielisko 69,24 1,529 4,54 5500 3. Żarki Wielkie Nysa 73,075 0,64 3,0 2400 4. Przysieka Łużycka 92,99 1,38 5,94 5000 5. Bukówka 102,985 0,84 4,8 4000 (Bucze) 6. Sobolice 111,63 0,66 3000 Źródło: RZGW we Wrocławiu, www.eo.org.gov.pl
Ponadto w rejonie wsi Świbna gm. Jasień na rz. Lubsza w km. 43 + 680 została wybudowa na. przez prywatnego inwestora Mała Elektrownia Wodna.
4.2.5. Analiza możliwości wykorzystania energii geotermalnej Złożem energii geotermalnej nazywa się naturalne nagromadzenie ciepła (w skałach, wodach podziemnych, w postaci pary) na głębokościach umożliwiających opłacalną ekonomicznie eksploata cję energii cieplnej. Wydobycie ciepłej wody o określonym składzie może mieć ogromny wpływ na rozwój gospodarczy miejscowości dzięki rozwojowi lecznictwa (balneologia), turystyki i rekreacji (baseny z ciepłą wodą) i wreszcie przemysłu opartego o czystą technologię (suszarnictwo, ogrodnictwo itp.). Na terenie Polski występują naturalne baseny sedymentacyjno strukturalne, wypełnione gorą cymi wodami podziemnymi o zróżnicowanych temperaturach, których bezwzględna wartość zdetermi nowana jest powierzchniowymi zmianami intensywności strumienia cieplnego ziemi. Temperatury tych wód wynoszą od kilkudziesięciu do ponad 90°C, a w skrajnych przypadkach osiągają ponad 100ºC Niezależnie od występowania naturalnych basenów sedymentacyjnych wypełnionych gorącymi wodami podziemnymi coraz powszechniej stosowane są pompy ciepła. Pompy ciepła to urządzenia proekologiczne pozwalające na zmniejszenie kosztów ogrzewania domów. Umożliwiają wykorzystanie ciepła niskotemperaturowego oraz odpadowego do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Zasada ich działania jest prosta i analogiczna do zasady działania lodówki. Pompa ciepła pobiera energię (ciepło) z powietrza lub ziemi z zewnątrz budynku, kumuluje je do odpowiedniej wysokości i przekazuje do wymiennika ciepła. Pozyskana energia może być przeznaczona na ogrza nie wody użytkowej lub budynku. Podstawową zaletą wyróżniającą pompy ciepła od innych systemów grzewczych jest to, że 75% energii potrzebnej do celów grzewczych czerpanych jest bezpłatnie z oto czenia, a pozostałe 25% stanowi prąd elektryczny. Powoduje to, że pompy ciepła, w obecnej chwili są najtańszymi w eksploatacji urządzeniami w porównaniu z innymi urządzenia i grzewczymi 16 . Aktualnie na terenie województwa lubuskiego nie istnieją instalacje geotermii głębokiej (odwier ty powyżej 1000 m). Wykorzystywane są jedynie indywidualne rozwiązania oparte o wspomniane pompy ciepła 17 .
16 www.energiaodnawialna.net 17 Wesołowska Wujaszek D., 2011: Energia odnawialna w polityce regionalnej Województwa Lubuskiego. Depar tament Gospodarki i Infrastruktury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego (prelekcja wygłoszona w Słubicach 27.04.2011 r.)
42 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
4.3. Kształtowanie stosunków wodnych ochrona przed powodzią i skutkami suszy Co roku wspólnie z LZMiUW Inspektoratem w Lubsku powiat przeprowadza wiosenną oraz jesienną kontrolę stanu urządzeń melioracyjnych oraz stanu wałów przeciwpowodziowych. Na podstawie tych przeglądów opracowywane są plany naprawy tych urządzeń oraz ustalane harmo nogramy prac. Łączna długość wałów p/powodziowych na terenie Powiatu Żarskiego wynosi 32.310 mb.
Tabela 29 Zestawienie oceny stanu technicznego walów przeciwpowodziowych będących w zasięgu działania Inspektoratu w Lubsku powiat żarski Rzeka, miejsco Długość wość Km biegu rzeki Lp Brzegi wału Stan techniczny /mb/ (wg kart ewiden /mb/ cyjnych)
Początek Koniec dobry dostateczny niedostat. 1 Nysa Łużycka Janiszowice Zasieki P 46+000 53+800 8 300 6 300 2 000 2 Nysa Łużycka P 54+430 55+000 570 570 Zasieki Brożek 3 Nysa Łużycka Brożek Elektrownia P 55+700 55+900 200 200 4 Nysa Łużycka Rokita l Elektrownia P 56+000 58+300 2 290 1 290 1 000 5 Nysa Łużycka Rokita II P 58+900 59+750 750 750 6 Nysa Łużycka Olszyna Przejście P 60+500 63+000 2 550 1 000 1 550 Gr. 7 Nysa Łużycka Olszyna Nr 1 P 63+000 66+550 3 600 1 000 1 600 1 000 8 Nysa Łużycka Bukowina Nr 2 P 67+000 68+340 1 340 340 1 000 9 Nysa Łużycka Łęknica Nr 3 P 79+990 80+960 975 975 10 Nysa Łużycka Łęknica Nr 4 P 81+350 81+600 250 250 11 Nysa Łużycka Łęknica Nr 5 P 81+770 83+570 1 795 1 795 12 Nysa Łużycka Dąbrowa Nr 6 P 87+520 90+570 3 050 900 1 950 200 13 Nysa Łużycka Przewóz Nr 7 P 98+680 99+760 1 080 1 080 14 Nysa Łużycka – Sobolice Nr8 P 114+450 115+250 800 800 15 Szyszyna Wicina L+P 0+620 0+900 560 560 16 K. Wicina Wicina L+P 2+120 4+220 4 200 1 600 2 000 600 Razem 32 310 12 090 11 760 8 460 L –brzeg lewy P – brzeg prawy Źródło: LZMiUW
Ustalenia wynikające z jesiennego przeglądu wałów p/powodziowych w 2010 wynika, że w dobrym stanie technicznym jest 12,1 km, w zadawalającym stanie technicznym 9,7 km, a w nie dostatecznym – 4,1 km. Wymagana jest w dalszym ciągu poprawa stanu technicznego wałów p/powodziowych.
43
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Ponadto na terenie powiatu jest łącznie 26 706 ha gruntów zmeliorowanych w tym 16 717 gruntów ornych i 9 992 ha użytków zielonych. Właściwa melioracja gruntów rolniczych przynosi w bardzo krótkim czasie wymierne korzyści dla wszystkich. Prawidłowe stosunki wodne w glebie dają poprawę plonów, natomiast dobrze rozwinięta eksploatacja melioracji podstawowej i szczegółowej zapobiega zalewaniu gruntów.
Tabela 30 Powierzchnia gruntów zmeliorowanych w poszczególnych gminach powiatu żarskie go Obszar zmeliorowany Gmina Ogółem ha Grunty orne ha Użytki zielone ha m. Żary 225 133 92 m. Łęknica 47 6 41 Brody 3661 1924 1737 Jasień 2181 1111 1070 Lubsko 5332 2939 2393 Lipinki Łużyckie 1828 1252 576 Przewóz 2598 1669 929 Tuplice 834 418 416 Trzebiel 2509 1568 941 Żary.gm. 7494 5697 1797 Ogółem: 26709 16717 9992 Źródło: LZMiUW w Zielonej Górze
Zgodnie z zapisami ustawy Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 ze zm.) ochro nę przed powodzią prowadzi się z uwzględnieniem map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym. W myśl ustawy KZGW przygo towuje wstępną ocenę ryzyka powodziowego, która powinna być wykonana do końca 2011 r. i bę dzie opiniowana przez wojewodów i marszałków Dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego, zostaną sporządzone mapy za grożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, które wg ustawy mają być gotowe do końca 2013 r. Natomiast do końca 2015 r. powinny być sporządzone plany zarządzania ryzykiem powo dziowym dla obszarów dorzeczy. Ewentualne przedsięwzięcia konieczne do wykonania ze względu na ochronę przeciwpowodziową wynikać będą z planu zarządzania ryzykiem powodziowym. Ter miny sporządzenia w/w dokumentów regulują przepisy Dyrektywy Powodziowej 2007/60/WE Par lamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007r. w sprawie oceny ryzyka powodziowe go i zarządzania nim. Prace te będą realizowane w jednolitej formie i zakresie zgodnie ze standar dami obowiązującymi w całej Unii Europejskiej W 2003 r. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział we Wrocławiu opracował do kumentację pt: „Opracowanie zasięgu zalewów rzek kontrolowanych na obszarze administrowa nym przez nasz RZGW przy uwzględnieniu Q1% i maksymalnych stanów z okresu obserwacyjne go" z orientacyjnymi strefami zagrożenia powodziowego Q 10 % i Q 1% w dolinie rzeki Bóbr. Jest to materiał informacyjny o skali zagrożeń powodziowych na terenie powiatu żarskiego w dolinie rzeki Bóbr, który może być pomocny do wspomagania podejmowania decyzji w działaniach operacyj nych, planistycznych itp. 18
5. Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologiczne go 5.1. Jakość wód Wody płynące W 2009 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze z Delegaturą w Gorzowie Wlkp. w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadził badania jakości wód rzek na terenie powiatu żarskiego w sieciach monitoringu operacyjnego zgodnie z rozporządze
18 Źródło: RZGW we Wrocławiu
44 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
niem Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monito ringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. 2009 nr 81, poz. 685). Tabela 31 Monitoring wód płynących na terenie powiatu żarskiego Klasa ele Nazwa punk Stan mentów Klasa elementów Stan/Potencjał Lp. Nazwa rzeki tu kontrolne che biologicz fizykochemicznych ekologiczny go miczny nych 1. Nysa Łużycka m. Sobolice I II dobry 2. Nysa Łużycka Powyżej MEW I II dobry Przysieka 3. Żółta Woda m. Sanice I II dobry 4. Skróda Ujście do Nysy Łużyc I II dobry kiej 5. Nysa Łużycka Powyżej m. I II dobry dobry Żarki Wielkie 6. Trzebna Ujście do Nysy Łużyc III poniżej dobrego umiarkowany kiej (m. Ka mienica) 7. Wodra Ujście do Nysy Łużyc II poniżej dobrego umiarkowany kiej 8. Nysa Łużycka Powyżej Gu I II dobry dobry bina 9. Nysa Łużycka Poniżej Gubi I II dobry dobry na 10. Tymnica Ujście do Lubszy (pierwszy I poniżej dobrego umiarkowany most na dro dze Lubsko Brody) 11. Pstrąg Ujście do Lubszy (pierwszy III III umiarkowany most na dro dze Lubsko Brody) Źródło: Ocena wód płynących w województwie lubuskim w 2009 r., WIOŚ
Przeprowadzona ocena wskazuje, że stan ekologiczny określony dla naturalnych części wód w rzekach na terenie powiatu w 2009 r. był zróżnicowany i kształtował się między stanem dobrym a stanem umiarkowanym, przy czym dominował stan ekologiczny dobry. O wynikach klasyfikacji sta nu ekologicznego wód najczęściej decydowały przekroczenia granicznych (tj. określonych dla II klasy jakości wód powierzchniowych) wartości niektórych wskaźników fizykochemicznych takich jak: tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny, azot Kjeldahla. Potencjał ekologiczny, wyzna czany dla sztucznych i silnie zmienionych części wód, przeważnie utrzymywał się na umiarkowa nym poziomie, podobnie jak stan ekologiczny. Ocena stanu chemicznego dokonana na podstawie analizy wskaźników charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym tzw. substancji priorytetowych (między innymi: kadm, nikiel, ołów i rtęć oraz wielopierścieniowe węglowodory aro matyczne WWA) wskazywała na dobry stan chemiczny.
Jeziora W 2011 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze dokonał ogólnej oceny stopnia eutrofizacji jezior województwa lubuskiego. Ocena ta została dokonana na podsta wie wyników badań monitoringowych z lat 2008 2010 w oparciu o rozporządzenie Ministra Środo wiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód po wierzchniowych (Dz. U. z 2006 r. nr 162, poz. 1008). Monitoringiem objęto jedno jezioro z powiatu żarskiego – jezioro Brody, które zostało zakwalifikowane do jezior eutroficznych. (Załącznik nr 2)
45
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
O stopniu eutrofizacji decydowały elementy biologiczne (chlorofil „a”, makrolity – wartość in deksu makrofitowego, fitobentos – wartość indeksu okrzemkowego) oraz elementy fizykochemicz ne (fosfor całkowity, przezroczystość wód). Przekroczenie wartości granicznej jednego z pośród ww. wskaźników decydowało o tym, że wody w jeziorze zostały uznane za eutroficzne.
Wody podziemne W 2010 roku badania jakości wód podziemnych na terenie województwa lubuskiego prze prowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego. Badania wykonał Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Monitoring obejmował ba danie jakości wód podziemnych jeden raz w ciągu roku w okresie (czerwiec lipiec). Sieć obejmo wała 40 punktów pomiarowych na terenie dziewięciu powiatów, w tym w 16 punktach na terenie powiatu żarskiego. Ocenę klas jakości wód podziemnych przeprowadzono dokonując porównania otrzymanych wyników z wartościami dopuszczalnymi określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. nr 143, poz. 896). Tabela 32 Wyniki monitoringu wód podziemnych na terenie powiatu żarskiego w 2010 r. Wskaźniki Wskaźniki Wskaźniki Nr w grani w grani w grani Kl. jakości punktu Stratygra cach cach cach Miejscowość Gmina JCWPd wody w MON fia stężeń III stężeń IV stężeń V punkcie BADA klasy klasy klasy jakości jakości jakości 1148 Lubsko Lubsko 68 Q III Mn Fe 1176 Przewóz Przewóz 67 Pg+Ng V O2 (teren) Mo 2335 Przewóz Przewóz 67 Pg+Ng IV O2 (teren) NH 4 2577 Biecz Brody 67 Q III Fe, temp 2578 Zasieki Brody 67 Q III Temp. 2579 Rytwiny Trzebiel 68 Q IV Ni, temp, pH 2581 Jasień Jasień 68 Q IV K, Fe pH 2582 Mirostowice Żary 68 NgM pH IV Dolne 2583 Olbrachtów Żary 68 Q IV Fe 2584 Drożków Żary 68 Pg+Ng III Fe 2585 Olszyniec Żary 68 Pg+Ng III Fe 2586 Czaple Trzebiel 68 Q IV Fe pH 2587 Przewoźniki Trzebiel 68 Q IV pH JCWPd – jednolita część wód podziemnych Q – czwartorzęd NgM – neogen miocen Pg+Ng –paleogen + Neogen Źródło: Monitoring jakości wód podziemnych województwa lubuskiego w 2010 r., WIOŚ
Na terenie powiatu żarskiego w żadnym przebadanym punkcie nie stwierdzono występowa nia wód podziemnych o bardzo dobrej (Klasa I) i dobrej (klasa II) jakości. Wody o zadowalającej ja kości (klasa III) stwierdzono w 5 punktach – Lubsko, Biecz, Zasieki, Drożków i Olszyniec. Wody o niezadowalającej jakości (klasa IV) stwierdzono w 7 punktach pomiarowych, a złej jakości w 1 punkcie – Przewóz. Na terenie powiatu prowadzone są również obserwacje stanu jakości wód podziemnych w ramach monitoringu lokalnego. Sieci piezometrów zlokalizowane są m.in. wokół składowisk odpa dów komunalnych, składowisk przemysłowych, oczyszczalni ścieków i innych obiektów stanowią cych potencjalne zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych.
Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w 2010 roku Na terenie objętym nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Żarach w 2010 r. znajdowało się 38 wodociągów. Woda przeznaczona do zbiorowego zaopatrzenia ludno ści w powiecie żarskim uzyskiwana jest z wody podziemnej. PPIS w Żarach prowadzi stały monito ring kontrolny i przeglądowy wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, ze wszystkich wodocią gów znajdujących się na terenie powiatu żarskiego. Najczęstszą przyczyną kwestionowania wody były przekroczenia parametrów fizyko chemicznych takich jak żelazo i mangan oraz związana z tym podwyższona barwa i mętność. Przekroczone parametry w dużym stopniu spowodowane są niewłaściwą technologią uzdatniania
46 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
wody oraz przestarzałą instalacją wodociągową. Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, pochodzącej z wodociągów sieciowych w 2010r. w większości odpowiadała obowiązującym przepisom. Skład fizyczno chemiczny wody utrzymywał się na poziomie z 2009r., natomiast, prze kroczenia wskaźników bakteriologicznych w dwóch nadzorowanych wodociągach w ciągu całego minionego roku były incydentalne. Na przełomie lat 2010/2011 rozpoczęto czynności związane z oddaniem do użytku nowej stacji uzdatniania w m. Górzyn. W dalszym ciągu należy brać pod uwa gę rozbudowę sieci wodociągowych w celu podłączenia miejscowości niezwodociągowanych, w których mieszkańcy korzystają z wody pochodzącej ze studni przydomowych. Wskazane byłoby również unowocześnianie istniejących już technologii w zakresie uzdatniania wody tak, aby gwa rantowały odpowiednią jej jakość. Dwa wodociągi publiczne wymagają modernizacji wraz z wymia ną przestarzałej instalacji wodociągowej (wodociąg sieciowy w m. Lipinki Łużyckie i w miejscowo ści Brody).
5.2. Zanieczyszczenie powietrza Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza w województwie lubuskim jest tzw. emi sja antropogeniczna. O jakości powietrza decyduje wielkość i przestrzenny rozkład emisji ze wszyst kich źródeł z uwzględnieniem przepływów transgranicznych i przemian fizykochemicznych zachodzą cych w atmosferze. Przestrzenny rozkład emisji na terenie województwa lubuskiego jest zróżnicowa ny. Największe skupiska emitorów punktowych, jak i znaczna emisja liniowa związane są z obszarami zurbanizowanymi dużych miast. Według danych GUS w 2010 r. emisja pyłów z terenu powiatu żarskiego z zakładów zalicza nych do szczególnie uciążliwych wyniosła 428 ton, co stanowiło 30,8% ogólnej masy emitowanych zanieczyszczeń pyłowych z terenu województwa lubuskiego. Wielkość emisji gazów w powiecie osią gnęła poziom 354 623, co w odniesieniu do całkowitej masy emitowanych gazów w województwie stanowiło 17%. Powiat żarski charakteryzuje się najwyższą emisją zanieczyszczeń pyłowych w woje wództwie. Poniższa tabela przedstawia emisję zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążli wych na terenie powiatu żarskiego.
Tabela 33 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie po wiatu żarskiego w latach 2005 i 2010 r. Emisja zanieczyszczeń pyłowych t/rok 2005 2010 ogółem 404 428 ze spalania paliw 322 374 Węglowo grafitowe, sadza 1 1 Emisja zanieczyszczeń gazowych t/rok 2005 2010 ogółem 312 695 354 623 ogółem (bez dwutlenku węgla) 2 137 1 642 dwutlenek siarki 420 150 tlenki azotu 605 793 tlenek węgla 1 098 679 dwutlenek węgla 310 558 352 981 Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji t/rok 2005 2010 pyłowe 90 167 96 138 gazowe 0 140 Źródło: GUS
Duży wpływ na jakość powietrza, szczególnie w miastach ma tzw. emisja niska, ze źródeł takich jak: paleniska domowe, małe kotłownie, warsztaty rzemieślnicze. Wielkość tej emisji jest trudna do oszacowania. Największa jest na terenach, których nie obejmują centralne systemy ciepłownicze,
47
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
zwłaszcza na obszarach wiejskich. Jej oddziaływanie odzwierciedla się wzrostem stężeń dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. Istotnym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie powiatu jest również transport drogowy. Na skutek czynności eksploatacyjnych do atmosfery emitowane są: zanieczyszczenia ga zowe: tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory aromatyczne oraz zanieczyszczenia pyłowe w postaci związków: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi. System komunikacyjny stwarza zagrożenia dla stanu jakości powietrza głównie z tytułu transportu tranzytowego pojazdów ciężkich. Powiat żarski ze względu na swoje położenie stanowi obszar tranzytowy dla samochodów przekraczających granicę polsko niemiecką. WIOŚ w Zielonej Górze wykonał w 2011 r. roczną ocenę jakości powietrza w województwie lu buskim, która została opracowana na podstawie wyników badań imisji zanieczyszczeń powietrza przeprowadzonych w 2010 r. Ocena została wykonana w nowym układzie stref. W związku z transpo zycją do prawa polskiego Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, przyjmuje się, że od stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza będzie obowią zywał nowy podział kraju na strefy. W przypadku województwa lubuskiego wyróżniono trze strefy: strefa m. Gorzów Wielkopolski, strefa m. Zielona Góra oraz pozostały teren województwa stanowiący tzw. strefę lubuską. Roczna ocena jakości powietrza pozwoliła uzyskać informacje na temat stężeń dwutlenku siar ki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, ozonu, pyłu zawieszonego PM2,5 oraz pyłu zawieszone go PM10 łącznie z zanieczyszczeniami zawartymi w tym pyle (benzo[a]piren, ołów, arsen, kadm, ni kiel), z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia. uzyskane informacje umożliwiły sklasyfikować strefy w oparciu o przyjęte kryteria, ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze wzglę du na ochronę roślin, tj. dopuszczalny poziom substancji w powietrzu, poziom dopuszczalny powięk szony o margines tolerancji, poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego (zgodnie z rozpo rządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, Dz. U. Nr 47, poz. 281). Ocena jakości powietrza przeprowadzona z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia wyka zała, iż we wszystkich strefach wystąpiły przekroczenia. W strefie lubuskiej, do której zalicza się po wiat żarski, wystąpiły przekroczenia stężenia średnio dobowego dla pyłu zawieszonego PM10 oraz stężenia średniorocznego dla benzo[a]pirenu. Ponadto, mimo iż stężenie docelowe ozonu w powietrzu nie zostało przekroczone na żadnej ze stacji, jednak przekroczony został poziom celu długotermino wego określony dla ozonu. Z badan WIOŚ wynika, że dla kryteriów określonych ze względu na ochro nę zdrowia, stężenia SO 2, NO 2, benzenu, CO oraz metali ciężkich w pyle zawieszonym PM10 wystę powały w zakresie obowiązujących norm. Ocena jakości powietrza według kryteriów określonych pod kątem ochrony roślin wykazała brak przekroczeń stężeń dopuszczalnych określonych dla SO 2 i NO X, natomiast dokonując oceny stężeń ozonu stwierdzono przekroczenia wartości poziomu docelowego, a także poziomu celu długotermino wego. Ze względu na przekroczenia powodu występowania przekroczeń wszystkie strefy w obrębie województwa lubuskiego zostały wskazane, jako strefy dla których wymagane jest sporządzenie pro gramu ochrony powietrza mające na celu osiągnięcie wymaganych poziomów substancji w powie trzu 19 . Dla strefy żarsko żagańskiej w 2010 r. został opracowany Program ochrony powietrza (POP), ze względu na stwierdzone w tej strefie przekroczenia poziomu docelowego dla kadmu zawartego w pyle zawieszonym PM10. W wyniku rocznej oceny jakości powietrza w województwie lubuskim doko nanej w 2007 roku, strefę żarsko–żagańską zakwalifikowano do grupy C, ze względu na przekrocze nia docelowego poziomu (stężenia średniorocznego) dla kadmu zawartego w pyle zawieszonym PM10. Zakwalifikowanie strefy do grupy C powoduje konieczność sporządzenia naprawczego pro gramu ochrony powietrza dla strefy. Należy podkreślić, że strefa żarsko żagańska była jedyną strefą w Polsce, w roku 2007, w przypadku której stwierdzono przekroczenie poziomu docelowego kadmu ze względu na ochronę zdrowia.
19 Informacja o stanie środowiska w powiecie świebodzińskim w 2010 r. na tle wyników badań kontrolnych i moni toringowych w województwie lubuskim. WIOŚ w Zielonej Górze, maj 2011 r.
48 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Celem POP jest wskazanie, na podstawie przedstawionych dowodów, przyczyn powstawania przekroczeń określonych w przepisach norm stężeń dla substancji w powietrzu w strefie oraz wskaza nie środków eliminujących przyczyny zanieczyszczeń, a tym samym zmierzających do poprawy jako ści powietrza, czyli osiągnięcia poziomów nie powodujących przekroczeń określonych norm. Termin osiągnięcia zgodności z normami (poziom docelowy) dla kadmu to 1 stycznia 2013 r. Obowiązek sporządzenia Programu ochrony powietrza od 1 stycznia 2008 roku spoczywa na Marszałku Województwa, który ma koordynować jego realizację i wynika z rozporządzenia z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomu niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281). 20 Największy wpływ na wielkość emisji pyłu PM10 i kadmu w nim zawartego na obszarze strefy miał zakład KRONOPOL Spółka z o.o. w Żarach (38 % emisji ze źródeł punktowych) oraz kotłownie należące do Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Zawiszy Czarnego w Żarach (18% emisji ze źródeł punktowych). Poniżej przedstawiono charakterystykę najważniejszych jednostek organizacyjnych z terenu powiatu mających wpływ na wielkość emisji punktowej: • KRONOPOL Spółka z o.o. jest jednym z największych na świecie producentów płyt i wyrobów drewnopochodnych. Najnowocześniejsze technologie produkcji i standardy kontroli jakości (ISO 9001:2000). • Vitrosilicon S.A. w Żarach Przedsiębiorstwo jest producentem wyrobów pochodzących z wytopu szkła oraz produktów chemicznych. • Wojskowa Agencja Mieszkaniowa w Żarach posiada kotłownię osiedlową na ul. Zawi szy Czarnego wyposażoną w dwa kotły węglowe WCO 80 o mocy cieplnej każdego ko tła równej 1,1 MW. • Dodatkowo eksploatowany jest również kocioł KRm 1,36, który pracuje tylko w sezonie grzewczym, oraz kocioł KRm 0,93, który stanowi rezerwę w sezonie grzewczym. Insta lacja spalania wyposażona jest w zespół cyklonów typu MGK 16 o minimalnej skutecz ności odpylania równej 80%. Spaliny odprowadzane są emitorem o wysokości 45 m. • Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A. – kotłownia w Żarach posiada kotłownię w Ża rach na ul. Fabrycznej 16, która wyposażona jest w kotły WR 10 i WR 5. Kotłownia po siada aktualne pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. • PROBET – DASAG w Żarach Przedsiębiorstwo posiada dwa zakłady w Żarach i w Ol brachtowie. Jest producentem betonu towarowego elementów schodowych i płaskich oraz płytek Terazzo. instalacja wyposażona jest w filtr tkaninowy o skuteczności odpy lania 98%.
Tabela 34 Obciążenie powierzchniowe powiatu żarskiego substancjami wniesionymi przez opady atmosferyczne w 2009 r. Masa substancji wniesionych Nazwa związku Grupa* kg/ha/rok t/rok Siarczany 18,42 2567 5 Chlorki 6,64 925 5 Azotyny i tany 4,39 612 5 Azot amonowy 5,99 835 5 Azot ogólny 15,30 2132 5 Fosfor ogólny 0,310 43,2 4 Sód 5,09 709 5 Potas 2,44 340 4 Wapń 6,11 851 5 Magnez 0,99 138 4 Cynk 0,405 56,4 5 Miedź 0,0892 12,4 5 Żelazo 0,206 28,7 5 Ołów 0,0188 2,62 4
20 Program ochrony powietrza dla strefy żarsko żagańskiej, 2010 r.
49
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Kadm 0,00266 0,371 3 Nikiel 0,0082 1,14 5 Chrom 0,0032 0,446 4 Mangan 0,0654 9,11 3 Jon wodorowy 0,0499 6,95 5 OGÓŁEM 66,52836 9270,337 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Monitoringu chemizmu 21 * grupa przedstawia wielkość danego obciążenia w kategoriach względnych, gdzie 1 oznacza naj mniejszą wartość obciążenia powierzchniowego a 5 oznacza wartość najwyższą w województwie
Atmosfera stanowi nośnik zanieczyszczeń, które w wyniku naturalnej cyrkulacji powietrza są przemieszczane w układach lokalnych i regionalnych oraz w układzie globalnym. W momencie zaist nienia odpowiednich warunków fizycznych dochodzi do uwolnienia ładunku zanieczyszczeń, które trafiają na powierzchnię ziemi w postaci depozycji suchej lub mokrej (opady atmosferyczne). W po wyższej tabeli przedstawiono dane monitoringowe dotyczące obciążenia powierzchni powiatu sub stancjami wniesionymi przez opady atmosferyczne w 2010 r. W województwie lubuskim najmniejsze obciążenie powierzchniowe wystąpiło w powiatach świe bodzińskim i Gorzowie Wielkopolskim. W przypadku analizowanego terenu powiatu żarskiego w więk szości przypadków wystąpiło najwyższe obciążenie powierzchniowe substancją w porównaniu do pozostałych powiatów województwa. Wielkość obciążeń jest swoistą miarą ładunku zanieczyszczeń przenoszonego w atmosferze, a co z tym związane pośrednio informuje o jakości powietrza atmosfe rycznego nad danym terenem 22 .
5.3. Poważne awarie Z oceny zagrożenia powiatu żarskiego wynika, że do potencjalnych zagrożeń mogących do prowadzić do sytuacji kryzysowych należy zaliczyć: • pożary, • katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska na turalnego, • skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi – transport substancji niebezpiecz nych, • klęski żywiołowe (susze, huragany, intensywne opady). Na terenie powiatu zlokalizowany jest jeden zakład – KRONOPOL Sp. z o.o., który został za liczony do zakładu o ryzyku wystąpienia awarii. Zakład ten posiada opracowany i zatwierdzony przez wojewódzki organ Straży Pożarnej, plan operacyjno – ratowniczy na wypadek wystąpienia awarii przemysłowej. Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym za kład o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także Wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony śro dowiska. WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych po przez wykonywanie kontroli przedsiębiorstw. W ostatnich latach na terenie powiatu nie miały miejsca tzw. poważne awarie przemysłowe.
5.4. Oddziaływanie hałasu Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu dźwięku A (LAeq), wyrażonego w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji czasu. Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do Rozporządzenia Mini stra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826 ze zm.).
21 Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża w latach 2010 2012. Inspekcja Ochrony Środowiska. Wyniki badań monitoringowych w województwie lubuskim w 2009 r. 22 jw.
50 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Tabela 35 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku. Dopuszczalny poziom hałasu w dB Pozostałe obiekty i działal Drogi lub linie kolejowe ność będąca źródłem hałasu
LAeq D LAeq N LAeq D przedział czasu Rodzaj terenu LAeq N przedział czasu L.p Przedział odniesienia przedział czasu odniesienia czasu odnie równy 8 miu odniesienia równy 1 ej naj sienia równy najmniej ko równy 8 h mniej korzystnej 16 godzinom rzystnym godz. godz. nocy dnia a. Obszary A ochrony uzdrowisko 1. wej 50 45 45 40 b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym 55 50 50 40 pobytem dzieci i młodzieży c. Tereny domów opieki d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego 60 50 55 45 c. Tereny zabudowy zagrodowej d. Tereny mieszkaniowo usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast 4. 65 55 55 45 powyżej 100 tys. mieszkańców (Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 Nr 120, poz. 826 ze zm.)
Źródła hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu żarskiego są związane przede wszystkim z eksploatacją systemu dróg kołowych. Przez obszar powiatu przebiegają ważne szlaki komunika cyjne: drogi krajowe nr 12, 18 oraz drogi wojewódzkie nr: 285, 286, 287, 289, 294 i 350. Wymie nione drogi charakteryzują się znacznym natężeniem ruchu, dlatego ich uciążliwość akustyczna jest duża. Z ewidencji WIOŚ w Zielonej Górze wynika, że w ostatnich latach na terenie powiatu żar skiego Inspekcja nie prowadziła badań z zakresu monitoringu hałasu komunikacyjnego. W dalszej części podrozdziału zaprezentowano wyniki pomiarów hałasu przeprowadzone przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Zielonej Górze (GDDKiA) w 2010 r. Badaniami objęto dwa odcinki dróg krajowych: • nr 18 w km 6+000 Jagłowice, • nr 18 w km 37+000 Iłowa (częściowo zlokalizowany na terenie powiatu żagańskie go). Tabela 36 Wyniki pomiarów hałasu na drogach krajowych w powiecie żarskim w 2010 r. Wartość równowa ż Wartość równowa ż Różnica między Niepewność Pora Poziom dopusz Rodzaj punktu nego poziomu nego poziomu hałasem pomierzo oszacowania doby czalny [dB] pomiarowego dźwięku, [dB] dźwięku, [dB] nym a dopuszczal wyników pomia (zmierzone) (obliczone) nym [dB] rów [dB] Droga krajowa nr 18 w km 6+000 Jagłowice, dla odcinka od km 0+000 do km 9+700 PPH 72,0 69,8 12,0 dzień 60 2,0 PDH 70,4 66,8 10,4 PPH 68,9 66,5 18,9 noc 50 2,1 PDH 66,8 63,8 18,8 Droga krajowa nr 18 w km 37+000 Iłowa, dla odcinka od km 24+700 do 37+900 PPH 75,7 72,8 15,7 dzień 60 2,0 PDH 72,1 69,8 12,1 noc 50 PPH 72,4 67,5 22,4 2,1
51
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
PDH 69,3 64,5 19,3 Źródło: GDDKiA
Z przedstawiony danych wynika, że do przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu do chodziło na każdym odcinku badanych dróg krajowych. Najwyższe wartości równoważnego pozio mu dźwięku zmierzono dla odcinka Iłowa, tam też dochodziło do najwyższych przekroczeń pozio mów dopuszczalnych (12,1 22,4 dB powyżej normy). Podczas przeprowadzonego przez GDDKiA, oddział w Zielonej Górze w 2010 r. Generalne go pomiaru ruchu drogowego zlokalizowano punkty pomiarowe na terenie powiatu. Pomiar natęże nia ruchu był przeprowadzony był dla dróg krajowych nr 12, 18 i 27. W poniższej tabeli przedstawiono informacje na temat ruchu kołowego na drogach krajo wych. Tabela 37 Ruch kołowy na drogach krajowych powiatu żarskiego w 2010 r. Nr Nr Opis odcinka Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych pkt. drogi Dł. Nazwa O M SoM Lsc Scbp Sczp A C R pom. kraj. (km) 31708 12 17,4 Gr. Państwa – Królów 2892 12 2328 219 74 191 62 6 8 Królów – Lipinki Łu 31709 12 9,0 3062 12 2294 323 76 302 51 4 7 życkie 31710 12 8,5 Lipinki Łużyckie Żary 5889 48 4836 468 161 295 78 3 29 31711 12 2,5 Żary/Obwodnica 1/ 6514 34 4517 619 221 1098 7 18 19 31717 12 1,6 Żary/Obwodnica 2/ 5797 30 3980 646 202 914 16 9 10 31719 12f 1,7 Żary/Obwodnica 3/ 3733 29 2724 421 189 348 16 6 22 31712 12 9,4 Żary Zagań 6736 46 5441 634 180 300 129 6 31 31701 18 9,7 Gr.Państwa Królów 7086 7 3781 575 148 2531 43 1 0 31702 18 15,1 Królów Skrzyż.Żary 6500 6 3583 464 221 2181 45 0 0 8107 8 4658 540 203 2658 39 1 0 31703 18 13,1 Skrzyż. Żary Iłowa Gr. Państwa Dr 350 1594 24 1430 84 8 18 22 6 133 31718 27 0,7 Przewóz Dr 350 Przewóz Droga 1238 12 1087 76 15 25 15 8 14 31706 27 12,4 18 31705 27 9,5 Droga 18 Żary 3954 37 2934 385 96 460 40 2 44 Żary Nowogród Bo 5030 19 3776 397 108 654 72 4 5 31412 27 18,8 brzański Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia pn. „Średni Dobowy Ruch w 2010 r. Lubu skie”, GDDKiA www.gddkia.gov.pl/1235/generalny pomiar ruchu w 2010 roku O ogółem; M motocykle; SoM samochody osobowe (mikrobusy); Lsc lekkie samochody cięża rowe; Scbp samochody ciężarowe bez przyczepy; Sczp samochody ciężarowe z przyczepą; A autobusy; C ciągniki rolnicze; R rowery
Według klasyfikacji pojazdów EURO6 na drogach powiatu żarskiego dominuje ruch pojaz dów osobowych i dostawczych – 78,1%, następnie samochody ciężarowe –20,3%, autobusy – 0,9%. Rodzaj pojazdu ma duże znaczenie dla emisji hałasu, można powiedzieć, że zachodzi tutaj zależność: im większy pojazd tym wyższy poziom hałasu jest przez niego generowany. Z informacji otrzymanych od Zarządu Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze wynika, że na terenie powiatu żarskiego w 2010 r. przeprowadzono badania pomiaru hałasu dla dwóch odcinków pomiarowych tożsamych z odcinkami pomiaru natężenia ruchu na drodze wojewódzkiej nr 287 punkt pomiaru w m. Budziechów i w punkcie pomiarowym w m. Drożków. Tabela 38 Wyniki pomiarów hałasu na drodze wojewódzkiej nr 287 w powiecie żarskim w 2010 r. Wartość równoważ Różnica między Poziom nego poziomu hałasem pomierzo Odcinek DW Pora doby dopuszczalny [dB] dźwięku, [dB] (zmie nym a dopuszczal rzone) nym [dB] Nr 287 m. dzień 60 62,4 2,4 Budziechów nr 6 noc 50 55,7 5,7 Nr 287 dzień 60 64,2 4,2 w m. Drożków noc 50 56,6 6,6 Źródło: ZDW w Zielonej Górze
52 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Z przedstawionych danych wynika, że do przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu dochodziło na każdym odcinku badanych dróg wojewódzkich. Przekroczenia wyniosły od 2,4 do 4,2 dB w porze dziennej i od 5,7 do 6,6 dB w porze nocnej.
Tabela 39 Ruch kołowy na drogach wojewódzkich powiatu żarskiego w 2010 r. Opis odcinka Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych Nr Nr pkt. drogi Dł. Nazwa O M SoM Lsc Scbp Sczp A C pom. woj. (km) 08097 285 17,9 Sękowice Jasienica 720 10 645 32 7 6 18 2 08101 286 6,7 Jasienica Biecz 1455 17 1105 169 45 81 23 15 08174 287 6,3 Kosierz Bobrowice 451 9 325 44 23 40 3 7 08103 287 19,7 Bobrowice Lubsko 1254 10 1070 108 16 34 10 6 08104 287 2,0 Lubsko/Przejście 14791 251 11537 2500 237 192 59 15 08105 287 2,9 Lubsko Jasień 4337 39 2927 872 234 204 48 13 08106 287 17,0 Jasień Żary 3915 31 3211 411 74 141 39 8 8108 289 1,7 Gr. Państwa Zasieki 4628 28 4600 0 0 0 0 0 8109 289 16,1 Zasieki Biecz 1890 25 1636 157 21 30 13 8 8110 6,8 Biecz – Lub 289 2905 35 2263 386 87 102 29 3 sko/Obwodnica/ 8176 3,0 Lubsko/Obwodnica/ 289 869 12 683 106 34 30 1 3 Lubsko 8177 1,4 Lubsko Lubsko/ Ob 289 618 10 452 79 26 43 4 4 wodnica/ 8112 17,8 Lubsko/Obwodnica/ 289 Nowogród Bo 2392 17 2006 213 55 62 29 10 brzański/ 8120 294 22,6 Trzebiel – Jasień 637 11 544 50 12 6 0 14 8160 350 19,3 Łęknica – Przewóz 1175 44 908 107 62 30 17 7 8161 350 15,0 Przewóz Gozdnica 519 7 431 46 13 7 11 4 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z ZDW w Zielonej Górze O ogółem; M motocykle; SoM samochody osobowe (mikrobusy); Lsc lekkie samochody cięża rowe; Scbp samochody ciężarowe bez przyczepy; Sczp samochody ciężarowe z przyczepą; A autobusy; C ciągniki rolnicze; R rowery
W 2008 r. na zlecenie PKP zostały przeprowadzone okresowe pomiary poziomów hałasu przy czynnych liniach kolejowych w powiecie żarskim. Poniższa tabela przedstawia wyniki pomiaru hałasu. Tabela 40 Wyniki badania poziomu hałasu przy liniach kolejowych w powiecie żarskim Pora dzienna dB Pora nocna dB Poziom Poziom Lp. Nr punktu Miejscowość Linia LAeq D dopusz LAeq N dopusz czalny czalny 1 P38 Żary 47,1 51,4 2 P39 Sieniawa Żar 55,2 59,5 ska Linia 14 Łódź Kali 3 P40 Tuplice ska – Tuplice 47,7 52,0 4 P40A 48,1 52,4 55 50 5 P41 Zasieki 52,2 56,5 6 P44 Bieniów Linia 275 Wrocław 57,3 53,7 Gubinek 7 P46 Jankowa Żag. Linia 282 Miłkowi 54,8 54,0 ce Żary Źródło: Wyniki okresowe pomiarów hałasu w środowisku, Raport z 28.07.2008 r.
Z przedstawionych danych wynika, że do przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu dochodziło na każdym odcinku linii kolejowej w porze nocnej, przekroczenia wynosiły od 2,4 do 9,5 dB. Natomiast w porze dziennej ponadnormatywny hałas wystąpił tylko w dwóch punktach i wynosił od 0,2 do 2,3 dB.
53
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Na terenie powiatu występują zakłady przemysłowe stanowiące pewne zagrożenie hałasem. Brak jest aktualnych danych dotyczących przeprowadzonych kontroli zakładów przemysłowych na terenie powiatu. W celu skutecznej ochrony środowiska przed nadmiarem hałasu należy: • zinwentaryzować źródła emisji hałasu do środowiska, • wyszukiwać tzw. „obszary szczególnej uciążliwości dla środowiska”, • kontynuować ciągłe badania (monitoring) w środowisku chronionym akustycznie, • kontynuować systematycznie pomiary hałasu komunikacyjnego i przemysłowego, • wdrażać technologie (urządzenie) charakteryzujące się niskimi emisjami hałasu • do środowiska, • stosować maszyny i urządzenia o obniżonej hałaśliwości, • budować ekrany akustyczne w miejscach o dużej uciążliwości hałasu drogowego, • zakładać pasy zieleni ochronnej (izolacyjne). 5.5. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Począwszy od roku 2008 monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Zgodnie z powyższym rozporządzeniem monitoring pól elektromagnetycz nych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów natężenia składowej elektrycznej pola. Pomiary wykonuje się w odległości nie mniejszej niż 100 metrów od rzutu anten instalacji emitujących pola elektromagnetyczne na powierzchnię terenu. Celem pomiarów jest wyłącznie określenie poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dostępnych dla ludności, nie służą one natomiast określeniu wpływu poszczególnych obiektów emitujących fale elektroma gnetyczne na poziom pól w środowisku. W związku z tym uzyskane wyniki nie mogą stanowić pod stawy do wnioskowania o wielkości emisji pól elektromagnetycznych ze źródeł (obiektów) znajdu jących się w pobliżu miejsc, w których realizowano pomiary. Ostatnie pomiary natężenia pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych na terenie powiatu żarskiego przeprowadzone były w 2009 r. Monitoring objął wówczas trzy punkty pomiaro we w miejscowościach: Lubsko (0,2 V/m), Przewóz (0,22 V/m) i Niwica (0,25 V/m). W żadnym z wymienionych punktów pomiarowych nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych 23 . Pomiary wykonane w 2009 r. wykazały, że wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego wahały się w granicach od 2,86 do 3,57% wielkości do puszczalnej (tj. 7 V/m), określonej dla miejsc dostępnych dla ludności, na podstawie rozporządze nia Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elek tromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
5.6. Edukacja społeczności lokalnej W Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2003 2010 problema tyka edukacji społeczeństwa w dziedzinie ekologii, ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju zajmuje znaczące miejsce. Również poprzedni program ochrony środowiska dla powiatu żarskiego zwracał szczególną uwagę i podkreślał znaczenie edukacji ekologicznej lokalnego społeczeństwa. W Polityce ekologicznej na lata 2009 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 celem średniookresowym w omawianym zakresie jest stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społe czeństwa zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi do: • proekologicznych zachowań konsumenckich, • prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska, • organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska, • uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska.
Na terenie powiatu żarskiego działalność edukacyjna prowadzona jest przez: • jednostki samorządowe: Starostwo Powiatowe, Urzędy Miast i Gmin;
23 Informacja o stanie środowiska w powiecie świebodzińskim na tle wyników badań Państwowego Monitoringu Środowiska województwa lubuskiego z 2009 r. WIOŚ w Zielonej Górze, maj 2010 r.
54 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
• Nadleśnictwa; • Pozarządowe organizacje ekologiczne Klub Przyrodników (KP), Polski Związek Wędkarski i Polski Związek Łowiecki; • jednostki oświaty: szkoły, przedszkola; • Łużycki Związek Gmin; • Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa”; • Ośrodek Edukacji Przyrodniczo Leśnej w Jeziorach Wysokich.
Działania podejmowane w poszczególnych gminach są zróżnicowane, koncentrują się przede wszystkim na wspieraniu edukacji ekologicznej w szkołach i organizowaniu akcji – „Sprzątania świa ta”, „Wiosna bez płomieni”, „Dzień Ziemi”, „Tydzień dla Ziemi”, „Święto drzewa”, zbiórki zużytych bate rii i plastikowych nakrętek, konkursów ekologicznych – „Szczęśliwa Ziemia ”, „Dbam o piękno mojego domu Ziemi", „Poznajemy las", pogadanek, rozdawaniu ulotek i broszur informacyjnych np. odnośnie zakazu wypalania traw, zakazu wyrzucania śmieci do lasu, utylizacji azbestu, segregacji odpadów, ekologicznych oczyszczalni ścieków, rozwieszaniu plakatów. Uczniowie szkół opiekują się pomnikami przyrody. Od wielu lat Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, oprócz realizacji zadań statutowych, prowadzi szeroko zakrojoną działalność edukacyjną w zakresie problematyki ochrony środowiska w województwie. Polega ona m.in. na opracowywaniu i rozpowszechnianiu (wśród szkół, organów administracji samorządowej i społeczeństwa) informacji, raportów oraz opra cowań omawiających najistotniejsze problemy stanu środowiska w województwie. Pracownicy WIOŚ współpracują również z mediami uczestnicząc w audycjach radiowych i telewizyjnych mających na celu szerokie informowanie społeczeństwa nt. stanu czystości środowiska województwa lubuskiego. Nadleśnictwo Krzystkowice prowadzi działania w zakresie edukacji przyrodniczo – leśnej zgod nie opracowanym Programami edukacji leśnej społeczeństwa na lata 2011 2020. Programem eduka cyjnym objęte są dzieci i młodzież. Innymi formami prowadzonej edukacji przyrodniczo – leśnej są zielone klasy oraz akcje, konkursy, festyny na tematy przyrodniczo leśne. Nadleśnictwo Lipinki corocznie przeprowadza konkurs dla dzieci klas 3 4 szkół podstawowych Pt. „Leśne Gry Młodzieżowe” oraz akcję „Wiosna bez płomieni”. Prowadzone są także przez leśników pogadanki w szkołach i w lesie Nadleśnictwo Wymiarki – w ramach edukacji ekologicznej, na terenie rezerwatów ścisłych pro wadzi zielone lekcje z udziałem młodzieży. Na terenie Nadleśnictw znajdują się również ścieżki przyrodniczo leśne o charakterze eduka cyjnym: • Nadleśnictwo Lubsko „Park Lubski” ścieżka przyrodniczo – leśna, • Nadleśnictwo Krzystkowice ścieżka przyrodniczo – ekologiczna "Dolina Szyszyny", • Nadleśnictwo Lipinki – ścieżka przyrodniczo leśna w kompleksie leśnym „Zielony Las”. Rangę edukacyjną posiadają wszystkie ciekawe obiekty przyrodnicze. W Nadleśnictwie Gubin w okolicy miejscowości Kumiałtowice znajduje się ponad 13 hektarowa plantacja nasienna tzw. „sosny gubińskiej”, posiadającej status lokalnego ekotypu sosny zwyczajnej (jedyny w województwie lubu skim uznany oficjalnie ekotyp sosnowy). W ostatnich latach Starostwo Powiatowe w Żarach włączyło się w działania z zakresu edukacji ekologicznej społeczeństwa poprzez: • coroczne organizowanie Powiatowych i Gminnych Sejmików Ekologicznych, na których oma wiane są problemy związane z ochroną środowiska, • uczestnictwo (corocznie) w konkursach wiedzy ekologicznej organizowanych w szkołach; • dofinansowanie (corocznie) akcji „Sprzątanie Świata”; • informowanie społeczeństwa na stronie internetowej Starostwa o sprawach związanych z ochroną środowiska (publicznie dostępny rejestr) i ważniejszych zadaniach ekologicznych, w których uczestniczy Powiat 24 .
24 Raport z wykonania programu ochrony środowiska dla powiatu żarskiego za lata 2008 2010, czerwiec 2010 r.
55
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
6. Zarządzanie Programem ochrony środowiska 6.1. Instrumenty realizacji programu Polityka ekologiczna opiera się na ustawach, wśród których najważniejsze to: prawo ochrony środowiska, prawo wodne, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o odpadach, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane. Instru menty realizacji programu ochrony środowiska wynikające z zapisów ustawowych można podzielić na: • prawne, • finansowe, • społeczne, • polityczne, • strukturalne.
6.1.1. Instrumenty prawne Wśród instrumentów prawnych szczególne miejsce mają plany zagospodarowania prze strzennego (prawo miejscowe). Działania władz samorządowych, przedsiębiorstw i innych pod miotów związane z ochroną środowiska muszą być osadzone w realiach obowiązującego planu wojewódzkiego i planów miejscowych. Zgodnie z ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) organem stanowiącym i kontrolnym w powiecie jest rada powiatu. Ponad to ustawa przedstawia zakres działania i zadania powiatu. Wśród nich są między innymi sprawy: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, dróg publicznych, gospodarki nieruchomościami, geodezji i kartografii, gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, rolnictwa, leśnictwa i ry bactwa śródlądowego. Zadania powiatu w zakresie ochrony środowiska zawarte w ustawie są przedstawione ogólnikowo, jednakże każde z tych zadań jest uszczegółowione w szeregu innych aktów prawnych, do których przestrzegania powiat jest zobowiązany. Poniżej wymienione zostały ważniejsze kompetencje organów powiatu w zakresie ochrony środowiska: Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.): starosta jest organem ochrony środowiska (art. 376); opiniowanie projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza (art. 91); opiniowanie planu działań krótkoterminowych w przypadku ryzyka występowania przekroczeń dopuszczalnych lub alarmowych poziomów substancji w powietrzu (art. 92); prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi (art. 109); prowadzenie obserwacji terenów zagrożonych ruchami masowymi i rejestru zawierającego in formacje o tych terenach (art. 110a); sporządzanie map akustycznych (art. 118); ustalanie wysokości odszkodowania w razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomo ści (art. 131); kontrolowanie przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie obję tym właściwością organu (art. 379); występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska (art. 379); opracowanie powiatowego programu ochrony środowiska (art. 17) opiniowanie gminnych programów ochrony środowiska (art. 17); uchwalanie powiatowego programu ochrony środowiska (art. 18); sporządzanie raportów z wykonania powiatowego programu ochrony środowiska (art. 18); wprowadzanie ograniczeń lub zakazu używania jednostek pływających na określonych zbior nikach wodnych (art. 116); wyznaczanie obszarów cichych w aglomeracji lub obszarów cichych poza aglomeracja (art. 118b); opracowanie programów ochrony środowiska przed hałasem (119); uchwalanie programów ochrony środowiska przed hałasem (art. 119); tworzenie obszaru ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięć (art. 135); wydawanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu (jako następstwo przekroczenia przez zakład dopuszczalnych norm hałasu) (art. 115a); nakładanie obowiązku prowadzenia pomiarów wielkości emisji jeżeli przekroczone zostały standardy emisji (art. 150);
56 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
przyjmowanie zgłoszeń instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia (art. 152); ustalanie wymagań w zakresie ochrony środowiska dotyczących eksploatacji instalacji, z któ rych emisja nie wymaga pozwolenia (art. 154); nakładanie na zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem obowiązków prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku (art. 178); wydawanie pozwoleń: zintegrowanego, na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, wod noprawnego, na wytwarzanie odpadów (art. 183); orzekanie w sprawie wygaśnięcia, cofnięcia oraz ograniczenia pozwolenia (art. 183); zobowiązanie podmiotu prowadzącego instalację do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego (art. 237); wydawanie decyzji dotyczącej ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia oraz decyzji przywrócenia środowiska do stanu właściwego (art. 362). Ustawa o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.): nakładanie w drodze decyzji na wytwórcę odpadów z wypadków obowiązków dotyczących go spodarowania odpadami (art. 17b); zatwierdzanie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 19); przyjmowanie informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania odpa dami wytworzonymi (art. 24); wydawanie zezwoleń na prowadzenie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 26); wydawanie zezwoleń na zbieranie lub transport odpadów (art. 28); prowadzenie rejestru pomiotów prowadzących działalności z zakresu gospodarki odpadami oraz dokonywanie zmian w tym rejestrze (art. 33); zatwierdzanie instrukcji eksploatacji składowisk odpadów (art. 53); wydawanie zgody na zamknięcie składowiska odpadów (art. 54); opiniowanie projektu gminnego planu gospodarki odpadami (art. 14); opracowanie i uchwalenie powiatowego planu gospodarki odpadami oraz sporządzanie spra wozdania z realizacji planu (art. 14). Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 ze zm.): kierowanie wniosku do WIOŚ o podjęcie działań zmierzających do usunięcia bezpośredniego zagrożenia środowiska (art. 8a); rozpatrywanie przynajmniej raz w roku informacji WIOŚ o stanie środowiska na obszarze wo jewództwa (art. 8a). Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 ze zm.): opiniowanie rozwiązań przyjętych w projekcie studium uwarunkowań i kierunków zagospoda rowania przestrzennego województwa; opiniowanie projektu planu miejscowego (art. 17). Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.): prowadzenie rejestru posiadaczy żywych zwierząt gatunków wymienionych w załącznikach A i B rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatun ków dzikiej fauny i flory (art. 64); wydawanie zezwoleń na wycinkę drzew i krzewów na terenie nieruchomości będących wła snością gminy (art. 90); starosta jest organem w zakresie ochrony przyrody (art. 91). Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.): wprowadzanie powszechnego korzystania z wód powierzchniowych w celu zaspokojenia nie zbędnych potrzeb społecznych (art. 35); wydawanie decyzji nakazującej usunięcie drzew lub krzewów z wałów przeciwpowodziowych (art. 88n); ustanawianie stref ochronnych urządzeń pomiarowych służb państwowych (art. 107); wydawanie pozwoleń wodnoprawnych (art. 140); zatwierdzanie statutu spółki wodnej (art. 165); sprawowanie nadzoru i kontroli nad działalnością spółek wodnych (art. 178); rozwiązywanie spółek wodnych (art. 181); ustalanie linii brzegu (art. 15).
6.1.1.1. Pozwolenia Kompetencje do wydawania pozwoleń w zakresie ochrony środowiska na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii podzielone są pomiędzy regionalnego dyrektora ochrony śro
57
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
dowiska, wojewodę, marszałka województwa i starostę, przyjmując za podstawowe kryterium ro dzaj przedsięwzięcia oddziaływującego na środowisko. Regionalny dyrektor ochrony środowiska posiada kompetencje w zakresie przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych. Marszałek posiada kompetencje w zakresie: • realizacji zadań wynikające z ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojaz dów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202 ze zm.) • zadań wynikających z ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. z 2008 r. Nr 138, poz. 865 ze zm.), związanych z gospodarowaniem odpa dami wydobywczymi na terenach zamkniętych. • przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instala cja, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środo wiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227 ze zm.). • przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozu mieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowi sku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, realizowanego na terenach innych niż wymienione. Kompetencje do wydawania pozwoleń, dotyczących obiektów zaliczonych do inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska posiada Starosta. Do tej kategorii należą pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii: w tym pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodno prawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do zie mi, pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdzanie projektów prac geologicznych, przyjmo wanie dokumentacji geologicznych, wydawanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych dla przedsięwzięcia. Wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Con trol) wpłynie na funkcjonowanie znacznej części przedsiębiorstw określanych w polskim prawie jako szczególnie szkodliwe dla środowiska i wielu obiektów zaliczanych do kategorii mogących pogorszyć stan środowiska. Część z nich, w miejsce dotychczas obowiązujących pozwoleń odno szących się do poszczególnych mediów (pobór wody, gospodarka odpadami), komponentów śro dowiska (emisje do powietrza, odprowadzanie ścieków) oraz oddziaływanie na stan środowiska poprzez hałas, promieniowanie będzie musiała uzyskać pozwolenia zintegrowane, w których uwzględnione będą wymogi BAT.
6.1.1.2. Kontrola przestrzegania prawa Główne kompetencje kontrolne posiada wojewoda, co wynika z podporządkowania mu wo jewódzkiego inspektora ochrony środowiska, wykonującego w jego imieniu zadania Inspekcji Ochrony Środowiska, a zatem odpowiadającego za kontrolę przestrzegania warunków określo nych w pozwoleniach. Kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów ochrony środowiska spra wują również marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta w za kresie objętym właściwością tych organów.
6.1.1.3. Monitoring stanu środowiska Szczególnym instrumentem prawnym stał się monitoring, czyli jakościowy i ilościowy po miar stanu środowiska. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów społecznych (informa cyjnych), jako bardzo ważna podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je in strumentem o znaczeniu prawnym.
6.1.2. Instrumenty finansowe Do instrumentów finansowych należą przede wszystkim: opłata za gospodarcze korzysta nie ze środowiska, administracyjna kara pieniężna i fundusze celowe.
6.1.2.1. Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska Opłaty te pełnią funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna realizowana jest poprzez zachęcanie podmiotów (dotyczy to podmiotów gospodarczych) do wyboru techno logii, lokalizacji produkcji, instalowania urządzeń ochronnych oraz oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych w sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony środowiska.
58 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Funkcja redystrybucyjna polega na gromadzeniu i przemieszczaniu środków finansowych prze znaczonych na cele ochrony środowiska. Opłaty pobierane są za: • wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, • pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, • składowanie odpadów, • wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji, • usuwanie drzew i krzewów. Opłaty trafiają do funduszy celowych (fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz fundusz ochrony gruntów). Pobierają je organy administracji (np. Urząd Marszałkowski, or gan miasta) lub jak w przypadku gruntów rolnych i leśnych, wnoszone są bezpośrednio do fun duszu celowego. Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość na leżnej opłaty (według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce) i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska oraz pozwolenia wodno prawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne. Po dobne opłaty pobiera się na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za działal ność koncesjonowaną.
6.1.2.2. Administracyjne kary pieniężne Kary pieniężne nie są sensu stricte środkiem ekonomicznym, są raczej związane z instytucją odpowiedzialności prawnej. Spełniają jednak funkcje podobne do opłat. Kary pobiera się w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód, powietrza, odpadów i hałasu, karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w odniesieniu do drzew i krzewów organ gminy lub w wyjątkowych sytuacjach starosta. Stawki kar zwykle są kilkakrotnie wyższe niż opłaty i trafiają do funduszy celowych. Ustawa pra wo ochrony środowiska przewiduje możliwość odraczania, zmniejszania lub umarzania admini stracyjnych kar pieniężnych.
6.1.2.3. Fundusze celowe Opłaty i kary zasilają fundusze celowe. Dla gmin i powiatów istotne znaczenie mają fun dusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej: NFOŚiGW w Warszawie i WFOŚiGW w Zielonej Górze. Możliwe jest także wykorzystanie instrumentów nie będących w kompetencji władz powiatu, poprzez porozumienie się z partnerami, w kompetencjach, których znajdują się dane instrumenty (wojewoda, samorząd wojewódzki).
6.1.3. Instrumenty społeczne Instrumenty społeczne służą realizacji zasady uspołecznienia zarządzania rozwojem po wiatu poprzez budowanie i usprawnianie partnerstwa. Z punktu widzenia władz samorządowych umownie wyróżnia się dwie kategorie działań: • wewnętrzne, czyli dotyczące działań samorządów i realizowane poprzez działania edukacyjne, • zewnętrzne – polegające na budowaniu komunikacji społecznej (konsultacje, deba ty publiczne, kampanie edukacyjne).
6.1.4. Instrumenty polityczne Do najważniejszych instrumentów politycznych należą zapisy składające się na obowiązu jącą Politykę Ekologiczną Państwa, Program ochrony środowiska dla województwa lubuskiego, Strategia rozwoju województwa lubuskiego, a także dokumenty składające się na politykę rozwoju powiatu żarskiego: Strategia zrównoważonego rozwoju, Wieloletni Plan Inwestycyjny.
6.1.5. Instrumenty strukturalne Jako instrumenty strukturalne określić można strategie i programy wdrożeniowe oraz sys temy zarządzania środowiskowego. Dokumentem wytyczającym główne tendencje i kierunki dzia łań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska w skali powiatu jest Strategia rozwoju społeczno gospodarczego Powiatu Żarskiego na lata 2003 2012. Strategia wspomaga proces zarządzania na poziomie lokalnym.
59
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
6.2. Organizacja zarządzania środowiskiem Program ochrony środowiska dla powiatu żarskiego jest zarówno planem polityki ochrony środowiska do 2019 r., jak i programem wdrożeniowym na najbliższe 4 lata (2012 2015). Program ten z jednej strony uwzględnia kierunki rozwoju poszczególnych działań i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej strony wytycza pewne ramy tego rozwoju. Oznacza to, że działania reali zowane np. w transporcie czy gospodarce komunalnej muszą być brane pod uwagę w programie ochrony środowiska, a jednocześnie ochrona środowiska wymaga podejmowania pewnych działań w poszczególnych dziedzinach gospodarki i codziennego bytowania mieszkańców powiatu. 6.3. Systemy zarządzania środowiskowego Koncepcja zarządzania środowiskowego jest odpowiedzią na sytuację, w której konieczna jest nie tylko naprawa zaistniałych już szkód środowiskowych oraz spełnianie wymogów określo nych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale także zapobieganie powstawaniu nega tywnych oddziaływań i szkód. Na przedsiębiorstwach spoczywa obowiązek samodzielnego defi niowania problemów środowiskowych i szukania, z wyprzedzeniem, środków zaradczych. Związa ne jest to z włączeniem zarządzania środowiskowego do celów strategicznych firmy i przypisanie tych zagadnień do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie sys temów zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane np. normy ISO 14 001, EMAS, lub niesformalizowane np. Program Czystszej Produkcji). Rolą władz powiatu i poszczególnych gmin mogą być działania inspirujące przedsiębiorstwa do starań o wprowadzenie systemu zarządzania środowiskowego, choć ostateczne korzyści wynikające z jego wprowadzenia powinny znaleźć od zwierciedlenie w sytuacji rynkowej tych przedsiębiorstw. Wspomniane systemy zarządzania śro dowiskowego polecane są również dla zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicz nych, w tym starostw powiatowych i urzędów gminnych.
7. Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w przewidzianych do realizacji w ramach Programu Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego rozwoju powiatu wymuszają konieczność realizacji przedsięwzięć proekologicznych. Bardzo waż nym problemem jest dokonanie zobiektywizowanego wyboru celów poprzez ustalenie znaczenia i kolejności rozwiązania problemów z zakresu ochrony środowiska. Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w powiatowym programie ochrony środowiska muszą pozostawać w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochro ny środowiska na szczeblu wyższym. W tym przypadku z pierwotnym Programem Ochrony Środo wiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2003 2010, który do tej pory nie doczekał się aktualiza cji, oraz z Polityką Ekologiczną Państwa w latach 2009 2012 z perspektywą do roku 2016.
Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009 2012 z perspektywą do roku 2016 Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału II KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH: 1) Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych; 2) Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska; 3) Zarządzanie środowiskowe przystępowanie do systemu EMAS; 4) Zapewnianie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska; 5) Stymulowanie rozwoju badań i postępu technicznego; 6) Odpowiedzialność za szkody w środowisku „zanieczyszczający płaci”; 7) Uwzględnianie aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym. Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału III OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH: 1) Ochrona przyrody zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody; 2) Ochrona i zrównoważony rozwój lasów racjonalne użytkowanie zasobów leśnych; 3) Racjonalne gospodarowanie zasobami wody ochrona gospodarki przed deficytami wody oraz zabezpieczenie przed skutkami powodzi; 4) Ochrona powierzchni ziemi; 5) Gospodarowanie zasobami geologicznymi racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sekto rów gospodarczych w kopaliny i wody z zasobów podziemnych oraz otoczenie ich ochroną przed degradacją; Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału IV POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO: 1) Środowisko a zdrowie dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspól nych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz nadzór nad instalacjami
60 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie śro dowiska; 2) Jakość powietrza dążenie do spełnienia zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektyw LCP (redukcja emisji z dużych źródeł energii) i CAFE (redukcja emisji pyłu PM10 i PM2,5); 3) Ochrona wód zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych; utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również za chowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej wszystkich cieków; 4) Gospodarka odpadami utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju; zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych; za mknięcie wszystkich składowiska niespełniających standardów UE i ich rekultywacja; sporzą dzenie spisu zamkniętych i opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych; eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów; 5) Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych dokonanie oceny narażenia społeczeń stwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia (podob nie w przypadku oddziaływania pól elektromagnetycznych); 6) Substancje chemiczne w środowisku stworzenie systemu nadzoru nad substancjami che micznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnie z zasadami Rozporządzenia REACH.
Program ochrony środowiska dla województwa lubuskiego na lata 2003 2010 Obszar działań: POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO CELE: • zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód powierzchniowych, ochrona wód podziem nych oraz zapewnienie wszystkim mieszkańcom województwa odpowiedniej jakości i ilości wody do picia; • zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich odzysku i unieszkodliwiania; • zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów, bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie odpadów oraz eliminacja zagrożenie ze strony odpadów pochodzenia zwierzęcego; • systematyczna poprawa jakości powietrza, zwłaszcza na terenach o wysokim stopniu zurba nizowania i uprzemysłowienia; • zmniejszenie skali narażenia mieszkańców miast na ponadnormatywny poziom hałasu emi towanego przez środki transportu; • monitoring pól elektromagnetycznych w środowisku; • eliminowanie i zmniejszenie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awa rii przemysłowych. Obszar działań: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY CELE: • ochrona i wzrost różnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz doskonalenie systemu ob szarów prawnie chronionych, w tym wdrożenie systemu Natura 2000; • ochrona zagrożonych gatunków roślin i zwierząt; • ochrona i odtwarzanie różnorodności biologicznej systemów leśnych; • ochrona, rekultywacja i właściwe wykorzystanie istniejących zasobów glebowych; • efektywne wykorzystanie eksploatowanych złóż, ochrona zasobów złóż niezagospodarowa nych (nieeksploatowanych) oraz rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. Obszar działań: ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII CELE: • racjonalizacja zużycia wody i energii; • wzrost wykorzystania energii odnawialnej; • zmniejszenie zagrożenia powodziowego na obszarze 24 gmin Pasma Odry. Obszar działań: ZAGADNIENIA SYSTEMOWE CELE: • wprowadzenie do wszystkich programów sektorowych zagadnień ochrony środowiska; • poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności transportowej województwa poprzez opty malne wykorzystanie istniejącej infrastruktury, modernizację i rozbudowę urządzeń i tras ko munikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań zmniejszających lub eliminują cych szkodliwy wpływ transportu na środowisko;
61
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
• dalszy rozwój turystyki i rekreacji poprzez wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturo wych województwa zgodnie z zasadami ochrony środowiska; • dostosowanie rolnictwa do warunków integracji z UE z zachowaniem regionalnego charakte ru produkcji rolniczej i optymalizacji struktury przestrzeni rolniczej zapewniającej zachowanie walorów środowiska i różnorodności biologicznej; • restrukturyzacja istniejących zakładów przemysłowych oraz rozwój nowoczesnych innowa cyjnych sektorów przemysłowych o zminimalizowanym wpływie na zdrowie ludzi i środowisko naturalne oraz tworzenie warunków do dalszego rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw; • wykształcenie nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialności mieszkańców województwa lubuskiego za stan i ochronę środowiska.
Po dokonaniu diagnozy stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie powiatu oraz kierując się uwarunkowaniami zewnętrznymi (obowiązujące akty prawne) i wewnętrznymi (lokal ne opracowania planistyczne i strategiczne, stan środowiska przyrodniczego) sformułowano cel stra tegiczny:
DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO DLA OCHRONY ZDROWIA MIESZKAŃCÓW POWIATU ŻARSKIEGO.
Dokonano również wyboru priorytetów ekologicznych. Wyodrębnionych zostało sześć głównych priorytetów:
• Priorytet pierwszy – ochrona powietrza i obniżenie poziomu hałasu; • Priorytet drugi – optymalizacja gospodarki wodno ściekowej i ochrona wód; • Priorytet trzeci – racjonalizacja gospodarki odpadami; • Priorytet czwarty racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, ochrona gleb i po wierzchni ziemi; • Priorytet piąty ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody; • Priorytet szósty edukacja ekologiczna.
W ramach wyodrębnionych priorytetów wyznaczono cele dążące do osiągnięcia poprawy stanu środowiska, czemu mają służyć zaproponowane zadania. Zaproponowane przedsięwzięcia w przy szłości przyczynią się do poprawy stanu środowiska na terenie powiatu żarskiego. Wymienione priorytety powinny być uwzględnione podczas aktualizowania gminnych progra mów ochrony środowiska jako główne obszary działań lokalnych na rzecz poprawy warunków życia i stanu środowiska przyrodniczego przy zapewnieniu wysokich standardów ochrony środowiska.
62 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Tabela 41 Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych przewidzianych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Żar skiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019 Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Priorytet pierwszy OBNIŻENIE POZIOMU HAŁASU I OCHRONA POWIETRZA Osiągnięcie 1. Budowa autostrady A 18 Budżet Pań GDDKiA 781 000 000 dobrego stanu Olszyna – Golnice stwa technicznego 2. Wzmocnienie DK 12 na od GDDKiA b.d. Środki własne dróg i pozosta cinku Łęknica Trzebiel łej infrastruktu 3. Rozbudowa DW 287 od ry drogowej przejazdu kolejowego do m. ZDW b.d. Środki własne Grabik 4. Budowa obwodnicy Lubska Środki własne, w ciągu DW 287 i 289 – etap II ZDW b.d. środki ze wnętrzne 5. Budowa, rozbudowa i remon Środki własne, ZDP, Zgodnie z założe ty dróg lokalnych środki ze gminy niami budżetu wnętrzne Identyfikacja 1. Obsadzanie dróg drzewami źródeł hałasu i i krzewami (tworzenie biolo ograniczenie gicznych ekranów akustycz GDDKiA, ZDW, PZD, ich oddziały nych) oraz budowa sztucznych Powiat, b. d. Środki własne wania na śro ekranów akustycznych wzdłuż gminy dowisko liniowych i punktowych źródeł hałasu
2. Minimalizacja oddziaływania hałasu w obrębie zakładów i w Podmioty gospodarcze, Środki własne b. d. ich sąsiedztwie gminy i zewnętrzne
3. Ochrona mieszkańców przed hałasem z instalacji przemy Powiat b. d. Środki własne słowych i zakładów (reagowa nie na przekroczenia przez
63
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
zakłady dopuszczalnych norm hałasu poprzez wydawanie decyzji o dopuszczalnym po ziomie hałasu)
4. Prowadzenie monitoringu hałasu w obrębie źródeł emisji GDDKiA, ZDW, PZD, WIOŚ b. d. Środki własne
Identyfikacja 1. Przedkładanie do Marszałka źródeł zanie Województwa Lubuskiego czyszczenia sprawozdań z realizacji działań powietrza i ujętych w Programie ochrony działania zmie powietrza dla strefy żarsko Powiat b.d. Środki własne rzające do ich żagańskiej według wytycznych ograniczenia ujętych w POP oraz wyników przeprowadzanych pomiarów natężenia ruchu na odcinkach dróg powiatowych 2. Działania promocyjne i edu kacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) z za kresu: uświadamiania miesz Powiat, b.d. Środki własne kańcom zagrożenia dla zdro gminy wia, jaką niesie ze sobą spala nie odpadów w piecach, kotłach domowych 3. Termomodernizacja obiek tów użyteczności publicznej Środki własne, oraz nieruchomości będących Powiat, b. d. pożyczki, własnością powiatu i gmin, Gminy, kredyty, w tym wdrażanie energoosz właściciele nieruchomości środki UE czędnych rozwiązań w instala cjach elektrycznych
64 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2019 2019 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
4. Kontrola przedsiębiorstw w zakresie emisji pyłów i gazów WIOŚ b. d. Środki własne do powietrza 5. Ograniczenie emisji do po wietrza w przemyśle (stosowa nie najlepszych dostępnych technologii, określanie wyso Podmioty zaopatrujące lud kich standardów emisyjnych w ność w energię cieplną, inne b. d. Środki własne wydawanych decyzjach) ze podmioty gospodarcze, szczególnym uwzględnieniem Powiat pyłów PM10 i PM2,5 oraz ga zów: CO 2, SO 2 i NO X
6. Ograniczanie emisji niskiej do powietrza ze źródeł lokal nych (eliminowanie spalania gminy, b. d. Środki własne odpadów w gospodarstwach gospodarstwa domowe domowych)
Modernizowa 1. Przebudowa układu odpyla nie systemów nia, przebudowa kotła w ko ECO S.A. b. d. Środki własne grzewczych i tłowni w Żarach. energetycznych 2. Kogeneracja przebudowa na rzecz tech ciepłowni SPOMASZ nologii przyjaznych ECO S.A. b. d. Środki własne środowisku oraz energii odzyskiwanej i odnawialnej 3. Modernizacja kotłowni wę Powiat, b. d. Środki własne glowych w obiektach użytecz gminy
65
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
ności publicznej
4. Promowanie wykorzystywa Powiat, b. d. Środki własne nia energii odnawialnej, gminy 5. Promowanie energoosz Powiat, czędnych technologii i urzą b.d. Środki własne Gminy dzeń Eliminacja wy 1. Przeprowadzenie inwentary robów zawiera zacji wyrobów zawierających jących azbest azbest oraz opracowanie pro gramów oczyszczania gminy z 15 000 20 000 Środki własne gminy azbestu (w przypadku jedno (dla jednej gminy) i zewnętrzne stek, które do tej pory nie wy wiązały się z tego obowiązku)
2. Usuwanie wyrobów zawiera Samorząd gminny, Środki własne jących azbest Samorząd powiatu, b. d. właścicieli Właściciele nieruchomości nieruchomości Ochrona przed 1. Współpraca ze służbami promieniowa kontrolno pomiarowymi obiek niem elektro tów emitujących pola elektro WIOŚ, WSSE Bez kosztów Środki własne magnetycznym magnetyczne
2. Preferowanie niskokonflikto wych lokalizacji źródeł promie Powiat, niowania elektromagnetyczne Bez kosztów Środki własne gminy go
Priorytet drugi – OPTYMALIZACJA GOSPODARKI WODNO ŚCIEKOWEJ I OCHRONA WÓD Rozwój gospo 1. Rozbudowa i modernizacja Środki własne Przedsiębiorstwa wodno darki wodno infrastruktury wodociągowej na i zewnętrzne kanalizacyjne, ściekowej terenie gmin powiatu, w tym: (kredyty, LR Samorząd gminny PO, fundusze
66 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2019 2019 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
UE) 1.1. modernizacja magistrali w ul. Złotej wykonanej z azbesto LWiK sp. z o.o. w Lubsku b.d. Środki własne cementu 1.2. budowa wodociągu w ul ZWiK sp. z o.o. w Żarach 155 000 Środki własne Zgorzeleckiej 1.3. budowa wodociągu w ul Chełmskiej, Kielecka Radom ZWiK sp. z o.o. w Żarach 140 000 Środki własne ska 1.4. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 180 000 Środki własne Osadniczej 1.5. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 100 000 Środki własne Jakubicy 1.6. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 100 000 Środki własne Broniewskiego 1.7. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 75 000 Środki własne Rolniczej 1.8. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 400 000 Środki własne Serbskiej (obwodnica) 1.9. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 200 000 Środki własne Żagańskiej (domki jednorodz.) 1.10. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 40 000 Środki własne Krótkiej 1.11. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 400 000 Środki własne Marszowskiej 1.12. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 240 000 Środki własne Szpitalnej – Żeleńskiego 1.13. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 120 000 Środki własne Huculskiej 1.14. budowa wodociągu w ul. Wyzwolenia, Batalionów Chłop ZWiK sp. z o.o. w Żarach 110 000 Środki własne skich 1.15. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 60 000 Środki własne
67
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Bema 1.16. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 130 000 Środki własne Dworcowa Strażacka 1.17. budowa wodociągu w ul. Żagańska – tereny pokoszaro ZWiK sp. z o.o. w Żarach 200 000 Środki własne we 1.18. budowa wodociągu w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 60 000 Środki własne Szklarskiej 2. Rozbudowa i modernizacja Przedsiębiorstwa wodno Środki własne, infrastruktury kanalizacyjnej na kanalizacyjne, środki ze terenie gmin powiatu, w tym: Samorząd gminny wnętrzne 2.1. budowa kanalizacji m. Gmina Jasień 200 000 Środki własne Jasienia II etap, 2.2. budowa kanalizacji we wsi Budziechów Aglomeracja Lub Gmina Jasień 4 865 970 Środki własne sko, 2.3. zapewnienie prawidłowej gospodarki ściekowej na terenie miasta i gminy Lubsko Środki własne, uporządkowanie Gmina Lubsko 1 223 877 WFOŚiGW, gospodarki ściekowej na ob POIiŚ szarze gminy Lubsko w obrębie aglomeracji Lubsko, 2.4. II etap rozbudowy sieci Środki własne, kanalizacji sanitarnej w miej Gmina Tuplice 2 500 000 dofinansowa scowości Chełmica – Jagłowice nie 2.5. budowa kanalizacji desz Miasto Żary 250 000 Środki własne czowej w ul. Poznańskiej 2.6. budowa kanalizacji w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 100 000 Środki własne Ptasiej 2.7. budowa kanalizacji w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 280 000 Środki własne Pienińskiej, Piotrowskiej, 2.8. budowa kanalizacji w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 150 000 Środki własne
68 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2019 2019 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Żurawia 2.9. budowa kanalizacji w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 400 000 Środki własne Moniuszki 2.10. budowa kanalizacji w ul. Żagańskiej (domki jednorodzin ZWiK sp. z o.o. w Żarach 1 000 000 Środki własne ne) 2.11. budowa kanalizacji w ul. ZWiK sp. z o.o. w Żarach 100 000 Środki własne Strzelców 3. Budowa oczyszczalni ście ków dla aglomeracji Jasień wraz z budową kolektora kana Gmina Jasień b.d. Środki własne lizacji sanitarnej od ul. XX lecia do nowo projektowanej oczyszczalni ścieków 4. Doposażenie i rozbudowa istniejącej oczyszczalni ścieków Gmina Tuplice 300 000 Środki własne w Tuplicach 5. Dobudowa zbiornika do Środki własne, oczyszczalni ścieków Gmina Tuplice 1 000 000 dofinansowa nie z LRPO 6. Modernizacja oczyszczalni Środki własne, Spółka Wodno Ściekowa ścieków „Złota Struga” 12 200 000 środki ze „Złota Struga” w Żarach wnętrzne Ochrona wód 1. Prowadzenie działalności rolniczej z uwzględnieniem Podmioty działające w rol b. d. Środki własne Kodeksu Dobrej Praktyki Rolni nictwie, Rolnicy indywidualni czej 2. Kontrola podmiotów gospo darczych posiadających pozwo lenia wodnoprawne pod kątem WIOŚ, b. d. Środki własne przestrzegania norm Starosta i wytycznych zapisanych w tych decyzjach
69
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Ochrona przed 1. Podejmowanie przedsię powodzią i su wzięć z zakresu modernizacji i LZMiUW, szą odbudowy systemów melioracji Samorząd gminny, b. d. Środki własne wodnych podstawowych i szczegółowych 2. Renowacja i utrzymanie rowów melioracyjnych w gmi Spółki wodne b.d. Środki własne nach 3. Sporządzenie planów zagro żenia powodziowego i map RZGW b.d. Środki własne ryzyka powodziowego 4. Modernizacja wału LZMiUW b.d. Środki własne p/powodziowego w m. Łęknica 5. Odbudowa wału w m. Dą LZMiUW b.d. Środki własne browa 6. Budowa nowego wału w m. LZMiUW b.d. Środki własne Przewóz 7. Odbudowa Kanału p/ poża rowego na dł. 1100 m w cen LZMiUW 2 921 000 LRPO trum miasta Lubsko 8. Zabezpieczenie przeciwpo LZMiUW 3 000 000 PROW wodziowe m. Przewóz 9. Widzina – odbudowa rzeki w miejscowości Czerna (gm. Tu LZMiUW 5 000 000 PROW plice) Priorytet trzeci – RACJONALIZACJA GOSPODARKI ODPADAMI (Zadania wynikające z Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Żar skiego, 2010 r.) Zmniejszenie Projektowanie i budowa ZZO w Środki własne, ilości odpadów Marszowie fundusze UE, Zakład Zagospodarowania unieszkodli 92 249 000 fundusze Odpadów Sp. z o.o. wianych na ochrony składowiskach środowiska
70 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2019 2019 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Rekultywacja składowisk Środki własne, fundusze UE, Zakład Zagospoda 6 700 000 fundusze rowania Odpadów Sp. z o.o. ochrony środowiska Prowadzenie selektywnego Środki własne, zbierania i odbierania odpadów fundusze UE, gminy, komunalnych 5 300 000 fundusze przedsiębiorcy ochrony środowiska Monitoring składowisk Środki własne, zarządzający fundusze 1 470 000 składowiskiem ochrony środowiska Działania administracyjne, wy dawanie decyzji, pozwoleń, samorządy b.d. Środki własne kontrole podmiotów, sporzą dzanie sprawozdań Priorytet czwarty RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH, OCHRONA GLEB I POWIERZCHNI ZIEMI Ochrona zaso 1. Eliminacja nielegalnej eks Powiat, bów złóż nie ploatacji kopalin b.d. Środki własne eksploatowa Gminy nych, zahamo wanie nielegal 2. Rekultywacja terenów po nego wydoby eksploatacji wydobywczej podmioty eksploatujące cia kopalin oraz b.d. Środki własne rekultywacja złoża terenów poeks ploatacyjnych Wzrost produk 1. Promowanie nośników czy cji energii ze stej energii ekologicznej po Powiat, b. d. Środki własne źródeł odna chodzących ze źródeł odna Gminy wialnych wialnych (energia słoneczna,
71
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
wiatrowa, wodna, geotermalna) – kampanie informacyjne 2. Rozwój energetyki wiatrowej Gminy, w powiecie b. d. Środki własne potencjalny inwestor
Ochrona grun 1. Prowadzenie prac polowych tów rolnych z uwzględnieniem wytycznych zawartych w Kodeksie Dobrej Podmioty działające Praktyki Rolniczej (przeciwdzia w rolnictwie, b. d. Środki własne łanie erozji wodnej i wietrznej Rolnicy indywidualni gleb, właściwie nawożenie gleb) 2. Weryfikacja obszarów zagro żonych zanieczyszczeniem WIOŚ, RZGW b.d. Środki własne azotanami ze źródeł rolniczych Priorytet piąty – OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY Optymalne wy 1. Kontrolowany rozwój bez korzystanie piecznej dla środowiska nowo przestrzeni czesnej infrastruktury rekre Powiat, przyrodniczej acyjnej zapewniającej wzrost b. d. Środki własne, Gminy potencjału turystycznego regio nu
2. Rozwój turystyki aktywnej Środki własne poprzez budowę ścieżek pieszo Powiat, i zewnętrzne – rowerowych, w tym: Gminy, b. d. (np. dofinan Nadleśnictwa sowanie z WFOŚiGW) 2.1. budowa ścieżki rowerowej od granicy Gminy Lubsko Gmina Jasień 1 498 823 Środki własne Jasień do miejscowości Jasień 2.2. budowa ścieżki rowerowej Gmina Tuplice b.d. Środki własne po byłej linii kolejowej Tuplice –
72 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2019 2019 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Trzebiel 2.3.budowa ścieżki rowerowej Środki własne od m. Jeziory Wysokie do gra Gmina Brody 3.200.000 i zewnętrzne nicy z gminą Lubsko (EWT) Kształtowanie 1. Urządzanie, utrzymanie i Samorząd gminny, obszarów zie pielęgnacja zieleni urządzonej jednostki zajmujące się b.d. Środki własne leni urządzonej na terenach miejskich i wiej pielęgnacją terenów zieleni skich 2. Wprowadzanie kompensacji Powiat, przyrodniczej za wycinkę drzew b.d. Środki własne Gminy, inwestorzy i krzewów Ochrona dziko 3. Tworzenie rozwiązań tech żyjących ga nicznych w obrębie nowobudo GDDKiA, ZDW, PZD, b.d. Środki własne tunków zwie wanych odcinków dróg umożli Gminy rząt i roślin wiających migrację zwierząt oraz ich sie 4. Prowadzenie działań na Koła Łowieckie dlisk rzecz przeciwdziałania kłusow Nadleśnictwa, Straż Leśna, b.d. Środki własne nictwu PZW, Policja 5. Objęcie ochroną obiektów i powierzchni o szczególnej wartości przyrodniczej przez ustanawianie pomników przy Gminy b.d. Środki własne rody, użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo krajobrazowych i stanowisk dokumentacyjnych Ochrona lasów 1. Działania prowadzące do i bioróżnorod zróżnicowania struktury gatun Nadleśnictwa funkcjonujące Środki własne, ności kowej lasów i poprawy struktury na terenie powiatu, Właści b.d. budżet pań wiekowej drzewostanów: Pro ciele lasów prywatnych stwa wadzenie odnowień i zalesień
2. Prowadzenie nadzoru nad Powiat b.d. Środki własne
73
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
lasami prywatnymi Kształtowanie 1. Bieżąca ochrona obszarów Gminy b.d. Środki własne systemu obsza i obiektów prawnie chronionych rów chronio 2. Działania administracyjne nych powiatu polegające na uwzględnianiu w ciągłości przy lokalizacji przedsięwzięć z terenami ota wymogów ochrony środowiska czającymi, w sposób Administracja rządowa umożliwiający b.d. Środki własne i samorządowa realizację chro nionych syste mów przyrod niczych w skali regionu i kraju
Priorytet szósty – EDUKACJA EKOLOGICZNA Wykształcenie 1. Prowadzenie stałych akcji u mieszkańców informacyjno edukacyjnych, w powiatu świa tym: druk ulotek informacyj domości i od nych, zamieszczanie informacji Powiat, Środki własne powiedzialno na stronach internetowych sa Gminy, i zewnętrzne ści za środowi morządu, wspierania działalno Stowarzyszenia i organiza b. d. (np. dofinan sko ści lokalnych stowarzyszeń i cje proekologiczne, sowanie z organizacji proekologicznych, Nadleśnictwa, WFOŚiGW) prowadzenie bezpłatnych szko Prasa lokalna leń/warsztatów w zakresie edu kacji ekologicznej społeczeń stwa lokalnego 2. Szkolenie przedstawicieli Powiat, administracji publicznej, organi Gminy, b. d. Środki własne zacji pozarządowych oraz
przedsiębiorców w zakresie
74 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka odpowiedzial Cele Zadania nakłady całego źródła fi na zadania [zł] nansowania 2019 2019 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
przepisów o dostępie do infor macji o środowisku Wykreowanie 1. Kontrola przewozów sub właściwych stancji niebezpiecznych. Kon zachowań spo trola stanu technicznego pojaz Policja, łeczeństwa dów i dróg kolejowych Inspekcja Transportu Dro b. d. Środki własne w sytuacji wy gowego stąpienia awarii
2. Edukacja społeczeństwa Powiat, w zakresie właściwych zacho Gminy, wań w sytuacji wystąpienia Stowarzyszenia i organiza b. d. Środki własne zagrożenia cje proekologiczne, Prasa lokalna
75
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
8. Mierniki realizacji Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Aktu alizacji w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć: • podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem, • podmioty realizujące zadania programu, • podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu, • społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu.
Realizacja założeń Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019 to poprawa stanu środowiska. Zmiany wartości wskaźników i mierników charak teryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji założeń Aktualizacji.
Ponadto zgodnie z art. 18 ustawy POŚ organ wykonawczy gminy jest zobowiązany sporządzać co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia Radzie Powiatu. W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta bę dzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmo wany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu. Wdrażanie programu ochrony środowiska powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie: • efektywności wykonania zadań, • aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań, • stopnia realizacji programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów, • rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • niezbędnych modyfikacji programu. Dla prawidłowego przebiegu monitoringu realizacji celów i zadań niezbędna jest okresowa wy miana informacji, zwłaszcza pomiędzy jednostkami powiatu i gmin, dotycząca stanu środowiska oraz stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zadań. Monitoring obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej można określić jako: • monitoring ilościowy, • monitoring jakościowy. Ujęcie ilościowe – obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do wszystkich elementów środowiska da się przypisać wskaźniki (nie wszystkie dane są dostępne), aby dokonać prognozy ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaź ników w przyszłości wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, na kładów w okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iż część zaplano wanych nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE. Ujęcie jakościowe – dla elementów środowiska, dla których nie można prognozować określo nych wskaźników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościową, która stanowi jednocześnie uzupełnienie do oceny ilościowej. Listę tę można ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze nowe wskaźniki dotyczące jakości środowiska. Wskazane byłoby także podanie, które wskaźniki służą do monitorowania których celów Programu.
Tabela 42 Mierniki monitorowania efektywności Programu Lp. Wskaźniki Jednostka A. Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko POS na lata POS z 2004 2012 2015 1 Jakość wód powierzchniowych; udział wód % 90 30 pozaklasowych (wg oceny ogólnej)
76 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
2 Jakość wód podziemnych; udział wód o Klasy bardzo dobrej i dobrej jakości (klasa Ia i Ib III III V Ib) 3 Długość sieci wodociągowej km 697,3 755,6 4 Długość sieci kanalizacyjnej km 116,9 169,6 5 Stopień zwodociągowania powiatu % 87,6 88,5 6 Stopień skanalizowania powiatu % 48,8 50,2 7 Długości sieci kanalizacyjnej do sieci wodo Km/km 0,16 0,2 ciągowej 8 Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych Mg/M/rok
/ 1 mieszkańca x rok 9 Udział odpadów komunalnych składowa Mg/M/rok
nych na wysypiskach 9 Udział odpadów przemysłowych składowa % 5 0,8* nych na składowiskach 11 Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych Mg/rok do powietrza z zakładów szczególnie 423 428* uciążliwych 12 Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych Mg/rok do powietrza z zakładów szczególnie 2214 1642* uciążliwych (bez CO2 ) 13 Procentowy udział lasów i gruntów leśnych % 54,6 54,9* 14 Procentowy udział powierzchnia terenów % 44,7 44,7 objętych ochroną prawną B. Wskaźniki świadomości społecznej 15 Udział społeczeństwa w działaniach na Licz rzecz ochrony środowiska ba/opis 16 Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgła Licz szanych przez mieszkańców ba/opis 17 Liczba, jakość i skuteczność kampanii edu Licz kacyjno informacyjnych, ba/opis
* Dane za rok 2010 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, Programu Ochrony Środowiska
9. Podsumowanie Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019 r. Podstawę niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udostępnionych m.in. przez Starostwo Powiatowe w Żarach, Urzędy Gmin/Miast, Nadleśnictwa, przedsiębiorstwa wodno kanalizacyjne, GUS, WIOŚ, PIS, LZMiUW, RZGW i inne. Informacje wykorzystane w opracowaniu posłużyły określeniu stanu aktualnego komponentów środowiska przyrodniczego. Program powinien być realizowany poprzez uwzględnienie zapisów wynikających z dokumentów rządowych, zwłaszcza wynikających z listy przedsięwzięć własnych i koordynowanych. Ponadto wszelkie działania winny wynikać z przedsięwzięć zawartych w opracowaniach na szczeblu regionalnym (Program Wojewódzki, Strategia Wojewódzka) oraz z dokumentów i koncepcji władz powiatu i gmin, postulatów rozmaitych środowisk, w tym organizacji pozarządowych i mieszkańców. Dodatkowo niektóre z przedsięwzięć zostały zaproponowane przez zespół autorski opracowujący Program. Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnozę stanu poszczególnych kom ponentów środowiska na terenie powiatu, uwarunkowania zewnętrzne (obowiązujące akty prawne) i wewnętrzne, a także inne wymagania w zakresie jakości środowiska. Wyodrębnionych zostało sześć głównych priorytetów: • Priorytet pierwszy – ochrona powietrza i obniżenie poziomu hałasu; • Priorytet drugi – optymalizacja gospodarki wodno ściekowej i ochrona wód; • Priorytet trzeci – racjonalizacja gospodarki odpadami; • Priorytet czwarty racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, ochrona gleb i po wierzchni ziemi;
77
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
• Priorytet piąty ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody; • Priorytet szósty edukacja ekologiczna. W ramach wyodrębnionych priorytetów wyznaczono cele dążące do osiągnięcia poprawy stanu środowiska, czemu mają służyć zaproponowane zadania. Zaproponowane przedsięwzięcia w przy szłości przyczynią się do poprawy stanu środowiska na terenie powiatu żarskiego. Niniejszy dokument jest dokumentem planistycznym i nie stanowi przepisów prawa miejscowe go. Nakreśla jedynie kierunek, w jakim powinien podążyć samorząd mając na celu zachowanie i poprawę stanu środowiska przyrodniczego.
10. Literatura • Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubuskiego na lata 2009 2012 z perspektywą na lata 2013 2020, • Dane Głównego Urzędu Statystycznego, • Geograficzny Atlas Polski. PPWK im. E. Romera Warszawa Wrocław 1999 r. • Informacja o stanie środowiska w powiecie świebodzińskim w 2010 r. na tle wyników badań kontrolnych i monitoringowych w województwie lubuskim. WIOŚ w Zielonej Górze, maj 2011 r. • Informacje z Urzędów Miast i Gmin, • Kondracki J. 2001: Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa • Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014, • Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, • Krajowy Program Zwiększania Lesistości, • Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża w latach 2010 2012. Inspekcja Ochrony Środowiska. Wyniki badań monitoringowych w woje wództwie lubuskim w 2009 r. • Ocena stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej w powiecie żarskim za rok 2010. PPIS (PSSE) w Żarach, marzec 2011 r. • Planowanie Gospodarki Odpadami w Polsce. Poradnik – powiatowe i gminne plany gospodar ki odpadami, wyd. MIKOM, Warszawa 2002 r., • Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016, • Powiaty i gminy w województwie lubuskim w 2009 r. oraz Statystyczne Vademecum Samo rządowca 2010 r. województwo lubuskie, Publikacje Elektroniczne Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze. • Program ochrony środowiska dla powiatu żarskiego, Starostwo Powiatowe w Żarach, marzec 2004 r. • Program Ochrony Środowiska Województwa Lubuskiego, • Programowanie ochrony środowiska w gminie, czyli jak skutecznie zaplanować i wdrożyć gminny program ochrony środowiska, Tom 1 – podręcznik, 2009 r., Arnold Bernaciak, Marcin Spychała, • Raport z wykonania POŚ dla powiatu żarskiego za lata 2008 2010, • Raporty WIOŚ, • Program ochrony powietrza dla strefy żarsko żagańskiej, 2010 r • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 kwietnia 2008r. w sprawie szcze gółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz. U. z 2008 r. Nr 80, poz. 479), • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie integro wanej produkcji (Dz. U. z 2010 r. Nr 256, poz. 1722 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826), • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008r. w sprawie kryteriów oceny wy stąpienia szkody w środowisku (Dz. U. z 2008 r. Nr 82, poz. 501), • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 103, poz. 664) • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania pla nów gospodarki odpadami (Dz. U. z 2003 r. Nr 66, poz. 620 ze zm.),
78 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Żarskiego na lata 2012 2015 z perspektywą do 2019
• Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wyma gań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4 poz. 44 ze zm.), • Statystyczne Vademecum Samorządowca 2010 r. województwo lubuskie, Publikacje Elek troniczne Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze. • Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493 ze zm.), • Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2001 r. Nr 63, poz. 638 ze zm.), • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.), • Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.), • Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.) • Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227 ze zm.), • Wesołowska Wujaszek D. 2011: Energia odnawialna w polityce regionalnej Województwa Lu buskiego. Departament Gospodarki i Infrastruktury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego (prelekcja wygłoszona w Słubicach 27.04.2011 r.) • Woś A., 1993: Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody. Zeszyty IGiPZ PAN Nr 20, Warszawa. • Wyniki badań odczynu gleby za lata 2007 2010 w powiecie żarskim/ Wyniki badań zasobności gleby w makroelementy za lata 2007 2010 w powiecie żarskim. Informacja przekazana w czerwcu 2011 r. przez Okręgowa Stację Chemiczno Rolniczą w Gorzowie Wielkopolskim. • Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokal nym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2002r., • Strony internetowe www.cios.gov.pl ., • Strony internetowe www.mos.gov.pl ., • Strony internetowe www.natura2000.mos.gov.pl/natura2000 i www.natura2000.org.pl., • Strony internetowe www.panorama miast.com.pl , • Strony internetowe www.cire.pl , • Strony internetowe www.baza oze.pl , • Strony internetowe www.energiaodnawialna.net , • Strony internetowe http://bip.gorzow.rdos.gov.pl , • Strony internetowe www.powiatzarski.pl • .
79
Zał ącznik nr 1. WYNIKI BADA Ń ODCZYNU GLEBY ZA LATA 2007-2010 W POWIECIE śARSKIM ( Źródło Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp.)
Terytorialny zasi ęg KATEGORIA AGRONOMICYNA GLEBY ODCZYN (pH) POTRZEBY WAPNOWANIA Przebadana Ilo ść działania Okr ęgowej lekko powierzchnia przebadanych bardzo orga- węgla- bardzo Stacji Chemiczno- lekka średnia ci ęŜ ka kwa śny oboj ętny UR (ha) próbek lekka niczna nowa kwa śny kwa śny zasadowy konieczne potrzebne wskazane ograniczone zb ędne Rolniczej 5 28 24 3 0 0 10 29 14 5 2 18 16 8 5 13 gmina śary 211 60 8% 47% 40% 5% 0% 0% 18% 48% 23% 8% 3% 30% 27% 13% 8% 22% gmina Brody 42 245 103 9 23 0 83 110 187 39 3 70 63 90 99 100 1162 422 10% 59% 24% 2% 5% 0% 20% 26% 44% 9% 1% 17% 15% 21% 23% 24% 72 168 13 0 3 0 58 86 80 27 5 43 48 36 56 73 gmina Jasie ń 224 256 28% 66% 5% 0% 1% 0% 22% 34% 31% 1% 2% 16% 19% 14% 22% 29% 114 355 25 1 2 0 96 236 148 16 1 86 108 125 83 95 gmina Lipinki Łu Ŝyckie 624 497 24% 71% 5% 0% 0% 0% 20% 47% 30% 3% 0% 17% 22% 25% 17% 19% 232 763 76 14 7 0 356 450 218 51 17 304 273 228 131 156 gmina Lubsko 1781 1092 21% 70% 7% 1% 1% 0% 32% 41% 20% 5% 2% 28% 25% 21% 12% 14% 0 16 0 0 0 0 11 4 1 0 0 11 3 1 1 0 gmina m. śary 14 16 0% 100% 0% 0% 0% 0% 69% 25% 6% 0% 0% 69% 19% 6% 6% 0% 42 259 11 1 1 0 155 114 38 4 3 138 80 53 25 18 gmina Przewóz 630 314 14% 82% 4% 0% 0% 0% 50% 36% 12% 1% 1% 44% 25% 17% 8% 6% 177 713 50 2 1 0 310 435 154 35 9 272 249 206 100 116 gmina Trzebiel 1267 943 19% 76% 5% 0% 0% 0% 33% 46% 16% 4% 1% 29% 26% 22% 11% 12% 29 236 10 1 3 0 116 102 53 8 0 117 59 35 32 36 gmina Tuplice 283 279 10% 85% 4% 0% 1% 0% 41% 37% 19% 3% 0% 42% 21% 13% 11% 13% 305 932 191 29 7 0 368 649 352 70 25 329 362 314 247 212 gmina śary 2768 1464 21% 64% 13% 2% 0% 0% 25% 44% 24% 5% 2% 23% 25% 21% 17% 14% 1018 3715 503 60 47 0 1563 2215 1245 255 65 1388 1261 1096 779 819 RAZEM 8963 5343 19% 70% 9% 1% 1% 0% 30% 41% 23% 5% 1% 25% 24% 21% 15% 15%
WYNIKI BADA Ń ZASOBNO ŚCI GLEBY W MAKROELEMENTY ZA LATA 2007-2010 W POWIECIE śARSKIM
Terytorialny ZAWARTO ŚĆ FOSFORU ZAWARTO ŚĆ POTASU ZAWARTO ŚĆ MAGNEZU zasi ęg działania Przebadana Ilo ść Okr ęgowej Stacji powierzchnia przebadanych bardzo bardzo bardzo bardzo bardzo bardzo niska średnia wysoka niska średnia wysoka niska średnia wysoka Chemiczno- UR (ha) próbek niska wysoka niska wysoka niska wysoka Rolniczej 2 5 21 14 18 2 10 20 14 14 6 9 26 4 15 gmina śary 210,69 60 3% 8% 36% 23% 30% 3% 18% 33% 23% 23% 10% 15% 43% 7% 25% 30 68 135 120 69 47 79 128 102 66 19 36 88 114 165 gmina Brody 1162,47 422 7% 17% 32% 28% 16% 11% 19% 30% 24% 16% 5% 9% 20% 27% 39% 34 75 97 32 18 33 79 68 40 36 44 32 82 35 63 gmina Jasie ń 223,87 256 13% 29% 38% 13% 7% 12% 31% 27% 16% 14% 16% 13% 32% 14% 25% gmina Lipinki 53 159 157 85 43 80 159 147 73 38 50 71 167 101 108 623,62 497 Łu Ŝyckie 10% 32% 32% 17% 9% 15% 32% 30% 15% 8% 10% 14% 34% 20% 22% 118 235 268 215 256 243 336 253 112 148 195 201 353 181 162 gmina Lubsko 1781,41 1092 10% 22% 25% 20% 23% 22% 31% 23% 10% 14% 18% 18% 32% 17% 15% 2 7 4 3 0 7 2 2 2 3 5 3 2 5 1 gmina m. śary 14,37 16 12% 44% 25% 19% 0% 42% 13% 13% 13% 19% 31% 19% 13% 31% 6% 35 95 122 48 14 61 131 77 25 20 88 64 78 37 47 gmina Przewóz 629,73 314 12% 30% 39% 15% 4% 19% 42% 25% 8% 6% 28/% 20% 25% 12% 15% 162 304 259 128 90 153 393 238 61 98 177 167 250 158 191 gmina Trzebiel 1266,57 943 17% 32% 27% 14% 10% 17% 42% 25% 6% 10% 18% 18% 27% 17% 20% 32 65 73 72 37 28 100 64 40 47 23 61 94 50 51 gmina Tuplice 282,72 279 12% 23% 26% 26% 13% 10% 36% 23% 14% 17% 8% 22% 34% 18% 18% 124 438 480 264 158 165 385 387 216 311 241 209 407 263 344 gmina śary 2767,63 1464 8% 30% 33% 18% 11% 12% 26% 26% 15% 21% 17% 14% 28% 18% 23% 592 1451 1616 981 703 819 1674 1384 685 781 848 853 1547 948 1147 RAZEM 8963,08 5343 12% 27% 30% 18% 13% 15% 31% 26% 13% 15% 16% 16% 29% 18% 21%
Zał ącznik nr 2. Eutrofizacja jezior w województwie lubuskim badanych w latach 2008-2010 (Źródło WIO Ś)