Song of the North

The Stanisław Moniuszko Academy of Music in Gdańsk SONG OF THE NORTH

Nagranie i wydanie płyty sfinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dotacji na działalność statutową Wydziału Dyrygentury Chóralnej, Muzyki Kościelnej, Edukacji Artystycznej, Rytmiki i Jazzu Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Chór Kameralny 441 Hz The recording and edition of the CD was financed from the resources of the Ministry of Science and Higher Education under the grant for statutory activity of the Department of Choral Conducting, Church Music, Artistic Education, 441 Hz Chamber Choir Rhythmics and Jazz of the Stanisław Moniuszko Academy of Music in Gdańsk. Anna Wilczewska dyrygent | conductor

Zrealizowano ze środków Miasta Gdańska w ramach Stypendium Kulturalnego Miasta Gdańska. Bengt Ollén (*1950): Trilo Funded from the resources of the City of Gdańsk under the Scholarship of the Cultural City of Gdańsk. Essi Wuorela (*1971) & Jussi Chydenius (*1972): Kaipaava

Ⓒ DUX, DUX 1405, 2017 Sven-David Sandström (*1942): Four Songs of Love Nagranie zrealizowano w kościele pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Gdańsku, 12–16 czerwca 2017 r. Recorded was held in the Resurrection of our Lord Church in Gdańsk on 12–16 June 2017. Bengt Ollén: I denna ljuva sommartid GRZEGORZ STEC Reżyseria nagrania, montaż, mastering | Recording supervision & sound engineering, editing, mastering Jan Sandström (*1954): Biegga luohte ŻANETA PNIEWSKA Tłumaczenia | Translations Stephen Hatfield (*1956): Nukapianguaq ŁUKASZ GÓRCZYŃSKI, JUSTYNA CZARNIK Henrik Ødegaard (*1955): Krist stod op af Døde Projekt graficzny | Graphic design RAFAŁ DYMERSKI Bjørn Kruse (*1946): Trolldans Skład | Page layout MAJA PAŁYS Jaakko Mäntyjärvi (*1963): El Hambo Redakcja | Editor Jaakko Mäntyjärvi: Pseudo-Yoik MARCIN TARGOŃSKI Redakcja i koordynacja DUX | DUX editor and coordination Erland von Koch (1910–2009): I-i-o-hi-ho DUX Recording Producers Morskie Oko 2, 02-511 Warsaw, Poland | www.dux.pl, e-mail: [email protected] BENGT OLLÉN – ur. w 1950 w Lidköping, szwedzki BENGT OLLÉN – born in 1950 in Lidköping, Swed� naśladującymi szum lasu i śpiew ptaków. Natu� combining coherently with the sounds imitating dyrygent chóralny, nauczyciel śpiewu i wykła� ish choral conductor, vocal teacher and academic ralność i prostota muzyki współgra z charakterem the sound of forest and singing birds. Natural � dowca akademicki. Założyciel wielu zespołów lecturer. Founder of a number of vocal ensem� szwedzkiego tekstu, opisującego budzącą się do ness and simplicity of the music are compatible wokalnych, z których największe sukcesy na are� bles, out of which the most successful has been życia przyrodę. with the character of the Swedish text describing nie międzynarodowej odniosły amatorski chór the amateur choir Sofia Vokalensemble, operat� the nature which wakes up to life. Sofia Vokalensemble, działający w Sztokholmie ing in Stockholm, and the choir of the renowned oraz chór renomowanej szkoły Stockholms Musik� Stockholms Musikgymnasium school. Ollén’s ESSI WUORELA – ur. w 1971 w Helsinkach. Jest ESSI WUORELA – born in Helsinki in 1971. She gymnasium. Najważniejszą ideą i jednocześnie most important idea, and at the same time sopranistką, której droga edukacji muzycznej pro� is a soprano whose music education path has misją Olléna jest przedstawianie takiej muzyki, his mission, is to present such music that, wadziła przez śpiew w chórach, naukę śpiewu kla� included singing in choirs, learning classical vocal, która przede wszystkim porusza słuchaczy. Dla� above all, will move the audience. Therefore, sycznego, studia w Pop & Jazz Consevatory w Hel� studies at the Helsinki Pop & Jazz Conservatory tego też stale rozwija zaangażowanie i technikę he constantly develops the commitment and vocal sinkach oraz pracę jako pedagog. Oprócz aktywnej and work as a teacher. Apart from her active par� wokalną chórzystów, wykorzystując twórczą technique of the choristers, using the creative działalności w zespole Rajaton Essi Wuorela ma ticipation in the Rajaton ensemble, Essi Wuorela praktykę improwizacji jako jedną z metod pracy. improvisation practice as one of his work meth� na swoim artystycznym koncie kilka płyt jako has a few solo CDs under her belt. The parallel Element przypadkowości i niedopowiedzenia ods. The elements of randomness and indirect solistka. Równolegle rozwijana kariera zespołowa developed ensemble and solo career does not widoczny jest także w twórczości kompozytorskiej reference are to be seen also in Bengt Ollén’s i solowa nie przeszkadza jej udzielać się w różnego stop her from participating in various television Bengta Olléna. compositions. rodzaju telewizyjnych produkcjach muzycznych. music productions. Trilo jest chóralną interpretacją szwedzkiej Trilo is a choral interpretation of a Swedish folk pieśni ludowej, śpiewanej przez kobiety czekające song sung by the women waiting for their hus � JUSSI CHYDENIUS – ur. w 1972 w Helsinkach, JUSSI CHYDENIUS – born in Helsinki in 1972, Finn� na mężów powracających z morza. Czas niepew� bands to return from the sea. The time of uncer� fiński muzyk i kompozytor. Ze względu na pro � ish musician and composer. Due to his parents’ ności i oczekiwania wypełniały odgłosy wiatru, tainty and expectation was filled with sounds fesje rodziców (kompozytor i reżyserka) od naj� professions (composer and theatre director), szum fal oraz głucho brzmiące syreny przeciwm� of the wind, noise of waves and dull fog horns. młodszych lat zaangażowany był w działalność he has been involved in music and theatre activity gielne. Dźwięki natury stanowią muzyczne tło dla The sounds of nature constitute a musical back� muzyczną i teatralną. W roku 1989 założył kapelę from a very early age. In 1989 he established Don odbijającego się echem śpiewu. Podobno kobiety ground for the echoing singing. It is alleged that rockową Don Huonot, w której grał na perkusji do Huonot, a rock band, in which he was drum player czekające na skalistym wybrzeżu zachodniej the women waiting on the rocky western coast 2001 roku. Piękno muzyki chóralnej poznał pod� until 2001. He got acquainted with the beauty Szwecji zaczynały pieśń Trilo dopiero, gdy łodzie of Sweden would start singing Trilo only when czas studiów w Sibelius High School w Helsin� of the choral music during the time of his�� stud�� rybaków były już widoczne na horyzoncie. they were able to see the fishermen’s boats on kach. Śpiewając w składzie kilku chórów kameral� ies at the Sibelius High School in Helsinki. Singing I denna ljuva sommartid to utwór oparty the horizon. nych jako bas, Jussi Chydenius poznał muzyków, in a few chamber choirs as bass, Jussi Chydenius na szwedzkiej pieśni z miejscowości Malung. I denna ljuva sommartid is a piece based on z którymi obecnie współtworzy zespół Rajaton. got to know the musicians with whom he cur � Wyraźne inspiracje muzyką ludową widoczne są a Swedish song of the city of Malung. Clear Kaipaava to fińska pieśń ludowa, której tytuł rently works in the Rajaton ensemble. przede wszystkim w zastosowaniu śpiewu kul- inspiration with folk music is mainly reflected by oznacza tęsknotę. Tekst zaczerpnięty został Kaipaava is a Finnish folk song whose title ning – zawołania pasterskiego, którym dawniej the use of the kulning song – a shepherd’s call, ze skompletowanego przez Eliasa Lönnrotai zbioru means longing. The text was drawn from the col� przywoływano zwierzęta z pola. Kulning, w formie which used to be applied to call the animals wierszy ludowych Kanteletar. Słowa w języku lection of folk poems titled Kanteletar, completed swobodnej improwizacji, pojawia się na początku from the field. Kulning appears at the beginning fińskim opowiadają o smutku dziewczyny cze� by Elias Lönnrotai. The lyrics sung in Finnish kompozycji, spójnie łącząc się z dźwiękami of the composition in a form of free improvisation, kającej na swojego ukochanego. Narastający żal tell the story of sorrow of a girl waiting for her

4 5 i tęsknotę oddaje stopniowe dodawanie głosów, beloved. The growing grief and longing is reflected miłosnym. Four Songs of Love to odzwiercie� by the music. The love theme of the songs is urozmaicanie harmonii i zwiększanie dynamiki. by the gradually joining voices, varied har � dlony przez muzykę dialog między Oblubieńcem rendered by the subtle shape of the melodic line, Autorami aranżacji pieśni Kaipaava na 4-głosowy mony and increasing dynamics. The authors a Oblubienicą. Miłosną tematykę pieśni oddaje short volatile phrases and multi-layered harmony. chór żeński i sopran solo są Essi Wuorela i Jussi of the arrangement of Kaipaava for 4-voice female subtelny kształt linii melodycznej, krótkie ulotne Variable, yet at the same time subdued dynam� Chydenius – członkowie fińskiego zespołu wokal� choir and solo soprano are Essi Wuorela and Jussi frazy i wielowarstwowa harmonia. Zmienna choć ics, precisely developed rhythm and sophisticated nego Rajaton. Chydenius – members of Rajaton, a Finnish vocal stonowana dynamika, precyzyjnie opracowana ryt� way, the voices intermingle contribute to a well- ensemble. mika i finezyjny sposób przenikania głosów two� thought form of an extremely ethereal nature. rzą przemyślaną formę o niezwykle eterycznym SVEN-DAVID SANDSTRÖM – ur. w 1942 w mie� SVEN-DAVID SANDSTRÖM – born in Motala (Swe� charakterze. ście Motala w Szwecji. Studiował historię sztuki, den) in 1942. He studied history of art, musicology muzykologię i kompozycję w Royal College and composition at the Royal College of Music JAN SANDSTRÖM – ur. w 1954 w miejscowości JAN SANDSTRÖM – born in Vilhelmina in Lap � of Music w Sztokholmie. Przez 10 lat wykładał in Stockholm. For ten years he also lectured at Vilhelmina w Laponii. Studiował teorię muzyki land in 1954. He studied theory of music również na prestiżowym Uniwersytecie Blo � the prestigious Bloomington University in Indi � i kompozycję w Sztokholmie, a następnie w Piteå and composition in Stockholm and then in Piteå omington w Indianie (USA). Obecnie jest jednym ana (USA). At present he is one of the most u szczytu Zatoki Botnickiej. Tam również rozpoczął at the top of the Bothnian Bay. This is where z najbardziej cenionych szwedzkich kompozytorów respected Swedish composers of the 20th cen� swoją pracę pedagogiczną. Obecnie Sandström he began his teaching activity. Currently Sand � XX wieku. Jego twórczość obejmuje zarówno tury. His works include masses, ballets, operas jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych na sce� ström is one of the most recognised Swedish msze, balety, opery i oratoria, jak i muzykę orkie� and oratorios, as well as orchestral, chamber, nie międzynarodowej szwedzkich kompozytorów, composers in the international community, while strową, kameralną, chóralną i filmową. Nowa� choral and film music. The innovative musical a jego utwory należą do najczęściej wykonywa� his pieces belong to the most frequently performed torski język muzyczny kompozytora jest efektem language of the composer is a result of a creative nych. Zasłynął przede wszystkim dzięki kompozycji ones. It was the composition Motorbike Odyssey kreatywnego połączenia inspiracji muzyką baroku, combination of Baroque music inspirations, ele� Koncert motocyklowy na puzon i orkiestrę, którego for trombone and orchestra, premiered in 1989, elementów muzyki modernistycznej, minimali� ments of modernist, minimal, pop music and jazz. premiera odbyła się w 1989 roku. Twórczość Sand� that won him fame. Sandström’s works include stycznej, popularnej oraz jazzu. Działalność kompo� The composer’s activity has undergone numer� ströma obejmuje zarówno muzykę instrumentalną, both instrumental and choral music, as well as zytora przechodziła liczne metamorfozy, w zależ� ous metamorphoses depending on his musical chóralną, jak i sceniczną oraz teatralną. W jego stage and theatre. In his compositions one can ności od jego muzycznych zainteresowań. Od roku interests. Since 2000, Sandström has focused kompozycjach zauważalne są cechy różnych nur� distinguish features of various styles and sources 2000 Sandström skupił się w swojej twórczości his compositional activity on sacral choral music. tów i źródeł inspiracji: od minimalizmu i filozofii of inspiration: from minimalism and eastern philos� na sakralnej muzyce chóralnej. One of such pieces is the composition Four wschodniej, przez elementy ludowości i tradycyj� ophy, through folk elements and ��traditionally ��under� Jednym z utworów o charakterze religijnym Songs of Love for 6-voice mixed choir a cap- nie rozumianą religijność aż po wpływy serializmu. stood religiosity, to the influences of serialism. jest kompozycja Four Songs of Love (Cztery pieśni pella. The lyrics of the piece stem from Song W kompozycji Biegga luohte Sandström nawią� In Biegga luohte Sandström refers to the o miłości) przeznaczona na 6-głosowy chór mie� of Songs, one of the books of the Old Testament. zuje do muzyki Laponii, wykorzystując joik – tra� music of Lapland by using joik – traditional song szany a cappella. Tekst utworu pochodzi z Pieśni The song owns its unique nature to the fact that dycyjny śpiewu ludu Sami. Joik jest prawie tak of the Sami people. Joik is almost as old as the nad pieśniami, jednej z ksiąg Starego Testamentu. it does not include any literal mentions about samo stary, jak kultura Samów, a większość pie� Sami culture and the majority of songs from this Jej wyjątkowość polega na tym, że nie posiada God and religion and when interpreted literally, śni z tego kręgu kulturowego była improwizowana cultural circle was improvised and passed by żadnych dosłownych wzmianek o Bogu i reli� it is a love poem. Four Songs of Love is a dia� i przekazywana z ust do ust kolejnym pokoleniom. word of mouth to the next generations. The com� gii, a odczytywana dosłownie jest poematem logue between Bride and Bridegroom reflected Bezpośrednią inspiracją dla kompozytora był śpiew poser was directly influenced by joik performed

6 7 joik wykonany przez Johana Märaka. Według tra� by Johan Märak. According to the tradition, joik nakładanie się fragmentów linii melodycznych phenomenon is a specific overlap of fragments dycji joik miał moc przekazywania emocji i uczuć, had the power to transfer emotions and feelings, wykonywanych w różnym pulsie i metrum przez of melodic lines performed in different pulse nierzadko boskich. Utwór Biegga luohte opowiada often divine. Biegga luohte tells about the strength wykonawców podzielonych na kilka małych grup. and metre by the performers split into several o sile przyrody i mocy wiatru, wyraża także prośbę of nature and the power of wind, it also expresses Dynamiczny nastrój Nukapianguaq waha się od small groups. The dynamic mood of Nukapianguaq o błogosławieństwo dla mieszkańców Laponii. a plea for blessing for the Lapps. One can hear fragmentów pełnych grozy, poprzez elementy oscillates between full of terror fragments, humor� Słychać w nim dźwięki ceremonialnego bębna, here the sounds of a ceremonial drum, shepherds’ humorystyczne aż do szaleństwa odzwiercie � ous elements and madness reflecting the wild wołania pasterzy, a nawet głos pardwy – ptaka, calls, even the voice of ptarmigan – a bird which dlającego dziki, wojenny śpiew wieńczący całą war song crowning the entire composition. który jest symbolem przekazywanej wiadomości, symbolises the transmitted message and, at kompozycję. a jednocześnie nordyckim symbolem pokoju. the same time, is the Nordic symbol of peace. HENRIK ØDEGAARD – ur. w 1955 w Oslo. Studio� HENRIK ØDEGAARD – born in Oslo in 1955. STEPHEN HATFIELD – ur. w 1956, kanadyjski kom� STEPHEN HATFIELD – born in 1956, Canadian com� wał grę na puzonie basowym, muzykę kościelną He studied bass trombone, church music pozytor, dyrygent, instrumentalista i wykładowca, poser, conductor, instrumentalist and lecturer i kompozycję w Norweskiej Akademii Muzycznej and composition at the Norwegian Music specjalizujący się w muzyce chóralnej. Komponuje specialising in the choral music. He composes w Oslo i Konserwatorium Muzycznym w Utrech� Academy in Oslo and Conservatory of Music utwory na różne składy wokalne, prowadzi zespoły pieces for various vocal ensembles, he con � cie. W Narodowym Konserwatorium w Paryżu in Utrecht. He attended the Gregorian chant class i chóry. Często występuje jako dyrygent gościnny ducts ensembles and choirs, often performs as uczęszczał do klasy śpiewu gregoriańskiego. Od at the National Conservatory in Paris. For many i lider warsztatów prowadzonych na całym świe� guest conductor and workshop leader around wielu lat działa jako pedagog, dyrygent chóralny, years he has been active as teacher, choral con� cie. Otrzymał wiele nagród za swoją twórczość the world. Hatfield has received numerous awards organista i kompozytor. Cechami charaktery� ductor, organist and composer. His works are w dziedzinie muzyki i edukacji. Jego chóry zdo� for his work in the field of music and education. stycznymi jego twórczości są elementy chorału characterised by the elements of Gregorian chant bywały najwyższe nagrody na krajowych festiwa� His choirs have won top awards at national fes � gregoriańskiego oraz inspiracje norweską muzyką and inspiration with the Norwegian folk music, lach i konkursach. Charakterystyczną cechą wielu tivals and competitions. A characteristic feature ludową, co ściśle wiąże się z zastosowaniem skal which is closely related to the use of the scales jego kompozycji jest obecność elementów world of many of his compositions is the presence systemu nierównomiernie temperowanego oraz of the unequal temperament and the presence music, niezwykła spójność tekstu z muzyką oraz of world music elements, extraordinary coherence obecnością mikrotonów. Bezpośrednim nawiąza� of microtones. The use of a Norwegian string prostota i oryginalność języka muzycznego. between lyrics and music, as well as simplicity niem do kultury ludowej stało się również wyko� instrument (hardanger fiddle), whose construc� Nukapianguaq to utwór przeznaczony na chór and originality of the musical language. rzystanie norweskiego instrumentu smyczkowego tion slightly resembles the one of the violin, also mieszany i solistów, pierwotnie skomponowany Nukapianguaq is a piece for mixed choir (hardanger fiddle), nieco zbliżonego budową do became a direct reference to the folk culture. dla chóru Amabile Youth Singers of London and soloists, originally composed for the Amabile skrzypiec. Ødegaard został doceniony jako kom� Ødegaard has been honoured as a composer by w Ontario. Posiada złożoną, wielofragmentową Youth Singers of London choir in Ontario. It has pozytor, otrzymując wiele nagród na prestiżowych receiving many prizes at prestigious competitions konstrukcję, utrzymaną w stylistyce śpiewu cha� a complex, multi-fragment construction main� konkursach, a jego muzyka była wielokrotnie and his music has been performed on a number rakterystycznego dla Inuitów. Wśród elementów tained in the style of singing characteristic for Inu� wykonywana we wszystkich krajach skandynaw� of occasions in all Scandinavian countries, a great nawiązujących do muzyki ludów Północy znalazły its. Among the elements referring to the music skich, w wielu krajach Europy, w Rosji, Republice number of European countries, Russia, South się m.in. ustawienie chóru, polirytmia, nieskompli� of the Northern people there are, e.g., the choir’s Południowej Afryki, Japonii, Kanadzie i USA. Africa, Japan, Canada and the USA. kowana harmonia oraz liczne efekty wokalne, osią� arrangement, polyrhythm, simple harmony Krist stod op af Døde jest jedną z wielu kom� Krist stod op af Døde is one of numerous reli� gane przez chórzystów poprzez manipulowanie and numerous vocal effects achieved by choris� pozycji religijnych, które stanowią trzon dorobku gious compositions which constitute the back� oddechem. Ciekawym zjawiskiem jest specyficzne ters by manipulating the breath. An interesting kompozytorskiego Ødegaarda. Ze względu bone of Ødegaard’s compositional output. Due

8 9 na charakter i tematykę mówiącą o zmartwych� to the character and topic concerning the resur� Trolldans to aranżacja tradycyjnej melodii Trolldans is an arrangement of a traditional wstaniu Chrystusa, kompozycja utrzymana jest rection of Christ, the composition is maintained norweskiej na 5-głosowy chór mieszany. Główny Norwegian melody for 5-voice mixed choir. w nastroju kontemplacji i medytacji. Rozpoczyna in the mood of contemplation and meditation. motyw melodyczny „tańca trolli” wprowa � The main “dance of trolls” melodic motif, intro � się szeptem w głosach żeńskich i długim dźwię� It begins with whispering female voices and a long dzony przez tenor zachował oryginalne zmienne duced by the tenor, preserved the original variable kiem tworzącym podstawę harmoniczną i tło dla sound being the harmonic basis and background metrum powtarzane konsekwentnie w kolejnych metre repeated consistently in subsequent voices. solowego śpiewu tenora. W całej kompozycji for the tenor’s solo. In the entire composi � głosach. Inspiracje muzyką ludową akcentuje Kruse emphasises the inspiration with folk music obowiązują znaki chromatyczne sygnalizujące tion the accidentals indicating the presence Kruse pustymi kwintami rozpoczynającymi utwór by the empty fifths opening the piece, repeated obecność ćwierćtonów w liniach melodycznych of quarter tones in the melodic line of all voices i powtarzanymi wielokrotnie w czasie jego trwa� on a number of occasions over the composition. wszystkich głosów. Mimo że kompozytor ujął are binding. Although the composer included nia. Radosny charakter kompozycji podkreśla The joyful character of the work is underlined w partyturze symboliczny zapis czasu trwania a symbolic record of the sound length time punktowana rytmika i czysta harmonia. Nieustan� by the dotted rhythm and pure harmony. Con � dźwięków, rytmika jest swobodna i podporządko� in the score, the rhythm is free and subject nie powtarzane synkopy w najniższych głosach stantly repeated syncopations in the lowest wana słowom w języku norweskim. Brak metrum to the words in Norwegian. Lack of the time męskich utrzymują puls wieczornego tańca trolli. masculine voices maintain the pulse of the trolls’ i ściśle rozpisanych taktów umożliwia niezwykle signature and strictly written bars allows for an evening dance. emocjonalny przekaz kompozycji, której dra � extremely emotional message of the composi� maturgia podkreślana jest przez dynamikę oraz tion whose drama is underlined by the dynamics JAAKKO MÄNTYJÄRVI – ur. w 1963 w Turku, fiński JAAKKO MÄNTYJÄRVI – born in Turku in 1963, zespolenie elementów muzyki ludowej i śpiewu and combination of the elements of folk music kompozytor, muzykolog i tłumacz. Sam Mäntyjärvi Finnish composer, musicologist and translator. gregoriańskiego. and Gregorian chant. określa siebie jako eklektycznego tradycjonalistę: Mäntyjärvi describes himself as an eclectic tra� eklektyzm jego twórczości przejawia się w wyko� ditionalist: eclecticism of his works is revealed BJØRN KRUSE – ur. w 1946 w Londynie, studiował BJØRN KRUSE – born in London in 1946, studied rzystywaniu cech wielu stylów muzycznych, a tra� in the use of features of numerous musical styles, w USA i Norwegii. Malarz i kompozytor, profesor in the USA and Norway. Painter and composer, dycyjny język muzyczny oszczędnie nawiązuje do while the traditional musical language modestly w Norweskiej Akademii Muzycznej w Oslo. Oprócz professor at the Norwegian Music Academy zdobyczy muzyki współczesnej. Współpracował refers to the achievements of the contemporary kompozycji wykładał tam również teorię jazzu in Oslo. Apart from composition, he has also z wieloma fińskimi chórami jako chórzysta, kom� music. He has cooperated with many Finnish i przedmiot o estetyce interdyscyplinarnej dla been a lecturer of the theory of jazz and a subject pozytor i dyrygent. Znaczna większość kompo� choirs as chorister, composer and conductor. studentów wszystkich dziedzin sztuki. Jest auto� concerning interdisciplinary aesthetics for the stu� zycji Mäntyjärvi’ego przeznaczona jest na chór The vast majority of Mäntyjärvi’s compositions rem dwóch książek o teorii jazzu i jednej o kom� dents of all fields of art. He is author of two books mieszany, a wiele z nich wykonywanych jest is for mixed choir; moreover, many of them are pozycji i teatrze. Posiada bogate doświadczenie on the theory of jazz and one on composition także poza Europą, m.in. w Japonii, Singapurze, also performed outside of Europe, e.g., in Japan, jako muzyk jazzowy (klarnecista i saksofonista), and theatre. He is a very experienced jazz musi� Republice Południowej Afryki i USA. Doświadcze� Singapore, South Africa and the USA. His expe� producent muzyczny i aranżer. Jako kompozytor cian (clarinettist and saxophonist), music producer nie wykonawcze i bogata praktyka kompozytorska rience as performer and rich compositional prac� ma na swoim koncie ponad 150 utworów kame� and arranger. As a composer, he has created zaowocowały licznymi nagrodami i wyróżnieniami tice resulted in numerous awards and distinctions ralnych i chóralnych oraz orkiestrowych i scenicz� over 150 chamber and choral pieces, as well as za twórczość wokalną. for his vocal works. nych, które wystawiane są zarówno w Norwegii, orchestral and stage ones, which are performed Tytułem utworu El Hambo Mäntyjärvi nawią� Mäntyjärvi refers with the title of the piece jak i poza jej granicami. Za swoją twórczość był both in Norway and abroad. His works have won zał do hambo – szwedzkiego tańca ludowego El Hambo to hambo – Swedish folk dance 3 3 wielokrotnie nagradzany na konkursach o randze numerous awards at competitions of international o metrum 4. Hambo, o powiększonym i nieregu� in the 4 time signature. Hambo with the extended 5 5 międzynarodowej. importance. larnym metrum 4, jest swoistym hołdem dla tych and irregular 4 time signature is a sui generis

10 11 muzyków ludowych, których entuzjazm niekiedy tribute to those folk musicians whose enthusiasm prostego i przejrzystego stylu o nieskomplikowanej and transparent style of uncomplicated harmony przewyższa poczucie rytmu. Natomiast konse� sometimes exceeds the sense of rhythm. In turn, harmonii i jasno zdefiniowanej rytmice. Cechą cha� and clearly defined rhythm. The presence of Scan� kwentny, coraz szybszy i niemal desperacki rytm the consistent, each time faster, and almost des� rakterystyczną jego utworów była obecność ele� dinavian folk music elements was a characteristic punktowany powinien być rozumiany jako próba perate dotted rhythm should be understood as mentów skandynawskiej muzyki ludowej. Oprócz feature of his pieces. Except for compositional utrzymania metrycznej konstrukcji utworu. Sam an attempt to maintain the metric construction studiów kompozytorskich w Konserwatorium studies at the Conservatory in Stockholm, Erland tytuł utworu El Hambo stanowi żart słowny. of the piece. The very title of the piece, El Hambo, w Sztokholmie, Erland von Koch zrealizował też von Koch also completed master courses in cho� Wbrew pozorom nie ma on nic wspólnego z Hisz� is a play on words. Contrary to what one might kursy mistrzowskie dyrygentury chóralnej oraz gry ral conducting and organ teaching. He continued panią, po szwedzku oznacza „elektryczne” hambo, expect, it has nothing to do with Spain. In Swed� na organach. Naukę kontynuował w Niemczech his education in Germany and France. During a jego muzyczne inspiracje odnaleźć można w nor� ish it means “electrical” hambo and its musi� i we Francji. Przez 40 lat swojej działalności arty� his 40-year-long artistic activity he composed weskiej muzyce ludowej. Jako wynik swobodnego cal inspiration can be found in the Norwegian stycznej skomponował muzykę do wielu filmów music to numerous films (e.g., to films by Ingmar tłumaczenia z języka walijskiego „y llam bodd” folk music. As a result of the literal translation (m.in. do filmów Ingmara Bergmana), symfonie Bergman), symphonies (the Symphony No. 5 Lap- to inaczej „skok z radości” (the jump of joy), co from Welsh, “y llam bodd” can be translated as (Symfonia nr 5 Lapponica dedykowana jest ludowi ponica is dedicated to the Sami people), ballets, najtrafniej oddaje charakter kompozycji. “the jump of joy,” which most accurately reflects Sami), balety, tańce skandynawskie, operę dla Scandinavian dances, opera for children and cho� Pseudo-Yoik to utwór-parodia. Wbrew tytułowi the composition’s character. dzieci oraz kompozycje chóralne. Za swoją twór� ral compositions. He received numerous awards nie ma nic wspólnego z tradycyjnym śpiewem Pseudo-Yoik is a piece-parody. Contrary to the czość otrzymał wiele nagród i wyróżnień na szcze� and distinctions at national and international level lapońskim ani z pieśniami ludu Sami. Kompozy� title, it is not connected in any way to the tradi� blu krajowym i międzynarodowym. for his works. cja ta stanowi muzyczny obraz stereotypu, w jaki tional Laap singing or to the songs of the Sami I-i-o-hi-ho to opracowanie szwedzkiej pieśni I-i-o-hi-ho is an arrangement of a Swedish Finowie postrzegają Laponię oraz jej mieszkańców. people. The composition constitutes a musical z okolic Äppelbo na sopran solo i chór mieszany. song from the surroundings of Äppelbo for solo Tekst w Pseudo-Yoik nie niesie ze sobą żadnej tre� image of the stereotype Finnish perception of Lap� Kompozycja ta zachowuje najważniejsze cechy soprano and mixed choir. The composition pre � ści i istnieje wyłącznie dlatego, aby nadać kom� land and its inhabitants. The lyrics of Pseudo-Yoik stylu von Kocha – śpiewność linii melodycznej, serves the most important features of von Koch’s pozycji pewną formę. Zgodnie ze wskazówkami do not confer any meaning and they are there only ściśle określony rytm oraz wyrazisty akcent kul� style – lyrical melodic line, precisely determined kompozytora wymawiany jest na wzór języka to provide the composition with a kind of form. tury ludowej. Tekst utrzymany jest w lokalnym rhythm and distinctive accent of folk culture. fińskiego. Brzmienie Pseudo-Yoik jest surowe, According to the indications of the composer, they dialekcie języka szwedzkiego i zastosowany został The lyrics are maintained in a local Swedish dia� szorstkie i nosowe, a krtaniowe chrząknięcia are pronounced in line with the rules of the Finn� głównie w linii melodycznej głosu solowego, dla lect and they were used mainly in the melodic na dźwiękach o nieokreślonej wysokości niosą ish language. The sound of Pseudo-Yoik is raw, którego chór tworzy jedynie tło. Mimo silnego line of the soprano voice, for which the choir ze sobą potężny ładunek energii. Nagromadze � harsh and nasal, while the laryngeal cough on kontrastu pomiędzy melodią a drugoplanowym constitutes only a background. Despite the strong nie osobliwych i zaskakujących cech kojarzonych the sounds at an undetermined pitch bring a pow� brzmieniem harmonii, kompozytor stworzył nastrój contrast between the melody and the secondary z muzyką etniczną prowadzi w ostateczności do erful energy load. The accumulation of particular mistycznej kontemplacji. sound of the harmony, the composer created an skrajnej parodii śpiewu joik. and surprising features related to the ethnic music atmosphere of mystical contemplation. eventually leads to an extreme parody of joik.

ERLAND VON KOCH – ur. w 1910, zm. w 2009, kom� ERLAND VON KOCH – born in 1910, died in 2009, pozytor szwedzki, dyrygent chóralny i wykładowca. Swedish composer, choral conductor and lecturer. W swojej twórczości dążył do wypracowania In his work he strived for developing a simple

12 13 na Ogólnopolskich Warsztatach Współczesnych Festiwal Muzyki Współczesnej „Nowe Fale” (2015, Technik Wokalnych „Głos w akcji”, gdzie wraz 2016, 2017) oraz Gdańska Wiosna Chóralna (2016, ze znakomitym zespołem Neue Vocalsolisten ze 2017). W ciągu jedenastu lat działalności zespół Stuttgartu dokonał premierowego wykonania kom� wielokrotnie występował w Polsce, odbył tournées pozycji Karola Nepelskiego. W roku 2016 zespół koncertowe do Włoch (2010) i Niemiec (2013) po raz kolejny aktywnie uczestniczył w II Polsko� oraz zorganizował koncerty w ramach wymiany -Amerykańskich Warsztatach Muzyki Współczesnej artystycznej z chórami ze Szwecji, Niemiec i Czech. w Akademii Muzycznej w Gdańsku, prowadzonych Działalność chóru została wielokrotnie doce� przez prof. R. Paula Crabba z USA. niona przez jury konkursów krajowych i międzyna� W ramach współpracy chóru z Teatrem Drama� rodowych, wśród których wymienić można m.in.: tycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku 12. Międzynarodowy Festiwal Chóralny Mundus powstał spektakl „Antyhona” w reżyserii Agnieszki Cantat (2016), 9. Międzynarodowy Festiwal Slova- Korytkowskiej-Mazur, z muzyką skomponowaną kia Cantat w Bratysławie (2016), 46. Ogólnopolski przez Michała Jacaszka. Premiera „Antyhony” Festiwal Legnica Cantat (2015), 13. Międzyna� miała miejsce na Festiwalu Inny Wymiar – Wschód rodowy Festiwal Muzyki Chóralnej w Barczewie Kultury w roku 2013. Spektakl został ponownie (2014), 10. Kaszubski Festiwal Muzyki Chóralnej wystawiony na 34. Warszawskich Spotkaniach i Regionalnej w Żukowie (2014), 2. Gdański Mię� Teatralnych w Teatrze Dramatycznym w Warsza� dzynarodowy Festiwal Chóralny (2013), 21. Mię� wie (2014) oraz podczas Tygodnia z Teatrem Dra� dzynarodowy Festiwal Muzyki Religijnej w Rumi matycznym w Teatrze Szekspirowskim w Gdańsku (2009) oraz 3. Międzynarodowy Festiwal Chóralny © Dawid Linkowski (2016). Mundus Cantat w Sopocie (2007). W 2016 roku Chór Kameralny 441 Hz nawiązał Chór Kameralny 441 Hz nagrał dotychczas Chór Kameralny 441 Hz powstał w 2006 roku, otwiera się na eksperymenty z różnorodnymi tech� współpracę z niemieckim kompozytorem Svenem dwie płyty z muzyką chóralną: Serioso-Giocoso a jedną z najważniejszych idei jego działalności nikami wokalnymi, wraca do natury głosu i oddala Helbigiem, który w swojej twórczości z powodze� (2011), gdzie zaprezentowane zostały współcze� jest wykonywanie i promowanie współczesnej się od tradycyjnego śpiewu bel canto. Nieustanne niem łączy świat klasycznej kompozycji z ekspery� sne kompozycje a cappella wykonane w ramach muzyki chóralnej. Od początku istnienia zespół pra� poszukiwania pozamuzycznych inspiracji zaowo� mentem i muzyką rozrywkową. Wynikiem wspól� części artystycznej przewodu doktorskiego Anny cuje pod dyrekcją Anny Wilczewskiej. Na co dzień cowały wieloma interdyscyplinarnymi projektami nego projektu artystycznego było dwukrotne wyko� Wilczewskiej, oraz Modern Choral Masterpieces chór prowadzi aktywną działalność koncertową, artystycznymi, w których kultura ludowa czy teatr nanie utworu „I Eat the Sun and Drink the Rain” (2014) z utworami chóralnymi XX i XXI wieku prezentując przede wszystkim repertuar muzyki łączą się w spójną całość z muzyką. na chór i elektronikę realizowaną na żywo przez charakteryzującymi się nowatorskim językiem najnowszej. Realizując premierowe wykonania W roku 2013 Chór Kameralny 441 Hz dwukrot� autora kompozycji (2016, 2017). muzycznym. Zapowiedzią płyty Song of the North kompozycji współczesnych, Chór Kameralny 441 nie był zespołem warsztatowym: podczas I Ogól� Chór Kameralny 441 Hz był gościem wielu był koncert specjalny w ramach V Międzynarodo� Hz często przekracza granice estetyczne, do któ� nopolskich Warsztatów Współczesnej Muzyki Chó� wydarzeń muzycznych, które odgrywają znaczącą wego Konkursu i Festiwalu Chóralnego im. Mikołaja rych przyzwyczajeni są słuchacze muzyki wokal� ralnej w Akademii Muzycznej w Gdańsku prowa� rolę na mapie kulturalnej Gdańska. Wśród nich Kopernika Per Musicam ad Astra w Toruniu (2017) nej. Wychodząc poza muzyczną strefę komfortu, dzonych przez prof. Barta Bouckaerta z Belgii oraz znalazły się m.in. Festiwal „Narracje 6” (2014), zatytułowany Dźwięki Północy.

14 15 441 Hz Chamber Choir was founded in 2006 the play titled Antyhona directed by Agnieszka the 9th Slovakia Cantat International Festival Giocoso (2011), where contemporary compositions and one of the most important idea of its cam � Korytkowska-Mazur was created, with music in Bratislava (2016), the 46th Legnica Cantat Polish a cappella performed in the artistic part of Anna paign is performing and promoting contemporary composed by Michał Jacaszek. The premiere Festival (2015), the 13th International Choral Music Wilczewska’s PhD programme were presented, choral music. Since the beginning of its activity of Antyhona took place at the Another Dimension Festival in Barczewo (2014), the 10th Kaszuby Cho� and Modern Choral Masterpieces (2014) with the ensemble has worked under the baton of Anna Festival – The Rise of the Eastern Culture in 2013. ral and Regional Music Festival in Żukowo (2014), choral pieces of the 20th and 21st centuries cha�� Wilczewska. On the daily basis the choir performs The play was re-staged under the 34th Warsaw the 2nd International Gdańsk Choral Festival (2013), racterised by innovative musical language. The CD in concerts mainly the repertoire of the contem� Theatre Meetings (2014) at the Drama Theatre the 21st International Religious Music Festival Song of the North was previewed during a special porary music. While performing premieres of con� in Warsaw and during the Week with Drama The� in Rumia (2009) and the 3rd Mundus Cantat Interna� concert under the 5th International Nicolaus Coper� temporary compositions, the 441 Hz Chamber Choir atre at the Gdańsk Shakespeare Theatre (2016). tional Festival in Sopot (2007). nicus Choral Competition and Festival Per Musicam often exceeds the aesthetic boundaries to which In 2016 the 441 Hz Chamber Choir started Until now the 441 Hz Chamber Choir has ad Astra in Toruń (2017) titled Sounds of the North. the audience of the vocal music is accustomed. a cooperation with German composer Sven recorded two CDs with choral music: Serioso- By stepping out of the musical comfort zone, Helbig, who successfully combines in his works it opens to experiments with various vocal tech� the world of classical composition with experi � niques, return to the nature of the voice and moves ments and rock music. A result of a common artis� away from the traditional bel canto singing. tic project was performing twice the piece I Eat Chór Kameralny 441 Hz | 441 Hz Chamber Choir The continuous quest for extra-musical inspiration the Sun and Drink the Rain for choir and electronics resulted in a number of interdisciplinary artistic ��pro� performed life by the composition’s author (2016 jects in which the folk culture or theatre combine and 2017). Soprany | Sopranos Alty | Altos Tenory | Tenors Basy | Basses in a cohesive whole with music. The 441 Hz Chamber Choir was a guest In 2013 the 441 Hz Chamber Choir was a work� of numerous musical events which play a sig� Anna Brakoniecka Karolina Grygo Filip Cieszyński Jan Dzierżanowski shop ensemble twice: at the 1st Polish Workshop nificant role in the cultural map of Gdańsk. Among Agnieszka Długołęcka Agnieszka Kowalska-Potrykus Piotr Grygo Łukasz Górczyński of the Contemporary Choral Music at the Academy them there are, e.g., the “Narratives 6” Festival Alicja Giętkowska-Liguz Martyna Olszewska Daniel Kondrasiuk* Mateusz Kempa of Music in Gdańsk led by Prof. Bart Bouckaert (2014), the “New Waves” Contemporary Music Anna Gumenna Maja Pałys Bartosz Śpiewak Jakub Milszewski from Belgium and at the “Voice in Action” Polish Festival (2015, 2016, 2017) and the Gdańsk Choral Sylwia Holeksa-Wilkowska Patrycja Pośpiech Krzysztof Świercz Paweł Nodzak Workshop of Contemporary Vocal Techniques, Spring (2016, 2017). For its eleven years of activity, Hanna Mikołajun Sabrina Stachel Kacper Warda Andrzej Zmeczerowski where, together with the exceptional ensemble the ensemble has performed on a number of occa� Joanna Pestka Anna Wadowska Sebastian Wilczewski Neue Vocalsolisten of Stuttgart, it performed sions in Poland, had a concert tour in Italy (2010) Alicja Serowik Anna Wobalis the premiere of Karol Nepelski’s composition. and Germany (2013), as well as organised concerts Maja Zalesińska In 2016 the ensemble once again actively par � in the framework of artistic exchange with choirs Magdalena Zawadzka ticipated in the 2 nd Polish-American Workshop from Sweden, Germany and the Czech Republic. of Contemporary Music at the Academy of Music The choir’s activity has been acknowledged *gościnnie | guest artist 1-6, 8-⓾ in Gdańsk led by Prof. R. Paul Crabb from the USA. by jury of national and international competitions, Under the choir’s cooperation with the Alek� among which one could mention, e.g.: the 12 th sander Węgierka Drama Theatre in Białystok, Mundus Cantat International Choral Festival (2016),

16 17 Anna WILCZEWSKA. Dyrygentka młodego pokolenia Wraz z zespołami, które prowadziła, zdobyła Anna WILCZEWSKA. Conductor of young generation wyróżniająca się niezwykłą otwartością na wyko� wiele prestiżowych nagród na szczeblu krajowym distinguished by her extreme openness to perform nawstwo muzyki najnowszej. Założycielka Chóru i międzynarodowym, m.in.: dwa Złote Medale contemporary music. Founder of the 441 Hz Cham� Kameralnego 441 Hz działającego od 2006 roku i zwycięstwa w kategoriach: Muzyka współczesna ber Choir active since 2006 in Gdańsk, with which w Gdańsku, z którym zdobyła szereg nagród na kon� oraz Chóry kameralne na 9. Międzynarodowym she has won a number of awards at both national kursach krajowych i międzynarodowych. Festiwalu Slovakia Cantat w Bratysławie (2016), and international competitions. Absolwentka Akademii Muzycznej im. Stani� Grand Prix 12. Międzynarodowego Festiwalu Chó� Graduate of the Stanisław Moniuszko Academy sława Moniuszki w Gdańsku w klasie dyrygentury ralnego Mundus Cantat w Sopocie (2016), Grand of Music in Gdańsk in the conducting class of Prof. prof. dra hab. Waldemara Górskiego. Odbyła studia Prix oraz nagrodę dla najlepszego dyrygenta 13. Waldemar Górski, PhD hab. She studied at the Con� w ramach programu Socrates Erasmus w Con� Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Chóralnej servatoire National Supérieur Musique et Danse servatoire National Superieur Musique et Danse w Barczewie wraz z Chórem Kameralnym 441 Hz in Lyon (France) in the framework of the Socrates w Lyonie we Francji. W 2008 roku została pracow� (2014), Grand Prix Ogólnopolskiego Festiwalu Pieśni Erasmus programme. In 2008 she was employed at nikiem Akademii Muzycznej w Gdańsku, a w roku Pasyjnej w Kielnie z Sopockim Chórem Kameralnym the Academy of Music in Gdańsk and in 2013 she 2013 otrzymała stopień doktora w dziedzinie sztuk Continuo (2011) i Grand Prix na Międzynarodowym received the doctoral degree in the field of musical muzycznych, w dyscyplinie dyrygentura. Również Festiwalu Pieśni Adwentowej i Bożonarodzeniowej arts, specialisation – conducting. Also in 2013 she w roku 2013 rozpoczęła pracę w Ogólnokształcą� w Pradze wraz z Chórem Mieszanym Wydziału IV started working at the Feliks Nowowiejski Secon�� cym Szkole Muzycznej II st. w Gdańsku im. Feliksa Akademii Muzycznej w Gdańsku (2010). dary Music High School in Gdańsk as conductor Nowowiejskiego jako dyrygent Chóru Mieszanego Anna Wilczewska specjalizuje się w wyko� of the Cantilena Mixed Choir. In 2009–2012 she Cantilena. W latach 2009–2012 była dyrygen� nawstwie i badaniach nad repertuarem muzyki was conductor of the Continuo Sopot Chamber Choir tem Sopockiego Chóru Kameralnego Continuo, współczesnej. W praktyce spełnia swoje pasje, and in 2008–2010 of the Lira Parish Choir in Rumia. a w latach 2008–2010 Chóru Parafialnego Lira realizując różnorodne projekty artystyczne, łączące Anna Wilczewska is a double prize-winner w Rumi. muzykę z innymi dziedzinami sztuki. Jej otwartość of National Choral Conductors Competitions Anna Wilczewska została dwukrotną laureatką na współczesne techniki wokalne i eksperymenty in Poznań (2006, 2008) and scholar of the Minister nagród na Ogólnopolskich Konkursach Dyrygentów głosowe oraz talent pedagogiczny i swoboda of Culture and National Heritage (2007, 2008). Her Chóralnych w Poznaniu (2006, 2008) i stypendystką w poruszaniu się wśród partytur XX i XXI wieku entire artistic activity was awarded with the Sopot Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007, stworzyły możliwości do realizacji wielu koncertów Muse for Young Creators (2011) and distinguished 2008). Całokształt jej działalności artystycznej został muzyki chóralnej. Esencją ponadjedenastoletniej with the scholarship of the Marshal of the Pomor� nagrodzony Sopocką Muzą dla Młodych Twórców pracy z Chórem Kameralnym 441 Hz są trzy płyty skie Voivodeship (2014, 2015) and the scholarship (2011) i wyróżniony stypendium Marszałka Woje� zawierające repertuar muzyki najnowszej: Serioso- of the Cultural City of Gdańsk. The Honorary Badge wództwa Pomorskiego (2014, 2015) oraz stypen� -Giocoso, Modern Choral Masterpieces oraz Song “Merit for Polish Culture”, received by Anna ��Wil� dium Kulturalnym Miasta Gdańska. Za podsumowa� of the North. czewska in 2014, may be considered as a summary nie osiągnięć artystycznych uznać można odznakę of artistic achievements. honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, którą She has won numerous prestigious prizes at © Marta Anhalt Anna Wilczewska otrzymała w roku 2014. both national and international levels together

18 19 with the ensembles she has conducted, e.g.: two Anna Wilczewska specialises in performance 1 Bengt Ollén – Trilo Gold Medals and wins in the categories: Contem� and research on the contemporary music reper� porary Music and Chamber Choirs at the 9th Slova- toire. In practice, she realises her passion, while Trilo, trilo Trilo, trilo Trilo, trilo kia Cantat International Festival in Bratislava (2016), implementing various artistic projects combin� Här är han Oto on Here is he Grand Prix of the 12 th Mundus Cantat Interna� ing music with other fields of arts. Her openness Nära land Blisko lądu Near land tional Choral Festival in Sopot (2016), Grand Prix to contemporary vocal techniques and vocal experi� Trilo Trilo Trilo and the award for the best conductor of the 13th ments combined with her teaching talent and ease International Choral Music Festival in Barczewo at moving around the scores of the 20th and 21st together with the 441 Hz Chamber Choir (2014), century have provided opportunities to implement 2 Essi Wuorela & Jussi Chydenius – Kaipaava Grand Prix of the National Passion Song Festival numerous choral music concerts. The essence in Kielno with the Continuo Sopot Chamber Choir of more than eleven-year long work with the 441 Ja ilman kuuta ja aurinkoa Gdy nie świecą księżyc ani słońce, And without the moon or sun to shine, (2011) and Grand Prix at the International Advent Hz Chamber Choir are three discs containing con� tämä maailma pimiä on. świat jest tak ciemny. this world it is so dark. and Christmas Song Festival in Prague together temporary music repertoire: Serioso-Giocoso, Mod- Sula raijaijai, sula rallallei, Przy a fa la la i a fa la la, With a fa la la and a fa la la, with the Mixed Choir of the 4 th Department ern Choral Masterpieces and Song of the North. tämä maailma pimiä on. świat jest tak ciemny. this world it is so dark. of the Academy of Music in Gdańsk (2010). Ja yhden pojan tähden minun A przez pewnego chłopca moje serce And for the sake of one fine boy sydämeni kipiä on. jest strapione i pełne smutku. my heart is troubled and sad. Sula raijaijai, sula rallallei, Przy a fa la la i a fa la la, With a fa la la and a fa la la, minun sydämeni kipiä on. moje serce jest strapione i pełne my heart is troubled and sad. smutku.

Sinä hienoinen kuin heinä, Jesteś delikatny niczym trawa na łące, You are fine like the grass on the meadow, minä matala niinkuin maa. ja jestem pokorna jak ziemia. I am lowly like the earth, Sula raijaijai, sula rallallei, Przy a fa la la i a fa la la, With a fa la la and a fa la la, minä matala niinkuin maa. ja jestem pokorna jak ziemia. I am lowly like the earth.

Oi jos sinä kultani tietäisit, Ach, gdybyś tylko wiedział, Oh, if you knew, my beloved, miten ikävä minulla on! mój kochany, jak za tobą teraz tęsknię! how much I miss you now!

Niin var maanhan sinä rientaisit, Z pewnością pośpieszyłbyś do mnie For sure you would hasten back to me etkä matkalla viipyisi. i nie zwlekałbyś z powrotem. and not tarry on your way. Sula raijaijai, sula rallallei, Przy a fa la la i a fa la la, With a fa la la and a fa la la, etkä matkalla viipyisi. i nie zwlekałbyś z powrotem. and not tarry on your way.

20 21 3 Sven-David Sandström – Four Songs of Love 4 Bengt Ollén – I denna ljuva sommartid

(Songs of Songs 1:2 and 15) (Pieśń nad Pieśniami 1:2 i 15) I denna ljuva sommartid Wkraczamy w lato Into the summertime we go Let him kiss me with kisses of his mouth: Niech mnie ucałuje pocałunkami swych ust: gå ut min själ och gläd dig vid serce się raduje, gdy wszystko with joyful hearts we see life grow for thy love is better than wine. bo miłość twa przedniejsza od wina. Den store Gudens gåvor. rozkwita w całej okazałości. in all its variation. Behold thou art fair my love, O jak piękna jesteś, przyjaciółko moja, Se, hur i prydning jorden står, Jak piękna jest teraz ziemia How beautiful the earth now is behold thou art fair; thou hast doves’ eyes. jak piękna, oczy twe jak gołębice. se, hur för dig och mig hon får w pełnym błogości splendorze in all its splendour full of bliss så underbara håvor. dar Boskiego stworzenia. a gift of God’s creation. (Songs of Songs 2:17) (Pieśń nad Pieśniami 2:17) Until the day break, and the shadows flee away, Nim wiatr wieczorny powieje i znikną cienie, wróć, Av rika löv är grenen full, Zobacz, jak niesamowita jest przyroda: Look how the nature now is blessed: turn my beloved, and be thou like a roe or a young hart bądź podobny, mój miły, do gazeli, do młodego jelenia och jorden täckt sin svarta mull drzewa mają liście, ziemię odziałem the trees have leaves, the soil I dres� upon the mountains of Bethor. na górach Beter. med sköna gröna kläder. w zielone pastwiska. sed with clothes of greening pastures. And the shadows flee away like a roe or a young hart i znikną cienie niczym gazela czy młody jeleń na górach… De fagra blommors myckenhet Nasze serca pełne są wdzięczności, Our hearts are filled with gratitude upon the mountains… shadows… flee… cienie… znikną… med större prakt och härlighet gdy widzą pola pełne kwiatów, when seeing flowers multitude, än Salomos dig gläder. których nie da się policzyć. beyond what we may measure. (Songs of Songs 4:16) (Pieśń nad Pieśniami 4:16) Awake, O north wind; and come thou south; Powstań, wietrze północny, nadleć, wietrze z południa, Blow upon my garden wiej poprzez ogród mój, 5 Jan Sandström – Biegga luohte that the spices thereof may flow out. niech popłyną jego wonności. Let my beloved come into his garden, Niech wejdzie miły mój do swego ogrodu Na de jo biegga båsåðij Teraz dmie wiatr Now the wind blows and eat his pleasant fruits. i spożywa jego najlepsze owoce. lo, lo, lo, lo… lo, lo, lo, lo… lo, lo, lo, lo… Basse Vuoj ha buktta rij Nadchodzi z Duchem Świętym Coming with the Holy Spirit (Songs of Songs 8:3) (Pieśń nad Pieśniami 8:3) Ibmilis dervoðajt Boskie pozdrowienie A greeting from God His left hand shall be under my head, Lewa jego ręka pod głową moją, Ålmojta sáme ednamij dla mieszkańców naszej Laponii, to the people in our Lappland, and his right hand shall embrace me. a prawica jego obejmuje mnie. Buorre sivnnjaðusájt z Jego błogosławieństwem with His blessing

(Tłumaczenie na podstawie Biblii Tysiąclecia)

22 23 6 Stephen Hatfield – Nukapianguaq 8 Bjørn Kruse – Trolldans

Warstwa słowna traktowana asemantycznie. Asemantically considered verbal layer. Det leikar så mangt ei sumarnatt, W letnie noce In the nights of summer, i dvergeskog, i dvergeskog, elfy i nimfy leśne tańczą elves and wood nymphs dance alvedans og huldrelått. i śpiewają w zaczarowanym lesie. and sing in the bewitched wood. 7 Henrik Ødegaard – Krist stod op af Døde Å hei deg og hildrande du. – Pojedziesz ze mną – Will you ride with me Lettleg eg trøa med dansen i kveld do Blåfjellet, Gro? to Blåfjellet, Gro? Krist stod op af Døde Chrystus wstał z martwych Christ has risen from the dead under fjelli. – Nie, Per, tylko wtedy, – No, Per, not unless og frelste os af Møde i wybawił nas z nędzy. and delivered us from misery. Lettleg eg trøa med dansen i kveld gdy moje serce będzie pękać! my heart is bursting! Thi vil vi alle være glad Dlatego radujmy się wszyscy So let us all rejoice under himmel tjeld. – Nie obchodzi mnie to, w domu – I don’t care, three women Og love Gud i allen stad: i chwalmy Boga w każdym miejscu: and praise God everywhere: – Å høyrer du Gro kva eg seier deg czekają na mnie trzy kobiety! are waiting for me at home! Kyrie eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison. vil du til Blufjellet rida med meg? – Å høyrer du Per kvi talar du så? (Translation by Ida W. Heiber) Var han ei opstanden Gdyby nie zmartwychwstał, If He had not risen Fyrr skal det springa mitt hjarteblod. all Verden var forgangen wszystek świat by przeminął. the whole world would be forlorn. – Eg syrgjer no ikkje så såre for det. Men efter han opstanden er Lecz po tym jak On zmartwychwstał, But since He has risen Heime ventar meg kjerringar tri. Så love vi vor Herre kjær: chwalmy naszego drogiego Pana: Let us praise our Dear Lord: Kyrie eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison. 9 Jaakko Mäntyjärvi – El Hambo Gud vi give Æren, Oddajmy Bogu chwałę, Glory be to God, og synge høit for Herren śpiewajmy głośno dla Pana: let us sing loudly to the Lord: Warstwa słowna traktowana asemantycznie. Asemantically considered verbal layer. Halleluja med Livsens lyst Alleluja z radością życia, Halleluiah with life’s delight han er vor Hjertens trøst. On jest nam pociechą serca. He is the solace of our heart. Kyrie eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison. ⓾ Jaakko Mäntyjärvi – Pseudo-Yoik

Thi vil vi alle være glad Dlatego bądźmy wszyscy radośni So let us all rejoice Warstwa słowna traktowana asemantycznie. Asemantically considered verbal layer. Og love Gud i allen stad: i chwalmy Boga w każdym miejscu: and praise God everywhere: Kyrie eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison.

24 25 ⓫ Erland von Koch – I-i-o-hi-ho (Locklåt från Äppelbo | Pieśń pasterska z Äppelbo | Shepherd’s Song of Äppelbo)

I – i – o – hi – ho. I – i – u – hi – hu. I – i – u – hi – hu. Chór Kameralny 441 Hz wraz z dyrygentką składają serdeczne podziękowania Konã vårã då. Kôm at kôm. Hej krówki nasze. Chodźcie tu, chodźcie. Hey, our little cows. Come here, come. kustoszowi Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Gdańsku, Stackare barne minã då. Hej chodźcie biedne dziatki me. Hey, our poor little children, come. księdzu proboszczowi Józefowi Domoradzkiemu za udostępnienie świątyni na nagrania. Kôm at kôm. I – i – o – hi – ho. Chodźcie tu, chodźcie. I – i – u – hi – hu. Come here, come. I – i – u – hi – hu. Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. 441 Hz Chamber Choir, together with the conductor, would like to sincerely thank Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. the curator of the Sanctuary of the Divine Mercy in Gdańsk, Konã vårã då. Hej krówki nasze. Hey, our little cows. parish priest Józef Domoradzki for making the temple available for the needs of the recording. Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. I – i – o – hi – ho. Konã vårã då. I – i – u – hi – hu. Hej krówki nasze. I – i – u – hi – hu. Hey, our little cows. Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. Bardzo dziękujemy Bartłomiejowi Gniecioszkowi, Susannie Szczepańskiej Granngås, o Krus, o Sala, då. Granngås i Krus i Sala też. Granngås and Krus and Sala too. i Oskarowi Kompanowskiemu (skandynawistom i pasjonatom języka szwedzkiego) Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. za konsultacje, wskazówki językowe i pomoc w tłumaczeniach. I – i – o – hi – ho. I – i – u – hi – hu. I – i – u – hi – hu. Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. We would also like to thank Bartłomiej Gniecioszek, Susanna Szczepańska Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. and Oskar Kompanowski (Scandinavists and enthusiasts of the Swedish language) Kôm at kôm. Chodźcie tu, chodźcie. Come here, come. for language consultation and hints, as well as for the help in translations.