Defilharmonie Olv. Sian Edwards Van Parys, Elgar, Bartók Zaterdag 28 Oktober 2006 Symfonisch
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Symfonisch deFilharmonie olv. Sian Edwards Van Parys, Elgar, Bartók zaterdag 28 oktober 2006 Symfonisch . Seizoen 2006-2007 Berliner Sinfonie-Orchester. Lothar Zagrosek Mozart, Brahms, Beethoven donderdag 5 oktober 2006 deFilharmonie olv. Sian Edwards Van Parys, Elgar, Bartók zaterdag 28 oktober 2006 Symfonisch Orkest van de St. Petersburg Philharmonia olv. Alexander Dmitrijev Wagner, Grieg, Rimski-Korsakov zaterdag 25 november 2006 Nationaal Orkest van België olv. Mikko Franck Mozart, Mahler donderdag 11 januari 2007 deFilharmonie olv. Pinchas Steinberg Mahler vrijdag 30 maart 2007 Rotterdams Philharmonisch Orkest olv. Gustavo Dudamel Ravel, Liszt, Stravinsky zaterdag 19 mei 2007 deFilharmonie . Collegium Vocale Gent . Choeur Symphonique de Namur olv. Philippe Herreweghe vrijdag 8 juni 2007 . Kathedraal Antwerpen deFilharmonie olv. Sian Edwards Jean-Guihen Queyras cello Annelies Van Parys (°1975) Eerste Symfonie, ‘Carillon’ (wereldcreatie) 20’ Edward Elgar (1857-1934) Celloconcerto in e, opus 85 30’ • Adagio - Moderato • Lento - Allegro molto • Adagio • Allegro ma non troppo begin concert 20.00 uur pauze pauze omstreeks 20.55 uur einde omstreeks 21.40 uur Béla Bartók (1881-1945) inleiding door Tom Janssens . 19.15 uur . Foyer teksten programmaboekje Tom Janssens Muziek voor strijkers, slagwerk en celesta, Sz106 25’ coördinatie programmaboekje deSingel • Andante Tranquillo • Allegro gelieve uw GSM uit te schakelen • Adagio • Allegro molto Cd’s Bij elk concert worden cd’s te koop aangeboden door ’t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, Schilde, 03 384 29 70 www.tklavervier.be Foyer deSingel enkel open bij avondvoorstellingen in Rode en/of Blauwe Zaal open vanaf 18.40 uur kleine koude of warme gerechten te bestellen vóór 19.20 uur broodjes tot net vóór aanvang van de voorstellingen en tijdens pauzes Hotel Corinthia (Desguinlei 94, achterzijde torengebouw ING) • Restaurant HUGO’s at Corinthia open van 18.30 tot 22.30 uur • Gozo-bar open van 10 uur tot 1 uur, uitgebreide snacks tot 23 uur deSingelaanbod: tweede drankje gratis bij afgifte van uw toegangsticket van deSingel voor diezelfde dag Klokgelui in symfonievorm Annelies Van Parys - Eerste Symfonie, ‘Carillon’ (2006) De morele en artistieke ontgoocheling die heerste na de Eerste Wereldoorlog deed tal van progressieve componisten de rug keren naar traditionele genres zoals het concerto of de symfonie. In de woelige eerste helft van de twintigste eeuw werd de grootse en overkoepelende symfonie immers beschouwd als een achterhaald, hypertraditioneel en hopeloos romantisch genre. Waar Mahler een decennium daarvoor de symfonie tot in haar allergrootste dimensies opblies, deden componisten voortaan hun best om het genre te minimaliseren. Zo schreef Milhaud opzettelijk louter petieterige symfonietjes en had ook de Tweede Weense School bedenkingen bij het genre: de ‘symfonieën’ van Schönberg en Webern zijn beide voor kamermuzikale bezettingen geschreven. En hoewel de grote scepsis na pakweg 1930 verdween, had de symfonie op korte tijd veel van haar aantrekkingskracht verloren. Vele moderne componisten staken bijgevolg hun neus op voor dit ‘oubollige’ genre en lieten de symfonie volledig links liggen. Inmiddels deinzen componisten er niet langer voor terug om hun muzikale gedachten in een symfonische vorm te steken. Ook het hedendaagse Vlaamse muzieklandschap telt een eersteklas symfonicus onder de eigen rangen. Met zijn inmiddels acht symfonieën - en een Negende op komst - staat Luc Brewaeys niet enkel geboekstaafd als een van de weinige Vlaamse symfonici, maar ook als een begenadigd orkestrator, die met zijn expertise op vlak van boventonen en klankkleuren wonderlijke composities voortbracht. Niet toevallig werkte Brewaeys’ symfonische oeuvre en orkestrale flair inspirerend voor tal van jonge componisten, waaronder ook Annelies Van Parys, wiens Eerste Symfonie, ‘Carillon’ dan ook aan hem opgedragen werd. Van Parys’ Eerste Symfonie werd gecomponeerd in opdracht van deFilharmonie, die ook de wereldcreatie van vrijwel alle Brewaeys-symfonieën verzorgde. Reeds de ondertitel van deze symfonie wijst naar de specifieke klankkleur van de beiaard, Annelies Van Parys © Anthony Berthaud Een instrumentaal requiem Edward Elgar – Celloconcerto, opus 85 (1919) en inderdaad analyseerde Van Parys voor deze compositie Toen Edward Elgar in 1905 aan de universiteit van Birmingham samples van de beiaard van Gent. Het viel de componiste in een publieke lezing de Derde Symfonie van Johannes Brahms op dat de boventonen van deze klokken “een eigenaardig prees om de manier waarop deze componist excelleerde in klankenspectrum” vertonen. Het is overigens niet de eerste keer abstracte, inhoudsloze muziek, kreeg hij er stevig van langs. De dat de componiste zich liet inspireren door beiaardklanken: in muziekpers verbaasde zich terecht om Elgars warme pleidooi de compositie ‘Meditation’ voor blazersdixtuor exploreerde Van voor absolute muziek. Had hij immers zelf geen naam gemaakt Parys al boventonen van klokken. De typische boventonenreeks als componist van beschrijvende of programmatische muziek? (met de aanwezigheid van een kleine terts op de plaats waar Met zijn ouvertures (‘Froissart’, ‘In the south’, ‘Cockaigne’), zijn deze eigenlijk niet thuishoort), werd als uitgangspunt genomen orkestwerken (de beroemde Enigmavariaties) of zijn cantates voor de orkestratie van het werk. De klankkleur die Van Parys en oratoria (‘The black knight’, ‘The light of life’, ‘Caractacus’, daarbij voor ogen had, was dan ook de kleur van lichtjes ‘The dream of Gerontius’) had de componist zich bepaald vals klinkend klokgelui. Maar, daarnaast wordt er ook veel niet bezondigd aan een overvloed aan absolute, inhoudsloze aandacht besteed aan het orkestreren van ruis: “ik hou enorm composities. Elgars roep om Brahms’ voorbeeld te volgen, kwam van klankweefsels en texturen en probeer die zoveel mogelijk dus niet enkel onverwacht, maar ook tamelijk onbezonnen orkestraal te schilderen”, aldus de componiste. over. Inderdaad was Elgar niet de man van glasheldere analyses Van Parys’ Eerste Symfonie is eendelig, maar bestaat - net of doortastende verklaringen: zijn positie als eredoctor aan zoals de traditionele, klassieke symfonie - uit vier geledingen. de universiteit van Birmingham zou hij dan ook al na een Allereerst een fluisterzacht eerste deel, waarin de klokken als jaar opgeven. Later zou hij ook toegeven dat zijn toenmalige het ware uit de verte klinken. Na deze klankexploratie volgt verdedigingsrede voor absolute muziek à la Brahms volledig een lyrisch tweede deel, waarin de steeldrum de klokkenpartij haaks stond op zijn eigen, zwaar romantisch gekleurde voor zijn rekening neemt. Het derde deel verraadt de muziekopvatting. schatplichtigheid aan de traditionele symfoniestructuur wellicht “Music is in the air”, zo stelde hij al in de jaren 1890, “you simply het sterkst, door te knipogen naar de scherzo-achtige structuur take as much as you require!” Elgar had namelijk een voorliefde en dito stuwing. Het stuk besluit met een vierde deel, waarin voor het vermengen van autobiografische elementen in zijn de aspecten uit de vorige drie delen samenkomen. Naast die muzikale oeuvre. Wellicht het bekendste voorbeeld van hoe de vierledige opzet weet Van Parys over het hele werk een grote Engelse componist zijn persoonlijke leven als model gebruikte spanningsboog te spannen, door de hele symfonie op te vatten voor zijn muzikale output zijn de populaire Enigmavariaties. als een gradueel aanzwellend crescendo, dat eindigt met een Deze orkestrale variatiecyclus uit 1899 (waarmee de toen climax naar de laatste klokslag. Eveneens is de opzet van de relatief onbekende Elgar prompt muzikaal Engeland veroverde) hele symfonie gebaseerd op het prachtige anthem ‘Hear my portretteert in veertien variaties op een origineel thema prayer’ van de Engelse barokcomponist Henry Purcell. Dit allerlei vrienden en familieleden, maar ook de componist in klokgeluiden omgezette anthem wordt gebruikt in een zelf. Leven en werk zijn bij Elgar nauw met elkaar verbonden: gigantische ‘time-stretch’ en levert het merendeel van het zijn Eerste Symfonie was volgens hem de uitdrukking van “a thematische materiaal. composer’s outlook on life” en in zijn magistrale Vioolconcerto trachtte hij ‘de ziel’ van een anonieme geliefde te vatten. In Ook Elgars befaamde Celloconcerto is onlosmakelijk met ’s andere werken vond Elgar de ruimte om zijn hunkering naar mans leven verbonden, al was het maar omdat het concerto het ‘cottage life’ (‘In the south’, ‘Severn Suite’) of een idyllisch het allerlaatste werk van betekenis was dat hij componeerde verleden (‘Caractacus’, ‘Froissart’, ‘Falstaff’) uit te beelden. - met uitzondering van het schetswerk voor zijn onvoltooide Aan het einde van zijn leven blikte hij in de toneelmuziek Derde Symfonie. Nauwelijks enkele maanden na de première voor ‘The starlight express’ terug op de muziek die hij in van het Celloconcerto in oktober 1919 stierf zijn vrouw en muze zijn jeugd componeerde. Zijn religieuze cantates en oratoria Alice, waardoor de creativiteit van haar echtgenoot volledig tenslotte zijn dan weer de weergave van zijn diep-religieuze uitdoofde. Maar, ook de omstandigheden waarin Elgar zijn (katholieke) geloofsovertuiging in een overwegend protestants beroemdste concerto schreef, vonden hun weerslag in de milieu. Dat Elgar aan het einde van zijn leven weigerde een compositie ervan. Dit Celloconcerto ontstond namelijk aan biografie te schrijven omdat hij zijn leven al in muziek gevat het einde van de Eerste Wereldoorlog, een gebeurtenis die had,