NOWA CEREKWIA

Kościół pod wezwaniem św. Piotra i Pawła.

W latach 1530 – 1639 kościół znajdował się w rękach ewangelików. W czasie kontrreformacji w latach 1639 – 1654 parafia Nowa Cerekwia należała do Suchej Psiny, ponieważ było tam bardzo mało katolików. 21.08.1666 roku miasteczko Neukrich (dawna nazwa miejscowości) padło ofiarą pożaru. Spalił się kościół, plebania i szkoła. Ponieważ zostało zniszczone archiwum parafialne, nie ma wcześniejszych ksiąg metrykalnych ani innych zapisów, tj. z czasów przed pożarem. Przez dłuższy czas miejscowość pozostawała ruiną, większość mieszkańców się wyprowadziła. Wnętrze kościoła św. Wacława było zdewastowane. W 1683 roku na parafię przychodzi ksiądz Proboszcz Laurentin Dittrich. Plebanię znów skromnie odbudowano. Z informacji zawartych w niemieckiej monografii wynika, iż w 1769 roku parafię przejął Anton Proske „ Ksiądz ten postanowił postawić nowy kościół, gdyż poprzedni był mały i nie wystarczał dla dużej liczby parafian.” Budowa kościoła trwała 4 lata, miała miejsce w latach 1783 – 1787. Nowa świątynia została poświęcona Apostołom: Piotrowi i Pawłowi. Do parafii należały: Rogożany, Wojnowice (do 1791 roku), Boguchwałów (1772 – 1793). Według informacji zawartych w kronice wsie te wpłacały swoją część na budowę kościoła. Kościół zbudowany został w stylu barokowym. Obecnie jest to jeden z największych i najpiękniejszych obiektów sakralnych w okolicy. Nad głównym wejściem znajduje się następujący napis:

„TEN DOM BOŻY ZBUDOWANO NIESTWOŻONEMU, KTÓRY BYŁ I JEST. ZBUDOWANY ZOSTAŁ BEZ NIESZCZĘŚCIA, GDYŻ BOG SAM BŁOGOSŁAWIĄC NAŃ SPOGLĄDAŁ.”

Nieczynny kamieniołom mioceńskiego bazaltu z dobrze zachowanym ciosem słupowym. Obecnie jest wypełniony wodą i stanowi miejsce wypadów okolicznej młodzieży.

W 1688 roku hrabia Wacław Walerian z Vrbna ufundował w Nowej Cerekwi murowany kościół cmentarny pw. Św. Wacława zbudowany na miejscu starej drewnianej kaplicy. Kościół ten pozostaje w ruinie od czasu działań wojennych w 1945 roku. Na ścianach świątyni znajdują się zabytkowe płyty nagrobne, wśród nich marmurowe epitafium inskrypcyjne Wacława Cypriana z Vrbna z płasko rzeźbionym katuszem herbowym.

Zabytkowy wiadukt w Nowej Cerekwi powstał w 1909 roku. Mieści się on na nieczynnym od 1991 roku odcinku linii kolejowej nr 325 z Baborowa do Pilszcza. Obecnie PKP planuje ją zlikwidować w związku z wysokimi kosztami utrzymania. Jednak lokalne władze wraz z miłośnikami kolei w obawie, że wraz z likwidacją torowiska rozbiórce ulegnie również wiadukt, postanowili walczyć, aby został on oficjalnie wpisany na listę zabytków.

Zamek z przełomu XVI i XVII w . W 1808 roku sprzedany i przekształcony. Ruina zamku rodu Vrbnów mieści się niedaleko rynku, ale jest niewidoczna dla przejeżdżających przez tą miejscowość. Zamek położony nad Troją – rzeczką, która właściwie go oplata. Posiada dziedziniec i wieżę. Niestety, do wewnątrz nie można się dostać. Obecnie stanowi własność prywatną, teren jest ogrodzony siatką, a od frontu kamiennym murem z bramą. Szkoda, że nie jest właściwie wyeksponowany.

NASIEDLE

Kapliczka w Nasiedlu na skrzyżowaniu ul. Świerczewskiego z Młyńską. Kapliczka ta powstała prawdopodobnie w I połowie XVIII wieku. Po drugiej wojnie światowej w tej kaplicy odbywały się lekcje religii. Od około 15 lat kapliczka jest trzecią stacją Bożego Ciała. Nad drzwiami znajduje się obraz Miłosierdzia Bożego.

Kapliczka w Nasiedlu na ulicy Długiej. Kapliczka została zbudowana na prywatnej posesji przez państwo Łucję i Henryka Larysz. Kapliczka powstała w latach 19841985. Od czasu jej powstania, aż do chwili obecnej, państwo Laryszowie przygotowują tutaj pierwszą stację Bożego Ciała

Parafia w Nasiedlu jest jedną z najstarszych w powiecie głubczyckim. Dzwon jest datowany na rok 1260, a proboszczem był wtedy Ulman. Parafia powstała przed 1335 rokiem, bowiem w tym roku poświadczone jest przekazanie prawa patronatu kościoła premonstratensom z Hradliszczek, Ołomuńca. Do reformacji pracowali tu księża norbertanie. W latach 15521640 świątynia była ewangelicka, potem ponownie przeszła w ręce katolików. Najdłużej protestantyzm wyznawany był w Ludmierzycach. Pierwsze wpisy w księgach parafialnych datowane są na rok 1690. W późniejszych latach w niektórych miejscowościach budowane były kościoły filialne. Obecny kościół przebudowany został w latach 1882/83. Zniszczony w 10 % w 1945 r., odbudowany w latach 195153. W kościele znajduje się obraz Matki Bożej, przywieziony z Częstochowy.

Krzyż pokutny stoi w ogródku domu cegłowego, pomalowany białym kolorem. W kierunku Gniewkowice Niekazanice, za przejściem kolejowym po głównej drodze w lewo, i potem pierwsze zboczenie prawe.

Pałac w Nasiedlu w wyniku wielu przeróbek zmienił się z drewnianego zamku obronnego do rezydencji pałacowej. Pierwszy zamek zbudowano, jak podają źródła, w XIII w. Właścicielem w 1252 roku był rycerz Andreas – Morawianin. Znamy również kolejnych (prawie wszystkich) posiadaczy majątku. Byli to: Zwircha (1260 r.), Marguard syn Zwircha (1269 –1290), Bawor von Zdynkow (1290 –1361), ród Birka (1361–1460), rodzina Vrbna (1594 –1650), hrabiowie Sedlniccy (1650 –1839), von Oppersdorff z majoratu Głogówek (1839 1930), Urban Ibron (1930 –1945), Skarb Państwa (1945 –1988), pp. Białas z Rud Śląskich (1988). Obecny pałac został wybudowany w 1730 r. przez Antoniego Jacka Sedlnickiego. W 1839 r. poprzez zawarcie związku małżeńskiego córki Jacka Sedlnickiego Karoliny z hrabią Edwardem von Oppersdorffem z Głogówka, pałac oraz cały majątek przechodzi na własność von Oppersdorffów. W 1930 r. pałac zmienia właściciela, kupuje go bogaty gospodarz Urban Ibron z Rybnika. Ibron rozpoczął kompleksowy remont zaniedbanego pałacu. Po II wojnie światowej mieściła się tu szkoła rolnicza, sklep, kaplica, a w latach 1949 1957 biura POM u. W jednym skrzydle mieściła się szkoła podstawowa. Od roku 1957 do 1966 pałac mieścił Zasadniczą Szkołę Rolniczą. Do roku 1988 obiekt był dzierżawiony przez jednego z rolników, który dopuścił do jego całkowitej dewastacji. Po przejęciu pałacu przez państwa Białas rozpoczęto prace zabezpieczające i remontowe, które trwają do chwili obecnej.

LUBOTY Ń

Lubotyń to piękna, niewielka wioska położna na terenie górzystym. Pierwsze wzmianki o tej wsi pochodzą z XIII wieku. Dawniej znajdowało się tutaj słowiańskie osiedle. Domy były budowane naokoło stawu. Okolica ta wygląda najpiękniej latem, kiedy wszystko jest zielone, rosną piękne i bardzo kolorowe kwiaty. Przez wieś przepływa rzeka Morawa . Na terenie Lubotynia znajdują się dwa stawy, które należą do tutejszego koła wędkarskiego. Lubotyń to malownicza miejscowość ,w której miło można spędzać czas. Jest tutaj świeże powietrze i przemili mieszkańcy, którzy pomagają sobie nawzajem .

Kościół Rzymskokatolicki pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny . Został zbudowany 1898r. a poświęcony w czerwcu 1906r. Kościół został wpisany do rejestru zabytków. Wokół niego znajdują się groby niemieckich żołnierzy. Należy on do parafii Dzierżysław. Proboszczem jest ks. Jan Obłończyk.

Kapliczka przydrożna . Powstała w 1914r. Obraz, ołtarzyk oraz witraże mają około stu lat i utrzymały się do dnia dzisiejszego. Kiedyś na ścianach widniały freski, a na suficie namalowane było niebo i gwiazdy. Z biegiem czasu farba zaczęła odchodzić. Pani, która dbała o kapliczkę przemalowała ściany oraz sufit.

Kapliczka przydrożna . Historia jest nieznana.

Park jest niewielki, ale ma dużo drzew w tym dwa pod ochroną. W naszym parku znajduje się boisko do gry w piłkę nożną, koszykówkę oraz altanka przy której znajduje się grill.

Lipa i jesion stare drzewa, które są pod ochroną .

Stawy na których odbywają się coroczne zawody na dzień dziecka. Aby móc łowić ryby trzeba mieć wykupioną kartę łowiecką. Na stawach jest cicho i przyjemnie, można przyjść, posiedzieć na ławce i odpocząć.

Piaskownia .

Wydobywany jest z niej średniej jakości piasek. Można tam znaleźć różne stadia sukcesji wtórnej roślinności oraz jaszczurkę zwinkę.

Zamek był własnością właścicieli ziemskich rodu Rudziński. W późniejszym czasie miał innych właścicieli i przechodził z rąk do rąk aż w końcu w czasie działań wojennych uległ zniszczeniu, a do całkowitej dewastacji przyczyniła się napływowa ludność ze wschodu.

Grobowiec właścicieli ziemskich rodu Rudziński znajdujący się obok kościoła.

DZIER ŻYSŁAW

Obszar Dzierżysławia jest pagórkowaty, poprzecinany licznymi wądołami. Znajdują się tam dość żyzne gleby lessowe. Dzięki temu na całym terenie dobrze rozwinęło się rolnictwo. Część tych terenów należy do Kombinatu Rolnego w Kietrzu, a pozostałe do rolników indywidualnych. Przez długi okres działała tu kopalnia gipsu, pochodzącego z epoki miocenu . Złoża gipsu z tej kopalni pochodziły z tego samego okresu co gips z Doliny Nidy . Na obszarze Dzierżysławia znajduje się Szkoła Podstawowa W okolicy wsi znajdują się liczne stanowiska wykopaliskowe kultury szeleckiej i magdaleńskiej . Na terenie Dzierżysławia i w okolicy prowadzone są wykopaliska archeologiczne . Biorą w nich udział studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego. Niedawno na wykopaliskach zostały odkryte dwie figurki Wenus z hematytu . Są one unikatami na skalę światową.

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja. Został zbudowany w 1483r. W 1946 r. do wsi zostali sprowadzeni księża Salezjanie. W 2008r. przybył tu ksiądz Jan Obłończyk, który jest proboszczem do dnia dzisiejszego. Do parafii należy filia Lubotyń.

Ochotnicza Straż Pożarna w Dzierżysławia powstała w 1903 roku. Po wojnie wznowiła działalność dopiero w 1947 r. Pierwszym autem bojowym był czerwony żuk. W 1985 żuka zastąpił Star 244, a później Mercedes. Wyremontowano remizę, rozbudowano garaż. Obecnie prezesem jest Mieczysław Pilch, ale jeszcze za prezesury Pawła Kontnego OSP Dzierżysław weszła do Krajowego Systemu RatowniczoPożarniczego. W chwili obecnej liczy 40 członków i jest najliczniejszą organizacją w Dzierżysławiu. Dumą strażaków stała się otwarta niedawno kawiarenka internetowa, która mieści się w budynku remizy. Umożliwia mieszkańcom wsi zdobywanie wiedzy i nowych umiejętności.

Woda Dzierżysławianka jest to źródło czystej i nadającej się do picia wody

W 1954 r. w Dzierżysławiu powstało Koło Łowieckie Granica. Założycielami było 16 oficerów i podoficerów Górnośląskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza w Gliwicach. W 2007 r. Koło zostało zarejestrowane w rejestrze kół łowieckich. Siedziba koła została przeniesiona z Gliwic do Dzierżysławia. Własnością koła są dwa polne obwody: obwód łowiecki nr 147 “DZIERŻYSŁAW” i obwód łowiecki nr 148 “Pilszcz” o łącznej powierzchni 9272 ha. Obecnie koło liczy 27 członków i 2 stażystów. Rezerwat przyrody „Góra Gipsowa” położony jest na południowym stoku Góry Gipsowej, na terenie Dzierżysławia i Kietrza. Został utworzony w 1957 roku. Jego celem jest ochrona bardzo rzadkiej sucholubnej roślinności zielonej o charakterze stepowym . Jest to jedyny w województwie opolskim rezerwat ścisły o powierzchni 1 ha. Na terenie rezerwatu są chronione takie rośliny jak: dzwonek boloński, kostrzewa walezyjska, oman szorstki, perz siny, owsica łąkowa, ostrożeń panoński, leniec pospolity, dziewanna fioletowa, pajęcznica gałęzista, storczyk bzowy, krwawnik szczecinkolistny, przewiercień sierpowaty, pięciornik biały.

Park 5 BRAM utworzony z inicjatywy Odnowy Wsi w Dzierżysławiu.

PILSZCZ

Wioska położona jest w Bramie Morawskiej w dolinie rzeki Ostrej . Miejscowość usytuowana bezpośrednio przy granicy polskoczeskiej znajduje się w odległości 4 km od czeskiego miasta Opava , z którym łączy szosa asfaltowa. Składa się z dwóch części: wsi i oddalonego od niej o ok. 2 km osiedla, dawniej PGRu. Pilszcz zamieszkuje ponad 700 mieszkańców w tym ok. 2/3 mieszka we wsi a 1/3 na Osiedlu. Wioska zajmuje obszar o powierzchni 1978, 32 ha. Większą część powierzchni sołectwa zajmują użytki rolne, z czego zdecydowaną część stanowią grunty orne uprawiane przez rolników indywidualnych i Kombinat Rolny Kietrz. Są to gleby lessowe w większości drugiej i trzeciej klasy. Występują też grunty pierwszej i czwartej klasy. Główne uprawy to: rzepak, pszenica i buraki cukrowe. W 1884 roku w okolicy odkryto tzw. skarb Pilszcza . Skarb pochodził z epoki brązu i zawierał zabytki wykonane z brązu: siekierki, naszyjniki, bransolety. Wieś oprócz kościoła i skarbów w nim zachowanych posiada jeszcze wiele zabytków kultury materialnej na ulicach: rynsztok, kapliczki przydrożne, krzyże, spichlerze, budowle frankońskie; w domach: piece kaflowe, meble, obrazy.

Pilszcz z lotu ptaka

Największą osobliwością historyczną Pilszcza jest gotycko – renesansowy kościół parafialny zbudowany w 1593 roku, a rozbudowany w 1777 roku. Z pierwotnie zbudowanego kościoła zachowały się dwa zachodnie przęsła nawy oraz część wieży kościelnej. Prezbiterium krótkie, zamknięte ścianą zaokrągloną. Po bokach na parterze kaplica i zakrystia na piętrze – loże. W prezbiterium i w nawie – sklepienia kolebkowe, w kaplicy i zakrystii – kolebkowokrzyżowe. W lożach lekko wybrzuszone balustrady z ozdobnych tralek. Wieża rozdzielona gzymsami i odsadzkami podzielona jest na pięć nieznacznie zwężających się kondygnacji. Najwyższa kondygnacja wieży – ośmioboczna nakryta dachem namiotowym. Kościół otoczony jest kamiennym murem z XVI w. oszkarpowanym z ceglanymi słupami na pomieszczenie stacji Męki Pańskiej z XIX w.

Wiejski Dom Kultury powstał w 1963r. Zbudowany został w czynie społecznym przez mieszkańców Pilszcza. W ciągu prawie 40 lat Dom Kultury stał się także ulubionym miejscem młodzieży, która od pokoleń właśnie tutaj organizuje swój wolny czas. Także niedawno przy WDK powstały dwa nowe młodzieżowe zespoły.

Pierwsza formacja to zespół taneczny „Sweet Dance” , a druga to zespół muzyczno wokalny „Progress” . Zdolna młodzież Pilszczańska bardzo chętnie i z wielkim zapałem uczestniczy w próbach, aby prezentować jak najwyższy poziom. Swoje próby pod skrzydłami Domu Kultury ma także zespół „Tiko” ze Szkoły Podstawowej w Pilszczu. W 2004 r. powstał także Klub 4H „ Zielona myśl”, który zrzeszał dzieci młodzież do 19 roku życia. Przez cały czas Dom Kultury współpracuje z wieloma instytucjami, takimi jak prężnie działająca Grupa Odnowy Wsi, Zespół Szkolno Przedszkolny, klub sportowy F.C. Pilszcz, Koło Gospodyń Wiejskich, Związek Emerytów i Rencistów, Ochotnicza Straż Pożarna, Straż Graniczna. Bardzo często w Wiejskim Domu Kultury odbywają się zabawy, dyskoteki i różne spotkania.

W Pilszczu szkoła istniała już w 1619 roku. Wielki dzwon kościelny pochodzący z tego roku ma wyryte nazwisko ówczesnego nauczyciela, którym był Mateusz Klose pochodzący z Głubczyc. Od 1620 roku patronem szkoły była książęca rodzina von Lichtenstein. Kolejną datą pojawiającą się w kronikach jest rok 1783, kiedy to na miejscu starego szpitala, który dotychczas służył do celów szkolnych, zbudowano nową szkołę. Obecny budynek szkolny pochodzi z roku 1834. Zbudowano go za 2050 talarów. Dwie trzecie kosztów pokrył ówczesny właściciel książę von Lichtenstein, jedną trzecią dołożyła gmina. Wówczas szkoła wyglądała nieco inaczej niż obecnie. Były w niej cztery klasy, dwa mieszkania dla żonatych nauczycieli i jedna kawalerka. W roku 1804 dołożono jeszcze jeden etat nauczycielski, w 1890 r. trzeci, a w piętnaście lat później czwarty. W okresie II wojny światowej szkolnictwo w Pilszczu zamarło. Dopiero w 1946 roku zgłosił się pierwszy nauczyciel, który zaczął organizować szkołę. Był nim Józef Orłowski. W 1949 roku kierowniczką została Stanisława Dąbrowska, po mężu Waga, która piastowała to stanowisko przez 35 lat do roku 1984. Kolejni dyrektorzy to: Józef Kalicki, Czesława Kaczmar, Piotr Skowronek i obecnie Danuta Rudnicka.

Parnik do ziemniaków z końca XIX wieku

Spichlerz z XIX weku . Przykład budowli drewniano glinianej

Stacja PKP

Aleja Lipowa

Studnia Głębinowa Pompa Wiejska

Kapliczka z końca XIX wieku

Rzeka Ostra