Norwegiaminifakty 2015 Norwegia ze Svalbardem

Źródło: Norweski Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Spis treści

1. Organizacja państwa i organy przedstawicielskie 2 2. Położenie geograficzne, klimat i środowisko 6 3. Ludność, zdrowie i przestępczość 10 4. Warunki mieszkaniowe i konsumpcja 19 5. Praca i wynagrodzenie 21 6. Pomoc i opieka społeczna 25 7. Edukacja 27 8. Media i kultura 32 9. Turystyka i transport 37 10. Sektory gospodarki 40 11. Energetyka 48 12. Gospodarka narodowa 51 13. Norwegia za granicą 55 14. Fundusze norweskie i fundusze EOG 57 15. Współpraca na rzecz rozwoju 58 16. Handel zagraniczny 60 17. Święta państwowe i dni wolne od pracy 63

Znaczenie znaków umownych Redakcja: Norweski Główny Urząd Statystyczny Wypełnienie pozycji jest na zlecenie . niemożliwe lub niecelowe Norweskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. .. Zupełny brak informacji ... Aktualnie brak informacji Tłumaczenie: Lucyna Berntsen - Zero. Zjawisko nie wystąpiło Publikacja Norweskiego Ministerstwa Spraw Zjawisko istniało w wielkości 0 Zagranicznych mniejszej niż 0,5 , marzec 2015 r. * Dane wstępne 1 1. Organizacja państwa i organy przedstawicielskie

Liczba posłów (reprezentantów) Stortingu i liczba ważnych głosów oddanych w 2013 r. Posłowie Udział w Głosy Udział w Partia Stortingu % ważne % Ogółem 169 100,0 2 836 029 100,0 Partia Pracy (Arbeiderpartiet) 55 32,5 874 769 30,8 Partia Postępu (Fremskrittspartiet) 29 17,2 463 560 16,3 Partia Konserwatywna (Høyre) 48 28,4 760 232 26,8 Socjalistyczna Partia Lewicy (Sosialistisk Venstreparti) 7 4,1 116 021 4,1 Partia Centrum (Senterpartiet) 10 5,9 155 357 5,5 Partia Chrześcijańsko Demokratyczna (Kristelig Folkeparti) 10 5,9 158 475 5,6 Partia Liberalna (Venstre) 9 5,3 148 275 5,2 Partia Zielonych (Miljøpartiet De Grønne) 1 0,6 79 152 2,8 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/stortingsvalg/ Przewodniczący partii politycznych Przewodniczący: Jonas Gahr Støre Partia Pracy (A) Wiceprzewodniczący: i Przewodnicząca: Partia Postępu (FrP) Wiceprzewodniczący: i Ketil Solvik-Olsen Partia Konserwaty- Przewodnicząca: wna (H) Wiceprzewodniczący: i Bent Høie Partia Chrześcijańsko Przewodniczący: Demokratyczna (KrF) Wiceprzewodniczący: i Bjørg Tysdal Moe

Partia Zielonych Rzecznicy: og Hilde Opoku (MDG) Przewodniczący: Partia Centrum (Sp) Wiceprzewodniczący: i Anne Beathe K. Tvinnereim Socjalistyczna Partia Przewodniczący: Lewicy (SV) Wiceprzewodniczący: Bård Vegar Solhjell i Oddny Miljeteig Przewodnicząca: Partia Liberalna (V) Wiceprzewodniczący: i Źródło: Strony internetowe partii. http://www.stortinget.no/en/In-English/Members-of-the-/ 2 Wybory do Stortingu, rad gmin, rad okręgów administracyjnych. Frekwencja wyborcza w procentach Frekwencja w % 100 Wybory do Stortingu 80

60 Wybory do rad gmin Wybory do rad okręgów 40

20

0 1921 1928 1936 1945 1953 1961 1969 1977 1985 1993 2001 2013 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/valg/

Udział kobiet w Stortingu i w radach gmin Udział w % 50 Storting 40

30 Rady gmin 20

10

0 1967 1973 1979 1985 1991 1997 2003 2009 2013 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/valg/

Udział kobiet w rządzie Udział w % 60 50 40 30 20 10 0 1971 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2013 Źródło: regjeringen.no http://www.regjeringen.no/en/the-government/previous-governments/ministries-and-offices/ offices/men-and-women-in-norwegian-governments-s/

3 Rząd i ministerstwa Kancelaria Premiera (SMK) Premier Erna Solberg (Partia Konserwatywna) Minister, przewodniczący Komitetu Rady Ministrów Vidar Helgesen (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (ASD) Minister Pracy i Polityki Społecznej (Partia Postępu)

Ministerstwo Spraw Dzieci, Równouprawnienia i Polityki Społecznej (BLD) Minister Spraw Dzieci, Równouprawnienia i Polityki Społecznej (Partia Postępu)

Ministerstwo Finansów (FIN) Minister Finansów Siv Jensen (Partia Postępu)

Ministerstwo Obrony (FD) Minister Obrony Ine Eriksen Søreide (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej (HOD) Minister Zdrowia i Opieki Społecznej Bent Høie (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Sprawiedliwości i Bezpieczeństwa Publicznego (JD) Minister Sprawiedliwości i Bezpieczeństwa Publicznego (Partia Postępu)

Ministerstwo Środowiska i Polityki Klimatycznej (KLD) Minister Środowiska i Polityki Klimatycznej Tine Sundtoft (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Polityki Regionalnej i Modernizacji (KMD) Minister Polityki Regionalnej i Modernizacji Jan Tore Sanner (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Kultury (KUD) Minister Kultury Thorhild Widwey (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Edukacji i Nauki (KD) Minister Edukacji Torbjørn Røe Isaksen (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Rolnictwa i Żywności (LMD) Minister Rolnictwa i Żywności (Partia Postępu)

Ministerstwo Przemysłu i Rybołówstwa (NFD) Minister Rybołówstwa (Partia Konserwatywna) Minister Przemysłu Monica Mæland (Partia Konserwatywna)

Ministerstwo Ropy Naftowej i Energetyki (OED) Minister Ropy Naftowej i Energetyki (Partia Postępu)

Ministerstwo Transportu i Komunikacji (SD) Minister Transportu i Komunikacji Ketil Solvik-Olsen (Partia Postępu)

Ministerstwo Spraw Zagranicznych (UD) Minister Spraw Zagranicznych Børge Brende (Partia Konserwatywna) Źródło: government.no. http://www.regjeringen.no/en/dep/ 4 Prezydium Stortingu Przewodniczący (prezydent Stortingu) (H) Wiceprzewodniczący (wiceprezydenci Stortingu) Pierwsza wiceprezydent: (A) Drugi wiceprezydent: (FrP) Trzeci wiceprezydent: (A) Czwarta wiceprezydent: (H) Piąta wiceprezydent: Line Henriette Hjemdal (KrF) Źródło: Biuro Informacyjne Stortingu. http://www.stortinget.no/en/In-English/Standing-Commitees/The-Presidium/

Rzecznik Praw Obywatelskich/Ombudsman Stortingu PO Box 3 Sentrum, NO-0101 Oslo Telefon +47 22 82 85 00 Rzecznik Praw Obywatelskich Aage Thor Falkanger E-mail: [email protected] Zielona linia +47 800 80039 http://www.sivilombudsmannen.no/?lang=en_GB

Parlament Samów (Sametinget) 2013-2017 Sameting – Sámediggi Ávjovárgeaidnu 50, NO-9730 Karasjok/Kárášjohka. Telefon + 47 78 47 40 00 E-mail: [email protected] Sameting jest zgromadzeniem narodowym Samów, wybranym w drodze głosowania obywateli, reprezentującym Samów w Norwegii. 39 posłów Same- tingu wybieranych jest co cztery lata w 7 okręgach wyborczych obejmujących całą Norwegię.

Rada Sametingu Przewodnicząca (prezydent Sametingu) Aili Keskitalo Członek Rady Henrik Oljen Członek Rady Thomas Åhrén Członkini Rady Silje Karine Muotka Członkini Rady Ann-Mari Thomassen

Partie w Sametingu i liczba ich reprezentantów Arbeiderpartiet 10, Związek Samów Norweskich (Norske Samers Riksforbund) 11, Árja 4, Nordkalottfolket 3, Partia Postępu 2, Partia Konserwatywna 2, Åarjel- Saemiej Gïelh 2, wspólna lista Związku Samów Norweskich (Norske Samers Riksforbund) i Partii Samów (Samefolkets Parti) 2, lista Samów nie trudniących się hodowlą reniferów (Fastboendes liste) 1, lista Samów trudniących się hodowlą reniferów (Flyttsamelista) 1 i lista Samów Południowej Norwegii (Samer sørpå) 1. Źródło: Sami Parliament. http://www.sametinget.no/

Gubernator (Sysselmann) Svalbardu Postboks 633, NO-9171 Longyearbyen Telefon + 47 79 02 43 00 Gubernator (Sysselmann) Odd Olsen Ingerø E-mail: [email protected] http://sysselmannen.no/en/

5 2. Położenie geograficzne, klimat i środowisko

Najdalej wysunięte krańce kraju Położenie Północ: Przylądek Knivskjelodden na wyspie Magerøy 71° 11' 09'' N Południe: wyspa Pysen w gminie Mandal 57° 57' 31'' N Zachód: Szkier Holmebåen przy wyspie Utvær w gminie Solund 04° 29' 57'' E Wschód: Wyspa Hornøya w gminie Vardø 31° 10' 07'' E Granice, linia brzegowa itp. Całkowita długość granic lądowych 2 562 km Granica ze Szwecją 1 630 km Granica z Finlandią 736 km Granica z Rosją 196 km Linia brzegowa Całkowita długość linii brzegowej na lądzie stałym bez fiordów i zatok 2 532 km Całkowita długość linii brzegowej na lądzie stałym z fiordami i zatokami 28 953 km Linia brzegowa wysp 71 963 km Ogółem 100 916 km Szerokość kraju w najszerszym miejscu 431,7 km Szerokość kraju w najwęższym miejscu 1,6 km Powierzchnia Królestwo Norwegii 385 170 km2 Obszar kontynentalny (powierzchnia łącznie ze słodkimi wodami śródlądowymi) 323 771 km2 Svalbard 61 022 km2 Jan Mayen 377 km2 Terytoria antarktyczne Wyspa Bouveta (Bouvetøya) 49 km2 Wyspa Piotra I (Peter I Øy) 156 km2 Ziemia Królowej Maud (Dronning Maud Land) 2 741 000 km2 Największe jezioro: Mjøsa 369 km2 Najdłuższa rzeka: Glomma 601 km Najwyższy wodospad: Kjelfossen 840 m Najwyższy szczyt górski: Galdhøpiggen 2 469 m Największy lodowiec: Jostedalsbreen 474 km2 Najdłuższy fiord: Sognefjorden 204 km Największa zamieszkała wyspa: Hinnøya 2 205 km2 Źródło: Norweski Główny Urząd Geodezji i Kartografii. http://kartverket.no/en/ 6 Średnie temperatury powietrza1 °C 20 Oslo 15 Bergen 10 Vardø 5

0

-5

-10 Styczeń Marzec Maj Lipiec Wrzesień Listopad 1 Średnie wartości temperatury z lat 1961-1990 (obowiązujący okres normalny) w stopniach Celsjusza. Źródło: Norweski Instytut Meteorologii. http://met.no/English/

Opady1 Oslo Bergen Trondheim Bodø Tromsø Vardø Średnia roczna 763 2 250 925 1 020 1 031 563 Styczeń 49 190 78 86 95 55 Luty 36 152 61 64 87 41 Marzec 47 170 61 68 72 34 Kwiecień 41 114 51 52 64 33 Maj 53 106 49 46 48 30 Czerwiec 65 132 67 54 59 42 Lipiec 81 148 85 92 77 49 Sierpień 89 190 80 88 82 55 Wrzesień 90 283 114 123 102 54 Październik 84 271 106 147 131 58 Listopad 73 259 81 100 108 59 Grudzień 55 235 92 100 106 53 1 Średnie sumy opadów z lat 1961-1990 (obowiązujący okres normalny) w mm. Źródło: Norweski Instytut Meteorologii. http://met.no/English/

Dzień polarny (pełna tarcza słoneczna) i noc polarna. 2015 Szerokość Geograficzna Dzień polarny Noc polarna Koniec Początek Svalbard (Longyearbyen) 78,2 20.04.-22.08. 17.02. 25.10. Nordkapp 71,2 14.05.-29.07. 24.01. 18.11. Hammerfest 70,7 16.05.-27.07. 22.01. 21.11. Tromsø 69,7 20.05.-22.07. 17.01. 25.11. Bodø 67,3 04.06.-08.07. 29.12. 15.12. Źródło: Almanach Norweski 2015 r. http://www.almanakken.uio.no/ 7 Obszary objęte ochroną zgodnie z ustawą o ochronie środowiska, ustawą o ochronie środowiska Svalbardu i ustawą o Jan Mayen. Stan w dniu 31 grudnia 2013 Liczba Powierzchnia w km2 Parki narodowe 44 45 650 Rezerwaty przyrody 2 073 31 281 Parki krajobrazowe 201 17 274 Inne obszary chronione1 478 402 1 Kategorie uwzględniają ochronę biotopów (objęte ochroną środowiska roślin, ptaków i zwierząt), ochronę zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt wolno żyjących (dzikich), zgodnie z ustawą o ochro- nie łososia i rybactwie śródlądowym oraz ochronę gatunków bez wyszczególniania obszarów. Źródło: Norweska Dyrekcja Ochrony Środowiska. http://www.environment.no/ i http://www.ssb.no/en/arealvern/ Obszary objęte ochroną zgodnie z ustawą o ochronie środowiska, ustawą o ochronie środowiska Svalbardu i ustawą o Jan Mayen. Stan w dniu 31 grudnia 2013

Park narodowy Rezerwat przyrody Park krajobrazowy Inne obszary chronione

Źródło: Norweska Dyrekcja Ochrony Środowiska. http://www.environment.no/ i http://www.ssb.no/en/arealvern/ 8 Użytkowanie obszaru lądowego. 2014* W km2 Udział w % Powierzchnia lądowa z wyjątkiem Svalbardu i Jan Mayen 305 447 100,0 Powierzchnia użytków rolnych 9 859 3,2 W tym powierzchnia gruntów uprawnych użytkowanych intensywnie 8 103 2,7 Powierzchnia produktywnych gruntów leśnych 83 440 27,3 Inne grunty 212 148 69,5 Źródło: Norweski Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Monitoring Lasu, Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/arealstat/ Odpady zebrane z gospodarstw domowych 1992 1998 2006 2013 Odpady z gospodarstw domowych. W tys. ton. 1 012 1 364 1 940 2 255 Odpady z gospodarstw domowych. Kilogramy na 1 mieszkańca 237 309 414 441

Odzysk odpadów włącznie z wykorzystaniem do produkcji energii. Kilogramy na 1 mieszkańca. .. .. 287 373

Odpady wysortowane. Udział w % 8 33 50 56 Pozostałość po sortowaniu - do spalenia. Udział w % .. 23 32 42 Pozostałość po sortowaniu - na składowisko odpadów. Udział w % .. 43 18 1 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/avfkomm/

Emisje zanieczyszczeń powietrza1, względem emisji zanieczyszczeń w 1990 r. 1990=100 160 Niemetanowe lotne związki 140 organiczne (NMVOC)

120 Gazy cieplarniane 100 80 Tlenki azotu(NOx) 60 40 Dwutlenek siarki (SO2) 20 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2013* 1 Emisje objęte protokółami z Kyoto i Göteborga. Nie obejmują międzynarodowej żeglugi i lotnictwa. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/klimagassn/ i http://www.environment.no/

9 3. Ludność, zdrowie i przestępczość

Ludność i jej zmiany 1995 2014 Liczba ludności1 4 369 957 5 165 802 Liczba mieszkańców na 1 km2 obszaru lądowego 14 17

Urodzenia żywe ogółem 60 292 59 084 Chłopcy 31 006 30 370 Dziewczęta 29 286 28 714 Urodzenia żywe na 1000 ludności 13,8 11,5

Zgony ogółem 45 190 40 394 Mężczyźni 23 020 19 706 Kobiety 22 170 20 688 Zgony na 1000 ludności 10,3 7,9

Przyrost naturalny 15 103 18 690 Imigracja 25 678 70 030 Emigracja 19 312 31 875 Saldo migracji 6 366 38 155 Przyrost ludności 21 547 56 746 Przyrost ludności w % 0,5 1,1 1 Liczba ludności. Stan w dniu 1 stycznia 1996 i 1 stycznia 2015. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/befolkning/

Ludność na podstawie ewidencji ludności w dniu 1 stycznia 2015 r. i prognoza na lata 2020-2060 (średni krajowy przyrost ludności). Dane w tys. Wiek 2015 2020 2030 2040 2050 2060 Ogółem 5 166 5 450 5 948 6 324 6 611 6 868 0-5 lat 374 389 419 419 429 444 6-15 lat 623 648 689 720 720 742 16-66 lat 3 447 3 592 3 802 3 923 4 070 4 142 67 lat i więcej 723 822 1 037 1 263 1 392 1 541 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/folkfram/ 10 Okręgi administracyjne i gminy o największej liczbie ludności. Stan w dniu 1 stycznia 2015 Całkowita Okręg administracyjny Liczba 1 Udział Liczba Udział Gmina gmin powierzchnia . w % ludności w % W km2 Obszar kontynentalny 428 323 779 100,0 5 165 802 100,0 Østfold 18 4 181 1,3 287 198 5,6 Fredrikstad 284 78 159 Sarpsborg 370 54 192 Akershus 22 4 918 1,5 584 899 11,3 Bærum 189 120 685 Oslo 1 426 0,1 647 676 12,5 Hedmark 22 27 398 8,5 195 153 3,8 Ringsaker 1 123 33 603 Hamar 338 29 847 Oppland 26 25 192 7,8 188 807 3,7 Gjøvik 630 30 063 Lillehammer 451 27 300 Buskerud 21 14 911 4,6 274 737 5,3 Drammen 135 67 016 Ringerike 1 423 29 712 Vestfold 14 2 225 0,7 242 662 4,7 Sandefjord 119 45 281 Larvik 501 43 506 Telemark 18 15 296 4,7 171 953 3,3 Skien 719 53 745 Porsgrunn 161 35 755 Aust-Agder 15 9 158 2,8 114 767 2,2 Arendal 255 44 219 Grimstad 272 22 098 Vest-Agder 15 7 277 2,2 180 877 3,5 Kristiansand 259 87 446 Mandal 211 15 437 26 9 376 2,9 466 302 9,0 Stavanger 68 132 102 Sandnes 286 73 624 Hordaland 33 15 438 4,8 511 357 9,9 Bergen 445 275 112 Sogn og Fjordane 26 18 623 5,8 109 170 2,1 Førde 553 12 801 Møre og Romsdal 36 15 101 4,7 263 719 5,1 Ålesund 93 46 316 Molde 356 26 392 Sør-Trøndelag 25 18 839 5,8 310 047 6,0 Trondheim 322 184 960 Nord-Trøndelag 23 22 415 6,9 135 738 2,6 Stjørdal 913 22 957 Nordland 44 38 482 11,9 241 682 4,7 Bodø 1 312 50 185 Rana 4 204 26 078 Troms Romsa 24 25 863 8,0 163 453 3,2 Tromsø 2 474 72 681 Harstad 428 24 676 Finnmark Finnmárku 19 48 631 15,0 75 605 1,5 Alta 3 653 19 898 Hammerfest 819 10 417 1 Powierzchnia łącznie ze słodkimi wodami śródlądowymi (jeziora). Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/folkemengde/ 11 Liczba ludności według płci, wieku i stanu cywilnego. Stan w dniu 1 stycznia 2015 90- Mężczyźni85-89 Kobiety 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 200 150 100 50 0 0 50 100 150 200 W tys. W tys. Nieżonaci/ Żonaci/Zamężne Uprzednio żonaci/ Niezamężne (obejmuje separację) Uprzednio zamężne Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/folkemengde/ Pary małżeńskie i partnerskie z dziećmi i bez dzieci 1990 2014 Pary ogółem 973 000 1 170 427 Pary małżeńskie1 ogółem 871 000 855 121 Bez dzieci2 467 000 513 807 Z dziećmi2 404 000 341 314 Pary partnerskie ogółem 102 000 315 306 Bez dzieci2 52 000 151 107 Z dziećmi2 50 000 164 199 1 Obejmuje zarejestrowane związki partnerskie. 2 Dzieci = wiek poniżej 18 lat, niezamężne/ nieżonaci, mieszkający z rodzicami. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/familie/

Współczynnik dzietności w wybranych krajach. 2012 r. Islandia 2,04 Francja 2,01 USA 1,99 Wielka Brytania 1,91 Szwecja 1,91 Norwegia 1,85 Finlandia 1,80 Dania 1,73 Szwajcaria 1,52 Rosja (2011) 1,50 Włochy 1,43 Niemcy 1,38 Hiszpania 1,32 Polska 1,30 Portugalia 1,28 Źródło: Eurostat i Światowa Organizacja Zdrowia. http://ec.europa.eu/eurostat/ i http://www.who.int/gho/en/ 12 Współczynnik dzietności w okręgach administracyjnych. 2014 r.

Współczynnik dzietności. 2014 r. 1,64-1,70 1,71-1,77 1,78-1,84 1,85-1,90

Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. Map data: Norwegian Mapping Authority. http://www.ssb.no/en/fodte/

Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia Wiek 88 84 Kobiety 80 76 Mężczyźni 72 68 64 0 1946- 1956- 1966- 1976- 1986- 1996- 2006 2008 2010 2012 2014 1950 1960 1970 1980 1990 2000 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/dode/

13 Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia w wybranych krajach. 2012 r. Kvinner Menn Japonia 86 80 Francja 86 79 Szwajcaria 85 81 Włochy 85 80 Hiszpania 85 80 Islandia 84 82 Norwegia 84 80 Szwecja 84 80 Finlandia 84 78 Grecja 83 78 Dania 82 78 USA 81 76 Polska 81 73 Rosja 75 63 Źródło: Eurostat i Światowa Organizacja Zdrowia. http://ec.europa.eu/eurostat/ i http://www.who.int/gho/en/

Liczba osób w gospodarstwie domowym 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2014 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/familie/

Zawarte zarejestrowane związki partnerskie w latach 1993-2008. Zawarte związki małżeńskie osób tej samej płci w latach 2009-2014 300

250 Pary żeńskie Pary męskie 200

150

100 50

0 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2014 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/ekteskap/ 14 Zawarte związki małżeńskie1 i rozwody2 35 000 30 000 Zawarte związki małżeńskie 25 000 20 000 15 000 Rozwody 10 000 5 000 0 1886 1896 1906 1916 1926 1936 1946 1956 1966 1976 1986 1996 2006 2014 1 Od 2009 r. dane uwzględniają również związki małżeńskie pomiędzy osobami tej samej płci. 2 Przed 1951 r. uwzględnione rozwody kiedy jeden z małżonków na stałe zamieszkiwał w Norwegii, od 1951 r. uwzględnione rozwody kiedy małżonek płci męskiej zamieszkiwał na stałe w Norwegii. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/ekteskap/

Adopcja dzieci według rodzaju przysposobienia 800 700 600 500 Z zagranicy 400 300 200 100 Przysposobienie przez małżonka lub zarejestrowanego partnera rodzica dziecka oraz przez rodzinę zastępczą itp. 0 1970- 1975- 1980- 1985- 1990- 1995- 2000- 2005- 2010 2011 2012 2013 1974 1979 1984 1989 1994 1999 2004 2009 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/adopsjon/

Najpopularniejsze imiona nadawane dziewczynkom i chłopcom w 2014 r. Imiona męskie Imiona żeńskie 1 Lucas/Lukas Nora/Norah 2 William Emma 3 Markus/Marcus Sara/Sarah 4 Emil Sofie/Sophie 5 Oskar/Oscar Emilie 6 Mathias/Matias Anna 7 Magnus Linnea/Linea 8 Filip/Fillip/Philip Thea/Tea 9 Jakob/Jacob Maja/Maia/Maya 10 Aksel/Axel Sofia/Sophia Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/navn/ 15 Imigranci1 i urodzeni w Norwegii mający rodziców imigrantów2 Urodzeni w Norwegii mający rodziców 3 Kraj pochodzenia Imigranci1 imigrantów2 1995 2013 1995 2013 Ogółem 186 039 669 380 29 009 135 583

Imigranci i urodzeni w Norwegii mający rodziców imigrantów. Procent ogółu ludności 4,3 13,0 0,7 2,6

Europa ogółem 92 887 368 823 6 850 41 590 Polska 5 015 90 962 561 8 462 Szwecja 13 860 36 887 554 2 229 Litwa 74 35 901 - 3 404 Niemcy 6 761 24 611 373 2 554 Dania 17 265 19 973 1 224 1 763 Rosja4 788 16 803 19 2 611 Wielka Brytania 10 247 14 294 509 829 Bośnia-Hercegowina4 9 409 13 453 255 3 708 Rumunia 555 11 923 40 1 233 Kosowo4 . 10 016 . 4 699

Afryka ogółem 14 433 79 931 3 146 24 704 Somalia 3 328 27 333 667 10 298 Eritrea 43 14 741 3 2 393 Ethiopia 1 875 6 716 386 1 839 Morocco 3 026 5 517 1 168 3 879 Sudan4 123 3 123 9 556

Azja z Turcją, ogółem 60 918 187 649 17 567 65 834 Irak 2 337 21 965 199 8 695 Pakistan 11 507 19 219 7 266 15 973 Filipiny 3 974 19 076 539 2 022 Iran 7 099 16 608 694 3 712 Tajlandia 1 925 16 555 71 759 Wietnam 10 520 13 701 2 811 8 360 Afganistan 359 13 440 71 2 880 Turcja 5 922 11 049 2 121 6 559 Indie 3 704 10 506 1 457 3 581 Sri Lanka 5 951 9 111 1 162 5 921

Ameryka Północna i Środkowa ogółem 10 028 14 356 377 880 USA 8 078 8 379 272 353 Kanada 1 018 1 751 35 77

Ameryka Południowa ogółem 6 993 16 550 1 041 2 512 Chile 5 074 6 241 887 1 715 Brazylia 502 4 169 17 209

Oceania ogółem 778 2 071 30 63 1 Osoby urodzone za granicą, których oboje rodzice i rodzice rodziców byli urodzeni za granicą. 2 Osoby, których oboje rodzice i rodzice rodziców byli urodzeni za granicą. 3 W przypadku osób urodzonych za granicą podaje się ich własny kraj urodzenia, a w przypadku osób urodzonych w Norwegii, których rodzice urodzili się za granicą, podaje się kraj urodzenia matki. 4 Rozróżnienie utrudnione ze względu na zmiany przebiegu granic. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/innvbef/

16 Osoby ubiegające się o azyl. Według obywatelstwa Obywatelstwo 1993 1998 2005 2011 2012 2013 2014 Ogółem 12 876 8 374 5 402 9 053 9 785 11 983 11 480 Europa 11 523 4 716 1 435 847 1 143 1 115 1 027 Afryka 464 1 229 1 624 5 097 5 263 7 300 6 018 Azja 731 2 138 2 106 2 796 3 086 2 986 3 593 Ameryka Północna i Środkowa 12 2 10 38 27 19 31 Ameryka Południowa 26 204 18 12 3 11 10 Oceania - 2 - 1 - 2 1 Bezpaństwowcy 120 85 209 262 263 550 800 Źródło: Norweski Urząd do Spraw Cudzoziemców. http://www.udi.no/en/

Udział procentowy osób z nadwagą (indeks masy ciała BMI 25-27) i otyłych (BMI > = 30) w grupie wiekowej 16-79 lat Udział w % 35 30 Otyłość Nadwaga 25 20 15 10 5 0 1973 1995 1998 2005 2008 2012 1973 1995 1998 2005 2008 2012 Kobiety Mężczyźni Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/helseforhold/

Udział procentowy nałogowych palaczy tytoniu Udział w % 60

50 Mężczyźni 16-74 lat 40

30 Kobiety 16-74 lat 20

10

0 1973 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2014 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/royk/

17 Przyczyny zgonów. 2013 r. Udział w % Ogółem Mężczyźni Kobiety Zgony ogółem 100,0 41 913 20 025 21 888 Choroby ogółem 93,8 38 618 16 939 18 594 Nowotwory złośliwe 25,6 10 550 5 650 4 900 Choroby serca i układu krążenia 29,4 12 087 5 630 6 457 Choroby układu oddechowego 9,8 4 024 1 918 2 106 Inne choroby 25,4 10 466 3 741 5 131 Przyczyna nie podana 3,6 1 491 Zgony z innych przyczyn, ogółem 6,2 2 560 1 476 1 084 Wypadki 4,7 1 954 1 065 889 Samobójstwa 1,3 554 378 176 Zabójstwa 0,1 50 32 18 Inne 0,0 2 1 1 Źródło: Norweski Instytut Zdrowia Publicznego http://www.fhi.no/eway/?pid=240 Podejrzani o popełnienie przestępstw na 10 000 mieszkańców. Przestępstwa stwierdzone w postępowaniach przygotowawczych i przestępstwa wykryte na 1 000 mieszkańców. Podejrzani o popełnienie przestępstw, 100 na 10 000 mieszkańców Przestępstwa stwierdzone w postępowaniach 80 przygotowawczych na 1 000 mieszkańców Przestępstwa wykryte na 1 000 mieszkańców 60

40

20

0 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2013 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/lovbrudde/ Przestępstwa zgłoszone według kategorii 2004 2013 Na 1 000 Na 1 000 Kategoria przestępstwa Liczbamieszkańców Liczba mieszkańców Ogółem 407 377 89,0 388 506 76,9 Gospodarcze 7 915 1,7 7 931 1,6 Inne z chęci zysku 206 250 45,1 170 911 33,8 Rozbójnicze 24 874 5,4 26 942 5,3 Przeciwko wolności seksualnej i obyczajności 3 608 0,8 4 823 1,0 Narkotykowe 37 259 8,1 49 404 9,8 Zniszczenie mienia 20 345 4,4 18 278 3,6 Przeciwko środowisku naturalnemu 2 399 0,5 2 172 0,4 Przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową 801 0,2 756 0,1 Przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji 62 606 13,7 58 986 11,7 Inne 41 320 9,0 48 303 9,6 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/lovbrudda/ 18 4. Warunki mieszkaniowe i konsumpcja

Zasoby budowlane i mieszkaniowe. 2013 r. Budynki Liczba Ogółem 4 015 718 Budynki mieszkalne 1 488 979 Budynki inne niż mieszkalne 2 526 739 w tym budynki rekreacyjne 413 114

Rodzaje budynków mieszkalnych Budynki mieszkalne ogółem (zamieszkane i niezamieszkane) 2 449 210 Domy jednorodzinne 1 278 960 Domy dwurodzinne 223 783 Domy szeregowe, łączone i małe domy mieszkalne innego rodzaju 281 360 Bloki mieszkaniowe 550 366 Budynki zbiorowego zakwaterowania 45 579 Inne rodzaje budynków (z częścią mieszkalną) 69 162

Bloki mieszkalne, w tym wyposażone w windę W % Wyposażone w windę 35,2 Nie wyposażone w windę 64,8

Budynki mieszkalne według gęstości zabudowy Budynki mieszkalne na terenach o gęstej zabudowie 78,6 Budynki mieszkalne poza terenami o gęstej zabudowie 21,4

Formy własności (budynków mieszkalnych) Własność indywidualna osób prywatnych 72,4 Własność przedsiębiorstwa prywatnego 6,3 Własność spółdzielni mieszkaniowej 13,9 Własność publiczna 3,3 Inne 4,0 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/bygg-bolig-og-eiendom

19 Średnie roczne wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych na 1 gospodarstwo na 1 rok. W latach 1998-2000 i 2012 Rodzaj towaru i usługi 2000-NOK W % 2012-NOK W % Wydatki konsumpcyjne ogółem 280 100 100,0 435 500 100,0 Żywność i napoje bezalkoholowe 33 500 12,0 51 400 11,8 Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 8 100 2,9 11 700 2,7 Ubrania i obuwie 16 300 5,8 23 600 5,4 Mieszkanie, oświetlenie i ogrzewanie 71 300 25,4 136 000 31,2 Meble i artykuły gospodarstwa domowego 17 300 6,2 24 500 5,6 Zdrowie 7 700 2,8 11 400 2,6 Transport 56 800 20,3 81 600 18,7 Usługi pocztowe i telekomunikacyjne 5 600 2,0 8 300 1,9 Kultura i wypoczynek 33 600 12,0 43 300 10,0 Edukacja 900 0,3 1 000 0,2 Hotele i restauracje 11 400 4,1 15 600 3,6 Inne towary i usługi 17 500 6,3 27 100 6,2 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/fbu/

Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych na żywność, mieszkanie i transport. Udział w %. W % 70

60

50 Transport 40

30 Mieszkanie 20

10 Żywność 0 1958 1973 1977- 1983- 1989- 1996- 2002- 2012 1979 1985 1991 1998 2004 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/fbu/

20 5. Praca i wynagrodzenie

Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15-74 lat według podstawowego zajęcia. Średnia 2014 r. Inne zajęcie/ Pobierający niesprecyzowane emeryturę 5 % normalną 8 %

Pobierający emeryturę wcześniejszą/ rentę 10 % Prowadzący dom 1 %

W trakcie nauki Aktywni 13 % zawodowo1 62 %

1 Za aktywne zawodowo uznaje się osoby zatrudnione w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, która stanowi ich podstawowe zajęcie. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/aku/

21 Pracujący i bezrobotni w wieku 15-64 lat. Wybrane kraje. 2013 r. Islandia Szwecja Norwegia Dania Niemcy Wielka Brytania Hiszpania Japonia Finlandia Portugalia Rosja USA Francja Grecja Bezrobotni Polska Pracujący Włochy 0 20406080100 W % Źródło: Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). http://www.oecd.org

Kobiety pracujące w wieku 20-64 lat i udział procentowy zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy1. Wybrane kraje. 2013 r. Udział zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy Zatrudnione Islandia Szwecja Norwegia Niemcy Dania Finlandia Niderlandy Wielka Brytania Francja Portugalia Polska Hiszpania Włochy 0 20406080100 Udział w % 1 Udział procentowy kobiet w tymże przedziale wiekowym w ogóle społeczeństwa. Źródło: Eurostat. http://ec.europa.eu/eurostat/

22 Zatrudnieni w administracji publicznej jako odsetek zatrudnionych ogółem Udział w % 35

30

25

20 Gmina 15

10

5 Administracja rządowa 0 1970 1980 1990 2000 2014* Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/nr/

Zatrudnieni według sektorów gospodarki. Średnia 2014 r. Udział procentowy i dane w tys. Udział w % Ogółem Mężczyźni Kobiety Ogółem, obejmuje niesprecyzowane 100,0 2 637 1 392 1 245 Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo 2,2 59 46 13 Górnictwo i przemysł wydobywczy 2,9 77 61 16 Przemysł 8,6 228 176 52 Zaopatrywanie w energię, dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami 1,1 28 22 6 Budownictwo 7,6 201 183 17 Handel, naprawa pojazdów samochodowych i motocykli 13,2 348 184 163 Transport i magazynowanie 5,2 138 110 28 Hotele i restauracje 2,8 75 30 45 Informacja i komunikacja 3,9 103 74 29 Usługi finansowe i ubezpieczenia 2,2 57 27 30 Obsługa nieruchomości, usługi techniczne 6,8 180 109 70 Usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 4,2 110 60 50 Administracja publiczna, obrona, ubezpieczenia społeczne 6,6 173 88 85 Oświata 8,6 226 79 147 Służba zdrowia i opieka socjalna 19,7 520 92 429 Usługi indywidualne 4,1 107 44 63 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/aku/

23 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie1 mężczyzn i kobiet w wybranych sektorach gospodarki. 2014 r. Wynagrodzenie kobiet jako Sektor gospodarki Mężczyźni Kobiety odsetek wynagrodzenia mężczyzn NOK NOK W % Ogół zatrudnionych 44 900 38 800 86

Wydobycie ropy i gazu 66 300 60 800 92 Przemysł 43 100 38 800 90 Handel hurtowy i detaliczny 39 900 33 000 83 Transport 42 100 38 200 91 Informacja i komunikacja 56 200 48 000 85 Usługi finansowe 67 900 47 800 70 Usługi specjalistyczne, naukowe i techniczne 58 100 45 900 79 Usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 36 700 33 600 92 Administracja publiczna (rządowa i samorządowa) 46 700 42 200 90 Oświata 44 000 41 200 94 Służba zdrowia i opieka socjalna 43 500 38 100 88 1 Wynagrodzenie pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy w przeliczeniu na pełny czas pracy (ekwiwalenty pełnego czasu pracy). Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/lonnansatt/

24 6. Pomoc i opieka społeczna

Dzieci otrzymujące zasiłek opiekuńczy jako odsetek ogólnej liczby dzieci1. Stan w grudniu Udział w % 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 1 Zasiłek opiekuńczy przyznawany jest dzieciom w wieku 13-23 miesiące. Zasiłek opiekuńczy dla dwulatków został zniesiony od 1. sierpnia 2012 r. Źródło: Norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej (NAV). http://www.nav.no/english/

Dzieci objęte działaniami na rzecz ochrony praw i interesów dziecka1, na 1 000 dzieci w wieku 0-17 lat 35 30 25 20 15 10 5 0 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2013 1 Stan w dniu 31 grudnia. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/barneverng/ 25 Pieniężne świadczenia pomocy społecznej. Liczba zasiłków 200 000

150 000

100 000

50 000

0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 20102013 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/soshjelpk/

Renciści 200 000

150 000 Kobiety

100 000 Mężczyźni

50 000

0 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2014 Źródło: Norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej (NAV). http://www.nav.no/english

Osoby korzystające z różnego rodzaju usług w zakresie pomocy i opieki społecznej1 200 000 Korzystający z domowej opieki pielęgniarskiej 150 000

100 000 Mieszkańcy domów objętych wsparciem i usługami opiekuńczymr2 50 000 Mieszkańcy domów pomocy społecznej 0 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2013 1 Przerwanie ciągłości danych. Od 2007 r. włącznie dane pochodzą z rejestru IPLOS. 2 Mieszkania socjalne nie są uwzględniane w danych po 2009 r. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/pleie/

26 7. Edukacja

Dostępność przedszkoli i żłobków1 Udział w % 100 90 3-5 lat 80 70 1-5 lat 60 50 40 1-2 lata 30 20 10 0 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2013 1 Dzieci w przedszkolach. Udział procentowy dzieci w danym przedziale wiekowym. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/barnehager/

Uczniowie korzystający z zajęć pozalekcyjnych (SFO) 2000 2005 2014 Ogółem 121 867 133 282 158 139 1 klasa 38 440 44 937 51 067 2 klasa 35 895 38 677 46 702 3 klasa 29 779 31 421 37 888 4 klasa 16 478 16 739 20 835 5-7 klasa 1 275 1 508 1 647 Źródło: System Informacji o Szkolnictwie Podstawowym i Gimnazjalnym. http://www.gsi.udir.no

27 Szkoły i uczniowie/studenci 1984/85 2013/14 Uczniowie/ Uczniowie/ Rodzaj szkoły Szkoły studenci Szkoły studenci Szkoły podstawowe i gimnazja 3 540 545 879 2 907 615 327 Niepubliczne szkoły podstawowe i gimnazja . . 195 19 105 Szkoły średnie1 920 203 702 504 261 507 Niepubliczne szkoły średnie . 16 936 140 30 568 Uniwersytety i szkoły wyższe2 228 92 083 72 249 176 Niepubliczne uniwersytety i szkoły wyższe 67 15 402 34 37 835 1 Uczniowie i praktykanci pobierający naukę na poziomie szkoły średniej, uczniowie średnich szkół zawodowych, studenci uniwersytetów ludowych. 2 Wyższe szkoły wojskowe nie zostały uwzględnione. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/utdanning/

Odsetek kobiet i mężczyzn z wykształceniem wyższym Udział w % 35 30 25 20 15 Mężczyźni 10 Kobiety 5 0 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2013 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/utniv/

Studenci w szkolnictwie wyższym według rodzaju uczelni1 Udział Udział 2000/01 kobiet 2013/14 kobiet Studenci ogółem 186 002 60,0 253 317 59,1 Uniwersytety 69 195 55,3 105 628 57,1 Specjalistyczne szkoły wyższe 7 706 48,9 31 788 51,5 Wyższe szkoły publiczne 84 880 65,9 93 440 64,4 Artystyczne szkoły wyższe publiczne 770 68,3 853 64,8 Wyższa szkoła policji 940 29,7 2 522 40,0 Wyższe szkoły wojskowe 949 6,0 4 141 14,2 Wyższe szkoły niepubliczne 21 562 56,7 14 945 71,2 1 Dane nie obejmują norweskich studentów za granicą. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/utuvh/

28 Zagraniczni studenci1 w Norwegii Udział Obywatelstwo 2005/06 2010/11 2013/14 kobiet 2013/14 Studenci ogółem2 13 631 18 740 21 985 56,4 Szwecja 1 056 1 323 2 008 66,3 Rosja 716 949 1 136 75,4 Dania 779 726 872 57,9 Niemcy 462 772 864 58,4 Chiny 547 722 770 56,9 Polska 153 309 556 72,7 Nepal 73 329 447 24,8 Iran 253 322 413 57,4 USA 314 325 394 58,9 Islandia 202 282 368 67,9 Ukraina 113 266 340 77,9 Wielka Brytania 314 308 316 51,6 Pakistan 163 252 312 23,1 Niderlandy 138 262 308 53,6 Finlandia 264 276 306 75,8 Litwa 152 196 304 76,3 Etiopia 188 272 266 25,9 Filipiny 60 111 241 84,2 Ghana 124 186 224 35,3 Francja 119 137 196 51,5 Indie 102 193 195 35,9 Rumunia 116 156 191 76,4 Hiszpania 101 153 185 54,1 Włochy 48 107 147 44,2 Łotwa 94 120 125 84,0 Irak 213 133 120 44,2 Afghanistan 96 96 101 39,6 Bośnia i Hercegowina 198 127 90 52,2

Inne i niesprecyzowane3 6 473 9 330 10 190 52,3 1 Zagraniczni studenci przebywają w Norwegii niekoniecznie wyłącznie z powodu studiów. Nie- którzy studenci przebywają w Norwegii na stałe, jednak mają obywatelstwo inne niż norweskie. Nie obejmuje uczestników studiów doktoranckich. 2 Część studentów z zagranicy prawdopodobnie nie jest zarejestrowana na uczelniach w chwili podliczania danych 1 października. Może to powodować zaniżenie liczby obywateli innych krajów pobierających wykształcenie wyższe w Norwegii. 3 Niesprecyzowane obywatelstwo. Obejmuje studentów na wymianie międzynarodowej. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/utuvh/

29 Norwescy studenci za granicą. Studia I i II stopnia Kraj 1992/93 2000/01 2012/13 2013/14 Ogółem 8 932 15 510 16 260 16 930

Wielka Brytania 2 195 3 928 4 657 5 023 Dania 675 1 901 2 791 2 816 Polska 10 327 1 521 1 530 Węgry 10 630 814 863 Szwecja 1 096 881 772 673 Słowacja . . 455 538 Niderlandy 158 572 387 385 Czechy . 53 313 350 Francja 374 457 251 256 Niemcy 949 700 227 238 Hiszpania 60 158 136 146 Irlandia 3 148 90 87 Włochy 74 89 88 87 Szwajcaria 248 222 45 52 Pozostałe kraje Europy . 158 395 422

Azja . 82 171 215

USA 2 305 1 699 1 650 1 834 Kanada 130 164 140 156

Ameryka Łacińska . 65 25 27

Afryka Południowa . . 67 62 Pozostałe kraje Afryki . 47 8 7

Australia . 3 062 1 189 1 083 Nowa Zelandia . 108 68 80

Inne 522 . . . Źródło: Państwowa Kasa Pożyczkowa dla Celów Edukacyjnych. http://www.lanekassen.no/Toppmeny/Languages/

30 Nakłady na działalność badawczą i rozwojową (B+R) 2003 2013* Nakłady Ekwiwalent Nakłady Ekwiwalent na B+R. pełnego na B+R. pełnego W mln czasu W mln czasu NOK pracy NOK pracy (FTE) w (FTE) w B+R B+R Ogółem 27 246 28 546 50 976 38 999 Podmioty gospodarcze 13 391 13 390 22 586 16 683 Sektor instytutów badawczych 6 360 7 238 12 235 9 445 Uniwersytety i szkoły wyższe 7 495 7 918 16 155 12 871

Relacja nakładów na B+R ogółem do produktu krajowego brutto. Udział w % 1,71 1,70 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny i Norweski Instytut Studiów nad Innowacyjnością, Działalnością Badawczą i Edukacją. http://www.nifu.no/en/

Zatrudnieni w działalności badawczej i rozwojowej na 1 000 pracujących. Wybrane kraje. 2013 r. Finlandia Dania Islandia (2011) Szwecja Norwegia (2012) Japonia Francja Portugalia USA (2011) Wielka Brytania Niemcy Hiszpania Rosja Włochy Polska Chiny 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Źródło: Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). http://www.oecd.org

31 8. Media i kultura

Największe norweskie gazety. Nakład 2014 Wersja Wersja Nakład netto drukowana cyfrowa (skorygowany Gazeta, miejsce wydania o sprzedaż podwójną) Aftenposten (w dni powszednie), Oslo 187 694 208 857 221 659 Verdens Gang1 (w dni powszednie), Oslo 138 188 138 188 Dagens Næringsliv, Oslo 69 916 14 768 79 637 Dagbladet1, Oslo 73 647 73 647 Bergens Tidende (w dni powszednie), Bergen 70 209 68 565 73 640 Adresseavisen, Trondheim 61 086 60 165 63 981 Stavanger Aftenblad, Stavanger 56 220 55 101 58 544 Fædrelandsvennen, Kristiansand 33 774 32 786 34 065 Morgenbladet, Oslo 29 104 278 29 382 Drammens Tidende, Drammen 26 545 26 423 26 990 1 Cyfrowe produkty VG+ i Dagbladet+ dostępne w prenumeracie, nie są tutaj wliczone. Źródło: Norweskie Zrzeszenie Mediów. http://www.mediebedriftene.no/ Czytelnictwo gazet w wydaniu drukowanym i internetowym, średnia dzienna. Czytelnicy w wieku 9-79 lat 100 90 80 Gazeta w wydaniu drukowanym 70 60 50 40 30 20 Gazeta w wydaniu internetowym1 10 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 1 Gazety w wydaniu internetowym obejmują tutaj internetowe wydania gazet drukowanych. Kategorie gazeta drukowana i gazeta w wydaniu internetowym nie wykluczają się wzajemnie, tzn. że czytelnicy wydania drukowanego mogli również czytać wydanie internetowe gazety, i odwrotnie. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/medie/

32 Agencje prasowe w Norwegii Avisenes Nyhetsbyrå (ANB) Tel.: +47 22 99 84 00 Pb 8713, Youngstorget, NO-0028 Oslo www.apressen.no Osoba kontaktowa: Tor Axelsen Norsk Telegrambyrå AS (NTB) Holbergs gate 1, Pb 6817, Tel.: +47 22 03 44 00 St. Olavs plass, NO-0130 Oslo www.ntb.no Osoba kontaktowa: Pål Bjerketvedt

Agence France-Presse (AFP) Tel.: +47 95 89 40 86 Klingenberggata 5, NO-0161 Oslo E-post: [email protected] Osoba kontaktowa: Pierre-Henry Deshayes www.afp.com

Associated Press (AP) Tel.: +47 48 00 91 15 Lauritz Bergendahls gate 26, 4021 Stavanger www.ap.org Osoba kontaktowa: Mark Lewis

Bloomberg Nyhetsbyrå Tel.: +47 22 99 62 10 Rådhusgata 27, NO-0158 Oslo www.bloomberg.com

ITAR Tass Tel.: +47 96 82 98 92 Fougstads gate 9, NO-0173 Oslo www.itar-tass.com Osoba kontaktowa: Yuri Mikhaylenko

Thomson Reuters Norge Tel.: +47 22 93 69 00 Dronning Eufemias gate 16, NO-0191 Oslo www.reuters.com Osoba kontaktowa: Balazs Koranyi

Xinhua News Tel.: +47 40 20 65 42 Klingenberggata 5, NO-0161 Oslo www.xinhuanet.com/english/ Osoba kontaktowa: Li Guorong

Dow Jones Newswire Tel.: +47 90 22 79 08 Klingenberggata 5, NO-0161 Oslo www.dowjones.com/djnewswires.asp Osoba kontaktowa: Kjetil Malkenes Hovland

Foreign Press Association Tel.: +47 92 41 72 82 Klingenberggata 5, NO-0161 Oslo www.fpanorway.com Osoba kontaktowa: Björn Lindahl

Middle East News Agency (MENA) Tel.: +47 97 60 87 46 Klingenberggata 5, NO-0161 Oslo www.mena.org.eg Osoba kontaktowa: Tarek Mahmoud

Norway International Press Center Tel.: +47 23 95 03 22 Klingenberggata 5, NO-0161 Oslo E-post: [email protected] Osoba kontaktowa: Anita Karin Opsvik

33 Abonament telefoniczny. Telefonia stacjonarna i komórkowa. Stan w dniu 31 grudnia1 6 000 000 Telefonia stacjonarna 5 000 000 Telefonia komórkowa

4 000 000

3 000 000

2 000 000

1 000 000

0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 1 Dane z roku 2014 na dzień 30 czerwca. Źródło: Norweska Inspekcja Pocztowa i Telekomunikacyjna. http://eng.nkom.no/

Dostęp do mediów i urządzeń elektronicznych w domach. Osoby w wieku 9-79 lat. Udział w % 1991 1997 2009 2014 NRK TV 98 97 98 96 TV 2 . 91 94 89 TVNorge 36 72 91 88 TV3 33538786 Telewizja lokalna 28 43 58 46 Telewizja szwedzka 40 45 56 56 Odtwarzacz wideo 51 70 55 28 Odtwarzacz DVD . . 87 75 Odtwarzacz HDD . . 29 49 Tablet . . . 70 Radio DAB . . 18 44 Radio lokalne 87 89 86 72

Magnetofon kasetowy 95 92 50 31 Gramofon 63 57 31 27 Odtwarzacz CD 33 81 96 91 Odtwarzacz MP3 . . 58 67

Prywatna antena do odbioru telewizji satelitarnej 5 19 34 29 Telewizja kablowa 29 38 51 56 Antena DVB-T telewizji cyfrowej nadawanej naziemnie . . . 24 Antena zbiorcza 7644

Komputer osobisty .. 50 92 95 Internet .. 13 91 96 Gry wideo .. 23 53 54 Własny telefon komórkowy .. .. 97 98 Smartfon . . . 80 Prenumerata gazety . . 70 54 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/medie/ 34 Konsumpcja mediów, średnia dzienna. Osoby w wieku 9-79 lat. Udział w %.

Internet Komputer osobisty Telewizja Radio Gazeta Media audialne Książka Media wizualne Czasopismo 2014 Tygodnik 1991 Komiks 0 102030405060708090100 Udział w % Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/medie/

Korzystanie z oferty kulturalnej w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Wiek 9-79 lat. Udział w %

Kino Koncert Impreza sportowa Biblioteka publiczna Teatr/musical/rewia Muzeum Wystawa sztuki Impreza o charakterze religijnym/światopoglądowym Festiwal kultury Balet/przedstawienie 2012 taneczne 2008 Opera/operetka 0 102030405060708090100 Udział w % Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/kulturbar/ 35 Członkowie Kościoła Norweskiego oraz innych kościołów, związków wyznaniowych i stowarzyszeń światopoglądowych poza Kościołem Norweskim. 2013/2014 r. Udział Liczba osób w % Ludność ogółem2 5 109 056 100,0 Członkowie Kościoła Norweskiego. Stan w dniu 31 grudnia 2013 r. 3 843 721 75,2

Członkowie chrześcijańskich związków wyznaniowych ogółem1 337 316 100,0 Kościół Adwentystów Dnia Siódmego 4 806 1,4 Wolny Kościół Ewangeliczny (DFEF) 3 258 1,0 Wolny Kościół Ewangelicko-Luterański w Norwegii 19 557 5,8 Fiński Kościół Ewangelicko-Luterański 4 348 1,3 Islandzki Kościół Ewangelicko-Luterański w Norwegii 6 740 2,0 Zbór Chrześcijański (Przyjaciele Smitha; DKM) 7 750 2,3 Kościół Prawosławny 14 765 4,4 Kościół Rzymsko-Katolicki 140 109 41,5 Kościół Ewangelicko-Luterański (DELK) 3 189 0,9 Norweski Kościół Baptystów 10 283 3,0 Norweskie Stowarzyszenie Misyjne 10 136 3,0 Świadkowie Jehowy w Norwegii 12 130 3,6 Wspólnota Chrześcijańska 2 540 0,8 Centrum Chrześcijańskie 3 145 0,9 Kościół Metodystyczny w Norwegii 10 684 3,2 Wspólnoty Zielonoświątkowe 39 398 11,7 Szwedzki Kościół Margarety w Oslo 21 573 6,4 Inne chrześcijańskie związki wyznaniowe 22 905 6,8

Wyznawcy innych religii ogółem1 163 526 100,0 Bahaizm 1 127 0,7 Buddyzm 17 087 10,4 Hinduizm 7 382 4,5 Islam 132 135 80,8 Sikhizm 3 363 2,1 Judaizm 781 0,5 Inne 1 651 1,0

Członkowie stowarzyszeń światopoglądowych ogółem1 86 444 100,0 Norweskie Stowarzyszenie Humanistyczne 84 285 98,0 Inne stowarzyszenia światopoglądowe 2 159 2,0 1 Obejmuje wyłącznie członków, na rzecz których otrzymywane są subwencje państwowe. Stan w dniu 1 stycznia 2014. 2 Stan w dniu 1 stycznia 2014. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/trosamf/

36 9. Turystyka i transport

Noclegi cudzoziemców w Norwegii według kraju zamieszkania. 2014 r. Niemcy Szwecja Dania Wielka Brytania Niderlandy USA Francja Polska Hiszpania Włochy Rosja Japonia 0 250 000 500 000 750 000 1 000 000 1 250 000 1 500 000 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/overnatting/ Statki pasażerskie Hurtigruten Bergen-Kirkenes. Liczba pasażerów 600 000 Pasażerowie ogółem 500 000

400 000

300 000 W kierunku północnym 200 000 W kierunku południowym 100 000

0 1982 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2014 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/havn/ 37 Obiekty noclegowe w Norwegii 2011 2012 2013 2014 Hoteler i inne obiekty noclegowe ogółem1 1 115 1 102 1 201 1 145

Miejsca noclegowe 168 125 171 456 171 735 177 624

Doby noclegowe. W tys. 19 203 19 803 19 767 20 435

Doby noclegowe Norwegowie. Udział w % 74,5 74,5 74,4 73,1 Cudzoziemcy. Udział w % 25,5 25,5 25,6 26,9

Budynki rekreacyjne typu hytte Zespół domków rekreacyjnych2, noclegi 1 433 325 1 521 190 2 420 625 2 392 310 Pośrednictwa wynajmu domków rekreacyjnych, noclegi 1 057 871 988 467 1 101 595 1 181 185

Zarejestrowane campingi3 768 771 824 765 Noclegi. W tys. 8 080 8 239 6 767 7 122 Norwegowie. Udział w % 74,2 75,3 80,0 79,7 Cudzoziemcy. Udział w % 25,8 24,7 20,0 20,3 1 2010-2012: Hotele i podobne obiekty noclegowe oferujące 20 lub więcej miejsc noclegowych. 2013 og 2014: Wszystkie hotele i podobne obiekty noclegowe (pensjonaty, motele itp.). 2 2010-2012: Zespoły domków rekreacyjnych, apartamenty itp. obejmujące więcej niż 3 obiekty do wynajęcia. 2013-2014: Zespoły domków rekreacyjnych, apartamenty itp. oferujące więcej niż 10 miejsc noclegowych. 3 2010-2012: Campingi oferujące 8 lub więcej domków lub 50 miejsc dla samochodów/ przyczep campingowych. 2013 og 2014: Campingi oferujące 30 lub więcej obiektów do wynajęcia/miejsc. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/overnatting/

Ofiary śmiertelne wypadków drogowych 600

500

400

300

200

100

0 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2014 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/vtu/

38 Transport i sieć komunikacyjna. Stan w dniu 31 grudnia 1993 2010 2012 2014 Pojazdy samochodowe itp. Ogółem 2 986 381 4 604 846 4 862 938 5 086 178 Samochody 1 985 609 2 855 937 3 004 384 3 119 309 Samochody osobowe 1 633 088 2 308 548 2 442 964 2 555 443 Autobusy 29 134 20 348 18 220 17 111 Samochody dostawcze 169 981 397 279 424 634 441 967 Samochody ciężarowe/ Samochody osobowo-ciężarowe typu kombi 153 406 129 762 118 566 104 788 Ciągniki i maszyny samobieżne 213 550 254 674 262 288 271 668 Motocykle 35 629 146 592 156 826 167 649 Skutery śnieżne 37 741 68 766 73 514 77 528 Motorowery 125 442 168 904 174 873 177 501 Przyczepy 588 410 1 109 973 1 191 053 1 272 523

Cywilny transport lotniczy Porty lotnicze rozkładowego transportu lotniczego 52 52 52 52 Flota powietrzna ogółem 848 984 998 1 081 Samoloty 741 745 762 813 Śmigłowce 107 239 236 268

Drogi publiczne km Ogółem 90 502 93 509 93 868 94 055 Drogi krajowe 26 406 10 496 10 581 10 608 Drogi okręgowe 27 050 44 281 44 317 44 290 Drogi gminne 37 046 38 732 38 970 39 157

Linie kolejowe Linie kolejowe ogółem 4 023 4 169 4 154 4 154 Zelektryfikowane 2 422 2 566 2 552 2 552 Dwutorowe 99 241 247 247 Źródło: Norweski Urząd Transportu Kolejowego, Dyrekcja Dróg Publicznych, Avinor, Urząd Lotnictwa Cywilnego. http://www.ssb.no/en/transport-og-reiseliv/

39 10. Sektory gospodarki

Użytkowanie gruntów rolnych W km2 12 000

10 000 Użytki rolne ogółem

8 000

6 000 Użytki zielone trwałe użytkowane intensywnie 4 000 Grunty pod zasiewami zbóż i roślin oleistych 2 000 Użytki zielone naturalne i trwałe użytkowane ekstensywnie 0 Inne grunty orne 1949 1959 1969 1979 1989 1999 20092014 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/jordbruksareal/

Zwierzęta gospodarskie w gospodarstwach rolnych 2004 2014* Konie 29 029 40 073 Bydło ogółem 943 208 853 655 W tym krowy1 325 368 303 897 Trzoda chlewna 100 886 96 862 Owce starsze niż 1 rok 966 508 911 457 Kozy mleczne 45 095 33 064 Kury 3 528 505 4 168 280 1 Obejmuje krowy mleczne i karmiące. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/jordbruksareal/

40 Produkcja rolnicza i pozyskanie drewna 2003 2014* Zbiory i plony1. W tys. ton Zboża ogółem 1 142 965 Pszenica 262 213 Jęczmień 593 515 Owies 278 224 Ziemniaki 393 356 Siano2 2 848 2 801

Produkty pochodzenia zwierzęcego. W tys. ton Żywiec rzeźny ogółem 262 347 Bydło i cielęta 85 80 Trzoda chlewna 91 129 Owce i jagnięta 25 24 Jaja 48 65 Mleko krowie (w tys. litrów) 1 509 1 511

Pozyskanie drewna na sprzedaż ogółem. W tys. m3 Grubizna iglasta 6 739 9 667 Grubizna liściasta 50 140 1 Dotyczy wszystkich gospodarstw rolnych. 2 Obejmuje ogół plonu zielonej masy z pokosu łąk po przeliczeniu na plon siana. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/jord-skog-jakt-og-fiskeri/

Nieruchomości leśne i produktywne grunty leśne, według wielkości nieruchomości. 2013 r. Powierzchnia Powierzchnia produktywnych gruntów Liczba Udział leśnych w % W km2 W % Ogółem nie mniejsze niż 25 hektarów 128 641 100,0 70 264 100,0 25-99 hektarów 44 088 34,3 2 466 3,5 100-999 hektarów 71 835 55,8 24 410 34,7 1 000-4 999 hektarów 11 510 8,9 21 440 30,5 5 000- hektarów 1 208 0,9 21 948 31,2 Powierzchnia chronionych produktywnych gruntów leśnych . . 2 100 . 1 Obejmuje własności o powierzchni nie mniejszej niż 25 hektarów produktywnych gruntów leśnych. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny i Dyrekcja Gospodarki Zasobami Naturalnymi. http://www.ssb.no/en/stskog/

41 Powierzchnia upraw ekologicznych lub w trakcie wprowadzania metod ekologicznych, w krajach nordyckich. Procent powierzchni użytków rolnych W % 18 16 14 Szwecja 12 10 8 Finlandia 6 Dania Norwegia 4 2 0 1991 1995 2000 2005 2010 2013 Źródło: Norwegia – Inspekcja Rolnictwa Ekologicznego (Debio) i Norweski Główny Urząd Statystyczny, Szwecja – Inspekcja Rolnictwa Ekologicznego (KRAV) i Szwedzki Główny Urząd Statystyczny/Komisja ds. Rolnictwa (Jordbruksverket), Dania – Dyrekcja Hodowli i Ochrony Roślin (Plantedirektoratet) oraz Duński Główny Urząd Statystyczny, Finlandia – Główna Inspekcja Kontroli Hodowli i Ochrony Roślin (KTTK)/Urząd Bezpieczeństwa Żywności (Evira) i Centrum Informacyjne Ministerstwa Rolnictwa (TIKE).

Gospodarstwa rolne według wielkości użytkowanych gruntów rolnych 250 000 100- hektarów 200 000 50-99 hektarów -49 hektarów 150 000

100 000

50 000

0 1949 1959 1969 1979 1989 1999 2010 2012 2013 2014* Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/stjord/

42 Połowy najważniejszych gatunków ryb W tys. ton1 W mln NOK2 Gatunki ryb 2004 2014* 2004 2014* Ogółem 2 524 2 311 10 395 14 209 Dorsz atlantycki 231 473 2 784 4 613 Śledź pospolity 616 408 2 015 1 912 Błękitek 959 400 764 579 Makrela atlantycka 157 278 1 329 1 937 Czarniak 211 154 838 1 247 Łupacz 65 94 455 1 196 Tobiasz 49 82 44 140 Gromadnik 49 77 47 142 Karmazyn atlantycki 17 19 115 186 Okowiel 7 19 6 31 Molwa 14 17 174 180 Krewetka 59 16 838 555 Ostrobok pospolity 11 15 40 126 Halibut czarny 17 14 325 345 Brosma 12 11 83 97 Szprot atlantycki 2 11 7 27 Zębacz smugowy 8 6 34 44 Żabnica 4 2 93 52

Inne gatunki ryb 37 214 405 798 1 Waga ryby przed wypatroszeniem. 2 Odpowiada podanej wartości ładunku wyładowanego wypłaconej rybakowi za połów. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/fiskeri/

Akwakultura – hodowla ryb. Sprzedaż łososia atlantyckiego i troci W tys. ton 1 400

1 200

1 000

800

600

400

200 0 1971 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2013 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/fiskeoppdrett/

43 Wartość produkcji akwakultury i rybołówstwa tradycyjnego W mld NOK 60

50

40

30

20 Akwakultura

10 Rybołówstwo tradycyjne 0 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2013 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/fiskeoppdrett/ og http://www.ssb.no/en/fiskeri/

Eksport ryb i produktów rybnych 2001 2014* W tys. W mln W tys. W mln ton NOK ton NOK Ryby, skorupiaki, mięczaki i inne bezkręgowce morskie włącznie z ich przetworami, ogółem 1 727 29 572 2 517 67 150 Ryby, świeże lub chłodzone, z wyjątkiem filetów 417 8 418 1 206 37 819 Ryby, mrożone, z wyjątkiem filetów 909 8 258 824 11 100 Filety rybne, mrożone 182 4 310 99 4 606 Filety rybne i inne mięso rybie, świeże lub chłodzone 26 944 87 5 216 Ryby suszone, solone lub nie 76 3 520 106 4 259 Filety rybne, suszone, solone lub w solance 12 380 9 185 Ryby, solone lub w solance 37 1 177 30 839 Ryby, wędzone 5 424 15 685 Skorupiaki, mrożone; mączki i granulaty ze skorupiaków nadające się do spożycia przez ludzi 12 267 3 207 Ryby, przetworzone lub konserwowane, w tym kawior i namiastki kawioru przygotowane z ikry rybiej 20 613 16 324 Skorupiaki i mięczaki, przetworzone lub konserwowane 21 949 7 442 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/muh/

44 Zatrudnieni i samozatrudnieni w sektorze handlu i usług. Dane w tys. 1 000 800 Działalność usługowa Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 700 Sprzedaż i obsługa nieruchomości 600 Handel i naprawa pojazdów silnikowych 500 400 300 200 100 0 1970 1980 1990 2000 2010 2014 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/nr

Norweski przemysł naftowy. Podstawowe dane 1993 1995 2000 2010 2013 Liczba zatrudnionych Wydobycie ropy naftowej i gazu 17 338 16 498 14 434 21 930 27 206 Na morzu 5 399 5 064 4 822 6 561 7 413 Na lądzie 11 939 11 434 9 612 15 369 19 793 Usługi dla przedsiębiorstw zajmujących się wydobyciem ropy naftowej i gazu 4 173 4 437 7 743 26 828 35 800 Wartość produkcji brutto. W mln NOK Wydobycie ropy naftowej i gazu 136 051 144 257 367 625 572 367 666 264 Usługi dla przedsiębiorstw zajmujących się wydobyciem ropy naftowej i gazu 5 303 6 151 15 883 99 843 135 157 Inwestycje. W mln NOK Wydobycie ropy naftowej i gazu 50 886 42 497 52 898 126 737 208 637 Usługi dla przedsiębiorstw zajmujących się wydobyciem ropy naftowej i gazu -65 44 4 287 983 4 785 Transport rurociągowy ropy i gazu 6 693 6 086 691 552 3 245 Produkcja ropy naftowej surowej. W tys. Sm3 o.e.2 131 843 156 776 181 181 104 388 84 948 Produkcja gazu ziemnego. W tys. Sm3 o.e.2 24 804 27 814 49 790 107 250 108 746 Eksport Ropa naftowa surowa. W tys.Sm3 o.e. 114 917 143 003 167 485 90 579 67 317 Gaz ziemny. W tys. Sm3 o.e. 24 804 27 814 48 521 102 558 103 847 1 Włącznie z transportem rurociągowym od r. 2010. 2 Ekwiwalent ropy naftowej (o.e) stosuje się jako wskaźnik przeliczeniowy w porównaniach lub kalkulacjach zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego. 1 Sm3 o.e. (1 standardowy metr sześcienny ekwiwalentu ropy naftowej) = 1 Sm3 ropy naftowej lub 1 000 Sm3 gazu ziemnego. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny oraz Norweska Dyrekcja Ropy Naftowej. http://www.ssb.no/en/oljev/ i http://www.npd.no/en 45 Cena ropy naftowej. Brent Blend USD/baryłka 120

100

80

60

40

20

0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2014 Źródło: Ministerstwo Ropy i Energetyki oraz Reuters EcoWin. http://www.ssb.no/en/ogintma/ Przemysł i górnictwo według sekcji i działów. 2012 r. Liczba Liczba Produkcja sprzedana1 Sektor przedsię- zatrudnio- biorstw nych W mln Udział NOK w % Przemysł i górnictwo 19 811 235 111 769 182 100,0 Górnictwo 768 5 314 14 605 1,9 Przemysł 19 043 229 797 754 578 98,1 Produkcja artykułów spożywczych, napojów oraz wyrobów tytoniowych 2 475 48 545 170 219 22,6 Produkcja wyrobów włókienniczych, odzieży, skóry i wyrobów skórzanych 1 501 4 462 6 597 0,9 Produkcja drewna i wyrobów z drewna 1 983 13 752 25 259 3,3 Produkcja papieru i wyrobów z papieru 86 3 734 11 301 1,5 Poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji 1 257 6 331 10 401 1,4 Produkcja produktów rafinacji ropy naftowej, chemikaliów i wyrobów chemicznych, wyrobów farmaceutycznych 336 12 991 146 344 19,4 Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 417 4 850 10 755 1,4 Produkcja wyrobów z pozostałych mineral- nych surowców niemetalicznych 938 10 457 27 256 3,6 Produkcja metali 155 9 506 58 868 7,8 Produkcja wyrobów z metali 2 533 24 566 46 661 6,2 Produkcja komputerów i wyrobów elektro- nicznych 778 16 181 40 918 5,4 Produkcja maszyn i urządzeń 1 328 20 762 74 814 9,9 Pozostała produkcja przemysłu maszy- nowego (za wyjątkiem budowy statków i platform wiertniczych) 181 4 140 8 573 1,1 Budowa statków i platform wiertniczych 504 21 179 65 387 8,7 Produkcja mebli i pozostała produkcja wyrobów 2 063 9 688 13 347 1,8 Naprawa, konserwacja oraz instalowanie maszyn i urządzeń 2 508 18 653 37 877 5,0 1 Dane nie zawierają podatku od wartości dodanej (MVA). Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/sti/ 46 Flota żeglugi międzynarodowej armatorów norweskich. Statki. Stan w dniu 1 lipca 2014 Norweski Norweski Rejestr Statków Rejestr Żeglugi Statki Statków Międzynarodo- pływające pod Ogółem (NOR) wej (NIS) banderą obcą Nośność Nośność Nośność Nośność Liczba w tys. Liczba w tys. Liczba w tys. Liczba w tys. DWT DWT DWT DWT Statki1 ogółem 1 759 38 845 216 956 520 17 355 1 023 20 534 Statki pasażerskie, katamarany i promy2 14 396 6 250 2 12 6 134 Zbiornikowce do przewozu gazu i chemikaliów 363 10 160 .. .. 154 5 191 209 4 969 Inne zbiornikowce 63 6 590 .. .. 38 4 217 25 2 373 Zbiornikowce FPSO 59 7 004 1 126 6 631 52 6 247 Statki wielozadaniowe 18 1 775 .. .. 10 1 045 8 730 Masowce 96 4 495 .. .. 63 3 409 33 1 086 Inne statki do przewozu ładunków stałych 523 6 321 11 17 97 2 311 415 3 993 Statki obsługujące platformy wiertnicze (offshore serviceship) 623 2 500 198 813 150 551 275 1 136 1 Statki o pojemności 100 GT i więcej. 2 Tonaż brutto w tys. GT. Wartość niewliczona w łączną wartość DWT. Źródło: Stowarzyszenie Armatorów Norweskich. http://www.ssb.no/en/handelsfl/

Norweska flota handlowa1. Stan z końca roku. W tys. ton GT 1995 2000 2010 2011 2012 2013 Tonaż ogółem 20 834 21 572 15 711 15 586 15 698 15 997 W tym zbiornikowce 12 006 11 545 7 269 7 235 7 312 7263 Zbiornikowce. Udział w % 58 54 46 46 47 45 1 Statki o pojemności 100 GT i więcej. 2 Tonaż brutto w tys. GT. Wartość niewliczona w łączną wartość DWT. Źródło: Stowarzyszenie Armatorów Norweskich. http://www.ssb.no/en/handelsfl/

Wypadki morskie. Zatopione i uszkodzone statki zarejestrowane w norweskich rejestrach statków1 Statki zatopione Statki uszkodzone Statki Tonaż brutto Statki Tonaż brutto 2000 18 41 421 157 976 709 2001 24 4 135 129 502 917 2002 22 56 206 137 982 184 2003 15 3 679 126 537 197 2004 18 659 118 336 674 2005 13 18 967 112 634 482 2006 12 389 71 525 545 2007 14 4 217 100 576 903 2008 18 8 881 105 409 072 2009 18 3 586 144 582 424 2010 13 1 837 149 616 010 2011 13 782 159 596 068 2012 8 542 241 1 205 544 2013 18 1161 246 884 741 1 Zatopienie oznacza całkowitą utratę statku, natomiast uszkodzenie oznacza uszkodzenie statku. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/sjoulykker/ 47 11. Energetyka

Produkcja energii z nośników energii. W petadżulach1 1995 2000 2005 2010 2013* Ogółem 7 502 9 300 9 659 8 685 8 115 Energia elektryczna z elektrowni wodnych 441 512 491 422 464 Energia elektryczna z elektrowni wiatrowych 00237 Ropa naftowa surowa i kondensat 5 749 6 650 5 621 3 970 3 230 Gaz ziemny2 i skroplony gaz ziemny (NGL) 1 282 2 097 3 478 4 209 4 339 Węgiel 818415452 Drewno opałowe3 21 24 28 30 22 1 1 PJ = 1015 J. 2 Nie obejmuje spalanego gazu odpadowego. Skroplony gaz ziem ny (NGL) obejmuje produkcję etanu, propanu, butanu, izobutanu (metylopropanu) i LPG. 3 Drewno, granulat, brykiety na użytek gospodarstw domowych. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/energiregn/

Zużycie nośników energii poza sektorami energetycznymi i żeglugą międzynarodową. W petadżulach1 PJ 1 000

800 Gaz, ciepło, paliwa stałe

600 Ropa w transporcie

400 Ropa z wyjątkiem transportu

200 Energia elektryczna

0 1976 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2013* 1 1 PJ = 1015 J. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/energiregn/

48 Zużycie energii w gospodarstwach domowych na 1 osobę, według nośnika energii. Wybrane kraje w 2012 r. W kWh Finlandia Norwegia USA Dania Szwecja Rosja Niemcy Francja Wielka Brytania Polska Japonia Węgiel, koks, torf Hiszpania Produkty ropy naftowej Gaz ziemny Chiny Energia elektryczna Portugalia Energia cieplna Indie Biomasa, inna energia odnawialna 0 2000 4000 6 000 8 000 10 000 12 000 kWh Źródło: Międzynarodowa Agencja Energii (IEA) i Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.iea.org

Zaopatrywanie w energię elektryczną 1995 2000 2005 2010 2013 Zakłady energetyczne 326 332 306 338 316 Produkujące energię elektryczną 215 178 163 188 172

GWh1 Produkcja energii elektrycznej 123 011 142 817 137 811 123 630 133 975 Import 2 300 1 474 3 653 14 673 10 135 Eksport 8 962 20 529 15 695 7 123 15 140 Zużycie netto priorytetowane 97 450 101 838 108 453 116 062 115 605 Przemysł energochłonny 33 503 35 685 40 728 34 075 33 522 Górnictwo i inne sektory przemysłu 8 539 8 444 9 149 13 420 15 724 Gospodarstwa domowe i rolnictwo 35 587 35 685 35 404 41 489 40 657 Usługi 19 819 22 022 23 172 25 889 25 701 Zużycie netto niepriorytetowane 7 514 10 518 5 595 4 494 3 936 1 1 GWh = 1 000 000 kWh. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/elektrisitet/

49 Energetyka wodna. Stan w dniu 31 grudnia 2014 r. GWh Udział w % Potencjał możliwy do wykorzystania1 213 831 100

Elektrownie wodne ukończone 131 377 61 Elektrownie wodne trakcie budowy 1 478 1 Koncesja udzielona 3 602 2 Wniosek o udzielenie koncesji złożony 6 619 3 Zapowiedź złożenia wniosku2 1 106 1 Trwale chronione zasoby wodne 50 940 24 Pozostałe 18 709 9 1 Energia norweskich zasobów wodnych, która technicznie i ekonomicznie może zostać wykorzystana do produkcji energii elektrycznej. 2 Zgłoszono zapowiedź złożenia wniosku. Źródło: Norweska Dyrekcja Zasobów i Energii Wodnej (NVE). http://www.nve.no/en/ Łączna produkcja ropy naftowej surowej i gazu ziemnego. W mln Sm3 oe1 W mln Sm3 o.e. 300 000

250 000

200 000 Gaz ziemny 150 000

100 000 Ropa włącznie ze skroplonym gazem 50 000

0 1971 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2014 1 Sm3 (standardowy metr sześcienny; objętość w warunkach standardowych) oe (ekwiwalentu ropy naftowej). Źródło: Norweska Dyrekcja Ropy Naftowej. http://www.ssb.no/en/ogprodre/ Najwięksi producenci ropy naftowej na świecie. 2013 r. W mln baryłek na 1 dzień1 Arabia Saudyjska 11,53 Rosja 10,79 USA 10,00 Chiny 4,18 Kanada 3,95 Zjednoczone Emiraty Arabskie 3,65 Iran 3,56 Nigeria 3,32 Irak 3,14 Kuweit 3,13 Meksyk 2,88 Wenezuela 2,62 Brazylia 2,11 Qatar 2,00 Norwegia 1,84 1 Produkcja skroplonego gazu ziemnego (NGL) i kondensatu zostały ujęte w danych o światowej produkcji ropy naftowej. Źródło: BP Statistical Review of World Energy 2014 (Przegląd Statystyczny Energii Światowej 2014, publikacja BP). http://www.bp.com 50 12. Gospodarka narodowa

Produkt krajowy brutto według sektorów i podsektorów gospodarki 1990 2014* W mln Udział W mln Udział NOK w % NOK w % Produkt krajowy brutto 749 860 100,0 3 151 483 100,0 Rolnictwo 14 234 1,9 13 460 0,4 Leśnictwo 3 725 0,5 5 461 0,2 Rybołówstwo, połowy morskie i akwakultura 4 417 0,6 28 347 0,9 Wydobycie ropy i gazu 88 163 11,8 619 711 19,7 Wydobycie ropy naftowej surowej i gazu ziemnego 86 283 11,5 568 817 18,0 Usługi związane z wydobyciem ropy naftowej i gazu 1 880 0,3 50 894 1,6 Górnictwo 1 753 0,2 5 126 0,2 Przemysł 77 326 10,3 220 764 7,0 Zaopatrywanie w energię elektryczną i wodę 21 784 2,9 64 985 2,1 Budownictwo 29 036 3,9 163 394 5,2 Handel i naprawa pojazdów samochodowych 72 615 9,7 201 979 6,4 Zakwaterowanie i gastronomia 9 404 1,3 36 678 1,2 Transport rurociągowy 7 807 1,0 16 648 0,5 Transport poza transportem morskim 29 690 3,5 111 898 2,3 Usługi pocztowe i dystrybucyjne 4 925 0,7 8 845 0,3 Informacja i komunikacja 24 627 3,3 108 010 3,4 Żegluga morska 17 832 2,4 55 786 1,8 Żegluga międzynarodowa 16 038 2,1 36 323 1,2 Żegluga krajowa 1 794 0,2 19 463 0,6 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 33 998 4,5 144 757 4,6 Obsługa rynku nieruchomości 43 936 5,9 110 611 3,5 Usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 32 110 4,3 285 928 9,1 Usługi prywatne 28 030 3,7 121 782 3,9 Usługi administracji publicznej 124 596 16,6 535 476 17,0 Pozycje bilansujące1 83 440 11,1 330 744 10,5 1 Podatek od wartości dodanej (MVA) i podatek inwestycyjny (IVA), inne podatki nakładane na produkty, odchylenia netto i odchylenia statystyczne. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/nr/ 51 Produkt krajowy brutto per capita w wybranych krajach (bieżący PPP USD)1. 2013 r. Luksemburg Norwegia USA Szwecja Dania Niemcy Islandia Finlandia Storbritannia Francja Japonia EU28 Hiszpania Portugalia Rosja Polska Chiny 0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 PPP USD 1 PPP=parytet siły nabywczej. Źródło: Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). http://www.oecd.org/

Produkt krajowy brutto per capita. Ceny bieżące i zmiana wyrażona w % W NOK W % 700 000 10

600 000 8

500 000 6 Zmiana w % 400 000 4

300 000 2

200 000 0

100 000 Ceny bieżące -2 0 -4 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2014* Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/nr/

52 Norweski Rządowy Fundusz Emerytalny (Statens pensjonsfond utland)1. Stan w dniu 31 grudnia W mld NOK 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 1 Wcześniejsza nazwa funduszu: Norweski Rządowy Fundusz Ropy Naftowej (Statens petroleumsfond). Źródło: Norges Bank. http://www.nbim.no/en/

Państwowy dług publiczny jako procent produktu krajowego brutto w wybranych krajach, według kryterium Traktatu z Maastricht 1. 2013 r. Japonia2 Grecja Portugalia Włochy Irlandia USA2 Francja Hiszpania Wielka Brytania Niemcy Finlandia Polska Dania Szwecja Norwegia Luksemburg 0 50 100 150 200 250 W % 1 Państwowy dług publiczny nie obejmuje zadłużenia pomiędzy jednostkami administracji publicznej. Kryterium Traktatu z Maastricht wprowadza zasadę, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto. 2 Zastosowano odmienne kryteria - Zobacz OECD Economic Outlook no 96. Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny, Eurostat i OECD. http://ec.europa.eu/eurostat/, http://www.oecd.org/ i http://www.ssb.no/en/offogjeld/ 53 Dochody i wydatki administracji publicznej. W mld NOK 2003 2008 2014* A. Dochody ogółem (A1+A2) 740,5 1 332,9 1 459,6 A1. Dochody z wyjątkiem przemysłu naftowego 571,4 910,6 1 162,8 Podatki i opłaty z obszaru kontynentalnego Norwegii 315,9 472,2 598,4 Dochody ze składek na ubezpieczenia społeczne i emerytury 156,2 224,9 312,3 Dochody z tytułu własności 75,8 185,2 210,5 Transfery 7,3 4,9 12,3 Dochody z inwestycji kapitałowych 1,5 2,0 1,9 Dochody z opłat 14,7 21,5 27,3 A2. Dochody z przemysłu naftowego 169,1 422,3 296,8 Podatki i opłaty z przemysłu naftowego 101,4 252,8 152,7 Inne dochody z przemysłu naftowego 67,7 169,5 144,1

B. Wydatki ogółem (B1) 607,2 818,9 1 149,0 Publiczna działalność usługowa 116,7 169,4 254,2 Obrona narodowa 30,3 39,0 45,1 Porządek i bezpieczeństwo publiczne 15,4 18,0 27,1 Cele gospodarczo-ekonomiczne 58,4 74,9 110,4 Ochrona środowiska 2,0 4,7 10,7 Gospodarka mieszkaniowa i środowisko lokalne 0,9 1,1 1,7 Ochrona zdrowia 94,5 128,1 176,4 Rekreacja, kultura i religia 7,9 12,9 19,1 Edukacja 34,5 36,8 48,8 Opieka społeczna 246,5 333,9 455,5

C. Inwestycje finansowe netto (A-B) 133,3 514,0 310,5 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/offinnut/

54 13. Norwegia za granicą

Służba zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Norwegii Adres siedziby w Oslo: 7. juni-plassen / Victoria Terrasse Adres pocztowy: Postboks 8114 Dep., NO-0032 Oslo Tel.: + 47 23 95 00 00 Fax: + 47 23 95 00 99 E-mail: [email protected]

Placówki zagraniczne 102 przedstawicielstwa zagraniczne, w tym: 85 ambasad 9 konsulatów generalnych 7 delegacji 1 oddział ambasady

Około 355 konsulatów honorowych

Personel Ministerstwa Spraw Zagranicznych Norwegii Około 835 stanowisk

W placówkach zagranicznych Około 640 włącznie z około 85 wysłannikami specjalnymi z innych urzędów Około 1 000 zatrudnionych lokalnie http://www.regjeringen.no/en/dep/ud/ i http://www.norway.info/

55 Innovasjon Norge Innovation Norway reprezentuje administrację rządową i samorządową w kwestiach wspierania przedsiębiorczości na terenie całego kraju. Celem działania Innovation Norge jest pobudzanie rozwoju społeczno-gospodarczego i wyzwolenie potencjału gospodarczego regionów. Realizowane jest to poprzez działanie na rzecz zwiększenia liczby: przedsiębiorców, prężnie rozwijających się przedsiębiorstw i innowatywnych środowisk sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości.

Innovation Norway jest organizacją o charakterze globalnym. Oprócz reprezentacji we wszystkich okręgach administracyjnych Norwegii, biura organizacji znajdują się w ponad 30 krajach. W krajach, w których Innovation Norway nie ma reprezentacji w postaci własnego biura, międzynarodowe kontakty nawiązywane są za pośrednictwem ambasad Norwegii. Pracownicy Innovation Norway posiadają wiedzę na temat lokalnych i międzynarodowych relacji, która pomaga w transformacji idei klientów w sukces rynkowy.

Adres siedziby w Oslo: Akersgata 13, Oslo Telephone: + 47 22 00 25 00 Telefax: + 47 22 00 25 01 E-mail: [email protected] Adres pocztowy: Innovation Norway PO Box 448 Sentrum NO-0104 Oslo http://www.innovasjonnorge.no/no/Contact-us/

Sjømannskirken – norweski kościół za granicą Sjømannskirken – norweski kościół za granicą, jest instytucją niekomercyjną powiązaną z Kościołem Norweskim. Sjømannskirken stanowi miejsce spotkań religijnych, kulturowych i socjalnych dla wszystkich Norwegów za granicą. Sjømannskirken posiada kompetencje w kwestiach zarządzania kryzysowego i poradnictwa rodzinnego. Sjømannskirken posiada 31 placówek zagranicznych, jednak organizacja ta reprezentowana jest w 80 krajach, na wszystkich kontynentach. Adres głównej siedziby w Bergen: Strandgt. 198 Adres pocztowy: Postboks 2007, NO-5817 Bergen Telefon: + 47 55 55 22 55 E-mail: [email protected] Facebook: www.facebook.com/sjomannskirken Źródło: Sjømannskirken – norweski kościół za granicą. http://www.sjomannskirken.no/english

56 14. Fundusze norweskie i fundusze EOG

Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy EOG (fundusze norweskie i fundusze EOG) - Solidarność i współpraca Wspólnym celem sygnatariuszy umowy o EOG jest zmniejszenie nierówności ekonomicznych i społecznych w Europie. Norwegia przyczynia się do tego celu poprzez fundusze norweskie i fundusze EOG (mechanizmy finansowe EOG), jednocześnie wzmacniając więzi i współpracę z państwami-beneficjentami. Wspieramy projekty rozwojowe w takich dziedzinach priorytetowych jak ochrona środowiska i klimatu, ochrona zdrowia i opieka nad dzieckiem, ochrona europejskiego dziedzictwa kulturowego, badania naukowe i edukacja, wdrażanie przepisów obowiązujących w strefie Schengen, wzmacnianie wymiaru sprawiedliwości, rozwój dialogu społecznego i wspieranie procesów rozwojowych społeczeństwa obywatelskiego. Wielu norweskich partnerów jest zaangażowanych w projekty i programy finasowane z funduszy norweskich i funduszy EOG. Dofinansowanie1 przyznane państwom-beneficjentom. Mln EUR2 2009-20143 Ogółem 1 788,50 Polska 578,10 Rumunia 305,95 Węgry 153,30 Czechy 131,80 Bułgaria 126,60 Litwa 84,00 Słowacja 80,75 Łotwa 72,95 Grecja 63,40 Portugalia 57,95 Estonia 48,60 Hiszpania 45,854 Słowenia 26,90 Chorwacja 9,605 Cypr 7,85 Malta 4,50 1 Ogółem dofinansowanie od krajów EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego)/EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu): Norwegii, Islandii, Liechtensteinu. Udział Norwegii wyniósł około 97 procent sumy dofinansowania. 2 Umowy zawarto w euro. 3 Zgodnie z umową zawartą 28 lipca 2010. Dofinansowanie jest dostępne do roku 2017 4 Wsparcie przejściowe od 1. maja 2009 r. do 31. grudnia 2013 r. 5 Dofinansowanie obliczone od chwili, kiedy Chorwacja stała się członkiem UE w lipcu 2013. Źródło: Ministerstwo Spraw Zagranicznych Norwegii. http://www.eeagrants.org 57 15. Współpraca na rzecz rozwoju

Wydatki środków publicznych Norwegii na współpracę na rzecz rozwoju. W mln NOK 2009 2010 2011 2012 2013 Wykorzystanie środków na pomoc rozwojową ogółem (wartość całkowita pomocy rozwojowej) 25 624 26 424 26 653 27 638 32 807 Odsetek dochodu narodowego brutto (BNI) 1,06 1,05 0,96 0,93 1,07 Dwustronna pomoc rozwojowa 17 940 18 508 18 363 18 947 23 588 Wyłącznie dwustronna pomoc rozwojowa 12 132 12 357 12 674 12 835 16 693 Pomoc rozwojowa za pośrednictwem organizacji wielostronnych (tzw. pomoc rozwojowa multi-bi) 5 808 6 151 5 689 6 112 6 896 Wielostronna pomoc rozwojowa 6 296 6 464 6 787 7 154 7 439 Administracja 1 387 1 452 1 503 1 537 1 780 Dwustronna pomoc rozwojowa według rodzajów instytucji pozarządowych Pomoc rozwojowa za pośrednictwem organizacji pozarządowych ogółem 5 436 5 616 5 918 5 948 6 700 W tym norweskie organizacje pozarządowe 3 566 3 620 3 518 3 710 4 252 Lokalne organizacje pozarządowe 744 799 899 959 981 Międzynarodowe organizacje pozarządowe 1 125 1 197 1 501 1 279 1 467 Inne ogółem 12 505 12 892 12 445 12 999 16 888 Dwustronna pomoc rozwojowa ogółem 17 940 18 508 18 363 18 947 23 588 Dwustronna pomoc rozwojowa ogółem według dziedzin zastosowania Rozwój gospodarczy i handel 3 374 3 612 3 944 3 307 3 531 Pomoc humanitarna 1 398 2 161 2 115 1 949 2 538 Środowisko i energia 2 366 3 172 3 204 4 752 7 024 Praworządność 3 896 3 865 3 941 3 863 4 369 Edukacja 1 759 1 602 1 515 1 612 1 690 Opieka zdrowotna i opieka socjalna 2 277 1 724 1 804 1 814 2 582 Koszty w Norwegii i niewyszczególnione 4 258 3 823 3 343 3 187 3 635 Wielostronna pomoc rozwojowa 6 296 6 464 6 787 7 154 7 439 Źródło: NORAD - Norweska Agencja Współpracy na Rzecz Rozwoju. http://www.norad.no/en/front/toolspublications/norwegian-aid-statistics/ 58 Dwustronna pomoc rozwojowa. 25 największych państw- beneficjentów norweskiej pomocy rozwojowej. 2013 r. W mln NOK Brazylia Afganistan Palestyna Malawi Tanzania Sudan Południowy Uganda Syria Somalia Etiopia Mozambik Zambia Demokratyczna Republika Konga Liberia Indie Zimbabwe Sudan Nepal Myanmar (Birma) Indonezja Pakistan Kambodża Liban Kenia Afryka Południowa 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000 3 500 4 000 W mln NOK Źródło: NORAD - Norweska Agencja Współpracy na Rzecz Rozwoju. http://www.norad.no/en/front/toolspublications/norwegian-aid-statistics/

59 16. Handel zagraniczny

Rachunek bieżący W mln NOK 500 000 Saldo rachunku bieżącego Saldo rachunku dochodów i transferów bieżących 400 000 Saldo handlu zagranicznego 300 000

200 000

100 000

0

-100 000 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2014* Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/ur/ Obroty towarowe w handlu zagranicznym wedlug grup towarowych. 2014* Import Eksport W mln Udział W mln Udział NOK w % NOK w % Ogółem 560 723 100,0 897 810 100,0 Żywność i zwierzęta żywe 38 352 6,8 72 128 8,0 Napoje i tytoń 7 399 1,3 626 0,1 Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 32 428 5,8 15 442 1,7 Paliwa (włącznie z ropą naftową surową i gazem ziemnym), energia elektryczna itp. 31 121 5,6 579 267 64,5 Oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne 5 162 0,9 1 677 0,2 Produkty przemysłu chemicznego 54 582 9,7 45 721 5,1 Towary przetworzone 85 655 15,3 71 063 7,9 Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 219 661 39,2 85 919 9,6 Różne towary gotowe 85 383 15,2 25 012 2,8 Towary i transakcje niesklasyfikowane w wymienionych sekcjach 982 0,2 954 0,1 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/muh/ 60 Obroty handlu zagranicznego według wybranych stref i krajów. 2014 r.* Import Eksport W mln NOK Udział w % W mln NOK Udział w % Ogółem 560 723 100,0 897 810 100,0

Kraje nordyckie 118 293 21,1 104 315 11,6 EFTA 9 235 1,6 7 808 0,9 UE 357 605 63,8 732 470 81,6 Kraje rozwijające się 100 462 17,9 65 361 7,3

Europa 384 195 68,5 755 936 84,2 Belgia 9 992 1,8 43 132 4,8 Dania 34 254 6,1 33 059 3,7 Finlandia 13 078 2,3 13 741 1,5 Francja 19 327 3,4 54 196 6,0 Grecja 451 0,1 1 695 0,2 Irlandia 4 558 0,8 8 045 0,9 Islandia 1 524 0,3 4 399 0,5 Włochy 17 182 3,1 7 494 0,8 Niderlandy 20 892 3,7 115 352 12,8 Polska 18 110 3,2 16 071 1,8 Portugalia 2 039 0,4 3 211 0,4 Rosja 9 838 1,8 5 279 0,6 Hiszpania 9 967 1,8 15 162 1,7 Wielka Brytania 36 308 6,5 205 305 22,9 Szwajcaria 7 654 1,4 3 405 0,4 Szwecja 68 967 12,3 51 249 5,7 Niemcy 66 450 11,9 151 848 16,9 Austria 4 364 0,8 2 280 0,3

Afryka 9 795 1,7 12 717 1,4 Botswana 1 524 0,3 1 0,0 Republika Południowej Afryki 1 541 0,3 832 0,1

Azja 100 916 18,0 76 038 8,5 Japonia 12 596 2,2 10 112 1,1 Chiny 53 124 9,5 20 666 2,3 Singapur 3 680 0,7 11 719 1,3 Korea Południowa 9 700 1,7 14 490 1,6

Ameryka Północna 51 990 9,3 40 343 4,5 Kanada 14 706 2,6 4 276 0,5 USA 34 718 6,2 32 764 3,6

Ameryka Południowa 12 545 2,2 9 363 1,0 Brazylia 8 017 1,4 7 054 0,8 Chile 1 022 0,2 613 0,1 Peru 2 005 0,4 135 0,0

Oceania 1 282 0,2 3 413 0,4 Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/muh/

61 Import towarów do Norwegii według krajów. Udział w %. 2014* Szwecja Niemcy Chiny Wielka Brytania USA Dania Niderlandy Francja Polska Włochy 02468101214 Udział w % Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/muh/

Eksport towarów z Norwegii według krajów. 2014* Wielka Brytania Niemcy Niderlandy Francja Szwecja Belgia Dania USA Chiny Polska 0 5 10 15 20 25 Udział w % Źródło: Norweski Główny Urząd Statystyczny. http://www.ssb.no/en/muh/

62 17. Święta państwowe i dni wolne od pracy

20151 1 stycznia F Nowy Rok 21 stycznia F Urodziny JKW Księżniczki Ingrid Alexandry 6 lutego F Święto Samów 21 lutego F Urodziny JKM Króla Haralda 2 kwietnia Wielki Czwartek * 3 kwietnia Wielki Piątek * 5 kwietnia F Pierwszy dzień Wielkiej Nocy * 6 kwietnia Drugi dzień Wielkiej Nocy * 1 maja F Święto Państwowe 8 maja F Święto Wyzwolenia 1945 r. 14 maja Święto Wniebowstąpienia * 17 maja F Święto Konstytucji. 24 maja F Pierwszy dzień Zielonych Świątek * 25 maja Drugi dzień Zielonych Świątek * 7 czerwca F Święto Rozwiązania Unii ze Szwecją 1905 r. 4 lipca F Urodziny JKM Królowej Sonji 20 lipca F Urodziny JKW Księcia Następcy Tronu Haakona 29 lipca F Dzień Świętego Olafa (Olsok) Urodziny JKW Księżniczki Mette-Marit, małżonki Księcia 19 sierpnia F Następcy Tronu Haakona 25 grudnia F Pierwszy dzień Bożego Narodzenia 26 grudnia Drugi dzień Bożego Narodzenia 1 Ustawowy dzień wywieszania flagi państwowej = F. Ustawowy dzień wolny od pracy = półgruba czcionka. Święto ruchome = *.

Ruchome dni wolne od pracy w Norwegii Dzień wolny od pracy 2015 2016 2017 Wielki Czwartek 02.04. 24.03. 13.04. Wielki Piątek 03.04. 25.03. 14.04. Pierwszy dzień Wielkiej Nocy 05.04. 27.03. 18.04. Drugi dzień Wielkiej Nocy 06.04. 28.03. 17.04. Święto Wniebowstąpienia 14.05. 05.05. 25.05. Pierwszy dzień Zielonych Świątek 24.05. 15.05. 04.06. Drugi dzień Zielonych Świątek 25.05. 16.05. 05.06. Źródło: Almanach Norweski 2015 oraz Lovdata. http://www.almanakken.uio.no/ i http:// lovdata.no 63 Spis fotografii Okładka: Stegastein. Foto: Per Ritzler / Narodowe szlaki turystyczne

1: Nowy rząd na Placu Zamkowym - Slottsplassen, 16 października 2013 r. Erlend Aas / NTB scanpix / Kancelaria Premiera (SMK) 2: Farma wiatrowa Kjøllefjord, w Finnmark. Foto: Kristian Løksa/ Statkraft 3: Wycieczka naciarska do Oppkuven. Foto: Tore Nedrebø/MFA 4: Marius E. Hauge 5: Guri Dahl / tinagent.com 6: Park Vigelanda, Oslo. Foto: CH - Visitnorway.com / Muzeum Vigelanda / BONO 7: Matti Bernitz - Visitnorway.com 8: Anette Berentsen / NRK 9: Anders Gjengedal / Innovation Norway 10: Kai Jensen / NTB scanpix 11: John Petter Reinertsen / Statkraft 12: Rolf Jarle Ødegaard / NTB scanpix 13: Holmenkollen. Foto: Magnus Nyløkken 14: Guri Dahl / tinagent.com 15: Odwiedziny w szkole w Malawi. Premier Erna Solberg i Minister Spraw Zagranicznych Børge Brende odwiedzili szkołę podstawową w Nthulu w Malawi dnia 2 lipca 2014, w związku z nową inicjatywą Norwegii na rzecz wspierania rozwoju edukacji w krajach rozwijających się. Foto: Ministerstwo Spraw Zagranicznych Norwegii/ Astrid Sehl 16: Berit Roald / NTB scanpix 17: Obchody Święta Konstytucji 17 Maja w Slottsparken, Oslo. Marta B. Haga / MFA Norway

64 Informacje o Norwegii

Oficjalna nazwa Królestwo Norwegii (Kongeriket Norge) Ustrój polityczny Monarchia konstytucyjna Demokracja parlamentarna Rodzina królewska Harald V, król Norwegii, urodzony 21 lutego 1937 r. Sonja, królowa Norwegii, urodzona 4 lipca 1937 r. Haakon, książę norweski, następca tronu, urodzony 20 lipca 1973 r. Mette-Marit, księżniczka norweska, małżonka następcy tronu, urodzona 19 sierpnia 1973 r. Ingrid Alexandra, księżniczka norweska, urodzona 21 stycznia 2004 r. Sverre Magnus, książę norweski, urodzony 3 grudnia 2005 r. Ludność 5 165 802 mieszkańców. Stan w dniu 1 stycznia 2015 Strukturę mniejszości narodowych i etnicznych Norwegii współtworzą Samowie, będący ludnością autochtoniczną, oraz pięć grup, które od bardzo wielu lat mieszkają w Norwegii i mają status mniejszości narodowych: Żydzi, Kwenowie, Romowie, Romowie Skandynawscy i tzw. Leśni Finowie. Oficjalne języki Norweski (dwie formy: bokmål i nynorsk) Lapoński (samisk; trzy języki lapońskie, północnolapoński, lule i południowo-lapoński), które pod względem statusu są zrównane z językiem norweskim w gminach Kautokeino, Karasjok, Tana, Porsanger i Nesseby w regionie Finnmark, w gminie Tysfjord w regionie Nordland oraz w gminie Snåsa w regionie Nord-Trøndelag. Status języków mniejszości narodowych mają także kwenski, romski (romani i romanes). Również norweski język migowy posiada status języka oficjalnego, zagwarantowany przepisami ustawy o systemie oświaty. Jednostka monetarna Korona norweska, NOK 1 EUR = NOK 8,64 według kursu w marcu 2015 1 USD = NOK 7,98 według kursu w marcu 2015 Publikacja: Ministerstwo Spraw Zagranicznych Norwegii www.norway.info www.regjeringen.no/en/dep/ud www.ssb.no/en/minifakta/

POL