Zitting 1967-1968 - 8828

Gemeentelijke herindeling van Zuid-Beveland

VOORLOPIG VERSLAG

Nr. 7

(De vorige stukken zijn gedrukt in de zitting 1966- 1967)

De vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken, in welker handen het onderhavige wetsontwerp gesteld is, bracht op 17 en 18 augustus 1967 een bezoek aan Zuid-Beveland, waarbij aan de besturen der gemeenten gehoor werd verleend 1).

De commissie heeft de eer, omtrent het ontwerp als volgt te rapporteren. Zij merkt daarbij niet zonder spijt op, dat een verslag als dit zich minder leent tot passages gelijk de memorie van toelichting er enkele bevat, waaruit — anders dan in Staatsstukken gebruikelijk doch daarom nog geenszins mis- plaatst — blijkt van een sterke persoonlijke band van de steller met de streek in kwestie.

§ 1. Inleiding Algemeen werd de aan het ontwerp ten grondslag liggende gedachtengang, dat de gemeentelijke indeling van Zuid-Beve- land herziening behoeft, onderschreven. De in de memorie van toelichting te dezen aanzien aangevoerde algemene argu- mentatie ondervond geen bestrijding. Deze algemene instemming met de strekking van het ont- werp betekende intussen niet, dat van verschillende zijden niet nog een aantal opmerkingen gemaakt en vragen gesteld wer- den, of dat alle leden reeds thans zonder nadere voorlichting de voorgestelde indeling als de meest verkieselijke konden erkennen. Enige leden, die aan het onderhavige voorstel de voorkeur gaven boven een langdurig uitstel van de herindeling, vroegen of de Minister in het kader van de schaalvergroting niet de in- stelling van drie min of meer gelijkwaardige gemeenten, of zelfs van twee grote gemeenten prefereerde. Zij stelden de, vraag — welke ook bij verscheidene leden en nog vele andere leden leefde — of instelling van een nieuwe gemeente Kapelle inderdaad wenselijk moet worden geacht, en of met name het inwonertal van het voorgestelde Kapelle niet te laag zal zijn in verhouding tot dat van de overige drie gemeenten. Van meer dan één zijde werd te kennen gegeven dat men de openbare beraadslaging wilde afwachten alvorens zijn stand- punt te bepalen inzake de vraag, of het gebied ten zuiden en westen van Goes overeenkomstig het ontwerp zal worden ver- deeld over de uit te breiden gemeente Goes en één nieuw te vormen gemeente Borsele, dan wel over een uit te breiden Goes alsmede een oost en een westgemeente, dit laatste in grote lijnen overeenkomstig het namens 13 gemeenten (Baarland, Borssele, Driewegen, Ellewoutsdijk, 's-Gravenpolder, 's-Heer Abtskerke, 's-Heer Arendskerke, VHeerenbroek, Heinkens- zand, Nisse, Oudelande, Ovezande en Wolphaartsdijk) door de Voorbereidingscommissie Structuurschets West-Zuid-Beveland aan de commissie voorgelegde plan, waarop in § 3 van dit verslag nader werd teruggekomen. Verschillende leden lieten blijken, dat voorshands de voor- delen van laatstvermelde oplossing, waardoor het aantal ge- meenten op Zuid-Beveland dus tot zes instede van vier gemeen- ten zou worden teruggebracht, hen sterk aanspraken. Zij wil- 1) De bij de „hearings" aangeboden en sindsdien ingezonden stukken zijn nedergelegd ter griffie, ter inzage van de leden. 8828 7 (2 vel) 2

den echter de mogelijkheid niet uitsluiten, dat zij door argu- Enkele leden vroegen de mening van de Minister over de menten, van de Minister of van andere zijden uit de door een Goese wethouder uitgesproken bedenking tegen de Kamer, alsnog zouden worden overtuigd dat de in het wets- memorie van toelichting, dat het onlogisch is te wijzen op de voorstcl vervatte indeling de voorkeur verdient. city-woonfunctie van Goes en tegelijk te stellen dat het de taak Vele leden stelden de vraag, of de Minister van de op blz. van de (andere) Zuid-Bevelandse gemeenten zal zijn om 13 van de memorie van toelichting afgedrukte overwegingen, woonruimte te scheppen ten behoeve van een oostwaartse uit- welke tot de indiening van het voorstel geleid hebben, die van breiding van de industrie. economische aard en die van recreatieve voldoende evenwich- Vele leden vroegen of stedebouwkundige belangen voldoen- tig acht. de gewaarborgd zijn in deze zin, dat de gemeentegrens tussen Verschillende andere leden meenden aan de in de memorie Goes en Borssele niet dwars door een bebouwde kom zal van toelichting verschafte argumentatie voor deze herindeling lopen. nog de reden te kunnen toevoegen, dat de gemeentelijke taken Verschillende andere leden waren van gevoelen, dat de in de loop der jaren van inhoud en karakter gewijzigd zijn en noodzakelijke versterking van de positie van Goes bereikt kan dat deze zich zullen richten op gebieden en gebiedseenheden worden wanneer in het noorden geheel Kattendijke alsmede die in het toekomstige levenspatroon een duidelijke samenhang „forensendorpen" als in het oosten Kloetinge en in het westen vertonen. 's-Heer Hendrikskinderen bij Goes worden gevoegd. Een bijzonder woord van waardering - waarbij men zich Deze leden meenden te weten, dat praktisch alle inwoners van verschillende zijden aansloot — achtten deze leden op zijn van Kattendijke sterk op Goes zijn georiënteerd en toevoeging plaats voor het door de meeste Zuid-Bevelandse gemeenten ge- van het gehele grondgebied van hun gemeente van Goes op toonde inzicht in de noodzaak tot herindeling, en de bereidheid prijs stellen. Zij zouden gaarne de mening van de bewindsman ten behoeve hiervan de eigen gemeentelijke zelfstandigheid op over een wijziging van het voorstel in deze zin vernemen. te offeren. De verschillende leden, die eerder het woord voerden, vroe- gen in dit verband of de bewindsman het juist acht een ge- § 2. De nieuwe gemeente Goes meenschap, welke nu bestuurlijk onder één gemeente valt, te doen opgaan in twee verschillende bestuurlijke eenheden nl. De noodzaak van uitbreiding van het grondgebied van deze (nieuw) Kapelle en (nieuw) Goes. Is de bevolking niet geheel gemeente werd algemeen erkend. aangewezen op Goes en is deze stad niet het dichtst bij die ge- Verschillende leden, die op de sterk dominerende positie meenschap gelegen? welke Goes op Zuid-Beveland inneemt wezen, vestigden de Vele leden informeerden naar de redenen om het kerkdorp aandacht op het standpunt, dat in de gemeenteraadsvergade- Kattendijke in te delen bij de nieuwe gemeente Goes in plaats ring op 20 september 1967 door de grootst mogelijke meerder- van bij de nieuwe gemeente Kapelle. heid is ingenomen, een standpuntbepaling waarnaar tijdens de De verschillende leden, die zich hierboven akkoord hadden „hearing" te Goes op 18 augustus van de zijde der commissie verklaard met toevoeging aan Goes van 's-Heer Hendriks- uitdrukkelijk was geïnformeerd. kinderen, hun betoog vervolgende, uitten enige twijfel over de Bedoeld standpunt luidt: vraag, of de uitbreiding van Goes naar het westen zo groot moet zijn als in het ontwerp wordt voorgesteld. Met de onder- „1. Bij aanneming van het wetsontwerp herindeling Zuid- tekenaar van de memorie van toelichting waren zij van oordeel Beveland verandert er voor de gemeente Goes niet veel. Goes dat naast de centrumfunctie, die Goes bekleedt, ook aan de blijft haar streekverzorgende functie vervullen. Het is wel een industrialisatie veel aandacht moet worden gegeven. Maar een bewezen feit dat een dergelijk verzorgingscentrum de neiging te grote gebiedsuitbreiding, een toevoeging van een te groot heeft tot disproportionele toename in verhouding tot de streek. plattelandsgebied aan de huidige gemeente Goes, kan naar hun Dit houdt in dat in Goes het grootste gedeelte van de nieuw te mening eerder remmend dan stimulerend werken. Ook de bouwen woningen en van de verzorgende bedrijven en instel- recreatieve ontwikkeling langs het Veerse Meer maakt het naar lingen op Zuid-Beveland gerealiseerd zal worden. Verder krijgt het voorlopig inzicht van deze leden niet dringend noodzakelijk Goes er een functie bij als recreatieve gemeente. Goes ook gemeentelijk direct bij deze ontwikkeling te betrek- 2. De omringende kernen, waaruit de nieuw te vormen ge- ken. De gemeentebesturen van Wolphaartsdijk en 's-Heer meenlen opgebouwd zullen worden, zien hun reeds geringe ver- Arendskerke hebben deze taak tot nu toe naar behoren vervuld zorgingsfunctie nog verder verschralen, zoals dat ook overal en tussen deze gemeentebesturen bestaat ook een grote mate elders gebeurt. van overeenstemming met betrekking tot de meest gewenste 3. Een aantal van dergelijke samengevoegde kernen met nieuwe indeling van West-Zuid-Beveland. geringe bestuurskracht geeft na herindeling niet direct een Enkele leden waren evenmin overtuigd dat Wolphaartsdijk grotere bestuurskracht en ook geen nieuwe kern. bij de nieuwe gemeente Goes moet gevoegd worden. Goes krijgt door een zo ver strekkende uitbreiding een extra taak, 4. Deze tot nieuwe gemeenten samengevoegde kernen blij- terwijl het al zoveel heeft te behartigen. ven door de geringe mogelijkheden voor verzorgende functies Verscheidene leden spraken zich te dezer zake in tegen- zwak, zij zijn meer eenzijdig georiënteerd. gestelde zin uit. Het plan — een onderdeel van het reeds ver- 5. De onder 3 en 4 genoemde punten zijn niet in het belang melde plan van 13 gemeenten — de gemeente Wolphaartsdijk van de streek. Zuid-Beveland is hierdoor niet in staat zelf mede bij de gemeentelijke herindeling van de zak van Zuid-Beveland te beslissen over de belangrijke ontwikkelingen, die zich hier te betrekken kwam hun onjuist voor. De recreatie langs gaan voordoen en waarvoor deze herindeling noodzakelijk is. het Veerse Meer is een taak welke huns inziens door Goes ter Dat zal slechts mogelijk zijn, indien het gebied verenigd is in hand zal dienen te worden genomen. één krachtige gemeente West-Zuid-Beveland. Enkele leden vroegen nog, of de Minister kennis had ge- 6. Het voordeel, bestaande uit het feit, dat bij aanvaarding nomen van de motie van de raad van Goes van 20 september van het huidige wetsontwerp de gemeente Goes op korte ter- 1967 met betrekking tot het in oprichting zijnde havenschap mijn de beschikking krijgt over de voor de uitbreiding van Vlissingen en, zo ja, of naar het gevoelen van de bewindsman industrie en woongelegenheid noodzakelijke gronden, weegt het in die motie uitgedrukte verlangen, stem in het havenschap niet op tegen de vele belangrijke nadelen voor de gehele streek. te hebben, consequenties zou dienen te hebben voor het onder- Een streekcentrum kan het zich niet permitteren deze nadelen havige wetsontwerp. voor de streek te vergeten, ook indien dit tijdelijk nadelen voor de eigen gemeente zou medebrengen". § 3. De nieuwe gemeente Borsele De hier aan het woord zijnde leden vroegen, welke de Vele leden beperkten zich voor wat de herindeling van de mening van de Minister hieromtrent is. zak van Zuid-Beveland betrof tot de wens, dat de land- 3 schappelijke waarde van het gebied van de Poel behouden zal Verschillende leden waren nog niet geheel overtuigd van de blijven. wenselijkheid alle gemeenten in de zak van Zuid-Beveland Verscheidene leden waren het eens met de in de memorie samen te voegen tot één grote nieuwe gemeente. Het betreft van toelichting verdedigde opvatting, dat in de zak van Zuid- hier 15 kerkdorpen, waarvan de uitersten op vrij grote afstand Beveland niet een tweetal, doch één gemeente te vormen ware, van elkaar zijn gelegen en die tot nu toe betrekkelijk weinig Zo zal — aldus deze leden — de komende industriële vestiging contact onderhielden. Qua grondgebied zou deze gemeente — ten oosten van het Sloe het best ter hand kunnen worden ge- wanneer men enkele grote steden, polders en droogmakerijen nomen. De grens tussen deze nieuwe gemeente en de ver- uitzondert — behoren tot de grootste van ons land, maar ook grote gemeente Goes zal het best langs de nieuwe rijksweg 58 tot de dunst bevolkte. De afstand bestuurder-bestuurde zou kunnen lopen. wel zeer groot worden, hetgeen te zwaarder weegt omdat deze Vele leden zouden het op prijs stellen, indien de Minister afstand bij het zeer grote aantal kleine gemeenten gemakkelijk zijn oordeel zou geven over het eerder in dit verslag reeds te overbruggen was. Voorts meenden deze leden, dat, waar vermelde plan van 13 gemeenten, neerkomende op de vorming enigszins mogelijk, ook rekening moet worden gehouden met van een 8000 inwoners tellende oost-gemeente (bestaande uit de wensen van de allereerst betrokken, de bewoners zelf. de gemeenten Baarland, Driewegen. Ellenwoutsdijk, 's-Graven- Al deze overwegingen brachten de hier aan het woord zijnde polder, 's-Heer Abtskerke, Hoedekenskerke. Nisse, Oudelande leden ertoe, een lichte voorkeur uit te spreken voor de vorming en Ovezande) en van een 12 000 inwoners tellende west- van twee gemeenten in het westen van Zuid-Beveland. De ene gemeente (bestaande uit Borssele, 's-Heerenhoek, Heinkens- gemeente zou dan kunnen bestaan uit het huidige Wolphaarts- zand, 's-Heer Arendskerke en Wolphaartsdijk), alsmede creatie dijk, 's-Heer Arendskerke (exclusief 's-Heer Hendrikskinderen), van een geheel midden-Zeeland coördinerend samenwerkings- Heinkenszand, Borsele en 's-Herenhoek en omstreeks 11 000 orgaan. inwoners tellen. Alle overige gemeenten in de zak van Zuid- De hier aan het woord zijnde leden, deze vraag stellende, Beveland (Ellewoutsdijk, 's-Heer Abtskerke, Driewegen, Nisse, hadden in het bijzonder het oog op de belangen van de re- Oudelande, Baarland, Ovezande, 's-Gravenpolder en Hoede- creatie. kenskerke) zouden dan een gemeente van bijna 8000 inwoners kunnen vormen, een bevolkingsaantal, dat niet onaanvaardbaar De voorgestelde vorming van de gemeente Borsele riep bij klein kan worden geacht, gezien het voorstel elders in dit wets- verschillende leden de volgende vragen op. ontwerp, een gemeente van 7000 inwoners in het leven te 1. Het zwaartepunt om tot grotere bestuurskracht te komen roepen. Over de namen van deze gemeenten wilden deze leden van de nieuw te vormen gemeente, wordt gelegd op het in- zich thans nog niet uitlaten, al leefden bij hen wel bepaalde wonertal. Maar is voor grotere bestuurskracht het inwonertal suggesties. bepalend? Gelden hier niet ook nog andere normen voor? Voor enkele leden was het voorstel, de gehele zak van Zuid- 2. Is het herindelingsplan niet te groot van opzet wat het Beveland onder de ene noemer „Borsele" te brengen, veel te aantal kerkdorpen aangaat? Zal elk kerkdorp nog wel invloed radicaal. kunnen uitoefenen in het nieuw te vormen bestuur? Ook deze leden achtten de suggesties van de werkgroep der 13 gemeenten, welke zich zo intens heeft bezig gehouden met 3. Is het verstandig een samenvoeging van gemeenten voor de structuur van dit gebied, waardevol genoeg om in de be- te staan met wijd uiteenlopende mentaliteit en geaardheid? Zal schouwingen betrokken en in de herindeling verdisconteerd te dit verhoging van de bestuurskracht met zich meebrengen? worden. Het getuigt van acceptabel beleid, aldus deze leden, 4. Zal bij een heterogene samenvoeging, als nu wordt voor- rekening te houden met initiatieven uit de kring van besturen, gesteld, het vormen van een eenheid in het bestuur mogelijk welker territoir door de operatie zal gewijzigd worden. Men is zijn? niet ongenegen iets te doen, men spreekt met kennis van de 5. Hoe staat het met de recreatieve voorzieningen in dit materie en daarom mogen dergelijke voorstellen niet zomaar gebied? Zijn deze reeds zodanig, dat zij een argument voor terzijde worden gelegd. samenvoeging kunnen zijn? Men moet er immers allereerst van uitgaan dat vele ge- meentebesturen — en tal van raadsleden, waar niet het hele De hier aan het woord zijnde leden sloten zich aan bij het bestuur unaniem was — primair liefst de zelfstandigheid en in verzoek, hierboven door vele leden gesteld, met betrekking tot hoofdtrekken de gemeentegrenzen onverlet lieten. Dit wordt het plan der 13 gemeenten betreffende de gemeentelijke her- wel eens een tikje versluierd, omdat ze, uit vrees dat dit ver- indeling, met inbegrip van de structuurschets. Zij zouden gaarne langen niet haalbaar is, en niet zonder reden, het alternatief, zien, dat in de memorie van antwoord de aan vermeld plan waartoe men noodgedwongen bereid is, veel breder formuleert verbonden voor- en nadelen gemotiveerd zouden worden uit- en bepleit dan de meestal korte confessie dat men graag zelf- eengezet. standig blijft. Omdat toch al dikwijls het idee sterk is dat „zon- Enige leden waren ten zeerste onder de indruk gekomen van der ons over ons" beslist wordt, moet er toch wel ernstig reke- de argumentatie van de 13 gemeenten ten aanzien van de keuze ning gehouden worden met plannen, waarmede gemeenten zelf voor het model van de „vingerstad" — met de vinger Hein- komen. kenszand/'s-Heer Arendskerke (34 000 inwoners), de vinger De positie van het huidige Borssele in de nieuw te creëren 's-Gravenpolder/'s-Heer Abtskerke (34 000 inwoners) en de gemeente Borsele was voor deze leden een zeer grote zorg. De pink Wolphaartsdijk (8000 inwoners) — en zouden gaarne de troostprijs dat de naam op het gehele gebied gelegd wordt is mening van de Minister daarover vernemen. uiterst schraal. Het eigen geestesmerk van deze gemeente wordt De leden wilden voorts gaarne vernemen of de Minister de in diverse officiële stukken zeer goed onderkend. Wanneer de gedachte onderschrijft dat, gelet op overwegingen van milieu- wetgever de A van Arnemuiden gezegd heeft, moet hij ook de verontreiniging, verlies van kostbare landbouwgronden en eco- B van Borssele zeggen. nomische aspecten afwijzend moet worden gereageerd op de Eén grote gemeente Borsele schept te grote afstand tussen gedachte van twee afzonderlijke groeipoten van zware industrie, bestuur en bestuurden en dit in een tijdperk waarin zulks aller- nl. één in het Sloegebied en omgeving en één langs het Goese minst aanbevelenswaardig is. Men kan door samenvoeging de Sas. bestuurskosten trachten te drukken, doch wanneer burgemees- Zij vroegen voorts, of de Minister het standpunt onderschrijft ters verdwijnen roept men, aldus deze leden, dra om ombuds- dat een lintbebouwing van industrie vanaf het Sloegebied tot mannen. aan Ellewoutsdijk (of verder) vermeden dient te worden. Zo niet, dan zouden zij graag weten waarom niet. Acht de Minis- S 4. De nieuwe gemeente Kapelle ter met name een behoorlijke bestaansmogelijkheid aanwezig Van verschillende zijden werd herinnerd aan de reeds eerder voor Borssele, Driewegen en Ovezande en het natuurgebied de in dit verslag opgeworpen vraag, of de nieuw voorgestelde Kaloot, indien geen waarborgen tegen een dergelijke lintbe- gemeente Kapelle voldoende van omvang zal zijn om de bouwing worden geschapen? vorming te rechtvaardigen. 4

De verscheidene leden, die in dit verband in § 1 genoemd Beveland te komen. Doch is het juist, zo vroegen zij, dat om- werden, waren voorshands van mening, dat toevoeging van trent dit plan nog vele onzekerheden bestaan en dat gedepu- het als nieuwe gemeente Kapelle gedachte gebied aan Goes de tcerde staten van Zeeland in een nadere toelichting op het her- bestuurskracht in dit gebied wellicht ten goede zou kunnen indelingsplan van Zuid-Beveland hebben gesteld, dat het Rei- komen. merswaalplan eerst na 1978 tot ontwikkeling zal komen? In- Vele leden stemden daarentegen gaarne in met de vorming dien dit op waarheid berust, is het dan niet beter dat er eerst van de nieuwe gemeente Kapelle, Zij achtten het van belang, meer duidelijkheid komt inzake het Reimerswaalplan, dan dat tussen de gemeente Reimerswaal. die zich in de toekomst reeds nu dit gebied bij een herindeling te betrekken? hopelijk gesteld zal zien voor een belangrijke taak in verband Is er al een streekplan voor dit gebied? Is het voorts voor met de uitvoering van het Reimerswaalplan, en de nieuwe ge- dit gebied ook niet van belang, dat nauwkeurig aandacht wordt meentc Borsele, op welker grondgebied van het westen naar geschonken aan de industriële- en havenontwikkeling van het het oosten zich een industriële ontwikkeling zal voltrekken, een aangrenzende gedeelte van Noord-Brabant? buffergemeente wordt gevormd met een meer uitgesproken De gemeente Yerseke heeft thans, zo vervolgden deze leden, agrarisch karakter. Zij vroegen echter wel, of het geen aan- haar specifieke problemen. De memorie van toelichting zegt beveling verdient deze buffergemcente in verband met haar hiervan, dat ,,de omschakelingsproblemen van Yerseke in de functie en haar mogelijkheden nog wat aan omvang te doen nieuwe gemeente Reimerswaal met meer kracht ter hand zul- winnen. Deze leden hadden, dit overwegend, het oog laten Ien worden genomen". Maar zal bij die nieuw gevormde ge- vallen op 's-Gravenpo!der. Het kwam hun voor. dat mede meente de mentale begeleiding van deze specifieke problemen gezien de samenstelling van de bevolking van 's-Gravenpolder, van Yerseke — de omschakeling in het economische leven van het aanbeveling verdient deze gemeente te voegen bij die. die gemeenschap — niet in het gedrang komen? welke volgens het wetsontwerp deel van de nieuwe gemeente Verschillende leden waren er evenmin zeker van, of het in Kapelle gaan uitmaken. dit stadium reeds gewenst ware, het gehele gebied ten oosten Verschillende leden konden zich in hoofdzaak met het wets- van het kanaal door Zuid-Beveland tot één gemeente samen te voorstel ten aanzien van Kapelle verenigen. voegen. Er bestaat nog bijzonder weinig zekerheid over de toe- Vele leden vroegen, of de Minister de redenen, welke geleid komst van het z.g. Reimerswaalplan en het lijkt wat prema- hebben tot het voorstel van een uitstulping bij Hansweert van tuur een nieuwe gemeentelijke indeling reeds nu op dit plan te de grens tussen Kapelle en Reimerswaal, van voldoende bete- richten. De afstand van het kanaal tot de grens van de provin- kenis acht om dit grensbeloop te rechtvaardigen. cie is groot, terwijl ook bij deze leden begrip bestond voor de De verschillende leden, hadden hiervóór aan het woord bijzondere problematiek van Yerseke en de vrees van deze ge- begrip voor de wens van Kapelle, ook Hansweert toe te voe- meente. dat opneming in een nieuwe grote gemeente Reimers- gen aan deze nieuwe gemeente; deze kern ligt aan de westzijde waal haar in deze kentering der tijden niet de begeleiding zou van het Kanaal en het verlangen van Kapelle lijkt dan niet geven welke zij noodzakelijk acht. Zonder zich reeds nu te onlogisch. Gelet op de sterke bindingen tussen Hansweert en willen binden aan deze suggestie, neigden deze leden ertoe, de Kruiningen en het verlangen van de inwoners van het eerst- voorkeur te geven aan een combinatie Yerseke-Kruiningen genoemde dorp verdiende het naar hun mening toch de voor- enerzijds en een samenvoeging van Krabbendijke-Waarde en keur, genoemde kern conform het ontwerp bij de nieuwe ge- Rilland-Bath anderzijds. Mocht in een later stadium deze twee- meente Reimerswaal te voegen. deling door de ontwikkeling achterhaald worden, dan is ze Verscheidene leden gaven van dezelfde zienswijze blijk, door een betrekkelijk eenvoudige wetswijziging ongedaan te mede gelet op de uitkomst van het door een dagblad georgani- maken. seerde referendum te Hansweert. Enkele leden zouden een gemotiveerde uiteenzetting op Bij vele leden, wie het voorgestelde grensbeloop tussen de prijs stellen over de te verwachten periode voor de verwer- gemeenten Kapelle en Reimerswaal aanvankelijk niet onaan- keliiking van het Reimerswaalplan. in het bijzonder ook in ver- vaardbaar voorkwam, deed dit voorste toch nog de vraag band met de financieringsdenkbeelden van de Minister. Hoever rijzen of het inderdaad juist is, deze grens midden in het is de voorbereiding gevorderd voor het publiekrechtelijk sa- Kanaal van Zuid-Beveland te leggen, nu de aan weerszijden menwerkingsorgaan ter zake? van het kanaal gelegen gemeenten de wenselijkheid hebben Enkele andere leden was de vorming van Reimerswaal een betuigd het kanaal en het onmiddellijk daaromheen liggende te forse maatregel. Ook zij wezen op de onzekerheid met be- gebied onder één gemeente te brengen. trekking tot de toekomstige ontwikkeling, waaraan ook de pro- Verschillende leden, die dezelfde vraag stelden, vroegen of vincie Zeeland nog niet toe is. de voorgestelde grenslijn de werkgebieden van bijv. rijkswater- Deze leden vroegen, of de Minister niet vreest, dat de vor- staat, douane, marechaussee en rivierpolitie met betrekking tot ming van één grote gemeente voorshands averechts kan wer- voormeld kanaal, in verschillende gemeenten zullen komen te ken. Het gevaar bestaat namelijk dat de gemeenten, die straks liggen en, zo ja, of dit geen moeilijkheden zal oproepen. ter wille van de evolutie vooraan moeten staan, voorlopig juist Enige leden vroegen, of de bewindsman het juist acht het de achterhoede vormen, wat zeker niet bevorderlijk is voor de kanaal als een natuurlijke grens te beschouwen. Indien nu of goede gang van zaken. later in totaal twee gemeenten worden gevormd, moet dan niet Er bestaan zoveel plannen van nieuwe kanalen, dat men — meer op andere natuurlijke grenzen worden gelet, zoals het aldus deze leden —• beducht kan wezen dat hier een kanalen- karakter van de verschillende gebieden? eiland dreigt te ontstaan. Thans is het zo dat rijkswegen gaarne Vele andere leden vroegen, of in het wetsontwerp de grens als gemeentegrens worden gebezigd. Zou die markerende rol tussen Kapelle en Reimerswaal voldoende duidelijk getrokken nog niet meer toekomen aan waterwegen? Daarom is het mis- is, met name voor wat het kanaal betreft. schien verstandig af te wachten hoe het aanzicht van Oost- Enkele leden zouden gaarne een nadere uiteenzetting zien Zuid-Beveland zal zijn, wanneer verschillende plannen al of t.a.v. de vraag of het kanaal economisch meer tot ,,West" of niet gerealiseerd zijn. tot "Oost" gerekend zou moeten worden in het kader van de te Een tweetal gemeenten in het oosten zou enerzijds vele be- verwachten ontwikkelingen. zwaren kunnen opheffen en anderzijds aan verschillende wen- sen tegemoet komen. 8 5. De nieuwe gemeente Reimerswaal Verscheidene leden gingen met dit onderdeel van het ont- § 6. Bepalingen van administratieve en werp gaarne akkoord. ambtenaren-rechtelijke aard Verschillende leden merkten op, dat het toekomstige Rei- merswaalplan het argument levert om tot herindeling van dit Vele leden vroegen, of de Minister bij het bepalen van de thans uit vijf gemeenten bestaande deel van oostelijk Zuid- datum van ingang van een wetsontwerp tot grenswijzigingen 5

rekening zal houden met lopende regelingen, bv. het begro- ontwerpen, die vóór de totstandkoming van de Algemene bur- tingsjaar van de gemeenten? gerlijke pensioenwet ingediend waren, de oorspronkelijke in dit Wil hij ook bevorderen dat, waar nodig en gevraagd, admini- soort wetten gebruikelijke bepaling (zie b.v. artikel 16 van stratieve en organisatorische vraagstukken bij op te heffen een wetsontwerp 8443, zoals dit aanvankelijk luidde) hadden bevat, nieuw te vormen gemeenten worden begeleid door het ministe- waardoor bij de belanghebbenden verwachtingen konden zijn rie, het provinciaal bestuur en de Vereniging van Nederlandse gewekt. Gemeenten? Bij het bezoek van de commissie aan Tholen in verband met Een aantal leden vestigde de aandacht op het ontbreken wetsontwerp 9407 nu is gebleken, dat bij ambtenaren op Tholen van een bepaling analoog aan die van artikel 26 van de wet verwachtingen, als die op grond waarvan de overgangsregeling van 16 maart 1966 (Stb. 97) tot gemeentelijke herindeling placht te worden getroffen, gewekt waren. van Walcheren en van het tot Zuid-Beveland behorende ge- De vragen, welke deze leden aan de bewindsman voorlegden, deelte van het Zuid-Sloe, zoals dit gewijzigd werd bij de wet waren: van 12 januari 1967 (Stb. 21). a. Meent de Minister, dat de verwachtingen op Tholen Bedoeld artikel luidt: — wellicht opgewekt door voorontwerpen vóór de inwerking- „1. In afwijking van artikel D3 van de Algemene burger- treding van de Algemene burgerlijke pensioenwet — opneming lijke pensioenwet telt voor de in het vorige artikel bedoelde alsnog in wetsontwerp 9407 van de overgangsregeling recht- personen de tijd, doorgebracht met recht op wachtgeld ont- vaardigen; leend aan het tengevolge van deze wet verleende ontslag, ten b. Zo ja, acht de Minister het dan juist, voor de ambtenaren volle mede als diensttijd als ambtenaar. in Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland een minder gunstige 2. De wachtgeldbijdrage bedoeld in artikel C 6 van de regeling te treffen dan voor die in Tholen? Algemene burgerlijke pensioenwet, beloopt in een geval als bedoeld in het eerste lid, het in artikel C 3, tweede lid van die Aldus vastgesteld 1 februari 1968. wet genoemde percentage.". Dezelfde bepaling komt voor in de in 1967 tot stand ge- WEIJTERS komen wetten inzake Zwolle en Zwollerskerspel (Stb. 175; artikel 16) en Helmond (Stb. 471; artikel 20), werd bij ALBERING eerder vermelde wet van 12 januari 1967 verder achteraf alsnog gebracht in de in 1966 tot stand gekomen wetten tot FRANSSEN opheffing van de gemeente Hekelingen (Stb. 27; artikel 14), tot opheffing van de gemeente Ankeveen, 's-Graveland en WESTERHOUT Kortenhoef (Stb. 131; artikel 21) en tot opheffing van de GEERTSEMA gemeente Weesperkarspel (Stb. 132; artikel 11), en komt voor in de bij de Staten-Generaal nog aanhangige wetsontwerpen VAN BENNEKOM 8442 (Groningen) en 8202 (Wildervank). Het was de hier aan het woord zijnde leden niet ontgaan, AARDEN dat in de memorie van toelichting bij wetsontwerp 8643 TOXOPEUS (Zeeuws-Vlaanderen) het ontbreken van bedoelde bepaling aldus was toegelicht, dat, nu inmiddels de Algemene burger- ABMA lijke pensioenwet (Stb. 6 van 1966) in werking is getreden, die onder meer bepalingen inhoudt ter zake van het mede- BODE tellen van de op wachtgeld doorgebrachte tijd voor pensioen, SCHAKEL geen aanbeveling leek te verdienen, te dezen de tot dan toe in dergelijke wetten voorkomende regeling, welke ten dele gun- VAN HET SCHIP stiger en ten dele minder gunstig was dan die ex de nieuwe pensioenwet, nog langer op te nemen. LABAN >) De eerder aangehaalde bepaling droeg, blijkens de memorie GOUDSMIT van antwoord op wetsontwerp 8443 (Zwolle) het karakter van een overgangsregeling, getroffen ingeval aanvankelijks wets- VAN THIJN.

l) Plaatsvervanger van de heer Leffertstra, die heeft opgehouden lid der Kamer te zijn.