VFR Flights in the Netherlands

[AIC-B 03/03]

INTEGRATED PACKAGE THE NETHERLANDS AIC-B AERONAUTICAL AIR TRAFFIC CONTROL THE NETHERLANDS INFORMATION AERONAUTICAL INFORMATION SERVICE 03/03 CIRCULAR P.O. Box 75200, 1117 ZT Schiphol Airport 03 APR SERIES B

VFR-VLUCHTEN IN NEDERLAND VFR FLIGHTS IN THE NETHERLANDS

1. INTRODUCTIE INTRODUCTION

Deze AIC dient als leidraad voor de toepassing van This AIC presents guidance on the relevant rules and wetten en regels die gelden in het Nederlandse lucht- regulations applicable to international and national VFR ruim (AMSTERDAM FIR) voor nationale en internatio- flights within Dutch airspace (AMSTERDAM FIR). nale VFR-vluchten.

Deze AIC is het resultaat van de samenwerking tussen This AIC is the result of co-operation between the Civil de Inspectie Verkeer en Waterstaat, Luchtverkeerslei- Aviation Authority of the Netherlands, Air Traffic Control ding Nederland en het Ministerie van Defensie. the Netherlands and the Ministry of Defence.

Deze AIC is geen wettelijk document. Het is een verza- This AIC is not the authoritative document. It is a com- meling van luchtvaartvoorschriften en niet uitputtend. pilation of aviation legislation and it is not complete. Daarom is het raadzaam de AIP Nederland deel II Pilots should therefore consult the AIP Netherlands vol- (ofwel de VFR-gids), de relevante kaarten en NOTAM ume II (VFR Guide, abbreviated VFG), the relevant te raadplegen, om de meest recente en gedetailleerde charts and NOTAM, for more current and detailed infor- informatie te krijgen dan in deze AIC is vermeld. mation than what is contained in this AIC.

De ingesloten kaarten zijn uitsluitend bedoeld voor ver- The charts incorporated are included for explanatory duidelijking en niet voor operationeel gebruik. purposes only and should not be used for navigation purposes.

Afkortingen die hier gebruikt worden zijn standaard en Abbreviations used are those in common aeronautical dezelfde die in de VFR-gids worden gebruikt. use and are listed in the VFG Netherlands.

Deze AIC is geproduceerd in overeenstemming met de This AIC has been produced mainly in accordance with vereisten van het ICAO kantoor Europa en wordt als the requirements of the European office of ICAO and is AIC serie B gepubliceerd. Abonnees op het VFR-pak- published as AIC series B. Subscribers of the VFR ket krijgen deze AIC automatisch. Deze AIC wordt Package will receive this AIC automatically. The AIC will tevens verspreid via vliegclubs en organisaties voor also be distributed via national aero clubs and pilots vliegers en vliegtuigeigenaren. and owner organisations.

Deze AIC is te verkrijgen op de in paragraaf 7.3 Copies of this AIC can be obtained from the addresses genoemde adressen. given in paragraph 7.3.

Elk commentaar dat gebruikt kan worden om deze AIC Any comments that can be used to improve this AIC are te verbeteren is welkom en kan verstuurd worden naar welcome, and should be addressed to AIS the Nether- AIS Nederland op het in paragraaf 7.1 gegeven adres. lands, at the address given in paragraph 7.1.

VOOR EEN VEILIGE VLUCHTUITVOERING IS FLIGHT PREPARATION IS A BASIC REQUIREMENT VLUCHTVOORBEREIDING EEN EERSTE VEREISTE FOR CONDUCTING A SAFE FLIGHT AIC-B 03/03 page 2 of 25

2. INHOUD TABLE OF CONTENTS

1. INTRODUCTIE 1. INTRODUCTION

2. INHOUD 2. TABLE OF CONTENTS

3. ALGEMENE INFORMATIE 3. GENERAL INFORMATION 3.1 Briefing 3.1 Briefing 3.2 Communicatie 3.2 Communication

4. LUCHTRUIMSTRUCTUUR EN CLASSIFICATIE 4. AIRSPACE STRUCTURE AND CLASSIFICA- 4.1 Luchtruimstructuur TION 4.2 Luchtruimclassificatie 4.1 Airspace structure 4.3 Luchtruimklasse A, B, C en E (gecontro- 4.2 Airspace classification leerd luchtruim) 4.3 Airspace classes A, B, C and E (control- 4.4 Klasse F luchtruim led airspace) 4.5 Klasse G luchtruim 4.4 Airspace class F 4.6 Luchtruimbeperkingen (zie paragraaf 8.3) 4.5 Airspace class G 4.7 Luchtvaartterreinverkeersgebieden (ATZ) 4.6 Airspace restrictions 4.8 Bijzondere Luchtverkeersgebieden (SRZ) 4.7 Aerodrome Traffic Zones (ATZ) 4.9 Zweefvliegterreinen 4.8 Special Rules Zone (SRZ) 4.10 Zeil- en schermvliegterreinen 4.9 Glider sites 4.11 Valschermspringgebieden 4.10 Hang / para glider sites 4.12 Microlights 4.11 Parachute jumping areas 4.12 Microlights

5. REGELS 5. RULES 5.1 Zichtvliegregels 5.1 Visual flight rules 5.2 Daglichtperiode 5.2 Daylight period 5.3 Nachtelijke VFR-vluchten 5.3 VFR flights at night 5.4 Hoogtemeterinstelling 5.4 Altimeter setting 5.5 Het indienen van vliegplannen voor VFR- 5.5 Filing of flight plans for VFR flights vluchten 5.6 Flight operations at aerodromes 5.6 Vluchtuitvoering op luchtvaartterreinen 5.7 Aerodrome traffic circuit 5.7 Luchtverkeerscircuit 5.8 Minimum heights for VFR flights 5.8 Minimum vlieghoogte voor VFR-vluchten

6. VOORSCHRIFTEN EN AANVULLENDE NOTI- 6. REGULATIONS AND NOTES TIES 6.1 Position reporting during VFR flights in 6.1 Positierapporten tijdens VFR-vluchten in or below the Nieuw Milligen TMAs of beneden de Nieuw Milligen TMA’s 6.2 Aerodrome information by radio 6.2 Luchtvaartterreininformatie via de radio 6.3 Transponder 6.3 Transponder 6.4 Use of aerodromes 6.4 Luchtvaartterreinen 6.5 Aircraft entering the Netherlands 6.5 Vluchten naar Nederland 6.6 Foreign license validation 6.6 Acceptatie van buitenlandse vliegbewij- 6.7 Alcohol and drugs zen 6.8 AIRPROX in the Netherlands airspace 6.7 Alcohol en drugs 6.9 Additional notes 6.8 AIRPROX in het Nederlands luchtruim 6.9 Aanvullende notities

7. DIENSTEN VOOR VFR-VLUCHTEN 7. SERVICES FOR VFR FLIGHTS 7.1 Aeronautical Information Services 7.1 Aeronautical Information Services 7.2 Drukkerij 7.2 Printing office 7.3 Deze AIC 7.3 This AIC

8. TABELLEN EN KAARTEN 8. TABLES AND CHARTS 8.1 ATS Luchtruimclassificatie Nederland 8.1 ATS Airspace classification the Nether- (tabel) lands (table) 8.2 FIS frequenties (kaart) 8.2 FIS frequencies (chart) 8.3 Verboden, beperkings- en gevarengebie- 8.3 Prohibited, restricted, danger areas, den, tijdelijk gereserveerde luchtruimen temporary reserved airspace (chart) (kaart) AIC-B 03/03 page 3 of 25

3. ALGEMENE INFORMATIE GENERAL INFORMATION

3.1. Briefing Briefing Het VFR-pakket en de Luchtvaartkaart Nederland, The VFR Package and the Aeronautical Chart The nodig voor de uitvoering van VFR-vluchten binnen de Netherlands, necessary for the conduct of VFR flights Amsterdam FIR, zijn verkrijgbaar bij de drukkerij within the Amsterdam FIR, can be obtained from the genoemd in paragraaf 7.2. printing office at the address mentioned in paragraph 7.2.

3.1.1. AIS/NOTAM informatie en zelfbriefing AIS/NOTAM information and self-briefing AIS/NOTAM informatie kan worden verkregen en/of AIS/NOTAM information can be obtained and/or self- zelfbriefing is beschikbaar op de volgende briefing facilities are available at the following airports/ luchthavens/luchtvaartterreinen: aerodromes:

LUCHTHAVEN/LUCHTVAARTTERREIN/ ICAO plaats- AIS/NOTAM- ZELFBRIEF- AIRPORT/AERODROME naam code/ INFORMATIE ING/ ICAO location AIS/NOTAM SELF-BRIEF- indicator INFORMATION ING AMELAND/Ameland EHAL X AMSTERDAM/Schiphol EHAM X X DEVENTER/Teuge EHTE X DRACHTEN/Drachten EHDR X EINDHOVEN/Eindhoven EHEH X X GRONINGEN/Eelde EHGG X X HILVERSUM/Hilversum EHHV X HOEVEN/Seppe EHSE X HOOGEVEEN/Hoogeveen EHHO X LELYSTAD/Lelystad EHLE X MAASTRICHT/Maastricht Aachen EHBK X X MIDDELBURG/Midden-Zeeland EHMZ X ROTTERDAM/Rotterdam EHRD X X TEXEL/Texel EHTX X WEERT/Budel EHBD X

3.1.2. Weersomstandigheden Weather information Stel u op de hoogte van de actuele weersinformatie, Check the actual weather information by weather middels weerrapporten en verwachtingen, bijvoorbeeld reports and forecast i.e. Metars, TAF’s and LLFC 3. in de vorm van Metars, TAF’s, Weerbulletin Nederland This is possible on all aerodromes and on www.knmi.nl. en LLFC 3. Dat kan op alle luchtvaartterreinen, maar ook bijvoorbeeld via www.knmi.nl.

3.2. Communicatie Communication

3.2.1. Uitluisteren Listening watch Vliegers worden verzocht een radio-uitluisterwacht te Pilots should maintain a radio listening watch on the houden op de betreffende frequenties in klasse E en G appropriate frequencies in class E and G airspace, see luchtruim, zie de kaart in paragraaf 8.2 voor FIS fre- chart paragraph 8.2 for FIS frequencies. quenties.

3.2.2. Radiocommunicatie Radio communication Voor de radiotelefonie wordt de Engelse taal gebruikt. The English language is used in radio communication. Berichten dienen zo kort mogelijk te zijn; vliegers die- Communications should be kept as brief as possible; nen standaard fraseologie te gebruiken en langzaam pilots should use the standard phraseology, and should en duidelijk te spreken. speak slowly and clearly. Een tweezijdige radioverbinding met de desbetreffende A two way radio communication with the appropriate luchtverkeersleidingsdienst is verplicht zoals de ICAO ATS unit is required in accordance with the ICAO air- AIC-B 03/03 page 4 of 25

luchtruimclassificatie dat voorschrijft (zie tabel para- space classification (see table paragraph 8.1). graaf 8.1). As all CTRs in the Netherlands are class C airspace, Omdat alle CTR’s in Nederland klasse C luchtruim heb- radio communication with the aerodrome control tower ben is tweezijdig radiocontact verplicht en deze dient of a controlled aerodrome is mandatory and shall be tot stand te zijn gebracht voor het binnenvliegen van de established before entering the CTR. CTR. Radio communication with Lelystad aerodrome (‘Lely- Radiocontact met Lelystad Radio is verplicht en dient stad Radio’) is mandatory and shall be established tot stand te zijn gebracht voor het binnenvliegen van before entering the Lelystad Aerodrome Traffic Zone het luchtvaartterreinverkeersgebied (ATZ). (ATZ). The same applies to Ameland aerodrome (‘Ame- Hetzelfde geldt voor het luchtvaartterrein Ameland land Radio’) during the periods that the Ameland ATZ is (Ameland Radio), gedurende de periode dat Ameland active, as announced by NOTAM. Radio communica- ATZ geactiveerd is, zoals per NOTAM bekend gesteld. tion with all other aerodromes is advisable. Radiocontact met alle overige luchtvaartterreinen wordt sterk aangeraden.

4. LUCHTRUIMSTRUCTUUR EN CLASSIFICATIE AIRSPACE STRUCTURE AND CLASSIFICATION

4.1. Luchtruimstructuur Airspace structure

4.1.1. Gecontroleerd luchtruim Controlled airspace In de Amsterdam FIR zijn de volgende gecontroleerde In the Amsterdam FIR the following controlled airspace luchtruimen aangewezen: has been designated: - algemeen luchtverkeersleidingsgebied (CTA) - control areas (CTA) - naderingsluchtverkeersleidingsgebied (TMA) - terminal control areas (TMA) - plaatselijk luchtverkeersleidingsgebied (CTR) - control zones (CTR)

4.2. Luchtruimclassificatie Airspace classification In Nederland geldt de ICAO ATS luchtruimclassificatie, The Netherlands have adopted the ICAO ATS Airspace zie paragraaf 8.1. Classification, see table paragraph 8.1.

4.3. Luchtruimklasse A, B, C en E (gecontroleerd lucht- Airspace classes A, B, C and E (controlled air- ruim) space)

4.3.1. Klasse A Luchtruim Airspace class A

Gebied/Area Ondergrens/Lower limit Bovengrens/Upper limit Amsterdam UTA FL 195 FL 660 Amsterdam CTA East FL 065 FL 195 Amsterdam CTA West and South FL 055 FL 195 Airway B29 FL 055 FL 195 Nieuw Milligen CTA North FL 055 FL 195 Schiphol TMA 1 1500 ft AMSL FL 095 Schiphol TMA 2 3500 ft AMSL FL 095 Schiphol TMA 3 3500 ft AMSL FL 095 Maastricht TMA 1 south of 51° N FL 095 FL 195 Maastricht TMA 2 FL 095 FL 195

VFR-vluchten onder de Schiphol TMA’s VFR flights below the Schiphol TMAs De Schiphol TMA’s, waarin intensief burgerluchtverkeer The Schiphol TMAs, in which intensive airline traffic is plaatsvindt, beslaan een groot deel van het luchtruim in operating, cover a large part of the airspace in the cen- het midden van Nederland. VFR-vluchten zijn niet toe- tre of the Netherlands. VFR flights are not permitted in gestaan in de Schiphol TMA’s, behalve voor het gebied the Schiphol TMAs except for the Lelystad area (VFR bij Lelystad (VFR area - 3500 ft). Het luchtruim onder area - 3500 ft AMSL). The airspace below the Schiphol de Schiphol TMA’s is geclassificeerd als G luchtruim. TMAs is class G airspace. De ondergrens van Schiphol TMA 1 is 1500 ft AMSL. The lower limit of the Schiphol TMA 1 is 1500 ft AMSL. De minimum vlieghoogte van IFR vluchten in de Schip- The minimum altitude of IFR flights in the Schiphol TMA hol TMA 1 is 2000 ft AMSL. 1 is 2000 ft AMSL. AIC-B 03/03 page 5 of 25

Opmerking: Volgens het luchtruimclassificatiesys- Note: According to the airspace classifications sys- teem behoort de grens tussen twee tem, the edge between the two airspace luchtruimklassen tot de minst beper- classes belongs to the least restrictive class kende klasse. Dat is hier de klasse G. i.e. class G. So VFR flights are permitted up to Dus zijn VFR-vluchten toegestaan tot an altitude of exactly 1500 ft AMSL. een hoogte van exact 1500 ft AMSL.

RISICO RISK In de Schiphol TMA 1 komen regelmatig AIRPROX In the Schiphol TMA 1, AIRPROX occur regularly gevallen voor tussen IFR- en VFR-vluchten. Het between IFR flights and VFR flights. It appears that blijkt dat VFR-vliegers, terwijl ze vliegen op 1500 ft pilots of VFR flights flying at 1500 ft AMSL uninten- AMSL, onbedoeld in de Schiphol TMA 1 terechtko- tionally climb into the Schiphol TMA 1 due to turbu- men door turbulentie of mogelijke miswijzingen van lence or possible tolerance of the altimeter. de hoogtemeter. Verder bestaat er het risico van Furthermore the risk of wake turbulence exists in zogturbulentie met betrekking tot verkeersvliegtui- relation to airline traffic at 2000 ft AMSL. gen op 2000 ft AMSL. Therefore, pilots executing a VFR flight within the Daarom wordt VFR-vliegers vliegend onder de lateral limits of the Schiphol TMA 1 are urgently Schiphol TMA 1 dringend verzocht niet te vliegen requested not to operate at, or just below, an alti- op of net onder een hoogte van 1500 ft AMSL. Beter tude of 1500 ft AMSL. If possible with respect to is dan een hoogte van 1200 of 1300 ft AMSL. minimum prescribed altitude and obstacle clear- ance, pilots are advised to fly at altitudes of 1200 or 1300 ft AMSL.

Algemene luchtverkeersleidingsgebieden (CTA’s) CTAs De meeste luchtverkeersroutes liggen in de CTA’s en The majority of the ATS routes are situated in the CTAs, deze hebben de luchtverkeersdienstverleningsklasse which are classified ‘A’ airspace. A. VFR-vluchten boven FL 065 vanuit Duitsland naar Pilots conducting VFR flights above FL 065 from Ger- Nederland die de grens passeren in het gebied ten oos- many into the Netherlands, and crossing the FIR ten van Eelde of Twenthe, dienen te dalen naar FL065 boundary in the area east of Eelde or Twenthe, have to of lager, voordat zij het Nederlandse luchtruim binnen- descend to FL 065 or below before entering Dutch air- vliegen om vrij te blijven van de Amsterdam CTA Oost. space in order to stay clear of the Amsterdam CTA East.

4.3.2. Klasse B luchtruim Airspace class B

Gebied/Area Ondergrens/Lower limit Bovengrens/Upper limit Nieuw Milligen TMA A, C, D and E FL 065/FL 095*) FL 195

*) Vanaf vrijdag 1600 tot zondag 2300 UTC (1500 – *) From FRI 1600 to SUN 2300 UTC (FRI 1500 to 2200 UTC zomertijd) en gedurende erkende feest- SUN 2200 UTC summertime) and during legal dagen is de ondergrens FL 095. holidays the lower limit is FL 095.

4.3.3. Klasse C luchtruim Airspace class C

Gebied/Area Ondergrens/Lower limit Bovengrens/Upper limit Soesterberg TMA 1000 ft AMSL 3000 ft AMSL All CTRs GND 3000 ft AMSL Kleine Brogel CTR *) GND 2500 ft AMSL Niederrhein CTR *) GND 2600 ft AMSL

*) CTR zich uitstrekkend boven Nederland. *) CTR extending over Dutch territory.

Buiten de openingstijden van de gecontroleerde mili- Outside the operational hours of the controlled military taire luchtvaartterreinen blijven de CTR’s bestaan. aerodromes the CTRs still exist, however ATC and traf- Luchtverkeersleiding wordt dan niet gegeven. Slechts fic avoidance service will not be provided. Only traffic luchtverkeersinformatie is beschikbaar. Toestemming information will be available. Permission to enter these om deze militaire CTR’s binnen te vliegen kan verkre- military CTRs can be obtained from Amsterdam Infor- gen worden bij Amsterdam Information voor de Valken- mation for the Valkenburg CTR or Dutch MIL INFO (for burg CTR of bij Dutch MIL INFO voor alle overige all other military CTRs) as set out in paragraph 5.1. militaire luchtvaartterreinen, zoals uiteengezet in para- AIC-B 03/03 page 6 of 25

graaf 5.1.

RISICO RISK De 250 KT snelheidsrestrictie geldt niet voor mili- The 250 KT speed limitation is not applicable to mil- taire jachtvliegtuigen in militaire CTR’s. itary jet fighters in military CTRs.

VFR-vluchten in de nabijheid van de Schiphol CTR, VFR flights in the vicinity of the Schiphol CTR, with- zonder bestemming luchthaven Schiphol out destination Schiphol Vliegers dienen zich te realiseren dat vrijwel alle IFR- Pilots should realise that practically all IFR flights are vluchten de luchthaven Schiphol naderen op een approaching Schiphol Airport at an altitude of 2000 ft hoogte van circa 2000 ft AMSL via de bakens OA, WP, AMSL via the locators OA, WP, NV and CH, which are NV en CH, dicht bij de grens van de CTR. close to the boundary outside the Schiphol CTR. Such IFR verkeer kan zich overal bevinden in de CTR (ook flights are leaving that altitude practically at the bound- dicht bij de grens) op hoogtes beneden 2000 ft AMSL ary of the CTR. gedurende radarvectoring voor het oplijnen voor een IFR traffic can be anywhere within the CTR at altitudes final approach naar één van de landingsbanen. De below 2000 ft AMSL, during radar-vectoring for line up grens wordt niet gemarkeerd door een zichtbaar ken- for final approach to one of the runways. These flights merk, dus kijk uit voor een onbedoelde overschrijding. can be very near to the boundary of the CTR. This boundary is not marked by visual reference, so beware of accidental crossing.

RISICO RISK Het risico van zogturbulentie bestaat binnen een The risk of wake turbulence exists within a distance verticale afstand van 700 ft van verkeersvliegtui- of 700 ft vertically from airline traffic. gen.

RISICO RISK VFR-verkeer in de nabijheid van militaire CTR’s. VFR traffic in the vicinity of military CTRs. Pilots of Vliegers die VFR-vluchten uitvoeren in de nabijheid aircraft executing VFR flights in the vicinity of the van militaire CTR’s moeten rekening houden met military CTRs should be aware of intensive military intensief militair luchtverkeer. Bovendien kan er in traffic. Furthermore in the vicinity of Eindhoven de omgeving van Eindhoven CTR intensief burger- CTR intensive airline traffic can be expected. luchtverkeer worden verwacht.

4.3.4. Klasse E luchtruim Airspace class E

Gebied/Area Ondergrens/Lower limit Bovengrens/Upper limit Eelde TMA 1500 ft AMSL FL 065 Rotterdam TMA 1 1500 ft AMSL FL 055 Rotterdam TMA 2 2500 ft AMSL FL 055 Rotterdam TMA 3 3500 ft AMSL FL 055 Maastricht TMA 1 1500 ft AMSL FL 095/ north of 51° N FL 195 Maastricht TMA 2 2000 ft AMSL FL 095 Nieuw Milligen TMA A, C, D and E 1500 ft AMSL FL 065/FL 095 1) 2) Nieuw Milligen TMA B 1500 ft AMSL FL 065 2) Nieuw Milligen TMA G1 1500 ft AMSL FL 055 2) Nieuw Milligen TMA G2 3500 ft AMSL FL 055 2)

1) Van vrijdag 1600 tot zondag 2300 UTC (1500 - 1) From FRI 1600 to SUN 2300 UTC (FRI 1500 to 2200 UTC zomertijd) en gedurende erkende feest- SUN 2200 UTC summertime) and during legal dagen is de bovengrens FL 095. holidays the upper limit is FL 095. 2) Van vrijdag 1600 tot zondag 2300 UTC (1500 - 2) From FRI 1600 to SUN 2300 UTC (FRI 1500 to 2200 UTC zomertijd) en gedurende erkende feest- SUN 2200 UTC summertime) and during legal dagen geldt een minimale zichtwaarde van 5 km. holidays a minimum flight visibility of 5 km is appli- Let erop dat de vereiste zichtwaarde in klasse E cable. luchtruim, beneden FL 100, 8 km bedraagt in plaats Mind that the required flight visibility in class E air- van 5 km, behalve in het geval van 2). space, below FL 100, is 8 km instead of 5 km except as mentioned under 2). AIC-B 03/03 page 7 of 25

In de TMA’s van Rotterdam, Eelde en Maastricht In the TMAs of Rotterdam, Eelde and Maastricht where (klasse E luchtruim) waar VFR-vluchten zonder klaring VFR flights without an ATC clearance are permitted, i.e. zijn toegestaan, worden vliegers aangemoedigd twee- class E airspace, pilots are encouraged to establish zijdig radiocontact met de betreffende naderingslucht- two-way radio communication with the appropriate APP verkeersleiding (APP) te onderhouden. unit.

RISICO RISK Botsingsrisico! Collision risk! VFR-vliegers dienen zich te realiseren dat verkeers- VFR pilots have to realise that fast airline traffic and vliegtuigen en militaire jachtvliegtuigen hetzelfde military jet fighters are using the same airspace. A luchtruim gebruiken. Een scherpe uitkijk is gebo- sharp look-out, and the minimum prescribed dis- den evenals de minimum voorgeschreven afstand tance (300 metres vertically, 1500 metres horizon- tot de wolken (300 m verticaal, 1500 m horizontaal). tally) from clouds should be kept. Militaire jachtvliegtuigen mogen vliegen met een Military jet fighters are allowed to fly at a speed of snelheid tot 450 KT. Vanuit een verkeersvliegtuig up to 450 KT. Airline pilots have limited visual heeft de vlieger slechts beperkt zicht. VFR-vliegers awareness. VFR pilots should be aware no separa- moeten zich ervan bewust zijn dat er geen separatie tion is provided between IFR and VFR traffic. wordt verzorgd tussen IFR- en VFR-verkeer.

4.4. Klasse F luchtruim Airspace class F In het Nederlandse luchtruim is er geen luchtruim met In the Amsterdam FIR there is no class F airspace. The klasse F. Wel zijn de regels van klasse F buiten de dag- rules of class F are valid outside the daylight period in lichtperiode van toepassing in de ATZ Lelystad en de the ATZ Lelystad and the ATZ Budel. VFR-flights are ATZ Budel. VFR-vluchten zijn dan niet toegestaan. not allowed at that time.

4.5. Klasse G luchtruim Airspace class G Alle luchtruim, behalve genoemd in paragraaf 4.3.1 tot All airspace outside the airspace mentioned in para- en met 4.4, is klasse G. Behalve klasse C luchtruim graph 4.3.1. up to and including 4.4. is class G. (CTR) is dus het luchtruim vanaf de grond tot de onder- So, except for class C airspace (CTRs), the airspace grens van het gecontroleerde luchtruim erboven, altijd from GND up to the lower limit of the controlled air- klasse G. space above is class G airspace.

Klasse G luchtruim wordt niet aangegeven op de Lucht- Class G airspace is not indicated on the Aeronautical vaartkaart Nederland. Chart The Netherlands.

Op en boven 1200 ft AMSL kunnen militaire jachtvlieg- At and above 1200 ft AMSL military jet fighters can be tuigen vliegen met snelheden tot 450 KT. expected to fly at speeds up to 450 KT. To improve situ- Gemotoriseerde VFR-vluchten moeten een transpon- ational awareness of military jet fighter pilots, see para- der hebben en activeren wanneer gevlogen wordt op of graph 6.3 sub a, VFR traffic shall carry and activate a boven 1200 ft AMSL. Met een transponder kunnen ze transponder when flying at or above 1200 ft AMSL. via de boordradar beter waargenomen worden door de Below 1200 ft AMSL military flights at high speeds can militaire jachtvlieger. take place in the low flying areas and routes as pub- Beneden 1200 ft AMSL kunnen militaire vluchten lished in AIP Netherlands vol. II/VFG ENR 5-1. plaatsvinden in de laagvlieggebieden en -routes zoals For the GENOFIC area (see chart paragraph 8.1) gepubliceerd in de VFR-gids (ENR 5-1). Voor het GEN- including helicopter protected zones (HPZs), helicopter OFIC gebied (zie kaart paragraaf 8.1) inclusief de heli- traffic zones (HTZs) and helicopter main routes kopterbeschermingsgebieden (HPZ’s), de helikopter- (HMRs), special rules have been established (see VFG verkeerszones (HTZ’s) en de helikopterhoofdroutes Netherlands ENR 1.15). These special rules include (HMR’s) zijn speciale regels opgesteld (zie VFR-gids mandatory flight plan filing and mandatory radio com- ENR 1-15). Deze speciale regels behelzen een vlieg- munication. planverplichting en verplicht radiocontact.

RISICO RISK VFR-verkeer zonder een transponder mag vliegen VFR traffic without a transponder is allowed up to tot een hoogte waarop militaire jachtvliegtuigen the altitude where military jet fighters execute their hun vluchten uitvoeren. Zonder een geactiveerde flights. Without an activated transponder VFR traf- transponder wordt het VFR-verkeer dringend aan- fic is urgently requested not to operate at or just geraden niet op of net onder de 1200 ft AMSL te below an altitude of 1200 ft AMSL. vliegen.

4.6. Luchtruimbeperkingen (zie paragraaf 8.3) Airspace restrictions (see chart paragraph 8.3) Verboden gebieden (EHP) Prohibited areas (EHP) Verboden gebieden zijn permanent ingesteld. Prohibited areas are established permanently. AIC-B 03/03 page 8 of 25

Beperkingsgebied (EHR) Restricted areas (EHR) Beperkingsgebieden zijn vooral ingesteld voor militaire Restricted areas (EHR) are mainly established for mili- activiteiten, zoals schietoefeningen. EHRs zijn hoofdza- tary activities such as gun firing. EHRs are predomi- kelijk actief van maandag tot en met vrijdag; wanneer nately active MON-FRI, but sometimes active on SAT zij actief zijn op zaterdag en zondag dan wordt dat and SUN as published by NOTAM. These areas may bekend gemaakt via een NOTAM. De horizontale en also be extended laterally as well as vertically by verticale grenzen van het gebied kunnen uitgebreid NOTAM. worden in een NOTAM.

Gevarengebieden (EHD) Danger areas (EHD) Gevarengebieden liggen boven volle zee. Zij zijn vooral Danger areas (EHD) are situated over the high seas. ingesteld voor militaire activiteiten zoals schietoefenin- They are mainly established for military activities such gen. EHD’s zijn hoofdzakelijk actief van maandag tot en as gun firing. EHDs are predominately active MON-FRI, met vrijdag; wanneer zij actief zijn op zaterdag en zon- but sometimes active on SAT and SUN as published by dag wordt dat per NOTAM bekend gemaakt. De hori- NOTAM. These areas may also be extended laterally as zontale en verticale grenzen van het gebied kunnen well as vertically by NOTAM. uitgebreid worden per NOTAM.

Tijdelijk gereserveerd luchtruim (TRA) Temporary reserved airspace (TRAs) Tijdelijk gereserveerde luchtruimen zijn ingesteld voor Temporary Reserved Airspace (TRAs) are areas estab- bijzondere, vooral militaire, activiteiten. TRA’s zijn inge- lished for certain special mainly military flying activities steld in het noordelijk gedeelte van de Amsterdam FIR which may cause a potential hazard, TRAs are estab- boven de Noordzee. Deze TRA’s zijn niet toegankelijk lished in the northern part of the Amsterdam FIR, over voor VFR-verkeer, omdat zij liggen in klasse A lucht- the North Sea. These TRAs are all situated in class A ruim. airspace and therefore prohibited for VFR flights.

EHPs, EHRs, EHDs en TRAs worden met het volgende EHPs, EHRs, EHDs and TRAs are indicated on the symbool weergegeven op de luchtvaartkaart Neder- Aeronautical Chart The Netherlands using the following land: chart symbol:

4.7. Luchtvaartterreinverkeersgebieden (ATZ) Aerodrome Traffic Zones (ATZs) Burger ATZ Civil aerodrome traffic zones Ter bescherming van luchtvaartterreinverkeer is een For protection of aerodrome traffic ATZs have been ATZ ingesteld rondom de burgerluchtvaartterreinen established around the civil aerodromes Ameland (acti- Ameland (activering wordt bekend gemaakt per vated during summertime by NOTAM), Budel, Lelystad, NOTAM), Budel, Lelystad en zweefvliegterrein Schin- and the glider site Schinveld (situated within the Maas- veld (in de Maastricht CTR). Overvliegend verkeer tricht CTR). moet vrij blijven van een ATZ. Over flying aircraft shall keep clear of these ATZs.

Militaire ATZ Military aerodrome traffic zones Buiten de gepubliceerde openstellingsuren van gecon- Outside the published operating hours of controlled mil- troleerde militaire vliegvelden kunnen zweef-, zeil- of itary aerodromes, general aviation (glider and motor fly- motorvliegactiviteiten plaatsvinden in de CTR. ing) activities may take place in the CTR under a Ter bescherming van bovengenoemde activiteiten is special exemption. een ATZ ingesteld binnen de militaire CTR (een cirkel- For the protection of these activities ATZs (a circular vormig gebied rondom een vliegveld, met een straal area around the aerodrome with a radius of 2 NM from van 2 NM en verticale afmetingen van de grond tot GND to 1500 ft AAL) have been established within the 1500 ft AAL). Luchtvaartuigen die, met toestemming relevant military CTRs. Aircraft, crossing a military CTR van het betreffende Flight Information Center, een mili- outside the normal operating hours of the aerodrome taire CTR doorkruisen, moeten vrij blijven van de ATZ. with the permission of the relevant Flight Information Centre, shall keep clear of the ATZ.

Een ATZ is als volgt weergegeven op de luchtvaartkaart ATZs are indicated on the Aeronautical Chart The Neth- Nederland: erlands using the following chart symbol: AIC-B 03/03 page 9 of 25

4.8. Bijzondere Luchtverkeersgebieden (SRZ) Special Rules Zone (SRZ) Ter bescherming van bepaalde soorten luchtverkeer of In order to protect certain kinds of air traffic or special bijzondere luchtvaartactiviteiten kunnen gebieden wor- air activities, specified areas may be designated as a den aangewezen als een bijzonder luchtverkeersge- special rules zone with further regulations. Incidental bied met nadere voorschriften. Incidentele SRZ’s SRZs can be promulgated by NOTAM or VFG supple- worden aangekondigd middels een NOTAM of een VFG ment. supplement.

SRZ voor schermvliegen SRZs for paragliding Een SRZ voor schermvliegactiviteiten is een cilinder- An SRZ for paragliding is a cylindrical-shaped area vormig gebied rondom een geografische positie, met centred around a geographical position and with a een straal van 1000 meter, waarin schermvliegers wor- radius of 1000 m in which Para gliders will be winched den opgelierd tot een bepaalde hoogte. to a certain height. The upper limit of the SRZ is indi- cated in the Aeronautical Chart The Netherlands.

Permanente SRZs zijn als volgt weergegeven op de Permanent SRZs are indicated on the Aeronautical luchtvaartkaart Nederland: Chart The Netherlands using the following chart sym- bol:

4.9. Zweefvliegterreinen Glider sites Het oplieren van zweefvliegtuigen vindt plaats op ver- Glider launching takes place from several civil aero- schillende burgerluchtvaartterreinen en zweefvliegter- dromes and glider sites in the Netherlands. Glider flying reinen. Zweefvliegactiviteiten vinden ook plaats op also takes place from military aerodromes outside oper- militaire luchtvaartterreinen, buiten de openstellings- ating hours. Pilots are warned that gliders may be uren. Vliegers worden gewaarschuwd dat zweefvlieg- launched by means of a winch, up to a height of tuigen kunnen worden opgelierd tot een hoogte van approximately 2300 ft AGL before releasing the cable. ongeveer 2300 ft AGL voordat zij loskomen van de lier- kabel.

RISICO RISK Lierkabels zijn vrijwel niet te zien; vliegers die over Winch cables are hardly visible; pilots over flying een ATZ van een militair luchtvaartterrein willen an ATZ of a military aerodrome should be aware of vliegen moeten rekening houden met lierkabels tot winch cables up to a height of approximately 2300 een hoogte van ongeveer 2300 ft AGL. ft AGL.

Zweefvliegterreinen zijn als volgt weergegeven op de Glider sites are indicated on the Aeronautical Chart The luchtvaartkaart Nederland: Netherlands using the following chart symbol:

G G

Terlet Terlet Zweefvliegterrein Terlet ligt in de CTR van het militair Glider site Terlet, situated in the CTR of Deelen military luchtvaartterrein Deelen, net ten noorden van Arnhem. aerodrome (just north of the city of Arnhem) is the Vanaf het nationaal zweefvliegcentrum Terlet vinden Dutch national gliding centre where intensive glider fly- AIC-B 03/03 page 10 of 25

dagelijks intensieve zweefvliegactiviteiten plaats tot een ing takes place up to FL 065 (daily) and FL 095 (week- hoogte van FL 065 en tot FL 095 in weekeinden. end).

4.10. Zeil- en schermvliegterreinen Hang-/paraglider sites Vanaf diverse plaatsen in Nederland worden zeil- en Hang-/paraglider launching takes place from several schermvliegtuigen opgelierd. sites in the Netherlands.

RISICO RISK Lierkabels zijn vrijwel niet te zien; vliegers die over Winch cables are hardly visible; pilots over flying a een zeil- of schermvlieglierterrein vliegen moeten hang/para glider site should be aware of winch rekening houden met lierkabels tot een hoogte van cables up to a height of approximately 2300 ft AGL. ongeveer 2300 ft AGL.

Zeil- en schermvliegliergebieden zijn als volgt weerge- Hang-/paraglider sites are indicated on the Aeronauti- geven op de luchtvaartkaart Nederland: cal Chart The Netherlands using the following chart symbol:

S S

4.11. Valschermspringgebieden Parachute jumping areas Regelmatig vinden valschermactiviteiten (met inbegrip Regular parachute jumping (including free fall parachut- van vrije val sprongen) plaats op verschillende lokaties. ing) takes place at several aerodromes and sites. Para- Vaste lokaties voor valschermsprongen worden als chute jumping areas are indicated on the Aeronautical volgt weergegeven op de luchtvaartkaart Nederland: Chart The Netherlands using the following chart sym- bol:

Incidentele valschermspring activiteiten worden aange- Incidental parachute jumping can take place and is kondigd in een NOTAM. promulgated by NOTAM.

4.12. Microlights Microlights Vijf permanente lokaties zijn aangewezen voor het Five permanent locations in the Netherlands are estab- gebruik door microlights: Budel, Drachten, Lelystad, lished for the use by microlights: Budel, Drachten, Stadskanaal en de Maasvlakte. Deze lokaties zijn als Lelystad, Stadskanaal and Maasvlakte. These loca- volgt weergegeven op de luchtvaartkaart Nederland: tions are indicated on the Aeronautical Chart The Neth- erlands using the following chart symbol:

M M

Niet-ingezetenen die met een microlight in Nederland Non-residents who like to fly with their microlight in the willen vliegen hebben daarvoor een geldige Neder- Netherlands need a valid Dutch exemption. They can landse ontheffing nodig. Voor de ontheffing zijn de vol- obtain one by sending a photocopy of their valid gende documenten nodig: een kopie van de geldige national exemption, approval or equivalent document, a nationale ontheffing, goedkeuring of gelijkwaardig certificate of registration, a certificate of insurance and document, een bewijs van registratie, een verzeke- an indication of the period they will visit the Nether- ringsbewijs en een indicatie van de periode wanneer lands. men in Nederland wil vliegen. Een ontheffing kan wor- den aangevraagd bij:

IVW Divisie Luchtvaart CAA NL Aircraft Registry Luchtvaartuigregister P.O. Box 575 Postbus 575 2130 AN Hoofddorp 2130 AN Hoofddorp The Netherlands Tel: 023 566 3117 Tel: +31 (0)23 5663117 Fax: 023 566 3006 Fax: +31 (0)23 5663006 AIC-B 03/03 page 11 of 25

E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

Voor een ontheffing worden kosten in rekening The exemption is subject to a fee. gebracht.

5. REGELS RULES

5.1. Zichtvliegregels Visual flight rules Minimum vliegzicht Minimum flight visibility In luchtruimklasse G bedraagt in Nederland het mini- In class G airspace, the minimum flight visibility at or mum vliegzicht op en beneden 3000 ft AMSL 1,5 km, below 3000 ft AMSL is 1.5 km, provided that the flight onder de voorwaarde dat vluchten worden uitgevoerd will be executed with such a speed that it is possible to met snelheden die het mogelijk maken overig luchtver- avoid other air traffic and obstacles. Above 3000 ft keer en obstakels te vermijden. Boven 3000 ft AMSL AMSL, the minimum flight visibility is 8 km. bedraagt het minimum vliegzicht 8 km.

In luchtruimklasse B en E bedraagt het minimum vlieg- In class B or E airspace, the minimum flight visibility is 8 zicht 8 km. Daarvan zijn uitgezonderd bepaalde delen km, but in the parts of the Nieuw Milligen TMAs that are van de Nieuw Milligen TMA - klasse E - waar van vrij- classified as E airspace, from FRI 1600 to SUN 2300 dag 1600 UTC tot zondag 2300 UTC wintertijd (vrijdag UTC wintertime (FRI 1500 to SUN 2200 UTC summer- 1500 UTC tot zondag 2200 UTC zomertijd) en tijdens time) and on official holidays it is 5 km. erkende feestdagen het minimum vliegzicht 5 km bedraagt.

In luchtruimklasse C bedraagt het minimum vliegzicht 5 In class C airspace, the minimum flight visibility is 5 km. km.

Gecontroleerde VFR-vluchten Controlled VFR flights VFR-vluchten moeten worden uitgevoerd met inachtne- VFR flights shall be executed in accordance with the ming van de algemene verkeersregels voor gecontro- general flight rules for controlled flights when the flight leerde vluchten, indien de VFR-vlucht: is: a. onderdeel vormt van het luchtvaartterreinverkeer op a. Forming part of the aerodrome traffic at controlled een gecontroleerd luchtvaartterrein; aerodromes; b. gevlogen wordt als een bijzondere VFR-vlucht (spe- b. Operated as a special VFR flight; cial VFR), of c. gevlogen wordt in luchtruimklasse B of C. c. Operated within airspace classified ‘B’ and ‘C’.

Voor het binnenvliegen van een CTR dient een VFR- VFR flights need a permission from the local ATC vlucht toestemming te hebben verkregen van de plaat- before entering a CTR. Outside operational hours of selijke luchtverkeersleiding Buiten de openstellings- military aerodromes, permission to enter is provided by uren van militaire luchtvaartterreinen kan toestemming Dutch MIL INFO, FREQ 132.350 MHz. worden gevraagd bij Dutch MIL INFO op 132.350 MHz For Valkenburg aerodrome permission to enter is en voor de CTR van luchtvaartterrein Valkenburg kan issued by Amsterdam Information, FREQ 124.300 toestemming worden gevraagd bij Amsterdam Informa- MHz. tion op 124.300 MHz. For flights in De Peel CTR, permission to enter is only Voor vluchten in de CTR van luchtvaartterrein De Peel required during periods, that will be promulgated by is alleen gedurende bepaalde perioden toestemming NOTAM. vereist. Deze perioden worden bekendgemaakt via een Aerodrome Traffic Zones shall be avoided. NOTAM. Bij het doorkruisen van een CTR moet de ATZ worden gemeden.

Bijzondere VFR-vluchten (Special VFR) Special VFR Als het grondzicht en de wolkenbasis niet minder zijn ATC can authorise special VFR flights within a control dan de hieronder opgegeven waarden kan de plaatse- zone, when the ground visibility and cloud base are not lijke luchtverkeersleiding toestemming verlenen voor less than the values specified below. het uitvoeren van een bijzondere VFR-vlucht in een A clearance for special VFR is always at ATC discre- CTR. ATC beslist over het al dan niet geven van een tion. klaring. The ICAO minima of 1000 ft vertical separation will be Bij de separatie van IFR met bijzondere VFR-vluchten, applied between IFR and special VFR flights. Between wordt het ICAO separatie minimum van 1000 ft toege- special VFR flights a 500 ft vertical separation will be past. Tussen bijzondere VFR-vluchten onderling wordt applied. een minimum separatie van 500 ft gehanteerd. AIC-B 03/03 page 12 of 25

Vleugelvliegtuigen en ballonnen Fixed wing aircraft and balloons Een klaring voor een bijzondere VFR-vlucht kan wor- A clearance for a special VFR flight may be granted to den gegeven als: pilots of fixed wing aircraft and balloons if: a. het grondzicht niet minder is dan 3 km; a. the ground visibility is not less than 3 km; b. de bewolking, inclusief flarden, niet lager is dan 600 b. the clouds, rags of clouds included, are not below ft, en 600 ft; c. vrij van wolken kan worden gevlogen en met voort- c. the VFR flight can be executed clear of clouds and durend zicht op grond of water. in continuous sight of ground or water.

Helikopters Helicopters Een klaring voor een bijzondere VFR-vlucht kan wor- A clearance for a special VFR flight may be granted to den gegeven als: pilots of helicopters if: a. het vliegzicht niet minder is dan: a. the ground visibility is not less than: 1. 1500 m indien de CTR wordt binnengevlo- 1. 1500 m when entering or leaving the con- gen of verlaten via een vastgestelde of over- trol zone via an established or agreed eengekomen route; route; 2. 3000 m indien punt 1. niet van toepassing is; 2. 3 km if item 1 is not applicable; b. de bewolking, inclusief flarden, niet lager is dan 200 b. the clouds, rags of clouds included, are not below ft, en 200 ft; c. vrij van wolken kan worden gevlogen en met voort- c. the VFR flight can be executed clear of clouds and durend zicht op grond of water. in continuous sight of ground or water.

5.2. Daglichtperiode Daylight period De daglichtperiode is gedefinieerd als de periode van The daylight period is defined as the period from SR – 15 minuten voor zonsopgang tot 15 minuten na zonson- 15 minutes until SS +15 minutes, measured at one dergang, gemeten op één positie in Nederland. In de position in the Netherlands. An overview of the daylight VFR-gids (GEN 2.7) vindt u een overzicht van de dag- periods can be found in AIP Netherlands vol. II/VFG lichtperiodes. GEN 2.7.

5.3. Nachtelijke VFR-vluchten VFR flights at night In Nederland zijn VFR-vluchten buiten de daglichtpe- VFR flights outside the daylight period are not permit- riode niet toegestaan. ted in the Netherlands.

5.4. Hoogtemeterinstelling Altimeter setting De overgangshoogte in de Amsterdam FIR bedraagt The transition altitude for VFR is 3500 ft AMSL in the voor VFR-vluchten 3500 ft AMSL. Het overgangsniveau Amsterdam FIR. The transition level is at least 500 ft ligt daar minstens 500 ft boven en wordt ten minste above the VFR transition altitude and is determined at ieder uur vastgesteld. En-route VFR-vluchten op of least every hour. En route VFR flights at or below 3500 beneden 3500 ft AMSL moeten gebruik maken van de ft AMSL shall use the latest appropriate regional QNH regionale QNH die aan de betreffende luchtverkeers- that will be given by the appropriate ATS-unit on dienst kan worden gevraagd. request.

VFR-vluchten op een kruishoogte boven 3500 ft AMSL VFR level flights above 3500 ft AMSL shall be con- moeten worden uitgevoerd op een vliegniveau dat ducted at a flight level appropriate to the track as speci- behoort bij de grondkoers zoals aangegeven in de tabel fied in the Table of Cruising Levels, see AIP van kruisniveaus (zie VFR-gids ENR 1.7) tenzij in de Netherlands vol. II/VFG ENR 1.7, except when other- klaring anders wordt aangegeven. wise indicated in ATC clearances.

Voor vluchten boven de overgangshoogte van 3500 ft For flights above the transition altitude (3500 ft AMSL) AMSL is het laagst te kiezen vliegniveau het eerste the lowest flight level to be selected is the first VFR VFR-vliegniveau dat overeenkomt met, of direct ligt flight level corresponding with, or immediately above boven het geldende overgangsniveau in de Amsterdam the common transition level for the Amsterdam FIR. FIR. Het overgangsniveau zal op verzoek worden gege- The transition level will be given by the appropriate ATS ven door de betreffende luchtverkeersdienst. unit on request.

5.5. Het indienen van vliegplannen voor VFR-vluchten Filing of flight plans for VFR flights Het niet voldoen aan de hierna genoemde bepalingen Failure to comply with the following provisions may kan ernstige verstoring in de luchtverkeersdienstverle- cause serious disruption in the air traffic services. ning veroorzaken. ICAO vliegplan formulieren zijn ver- ICAO flight plan forms are available at airport offices at krijgbaar bij de havendienst van het luchtvaartterrein. aerodromes. For flight plan purposes as well as related Voor het indienen van een vliegplan zijn gemakkelijk te messages at EHAM, EHBK, EHEH, EHGG and EHRD, bedienen PC’s beschikbaar in de zelfbriefingskantoren easy to operate, PCs are in place at the available self van EHAM, EHBK, EHEH, EHGG en EHRD. briefing units. AIC-B 03/03 page 13 of 25

Een vliegplan moet ten minste 60 minuten voor aan- A flight plan shall be submitted at least 60 minutes prior vang van de volgende VFR-vluchten worden ingediend: to any VFR flight: - van of naar een luchtvaartterrein in een CTR, inclu- - departing from or destined for an aerodrome sief lokale vluchten in de CTR; within a control zone (local flights included) - doorkruisen van de Schiphol CTR; - crossing the Schiphol CTR - FIR-grensoverschrijdende vluchten, i.e. internatio- - across the FIR boundary i.e. international VFR nale vluchten, inclusief de Schengen-landen; flights, including flights between ‘Schengen coun- tries’; - van en naar de Noordzee, inclusief het Genofic - to/from North Sea and the GENOFIC area (see gebied (zie kaart paragraaf 8.1); chart paragraph 8.1); - vluchten in klasse B. - conducted in airspace class B.

Wanneer het indienen van een vliegplan niet is vereist If filing a flight plan is not required but the pilot wants to kan een vlieger zich verzekeren van alarmeringsdienst ensure himself of alerting service a flight notification door een melding aan de havenmeester van het lucht- may be submitted to the airport office at the aerodrome vaartterrein van bestemming, zie ook: alarmerings- of destination, see also alerting service for VFR flights. dienst voor VFR-vluchten.

5.5.1. Plaatsen om een vliegplan in te dienen voor VFR- Location for submission of a flight plan for VFR vluchten flights Een vliegplan moet voor vertrek zijn ingediend bij de A flight plan shall be submitted prior to departure to the relevante ARO of tijdens de vlucht via de radio worden relevant ARO or shall be transmitted during flight by doorgegeven aan de relevante luchtverkeersdienst. radio to the relevant ATS unit. Op gecontroleerde burger en militaire luchtvaartterrei- At controlled civil and military aerodromes the local nen is de plaatselijke AIS-unit aangewezen als ARO. Bij AIS-units are assigned as ARO. In absence of such an afwezigheid van zo’n kantoor op het luchtvaartterrein office at the departure aerodrome, a flight plan for an van vertrek, moet een vliegplan voor een internationale international VFR flight shall be submitted by fax to the VFR-vlucht middels een fax worden ingediend bij de ARO as stated in the table below. ARO volgens onderstaande tabel.

Voor nationale vluchten naar een gecontroleerd lucht- For national flights to a controlled aerodrome a flight vaartterrein moet een vliegplan middels een fax worden plan shall be submitted by fax to the ARO as stated in ingediend bij de ARO volgens onderstaande tabel. the following table. When the flight plan for a controlled Wanneer het vliegplan voor een gecontroleerde vlucht flight covers only part of the flight and will be transmit- slechts een deel van de vlucht betreft en het vliegplan ted by radio during flight to the appropriate air traffic tijdens de vlucht via de radio wordt ingediend bij de services unit, it shall be done in good time, so that this betreffende luchtverkeersdienst, moet dit tijdig gebeu- flight plan has been received at least 10 minutes before ren. Dit houdt in dat het vliegplan moet zijn ontvangen the expected time of entering the relevant control areas. ten minste 10 minuten voor het verwachte tijdstip waarop het betreffende gecontroleerde gebied wordt bereikt.

ARO-EHAM ARO-EHMC2) EHAL EHLE EHEH EHBD EHMZ EHGR EHBK1) EHRD1) EHKD EHDR EHSE EHLW EHGG1) EHTE EHSB EHHO EHTX EHTW EHHV EHVB EHVK EHWO Tel: +31(0)20 4062315/2316 2) Buiten openstellingsuren van de militaire Fax: +31(0)20 6484417 luchtvaartterreinen./ Outside operational hours of the military aerodromes. 1) Tel: +31(0)20 4062323, Fax: +31(0)20 4062308 Tel: +31 (0)577 458700, Fax: +31 (0)577 458323

5.5.2. VFR-vluchten naar en van Schiphol VFR flights to/from Schiphol VFR-vluchten naar en van Schiphol hebben een slottijd VFR flights operating to and from Schiphol Airport, nodig. Voor aankomst of vertrek op alle dagen geldt de have to obtain a slot time for arrival at/departure from slottijd tussen 0600-2000 UTC zomertijd en tussen Schiphol, all days, during summertime 0600-2000 UTC, 0700-1700 UTC wintertijd. during wintertime 0700-1700 UTC. AIC-B 03/03 page 14 of 25

Slottijden voor VFR-vluchten zijn te verkrijgen bij het Slot times for VFR flights can be obtained from the Flight Service Centre van Schiphol Airport, maar niet Flight Service Centre at Schiphol Airport, not more than eerder dan 24 uur voor de vlucht. Telefoonnummer is 24 hours in advance, telephone +31 (0)20 4062315 or 020 4062315 of 4062316. 4062316.

5.5.3. Alarmeringsdienstverlening voor VFR-vluchten Alerting service for VFR flights Alarmering wordt in principe alleen verleend aan vluch- Alerting service will, in principle, only be provided to ten waarvoor een vliegplan is ingediend. Bij een vlucht flights for which a flight plan has been submitted. In waarvoor geen vliegplan is vereist, is een vluchtaan- order to enable the pilot to ensure himself of alerting kondiging ‘flight notification’ mogelijk. De vlieger is service, when submission of a flight plan is not ervoor verantwoordelijk dat de vluchtaankondiging voor required, a flight notification may be submitted. The vertrek per telefoon of fax wordt ingediend bij het kan- pilot is responsible for passing this flight notification, by toor van het luchtvaartterrein van bestemming. Dat telephone or by telefax, to the airport office at the aero- kantoor houdt in de gaten of de aangekondigde vlucht drome of destination, prior to departure. The latter wordt uitgevoerd en zal de alarmeringsprocedure star- keeps watch over the notified flight and will initiate alert- ten wanneer het luchtvaartuig binnen 30 minuten na ing action if the flight has not landed within 30 minutes het verwachte aankomsttijdstip niet is geland. Deze after the estimated time of arrival. dienstverlening is alleen mogelijk wanneer elke vlieger This watch is only possible if every pilot adheres strictly zich strikt houdt aan paragraaf 5.5.4 (veranderingen to paragraph 5.5.4. (Changes to a flight plan or a flight aan het vliegplan of een vluchtaankondiging) en para- notification) and paragraph 5.5.5. (Arrival report - clos- graaf 5.5.5 (aankomstmelding - het afsluiten van een ing of a flight plan or a flight notification). vliegplan of vluchtaankondiging).

5.5.4. Veranderingen aan een vliegplan of een vluchtaan- Changes to a flight plan or a flight notification kondiging Alle veranderingen aan een vliegplan voor een gecon- All changes to a flight plan submitted for a controlled troleerde vlucht (zoals een vertraging van meer dan 30 VFR flight (e.g. a delay of more than 30 minutes or can- minuten of het niet doorgaan van de vlucht) moeten zo cellation of the flight) shall be reported as soon as pos- snel mogelijk worden doorgegeven aan de betreffende sible to the appropriate ATS unit. luchtverkeersdienst. Changes to a flight notification, that are of importance Veranderingen aan een vluchtaankondiging die van to alerting service (e.g. changes in endurance, total belang zijn voor de alarmering (zoals veranderingen in number of persons on board, or time estimates of 30 de maximum vluchtduur, het aantal personen aan minutes or more), shall be reported as soon as possible boord of een verwachte vertraging van meer dan 30 to the airport office at the aerodrome of destination. minuten) moeten zo snel mogelijk worden doorgegeven aan het kantoor van het luchtvaartterrein van bestem- ming.

5.5.5. Aankomstmelding - het afsluiten van een vliegplan Arrival report - closing of a flight plan or a flight of een vluchtaankondiging notification Aankomstmelding Arrival report Zo spoedig mogelijk na aankomst dient dit te worden A report of arrival shall be made as soon as possible gemeld aan het kantoor van het luchtvaartterrein, after landing, to the airport office of the aerodrome of behalve wanneer de landing bekend is bij de plaatse- arrival, except when the arrival was acknowledged by lijke luchtverkeersleidingsdienst. the local ATC unit.

Aankomstmelding na uitwijking Arrival report after diversion Na een landing op een luchtvaartterrein dat niet het After landing at an aerodrome which is not the aero- luchtvaartterrein van bestemming was of na een nood- drome of intended destination (diversionary landing) or of voorzorgslanding, moet de plaatselijke after an emergency landing, the local ATC unit shall be luchtverkeersleidingsdienst worden geïnformeerd. Bij informed accordingly. het ontbreken van een plaatselijke luchtverkeerslei- In the absence of a local ATC unit, the pilot is responsi- dingsdienst is de vlieger verantwoordelijk voor het door- ble for passing the arrival report to the aerodrome of geven van de aankomstmelding aan het intended landing (controlled aerodrome: ARO; other luchtvaartterrein van de oorspronkelijke bestemming aerodromes: airport office). (een ARO bij een gecontroleerd luchtvaartterrein en het kantoor bij andere luchtvaartterreinen).

RISICO RISK Het niet nakomen van deze procedures kan grote Failure to comply with these provisions may incur kosten met zich meebrengen als gevolg van onno- great costs in carrying out unnecessary search and dige zoek- en reddingsacties. rescue (SAR) operations. AIC-B 03/03 page 15 of 25

5.6. Vluchtuitvoering op luchtvaartterreinen Flight operations at aerodromes

5.6.1. Luchtvaartterreinen Flights at aerodromes Luchtvaartterreinen zonder luchtverkeersleiding zijn Aerodromes without an ATC service are mostly meestal uitgerust met een lucht/grond radiostation. Dit equipped with an air/ground communication station, station is herkenbaar aan de roepnaam ‘naam lucht- and are identified by the call sign ‘name aerodrome’ vaartterrein’ Radio, bv. Texel Radio. De vlieger is eerst radio, e.g. Texel radio. The pilot is first and foremost en vooral zelf verantwoordelijk voor een veilig en orde- responsible for a safe and orderly conduct in aero- lijk gedrag in het luchtvaartterreinverkeer. drome traffic. De zichtnaderingskaarten van dergelijke luchtvaartter- The visual approach charts of such aerodromes include reinen geven informatie over de ligging en hoogte van position and altitude of traffic circuits, frequencies, local luchtverkeerscircuit, radiofrequenties en plaatselijke details about noise restrictions and other information. details over geluidsbeperkingen en andere relevante informatie.

5.6.2. Gecontroleerde luchtvaartterreinen Flights at controlled aerodromes Luchtverkeersleiding wordt gegeven op gecontroleerde An ATC service is provided at controlled aerodromes. A luchtvaartterreinen. Een klaring is nodig voor het clearance is necessary for start-up, taxiing, take-off, opstarten, taxiën, opstijgen, landen en bewegingen die landing and movements associated with these. hierbij aansluiten. All civil controlled aerodromes generally have VFR Gecontroleerde burgerluchtvaartterreinen hebben in approach / departure routes with given altitudes and het algemeen VFR-naderings- en vertrekroutes met reporting points, published in the visual approach / verplichte hoogtes en meldingspunten. Deze staan in departure charts. de zichtnaderings- en vertrekkaarten.

5.7. Luchtverkeerscircuit Aerodrome traffic circuit Voor een veilig, ordelijk en vlot verloop van het luchtver- With regard to a safe, orderly and expeditious aero- keer op luchtvaartterreinen zijn algemene regels drome traffic at aerodromes, common rules are laid gemaakt voor het luchtverkeerscircuit en de circuitge- down for the aerodrome traffic circuit and circuit areas. bieden. Door plaatselijke omstandigheden kunnen pro- However, due to local circumstances, procedures can cedures afwijken van de algemene regels. Kijk daarom differ from these common rules. See the visual naar de zicht naderingskaarten in de luchtvaartgids approach charts in the AIP Netherlands vol. II/VFG. Nederland deel II.

90°

circuitgebied / circuit D 3 3 4

E C

4 2 5 1 figuur figure F A B

A. Start- en landingsbaan A. Runway B. Startbeen B. Take-off leg C. Dwarswindbeen C. Crosswind leg D. Rugwindbeen D. Downwind leg E. Basisbeen E. Base leg F. Eindnaderingsbeen F. Final leg

Bij iedere start- en landingsbaan hoort een circuitge- The circuit area is established for each runway. The bied. Het luchtverkeerscircuit, zoals weergegeven in aerodrome traffic circuit, as depicted above, is situated bovenstaande tekening, ligt in het circuitgebied. De ver- within the circuit area. The vertical dimensions extend ticale afmetingen van het circuitgebied lopen vanaf from aerodrome level up to 1000 ft / 300 m AAL. luchtvaartterreinhoogte tot 1000 ft / 300 m boven ter- The aerodrome traffic circuit height is 700 ft / 210 m reinhoogte (AAL). De hoogte van het standaard lucht- AAL. verkeerscircuit is 700 ft / 210 m AAL. Voordat de invoegprocedure wordt toegepast, moet de Before joining the aerodrome traffic circuit, pilots have AIC-B 03/03 page 16 of 25

gezagvoerder kennis hebben genomen van de in het to take notice of the signals displayed in the signal area, seinenvierkant uitgelegde grondtekens of de luchtvaart- or of the information given by radio. Over flying the cir- terreininformatie via de radio hebben verkregen. Het cuit area for observing the signal area, shall be done at vliegen over het circuitgebied om het seinenvierkant te a height of at least 1000 ft / 300 m AAL. Aviation activi- kunnen observeren moet op een hoogte van minstens ties can take place above this height. 1000 ft / 300 m boven terreinhoogte gebeuren. Descending or climbing to circuit height must be exe- Activiteiten van anderen kunnen boven deze hoogte cuted outside the lateral limits of the circuit area. ook plaatsvinden. Het dalen of klimmen naar circuit- hoogte moet buiten het circuitgebied gebeuren.

Het invoegen in het luchtverkeerscircuit dient halver- The joining of the aerodrome traffic circuit shall take wege het rugwindbeen onder een hoek van 90° te wor- place half-way downwind leg at an interception angle of den uitgevoerd. 90°.

Het luchtverkeerscircuit wordt verlaten onder een hoek Leaving the aerodrome traffic circuit shall take place at van 45º halverwege het dwarswindbeen. De klim of an angle of 45° half-way crosswind leg. Climbing or daling tot kruishoogte moet buiten het circuitgebied descending to cruising level must take place outside the plaatsvinden. lateral limits of the aerodrome circuit area.

Op de luchtvaartterreinen waar men ook zweefvliegt, Where glider flying may take place, specific rules for kunnen specifieke regels gelden, bijvoorbeeld om de glider flying, if any, are published in the visual approach risico’s van een botsing met lierkabels te verminderen. chart of the aerodrome.

5.8. Minimum vlieghoogte voor VFR-vluchten Minimum heights for VFR flights Behalve wanneer dat nodig is voor het starten of lan- Except when necessary for take-off or landing, aircraft den is het verboden op een zodanige hoogte aan het shall not be flown over the congested areas of cities, luchtverkeer deel te nemen dat het niet meer mogelijk towns or settlements, industrial areas, harbours and is een noodlanding uit te voeren zonder personen of open-air assemblies of persons, unless at such a height zaken op de grond in gevaar te brengen. as will permit, in the event of an emergency arising, a Dat geldt in het bijzonder voor vluchten boven aaneen- landing to be made without undue hazard to persons or gesloten bebouwing of kunstwerken, industrie- en property on the surface. havengebieden of mensenmenigten.

Tijdens VFR-vluchten geldt een minimum vlieghoogte The following minimum heights apply to VFR flights: van: - 300 m / 1000 ft boven de hoogste hindernis binnen - over the congested areas of cities, towns or settle- een afstand van 600 m van het luchtvaartuig boven ments, industrial areas, harbours and open-air gebieden met aaneengesloten bebouwing, indus- assemblies of persons, 300 m (1000 ft) above the trie- en havengebieden, dan wel boven mensenme- highest obstacle within a radius of 600 m; nigten; - in all other cases at least 150 m (500 ft) above - 150 m / 500 ft boven grond of water, elders. ground or water.

6. VOORSCHRIFTEN EN AANVULLENDE NOTITIES REGULATIONS AND NOTES

6.1. Positierapporten tijdens VFR-vluchten in of bene- Position reporting during VFR flights in or below den de Nieuw Milligen TMA’s the Nieuw Milligen TMAs Vliegers die VFR-vluchten uitvoeren in of beneden de Pilots executing VFR flights in or below the Nieuw Milli- Nieuw Millligen TMA’s en contact willen opnemen met gen TMAs and wish to contact Dutch MIL INFO FREQ Dutch Mil INFO (132.350 MHz) worden verzocht hun 132.350 MHz are requested to report their position at positie te vermelden bij het eerste radiocontact zodat first radio contact in order to enable the air traffic con- de luchtverkeersleider een optimale communicatie tot troller to establish an optimum air/ ground communica- stand kan brengen. tion. De positie kan worden gegeven als koers en afstand tot The position may be given as bearing and distance algemeen bekende kenmerken, zoals steden. from common known land marks, such as cities.

6.2. Luchtvaartterreininformatie via de radio Aerodrome information by radio Naderend luchtverkeer Approaching traffic Een verzoek om luchtvaartterreinformatie wordt niet A request for aerodrome information shall not be made gedaan op een afstand van meer dan 10 NM van het at a distance more than 10 NM from the aerodrome, luchtvaartterrein en op een hoogte van meer dan 2000 and at an altitude of more than 2000 ft AMSL, in order ft AMSL. Daarmee wordt verstoring van andere radio- to avoid interference with other radio communications. communicatie voorkomen. Wanneer geen tweezijdig When two way radio communication did not take place, radiocontact heeft plaatsgevonden, overvliegt men het the pilot, in order to obtain the aerodrome information, AIC-B 03/03 page 17 of 25

seinenvierkant om de nodige informatie te verkrijgen shall over fly the signal area and join the circuit via the waarna men invoegt in het luchtverkeerscircuit volgens published procedures. de gepubliceerde procedures.

RISICO RISK Let bij het overvliegen van het seinenvierkant extra When over flying the signal area, have a sharp look- goed op de mogelijk aanwezige lierkabel tot 2300 ft out for a possible winch cable up to approximately boven het luchtvaartterrein als zweefvliegen plaats 2300 ft AAL, when glider flying is in progress. vindt.

Vertrekkend luchtverkeer Departing traffic De vlieger moet beschikken over luchtvaartterreininfor- The pilot shall obtain the aerodrome information before matie voordat de vlucht begint. commencing his flight.

6.3. Transponder Transponder VFR-vluchten moeten een goed werkende transponder For VFR flights a correct functioning transponder shall voeren, behalve be carried except: a. in luchtruim met de klasse G buiten de GENOFIC a. in airspace class G outside GENOFIC area below area en beneden 1200 ft AMSL 1200 ft AMSL b. ballonnen, zweefvliegtuigen, zeilvliegtuigen en b. for free balloons, gliders, hang gliders and para schermvliegtuigen. gliders

Het gebruik van een transponder Use of transponder Wanneer een transponder aan boord is moet deze When available a transponder shall be operated in gebruikt worden in mode S of in mode A en C code mode S or in mode A and C code 7000 except below 7000, behalve onder Schiphol TMA-1, tenzij andere Schiphol TMA-1, unless otherwise instructed by ATC. It instructies zijn gegeven door de luchtverkeersleidings- is explicitly not allowed to operate a transponder in dienst. Het is nadrukkelijk niet toegestaan om een mode A only. transponder met alleen mode A te gebruiken.

Wees ervan bewust dat het gebruik van een trans- Be aware that the use of a transponder does not ponder niet betekent dat uw vlucht wordt gecontro- mean your flight is controlled by ATC. leerd door een luchtverkeersleidingsdienst.

Opmerking: Note: Motivatie voor het gebruik van een transponder tijdens Motivation to the use of transponder by VFR flights: een VFR-vlucht: a. Moderne militaire jachtvliegtuigen zijn uitgerust met a. Modern military jet fighters are equipped with an een radar die in staat is mode A codes waar te onboard radar which is able to detect mode A nemen, ongeacht de snelheid van dat luchtvaartuig. codes irrespective of speed. By scanning his Door zijn radarscherm regelmatig te bekijken krijgt radar display the fighter pilot is able to improve his de vlieger een beter beeld zijn omgeving. Hoewel situational awareness. Although not airtight it is niet waterdicht, levert het een belangrijke bijdrage considered as an important contribution to flight aan de vliegveiligheid. safety. b. Verkeersvliegtuigen zijn uitgerust met ACAS (bot- b. Airliners are equipped with ACAS. This feature singsvermijdingssysteem). Dit apparaat geeft de provides the pilot with information about trans- vlieger informatie over luchtvaartuigen in zijn omge- ponder carrying aircraft in his vicinity. In class E ving die een transponder voeren. In luchtruim met airspace VFR flights as well as IFR (airline/com- de klasse E vliegen zowel IFR-vluchten (grote en muter) are mixed. Airline pilots have limited visual kleine verkeersvliegtuigen) als VFR-vluchten. Ver- awareness therefore transponder carriage by VFR keersvliegers hebben maar beperkte mogelijkheden flights benefits flight safety. om te zien wie er in hun omgeving vliegt. VFR- vluchten met een transponder kunnen daarom bij- dragen aan een verhoging van de vliegveiligheid.

6.4. Luchtvaartterreinen Use of aerodromes Luchtvaartuigen die landen op of vertrekken van Aircraft landing in, or departing from Dutch territory Nederlands grondgebied moeten eerst landen op of shall first land at, or finally depart from an international hun laatste start maken vanaf een internationaal lucht- aerodrome. Flights between ‘Schengen countries’ are vaartterrein. Vluchten tussen ‘Schengen-landen’ allowed to land at or depart from any (civil) aerodrome mogen landen op of vertrekken van elk (burger-) lucht- in the Netherlands. vaartterrein in Nederland. AIC-B 03/03 page 18 of 25

De ‘Schengen-landen’ zijn: IJsland, Noorwegen, Zwe- ‘Schengen’ countries are: Iceland, Norway, Sweden, den, Finland, Denemarken, Nederland, België, Luxem- Finland, Denmark, the Netherlands, Belgium, Luxem- burg, Duitsland, Oostenrijk, Italië, Griekenland, bourg, Germany, Austria, Italy, Greece, France, Spain Frankrijk, Spanje en Portugal. and Portugal.

6.5. Vluchten naar Nederland Aircraft entering the Netherlands Algemene luchtvaart, privé-vluchten: informatie die is General aviation, non commercial flights: information verwerkt in het vliegplan wordt geaccepteerd als aan- contained in the flight plan is accepted as adequate kondiging van een vlucht vanuit het buitenland. Bij een advance notification of the arrival of incoming aircraft. vlucht uit een niet-Schengen-land, moet de douane In case of a ‘non-Schengen’ flight, customs has to be worden voorzien van twee exemplaren van een Alge- provided with two copies of the General Declaration, mene Verklaring, en wanneer er vracht aan boord is, and, if cargo is on board, two copies of the cargo mani- twee exemplaren van het vrachtmanifest. fest.

6.6. Acceptatie van buitenlandse vliegbewijzen Foreign licence validation De houder van een geldig bewijs van bevoegdheid en The holder of a valid and current ATPL, CPL, PPL, daarbij horende geldige bevoegdverklaringen als ver- glider or balloon licence, issued in accordance with the keersvlieger, beroepsvlieger, privé-vlieger, zweefvlieger provisions of Annex 1 of the Convention of Chicago of ballonvaarder dat is afgegeven volgens bijlage 1 bij (ICAO), is allowed to make private flights above the het Verdrag inzake de internationale burgerluchtvaart Netherlands in PH-registered aircraft provided that the (ICAO) mag privé-vluchten uitvoeren boven Nederland holder: in een PH- geregistreerd luchtvaartuig, mits de houder: - geen vaste verblijfplaats heeft in Nederland - does not stay permanently in the Netherlands - uitsluitend onder VFR vliegt - will fly VFR only - een luchtvaartuig bestuurt dat is gecertificeerd voor - operates an aircraft, certified for single pilot opera- vluchtuitvoering door één vlieger tions - voldoet aan de voorwaarden van het buitenlandse - will meet the conditions of the foreign licence. bewijs.

De houder van een geldig bewijs van bevoegdheid en The holder of a valid and current ATPL, CPL, PPL, daarbij behorende geldige bevoegdverklaringen als glider or balloon licence, issued by an EC-country, in verkeersvlieger, beroepsvlieger, privé-vlieger, zweef- accordance with the provisions of Annex 1 of the Con- vlieger of ballonvaarder dat is afgegeven volgens bij- vention of Chicago (ICAO), is allowed to make private lage 1 bij het Verdrag inzake de internationale flights above the EC- countries in PH-registered aircraft burgerluchtvaart (ICAO) mag privé-vluchten uitvoeren provided that the holder: boven de lidstaten van de Europese Unie in een PH- geregistreerd luchtvaartuig, mits de houder: - uitsluitend onder VFR vliegt - will fly VFR only - een luchtvaartuig bestuurt dat is gecertificeerd voor - operates an aircraft, certified for single pilot opera- vluchtuitvoering door één vlieger tions - voldoet aan de voorwaarden van het buitenlandse - will meet the conditions of the foreign licence. bewijs.

Geldige vliegbewijzen (met daarbij behorende geldige Valid and current pilot licenses and medical certificates bevoegdverklaringen) en medische verklaringen geba- based on JAR-FCL 1, 2, 3 or 4 issued by the qualified seerd op JAR-FCL 1, 2, 3 of 4, uitgegeven door de authorities of the following states are recognised with- bevoegde autoriteiten van één van de volgende staten, out formalities: Belgium, Denmark, Finland, France, Ire- worden erkend zonder formaliteiten: België, Denemar- land, Iceland, Malta, Spain, United Kingdom and ken, Finland, Frankrijk, Ierland, IJsland Malta, Spanje, Northern Ireland, Sweden and Switzerland. Verenigd Koninkrijk en Noord Ierland, Zweden en Zwit- serland.

Procedures en eisen die van toepassing zijn in alle Procedures and requirements in all other circum- andere gevallen zijn verkrijgbaar bij: stances are available from:

IVW Divisie luchtvaart CAA-NL Flight Crew Licensing Flight Crew Licensing P.O. Box 575 P.O. Box 575 2130 AN Hoofddorp 2130 AN Hoofddorp The Netherlands Tel: 023 5663194 (0900-1200 LT) Tel: +31 (0)23 5663194 (0900-1200 LT) Fax: 023 5669940. Fax: +31 (0)23 5669940. E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] AIC-B 03/03 page 19 of 25

6.7. Alcohol en drugs Alcohol and drugs In het belang van de vliegveiligheid houdt de luchtvaart- In the interest of air safety the aviation police is per- politie regelmatig alcoholcontroles op Nederlandse forming alcohol tests on a regular basis on the Dutch luchtvaartterreinen. airports.

Het is bemanningsleden verboden om enige activiteiten It is forbidden for crew members to perform any activi- aan boord van een luchtvaartuig te verrichten wanneer ties on board of an aircraft: ze - alcohol geconsumeerd hebben in de voorgaande - if they have consumed alcohol during a period of 10 uur 10 hours preceding such an activity; - meer dan 0.2 ‰ alcohol in hun bloed of 90 µg/L - with an alcohol level in their blood exceeding 0.2 alcohol in hun adem hebben, of ‰ or 90 µg/L in their breath, or - onder invloed zijn van een stof (medicijnen of - whilst under influence of a substance (medicine, drugs) waardoor ze niet in staat zijn hun taken goed drugs) that inhibits their ability to perform their uit te voeren. duties properly. Ook de vluchtvoorbereiding valt onder het verbod. De The pre-flight preparation phase is included in the pro- luchtvaartpolitie voert ademtesten uit bij alle beman- hibition. The aviation police will be performing prelimi- ningsleden, zowel binnen als buiten het luchtvaartuig. nary breath tests at random on all crew members in the flight centre as well as on board of the aircraft.

6.8. AIRPROX in het Nederlands luchtruim AIRPROX in Dutch airspace Een AIRPROX rapport wordt ingediend wanneer vol- An air proximity (AIRPROX) report is defined as a situa- gens de vlieger, de afstand tussen twee luchtvaartuigen tion in which, according to the pilot, the separation de veiligheid van het luchtvaartuig in gevaar kan heb- between aircraft may have compromised the safety of ben gebracht. the aircraft.

Een AIRPROX van de vlieger kan direct over de radio An initial report of an AIRPROX, initiated by a pilot, worden ingediend, waarbij voorafgaand aan de bood- should be made immediately by radio using the appro- schap het woord ‘AIRPROX’ wordt gebruikt. priate air/ ground frequency, prefixing the message with the word ‘AIRPROX’.

Wanneer de AIRPROX niet kan worden ingediend via If the AIRPROX cannot be reported on the radio, imme- de radio, kan direct na de landing een rapport worden diately after landing an initial report should be made by ingediend door de vlieger, via de telefoon of een andere the pilot by telephone or other means to the appropriate vorm van communicatie, bij de betreffende luchtver- ATS unit. keersdienst.

Het mondelinge rapport moet worden bevestigd door The initial report must be confirmed by completing the het AIRPROX formulier volledig in te vullen en zo spoe- AIRPROX report form and submitting it as soon as pos- dig mogelijk op te sturen, maar in ieder geval binnen sible, but within seven days, to the address mentioned zeven dagen, naar het onderstaande adres. below.

Een AIRPROX wordt onderzocht door de gezamenlijke An AIRPROX will be investigated by the joint civil and burger en militaire luchtverkeersincidentencommissie military Air Traffic Incident Commission (ATIC) with the [Air Traffic Incident Commission (ATIC)]. Deze commis- purpose to recommend where necessary to the appro- sie doet indien nodig aanbevelingen aan de bevoegde priate authorities or aircraft operators any preventive autoriteiten of degenen die vluchten uitvoeren om der- action which needs to be taken to avoid similar occur- gelijke situaties in de toekomst te voorkomen. De ATIC rences. The ATIC does not take or recommend discipli- neemt geen disciplinaire maatregelen en zal dat ook nary action in the event of pilot or controller error, niet aanbevelen wanneer de commissie fouten van vlie- because the fundamental objective of the investigation gers of luchtverkeersleiders ontdekt. is prevention of similar occurrences, not to apportion De resultaten van het onderzoek zullen worden bekend blame or liability. gesteld aan de betrokken vliegers of luchtverkeerslei- The results of the investigation will be reported to the ders. pilot(s) concerned. Any information given will be dealt Alle verstrekte informatie wordt vertrouwelijk behan- with confidentially. deld. Apart from a hard copy incorporated in the AIP Nether- Een AIRPROX rapport zit in de luchtvaartgids Neder- lands vol. II/VFG AIRPROX Report Forms can be land, maar kan ook worden verkregen bij: obtained from the secretary ATIC.

IVW Divisie Luchtvaart CAA-NL Secretaris ATIC, Unit infrastructuur Secretary ATIC, Division Aerodromes and Airspace Postbus 575 P.O. Box 575 2130 AN Hoofddorp 2130 AN Hoofddorp AIC-B 03/03 page 20 of 25

The Netherlands Fax: 023 5663005 Fax: +31 (0)23 5663005

6.9. Aanvullende notities Additional notes Noodcommunicatie Emergency communication De mogelijkheid om een noodsituatie te melden en om An emergency communication and aid service is con- hulp te vragen is altijd beschikbaar op 121.500 MHz. tinuously available on 121.500 MHz. Pilots in emer- Vliegers in nood die moeilijkheden hebben met het gency who experience difficulty establishing commu- voortzetten van de communicatie via de normale radio- nication on normal channels, can use this service. kanalen, kunnen deze frequentie gebruiken. If the aircraft is transponder equipped, select mode A Wanneer het luchtvaartuig is uitgerust met een trans- code 7700. ponder, selecteer dan mode A code 7700.

Navigatiehulp Navigation assistance Informatie over de exacte positie tijdens de vlucht kan Information on exact position during flight can be worden verkregen bij Amsterdam Information (124.300 obtained from Amsterdam Information FREQ 124.300 MHz) en bij Dutch MIL INFO (132.350 MHz). MHz and Dutch MIL INFO FREQ 132.350 MHz.

Opmerking: de DME van een TACAN kan ook worden Note: the DME of a TACAN can also be used for navi- gebruikt als navigatiehulp. Zie voor de gation assistance, for TACAN-frequencies see TACAN frequenties de luchtvaartkaart the aeronautical chart The Netherlands. Nederland.

Het volgende symbool wordt gebruikt voor een TACAN: The following symbol is used for a TACAN:

Vluchtinformatie Flight Information Service Radiocontact met Amsterdam Information of Dutch MIL Radio contact with Amsterdam Information or Dutch INFO betekent niet dat luchtverkeersleiding wordt MIL INFO does not mean that air traffic control service gegeven: alleen vluchtinformatie en alarmering wordt is provided: only Flight Information Service and Alerting gegeven. Service is provided.

Geluidsoverlast Noise abatement Vermijd onnodig lawaai: Avoid unnecessary aircraft noise: - Gebruik de oefengebieden voor voorzorgslandingen - do not use simulated forced landing areas as low niet als laagvlieggebied flying area - Vlieg met een lager toerental, vooral tijdens de - reduce RPM, especially during cruise flights kruisvlucht - Beperk het rondjes vliegen - minimise circling patterns during sight seeing - Vermijd bewoonde gebieden - avoid built up areas - Vermijd geluidsgevoelige gebieden (staan door- - avoid sensitive areas (mostly shaded in publica- gaans in publikaties aangegeven) tions)

Activiteiten van anderen Activities in airspace - Op diverse plaatsen vliegt men met zweefvliegtui- - At several locations activities may take place with gen, zeilvliegtuigen, schermvliegtuigen, ballonnen, gliders, sailplanes, parapentes, balloons, model- modelvliegtuigen, vliegers en microlights. Niet al aircraft, kites and microlights. Not all of these deze gebieden zijn gepubliceerd in de VFR-gids of locations are published in the AIP Netherlands per NOTAM bekendgemaakt. vol. II/VFG or by NOTAM. - Laagvliegactiviteiten met militaire vliegtuigen of - Low flying with military aircraft takes place along helikopters vinden plaats op de laagvliegroutes en the low flying routes and in the low flying areas, as in de laagvlieggebieden. Deze staan aangegeven depicted on the aeronautical chart The Nether- op de luchtvaartkaart Nederland. Informatie over lands. Information about activities along the low activiteiten op de laagvliegroutes 10 en 10A zijn ver- flying routes 10 and 10A can be obtained from krijgbaar op Dutch MIL INFO FREQ 132.350 Dutch MIL INFO FREQ 132.350. - Hoewel militaire vluchten in het gehele FIR kunnen - Although military flights use the entire FIR, a large plaatsvinden, concentreren veel vluchten zich van- number of flights proceed from the south of the uit het zuiden van Nederland via de gebieden tus- Netherlands via the area between Soesterberg sen Soesterberg en Deelen CTR, via de brug bij and Deelen CTR, via the bridge near Kampen to Kampen naar de EHR 4 (Vlieland Range). De EHR 4 (Vlieland Range). Altitudes are mostly gebruikte vlieghoogtes liggen meestal tussen 1200 between 1200 and 3000 ft AMSL. AIC-B 03/03 page 21 of 25

en 3000 ft AMSL. - Andere laagvliegactiviteiten vinden plaats met een - Other low flying activities take place with a special speciale toestemming. Bekendheid daaraan wordt permit. Notification by NOTAM. gegeven middels een NOTAM.

Fotovluchten Photo flights Fotograferen of filmen vanuit een luchtvaartuig in het It is prohibited to take photographs from an aircraft fly- Nederlandse luchtruim is verboden. Een vergunning ing above the Netherlands, unless a permission is kan worden verleend door: obtained from:

Ministerie van Defensie Ministry of Defence MIVD MIVD ACIV/BBMG ACIV/BBMG Sectie Luchtfotografie Sectie Luchtfotografie Postbus 20701 P.O. Box 20701 2500 ES Den Haag 2500 ES The Hague The Netherlands Tel: 070 4419203 Tel: +31 (0)70 4419203 Fax: 070 4419204 Fax: +31 (0)70 4419204

7. DIENSTEN VOOR VFR-VLUCHTEN SERVICES FOR VFR FLIGHTS

7.1. Aeronautical Information Services Aeronautical Information Services

Luchtverkeersleiding Nederland Air Traffic Control the Netherlands ATM/PRO/AIM ATM/PRO/AIM Postbus 75200 P.O. Box 75200 1117 ZT Luchthaven Schiphol 1117 ZT Schiphol Airport The Netherlands Tel: 020 4063521 Tel: +31 (0)20 4063521 Fax: 020 4063532 Fax: +31 (0)20 4063532 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

7.2. Drukkerij Printing office Abonnementen op het geïntegreerde pakket, het VFR- Subscriptions to the Integrated Package, the VFR pakket en de “Aeronautical Chart The Netherlands - Package and the Aeronautical Chart The Netherlands - ICAO 1:500,000” kunnen worden verkregen bij: ICAO 1:500,000, can be obtained from the printing office:

PlantijnCasparie Den Haag PlantijnCasparie Den Haag Postbus 43520 P.O. Box 43520 2504 AM Den Haag 2504 AM The Hague The Netherlands Tel: 070 3668835 (0900-1200 LT) Tel: +31 (0)70 3668835 (0900-1200 LT)

7.3. Deze AIC This AIC Deze AIC kan worden verkregen bij: Copies of this AIC can be obtained from:

Luchtverkeersleiding Nederland Air Traffic Control the Netherlands Postbus 75200 P.O. Box 75200 1117 ZT Luchthaven Schiphol 1117 ZT Schiphol Airport The Netherlands Tel: 020 4063623 Tel: +31 (0)20 4063623 Fax: 020 4063538 Fax: +31 (0)20 4063538 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]. KNVvL KNVvL Jozef Israëlsplein 8 Jozef Israëlsplein 8 2596 AS Den Haag 2596 AS The Hague The Netherlands Tel: 070 3245457 Tel: +31 (0)70 3245457 Fax: 070 3240230 Fax: +31 (0)70 3240230 AIC-B 03/03 page 22 of 25

AOPA Netherlands AOPA Netherlands Dr. Schaepmanlaan 65 Dr. Schaepmanlaan 65 4702 GV Roosendaal 4702 GV Roosendaal The Netherlands Tel: 0165 560202 Tel: +31 (0)165 560202 Fax: 0165 566991 Fax: +31 (0)165 566991

Bron: AIP Netherlands vol II/VFG en AIC/MAL. Source: AIP Netherlands vol. II/VFG and AIC/MAL.

Deze AIC vervangt de VFR-brochure d.d. 18 mei 1997. This AIC substitutes the VFR brochure dated 18 May 1997

03041 ISSN: 1386-6613 AIC-B 03/03 page 23 of 25

8. TABELLEN EN KAARTEN TABLES AND CHARTS

8.1. ATS Luchtruimclassificatie Nederland ATS Airspace classification the Netherlands AIC-B 03/03 page 24 of 25

8.2. FIS frequenties FIS frequencies

56° N EN-ROUTE FREQ UNCONTROLLED AIRSPACE AT OR BELOW FL 055

NOTE :

1. ** If no reply call 132.350 / 276.650 Dutch MIL Info.

E 2. 121.500 / 243.000 Emergency FREQ. Also to be used to provide A / G communication N LIN with aircraft when airborne equipment failure prevents the use of the regular channels.

MEDIA

55° SCOTTISH FIR COPENHAGEN FIR

AMSTERDAM FIR

BREMEN FIR

Amsterdam Information 133.100 340.350

54°

LONDON FIR

AMSTERDAM FIR

DEN HELDER / HDR 115.55 / CH.102 Y Eelde TWR 52°54’25’’N 004°45’57’’E 118.700 362.300** 53°

HDR 270 HDR 090

FIR DAM FIR

EN

STER

BREM

AM

Dutch MIL INFO Amsterdam 132.350 Amsterdam Information 276.650 Information 124.300 119.175 275.725 52° 369.275 Over land Over sea

DÜSSEL DORF FIR

AMSTERDAM FIR

BRUSSELS FIR

51° N

Beek TWR 119.475 362.300**

2°E 3° 4° 5° 6° 7°E AIC-B 03/03 page 25 of 25

8.3. Verboden, beperkings- en gevarengebieden, tijde- Prohibited, restricted, danger areas, temporary lijk gereserveerde luchtruimen reserved airspace

55° COPENHAGEN FIR N AMSTERDAM FIR

TRA 01/01A TRA 02/02A

FIR

LONDON FIR TRA 03/03A TRA 04/04A TRA 05/05A AMSTERDAM BREMEN FIR AMSTERDAM FIR

54°

EHD 42

TRA 06/06A TRA 07/07A TRA 08/08A

N O R T H S E A

EHR 12

AMELAND EHR 2 EHR 4E EHR 11

EHR 15 TRA 09 EHR 4A EHR LEEUWARDEN 4D FIR EELDE EHD 41 TEXEL DRACHTEN LONDON FIR EHR

AMSTERDAM 4B 53° EHR 4C DE KOOY EHR 8 EHD 49

HOOGEVEEN

LELYSTAD

EHR 3

SCHIPHOL TWENTHE TEUGE HILVERSUM VALKENBURG EHP 25 EHR 9 SOESTERBERG

EHP 26 DEELEN EHP 27 52° EHR 10 N ROTTERDAM

VOLKEL

GILZE-RIJEN MIDDEN-ZEELAND SEPPE DE PEEL WOENSDRECHT EINDHOVEN AMSTERDAM G E R M A N Y FIR BRUSSELS FIR

BUDEL B E L G I U M

3° E 4° 5° 6° 7° E